อตลกษณจากมมมองวรรณคดศกษา

The Journal of Literature and Comparative Literature

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒

E-Journal of Literature and Comparative Literature

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ

ปท ๑ ฉบบท ๑ : อตลกษณจากมมมองวรรณคดศกษา

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ เปนวารสารทางวชาการเผยแพร

ทางอนเตอรเนตราย ๑ ป มวตถประสงคเพอเผยแพรผลงานวจยและและการคนควาเกยวกบ

วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ สงเสรมใหนกวชาการ อาจารย และนสตเสนอผลงานเพอ

กระตนการคนควาในระดบอดมศกษา บทความหรอขอคดเหนตางๆ ทปรากฏในวารสารนเปน

ความเหนสวนตวและความรบผดชอบของผเขยน ไมจาเปนตองตรงกบความคดเหนหรอความ

รบผดชอบของคณะบรรณาธการผจดทา

กองบรรณาธการสงวนสทธการทาซาแตไมสงวนสทธการคดลอก โปรดอางองแสดงทมา

เจาของ ศนยวรรณคดศกษา คณะอกษรศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารย ดร.ตรศลป บญขจร

กองบรรณาธการ ……………………..

……………………..

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๓

สารบญ

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๔

บทบรรณาธการ

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๕

อาจารย ดร.วมลมาศ ปฤชากล

ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

อตลกษณพนถนในบนเทงคดภาคใต

(พ.ศ. 2522 – 2546) (Local Identities in Southern

Thai Fiction (1979-2003))

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๖

ขาพเจาไดเขยน [ฟาบกน] ขนมาดวยความรสกวาตนเองเขยนคารองทกข โดยตงใจจะเสนอสภาพความยากไร ความเสอมโทรมและความลาหลงของชาวไรชาวนา ซงเปนพลเมองสวนใหญทมจานวนถงรอยละแปดสบหาของพลเมองในประเทศ ดวยเจตนาจะเรยกขานมโนธรรมของชาวเมอง ชนชนผปกครอง และนายเงนทมงคง บรรดาทมชวตอยอยางหรหราสมบรณ เหมอนกบอยในอกโลกหนง1

ในขบวนของผมองเหนขอบกพรองในนโยบายการพฒนาชนบทของรฐบาลไทยตงแต

ทศวรรษ 2500-2520 นน นอกจากจะมนกวชาการ องคกรพฒนาเอกชน ตลอดจนนกเคลอนไหวทางการเมองฝายซายแลว นกเขยนยงเปนกลมคนกลมสาคญทแสดงบทบาทวพากษวจารณและตอตานการพฒนาดงกลาว

ในหวงเวลาน นโยบายหรอการปฏบตการตางๆ เพอขบเคลอนการพฒนาชนบทถกมองวาเปนการนาพาทองถนไทยไปสแนวทางทผดพลาดทงสน2 ไมวาจะเปนการตงหนวยการพฒนาเคลอนท กรมการพฒนาชมชน (พ.ศ.2505) สานกงานเรงรดพฒนาชนบท (พ.ศ.2508) กองทนพฒนาตาบลและแผนการปฏรปทดน (พ.ศ.2518) การกอตงปแหงเกษตรกร

1 ลาว คาหอม, “คานา ฟาบกน ฉบบภาษาสวดช: คดฮอดบาน บญพระเวสนคอสหลาย,” ใน ฟาบกน, (กรงเทพฯ: กอไผ, 2522), หนา 14.

2 Chairat Charoensin-o-larn. Understanding Postwar Reformism in Thailand. (Bangkok: Duang Kamol, 1988), p.12.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๗

(พ.ศ.2522) ตลอดจนโครงการการสรางงานในชนบท (พ.ศ.2523) 3 แอนดรว เทอรตน (Andrew Turton) ไดสะทอนมมมองหรอการทาความเขาใจปญหาเหลานวามความแตกตางกนไปในผเกยวของแตละกลม เขากลาววา

หลง 2 ทศวรรษทรฐบาลไทยพยายามเรงรดพฒนาชนบท ภาคเกษตรกรรมกวกฤตอยางไมเคยเปนมากอน จนยากนกทจะตานทานวกฤตการณนได ความยากจนและรายไดไมสมดล การขาดแคลนอาหาร การตกงาน การเพมขนของสลม โจรผราย และอนๆ เหตผลและความหมายของวกฤตการณเหลานคาดการณไดกวางขวาง สาหรบธนาคารโลก ปญหากคอการผลตท ตา การลงทนนอย เทคโนโลยและระบบราชการทไรประสทธภาพ แตสาหรบรฐบาลไทย วกฤตเหลานมพนฐานมาจากการกอการรายในชนบท ขณะทฝายซายมองวานเปนผลมาจากการครอบงาของจกรวรรดนยมและทนนยมทมชนชนนาไทยเปนทาสรบใช แตในมมมองของคนสวนใหญในชนบท วกฤตการณเปนสงทสมผสไดจากการดนรนทางวตถเพอความอยรอด และชวตประจาวนทพวกเขาตองตอสกบเจาของทดน พอคา นายทนเงนก และเจาหนาทรฐ4

แมวาแอนดรว เทอรตน จะไมไดระบวานกเขยนมองปญหาความลมเหลวของนโยบาย

การพฒนาชนบทเชนไร แตเมอยอนกลบไปพจารณาคากลาวของลาว คาหอม กจะพบวานกเขยนอยางลาว คาหอม มลกษณะสาคญ 2 ประการรวมกนอย กลาวคอดานหนงเขาเปนนกคดฝายซายทมองเหนวาปญหาชนบทเปนผลจากการกระทาของ “ชนชนผปกครอง และนายเงนทมงคง” และอกดานหนง คอการใชสายตาของคนชนบททมองเหนวาศตรของความแรนแคนคอเจาของทดน นายทนเงนก และขาราชการ คณลกษณะ 2 ประการนหลอหลอมกลายเปนบคลกของงานวรรณกรรมสรางสรรคไทยในหวงเวลาน ประมวล มณโรจน นกเขยนคนสาคญของภาคใตซงสรางสรรคผลงานวรรณกรรมมาตงแตชวงปลายทศวรรษ 2510 มความเหนวา การตอตานทนนยมและการปวารณาตวเปนปากเสยงแทนชาวชนบทคอลกษณะ

3 Ibid. 4 Turton, Andrew, “Poverty, Reform and Class Struggle in Rural Thailand,” in Rural Poverty

and Angrarian Reform, eds., Steve Jone et al. (New Delhi: Allied Publishers Private Limited, 1982), p.20. อางถงใน Chairat Charoensin-o-larn. Understanding Postwar Reformism in Thailand, pp.12-13.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๘

สาคญทกอรปจตสานกเปนงานเขยนสรางสรรคของนกเขยนไทยทวภมภาคตงแตกลางทศวรรษ 2520 เปนตนมา5 นกเขยนนาพาผลงานของตนเองเขาไปเปนปฏบตการหนงของวาทกรรมตอตานการพฒนารวมกบฝายตางๆ เพอการน นกเขยนมงเปดเผยใหเหนถงความลาหลงของชนบททเกดจากวาทกรรมการพฒนาซงพวกเขาเชอวาไมไดกอกาเนดขนมาจากความเปนตวตนของชนบทอยางแทจรง

ในวาทกรรมตอตานการพฒนาชนบทดงกลาวขางตน มขอเสนอวาหวใจสาคญของการพฒนาคอการสรางนโยบายทมพนฐานอยทตวตนของชนบท ดงนนผสรางนโยบายจงตองเปนผทเขาใจและยอมรบความเปนชนบททสามารถแสดงออกไดผานวฒนธรรมพนบาน วถชวต ประเพณ การละเลน ประวตศาสตร และภมปญญา แนวคดนเปนแรงผลกดนสาคญทจดประกายใหเกดนกเขยนทมภมลาเนาเปนคนชนบทและกลมวรรณกรรมทองถนขนเปนจานวนมากในชวงปลายทศวรรษ 2510 ถงทศวรรษ 2520 เพราะเปนการใหอานาจและอภสทธในการเขยนถงชนบทโดยคนในชนบทเอง นกเขยนและกลมวรรณกรรมดงกลาว อาท มาลา คาจนทร ในกลมกาแล ทางภาคเหนอ นมตร ภมถาวร ในภาคกลาง คาพน บญทว ในภาคอสาน อดร ทองนอย สมคด สงสง ฟอน ฝาฟาง ในกลมวรรณกรรมลมนามล ทางภาคอสาน ประมวล มณโรจน ไพฑรย ธญญา สมใจ สมคด ยงยทธ ชแวน รญ ระโนด และกนกพงศ สงสมพนธ ในกลมนาครภาคใต เปนตน

กรณนกเขยนในชนบทภาคใตตอนกลางนน พวกเขาเหนวาชวงเวลาตงแตรฐบาลไทยรเรมและเรงรดการพฒนาชนบทโดยการสรางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแตฉบบท 1 ถงฉบบท 5 ซงอยในชวงป พ.ศ.2504 ถง พ.ศ.2529 ไดเกดความเปลยนแปลงในชนบทแทบทกดาน ทงดานกายภาพ เชน โครงสรางพนฐาน อาท ถนน ไฟฟา โรงเรยน และดานความคด ความเชอ และคานยม6 จนอาจเรยกไดเปน “ยคแหงการเคลอนเปลยนทางคตนยม”7 ความเปลยนแปลงเหลาน นกเขยนเหนวาเปนผลจากการพฒนาทชนบทถกแทรกแซงโดยศนยกลางอานาจรฐ ยงยทธ ชแวน นกเขยนผรวมกอตงกลมนาครทางภาคใต กลาวไวในงานศกษาชนหนงวา

5 ประมวล มณโรจน,สมภาษณ, วนท 23 กมภาพนธ 2550. 6 ยงยทธ ชแวน, การเคลอนเปลยนของคตนยมในบรเวณสามจงหวดรอบทะเลสาบสงขลา พ.ศ.2504-2529: ศกษาจากวรรณกรรม, (สงขลา: สถาบนทกษณคดศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา, 2529), หนา 2. 7 เรองเดยวกน, หนา 95.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๙

ความเปลยนแปลงนเปนผลจากการกาวกระโดดครงใหญ เขาไปสยคใหมโดยทขาดความพรอมของพนฐานทางสงคม...เพราะเปนการกระทาทมลกษณะยดเยยด ไมเปนไปตามธรรมชาต...จงกอใหเกดความขดแยงสบสนในวถชวต ไมวาจะเปนความสมพนธระหวางชาวบานดวยกน สภาพการทางาน จารตประเพณ และสภาพจตใจไดถกโยกคลอนไปสน...การเปลยนแปลงในชวตหลายๆ ดานถกผลกดนใหปรบเปลยนเขาสวถการผลตอยางใหม ความสมพนธตอกนอยางใกลชดในครอบครวเรมเสอมถอย 8

จะเหนไดวานกเขยนชาวใตมองเหนวาความลมเหลวของการพฒนาชนบทนนเกดจากการครอบงาทางนโยบายจากศนยกลาง ซงแนวคดหลงอาณานคมเรยกวา “อาณานคมภายใน” (Internal Colonialism) แอนโทน สมธ (Anthony Smith) กลาวถงแนวคดอาณานคมภายในโดยเนนอาณานคมทางเศรษฐกจทรฐใหญกวาเขาครอบงารฐทเลกกวาผานการใชอานาจทางการเมองและการคาพาณชย ซงเกดขนในยคการขยายตวของทนนยมอตสาหกรรม ดงรฐเลกเขาสวงจรของเศรษฐกจแบบพงพง รฐเลกเปนเพยงแหลงทรพยากรขนพนฐาน หรอแหลงวตถดบ สมธ ยกตวอยางการศกษาของมเชล เฮชเทอร (Michael Hechter) ทศกษากระบวนการกลายเปนดนแดนในอาณานคมองกฤษของเวลส สกอตแลนด และไอรแลนด เฮชเทอร ระบวาการคาและการแลกเปลยนในอาณานคมถกผกขาดโดยศนยกลาง เศรษฐกจของรฐในอาณานคมถกผลกดนใหกลายเปนเครองสงเสรมการพฒนาของผครอบงา และทาใหทองถนตององอยกบตลาดภายนอก ซาเศรษฐกจของทองถนเหลานยงเปนเพยงการสงออกผลผลตทางการเกษตรและแรธาต สถานการณเชนน ทาใหแรงงานทองถนถกบงการจากตลาดแรงงานภายนอก เกดขบวนแรงงานอพยพเพราะราคาสนคาเกษตรและแรธาตไมมนคง และตลาดทองถนควบคมไมได สงผลใหเกดการเหยยดหยามทางชาตพนธบนพนฐานของภาษา ศาสนา หรอวฒนธรรมอนๆ ตามมา ดวยเหตนอาณานคมทางภายในทเรมตนจากการพงพงทางเศรษฐกจ จงนาไปสการจาแนกแตกตางทางวฒนธรรม และการครอบงาทางวฒนธรรมดวย9

รญ ระโนด ซงเปนนกเขยนกลมนาครยคกอตงอกคนหนงได ใหขอเสนอแนะในวทยานพนธทศกษาการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของชนบทภาคใตโดยวเคราะห

8 เรองเดยวกน, หนา 96-97. 9 Smith, Anthony, Nationalism and Modernism (London and New York: Routledge, 1998),

p.57-60.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๐

จากงานวรรณกรรมของนกเขยนกลมนาคร วานโยบายการพฒนาชนบทภาคใต ควรมการทบทวนเพอสรางนโยบายใหสอดคลองกบลกษณะเฉพาะทางวฒนธรรมของชนบทภาคใตเอง10 กลาวอกนยหนงกคอในความเหนของนกเขยนชาวใตผน การพฒนาชนบทภาคใตจะตองสรางนโยบายทหลดพนจากอานาจของวาทกรรมการพฒนาแบบศนยกลาง

ทศนคตลกษณะน กลาวไดวาเปนลกษณะทพยายามเปดเผยการครอบงาทศนยกลางมตอชนบทกระทงชนบทตองเปลยนแปลงอตลกษณอนจะสบเนองไปถงการสญเสยศกยภาพในการพฒนาตนเอง งานศกษาของยงยทธ ชแวน และจรญ หยทอง ดงทกลาวขางตน ยนยนใหเหนวา นกเขยนชาวใตตอนกลางมความตระหนกเชนเดยวกบทลาว คาหอม ตระหนกวาชนบทถกวาทกรรมการพฒนาในชวงทศวรรษ 2500-2520 เบยดขบใหกลายเปนพนทชายขอบทลาหลง ยากจน และดอยพฒนา วรรณกรรมของนกเขยนชาวใตตระหนกวาความรเกยวกบการพฒนาทวาทกรรมการพฒนาจากศนยกลางสรางลวนแตตอบสนองศนยกลาง หรอพนททเปนเมองเปน สวนใหญ สงเกตไดจากการทในวรรณกรรมของนกเขยนชาวใตทเขยนขนในชวงทศวรรษ 2520 สวนมากจะวพากษวจารณวาถนนเขามาทาลายวถชวตทเรยบงายของชนบท ทาใหชนบทสญเสยตวตนแบบดงเดม11 แมวาในงานศกษาของนกวชาการตางประเทศหลายเรองจะพบวาผลกระทบของการกอสรางถนนในชนบทไทยกอใหเกดความเปลยนแปลงตอชนบทในหลายมต โดยเฉพาะทางดานเศรษฐกจทผลกใหชนบทตองเขาไปส

ระบบเศรษฐกจแบบพงพาเมองและรฐบาล∗ แตนกเขยนชาวใตกมงใหความสนใจไปทตวตน

10 จรญ หยทอง, “การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของชนบทภาคใตทปรากฏในเรองสนของนกเขยนกลมนาคร,” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาไทยคดศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยทกษณ, 2543, หนา 173. 11 ยงยทธ ชแวน, เรองเดยวกน, หนา 59-94.

∗ งานศกษาเหลานกลาวถงผลกระทบทหลากหลายของการสรางถนน เชน การสญเสยทดนของชาวบาน มลคาทดนทสงขน แตกลบสรางรายไดใหแกกลมนายทน ความสญเสยความสามารถในการพงตวเอง การกอเกดธรกจการกอสราง อตสาหกรรม และธรกจการเงนทชนบทไมคนเคย (เชน ธนาคารพาณชย) สงเหลานลวนแลวแตสรางรายไดใหแกคนบางกลมในชนบท และคนนอกชนบททงสน เชน Edward L.Block “Accelerated Rural Development: A Counter-Insurgency Program in Northeast Thailand,” M.A. Thesis, Northern Illinois University, 1968.; Christer Per Holtsberge, “Effects of a New Feeder Road on Employment and Income Distribution: A Case Study in Thailand,” International Labour Review, 118/2, (March-April, 1979), pp.237-249.; William J. Klausner, Reflections on Thai Culture, (Bangkok: The Siam Society, 1983).; Koichi Mizuno, “Urbanization and Rural Chang-Tambon Om Noi,” in Geography and the Environment in Southeast Asia, eds., R.D. Hill and Jennifer M. Bray, (Hong Kong: The Hong Kong University Press, 1981), pp.107-144. อางถงใน Chairat Charoensin-o-larn. Understanding Postwar Reformism in Thailand, pp.207-214.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๑

ทางวฒนธรรมและความเชอเปนสาคญ ดวยเหตน ในงานบนเทงคดของนกเขยนชาวใตในชวงทศวรรษ 2530 ถงตนทศวรรษ 2540 จงใหนาหนกกบการวพากษวจารณการศกษาในระบบโรงเรยนสมยใหมวาทาใหชนบทสญเสยอตลกษณ เดกในชนบทไมอาจเชอมโยงตวเองเขากบแผนดนเกดไดอกตอไป เพราะการศกษาสมยใหมสรางความเปนอนใหแกพวกเขา

ดวยความตระหนกถงความสญเสยอตลกษณ บนเทงคดของนกเขยนชาวใตในหวงเวลานจงไมไดมฐานะเปนผรวมวาทกรรมตอตานการพฒนาทครอบงาจากศนยกลางเทานน แตยงเปนการวพากษอาณานคมภายในอกดวย กลาวคอเพอทจะแสดงใหเหนวาอตลกษณดงเดมของชนบทสญเสยไปอยางไร นกเขยนชาวใตไดพยายามเปดเผยใหเหนวาชนบทใตนนถกครอบงาจากศนยกลางอยางไร การครอบงานนๆ สงผลถงความสญเสยอตลกษณในลกษณะใดบาง ในการน จงอาจกลาวไดวางานบนเทงคดของภาคใตทาหนาท “วเคราะหอาณานคม (ภายใน)” ไปดวย12 พรอมกนนนกมงสถาปนาอตลกษณทมศกดศรเทาศนยกลาง วฒนธรมกระแสหลก หรอเมองผานการใหความสาคญกบพนฉาก เรองเลามขปาฐะ ประวตศาสตร และตวละครชาวชนบท ลกษณะเชนนเปนการปฏเสธความเปนศนยกลางของผครอบงา และความเปนชายขอบของผถกครอบงา ทาลายเสนแบงระหวางวฒนธรรมทสงกวาของผครอบงาและวฒนธรรมทตากวาและลาหลงของผถกครอบงา และไมยอมรบเสนแบงระหวางวรรณกรรมกบเรองเลามขปาฐะ13

กลวธอยางหนงในการสถาปนาอตลกษณทมศกดศรเทาเทยมกบศนยกลางของงานบนเทงคดภาคใตในชวงทศวรรษ 2520 เปนตนมากคอทบทวนรอฟนและสรางอตลกษณพนถนใตขนใหม โดยเฉพาะการขบเนนอตลกษณทางวฒนธรรมดวยการแสดงออกถงสสนทองถนทมคณคานาพงปรารถนา สาหรบทศวรรษ 2520 ถง 2530 กระแสดงกลาวนไดรบการตอนรบอยางกวางขวางจากตลาดวรรณกรรมสรางสรรคไทย ภญโญ ศรจาลอง นกเขยนชาวจงหวดนครศรธรรมราช เจาของรางวลชอการะเกดเกยรตยศ พ.ศ.2541 เลาไววาเขาเขยนเรองสนแนว พาฝนทงในนามจรงและในนามปากกามาตงแตกอน พ.ศ.2515 ทวาไมเคยเปนทรจกนอกแวดวงนกเขยนกนเอง แตเมอหนไปเขยนเรองราวเกยวกบหนงตะลงกลบไดรบการตอนรบจากผอานอยางกวางขวางและตอเนองตงแตป พ.ศ.2515 จนถงทศวรรษ 252014 ดวยเหตน ในระยะเวลาเกอบ 2 ทศวรรษน ภญโญ จงเปนทรจกอยางมากในฐานะนกเขยนท

12 Bart Moore-Gilbert, Postcolonial Theory: Contexts, Practices, Politics, (London and New York: Verso, 1998), p.8. 13 Ibid, p.9.

14 ภญโญ ศรจาลอง, พรง พระอภยเดนโรง. (กรงเทพฯ : พฤศจกา, 2525), หนาคานา.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๒

สะทอนสสนภาคใตอยางชดเจนผานการเลาเรองนายหนงตะลงดวยเรองสนทงสน 34 เรอง15

การกาวเขามาสโลกวรรณกรรมของนวนยายเรอง ลกอสาน เมอป พ.ศ.2521 นบวาเปนการเปดพนทของวรรณกรรมพนถนในโลกวรรณกรรมไทยทเดนชดมากยงขน เพราะนวนยายเรองนไดนาเสนอวถชวตคนทองถนอสานทไดออกมาโลดแลนในฐานะของตวละครเอก ไมใชในฐานะของ ตวประกอบทมบทบาทเพยงเลกนอย ลกอสานทาใหสงคมรบรถงความหลากหลายทางวฒนธรรมในสงคมไทย ความสนใจตอสสนพนถนในสงคมไทยอาจเหนไดชดขนเมอนวนยายเรองนไดรบรางวลดเดนในงานสปดาหหนงสอแหงชาต ป พ.ศ.2521 และรางวลวรรณกรรมสรางสรรคยอดเยยมแหงอาเซยนในป พ.ศ.2522 ซงเปนชวงเวลาทกระแสของวฒนธรรมชมชนกาลงแพรหลายในประเทศไทย

หลงจากนนกระแสของวรรณกรรมประเภทนวนยายและเรองสนทแสดงอตลกษณพนถนไดเขามาแบงพนทในโลกของวรรณกรรมไทยมากขนเรอยๆ ไมวาพนถนภาคเหนอ ภาคตะวนตก ภาคใต หรอภาคอสาน อาท นวนยายเรอง เจาจนทรผมหอม ของมาลา คาจนทร ทนาประวตศาสตรของชาวเหนอมานาเสนอ และไดรบรางวลวรรณกรรมสรางสรรคยอดเยยมแหงอาเซยนในป พ.ศ.2534 หรออตลกษณพนถนภาคตะวนตก ในเรอง ปลายนาฟาเขยว อตลกษณพนถนภาคกลาง ในเรอง มนตรกทรานซสเตอร และเรอง ฉากและชวต ของ วฒน วรรลยางกร อตลกษณพนถนภาคอสานในผลงานของนมตร ภมถาวร, สงคม เภสชมาลา ยงค ยโสธร และอตลกษณพนถนภาคใตในนวนยายเรอง ขนานอยกลางทงนา และเรอง ในลก ของจาลอง ฝงชลจตร รวมเรองสนชด กอกองทราย ของไพฑรย ธญญา รวมเรองสน หมบานวสามญ ของประมวล มณโรจน รวมเรองสน สะพานขาด ของกนกพงศ สงสมพนธ เปนตน

ผลของความเคลอนไหวดงขางตน กอใหเกดกลมวรรณกรรมตามภมภาคตางๆ ขนหลากหลายกลม เชน กลมวรรณกรรมลมเหนอ และดาวเหนอ ในภาคเหนอ กลมวรรณกรรมลานามล ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กลมวรรณกรรมพนจ กลมเพลงธรรม และองคการวรรณกรรม ในภาคกลาง และในภาคใตกมกลมนาครทเกดจากการรวมตวของกลมตาง ๆ ของนกเขยนทมภมลาเนาอยในเขต 3 จงหวดภาคใตตอนกลางอนประกอบดวย นครศรธรรมราช พทลง และสงขลา เชน กลมประภาคารทะเลสาบสงขลา กลมเพอนวรรณกรรม กลมสานแสงทอง นกเขยนในกลมเหลานไดมความพยายามรวมมอกนในลกษณะการสรางเครอขายนกเขยนภมภาค จดทานตยสารรวมกน และวางจาหนายในภาค

15 กองบรรณาธการ, “ภญโญ ศรจาลอง นกเขยนชอการะเกดเกยรตยศประจาป 2541,” ชอการะเกด (มกราคม-กมภาพนธ 2541): 135.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๓

กลาง เพอแสดงถงความมอยของทองถนและนกเขยนทองถนทมงสรางสรรคงานวรรณกรรมแนวแสดงอตลกษณพนถน

ปรากฏการณน แสดงใหเหนวาวรรณกรรมเปนเครองมอหนงของนกเขยนชนบททใชเพอการวพากษวจารณการครอบงาจากศนยกลาง และสรางหรอฟนฟอตลกษณทองถน ดงกลาวแลววาลกษณะเชนนคอลกษณะแบบวรรณกรรมหลงอาณานคม (Postcolonial Literature) ทมงเปดเผย และวพากษการครอบงาของเจาอาณานคมทมตอชนบทซงเปรยบเสมอนผอยในอาณานคม โดยเฉพาะการครอบงาทางวฒนธรรม (Hegemony) ททาใหผถกครอบงาสญเสยอตลกษณ พรอมกนนนกมงมองการดนรนรอฟนอตลกษณของผอยภายใตอาณานคมทแสดงออกผานกจกรรมทางสงคม หรอวถชวต เชน การใชภาษา วฒนธรรม ประเพณ เปนตน รวมไปถงการกลบไปส “รากเหงา” ทางวฒนธรรมทมอยแตเดมกอนรบอทธพลทางวฒนธรรมจากผครอบงา โดยการใหความสาคญกบ “ภมปญญา” ทองถนทปราศจากอทธพลของผครอบงา16

ภาคใตตอนกลาง หรอชมชนบรเวณลมทะเลสาบสงขลาประกอบดวยจงหวดนครศรธรรมราช จงหวดพทลง และจงหวดสงขลา มพฒนาการทางดานประวตศาสตรและวฒนธรรมรวมกนมาเปนเวลายาวนาน หลกฐานทางโบราณคดชใหเหนวาบรเวณนเปนทตงของชมชนโบราณทสาคญแหลงหนงของภาคใต เชน ชมชนโบราณบรเวณนครศรธรรมราชทไดพฒนามาเปนอาณาจกรตามพรลงคซงเปนพนฐานของการเกดเมองนครศรธรรมราชในเวลาตอมา17 หรอทางฝงอาวไทยทมชมชนโบราณสทงพระ ซงเปนพนฐานใหเกดเมองพทลงและเมองสงขลาในเวลาตอมา

เมองนครศรธรรมราชมฐานะเปนเมองใหญและมอานาจปกครองหวเมองตางๆ ตลอดทงแหลมมลาย อานาจดงกลาวนสบเนองมาจนถงครงหลงของพทธศตวรรษท 22 กรงศรอยธยากสามารถบนทอนความเขมแขงของเมองนครศรธรรมราชลงได และไดจดสงขนนางจากสวนกลางลงมาปกครองนครศรธรรมราชและพทลงแทนขนนางทองถนดงเดม สวนเมองสงขลากไดรบรองชาวมสลมเปนผปกครอง อยางไรกตาม อานาจของตวแทนผปกครองจากสวนกลางกถกอานาจดงเดมของทองถนสนคลอนอยเปนระยะๆ จนบางครงกรงศรอยธยาตองยอมแตงตงขนนางทองถนใหเปนเจาเมอง บางชวงเวลาเมออานาจของกรงศรอยธยาออนแอ เจาเมองทองถนกถอโอกาสตงตวเปนอสระ

16 นพพร ประชากล, “แนวคดสกล”หลงอาณานคม” (Postcolonialism),” ใน รวมบทความแนวคดสกล

หลงอาณานคม. (กรงเทพฯ: กลมสตรศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547), หนา159. 17 ธดา สาระยา, “พฒนาการของรฐบนคาบสมทรไทยเนนตามพรลงค(ครสตศตวรรษท 6 – 13)” ใน

ประวตศาสตรนครศรธรรมราชจากภาษาและวรรณกรรม, (กรงเทพ: โรงพมพการศาสนา, 2528), หนา 9-25.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๔

อยางไรกด ตงแตปลายพทธศตวรรษท 23 เปนตนมา ราชธานกสามารถแตงตงเจาเมองจากสวนกลางลงมาปกครองเมองนครศรธรรมราช พทลง และสงขลาอยางตอเนอง บรรดาเจาเมองมความใกลชดกบราชวงศและสบทอดอานาจกนมาจนถงตนรตนโกสนทร ผลจากความเปลยนแปลงนกคอ เจาเมองซงเปนตวแทนจากภาคกลางไมคอยสนใจความเปนอยของราษฎรมากนก ซายงขดรดภาษราษฎรกนตามอาเภอใจ เจาเมองและกรมการเมองมการแขงขนกนตงคกเพอหารายได สงเหลานทาใหชาวบานจานวนไมนอยตองหลบหนภาษ เงนคาราชการ และคดอาญาออกไปสรางชมชนตามปาเขาตามพนทชายขอบระหวางจงหวด เกดคตการตอตานรฐ บางกหนไปเปนโจรผราย18

สถานการณเหลานเกดขนตอเนองมาจนถงสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวซงเกดการรวมชาตในนามของการปฏรปการปกครองเปนระบบมณฑลเทศาภบาลขน บรรดาขาราชการทสงมาจากสวนกลางเพอทดแทนระบบขนนางเกากยงไมสามารถดแลราษฎรไดอยางทวถงเนองจากไมใชคนในทองถน แมรฐบาลจะพยายามปรบปรงการคมนาคมและการศกษา แตในระยะแรก สงเหลานกไมไดเขาถงราษฎรสวนใหญ การเอาเปรยบของขาราชการทาใหราษฎรจานวนหนงไมพอใจระบบการปกครอง จนเกดชมโจรขนาดใหญขนทวไปใน 3 จงหวดน ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว บางชมโจรประกาศไมใหชาวบานตดตอกบเจาหนาทบานเมอง รวมทงหามเสยเงนภาษและคาราชการอนๆ อกดวย19

พนฐานทางการเมองดงกลาวขางตน ไดหลอหลอมใหชมชนรอบทะเลสาบสงขลามอตลกษณทแตกตางไปจากชมชนอนๆ ทเหนชดเจนกคอคตนยมในการตอตานอานาจรฐ มความพยายามสรางเครอขายความสมพนธกนภายในชมชน 3 จงหวดผานทางระบบเกลอ-ดอง ระบบเครอญาต ระบบนกเลง ทงนจะเหนไดวาแมแตหลงการเปลยนแปลงการปกครองเมอ พ.ศ.2475 แลวกยงเกดชมชนทเปนทรวมตวของผหนการเสยภาษ และหลบหนคดอาญาขนในรอยตอระหวางจงหวด ชมชนเหลานสรางกลไกการปกครองชมชนขนมาเอง ยนดทจะถกโดดเดยวจากอานาจรฐ จนกระทงรฐขนานนามชมชนเหลานวาเปนชมชนโจร หรอชมชนคอมมวนสต20

18 ยงยทธ ชแวน, (บรรณาธการ) การเคลอนเปลยนของคตนยมในบรเวณสามจงหวดรอบ ทะเลสาบ

สงขลา พ.ศ. 2504-2529: ศกษาจากงานวรรณกรรม, (สงขลา: สถาบนทกษณคดศกษามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2529), หนา 6-7.

19 ประมวล มณโรจน, “โจรพทลง-กรณตานานโจรแหงตาบลดอนทราย: ความแรงของลมฝน ยอมเกยวเนองกบเมฆหมอกแหงอดมการณ,” วารสารทกษณคด 4 (มถนายน-กนยายน 2537): 60.

20 พเชฐ แสงทอง, ประวตศาสตรชมชนเครงในเขตรอยตอจงหวดนครศรธรรมราช พทลง และสงขลา, ( รายงานการวจยสานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2545), หนา40.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๕

ทางดานลกษณะทางสงคม กลาวไดวาชมชนลมทะเลสาบสงขลาเปนสงคมทประกอบดวยกลมชน 2 กลม คอกลมชนทเปนชาวพนเมองดงเดมทอยในฐานะไพร และกลมชนทมฐานะทางสงคมอนไดแกขาราชการ ขนนาง และพอคา ทงหมดอยภายใตระบบความเชอทแตกตางกน คอพทธศาสนา ศาสนาอสลาม และวถแบบจน อยางไรกดผคนทแตกตางกนเหลานลวนอยภายใตโครงสรางทางสงคมแบบเดยวกนคอแบบศกดนา จนมาถงสมยการรวมชาตในสมยรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวมการคลคลายทางสงคมมากขนเพราะการยดหยนระบบไพรและระบบทาสลงตงแตป พ.ศ. 2439 เปนตนมา

ความหลากหลายของผคนตางชาต ตางศาสนา และตางวฒนธรรมดงกลาวทาใหวฒนธรรมชมชนรอบทะเลสาบสงขลามความหลากหลายตามไปดวย กลาวคอ แบบชาวไทยพทธ แบบชาวไทยมสลม และแบบชาวจน ทกกลมมวฒนธรรมทเดนชดเปนของตนเอง โดยเฉพาะชาวไทยพทธนนเปนชาวพนเมองเดมมวถความเชอสอดคลองกนระหวางพทธศาสนากบศาสนาพราหมณ-ฮนด มการผสมผสานระหวางวฒนธรรมเกากบใหมอยางกลมกลนตลอดมา มทงศาสนา และความเชอเหนอธรรมชาต เชน ภตผ วญญาณ และบรรพบรษ การผสมผสานทางวฒนธรรมดงกลาวนสงผลใหวถชวตมการเปลยนแปลงนอยและชาอยางมาก21

ดวยเหตนในเวลาตอมาชมชนบรเวณลมทะเลสาบสงขลาจงมวฒนธรรมผสมผสานระหวางชน 3 กลม ทเหนไดชดทสดจากจารกซงพบทตาบลสาโรง อาเภอเมอง จงหวดสงขลา ในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ตองจารกทง 3 ภาษา คอ ไทย จน และมลาย (อกษรยาว) และวฒนธรรมดานอน ๆ กมการผสมผสานเชนกน เชน อาหาร ภาษา สถาปตยกรรม การแตงกาย ความเชอ ประเพณ ฯลฯ ประเพณเหลานมาจากวฒนธรรมดงเดมในทองถน วฒนธรรมฮนด วฒนธรรมทงฝายพทธเถรวาท และอาจรยวาท วฒนธรรมชวา – มลาย วฒนธรรมเขมร วฒนธรรมจน วฒนธรรมอนเดยใต วฒนธรรมทมฬ และศรลงกา แตทเดนชดมากทสดไดแก วฒนธรรมไทยพทธ วฒนธรรมไทยมสลม และวฒนธรรมไทยจน22 เมอเวลาผานไป ความแตกตางทางวฒนธรรมเหลานไดเกดการผสมกลมกลนกนมาก ชาวอสลามในชมชนลมทะเลสาบจะแตกตางกบชาวอสลามใน 3 จงหวดภาคใตอยางเดนชด ขณะทชาวจนกจะเปนชาวจนทสามารถปรบตวเขากบวฒนธรรมของชาวทองถน

21 สงบ สงเมอง, การพฒนาหวเมองสงขลาในสมยกรงธนบรและสมยรตนโกสนทรตอนตน(พ.ศ.

2300-2444), (สงขลา: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา, 2528), หนา 72-74. 22 สธวงศ พงษไพบลย, “ความสมพนธระหวางเมองสงขลากบตางเมองทสงผลตอผคนและวฒนธรรม

ในทองถน” ในการสมมนาทางวชาการสงขลาศกษา: ประวตศาสตรและโบราณคดเมองสงขลา, (สงขลา: สถาบนทกษณคดศกษา, 2535), หนา135.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๖

ดงเดมไดอยางกลมกลนเมอเทยบกบชาวจนในทองถนอนๆ เชนชาวจนในจงหวดภาคใตฝงอนดามน จนกลาวไดวาวฒนธรรมของผคนในลมทะเลสาบสงขลาเปนวฒนธรรมทผสมผสานระหวางวฒนธรรมไทยพทธ วฒนธรรมไทยมสลม และวฒนธรรมไทยจน จนกลายเปนอตลกษณของกลมชนในบรเวณนมาจวบจนปจจบน

อยางไรกด ในทางเศรษฐกจ การศกษา และการเมอง 3 จงหวดในรอบทะเลสาบสงขลากไมอาจปฏเสธกระแสความเปลยนแปลงทถกสงผานมาจากสวนกลางได ทงนการศกษาแผนใหมซงเรมขนเมอทศวรรษ 2440 กระทงพฒนาเปนการศกษาภาคบงคบเมอ พ.ศ.2464 เปนตนมากไดเปลยนแปลงทศนคตหลายประการของชมชนลมทะเลสาบสงขลา แมในชวงทศวรรษแรกของการประกาศใชพระราชบญญตน จะมผคนพยายามหลบเลยงเพราะยงจาเปนตองใชแรงงานของเดกๆ ในการผลตอย แตตงแตทศวรรษ 2480 เปนตนมา การศกษาแผนใหมกสามารถโนมนาวใหชมชนเหนไดวาผทไดรบการศกษาตามแบบนจะไดผลตอบแทนทด เชน อาชพขาราชการ เปนตน อนเปนการเปลยนแปลงสถานภาพจากชาวนาไปเปนเจาคนนายคน การศกษาแผนใหมจงไดรบการยอมรบมากขน พรอมๆ กบทแรงงานกถกดงออกจากชมชนมากยงขนดวย

ตอมาเมอรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชต ประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท1 (พ.ศ.2504-2509) ทาใหการพฒนาโครงสรางพนฐานกระจายไปทวทกภมภาคของราชอาณาจกรไทย การวางแผนพฒนาเศรษฐกจเกดขนอยางจรงจงในภาคใต โดยมเปาหมายเพอการแกปญหาความยากจน และยกระดบสงคมไทยไปสความทนสมยแบบตะวนตก การณนกยอมสงผลตอชมชนบรเวณลมทะเลสาบสงขลาอยางไมอาจหลกเลยงได ระบบความสมพนธภายในชมชนและความสมพนธกบภายนอกชมชนของผคนบร เวณนเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว สาธารณปโภคอยางเชน ถนน และการสอสาร เปนชองทางสาคญททาใหชมชนบรเวณลมทะเลสาบสงขลามความใกลชดกบอดมการณทเนนการพฒนาสความทนสมยมากขน ขณะทวถการดารงชวตผคนตางกมจตสานกแบบทนนยมโดยมงสะสมวตถยงขน บรเวณลมทะเลสาบสงขลาซงแตเดมเคยเปนแหลงทรพยากรอดมสมบรณสามารถหลอเลยงผคนไดเปนจานวนมากถกนโยบายการพฒนาสความทนสมยทาลายศกยภาพดงกลาวลงจนอยในภาวะวกฤต สงผลกระทบตอความสามารถในการพงตวเองทางเศรษฐกจของชมชนบรเวณนนลงแทบจะสนเชง นโยบายมงสความทนสมยไดดงดดผคนใหเขาทางานในเมอง ละทงชนบท ความสานกในรากเหงาของคนกบทองถนจงคอยๆ ขาดหายไปทละนอย ทองถนถกทาให “ลาหลง” ทงในมมมองของศนยกลางและคนในทองถนเอง

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๗

เมอศกษาจากวรรณกรรมแสดงอตลกษณพนถนภาคใตตงแต พ.ศ. 2522 -2546 พบวา ผสรางบนเทงคดภาคใตตระหนกถงบทบาทหนาททางวฒนธรรมของวรรณกรรมอยางจรงจง ในชวงตนทศวรรษ 2520 ซงเกดกระแสความตกตาของวรรณกรรมเพอชวตแบบ “สตรสาเรจ” นกเขยนชาวใตกปรบเปลยนแนวการเขยนจากแบบเพอชวตไปเปนวรรณกรรมสะทอนสสนและปญหาชนบททมงสรางสรรคหรอชวยเปนกระจกสะทอนและชวยแกปญหาสงคม โดยใชกลวธการเขยนทเนนความสมจรง กลวธการสรางและลดระยะหางระหวางตวนกเขยน กบผอาน และตวนกเขยนกบชาวบานทถกเขยนถง เพอโนมนาวใหผอานคลอยตาม และเชอถอเรองราวตางๆ ทนาเสนอในวรรณกรรม นกเขยนคาดหวงวาจะทาใหเกดผลดานกลบ คอกระตนใหเกดความตระหนกถงความสาคญของการแกปญหา

ความตระหนกในบทบาทหนาททางสงคมและวฒนธรรมอยางจรงจง ทาใหบนเทงคดภาคใตทผวจยนามาวเคราะหมฐานะเปนเครองมอตอบโตการครอบงาของวฒนธรรมกระแสหลกทมตอพนถนใต การตอบโตน บนเทงคดภาคใตไดแสดงออกใน 2 ระดบดวยกน คอการตอบโตดวยการเปดเผยผลของการครอบงาททาใหทองถนภาคใตออนแอ และการตอบโตดวยการทบทวน/รอ ฟน หรอสรางอตลกษณพนถนใต เ พอเลอนไหลตวเองเขากบการเปลยนแปลงของสงคมไทย

ในการตอบโตดวยการเปดเผยผลของการครอบงานน บนเทงคดภาคใตเสนอภาพของทองถนทตกอยในระบบเศรษฐกจแบบพงพง ตองอพยพโยกยายออกไปหารายไดนอกภาคเกษตรเพอสรางอานาจตอรองกบกระแสบรโภคนยมและเศรษฐกจแบบทนนยมเขามาสหมบาน ผวจยพบวาวรรณกรรมใหความสาคญกบการเปดเผยการครอบงาในประเดนหลกๆ 6 ประการดวยกน คอการครอบงาทางการศกษา เศรษฐกจ การคมนาคมและเทคโนโลย การแพทยสมยใหม ประวตศาสตร/ความทรงจา และภาษา อยางไรกตาม วรรณกรรมไมไดตอตานการครอบงาอยางสดขว แตมการยอมรบบางดานของการพฒนาดวย เชน ดานการศกษา ดานการแพทย ดานเทคโนโลย และภาษา โดยเฉพาะดานการศกษา บนเทงคดในชวงทศวรรษ 2520 ยอมรบถงความสามารถของความรสมยใหมทจะเขามาชวยเตมเตมความรดงเดมของทองถนเพอทาใหทองถนกลายเปน “ทองถนสมยใหม/ทนสมย” ทมฐานะหรอศกดศรเทาเทยมกบเมอง โดยทไมตองกลายเปนเมองไปดวย เชนมความคาดหวงวาเมอคนในทองถนไดเขาโรงเรยนกจะไดนาความรสมยใหมกลบมาพฒนาบานเกด

ความคาดหวงนเมอพจารณารวมกบบรบทสงคมไทย กพบวาเปนผลสะทอนกลบของนโยบายพฒนาโดยรฐทมอง หรอการหาทางออกจากปญหาสงคมทในชวงกอนทศวรรษ 2530 เกดแผนการพฒนาทจดทาโดยรฐสวนกลาง อนเปนแผนพฒนาทเหนวาชนบทลาหลง บนเทงคดเหลานจงนาเสนอความคาดหวงทจะใหคนทองถนเองไดเขาไปมสวนรวมในการ

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๘

กาหนดนโยบายการพฒนา เรยกรองใหการพฒนายดทองถนเปนศนยกลาง ไมใชยดเมองและรฐเปนแกน โดยการเสนอวาถาหากใหคนทองถนไดมความรสมยใหม เขากอาจสามารถกลบมาพฒนาบนพนฐานทรพยากร ประเพณ วฒนธรรมของทองถนเอง

อยางไร ก ด บนเทงคดชวงทศวรรษ 2530-2540 กลบตนตระหนกว าแทแลว “การศกษา” กมความหมายเหมอนกบถนน ไฟฟา โทรทศน ประวตศาสตรรฐชาต และภาษากลาง ทเปนเครองมอหรอภาคปฏบตของการพฒนาทสงเสรมใหคนทองถนกลายเปนอนมากกวาทจะกลบมาเปนคนทองถนทมความรแบบสมยใหม การศกษารวมมอกบถนน ไฟฟา โทรทศน ประวตศาสตรรฐชาต และภาษากลางฉดดงคนใตออกจากทองถนโดยไมรตว ไฟฟานามาซงโทรทศนทหลอหลอมทศนคตตอโลกตอชวตทไมองอยกบรากเหงาความเปนทองถน ขณะทประวตศาสตรและภาษาเปนเครองมอครอบงาทยงผลใหทองถนสญเสยอตลกษณทางประวตศาสตร สญเสยความภาคภมใจในตวเอง

นอกจากนน บนเทงคดภาคใตยอมรบวาการแพทยสมยใหมจะยงประโยชนในแงทสามารถฉดดงชาวบานขนมาจากความไมแนนอนของระบบสขภาพแบบดงเดม แตการเขาถงการแพทยสมยใหมของชาวบานกเปนเพยงความฝนใกลๆ ทไปไมถง เพราะเปนบรการภาครฐทตองซอหามาดวยเงน ในสถานการณททองถนออนแอทงดานวฒนธรรมและทรพยากร จงมชาวบานจานวนมากไมสามารถเขาถงการแพทยสมยใหมได ทงๆ ทมความปรารถนาอยางแรงกลา

ผลของการททองถนภาคใตถกดงเขาไปสศนยกลางทเปนผผกมดนยามความหมายของความเปนไทยเอาไว อกดานหนงกลบเปนการผลกใหทองถนกลายเปนพนทชายขอบของความเปนไทย การเปดเผยการครอบงาจากศนยกลางของบนเทงคดภาคใตในชวงทศวรรษ 2520 จะนาเสนอวาการสญเสยอตลกษณของทองถนภาคใตนนเกดจากกระบวนการ 2 ดานทดขดแยงกน คอดานทถกผนวกเขากบความเปนไทย และดานทถกกดกนจากความเปนไทย กลาวคอศนยกลางสรางนยามความเปนไทยทมพนฐานอยทความเปนรฐชาตสมยใหม จงพยายามผนวกทองถนใตเขากบนยามนผานนโยบายการพฒนาและการปกครองแบบรวมศนย ขจดอตลกษณทางวฒนธรรมของทองถนผานการสรางวฒนธรรมความเปนไทย โดยภาษา การศกษา รสนยม และอนๆ ในการน ทองถนใตซงมตวตนทางประวตศาสตร และอตลกษณทางวฒนธรรมเฉพาะตนจงเทากบถกกดกนออกจากความเปนไทยไปดวย

สวนการตอบโตดวยการทบทวน/รอฟน หรอสรางอตลกษณพนถนใตขนมาใหมนนเปนผลของการตระหนกถงความสญเสยอตลกษณเพราะกระบวนการผนวกเขาและกดกนของความเปนไทยขางตน บนเทงคดภาคใตมบทบาทเปนพนทของการขดขน/ตอตานอานาจครอบงาทางวฒนธรรมไปพรอมๆ กบการสรางสรรคเพอแสดงถงอานาจของทองถนทจะ

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๑๙

เปลยนแปลงอตลกษณบนพนฐานของความเปนตวของตวเอง ผวจยจงพบวาวรรณกรรมกลมนไดสรางภาพทองถนทเลอนไหลตวเองเขากบบรบทการเปลยนแปลงของสงคมไทยทไมอาจขดขน ผานเครองมอหลกๆ คอการรอฟน/สรางประวตศาสตรและความทรงจา ขบเนนศกยภาพของภมปญญาทองถน และการสรางความหมายใหกบพนททางสงคม/วฒนธรรมขนใหมเพอตอบรบความเปลยนแปลง ยงผลให อตลกษณพนถนภาคใตทถกนาเสนอในบนเทงคดทนามาศกษาเปนอตลกษณทเลอนไหล ทบซอน ขนอยกบเงอนไข สงแวดลอม และประโยชนททองถนจะไดรบจากอตลกษณหนงๆ หรอหลายๆ อตลกษณผสมผสานกน เชน การนาเสนอวาอตลกษณความเปนคนใตไมจาเปนตองยดตดกบพนททางกายภาพ (physical space) กได เพราะในพนททางความคดหรอความทรงจา (mental space) อตลกษณความเปนใตกสามารถแสดงตวตนและอานาจของอตลกษณได การเปลยนแปลงความหมายเชงพนทน ยงผลใหคนใตพลดถนสามารถดารงความเปนใตอยในเมอง ในกรงเทพฯ และในภมภาคอนๆ ได

ตวอยางของการเปลยนแปลงความหมายเชง พน ท ดงกลาวน แสดงใหเหนความสามารถปรบตวของทองถนในสถานการณทพวกเขาจาใจตองออกจากบานทงเพอแสวงหารายไดนอกภาคเกษตรและเพอเขารบการศกษาสมยใหม คนใตพลดถนเหลานถกผกโยงเขาดวยกนผานประวตศาสตร ความทรงจา เรองเลา จนตนาการเรองพนทกายภาพ กระทงกอใหเกดชมชนคนใตในจนตนาการ และชมชนคนใตนอกภมภาคมากมาย

ผวจยยงพบดวยวาประวตศาสตรและความทรงจาเปนเครองมออยางหนงทบนเทงคดพนถนใตนาเสนอเพอทบทวน/รอฟน และสรางอตลกษณ ซงเปนปฏกรยาตอบโตทเกดขนหลงจากเกดความเปลยนแปลงของวถชวตดงเดมของชมชน บนเทงคดพนถนใตตงแตทศวรรษ 2520 ไดวพากษ/ปฏเสธการสรางประวตศาสตรกระแสหลกทเขามากลนกลายประวตศาสตรทองถนใหเลอนหาย พรอมๆ กนนนกพยายามรอฟนความทรงจาเกยวกบพนท ตานานวรบรษ รวมทงเรองเลาเกยวกบความอดมสมบรณของทรพยากรมาสรางอดตของทองถนใหกลบมามชวตโลดแลนขนอกครง ประวตศาสตร/ความทรงจาจะมความหมายตอการยดโยงคนใตพลดถนใหสามารถดารงความเปนคนใตเหนอพนทกายภาพดงกลาวแลว ขณะเดยวกนกทาหนาทตอกตรงคนใตในพนทบางสวน (เชน คนแก) ใหยดตดนงอยกบจนตนาการอนสวยหรอยในทองถนทเปลยนแปลงไปแลว

ในดานภมปญญา การวจยพบวาบนเทงคดภาคใต โดยเฉพาะในชวงทศวรรษ 2530 เปนตนมาใหความสาคญกบภมปญญาพนบานในฐานะอตลกษณทพงปรารถนาของชนบท เปนภมปญญาทางเลอกของทองถนสมยใหม มการเสนอภาพของภมปญญาดานการแพทย ดานศลปะการแสดง ดานอาชพ แตอตลกษณทางภมปญญากไมไดหยดนงตายตว

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๐

วรรณกรรมวพากษทศนะทมองหรอยดมนภมปญญาวาเปนของแทดงเดมทเปลยนแปลงไมได หนไปนาเสนอลกษณะทไมหยดนง การสรางใหม หรอปรบเปลยนใหเขากบยคสมย ดวยความเชอวาจะทาใหทองถนสามารถใชภมปญญาเปนอาวธในการตอสกบวาทกรรมครอบงา สามารถยกระดบความรทองถนขนมาเทาเทยม หรอเหนอกวาความรสมยใหมได

การนาเสนออตลกษณทองถนใตผานทางการนาเสนอภมปญญาทปรบเปลยนจงเปนการสรางอานาจใหความร หรอเปนการเมองของความรททองถนใชขบเคยวกบความรกระแสหลก ซงเมอพจารณาจากบรบททางสงคมกจะพบวานาจะเปนผลสะทอนกลบของการทความรสมยใหมไมอาจตอบสนองการดารงชวตทเปนจรงในทองถนได การศกษาสมยใหมแมจะเขาถงไดงายขนในชวงปลายทศวรรษ 2520 เปนตนมา แตกสรางองคความรทไมสมพนธกบทองถน ขณะทการแพทยกยงเปนพนทการบรการจากภาครฐทเขาถงยาก วรรณกรรมกลมนจงหนกลบไปยงภมปญญาทองถน รอฟน แสดงใหเหนถงศกยภาพ เพอนาเสนอเปนทางออกจากปญหาและความรทางเลอก

นอกจากนน อตลกษณพนถนใตทเสนอผานภมปญญา ยงเปนทมาของอานาจทองถน ผานการใชและแสดงใหเหนถงประสทธภาพเชงประจกษ และระบบศลธรรมของภมปญญาในสถานการณทสงคมไทยถกวพากษวจารณวาเปนสงคมเสอมศลธรรม ทาใหภมปญญาทองถนใชอตลกษณเชงศลธรรมกดขมความร หรออานาจแบบอนๆ ได ภมปญญาทองถนใตจงเปน วาทกรรมโตกลบการครอบงา ทหยบฉวยเอา “ความร” ซงเคยเปนเครองมอของผครอบงามาใช ตามแนวคดของเอดเวรด ซาอด

วรรณกรรมกลมนยงไดวพากษอตลกษณความเปนคนใตทแสดงออกผานคานยมตายตว เชนความเปนคนรกศกดศร ความเปนนกเลง ความเปนคนหวหมอ ความรกพวกพอง ซงนกวชาการดานคตชนวทยาไดเคยเสนอไว และกลายเปนภาพแทนของความเปนคนใตในความรบรของสงคม โดยเฉพาะบนเทงคดทเขยนขนในชวงปลายทศวรรษ 2520 เปนตนมาพยายามสาธตใหเหนถงภยของการยดมนกบอตลกษณทแขงตววาไมสามารถสรางศกยภาพใหทองถนใตในสงคมสมยใหมได

ขณะเดยวกน บนเทงคดภาคใตในชวง พ.ศ.2522-2546 ยงนาเสนอภาพการตอสเพอสรางอตลกษณของกลมชาตพนธยอยๆ ในบรบทของสงคมภาคใตเองดวย ดวยเฉพาะกลมมลายมสลม กบกลมไทยพทธ แสดงใหเหนถงการนยามความหมายพนททเลอนไหลเปลยนแปลงเพอประนประนอมใหทงสองกลมยงสามารถอยรวมกนตอไปไดอยางสนตสข ซงสมพนธกบความเปนจรงในบรบททางสงคมของภาคใตตอนกลางทกลมชาวมลายมสลม ชาวจน (พอคา) และชาวไทยพทธอยรวมกนอยางกลมเกลยว ผสมผสานอตลกษณทหลากหลาย

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๑

เขากนจนกระทงมคาเปรยบเปรยวา คนภาคใตตอนกลางเปนทงพทธ มสลม และจน อยในตวตนของคนเดยวกน อยางไรกด การศกษายงไดพบวา อตลกษณความเปนพนถนใตนนมกจะนาเสนอผานความเปนชาย กลาวอกนยหนงกคอ ผชายเปนพนทของความเปนใต เมอผหญงถกนาเสนอในฐานะผหญงทองถนสมยใหม จงมกจะมเกณฑวดวาสามารถลอกเลยนผชายไดเหมอนเพยงใด อยางไรกด ผหญงสมยใหมเหลานกเปนพวก “ผดเพศ” ทไมสามารถเปนเพศใดเพศหนงได ไดแตเคลอนไหวไปมาระหวางความเปนเมย/แม และความเปนผชาย ทาใหภาพแทนผหญงใตทบนเทงคดนาเสนอเปนผหญงทตองแบกรบภาระทงในบานและนอกบาน

การปะทะสงสรรคททองถนภาคใตมตอคนอน กลมอน สงคมอน และคนอน กลมอน สงคมอนมตอทองถนภาคใต ทาใหเกดอตลกษณพนถนใตทเลอนไหลและทบซอน อตลกษณของพนถนใตจงมใชอตลกษณทนงแนนอนและตายตวอกตอไป แตเปนผลผลตของการปะทะ ประสาน ยอมรบ ตอรอง ประนประนอม และปรบเปลยนทเลอนไหลไปตามบรบทและสถานการณทเปลยนแปลงไป ทงยงเชอมโยงกบการสรางอานาจทางวฒนธรรม ความร และใหความหมายประวตศาสตรและความทรงจา หรออกนยหนงกคอ อตลกษณความเปนคนใตไดถกยกระดบเปนพนทของการตอสทางวฒนธรรม ทไมมพรมแดนทแนชดหรอตายตวอกตอไป แตเคลอนไหวไปมาเหนอพนทกายภาพ เหนอภมภาค เหนอเขตการปกครอง การยอมรบหรอเขาใจการปรบเปลยนพรมแดนทางวฒนธรรมเชนนทาใหเขาใจวาทองถนไมไดเปนผถกกระทาเสมอไป แตยงสามารถพลกโอกาสพลกสถานการณขนมาเปนผกระทาไดอกดวย

ขอคนพบทวาบนเทงคดของนกเขยนภาคใตไดพยายามเปดเผยและวพากษการครอบงาของวฒนธรรมสวนกลาง และมงสรางอตลกษณภาคใตใหเทาทนการเปลยนแปลง ทาใหสามารถลบลางขอกลาวหาทวาวรรณกรรมของนกเขยนทองถนใตตดกบดกคตรงขาม ระหวางชนบท/เมอง ทองถน/รฐ ชาวบาน/นายทน-เจาหนาทรฐ จนกระทงตวบทวรรณกรรมภาคใตไดสราง “ทองถนในจนตนาการ” ขนมาโดยขาดพนฐานความเปนจรง ทาใหไมสามารถแกปญหาทองถนอยางทนกเขยนมงหวงได นอกจากนนกยงอาจเปนเหตผลหนงทจะทาใหตงสงเกตไดวา บางทกบดกคตรงขามหาใชวางอยทตวบทวรรณกรรมไม แตอยในกระบวนทศนหรอกรอบความคดของนกวจารณหรอนกวชาการวรรณกรรมเอง

..................................................

บรรณานกรม

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๒

ภาษาไทย กนกพงศ สงสมพนธ. คนใบเลยงเดยว. กรงเทพฯ: นกสเหลอง, 2535. กนกพงศ สงสมพนธ. แผนดนอน. กรงเทพฯ: นาคร, 2539. กนกพงศ สงสมพนธ. สะพานขาด. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: นาคร, 2539 กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 1 มถนายน 2534 กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 18 กนยายน

2546. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 25 กมภาพนธ

2547. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงไพวรนทร ขาวงาม วนท 14 ตลาคม

2547. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 4 กมภาพนธ

2548. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 10 กรกฎาคม

2548. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 18 สงหาคม

2548. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน วนท 18 กนยายน

2548. กนกพงศ สงสมพนธ. จดหมายสวนตวเขยนถงประมวล มณโรจน ไมลงวนท (กอน

เสยชวตไมนาน) กนกพงศ สงสมพนธ. จากหบเขาฝนโปรยไพร. วารสารไรเตอร 5(พฤษภาคม 2540): 5. กร ศรวฒโณ. ของฝาก. กรงเทพฯ: เอออาทรสานกพมพ, 2540. กร ศรวฒโณ. เสยงกรงจกรยาน. สงขลา: ประภาคาร, 2534. กร ศรวฒโณ. หมนเขยวคมหนาม. กรงเทพฯ: ประพนธสาสน, 2536. กลมนาคร. วารสารกลมนาคร ฉบบยนคาฟา (กนยายน-ตลาคม 2525). กลมวรรณกรรมพนจ. ดาวระยบฟา. กรงเทพฯ: ยคใหม, 2524. กาซา เชอชาวนา. การเกบขาวดวยแกะ ลลาออนไหวเหนอเรยวรวง. วารสารนาคร ฉบบ

คลนทะเลใต. (2524): 64-73.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๓

เกษม จนทรดา. คานาบรรณาธการ: การกลบมาของอนารยชนยคอารยธรรมหลงสมยใหม. ในอตถากร บารง, หมบานแหงเมองหลวง. ตรง: ศนยทะเลสาบศกษา, 2550.

เกษม จนทรดา. นาฬกาไม. สงขลา: ประภาคาร, 2534. เกษม จนทรดา. กลมนาคร: กลมปญญาชนพนเมองผมอตลกษณในความเลอนไหลของ

สงคมสากล. ใน กลมคนวรรณกรรมแหงคาบสมทรไทย. สงขลา: กลมนาคร, 2550. เกษยร เตชะพระ. อานาจนา. มตชนรายวน ( 12 ตลาคม 2550): 6. คมสน พงษสธรรม. คนเฒา. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ, 2530. คมสน พงษสธรรม. แผนดนราว. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ, 2530. คมสน พงษสธรรม. สวนทางเถอน. กรงเทพฯ: พาสโก, 2523. คลาย จนทพนธ. เพลงกลอมเดก. ใน พทลงวทยา: หนงสอทระลกงานปใหมจงหวด

พทลง. (จดพมพเนองในโอกาสจดงานวนปใหมจงหวดพทลง วนท 5-7 เมษายน 2479). พทลง: ม.ป.ท., 2479.

เครก เจ.เรโนลดล . โครงเรองของประวตศาสตรไทย. ใน เจาสว ขนศก ศกดนา ปญญาชน และคนสามญ. กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2550.

คอลมน คนเขยนหนงสอ. สยามรฐสปดาหวจารณ ปท 26 ฉบบท 52 (22 มถนายน 2522); ปท 27 ฉบบท 9 (24 สงหาคม 2523); ปท 27 ฉบบท 27 (28 ธนวาคม 2523); ปท 27 ฉบบท 31 (25 มกราคม 2524); ปท 27 ฉบบท 32 (1 กมภาพนธ 2524); ปท 27 ฉบบท 37 (8 มนาคม 2524); ปท 27 ฉบบท 56 (10 พฤษภาคม 2524); ปท 27 ฉบบท 47 (17 พฤษภาคม 2524); ปท 27 ฉบบท 51 (15 มถนายน 2524); ปท 28 ฉบบท 1 (17 กรกฎาคม 2524); ปท 28 ฉบบท 7 (9 สงหาคม 2524); ปท 28 ฉบบท 9 (23 สงหาคม 2524); ปท 28 ฉบบท 10 (30 สงหาคม 2524); ปท 28 ฉบบท 12 (6 กนยายน 2524).

คารพ นวชน. วรรณกรรมบอนไซ วรรณกรรมไทยอนเนองมาจากทฤษฎปฏวต. นตยสารโลกหนงสอ 5(พฤศจกายน 2524): 2.

จ. ศรอกขรกล. นราศสงขลา คราวไปอบรมวชาหตถศกษา ป 2504, ม.ป.ท., 2504. จรญ หยทอง. การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของชนบทภาคใตทปรากฏใน

เรองสนของนกเขยนกลมนาคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาไทยศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา, 2543.

จรญพร ปรปกษประลย. อานนวนยายชนเยยม: ลมฝนกบตนกลา. ใน นตยสารโลกนวนยาย (สงหาคม 2539).

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๔

จตร ภมศกด. ความเปนมาของคาสยาม ไทย ลาวและขอม และลกษณะทางสงคมของชอชนชาต. กรงเทพฯ: ดวงกมล และมลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2524.

จาลอง ฝงชลจตร. ขนานอยกลางทงนา. พมพครงท6. กรงเทพฯ: แพรวสานกพมพ, 2543.

จาลอง ฝงชลจตร. คนขมาขาว. พมพครงท2. กรงเทพฯ: บานหนงสอ, 2535 จาลอง ฝงชลจตร. นายกรฐมนตรไปธนาคาร. กรงเทพฯ: คนวรรณกรรม, 2529. จาลอง ฝงชลจตร. ในลก. กรงเทพฯ: แพรวสานกพมพ, 2543. จาลอง ฝงชลจตร. ผาทอลายหางกระรอก. กรงเทพฯ: กาแพง, 2531. เจน สงสมพนธ. สะพานความคดไมเคยขาดออกจากกน. ใน กนกพงศ สงสมพนธ, สะพาน

ขาด. ปทมธาน: นาคร, 2536. ฉว ทพยวาร. รวมนราศของฉว ทพยวาร นกกลอนชาวบานแหงทงกระแสสนธ. สงขลา:

สถาบนราชภฏสงขลา, 2541. ฉนทนา บรรพศร โชค. ภมปญญาชาวบ านตายแลว? การ เมองของความร ใน

กระบวนการพฒนา. ใน ชวประวตและวงศาคณาญาตของ ‘ภมปญญา’ ในประเทศไทย, เอกสารประกอบการประชมประจาปทางมานษยวทยาครงท 3 “ทบทวนภมปญญา ทาทายความร” จดโดยศนยมานษยวทยาสรนธร (องคกรมหาชน) สนบสนนโดย สานกงานกองทนสนบสนนการว จย วน ท 24-26 มนาคม 2547 ณ ศนยมานษยวทยาสรนธร.

ชนดา ชตบณฑตย. โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร: การสถาปนาพระราชอานาจนาในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. กรงเทพฯ: มตชน, 2550.

ชตมา ประกาศวฒสาร. มมปากโลก “ปาก” ของใคร: ขมขนในวรรณกรรมสตรรวมสมย. เอกสารประกอบการประชมวชาการระดบชาตเวทวจยมนษยศาสตรไทยครงท 2 วนท 10-11 สงหาคม 2548.

ชศกด ภทรกลวณชย. เชงอรรถวฒนธรรม. กรงเทพฯ: มตชน, 2539. ชย จนรอดภย. นราศพอหมาย. สงขลา: โรงพมพสมบรณ, 2494. ชยสร สมทวณช. ขนทอง เจาจะกลบเมอฟาสาง. สยามรฐสปดาหวจารณ (13 กนยายน

2524): 28. ชลดา เรองรกษลขต. หนงสอประโลมโลกทขนชอในสมยรชกาลท 5. วารสารอกษรศาสตร

(กรกฎาคม 2524): 92.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๕

ชวน เพชรแกว. นสยและบคลกภาพของชาวใตทมผลกระทบตอการพฒนา. พนบานพนเมองถนไทยทกษณ. หนงสอทระลกในโอกาสเปดพพธภณฑคตชนวทยา สถาบนทกษณคดศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา, 2534.

ชาครต โภชะเรอง. กาหลอ. กรงเทพฯ: แพรวสานกพมพ, 2545. ชว ชวา. ลมใตพดผาน. กรงเทพฯ: ตนออ, 2532. ชว ชวา. หญงสาวแหงสายนาไมไหลกลบ. กรงเทพฯ: แพรวสานกพมพ, 2543. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. วาทกรรมการพฒนา. กรงเทพฯ: วภาษา, 2543. ดารกามณ. เธอไมเคยไปถงทนน. ใน 0416-ศนยสหนงหก. (ม.ป.ป.). ตรศลป บญขจร. กลอนสวดภาคกลาง. กรงเทพฯ: สถาบนไทยศกษา จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2547. ตรศลป บญขจร. จะเอานยายอะไร จากประวตศาสตรในนวนยาย?. ศลปวฒนธรรม 21( 1

พฤศจกายน 2542. ตรศลป บญขจร. พฒนาการการศกษาวรรณกรรมไทย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2530. ตรศลป บญขจร. นวนยายกบสงคมไทย พ.ศ.2475-2500. กรงเทพฯ: บางกอกการพมพ,

2523. เตอนใจ สนทะเกด. วรรณคดชาวบานจากวดเกาะ. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาภาษ

ไทย คณะศลปศาสตร วทยาลยวชาการศกษา ประสานมตร, 2520. ทววฒน โกไศยกานนท. มดมอชก. ยะลา: เสรมการพมพ, 2518. ทปกร. ศลปเพอชวต ศลปะเพอประชาชน. กรงเทพฯ: ชมรมโดมทกษณ, 2517. เทพ มหาเปารยะ. จาปน. ใน นกเขยนเรองสนดเดน วาระครบรอบ 100 ป เรองสนไทย.

กรงเทพฯ: สมาคมนกเขยนแหงประเทศไทย และประพนธสาสน, 2528. ธงชย วนจจะกล. เรองเลาจากชายแดน. ใน สจตต วงษเทศ (บรรณาธการ), รฐปตตานใน

“ศรวชย” เกาแกกวารฐสโขทยในประวตศาสตร. กรงเทพฯ: มตชน, 2547. ธระ นชเปยม. ความคดหลงอาณานคมกบมนษยศาสตร. เอกสารประกอบการสมมนา

เรองวรรณกรรมโพสตโคโลเนยลนานาชาต ณ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วนท 25-26 มถนายน 2546.

ธญญา สงขพนธานนท. ปรากฏการณแหงวรรณกรรม. กรงเทพฯ: นาคร, 2538. เธยรชย อครเดช. ตวตนของคนใต: นยความหมายใตพธโนราโรงคร. ใน ปรตตา เฉลมเผา

กออนนตกล (บรรณาธการ), เจาแม คณป ชางซอ ชางฟอน และเรองอนๆ วาดวยพธกรรมและนาฏกรรม. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2546.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๖

นพพร ประชากล. “แนวคดสกล”หลงอาณานคม” (Postcolonialism)” รวมบทความแนวคดสกลหลงอาณานคม. กลมสตรศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

นพพร ประชากล. คานาเสนอ ผหญงกบสงคมในวรรณกรรมไทยยคฟองสบ. ใน เสนาะ เจรญพร, ผหญงกบสงคมในวรรณกรรมไทยยคฟองสบ. กรงเทพฯ: มตชน, 2548.

นต ภครพนธ. บางครงเปนคนไทย บางครงไมใช: อตลกษณแหงตวตนทผนแปรได. รฐศาสตรสาร 20 (2541): 266-267.

นต ภครพนธ. แปลงความทรงจา ‘ไต’ สรางความเปน ‘ไทย’. ใน ความเปนไทย/ความเปนไท, กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2547.

นน บางนรา. ทนไมมอะไร. กรงเทพฯ: กาแพง, 2532. เบลซย, แคทเธอรน. หลงโครงสรางนยมฉบบยอ. แปลโดย อภญญา เฟองสกล.

กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2549. ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล (บรรณาธการ). เจาแม คณป ชางซอ ชางฟอน และ

เรองอนๆวาดวยพธกรรมและนาฎกรรม. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2546.

ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล. อตลกษณซอนของนกมานษยวทยาในบานเกด. ใน คนใน:ประสบการณภาคสนามของนกมานษยวทยาไทย. กรงเทพฯ:ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2545.

ประชา สวรานนท. แลเนอเถอหนง . กรงเทพฯ: มตชน, 2542. ประมวล มณโรจน. โจรพทลง-กรณตานานโจรแหงตาบลดอนทราย: ความแรงของลมฝน

ยอมเกยวเนองกบเมฆหมอกแหงอดมการณ.” วารสารทกษณคด 4(มถนายน-กนยายน 2537).

ประมวล มณโรจน. บานหลงสดทายของดวงตะวน. กรงเทพฯ: นาคร, 2542. ประมวล มณโรจน. วาวสขาวกบผองปกแหงความหวง. สงขลา: ประภาคาร, 2532. ประมวล มณโรจน. หมบานวสามญ. สงขลา: ประภาคาร, 2532. ประมวล มณโรจน. (และคณะ). วรรณกรรมเพอชวตไทย:กาวเดนทสบสนและการ

แสวงหา. กลมนาคร, 2528. ประมวล มณโรจน. สมภาษณ, วนท 23 กมภาพนธ 2550. ประมวล มณโรจน. สมภาษณ, วนท 23 มกราคม 2549. ประมวล มณโรจน. สมภาษณ, วนท 21 กรกฎาคม 2550. ประมวล มณโรจน. (บรรณาธการ), วารสารนาคร ฉบบยนคาฟา (กนยายน-ตลาคม

2525): 13.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๗

ประสทธ ลปรชา. การสรางและสบทอดอตลกษณของกลมชาตพนธมง. ใน วาทกรรมอตลกษณ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2547:31-72.

ปราณ ขวญแกว. วรรณคดชาวบานจาก ‘บดดา’ ตาบลรอนพบลย จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร วทยาลยวชาการศกษาประสานมตร, 2517.

ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล. ชวประวตและวงศาคณาญาตของ ‘ภมปญญา’ ในประเทศไทย. เอกสารประกอบการประชมประจาปทางมานษยวทยาครงท 3 “ทบทวนภมปญญา ทาทายความร” จดโดยศนยมานษยวทยาสรนธร (องคกรมหาชน) สนบสนนโดย สานกงานกองทนสนบสนนการวจย วนท 24-26 มนาคม 2547 ณ ศนยมานษยวทยาสรนธร.

ปนแกว เหลองอรามศร (บรรณาธการ). อตลกษณ ชาตพนธ และความเปนชายขอบ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2546.

ปนแกว หลองอรามศร. ขามพรมแดนกบคาถามเรองอตลกษณ วฒนธรรม พนทและความเปนชาต. เชยงใหม: นพบรการพมพ, 2547.

พนม นนทพฤกษ. คนฟาฉาดาวรอยเปอน และ ทางเดน. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ, 2522.

พนม นนทพฤกษ. ดงคนด. กรงเทพฯ: มงมตร, 2540. พนม นนทพฤกษ. ดาวทขดเสนฟา. กรงเทพฯ: ดอกหญา, 2527. พนม นนทพฤกษ. ยนตานพาย. กรงเทพฯ: ทกษณาบรรณ, 2524. พลศกด จระไกรศร. วรรณกรรมการเมอง. กรงเทพฯ: กราฟฟคอารต, 2522. พฒนา กตอาษา. บทบรรณาธการ: มานษยวทยากบการศกษาปรากฏการณโหยหาอดตใน

สงคมไทยรวมสมย. ใน มานษยวทยากบการศกษาปรากฏการณโหยหาอดตในสงคมไทยรวมสมย. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2546.

พเชฐ แสงทอง. ประวตศาสตรชมชนเครงในเขตรอยตอจงหวดนครศรธรรมราช พทลง และสงขลา. รายงานการวจยสานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2545.

ไพฑรย ธญญา. กอกองทราย. พมพครงท 23. กรงเทพฯ: นาคร, 2539. ไพฑรย ธญญา. ตลาคม. กรงเทพฯ : นาคร, 2537. ไพฑรย ธญญา. ถนนนกลบบาน. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: นาคร, 2536. ไพฑรย ธญญา. โบยบนไปจากวยเยาว. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: นาคร, 2541. ไพฑรย ธญญา. ผแหงกบโลงผ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: นาคร, 2537. ภญโญ ศรจาลอง. พรง พระอภย กรดเลอดหนงตะลง .กรงเทพฯ: จตจกร, 2523.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๘

ภญโญ ศรจาลอง. พรง พระอภยเดนโรง. กรงเทพฯ : พฤศจกา, 2525 ภญโญ ศรจาลอง. ลมฝนกบตนกลา. สยามรฐรายวน ( 24 สงหาคม 2539). มนส จรรยงค. จบตาย. กรงเทพฯ: สรางสรรค, 2544 มนส จรรยงค. จอมขวาน. กรงเทพฯ: บรรณกจ, 2519. มกฎ อรด. เพลงนกเหยยว. กรงเทพฯ: หนอน, 2519. มาโนช นสรา. บาดแผล. กรงเทพฯ: ดอกหญา, 2540. มลนธทกษณคดศกษา. พจนานกรมภาษาถนใต พทธศกราช 2525. กรงเทพฯ: อมรนทร

พรนตงและพบลชชง, 2546. ยงยทธ ชแวน.(บรรณาธการ) การเคลอนเปลยนของคตนยมในบรเวณสามจงหวดรอบ

ทะเลสาบสงขลา พ.ศ. 2504-2529: ศกษาจากงานวรรณกรรม. สงขลา: สถาบนทกษณคดศกษามหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2529

ยงยทธ ชแวน. ลมฝนกบตนกลา. กรงเทพฯ: นาคร, 2539. ยงยทธ ชแวน. โลกของลมทะเลสาบ. กรงเทพฯ: นาคร, 2541 ยงยทธ ชแวน. สมภาษณ, วนท 31 ธนวาคม 2550. ยกต มกดาวจตร. อานวฒนธรรมชมชน: วาทศลปและการเมองของชาตพนธนพนธแนว

วฒนธรรมชมชน. กรงเทพฯ: ฟาเดยวกน, 2548. รมณา โรชา. เหยอลอไฟ. กรงเทพฯ: ปญญาสยาม, 2537. รตนะ ยาวะประภาษ. คนมเกยรต. กรงเทพฯ: ผานฟาพทยา, 2518. รตนชย มานะบตร. อทกภย. กรงเทพฯ: นาคร, 2545. ‘รญ ระโนด. วยวนทผานเลย. สงขลา: ประภาคาร, 2546. ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมศพทวรรณกรรม องกฤษ-ไทย. กรงเทพฯ:

ราชบณฑตยสถาน, 2545. ลาว คาหอม. ฟาบกน. กรงเทพฯ: กอไผ, 2522. ลาวณย สงขพนธานนท. ภาพสะทอนสงคมไทยจากเรองสนรวมสมย. วทยานพนธ

มหาบณฑต สาขาภาษาไทย คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พษณโลก, 2529.

เลศชาย ศรชย.(บรรณาธการ). ความขดแยงและความรนแรง. กรงเทพฯ: เมดทรายพรนตง, 2550.

วนย สกใส. ศกษาลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจชมชนบรเวณลมทะเลสาบสงขลาในวรรณกรรมภาคใตในยคการพมพ. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาไทยศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยทกษณ, 2545.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๒๙

ววฒนชย อตถากร. บทบาทของการลงทนของญปนในประเทศไทย. กรงเทพฯ: โอเดยน สโตร, 2518.

ศรศกร วลลโภดม และคณะ. เลาขานตานานใต. กรงเทพฯ: ศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดล, 2550.

ศนยสงเสรมภาษาและวฒนธรรมภาคใต. โลกทรรศนไทยภาคใต. สงขลา: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2521.

ศนยมานษยวทยาสรนธร. วาทกรรมอตลกษณ. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2547.

สงบ สงเมอง. การพฒนาหวเมองสงขลาในสมยกรงธนบรและสมยรตนโกสนทรตอนตน(พ.ศ. 2300-2444). สงขลา: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา, 2528.

สนน ชสกล. ชางเหยยบนา พระยาเหยยบเมอง. สรนทร: องฟา, 2541. สมคด ทองสง. เอกสารกลมโครงการวจยเรอง “การศกษาระบบการดแลรกษาสขภาพของ

ชมชนบรเวณลมทะเลสาบสงขลา”. เสนอตอสานกงานกองทนสนบสนนการวจย สาขาภาคใต.

สมชาย ภคภาสนววฒน. การพฒนาเศรษฐกจและการเมองไทย. กรงเทพฯ: สถาบนเอเชยตะวนออกศกษาฯ และคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

สมพร มนตะสตร. วรรณกรรมสงคมและการเมอง. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร, 2524. สรสวด อองสกล. วฒนธรรมและการเมองลานนา. กรงเทพฯ: ตนออแกรมม, 2539. สวง บวทอง. สมภาษณ, 9 สงหาคม 2547. สายพณ ปฐมาบรรณ. ดงคนด: ชยชนะของชนบทในโฆษณา. ไรเตอร (กรกฏาคม 2542):

65-67. สชาต สวสดศร. บทบรรณาธการ. โลกหนงสอ (ตลาคม 2523): 4. สชาต สวสดศร. บทบรรณาธการ. โลกหนงสอ (พฤษภาคม 2523): 5. สชาต สวสดศร. บทบรรณาธการ. โลกหนงสอ (กมภาพนธ 2524): 5. สชาต สวสดศร. วรรณกรรมคอการสรางใหมชวต. โลกหนงสอ (กนยายน 2524): 5. สชาต สาราญ, นหรอรางวล ใน มดมอชก, ยะลา: เสรมการพมพ, 2518. สธวงศ พงษไพบลย. ความสมพนธระหวางเมองสงขลากบตางเมองทสงผลตอผคน

และวฒนธรรมในทองถน. สงขลา: สถาบนทกษณคดศกษา, 2535. สธวงศ พงษไพบลย. โครงสรางและพลวตวฒนธรรมภาคใตกบการพฒนา. กรงเทพฯ:

สานกงานกองทนการสนบสนนการวจย, 2544.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๓๐

สธวงศ พงษไพบลย. และคณะ. จนทกษณ: วถและพลง. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนการสนบสนนการวจย, 2544.

สธวงศ พงษไพบลย. พทธศาสนาแถบลมทะเลสาบสงขลาฝงตะวนออกสมยกรงศรอยธยา. สงขลา: สถาบนทกษณคดศกษา, 2523.

สพรรณ วราทร. ประวตการประพนธนวนยายไทย. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ, 2519.

สมาล วระวงศ. รอยแกวแนวใหมของไทย พ.ศ.2417-2453. กรงเทพฯ: สมาคมภาษาและหนงสอแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ, 2547.

สรเดช โชตอดมพนธ. วาทกรรม ภาพแทน และอตลกษณ. เอกสารประกอบการบรรยายเรอง วาทกรรม ภาพแทน และอตลกษณ ในงานวรรณคดศกษาในบรบทสงคมและวฒนธรรม 2 คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย วนท 24 พฤศจกายน 2548.

สรพงษ จนทรเกษมพงษ. หนงสอวดเกาะ:การสบทอดและปรบเปลยนทศนคตและ คานยมในสงคมไทย พ.ศ.2465-2475. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547. สรยา สมทคปต และพฒนา กตอาษา. “ยวนสคว” ในชมทางชาตพนธ. นครราชสมา:

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. 2542. เสถยร จนทมาธร. คนอานหนงสอ. กรงเทพฯ: ดอกหญา, 2525. เสถยร จนทมาธร. ไปเหนอกอนเมฆ. กรงเทพฯ: ดอกหญา, 2525. โสภาค สวรรณ. ปลากง. กรงเทพฯ: บรรณกจ, 2532. หลยส อลธแซร . อดมการณและกลไกของรฐทางอดมการณ. แปลโดย กาญจนา

แกวเทพ. กรงเทพฯ: สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2529. อศรา อมนตกล. เหตเกดบนแผนดน. กรงเทพฯ: บรรณกจ, 2518. อศรา อมนตกล. เพลงแหงอสรภาพ. กรงเทพฯ: บรรณกจ, 2518. อตถากร บารง. ฝงฝนแหงความรก. สงขลา: ประภาคาร, 2534. อตถากร บารง. พนธพนเมอง. กรงเทพฯ: นาคร, 2541. อตถากร บารง. สมภาษณ, วนท 20 มกราคม 2551. อตถากร บารง. สมภาษณ, วนท 28 กรกฎาคม 2549. อศศร ธรรมโชต. บทสมภาษณ ใน นตยสารสอนาคต 1(13-19 กนยายน 2524): 27. อภญญา เฟองฟสกล. อตลกษณ. กรงเทพฯ: สานกคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2546.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๓๑

อรญ คงนวลใย. การศกษาโลกทรรศนทปรากฏในเรองสนของนกเขยนชาวใตทไดรบรางวลเรองสนดเดน. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาไทยศกษา คณะศลปศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สงขลา, 2537.

อาคม เดชทองคา. หวเชอกววชน. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2543. อานนท กาญจนพนธ. การตอสเพอความเปนคนของคนชายขอบในสงคมไทย. ใน อยชาย

ขอบมองลอดความร. กรงเทพฯ: มตชน 2549. เอกวทย ณ ถลาง. ภมปญญาชาวบานสภาค: วถชวตและกระบวนการเรยนรของ ชาวบานไทย. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2540. เอนก นาวกมล. ตานานหางรานสยาม. กรงเทพฯ: ตนออ, 2539. เอนก นาวกมล. เทยวชมหนงสอเกา. กรงเทพฯ: ดอกหญา, 2541. ฮนส ลเธอร. การพฒนาทลมเหลว: ขอสงเกตบางประการเกยวกบเศรษฐกจไทยในปจจบน.

ใน ตรณ โงวศรมณ, (บรรณาธการ), เศรษฐกจไทย การเปลยนแปลงและการพฒนา. กรงเทพฯ: สรางสรรค, 2525.

ภาษาองกฤษ Bendedict, Anderson. Studies of Thai State: The State of Thai Studies. In Eliezer

B.Ayal (ed.) The Studies of Thailand. Athen, Ohio: Center for International Studies, 1978, pp.193-233.

Bill Ashcroft, Gareth Griffiths, and Helen Tiffin. The Empire Writes Back. New York: Routledge, 1989.

Bill Ashcroft, Gareth Griffiths, and Helen Tiffin. Key Concepts in Post-Colonial Studies. Newyork: Routledge, 1998.

Boonkhachorn, Trisilpa. The Development and Trends of Literary Studies in Thailand. Journal of Thai-Tai Studies 2(July-September, 2006).

Charoensin-o-larn, Chairat. Understanding Postwar Reformism in Thailand. Bangkok: Duang Kamol, 1988.

Hobsbawm, Eric. “Introduction: Inventing Tradition,” in Eric Hobsbawm and Terence Ranger, The Invention of tradition, (New York: Cambridge University Press, 1983

Hobsbawm, Eric. Culture and Imperialism. New York: Random House, 1993.

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๓๒

Fieldhouse, David K. “Colonialism” Encyclopedia Americana : Volume 7 “Civilization to Colonialism”. Oxford University: 1992.

Frantz Fanon. Blackskin, White Masks. New York: Grove Press, 1967. Femia, Joseph V. Gramsci’ s Political Thought: Hegemony, Consciousness and

the Revolutionary Process. Oxford: Clarendon Press, 1987. Newton, K.M. Twenty-Century Literary Theory: A Reader. Hong Kong:

Macmillan Press, 1988. Moore-Gilbert, Bart. Postcolonial Theory. New York: Verso,1997. Nartsupa, Chatthip. Background and Essence of the Community Culture School

of Thought. Journal of Thai-Tai Studies 2(July-December 2006). Poole, Ross. Nation and Identity. London: Routledge, 1999. Said, Edward W. Orientalism. New York: Random House, 1978. Smith, Anthony. Nationalism and Modernism. Landon and New York:

Routledge, 1998. Weedon, Chris. Identity and Culture of Difference and Belonging. New York:

Open University Press, 2004.

.........................................................................

วารสารอเลกทรอนคส วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ ปท ๑ ฉบบท ๑ หนา ๓๓

ระเบยบการเสนอบทความเพอตพมพในวารสารอเลกทรอนคส

วรรณคดและวรรณคดเปรยบเทยบ

- เปนบทความทางดานสงคมศาสตรหรอมนษยศาสตรซงยงไมเคยตพมพเผยแพรมา

กอน เขยนเปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ พมพดวยระบบไมโครซอฟเวรด (Microsoft

Word) บนกระดาษขนาด A4 แบบหนาเดยว เวนชวง 1 บรรทด (single-spacing)

ความยาวประมาณ 15-30 หนากระดาษ

- มบทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษประกอบบทความ สาหรบบทคดยอนอกจากจะ

ตพมพในวารสารไทยคดศกษาแลว กองบรรณาธการจะเผยแพรทางโฮมเพจของศนย

วรรณคดศกษาดวย

- การอางองใชระบบนาม-ป (ชอ-สกลผแตง ปทพมพ: หนา) เชน (เสาวณต จลวงศ

2550 : 22-52) หรอ (Nagel 2003) และมบรรณานกรมเรยงตามลาดบอกษรชอ-

สกล และปทพมพ

- แนบประวตผเขยน ระบชอ-สกล (ภาษาไทย และภาษาองกฤษ) ตาแหนง หนวยงาน

ความชานาญ/ความสนใจทางวชาการ ทมาของบทความ ฯลฯ ความยาวประมาณ 5-15

บรรทด รวมทงระบสถานทตดตอ หมายเลขโทรศพท/โทรสาร/email เพอการตดตอ

กลบ

- สงตนฉบบลวงหนา 2 เดอนกอนถงกาหนดออกวารสาร ประกอบดวยตนฉบบพมพ 1

ชด และแผนดสเกตต (PC Format) กองบรรณาธการสงวนสทธทจะไมสงคนตนฉบบ

พมพและดสเกตต

- สงตนฉบบท :- ศนยวรรณคดศกษา คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ปทมวน กทม. 10330

- ตนฉบบจะตองผานการประเมนคณภาพโดยผทรงคณวฒ ทงนกองบรรณาธการอาจ

ขอใหผเขยนปรบปรงแกไขบทความกอนการตพมพ