DOING BUSINESS 2015 - Ticaretrisk.gtb.gov.tr/data/52c2b9c5487c8e312c01317f/Doing Business 201… ·...

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Aralık 2014 RYKGM - Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi

1

DOING BUSINESS 2015

http://www.doingbusiness.org/~/media/GIAWB/Doing%20Business/Documents

/Annual-Reports/English/DB15-Full-Report.pdf

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI

RYKGM - EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ

ANKARA

YAYIN NO: 559

E.İ.NARİN, D.BAYKARA, A.ŞENALP

http://www.doingbusiness.org/~/media/GIAWB/Doing%20Business/Documents/Annual-Reports/English/DB15-Full-Report.pdf

http://www.doingbusiness.org/~/media/GIAWB/Doing%20Business/Documents/Annual-Reports/English/DB15-Full-Report.pdf


2

İÇİNDEKİLER

YÖNETİCİ ÖZETİ ............................................................................................................................... 3

1. GENEL DEĞERLENDİRME .................................................................................................. 5

2. DOİNG BUSİNESS’TE NELER DEĞİŞTİ? ......................................................................... 9

Doing Business 2015’teki Değişiklikler .......................................................................... 10

Doing Business 2016’daki Değişiklikler ......................................................................... 11

Mevcut Kalite Ölçeğinin Genişletilmesi .......................................................................... 13

3. İŞE BAŞLAMA ....................................................................................................................... 15

4. DOİNG BUSİNESS 2015 RAPORUNDA TÜRKİYE VE KARŞILAŞTIRMALAR ... 18

İşe Başlama Kriterinde Türkiye ......................................................................................... 19

İnşaat İzinlerinin Alınması Kriterinde Türkiye .......................................................... 21

Elektrik Temini Kriterinde Türkiye ................................................................................. 22

Tapu Siciline Kayıt Kolaylığı Kriterinde Türkiye ....................................................... 23

Kredi Temini Kriterinde Türkiye ...................................................................................... 24

Yatırımcıların Korunması Kriterinde Türkiye ............................................................ 25

Vergi Ödeme Kriterinde Türkiye ....................................................................................... 26

Sınır Ötesi Ticaret Kriterinde Türkiye ............................................................................ 27

Sözleşmelerin Uygulanması Kriterinde Türkiye ......................................................... 29

İflasın Çözümü Kriterinde Türkiye ................................................................................... 30


3

YÖNETİCİ ÖZETİ

Dünya Bankası (WB) ve Uluslararası Finans Kuruluşu (IFC) ortaklığıyla hazırlanan, 189

ülkenin iş yapma kolaylığı bakımından incelendiği Doing Business (DB) 2015 Raporu,

Doing Business göstergelerinin 10 tanesinin 8’inde önemli iyileştirmelerin yapılacağı iki

yıllık bir sürece girmiştir. Bu iyileştirmelerde amaç mevzuatın etkinliğinin ve kalitesinin

birlikte ölçülmesidir. Buna göre Doing Business 2015 raporuna yasal hakların gücü, kredi

bilgisinin yoğunluğu, iflasın yasal çerçevesinin gücü ve azınlık hissedarların hakları

konusunda daha fazla özellik eklenmiştir. Ayrıca rapora 100 milyondan fazla nüfusu olan

11 ekonomi eklenmiş ve iş yapma kolaylığı sınır skora uzaklığa dayanarak hesaplanmaya

başlanmıştır.

Doing Business tarafından yapılan hesaplamalara göre; 2007’den beri sınır ötesi ticaretin

en kolay yapıldığı yer Singapur olmuştur. İlgili başlıkta Singapuru Hong Kong takip

etmiştir. Türkiye ise sınır ötesi ticaretinde 2013 yılında 85 inci sırada iken 2014 yılında

92 inci sıraya gerilemiş ve 2015’te 90 ıncı sıraya yükselmiştir.

Ülkeler itibariyle işe başlama kriterine bakıldığında ilk sırada Yeni Zelanda’nın yer aldığı

görülmektedir. 2 günlük prosedür süresi ile Gürcistan 5 inci sırada yer alırken 3 günlük

süre ile Hong Kong 8 inci sıradadır. Hong Kong’da işe başlamak için yerine getirilmesi

gereken prosedür sayısı 3’tür.

Doing Business 2015 Raporunda Türkiye “İşe Başlama Endeksi”nde bir önceki rapor

dönemine göre 15 sıra ilerlemiş ve 79 uncu sırada yer almıştır. İşe başlama kriterine genel

olarak bakıldığında ülkemiz için “iş yapmayı zorlaştıracak değişiklikler” yapıldığı notu

düşüldüğü görülmektedir. İşe başlamak için 2014 yılında 6 prosedürü yerine getirmek

gerekirken bu sayı 2015 yılında 7 olmuştur. Gerekli prosedürleri yerine getirmek 6,5 gün

sürerken, işlemlerin maliyeti kişi başına gelirin %16,4’üne tekabül etmektedir.

İnşaat izinlerinin alınması kriterinde, 66 gün süren 5 prosedür ile Hong Kong ilk sırada

yer almaktadır. Gürcistan ise 8 prosedür ile 3 üncü sıradadır. 238,4 gün süren

prosedürleri ile Rusya ise 156 ıncı sırada yer almaktadır. İlgili kriterde, Türkiye 2014

yılında 137 inci sırada yer alırken 2015 yılında bir sıra yükselerek 136 ıncı sırada yer

almaktadır. İnşaat izni almak için ülkemizde 18 prosedür yerine getirmek gerekirken bu

prosedürleri yerine getirmenin süresi 169 gündür.


4

Ülkeler itibariyle elektrik temini kriterine baktığımızda ilk sırada Güney Kore

gelmektedir. 38 gün süren ve maliyeti kişi başına gelirin %1,4’üne denk gelen Hong Kong

ise 13 üncü sırada yer almaktadır. Bulgaristan 6 prosedür ile 125 inci Azerbaycan ise 7

prosedür ile 159 uncu sıradadır. Bu kriterde Türkiye’nin istikrarlı bir yükseliş izlediği

söylenebilir. Türkiye, 2013 yılında 67 inci sırada yer alırken 2014 yılında 35 inci ve 2015

yılında ise 34 üncü sırada yer almıştır.

Tapu siciline kayıt alt başlığında 2014 yılında 55 inci sırada yer alan Türkiye 2015 yılında

1 sıra ilerlemiş ve 54 üncü sıraya yerleşmiştir. Ülkemizde tapu siciline kayıt işlemini

tamamlamak için 6 gün süren 6 prosedürün yerine getirilmesi gerekmektedir. İlgili alt

başlıkta 1 gün süren tek prosedürlük bir işlem ile tapu siciline kaydın tamamlandığı

Gürcistan ilk sırada yer almaktadır. 10 gün süren 7 prosedür ile Bulgaristan 57 inci sırada

yer alırken 19 gün süren 8 prosedür ile Romanya 63 üncü sıradadır.

Kredi temini kriterinde Yeni Zelanda ilk sırada yer alırken Brezilya ülkemiz ile 89 uncu

sırayı paylaşmaktadır. Türkiye bu kriterde 2014 yılında 86 ıncı sırada iken 2015 yılında

3 sıra gerilemiş ve 89 uncu sıraya gelmiştir.

Yatırımcıların korunması kriterinde Yeni Zelanda ilk sırada yer alırken Bulgaristan

ülkemizin bir gerisinde 14 üncü sırada yer almaktadır. Türkiye 2014 yılında 12 inci sırada

yer alırken 2015 yılında 1 sıra gerileyerek 13 üncü sırada yer almaktadır.

Vergi ödeme kriterinde ilk sırada Katar yer almaktadır. Türkiye ise vergi ödeme

kriterinde 2014 yılında 50 inci sırada yer alırken 2015 yılında 56 ıncı sıraya gerilemiştir.

Sözleşmelerin uygulanması kriterinde Türkiye 2014 yılında 42 inci sırada yer alırken

2015 yılında 38 inci sıraya yerleşmiştir. İlgili kriterde ilk sırada Singapur yer almaktadır.

İflasın çözümü kriterinde ilk sırada Finlandiya yer almaktadır. Finlandiya’nın iflas

sisteminin etkinliği endeksi puanı 16 üzerinden 14,5’tir. Türkiye ilgili kriterde 2014

yılında 118’inci sırada yer alırken 2015 yılında 9 basamak yükselerek 109 uncu sıraya

yükselmiştir. İflas sisteminin etkinliğine baktığımızda ise 16 puanın en etkin durumu

simgelediği alt başlıkta Türkiye 8 puan almaktadır.


5

1. GENEL DEĞERLENDİRME

Dünya Bankası (WB) ve Uluslararası Finans Kuruluşu (IFC) ortaklığıyla hazırlanan, 189

ülkenin iş yapma kolaylığı bakımından incelendiği Doing Business (DB) 2015 Raporu,

önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da; işe başlama kolaylığı, inşaat izinlerinin alınması,

elektrik temini, tapu siciline kayıt, kredi temini, azınlık yatırımcıların korunması,

vergilerin ödenmesi, sınır ötesi ticaret, sözleşmelerin uygulanması ve iflasın çözümü

(tasfiye süreci) kriterlerine odaklanmıştır.

Bu yılın Doing Business raporu, Doing Business göstergelerinin 10 tanesinin 8’inde

önemli iyileştirmelerin tanıtılacağı iki yıllık bir sürece girmiştir. Bu iyileştirmeler,

mevzuatın etkinliğinin kalitesi ile birlikte desteklendiği yeni bir kavramsal çerçeve

sağlayacaktır. Birkaç istisna dışında, bundan önceki Doing Business göstergeleri temel

olarak, bir işe başlamak için gereken prosedürleri, zamanı ve maliyeti hesaplamak gibi

etkinliği ölçmeye odaklanmıştır. Bunlar ölçülmesi gereken çok önemli yönlerdir. Ancak

projenin önemi arttıkça, hesaplamalara mevzuatsal kaliteyi ölçecek biçimde eklemeler

yapılması ihtiyacı doğmuştur.

Doing Business Neleri İçermeye Devam Edecek ve Neler Eklenecek?

Doing Business’ın içermeye devam ettiği konular:

İşe başlamak için gereken prosedürler, süre, maliyet ve minimum sermaye

Bir depo inşa etmek için gereken prosedürler, süre ve maliyet

Elektrik bağlantısı kurmak için gereken prosedürler, süre ve maliyet

Mülkiyet devri için gereken prosedürler, süre ve maliyet

Taşınır teminat hakları ve kredi bilgi sistemleri

İlgili taraf işlemlerinde azınlık hissedarların hakları

Bütün vergi düzenlemeleri ile uyumlu olması için bir firmanın toplam vergi oranı,

ödemeleri ve süre

Limandan ithalat ve ihracat gerçekleştirebilmek için gereken dokümanlar, süre ve

maliyet

Ticari anlaşmazlığı çözmek için gereken prosedürler, süre ve maliyet

Ticari iflas için süre, maliyet ve sonuçlar

Doing Business 2015 raporuna eklenen konular:

Yasal hakların gücü ve kredi bilgisinin yoğunluğu hakkında daha fazla özellik

Azınlık hissedarların hakları konusunda daha fazla özellik

İflasın yasal çerçevesinin gücünün ölçümü

100 milyondan fazla nüfusu olan 11 ekonominin eklenmesi


6

Sınır skora uzaklığa dayanan iş yapma kolaylığı sıralaması

Gelecek yılın raporuna eklenecek konular:

İnşaat düzenlemelerinin kalitesinin ölçümü

Elektrik tedariğinin güvenilirliğinin ölçümü

Arazi yönetimi sistemlerinin kalitesinin ölçümü

Vergi ödemede sonradan dosyalama sürecinin ölçümü

Hukuki yönetim sistemlerinin kalitesinin ölçümü

Yeni veri, etkinlik ve kaliteyi beraber ele alacaktır. İflas davaları, iflas hukukunun iyi

düzenlendiği yerlerde daha hızlı çözülecek ve daha iyi sonuçlar alınacaktır. Mülkiyet

devri, iyi tapu idare sistemleri olan ekonomilerde daha hızlı ve daha az maliyetli olacaktır.

Ayrıca ticari anlaşmazlıklar, uluslararası geçerli iyi uygulamaları kullanan mahkemeler

tarafından daha etkin bir şekilde çözülecektir.

Bu yıl ilk defa, Doing Business bütün ekonomilerde önceden yaptığı gibi tek bir şehir için

değil, büyük ekonomilerde 2 şehir için veri toplamıştır. Yasal kurumların gücünü ölçen

göstergelerde bir ülkedeki 2 şehir arası farklılıklar bulunmamaktadır. Farklılıklar

düzenleyici süreçlerin karmaşıklığını ve maliyetini ölçen göstergelerde görülmektedir.

2004’den beri Doing Business raporu iş yapmayı kolaylaştıran 2.400’den fazla düzenleyici

reformu tespit etmiştir. 1 Haziran 2013 - 1 Haziran 2014 döneminde 123 ekonomi Doing

Business tarafından hesaplanan alanlarda en az bir reformu uygulamaya koymuştur. Bu

reformların %63’ünden fazlası düzenleyici süreçlerin maliyetini ve karmaşıklığını

azaltmıştır. Diğerleri ise yasal kurumları güçlendirmiştir. Küresel anlamda Doing

Business’in kapsadığı ekonomilerin %80’inden fazlasında sınır puana uzaklıkta iyileşme

gerçekleşmiştir. Bu da dünyanın büyük bölümünde iş yapmanın kolaylaştığı anlamına

gelmektedir.

Sahra-Altı Afrika, en fazla ekonominin bulunduğu bölge, düzenleyici süreçlerin

karmaşıklığı ve maliyetini azaltıcı 39 reform ve yasal kurumları güçlendirici 36 reform ile

2013/14 döneminde düzenleyici reformların en fazla yapıldığı bölge olmuştur. Önceki

yıllarda olduğu gibi bu yıl da Avrupa ve Orta Asya, en azından bir düzenleyici reformu

uygulayan ekonomiler arasında en büyük paya sahiptir. Sahra- Altı Afrika ise, en azından

bir düzenleyici reformu uygulayan ekonomiler arasında ikinci en büyük paya sahip bölge

olmuştur.


7

Şekil 1: İş Yapma Kolaylığı Açısından En Azından Bir Reform Gerçekleştiren Ekonomilerin Yüzdeleri

Kaynak: Doing Business 2015

2013/14 döneminde iş yapma kolaylığı açısından en fazla reform yapan 21 ekonomi

içinde, 10 tanesi Doing Business göstergelerine göre en iyi performansı göstermiştir:

Tacikistan, Benin, Togo, Côte d’Ivoire, Senegal, Trinidad and Tobago, Kongo Demokratik

Cumhuriyeti, Azerbaycan, İrlanda ve Birleşik Arap Emirlikleri. Bu en iyi 10 yenilikçi, iş

yapma kolaylığı açısından 40 düzenleyici reformu uygulamışlardır. En iyi 10 yenilikçinin

birçoğu, yüksek bürokratik engeller, siyasi istikrarsızlık ve zayıf finansal kurumları da

içeren birçok zorlukla karşı karşıya bulunmaktadır.

Şekil 2: 3 ya da Daha Fazla Alanda En Çok Gelişen 10 Ekonomi



8

10 en iyi yenilikçi arasında, çeşitli alanlarda yapılan iyileştirmeler sayesinde Tacikistan

en fazla ilerlemeyi kaydetmiştir. Tacikistan’da bir iş kurmak, yeni yazılımların

kullanılmaya başlanması ile artık daha kolay hale gelmiştir. Aidatların düşürülmesi inşaat

izinlerinin daha az maliyetli olmasını sağlamış ve kurumsal gelir vergisini doldurmak ve

ödemek için elektronik bir sistem, katma değer vergisi ve hizmet vergileri, vergileri

ödemeyi kolaylaştırmıştır. Tacikistan Kredi Bilgi Bürosu, Haziran 2013’te kredi skorlarını

sağlayarak kredi bilgisine ulaşımı geliştirmiştir.

10 en iyi yenilikçinin 8’i işe başlamayı kolaylaştırıcı reformlar gerçekleştirirken 7’si kredi

teminini kolaylaştırıcı reformlar yapmışlardır. Bu değişikliklerin bazıları ulus ötesi

girişimler tarafından ilham alınmıştır.

Kredi almayı kolaylaştırıcı reformlar ulusal düzeyde üstlenilmiştir. Birleşik Arap

Emirlikleri Kredi Bürosu, Ekim 2013’te kredi bilgisini takas etmeye başlamıştır. Bunun

sonucunda, kredi bürosu müşterilerin 90 günden fazla ödenmemiş borçlarını tespit

edebilmiştir. İrlanda, kredi kayıt kuruluşu ve operasyonu için yeni bir eylem temin eden

kredi bilgi sistemini iyileştirmiştir. Trinidad ve Tobago’da yeni bir iflas hukuku, iflas

süreçlerinde daha çok esneklik sağlayarak güvenli alacaklıların haklarını güçlendirmiştir.

10 en iyi yenilikçinin 6’sı mülkiyet başvuru süreçlerinde reform yapmıştır. 6 ülke de

azınlık pay sahiplerinin haklarını güçlendirmiştir. Côte d’Ivoire, Senegal, Togo ve Birleşik

Arap Emirlikleri her iki alanda reform gerçekleştiren ülkeler olmuştur. Bu dört ekonomi,

pay sahipleri için ilişkili tarafların işlemlerine ait olan dokümanların teftişi ve teftişi

gerçekleştirecek denetçinin atanmasını mümkün hale getirerek azınlık pay sahiplerinin

korunmasını güçlendirmişlerdir.


9

2. DOİNG BUSİNESS’TE NELER DEĞİŞTİ?

2003’te Doing Business göstergeleri ilk defa oluşturulduğundan bu yana ticaret

düzenlemelerindeki iyi uygulamalar değişiklik göstermiştir. Teknolojinin ilerlemesi

hükümetlerin vatandaşlarla ve iş dünyasıyla iletişim yollarını değiştirmiştir. Yeni

gelişmeler Doing Business metodolojisini genişletme ve güncelleştirme ihtiyacı

doğurmuştur.

Değişikliklere Genel Bir Bakış

İş yapma kolaylığı sıralamasını hesaplamada değişiklik yapılması, büyük ekonomilerdeki

şehirlerin örnekleminin artırılması, gösterge setlerinin kapsamının genişletilmesi olmak

üzere 3 alanda değişiklik yapılmıştır.

i. Sıralama Hesaplamasında Değişiklik Yapılması

Doing Business iş yapma kolaylığı sıralamasını yayınlamaya devam etmektedir. Bu yılın

raporundan itibaren sıralama, yüzdelik puan şeklinde değil, sınır puana uzaklığa

dayanmaktadır. Sınır puana uzaklık; her bir ekonominin performansları arasındaki farkı

ve her bir göstergedeki en iyi performansı göstermektedir. Örneğin, yasal hakların gücü

indeksi için (0-12 arasında puan alıyor) sınır, hiçbir ekonomi bu skora erişmemiş olsa bile

en iyi teorik skora göre belirlenmektedir(bu durumda 12). Diğer göstergelerin geneli için

sınır, en düşük sayı olarak belirlenir. Örneğin, işe başlamak için prosedürlerin sayısı 1

olarak belirlenir.

Sınır puana uzaklık metodolojisine dayanan sıralama hesabı yüzdelik sıralamasına

dayanan metodoloji ile oldukça ilişkilidir. Ancak sınır puana uzaklık skoru, hem

ekonomilerin nasıl sıralandığını hem de aralarında ne kadar fark bulunduğunu

gösterdiğinden yüzdelik sıralamasına göre daha fazla bilgi içermektedir.

ii. Dâhil Edilen Şehirlerin Örnekleminin Genişletilmesi

En başından itibaren Doing Business, bütün ülkeyi temsil ettiğini varsayarak her bir

ekonomideki en büyük ticaret kentine yoğunlaşmıştır. Göstergeye ve ekonominin

büyüklüğüne dayanarak, ekonomik düzeyde sonuçlara varılırken bu yoğunlaşma bir

kısıtlılık olabilmektedir.


10

Bu soruna değinmek için, bu yıl Doing Business 100 milyon ve üzeri nüfuslu geniş

ekonomilerdeki şehirlerin örneklemini genişletmiştir. Bugün bu durumda olan 11

ekonomi bulunmaktadır; Bangladeş, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Japonya,

Meksika, Nijerya, Pakistan, Rusya ve ABD. Bu ekonomilerin her biri için örneklem artık

ikinci en büyük ticaret kentini içermektedir. Bu ekonomilerin seçilmesinde nüfus

büyüklüğünün kriter olarak kullanılmasının iki ana sebebi vardır: İlk olarak, fazla nüfuslu

ekonomilerin büyüklükleri ve çeşitlilikleri nedeniyle, göstergelerdeki performanslarında

farklılık görülmesi daha muhtemeldir. İkinci olarak, bir ekonomide nüfus ne kadar

fazlaysa ticaretteki iyileştirmelerden yarar görebilecek insan sayısı o kadar fazla

olacaktır.

iii. Gösterge Setlerinin Kapsamının Genişletilmesi

Doing Business gösterge setlerinin 10’u içerisinde 8’inin iki yıllık bir süreçte

iyileştirilmesi planlanmıştır. İyileştirmeler iki ana sorunu çözmeyi hedeflemektedir. İlk

olarak, devlet dairesi tarafından verilen bir hizmeti ya da bir işlemin verimliliğini ölçen

gösterge setlerinde, o hizmetin kalitesine odaklanılacaktır. İkinci olarak, düzenlemenin

kalitesini ölçen gösterge setlerinde ( küçük yatırımcıların korunması gibi), odaklanılacak

nokta örtülü alanlarda iyi uygulamalar olacaktır.

DOİNG BUSİNESS 2015’TEKİ DEĞİŞİKLİKLER

İflasın Çözümü (Tasfiye Süreci)

İflasın çözümü göstergeleri; süreyi, maliyeti, örnek bir firma için iflas sürecinin

sonuçlarını ve güvenli alacaklılarının durumunu ölçmektedir. Göstergeler temelde iflas

mahkemesi sisteminin etkinliğine odaklanmıştır. Ancak, firma çalışmaya devam etsin ya

da etmesin, iflas sürecinin sonunda göstergeler, iflas yönetmeliğinin kalitesinin bazı

boyutlarını önceki raporlarda ele almıştır. Bu yılın raporunda göstergeler, iflasın yasal

çerçevesinin gücünü bariz bir şekilde ölçerek daha ileri gitmiştir.

Yeni bir gösterge olan iflas çerçevesinin gücü endeksi, Etkili İflas ve Alacaklı/Borçlu

Rejimi İçin Dünya Bankası’nın İlkeleri ve Birleşmiş Milletler Komisyonu Uluslararası

Ticaret Hukukunun İflas Hukuku Kılavuzu doğrultusunda iyi uygulamaları ölçmektedir.


11

Endeksin ölçtüğü dört boyut vardır. İlk olarak, borçlular ve alacaklıların tasfiye

işlemlerine başlama hakkının olup olmadığı, yeniden örgütlenme işlemleri ya da her ikisi

ve borçlunun ödeme aczinde olup olmadığını belirlemede hangi standardın kullanıldığı

kayıt altına alınmaktadır. İkincisi, tasfiye işlemleri sürecinde, başlangıç sonrası

finansmanına izin veriliyor mu ve başlangıç sonrası alacaklılara ne düzeyde öncelik hakkı

tanındığı gibi konularda borçlunun kontratlarına ne olduğu test edilmektedir. Üçüncü

olarak, yeniden örgütlenme planı için onay süreci test edilir ve bu plan için esas

gereklilikler ölçülür. Son olarak, tasfiye işlemlerine hangi alacaklıların grup olarak

katılabileceği ve bireysel alacaklıların dava açmak için hakları dikkate alınır.

DOİNG BUSİNESS 2016’DAKİ DEĞİŞİKLİKLER

Mülkiyet Kaydı

Mülkiyet kaydı gösterge seti prosedürleri bir mülkün bir şirketten başka bir şirkete

geçirilmesinin zaman ve maliyetini 2004 yılından beri ölçmüştür. Gösterge seti, Doing

Business 2016’dan başlayarak saha yönetim sistemlerinin güvenilirliğini, saydamlığını ve

coğrafik kapsamını içerecek şekilde genişletilecektir.

İnşaat İzinlerinin Alınması

İnşaat izinleri için şu an kullanılan gösterge seti bir depo inşa etmek için gereken

prosedürleri, süreyi ve maliyeti ölçmektedir. Bu göstergelerin arasında gerekli lisanların

ve izinlerin alınması, gerekli bildirimlerin ve denetimlerin yapılması ve yaralı

bağlantıların kurulması bulunmaktadır. Gösterge seti Doing Business 2016’da inşaat

yönetmeliğindeki iyi uygulamaları ölçecek biçimde genişletilecektir.

Değişiklikler, inşaat çevrelerinin karşı karşıya kaldığı önemli sorunları ele alacaktır.

Bunlardan biri, yönetmeliğin kusurlu yapılmış binalardan halkı koruma fonksiyonunu

yerine getirebilir olduğunu garanti altına almak amacıyla kurallarda netliğe ihtiyaç

duyulmasıdır. Netliğin haricinde, ekonomik ve teknolojik değişimlere ayak

uydurulabilmesi için inşaat kuralları şartlara göre uyarlanabilir olmalıdır. Bu

karakteristikleri belirleyebilmek için, düzenleme kalitesine ilişkin yeni bir gösterge,

inşaat kodu ya da inşaat düzenlemelerinin bir bina sahibi olmak için gereklilikleri


12

belirlemede ne kadar açık olduğunu ve düzenlemelerin ne kadar erişilebilir olduğunu

inceleyecektir.

Düzenlemelerin net ve ulaşılabilir olmasının ötesinde, gösterge denetleme

mekanizmalarının etkinliğini ölçecektir. İyi denetleme mekanizmaları kamu güvenliğini

sağlamak açısından önemli rol oynamaktadır. Ayrıca bu mekanizmalar, yapısal hataları en

aza indirerek binaların uygun güvenlik standartlarına sahip olduğunu garanti altına

almaktadır. Yeni gösterge, kalite kontrolünü inşaat öncesi, inşaat süresince ve inşaat

sonunda olmak üzere 3 aşamada yapacaktır.

İnşaat öncesi kalite kontrolü ölçümü 2 noktaya değinecektir: mimari planlar ve çizimlerin

inşaat düzenlemeleri ile uygun olduğunu hangi kurumun doğrulaması gerektiğine ve

inşaat izni başvurularını inceleyen ve onaylayan grup ya da komiteye kimin kara

verdiğine. İnşaat süresince kalite kontrolü ölçümü 3 noktayı araştıracaktır: inşaat

süresince hukuken gerekli olan zorunlu denetimlerin(varsa) hangi biçimlerde olduğu, bu

denetimleri yürütmekten hangi kurumun sorumlu olacağı ve hukuken gerekli olan

denetimlerin gerçekten yürütülüp yürütülmediği. İnşaat sonrası kalite kontrolü ölçümü

de aynı zamanda 3 noktayı araştıracaktır: binanın onaylanmış planlar ve inşaat

düzenlemeleri doğrultusunda yapıldığını doğrulamak için son bir denetimin hukuken

gerekli olup olmadığı; son denetimin yapılmasından hangi kurumun sorumlu olduğu;

hukuken gerekli kılınan son denetimin gerçekten yapılıp yapılmadığı.

Elektrik Temini

Elektrik temini için kullanımda olan veri seti standart bir depo için elektrik bağlantısı

temin etme sürecinin süre ve maliyet etkinliğini ölçmektedir. Bağlantı sürecinin etkinliği

elektrik sektörünün toplam etkinliği için yararlı bir etken olsa da bu ölçümler sadece

sektörün performansının sadece küçük bir parçasını oluşturmaktadır. Elektrik bağlantısı

kurmanın yüksek maliyeti ve karmaşık yapısının ötesinde, yetersiz ya da güvenilmez güç

temini iş etkinliği açısından, özellikle gelişen dünyada önemli bir kısıtlama olarak

algılanmaktadır.

Elektrik sektörüne daha mükemmel bir bakış sunmak için, Doing Business enerji arzının

güvenilirliğini sağlamak amacıyla elektrik temini göstergelerinin kapsamını

genişletecektir. Genişletilmiş veri seti Doing Business 2016’da yayımlanacaktır.


13

Vergilerin Ödenmesi

Vergilerin ödenmesi göstergeleri, orta büyüklükte bir şirketin belirli bir yılda ödemesi

gereken vergileri ve zorunlu katkıları ölçtüğü gibi aynı zamanda vergileri ve katkıları

ödemenin idari yükünü de ölçmektedir. Göstergeler şu an sadece 3 ana vergi

kategorisinde(tüketim vergileri, kazanç vergileri, işçilik vergileri) hazırlama, doldurma ve

ödeme ile bağlantılı idari yükü ölçmektedir. Ancak vergi denetimleri, vergi iadesi ve vergi

itirazını içeren daha sonraki süreç, firmalar üzerinde önemli bir idari yük haline

gelmektedir. Doing Business 2016’dan itibaren, vergilerin ödenmesi gösterge seti

bahsedilen süreçleri de kapsayacak hale getirilecektir.

Sözleşmelerin Uygulanması

Sözleşmelerin uygulanması göstergeleri iki firma arasındaki ticari anlaşmazlıkları

çözümlemek için zaman, maliyet ve prosedürleri ölçmektedir. Göstergeler, hukuki

altyapının kalitesini direk olarak değinmeden ticari mahkeme sisteminin etkinliğine

odaklanmıştır.

Doing Business 2016’da gösterge seti, ticari mahkemelerde kalite ve etkinliği teşvik eden

iyi uygulamalara odaklanarak hukuksal kalite ve mahkeme altyapısının çeşitli bölümlerini

kapsayacak şekilde genişletilecektir.

MEVCUT KALİTE ÖLÇEĞİNİN GENİŞLETİLMESİ

Kredi temini ve küçük yatırımcının korunması göstergeleri önceki raporlarda, mevzuata

ilişkin kaliteyi bazı yönleriyle ölçmekteydi. Bu gösterge setleri, iyi uygulamalar hakkında

daha yeni bilgiyi toplamak amacıyla bu yılın raporunda daha genişletilmiştir.

Değişiklikler, bu yılın iş yapma kolaylığı sıralamasına yansıtılmıştır.

Kredi Temini

Kredi temini göstergeleri, alacaklı ve borçluların teminat işlemlerinde ve kredi bilgisinin

paylaşımında yasal haklarını ölçmektedir. Yasal haklar endeksinin içinde toplanmış

ölçekler, iflas ve teminat hukukunun borç vermeyi kolaylaştıran özellikleri içerip

içermediğine odaklanmaktadır. Kredi bilgi endeksinin içinde toplananlar, kredi büroları

ve sicil daireleri aracılığıyla kredi bilgisinin kapsamı, amacı ve erişilebilirliğine


14

odaklanmaktadır. Her iki ölçek seti de iyi uygulamaları daha fazla içerecek şekilde

genişletilmiştir.

Azınlık Yatırımcının Korunması

Yatırımcının korunması göstergesinin ismi bu yıl, kapsamını daha iyi yansıtmak amacıyla

azınlık yatırımcının korunması olarak değiştirilmiş ve göstergenin kapsamı da

genişletilmiştir.

Göstergeler karakteristik olarak, yöneticilerin kişisel kazanç için şirket varlıklarını kötüye

kullanımına karşı azınlık hissedarını korumadaki gücü ölçmekteydi. Bu yıl, ilgili taraf

işlemlerinin ötesinde şirket yönetiminde hissedarların haklarını ölçmek için yeni bir

gösterge eklenmiştir. Yeni gösterge, hissedar yönetim endeksinin kapsamı, çeşitli veriler

ve bilgiler içermektedir:

Temel kurumsal kararlarda hissedarların hakları ve rolleri

Yönetim yapısı

Saydamlık

Yasal giderlerin tahsisi


15

3. İŞE BAŞLAMA

Resmi tescil işletmeler ve ülke ekonomisinin tümü için önemli faydalar sağlamaktadır.

Tescil edilmiş firmalar ticari bankalar ve mahkemeler tarafından sağlanan yasal ve

finansal hizmetlerden faydalanabilmektedir. Çalışanları da sosyal güvenlik korumasından

yararlanabilmektedir.

Şirket tescili işletmeye yasal bir kimlik sağlamakta ve kanun sistemine katılımını

arttırmaktadır. Böylece işe başlamanın nispeten kolay veya zor olmasının önemli

ekonomik sonuçları ortaya çıkabilmektedir.

Düzenleyici reformların resmi işletmelerin başlangıcını kolaylaştırmasıyla, yeni tescil

edilen firma sayısı ve verimliliğin arttığı, bununla birlikte yüksek oranda istihdam

sağlandığı düşünülmektedir. Diğer taraftan, aşırı hantal işe başlama düzenlemesi, rüşvet

ve kayıt dışılığa neden olmaktadır.

Etkili tescil nedir?

Şirket tescili sağlıklı ekonominin kritik bir unsurudur. Bir şirket tescil kayıtları ve

güncellemeleri yeni ve mevcut şirketlerin yetki alanı hakkında bilgi ve tescilli

kuruluşların, şirket yasaları da dâhil olmak üzere mevcut düzenleyici çerçeve altında

uyulması gereken yükümlülüklere uymasını sağlar. Böylece işletmelere benzersiz bir

kimlik sağlanmakta ve iflas etmiş firmalar kayıttan düşülmektedir. Tescil tarafından

sağlanan diğer hizmetler genellikle; işletme isim araması yapılması, şirket adı

rezervasyonu ve işletme başvurularının işlenmesidir.

Bu fonksiyonlar hükümete vergi uyumunu ölçme ve mülkiyet türüne, işletme boyutuna

veya ekonomik sektöre göre diğer işletme istatistikleri elde etme olanağı sağlar. Ayrıca

hükümete hangi kuruluşların kamu ihalelerine katılmaya ve teklif vermeye elverişli

olduğunu belirlemeye olanak verir. (genellikle sadece resmi kayıtlı işletmeler) Ek olarak

tüketici korumasını da artırmakta, Ticari lisanslar, genellikle bir işleteme faaliyetleri

belirli “yüksek riskli” sektörlerde(örneğin yiyecek hazırlama ve eczacılık ürünleri) gerekli

sağlık, güvenlik ve çevresel standartların karşılanmasını sağlayan bir kalite kontrolü

temsil eder.


16

Günlük hizmetler sağlayan bir tescilin verimliliğini değerlendirirken, birçok unsurun

önemli olduğu düşünülür; kapsamlı bir elektronik veri tabanı, işletme tescili için bir tek

durak (one stop shop) ve bir çevrimiçi platform. Etkili bir elektronik veri tabanı yeni ya

da mevcut işletmeler hakkında güncel bilgileri ve belgeleri muhafaza eder ve ister tescil

ofisinin yerinde ister çevrimiçi olsun bu bilgileri kolay ulaşılabilir yapar. Tarihsel olarak

kayıtlar kâğıt bazlı formatta muhafaza edilmekteydi. Bilgisayarlaşma eğilimiyle birlikte

işletme tescil kayıtları elektronik olarak depolama ve koruma sağlanmıştır. Bu sadece veri

girişindeki ve işletme bilgilerindeki güncellemelerindeki hataları azaltmakla kalmamış

bununla birlikte aramaları da hızlandırmıştır. Ek olarak kayıtların elektronik ortamda yer

alması istatistiklerin daha hızlı çıkarmayı sağlamaktadır.

İşletme tescilinde tek durak (one stop shops) giderek daha yaygın hale gelmektedir.

Küresel olarak 100 ekonomi başlatmış durumdadır. Bunlarda 64 tanesi düşük ve orta

gelirli ekonomilerde yer almaktadır. Tek durak işletme tescil sürecinde birçok işi

tamamlamak için tek bir hizmet noktası sağlamaktadır. Bu nokta girişimcilerin sırayla

ziyaret ettiği birkaç hükümet temsilcisinden oluşan ofisten ya da birkaç pencereden

oluşabilmektedir. Bazı tek duraklar bir girişimci ve işletme tescilinde yer alan tüm

hükümet temsilcileri arasında etkileşim noktası “one-window shops”sağlamaktadır.

Bu tek duraklarda girişimci işletme tescili için gerekli tüm evrakları tek pencereden

sunmakta ve sonra evraklar ilgili hükümet temsilcilerine işlem ve onay için

dağıtılmaktadır.

Küresel Eğilim İşe Başlamada Elektronik Sisteme Gitmekte

Bir süreci çevrim içi (çevrimiçi) sisteme taşımak verimliliği bir adım ileriye

götürmektedir. Doing Business verilerine göre ele alınan 189 ekonominin 144 tanesi işe

başlamada çevrimiçi platformlar getirmiştir. Girişimciler kuruluş belgelerini elektronik

olarak doldurmakta hatta tüm şirket kuruluş sürecini çevrimiçi olarak tamamlamaktadır.

2013 yılında Dünya Bankasının dünyadaki 95 ekonomi üzerinde yapmış olduğu Girişimci

anketinde (World Bank Group Entrepreneurship Survey in 2013), çevrimiçi hizmetlerin

şirket tescillerinde yaygın olarak kullanıldığı rapor edilmiştir. Ankette yer alan

ekonomilerin % 60’ı çevrimiçi başvuru hizmeti sunmakta ve %58’i ise şirket kayıtlarını

uzaktan yapmaya imkân tanımaktadır. Yeni Zelenda ve Singapur’da girişimciler tüm

şirket kuruluş sürecini çevrimiçi olarak tamamlayabilmektedirler.


17

Bazı ekonomiler özellikle orta ve düşük gelirli ekonomiler bir şirket aramasının yapılması,

şirket kayıt formlarının doldurulması ve gönderilmesi ve bir elektronik kimlik

numaralarının verilmesi gibi bazı işlemleri çevrimiçi yapmaya olanak tanıyarak

dijitalleştirme sürecine başlamışlardır.

Etkili bir çevrimiçi kayıt sistemi oluşturabilmek için, tüm kağıt bazlı tescil kayıtlarının tek

bir veri tabanı altında dijitalleştirilmesine ve çevrim içi şirket ismi arama, elektronik belge

doldurma ve ücret ödeme fonksiyonlarının etkin hale getirilmesine ihtiyaç

duyulmaktadır.

Elektronik Siteme Geçişte Ne Kazanımlar Elde Edilmekte?

İşletme tescilinde çevrimiçi sistemin kullanılması birçok avantaj sağlamaktadır. Çevrimiçi

sistemler hükümet yetkilileriyle görüşme, sırada bekleme ve bazı bilgilerin eksik ve yanlış

olduğu ortaya çıkarsa geri dönme ihtiyacını ortadan kaldırarak süreci daha hızlı ve verimli

yapmaktadır. Şekil 3’te de yer alan, 71 ekonomiden elde edilen verilere analizi sonucuna

göre; şirketlerin işletme tescili için çevrimiçi sistemleri kullanması sürecin önemli ölçüde

daha hızlı tamamlanmasını sağlamakta ve birçok durumda çevrimiçi tescil kâğıt bazlı

tescile göre daha az maliyetli ya da girişimciye hiçbir maliyeti olmamaktadır.

Ayrıca, Çevrimiçi tescil hizmetlerini kullanmak yolsuzluk ve rüşvet fırsatlarını da

azaltmaktadır. Girişimcilerin kamu görevlileriyle etkileşim içinde olmadığı yerde, gayri

resmi ödemeleri kullanmak ve rüşveti teşvik edici kasıtlı ertelemelerle karşılaşmak daha

az olasıdır.

Şekil 3: Çevrimiçi Tescil İşletme Başlangıcını Daha Hızlı ve Ucuz Yapmakta

Kaynak : Doing Business 2015


18

Ülke Örneği

Rwanda özel sektör gelişimini arttırmayı reform ajandasında birinci öncelik yapmıştır.

Ayrıca işletmenin tescilini kolaylaştırmakta bu gelişimin bir parçasıdır.

Şili kayıt dışı sektörleri azaltmak ve şirketleri resmileştirmeyi teşvik çalışmalarına

başlamıştır. Bu çabaların sonucunda Şili kanunları limited şirketler için elektronik tescili

olanaklı hale getirmiştir. Tescilde elektronik hizmetlerin başlamasından 7 hafta içinde,

yeni limited şirketlerin yaklaşık yarısı yeni çevrimiçi tescil yoluyla oluşturulmuştur.

İngiltere’nin şirket tescili elektronik hizmetleri ve veri şeffaflığını aktif şekilde teşvik

etmektedir.

4. DOİNG BUSİNESS 2015 RAPORUNDA TÜRKİYE VE

KARŞILAŞTIRMALAR

Doing Business 2015 raporunda Türkiye üst orta gelir sahibi Avrupa ve Merkezi Asya

ülkesi olarak yer almaktadır. 2014 yılında rapor dönemine ait genel sıralaması 51 olan

Türkiye’nin 2015 yılında 4 basamak gerilediği ve 189 ülke içinde 55 inci sırada yer aldığı

görülmektedir. Alt kriterler itibariyle bakıldığında Türkiye’nin yeri aşağıdaki gibidir:

Tablo 1: Kriterler İtibariyle Türkiye’nin Doing Business Sıralaması (2014-2015)

Başlıklar DB 2015 Rank DB 2014 Rank

İşe Başlama 79 64 İnşaat İzinlerinin Alınması 136 137 Elektrik Temini 34 35 Tapu Siciline Kayıt 54 55 Kredi Temini 89 86 Yatırımcıların Korunması 13 12 Vergilerin Ödenmesi 56 50 Sınır Ötesi Ticaret 90 92 Sözleşmelerin Uygulanması 38 42 İflasın Çözümü 109 118


Rapor genelinde ülkemizin işe başlama alanında noter ve kayıt ücretlerinde artışa gitmesi

nedeniyle iş yapabilirliği zorlaştırdığı vurgulanmıştır. Vergilerin ödenmesi başlığına

baktığımızda ise sosyal sigorta priminde işveren payını artırılmasından dolayı vergi

maliyetlerinin artmakta olduğu eleştirisi yapılmıştır. Sözleşmelerin uygulanması başlığı

ise Türkiye’nin iş yapabilirliği kolaylaştıracak adımlar attığı tek kriter olarak ön plana


19

çıkmaktadır. İlgili başlıkta mahkeme kullanıcıları için elektronik dosyalama sisteminin

hayata geçirilmesinin iş yapabilirliğe olumlu etkileri olduğu belirtilmektedir.

İŞE BAŞLAMA KRİTERİNDE TÜRKİYE

Doing Business 2015 Raporunda Türkiye “İşe Başlama Endeksi”nde bir önceki rapor

dönemine göre 15 sıra ilerlemiş ve 79 uncu sırada yer almıştır. İşe başlama kriterine genel

olarak bakıldığında ülkemiz için “iş yapmayı zorlaştıracak değişiklikler” yapıldığı notu

düşüldüğü görülmektedir. İşe başlamak için 2014 yılında 6 prosedürü yerine getirmek

gerekirken bu sayı 2015 yılında 7 olmuştur. Gerekli prosedürleri yerine getirmek 6,5 gün

sürerken, işlemlerin maliyeti kişi başına gelirin %16,4’üne tekabül etmektedir.

Tablo 2: Yıllar İtibariyle Türkiye’de İşe Başlama

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 63 61 73 64 79

Prosedürler (Adet) 6 6 6 6 6 6 6 6 6 7

Süre (Gün) 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6,5

Maliyet (Kişi Başına Gelire Göre %)

27,4 26,5 20,7 14,9 14,2 17,2 11,2 10,5 12,7 16,4

Asgari Ödenmiş Sermaye (Kişi Başına Gelire göre %)

20,9 18,7 16,2 10,9 9,5 9,9 8,7 7,2 13,2 12,1


Tablo 3: DB 2015 Türkiye’de İşe Başlama Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

4

Tü

rkiy

e

Aze

rba

yca

n

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Ho

ng

Ko

ng

Sıralama 64 79 12 49 5 38 34 8

Prosedürler (Adet) 6 7 3 4 2 5 4,4 3

Süre (Gün) 6 6,5 5 18 2 8 11,2 2,5


12,7 16,4 3,1 0,8 3,4 2,1 1,2 1,4

Asgari Ödenmiş Sermaye (Kişi Başına Gelire göre %)

13,2 12,1 0 0 0 0,7 0 0



20

Ülkeler itibariyle işe başlama kriterine bakıldığında ilk sırada Yeni Zelanda’nın yer aldığı

görülmektedir. 2 günlük prosedür süresi ile Gürcistan 5 inci sırada yer alırken 3 günlük

süre ile Hong Kong 8 inci sıradadır. Hong Kong’da işe başlamak için yerine getirilmesi

gereken prosedür sayısı 3’tür. Türkiye’de 6,5 gün süren işlemlerin ayrıntısı aşağıdaki

Tablo 4’de verilmiştir. İlgili işlemlerden en uzun süren işlemin “ticaret sicilinde tescil

işlemi” olduğu görülmektedir. En maliyetli işlem ise “gerekli belgelerin hazırlanarak

notere sunulması” dır. Söz konusu işlem 1.371 TL tutmaktadır.

Tablo 4: İşe Başlama Kriterinde Süre, Maliyet ve Prosedürler

Prosedür Süre Maliyet

Protokollerin ve belgelerin MERSİS

üzerinden online sunumu

1 günden az Bedelsiz

Belgeleri hazırlamak ve notere

sunmak

1 gün Kağıt Bedeli:120 TL

Firma Belgelerinin Noter Onayı

(5 Nüsha): 1.200 TL

Yetkili kişinin imzasının

noterce tasdiki: Kişi başı 51 TL

Toplam:1.371 TL

Rekabet Kurumu’nun hesabına

sermayenin belirli bir kısmını

depozito olarak yatırmak

1 gün

Sermayenin %0,04’ü

Başlangıç sermayesinin %25’nin

bankaya yatırılması

1 gün Bedelsiz

Ticaret siciline kayıt için başvurmak 2 gün Prosedür ayrıntılarına göre

belirlenir

Tutulması zorunlu kanuni defterlerin

noterce tasdiki

1 gün (diğer

işlemlerle eş anlı)

Prosedür ayrıntılarına göre

belirlenir

Sicil müdürlüğündeki vergi ofisinde

gerekli işlemlerin tamamlanması

1 gün Bedelsiz


Tablo 5: Yıllar İtibariyle Türkiye’de İşe Başlama Kriterinde Yapılan Reformlar

YIL REFORM

DB2012 İşletmelerin belgelerinde noter ücretleri ortadan kaldırılarak iş kurmak

daha az masraflı bir hale getirilmiştir.

DB2014 En az sermaye miktarında artırıma gidilerek iş kurmak zorlaştırılmıştır.

DB2015 Noter onaylarında ve şirket sicil kayıtlarında ödenen ücretlerde artırıma

gidilerek iş kurmak zorlaştırılmıştır.



21

Doing Business 2015 raporuna göre Türkiye’de işe başlama kriterine yönelik

düzenlemeler olmuştur. Bu düzenlemelerden Doing Business 2012 raporu dönemine ait

olan “belgelerin noter ücretlerini kaldırmak” düzenlemesinin işe başlamayı

kolaylaştırdığı ancak 2014 dönemi raporuna yansıyan “asgari sermaye miktarının

artırılması” ve 2015 raporuna yansıyan “noter ve sicil kaydında ödenecek ücretlerin

artırılması” düzenlemelerinin işe başlamayı zorlaştırdığı kaydedilmiştir.

İNŞAAT İZİNLERİNİN ALINMASI KRİTERİNDE TÜRKİYE

Tablo 6: Yıllar İtibariyle Türkiye’de İnşaat İzinlerinin Alınması Kriteri

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 153 155 147 137 136

Prosedürler (Adet) 24 24 24 24 24 24 24 18 18

Süre (Gün) 189 189 189 189 189 189 189 169 169

Maliyet (Antrepo Değeri %)

3,6 3,5


İnşaat izinlerinin alınması kriterinde Türkiye 2014 yılında 137 inci sırada yer alırken

2015 yılında bir sıra yükselerek 136 ıncı sırada yer almaktadır. İnşaat izni almak için

ülkemizde 18 prosedür yerine getirmek gerekirken bu prosedürleri yerine getirmenin

süresi 169 gündür.

Ülkeler itibariyle inşaat izinlerinin alınması kriterine baktığımızda 66 gün süren 5

prosedür ile Hong Kong ilk sırada yer almaktadır. Gürcistan ise 8 prosedür ile 3 üncü

sıradadır. 238,4 gün süren prosedürleri ile Rusya ise 156 ıncı sırada yer almaktadır.

Tablo 7: DB 2015 İnşaat İzinlerinin Alınması Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

4

Tü

rkiy

e

Aze

rba

yca

n

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Ho

ng

Ko

ng

Sıralama 137 136 150 118 3 140 156 1


Süre (Gün) 169 169 151 110 68,5 255 238,4 66


3,6 3,5 4,1 4,5 0,3 2,3 1,9 0,4



22

ELEKTRİK TEMİNİ KRİTERİNDE TÜRKİYE

Yıllar itibariyle elektrik temini kriterine baktığımızda Türkiye’nin istikrarlı bir yükseliş

izlediği söylenebilir. Türkiye, 2013 yılında 67 inci sırada yer alırken 2014 yılında 35 inci

ve 2015 yılında ise 34 üncü sırada yer almıştır. Elektrik temini için 70 gün süren 4

prosedür gerekirken ilgili prosedürlerin maliyeti kişi başına gelirin %433,3’üne denk

gelmektedir.

Tablo 8: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Elektrik Temini Kriteri

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 67 35 34

Prosedürler (Adet) 5 5 5 5 4 4

Süre (Gün) 70 70 70 70 70 70


688,9 714 624,4 517,9 475,3 433,3


Ülkeler itibariyle elektrik temini kriterine baktığımızda ilk sırada Güney Kore

gelmektedir. 38 gün süren ve maliyeti kişi başına gelirin %1,4’üne denk gelen Hong Kong

ise 13 üncü sırada yer almaktadır. Bulgaristan 6 prosedür ile 125 inci Azerbaycan ise 7

prosedür ile 159 uncu sıradadır.

Tablo 9: DB 2015 Elektrik Temini Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

4

Tü

rkiy

e

Aze

rba

yca

n

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Ho

ng

Ko

ng

Sıralama 35 34 159 125 37 171 143 13


Süre (Gün) 70 70 164 130 71 223 179,1 38


475,3 433,3 226,2 320,4 503,8 496,1 321 1,4



23

TAPU SİCİLİNE KAYIT KOLAYLIĞI KRİTERİNDE TÜRKİYE

Tablo 10: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Tapu Siciline Kayıt Kolaylığı

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 39 44 42 55 54

Prosedürler (Adet) 6 6 6 6 6 6 6 6 6

Süre (Gün) 6 6 6 6 6 6 6 6 6

Maliyet (Mülkiyetin Değerine Göre %)

3,1 3,1 3 3 3 3,3 3,3 4 4


Tapu siciline kayıt alt başlığında 2014 yılında 55 inci sırada yer alan Türkiye 2015 yılında

1 sıra ilerlemiş ve 54 üncü sıraya yerleşmiştir. Ülkemizde tapu siciline kayıt işlemini

tamamlamak için 6 gün süren 6 prosedürün yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu

işlemlerin toplam maliyeti mülkiyetin %4’ü oranındadır.

İlgili alt başlıkta 1 gün süren tek prosedürlük bir işlem ile tapu siciline kayıdın

tamamlandığı Gürcistan ilk sırada yer almaktadır. 10 gün süren 7 prosedür ile Bulgaristan

57 inci sırada yer alırken 19 gün süren 8 prosedür ile Romanya 63 üncü sıradadır.

Tablo 11: DB 2014 Tapu Siciline Kayıt Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

4

Tü

rkiy

e

Aze

rba

yca

n

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Uk

ray

na

Sıralama 55 54 10 57 1 63 12 59

Prosedürler (Adet) 6 6 3 7 1 8 3 7

Süre (Gün) 6 6 8,5 10 1 19 19 27

Maliyet (Mülk Değerine Göre %)

4 4 0,4 2,9 0x1 1,5 0,1 2



24

KREDİ TEMİNİ KRİTERİNDE TÜRKİYE

Türkiye kredi temini kriterinde 2014 yılında 86 ıncı sırada iken 2015 yılında 3 sıra

gerilemiş ve 89 uncu sıraya gelmiştir. 12 puan ile kredi temini konusunda yasal hakların

en güçlü şekilde korunması ifade edilirken Türkiye’nin bu endekste puanı 3’te kalmıştır.

En yüksek kredi bilgisi derinliğinin 8 ile ifade edildiği kredi bilgisi derinliği alt endeksinde

ise Türkiye 8 üzerinden 6 puan almıştır. Resmi sicilin yetişkin nüfusa oranı ise %63,6’dır.

İlgili kriterde Yeni Zelanda ilk sırada yer alırken Brezilya ülkemiz ile 89 uncu sırayı

paylaşmaktadır.

Tablo 12: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Kredi Temini

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Sıralama 82 86 89 Yasal Hakların Gücü Endeksi (0-12)

4 4 4 4 4 4 4 3 3

Kredi Bilgisi Derinliği Endeksi (0-8)

5 5 5 5 5 5 5 6 6

Resmi Sicil Kapsamı (Yetişkin Nüfusa Göre %)

6,7 10,3 12,7 15,9 18,3 23,8 23,5 27 63,6

Özel Büro Kapsamı (Yetişkin Nüfusa Göre %)

27,6 27 26,3 42,9 42,2 60,5 63 71,7 0


Tablo 13: DB 2014 Kredi Temini Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e

DB

20

13

Tü

rkiy

e

Ma

lezy

a

Gü

rcis

tan

Po

lon

ya

Sin

ga

pu

r

Mıs

ır

Bre

zily

a

Sıralama 86 89 23 160 17 17 71 89

Yasal Hakların Gücü Endeksi (0-12)

3 3 7 4 7 8 2 2

Kredi Bilgisi Derinliği Endeksi (0-8)

6 6 7 0 8 7 8 7

Resmi Sicil Kapsamı (Yetişkin Nüfusa Göre %)

27 63,6 78,6 0 84,3 50,8 21,8 63,6

Özel Büro Kapsamı (Yetişkin Nüfusa Göre %)

71,7 0 56,2 0 0 0 5,8 52,5



25

YATIRIMCILARIN KORUNMASI KRİTERİNDE TÜRKİYE

Tablo 14: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Yatırımcıların Korunması

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 67 12 13

Faiz Düzenleme Çatışması Kapsamı Endeksi(0-10)

8 8 8 9 9 9 9 9 7 7

Paydaş Yönetim Kapsamı Endeksi(0-10)

4 4 4 4 4 4 4 4 10 10

Azınlık Yatırımcıların Korunma Gücü Endeksi (0-10)

4 4 4 4 4 4 4 4 6,9 6,9


Yatırımcıların korunması kriterinde Türkiye 2014 yılında 12 inci sırada yer alırken 2015

yılında 1 sıra gerileyerek 13 üncü sırada yer almaktadır. 10 ile faiz düzenleme

çatışmasının en düşük olduğu ülkelerin belirtildiği alt endekste Türkiye 7 puan almıştır.

Paydaş yönetimi kapsamının en geniş olduğu ülkelerin yine 10 puan aldığı bir diğer alt

endeks olan paydaş yönetimi kapsamı endeksinde ise ülkemiz 10 puan ile en güçlü ülkeler

arasındadır. Azınlık yatırımcıların korunması gücü ise 10 üzerinden 6,9’dur.

İlgili kriterde Yeni Zelanda ilk sırada yer alırken Bulgaristan ülkemizin bir gerisinde 14

üncü sırada yer almaktadır.

Tablo 15: DB 2014 Yatırımcıların Korunması Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

3

Tü

rkiy

e

Aze

rba

yca

n

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Uk

ray

na

Sıralama 12 13 51 14 43 40 100 109

Faiz Düzenleme Çatışması Kapsamı Endeksi (0-10)

7 7 6,7 6,3 7,3 6,3 5 4

Paydaş Yönetim Kapsamı Endeksi(0-10)

10 10 5,2 7,3 4,8 6 5,2 5,7

Azınlık Yatırımcıların Korunma Gücü Endeksi (0-10)

6,9 6,9 5,9 6,8 6,1 6,2 5,1 4,8



26

VERGİ ÖDEME KRİTERİNDE TÜRKİYE

Tablo 16: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Vergi Ödeme

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama - - - 74 50 56

Ödemeler (Yıllık Sayı) 11 11 11 11 11 11

Süre (Yıllık Saat) 223 226 226 226 226 226

Toplam Vergi Oranı(% kar) 43,3 43,3 40,0 40,0 39,7 40,1


Türkiye vergi ödeme kriterinde 2014 yılında 50 inci sırada yer alırken 2015 yılında 56

ıncı sıraya gerilemiştir. Raporun geneline bakıldığında vergi ödeme başlığı için Türkiye’de

iş yapabilirliği zorlaştıracak düzenlemeler yapıldığı belirtilmektedir.

2012 yılında firmalar için sosyal sigorta primi oranında %5’lik bir indirimin yapılmış

olduğu bunun da iş yapabilirliği kolaylaştırdığının vurgulandığı raporda 2015 yılı için

işverenin sosyal sigorta primi oranında artış yapılması ile vergi ödemenin maliyetli bir

hale getirildiği belirtilmiştir.

Türkiye’de yıllık 11 farklı vergi ödemeye karşılık 226 saat harcanmaktadır. Toplam vergi

oranının ise karın %40,1’i olduğu belirtilmektdir.

İlgili başlıkta ilk sırada Katar yer almaktadır.

Tablo 17: DB 2014 Vergi Ödeme Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

3

Tü

rkiy

e

Hin

dis

tan

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Uk

ray

na

Sıralama 50 56 156 89 38 52 49 108

Ödemeler (sayı) 11 11 33 13 5 14 7 5

Süre (saat) 226 226 243 454 362 159 169 350

Toplam Vergi Oranı(% kar) 39,7 40,1 61,7 27 16,4 43,2 48,9 52,9



27

SINIR ÖTESİ TİCARET KRİTERİNDE TÜRKİYE

Tablo 18: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Sınır Ötesi Ticaret

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 85 92 90

İhracat için gerekli doküman sayısı

8 8 7 7 7 7 7 7 7 7

İhracat için gereken zaman (Gün)

20 20 14 14 13 13 13 13 13 13

İhracat maliyetleri(Dolar)

713 713 865 940 990 990 990 990 990 990

İthalat için gerekli doküman sayısı

13 13 8 8 8 8 8 8 8 8

İthalat için gereken zaman (Gün)

25 25 15 15 14 14 14 14 14 14

İthalat maliyetleri(Dolar)

935 935 1013 1063 1063 1063 1063 1.235 1.235 1.235


Sınır ötesi ticaretinde Türkiye 2013 yılında 85 inci sırada iken 2014 yılında 92 inci sıraya

gerilemiş ve 2015’te 90 ıncı sıraya yükselmiştir.

İlgili başlıkta Singapur ilk sırada yer almaktadır. Singapur’da sınır ötesi ticaret

işlemlerinde ihracat ve ithalat için 3’er belge gerekliyken ilgili işlemlerin tamamlanması

ihracatta 6 ithalatta ise 4 gün sürmektedir. İhracatta konteyner başına maliyet 460$ iken

ithalatta bu miktar 440$’dır.

İkinci sırada yer alan Hong Kong’un ise ihracatta gereken belge sayısı 3 iken işlemlerin

süresi 6 gün ve maliyeti konteyner başına 590$’dır. İthalatta ise 3 belgenin tamamlanma

süresi 5 gün sürmekte ve bu işlemin 565$ maliyeti olmaktadır.


28

Tablo 19: Ülkelere Göre Sınır Ötesi Ticaret Sıralaması ve Türkiye

Sıralama İhracat için

Gerekli Belge Sayısı

İhracat Süresi (Gün)

İhracat Maliyeti

(Konteyner Başına $)

İthalat için

Gerekli Belge Sayısı

İthalat Süresi (Gün)

İthalat Maliyeti

(Konteyner Başına $)

Singapur 1 3 6 460 3 4 440 Hong Kong SAR, Çin

2 3 6 590 3 5 565

Güney Kore 3 3 8 670 3 7 695 B.A.E 8 3 7 665 5 7 625 Malezya 11 4 11 525 4 8 560 İsveç 4 3 9 725 3 6 735 Estonya 6 3 6 765 4 5 795 Danimarka 7 4 6 795 3 5 745 Finlandiya 14 4 9 615 5 7 625 İsrail 12 4 10 620 4 10 565 Türkiye 2013

92 7 13 990 8 14 1.235

Türkiye 2014

90 7 13 990 8 14 1.235


Türkiye’de ihracatın ve ithalatın aşamaları Tablo 20’de yer almaktadır. İhracatta gümrük

muayene ve denetlemeleri 2 gün sürerken belgelerin hazırlanması 6 gün, iç taşıma

hizmetleri 2 gün ve limanlar ve terminal nakliyesi ise 3 gün sürmektedir. İhracatın söz

konusu aşamalarının tamamlanması ise 13 gün gerekliyken maliyeti 990$’dır.

İthalatta bileşenlerine bakıldığında ise gümrük muayene ve denetimi 2 gün sürerken

belge hazırlama süresi 8 gündür. İç taşıma hizmetleri 1 gün ve limanlar terminal nakliyesi

ise 3 gün sürmektedir. İthalatın tamamlanma süresi 14 gün olup maliyeti 1.235$’dır.

Tablo 20: Türkiye’deki İhracat ve İthalat Maliyetlerinin Bileşenleri

İhracat Aşamaları İthalat Aşamaları

Süre (Gün) Maliyet ($) Süre (Gün) Maliyet ($)

Gümrük Muayenesi ve Denetleme 2 200 2 200

Belge Hazırlama 6 220 8 220

İç Taşıma Hizmetleri 2 300 1 400

Limanlar ve Terminal Nakliyesi 3 270 3 355

Toplam 13 990 14 1.235


http://www.doingbusiness.org/Data/ExploreEconomies/hong-kong-china/trading-across-borders/

http://www.doingbusiness.org/Data/ExploreEconomies/hong-kong-china/trading-across-borders/

http://www.doingbusiness.org/Data/ExploreEconomies/korea/trading-across-borders/

http://www.doingbusiness.org/Data/ExploreEconomies/estonia/trading-across-borders/

http://www.doingbusiness.org/Data/ExploreEconomies/israel/trading-across-borders/


29

Ülkemizde ihracat için toplam 7 belge temin edilmesi gerekirken bu rakam ithalatta

“kargo bırakma emri” belgesinin de eklenmesi ile 8’e çıkmaktadır. İlgili belgelerin

ayrıntısı Tablo 21’de yer almaktadır.

Tablo 21: Türkiye’de İstenen İthalat ve İhracat Belgeleri

Belge Türü İhracat İthalat

Konşimento X X

Kargo Bırakma Emri (Cargo Release Order)

- X

Fatura X X

Menşe Şahadetnamesi X X

Beyanname X X

Çeki Listesi X X

Teknik Standartlara Uygunluk Belgesi

X X

Terminal İşlemleri Makbuzları X X

Toplam 7 8


SÖZLEŞMELERİN UYGULANMASI KRİTERİNDE TÜRKİYE

Sözleşmelerin uygulanması kriterinde Türkiye 2014 yılında 42 inci sırada yer alırken

2015 yılında 38 inci sıraya yerleşmiştir. Sözleşmelerin uygulanması Türkiye’de 420 gün

alırken alacağın %24,9’una mal olmaktadır. Prosedür sayısı ise 35’tir.

İlgili kriterde ilk sırada Singapur yer almaktadır. Avusturya 397 gün süren 25 prosedür

ile 5 inci sırada yer almaktadır. Avusturya’da bu işlemlerin maliyeti alacağın %18’i

oranındadır.

Türkiye 2013 yılında sözleşmelerin uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla medeni usul

hukukunda düzenlemeler yapmıştır. Bu uygulamaların iş yapabilirliği kolaylaştırdığı

belirtilmektedir. Bunun yanı sıra 2015 yılı için ise mahkeme kullanıcıların hizmetine

elektronik dosyalama sistemi sunarak sözleşmelerin uygulanmasını kolaylaştırmıştır.


30

Tablo 22: Yıllar İtibariyle Türkiye’de Sözleşmelerin Uygulanması

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sıralama 38 42 38

Süre (Gün) 420 420 420 420 420 420

Maliyet (alacağın %'si) 27,3 27,9 27,9 24,9 24,9 24,9

Prosedür Sayısı 36 36 36 36 36 35 Kaynak: Doing Business 2015

Tablo 23: DB 2014 Sözleşmelerin Uygulanması Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e 2

01

5

Av

ust

ury

a

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Uk

ray

na

Sıralama 38 5 75 23 51 14 43

Süre (Gün) 420 397 564 285 512 267 378

Maliyet (sözleşme değerinin %'si) 24,9 18 23,8 29,9 28,9 14,9 46,3

Prosedür Sayısı 35 25 38 33 34 35 30


İFLASIN ÇÖZÜMÜ KRİTERİNDE TÜRKİYE

Tablo 24: Yıllar İtibariyle Türkiye’de İflasın Çözümü

2011 2012 2013 2014 2015

Sıra 126 118 109

Zaman (Yıl) 3,3 3,3 3,3 3,3 3,3

Maliyet (% Varlık) 15 15 15 14,5 14,5

Geri Kazanım Oranı (dolar/cent) 21,1 22,3 23,6 22,3 27,9

İflas Sisteminin Etkinliği Endeksi (0-16) 8 8 Kaynak: Doing Business 2015

Türkiye iflasın çözümü kriterinde 2014 yılında 118’inci sırada yer alırken 2015 yılında 9

basamak yükselerek 109 uncu sıraya yükselmiştir. İflasın çözümü ülkemizde ortalama 3,3

yıl sürmekte ve varlığın %14,5’ine denk gelecek bir maliyete neden olmaktadır. İflas

sisteminin etkinliğine baktığımızda ise 16 puanın en etkin durumu simgelediği alt başlıkta

Türkiye 8 puan almaktadır.

İlgili kriterde ilk sırada Finlandiya yer almaktadır. Finlandiya’nın iflas sisteminin etkinliği

endeksi puanı 16 üzerinden 14,5’tir.


31

Tablo 25: DB 2014 İflasın Çözümü Kriterinde Türkiye

Tü

rkiy

e D

B2

01

4

Tü

rkiy

e

Hin

dis

tan

Bu

lga

rist

an

Gü

rcis

tan

Ro

ma

ny

a

Ru

sya

Uk

ray

na

Sıralama 118 109 137 38 122 46 65 142

Zaman (Yıl) 3,3 3,3 4,3 3,3 2,0 3,3 2,0 2,9

Maliyet (%) 14,5 14,5 9 9 10 11 9 42

Geri Kazanım Oranı (dolar/cent) 22,3 27,9 25,7 33,2 38,7 30,7 43 8,6

İflas Sisteminin Etkinliği Endeksi (0-16) 8 8 6 15 5 13,5 8,5 8,5


NOT: BU RAPORDA YER ALAN İFADE VE DEĞERLENDİRMELER ORJİNAL RAPORDAN

GAYRIRESMİ UZMAN ÇEVİRİSİ OLUP SADECE BİLGİLENDİRME AMACIYLA HAZIRLANMIŞTIR. BU

RAPORDA YER VERİLEN GÖRÜŞ VE DEĞERLENDİRMELER, HİÇBİR ŞEKİLDE T.C. GÜMRÜK VE

TİCARET BAKANLIĞI’NIN KURUMSAL GÖRÜŞ VE YAKLAŞIMINI YANSITMAMAKTADIR.

DOING BUSINESS 2015 - Ticaretrisk.gtb.gov.tr/data/52c2b9c5487c8e312c01317f/Doing Business 201… ·...

Documents

Transcript of DOING BUSINESS 2015 - Ticaretrisk.gtb.gov.tr/data/52c2b9c5487c8e312c01317f/Doing Business 201… ·...