FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH...

15
SAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

Transcript of FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH...

Page 1: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

SAINT-SAENS DEBUSSY POULENC

FRENCH ELEGANCE

Roeland Hendrikx clarinetLiebrecht Vanbeckevoort piano

Page 2: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

3

HEROIC LOVEThe clarinet was still a relatively new instrument at the end of the 18th cen-tury. Composers, players and instrument makers, Adolphe Sax being one of them, continued to work on the instrument until it attained its final form around 1830. The French composer Hector Berlioz (1803-1869) wrote his influential Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration Modernes in 1843, in which he discussed not only the technical characteristics of the instruments of the time but also explained the associations that the Ro-mantic composers made with the timbres of the various instruments. This treatise was to become a veritable bible for every aspiring composer of not only the 19th but even of the 20th century, dealing as it did, as Berlioz himself wrote, with the new art of orchestration. “A clarinet has four registers”, he wrote: “the low regis-ter, the chalumeau register, the middle register and the high and shrill register. [...] The timbre of the chalumeau and the middle registers has a type of pride

that tempers the instrument’s sweet and noble character. This makes it suitable for the expression of poetic emotions and ideas. [...] The clarinet is actually hardly idyllic in character, but is rather an epic instrument, like the horns, trumpets and trombones. It is the timbre of heroic love”. Berlioz considered a beautiful cantabile line in the instrument’s middle register to have a feminine, even virginal character that also radiated loneliness. He found that the instrument’s lower register was better suited to the expression of cold, dark, and threatening accents. The high and shrill register had a distressing char-acter and could even have a vulgar quality. These associations are frequently to be encountered in Romantic symphonic and operatic works such as Weber’s Der Freis-chütz, Berlioz’ own Symphonie fantastique and Mahler’s symphonies.

Refined and turbulent times The clarinet did not fully obtain its own individual place as an instrument in French chamber music until the end of

Page 3: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

4 5

the 19th century. The works that are pre-sented here on this CD are representative of one of the most refined but also one of the most turbulent periods of the history of French music.

French musicians and composers such as Camille Saint-Saëns wished to impart a clearer French character to Parisian concert life after the Franco-Prussian war (1870-1871). César Franck, however, remained under the influence of the Germanic school; as an organist and composer he was one of the pioneers of the French organ school that, within the expansive Romantic tradition, regarded the organ as an orchestra in its own right. This organ school flourished greatly and produced such organists as Charles-Marie Widor. Composers such as Henri Duparc and Gabriel Fauré, however, attempted to remove all Germanic influences from their musical style, developing an elegant and refined French style that was the precursor of Debussyian impressionism. The vagueness, haziness and emphasis

on the play of light and colour in Impres-sionist painting then also became the characteristics of musical Impressionism. Verlaine’s innovative use of sound in his poetry causes the listener to focus on the smallest elements of sound rather than on great Romantic contrasts; his credo “Pas la couleur, rien que la nuance” influenced Debussy greatly. The history of music changed once again irrevocably in 1921, at the same time as Saint-Saëns published his Sonata Op. 167; Debussy and Impressionism were both dead and buried, Schoenberg and Stravinsky had unleashed a revolution, whilst neo-Clas-sicism with Francis Poulenc and others was just around the corner. The traumas of World War I impelled the creation of an art that was less tepidly vague, an art that had its feet better planted on the ground and that possessed a clear structure and modern melody.

French chamber music for clarinetAccording to Gabriel Fauré, a good friend and pupil, Saint-Saëns was the most com-

plete musician of his generation; a com-poser, pianist, organist, conductor, critic, essayist and poet, he was to be found in every fibre of the cultural and intellectual web of Paris and had become a legend even during his own lifetime. Saint-Saëns confided to his good friend the violinist Johannes Wolff in 1894 that he loved chamber music the best. Chamber works are present at every stage of his career as composer, ending only in 1921, the year of his death, with three sonatas for wood-wind instruments: one sonata each for oboe, clarinet and bassoon. He dedicated his Sonata Op. 167 to the French clarinet virtuoso Auguste Périer. Saint-Saëns un-derstood the richness and the modesty of the clarinet as described by Berlioz better than any other composer, combining this with his broad and evocative melodies in a neo-Classical structure.

Claude Debussy composed his Rhapsody for clarinet and orchestra in 1910 as an examination piece for the Paris Conserva-toire; his version for clarinet and piano

followed shortly afterwards in 1911. As its title indicates, the piece is dreamy and joy-ous by turns and breathes an air of free-dom and of poetry. Debussy here explores all the possibilities of the clarinet. His Petite Pièce (1910) was used by students as a practice work and as a preparation for their examination.

Philippe Gaubert was one of the most eminent flautists of his generation and also taught clarinet at the Paris Conserva-toire; it is not therefore surprising that he should have excelled in compositions for woodwind instruments. He composed his Fantaisie for clarinet and piano at the be-ginning of his career; it is a virtuoso work and makes great demands on its players.

Ernest Chausson’s Andante and Allegro (1881) is also a youthful work. Although he displays a precocious mastery of the technical possibilities and the sound world of the clarinet, we nonetheless hear the influence of his teachers Franck and Massenet.

Page 4: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

6 7

The organist, composer and teacher Charles-Marie Widor wrote his highly virtuosic Introduction and Rondo op. 72 in 1898; in it he made full use of every pos-sibility and register of the instrument.Francis Poulenc, like Saint-Saëns, con-cluded his body of chamber works with sonatas for woodwind instruments: one for oboe and one for clarinet. Poulenc’s Sonata for clarinet and piano (1962) was dedicated to the memory of Arthur Hon-egger, a fellow member of Les Six, and was composed for the clarinetist Benny Goodman, who gave the work its first performance with Leonard Bernstein in Carnegie Hall, New York on 10 April 1963, three months after Poulenc’s death. The sonata begins with a sober and highly poetic Allegro tristamente; La Romanza, the central movement, is tranquil, melan-choly, and full of pain. Poulenc ends the sonata on a joyful note, however, with an Allegro con fuoco.

Kristin Van den BuysTranslation: Peter Lockwood

ROELAND HENDRIKXRoeland Hendrikx studied at the Lemmens Institute in Leuven and at the Royal Flem-ish Conservatory in Antwerp, followed by master classes with eminent clarinetists throughout the world.

Roeland Hendrikx was a member of the Symphony Orchestra of La Monnaie from 1998 to 2003 and is currently solo clarinet in the National Orchestra of Belgium. As a chamber musician he has performed with leading artists and ensembles in impor-tant concert series. He has performed as a soloist with Prima la Musica, I Fiammin-ghi, the Beethoven Academy, the National Orchestra of Belgium, the Flemish Radio Orchestra, the Limburger Symphony Or-chestra, the Georgia Philharmonic (USA), The Lithuanian Symphony Orchestra and the Hagen Philharmonic (Germany). He also performed with the Royal Military Band of the Belgian Army as part of the Festival van Vlaanderen Limburg in 1998, as a result of which he was named star of the festival for that year. Roeland Hen-

drikx gives frequent first performances of Belgian chamber works and endeavours to promote them as much as possible. He was awarded the Jeanne & Willem Pele-mans Prize in 2001 for his efforts in mak-ing Belgian music better known.

Roeland Hendrikx teaches clarinet at the Conservatory of Maastricht (The Nether-lands) and LUCA School of Arts, Leuven (Belgium). He has given master classes in Japan, Singapore, Thailand, as well as in the USA at the Manhattan School of Music, Yale University, De Paul University (Chicago), Long Beach University, Miami University, Oklahoma University and Emory University and Georgia State Uni-versity in Atlanta, Georgia.

He founded the Roeland Hendrikx Ensem-ble in 2014; the ensemble’s prime activity is based around the wide repertoire avail-able for clarinet, strings and piano.

Roeland Hendrikx is a Yamaha artist.

LIEBRECHT VANBECKEVOORTPianist Liebrecht Vanbeckevoort is one of the most important Belgian artists of his generation. He concluded his training un-der Jan Michiels, Menahem Pressler, Rus-sell Sherman and Elissó Wirssaladze and has also benefited from advice given by Jan Wijn, Jacques De Tiège, Hans Leygraf, Dmitri Bashkirov, Alexander Korsantia and Leif Ove Andsnes.

He was one of the laureates of the Queen Elisabeth Competition in Belgium in 2007. Since that time he has given recitals in prestigious concert halls in Europe, Israel, China, South Africa, Canada and the USA.

Liebrecht Vanbeckevoort has since per-formed more than thirty different piano concertos, including the five Beethoven concertos, with such eminent orchestras as the National Orchestra of Belgium, deFilharmonie, the Brussels Philharmonic, the Orchestre Royal de Chambre de Wal-lonie, the Symfonieorkest Vlaanderen, the Belgian Chamber Orchestra, the European

Page 5: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

8 9

Union Chamber Orchestra, the Orchestre National d’Ile de France, the Krakow Phil-harmonic Orchestra, the Kölner Akademie, the Anhaltische Philharmonie Dessau and the KZN Philharmonic Durban under conductors of repute, these including Paul Goodwin, Philippe Herreweghe, Jakob Hrusa, James Judd, Enrique Mazzola, Michel Tabachnik, Gilbert Varga, Walter Weller and Michael Willens.

He has recorded piano concertos by Liszt and Rachmaninov, solo works by Men-delssohn and Schumann as well as cham-ber works by Mozart on CD.

Liebrecht Vanbeckevoort is also much in demand as a chamber musician: he has shared the stage with the violinist Ning Kam, the pianist Severin von Eckardstein and the tenor Thomas Blondelle and is also a member of the Roeland Hendrikx Ensemble. He has also formed a piano duo with the jazz pianist Jef Neve.His passion for chamber music is evident from his appointment as artistic direc-

tor of the summer festival Klassiek Leeft Meesterlijk in Knokke-Heist in Belgium.

Liebrecht Vanbeckevoort is a Steinway Art-ist and teaches piano at the LUCA School of Arts in Leuven, Belgium.

Page 6: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

10 11

AMOUR HÉROÏQUEÀ la fin du 18ème siècle, la clarinette était un instrument encore assez nouveau. Des compositeurs, des instrumentistes, et des facteurs comme entre autres Adolphe Sax ont continué de bricoler sur l’instrument jusqu’à ce qu’il prenne sa forme définitive vers 1830. En 1843, le compositeur fran-çais Hector Berlioz (1803-1869) a écrit son très influent Grand Traité d’instrumenta-tion et d’orchestration Modernes (1843). Il y a exposé non seulement les caractéris-tiques techniques des instruments mais a aussi indiqué les associations faites avec les timbres de ces derniers par les romantiques. Cet ouvrage est devenu une bible pour tous les aspirants compositeurs du 19ème et même du 20ème siècle pour – comme Berlioz le disait lui-même – le nouvel art de l’instrumentation. Il écrit ainsi : « On compte quatre registres sur la Clarinette : le grave, le chalumeau, le medium et l’aigu. […] Le caractère des sons du médium empreint d’une sorte de fierté que tempère une noble tendresse, les rend favorables à l’expression des sen-

timents et des idées les plus poétiques.[…] La clarinette est peu propre à l’Idylle, c’est un instrument Épique comme les Cors, les Trompettes, et les Trombones. Sa voix est celle de l’héroïque amour ». Une belle cantilène jouée dans le medium avait pour Berlioz quelque chose de féminin, voire même de pur et de virginal où rayonnait conjointement aussi de la solitude. Le registre grave convient mieux selon Berlioz à des effets froidement menaçants, à de noirs accents de rage immobile. Le timbre du registre aigu, perçant, a quelque chose de déchirant, parfois même vulgaire. Ces associations apparaissent fréquemment dans la musique symphonique roman-tique, pensons au Freischütz de Weber, à la propre Symphonie fantastique de Berlioz ou aux symphonies de Mahler.

Époque raffinée et animéeDans la musique de chambre française, il a fallu toutefois attendre jusqu’à la fin du 19ème siècle pour que la clarinette parvienne à conquérir sa place de « cham-briste ». Les œuvres réunies sur ce disque

compact présentent l’une des périodes les plus raffinées mais aussi des plus animées de l’histoire de la musique française. Après la guerre franco-prussienne de 1870, les musiciens et compositeurs français comme Camille Saint-Saëns ont voulu donner à la vie musicale parisienne et à ses concerts un caractère plus clairement fran-çais. César Franck a cependant continué de travailler dans une tradition allemande et était – comme organiste et comme compositeur – l’un des chefs de file de l’école d’orgue française qui au sein de la tradition expansive du romantisme consi-dérait un orgue « comme un orchestre symphonique ». Cette école d’orgue a connu une grande expansion notamment avec Charles-Marie Widor. Des compo-siteurs comme Henri Duparc et Gabriel Fauré ont essayé sur le plan stylistique de se soustraire à l’influence allemande et ont développé un style français élégant et raffiné, précurseur de l’impressionnisme de Debussy dans les années 1890. Le vague, le flou et l’accentuation sur le jeu de couleur et de lumière des tableaux

impressionnistes sont alors devenus également caractéristiques de l’impres-sionnisme musical. La poésie sonore de Verlaine a également attiré l’attention sur les micro-organismes sonores : de petites nuances sonores plutôt que de grands contrastes romantiques. Le credo de Ver-laine ‘Pas la couleur, rien que la nuance’ a exercé une grande influence sur Debussy. Lorsqu’en 1921 Saint-Saëns a composé sa Sonate opus 167, l’histoire de la musique avait été définitivement modifiée. Debus-sy et l’impressionnisme étaient enterrés, Schönberg et Stravinski avaient déclenché une révolution et le nouveau néo-classi-cisme faisait son apparition, entre autres avec Francis Poulenc. Les traumatismes de la première guerre mondiale ont contraint d’aller vers un art moins vague et tiède, plus ancré dans le sol, avec une structure claire et des mélodies modernes.

Musique française pour clarinetteD’après son ami et élève, Gabriel Fau-ré, Saint-Saëns était le compositeur le plus complet de sa génération : comme

Page 7: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

12 13

compositeur, pianiste, organiste, chef d’orchestre, critique musical, essayiste et poète, il était fortement présent dans chaque fibre du tissu culturel et intellec-tuel parisien. Il était déjà une légende de son vivant. « J’aime avant tout la musique de chambre » a-t-il confié à son ami vio-loniste Johannes Wolff en 1894. Le genre constitue en effet un fil directeur à travers toute son œuvre, jusqu’en 1921, année de son décès, durant laquelle il a composé trois sonates pour instruments à vent : une pour hautbois, une pour clarinette et une pour basson. Il a dédié sa Sonate opus 167 au clarinettiste virtuose français Au-guste Périer. Saint-Saëns a compris comme personne la richesse et la diversité de la clarinette, tout comme Berlioz qui l’avait décrite de façon si frappante. Il a combiné cela à ses mélodies largement évocatrices, dans une structure néo-classique. En 1910, Claude Debussy a composé sa Rhapsodie pour clarinette et orchestre comme mor-ceau d’examen pour les clarinettistes du Conservatoire de Paris. La version pour clarinette et piano a suivi un peu plus

tard, en janvier 1911. Comme le titre le laisse supposer, le caractère de l’œuvre est parfois rêveur, puis de nouveau joyeux, et l’on y note un grand sens de la liberté et de la poésie. Debussy a exploité toutes les possibilités sonores et expressives de la clarinette. Sa Petite Pièce de 1910 a servi d’étude pour les étudiants, en préparation à l’examen. Philippe Gaubert, professeur au conser-vatoire de Paris, était l’un des flûtistes les plus éminents de sa génération. Il n’est donc pas étonnant de le voir exceller dans la composition d’œuvres pour les bois. Il a composé sa Fantaisie pour clarinette et piano au début de sa carrière. C’est une œuvre très virtuose qui constitue un défi pour les clarinettistes.L’Andante et Allegro composé en 1881 par Ernest Chausson est également une œuvre de jeunesse. S’il maîtrisait entiè-rement les possibilités expressives et la richesse de timbre de la clarinette, on y sent encore l’influence de ses professeurs, Franck et Massenet. Charles-Marie Widor, compositeur, organiste et professeur, a

composé sa très virtuose Introduction et rondo opus 72 en 1898 dans lesquels il a tiré tous les registres de la clarinette. Tout comme Saint-Saëns, Francis Poulenc a clôt son œuvre de musique de chambre par des sonates pour les bois : une pour le hautbois et une pour clarinette. Poulenc a composé sa Sonate pour clarinette et piano en 1962 « à la mémoire d’Arthur Honegger » (l’un des membres du Groupe des Six auquel appartenait également Poulenc) pour le clarinettiste Benny Goo-dman, qui a exécuté pour la première fois l’œuvre en public avec Leonard Bernstein le 10 avril 1963 à Carnegie Hall (New York), trois mois après le décès de Poulenc. La sonate commence par un sobre et très poétique Allegro tristamente. Le mouve-ment central, La Romanza, est très calme, mélancolique, et rempli de douleur. Mais Poulenc termine sur une note gaie avec un Allegro con fuoco.

Kristin Van den BuysTraduction : Clémence Comte

ROELAND HENDRIKXRoeland Hendrikx a fait ses études à l’Ins-titut Lemmens de Louvain et au Conserva-toire Royal Flamand de Musique d’Anvers. Il a participé à des classes de maîtres ani-mées par de célèbres clarinettistes dans le monde entier.

Roeland Hendrikx est depuis 2003 cla-rinette solo de l’Orchestre National de Belgique. De 1998 à 2003, il a été membre de l’Orchestre symphonique de la Mon-naie. Dans le domaine de la musique de chambre, il se produit avec des musiciens et ensembles très renommés dans de prestigieuses séries de concerts.

En tant que soliste, il a été invité à se pro-duire avec Prima la Musica, I Fiamminghi, la Beethoven-academie, l’Orchestre Natio-nal de Belgique, l’Orchestre de la Radio Fla-mande, l’Orchestre Symphonique Limbour-geois de Maastricht, le Georgia Philharmo-nic (États-Unis), l’Orchestre Symphonique de Lituanie, l’Orchestre Philharmonique de la Hague (Allemagne), La Musique Royal

Page 8: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

14 15

des Guides, ceci notamment dans le cadre du Festival de Flandres Limbourg qui l’a nommé en 1998 artiste-star du festival.Roeland Hendrikx crée régulièrement des œuvres de musique de chambre belges avec clarinette et tente de promouvoir également ces musiques. En 2001, il rem-porte le Prix Jeanne et Willem Peleman en hommage à son travail de diffusion au profit de la musique belge.

Roeland Hendrikx est professeur de cla-rinette au conservatoire de Maastricht (Pays-Bas) et LUCA School of Arts Leuven (Belgique). Il donne des classes de maître au Japon, à Singapour, en Thaïlande, mais aussi aux États-Unis à la Manhattan School of Music (New York), l’Université de Yale, la De Paul University (Chicago), la Long Beach University (LA), l’Université de Miami, l’Université d’Oklahoma, et à At-lanta, à l’Emory University et à la Georgia State University.

En 2014, il constitue son propre ensemble de musique de chambre, le Roeland

Hendrikx Ensemble. Cette formation se concentre sur le riche répertoire pour clarinette, cordes et piano.Roeland est un artiste Yamaha.

LIEBRECHT VANBECKEVOORTLiebrecht Vanbeckevoort, piano, est sans conteste l’un des artistes belges les plus importants de sa génération. Il s’est formé auprès de pédagogues renommés tels que Jan Michiels, Menahem Pressler, Russell Sherman et Elissó Wirssaladze, et a pu profiter des précieux conseils de person-nalités comme Jan Wijn, Jacques De Tiège, Hans Leygraf, Dmitri Bashkirov, Alexander Korsantia, Leif Ove Andsnes, etc.

En 2007, il est lauréat et favori du public lors du Concours Reine Elisabeth. Depuis, Liebrecht Vanbeckevoort se produit sur des scènes renommées en Europe, en Israël, en Chine, en Afrique du Sud, au Canada et aux États-Unis.

Liebrecht Vanbeckevoort a actuellement exécuté plus de 30 concertos pour piano

(dont l’intégrale des concertos de Beet- hoven) avec des orchestres éminents tels que l’Orchestre National de Belgique, deFilharmonie, le Brussels Philharmonic, l’Orchestre Royal de Chambre de Wallonie, l’Orchestre symphonique des Flandres, la Belgische Kamerfilharmonie, l’European Union Chamber Orchestra, l’Orchestre Na-tional d’Ile de France, l’Orchestre Philhar-monique de Cracovie, le Kölner Akademie, l’Anhaltische Philharmonie Dessau, le KZN Philharmonic Durban, etc. sous la direction de chefs réputés comme Goodwin, Her-reweghe, Hrusa, Judd, Mazzola, Tabachnik, Varga, Weller et Willens.

Il a enregistré divers disques compacts, no-tamment les concertos pour piano de Liszt et de Rachmaninov, des œuvres pour piano seul de Mendelssohn et de Schumann, et de la musique de chambre de Mozart.Liebrecht Vanbeckevoort est en outre un chambriste qualifié et très demandé. Il partage ainsi la scène avec la violoniste Ning Kam, le pianiste Severin von Eckard- stein et le ténor Thomas Blondelle. Il est

également membre du Roeland Hendrikx Ensemble. Avec le pianiste jazz Jef Neve il forme enfin un duo très applaudi. Sa passion pour la musique de chambre se traduit par son poste de directeur artistique du festival « Klassiek leeft Meesterlijk » de Knokke-Heist (B).

« Artiste Steinway », Liebrecht Vanbecke-voort est professeur de piano à la LUCA School of Arts de Leuven (B).

Page 9: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

16 17

HEROISCHE LIEBEDie Klarinette war am Ende des 18. Jahrhunderts noch ein relativ neues Instrument. Komponisten, Spieler und Instrumentenbauer, darunter auch Adol-phe Sax, entwickelten das Instrument ständig weiter bis es ca. 1830 seine definitive Form erhielt. 1843 schrieb der französische Komponist Hector Berlioz (1803-1869) sein einflussreiches Buch Grand traité d’intrumentation et d’orche-stration modernes. Darin behandelte er nicht nur die technischen Eigenschaften, sondern erklärte auch, welche Assoziati-onen die Romantiker mit dem Klang der Instrumente verbanden. Für alle Kom-ponisten-in-spe des 19. und sogar des 20. Jahrhunderts sollte es zu einer Bibel werden hinsichtlich der – wie Berlioz selbst sagte – neuen Kunst der Instru-mentation. „Eine Klarinette hat vier Re-gister,“ schrieb er, „das tiefe Register, das Chalumeau-Register, das mittlere und das scharfe, hohe Register. [...] Das Timbre des Chalumeau-Registers und des mittleren Registers zeigt eine Art Hochmut, der den

edlen, zarten Charakter etwas relativiert. Hierdurch eignet sie sich zum Ausdruck poetischer Gefühle und Ideen. [...] Die Klarinette hat eigentlich kaum etwas Idyl-lisches, sondern ist wie Hörner, Trompeten und Posaunen ein episches Instrument. Sie eignet sich für die heroische Liebe.“ Eine schöne Kantilene, im mittleren Register gespielt, hatte für Berlioz etwas Weib-liches, sogar Jungfräuliches und Reines, aus dem auch Einsamkeit hervorklingt. Das tiefere Register eignete sich nach Berlioz’ Meinung mehr für kalte, dunkle und drohende Akzente. Das scharfe, hohe Register wirkt eher herzzerreißend und manchmal sogar ein wenig vulgär. Diese Assoziationen trafen häufig auf sympho-nische romantische Musik zu, wie etwa bei Der Freischütz von Weber, Berlioz’ eigener Symphonie fantastique oder den Symphonien von Gustav Mahler.

Raffinierte aber unruhige ZeitenIn der französischen Kammermusik dauerte es jedoch bis zum Ende des 19. Jahrhunderts, bevor sich die Klarinet-

te ihren Platz als Chambriste erobern konnte. Die auf dieser CD versammel-ten Werke geben einen Eindruck von einer der raffiniertesten, gleichzeitig aber auch unruhigsten Perioden der französischen Musikgeschichte. Nach dem deutsch-französischen Krieg von 1870/71 wollten französische Musiker und Komponisten wie Camille Saint-Saëns dem Konzertleben in Paris deutlich einen mehr französischen Charakter geben. César Franck hingegen arbeitete weiter unter ‚germanischem’ Einfluss. Als Organist und Komponist war er einer der Pioniere der französischen Orgelschule, die innerhalb der reichen Tradition der Romantik eine Orgel ‚als ein Symphonie-orchester’ betrachteten. Diese Orgelschu-le erlebte eine große Blütezeit u.a. mit Charles-Marie Widor. Komponisten wie Henri Duparc und Gabriel Fauré versuch-ten sich stilistisch aber dem deutschen Einfluss zu entziehen und entwickelten einen eleganten, raffinierten französi-schen Stil, der zum Vorboten von Debus-sys Impressionismus der Neunziger Jahre

des 19. Jahrhunderts werden sollte. Das Undeutliche, Verschwommene mit einer Betonung von Farbe und Licht in den impressionistischen Gemälden wurde auch zum Merkmal des musikalischen Impressionismus. Die Lautmalerei eines Verlaine richtete die Aufmerksamkeit auf sonore Mikro-Organismen: mehr klang-volle Nuancen als romantische Kontraste. Verlaines Credo ‚Pas la couleur rien que la nuance’ übte auf Debussy großen Einfluss aus. Als Saint-Saëns 1921 seine Sonate opus 167 schrieb, hatte sich die Musikgeschichte für immer gewandelt. Debussy und der Impressionismus waren begraben, Schönberg und Strawinsky hatten eine Revolution entfesselt und der aufkommende Neo-Klassizismus mit u. a. Francis Poulenc warf seine Schatten vor-aus. Das Trauma des Ersten Weltkrieges verlangte nach einer Kunst, die weniger verschwommen und lau war, sondern mit beiden Beinen auf der Erde stand mit einer deutlichen Struktur und moderner Melodie.

Page 10: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

18 19

Französische Kammermusik für KlarinetteSeinem guten Freund und Schüler Gabri-el Fauré zufolge war Saint-Saëns der voll-kommenste Musiker seiner Generation: als Komponist, Pianist, Organist, Dirigent, Kritiker, Essayist und Dichter war er om-nipräsent in jeder Faser des kulturellen und intellektuellen Gewebes von Paris. Schon zeitlebens war er eine Legende.‚Am meisten liebe ich Kammermusik’ ließ er im Vertrauen seinen guten Freund, den Violinisten Johannes Wolff 1894 wissen. Dieses Genre zieht sich dann auch wie ein roter Faden durch sein gesamtes Oeuvre und findet im Jahr seines Todes 1921 ein Ende mit seinen drei Sonaten für Holzbläser: eine für Oboe, eine für Klarinette und eine für Fagott. Die Sonate opus 167 widmete der dem französi-schen Klarinettenvirtuosen Auguste Perier. Wie kein anderer begriff Saint-Saëns den Reichtum und die Mannigfal-tigkeit der Klarinette, so wie Berlioz sie so treffend umschrieben hatte. Dies wusste er mit seinen breiten, inspirierenden

Melodien in neo-klassizistischer Struktur zu kombinieren.Claude Debussy schrieb seine Rhapsodie für Klarinette und Orchester 1910 als Prüfungswerk für Klarinettisten am Kon-servatorium von Paris. Die Fassung für Klarinette und Klavier folgte kurz darauf im Januar 1911. Wie der Titel vermuten lässt ist das Werk mal träumerisch, dann wieder fröhlich mit einem großen Gefühl für Freiheit und Poesie. Debussy beutet alle klanglichen und expressiven Mög-lichkeiten der Klarinette aus. Sein Petite Pièce von 1910 galt als Übungsmaterial für Studenten und diente zur Examens-vorbereitung.Philippe Gaubert galt als einer der be-rühmtesten Flötisten seiner Generation und war Professor am Konservatorium von Paris. Deshalb ist es nicht verwun-derlich, dass er vor allem mit Kompositi-onen für Holzbläser hervorsticht. Seine Fantasie für Klarinette und Klavier schrieb er am Anfang seiner Karriere: ein sehr virtuoses Werk, das für Klarinettisten eine große Herausforderung darstellt.

Auch Ernest Chaussons Andante und Alle-gro von 1881 ist ein Jugendwerk. Obwohl er bereits die expressiven Möglichkeiten und die klangliche Vielfalt der Klarinette vollkommen beherrschte, ist noch der Einfluss seiner Lehrer Franck und Masse-net deutlich zu spüren. Der Komponist, Organist und Lehrer Charles-Marie Widor schrieb 1898 das sehr virtuose Introduction et rondo, opus 72, in dem er alle Register der Klarinette zog. So wie Saint-Saëns schloss auch Francis Poulenc sein kammermusikalisches Oeuvre mit Sonaten für Holzbläser ab, eine für Oboe und eine für Klarinette. Seine Sonate für Klarinette und Klavier komponierte Poulenc 1962 ‚à la mémoire d’Arthur Honegger’ (einem Mitglied der Komponistengruppe Les Six, der auch Poulenc angehörte) für Benny Goodman, der das Werk gemeinsam mit Leonard Bernstein am 10. April 1963 in der Car-negie Hall in New York, drei Monate nach Poulencs Tod, zur Uraufführung brachte. Die Sonate beginnt mit einem einfachen

und sehr poetischen Allegro tristamente. Der Mittelteil La Romanza ist äußerst ruhig, melancholisch und voller Schmerz. Aber Poulenc endet auf fröhliche Weise mit einem Allegro con fuoco.

Kristin Van den BuysÜbersetzung: Klaus Bertisch

ROELAND HENDRIKXRoeland Hendrikx studierte am Lemmen-sinstitut in Leuven und am Königlich Flä-mischen Konservatorium in Antwerpen. Er folgte Meisterkursen bei den größten Klarinettisten auf der ganzen Welt. Seit 2003 ist Roeland Hendrikx Solokla-rinettist beim Nationalorchester von Belgien und war von 1998 bis 2003 Mit-glied des Symphonieorchesters von La Monnaie. In angesehenen Konzertreihen trat er bei Kammermusik mit herausra-genden Musikern und Ensembles auf. Als Solist war er gemeinsam mit Prima la Musica, I Fiamminghi, der Beetho-ven-Akademie, dem Nationalorchester

Page 11: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

20 21

von Belgien, dem Flämischen Radioor-chester, dem Limburgs Symfonieorkest Maastricht, dem Georgia Philharmonic (USA), dem Symphonieorchester von Litauen, und dem Philharmonischen Orchester von Hagen (D) zu hören, sowie dem Harmonieorkest van de Gidsen u.a. im Rahmen des Festival van Vlaanderen Limburg, das ihn 1998 zum Festivalstar ernannte.Roeland Hendrikx bringt regelmäßig belgische Kammermusik für Klarinette zur Uraufführung und versucht diese Musik zu fördern. 2001 gewann er den „Jeanne & Willem Pelemans-Preis“ für seine Bemühungen um die Verbreitung belgischer Musik.Roeland unterrichtet Klarinette am Kon-servatorium von Maastricht (NL) und an der LUCA School of Arts, Leuven (B). Er gibt Meisterkurse in Japan, Singapore, Thailand und den Vereinigten Staaten wie der Manhattan School of Music in New York, der Yale University, der De Paul University Chicago, der Long Beach Uni-versity Los Angeles, der Miami University,

Oklahoma University sowie in Atlanta an der Ermory University und der Georgia State University.2014 gründete er sein eigenes Kammer-musikensemble, das Roeland Hendrikx Ensemble. Dieses Ensemble konzentriert sich auf das große Repertoire für Klari-nette, Klavier und Streicher.

Roeland ist ein Yamaha-Künstler. LIEBRECHT VANBECKEVOORTDer Pianist Liebrecht Vanbeckevoort zählt zweifellos zu den wichtigsten belgischen Künstlern seiner Generation. Er studierte bei renommierten Pädagogen wie Jan Michiels, Menahem Pressler, Russell Sher-man und Elissó Wirssaladze und Persön-lichkeiten wie Jan Wijn, Jacques De Tiège, Hans Leygraf, Dmitri Bashkirov, Alexander Korsantia, Leif Ove Andsnes gaben ihm wertvolle Ratschläge.In 2007 wurde er Preisträger und Publikumsliebling beim Königin Elisa-beth-Wettbewerb. Seitdem konzertierte

Liebrecht Vanbeckevoort auf wichtigen Podien in Europa, Israel, China, Südafrika, Kanada und in den Vereinigten Staaten.Liebrecht Vanbeckevoort hat inzwischen mehr als dreißig Klavierkonzerte auf-geführt (darunter alle Klavierkonzerte von Beethoven) mit herausragenden Orchestern wie dem Nationalorchester von Belgien, deFilharmonie, der Philhar-monie Brüssel, dem Orchestre Royal de Chambre de Wallonie, dem Symphonie-orchester von Flandern, der Belgischen Kammerphilharmonie, dem European Union Chamber Orchestra, Orchestre National d’Ile de France, der Philharmo-nie Krakau, der Kölner Akademie, der Anhaltischen Philharmonie Dessau, KZN Philharmonic Durban unter der Leitung von renommierter Dirigenten wie Good-win, Herreweghe, Hrusa, Judd, Mazzola, Tabachnik, Varga, Weller und Willens.Er spielte mehrere CDs ein mit u.a. Klavierkonzerten von Liszt und Rachma-ninow, Solowerken von Mendelssohn und Schumann, sowie Kammermusik von Mozart. Darüberhinaus ist Liebrecht

Vanbeckevoort ein kundiger und vielge-fragter Kammermusiker. Er tritt auf mit der Geigerin Ning Kam, dem Pianisten Severin van Eckardstein und dem Tenor Thomas Blondelle. Er ist Mitglied des Roeland Hendrikx Ensembles. Auch mit dem Jazzpianisten Jef Neve bildet er ein erfolgreiches Klavierduo.Seine Leidenschaft für Kammermusik zeigt sich auch in seiner Funktion als künstlerischer Direktor des Sommerfesti-vals „Klassiek Leeft Meesterlijk“ in Knok-ke-Heist (B).Liebrecht Vanbeckevoort ist „Stein-way-Künstler“ und Professor für Klavier an der LUCA School of Arts in Leuven (B).

Page 12: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

22 23

HEROÏSCHE LIEFDEOp het einde van de 18de eeuw was de klarinet nog een vrij nieuw instrument. Componisten, instrumentisten en bou-wers, zoals onder meer Adolphe Sax ble-ven aan het instrument sleutelen tot het rond 1830 zijn definitieve vorm kreeg. In 1843 schreef de Franse componist Hector Berlioz (1803-1869) zijn invloedrijk Grand Traité d’instrumentation et d’orchestration Modernes (1843). Hij behandelde er niet alleen de technische kenmerken maar gaf ook aan welke associaties romantici maakten met de timbres van de instru-menten. Het zou een bijbel worden voor alle 19de en zelfs 20ste eeuwse aspirant-componisten voor - zoals Berlioz het zelf zei - de nieuwe kunst van de instrumen-tatie. “Een klarinet heeft vier registers” zo schreef hij, “het lage, het chalumeau, het midden en het hoge scherpe register. […] Het timbre van het chalumeau en het midden register heeft een soort fierheid die het nobele zachte karakter wat tempert. Dit maakt het geschikt voor de uitdrukking van poëtische gevoelens en ideeën. […] De

klarinet is eigenlijk nauwelijks idyllisch maar het is een episch instrument net zoals de hoorns, de trompetten en de trombones. Het geeft aan de heroïsche liefde een stem.” Een mooie cantilene gespeeld in het mid-denregister, had voor Berlioz iets vrou-welijks, zelfs maagdelijks en puurs waar tegelijk ook eenzaamheid uitstraalt. Het lage register is dan meer geschikt aldus Berlioz, voor koude, donkere en dreigende accenten. Het hoge scherpe register is eerder hartverscheurend en soms zelfs iets vulgair. Deze associaties kwamen veel voor in symfonische romantische muziek, denk maar aan Der Freischütz van Weber, Berlioz’ eigen Symphonie Fantastique of de symfonieën van Mahler.

Verfijnde en woelige tijdenIn de Franse kamermuziek duurde het echter tot de einde van de 19de eeuw eer de klarinet haar plaats veroverde als ‘chambriste’. De werken die op deze CD verzameld werden tonen één van de meest verfijnde maar tegelijk één van de meest woelige periodes uit de Franse mu-

ziekgeschiedenis. Na de Frans-Duitse oor-log in 1870-1871 wilden Franse musici en componisten als Camille Saint-Saëns het concertleven in Parijs een duidelijker Frans karakter geven. César Franck bleef echter onder het Germaans gesternte werken en was – als organist en componist – één van de voortrekkers van de Franse orgelschool die binnen de expansieve traditie van de Romantiek, een orgel beschouwde ‘als een symfonie-orkest’. Deze orgelschool kende een grote bloei met onder meer Charles-Marie Widor. Componisten als Henri Du-parc en Gabriel Fauré probeerden zich qua stijl wel te onttrekken aan de Germaanse invloed en ontwikkelden een sierlijke en verfijnde Franse stijl, die de voorbode zou worden van Debussy’s impressionisme van de jaren ’90. De vaagheid, het wazige en de nadruk op het kleur- en lichtspel van de impressionistische schilderijen werden nu ook de kenmerken van het muzikale impressionisme. De klankpoëzie van Verlaine trok de aandacht op de sonore micro-organismen: kleine sonore nuances eerder dan grote romantische contrasten.

Verlaine’s credo ‘Pas la couleur rien que la nuance’ had een grote invloed op Debussy. Toen Saint-Saens in 1921 zijn Sonate opus 167 componeerde was de muziekgeschie-denis voorgoed veranderd. Debussy en het impressionisme waren begraven, Schön-berg en Stravinski hadden een revolutie ontketend en het nieuwe neoclassicisme met onder meer Francis Poulenc kwam om de hoek kijken. De trauma’s van de Eerste Wereldoorlog noopten naar een kunst die minder wazig en lauw was, maar die meer met de voeten op aarde stond met een duidelijk structuur en moderne melodie. Franse kamermuziek voor klarinetVolgens zijn goede vriend en leerling, Gabriel Fauré, was Saint-Saëns de meest complete musicus van zijn generatie: als componist, pianist, organist, dirigent, criticus, essayist en dichter was hij sterk aanwezig in elke vezel van het culturele en intellectuele weefsel van Parijs. Hij was een legende nog tijdens zijn leven. ‘Ik hou het meest van kamermuziek’

Page 13: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

24 25

vertrouwde hij zijn goede vriend violist Johannes Wolff toe in 1894. Het genre liep dan ook als een rode draad doorheen zijn gehele oeuvre en eindigde in 1921, zijn stervensjaar, met zijn drie sonates voor houtblazers: één voor hobo, één voor klari-net en één voor fagot. Hij droeg de Sonate opus 167 op aan de Franse klarinetvirtu-oos Auguste Périer. Saint-Saëns begreep als geen ander de rijkdom en verscheiden-heid van de klarinet zoals Berlioz die zo treffend beschreven had. Hij combineerde dit met zijn brede evocatieve melodieën in een neoklassieke structuur. Claude Debussy schreef zijn Rhapsodie voor klarinet en orkest in 1910 als een examenwerk voor klarinettisten van het Conservatorium van Parijs. De versie voor klarinet en piano volgde een tijdje nadien in januari 1911. Zoals de titel doet vermoeden is het stuk nu eens dromerig dan weer vrolijk met een groot gevoel voor vrijheid en poëzie. Debussy buit alle sonore en expressieve mogelijkheden van de klarinet uit. Zijn Petite Pièce uit 1910 fungeerde als oefenmateriaal voor

de studenten en als voorbereiding op het examen. Philippe Gaubert was één van de meest vooraanstaande fluitisten van zijn genera-tie en was professor aan het Conservatori-um van Parijs. Het is dan ook niet verwon-derlijk dat hij in de eerste plaats uitblinkt in composities voor houtblazers. Zijn Fantaisie voor klarinet en piano schreef hij in het begin van zijn carrière. Het is een zeer virtuoos werk en vormt een grote uitdaging voor klarinettisten. Ook het Andante en Allegro uit 1881 van Ernest Chausson is een jeugdwerk. Hoewel hij de expressieve mogelijkheden en de klankrijkdom van de klarinet reeds helemaal bezat, voelen we toch nog de in-vloed van zijn leraars Franck en Massenet. Componist, organist en leraar Charles-Marie Widor componeerde het zeer virtu-oze Introduction et rondo opus 72 in 1898 waarin hij alle registers van de klarinet opentrok.Net als Saint-Saëns sloot ook Francis Pou-lenc zijn kamermuziek oeuvre af met so-nates voor houtblazers, één voor hobo en

één voor klarinet. Poulenc componeerde zijn Sonate voor klarinet en piano in 1962 ‘à la mémoire d’Arthur Honegger’ (één van de leden van de componistengroep Les Six waartoe ook Poulenc behoorde) voor klarinettist Benny Goodman, die het werk creëerde samen met Leonard Bernstein op 10 april 1963 in de Carnegie Hall in New York, drie maanden na Poulencs dood. De sonate start met een sober en erg poë-tisch Allegro tristamente. Het middendeel La Romanza, is zeer rustig, melancholisch en vol smart. Maar Poulenc eindigt op een vrolijke noot met een Allegro con fuoco.

Kristin Van den Buys

ROELAND HENDRIKX Roeland Hendrikx studeerde aan het Lemmensinstituut te Leuven en aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium te Antwerpen. Hij volgde masterclasses bij grote klarinettisten wereldwijd.

Roeland Hendrikx is sinds 2003 klarinet-solo van het Nationaal Orkest van België en was van 1998 tot 2003 verbonden aan het Symfonisch orkest van de Munt. In kamermuziek-verband trad hij op met vooraanstaande musici en ensembles, en dit voor prestigieuze concertreeksen.

Als solist werkte hij samen met Prima la Musica, I Fiamminghi, de Beethoven-academie, het Nationaal Orkest van België, het Vlaams Radio Orkest, het Limburgs Symfonieorkest Maastricht, de Georgia Philharmonic (VS), het Symfonisch Orkest van Litouwen en het Philharmonisch Orkest van Hagen (D), het Harmonieorkest van de Gidsen en dit ondermeer in het kader van het Festival van Vlaanderen Limburg, dat hem in 1998 uitriep tot festi-

Page 14: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

26 27

valster. Roeland Hendrikx creëert regelma-tig Belgische kamermuziek voor klarinet en tracht deze muziek ook te promoten. In 2001 won hij de « Jeanne & Willem Pelemansprijs » voor zijn inspanningen ter verspreiding van Belgische muziek.

Roeland is docent klarinet aan het Conser-vatorium van Maastricht (NL) en aan LUCA School of Arts te Leuven (B). Hij geeft “masterclasses” in Japan, Singapore, Thai-land en de VS zoals aan de “Manhattan School of Music” (New York), Yale Universi-ty, de ”De Paul University” (Chicago), “Long Beach University” (LA), Miami University, Oklahoma University en in Atlanta aan de “Emory University” en “Georgia State University”.

In 2014 richtte hij zijn eigen kamermuziek ensemble op, het “Roeland Hendrikx En-semble”. Dit ensemble spitst zich toe op het rijke repertoire voor klarinet, strijkers en piano.

Roeland is Yamaha-artist.

LIEBRECHT VANBECKEVOORTPianist Liebrecht Vanbeckevoort is zonder twijfel één van de belangrijkste Belgische artiesten van zijn generatie. Hij vervol-maakte zich bij gerenommeerde pedago-gen als Jan Michiels, Menahem Pressler, Russell Sherman en Elissó Wirssaladze en genoot daarnaast waardevolle advie-zen van persoonlijkheden als Jan Wijn, Jacques De Tiège, Hans Leygraf, Dmitri Bashkirov, Alexander Korsantia, Leif Ove Andsnes, …

In 2007 werd hij laureaat en publiekslieve-ling van de Koningin Elisabethwedstrijd. Sindsdien concerteerde Liebrecht Van-beckevoort op gerenommeerde podia in Europa, Israël, China, Zuid-Afrika, Canada en de Verenigde Staten.

Liebrecht Vanbeckevoort heeft inmiddels reeds meer dan 30 pianoconcerti (waaron-der de integrale concerti van Beethoven) uitgevoerd met vooraanstaande orkes-ten als het Nationaal Orkest van België, deFilharmonie, Brussels Philharmonic,

l’Orchestre Royal de Chambre de Wallonie, Symfonieorkest Vlaanderen, de Belgische Kamerfilharmonie, European Union Chamber Orchestra, l’Orchestre National d’Ile de France, Krakow Philharmonic Orchestra, Kölner Akademie, Anhaltische Philharmonie Dessau, KZN Philharmonic Durban, … onder leiding van gereputeerde dirigenten als Goodwin, Herreweghe, Hrusa, Judd, Mazzola, Tabachnik, Varga, Weller en Willens.

Hij realiseerde verschillende cd’s met o.a. pianoconcerti van Liszt en Rachmaninov, solowerken van Mendelssohn en Schu-mann en kamermuziek van Mozart.Daarnaast is Liebrecht Vanbeckevoort een vakkundig en veel gevraagd kamermusi-cus. Zo deelt hij het podium met violiste Ning Kam, pianist Severin von Eckardstein en tenor Thomas Blondelle en is hij lid van het Roeland Hendrikx Ensemble. Ook met jazz-pianist Jef Neve vormt hij een succes-vol pianoduo.Zijn passie voor kamermuziek vertaalt zich in zijn aanstelling als artistiek direc-

teur van het zomerfestival “Klassiek Leeft Meesterlijk” te Knokke-Heist (B).

Liebrecht Vanbeckevoort is ‘Steinway Ar-tist’ en is professor piano aan LUCA School of Arts te Leuven (B).

Page 15: FRENCH ELEGANCE - Liebrecht Vanbeckevoort · PDF fileSAINT-SAENS DEBUSSY POULENC FRENCH ELEGANCE Roeland Hendrikx clarinet Liebrecht Vanbeckevoort piano

28

Colophonproducers Roeland Hendrikx & Liebrecht Vanbeckevoortexecutive producer Etcetera Records Dirk De Greefrecording engineer, supervision, editing & mastering Johan Favoreelrecording venue Academiezaal, St-Truiden, Belgium recording date 31 May - 2 June 2016 piano Steinway & Sons, model B-211technician Steinway Niko Versmessen, Piano’s Maeneclarinet Yamaha Artist-modelart-direction & design Etcetera Records Roman E. Jans www.romanontwerp.nlphotography Diego Franssens

• KTC 1550