DKTI LESSONS LEARNED SO FAR1 JULI 2020 | GERTJAN KOORNNEEF

MET DANK AAN: JEROEN MAAS, FRANK KUPPER, SIEM VAN MERRIENBOER, MEIKE HOPMAN, TIM MEULENBROEKS

EN DE VELE PARTNERS WAARMEE WE SAMENWERKEN EN WAARVAN WE DE KENNIS MOGEN DELEN

GERTJAN KOORNNEEF – PROJECTLEIDER BIJ TNO

Vanaf dag 1 ben ik betrokken bij DKTI projecten. Waarom ben ik dat nog steeds? Omdat in deze

projecten alle facetten en betrokkenen bij de implementatie van nieuwe generatie voertuigen bij

elkaar komen. En de logistieke praktijk gekoppeld wordt aan onderzoek en analyse vanuit een

neutrale positie. Daarmee leren we samen wat er wel en niet kan c.q. wat er straks nodig is.

Projecten waar ik momenteel bij betrokken ben c.q. mag leiden:

DKTI proeftuin PHEV en BEV Albert Heijn

DKTI MAD-ET Manders – DHL elektrisch transport

DKTI Jumbo duurzaam distribueren

DKTI E-WASTE emissieloze afvalinzameling

DKTI ZEBRH (2e ronde) zero emissie in binnenstedelijke regio’s - opschaling

Draagvlakonderzoek kennisbehoefte ZE trucks Rijkswaterstaat

Gerelateerde Europese projecten voor efficiënte logistiek, e.g. AEROFLEX

EN WAAROM BEN IK ENTHOUSIAST OVER DKTI?WIE BEN IK?

WEGVOERTUIGEN (EXCLUSIEF 2/3 WIELERS, VAARTUIGEN, NRMM)HET LANDSCHAP IN LOPENDE DKTI PROEFTUIN PROJECTEN

Bestel Bakwagen Trekker-

oplegger

Afval Bouw Overig - Bus

BEV

PHEV

H2

LNG - DME

Picnic

IKEA

E-WASTEManders-DHL

Jumbo

ZEBRH Albert Heijn

HY-4-EVER

E-Concrete

Zepp - Terberg

Infra: Greenflex

EVERDME - Prins

Flex-EV

Picnic

H2-GROw

DPAW

H2-RENT

H2 Waste collect

HYLOAD

CSFC

Groen op weg

HS for H2

AZED - AH

VERZET

Trens-Logic

Green hydrogen

Sprint naar bio

E-hub Goes

Auto-Depot

DKTI - 1 DKTI - 2

Dwarsdoorsnede door m.n. DKTI-1 projecten

Leerpunten delen uit elk projectvoorbeeld

Birds eye, maar als het kan met concrete data

Wat hier te zien is, mogen we delen

Onderliggend is er nog een schat aan kennis en ervaring, wat meer

afstemming kost om te mogen ontsluiten i.v.m. vertrouwelijkheid

FOCUS: KENNIS DELENWAT IS HET DOEL VANDAAG?

Noot:

Het DKTI landschap laat zien dat wij tot nu toe vooral

ervaring hebben opgedaan met “elektrische”

projecten. Deze voorbeelden komen dan ook terug.

Maar het is geen “elektrisch” verhaal. De leerpunten

zijn vaak universeel inzetbaar. En onze projecten

worden breder

EEN VOORBEELD VAN DE INZET MET EEN KLEIN JAAR ERTUSSENDE INZET VAN BEV TRUCKS: DE LEERCURVE

Week 37 - 2019 Week 22 - 2020

Fast(er) charging: van 150 naar 300 kW scheelt ca. factor 2 in tijdverlies

Gewenning bij chauffeurs: rijgedrag, type (korte!) ritten, tijdverlies charging

Gewenning bij planners: bekend welke ritten kunnen bij welke SOC

Momenteel storingsvrij operatie met trucks en laders

Wekelijks update met monitoringsgegevens: continue leren en bijschaven

WAAROM IS DE INZET NU ZO VEEL INTENSIEVER DAN VOORHEEN?DE INZET VAN BEV TRUCKS: DE LEERCURVE

Deze inregeling is dus eerder een kwestie van jaren

dan van maanden!

Overduidelijke seizoensinvloed

Geschatte actieradius in de praktijk kan

bijna factor 2 verschillen

Grootste invloeden: combinatiegewicht,

omgevingstemperatuur, verdeling

stad/snelweg

Al deze invloeden zijn separaat bekend,

geen onderdeel van deze presentatie

NIVEAU EN VARIATIE ACTIERADIUS BEÏNVLOEDT OPERATIE STERKDE ACTIERADIUS IN DE PRAKTIJK

Ge

sch

att

e a

cti

era

diu

s (

km

)

Geschatte actieradius (alleen ritten tussen laadbeurten met

> 50% SOC verbruik)

50 km

Stilstand door lege batterij wordt niet

geaccepteerd, daarom wordt er vaak

gepland met de worst-case actieradius. Dit

betekent (veel) kortere ritten dan

theoretisch mogelijk (= verbeterpotentieel)

Ook hier leercurve doorlopen

> 50.000 km gereden, 7 dagen / wk

Deze e-truck wordt inmiddels vrijwel

identiek ingezet als een diesel

En staat de planning toe veel dieper

te ontladen

Want:

Kleine vloot

Zeer voorspelbare ritten

Alleen korte ritten

Chauffeurs waren al gewend aan

korte ritten

Charging aan het dock, dus

meestal geen tijdverlies

WAT ALS DE OPERATIE VOORSPELBAAR IS EN DE RITTEN KORTDEZELFDE E-TRUCK, TOTAAL ANDERE OPERATIE

Wij zoomen met onze partners regelmatig in op detail data, vooral als we opvallende resultaten zien

Kijk naar de impact van auxiliaries, zoals de opbouw, airconditioning, verwarming, …

Wanneer staat de truck op contact? Spoor verliezen in batterijlading op die onnodig zijn

Manoeuvreren en wachten op een DC kost ook batterijlading. Kan de planning van de charging anders?

DAN ONTDEK JE SAMEN HET VERBETERPOTENTIEELZOOM OOK IN OP DE DATA DIE VERGAARD WORDT

Hybride: betekent in dit geval elektrische ondersteuning EN volledig elektrisch rijden naar wens

Fabrikant is onderdeel van het project en de voertuigen zijn prototypes: samen leren

Voertuigen pas net in de operatie, vooral ingezet op lange ritten naar steden

Eerste ervaringen: chauffeurs positief, er wordt vaak elektrisch gereden, veel inzet mogelijk

Next steps: updates aan voertuigen , meer variatie in ritten, elektrische actieradius testen

Nodig: afstemming m.b.t. toegang tot ZE zones → geofencing, handhaving

LANGERE RITTEN, ZERO EMISSIE WAAR GEWENSTDE EERSTE ERVARINGEN MET (P)HEV

Lichtblauw ingetekend: zero emissie mode (instructie chauffeurs: vooral binnenstedelijk elektrisch)

De chauffeur speelt een cruciale rol bij innovatieve voertuigen. Want zonder

acceptatie van de chauffeur staan de voertuigen stil. En leren we niet

samen wat we kunnen verbeteren. Daarom spreken we in de consortia

regelmatig de chauffeurs (en ook planners) en organiseren we meerdere

enquêtes. Wat we onder meer zien tot nog toe:

Grote verschillen in acceptatie, ondanks hetzelfde voertuig

Impact op de job is cruciaal:

Zijn er grote veranderingen door het rijden van kortere ritten?

Zijn er wachttijden door de charging / refueling?

Zijn er vervelende incidenten, zoals ongeplande stilstand?

In sommige projecten zijn de chauffeurs vanaf dag 1 enthousiast, in

sommige wordt een leercurve doorlopen: sneller laden helpt, minder

storingen helpt, het betrekken van de chauffeur helpt

Tip: betrek de chauffeurs actief en bevraag hen niet alleen aan de

beginfase, maar ook na verloop van tijd of na updates

ZONDER HEM/HAAR GAAT HET NIET VLIEGEN…

DE ROL VAN DE CHAUFFEUR

Nee, Eveline is geen chauffeur

(wel trots), maar privacy hè…

DE ROL VOOR DE BUSINESS CASE EN ACTIERADIUS

Een trailer wil je eigenlijk ook zero emissie hebben. Een trailer mag eigenlijk geen

actieradius afsnoepen. Moet betaalbaar zijn. Moet plug-in zijn in sommige

toepassingen. De geconditioneerde trailer is dus een integraal onderdeel van de zero-

emissie combinatie. En daarom onderzoeken wij dit met onze partners in meerdere

projecten:

De impact van koeling via de E-PTO bij PHEV en BEV truck-trailer

Het rendement van de volledig elektrische trailer met batterij

Het ontwikkelpotentieel en business case van een volledig elektrische trailer

De rol van de trailer op de actieradius, nu en in de toekomst

De eisen aan een trailer in horeca belevering (veel stilstand, veel koeling, veel stops)

EN WAAROM DIE ZO BELANGRIJK IS VOOR E-TRUCKS

DE GECONDITIONEERDE TRAILER

De metingen en analyses zijn in volle gang, later dit jaar zal

TNO een integraal verhaal delen over de rol van de trailer

Het energieverbruik meten is bij elektrisch / fuel cell kent meer facetten dan bij diesel

Over de hele keten van aansluiting gebouw t/m trucktoepassing komen verliezen voor, die

soms groter zijn dan je verwacht

Het energieverbruik van de truck zegt iets over de efficiency van de inzet. Maar het

energieverbruik bij de aansluiting van de netbeheerder is wat je afrekent

Stem van te voren goed af wie waar gaat meten. En hoe

Analyseer de data om eventuele verliezen op te sporen en te verhelpen

Zie hiernaast een voorbeeld uit een willekeurig project

Kijk dus ook naar de rol van restverbruikers op de truck

En check altijd eventuele stand-by verliezen

KIJK VERDER DAN ALLEEN HET VOERTUIGVERBRUIKHET ENERGIEVERBRUIK ANDERS BEKEKEN

Zoals in dit voorbeeld: 50t volledig elektrische kraanwagen voor de bouwlogistiek

Het voertuig in dit DKTI-2 project is pas net in operatie en gaat in detail gevolgd worden

Dit project richt zich onder meer op welke veranderingen er qua logistieke concepten nodig zijn

om het maximale uit de voertuigen te halen

Focus op last-mile inzet in de stad, door toepassing van “bouwhub” ontkoppelpunt aan de rand

van de stad gezien de nog beperkte actieradius

Een zero emissie stenentrekker volgt later, zie impressie hieronder

HET IS NIET ALTIJD EEN 1-OP-1 VERVANGINGDE RELATIE MET LOGISTIEKE CONCEPTEN

Toepassingen met veel nevenverbruikers vragen een heel andere aanpak

In dit geval moet er gekeken worden naar energieverbruik per inzameling

of container. Energieverbruik per km is dan minder relevant

Ook is er veel winst te behalen in het slim afstemmen van verschillende

energieverbruikers, waar simulaties voor gedaan zijn

Idem door het efficiënter inzetten van de voertuigen, bijv. door routes en/of

laadmomenten aan te passen

Kies je KPI’s dus van te voren!

MET MEER ENERGIEVERBRUIKERSSPECIALE TOEPASSINGEN

Voorbeeld van project waar een openbaar laadplein een cruciale rol speelt: FLEX EV

34 elektrische bestelwagens en 3 elektrische trucks

Pakket- en onderhoudsservice binnenstedelijk

Snellaadplein met reserveringssysteem sinds begin 2020

Enkele leerpunten:

Het implementeren van een laadplein duurt veel langer dan gepland

De actieradius van het voertuig is sterk afhankelijk van het rijgedrag van de chauffeur. De

actieradius is van 100 naar 170 km gestegen na een chauffeurstraining, inclusief dagelijkse

monitoring en het aanspreken van chauffeurs op rijgedrag.

Reserveringssysteem blijkt in de praktijk heel nauw te luisteren.

Voor koeriersdiensten blijkt het van belang te zijn dat een reserveringssysteem voor snelladen

beschikbaar, maar ook erg flexibel is. De routes staan aan het begin van de dag nog niet vast.

Idealiter wordt een snellader pas vlak van tevoren gereserveerd.

Optimale inrichting van het reserveringssysteem vs. beschikbaarheid is in onderzoek.

DE ROL VAN RESERVEREN DE ROL VAN HET LAADPLEIN / TANKINFRA

Samenwerking op gelijkwaardige basis tussen voertuigfabrikant, gebruiker en kennisinstituut

Ieder heeft zijn eigen verantwoordelijkheid en link met de andere partijen

Essentieel om de huidige en beoogde toepassing van het voertuig in detail te kennen: loggen

Dit is een voorbeeld van een project dat inmiddels twee fases van DKTI doorloopt

De zogenaamde V-cycle laat de samenwerking en rollen goed zien:

MET DIRECTE BETROKKENHEID VAN DE GEBRUIKERDE SAMENWERKING BIJ EEN NIEUW VOERTUIG

Binnen DKTI vormen haalbaarheidsonderzoeken een mooie kans om samen te ontdekken of er

muziek in een idee zit. En of het later een proeftuin of verdere ontwikkeling waard is.

Zoals dit project met Amber: is het haalbaar om de batterij levensduur te optimaliseren in een

vloot veelgebruikte voertuigen (in dit geval deelauto’s)? Hoe richt je de operatie dan in?

Gedurende 4 maanden zijn de batterijen van 27 voertuigen gemonitord.

Uitkomst: in ongeveer de helft van de events had de batterij levensduur gunstig beïnvloed

kunnen worden. De levensduur optimalisatie en dus kostenreductie is technisch haalbaar en

cost/benefit ratio is positief.

Strategieën om dit in de operatie te integreren zijn geïdentificeerd en worden verder uitgewerkt.

VERGEET OOK DEZE MOOIE KANS NIETHAALBAARHEIDSONDERZOEKEN

In alle lopende projecten blijven wij samen doorontwikkelen, testen, analyseren en leren

In veel projecten is het tijd voor een opschalingsanalyse, nu de voertuigen al een tijdje rijden

Zoals in dit project, waarin o.a. gekeken wordt naar de impact van verdere opschaling op:

Welke ritten zijn mogelijk met huidige en toekomstige ZE trucks?

Welke investeringen zijn er mee gemoeid, zowel trucks maar vooral ook laadinfra?

De keuze zelf investeren in laadinfra of gebruik maken van openbaar laden?

Inzicht in ritverdeling cruciaal

Uniform beleid nodig voor sneeuwbaleffect

BIJVOORBEELD EEN OPSCHALINGSANALYSENEXT STEPS IN DE PROJECTEN

Een opschalingsanalyse vereist nog meer

samenwerking en een open mind: veel is nog

onduidelijk, er komen meerdere duurzame

oplossingen, de rol van tank/laadinfra is

cruciaal. Een open dialoog met stakeholders

zoals overheden helpt hierbij.

LEER VOORAL SAMEN

BETREK ALLE STAKEHOLDERS

VERGEET DE CHAUFFEURS NIET

IN EEN NOTENDOP SAMENGEVAT

ZOEK GRENZEN OP

DENK VOORUIT

HEB GEDULD…

WIJ GAAN VOOR LEREN IN DE

VOLLE BREEDTE EN DIVERSITEIT

BEDANKT VOORUW AANDACHT

BIJ VRAGEN OF SUGGESTIES VOOR SAMENWERKING EN

KENNISDELING:

GERTJAN.KOORNNEEF@TNO.NL

RONALD.VANDENPUTTE@TNO.NL

mailto:Gertjan.koornneef@tno.nlmailto:Ronald.vandenputte@tno.nl