Empresa Chiki December 2010

download Empresa Chiki December 2010

of 20

Transcript of Empresa Chiki December 2010

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    1/20

    9Personal ta retograndi pa negoshi

    Hende ta sentralden liderazgo

    3/4Hende importantepa ksito di negoshi

    www.empresachiki.com

    Monta algun showgrandi di vrwrk

    14

    13

    6

    Midi i maneh bokapital humano

    GRATIS desmber 2010 pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina

    pgina 15 pgina 15

    pgina 7 pgina 7

    Kapital humano naMarshe pa EmpresarioKapital humano naMarshe pa Empresario

    Maneho integral paasuntu di personal Maneho integral paasuntu di personal

    Un publikashon mensual di Kmara di KomrsioUn publikashon mensual di Kmara di Komrsio

    Kapital humanoimportante pa negoshi 1-15

    pginanan

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    2/20

    Ata nos ta yega otro fin di aa. Esaki ta e prom di Krsou komo pais outnomo. Hopihende nan kabes den e dianan ta den preparashon pa e dianan di fiesta. Tg ta bon pa noskeda realis ku nos komo pais meskos ku ta sosod ku negoshi mester tene kuenta kuun variedat grandi di sirkunstansia pa por logra adelanto di nos sosiedat. Pesei ta impor-tante pa e gobernantenan na timon di nos pais keda tene na mente ku nan so no por nanmester di respaldo for di komunidat, entre otro di e sektor komersial. Ban spera ku na 2011esei ta bai sosod.

    Eksito di negoshi ta depend di un kombinashon di faktor. Algun di e faktornan aki ta un bonidea pa negoshi, sufisiente kapital (plaka), materia prima, ekipo adeku, merkado (niche )i merkadeo, espasio, logstika, konosementu di materia, etc. i sigur no na ltimo lug ekapital humano, esta e empleadonan di e negoshi, di ariba te abou, ku mester perkur pae proseso total di produkshon. Esaki ta manera un kadena e ta mes fuerte ku e wowomas suak. Si un di e faktornan aki pa e negoshi ta dbil f hasta ousente, esei por afekte chns pa e negoshi logra e ksito dese. Hustamente pasobra esun no por sin e otro, tamasha difsil pa bisa kua di nan ta mas importante. Si un komersiante no tin plaka pa hinkaden su negoshi, e por akud na un banko. Si e banko ta mira perspektiva den e ideanandi e komersiante, esei por pone e kapital disponibel. E momento ei e komersiante mester responsabilis funshonamentu di su negoshi peridikamente na banko i e mester paga bkloke el a fia, oument ku interes. Pero ora un idea pa produkto f servisio no haa respaldoden merkado, e por (zona) masha bunita, pero e no ta logra nunka. Si un banko sa di esaki,e lo no pone kapital disponibel tampoko. Ku e ehmpel simpel aki ta ilustr ku tin un rela-shon mutuo entre e diferente faktornan.

    Niun di e faktornan aki ta 100% sigur. Hopi kos por i hopi situashon lo kambia tambe denmerkado: ekipo por daa, barku por keda sin yega, etc. Nada ta konstante pa semper. Kemen, mester tin sierto grado di fleksibilidat. Di mes forma un faktor insigur tambe esun ta direkurso humano. Sierto tipo di negoshi ta depend mas di empleado ku otro tipo di negoshi.Nan sa bisa ku e hende ta e faktor mas insigur pero esei ta relativo. E por ta hustamenteesun mas konfiabel tambe, kontal ku ta eksist un bon relashon na trabou.Kon ku bai bini, e kapital humano ta e faktor determinante pa un negoshi por sigui drei bon.E hende ta hasi uzo di e ekipo. Pesei e doo di e negoshi mester perkur pa e hiba unmaneho di tal forma ku e empleadonan ta komprend esaki di tal forma ku nan ta respaldesaki den su ehekushon. Mas trankil e empleado sinti na su boka di trabou, mas chns etin di hasi su trabou di un forma apropi i pa kontribu na kontinuidat di e empresa kamindanan ta gana nan pan di kada dia. Ademas, e empleado ta esun ku ta den kontakto direktoku e kliente. E ta e embahador valioso di e negoshi. Dios laga e relashon ta bon, ya e ta unembahador di positivismo.Si e doo di negoshi no por stns riba su empleadonan, e ta den problema serio. Peseita boga den e edishon aki - pa paga mas i mih atenshon na un bon relashon ku eempleadonan. No limit esei solamente durante selebrashon di Pasku f fin di aa, perodurante henter aa. E diferente ekspertonan ku nos di Empresa Chik a aserk ta dunabon sugerensia i tep pa tene kuenta kun ora ta atend asuntunan di personal pa por tenee negoshi up and running di un forma sigur i adeku. Tuma bon nota di loke e diferenteboseronan ta ekspres.

    Na nmber di Kmara di Komrsio i tur kolaborador di Empresa Chik ta bai e mihdeseonan pa henter pueblo di Krsou i e dirigentenan di empresa (chik) na nos isla undushi kambio di aa i un aa nobo ainda mas prspero.

    22

    Kapital humano e balor mas determinante

    Empresa Chikta un publikashon di

    Kmara di Komrsio iIndustria di Krsou

    Su meta ta pa inform ieduk empresario chikpa e por sigui kontribu

    na desaroyoekonmiko di Krsou.

    Redakshon:Un tim di Kmara di Komrsiohuntu ku diferente kolaborador

    Aviso:Spotlite Productions

    Farley LourensTelefon: 767-0907Telefon: 560-8284

    E-mail:[email protected]

    Kompaginashon i imprenta:Drukkerij Amigoe

    Kordinashon:Intermediate N.V.Telefon: 737-1070

    Tur derecho reserv

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    3/20

    E buki A model of Strate-gic of Human Capital tinkomo meta yuda organ-isashonnan kon formalidernan ku por duna unaporte grandi den nanorganisashon. Agensia-nan ta buska trahadnanku mester tin e konose-mentu nesesario di mane-

    ra ku nan por atend mihku nan trahadnan dentempu di krsis. Tin dife-rente tipo di krsis ku por manifest riba un basediario.

    Tin modelonan ku ta di-se spesial pa yudalidernan di un forma efek-tivo pa yuda nan hende-nan i duna un aporte nakapital humano. Mester wak kon ta integr kapitalhumano den e trayektodi tuma desishon i plani-

    fik pa yega na e resulta-donan adeku. Hasiendoesaki ta pone mas tantuatenshon riba e kompro-miso ku lidernan tin pa eempresa bai dilanti i dunamas tantu benefisio.

    Kiko ta rekursohumano?

    Human Resource Man-agement (HRM) ta efunshon den un organ-isashon ku ta konsentrriba reklutashon i manehodi hende ku por traha den

    e organisashon. Un man-ager di rekurso humanopor duna guia na tarea-nan ku mester ehekut.Maneho di rekurso huma-no ta importante pa dilku temanan manera: tumahende den servisio, kom-

    pensashon/pago, manehoden organisashon, desa-royo di organisashon,seguridat, bienestar,benefisio, motivashondi trahadnan, komuni-kashon atministrashon ipreparashon.

    Krsis ta tresekambioDespues di akontesimen-tunan ku a tuma lug naMerka den kuadro di 11di sptmber di algun aaatras i e esfuersonan kumester a hasi na Merkapa trese seguridat denambiente di trabou, a biniku diferente modelo kuta di vital importansha payuda empleadonan p-bliko i esnan ku ta den

    33

    pgina 4 >>>>

    Rekurso Humano:

    E faktor di importansia pa ksito di un empresa

    Rekurso Humano ta sumamente importante pa desaroyo positivodi kualke empresa. Un negoshi no ta djis muraya, dak, stul, mesa itelefon. E faktor humano ku ta drei den un empresa ta e garantia pa

    ksito i pa e bai dilanti. Hopi empresa no sa mes kon atend ku e aspektodi rekurso humano. Hende ta traha pa mi i mi ke resultado. Asina mi tapaga!, asina un doo di un negoshi ta bisa. Pero kos ta bai mas leu ku esei.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    4/20

    44

    Rekurso Humano:

    E faktor di importansia pa ksito di un empresa

    nesesidat di yudansa.A introdus un modelo kuta dise pa yuda lider-nan di un forma efektivoi pa determin kon bonpor integr kapital huma-no. Mester a tene kuen-ta ku konsiderashonnanmanera kon e aspektodi tomo di desishon taden empresanan i tambekon por a integr rekursohumano, o sea e hende,den e tomo di desishondiario di empresanan. Eesfuerso aki a bira impor-tante pa motibu ku padiferente organisashon abira importante pa kadatrahad realis ku e tinun aporte balioso na eorganisashon i ku e por logra ksito solamente sibini ku un maneho habrkaminda e trahad tambepor partisip.

    Un organisashon, segune guia (*), mester trahapa determin karakter disu trahadnan, kon esakita afekt nan kapasidatpa traha i represent

    konosementu di un orga-nisashon. Mester traha eora ei riba un forma efek-tivo pa kambia e kultura ditrabou i motiv e trahadpa e presta mas tantu.

    Un di e strategianan kua introdus e tempu ei tae asina yam High-Risk Series and Performanceand Accountability Series.Ta trata aki di informenanku ta spesifik fayonan kutabata tumando lug dene rea di rekurso humanoku empresanan tabatakomet i ku tabata formaun menasa pa abilidat die otronan ku ta funshonden e empresa. Nan por tabata trah di un formaefisiente,ekonmiko iefektivo. E problema dimas grandi no tabata etrahadnan di gobirnuso, si no tambe otro tra-hadnan ku ta hasi nantrabou ku responsabilidat.E problema di mas granditambe ta e falta di aplik

    strategianan efektivo.

    Reto grandipa dil kun

    Liderato, kontinuidat iplanifikashon efektivo

    Planifikashon Strat-

    giko di rekurso huma-no i implementashondi strategianan diplanifikashon

    Kon ta yega na un staf ku ta ekilibr i ku sakon aplik nan kono-sementu i nan faktor-nan di trabou.

    Mester traha duru pakrea kulturanan diorganisashon ku tafiha riba resultado.

    Esaki ta e retonan kuta duradero i ku mester atend mesora. Nan taeksih esfuersonan dihopi grupo ku ta huntuinkluso e presidente di eorganisashon, lidernan didiferente departamentu, ie departamentu kamindata hasi maneho presu-puestario. Un aserkamen-tu prktiko ta sumamenteimportante i e lidernanenkarg ku maneho nomester warda demasiadopa mira kos pasa. Hopilidernan ku outoridat ke

    mira kambio den strategiadi rekurso humano komoun esfuerso pa mira kam-bio den e lei i regulashon-nan aktual. Pesei mester mira e prom pasonan paidentifik i hasi uso di e

    outoridatnan nesesariokaminda por mira resul-tado di maneho. Outori-dat mester hasi mas tantuesfuerso pa bini ku pro-gramanan ku ta konsis-tente i e di dos paso ta pawak kon esnan ku ta t rahariba maneho por introdu-s reforma den rekursohumano ku ta nesesario.E di tres paso ta pa haa

    partidonan asina leu kunan ta dispuesto na trahaku otro i identifik tur loketa nesesario pa mira resul-tadonan positivo. E refor-manan mester tuma lugku mas tantu atenshon

    riba abilidat, konosementui prestashon relashon kutrabou di gobirnu i desi-shonnan ku tin di aber kukompensashon. Esaki tae aspektonan ku ta kreae ambiente di kresementuden kualke empresa.

    Faktor di ksito taimportante

    Faktornan di ksito ta

    sumamente importanteden aspekto di manehodi rekurso humano. E fak-tornan aki ta organis denvrios forma di maneraku nan ta korespond kukuater organisashon direkurso humano i riesgoku ta sumamente impor-tante den e ambiente ditrabou i pa yega na efek-tividat.Huntu por wak kon nanta duna resultado efektivoden programa i mishon-nan ku mester tuma lug.Ora ku ta konsider e fak-tor humano mester wakkon ta yega na faktornandi ksito.

    Ora ku ta konsider rekur-so humano komo un kapi-tal humano, mester wakku ta importante pa naninterelat ku otro. Ta di eforma aki so por wak konleu por isol kosnan for di otro. Rekurso huma-no ta importante pa yegana un transformashon idesaroyo den negoshi.Finalmente, tantu geren-sia komo trahadnan lobenefisi di esaki.

    * Fuente di informashon:Human Resource Guideriba Google.

    E diferente ilustrashon-nan ta mustra kon e aspe-kto di Rekurso Humanota interelat na otro denfunshonamentu di kualkeempresa

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    5/20

    5555

    Behaviour Analysis i PerformanceManagement ta di sumo importansia

    pa ksito ku bo empresa Kiko ta Behaviour

    Analisys?Manera e seornan Spuij-broek i Richardshon ainform, den aanansetenta a hasi diferenteinvestigashon pa sa kikobon bendednan tabatahasi pa di e forma ei por saka af dikon nan ta eksi-toso. Di informashon ku asaka di e investigashon asali ku naturalmente kadaun di e bendednan taba-tin kosnan ku nan ta hasidistinto for di otro. Un di einvestigadnan tabata unsiklogo i el a aserk easuntu for di un ngulodistinto. El a bai opservkomportashon di e bend-ednan eksitoso. Den ekomportashon si el a notakosnan ku e profeshonal-nan eksitoso tabata hasimeskos. Prinsipalmenteden nan komunikashonverbal. Esei nan a baianalis e ora ei profunda-mente i a pone e anlisisriba papel pa por a siabendednan mnos eksi-toso. A duna esaki komonmber Behaviour Anali-sys. No a manten e estu-dio i anlisis solamente

    na bendednan, pero aamplia esakinan riba mastereno; tantu pa individu-onan komo pa gruponan.Ta opserv sierto karak-terstika di komportashon.Ta wak kiko profeshonal-nan eksitoso ta bisa prin-sipalmente. Kosnan kunan ta ripit. Nan ekspre-shonnan i forma di komu-nik verbal. Despues abai desaroy trainingnanku kua por sia otronan ekomportashon di profesho-nalnan eksitoso. Bunita diBehaviour Analisys ta kubo ta opserv i a base diopservashon por wak kikoun hende ta hasi i kiko eno ta hasi, ku en efekto emester ta hasi pa por taeksitoso.

    Ganad-prddE training ta dura 5 diasi bo ke hasi kompletukomo trainer, e direktor-nan di COACH Caribbeana inform. Ta defin ade-lant ku e kliente ki tiponandi komportashon ta bai

    opserv. Pa kada funshonbo mester ta domin siertoaspekto di komportashon.Dependiendo di ki funshonun hende ke mehor suprestashon, ta hasi e anli-sis. Seguidamente ta sia ehende puntonan ku e mes-ter traha ariba pa mehorsu prestashon i efisien-sia pa e por ta eksitoso.Pues, ta sia e individuo f grupo kon pa aplik kom-portashon di hendenan kuta eksitoso den bo funshon.Pues, no ta solamente pabended tampoko. Nosta nota por ehmpel kuhopi biaha hendenan ku tanegosh tin un mentalidatdi ganad-prdd. Hopibiaha inkonsientemente.Loke nan ta lubid ta ku

    mester sigui traha ku otro.Pues, e relashon na traboulo no ta bon si mester siguitraha ku e posishon di kuami a gana i abo a prd.Esun ku a prd lo ta drumiwarda un oportunidat pa edal bk, manera nos sabisa. Esei no ta na fabor diun funshonamentu sano.E negosashonnan mester ta for di e punto di salidadi win-win . Ku Behaviour Analysis nos ta bai wakden e kaso aki kiko nego-shadnan win-win ta hasipa por aplik nan karak-terstikanan.

    Tin algun kos ku un hendesa di su mes, pero mes-kos tin kos ku e no sa di

    su mes, seor Spuijbroeka bisa. Loke ku ke lograku konsientisashon rela-shon ku komportashon tadi oument e parti ku unhende sa di su mes i hasimas konsiente di kosnanku e ta hasi robes, perono ta traha ariba sea kon-sientemente f n. Esakiku e ophetivo pa su funsho-namentu bira mas efektivo.Loke bo no sa di bo mesta difsil pa bo traha ariba.Hasta ora bo sa mester keda konsientis e hendekonstantemente pasobraun kos ku el a kustumbr

    hasi robes pa hopi tempu,e tin tendensia di bolbe kaiden e rutina ei. Nos por midi prosesonan di kom-portashon. Nos ta mus-tra kiko ta komportashonefektivo i e dikon siertokomportashon ta efek-tivo. Seguidamente nosta konseh e klientenanpa duna training. Dor dimehor e komportashon,ta nota un mehorashonden performance. Nosta konseh manager idoonan di empresananpa duna rekompensa pakomportashon efektivo.Esei ta motiv e hende-nan pa traha riba e pun-tonan indik na nan. Portae resultado no ta tur oravisibel mesora, pero kedafocus riba e komportashon.Si bo sigui konsentr ribae komportashon korekto,bon resultadonan ta binidimes.

    Kiko ta PerformanceManagement?

    Ku Peformance Manage-

    ment ta delini di un formakla kiko bo metanan ta, itambe e formanan pa bopor midi kiko bo a realisdi e metanan aki. Seguida-mente ta maneh e loke boa midi ei. Pues, ta stipulkon pa bo logra e meta-nan atraves di medionanpa midi. Tur empresa keta eksitoso, pero kon bo tamidi ku bo ta eksitoso? Kikota e puntonan ku bo mester vigil i traha riba dje? Lobo keda sorprend ora botende kuantu empresa lobisa bo ku serka nan ekliente semper ta prom,pero ora puntra nan konnan ta midi satisfakshondi kliente nan no por dunakontest. f nan ta bisa kunos no sa haa hopi keho,pues tur kos lo ta bon.Kompanianan ku tin bonnmber internashonal, tintur medio pa midi. Nan tamidi aktivamente kon sa-tisfecho f kon malkontentunan klientenan ta. A basedi e loke nan a midi, nanta keda mehor nan servi-sio i produktonan kontinua-mente. Ku PerformanceManagement bo mester sigui ku e siklo ei di un

    forma kontinuo. No kedahasi un kos pasobra abota pensa ku e manera kubo ta hasi ta esun korek-to. Delini bo maneho abase di metanan stipul imedionan pa midi ku bota realis e metanan ei, edos direktornan a bisa.

    Hopi empresa ta pone panan mes p.e. ku nan kekrese 10 20 f 25% tur aa. Ora bo puntra nansi nan a kalkul kuantutempu nan mester invertpa haa e kantidat di klien-te f pedidanan nobo ei, taresult ku pa nan haa eoumento ku nan ta papiadi dje, nan mester neglishtur otro kliente ku nan tinkaba pa atra esnan nobo.Hopi biaha bo por logratrese e klientenan nobo dor di un kampaa di atkisi-shon agresivo pero bo tin dikrda ku mester por kumpli

    Awendia tin dos terminologia ku ta bin hopi dilanti ora ta papiadi mehor kapital humano den organisashon i empresanan. Tur dos tin di haber ku mehor prestashon di e individuo pero tambe

    den mbito di ekipo, dentro di un organisashon f empresa. Ta trata akidi: Behaviour Analisys i Performance Management. Por bisa ku nanta kana hopi paralelo komo ku tur dos tin komo ophetivo pa realis masefisiensia i pa brinda mih servisio na klientenan. Pieter Spuijbroek iAnthony Richardson, direktornan di COACH Caribbean ku ta un empresaku ta spesialis riba e dos terenonan, lo duna mas informashon, konseho,asistensia i guia den Behaviour Analisys i Performance Management.

    Pa Farley Lourens

    Pieter Spuijbroek: Tin kos ku hende sa di su mes,pero tin otro kos ku e no sa di su mes.

    Nos ke oument loke e sa.

    pgina 6>>>>

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    6/20

    66

    Ofisina pa Propiedat Intelektual ta inform

    Konsekuensia di kambio estatalpa protekshon di Derechi di Outor

    Den e artkulo aki nos lo trata konsekuensianan di kambio estatal paprotekshon di Derechi di Outor.

    Derechi di outor ta e derechi di e kread di un obra literario, artstikof sientfiko pa e publik i multiplik su obra. Prom ku 10 diktober 2010, obranan kre pa artistanan ku ta biba riba un di e 5islanan di pais Antia tabata ser proteh pa e lei di derechi di outor kual ta yama Ordenansa Nashonal di Derechi di Outor 1913(P.B. 1913, no. 3). E ordenansa aki tabata stipul entre otro kiko ta ederechi di outor, kiko e ta enser, kuantu ta e durashon di e derechi itambe sanshonnan den kaso di violashon di derechi di outor.

    Despues di e kambio estatal, pais Krsou i pais Sint Maarten aadopt e Ordenansa Nashonal di Derechi di Outor di manera kuobranan literario, artstiko i sientfiko por sigui ser proteh pa derechidi outor. Derechi di outor ta un derechi ku e kreador ta haaoutomtikamente desde e momentu ku el a kumins krea su obra. Eniko eksigensia ku tin ta ku e outor mester por proba ku e obra ta didje. E pruebanan mester ta fech di manera ku nan ta indik e fechafor di kual e derechi a kumins. Komo un servisio na komunidat,Ofisina pa Propiedat Intelektual a introdus e servisio di i-Envelope.

    E i-Envelope ta un medio ku kreadnan por usa pa proteh e fecha dikreashon di nan obra. E servisio di i-Envelope ta duna e usuariotambe e siguransa di ku e lokual el a pone aden ta ward di un formadbel. Esaki ta posibel paso e i-Envelope ta un nvelp spesial ku takonsist di dos parti. Den kada parti e usuario ta hinka informashonidntiko. Un nvelp ta keda ward serka nos i e usuario por bai ku eotro nvelp pa warda na kas. Di e forma aki e usuario ta sigur ku sidi un f otro motibu e no por konta riba e nvelp ku el a bai kas kune, ainda e tin un nvelp bon warda na nos ofisina.

    Awor den pais Krsou, kreadnan di obranan proteh pa derechi dioutor por sigui konta ku e servisio di i-Envelope.

    Edit pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

    Berg Carmelweg 10Telefn: 465-7800

    Email: [email protected] Web: www.bip.an

    pa registr bo markapa proteh bo patntpa proba ku ta B kreashon

    Behaviour Analysis i PerformanceManagement ta di sumo importansia

    pa ksito ku bo empresa

    ku loke bo a primint. KuPerformance Manage-ment nos ta traha hopi ribakonsientisashon. COACHCaribbean ta entreginstrumento- i medionan paduna kontenido na esei. Tadesaroy esakinan huntuku e kliente. Loke mayoriabiaha COACH Caribbeanta hasi ta duna konsehoi guia, mintras e klientemes ta implement. Nos taopserv resultado pasobrasi kos ta bai bon pa e klien-te, kos ta bai bon pa nostambe.

    VishonE idea ta pa midi kon-sientemente i ahustmaneho a base di infor-

    mashon atker. Loke nosta wak ku mas nfasis ta

    kon ta midi satisfakshondi kliente, kon ta midi kre-

    sementu, kon ta midi kubo ta konkist un parti dimerkado, kua parti bo takonkist i kon ta midi kali-dat. Si nos por deskriben breve ku PerformanceManagement ta midi konbo ta satisfas nesesidat ideseonan di bo klientenani ku Analisys Behaviour tawak interno riba efikasia dioperashon di bo negoshi.

    Den kaso di un empresachik hopi biaha ta inisiun negoshi for di entu-siasmo. E prom klien-tenan ta haa for di retdi konos. Despues poko-poko e negoshi ta kuminskrese. E empresario ku ainisi e negoshi mes taeksperto riba diferentefaseta di su empresa, perota yega un momentu ku

    e mester pasa sierto kospa otronan pa e por siguidesaroy. E mester sa kiora i kon deleg. Tambepa su pasa konosemen-tu over. Nos di COACHCaribbean ta dirig pa yudai asist e direktor/doo pae loke e ke pa su empresata en realidat i kon e kemira su empresa den futu-ro (su vishon). Huntu nosta yega na un definishonkla i formanan kon midiku ta alkans e metananstipul. E ora ei por deliniun kuadro dentro di kuae organisashon por fun-shon efektivamente i por sigui krese i desaroy.

    COACH CaribbeanPietermaai 18

    Telefon: 462-6224www.coach-caribbean.com

    Anthony Richardson: Delini bo maneho a base di metananstipul i wak si ta logra esei.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    7/20

    77

    Maghalie van der Bunt-George di George Consult:

    Pa kualke negoshi maneho direkurso ta algu indispensabel

    Kapital humano ta e hen-denan den bo organ-isashon, segun Maghalievan der Bunt-George. Por bisa ku den un negoshi ekapital humano ta suma-mente importante. E taimportante den organ-isashonnan ku ta produ-s. Ta ken ta esnan kutin di traha ku mashin?Ta e hende. I den orga-nisashonnan ku ta produsservisio, e hende ta esunku ta produs e servisio ipesei e kapital humanota asina importante pa unorganisashon.

    Rekurso humano tamuchu mas ku PZ

    George Consult ta guia i takonseh organisashonnanden tur kos ku tin di haber ku rekurso humano. Nanta hasi esei for di un vis-hon ku nan tin riba mane-ho di rekurso humano,for di mtodonan spesial.Tin hende ta atend kurekurso humano sin vis-hon. Ta importante pa nani e organisashon tin vi-shon pa loke ta maneho direkurso humano (humanresource management ).

    Van der Bunt-George takere den integraal perso-neelsbeleid, esta mane-ho integral di personalkaminda rekurso humanono ta riba su mes. E no taalgu manera ntes tabatinun PZ ku ta manera un

    intermediad f un hendepara kla pa empleadonan.Rekurso humano no taesei, pero ta muchu masamplio. E maneho di rekur-

    so humano ta e prosesokaminda ta tradus e metai vishon di e organisashonpa loke ta bo maneho di ekurso humano. Esaki ke

    men ku tur e instrumen-tonan di rekurso humanomester ta deli for di emeta ei i for di e vishon ei.Hopi biaha organisashonsin vishon ta kopia. Nanta wak evaluashon diempleado di esun i kopi.Pero mas bien e intenshonta ku loke e organisashontin, mester ta di dje i nokopi di otro. Si ta un kuta atend kliente, mester evalu e kapital humanoriba kon ta dirig riba ekliente, i ora ta rekluthende mester ta dirig ribae kliente. George Consultta yuda klientenan desa-roy rekurso humano namid, esta pa e instrumen-to yuda bo pa logra bo vis-hon i mishon. Den esei tayuda kliente den tur aspek-

    to di rekurso humano, taasist kliente den buskaempleado, ta konseh nanriba maneho di rekluta-mentu.

    KompetMas i mas, segun Magha-lie van der Bunt-George,organisashonnan ta real-is ku rekurso humano taimportante i ta un di etiki aspektonan pa kom-pet riba dje. Por ehmpel,duna servisio despues die benta esta e after salesservice ku ta kon hende-nan tin di duna servisioi por kompet a base diservisio despues di benta.

    No por logra metasin hende

    E parti di rekurso huma-

    no ta un konsepto, segunMaghalie van der Bunt-George, ku mas i masorganisashon ta realisan-do ku no por logra sinbo hendenan. Mester hasialgu ku e potensia ei palogra e meta. Sea ta pamas ganashi f subi benta;si no hasi nada ku e hendeku ta produs, bo no talogra esei. Organisashon-nan ta profeshonalisandoden e direkshon ei. En besdi wak e rekurso humanokomo un afdeling PZ kuta mas bien aktivo ku eparti atministrativo i dunainformashon kaminda efunshonario ta un hendeku ta wak interes di eempleado, awor e rekursohumano ta bira parti stra-tgiko di e kompania. Eta mas e man drechi di egerensia pa logra e meta-nan. Esei ta un tendensiaku por mira ta kresiendomas i mas ltimamente. Erl di maneho di rekursohumano ta kambiando iorganisashonnan ta bus-kando nan funshonario-nan na otro nivel.

    Teambuilding

    Teambuilding ta un partiimportante, pasobrakaminda tin un tim mayoriabiaha e resultado ta mih ie forma kon ta yega na eresultado ta mas dushi. Taimportante pa duna aten-shon na teambuilding denbo organisashon. E formadi liderazgo den team-building ta importante. Taresponsabilidat di e lider pa forma un tim, kreae team spirit . Tin biahaorganisashonnan ta poneriba rekurso humano, peroe ta responsabilidat di egerente direktamente.Tin diferente hrmnt pakrea un team spirit , perotambe por hasi uso diorganisashonnan pa yudabo konstru bo tim, segunMaghalie van der Bunt-George.

    Maghalie van der Bunt-George

    GeorgeConsult Green Efficient Offices

    Mauritslaan 1Telefon: 7380039

    Human capital ta e kapital humano; e hende ku ta trahaden un organisashon. Maghalie van der Bunt-George,profeshonal riba e tereno di kon atend i trein e hende

    den un empresa, a bisa ku ntes tabata papia di kapital ora ta papiadi mashin f otro aspekto ku mester di dje i ku mester a paga pepa por traha. Despues a haa sa ku e kapital di mas importanteta hende. E kapital humano tambe tin di invert den dje, tambe tindi duna atenshon i eseinan tambe si no kuid e por kosta sn.

    Maghalie van der Bunt-George: Teambuilding ta kresiendo komo faktor den hopi negoshi.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    8/20

    88

    Kombin tiramentu di vrwrk denshow kompleto na diferente sitio

    Tur sorto di vrwrk ta untradishon di hopi aa aki naKrsou. Hopi negoshi ta serae aa di trabou ku pagaraden kaya pa manda fuku baii pidi pa bendishon pa e aanobo. Tur e aktividatnan akia yuda gener hasta komer-siante nobo ku a fiha ribabendementu di vrwrk, dimes manera ku tin negoshiku ta drei tur aa dinoboriba bendementu di palu i

    Pasku so. Sinembargo,algun tempu pas a infor-m ku e aa aki a importmnos vrwrk (legal) kom-par ku ltimo aanan. Taasina tantu a sobra anto diaa pas? Niun momentoso e bendednan di vrwrka reklam ku nan a keda aa

    pas bark ku asina tantuvrwrk ku nan no por abende. Ta despues numa aresult ku ta riba instrukshondi e servisio di bombero aimport mnos. Nan a splikaku e skarsedat den espasiopa warda vrwrk a kondusnan na redus e kantidat divrwrk ku tin den stk.Esei ke men ku lo tin mnostiramentu di klapchi? Banwak si esei lo ta e kaso. Si eta asina, e ta un alivio pa hopidoo di kach i otro bestia dikas ku sa pasa trastorno patene nan animalnan trankili den nan kur di kas. Eseita nifik tambe un alivio pamayor di yu chikitu, perotambe pa hopi hende grandiku a fada spesialmente die slanan ekstremadamente

    duru di algun di e piesanan divrwrk. E por nifik tambeun alivio pa empleadonandi poliklnika i e dkternan diwarda, pasobra tin mnosriesgo di herida a konsekuen-sia di klapchi.

    Show giganteskoKemen, Krsou lo konosun kambio di aa trankil?Niun hende no por duna egarantia ei. Pero e situashonaktual por forma un base patuma nota di un inisiativa kua tuma na Sint Maarten kumeskos ku Krsou a drentariba 10-10-10 e status ou-tnomo den Reino. Na SintMaarten un grupo di kom-pania aktivo den haf a unipa prepar un show grandikombin di vrwrk pa pasa

    di 31 di desmber 2010 padia 1 di yanari 2011. Esundi e biaha aki por ta masgrandi ku loke nan a hasikaba den pasado. Peseimes a bosero Mark Mingo die kompanianan portuario aurgi otro empresanan na SintMaarten pa na lug pa nankada un purba pone un showdi vrwrk uni ku plaka,esfuerso i material pa montaun show gigantesko grandikomo homenahe na henter poblashon di Sint Maarten.Asina nan por demostr nankompromiso serio pa ade-lanto di e komunidat i ku nanno ta den operashon djis patraha plaka i nada mas. El ahasi un yamada riba sektor komersial di e isla pa yudapromov the friendly island

    pa e temporada di fin di aatambe. Aa 2010 no tabataun aa fsil pa Sint Maartenen 2011 lo tin su retonanatrobe. Hustamente pesei taimportante pa komunidat diSint Maarten drenta e aanobo komo un unidat.Esaki ta un aktividat ku Kr-sou tambe por konsiderseriamente pa aplik no tinnodi imit Sint Maarten lokenan ta hasi den nan haf, peronos tin kaba e seremoniatradishonal na Awas denkurason di nos siudat kamin-da hopi hende ta aglomer.Por pensa tambe pa montaun show berdadero di vr-wrk na algun sitio plamrnt di nos isla. Esei lo por spar hopi famia bastanteplaka ya ku nan mes no tinnodi di kumpra hopi klap-chi mas i e ta konsentr eespektkulo na un sitio fiho,aliviando hende malu, chikitui di otro hende forma vul-nerabel, pa no papia mes pae bestianan di kas ku no tinmester di trankilisante mas.E ta un idea? Pakiko no?Pens tg!

    Hustamente den e prom kambio di aa ku Krsou ta den su statusoutnomo nobo, e isla ta antisip un kambio di aa ku mnosvrwrk. Alo mnos, esei ta loke por dedus for di e notisiananku ta sirkulando ltimo dianan. Esaki por habri un oportunidat pa siguiriba e pista ku Sint Maarten a skohe, esta ta pa kombin e vrwrk grandiden un show gigantesko pa henter poblashon i tur bishitante di e isla.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    9/20

    99

    Sueldo ibenefisionansekundario

    A base di e leinan lab-oral, e dunad di tra-bou tin (entre otro) unobligashon primordial:esta e tin di paga unsueldo na un emplea-do pa e trabou ku eempleado a hasi. Pero,entre otro, sirkunstan-sianan di e merkado itambe prktika ta tresekun ku hopi biaha undunad di trabou nota paga solamente unsueldo na e empleado,pero e dunad di trabouta ofres alabes bene-fisionan sekundario naun empleado. Entre ebenefisionan sekundar-io mas konos i popu-lar, ta por ehmpel snpa vakashon (vakan-tiegeld), bonus di Pasku(kerstbonus), kompen-sashon pa gastunan ditelefon, outo i gastu direpresentashon ekster-no. Otro benefisionansekundario ta por ehm-pel partisipashon denganashi di un negoshi,

    bnus pa prestashon,areglo pa penshun ikompensashon pa siertoestudio f kursonan.

    Kumpli kupalabrashon

    Kontrali na loke hopiempleado ta pensa, unempleado no tin dere-cho riba benefisionansekundario, esei ta nadiskreshon di e dunaddi trabou pa ofres na eempleado komo parti die kondishonnan di tra-bou.

    Si e dunad di traboua ofres sierto benefi-sionan sekundario kue empleado a asept,e dunad di trabou enprinsipio ta oblig si patene su mes na loke apalabr entre e parti-donan.

    Areglo di empleoflksibel

    Loke tambe ta posibel,pero ku no ta mira komo

    un benefisio sekundario,ta un areglo di empleoflksibel. Esaki a biratambe mas komundurante e ltimo aan-an. E areglo di empleoflksibel aki por ta dendiferente forma. Por ehmpel tin e opshonku ta traha na kas, f ku

    ta traha partaim f ku tatraha ora ku e dunad ditrabou yama e empleadopa traha.

    Satisfakshon iatkisishon

    Manera ya a menshon,sirkunstansianan di emerkado i prktika tin un

    influensia riba e paketetotal di kondishon dilabor ku ta ofres na unempleado.

    Si tin hopi kompe-tensia den merkado,dunadnan di trabouhopi biaha ta dispuestopa ofres un emplea-

    do kondishonnan masfavorabel, pa asina tratana tene e empleado sa-tisfecho f pa trata diopten empleado nobo.

    Balor i apresioPor remark ku den prk-tika, sinembargo, ku nota solamente e paketedi kondishon laboral tadetermin si e emplea-donan ta satisfecho kusu trabou i ta keda fielna su dunad di trabou.Tambe e balor i apresioku e dunad di trabouta duna e empleado por ta di un influensia gran-di. Esaki parsialmentepor refleh den siertobenefisio sekundar-io, manera partisipa-shon den ganashi di enegoshi f den forma diun bnus pa prestashon(performance bonus).Pero tambe e apresiopor tuma lug ku ta klapa tur empleado kon taevalu e empleadonan.

    Si esei tuma lug regu-larmente i por ehmpelsistemanan pa emplea-

    do kon nan por treseremarkenan na aten-shon di e dunad di tra-bou pa asina di brdatnan sinti ku nan ta partidi e organisashon i sintiun responsabilidat pakontribu na e negoshi.

    Aktua komo bondoo di trabou

    Finalmente, un doo didunad i trabou semper tin ku aktua komo unbon dunad di trabou.Teniendo esaki na kuen-ta, huntu ku tur e pun-tonan ku menshon akiriba, pero tambe sirkun-stansianan di merkado iposibilidatnan finansierodi e dunad di trabou, lokontribu na mantenshondi su kapital humano.

    VanEpsKunnemanVanDoorne

    Julianaplein 22 Telefon: 461 3400

    E importansia di Kapital Humano fordi perspektiva di un dunad di trabou

    Ta notabel ku awendia mas i mas ta pone nfasis riba eimportansia ku e hende tin den un organisashon f negoshi.f manera nan ta yam den trminonan moderno e kapital

    humano. Ora ku ta maneh un negoshi ku empleado, ta manehhende. Un dkada pas e rl di un doo di trabou f di un empleadotabata kompletamente diferente. E doo di trabou tabata esun kuta disid i e empleado no tabatin masha kos di bisa. Esaki a kambiadrstikamente durante e ltimo aanan. Empleadonan awendia taproteh pa leinan laboral i un dunad di trabou tin ku aktua konformeloke lei ta stipul. Un kompania ku ta spesialis den e aspekto di leiaki ta VanEpsKunnemanVanDoorne. Seora Kimberley de lIsle taabogado na e bufete aki i el a elabor riba e aspekto di Kapital Humano.

    Kimberly De LIsle: Merkado tin un influensia fuerte riba kondishonnan laboral.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    10/20

    Empresarionan ta e yunan lubidSer empresario no ta algu ku tur hende

    tin komo don. Mayoria empresario tinpashon pa nan trabou i tin ideanan bondesaroy pa loke ta trata ku e direkshonku nan ke bai i metanan ku nan ke logra.Tur ta kore ku riesgonan riba averahe imayoria biah ta traha hopi duru. Nanentrada ta mnos sigur si kompar kuentrada di direktornan ku ta akshonistamayoritario i trahadnan. Tin hopi lunaku nan no ta haa un bunita salario (i tinluna ku nan no tin salario mes).

    Banda di esei mester menshon ku e sek-tor di empresanan mediano i chik ta unfuente importante pa kuponan di trabou.Si empresarionan tin kon ansa den eko -nomia, esaki ta tradus su mes den inver-shonnan kstra ku na su turno ta ni kkresementu sanu di ekonomia. Lstimam-ente no ta duna e empresario balor pae puntonan ariba menshon i si ta hasimes ta masha poko. Mas fuerte ainda, eempresario ta ser perhudik si nos tumana kuenta e areglonan ku tin pa nan oraku nan bira grandi i mester stp di traha.Na Krsou tin 7344 empresa registr

    komo eenmanszaak, Vennootschap

    onder Firma f Commanditaire Ven -nootschap (fuente: Statistical YearbookNetherlands Antilles 2009). E grupo ditrahad na Krsou ta konsist di 56535persona (Fuente: Statistical YearbookNetherlands Antilles 2009). Den kasoku nos asum ku kada empresa (Een -manszaak, Vennootschap onder Firmaf Commanditaire Vennootschap) tin unminimo di un trahad den servisio esakita ni k 15% di e totalidat di hende kuta traha na Krsou ku ta nan mes ta re-sponsabel pa nan areglo di penshun sinku tin un insentivo skal (belasten) atrak -tivo pa esaki.

    Ta laga e empresario (chik) kompleta -mente pa su kuenta ora ta trata di are-glo di penshun. Propietario di un NV f BV por dedus su prima di penshun kom -pletu for di ganashi tanten ku e areglo,for di un punto di bista di impuesto, taaseptabel; pues tanten ku e penshun nota fuera di proporshon na punto di bistadi servisio di impuesto. Servisio di im-puesto ta husga si un areglo di penshun

    ta muchu haltu f n. Si na haa ku esei

    no ta e kaso por dedus primanan di pen-shun for di ganashi di impuesto. Hastasi e prima por ehmpel ta suma 10.000

    orin pa aa. Asina bo por ha bo kuun situashon den kua leinan di penshunta trata un empresario i un direktor ak-shonista mayoritario, ku tin e mesun en-trada, kompletamente diferente.

    E direktor akshonista mayoritario por dedus p.e. 10.000 orin di su impuestoriba ganashi mintras ku empresario por dedus un mksimo di 1000 orin paaa. Abo por rei ken ta esun ku ta ben-e si di e lei di impuesto aki.

    Tin diferente mtodo ku empresarionanpor atend ku e situashon deskrib akiriba. Bo ke sa mas tokante di e posibili -datnan aki manda un E-mail [email protected].

    1010

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    11/20

    Ingredientenan pa empresa chik krese den rekurso humano:

    Komunikashon, kapitalhumano i sosten efisiente

    Kursonan por ta dirig ribadiferente nivel por ehmpele nivel personal kaminda botin ku atend ku un klien-te na bali, e nivel mediokaminda esun ku ta guiamester yuda un grupo di tra-had sia algu nobo, f enivel di maneho general diun negoshi, kaminda dife-rente hefe ta depend di boakshonnan pa nan por sigui

    traha. Pa kada tipo di traboui pa kada nivel tin diferentegrado di abilidat di idioma. Nabali, por ehmpel, ta impor-tante pa bo por uza dilogore-levante, manera kuminda-mentu, kon pasa telefn, kontuma rospondi, kon dunadirekshon i trankilis un klien-te nervioso, rabi f pur.Na e nivel medio i mas haltuta importante pa bo sa konatend ku prosesonan digrupo i kon present alguna un grupo di hende na unmanera efikas i transparentei uza tknikanan pa mantennan atenshon, asina el asigui splika. Un kurso pa unhende ku nos sa un idio-ma ainda tambe ta otro ku unkurso pa un hende ku por papia e idioma kaba, peroku ke drecha algun abilidatspesfiko, por ehmpel, skibisierto tipo di karta pa klientef kon traha un relato di unreunion den un idioma kla i

    adeku.

    Yuda empresa chikSegun seora Dijkhoff, den unempresa chik e aserkamentupersonal posiblemente tamas importante. E doomes ta hisa telefon, e mesta atend ku kliente i kasino tin herarkia den trabouentre e doo i su trahadnan.Tur hende ta hasi tur kospa e trabou keda kla natempu i pa duna e kalidatku e kliente ke. Kontaktoentre e trahadnan ta masinformal. Ke men, kualkekos ku ke mehor pa loke takomunikashon lo mester tariba e nivel personal di trabouf riba komunikashon entreesun ku ta duna servisio isu kliente. Importante ta akikon organis trabou pa tur hende duna e mksimo disu potensial. Por ehmpelkon present algu huntu, konuza e konosementu di kada

    un pa logra e komunikashondese, asina seora Dijkhoff a splika.

    E aspekto dikomunikashon

    DLU ta yuda komunik dene idioma ku e doo ke for die nivel mas abou te esun dimas haltu na kuater idioma,

    esta Papiamentu, Hulandes,Ingles i Spa, segun seoraDijkhoff. Nos ta diskut bometanan di komunikashon kubo i ta traha un programa basriba bo nesesidatnan spes-fiko. Entre e kursonan ku nosa duna tabatin Papiamentubsiko (nivel 1 i 2) pa stran-hero, ortografia i bon uzo di

    Papiamentu pa yu di Krsou,kurso di Hulandes, Spa iIngles di diferente nivel dirigriba abilidatnan spesfiko,manera present algu, skibikarta i notul na trabou i konhisa bo nivel di konosementudi idioma pa hasi esaki natrabou. Abilidatnan prktiko,manera negosh i atend kukonflikto, tambe ta posibel,asina seora Dijkhoff a bisafinalmente.

    Dijkhoff Learning Unlimited

    Snipweg (naast 35)Tel. 767 3433/59Cell. 512 2020

    E-mail [email protected]

    Tin diferente tipo di entrenamentu ku ta dirig riba komunikashonku idioma. Algun ta dirig riba idioma papi i otro ta dirig riba

    idioma skib. Por ehmpel, pa sia present un produkto,negosh f pa atend ku konflikto, idioma papi ta mas importante.Pero pa skibi karta f relato, ta idioma skib ta haa nfasis. Hastatin situashon kaminda tantu abilidatnan di skucha komo di skibi takeda atend por ehmpel ora ta sia notul. Riba tur esei seoraMartha Dijkhoff di Dijkhoff Learning Unlimited (DLU) a elabor mas.

    Martha Dijkhoff di Dijkhoff Learning Unlimited: Den unempresa chik e aserkamentu personal ta mas importante

    1111

    SAVE

    60 min

    Minutes EXTRAMinutes

    TOTALMinutes

    SMS MonthlyPlan

    120 min

    240 min

    420 min

    660 min

    1200 min

    60

    120

    240

    420

    660

    1200

    25 SMS

    50 SMS

    75 SMS

    75 SMS

    100 SMS

    100 SMS

    Naf. 30,-

    Naf. 50,-

    Naf. 85,-

    Naf. 130.-

    Naf. 200,-

    Naf. 360,-minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes120

    240

    480

    840

    1320

    2400minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    minutes

    NEW Digicel

    with the

    Postpaid Plans

    , , -

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    12/20

    1212

    Mustra mi mas ku nikamente sn soMas demanda ku

    ofertaPa por manten i/f atkerbon personal ta un bata-ya konstante i abo komodoo di bo empresa mes-ter ta konsiente ku no taku un strategia bo por gana e bataya. Bo mester ta kreativo, ta al dia botambe di desaroyonan ita traha duru riba e tere-no aki tambe pa por man-ten bo negoshi operandodi un forma eksitoso. Bomester ta konsiente ku tinun grupo masha chik die bon kandidatonan ku tapose e kalidatnan ku hopiempresa ta buska i ku tahopi tin den merkado kuta kompetiendo pa haae grupo limit di bon per-sonal ei.

    Ofres oportunidatpa desaroy

    Kompanianan mediano ichik den hopi kaso no por kompet a base di ofresmih salario ku kompania-nan mas grandi. Pero snno tur biaha ta e nikofaktor i e faktor di masimportansia pa un trahaddisid di keda f bin trahanobo den un empresa.Hopi empresario a notaku profeshonalnan ku tabuska oportunidat i reto-

    nan nobo tambe ke ofer-tanan di dunadnan di tra-bou ku ta inklu oportuni-datnan pa nan desaroyi bai dilanti; no solamenteden e aspekto di sn, perotambe den e aspekto dioportunidatnan pa nan por sigui kurso, training i for-mashon. Tin trahad ku taprefer e ambiente masntimo i kolegial ku tin naempresanan chik, min-tras otronan ta prefer eambiente den un unidatku ta parti di un empresagrandi. Di otro banda tintambe ku ta buska algu ntmeimei, buskando algu dimbos.

    Sa kiko ta motiv ehende

    Pa e empresarionan chike reto ta keda pa sa kikoe trahad ta dese i kon epor yena e deseo i deman-danan di e trahad. Nosta bisa ku pa e empresa-rio chik sigur no ta sanopa drenta den un gueradi salario haltu ku empre-

    sanan mas grandi. Pues,nan lo mester buska kos-nan alternativo i atraktivopa atra e personal kuali-fik ku nan ke mantenf buska dentro di loke taposibel i realisabel pa eempresa naturalmente. Bomester purba haa sa kikota motiv e tipo di personalku abo ta buska f ke man-ten. Purba sa kiko nan tagusta hasi. Mayoria hendeta gusta pa bo ta rekonosi apresi e loke nan ta hasii ta nifik pa bo negoshi.Laga nan sa esei tambe.Bisa nan i mustra nan kubo tin apresio pa nan.

    Kontenido di trabou iotro benefisionan

    Sea konsiente ku awen-dia trahadnan ta buskamas ku simplemente unbon salario so. Nan ta wake asuntu for di un spektro

    mas amplio. Nan ta buskakontenido di e loke bo taduna nan pa hasi komotrabou. Nan ta wak bene-fisionan di kompania. Konbo ta kompart adelanto di e

    kompania ku nan, ku ta bokapital humano pa realise adelanto ei. Un aspek-to ku tambe ta hunga unrl grandi den retenshon iatkisishon di bon personal

    ta manera mi a bisa aribaaki kaba: ku bo ta brindanan oportunidat pa desa-roy komo profeshonal iatker mas konosementui abilidat. Bo mester kedakompetitivo ku salario peroe asuntu ta mas ku eseiso. Porta bo por atra nanku un bon salario, pero sidespues di tempu nan nota sinti nan mes kmodoku nan trabou, ambientedi trabou, benefisionansekundario, si e loke nanta haa pa traha ariba nota algu ku nan ta haainteresante i ta un reto parealis etc., nan lo buskaotro kaminda pa bai.

    E aspekto di bidasosial

    Un otro aspekto importanteta pa bo mustra nan kubo interes den nan bidafamiliar i den e loke nanta hasi den nan orananpaf di trabou; nan bida so-sial, organisashon i aktivi-datnan ku nan ta envolvaden etc. Tur eseinan tapuntonan di importansia paabo komo empresario tenekuenta kun. Mustra nanku bo ta habr pa tende nani ku bo tei pa sosten nan.Laga nan bin dilanti ku nanideanan i mustra nan kubo ta apresi ku nan ta

    yuda pensa na benefisio diboso empresa. I mi ta bisaaki boso pasobra ku nanmester sinti ku e empresata di nan tambe, no di bof di bo ku bo partnernanso i nan ta traha i mester ta kontentu ku ta paga nanpa esei.

    Sheft den meta iinteres

    Tene kuenta tambe kumetanan ku un hende bisabo ku e tin awe, no tabai keda asina pa semper.Nan metanan ta kambia iabo mester purba keda naaltura kiko ta loke ta motive hende. Keda monitorikontinuamente pa sa konnan nesesidat i deseonanta kambia. Esei ta un yabiimportante. Tin biaha eseita kambia di formanan kuabo no por akomod, peropurba haa otro. Semper kedando realstiko pa loketa alkansabel i ta bon pakompania i pa e hendenanku ta forma e kapital huma-no di bo kompania.

    Kompanianan di tur tamao, sea ku na ta grandi, mediano f chik,mester di empleado kalifik i bon prepar. Esei ta mas fsil pabisa ku pa realis. Sigur si bo ta oper komo un empresa chik.Sigur si tene na kuenta e retonan di tempu moderno. Pues, ku pa bo takompetitivo bo trahadnan mester tin kalidatnan spesialis i e mester taal dia di desaroyonan ku ta bai hopi mas lih ku tabata e kaso en pasado.

    Pa Farley I. Lourens

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    13/20

    Ramfis Kolfin di Kolfin Leadership:

    Hende ta sentral den liderazgo

    Hopi konos e sistema di50 aa largu, ku a de-mostr finalmente di no tafunshon i awor ta kambi.Si pusha e trabou pa e tra-bou sali i si tur hende ponetrabou dilanti i si ponden e balansa, e hende tabai abou (riba e balansa).Ta masha fsil pa yena ehende ku miedu i inseguri-dat, i e trabou ta bai dilantitg. Despues di a hasi esei,hopi bes ta result final-mente ku e produkshon nota esun optimal, pasobra ehendenan no ta sentral.

    Ramfis Kolfin a duna ehm-pel di un restorant i ta lansae pregunta si e kliente tawri ken ta doo. E klienteta wri mas pa esun kuta sirbi i esun mas yegna e kliente ta e weiter.Esun ku ta traha plaka pae doo ta e weiter. Pesei eta kere ku ta mih pone eweiter sentral. Ta mih painspir, yud yega na supotensial, desaroy i astaun dia e por ta hefe. Orapone e trahad ei sentral,e niko forma e ta paga mibk ta si e pone e klientesentral.

    No e kliente, pero ta

    e trahad ta reiTa bisa e kliente ta rei, peroe kliente no ta lider, ni nasu mes kas. Ta e trahadmester ta rei i asta ora tinmonopolio, ora pone tra-hadnan na prom lug,esun mas yeg na e kli-ente, esun ku tin di trata ekliente, bende ku e kliente,ta e trahad. E tin di haakoperashon di e kliente,dor di trat bon; e tra-had lo trata e kliente boni hasiendo esaki e klien-te na su turno na pone e

    doo di e lug tambe naprom lug.Ramfis Kolfin a tuma unotro ehmpel: ta bendemester bende e korant, i ekliente tin di bolbe kumprsu siguiente dianan. Si etabata doo di korant, e lopone esun ku ta skibi i esunku ta bende sentral. Tanan ta bende korant pa edoo, pasobra nan ta ponesu akshonnan sentral. Orapone esun ku ta skibi naprom lug, inspir, tratbon i respet pa loke eta, e niko manera ku e tapaga bk ta dor di pone emih ku e tin den e trabou.Tur esaki ta indik ku plakano ta mas importante,pasobra plaka nunka tasufisiente pa yuda hendeyega mas serka di supotensial. Sinembargo dor di trat bon, respet paloke e ta, inspir, motiv,gui, sirbi, e ta hasi tur kos pa bo. Ramfis Kolfina bisa ku si e tabata doospesialmente di empresa-nan chik kaminda e hefe

    tambe ta trahad, e lo atrata su trahadnan mashabon mes. Esaki paso-bra manera el a bisa taasina so, dor di kere dene trahad, sirbi e trahadprom ku e trahad sirbikomo doo, duna e trahadbalor prom ku e hasi kue doo, engrandes nanen bes di disminu e tra-had, e ora ei e doo por bira lomba i e por bai tur kaminda ku ta, i e por tasigur ku e por konfia ribasu trahadnan.

    En bes di kontrol so,por konfia i pa esei mes-ter konos nan. No tenedistansia di e trahadnan,pero sru pa ta mas huntuku nan. Kita mi bachi diposishon pa nan wak konmi ta. A base di relashontur kos ku nos por logra,asta ora tin konflikto,segun Ramfis Kolfin.

    Toolbox Tin leadership toolbox kuta e hrmnt ku hendemester pa traha kun.Meskos ku un meknikomester di su yabinan pa

    traha i hasi un bon trabou.Si e no tin su yabinan, eno por drecha e vehkulomanera mester ta i meskosta konta pa e hrmntnandi liderazgo. Pero asta orae tin e mih hrmnt, peroe aktitut no ta esun korek-to, ni maske e ta dispondi e bon hrmnt, e no

    ta produs bon. Nos mes-ter sia nos hendenan iduna nan hrmnt. Sianan e prinsipionan bsikodi liderazgo, kon dil ku kon-flikto entre hende i pone ehende sentral, kon ta aten-d problema ku hefe sin emama sali, kon ta respon-sabel pa e trahad den tur

    sentido. Nada por tacha eharmonia ei, segun Ram-fis Kolfin. Mester duna edunad di trabou e toolbox pa e sa kon deleg trabouna e trahad ei, kamindano e dunad di trabou notin mester di kontrol perota konfi. Dun etoolbox kon saka informashon die trahad. Konos su per-sonalidat, aktitut, drechasu aktitut. Ta solamente kue toolbox ei e por kuminsduna guia.

    Ramfis KolfinKolfin Leadership Program

    Van Deventerstraat 9,Aruba

    Telefon: 00297 561 3136 [email protected]

    1313

    Etrahad ta mas importante ku dunad di trabou mes.Si doo di e negoshi ke logra adelanto, ta e trahade mester pa logra e meta ei. Ramfis Kolfin di KolfinLeadership Program ta duna diferente kurso i guia na trahad i

    empresarionan den e direkshon aki. Hende sentral den liderazgo tae momentu ku pone e hende na prom lug. Imagin un balansa: etin dos banda, un ta hende i e otro ta trabou. Den trabou ta pensadi plaka. Ora nos papia di trabou, ta plaka. Awor kua ta bini prom?

    Ramfis Kolfin: Dunaempleado e hrmnt

    necesario

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    14/20

    1414

    Midi i maneh bo kapital humano

    Ounke mayoria dunaddi trabou ta konsiente dinan invershon den e kos-nan di mas importante,manera salario, bene-fishinan, entrenamentu,programa di reklutashon,kasi niun lo no bisa kuata e fuente di mas balor pa nan.

    Sinembargo, e prompunto ku tin di hasi tamidi e kapital humanopa asina por manehmanera mester ta. Pamidi e kapital humanona prom lug mester sa su balor i kiko e tanifik den e organisashonspesfiko. Definishon dikapital humano ta sianos ku no per s esakita nifik e hende denun organisashon. Esakikomo e hende ta esunku ta maneh e partidi kontrl riba e kapitalhumano i nan ta liber painvert den dje, depen-diendo kon nan ta mira ediferente aspektonan dennan bida, manera famia,gruponan di interes denkomunidat, kerensia-nan religioso, trabou etc.Komo tal den sirkulo diprofeshonalnan riba e

    tereno aki ta defin kapitalhumano di un kompaniakomo e kantidat kolektivodi atributo, eksperensiadi bida, konosementu,

    insentivo, energia i entu-siasmo ku e hendenan taskohe pa invert den nantrabou.

    Faktor intokabelE mih forma pa kuminstraha riba e aspekto dikapital humano ta dor didefin e elementonan diun negoshi ku ta kreabalor na e organisashonpa asina por pone e basedi komprondementu pa eparti ku nos ke yega ne,esta e kapital humano.Balor di un organisashonta kompromet riba tresfaktor prinsipal ku ta inte-gral pa e abilidat di eorganisashon pa produssea produkto f servisio iesakinan ta:

    Faktor finansiero Faktor fsiko Faktornan intangibel/

    intokabel.

    E ltimo ei, esta e kapitalintokabel f faktor into-kabel, tin e mesun balor ku e faktornan finansieroi fsiko. Te na kuminsa-mentu di aanan 80 ebalor intokabel di un kom-pania mas bien tabata eparti finansiero. Sinem-bargo, merkado a sru pakambia esaki i e hende abira e faktor intokabel diun kompania.

    HoteleroSi nos kue e sek-tor hotelero/turstiko,por ehmpel, por usae siguiente frmula pa

    midi e kapital humano.E turismo komo aktividatekonmiko ta kontinu sutransformashon influen-si pa e teknologianan dientre otro komunikashon.A generalis tur e region-nan di mundu. Por ehm-pel, Cuba no a keda aislden e fenmeno aki. For di dkada 70 el a bin tatraha den e organisashonimportante aki i a hasi eindustria mas importantepa su ekonomia.

    Den e empresanan dihotl i restorant ta indis-pensabel pa logra untratamentu adeku mus-trando riba e importansiadi e komponente humanoden e prestashon di ser-visionan ku ta inklu tur desishon ku ta tuma iku por afekt e relashonentre e orga-nisashon/empresa i e trahadnan.Di e forma aki por lograku tur hende den eempresa ta motiv i tahasi esfuerso pa alkansefektividat den e labor kunan ta hasi.

    Pesei den e sektor di tu-rismo aki e kapital huma-no ta di sumo balor pa

    pone atenshon ne i laguta den balansa ku e otrofaktornan, manera esunfinansiero. E formashoni desaroyo di e talentohumano ta garantis eatkisishon i evolushon die kompetensianan di etrahadnan mes den eorganisashonnan. Sa konaktua i sa kon ekspresta e proseso ku ta permite transmishon di kono-sementu, formashon diabilidatnan, desaroyo diaktitut di e miembronan.

    Ta reker un sistemadi preparashon i supe-rashon di e trahadnan diturismo ku ta efikas, kon-tinuo i ku ta kondus nahisa e influensia di nanmes riba e resultado dinan empresa. E impaktodi e kapasitashon ta unaspekto importante dene proseso di evaluashoni e mester ta di formapermanente i kontinuo, dimanera ku e por alkansmetanan.

    Awendia por konsider kapital humano sin niun klase di argumentokomo e fuente mas importante den kualke organisashon. No taasina fsil pa kalkul e balor di kapital humano, teniendo na kuentaku kapital humano no ta manera otro kapital. Ku algun eksepshon masha

    chik por bisa ku Rekurso Humano simultneamente ta represent epotensial mas grandi i niko ku un organisashon por tin ora ta trata negoshi.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    15/20

    1515

    Javier Samson di ICC riba Marshe pa Empresario 2011:

    E hende den empresa mester haa su balorEsaki riba su mes ta unrelato di ksito. Pa Sha-rine ku a warda 10 aa f pa e empresa ku a mira easpekto di balor den dje?Por tin hopi kontesta ribae pregunta aki. Sharine ahasi su trabou sin bai wakkon leu e por a sali for die trabou di limpiesa. Edunad di trabou no amira su abilidatnan di por tabata un bon telefonista.Javier Samson di fun-dashon InnovatieCen-trum Curaao (ICC) tasplika ku esei ta un die motibunan pakiko eMarshe pa Empresario2011 tin e tema HumanCapital ku ta tuma lugna aprel 2011. Si boevalu e kaso aki bo tarealis dikon e parti akita hopi importante paorganis. Rekurso huma-no ta hopi importante dentur negoshi i e biaha akitantu ICC komo Kmaradi Komrsio ke empodere dunad di trabou denvrios rea kaminda taduna balor na e parti direkurso humano, asinael a splika. Na final di2010 ICC i KdK a reunpa kumins ku e prepara-shonnan riba e tpiko aki.

    Kon funshon denun organisashonDen pasado e Marshepa Empresario a konsen-tr riba temanan maneraIT (teknologia di i infor-mashon), artesania, ser-visio na kliente i oportuni-datnan di Pais Krsou.E biaha aki nos ke paraketu na e kapital humano,pasobra e ta un di e par-tinan importante f kisasesun di mas importanteden e organisashon. Noske pa e empresario imanager haa tur sortodi tayer riba temanan kuta habri kaminda pa kreatrahadnan ekselente.Nos ke motiv nan paduna rekonosimentuna nan empleadonan itambe pa seal kon tayega na mih trahad,asina seor Samson abisa. Durante e marshelo tin tayer ku ta dunainformashon amplio ribatemanan, manera fun-shonamentu di perso-nal, kon pa stimul nan

    funshonamentu, kon pabuska personanan noboden un empresa, konpor pone mas atenshonriba aspektonan maneraloopbaanbegeleiding,ku ta un forma pa guiahende pa nan krese dene organisashon f empre-sa. Tpikonan suma-mente interesante ku lotrata den e tayernan aki,segun seor Samson, tatknikanan manera jobrotation i job enrich-ment. Job rotation ta oraku bo haa personananden un organisashon kuta ehers diferente tipo difunshon. Job enrichment ,segun seor Samson asplika ta ora ku bo ta siaun trahad otro formanan

    di traha kaminda ta dunmas responsabilidat. Bomester yuda e trahaddi manera ku e ta kreseriba e nivel di su funshon-amentu. Di e forma aki bota mehor su kapasidatpa hasi otro kos den eorganisashon, asina el asigui splika.

    Frmula 20-60-10Tin hopi organisashonkaminda tin trahad ku tamotiv i tin esnan ku nota motiv. Tin ta traha iotronan no. Segun seor Samson den e rea akitin un frmula ku por aplik pa determin kenta bon den nan trabou iken no. Den hopi organ-isashon tin 20% di tra-

    hadnan ku no mester dirig nan, pasobra nanta traha efisientemente ita duna un aporte posi-tivo na e organisashon, i60% ku ta e asina yamsiguidnan.E grupo aki no ta kues-tion nan dunad di tra-bou i nan ta sigui kutur regla ku introdus denaplikashon di trabou.Anto bo tin 10% ku nota manehabel. E grupoaki ta esun ku e gerensiano mester prd muchuenergia ku nan. Tin formapa sali for di e hendenanku no ta funshon, peroesaki no ta algu ku bo tahasi 1-2-3, segun seor Samson.

    Kon sali for diesnan ku no ta

    funshonTin empresa riba nos islaku tin trahadnan ku atraha pa vrios aa sinpresta. E kategoria akidi trahad ta esnan ku edoo lo ke mira bai. Perote na ora mes ku e tra-had no ta duna un balor agreg na e negoshi, emanager/doo mester aplik tktika pa kit.Den e Marshe a Empre-sario 2011 nos ke poneatenshon na esaki tambe.Bo no por kita un hendesin mas. Den e mundu diKapital Humano tin siertoparti ku mester tene kuen-ta kun. Mester hasi uncase building di e tra-had aki di manera ku orayega asina leu por sakfor di e organisashon.Mester tene kuenta kute na ora mes ku bo tabai dilanti wes, bo mes-ter ta bon prepar. Hopibiaha korte tin e tenden-sha di sali na defensadi e trahad. Pero hopibiaha e dunad di tra-bou mes tambe ta kedasin kontrol e trahadsu performance debida-mente ounke e sa ku eno ta presta. Pesei mes

    e tayernan lo konsentrtambe den reanan hur-diko di rekurso humano,akuerdo laboral ku tasera ku e trahad, kos kue dunad di trabou tin ditene kuenta kun duranteun sita di solisitut, akti-tut di trahad i e tipo diaserkamentu ku por hasina e trahad den kasoku e no ta funshon abase di e kapasidat ku taspera di dje, asina seor Samson a sigui splika.Tur kos ta keda den mandi e empresario. Peseitantu Kmara di Komr-sio komo ICC ta spera kuasina ku 2011 habri nanlo por sigui traha pa eevento aki bira un ksitorotundo!

    Javier SamsonICC - InnovatieCentrum

    CuraaoParke Industrial Brieven-

    gat (Edifisio F1)Telefon: 737-1360

    e-mail: [email protected]

    Sharine a traha mas ku 10 aa na un empresa di seguro komopersona enkarg ku limpiesa. Nunka e no mester a bisti unifrmkonforme desishon di e sekretaria i semper e tabata hasi su

    trabou ku un sonrisa riba su kara. Un dia e telefonista a bira malu iSharine por a sinta na su mesa. El a hasi masha bon i semper ela keda hasi, sin niun renumerashon adishonal. Despues di 10 aae direktor a yam pa bis ku e kompania ta bai paga un kurso ditelefonista pa e bai. Nan ke kambia su posishon pa e bira telefonista,pasobra e kompania ta bai ekspand su servisionan na Krsou.

    Javier Samson di ICC : Den hopi organisashon grandi tin 20% di trahadnan ku no mester dirig nan pasobra nan ta traha efisiente i ta duna un aporte positivo na e organisashon, 60%

    ku ta e asina yam siguidnan, i esnan 10% ta esnan ku kasi bo no por maneh.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    16/20

    Desmber ExpoartesaniasHandicrafs Fair

    Bogot - Colombia,7-20 desmber

    Lug: Corferias Cen-tro de Convenciones

    Website:www.expoartesanias.

    com

    Janari 20112011 International CESLas Vegas - Nevada,Merka, 6-9 yanari 2011Lug: Las Vegas Con-

    vention Center Website: www.cesweb.org

    Minneapolis Home &Landscape Expo

    Minneapolis - Merka,7-16 yanari 2011

    Lug: Hubert HumpreyMetrodome

    Website: www.homeshowcenter.

    com

    IBS Power HomeBuilding IndustryOrlando - Merka,

    12-15 yanari 2011Lug : Orange CountryConvention Center

    Website: w w w. B u i l d e r s S h o w.

    com/International

    FebrariMiami Beach AntiqueJewelry & Watch ShowMiami- Florida, Merka,

    3-7 febrari 2011Lug: Miami Beach

    Convention Center Website:

    http://www.dmgantique-shows.com

    Art RotterdamRotterdam - Hulanda,10-13 febrari 2011

    Lug: Cruise TerminalRotterdam

    Website: http://www.artrotterdam.nl/

    Valentines WeddingExpo

    Hong Kong - China,

    11-13 febrari 2011Lug: Hong Kong Con-vention & ExhibitionCenter

    Website: http://www.hka.com.hk/

    MartInternational Pizza

    ExpoLas Vegas - Merka,

    1-3 mart 2011Lug: Las Vegas Con-

    vention Center Website:

    www.pizzaexpo.com

    Build + Decor China International Building Decorations &Building Materials Expo

    Beijing - China,1-4 mart 2011

    Lug: China Internation-al Exhibition Centre

    Website:www.build-decor.com

    HISWAAmsterdam Boat Show Amsterdam - Hulanda,

    1-6 mart 2011Lug: RAI InternationalExhibition and Congress

    CentreWebsite: www.hiswa.nl

    CTIA Wireless 2011Orlando - Florida,Merka, 22-24 mart 2011Lug: Orange County

    Convention Center Website: www.ctiashow.

    com

    AprelThe OKC Home Show

    Oklahoma - Merka,1-3 aprel 2011

    Lug: State Fair ParkWebsite: w w w . m a r k e t -

    placeevents.com

    CACFair Bathroom +kitchen

    Guangzhou - China,1-30 aprel 2011

    Lug: The ContinentalCenter Website: www.cacfair.com

    International SignExpo

    Las Vegas - Merka,28-30 aprel 2011Lug: Mandalay Bay

    Convention Center Website :

    www.signexpo.org

    1616

    Eventonan internashonal

    Website ku informashon balioso

    www.accountingweb.comE website aki ta duna informashon pa e sektor di kontabi-lidat. Notisia diario, tep, hrmnt, rekurso i interakshon ku

    otro profeshonalnan riba e tereno aki.

    www.bizbuysell.comBo ta buskando un frankisia pa kumpra? Bishit e website

    aki pa hasi bo eskoho entre mas ku 25.000 empresa.

    www.giccnv.comEmpresa lokal ku entre otro ta hr mashin pa konstrukshon.

    www.howtoadvice.comIdeanan pa kumins bo mes negoshi.

    www.juridischboek.nlWebsite ku por pidi diferente buki ku tema hurdiko.

    www.oble.nlEmpresa Hulandes spesialis den trahamentu

    di tarheta representativo.

    www.indezine.comDiferente ehmpel ku por download pa presentashonnan di

    PowerPoint.

    www.dhleasyshop.comDHL ta ofres un servisio pa kumpra na Merka i entreg te

    na Krsou.

    www.bizhwy.comDirektorio pa buska empresa Merikano.

    www.captureplanning.comSia kon pa traha un Business proposal. Riba e website aki

    tin diferente tep i ehmpel.

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    17/20

    Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou

    ta konten mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofres un variashon amplio di rekursopa hasi investigashon. E biblioteka ta konten un kolekshon grandi di dokumento

    relashon ku komrsio ku ta dirig riba merkado mundial.

    Resientemente nos a risib e siguiente

    publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di Informashon Komersial.

    CZech Exporters & Importers Tijdschrft Controlling nr 11 Recherchetips Voor de donkere dagen #214 Tijdschrift Recht en Arbeid # 10 The Caribbean Entrepreneur Magazine launch issue

    Forum # 2 Advising, Empowering & Inspiring Trade Contact Magazine Governance Vol.10 no.3 Ports and Dredging The technology innovator Expovisie Beneluxblad voor exposant en beursmanager

    E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku djabirndi 8 or di mainta te 4 or di atardi.

    Oportunidatnan di negoshi

    Lokal1.Ta buska

    Ta buska invershoni-sta serio pa djin unpar di empresario yni dinmiko. E aktividat-nan di negoshi ta organ-is aktividat pa turista,boat trips, piskamentu,snrkel, windsurfing,

    etc.

    2.Ta bendeTa bende un Spa/hardinekolgiko na Lagun. Eta konsisti di un tereno

    i kasitanan. Por uza etereno pa plantashon

    tambe.

    3.Ta hr Ta hr 3 ofisina renob,atraktivo i sentral loka-lis den Punda. Situna e piso ariba na DeRuyterkade banda di LaConfiansa-Giro BankBuilding ku bunita bistai entrada independiente.

    Internashonal1.Ta buska importad

    Ta buska importad paprodukto di Spice Kitch-

    en for di MerkaTel.: 516-939-2920

    Faks : 516-570-3720E-mail: i

    [email protected]

    Website: www.bridgepathway.

    comPais: Merka

    2.Ta buska importadTa buska importad padi papel i karton manerasaku di tienda, kaha ba

    bolo, mangel i mas.Tel.: 0058-4167-414209

    E-mail:

    eliezer,[email protected]: www.bolsasamieluz.

    comPais: Venezuela

    3.Ta buska importadTa buska importad papaa di mucha for diEgipto, tambe tin sr-

    bt i paa di kama.Tel.: 002 0116100900

    Faks / tel.: 002033930970

    E-mail: [email protected]

    Pais: Egipto

    4.Ta buska kontaktoEmpresa Curamed Ser-vices na Colombia taofres servisio di buskakontakto entre empresa-

    rionan di Krsou i fabri-kanan na Colombia. Taatend transporte areoi martimo i tambe servi-sio di kompra di kualke

    otro produkto.E-mail:

    [email protected]

    Tel.: 00574-3616993 /0057-3148700519

    Tel. lokal: 696-0751

    5. Ta buska importadRomet Electronic Larynxta buska importad pa

    ekipo mdiko.Tel.: 210-858-5189

    Faks: 210-858-9608E-mail:

    [email protected]:

    http://www.romet.usPais: Merka

    Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rbrika aki f pamas informashon tokante di un di esnan menshon, tuma kontakto ku Sentrodi Informashon Komersial di Kmara di Komrsio di Krsou na telefn 461-3918, faks: 461-5652 f e-mail nos na [email protected]

    1717

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    18/20

    1818

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    19/20

    1919

    Un bista krtiko riba krtika Duna f keda sin duna

    krtika?E kontesta riba e pregun-ta aki no ta tan fsil paduna. Krtika por hasi daopa hopi tempu na hendesu sentimentu i trabou.Di un banda ta reker pabini dilanti kun, di otrobanda mester tene kuentaku sintimentu di hende. Kemen, mester balans nandos. Seguidamente ta wakefektividat di krtika. Masketa importante pa konfron-t hende tempran ku kosku nan ta hasiendo robespa evit ku e ta keda bairobes, semper mester waksi ta asina bo ta alkans emeta den sentido ku e per-sona ta kambia su maneradi hasi. Ban wak kon por duna krtika.

    Dos forma di krtika

    Anke ku krtika por ensertur sorto di husgamentu,normalmente ta konsideresei tg komo un husga-mentu negativo. Ke men,ta konsider krtika komonotisia negativo. Tin dosmotibu pa hende ekspreskrtika: konfrontashon ikorekshon. Den kaso dikonfrontashon e idea ta pahasi e otro persona kon-siente di su aktitut inde-se, sin nesesario ku ketrese kambio direkto. Den

    kaso di korekshon e idea dikambio ta krusial.E mesun krtika por tin ekarakter di konfrontashonf korekshon den situa-shonnan diferente i hastae ora ei ta eksperensi ekrtika di forma diferente.Ora den un kombersashondi solisitut e empresariobisa un hende muh kusu makiyahe a basha, e taun forma di konfrontashon.E no por koreg e situa-shon mas. Bo intenshonpor ta pa haa sa kone persona ta reakshonden un situashon di ten-shon kresiente. Pa sobrun konfrontashon asina notin masha sentido, pasobraesun ku a solisit ta baisinti mas insigur. Esaki taotro si e hende muh ta unempleado di bo ku ta trahaden benta i ku ta na puntodi topa kliente. Den un kasoasina un remarke asina por tin un meta i ta duna epersona e oportunidat pakoreg algu por bai robes.Krtika (konstruktivo) pa

    koreg ta zona mih ku kr-tika pa kritik. Pero e mihkos ta keda pa na lug dikritik bisa un hende kikobo ke pa e sa kiko bo kelogra.

    Ta tuma bo krtikamanera bo ke?

    Den tur komunikashon taimportante pa sa si e otropartido ta komprend bomensahe. E pregunta akita bira mas importante denkaso di krtika. Por lo gen-eral ta skucha mnos bonden kaso di krtika i mayo-ria hende mesora ta buskaun hustifikashon lgiko panan aktonan robes, hastapa nan mes. Parsialmenteesei ta pasobra abo, komoesun ku ta kritik, ta kon-sider e suseso ku bo takritik for di un otro nguloku e reseptor di e krtika.Si un hende hasi un fout,

    hende tin e tendensia paatribu kousa di esaki na ekarakterstikanan di e per-sona. E persona mes loatribu su fayo na e sirkun-stansianan. Esaki e por aklar di un forma lgiko.Si algu remarkabel so-sod, tur ku ta opserv tasplika esaki for di su meseksperensia. Por ehmpel,bo a slep den gang i a kon-sekuensia di esei un stapeldi papel a kai riba suela.Bo eksperensia direkto taku e rea tabata slep i eseia kousa ku bo a kai. Otro-nan ta wak mas bien ku epapelnan a kai abou i por konklu ku bo tabata torpe.Ora bo yega trabou lat bosa eksaktamente kua ire-gularidat den trfiko tabatastroba bo pa sigui kore.Bo koleganan ta mira bodrenta lat so i ta desbaratbo splikashon bisando: Ai

    si, pa bo semper kayananta rebolti!.

    Un atentado riba eimgen di bo mes

    Ta bon pa realis ku rarabes un aserkamentu unila-teral di e brdat ta kuadra.Pesei ta importante pa orabo duna krtika, no waksolamente loke e personatabata hasi, pero tambetene kuenta ku e sirkun-stansianan di un siertosuseso. Si bo refer na eseiora bo ekspres bo krtikabo ta demostr di a pro-fundis den e situashon.Asina mes ta keda un pre-gunta grandi esta si bo aformul bo argumentunanmasha kla i bo a splikabo bon intenshonnan sibo ta logra loke bo ke kubo krtika. E reseptor die krtika por tuma esakikomo un atentado riba e

    imgen ku e tin di su mes.Hende ta purba sobrevivbas riba e punto di salidaku nan eskoho i akshon-nan ta bon. Pa tur loke nota kuadra ku e imgen nantin un splikashon. Hasta ekriminalnan di krmen sek-sual serio i asesinato kruelta logra hustifik nan aktu-ashon. Ta difsil pa hendeasept ku nan ta malu f aaktua robes.

    Desamparo si

    Krtika por tin hasta unefekto kontraproduktivo.Demasiado krtika por kousa ku un empleado por bai duda den su mes. Nalug pa e saka bentahafor di dje, e por bai dimalu pa pi. Por ehm-pel, si bo tin un sekretariaku ta traha hopi presis,pero tambe hopi lento. Bota hasi un remarke ribae relato i minutanan kuta yega muchu lat serkabo. E sekretaria ta hasisu bst pa traha mas lih,pero konsekuensia di eseita ku e ta hasi mas fout.Bo ta kritik e foutnan i taagreg ku bo ta haa ku teainda e no ta bayendo bon.Ora esaki ripit ta yega unmomento ku e sekretariata mira su mes komo unpersona ku ta hasi yen difout i ku ta traha pokopoko.

    E tin e heful ku e no tinkontrl mas riba su fun-shonamentu i lo lebumaisu intentonan pa drecha sufunshonamentu. Esaki taloke nan ta yama desam-paro si. Ke men, si boduna krtika, bo mester enser un promesa. Orahende ta sinti ku tg nanno por kumpli ku e espek-tativanan, nan lo no hasikaso di bo krtika.

    Espektativa realstiko

    Tin un ponensia ku ta mihpa ekspres komo unespektativa. Bo ta kritiksolamente e aktuashon ino e persona. Ademas bota laga sa kiko bo ta speradi e aktuashon aki. Esei taun bunita punto di salida.Sinembargo, bo mester perkur pa e espektativata kuadra tambe ku e abili-datnan di e persona. Tin beta formul krtika for di su

    Laga nos presum ku ora un gerente duna krtika, e ta hasi eseiku e mih intenshonnan. Tin sentido pa laga e empleadonan samesora ora algu ta bai robes f por bai mih. E idea su tras taku un hende ku ta haa krtika riba su funshonamentu por sia algu di

    esei. Tg krtika no ta result semper mes efektivo. Pa naturalesa hendeta resist krtika. Masha fsil nan por konsider krtika riba nan traboukomo un atake riba nan mes. Nan por sera nan mes pa krtika i ay e bonintenshonnan. Kon bin hende no por bon ku krtika i kon mester anda ku esei?

    pgina 20 >>>>

  • 8/7/2019 Empresa Chiki December 2010

    20/20

    _

    2020

    Un bista krtiko riba krtika

    mes kuadro di referensia.Tuma un mucha di 6 aaku ta sia konta na skol.Ku orguyo e ta mustra kikoel a sia. Un hende grandita purba ret pa algun smmas komplik pe. Esei tabai bon te na un siertonivel.E por bira nervioso, paso-bra e ta haa ku e mester por pero e no ta dje leuainda. E ta konsider eespektativa muchu grandidi e hende grandi komo kr-tika, loke ta kibra su orguyotambe. Nan ta pidi dimasdi dje. Ku otro palabra, sibo kritik un empleado, taimportante pa realis si boespektativanan ta kuadraku e konosementu i abili-datnan di e persona.

    Asento riba kambionan

    positivoDen kaso di enkurasha-mentu krtiko e reseptor por pone mas nfasis riba

    e krtika, mintras ku aboke men mas tantu e partidi estmulo. Bo por dre-cha aktuashon no dese

    tambe poniendo asentoriba kambionan positivo.Ban bk na e sekretariaku tabata traha lento. Na

    lug di konfront ku suforma lento di traha bo por dun un kmplimnt pa ekambionan chikitu ku bo

    ta nota. E ora ei bo ta bisaalgu di e bon kalidat di sutrabou i bo ta bisa aserkaku e ta hasta mas lih kubiaha pas. Kada bes kubo seal progreso, bo tahasi un remarke di esei.Ora e bai poko mas malu,bo ta keda sin bisa nada.Pokopoko e sekretaria lobai haa importante pa etraha mas rpido pa por haa bo apresio.

    Gradualmente e ta desa-roy su rapides i e ta baipensa di su mes komo unhende ku por traha lih.E aserkamentu aki ta unforma simptiko di manipu-lashon ku ta kontribu nadesaroyo i konfiansa pro-pio di e otro persona.

    (Outor prinsipal di e pen-samentu i artkulo aki taFrank van Marwijk; el akeda tradus i prosesspesialmente pa EmpresaChik)