in E

nglis

h, M

aced

onian

& A

lban

ian

Graffiti - art,protest orlifestyle?

Spanish ‘chicas’in Struga

Adult’s world -teen challenge?

Ljube - thechild of Nature

Creating NewIdentity -You’re in?

Youth Forum EYE

Our Creative TeamReportersMarta PodnieceLaura Vara GarciaBárbara Bécares CastañoLidija MojsovskaVasko NaumoskiDaniela BelevskaMarija BetoskaSara GulicoskaKate MarkoskaIvona ChakarevskaAleksandra Lazoroska

TranslatorsAleksandra LazoroskaEvzi HaniRadmila RistoskaAurel Amzai

Biljana Dimovska

DesignersMarta PodnieceLaura Vara GarciaBárbara Bécares CastañoRadmila RistoskaIlija DimoskiBiljana Dimovska

Coordinator of magazine “Do Right”Biljana Dimovska

EditorsMarta PodnieceLaura Vara GarciaBárbara Bécares CastañoAleksandra LazoroskaEvzi HaniDavid KochBiljana Dimovska

Enjoy and Join us!doright.magazine@gmail.com

Hello young spirit

of Struga!

It’s my pleasure to call you that way and presentyou with the result of our efforts and creative ideas,which covers the magazine “Do Right”!It’s been a fast paced month, full of inspiration, ideas,

cooperation and open discussions, creatively working to-gether in a team of youngsters from Struga and volunteers

from Spain and Latvia!This issues theme focuses on how we strive to make independent decisions

about what is right and wrong, recreating ourselves every day, inspired by otherpersonalities (Ljube – the child of Nature), facing new challenges (Adult’s world –teen challenge) participating in events, which make us happy and proud of ourselves(Niko Nestor), desiring more and more to explore the world (Spain: 19 flags thatform just one) and find our own freedom – eventually for eternity. We are all per-sonalities with different views on religion, culture and moral values, but still weshare the same world. And the world actually is the best place to live!Share with us your vision of the magazine (compliments are precious, but construc-tive criticism is also very welcome) which will give us motivation and inspire to doour best in the future! It’s all about you, how you feel and what you desire the most.Think out loud and be heard in “Do Right” magazine!

INDEXOn SpotlightGraffiti - art, protest or lifestyle?Ljube - the child of Nature

ParticipateNiko Nestor Event

Have a [In]sightManaki Film Festival in Bitola cel-ebrates 30th Anniver-sary and shares a“New Vision”

Experience moreSurprises and Love at first sight. The firstimpressions of two Spanish ‘chicas’

Share Your viewCreating New Identity - You’re in?

Explore the worldSpain: 19 flags that form just one

Be creativeThe adults’ world - a teenchallenge

Curious mindVictor Hugo “Les Miserables”

TongueStormLatvian

4 16

7

10

13

31

2225

28

Dimce Kovacevski 1/136330 StrugaRepublic of MacedoniaTel: +389 46789360contact@youthforumeye.org.mk

Youth Forum EYE

“Niko Nestor” high school officially celebrated their an-

nual event on the 24th of September in the Culture

House “Brothers Miladinovci”. The most common fea-

ture of this manifestation was the bilingual program.

So let’s get back on the preparing, practicing and on the

participants of this event. Marvelous and harmonic at-

mosphere, happy faces and huge

team work -

this is how a day of

practicing looked. And all those things

taken together were like ingredients from hundred per-

cent of good product, which was brought out that day.

This mentioned product was good comparison for

everything that was happening on the

scene that day. This event united people

from different ethnic groups at one

place. NICE WORK!

Starting from the drama that was the

only part of the program translated in

English (Schoolroom Sketch, with the

help of Daniela Zatarakoska - the English

teacher and David Koch - an English

teacher and a volunteer from the USA),

the catwalk ( from “Pirej and “Vezilka”)

to the fashion runway (the models were created with

the help of a teacher from practical tuition) and the

beautiful models.

“It exalted me…my psyche made me being proud of

myself. Amazing days spent on “the floorboards that

mean life”. Successfully finished performace, decorated

with emotions and tears of hapiness at the

end. Maybe the act is my life path, I never say NO,

I’ve found myself like a hidden talent that’s

been wandering through my body, a talent I’ve

never known if it’s the real one”. [Nikolina]

“To be a witness to the effort, flattery, and the collec-

tive force, was a great honor and pleasure. Maybe not

perfectly artistic, but perfectly honest and directly were

the performances which made the mosaic of languages,

talents and different shows

complete”.[Bisera]

In addition interesting part

of the event was also per-

formance of modern

dance group “Bach”.

Bach dancing studio

The Bach dancing studio

has been founded on

10 June 1992, and

started with a public

work in 1994. In its history it has realized

various projects: competitions, festival, theatre per-

formance hostings, dancing performances with famous

stars, TV shows and many other successful acts.

Always, at the start of June, when the lovely summer

is starting in Struga, people from this town as well as

people from Ohrid look forward to be a part

of the Bach show annual concert which has

become a tradition and happiness for all

lovers of the art called dancing.

Talking about what type of dancing there

is in Bach, we can say they have a “dance

network”. This is clearly shown by the

amount of different types of dancing, all in

one place. Many people would ask about

the secret of their success. The answer of

this question many citizens already know.

Here we’ll reveal that joy is something that

all of the dancers of dance show, modern ballet, jazz

ballet, hip-hop, and thanks to their perfect team coop-

eration that makes them look like a big family and make

their work going on very successfully. Everyone can be

a part of this ballet group, and everyone will be wel-

comed with a gentle “hi!”, giving them a wish for work-

ing, creativity and dancing. Now, the question is: who

has the fault of the long existence and the big success

of this ballet studio? Her name is Tatijana Mojsoska and

she’s the dance choreographer in this studio.

Niko Nestor EventBy Lidija Mojsovska, translated by Aleksandra Lazoroska

The

event united

people from

different

groups in one

place.

Ha 24.09.09 во Домот на културата Браќа Миладиновцисвечено се прослави 49 годишното постоење на С.О.УНико Нестор. Она што карактеристично ја одбележаоваа манифестација е одвивање на прграмата на двајазици.Но да се навратиме на самите подготовки,

проби и сите учесници во овој на-стан. Прекрасна и

хармоничнаа т м о с ф е р a ,

н а с м е а н илица и ог-

ромна тимскасоработка ете

како учесницитена овој настан ги

поминуваа дено-вите на подго-

товка. И сите тиесостојки како да беадел од некоја етикета на 100% квалитетен производшто тој ден излезе на промоција. И не слу-чајно го спомнуваме овој производкако една добра компара-ција за се она штосе случувашеан асцената тојден.Но далисамо тој ден? Се-разбира не. Це-ловкупниот настанбеше виновникот

што ги обедини на едноместо разлишните етнички групи,што можам да кажамповеќе од успешно завршена работа. Почнувајќи оддрамата која беше единствениот дел од програмата наанглиски јазик (со помош на професорката по англискијазик Даниела и волонтерот Давид исто така професорпо англиски јазик кој доаѓа од Америка), па рецита-лот(извадок од Пиреј и Везилка ), завршувајќи до мод-ната ревија (моделите беанаправени со помош од профе-сорката по практична настава) иодличните кореографии( на ба-летцкото студио Бах и на некоиалбански изведувачи).

“Ме воздигна...мојата психа јанатера да се гордеам на саматасебе. Прекрасни денови поминати на "штиците штоживот значат". Успешно завршена изведба, на крај

закитена со емоции и солзи радосници. Можеби глу-мата е патот на мојот живот,никогаш не веламне,се пронајдов себе како скриен талент кој талкалниз моето тело незнаејќи дека можеби е вистин-скиот”. [Николина]“Да се биде сведок на трудот, залагањето, на за-едничкиот напор беше голема чест и задоволство.Можеби не совршено уметнички, но совршено ис-крени и непосредни беа точките со кои се составимозаикот од јазици, таленти, различни уметничкиточки”. [Бисера]

Интереден дел и големо изненадување за публикатабеше и прекрасниот настап на балетското студио Бах.БАХСтудиото Бах е оформено на 10 јуни 1992 година ,а сојавна работа започна во 1994 година. Зад себе имаголем број реализирани проекти натпревари, госту-вања во театарски претстави, танцувања со познати

естрадни ѕвезди, телевизиски на-стапи и многу други успешнидела. Секогаш на почетокот намесец јуни кога Струга доаѓапрекрасното лето, стружани иохриѓани со нетрпение гоочекувааѕ Бах Шоу годиш-ниот концерт на студиото

за модерен балет Бах кој станатрадиција и голема радост за сите љу-

бители на уметноста наречена танцување. Когазборуваме за тоа што се танцува во Бах би се заплет-кале во овој пат не пајакова, но танцова мрежа. Овамногу јасно ни покажува за збирот на различни видовитанци на едно место. Сега многумина би се запрашалеза тајната на нивниот успех со кој веќе поголем дел одсограѓаните, а и пошироко се запознале. А тука би сенадоврзале на тоа и ќе ја откриеме тајната на балери-ните . Тие не само што танцуваат шоу денс, хип хоп , џезбалет ,модерен балет тие успешно функционираат бла-годарение на нивната совршена тимска соработка , којаречиси потполно наликува на едно огромно семејство.

Несомнено секој може да бидечлен на оваа балетска група,секој ќе биде пречекан со еднотопло добредојде ,пружајќи муволја за работа и најважнототанцувњето. Праша-њето Кој е виновникот затолку годишното постоење и

големиот успех на овабалетско студио? Нејзиното име е ТатијанаМојсовска воедно и нивен кореограф.

By Lidija Mojsovska

Прекрасна хармо-нична атмосфера ,на-смеани лица и огромнатимска соработка.

Патронат на Нико Нестор

Më 24.09.09 në Shtëpinë e kulturës ‘’Vëllezërit Milladinov’’

solemnisht u manifestua 49 vjetori i themelimit të Sh.M.K

“Niko Nestor”. Ajo që e bëri këtë manifestim është zhvillimi

i programit në dy gjuhë. Por të rikthehemi te vet pre-

gaditjet, provat dhe tek të gjithë pjesëmar-

rësit të këtij evenimenti. Atmosferë e

mrekullueshme dhe harmonike, fytyra të

qeshura dhe bashkëpunim i mirë grupore

janë këto atributet e ditës të pregatitjes të

këtij evenimenti nga ana e stafit të palodhur.

Dhe të gjithë këto përbërësit sikur të ishin

pjesë e ndonjë etikete, të 100% prodhimi kual-

itativ, i cili atë ditë doli në promovim. Dhe jo

rastësisht e përmendim këtë prodhim si krahasim

i gjithë asaj që ndodhi në skenë atë ditë. Por, vetëm

atë ditë? Kuptohet që jo. Evenimenti gjith-

përfshirës ishte

fajtori i cili i

mblodhi në

një vend gru-

pet e

ndryshme et-

nike.Ç’mund të

them më shumë

se: ishte punë e

mbaruar me suk-

ses.

Duke filluar nga

drama ‘’school

sketch’’ e cila ishte e vetmja pjesë e zhvilluar në gjuhën an-

gleze,me ndihmë të profesoreshës së gjuhës angleze Daniela

dhe vullnetarin David,(i cili gjithashtu është profesor i gjuhës

angleze, dhe vjen nga Amerika), pra recitali(pjesë e shkëputur

nga ‘’Pirej’’ dhe “Vezilka”) dhe në fund me sfi-

latën e modes (ku modelet ishin të krijuara

me ndihmën e profesoreshës për mësim

praktik) dhe koreografitë e mrekullueshme

nga studio për balet ‘’Bah’’ dhe disa paraqitje

nga shqiptarët.“Më ngriti…psiqika ime e detyroi që të kreno-hem me veten time. Ditë të mrekullueshmetë kaluara në” shkopinjtë e jetës vlejnë’’.

Paraqitje e mbaruar me sukses, në fund e mbuluar me emo-cione dhe lotë gëzimi. Ndoshta aktrimi është rruga e jetës

sime, asnjëherë nuk them “jo”, e gjeta veten time si talenti fshehur i cili ka brejtur në trupin tim duke mos e ditur

se ndoshta është e verteta”. [Nikolina]

“Të jesh dëshmitar i mundit, i lodhjes së përbashkët ështënder dhe kënaqësi. Ndoshta nuk është perfekte artisktike, por

është perfekte e sinqertë dhe ishin pikat me të cilatu realizua mozaiku i gjuhëve, talentëve, pikave tëndryshme artistike”. [Bisera]

Pjesë interesante dhe surprizë e madhe ishte për

publikun paraqitja e mrekullueshme e studios

për balet ‘Bah’, të cilët nëpërmjet vallzimit e

gjallëruan atmosferën në sallë.

BAH

Studio ‘’Bah’’ është formuar më 10 Qer-

shor 1992, kurse me punë publike filloi

në vitin 1994. Pas saj ka një numër të

madh projektesh të realizuara: festi-

valet garuese të ftuar në shfaqje teatrale,

kërcim me yje të njohur të estradës, paraqitje në television

dhe shumë vepra tjera të suksesshme.

Gjithmonë në fillim të muajit qershor kur në Strugë vjen vera

e mrekullueshme, struganët dhe ohrigjanët, me padurim e

presin koncertin vjetor të studios për balet modern Bah, i cili

tashmë është bërë traditë dhe kënaqësi e madhe për të

gjithë dashamirët e artit të ashtuquajtur kercim.

Kur jemi duke folur për gjithë atë që kërcehet në Bah, do të

ngatërroheshim në këtë rrugë, jo si rrjeta marimangës por

rrjeta kërcimit. Kjo shumë qartë na tregon për përmbledhjen

e disa llojeve të ndryshmë të kërcimit në një vend. Tash

shumë persona do pyesnin për sekretin e suksesit të tyre,

me të cilin janë njohur një numër i madh i bashkëqytetarëve,

por edhe më gjëre. Këtu do të ndërlidhemi me atë dhe do

t’ua zbulojmë sekretin se balerinët jo vetëm që kënaqen në

spektaklet e vallëzimit (show dancing), kërcimin modern, hip

hop-in, xhez kërcimin, por ato suksesshëm funksionojnë

edhe falë bashkëpunimit të tyre grupor mod-

ern, i cili ia jep sensit të qënurit në një

familje të madhe.

Padyshim çdokush mund të jetë pjesë apo

anëtar i këtij grupi të baletit, çdokush

është i mirëpritur me mirseardhje të ngro-

htë, duke i ofruar dëshirë për punë,

kreativitet, dhe më e rëndësishmja, val-

lëzim.

Shtrohet pyetja: Kush është fajtori i gjithë këtyre viteve egzis-

tence dhe suksesit të madh të kësaj studioje të baletit? Emri

saj është Tatijana Mojsoska,që është njëkohësisht edhe ko-

reografja.

Niko NestorBy Lidija Mojsovska, translated by Evzi Hani

Evenimenti

gjithpërfshirës ishte

fajtori i cili i mblodhi

në një vend grupet e

ndryshme etnike

Manaki Film Festival in Bitola celebrates30th Anniversary and shares a “New Vision”

“Lights! Camera! Action!” This standard phrase of

starting movement on video recording could travel in

people’s minds at least once in a while for the special

moment! The moment of pleasure, horror, fun, sor-

row and all the possible mixtures of emotions, while

watching the latest and the greatest creations of

worldly known directors on The 30th Anniversary

of Manaki Film Festival in Bitola in the end of Sep-

tember. This year the Film Festival greeted us with

loads of movies in a big variety of competitive and

non-competitive manner, letting experienced guys value and measure

them with cinematographic standards. But we give our voice for a good movie! That’s our choice!

And as this year beside the Competition of Short and Long Feature films and non-competitive documentaries program comes

up the “New Vision” program, which mostly shows an alternative approach keeping the sense of provocation in different levels,

we wanted to share with you the feelings about one of the movies shown exactly in the “New Vision” program.

By Marta Podniece

“Oxygen”, Russia 2009

Starting with the rhythm of hip-hop and

a skin-head guy rapping on the radio mi-

crophone. Talking hard. The composi-

tion number one says the title. “The

Oxygen”.

The Oxygen – the dance of lungs. And

the story goes on… about the girl

from the big city and the boy from

the provinces both called Sasha.

Their love starts as usual senti-

mentally and suddenly noticing

that lungs are dancing, the oxy-

gen comes in bigger doses. Love in this

case is compared to Oxygen – at least somebody made

an alternative phrase of describing “Butterflies in Stomach”.

And butterflies appear either in a few significant moments

of the movie.

But the plot is more complicated than just love among two

youngsters likely smoking weed in front of big monuments.

The problem goes deeper, and for comparison the lack or

either loads of “Oxygen” can cause all the biggest mistakes

made by mankind. And examples are given in the next com-

positions of the movie. Full track contains 10 of them, cov-

ered in simple and easy discussion on present day topics

skillfully using the elements that create the modern culture

of the youth. Talking about Islamic countries, 11th Septem-

ber 2001, which was all made in name of big “love” (shown

in videos of war and named as “LOVE PARADE”), and youth

dependent on drugs, suffering either from big love or lack

of it. The next composition called “Amnesia” tries to

give one of the solutions – “Organize

your brain clinical amnesia. Or-

ganize – I don’t remember any-

thing, anything, anything…”

Movie is precisely describing the

youth of the world, portraying the

life of Russian example. The mixture

of “Pump up the Volume”, “Trainspot-

ting” and “Run Lola Run” scenes ap-

pear in the flow of pictures, taking the

best part of it. Outstanding thinking, hip-

pies running naked in the field of weed,

rebels and all those who are in search for

understanding in this world.

Ironic, containing delicious comparisons, excellent game of

words, which touch, take and settle down in the memory.

The above mentioned “Dance of Lungs”, “Provincial fur and

fleas of big city”, “Heart in a shape of a big double-bed” and

many others made by this hard talk of storytellers, alternat-

ing with visualization containing scenes of decelerated real-

ity and as well impressive surrealism [e.g., girl walking on

the moon in black gumboots decorated with colorful flow-

ers, break-dance mixing with sound of broken glass].

The movie speaks to you and your conscience.

Organize your brain Amnesia and add some Oxygen!

Филмскиот фестивал Манаки во Битола слави30 годишнина и споделува “нова визија”

Светла, камера, акција! Стандардниот начин на започ-нување со снимањето на видео може да патува низ чо-вековите мисли дури и еднаш во посебен момент.Момент на задоволство, хорор, забава, тага и ситеможни миксови на емоции, сето тоа додека ги гледатепоследните и најдобрите креации на светски познатитережисери на триесетгодишнината на Филмскиот Фести-вал Манаки во Битола на крајот од Септември. Оваа го-дина на овој фестивал беа претставени голем бројразновидни филмови од натпреварувачки или ненат-преварувачки карактер , помешани со искуството истандардите на кинематографијата. Но нашиот глас годаваме за добриот филм. Тоа е нашиот избор! Во оваагодина, покрај натпреварот за краткометражни и дол-гометражни филмови, како и ненатпреварувачки до-кументарни филмови, тука е и “нова визија”програмот, кој најмногу прикажува алтерна-тивни доближувања, зачувувајќи јасмислата за провокација наразлични нивоа.Затоа сакавме совас да ги споде-лиме овие еле-менти за еденфилм прикажантокму во програмот“нова визија”.

“Кислород” 2009 Русија

Започнува со ритамот нахип-хоп и ќелаво момчекое зборува рап на микро-фонот во радио. Зборуватешко. Делото број еден носинаслов “Кислород”. Кислород-танцот на белите дробови. Иприказната продолжува понатаму, за една девојка одголемиот град и едно момче од провинција по имеСаша. Нивната љубов како и обично започнува нена-дејно и сентиментално, забележувајќи дека белите дро-бови танцуваат, воздухот доаќа во големи количини.Љубовта во овој случај е споредена со кислородот-барем некој направил поинаква фраза од опишувањетона “пеперутките во стомакот”. И пеперутките се појаву-ваат низ некои значајни моменти во филмот. Но запле-тот е покомплициран отколку само љубов помеѓу двајца

млади кои пушат марихуана пред големите споменици.Проблемот оди подлабоко, и за споредба недостигот на“Кислород” може да ги предизвика најголемите грешкипредизвикани од човештвото. Примери се дадени воследните делови на филмот. Целиот дел е полн со 10такви, завиени во едноставен и лесен начин на диску-сија со теми од секојдневието, а притоа вешта употребана елементи кои ја креираат модерната култура на мла-дите. Зборува за исламските земји 11-ти Септември2001, каде што е се направено во име на “голематаљубов” , (прикжани во видеата за војна нарешена како“љубовна парада”) и младината која е зависна од дро-гата, страдањата од големата љубов или недостигот на

истата. Наредниот дел “Амнезија” сеобидува да ги изнесе решенијата-на-прави амнезија во твојот мозак- на-прави не се сеѓавам на ништо, на

ништо, на ништо...Филмот прецизно ја опишува младината во

светот, портретирајќи пример од животот наРусите. Мешавината од сцените на “Зго-

леми го Волуменот”, “Trainspotting” и“Трчај Лола, Трчај!” се појавуваат во еден

цел тек на слики, заземајќи го најдоб-риот дел. Истакнато мислење, голи хи-

пици кои трчаат низ тревнитеполиња, бунтовници и сите оние кои

се во потрага по разбирање во овојсвет. Иронично, содржи вкусни

компарации, одлична игра назборови, кои допираат, земаат и се

прицврстуваат во меморијата. Погореспо-менатиот “Танцот на белите дробови” , “ Провин-

циско крзно и болва” , “Срце во форма на двоен

кревет” и многу други режирани од овој тип на раска-жувачи, избирајќи визуелни сцени на намалена реал-ност, како и импресивеннадреализам( на пр. Девојка којачекори по месечината во црни гу-мени чизми декорирани со ша-реми цвеќиња, брејк-денс помешан созвукот на скршено стакло).Филмот кој ви зборува вам и на вашата свест.Организирајте ја вашата мозочна

амнезија и додадете малку

кислород!

By Marta Podniece, translated by Aleksandra Lazoroska

Festivali i filmit Manaki në Manastir festoi30 vjetorin dhe shfaqi një “Vizion të ri”By Marta Podniece, translated by Evzi Hani

“Dritë! Kamerë! Aksion!” kjo frazë standarte në fillimit tëincizimit të një video mund të udhëtojë nëpër mendjen etë gjithë njerëzve sëpaku njëherë për një moment spe-cial! Moment i kënaqasisë, frikës, humorit, dhimbjes dhe

ç’do mundësie për një ndërthurje të emocioneve,duke shikuar krijimin më të ri dhe më

madhështor në 30 vjetorin e Festi-valit të filmit “Manaki” në Manastir

në fund të Shtatorit.Këtë vit festivali i filmit shpalosi shumë

filma në variante të ndryshme, konkurente dhe jokonkurente nga njerëz me eksperiencë dhe me vlera kine-matografike. Por ne e dhamë votën tonë për filmin më tëmirë! Kjo ishte zgjidhja jonë! Këtë vit pranë kompeticionitpër filma me metrazh të shkurtër dhe të gjatë dhe doku-mentarëve jo konkurent rezultoi programi “Vizion i ri” i cilitregoi më së shumti alternativat e sensit të provokimit nënivele të ndryshme, ne duam t’u tregojmë ndjenjat për fil-imin i cili u tregua në këtë program.

“Oxygen” Rusia 2009 (Oksigjen)

Duke filluar me një ritëm hip-hopi dhe me një djalë i cilibën rap në mikrofonin e një radioje. Kompozicioni i num-rave shfaq titullin “The Oxygen”.Oskigjeni-vallzimi i mushkërive. Dhe ngjarja vazhdon…përnjë vajzë nga një qytet i madh dhe një djal nga provincatë dy me emrin Sasha. Dashuria e tyrefillon si zakonisht në mënyrë senti-mentale dhe papritur duke njoftuarse mushkëritë kërcejnë kur oksig-jeni vjen në dozë të madhe.Dashuria në këtë rast krahasohetme oksigjenin - më në funddikush ka bërë një frazë duke epërshkruar si “Flutura nëstomak”. Por fibula është më ekomplikuar sesa dashuria mesdy të rinjve të cilët adhurro-jnë të thithin bar përballmonumenteve të mëdha.Problemi shkon më thellë dhe përshkak të mungesës të okisgjenit mund të bëhengabimet më të mëdha burrërore. Shembuj për këtë janëdhënë në kompozicionin e filmit. Duke biseduar përshtetet islamike, 11 Shatori 2001, e cila u bë e gjitha për

hir të “dashurisë” (treguar në videot e luftëstë quajtur “ Paradë dashurie”), të rin-jtë e varur nga droga vuajnë ngamungesa e dashurisë së madhe.Kompozimi tjetër quhet “Amnezia”, icili përpiqet të na japë një zgjidhje “Or-ganizo trurin tënd klinik amnesia.Organizo-nuk mbajmend asgjë, asgjë, asgjë…”Filmi përshkruan ekzaktësisht rinin nëpër botë,portretizon shembull nga jeta në Rusi. Miksimi i skenave“Fryje volumin”, “Vrojtimi i trenit” dhe “Ik Lola ik” shfaqetnë rrjedhë fotosh, duke marrë pjesën më të mirë te tyre.Mendime të mëdha, vrapime hipi lakuriqe nën efektin eashashit, rebelime dhe të gjitha ato që janë në kërkim tëmoskutpimit të kësaj bote.Ironike, lojë e shkëlqyer e fjalëve , të cilat prekin, marrindhe nguliten në mendje. Të lartëpërmendurat “Vallzimi imushkerive” “Gefofi dhe pleshti provincial i qytetit tëmadh” , “Zemra në formën e një krevati të madh dopio”dhe shumë të tjera të krijuara gjuhë të rëndë nga rrëfim-tari dhe të alternuara me vizualitetin e skenave qëdeklakrojnë realitetin po aq impresionuese sa surealizmivazjë që ec nëpër hënë, me çizme të zeza llastiku e zbuku-ruar me lule shumë ngjyrëshe, break-dance nën ritmin exhamave të thyer.Filmi që të flet ty dhe ndërgjegjes tënde.Organizo trurin tënd Amnesia dhe

shtoi ca Okigjen!

Surprises and Love at first sight. The firstimpressions of two Spanish ‘chicas’

What do Macedonia look like? This is one of the

questions that came to our mind before we came

here and it was one of the things that motivated

us for decide to cross Europe, from Spain to this

country. Will the Macedonians be kind to us? Will they

welcome two Spanish ‘chicas’ full of energy warmly? Or

maybe they will be distant and mean with us? How will

they will look? These are only some of the questions that

we asked ourselves when we received an offer to come to

Struga to participate in this project. There are not many

Macedonian people living in Spain, so we never had the

chance to meet somebody from here in the past. Before

we landed in Skopje we just had little ideas about Mace-

donia taken from the limited and mediocre information we

could read on the Internet.

Our first contact with Macedonian people was in Skopje.

Two guys from an association related to Youth Forum EYE

came to pick us up with a tiny yellow Twingo and since the

first moment we realized that their sense of humor is not

very far from the Spanish one. It is always nice to be wel-

comed with a smile and this one was the first that we re-

ceived of a long list of smiles since we arrived in this

country.

When we go to buy something in a market or to drink

something in a bar, we find out that ‘Struzani’ people are

very interested in the three new foreigner volunteers that

just arrived to take part of this town. Before we came here,

we thought that maybe nobody will understand us or that

would be hard work to communicate with people out of

the association. In Spain it is difficult to find people in the

streets that are able to speak English. To our surprise there

are a lot of people capable of chatting with us and even of

saying some words in Spanish!! Thanks to Kassandra, an

old soap opera hardly known in our country but very pop-

ular here. We had never thought that South American dra-

mas would help us to communicate with Macedonians!

Not only hospitality of the people amazed us, also the city

of Struga did. We were searching for pictures on the Inter-

net before coming here but we would never expect the

lively life that the town has and also the great amount of

bars and terraces that there are, something that Spanish

people like a lot. Cafeterias with comfortable sofas, ter-

race in the shore of the river, bars with views to

the lake… and coffee for less than one

euro!!!

These neat and impeccable

terraces contrasts

with the

streets full of

rubbish bags

and scrap that

spoils the beauty

of the city. We won-

der why Struzani’ do

not take more care of

their pretty city, it will be

as easy as avoiding throw-

ing away garbage in the

street and follow the regula-

tions of local laws, that forbids

to throw away cigarette butts.

In the darkness of the night is

when people can feel more inse-

cure in most cities. We asked our-

selves before coming if it will be the

same here but, far from that, Struga

seems very safe by night, people even

leave the doors open, and one of the most

pleasant things to do here after sunset is walk beside the

river hearing its’ sound.

We still have a lot of new things to discover but, as far as

we know, we like Struga. We are loving it!

Struzani people are very

interested in the three new

volunteers that came to

take part of this town

By Bárbara Bécares Castaño & Laura Vara Garcia

Како изгледа Макдеонија? Ова е само едно од прашањатакои ни паднаа на ум пред на пристигнеме овде и претста-вуваше едно од нештата кои не мотивираа да наминеме

низ Европа, од Шпанија до оваа земја. Дали Македон-ците ќе бидат љубезни кон нас? Дали

тие ќе им посакаат добар престој нашпанските девојки, полни со енер-

гија и топлина? Или можеби ќебидат далечни и злобни кон

нас? Како тие ќе изгледаат?Овие се само неколку пра-

шања кои си ги поставyвмесебеси, кога добивме по-

нуда за да ја посетимеСтруга, за да учеству-

ваме во овој проект.Малку се Македон-

ците кои живеат воШпанија, така што

предходно не-мавме шанса

да запо-з н а е м е

некој одМ а -

кедонијаво минатото. Пред

да слетаме во Скопјеимавме мала претстава за оваа

земја од ограничените информации коиможевме да ги прочитаме од интернет.

Нашиот прв контакт со луѓе од Македонија беше воСкопје. Две момчиња од друштвото во сродство со мла-динскиот форум ‘Око’ не пречекаа со ситно, жолто Твингои уште од првиот момент заклучивме дека нивнатасмисла за хумор не е далеку од Шпанската. Секогаш еубаво да бидеш пречекан со насмевка, а оваа беше првана долгата листа на насмевки откако допатувавме во овааземја.Додека пазаревме во маркети или ќе посакавме да на-рачаме пијачка во бар ќе забележевме дека стружани се

заинтересирани за трите волонтерки кои штотукудопатувале и се дел од тој овој дел од градот.

Пред да пристигнеме тука си помисливмедека никој нема да не разбере и дека ќе бидетешко да се комуницира со луѓе кои не се делод друштвото. Додека во Шпанија е потешкода се пронајдат луѓе кои знаат да го зборуваат Англискиотјазик. На наше иненадување најдовме и такви кои знаеада изговорат неколку Шпански зборови!! Благодарениена Касандра, стара сапуница малку позната во нашата

земја, но тука популарна.Никогаш не си помисливме декајужно Американските драми ќе ни помогнат да комуни-цираме со Македонците!Не беше само гостопримството кое не импресионира нас,големо изненадување беше и градот Струга. Пронајдовменекои фотографии на интернет,но не очекувавме градполн со живот и прекрасни барови и тераси,она штоШпанците го сакаат. Кафулиња со удобни сепареа, терасина брегот на реката, барови со глетка кон езерото....и кафеза само половина евро!!!

Отмените и перфектните тераси беа контраст со стресните

улици натрупани со ѓубре се спојуваа во убавината на гра-

дот. Се запрашавме, зошто стружаните не се грижат до-

волно за овој прекрасен град, да го следат законот и да ја

одржуваат хигиената во градот.

Во повеќето градови ,за време на ноќните часови луѓето

се чувствуваат несигурни. Пред да пристигнеме се запра-

шавме дали истото ќе е и тука но далеку од тоа, Струга из-

гледа доста безбедно, навечер луѓето дури и ги оставаат

отворени вратите од нивните домови, а едно од најуба-

вите нешта по зајдисонце е прошетката

покрај реката слушајќи го нејзиниот звук.

Има уште многу работи да откриеме, но

колку што знаеме досега, ни се допаѓа

Струга. Ја сакаме!!!

Изненадување и љубов на прв поглед.Импресиите на две Шпањолки

By Bárbara Bécares Castaño & Laura Vara Garcia, translated by Radmila Ristoska

Кафулиња со удобни сепа-реа ,тераси на брегот на ре-

ката,барови со глетка конезерото....и кафе за само по-

ловина евро!!!

Si duket vallë Maqedonia? Është kjo njëra

nga pyetjet që na erdhi në mendje para se

të vinim këtu dhe faktikisht ishte njëra nga

gjërat që na motivoi për të vendosur të

kalojmë Evropën për të ardhur nga Spanja

në këtë vend. Vallë a do të jenë e banorët e Maqedonisë të

sjellshëm me ne? A do t’i mirëpresin dy

“chickas” spanjole me plotë

energji dhe ngrohtësi? Apo

ndoshta do të qëndrojnë të

distancuar dhe jo të mirë me

ne? Si duken ata? Këto janë

vetëm disa nga pyetjet që ne

shpesh ia benim vetes kur

pranuam ofertën për të ardhur

në Strugë për të marrë pjesë në

këtë projekt. Në Spanjë janë tepër

të paktë njerëzit që vijnë nga Maqedonia, për

këtë arsye nuk kemi patur asnjëherë

mundësinë që në të kaluarën të takojmë

dikë prej këtu. Para se të arrijmë në Shkup,

ne veçmë e kishim pak idenë për Maqe-

doninë për shkak të informacionit të ku-

fizuar të grumulluar nga interneti.

Kontakti ynë i parë me qytetarët e Maqe-

donisë ishte në Shkup. Dy djem nga një

shoqatë të lidhur me Forumin Rinor

”SYRI” erdhën të na marrin me një

Twingo të vogël ngjyrë të verdhë dhe që

prej momentit të parë kuptuam se sensi

i tyre i humorit nuk është shumë larg

nga ai spanjol. Gjithmonë është e kënd-

shme të jesh i mirëpritur me buzëqeshje dhe në të vërtetë

kjo ishte gjëja e parë që ne pranuam kur arritëm në këtë

vend.

Kur shkojmë të blejmë diçka në shitore apo të pijmë diçka në

kafene, shohim se njerëzit “struganë“ janë tepër të interesuar

për tre vullnetarët të huaj që sapo arritën të marrin pjesë në

këtë qytet. Para se të vinim këtu, ne menduam se ndoshta

askush nuk do të na kuptojë ne ose se do të jetë tepër e

vështirë të komunikojmë me njerëzit jashtë shoqatës. Në

Spanjë është e vështirë të takosh njerëz në rrugë të cilët mund

të flasin në gjuhën angleze. Për habinë tonë, në Strugë të

shumtë janë ata që mund të bisedojnë me ne në këtë gjuhë e

sidomos edhe në gjuhën spanjole. E gjithë kjo falë Kassandres,

një serial i vjetër spanjol i popularizuar si në vendin tonë ashtu

edhe këtu. Asnjëherë nuk na kishte vajtur në mendje se dra-

mat e Amerikës Jugore do të na ndihmojnë për të komunikuar

me maqedonasit.

Përveç mikpritjes të njerëzve, ajo që na mahniti ishte edhe

vetë qyteti i Strugës. Para se të vinim gjurmonim në internet

për fotografi të këtij qyteti, por asnjëherë nuk e pritnim një

bukuri natyrore që të lë gojëhapur. Numri i madh i kafeneve

dhe terasave i japin ritëm jetës që ndërtojnë njerëzit në këtë

qytet, është kjo diçka e ngjajshme që spanjolët e preferojnë

për së tepërmi. Kafeteri me tavolina të rehatshme,

terasë buzë drinit, bare me pamje kah liqeni... dhe kafeja

për më pak se një euro!!!

Kjo pamje e përkryer

dhe e pastër e terrasave

është një kontrast i madh

kur krahasohet me pamjen

e rrugëve plotë me mbetu-

rina dhe plehëra të cilat ia pr-

ishin bukurinë qytetit. Pyesim

veten “përse struganët nuk

kujdesen pak më tepër për

qytetin e tyre të bukur?” Kjo do

të ishte po aq e lehtë sa hedhja

e mbeturinave nëpër rrugët e

qytetit dhe ndjekja e rregullave

të ligjit lokal, i cili ndalon hudhjen

e cigareve.

Në errësirën e natës kur njerëzit

mund të ndihen të pasigurtë në

shumicën e qyteteve, ne pyetëm veten para se të vinim nëse

do të ndodhë e njëjta edhe në Strugë por, përkundrazi, ajo

duket tepër e sigurtë gjatë natës, ku njerëzit mund t’i lënë

dyert hapur. Njëra nga gjërat më të këndshme që mund të

bësh këtu pas perëndimit të diellit është të ecësh

përreth drinit duke dëgjuar zërin e tij.

Ne kemi akoma shumë gjëera për të zbuluar, por

ajo që ne dimë është se ne e pëlqejmë Strugën. Ne

e duam atë.

Surprizat dhe dashuria në shikim të parë. Impresionete para e dy “chicas” spanjoleBy Bárbara Bécares Castaño & Laura Vara Garcia, translated by Evzi Hani

“struganë“

janë tepër të in-

teresuar për tre

vullnetarët të

huaj që sapo ar-

ritën të marrin

pjesë në këtë

qytet

Creating New Identity! –You’re in?By Marta Podniece, translated by Aleksandra Lazoroska

Welcome to the Digital era!

We can hardly remember the times, when Internet wasjust a new unknown technical phrase in computer Liter-ate people’s lexicon. Now it’s gone so far that even ourgrandmothers have an insight, what’s that and “how itshould be cooked”.So we are talking of times, when creating your “DIGITAL”identity is а very common activity and never ending up-dates of technology progress are more and more helpingus to express ourselves and be heard in digital format.Media experts say that ONLINE media becomes so pow-erful that soon it will cause irreversible collapse of othermedia formats – crucial change of usage are experiencingnewspapers nowadays. As everything can be easily foundon Google, just enter some words of desired topics andyou’re in - In the variety of information, covering all multi-media aspects.The social networks and state of privacy. Тhe public be-

comes public.Sociologists proclaim that new Internet generation hasluckily adopted phenomenon that had never seen beforein this dimension: The interest of people to show and ex-press themselves in public. The basic motivation is thenecessity of feeling that you’re IN, and you know, what’sgoing on there. The use of the new technologies of com-munication and information has not changed the individ-ual tendency to show ourselves to the rest of the people,just made another possible way to do it easier, faster andmore effective than before.Let’s try to number all the options you can use by Inter-net: post an article or video (Youtube. Broadcast Your-self.), write a public diary (blog), show emotions (smilies)leave a comment (on a discussion Forum or just underthe posted article) immediately, share pictures, downloadvideos and audio files (DC++, Torrent), connect to friendsonline (Skype, MSN Messenger), read books online, par-ticipate in numerous social networks (Myspace, Face-book), again and again creating new better identity ofyourself, making accent on surface or insight, it’s up toyou.So time saving and dynamic exchange of information arethe Target words for this digital era? And is it OK for you?To know opinions of youngsters of Struga, we made astreet interview, asking people about the most used andwell-known social network – FACEBOOK.

Добредојдовте во Дигиталнатаера!Едвај се сеќаваме на времињатакога Интернетот беше само нованепозната техничка фраза лексико-нот на компјутерската литература.Сега тоа се чини толку далечно, што дури и нашитебаби немаат претстава што е тоа и “како може да сеподготви”.Зборуваме за време кога креирањето на вашиот “ди-гитален” идентитет е многу зачестена активност, иажурирањата кои немаат крај во процесот на техно-логијата се повеќе и повеќе ни помагаат да се иска-жеме и да бидеме ислушани во дигитален формат.Медиа експертите велат дека online медиата стануватолку моќна што наскоро ќе предизвика двонасоченколапс на други медиа формати-пресудна промена воупотребата искусуваат весниците во денешно време.Како што лесно може се да се пронајде на Google,само внесете неколку зборови за која било тема и дапосакате и веќе сте во разновидноста на информа-циите покривајќи ги сите аспекти на мултимедија. Општествените мрежи и приватноста. Јавноста ста-нува јавност!Социолозите тврдат дека новата интернет генерацијаима среќно-позајмен феномоен којшто никогасш по-рано не е виден во таква димензија:интересот на лу-ѓето да се изразат јавно. Главната мотивација е да сепочувстувува дека вие сте ”ИН” и да знаете што се сеслучува таму. Употребата на новите технологии на ко-муникација и информации не го променува индиви-дуалното тежнеење да се покажиме на другите луѓе,само на еден можен начин да се направи тоа полесно,побрзо и поефективно отколку претходно. Да се обидеме да ги наброиме сите интернет опциикои се користат на интернет: испраќање на статија иливидео (Youtube. Broadcast Yourself.), пишување најавен дневник (блог), емотикони (насмевки), оста-вање на коментар (на форум за дискусија или под на-пишаната статија) веднаш, споделување на слики,прикачување видеа и видео-фајлови (DC++ и Тоrrent),оnline поврзување со пријатели (Skype, MSN Messen-ger) читање книги онлајн, учество во некои опште-ствени мрежи (MySpace, Facebook), повторно иповторно креирајќи нов подобар идентитет за вас,ставајќи акцент на површината или увидот, зависи одвас.Заштедување на време и брза размена на информа-ции и целта на новата дигитална ера? Дали е тоа воред?Да дознаеме за мислењата на младите во Струга, на-правивме интервју на улица, прашувајќи ги луѓето занајкористената и најпознатата мрежа – FACEBOOK.

Креирање на нов иден-титет? - Би учествувале?

Krijimi i një identiteti tëri! - A jeni brenda?

Mirësevini në zonën digjitale!Jo shum kohë më pare fjala “Internet” nuk ishte gjëtjetër veç se një frazë e re teknologjike, e panjohur përne, për fjalorin ton. Por tani ka arritur aq larg saqë edhegjyshërit tanë e dinë se ç’ka është dhe se si duhet “gat-uar” ajo.Pra ne po flasim për kohë ku krijimi i identitetit dixhitalështë mjaft i përdorur i cili nuk mbaron asnjëherë, zhvil-limi teknologjik sa vjen edhe më shumë na ndihmonneve të shprehim veten tonë dhe të dëgjohemi në njëformat dixhital.Ekspertët e mediave thonë se mediat direkte janë bërëaq të fuqishme saqë së shpejti do të jetë një kolaps ipandalueshëm për mediat e formateve të tjera. Përshkak se gjithçka mund të gjesh lehtë në Google vetëmduke shkruar disa shkronja nga titulli që dëshiron dhe tije brenda-informacion në variante të ndryshme dukepërfshirë të gjitha aspektet multimediale.Rrjetet shoqërore dhe të dhënat private. Publikjabëhet publike.Sociologët tregojnë se gjeneratat e reja të internetitkanë adoptuar me shumë fat fenomenin që nuk ështëparë kurrë në këtë dimension: Interesimi i madh injerëzve për të treguar dhe shprehur veten e tyre nëpublik. Motivi bazë është ndjenja e të qenit IN (Brenda)dhe pastaj ju e dini se çfarë ndodh më tutje. Përdorimii teknologjisë së re për komunikim dhe informim nuk kandryshuar tendencën individuale për të shprehur vetentek të tjerët, por ka krijuar një mundësi më të lehtë, mëtë shpejtë dhe më efektive se më parë. Le të provojmë të numërojmë gjithë ato mundësi që najep Interneti: të shpallësh një artikull apo video nëYoutube- Broadcast Yourself, të shkruash një ditar publik[blog], të shfaqësh ndjenjat (smilys), të lësh një komentnë forumet për diskutim, apo në artikujt të publikuar,të ndash foto, shkarosh video dhe audio (DC++, Torrent),lidhje me miq (Skype,Msn Messenger), përdorimin e li-brave në formë elektronike, antarsimin në rrjeteshoqërore (Myspace,Facebook), krijimin e një identitetisa më të mirë.Të informohesh për kohë shum të shkurtër, është qël-limi kryesor zonës dixhitale? Është kjo në rregull për ju?Për të marrë mendimet e të rinjve nga Struga ne kemibërë një intervistë në rrugë duke pyetur njerëzit përrrjetin shoqëror më të njohur dhe më të përdorur- FACE-BOOK.

By Marta Podniece, translated by Evzi Hani

Do you use FACEBOOKand what for?STREET SURVEY

Alma, 16I mostly use Facebook to connect withmy friends, using chat option, some-times I upload videos from YouTubethat I like, I also make photo albumswith pictures to share them with myfriends. Time to time I take silly tests

that can be found there. So I find Facebook interactive enoughto stay in touch with my friends, even if I don’t see them oftenin the real life.

Ilija, 21I use Facebook mostly to meet friendsand catch up with people I alreadyknow. I also use Chat option and I likethe games which are available on thissocial network, especially Mafia Warsand thanks to this game I can meet

friends all over the world. I already have around 500 friends.

Nermin, 18I use Facebook mainly to meet girls ;).Also to catch up with my friends aroundMacedonia. I use the Chat a lot andsometimes I play Poker online.

Aleksandar, 24Facebook is good for meeting new peo-ple, as I have also friends that I havenever met before. I use this social net-work frequently, every day around 5hours. I use it to chat with my friends and

play Poker when I have the time.

Ljupco, 32I have a Facebook account, but I don’tlike it. It has many errors in functioning,as for example, if I search for person Ican’t find proper information, whichcould show me that this person is theone that I’m looking for. It’s not enoughwith just name and surname, as there

can be more people with the same name. Also there are toomany private things [photos] shared on Facebook and I don’tfeel comfortable to see the almost naked pictures of my friendsfor example.

Дали користитеFACEBOOK и зошто?

Алма, 16Најмногу го користам Facebookза да се поврзам со пријате-лите, употребувајќи ја Chat-опцијата, понекогаш ставам ивидеа од Youtube кои ми се допаѓаат, креирам албуми сослики со цел да ги споделам со моите пријатели.Од времена време, ги правам и глупавите тестови кои ги има на Face-book. Facebook-от го гледам како доста интерактивен начинза да се поврзам во моите пријатели кој ги гледам многуретко во реалниот живот.

Илија, 21Најмногу го користам Facebook за да запознавампријатели, а воедно претставува и место каде најчестосе наоѓам со пријателите кои ги знам. Многу го сакамchat-от и игрите достапни на мрежата, посебно MafiaWars, која ми овозможи да запознам многу пријателиод целиот свет. Имам околу 500 пријатели.

Нермин, 18Главно, Facebook го користам за да запознавам де-војки. :) Исто така контактирам со пријателите низМакедонија. Често го користам, а понекогаш играми Покер.

Александар, 24Facebook е многу добар за запознавање пријатели,па така сега имам и пријатели кои никогаш пораноне сум ги сретнал. Го користам редовно, околу 5часа дневно. Го користам за допишување со моитепријатели, а кога имам слободно време за игриањеПокер.

Љупчо, 32Имам Facebook, но не ми се допаѓа. Како за при-мер, има многу грешки во функционирањето, патака, ако побарам некоја личност, не можам данајдам соодветни информации кои би ми пока-жале дека личноста е токму онаа која ја барам. Нее доволно само името и презимето, затоа што имамногу луѓе со истото име и презиме. Има и многуприватни работи кои се прикажуваат на Facebookпа така не се чувствувам пријатно кога ќе ги видаммоите пријатели полу-голи на нивните слики.

A e perdorni FACE-BOOK dhe per c’fare?

Alma, 16Facebook-un e përdor më së shumti për tu lidhur memiqtë e mi, duke përdorur mundësitë e çati-it. Ndon-jëherë hedh video nga YouTube, ose bëj foto dhe al-bume për ti ndarë me miqtë e mi. Kohë pas kohe bëjteste të nga më të ndryshmet të cila i ofron Facebook.Facebook më ndihmon mjaftueshëm për të qenë nëkontakt me miqtë e mi për të cilët nuk më jepet rastiti takoj çdo ditë.

Ilija, 21E përdor Facebook për të qëndruar në kontaktme miqtë që i njoh. Poashtu përdor edhe çat-indhe lojrat e ndryshme që ofron ky rrjet shoqërorsidomos Mafia Wars, fal kësaj loje unë kam njo-hur miq nga e gjithë bota. Tani më i kam rreth500 miq.

Nermin, 18Përdor Facebook parasëgjithash për të njoftuar vajza:), gjithashtu për të qenë në kontakt me shokët dheshoqet e mi nëpër gjith Maqedoni. E përdor shumëchat-in dhe ndonjëher luaj edhe Poker.

Aleksandar, 24Facebook është i mirë për tu njohjur me njerëy tjerë,unë kam miq të cilët nuk i kam njohur kurrë më parë.E përdor shpesh këtë rrjet shoqëror, pothuajse çdo ditënga 5 orë. E shfrytëzoj për të çatuar me miqtë e mi dhendonjëherë kur kam kohë luaj edhe Poker.

Ljupco, 32Kam profil në Facebook por nuk më pëlqen aspak. Kamjaft gabime funksionale, nëse unë kërkoj një personnuk do të mund të gjeaja informacionin e duhur, i cilido të më vërtetonte se a është ai personi që kërkoj unëapo jo. Nuk mjafton vetëm emri dhe mbiemri ngaqëmund të ketë disa persona me emër dhe mbiemër tenjëjtë. Poashtu ka shumë gjëra personale që i ndajnënë Facebook dhe unë nuk ndjehem rehat duke parëfoto pothuajse lakuriq të miqve të mi, mbi të gjitha nukmë pëlqen që njerëzit të krijojnë personalitet të rrempër veten e tyre.

STREET SURVEY STREET SURVEY

Graffiti – art, protest or lifestyle?

By Marta Podniece

Graffiti as art: can be officially called. It has types of expression, the area of expression (streets), the moodof expression (fast and furious), history, techniques and color! Let’s start with most ancient thing – history.Without mentioning roots in Ancient Greece and Roman Empire on wall paintings about political issues, theactual start of modern graffiti is dated to the 1920’s – and not only in the USA, but at the same time in China!Yes, it was Mao Zedong, who posted on the walls of public places revolutionary slogans and paintings to gal-vanize the country’s communist revolution. But graffiti, which we recognize as a street art seen in our neigh-borhood, giving us an anonymous colorful message everyday as long as we pass the “colored” buildings onour way, started indeed in the USA in 1960’s with one of the types of graffiti called “tag” – the most basicwriting of an artist’s name, marking the territory (gangs of New York and part of underground hip hop culture)mostly on subway trains. There’s also “bombing” (quickly painted name or message with 2 or 3 colors, sacri-ficing aesthetics for speed), “piece” (representation of the artist’s name with more colors and stylized letters),“blockbuster” (large piece, done in block shaped style) and “wildstyle” (involves interlocking letters andconnecting points). Beside there’s also “stickers” (blank with message on it) and “stencilgraffiti” (cutting out shapes and designs in a stiff material) as part ofStreet art. I guess it’s fair enough for numerous anonymouscreators of never ending “Street galleries”, painted by just fewaerosol sprays of different colors.

Graffiti as protest: What is the true meaning of street art? Notbeing chased while “destroying” property? Traditionally artistshave been considered soft and mellow people, a little bit kooky,so graffiti art adds another group to this world of creators – morelike pirates, defending their territory fiercely, whatever space theysteal to paint on. This fact itself makes a revolution. Revolutionagainst authorities. And here comes the next issue – the theme. Be-side making “spray-paint art”, the painting as itself shows a littlefoggy, or otherwise direct message to the public – in graffiti it’s moredirect, if it is used in political manner or showing the attitude of what’sgoing on this world. Usually graffiti for this matter speaks loud – asthere is no one to be blamed directly, only our conscience, if the mes-sage takes us personally. Therefore graffiti can be called sometimes theinner voice of our sub-consciousness, helping to meet the problem faceto face.

Graffiti as lifestyle: Welcome to the anonymous artists’ appreciation so-ciety! Well-known artists without a face. Those, whom we mostly recognize only bytheir “Street art User Names” or by handwriting and message, if the appreciation goes inwider directions than local community of a little town. And the adrenaline of not being chased,while destroying public property! Laws are against Street art, but nevertheless public attempts to bringthe voice of graffiti to a world of arts is taking baby steps. Attempts to put pieces of street art into one roomcalled art gallery and gain the attention and appreciation is just one of the solutions. But still artists remainanonymous. Maybe being afraid that the punishment for all the destroyed buildings will be far higher than theearnings from art galleries, and then they will have to agree with Picasso: “We artists are indestructible, even

in a prison cell or a concentration camp I would be almighty in my own world of art,” because the prison cellwill become real.

Ljube - child of nature

By Marta Podniece

The jeans jacket borrowed from friends, “The Beatles”and sparkling flames of ardour coming from young gen-eration wishing to change this world – that was in the70’s. Times are changing and passing by. But thesparkling flames still remain in collaboration with gainedlife experience. And the jeans jacket – that’s his ownproperty now. Like the sparkling flames left for younggeneration.Wearing glasses in style of Dandies. Smoking and mak-ing gestures, while telling the witty shortcuts of lifesto-ries, which unconsciously make the whole impressionof the person he is now. Telling that English wasn’t suf-ficient in his youth, but clothing in „manner of capital-ism” was into just in the weird way to show the protestagainst existing dogmas of socialism. Expanding hori-zons. Not just seeing everything as a red square orgreen triangular (it depends how you zoom in the con-ditions of proposed way of living in every politicalregime).Attracted to art since childhood. Remembers himselfdrawing everything that was in his daily outlook. Anddaily view was pleasant for young artist to explore histalent and passion of art. The art of nature. The love ofnature. The nature that saves and that kills. The naturethat is saved and is killed. In many ways. This is his mes-sage to society – to save the environment! And showthe exact problem through the flowing moves of paint-brush. Blusterous. Calling himself “Narciss” and why not? Hehas all rights to do that, as this story is only about hisvision of this world. Through art, inside art and in cross-roads. But still the art is winning this game, even ifeverything is against it.His activities can’t be described in few words, it’s justthe thing of feeling that can be only understood or not,like art itself. And beside our topic of Graffiti, which isalso one of the expression fields of Ljube he makes artworkshops (since 1993 in Art Association ZUM 93, now– ZUM 2002) around Macedonia, with thisaction letting society know that nature isdying because of our non-sense. Maybepainting the dead fish and pollutedwood in an impressionistic way is notreally helping nature directly, butpeople buy the paintings, people see

the exhibitions and thetrue feelings of artistsand the story everypainting keeps inside.Beside the activating artin non-governmental wayand saving the nature, heis Professor of Arts, workingin a school in Struga andhelping young talents to findthemselves in the world of creating.Even despite the fact that artstill remains as amateurprofession ruledmostly by enthusi-asts.The true child of nature.Maybe will continue withLjubeism as kind of newreligion, which will takemasses to follow andcreate the beauty,leaving the messagesto the world… “You

may say that I'm a

dreamer, but I'm

not the only one. I

hope someday

you'll join us and

the world will be

as one…” [JohnLennon - Imagine]

The principle is easy:Create something from

nothing. That’s whereimagination works the

best!

By Marta Podniece, translated by Aleksandra Lazoroska

Графитите како уметност: може официјално да се каже. Има начини на из-разување (улиците), расположение во изразувањето (брзо и бесно), исто-рија, техники и бои. Да започнеме со древната-историјата. Без да ги

спомнуваме корените во Античка Грција и Римското Царство кои на ѕидцртале разни со политички пароли. Вистинскиот почеток на модер-ните графити датира од 1920-тите и тоа не само во Америка, туку

и во Кина истиот период. Како оцновач се јавува Мао Зедонг кој наѕидовите на јавните места истакувал, револуционарни слогани и

цртежи за да ја крене комунистичката револуција во неговата земја. Нографитите кои ние ги препознаваме како улична уметност поставени низ на-

шето соседство, давајќи ни ја шарената анонимна порака се додека поминувамениз “обоените” објекти на нашиот пат, започнале во Америка во 1960-тите со еден

вид на графити наречен “ етикета” –најосновното пишување на името на уметникот,обележувајќи ја територијата (написи(етикети) на Њујорк и дел од хип-хоп култура)

главно на железнички-возови. Исто така има и “бомбирање” (брзо нацртано име со 2 или3 бои, жртвувајќи ја естетиката за брзина.), “парче” (прикажување на името на уметникот

повеќе бои и стилизирани букви), “блокбастер” (долг дел, направен состил прикажан со форма на блок) и “див стил” ( вклучува испрепле-тени букви со поврзани точки). Покрај овие, исто така има и “бодежи”

(празнина со порака на нив) и “матрични графити” (пресечени формии дизајни од тврд материјал) како дел од уличната уметност. Мислам дека е доволно за многубројните анонимникреатори на бескрајните “улични галерии” нацртани со неколку разнобојни аеросол спрејови.

Графитите како протест: Кое е значењето на вистинската улична уметност? Да не те бркаат додека “уништуваш”имоти? Традиционалните уметници се сметаат за нежни, зрели луѓе, можеби по малку чудни, па така графититеносат една цела група во светот на креативците, повеќе како пирати кои жестоко ја бранат нивната територија,било кое место што го крадат за да цртаат. Самиот факт по себе предизвикува револуција. Револуција противавторитетите. И сега следува следната тема. Покрај создавањето “ уметност со спрејови за цртање” , сликатасама по себе покажува помалку замаглена но сепак директна порака до јавноста-во графитите е подиректноако се користи политичкиот начин на искажување што се се случува во светот. Обично, за овој предмет графититезборуваат гласно-и нема никој што директно ќе биде посрамотен, единствено нашата совест, ако пораката јасфатиме лично. Затоа, графитите понекогаш ги нарекуваат и внатрешен глас на нашата свесност, помагајќи нида се соочиме лице во лице со проблемот.

Графитите како животен стил: Добредојдовте во ценетото анонимно друштво на уметници! Добро-познатитеуметници без лице. Тие кои најчесто ги препознаваме по нивните “ кориснички имиња во уличната уметност”или по ракописот и пораката, ако вреднувањето оди во пошироки насоки од локалното општество на малиотград. И адреналинот да не те бркаат додека уништуваш јавен имот. Законите се против Уличната Уметност, носепак јавните обиди да се внесе гласот на графитите во светот на уметностите оди со бебешки чекори. Обидитеда се стават деловите на уличната уметност во една соба наречена уметничка галерија и здобивањето со вни-мание и вреднување е едно од решениијата. Но сеуште уметниците остануваат анонимни. Можеби се плашатод казната за сите уништени објекти би можела да биде далеку повисока од заработките по галериите, и тогаштие би морале да се согласат со Пикасо: “Ние уметниците сме деструктивни, дури и во затворска ќелија иливо концентрационен камп, јас ќе бидам семоќен во својот свет” затоа што затворската ќелија би можела дастане реалност.

Графити-уметност, протест или животен стил?

Љубе-детето на природата

By Marta Podniece, translated by Radmila Ristoska

Фармерската јакна позајмена од пријателите“Битлси” пламени кои искрат од жарта на ,младатагенерација со желба за промена на светот-тоа беа се-думдесеттите. Времето се менува и поминува, но пла-менчињата кои тлеат се уште остануваат во соработкасо придобивката на животното искуство. И фармер-ската јакна-тоа е негова сопственост сега. Како пламен-чињата да останале за новите генерации.Очила во стил на Dandies. Пушејќи и правејќи гестови,додека раскажува духовити делови на животни при-казни, кои несвесно оставаат впечаток на личносткаква што е тој сега. Раскажува дека Англискиотјазик не бил широко распространет во неговотовреме, но облекувањето во “стилот на капитал-зимот” за него е само чуден начин да се про-тиви на социјалистичките догми. Проширенихоризонти, не само гледање на сите нештаод црвениот квадрат во зелениот триа-голник (зависи како се фокусирате наусловите на испланираниот начин наживеење на секој политички режим).Привлечен од уметноста уште од детството. Насебе се потсеќа како на дете кое црта се што гледапред очите. А таа глетка пред неговите очи билапријатна за еден млад уметник да ги истражува своитеталенти и страсти кон уметноста. Уметноста на приро-дата. Љубовта на природата. Природата која штити иубива. Природата која е сочувана и уништена. Намногу начини. Ова е пораката до општеството-Да сезачува природата. И да се изнесе сериозноста напроблемот преку едноставните потези со сликар-ската четка.Бучен. Себеси се нарекува нарцис и зошто да не?Го има секое право да го каже тоа, зашто оваа при-казна е за неговата визија кон светот. Преку уметноста,во уметноста и на улиците. Но се уште уметноста побе-дува во оваа игра, иако се е против неа.Неговите активности не можат да бидат опишани во

неколку зборови, тоа е само чувство кое може да бидеразбрано или не, исто како и уметноста. И покрај на-шата тема за Графити, која е меѓу многубројните по-лиња на искажување на уметникот Љубе каде што тојработи во уметничка работилница. (уште од 1993 воДруштвото на Уметноста ЗУМ 93, сега 2002) низ Маке-донија, со оваа акција му дава до знаење на опште-ството дека природата умира од нашата несовесност.Можеби сликањето мртви риби, и загадени дрва воимпресионистички стил, не е само директно укажу-вање помош на природата, туку луѓето ги купуваат сли-

ките,ги посетуваат

изложбите, ги забележу-ваат искрените чувства на умет-

ниците и историјата која јакрие секоја од сликите.Покрај активноста на

уметноста по невладиниотпат и зачувувањето

на природата,тој ра-

боти ик а к о

професорпо Ликовна уметноство средните училишта воСтруга, помагајќи им на младите талентида се пронајдат себеси во светот на креативноста. Ипокрај фактот дека уметноста се уште останува самоаматерска професија која најмногу ја владеат енту-зијасти.Вистинско дете на природата. Можеби ова продолжувасо Љубеизам како нова религија која ќе ги привлечешироките маси да да ја следат и создаваат убавината,оставајќи порака на светот “Можеби ќе речете дека

сум сонувач, но не сум единствениот. Се надевам

дека еден ден ќе ни се придружете и светот ќе биде

како едно”.(Џон Ленон-Imagine)

За-конот елесен:Соз-дадете нештоод ништо. Таму

мислата работи ра-боти најдобро!

Grafiti-art, protestë apo mënyrë e jetesës?

By Marta Podniece, translated by Evzi Hani

Grafiti si art: Grafiti mund të emërohet zyrtarisht si art. Aingërthen në vete disa tipe të ekspresioneve, ka zonë të ek-spresioneve (rrugët), mënyrë të ekspresionit (të shpejtë dhevrullshëm), histori, teknikë dhe ngjyrë. Pa i përmendur rrën-jët në Greqinë Antike dhe Perandorinë Romake të pikturu-ara nëpër mure me sfont politik, fillimi aktual i grafititmodern është në vitet 1920 dhe atë jo vetëm në SHBA,por dhe në Kinë. Po. Mao Zedong, ishte ai qe krijoi slo-gane revolucionare dhe piktura nëpër muret publike përtë galvanizuar revolucionin komunist të vendit. Por, graf-fiti që është i njohur nga ana jonë si nje art rruge i pran-ishëm nëpër lagjet tona që na jep mesazhe anonimenëpërmjet ngjyrave të tij çdo ditë, ka zanafillën nëSHBA në vitin 1960, ku tipi i grafitit i quajtur “tag”është mënyra bazë e shkruarjes së emrit të artistit icili përkufizon territorin e tij (bandat e New York-utpjesë e nëntokës në kulturën e hip hopit) më së shumtinëpër stacionet e trenit. Gjithashtu ekzistojnë dhe grafitet të quajtura“bombing” (mesazhe apo emra te pikturuara shpejtë me 2 ose 3 ngjyra, duke usakrifikuar estetika për shkak të shpejtësisë); ”piece” (emri i artistit i pik-turar me përzierjen e disa ngjyrave dhe me një stil unik të të shkruarit);”blockbusters” (grafite që përmbajnë forma të caktuara gjeometrike) dhe“wildstyle” (që përkap shkronja dhe pika konektuese). Përveç këtyregjithashtu ekzistojnë grafitet të llojit ”stickers” (grafit i bardhë me mesazhnë të) dhe “stecin graffiti” (prerje me forma dhe modele në një material ingurtë) si pjesë e artit të rrugës. Them se është e mjaftueshme për shumëkrijues anonim për të mos përfunduar "Galeritë rrugore", të pikturuara ngalikuodet me vetëm pak aerosol të ngjyrave të ndryshme.

Grafiti si protestë: Cili është kuptimi i vërtetë i artit të rrugës? Të mos jesh i përndjekur përderisa je duke “shkatër-ruar” ndonjë pronësi të dikujt? Tradicionalisht artistët janë konsideruar mjaft të butë kështu që arti i grafitit paraqetnjë gjeneratë të re të njerëzve që ngjasojnë më shumë me piratë duke mbrojtur territorin e tyre pa marrë parsyshcilën pjesë e kanë zgjedhur për të pikturuar. Ky fakt krijon konceptin e revolucionit në botën e artit. Revolucionkundër autoriteteve. Dhe kështu pason shqyrtimi i ardhshëm - subjekti i grafiteve. Përveç se është një pikturë paksajo e zakonshme e quajtur “picture-lastar”, grafiti ka natyrën e mjegulluar ose bart direkt mesazhin për njerëzit –grafiti është më tepër direkt atëherë kur shfaq qëndrimin se çka është duke ndodhur në botë. Shpesh ndodh qëgrafiti për këtë çështje proteston me zë të lartë - sikur aty nuk ndodhet askush për t’u fajësuar direkt, por vetëmndërgjegja jonë, nëse ne e marrim mesazhin personalisht. Për këtë arsye grafiti ndonjëherë përshkruhet edhe si zërii mbrendshëm i ndërdijes, duke ndihmuar kështu të që secili person të ballafaqohet me problemet ballë per ballë.

Grafiti si mënyrë e jetës: Mirëserdhet në shoqërinë e artistëve anonim. Artistë të mirënjohur pa fytyrë. Ata që i iden-tifikojmë nëpërmjet “Nofkës së tyre të Artit të Rrugës” ose prej mënyres së shkrimit apo mesazheve nëse emri i tyreshkon përtej komunitetit të një qyteze. Dhe adrenalina e të mos qenurit i përndjekur duke shkatërruar pronësi pub-like. Ligjet janë kundër këtij arti, por gjithsesi ky art përparon me hapa të një foshnjeje. Ka përpjekje që këto vepratë vendosen në një dhomë të quajtur galeri për të përfituar vëmendjen e të tjerëve. Por, përsëri ky art mbetet anonim,ndonëse nga frika e sanksionit sepse çmimi i dëmtimit të banesave do të ishte shumë më i madh sesa ai që do për-fitonin nga galeritë. Kështu që ata do duhej të dakordoheshin me Picasso ”Ne artistët jemi të pashkatërrueshëm,edhe në burg ose në ndonjë kamp unë do isha i plotfuqishëm në botën time të artit” - dhe në rastin e këtij arti burgudo shndërrohej në realitet.

LJUBE – FËMIJA E NATYRËS

By Marta Podniece, translated by Evzi Hani

Një xhaketë xhins “The Beatles” të marrë hua nga shokëtdhe flamujt e zjarrtë xixëllues që vijnë nga gjeneratat ereja me dëshirën për ta ndryshtar botën, është diçka që upërket viteve të 70-ta. Kohët ndryshojnë dhe kalojnë njërapas tjetrës, por flamujt xixëllues akoma mbeten tëmishëruara me përvojen e fituar nga jeta, dhe xhaketaxhins tashmë është pronë e tij, ashtu siç u lanë vendin fla-mujt e zjarrtë gjeneratave të reja.Me syze të stilit Dandi, duke pirë duhan dhe duke bërëgjeste të stilit të tij përderisa tregon ndonjë batutë apondodhi nga historitë jetës së tij, në mënyrë të pavetëdi-jshme krijohen të gjitha përshtypjen në lidhje me person-alitetin që ka ai sot. Duke treguar se anglishtja nuk ishte emjaftueshme në rininë e tij, i veshur në “mënyrë kapital-izmi”, arrin të kuptosh mënyrën e tij të çuditshme për tëshprehur protestën kundër dogmave egzistuese të social-izmit. Zgjërim horizontesh. Jo gjithçka të shihet në katrortë kuq apo trekëndësh të gjelbërt, ajo varet sa ti mundo-hesh të shohësh më nga afër në kushte të propozuara tëjetës nga çdo regjim politik.I tërhequr nga arti që në fëmijëri, sot ai kujton veten dukevizatuar gjthçka që ndërtonte përditshmërinë e tij. Dhe,pamja e përditshme ishte e mjaftueshme për një artist tëri për të zbuluar talentin dhe pasionin e tij për artin. Artine natyrës. Dashurinë e natyrës. Natyrës e cila të mbron dhetë vret, natyrës e cila është mbrojtur dhe vrarë në shumëmënyra. Prej këtu buron edhe mesazhi i tij për shoqërinë -të ruajmë ambientin dhe ta shfaqim problemin e duhurnëpërmjet veprimeve magjike të penelit të ngjyrave.I vrullshëm. “Narcis” e quan veten, e pse jo? Ai i ka të gjithatë drejtat për ta bërë një gjë të tillë. Jo më kotë ky shkrimi përkushtohet vetëm vizionin e tij për këtë botë, nëpërm-jet artit, brenda tij dhe në udhëkryq. Por, akoma arti qën-dron ngadhnjimtar në këtë lojë, edhe atëher kur gjithçkaështë kthyer kundër tij.Është e pamundur që akivitetet e tij të përshkruhen mepak fjalë. Vetëm ndjenja mbetet ajo e cila mundet të kup-tohet ose e kundërta, ashtu si edhe vet arti. Përmestemave të grafiteve, që poashtu është një nga fushat e sh-prehjes artistike të Ljubes (qysh prej vitit 1993 në shoqatëne artit “Zum 2002”, Maqedoni), ai tenton të vë në dijenishoqërinë se natyra po shuhet për shkak të pakujdesisë

sonë.Ndoshta duke piktu-rurar një peshk tëngordhur dhe dru tëkalbur në një mënyrë impre-sionuese ti nuk e ndih-mon natyrën nëmënyrë direkte, pornjerëzit i blejnë piktu-rat, ato shikojnëshfaqjet dhe ndjen-jat e vërteta tëartistëve dhe his-torive që çdo pik-turë bart brenda vetes.Përkrah punës së tij të palodhshme për ak-tivizimin e artit në mënyrë joqeveritare dhe për të mbroj-tur natyrën, si Profesor i Arteve në shkollën e mesme tëStrugës ai gjithashtu u ndihmon talentëve të rinj të gjejnëveten e tyre në botën e kreativitetit, pavarësisht se artiakoma qëndron si profesion amator i udhëhequr më sëshumti nga entuziazmi.Fëmija i vërtetë i natyrës, ndoshta do të vazhdojë meLjubeizmin si një far religjioni të ri, i cili do të tërheq shu-micën për të ndjekur dhe krijuar të bukurën, duke i lënënjë mesazh botës… “Ju mund të thoni se unë jam ëndër-

rimtar, por unë nuk jam i vetmi. Unë shpresoj që ndonjë

ditë ju do të na bashkangjiteni ne dhe bota do të jetë si një

e vetme…” ( John Lennon – Imagine)

-Parimi është ilehtë: Krijo diçkanga asgjë. Atjeimagjinata punonmë së miri!

Spain: 19 flags that form just oneBy Bárbara Bécares Castaño & Laura Vara Garcia

Sun, beach,

flamenco, fi-

esta and siesta,

is that every-

thing in Spain??

Of course not,

Spain is much

more complex

than that, and

not all Spaniards

identify with these symbols. In Spain there are also

mountains and snow, in this country it also rains and in

some parts is very cold

during the winter. As a

tourist looking for a nice

place for holidays it is

easy to get lost in this

world of amusement and

party time in beautiful hotel re-

sorts and discos near the sea, but

if you want to dive deep in Span-

ish culture, you, dear reader, have

to get away from all these clichés.

Spain does not have only one cul-

ture, there are many different traditions and big differ-

ences between North and South, and between each

province. The borders that divide Spain in provinces

have been formed over centuries with lost and won

battles, and these fights and invasions from different

groups are the roots of today’s differences and config-

uration of the country.

Due to this big difference, Spain is a country with dif-

ferent nationalities in it, the patriotic feeling is very dif-

ferent from the people that lives in Macedonia. In Spain

most people are more proud of the province they were

born in than of their country. On the contrary, as far as

I can see, Macedonians are proud of being Macedo-

nians, they love their flag and national symbols. As a

matter of fact, Spain has not only one flag. Like in a lot

of countries, there is a flag for each province. The citi-

zens are in some regions more proud of their provincial

flag than of the country flag.

In order to respect the cultural differences and to keep

the traditions, the central government delegates some

decisions to the politicians of the provinces. As well

there are four official languages: Castellano (spanish)

used in the whole territory, Catalan, Gallego, Euskera

each one used in their respective regions. That means

that in some provinces there are two official languages.

Beside this, other provinces speak other dialects, not

recognized as official languages, but that are obligatory

to learn in the school. These languages are part of the

different culture of each region; the diversity of these

four official languages is a part of Spanish culture.

“Fiesta” is a word common to everybody in Spain, in

consequence the traditional dances

are a very important part of the cul-

ture. Flamenco is widely known all

over the world, but it is only typi-

cal in Andalucia, the province in

the South of Spain. Each region

has its’ own music and dance

traditions. The most common

is called “Jota”, it has varia-

tions in each region and

sometimes different names, but the

common thing is that everywhere the dance goes

with the arms up. Other famous dances from Spain are

chotis or pasodoble, for dancing in couple.

For people in Macedonia

this could sound strange be-

cause of the different patri-

otic feelings between both

countries. Spain seems to be

a country of contrast and dif-

ferences, but beside these

distinctions we understand

each other and we are not as

different as it could seem at

first sight. It is impossible for us to make distinctions

between somebody from the North or South or East,

but at the end although the people feel more identified

with their province, there is a good relation between

all of us.

Is very complicated to explain the Spanish reality. Some

people say that Spain is different but it is probably an-

other way of understanding the country.

Spain does not have

only one culture,

there are many different

traditions and big differ-

ences between regions

Шпанија: 19 знамињa формирани во едно

Сонце, плажа, фламенго, фиеста и сиеста зарем тоа е

се во Шпанија? Се разбира дека не, Шпанија е многу

покомплексна од тоа, и не сите Шпанци се идентифи-

куваат со овие симболи. Исто така, во Шпанија има пла-

нини и снег, во оваа земја врне на некои места и е

многу ладно во текот на зимата. Како турист кој бара

убаво место за сместување за време на одмор, лесно

можеш да се загубиш во светот на забавата и привре-

мените забави во убавите хотелски одморалишта и

диската покрај морето, но ако сакате длабоко да нур-

нето во Шпанската култура, ти, драг

читателу, мора да се тргнеш од

сите овие клишеа.

Шпанија нема само една култура,

има многу разновидни традиции и големи разлики по-

меѓу Север и Југ и помеѓу секоја провинција. Границите

кои ја делат Шпанија на провинции е оформена низ ве-

ковите, преку добиените и загубените битки, и овие

борби и инвазии од различни групи се корените на де-

нешните разлики и конфигурацијата на земјата.

Соодветно на оваа голема разлика, Шпанија е земја со

различни националности, патриотското чувство е многу

различно од тоа на Македонците. Во Шпанија многу

луѓе се погорди на провинцијата каде се родени отколу

на нивната земја. Во спротивност, како што досега мо-

жевме да зебележиме, Македонците се горди што се

Македонци, го сакаат нивното знаме и националните

симболи. Шпанија нема само едно знаме. Како и многу

други земји, има знаме за секоја провинција. Граѓаните

се многу погорди со своето знаме во споредба со

Шпанското национално знаме.

Со цел да се почитуваат културните разлики и да се за-

чуваат традициите, централната власт им назначува

некои одлуки на политичарите на провинциите. Има

четири јазици: кастелано (шпански) кој се користи на

целата територија, каталонски, галего, еускера, секој од

овие се користи во свој регион. Тоа значи дека во

некои региони има и по два официјални јазици. Покрај

ова, некои провинции зборуваат на друг дијалект, кои

не се познати како официјални јазиц, но се задолжи-

телни да се изучуваат на учи-

лиште. Овие

јазици се дел од

различната на

овие четири

официјални

јазици се дел

од Шпанската кул-

тура “Фиеста” е познат збор

за сите во Шпанија,во спој со

традиционалните танци кои се

важен дел од културата. Фламенгото е ши-

рокопознато во целиот

свет, но е типично само

во Андалузија, провинција во Јужна Шпанија. Секој ре-

гион има своја музика и традиционални танци. Најпо-

знатиот е наречен “Јота” , има разлики во секој регион

а понекогаш и се нарекува со различни имиња, но за-

едничко е што секаде танцот се игра со кренати раце.

За граѓите во Македонија ова можеби и звучи чудно за-

ради различните патриотски чувства помеѓу двете

земји. Шпанија се чини дека е земја на контраст и раз-

лики, но покрај овие разлики се разбираме едни со

други и ние сме толку различни, колку што тоа може да

изгледа на прв поглед. За нас се чини невозможно да

се прават разлики помеѓу некои од Север, Југ, или

Исток.

Многу е комплицирано да се објасни шпанската реал-

ност, но токму затоа Шпанија е различна!

Шпанија нема самоедна култура, имамногу разновиднитрадиции и големи

разлики помеѓуСевер и Југ

By Bárbara Bécares Castaño & Laura Vara Garcia, translated by Aleksandra Lazoroska

Spanja: 19 flamuj që formojnë një të vetëmBy Bárbara Bécares Castaño & Laura Vara Garcia, translated by Aurel Amzai. Edited by Evzi Hani

Diell, plazh, flamengo, fiesta dhe siesta, a është kjo

e gjitha në Spanjë? Padyshim që jo, ajo është më e

komplikuar se kaq,dhe jo të gjithë spanjollët identi-

fikohen me këto simbole. Në Spanjë gjithashtu ka

male dhe dëborë, ka reshje shiu dhe vende ku është

mjaft ftohtë gjatë dimrit. Për një turisti i cili kërkon

vend për të pushuar është mjaft e lehtë për tu humbur

në botën e magjishme të plazheve me rërë, mbrëmjeve

argëtuese, hoteleve dhe diskotekave të bukura

përreth bregdetit, por nëse dëshironi të

zhyteni më thellë në kulturën spanjolle, i

dashur lexues, duhet të ikesh larg nga të gjitha

këto klishe.

Spanja nuk ka vetëm një kulturë të vetme, por

brenda saj janë të ngërthyera tradita të

ndryshme dhe dallime të mëdha mes

jugut dhe veriut, dhe mes secilës krahinë.

Kufinjtë të cilët e ndajnë Spanjen në

krahina janë formuar shekuj më parë duke

humbur dhe fituar beteja, dhe këto luftra e

trazira nga grupe të ndryshme janë rrënjët

e dallimeve të sotme dhe e trajtave të

shtetit.

Për këtë arsye Spanja sot është vend

me nacionalitete të ndryshme me një

ndjenjë patriotizmi krejtësisht të

ndryshme nga ajo në Maqedoni. Kre-

narinë e spanjollëve e përbën krahina

ku kanë lindur sesa Spanja si e tërë,

kurse në Maqedoni ndodh ndryshe, banorët

jane krenar për

kombësinë e tyre, e

duan flamurin e

tyre kombëtar dhe

simbolet kom-

betare. Karakteris-

tike për Spanjën

është shumëllojsh-

mëria e flamujve, e

cila është rezultat i

krahinave të

ndryshme, ku secila

prej tyre posedon

flamur në vete. Jo rrallë ndodh që qytetarët në disa rajone

të identifikohen me flamurin e krahinës ku vjen dhe të ndi-

het krenar për këtë fakt.

Qeveria qendrore e Spanjës ua ka deleguar disa të drejta

për vendim politikanëve të provincave me qëllim të respek-

timit të dallimeve kulturore dhe për të ruajtur traditat që

egzistojnë brenda Spanjes. Katër

janë gjuhët zyrtare në këtë vend,

edhe atë: castellano (spanjisht)

që përdoret në gjithë territorin,

catalan, gallego, euskera, të

cilat përdoren në krahina

përkatese. Kjo do të thotë se

në disa krahina ka dy gjuhë

zyrtare. Mandej, disa krahina

flasin edhe në dialekte të tjera të cilat nuk

njihen si gjuhë zyrtare por që janë të detyruara për

tu mësuar në shkollë. Laramania e gjuhëve është pjesë e

kulturës spanjolle. Mbajtja aktive e tyre është njëkohësisht

edhe ruajta e kulutrës së tyre. Këto gjuhë janë pjesë e kul-

turave të ndryshme për secilin rajon; laramania e këtyre

katër gjuhëve zyrtare është pjesë e kulturës spanjole.

“Fiesta” është fjalë që përdoret shpesh nga të gjithë në

Spanjë, ajo është sinonim i vallzimeve tradicionale të cilat

janë pjesë e rëndësishme e kulturës. Flamengo është e njo-

hur në gjithë botën, por është tipike vetëm për Andalucia-

n, krahinë jugore. Çdo krahinë ka muziken dhe vallet

tradicionale. Më e zakonta quhet “Jota”, e cila është në vari-

ante të ndryshme në çdo krahinë, ndonjëherë njihet edhe

me emër tjetër, por e përbashkëta dhe e veçanta është se

te gjithe kërcejnë me duar të ngritura lart.

Për banorët e Maqedonisë kjo mund të duket e çuditshme

për shkak të ndjenjave të ndryshme patriotike në mes dy

shteteve. Siç duket, Spanja është vendi i kontrasteve dhe

dallimeve, por përkundër këtyre dallimeve ne kuptojmë

njëri tjetrin dhe nuk jemi dhe aq të ndryshëm siç duket në

shikim të parë. Është e pamundur për ne të bëjmë dallim

në mes atij që vjen nga veriu, jugu apo lindja, por në fund

megjithëse njerëzit ndihen më tepër të identifikuar me

provincën e tyre, përsëri egziston një marrëdhënie e mirë

në mes nesh.

Është tepër e vështirë për të shpjeguar realitetin spanjoll.

Kjo ndodh ngase Spanja është e veçantë në vetvete!

Spanja

nuk ka

vetëm një

kulturë të

vetme

The adults’ world-a teen challenge

The same unchanged way things are going-that’s the life

in our eyes. We аre born, enter in this world like pure in-

nocent creatures, we grow up, we mature, create… The

eternal, unbreakable timetable for our life. It’s hiding our

aim, feelings, wishes, but fear as well.

Fourteen years, the years of the unique teen spirit, peo-

ple who start creating their world, start living in it. The

best, unforgettable years that aren’t taken off the mem-

ory book of each person. We make mistakes, but we

learn from them as well. Now we’re constructing our fu-

ture that depends on us, we expand our conscience and

feelings, aim and thinking.

We love the things that satisfy us, make us happy. Those

night walks in the town, the streets full with our laugh

and happiness. We live with our whole hearts in every

moment, every event, we’re happy. Beside all those re-

versals, moments of happiness, there’s always some-

thing that makes you feel sad and painful. First love, first

love feeling, first “seventh heaven”, the butterflies in the

stomach, sweet things that can easily hurt our pure

childish heart.

But after all, we’re happy with what we are. That’s us,

with the teen motto “The biggest, the strongest, the

most brave”, unbreakable in our plans and minds, no

matter what our parents or teachers say. Here and now!

But why we can’t we stay who we are, motivated

teenagers , here and now? Again, as

things are going their way, life impe-

tuses, in the most beautiful period of

our lives. We’re challenged by that

little opened world that leads to the adults’ world. We’re

afraid of the notion that these fourteen years will

be blown away with the life-gale, the first love

will disappear as soon as we blink our eyes.

Some say, that world can be cruel, to hurt but

also be different than this one we’re living. That’s ex-

actly what is challenging us to look

behind that opened door to the

adults’ world.

We hear from parents, our protectors

and guardians, of their childhood, their moments and

years. They show us their memory book, and inside,

it is full with the days where they were the same

as we’re now. They know, because they’ve

crossed the path we’re crossing now. They were

standing as we’re standing now with all

our ambitions in front of the biggest

teen challenge, to be in the adults’

world.

By Daniela Belevska, Ivona Chakarevska, Sara Gulicoska, Marija Betoska. Edited by Aleksandra Lazoroska

Светот на возрасните - тинеџерскипредизвик By Daniela Belevska, Ivona Chakarevska, Sara Gulicoska, Marija Betoska. Edited by Aleksandra Lazoroska

Постојан непроменет тек на нештата-тоа е животот во нашите очи. Се раѓаме,

стапнуваме на овој свет како чисти невини суштества, растеме, созреваме,

создаваме... Вечниот, несоборлив редослед на животот. Низ него се кријат

нашите цели, чувства, желби но и стравови.

Четиринаесет години, години на единствениот тинејџерски дух, на личности

кои почнуваат да го градат својот свет, да живеат во него. Најубави, незабо-

равни години кои не изоставуваат од книгата на спомените на секоја личност.

Правиме грешки, но учиме од нив. Сега ја градиме иднината која од нас за-

виси каква ќе ни биде, сега ги развиваме свеста и чувствата, целта и мислата.

Ги сакаме работите кои не исполнуваат, не прават среќни. Вечерните про-

шетки низ градот, улиците исполнети со нашата радост и смеа. Со полно срце

живееме во сите случки и настани, се радуваме.Покрај сите пресврти, ра-

досни моменти, секогаш има нешто што ќе те растажи и повреди. Првата сим-

патија, првото чувство на љубов , првиот лет на “седмото небо” , пеперутките

во стомакот, слатки нешта кои лесно можат да го повредат нашето чисто дет-

ско срце.

И покрај се, горди сме на она кои сме и што сме. Тоа сме ние, со мотото на

тинејџерството “Најголеми, најсилни и најхрабри” незапирливи во она што

сме го наумиле и покрај разубедувањата на нашите родители и наставници.

Овде и сега!

Но зошто не би можеле да останеме она што сме, мотивирани тинејџери,

овде и сега? Повторно текот на нештата зема замав во најубавиот период од

животот. Не предизвикува подотворената врата кон светот на возрасните. Не

растажува помислата дека овие четиринаесет години ќе ги одвее бурата на

животот, првата симпатија ќе исчезне додека трепнеме. Велат, свртот на воз-

расните знае да биде суров, да повредува, знае да биде различен од овој. Но

токму тоа не предизвикува да ѕирнеме низ вратата во светот на возрасните.

Ги слушаме нашите родители, нашите заштитници и водичи, за нивното дет-

ство, нивните моменти и години. Пред нас ја отв раат таа книга со спомени, а

внатре, во изобилство ги има нивните денови каде што тие биле она што сме

ние сега.Тие знаат, зашто минале низ патот по кој ние чекориме сега. И тие

стоеле каде што и ние стоиме сега, со сите наши амбиции исправени пред

најголемиот тинеџерски предизвик да се биде во светот на возрасните.

Bota e të rriturve — sfidë tinejxherësh

Rrjedhje e vazhdueshme dhe e pandryshueshme e gjërave—kjo ëshë bota përpara syve tanë. Lindim, vijmë në këtë

botë si krijesa të pafajshme dhe të pastra, rritemi, arrijmë pjekurinë, krijojmë…Radhitja e përhershme dhe e par-

rëzueshme e jetës. Nëpër të fshihen qëllimet, dëshirat tona si dhe frika jonë…

Katërmbëdhjetë vite, vite të shpirtit të vetëm tinejxherik, te personave të cilët jane duke filluar ta ndërtojnë jeten e

tyre, të jetojnë në të. Vitet më të bukura dhe të paharrueshme të cilat nuk anashkalohen në librin e kujtimeve të secilit

person. Bëjmë gabime por mësojmë nga ato. Tani po e ndërtojmë të ardhmen e cila nga ne varet se si do ta kemi, tani

po e zhvillojmë vetëdijen dhe ndjenjat, qëllimet dhe mendimet.

I duam gjërat që na plotësojnë, na bëjnë të lumtur. Shëtitjet e mbrëmjes nëpër qytet, rrugët e mbushura me gëzimin

dhe të qeshurat tona. Me zemër të plotë jetojnë në të gjitha ngjarjet dhe ndodhitë, gëzohemi. Pran të gjitha kthesave,

momenteve të lumtura, gjithmon ka diçka që do të trishtojë dhe do të lëndoj. Simpatia e parë, ndjenja e parë e dashurisë,

fluturimi i parë në “qiellin e shtatë”, fluturat në barkë, gjera të ëmbëla të cilat shum leht mund ta lëndojne zemrën tonë

të pastër fëmijërore.

Edhe përkundër krejt kësaj, jemi krenar për atë që jemi dhe çfar jemi. Ato jemi ne, me moton e tinejxherëve “ Më të

mëdhenj, më të fuqishëm dhe më të guximshëm”, të pandalshëm para asaj që synojmë edhe përkundër tentimeve të

prindërve dhe professorëve për të na bindur në të kundërtën. Këtu dhe tani!

Por përse mos mundemi të mbesim ato që jemi, tinejxherë të motivuar, këtu dhe tani? Përsëri rrjedha e gjërave merr

pjesë në periudhen më të bukur të jetës. Na sfidon dera paksa e hapur kah bota e të rrit-

urve. Na trishton mendimi se këto

katërmbëdhjetë vite do ti marrë fur-

tuna e jetës, simpatia e parë do te zh-

duket sa hap e mbyll sytë. Thonë, bota

e të rriturve din të jetë e ashpër, din të

lëndojë, din të jetë e ndryshme nga

kjo.Por pikërisht kjo është ajo që na sfidon

të shikojmë fshehurazi nëpër derë te bota

e të rriturve.

I dëgjojmë prindërit tanë, mbrojtësit dhe ud-

hërrëfyesit tanë, për fëmijërinë e tyre, për

momentet dhe vitet e tyre. Përpara nesh e

hapin atë libër të kujtimeve, ndërsa

brenda, në të janë ditët kur ato ishin ato

që ne jemi sot. Ato e dinë, sepse edhe

ato kanë ecur nëpër rrugën nëpër të

cilën ne jemi duke ecur sot. Edhe ato

kanë qëndruar aty ku ne qëndrojme

sot, me të gjitha ambiciet tona të

gatitura përpara sfidës më të

madhe tinejxherike për të qenë

në botën e të rriturve.

By Daniela Belevska, Ivona Chakarevska, Sara Gulicoska, Marija Betoska. Translated by Evzi Hani

Les Miserables is one of the most famous works of Victor Hugo.

The novel is divided into 5 chapters in which Hugo covers good and

evil, justice and law, religion and politics. The whole action of the

novel revolves around a former prisoner Jean Valjean ( also known

as prisoner 24601). Jean Valjean seek to be redeemed for everything

bad that he has done and starts to live a new life. But his dark life hunts

him everywhere.

The story begins in 1815 in Toulon, where the convicted, JV is released

after 19 years of prison: he got 5 years for stealing bread to feed his

starving sister and her children and another 14 years for

numerous unsuccessful escapes. Upon his release from

prison JV´s yellow passport documented his stay in prison

which led to being outcast from society. Then a bishop

took him in, fed and clothe him and saved him from a repeated entry to prison. JV begins to believe he should change

all the bad things he did and start helping people in distress. In an amazing combination of luck and perseverance, JV

became the richest man in one place and make use of the knowledge he learned in prison, helping the poor to find

work and accommodation. During this period he met Fantina, who was left without a husband and had to leave her

daughter with people to look after her so she can make a living. People with whom she had left her daughter had been

very bad. They used every opportunity to make more money and they turned Kozeta into their slave. Pressured by

poverty, Fantina sold her teeth and her hair and began to work as a prostitute. When JV found her she was on her death

bed, and she begged him to take good care of her daughter. Jean will make her wish come true, but will find himself in

a lot of problems. JV took Kozeta with him and they lived under different names. He began to love her like his own

daughter. When Kozeta grew up she fell in love with young Marius who also had been through a lot. He was apart from

his father and after his mother’s death he lived with his grandfather and auntie. Their love is mutual and they will see

each other every day across the park from their house. Their destinies all come to a crossroad as the people who looked

after Kozeta threatened JV, and Marius was hesitant to save JV. He was hesitant because he promised his own father

that he will do anything for the man that saved him. In this case the man was Tenardie. Still their love prevails. He saves

her father JV also returns the favour. When Marius gets wounded in the war JV saves him and takes Marius to his grand-

father. Kozeta goes to visit Marius every day which helps him to recover. Marius recovers and they will get married, JV

distances himself because he feels he is no longer needed. In that moment when all of his powers were released from

him, Marius and Kozeta enter JV´s room to ask forgiveness of him for any of their sins, Jean then uncovers the secret

of how jewellery is made for them to make money.

After the emotional goodbye, JV dies and Kozeta remains to watch over his body.

This novel is one of the top bestsellers in the world. It is a poignant drama about the challenges in life.

Victor Hugo “Les Miserables”

By Kate Markoska. Translated by Biljana Dimovska.

Клетници е едно од најпознатите дела на Виктор Иго. Романот е поделен на 5 дела и во негоИго ги разгледува доброто и злото, правдата и законот, религијата и политиката... Целотодејство во романот се врти околу поранешниот затвореник Жан Валжан ( познат и како за-твореникот 24601). Жан Валжан бара начин да се искупи за се она лошо што го направил ида почне да живее нов живот. Но сепак неговото мрачно минато го прогонува насекаде. Приказната започнува во 1815 година во Тулон, кога осуденикот Жан Валжан излегува од за-твор после 19 години поминати на тешка робија: 5 години за крадење леб за да ги нахранисвојата сестра и нејзините гладни дечиња и уште 14 години за бројните неуспешнибегства.Откако излегол од затворот Жан Валжан е одбегнуван од сите поради неговиот жолтпасош што укажувал на присуството во затворот. Кога еден бискуп ќе го прими кај себе, ќего нахрани и облече, ќе го спаси од повторното враќање во затворот, Жан Валжан почнувада верува дка треба да ги поправи сите лоши работи што ги направил и да почне да им по-мага на луѓето во неволја. Во еден неверојатен сплет на среќа и упорност, Жан Валжан ста-нува најбогатиот човек во едно место, збогатувајќи се со употреба на знаењата што ги научилво затворот. Им помагал на сиромашните, им наоѓал работа и сместување. Во овој периодтој ја запознава Фантина – сега веќе жена која што останала без својот маж, а морала и ќеркаси да ја остави кај некои луѓе за да ја чуваат, додека таа заработувала за живот. Луѓето сокои таа ја оставила својата ќерка биле многу лоши . Тие ја искористувале секоја можност зада земат што повеќе пари, а Козета ја претвориле во своја слугинка. Потисната од немаш-тијата, Фантина ги продава своите заби, својата коса, па и на крај почнува да работи какопроститутка. Кога Жан Валжан ја наоѓа таа е на смртна постела и го моли да ја земе нејзинатаќерка и добро да се грижи за неа. Жан ќе и го исполни тоа ветување, но ќе се најде во големипроблеми. Жан Валжан ќе ја одведе Козета со себе и ќе живет под други имиња. Ќе ја засакакако своја сопствена ќерка. Кога Козета ќе порасне ќе се заљуби во младиот Мариус кој истотака има потресно минато. Одделен е од татка си, и по смртта на својата мајка живее со дедаси и тетка си. Нивната љубов е обострана и тие ќе се гледаат секојдневно во паркот крај ку-ќата . и на крај сите нивни судбини се испреплеткуваат. Луѓето што ја чувале Козета му се за-

кануваат на Жан Валжан, а Мариус се двоуми далида го спаси или не, затоа што тој му ветил на својоттатко дека ќе направи се за човекот што го спасил,а во овој случај тоа е Тенардие. Сепак љубовта консаканата преовладува. Тој го спасува нејзиниоттатко. Но и Жан Валжан му враќа за услугата. КогаМариус е повреден во војната, Жан Валжан не-свесно го спасува и го носи кај неговиот дедо. Ко-зета секој ден ќе оди да го посетува Мариус, штовсушност му помага да оздрави. Откако Мариус ќеоздрави тие ќе се венчаат, а Жан Валжан ќе се по-влече мислејќи дека веќе не им е потребен. Токмуво моментот кога сите сили го напуштаат, во со-бата на Жан Валжан влегуваат Мариус и Козета,кои бараат прошка ако нешто му згрешиле, а ЖанВалжан им ја открива тајната како да прават накитод кој многу би заработиле. После потресното по-следно поздравување, Жан Валжан умира, а Ко-зета останува да бдее над неговото тело.Овој роман претставува еден од најпродаванитево светот. Потресна драма за сите предизвици воживотот.

Виктор Иго “Клетници”

By Kate Markoska

Viktor Igos “Mjerime”By Kate Markoska, translated by Evzi Hani

Mjerime është njëra nga veprat më të njohura tëViktor Igos. Bëhet fjalë për roman, të ndarë në

pesë pjesë ku Igo trajton të mirën dhe të keqen, tëdrejtën dhe ligjin, religjionin dhe politikën… E gjithë ngjarja sillet rreth të burgo-

surit të atëhershëm Zhan Valzhan ( i njohur edhe si i burgosuri 24601),i cili kërkon mënyrën që të shpaguajë për të gjithë tëkeqijat që ka bërë dhe të fillojë të jetojë jetë të re. Por,

përsëri e kaluara e errët e tij e shqetëson atë në çdo hap.Ngjarja fillon në vitin në 1815 në Tulon, kur i gjykuari ZhanValzhan del nga burgu pas 19 vitesh të kaluara në robëri të

rëndë: 5 vjet për vjedhje buke për ta ushqyer motrën dhefëmijët e tij të uritur si dhe 14 të tjera për ikjet e pasuk-sesshme.

Që kur ka dalur nga burgu Zhan Valzhan është injoruar nga tëgjithë për shkak të pasaportës të tij të verdhë që e ka treguar

gjatë qëndrimit të tij në burg. Kur një njeri do ta pranojë tekai, ta ushqejë e pajisë me veshmbathje dhe që do ta sh-pëtojë nga kthimi i sërishëm në burg, Zhan Valzhan fillontë besojë se duhet t’i përmirësojë të gjitha të këqijat e

bëra, kështuqë fillon t’u ndihmojë njerëzve që kanë nevojëpër ndihmë. Në një thurje të pabesueshëm fati dhe mundimi, ZhanValzhan arrin të bëhet njeriu më i pasur i rajonit falë aftësive që i fitoigjatë qëndrimit të tij në burg. U ka ndihmuar të varfërirve, u ka gjeturvende pune dhe vendqëndrim. Gjatë kësaj kohe ai e njoftoi Fantinën

– tashmë grua që ka mbetur pa burrin e saj, e detyruar që va-jzën e saj ta lë nën kujdesin e të tjerëve, përderisa ajo për-piqej të fitojë kafshatën e gojës. Njerëzit të cilët duhej tëkujdesen për vajzën e saj ishin shum të këqinj. Ato shfryt-zonin çdo mundësi që u jepej për t’i marrë sa më shum

të holla që ishte e mundur, kurse Kozetën – vajzën e Fantinës eshëndrruan në shërbëtoren e tyre. E shtypur nga varfëria, Fantina

shiti gjithçka, shiti të gjitha dhëmbët e saj, flokët dhe në fund pa asnjë zgjidhje tjetër detyrohet të merret me prostitu-cion. Kur Zhan Valzhani e gjen atë në gjendje të mjeruar pranë vdekjes, ajo e lut ta marrë vajzën e saj dhe të kujdesetmirë për të. Zhani do t’a mbajë premtimin, por një gjest i tillë do t’i sjellë shum telashe, këshut ata detyrohen të largohenbashkë dhe të jetojnë me emra tjerë. Ai do ta dojë Kozetën sikur të ishte vajza e tij. Kur Kozeta rritet, ajo dashurohetme Mariusin – djal i cili poashtu ka një të kaluar të hidhur. Ai është i ndarë nga babai i tij dhe pas vdekjes të nënës sëvet jeton me gjyshin dhe tezen e tij. Dashuria e tyre është e dy anshme dhe ato do të takohen çdo dit në parkun pranështëpisë. Në fund fatet e tyre çthuren. Njerëzit që e ruanin Kozetën i kërcënoheshin Zhan Valzhanit, kurse Mariusi ekishte me mëdyshje ta shpëtojë ose jo, për arsye se i ka premtuar babait të vet se do të bënte gjithçka për njeriun që eshpëtoi, në këtë rast ai është Tenardie. Gjithsesi dashuria mbi të dashurën mbizotëron. Ai e shpëton babain e tij poredhe Zhan Valzhani ia kthen për shërbimin e kryrer. Kur Mariusi lëndohet në luftë, Zhan Valzhani pa vetëdije e shpëtondhe e çon tek gjyshi i tij. Kozeta çdo ditë do të shkojë ta vizitojë Mariusin duke e ndihmuar që të shërojë sa më shpejt.Pas shërimit të Mariusit ato do të martohen, kurse Zhan Valzhan do të tërhiqet duke menduar se nuk u nevoitet mëatyre. Pikërisht në momentin kur Zhan Valzhanin e lëshojnë forcat, në dhomën e tij hyn Mariusi dhe Kozeta, të cilët ikërkojnë që t’i falë nëse kanë gabuar në diçka, Zhan Valzhan shfrytëzon nga rasti për t’ua zbuluar sekretin e tij se si tëbëjnë zbukurime, me çka ata do të mund të realizojnë shum të ardhura. Pas përshëndetjes tronditëse së fundit, ZhanValzhan vdes, kurse Kozeta qëndron e zgjuar mbi trupin e tij.Ky roman përfaqëson një nga bestselerët e parë në botë. Dramë prekëse dhe tronditëse për të gjitha sfidat e jetës.

By Marta Podniece

Multilingual communication is the oil that keeps the wheels of international co-operation turning, makes intercultural understanding possible and strengthensour sense of world citizenship.The Maltese as well as Dutch start learning a foreign language aged 5, Finnishschools teach up to 4 different foreign languages, and 80% of Danes are fluent inanother tongue. More or less they all learn English as the first foreign languageto study, as it’s spoken worldwide. But we want you to explore more of the amaz-ing variety of languages!We continue with the previous tradition of “DoRight” magazine providing you theLanguage Column to let you open plenty of doors to people’s hearts around theglobe or at least have fun, while trying to speak something… this time – originallyLatvian!

Čau; Sveiks [m]/ Sveika [f] Labdien! Kā tevi sauc? Mani sauc...No kurienes tu esi? Es esmu no... Kā tev iet? Labi; Forši Tu esi foršs [m]/ forša [f]Es esmu foršs [m]/ forša [f] Vienu alu, lūdzu! Priekā! Es tevi mīlu!Paldies!Uzredzēšanos Laimīgu ceļu!

...and don’tstop moving.

ЗдравоДобар денКако си викаш?Се викам...Од каде си?Јас сум од...Како си?Добрo; Многу доброTи си супер!Јас сум coolЕдно пиво молам!Наздравје!Те сакам!Фала!Пријатно; До гледањеДобар пат!

TungjatjetaDitë e mirë!Si quhesh?Unë quhem..Prej ku je?Unë jam prej...Si je?MirëTi je i lezetshëm/ti je e lezetshmeUnë jam i lezetshëmNjë birrë, ju lutem!Gëzuar!Unë të dua!Faleminderit!Mirupafshim!Udhëtim të mbarë!

Survival Kit in Latvian Macedonian Albanian

Brains of the month

Marta PodnieceIt’s a new challenge for me to work in multi-cultural environment and

I’m happy to work with creative, open-minded people and bring the

world the ideas and actions that inspire and makes this world maybe

just a little bit better [I hope]. We all came to this world with our own

reason, we work hard on achieving our goals, but still we can achieve

great things together and that’s what I like about magazine “Do Right”.

And sometimes it’s just enough with one smile, one small sign of under-

standing, one small ray of light in process of good changes...

Aleksandra Lazoroska & Radmila RistoskaWe’re happy and pleased for being part of this magazine. “Do Right” hasgiven us an opportunity to do what we want, to make friends. Do some-thing right. Here in our little “society”, teamwork is another branch of thetree that we call “the tree of our success”. Choosing the task for the mag-azine issue is something we all want. Your idea is accepted whether it isgood or not, whether it is convenient or not. Everyone respects youropinion and nobody makes you feel down. Besides working, associat-ing is another branch that all birds love. Making new friends, exchang-ing experiences and ideas with the volunteers is exactly what makes

our little “society” interesting, the right place for everyone to be.

Evzi HaniThis magazine is a gate of opportunities for people, who want to

expanse their knowledge. Many people say that “You can learn by traveling” but, I think that

sometimes happens the opposite, you can also learn from travel-

ers. We have the chance to create together a widespread spirit

mixed with multicultural color of young people, putting on paper the

reality. It is like a game in which you can’t lose, except to take the re-

ward after you finish the game.

Youth Forum EYE

“Do Right” with us

Dimce Kovacevski 1/136330 StrugaRepublic of MacedoniaTel: +389 46789360contact@youthforumeye.org.mk

doright.magazine@gmail.com

Supported by:

Agency of Youth and Sport