Developing a Program to Strengthen Learning Leadership of ...

การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

วทยานพนธ ของ

อภศญารศม ประราศร

เสนอตอมหาวทยาลยมหาสารคาม เพอเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา

พฤศจกายน 2561 สงวนลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาสารคาม

Developing a Program to Strengthen Learning Leadership of School Principals under the Office of Secondary Education Service Area

Aphisayarat Prarasri

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of Requirements for Doctor of Education (Educational Administration and Development)

November 2018 Copyright of Mahasarakham University

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ไดพจารณาวทยานพนธของนางอภศญารศม ประราศร แลวเหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา การศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา ของมหาวทยาลยมหาสารคาม

คณะกรรมการสอบวทยานพนธ

(ผศ. ดร. สวฒน จลสวรรณ )

ประธานกรรมการ

(ผศ. ดร. อ านาจ ชนะวงศ )

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

(ผศ. ดร. โกวฒน เทศบตร )

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

(ผศ. ดร. ธรนธร นามวรรณ )

กรรมการ

(ผศ. ดร. จ าเนยร พลหาญ )

กรรมการผทรงคณวฒภายนอก

มหาวทยาลยอนมตใหรบวทยานพนธฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญา การศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา ของมหาวทยาลยมหาสารคาม

(รศ. ดร. พชรวทย จนทรศรสร) คณบดคณะศกษาศาสตร

(ผศ. ดร. กรสน ชยมล ) คณบดบณฑตวทยาลย

วน เดอน ป

ง

บทคดยอภาษาไทย

ชอเรอง การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ผวจย อภศญารศม ประราศร อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร. อ านาจ ชนะวงศ ผชวยศาสตราจารย ดร. โกวฒน เทศบตร ปรญญา การศกษาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารและพฒนาการศกษา มหาวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม ปการศกษา 2561

บทคดยอ

การวจยครงนมความมงหมายเพอ 1) ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการ

เรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2) ศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3) พฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา และ 4) ศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทพฒนาขนไปใชโดยใชระเบยบวธวจยและพฒนา (Research & Development) ด าเนนการเปน 4 ระยะคอ ระยะท 1 ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน โดยการวเคราะหและสงเคราะหเนอหา การตรวจสอบและประเมนความเหมาะสมโดยผทรงคณวฒ จ านวน 7 คน ระยะท 2 การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนร โดยใชแบบสอบถามเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางซงเปนผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทมธยมศกษา จ านวน 444 คน ระยะท 3 การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนและประเมนโปรแกรมโดยผทรงคณวฒ จ านวน 9 คน และ ระยะท 4 การศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช กลมเปาหมาย คอ ผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 จ านวน 18 คน ใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แบบสมภาษณ แบบสอบถาม แบบทดสอบ แบบประเมน และแบบบนทกการสนทนากลม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาดชนความตองการจ าเปนแบบปรบปรง (Modified Priority Needs Index)

จ

ผลการวจยพบวา

1. องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ม 6 องคประกอบ 21 ตวบงช ไดแก 1) กลาคดสรางสรรค ม 4 ตวบงช คอ ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความละเอยดลออในการคด 2) การเรยนรดวยการน าตนเอง ม 4 ตวบงช คอ การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การวางแผนการเรยนร และการแสวงหาแหลงวทยาการ 3) การเรยนรเปนทม ม 4 ตวบงช คอ การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร และกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4) การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล ม 3 ตวบงช คอ การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 5) การบรณาการความหลากหลาย ม 3 ตวบงช คอ การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร และ การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 6) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท ม 3 ตวบงช คอ การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย การสรางเครอขายการเรยนร และการสะทอนผลการเรยนรรวมกน ผลการประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงช พบวา อยในระดบมากทสด

2. สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบปานกลาง สวนสภาพทพงประสงคอยในระดบมากทสด

3. โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ประกอบดวย 1) เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 3 Module 2) โครงสรางของโปรแกรม ก าหนดสดสวนการพฒนา 70:20:10 คอ รอยละ 70 ฝกประสบการณในงานฝกประสบการณนอกเหนอจากงาน รอยละ 20 และใชกระบวนการ PLC /การใหขอมลยอนกลบและรอยละ 10 เปนการฝกอบรม 3) วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ประกอบดวย กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง การอบรมปฏบตการ การระดมสมอง การแลกเปลยนเรยนร และการสรปองคความรและ 4) ระยะเวลาในการพฒนาแบงเปน 3 ระยะ ไดแก ระยะท 1 การฝกอบรม ระยะท 2 การบรณาการในการปฏบตงาน และระยะท 3 การตดตามผลและประเมนผลหลงการพฒนา

4. ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช พบวา ระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา หลงการพฒนา โดยรวมอยในระดบมากทสด สงกวา

ฉ

กอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และผานเกณฑรอยละ 80 ทกคน ผลการประเมน ระดบปฏกรยาของผเขารวม อยในระดบมากทสด และผเขารบการพฒนามความพงพอใจตอโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรโดยรวมอยในระดบมากทสด

ค าส าคญ : การพฒนาโปรแกรม, ภาวะผน าการเรยนร, ผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา

ช

บทคดยอภาษาองกฤษ

TITLE Developing a Program to Strengthen Learning Leadership of School Principals under the Office of Secondary Education Service Area

AUTHOR Aphisayarat Prarasri ADVISORS Assistant Professor Umnat Chanavong , Ph.D. Assistant Professor Kowat Tesaputa , Ed.D. DEGREE Doctor of Education MAJOR Educational

Administration and Development

UNIVERSITY Mahasarakham University

YEAR 2018

ABSTRACT

The research objectives were to 1) study components and indicators of

learning leadership of school principals under the Office of Secondary Education Service Area, 2) to investigate existing and and desirable situation of learning leadership of school principals under the Office of Secondary Education Service Area, 3) to develop program to enhance learning leadership of school principals under the Office of Secondary Education Service Area, and 4) study the results of implementing the developed program to enhance learning leadership of school principals under the Office of Secondary Education Service Area. This research and development study employed four phases. The first phase was the study of the components and indicators of learning leadership of school principals with content analysis and synthesis. Seven experts verified and confirmed the results. The second phase was the study of the existing and desirable situation of learning leadership. The researcher employed questionnaire form to collect data from 444-member sample of school principals under the Office of Secondary Education Service Area. The third phase was the development of the program to enhance learning leadership of school principals and evaluation by 9 experts. The fourth phase was the study of the results of the implementation of learning leadership program. The target group

ซ

consisted of 18 school principals under the Office of Secondary Education Service Area 27 (Roi-et). The group was derived from purposive sampling method. Data collecting tools were interview form, questionnaire, test form, evaluation form, and focus group record form. Analyzing statistics were mean, percentage, standard deviation and Modified Priority Needs Index (PNImodified).

The results were as follows:

1. The learning leadership of school principals under the Office of Secondary Educational Service Area consists of 6 components and 21 indicators. They are 1) Creativity and Courage with 4 indicators: 1) initiative thinking, 2) fluent thinking, flexible thinking, and detailed thinking; 2) Self-Directed Learning with 4 indicators: self-needs analysis, defining learning purpose, learning planning, and learning resource seeking; 3) Team Learning with 4 indicators: team communication, team capacity, creating learning, and learning transfer activities; 4) Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era with 3 indicators: capacity development for information and communication technology, supporting with money and resources on information and communication technology, and ethical use of information and communication technology; 5) Integrating Pluralism with 3 indicators: integrative thinking, integrative learning process, and relating and creating new knowledge; 6) Context-Oriented Transformation with 3 indicators: shared learning with stakeholders, creating learning network, reflection results of shared learning. The suitability evaluation of the components and indicators is at highest level.

2. The present condition of learning leadership of school principals under the Office of Secondary Educational Service Area as a whole is at medium level. The desirable condition is at the highest level.

3. The program for enhancing learning leadership of school principals under the Office of Secondary Educational Area comprises 1) 3-module program content, 2) program structure with development ratio 70:20:10 70 percent on the job

ฌ

training experience, 20 percent off the job training and professional learning community (PLC) process/personal feedback, and 10 percent training; 3) learning leadership enhancement method self-learning activities, workshop, brain storming, knowledge sharing, and knowledge formation; and 4) 3-phase development phase 1 training, phase 2 integration with work practice, and phase 3 follow up and evaluation.

4. The implementation results of learning leadership enhancement program for school principals under the Office of Secondary Educational Service Area, it is found that the level after development of learning leadership of school principals under the Office of Secondary Educational Service Area as a whole is at highest level. This level is higher than before development with statistical significance of .05 with all passing 80 percent criterion. The evaluation level on participants’ reaction is at highest level. The participants express the highest satisfaction on learning leadership enhancement program as a whole.

Keyword : Developing a Program, Learning Leadership, School Principals

ญ

กตตกรรมประกาศ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจสมบรณไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางสงยงจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.อ านาจ ชนะวงศ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ผชวยศาสตราจารย ดร.โกวฒน เทศบตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ผชวยศาสตราจารย ดร.สวฒน จลสวรรณ ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรนธร นามวรรณ กรรมการสอบ และผชวยศาสตราจารย ดร.จ าเนยร พลหาญ ทไดใหค าปรกษา ค าแนะน าและตรวจสอบแกไขขอบกพรองดวยความเอาใจใสอยางดยง ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง

ขอขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.พฤทธ ศรบรรณพทกษ ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ รองศาสตราจารย ดร.กนกอร สมปราชญ ผชวยศาสตราจารย ดร.เฉลย ภมพนธ รองศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร อาจารย ดร.สมชาย เทพแสง นาวาอากาศเอก ผชวยศาสตราจารย ดร.สรายทธ กนหลง อาจารย ดร.ศภธนกฤต ยอดสละ ดร.อดศกด มงช อาจารย ดร.สมฤทธ กางเพง ทกรณาเปนผทรงคณวฒยนยนองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร และกรณาเปนผทรงคณวฒยนยนความเหมาะสม ความเปนไปได ความถกตองและความเปนประโยชนของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา และคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน

ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.บญชม ศรสะอาด ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยทธ ศรสทธ ผชวยศาสตราจารย ดร.ทรงศกด ภสออน ผชวยศาสตราจารย ดร.นชวนา เหลององกร อาจารย ดร.ประยทธ ชสอน ทกรณาเปนผเชยวชาญตรวจเครองมอวจย ขอขอบพระคณคณะผบรหารโรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 ทใหความรวมมอในการเขารวมพฒนาตามโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน และการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนไปใชในโรงเรยน

ขอขอบพระคณ ผอ านวยการชศกด ประราศร ครอบครวนามโลมา ครอบครวประราศร ทกทานทคอยชวยเหลอ สนบสนน ใหก าลงใจ แกผวจยตลอดระยะเวลาทท าการศกษา และพดษฎบณฑตทกรน เพอนนสตรน 11 ทกทานทมสวนชวยเหลอ สนบสนนใหวทยานพนธส าเรจไดดวยด คณคาและประโยชนของวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองอทศสกการะบชาพระคณบดา มารดา บรพาจารยตลอดจนผมพระคณทกทาน

อภศญารศม ประราศร

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย......................................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................................... ช

กตตกรรมประกาศ......................................................................................................................................... ญ

สารบญ ............................................................................................................................................................ฎ

สารบญตาราง................................................................................................................................................. ฑ

สารบญภาพประกอบ ..................................................................................................................................... ต

บทท 1 บทน า................................................................................................................................................ 1

ภมหลง........................................................................................................................................................ 1

ค าถามการวจย .......................................................................................................................................... 4

ความมงหมายของการวจย ....................................................................................................................... 4

ความส าคญของการวจย ........................................................................................................................... 5

ขอบเขตของการวจย ................................................................................................................................. 5

กรอบแนวคดในการวจย ........................................................................................................................... 7

นยามศพทเฉพาะ.....................................................................................................................................12

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ...................................................................................................17

ความหมายของผน าและภาวะผน า ........................................................................................................17

ทฤษฎภาวะผน า ......................................................................................................................................21

ภาวะผน าการเรยนร................................................................................................................................36

การพฒนาภาวะผน าการเรยนร .............................................................................................................92

โปรแกรมและการพฒนาโปรแกรม ..................................................................................................... 120

บรบทในโรงเรยนมธยมศกษา.............................................................................................................. 138

ฏ

งานวจยทเกยวของ ............................................................................................................................... 146

บทท 3 วธด าเนนการวจย ....................................................................................................................... 158

ระยะท 1 ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ................................................................................................... 160

ระยะท 2 การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ......................................................... 165

ระยะท 3 การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา .................................................................................. 170

ระยะท 4 การศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช.......................................................................... 176

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล ............................................................................................................... 181

สญลกษณทใชในการเสนอผลการวเคราะหขอมล ............................................................................ 181

ล าดบขนตอนในการเสนอผลการวเคราะหขอมล.............................................................................. 181

ผลการวเคราะหขอมล.......................................................................................................................... 182

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ .................................................................................... 246

ความมงหมายของการวจย .................................................................................................................. 246

สรปผล ................................................................................................................................................... 246

อภปรายผล ........................................................................................................................................... 253

ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................... 257

บรรณานกรม.............................................................................................................................................. 260

ภาคผนวก ................................................................................................................................................... 279

ภาคผนวก ก รายชอผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ........................................................................... 280

ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการวจย.............................................................................................. 283

ภาคผนวก ค หนงสอขอความอนเคราะห ........................................................................................ 315

ภาคผนวก ง ตวอยางภาพกจกรรมประกอบการด าเนนการวจย ................................................... 322

ฐ

ประวตผเขยน............................................................................................................................................. 329

สารบญตาราง

หนา ตาราง 1 การสงเคราะหองคประกอบภาวะผน าการเรยนร .....................................................................40

ตาราง 2 การวเคราะหองคประกอบทไดจากการสงเคราะหและองคประกอบทไดจากการวเคราะห.42

ตาราง 3 การสงเคราะหตวบงชองคประกอบกลาคดสรางสรรค .............................................................45

ตาราง 4 การสงเคราะหตวบงชการเรยนรดวยการน าตนเอง ..................................................................49

ตาราง 5 การสงเคราะหตวบงชการเรยนรเปนทม ....................................................................................52

ตาราง 6 การสงเคราะหตวบงชการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล .......................56

ตาราง 7 การสงเคราะหตวบงชการบรณาการความหลากหลาย ............................................................60

ตาราง 8 การสงเคราะหตวบงชการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท ..................................................64

ตาราง 9 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานความกลาคดสรางสรรค........................69

ตาราง 10 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเรยนรดวยการน าตนเอง .............73

ตาราง 11 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเรยนรเปนทม ...............................76

ตาราง 12 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการบรณาการความหลากหลาย .......81

ตาราง 13 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล ...................................................................................................................86

ตาราง 14 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท........................................................................................................................................................................91

ตาราง 15 การสงเคราะหวธพฒนาภาวะผน าการเรยนร ...................................................................... 108

ตาราง 16 ขนตอนการจดการอบรมเชงปฏบตการ ................................................................................ 115

ตาราง 17 ผลการสงเคราะหองคประกอบของโปรแกรม ...................................................................... 124

ตาราง 18 ผลการสงเคราะหขนตอนการพฒนาโปรแกรม .................................................................... 131

ตาราง 19 จ านวนประชากร/กลมตวอยางและจ านวนผใหขอมล ........................................................ 166

ฒ

ตาราง 20 ผลการวเคราะหการประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการ เรยนรของผบรหารโรงเรยนรายองคประกอบและตวบงช..................................................................... 184

ตาราง 21 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามวฒการศกษาต าแหนงงานในสถานศกษา ประสบการณการท างานในต าแหนงปจจบนขนาดของสถานศกษาทปฏบตงาน .......... 186

ตาราง 22 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมและรายองคประกอบ .................................................................................................................. 188

ตาราง 23 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานกลาคดสรางสรรค เปนรายตวบงชและรายขอ ................................................................................ 189

ตาราง 24 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง เปนรายตวบงชและรายขอ .............................................................. 191

ตาราง 25 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าทมในปจจบน และระดบภาวะผน าทมทพงประสงคของผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรเปนทม ............................................................................................................................................. 193

ตาราง 26 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการบรณาการความหลากหลาย เปนรายตวบงชและรายขอ ........................................................ 194

ตาราง 27 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล เปนรายตวบงชและรายขอ..................................................................................................................................................................... 197

ตาราง 28 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบนและระดบ ภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบทเปนรายตวบงชและ รายขอ ................. 199

ตาราง 29 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนรายองคประกอบ ................................................ 202

ณ

ตาราง 30 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนรายองคประกอบและรายตวบงช เปนรายขอ ............................................................................................................................................................... 203

ตาราง 31 คา PNIModified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานกลาคดสรางสรรค เปนรายตวบงชและรายขอ 206

ตาราง 32 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรดวยการน าตนเองเปนรายตวบงชและรายขอ ......................................................................................................................................................... 208

ตาราง 33 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรเปนทมเปนรายตวบงชและรายขอ . 210

ตาราง 34 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการบรณาการความหลากหลายเปนรายตวบงชและรายขอ ................................................................................................................................................. 212

ตาราง 35 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล เปนรายตวบงชและรายขอ ............................................................................... 214

ตาราง 36 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท เปนรายตวบงชและรายขอ .......................................................................................................................................... 216

ตาราง 37 แสดงวธค านวณเวลาในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 3 โมดล 6 องคประกอบ ในระยะท 1 การฝกอบรมแบบเขม.......................................................................................................... 221

ตาราง 38 ก าหนดการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร .......................................................................... 224

ตาราง 39 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความเปนไปได ความเหมาะสม ความถกตอง และความเปนประโยชนของโปรแกรม .................................................................................................... 230

ตาราง 40 แนวทางการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช....................................................................................... 235

ด

ตาราง 41 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความเหมาะสมของคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา มธยมศกษา จ าแนกโดยรวมและรายขอ ตามความคดเหนของผทรงคณวฒ ............................................................ 237

ตาราง 42 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเองกอนและหลงการพฒนา จ าแนกตามองคประกอบ................................................................................................................. 239

ตาราง 43 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยภาวะผน าการเรยนรกอนและหลงการพฒนา .............................. 240

ตาราง 44 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการประเมนปฏกรยาการเรยนรผเขารวม การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกรการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม และความพงพอใจของผเขารวม .............................................................................................................. 241

ตาราง 45 แสดงผลคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ..................... 244

สารบญภาพประกอบ

หนา ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดเชงทฤษฎทใชในการวจย..........................................................................11

ภาพประกอบ 2 ทฤษฎ Z (Ouchi’s Theory Z) .....................................................................................23

ภาพประกอบ 3 พฒนาการแนวคดของทฤษฎภาวะผน า .........................................................................27

ภาพประกอบ 4 พฒนาการกระบวนทศนทฤษฎภาวะผน า .....................................................................28

ภาพประกอบ 5 องคประกอบการวดภาวะผน าการเรยนร ......................................................................43

ภาพประกอบ 6 ตวบงชการวดกลาคดสรางสรรค ....................................................................................46

ภาพประกอบ 7 ตวบงชการวดการเรยนรดวยการน าตนเอง ...................................................................50

ภาพประกอบ 8 ตวบงชการวดการเรยนรเปนทม .....................................................................................53

ภาพประกอบ 9 ตวบงชการวดการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล ........................57

ภาพประกอบ 10 ตวบงชการวดการบรณาการความหลากหลาย...........................................................61

ภาพประกอบ 11 ตวบงชการวดการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท ................................................65

ภาพประกอบ 12 แนวคดการพฒนาภาวะผน าแบบ 70-20-10..............................................................94

ภาพประกอบ 13 ประสบการณเพอการพฒนาภาวะผน า .......................................................................95

ภาพประกอบ 14 การพฒนาภาวะผน าดวยการใชการรบรดวยตนเองและการสรางวนยในตนเอง (Development Through Self-Awareness and Self-Discipline) ............................................... 103

ภาพประกอบ 15 การอบรมปฏบตการ โดยใชกระบวนการ PDCA .................................................... 114

ภาพประกอบ 16 องคประกอบหลกของการแลกเปลยนเรยนร........................................................... 118

ภาพประกอบ 17 ปจจยของการแบงปนและแลกเปลยนเรยนร .......................................................... 119

ภาพประกอบ 18 ผลการสรปขนตอนการพฒนาโปรแกรมจากนกวชาการ ........................................ 132

ภาพประกอบ 19 ระยะการวจย วธด าเนนการ และ ผลทคาดหวงในแตละระยะเกยวกบการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน ............................................................ 159

ถ

ภาพประกอบ 20 แนวทางการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดนกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช ........................................................................................... 223

ภาพประกอบ 21 โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา....................................................................................................................... 234

ภาพประกอบ 22 โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษามธยมศกษา ................................................................................................................ 252

บทท 1

บทน า

ภมหลง ปจจบนองคความรในศาสตรตางๆ มการพฒนาอยางรวดเรว โดยเฉพาะอยางยงองคความรทางดานเทคโนโลย ท าใหการเรยนรตองเปลยนตามไปดวย การเรยนรจงมไดเปนเพยงการถายถอดความร (Knowledge Transmission) จากผสอนสผเรยน หรอทเรยกวาการเรยนการสอนในระบบ Education 1.0 เหมอนในอดตทผานมา ทงน ในวงการศกษาไดมการพฒนาระบบการเรยนการสอนดวยการน าเทคโนโลยมาใชเปนเครองมอในการจดการเรยนการสอน หรอทเรยกวา Education 2.0 แตกยงไมสามารถน าไปสการพฒนาผเรยนใหบรรลเปาหมายไดเทาทควร ปจจบนไดมการปรบการเรยนการสอนเขาสระบบ Education 3.0 ดวยการสงเสรมใหผเรยนแสวงหาความรดวยตนเองจากสอการสอนทกรปแบบ ทงสอสงพมพและสอดจทล ผสมผสานกบการท างานเปนกลม และปรบการสอนใหมรปแบบการปฏสมพนธ (Interactive learning) รวมทงการน าสอสงคมออนไลน (Social Media) ใหผเรยนแสวงหาความรดวยตนเอง เขามาเปนเครองมอชวยในการพฒนาการเรยนการสอนมากยงขน ในขณะทความกาวหนาทางเทคโนโลยและการเปลยนผานของความรเปนไปอยางรวดเรวและไมมทสนสด ผสอนจงตองพฒนาตนเองเพอกาวผานเขาสโลกแหงการเรยนรแบบใหม การปรบกระบวนการเรยนการสอนใหสอดคลองกบพฤตกรรมของผเรยนทเปลยนแปลงไป และการประยกตใชเทคโนโลยสมยใหมมาเปนเครองมอกระตนการเรยนรของผเรยน นบเปนความทาทายส าหรบผสอนเปนอยางยง สงคมแหงการเรยนรแบบใหมทมงเนนใหผเรยนมใชเพยงแคไดรบความร แตตองเปนผทสรางสรรคนวตกรรมใหม จงเปนจดเปลยนส าคญทผสอนจะตองพฒนาศกยภาพเพอกาวผานจากการเรยนการสอนระบบ Education 3.0 เขาสระบบการเรยนการสอนแบบใหม หรอทเรยกวา Education 4.0 ทใชหลกสรรสรางนยมการเรยนร (Constructivism learning) ใหผเรยนแสวงหาความรจากประสบการณตนเอง ดงนน ครจงเปนผทมบทบาทส าคญในการเปลยนแปลงระบบการเรยนการสอนแบบใหมดงกลาว (Learning Innovation Center, Chulalongkorn University, 2014) องคการทงรฐและเอกชนตางกเปนสถาบนทางสงคมภายใตพลวตทางเศรษฐกจและกระแสโลกาภวตน องคการในภาครฐไดเรยนรแนวการเพมประสทธภาพในการบรหารงานจากองคการในภาคเอกชน ซงกก าลงศกษาการสรางประโยชนเพอสวนรวมจากการบรหารรฐกจเชนเดยวกน การท าความเขาใจกระบวนการ โครงสรางองคกร วฒนธรรม และภาวะผน าในการบรหาร(Sapparojpattana, 2014) ความส าคญของผน า และภาวะผน า (Leadership) มการศกษาวจย

2

จ านวนมากทงในตางประเทศและในประเทศไทยทยนยนวาผน าและภาวะผน ามอทธพลตอประสทธภาพหรอประสทธผลขององคการ ผลการปฏบตงานของพนกงานในองคการ รวมถงการพฒนาบคลากรในองคการและตวแปรอนๆ ทเกยวของ Tucker (1990) ; Bass and Avolio (1994) ; รตตกรณ จงวศาล (2545) เนองจากการบรหารกบความเปนผน าหรอภาวะผน ามอาจแยกขาดจากกนไดโดยสนเชง อาจกลาวไดวาภาวะผน าเปนองคประกอบสงสดของงานบรหาร ดงท Maxwell (1999) ไดกลาวไววา "Everything Rises and Falls on Leadership” หรอ “ทกสงทกอยางจะกาวหนาหรอลมเหลวกเพราะภาวะผน า” ความเปนผน าสามารถสามารถสรางความผกพนหรอ ความแตกแยกของคนได ขณะเดยวกนกสามารถสรางความสามคคหรอสงเสรมความสบสนวนวายได และยงสามารถสรางแรงบนดาลใจหรอท าลายลงได Kouzes and Posner (2016) เชอวาสามารถเรยนรการเปนผน าไดและตองมการเรยนรเพอใหมภาวะผน าสม าเสมอ จงเรยกภาวะผน าแบบนวา Learning Leadership หรอ ภาวะผน าแหงการเรยนร องคกรทมวฒนธรรมของภาวะผน าจะเนนอยางยงใหการเรยนรเปนอนดบแรกและสรางโอกาสอยางเปนระบบส าหรบการเรยนร" ภาวะผน าทดเปนอปนสยทตองมการเสรมสรางทกวนอยางตอเนอง อยางไรกตาม การบรหารจะเนนการสรางวสยทศน การก าหนดทศทาง คานยม และวตถประสงคขององคการ สวนการน าเปนเรองของอ านาจ อทธพลท าใหเกดแรงบนดาลใจ และจงใจใหคนท างานเพอบรรลผลตามวสยทศนและวตถประสงครวมกน แตโดยทวไปแลวผน ามกจะละเลยความเกยวของของทงสองสวนน จงท าใหมกเกดปญหาในการบรหารงาน เชน ผน าบางคนมวสยทศนดแตขาดความสามารถในการสรางทมงาน ในขณะทผน าอกคนอาจเกงการสรางแรงบนดาลใจผอนและสรางทมงานแตขาดวสยทศน เปนตน โดยปกตแลวปญหาของการท างานเปนทมมกมสาเหตมาจากความแตกตางกนของคนในทม ดงนน ในฐานะผสรางทมงานตองพยายามลดแรงเสยดทานทขดขวางการท างานเปนทม โดยตองยอมรบวาสงทชวยเสรมเตมเตมความแขงแกรงของทมคอความแตกตางทมอยในทม ไมจ าเปนตองท าใหทกคนในทมเหมอนกน แตควรใชความแตกตางเปนจดแขงโดยแบงงานกนท าใหสอดคลองกบความรความสามารถ ความเตมใจหรอความถนดของแตละคนเพอไปสเปาหมายเดยวกน เมอสมาชกทมงานตางใหความยอมรบนบถอตอกนแลว ความแตกตางของแตละคนจะกลายเปนพลงเสรมเพมจากปกตหรอการประสานพลง/การสรางพลงรวม (Synergy) ท าใหการท างานเปนทมเพมความแขงแกรงและเพมผลงานมากยงขน หนาทแรกของผน าจงเปนการท าใหบคลากรหรอสมาชกแตละคนใหการยอมรบนบถอตอกนและสรางเสรมทมงานใหใชจดแขงมาเพมผลผลตพรอมกบชวยขจดจดออนทมใหหมดไป แตโดยทวไปผบรหารสวนใหญมกจะมงท าเพยง การยกระดบการท างานของสมาชกทเปนผผลตหรอผปฏบตใหมผลงานมากขน ในขณะทผผลตกจะมบทบาทในการลงมอท างานและแกปญหาทเกดขนเทาทจ าเปนเพอใหเกดผลงานขนเทานน โดยละเลยหรอใหความสนใจในการน าคอนขางนอยจงสงผลตอประสทธผลของงานในทสด (Maxwell, 2011)

3

องคการทประสบผลส าเรจในครสตศตวรรษท 21 จ าเปนตองมผน าทมความสามารถเพอน าองคการไปสเปาหมาย และสามารถแขงขนกบองคกรอนได ภายใตโลกขาวสารทไรพรหมแดน กญแจส าคญของผน าไดแกความมชอเสยง การคดอยางเปนระบบ เปนผเปลยนแปลง เนนการบรการ เปนผนาเทคโนโลย ทส าคญมงมนและเนนการเรยนร ภาวะผน าการเรยนรจงนบวามความส าคญในยคปจจบน และจ าเปนตองพฒนาผน าใหมภาวะผน าการเรยนรกอนจะไปสรางองคการแหงการเรยนร (Marquardt, 2000) ; (Brown and Posner, 2001) ภาวะผน าการเรยนรจะเนนการท างานทมงผลสมฤทธ โดยเนนการวางแผนกลยทธ การใชความคดกลยทธเพอยกระดบผลสมฤทธของนกเรยนในการเรยนร โดยมงพฒนาโรงเรยนไปสโรงเรยนทมประสทธผลหรอคณภาพ มการปรบปรงเปลยนแปลงบทบาทของผน าจากการก ากบควบคมประสทธผลของโรงเรยนสการใหการสนบสนน อ านวยความสะดวก เนนการสอนงาน และนเทศงานแกบคลากร เพอแสวงหาความรใหมมาพฒนางานอยเสมอ เปนบคคลแหงเรยนร พฒนาศกยภาพภาวะผน าใหเขมแขง พฒนาการเรยนรอยางมออาชพ ใชขอมลในการตดสนใจและใชทรพยากรอยางสรางสรรค ภาวะผน าการเรยนรใชการสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหบคลากรพฒนาความร ประสบการณและความสามารถ (Neuman and Simmons, 2000) โรงเรยนมธยมศกษาเปนสถาบนการศกษาขนพนฐานทจดการศกษาตงแตระดบมธยมศกษาตอนตนถงมธยมศกษาตอนปลาย โดยมภารกจหลกคอ จดการเรยนรเพอพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะตามทหลกสตรก าหนด แตจากรายงานผลสอบ ONET ปการศกษา 2558 ของ สถาบนทดสอบทางการศกษาแหงชาต (องคการมหาชน) (2559) พบวา ผลการทดสอบทงในชนมธยมศกษา ปท 3 และชนมธยมศกษาปท 6 คะแนนเฉลยทกรายวชาเทากบ 37.91 และ 34.81 ตามล าดบ ผทรบผดชอบสงสดตอผลสมฤทธดงกลาวคอ ผบรหารโรงเรยนทจะตองหาวธการเพอพฒนาและยกระดบการเรยนรใหสงขน ดงท สมชาย เทพแสง (2557) ทสรปวา ผน าเปนบคคลทท าใหองคการเจรญกาวหนาและบรรลผลส าเรจ โดยใชภาวะผน าจงใจใหบคคลในองคกรท างาน ตามวตถประสงค ภาวะผน าเปนกระบวนการก าหนดพฤตกรรมของคนในสภาพของการท างาน รวมถงการสรางอทธพล ดวยวธการทแตกตางในการจงใจใหบคคลหรอกลมท างานใหประสบผลส าเรจตามเปาหมาย ภาวะผน าจงมความส าคญตอ ตวผน า โดยทผน าใชภาวะผน าในการปฏบตการและอ านวยการ เพอใหการบรหารจดการบรรลเปาหมาย โดยเฉพาะภาวะ ผน าการเรยนรมอทธพลตอการสรางองคการแหงการเรยนร โดยมคณลกษณะและพฤตกรรม ทงดาน การสราง วสยทศนรวม บคคลแหงการเรยนร การท างานเปนทม การสอนงาน การมงผลสมฤทธ และการใชแรงจงใจ จากความส าคญทกลาวมานน เพอน าโรงเรยนไปสคณภาพยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนใหสงขน และมงพฒนาใหบคลากรมการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ผน ามการพฒนาตนเองดวยการเรยนรอยางตอเนองโดยมรปแบบและกลยทธในการเรยนรอยางหลากหลาย มการสรางวสยทศน

4

รวมกบบคลากรโดยมงเนนการเรยนรเปนส าคญ เนนการทางานเปนทม และสรางความสมพนธกบบคลากรอยางใกลชด การเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรในสถานศกษาจงมความจ าเปนเพอพฒนาโรงเรยนไปสองคการแหงการเรยนรทยงยน (Coad and Berry, 1998) ; (Northouse, 2007) ; (Roueche et al, 2013) ดงนน การมโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จะชวยใหผบรหารสถานศกษามโอกาสไดรบการเสรมสรางและพฒนาภาวะผน าการเรยนร อนจะน าไปสการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนในระดบสถานศกษา และสงผลตอการยกระดบคณภาพการศกษาในภาพของประเทศตอไป ค าถามการวจย การวจยในครงน มค าถามเพอการวจย ดงน 1. องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษามธยมศกษา มอะไรบาง 2. สภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนอยางไร 3. โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ควรเปนอยางไร 4. การน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ไปใชไดผลเปนอยางไร ความมงหมายของการวจย การวจยครงน มความมงหมายของการวจย ดงตอไปน 1. เพอศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. เพอศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3. เพอพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 4. เพอศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทพฒนาขนไปใช

5

ความส าคญของการวจย ผลการวจยในครงนจะเปนประโยชนตอหนวยงานทเกยวของ และผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดงน 1. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา สามารถน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ไปใชในการพฒนาผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เพอใหการบรหารจดการศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพและมประสทธผล สงผลตอคณภาพการศกษา 2. ผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา สามารถน าโปรแกรมไปใชในการพฒนาตนเอง ซงเปนประโยชนตอการพฒนาภาวะผน าการเรยนร และไดน าความร ทกษะไปสการปฏบตในภาระงานสงผลใหเกดคณภาพในการปฏบตงานในหนาทตอไป ขอบเขตของการวจย การวจยเกยวกบการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ครงนด าเนนการตามขอบเขตของการวจย ดงน 1. ขอบเขตดานเนอหา การศกษาองคประกอบหลกและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยไดก าหนดขอบเขตของเนอหา ทไดจากการศกษา แนวคด ทฤษฎ เกยวกบภาวะผน าการเรยนร จากนกวชาการทมผลงานทางวชาการเปนทยอมรบระดบสงดานภาวะผน าการเรยนร แลวน ามาวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ไดองคประกอบหลกภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน จ านวน 6 องคประกอบ และไดตวบงช จ านวน 21 ตวบงช ไดแก 1) กลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) ม 4 ตวบงช คอ ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความละเอยดลออในการคด 2) การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Direct Learning) ม 4 ตวบงช คอ การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การวางแผนการเรยนร และการแสวงหาแหลงวทยาการ 3) การเรยนรเปนทม (Team Learning) ม 4 ตวบงช คอ การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร และกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4) การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating

6

Technology and Innovation Learning in Digital Era) ม 3 ตวบงช คอ การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 5) การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) ม 3 ตวบงช คอ การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร และ การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 6) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) ม 3 ตวบงช คอ การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย การสรางเครอขายการเรยนร และการสะทอนผลการเรยนรรวมกน 2. ขอบเขตประชากร และกลมตวอยาง/กลมผใหขอมล เพอใหสอดคลองกบความมงหมายการวจย ผวจยจงน าเสนอเปนระยะ ดงน ระยะท 1 ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กลมผใหขอมล ไดแก ผทรงคณวฒ จ านวน 7 คน โดยการสมภาษณ เพอตรวจสอบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระยะท 2 ศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยการใชการตอบแบบสอบถาม 1 ประชากร ไดแก ผอ านวยการโรงเรยนและรองผอ านวยการโรงเรยนฝายวชาการ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากโรงเรยนจ านวน 2 ,358 โรงเรยน รวม 4,716 คน (ผใหขอมลโรงเรยนละ 2 คน) (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2560) 2 กลมตวอยาง ไดแก ผอ านวยการโรงเรยนและรองผอ านวยการโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จ านวน 444 คน การค านวณหาขนาดของกลมตวอยางโดยใชตารางของเครจซและมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970) ไดจ านวน 370 คน เพอใหการเกบรวบรวมขอมลคนใหครบตามก าหนด จ าเปนเกณฑขนต า จงเกบตวอยางเพมอก รอยละ 20 ของกลมตวอยาง ไดตวอยางทงหมด 444 คน ระยะท 3 การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กลมผใหขอมล ไดแก ผทรงคณวฒ จ านวน 9 คน โดยการท าหนาทประเมน ความเปนไปได ความเหมาะสม ความถกตอง และความเปนประโยชน ของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

7

ระยะท 4 การศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทพฒนาขนไปใช กลมผใหขอมล ไดแก ผบรหารโรงเรยน และรองผอ านวยการโรงเรยน ฝายวชาการ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 รอยเอด จ านวน 18 คน กรอบแนวคดในการวจย ผวจยน าเสนอกรอบแนวคดในการวจย “การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา” จากแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอก าหนดเปนกรอบแนวคดในการด าเนนการวจยดงน 1. กรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบภาวะผน าการเรยนร ซงไดจากการสมภาษณ และการสงเคราะหแนวคดและทฤษฎของนกวชาการดานการบรหาร ผวจยไดศกษาแนวคดของ Antonacopoulou and Bento (2003) ; Malunga (2006) ; Curtis (2012) ; Knight (2009) ; McCloskey (2014) ; Christiansen and Tronsmo (2013) ; Greiter (2013) ; Jolonch, Martinez, Badia (2013) ; Kohlreiser (2013) ; Owen (2013) ; Salavert (2013) ; Tubin (2013) ; Kouzes and Posner (2016) สมชาย เทพแสง (2014) ; กนกอร สมปราชญ (2559) สงเคราะหเปนองคประกอบหลกของภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาในการวจยครงนประกอบดวยองคประกอบหลก จ านวน 6 องคประกอบ และตวบงช จ านวน 21 ตวบงช ดงตอไปน คอ 1.1 การกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) ม 4 ตวบงช คอ 1.1.1 ความคดรเรม 1.1.2 ความคดคลองแคลว 1.1.3 ความคดยดหยน 1.1.4 ความละเอยดลออในการคด 1.2 การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Direct Learning) ม 4 ตวบงช คอ 1.2.1 การวเคราะหความตองการของตนเอง 1.2.2 การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 1.2.3 การวางแผนการเรยนร 1.2.4 การแสวงหาแหลงวทยาการ 1.3 การเรยนรเปนทม (Team Learning) ม 4 ตวบงช คอ 1.3.1 การสอสารของทมงาน

8

1.3.2 ความสามารถของทมงาน 1.3.3 การสรางการเรยนร 1.3.4 กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 1.4 การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) ม 3 ตวบงช คอ 1.4.1 การบรณาการทางความคด 1.4.2 การบรณาการกระบวนการเรยนร 1.4.3 การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 1.5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) ม 3 ตวบงช คอ 1.5.1 การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 1.5.2 การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 1.5.3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 1.6 การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) ม 3 ตวบงช คอ 1.6.1 การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 1.6.2 การสรางเครอขายการเรยนร 1.6.3 การสะทอนผลการเรยนรรวมกน 2. กรอบแนวคดเกยวกบวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยไดศกษาแนวคดของ McCauley (1986) ; Balkin and Cardy (1995) ; DuBrin (2006) ; Ronald and Angela (2007) ; Noe, Hollenbeck, Gerhart and Wright (2012) ; Robin (2014) ; เปรอง กมท และนคม ทาแดง (2539) ; รงสรรค ประเสรฐศร (2544) ; กว วงศพฒ (2550) ; ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2551) ; สมมา รธนธย (2553) ; อ านาจ ธระวนช (2553) ; เพชร รปะวเชตร (2554) ; รตตกรณ จงวศาล (2556) ; สวทย ยอดสละ (2556) สงเคราะหไดองคประกอบดงตอไปน 2.1 กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง (Self-Learning) 2.2 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) 2.3 การระดมสมอง (Brainstorming) 2.4 การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) 2.5 การสรปองคความร (Knowledge Formation)

9

3. กรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบของโปรแกรม ผวจยไดศกษาแนวคดของ Knowles (1980) ; Barrand Keating (1990) ; Styles (1990) ; Boone (1992) ; Houle (1996) ; Caffarella (2002) ; Kanaya, Light and McMillan Cup (2005) ; เจนจรา คงสข (2540) ; หรรษา สขกาล (2543) ; วโรจน สารรตน (2550) ; ปรญญา มสข (2552) ; อนนต พนนก (2554) และสงเคราะหเปนกรอบแนวคดดานองคประกอบของโปรแกรม ดงน 3.1 หลกการของโปรแกรม 3.2 วตถประสงคของโปรแกรม 3.3 แนวคดการพฒนา 3.4 เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 3.5 โครงสรางของโปรแกรม 3.6 กจกรรมการเรยนร 3.7 วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 3.8 สอ/แหลงเรยนร 3.9 การวดและประเมนผล 4. กรอบแนวคดเกยวกบกระบวนการพฒนาโปรแกรม ผวจยไดศกษาแนวคดของ Bernick, Hart and Waisman (2005) ; Barbazette (2006) ; Forsyth (2008) ; Locke (2009) ; Bray (2009) ; Armstrong (2010) ; Ripley and others (2011) ; Noe, Hollenbeck Gerhart and Wright (2011) ; Arthur Lok Jack Graduate School of Business (2013) สงเคราะหเปนขนตอนการสรางโปรแกรม ดงตอไปน 4.1 การประเมนความตองการ 4.2 การวางแผน 4.3 การพฒนาโปรแกรม 4.4 การประเมนโปรแกรม 5. กรอบแนวคดเกยวกบการประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน ผวจยไดศกษาแนวคดของ Stufflebeam, Madaus and Kellaghan (2002); American Joint Committee on Standards for Education Evaluation (AJCSEE) (2014) สงเคราะหไดองคประกอบของการประเมนโปรแกรม ดงตอไปน 5.1 ความเหมาะสม (Propriety) 5.2 ความเปนไปได (Feasibility) 5.3 ความถกตอง (Accuracy) 5.4 ความมประโยชน (Utility)

10

6. กรอบแนวคดเกยวกบการประเมนผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน ไปใช ผวจยไดศกษาแนวคดของ Guskey (2016) ประกอบดวย 6.1 การประเมนผลระดบปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) 6.2 การประเมนผลระดบการเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) 6.3 การประเมนผลการสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) 6.4 การประเมนผลการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) และ 6.5 การประเมนผลความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) กรอบแนวคดและทฤษฎ ทใชในการวจยเพอพฒนาโปรแกรมการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา แสดงดงภาพประกอบ 1

11

นยามศพทเฉพาะ

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดเชงทฤษฎทใชในการวจย

กรอบแนวคดเกยวกบการประเมนโปรแกรมฯ ประกอบดวย 1) การประเมนความเหมาะสมของโปรแกรม (Propriety Standards) 2) การประเมนความเปนไปไดของโปรแกรม (Feasibility Standards) 3) การประเมนความถกตองของโปรแกรม (Accuracy Standards) 4) การประเมนความมประโยชนของ

โปรแกรม (Utility Standards)

กรอบแนวคดเกยวกบกระบวนการพฒนาและวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ประกอบดวย 1) กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง (Self-Learning) 2) การอบรมปฏบตการ (Workshop) 3) การระดมสมอง (Brainstorming) 4) การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) และ 5) การสรปองคความร (Knowledge Formation)

กรอบแนวคดเกยวกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร 1 การกลาคดสรางสรรค ม 4 ตวบงช คอ 1) ความคดรเรม 2) ความคดคลองแคลว 3) ความคดยดหยน 4) ความละเอยดลออในการคด 2 การเรยนรดวยการน าตนเอง ม 4 ตวบงช คอ 1) การวเคราะหความตองการของตนเอง 2) การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 3) การวางแผนการเรยนร 4) การแสวงหาแหลงวทยาการ 3 การเรยนรเปนทม ม 4 ตวบงช คอ 1) การสอสารของทมงาน 2) ความสามารถของทมงาน 3) การสรางการเรยนร 4) กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4 การบรณาการความหลากหลาย ม 3 ตวบงช คอ 1) การบรณาการทางความคด 2) การบรณาการกระบวนการเรยนร 3) การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล ม 3 ตวบงช คอ 1) การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2) การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 6 การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท ม 3 ตวบงช คอ 1) การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 2) การสรางเครอขายการเรยนร 3) การสะทอนผลการเรยนรรวมกน

กรอบแนวคดเกยวกบกระบวนการพฒนาโปรแกรม ประกอบดวย 1) การประเมนความตองการ 2) การวางแผน 3) การประเมนโปรแกรม

4) การพฒนาโปรแกรม

กรอบแนวคดเกยวกบของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ประกอบดวย 1) หลกการของโปรแกรม 2) วตถประสงคของโปรแกรม 3) แนวคดการพฒนา 4) เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 5) โครงสรางของโปรแกรม 6) กจกรรมการเรยนร 7) วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 8) สอ/แหลงเรยนร 9) การวดและประเมนผล

โปรแกรมเสรมสรางภาวะ

ผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษามธยมศกษา

กรอบแนวคดเกยวกบการประเมนผลการน าโปรแกรมฯ ไปใช ประกอบดวย 1) การประเมนผลระดบปฏกรยาของผเขารวม (participants' reaction) 2) การประเมนผลระดบการเรยนรผเขารวม (participants' learning) 3) การประเมนผลการสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (organization support and change) 4) การประเมนผลการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (participants' use of new knowledge or skills) และ 5) การประเมนผลความพงพอใจของผเขารวม (participants' satisfaction)

12

นยามศพทเฉพาะ 1. ภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) หมายถง คณลกษณะและพฤตกรรมทเกดจากการเรยนรเพอพฒนาภาวะผน าจากการปฏบตงานจากคน กระ บวนการเฉพาะ ภายในตวตนดวยความสามารถในการคด ภายนอกดวยการมปฏสมพนธ มการสลบบทบาท เปนชมชนแหงการปฏบต เปนตวแบบสรางแรงบนดาลใจ ทาทายกระบวนการเดม ใชอ านาจทมาจากคณธรรม ความรวมมอของหลายฝาย มความยดหยนในการปรบตวตามสถานการณ ความกลาหาญในการพดความจรง ความมนคงเพอเผชญความขดแยง ผลกดนใหเกดการเรยนรในองคกร สงเสรมวฒนธรรมของการเรยนร สงเสรมการกระจายอ านาจเพอใหมการฝกสอนซงกนและกน โดยเปาหมายสงสดคอการพฒนาทยงยนขององคกร ประกอบดวย การกลาคดสรางสรรค การเรยนรดวยการน าตนเอง การเรยนรเปนทม การบรณาการความหลากหลาย การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล และ การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 2. การกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) หมายถง ความคดรเรมกลาในการคดสงแปลกใหมไมเหมอนเดม มาจากความรและประสบการณตางๆ กลาคดเปนอสระไมตดยดกบ คนอน โดยมตวบงชเปนเปาหมาย ประกอบดวย ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความละเอยดลออในการคด 2.1 ความคดรเรม หมายถง พฤตกรรมทบคคลแสดงออกโดยคดแปลกใหมไมซ ากบผอน กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค การผสมผสานความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม และน าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม 2.2 ความคดคลองแคลว หมายถง ความสามารถในการคดหาค าตอบของปญหา ไดอยางรวดเรวและไมซ ากน สามารถเชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบไดและสอสาร ดวยถอยค าไดอยางรวดเรว 2.3 ความคดยดหยน หมายถง ความสามารถปรบวธคดไดรวดเรวใหสอดคลองกบสถานการณทอาจเปลยนแปลงไปไดตลอดเวลา ไดแก ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม และปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว 2.4 ความละเอยดลออในการคด หมายถง ความคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน ทอยบนพนฐานของการคดทบทวนอยางละเอยด การคดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ และคดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน 3. การเรยนรดวยการน าตนเอง หมายถง ความสามารถของบคคลในการสรางความรของตนเองจากการคดและการปฏบตจรง เพอวเคราะหวามตองการในการเรยนรของตนเอง ในการสราง

13

ทกษะกระบวนการ และประสบการณความรใหเกดขน โดยมตวบงชเปนเปาหมาย ประกอบดวย การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การวางแผนการเรยนร การแสวงหาแหลงวทยาการ 3.1 การวเคราะหความตองการของตนเอง หมายถง การมองเชงบวก ใชสตปญญาไตรตรอง จดระบบการเรยนร และตดสนใจเรองการเรยน เพอพฒนาการเรยนรของตนเองได 3.2 การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร หมายถง วธการคนหาจดมงหมายของ การเรยนร ทสามารถวดได และสอดคลองกบความตองการของตนเอง 3.3 การวางแผนการเรยนร หมายถง การก าหนดวาจะท าอยางไรใหเกดการเรยนรทเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง และการก าหนดกจกรรม วธการเรยนรเพอคนหาความรทตองการ 3.4 การแสวงหาแหลงวทยาการ หมายถง ความสามารถน าประสบการณตางๆ จากแหลงความร และการสบคนขอมล มาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนร เพอพฒนาตนเอง กลาลองผดลองถก สามารถคนควาวจยไดอยางเปนระบบ 4. การเรยนรเปนทม หมายถง กระบวนการรวมกนของสมาชกทจะแบงปนและสรางเสรมความเปนพลวตรของการเรยนร โดยมตวบงชเปนเปาหมาย ประกอบดวย การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร และกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4.1 การสอสารของทมงาน หมายถง การแลกเปลยนความคดเหน ประสบการณซงกนและกน โดยมการสอสารอยางเปนระบบ และเชอมโยงทมงานทชดเจน 4.2 ความสามารถของทมงาน หมายถง การจดการและพฒนาความสามารถของทม การเรยนรรวมมอและชวยเหลอกน โดยรวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย 4.3 การสรางการเรยนร หมายถง การสรางกระบวนการเรยนรเปนทมโดยการกระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน มการสนทนา และอภปรายรวมกน 4.4 กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร หมายถง การเคารพการตดสนใจของแตละคนในทมโดยใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา มการแกปญหาทเกดขนรวมกน 5. การบรณาการความหลากหลาย หมายถง การผสมผสานทางความคดทมาจากการไดรบขอมลขาวสาร ความรและมมมองตางๆ ทหลากหลาย มาเชอมโยงเปนสงเดยวกน มการสงเกต การรวบรวม วนจฉย แกปญหา หาความสมพนธ ซงผน าตองมความสามารถในการคดอยางอสระ และเปดกวางรบฟงความคดใหมๆ รวมทงการบรณาการกระบวนการจดการเรยนรทสงเสรมและพฒนาผเรยนใหเปนผรอบรในสาระการเรยนรทเชอมโยงสมพนธกนอยางเหมาะสม กอใหเกดการมศกยภาพและสตปญญา โดยมงหวงใหผเรยนสามารถปฏบตได มความสามารถในการปรบตวตาม

14

สถานการณตางๆ และมการปฏบตอยางอสระไมตกอยภายใตความคนเคย โดยมตวบงชเปนเปาหมาย ประกอบดวย การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร และการเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 5.1 การบรณาการทางความคด หมายถง ความสามารถในการบรณาการทางความคดทมาจากการไดรบขอมล ขาวสาร ความรและมมมองรอบดาน มองเปนภาพรวม โดยเชอมโยงในดานตางๆ เขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม ครบถวน ผสมผสานใหเกดความสมดล เพอน าไปสการหาค าตอบทเปดกวาง รบฟงความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรคสงใหมๆ 5.2 การบรณาการกระบวนการเรยนร หมายถง ความสามารถในการสงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวมทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลาย โดยสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง มการปรบเปลยนกฎเกณฑ และปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอหลายรปแบบ 5.3 การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม หมายถง ความสามารถในการเชอมโยงขอมล ขาวสาร เปนองคความรใหม ทบรณาการเนอหา ทฤษฎ วธการตางๆ มสรป สงเคราะหเปนรปแบบใหมทสอดคลองกบองคการและเรยนรรปแบบใหมผานการปฏบตจนเกดประสทธผล 6. การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล หมายถง การใหความส าคญตอเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยมตวบงชเปนเปาหมาย ประกอบดวย การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อยางมจรยธรรม 6.1 การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร หมายถง การสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารในการจดการเรยนร เพอใหบคลากรไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และน าไปใชในกจวตรประจ าวน 6.2 การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร หมายถง การสนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน โดยมการกระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การอ านวย ความสะดวก และการสนบสนนดวยเทคโนโลยทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร 6.3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อยางมจรยธรรม หมายถง การปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เพอการศกษาโดย ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสม

15

ในการพฒนาคณภาพการเรยน มความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม 7. การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท หมายถง ความสามารถของผบรหารในการออกแบบกระบวนการน าหลกการ แนวคด ทฤษฎ มาปรบใช ภายในองคกร เพอใหเกดการเปลยนแปลง ไดอยางเหมาะสมและประสบผลส าเรจ เปนทพอเหมาะ พอดกบบรบทแวดลอมของสถานศกษา ซงตองมนวตกรรมเชงโครงสรางและกระบวนการทสอดคลองกบบรบททแตกตางกนทง ระดบของโรงเรยน ชนดของโรงเรยน ธรรมชาตการท างาน จดมงหมาย คานยม วฒนธรรมองคกร ยทธศาสตร ภาวะผน าของผบรหารสถานศกษา เพอน าไปสกระบวนการเปลยนแปลงภายในองคกรทมประสทธภาพ ประสทธผล โดยมตวบงชเปนเปาหมาย ประกอบดวย การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย การสรางเครอขายการเรยนร และการสะทอนผลการท างานรวมกน 7.1 การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย หมายถง กระบวนการแลกเปลยนเรยนรกบผมสวนไดสวนเสยหรอผเกยวของทงในการสรางความสมพนธระหวางสมาชก การกระตนการเรยนร การประสานความรวมมอ และการสอนงาน 7.2 การสรางเครอขายการเรยนร หมายถง การเชอมโยงระหวางระบบการปฏบตงานหรอเชอมโยงบทบาทของกลมบคคล องคกร หนวยงานตางๆ โดยการประสานความรวมมอในการเรยนร ตลอดจนการรวมพลงกบผมสวนไดสวนเสย เพอการแลกเปลยนความรวมมอระหวางกน 7.3 การสะทอนผลการท างานรวมกน หมายถง ความสามารถในการรวมกนแลกเปลยนเรยนรเพมนวตกรรมใหมๆ โดยใหการยอมรบ เปนเจาของผลงาน รวมทง การสรป สะทอนผล การด าเนนงานรวมกน 8. การเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร หมายถง กระบวนการและวธการทใชเพอใหเกด การเปลยนแปลงภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน โดยใชกระบวนการ การเรยนรดวยตนเอง การประชมเชงปฏบตการ การระดมสมอง การแลกเปลยนเรยนร การสรปองคความร การฝกประสบการณในงาน เทคนคการพฒนาภาวะผน าแบบ 70:20:10 การใชกระบวนการเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ 9. ผบรหารโรงเรยน หมายถง บคลากรวชาชพทางการศกษาทปฏบตหนาทเกยวกบ การบรหารจดการสถานศกษาขนพนฐานของรฐ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 10. โรงเรยน หมายถง สถานศกษา ทจดการเรยนการสอน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาของรฐ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ 11. โปรแกรม หมายถง โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มองคประกอบ ดงน 1) หลกการของโปรแกรม

16

2) วตถประสงคของโปรแกรม 3) แนวคดการพฒนา 4) เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 5) โครงสรางของโปรแกรม 6) กจกรรมการเรยนร 7) วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 8) สอ/แหลงเรยนร 9) การวดและประเมนผล 12. การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร หมายถง กระบวนการประเมนความตองการ การวางแผน การประเมนโปรแกรม และ การพฒนาโปรแกรม ประกอบดวย เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 3 โมดล คอ โมดลท 1 กลาคดสรางสรรค การเรยนรดวยการน าตนเอง โมดลท 2 การเรยนรเปนทม การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล โมดลท 3 การบรณาการความหลากหลาย และการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท

17

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยไดศกษาคนควาจากแหลงความรทหลากหลาย ไดแก เอกสาร ต ารา บทความ แนวคดทฤษฎ และงานวจย ทเกยวของโดยก าหนดกระบวนการน าเสนอตามล าดบตอไปน 1. ความหมายของผน าและภาวะน า 2. ทฤษฎภาวะผน า 3. ภาวะผน าการเรยนร 4. การพฒนาภาวะผน าการเรยนร 5. โปรแกรมและการพฒนาโปรแกรม 6. บรบทโรงเรยนมธยมศกษา 7. งานวจยทเกยวของ 7.1 งานวจยในประเทศ 7.2 งานวจยตางประเทศ ความหมายของผน าและภาวะผน า ความหมายของผน า Ubben et al. (2001) ไดใหความหมาย ผน า หมายถง ผน าพาองคการ หรอนยามวา เปนกลมคนทมาอยรวมกนใหไดรบผลส าเรจในการท างาน ผน าเปนผรบใชองคการ เปนผรบใชบคคลตางๆ ทรวมกนเปนองคการ และยงรบใชลกคาทองคการนนใหบรการอยอกดวย Warner (2002) ไดใหความหมาย ผน า หมายถง ผทมคณลกษณะ 7 ประการ คอ 1) ผสรางสงแวดลอมสนบสนนใหผรวมงานรสกวา สามารถชวยด าเนนกระบวนการใหประสบความส าเรจได 2) ผมจตใจเปดกวางและมวสยทศนของอนาคตและมความเปนไปไดของวสยทศนนน 3) ผทเตมใจมอบอ านาจใหผอนและอนญาตใหพวกเขาปฏบตงานตามแนวความคดและวสยทศนของพวกเขาเอง ผทแสวงหาโอกาส นวตกรรมและความเปลยนแปลงอยางตอเนอง 4) ผทเตมใจท างานในสภาพแวดลอมทยดหยนและสภาพแวดลอมทขาดล าดบสายงานบรหาร โดยปลอยใหผอนเลนบทบาทผน า 5) ผทเตมใจรบฟงและพดคยกบเสยงเรยกรองทสรางสรรคและใหเปนทรบทราบกนทงองคการ

18

6) ผทเตมใจทจะหยดแสดงบทบาทภาวะผน า และหยดความรบผดชอบ เมอมผอนทเขมแขงกวากาวออกมาขางหนา 7) ผทอทศตนและมงมนเพออนาคตและความส าเรจในอนาคตของทท างานทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาท Owens (2004) ไดใหความหมาย ผน า หมายถง ผทแสดงเจตนาทจะมอทธพลตอพฤตกรรมของคนอน มความผกพนกบผตาม (followers) เพอใหเกดความส าเรจตามจดประสงคของผน าและตามจดประสงคของผตามดวย Hoy and Miskel (2005) ไดใหความหมาย ผน า (Leaders) หมายถง บคคลส าคญทเปนหลกใหกบองคการ ใหค าแนะน าแกเพอนรวมงานเมอมการเปลยนแปลง และรบผดชอบตอประสทธผลขององคการ ผน าจะใชอทธพลอยางจงใจตอผอน เพอสรางกจกรรมและสรางความสมพนธในกลมหรอในองคการ โดยมงใหคนเหนคลอยตามวามอะไรบางทจ าเปนตองกระท าใหเกดผลส าเรจ พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2540) มความเหนวา ผน า คอ ความเปนผน า หมายถง คณสมบตอนพงมของผน า ไดแก สตปญญา ความดงาม ความร ความสามารถของบคคลทชกน าใหคน ทงหลายมาประสานกนและพากนไปสจดหมายทดงามอยางถกตองและชอบธรรม ภาวะผน าม องคประกอบ คอ 1) ตวผน า 2) ผตาม 3) จดหมาย 4) หลกการและวธการ 5) สงทจะท า 6) สถานการณ กลาวโดยสรป ผน า คอ บคคลส าคญหลกในองคการ มคณลกษณะทมอทธพลตอกลมคน ความสามารถในการโนมนาวบคคลในองคการ สรางความสมพนธในกลมหรอในองคการ เพอใหไดรบผลส าเรจในการท างานรวมกนอยางมเปาหมายทดงามถกตองชอบธรรม ความหมายภาวะผน า ภาวะผน า (Leadership) เปนคณลกษณะหนงทเกดขนในแตละบคคล ซงมบทบาททเหนอผอนโดยมความสามารถในการชกจง โนมนาวใหบคคลอนปฏบตตาม ผวจยไดศกษาจากผลการศกษาของนกวชาการและนกการศกษาหลายทาน รวมทงผลการวจยตางๆ ซงมนกวชาการและนกการศกษาไดใหความหมายของภาวะผน าทแตกตางกน ดงตอไปน Strogdill (1974) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง ความคดรเรมและธ ารงไวซงโครงสรางของความคาดหวงและความสมพนธระหวางกนของสมาชกของกลม Boles and Deverport (1975) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง กระบวนการทบคคลมความคดรเรมทจะชวยใหกลมไดกาวหนาไปสจดประสงคซงเปนทยอมรบกน ชวยท าใหกลม คงอยได และชวยใหสมาชกของกลม สมปรารถนาในสงทตองการโดยสงทตองการนนเปนตวกระตนใหเขามารวมเปนสมาชกของกลม

19

Daft (1999) สรปไววา ภาวะผน าเปนปจจยทผน าจะตองเกยวของ ซงประกอบดวยอทธพล (Influence) ความตงใจ (Intention) ความรบผดชอบสวนบคคล (Personal Responsibility) การเปลยนแปลง (Change) การมจดมงหมายรวมกน (Shared Purpose) และมการจงใจผตาม (Followers) Owens (2001) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง กระบวนการของกลมทมคนเขามาเกยวของอยางนอย 2 คน ซงผน าจะตองแสดงพฤตกรรมในการพยายามทจะสรางอทธพลเหนอคนอนๆ Robbins and Coulter (2003) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง กระบวนการทมอทธพลตอกลมเพอใหบรรลเปาหมายของกลม Kouzes and Posner (2007) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง ความเปนผน า เปนศลปะของการระดม รวบรวมบคคลอนทมความตองการตอสเพอมปณธานรวมกน Northouse (2010) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง กระบวนการทบคคลมอทธพลตอกลมของบคคลเพอใหบรรลเปาหมายรวมกน Yukl (2010) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง การใชอทธพล การใชอ านาจ การสงการ การบรหารจดการ และการก ากบดแล เพอใหกระตนและผลกดนใหคนอนปฏบตงานใหบรรลเปา Maxwell (2011) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง การมอทธพลหรอการผลกดนและโนมนาวใหบคคลอนปฏบตงานอยางตอเนอง ไมใชเรองของต าแหนงหนาท แตจะเกยวของกบผคน การสรางความเปลยนแปลง ความทาทายและการสงเสรมใหเกดความเจรญงอกงามในตวของ ผตามและการปฏบตงานเพอบรรลระดบสงสด Bass (2013) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง กระบวนการเปลยนแปลง โดยผน าตองเปนผเปลยนแปลงการปฏบตงานของผตามใหไดผลเกนเปาหมายทก าหนด ทศนคต ความเชอมนและความตองการของผตามตองไดรบการเปลยนแปลงจากระดบต าไปสระดบสงกวา เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2541) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง ลกษณะของ ผมชวตทมวสยทศน และตองเปนวสยทศนทกวางไกลมาก ไมเพยงแตระดบองคกร ระดบประเทศเทานน แตตองไปถงระดบทวป และในทสดถงระดบโลก มความคดรเรม เปดกวางรบฟงความคดเหนของคนอนทนสมยและมความเปนสากล วาโร เพงสวสด (2549) ไดสรปความหมาย ภาวะผน า หมายถง การใชอทธพลของบคคลหรอของต าแหนงโดยการจงใจใหบคคลหรอกลมปฏบตตามความคดเหน ความตองการของตนดวยความเตมใจ ยนดทจะใหความรวมมอเพอจะน าไปสการบรรลวตถประสงคของกลมตามทก าหนดไว ภาวะผน าเปนความสามารถในการชกจงผอนใหคนหาหนทางทจะบรรลวตถประสงคทก าหนดและ

20

เปนการผกมดหรอหลอมรวมกลมเขาเปนอนหนงอนเดยวกน แลวกระตนใหด าเนนไปสเปาหมายหรออาจสรปไดวา ภาวะผน า คอ รปแบบอทธพลระหวางบคคล (Interpersonal Influence) เปนความสามารถในการน าของผน าหรอกลม ในอนทจะกอใหเกดการกระท ากจกรรม หรอการเปลยนแปลงเพอใหบรรลวตถประสงค สเทพ พงศศรวฒน (2550) ไดใหความหมาย ภาวะผ หมายถง กระบวนการทผน า ชวยสรางความชดเจนแกผใตบงคบบญชา ใหรบรวา อะไรคอความส าคญ ใหภาพจรงขององคการ แกผอน ชวยใหมองเหนทศทางและจดมงหมายอยางชดเจน ภายใตภาวการณเปลยนแปลง อยางรวดเรวของโลก ณฎฐพนธ เขจรนนทน (2552) สรปภาวะผน า หมายถง ความสามารถทผน าใชอ านาจ ทมในการชกจงใจใหกลมมงไปสวตถประสงคตามทตองการ วโรจน สารรตนะ (2554) ไดใหความหมาย ภาวะผน า เปนกระบวนการมอทธพล (Influence) ซงกนและกนระหวางผน าและผตามเพอใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงคขององคการ (ฯbjectives) และเกดการเปลยนแปลง (Change) วเชยร วทยอดม (2554) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง การทผน าองคการใชอทธพลตางๆ เพอใหผใตบงคบบญชารวมมอปฏบตหนาทใหบรรลเปาหมายขององคการ รตตกรณ จงวศาล (2556) ไดใหความหมาย ภาวะผน า หมายถง เปนคณลกษณะพฤตกรรม ความสามารถหรอกระบวนการทเปนปฏสมพนธ หรอเปนวถการด าเนนชวตของบคคลทสามารถมอทธพลตอผอน กลมคน สามารถสรางแรงบนดาลใจ สรางความปรารถนาท าใหเกด ความเชอถอ ศรทธา การยอมรบ ความพยายาม การอทศตว การใชความสามารถอยางดทสดและชวยเพมพลงอ านาจของผอนเพอใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย ชยเสฎฐ พรหมศร (2557) ไดสรปความหมาย ภาวะผน า หมายถง กระบวนการในการจงใจใหบคคลใชความพยายามของตนเองอยางเตมความสามารถเพอบรรลเปาหมายขององคกร โดยปราศจากการถกบงคบ กลาวโดยสรป ภาวะผน า (Leadership) หมายถง คณลกษณะ พฤตกรรม กระบวนการทผน าสามารถมอทธพลตอผอนใหคนหาหนทางทจะบรรลวตถประสงคทก าหนด โดยกระตน สรางแรงบนดาลใจ สรางความปรารถนาท าใหเกดความเชอถอ เชอมน ศรทธา การยอมรบ เพอใหรวมมอกนปฏบตหนาทใหบรรลเปาหมายขององคการ

21

ทฤษฎภาวะผน า Polleys (2002) แบงภาวะผน าเปน 3 ระยะ คอ ระยะแรกระหวาง 1900 ถงสงครามโลกครงทสอง เปนการใหค านยามภาวะผน าจะเนนทตวผน า ทฤษฏเกยวกบจตวทยาและคณลกษณะ (Trait) หรอ ทฤษฎภาวะผน าแบบคณลกษณะ (Trait Theory) จะเหนวาในชวงการเปลยนศตวรรษ การศกษาภาวะผน าเนนทตวผน าโดยก าหนดวาผน ามคณลกษณะหรอบคลกอยางไร (Characteristics or Traits) ซงนกวจยตาง ๆ เชอวาปจเจกชนทประสบความส าเรจทางการบรหารมคณสมบตพเศษนอกเหนอจากผอน (Reed et al., 2004) โดยคณลกษณะนไมวาจะเสาะแสวงหาเองหรอไดรบสบเนองกนมาจะแสดงถงแนวโนมทผน าจะตอบสนองตอสถานการณดวยพฤตกรรมทท านายได หลงจากการวจยอยางกวางขวางผลการวจยกลบไมพบวามรปแบบคณลกษณะทแตกตางกนระหวางผน ากบผทไมใชผน า ดงนน ระหวางสงครามโลกครงทสองถงปลายทศวรรษ 1960 การศกษาภาวะผน าเปลยนไปเปนการศกษาพฤตกรรม ในระยะทสองหลงสงครามโลกครงทสองจนปลายทศวรรษ 1960 จะเนนทพฤตกรรม(Behavior) โดยพยายามศกษาถงพฤตกรรมของผน าทเหมาะสมควรเปนอยางไรโดยเนนใหความส าคญกบทฤษฎพฤตกรรมศาสตร (Behavioral Theory) เชน ทฤษฎ X และY ของ แมคเกรเกอร (McGregor’s Theory X and Y) (McGregor, 1960) ทฤษฎทางพฤตกรรมศาสตรเนนการศกษาพฤตกรรมของผน า ซงระยะหลงไดมการเสนอทฤษฎ Y เพมเตมขนมา โดยทฤษฏ X, Y และ Z (Theory X, Y and Z) มหลกส าคญของทฤษฎภาวะผน าแบบนเปนสมมตฐานของผบรหารตอพฤตกรรมและธรรมชาตของมนษย ความเชอสวนตวของผบรหารสงผลตอรปแบบการน าทม Jewell (2006) ซง McGregor (1960) เสนอวาจากสมมตฐานของพฤตกรรมมนษย ผบรหารสามารถควบคม จดการ น า และสรางแรงจงใจผอนไดหลายวธ โดยทฤษฎ X และทฤษฎ Y เปนมมมองของความสมพนธมนษยทแตกตางตรงขามกน กลาวคอทฤษฎ X มแนวคดในเรองการสงการและควบคม (The Traditional View of Direction and Control) โดยทฤษฎนมขอสมตฐานทวาคนไมอยากท างานและหลกเลยงความรบผดชอบไมทะเยอทะยาน ไมคดรเรมชอบใหการสง เหนแกตนเองมากวาองคการมกตอตานการเปลยนแปลง มกจะโงและถกหลอกงาย ดงนน ผบรหารทยอมรบทฤษฏนจะมองคนโดยเฉลยในแงลบวาคนทวไปไมชอบและหลกเลยงการท างาน จงตองถกบงคบและขมขดวยมาตรการตางๆ เพอใหท างานไดดวยดตามเปาหมายขององคการ ในมมมองดงกลาวคนโดยทวไปหลกเลยงความรบผดชอบ มความทะเยอทะยานต า และตองการแตความมนคง (Jewell, 2006) ผบรหารจงมแนวโนมทจะพฒนาภาวะผน าแบบขมขดวยการลงโทษ ควบคมจากภายนอกตามความเชอเชงลบตอมนษย (Bobic and Davis, 2003)

22

ในทางตรงกนขามของสมมตฐานตอธรรมชาตมนษยตามทฤษฏ Y จะมองคนในเชงบวก เมอพจารณาหลกการของทฤษฎ X แลวจะเหนวามความเชอมโยงกบการบรหารเชงวทยาศาสตร (Scientific Management) สวนทฤษฎ Y จะสอดคลองกบมมมองมนษยสมพนธ (Human Relations) ทคลายคลงกบแนวคดของ Maslow (Jewell, 2006) โดยทฤษฎ Y มมมมองใหคนเปนศนยกลางในการบรหารภายใตสมมตฐานทวาคนไมไดหลกเลยงการท างานโดยธรรมชาต และมงมนในงานเชนเดยวกบการพกผอนหรอการเลน (Jewell, 2006) ซงในมมมองของทฤษฎ Y คนสวนใหญมความรบผดชอบและควบคมตนเองโดยจะมแนวทางเพอใหบรรลเปาหมายขององคการ (Jewell, 2006) ซงจะเหนวาทฤษฎ Y จะใหความส าคญทงระดบบคคล และเปาหมายขององคการ (The Integration of Individual and Organization Goal) ทฤษฎนจงมสมตฐานทวาคนมกจะใหความรวมมอสนบสนน รบผดชอบ ขยน ไมเกยจครานและไววางใจไดมความคดรเรมท างานถาไดรบการจงใจอยางถกตองและคนมกจะพฒนาวธการท างานตลอดจนพฒนาตนเองอยเสมอดงนน ผบรหารทมมมมองทฤษฎนในดานธรรมชาตของมนษยไมควบคมไมสรางกฎระเบยบ หรอดแลคนงานอยางใกลชด แตผน าเหลานสงเสรมศกยภาพของมนษยในตวผใตบงคบบญชาดวยการใหอสระในการท างาน กระตนความคดสรางสรรค และใหแรงจงใจคนงานดวยการสรางความพงพอใจ (Bobic and Davis, 2003) ถงแมทฤษฎพฤตกรรมศาสตรเชนทฤษฎ X และทฤษฎ Y มความหลากหลายมากกวาทฤษฎทางดานคณลกษณะ แตทฤษฎเหลานกยงไมไดครอบคลมถงบรบททางวฒนธรรมหรอปจจยทางสถานการณ นกวจยจงไดยอมรบทงการศกษาในตวบคคลและการศกษาสถานการณของภาวะผน าในระยะตอมา (Zvirdauskas and Palmira, 2004) อยางไรกตาม ตอมาภายหลงไดมทฤษฎ Z (Z Theory) ทน าเสนอโดย Dr.William Ouchi ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลย UCLA ในชวงป 1980 โดยทฤษฎของ Z ของ Ouchi (Ouchi’s Theory Z) เปนทฤษฎอธบายโครงสรางตามการจดการผสมผสานระหวางการบรหารแบบสหรฐอเมรกาหรอ Theory A กบการบรหารแบบญปน หรอ Theory J กลาวคอทฤษฎ A เปนแนวความคดการจดการของสหรฐอเมรกาซงองคการเนนการจางงานระยะสน พนกงานมสวนรวมและความรบผดชอบตอองคการนอยในขณะททฤษฎ J เปนแนวความคดการจดการของญปนซงองคการเปนการจางงานตลอดชพ พนกงานมสวนรวมและความรบผดชอบตอองคการสงโดยทฤษฎ Z เปนแนวความคดการจดการผสมผสานระหวางญปนและสหรฐอเมรกาโดยเนนการจางงานระยะยาว มการตดสนใจและความรบผดชอบรวมกนดงนน จงมแนวคดวา องคการตองมหลกเกณฑทควบคมมนษยแตมนษยกรกความเปนอสระและมความตองการหนาทของผบรหารจงตองปรบเปาหมายขององคการใหสอดคลองกบเปาหมายของบคคลในองคการมองคประกอบทส าคญ 4 ประการ คอ 1) การท าใหปรชญาทก าหนดไวบรรล 2) การพฒนาผใตบงคบบญชาใหท างานอยางมประสทธภาพ

23

3) การใหความไววางใจแกผใตบงคบบญชาและ 4) การใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจภายใตหลกการส าคญ 3 ประการ คอ 1) คนในองคกรตองซอสตยตอกน 2) คนในองคการตองมความเปนอนหนงอนเดยวกนและ 3) คนในองคการตองมความใกลชดเปนกนเองดงแสดงในภาพประกอบ 2

ภาพประกอบ 2 ทฤษฎ Z (Ouchi’s Theory Z)

และระยะทสาม เรมในทศวรรษท 1970 โดยเปลยนจากการศกษาพฤตกรรมไปเปนการใหค านยามของสภาพแวดลอมของภาวะผน า รวมทงการพฒนาทฤษฎตามสถานการณ (Situational and Contingency) จนถงปลายทศวรรษท 1970 หรอ 40 ปทผานมา จงไดมการศกษาทฤษฎ ภาวะผน าแหงการแลกเปลยน (Transactional Leadership) ทฤษฏภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ส าหรบทฤษฎตามสถานการณ (Situational Theory) การพฒนาทฤษฎตามสถานการณของภาวะผน าเรมขนปลายทศวรรษท 1960 ดวยการศกษาวาภาวะผน าเกดขนในทใดโดยมแนวคดวาผน าเปนผลของสถานการณ นกทฤษฎตามสถานการณจงเชอวาไมมรปแบบภาวะผน าใดทดทสดแตจะขนอยกบสถานการณ นกทฤษฎคณลกษณะไมเชอวาลกษณะภาวะผน าสามารถถายทอดไปใชตามสถานการณทแตกตางกนจงมองวาภาวะผน าทดคอความสามารถของผน าทปรบตวเขากบสถานการณหรอสภาพทเปลยนแปลงไป (Houghton and Yoho, 2005) ทฤษฎคณลกษณะไมใหความส าคญตอปจจยดานสถานการณและสภาพแวดลอมวามความส าคญตอระดบประสทธผลของผน าภาวะผน าตามสถานการณไดถกน าเสนอโดย Hersey and Blanchard (1982) เพออธบายถงความสมพนธทเหมาะสมระหวางพฤตกรรมของผน าและระดบความพรอมทผตามทแสดงออก (Silverstone and Wang, 2001) โดยระดบความพรอมหมายถงความสามารถและความเตมใจของผตามทจะท างานทไดรบมอบหมาย ผน าจงตองตดสนวาจะใชโครงสรางหรอค าสงใหกบผใตบงคบบญชาอยางไรดวยการประเมนระดบวฒภาวะหรอความรในงานนนของผใตบงคบบญชา (Silverstone and Wang, 2001)

24

ดงนนผน าตองไวตอระดบความพรอมของผตามทเปลยนไดตลอดตามเปาหมายหรองานทเขามา นนกคอสถานการณเปนตวก าหนดแนวทางของผน า (Houghton and Yoho, 2005) ดงนน ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) จงเกดขนในทศวรรษ 1960 ทงนเนองจากการศกษาภาวะผน าไดกาวหนาจากการศกษาคณลกษณะ (Trait) พฤตกรรม (Behaviors) และสถานการณ (Situations) ทมผลตอภาวะผน าไปสกรอบแนวคดของภาวะผน าทเปนพลวตรมากขน ภาวะผน าใหมน Burns (1978) ไดน าเสนอและตอยอดโดย Bass (1985) ใหมความชดเจนยงขนเรยกวาโมเดลแบบแลกเปลยนและโมเดลแบบการเปลยนแปลง (Transactional and Transformational Models) และเปนสวนหนงของการศกษาภาวะผน าทส าคญมาเปนเวลากวา 30 ป (Smith et al., 2004) กระบวนทศนเดมของภาวะผน าเปนแบบคณลกษณะและแบบตามสถานการณทเปนการแลกเปลยนระหวางผน าและผตาม เรยกวาภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) เปนการแลกเปลยนตอรองกนระหวางผน าและผตาม (Brymer and Gray, 2006) อยางไรกตาม ภาวะผน าแบบแลกเปลยนมองวาเปนการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางผน าและผตามมปจจยสองประการ คอ ประการแรกทงผน าและผตามเหนวาการแลกเปลยนเปนการใหรางวลเชงบวก และประการทสอง ผใตบงคบบญชาไดรบผลตอบแทนจากการบรรลเปาหมายทไดตกลงกน แตภาวะผน าแบบนเปนความสมพนธระยะสน เพราะการใหรางวลเปนเรองผวเผนและไมส าคญ ผน าแบบนอาจจะมประสทธผลตราบทใหเปาหมายไดชดเจนแตมองขามการพฒนาศกยภาพในระยะยาวของผตามซงตอมาไดเกดแนวคดของภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ภาวะผน าแบบนจะมองขามกระบวนการแลกเปลยนอยางงายแตก าหนดความคาดหวงททาทายเพอใหบรรลระดบความส าเรจในการด าเนนงานทสงขน จะเนนความมงมนและความสามารถของสมาชกในองคการ ภาวะผน าการเปลยนแปลงมขนเมอพฤตกรรมของผน ามอทธพลตอผตามใหเกดการแบงปนวสยทศนและใหอ านาจผตามในการบรรลวสยทศนนน (Smith et al., 2004) นอกจากน ผน าการเปลยนแปลงจะสนบสนนทรพยากรทจ าเปนตอการพฒนาศกยภาพสวนตวของผตาม ผน าแบบนเปนแบบอยาง (Role Models) ของการสนบสนนและการมองโลกในแงด สามารถระดมความมงมนในระหวางผตามและใหความส าคญตอความตองการของผตามทจะเจรญกาวหนา (Smith et al. 2004) ดงนน Bass จงใหมต 4 ประการทสมพนธกนของภาวะผน าการเปลยนแปลง คอ 1) ภาวะผน าแบบมศรทธาบารม (Charismatic Leadership) 2) ภาวะผน าแบบสรางแรงบนดาลใจ (Inspirational Leadership) 3) การกระตนปญญา (Intelligence Simulation) และ 4) การค านงถงความแตกตางระหวางบคคล (Individualized Considerations) โดยอทธพลจากศรทธาบารมเปนปจจยทผน าแสดงออกใหเปนแบบอยางสรางความรสกเปนสวนหนงของวสยทศนรวม และใหความรสกมศกดศรและศรทธาตอผตาม ปจจยความศรทธาบารมก าหนดพฤตกรรมทผน าฟมฟกศรทธา ความไววางใจ และความเคารพตอผตาม ยกตวอยางเชน การท าสงทถกตองแทนทจะเลอกวธ

25

ทประหยดและงาย และตดสนใจทเปดเผยดวยการอธบายเหตผลนน การสรางแรงบนดาลใจประกอบดวยการใหผตามมอ านาจและแรงบนดาลใจทยอมรบและด าเนนการตามเปาหมายททาทายอยางกระตอรอรน ภาวะผน าแบบแรงบนดาลใจเปนพฤตกรรมทผน าใหวสยทศนทผตามสามารถบรรลได ใหมาตรฐานทสงขน และสรางความมนใจตอผตามวาสามารถประสบความส าเรจเกนทคาดหวง (Avolio and Bass, 2002) ดวยการยกระดบความเชอมนของผตามและดวยความกระตอรอรนและการมองโลกเชงบวกตองานของผน า ซงผน าการเปลยนแปลงสามารถสงเสรมสนบสนนผตามใหพฒนาไปสระดบทสงกวาได ผน าทางปญญาหรอการกระตนทางปญญามองปญหาเดมๆ ดวยวธการคดใหมทถายทอดไดอยางชดเจน กระตนใหผตามทบทวนความคดการปฏบตและความคดดงเดม ปจจยทางปญญาประกอบดวยกจกรรมทผน าสงเสรมการพฒนาผน ารนใหมดวยการทาทายผตามใหกลาคดทเปนนวตกรรม ตวอยางเชนกระตนใหผตามคดมากกวาเดมในการแกปญหาหรอเรยกรองใหผตามท างานรวมกบผอนสวนการค านงถงความแตกตางระหวางบคคลเปนการแสดงออกเชนการสอสารถงความเคารพของผน าทมตอผตาม การยอมรบความตองการและใหความสนใจผตามทแตกตางกนไปแตละคน ผน าทมมตของการเปลยนแปลงปฏบตตอผตามแตละคนดวยการเปนทปรกษาและยอมรบความส าเรจของผตาม (Smith et al., 2004) เนองจากภาวะผน าการเปลยนแปลงไมไดเปนแบบการบงคบแตใหความเคารพในศกดศรและสรางความเชอใจระหวางผตามและผน า (Avolio and Bass, 2002) และในกรณทฤษฎภาวะผน าเชงวสยทศน (Visionary Leadership Theory) เปนสวนหนงของภาวะผน าเปลยนสภาพหรอภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leaderships) ทงนเพราะผน าจะใชการจงใจใหผตามเกดการเพมความพยายามในการท างานมากขนกวาปกต ซงมาจากการทผตามมระดบความมนใจตอผลของงานทไดรบมอบหมายและความมงมนตอความส าเรจคอนขางสง ในทสดผลทไดจากการท างานกคอ กอใหเกดความเปลยนแปลง (Transformed) ทดขน ดวยเหตนความคาดหวง (Expectation) ของผตามจงเปนปจจยส าคญตอการเพมแรงจงใจใหแกผตาม อยางไรกตาม ในความเปนจรงแลวภาวะผน าไดเปนทสนใจในวรรณกรรมตางๆ มาหลายรอยปแลวโดยเรมมงานเขยนอยางจรงจงตงแตหนงสอเรอง The Prince (เจาชาย) โดย Machiavelli ในป ค.ศ. 1531 และอตชวประวตของภาวะผน าทยงใหญ ซงตอมาในศตวรรษท 20 กมการพฒนาเรองนมากมายไมวาจะเปนดานสงคมศาสตร มานษยวทยา ธรกจ การศกษา ประวตศาสตร การทหาร การพยาบาล พฤตกรรมองคการ ปรชญา รฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร จตวทยา สงคมวทยา และศาสนศาสตรซง (Northouse (2012) ไดน าเสนอไว 6 แนวคดดงน แนวคดดานคณลกษณะผน า (Trait Approach) เปนทฤษฎของผน าทยงใหญ (Great Man Theory) เนนทการศกษาคณสมบตภายในของผน าทงทางดานสงคม (Social) การเมอง (Political) และการทหาร (Military) เชน Catherine the Great, Mohandas Gandhi, Abraham

26

Lincoln, และ Joan of Arc เรมตงแต 1900 ถงตนทศวรรษ 1940 และเรมศกษาใหมในทศวรรษ 1970 โดยเฉพาะในทศวรรษ 1980 เปนเรองของ “5 คณลกษณะเดน (the big five) หรอปจจย 5 ดานทส าคญของคณลกษณะ 5 ดานของผน า แนวคดดานพฤตกรรมศาสตร (Behavior Approach) ในปลายทศวรรษ 1930 ไดเนนทางดานพฤตกรรมโดยศกษาวาผน าท าอยางไร เชน งานวจยของ Ohio State University และ University of Michigan ในทศวรรษ 1940-ทศวรรษ 1950 และมการศกษาอยางจรงจงในตนทศวรรษ 1960 โดย Blake and Moulton ทเขยนหนงสอป 1964 เปนการศกษาในบรบทขององคการพบวาผจดการ (Manager) มหนาทสองประการ คอ พฤตกรรมการท างาน (Task Behaviors) และพฤตกรรมในความสมพนธ (Relationship Behaviors) แนวคดดานสถานการณ (Situational Approach) มแนวคดวา ในสถานการณทแตกตางยอมตองการชนดของภาวะผน าทแตกตาง โดยเรมตงแตปลายทศวรรษ 1960 โดย Hersey and Blanchard และ Reddin และพฒนาใหมตงแตทศวรรษ 1970–ทศวรรษ 1990 หนงในทฤษฏนน คอ ทฤษฎเสนทางสเปาหมาย (Path Goal Theory) ทศกษาวาผน าใชแรงจงใจสมาชกเพอพฒนาผลการปฏบตงานและความพงพอใจในการปฏบตงานไดอยางไร และมมมองของ Contingency Theory ทเนนการจบคระหวางรปแบบภาวะผน ากบตวแปรดานสถานการณ แนวคดดานความสมพนธ (Relational Approach) ในทศวรรษ 1990 มการศกษาเรองความสมพนธระหวางผน าและผตาม และสรางทฤษฏการแลกเปลยนระหวางผน าและสมาชก (Leader-Member Exchange : LMX) ทท านายวาความสมพนธทมคณภาพสงใหผลลพธเชงบวกตอผน ามากกวาความสมพนธทมคณภาพต า มมมองความสมพนธนยงมความสนใจศกษาอยจนถงปจจบน แนวคดดานภาวะผน าแบบใหม (New Leadership Approaches) มการศกษาภาวะผน าแบบใหมกลางทศวรรษ 1980 เรมตงแตป 1985 โดย Bass และคณะทไดเขยนทฤษฎภาวะผน าแบบศรทธาบารม (Charismatic Leadership) และภาวะผน าเชงวสยทศน (Visionary Leadership) ทไดพฒนามาเปนภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ทอธบายภาวะผน าทเปลยนคนและองคการ แนวคดภาวะผน าทเขามาใหม (Emerging Leadership Approaches) มการศกษาภาวะผน าใหมๆ ในศตวรรษท 21 เชน Authentic Leadership (ภาวะผน าทแทจรง) เปนการศกษาความเปนผน าทแทจรงของผน า เชนเดยวกบ Spiritual Leadership (ภาวะผน าเชงจตวญญาณ) ทศกษาวาผน าใชคานยมความรสกวาไดรบการเรยกรองและความเปนสมาชกดวยกนเพอสรางแรงจงใจใหผตาม หรอการศกษา ภาวะผน าแบบบรการ (Servant Leadership) ทเนนหลกของ ความใสใจ (Caring Principle) โดยผน าท าตวเปนผรบใชสนใจความตองการของผตามเพอการพฒนาใหผตามมอสระ มความรมากขนและเปนผรบใชเชนเดยวกน นอกจากนมการศกษาภาวะผน าทองกบ

27

เพศ (Gender-Based) เนองจากเพศหญงมมากขนในแรงงานปจจบน น าไปสภาวะผน าเชงวฒนธรรมภาวะผน าแบบโลกาภวตน และภาวะผน าการเรยนร (Cultural, Global and Learning Leadership) ทเกดขนในปจจบน และอนาคต อนเนองมาจากคนในโลกไดมการตดตอกนมากขน มสาเหตมาจากการพฒนาเทคโนโลยการสอสารอยางรวดเรวและตอเนองในปจจบน ดงแสดงในภาพประกอบ 3

ทมา : Northouse (2012)

ภาพประกอบ 3 พฒนาการแนวคดของทฤษฎภาวะผน า จากภาพประกอบ 3 แนวคดทน าเสนอขางตนแสดงใหเหนวาภาวะผน าไมไดแยกสวนขาดจากกนชดเจน แตแนวคดหลายๆ แนวคดไดมน าไปใชหรอการศกษาไปพรอมๆ กน และสนบสนนซงกนและกน ถงแมมบางแนวคดไดจางหายไปจากความนยม แตกไดมการน ามาใชหรอศกษากนอยและยงมอทธพลตอแนวคดใหมในอนาคตดวยเชนกน ในทศนะของนกวชาการไทย เชน วโรจน สารรตนะ (2557) ไดสรปทฤษฎภาวะผน าเปน 4 กระบวนทศน กลาวคอ จากการศกษาพฒนาการกระบวนทศนทฤษฎภาวะผน าดงกลาวขางตน เหนไดวา ทฤษฎภาวะผน ามการเปลยนแปลงในแนวคดมาตลอดจากยคของความเชอในทฤษฎภาวะผน าเชงคณลกษณะในชวงทศวรรษ 1930-1940 มาสยคความเชอในทฤษฎภาวะผน าเชงพฤตกรรมในปลายทศวรรษ 1940 เขาสยคความเชอในทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณในชวงทศวรรษ 1960

28

และทายสดไดเขาสยคความเชอในทฤษฎภาวะผน าเชงบรณาการทงในเรองของคณลกษณะ พฤตกรรม และตามสถานการณ ตงแตกลางทศวรรษ 1970 เปนตนมา กลาวไดวา ในปจจบน เราก าลงอยในอทธพลของความเชอในทฤษฎเชงบรณาการ ทงในแงการศกษาวจยและในแง การประยกตใช ซงเพอใหมองเหนภาพโดยรวมของพฒนาการกระบวนทศนทฤษฎภาวะผน าดงกลาว ดงแสดงในภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 4 พฒนาการกระบวนทศนทฤษฎภาวะผน า ในขณะท สมฤทธ กางเพง และสรายทธ กนหลง (2551) สงเคราะหแนวคดและทฤษฎภาวะผน าไวเปน 5 กลม คอทฤษฎภาวะผน าเชงคณลกษณะ ทฤษฎภาวะผน าเชงพฤตกรรมทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณ ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง และทฤษฎภาวะผน าเชงบรณาการ อยางไรกด การเปลยนแปลงกระบวนทศนทฤษฎภาวะผน าดงกลาว มขอสงเกตวา การแสดงออกซงแบบภาวะผน าเชงพฤตกรรมทพยายามหาตวแบบทดทสดทสามารถน าไปใชไดทกสถานการณจะขดแยงกบ การแสดงออกซงแบบภาวะผน าตามสถานการณ เพราะแบบแรกผน าตองพฒนาฝกฝนตนเองใหมพฤตกรรมภาวะผน าแบบใดแบบหนงคอนขางคงท แตแบบทสองผน าตองพฒนาฝกฝนตนเองใหมพฤตกรรมภาวะผน าหลากหลายแบบ ทสามารถน าไปใชไดกบแตละสถานการณทแตกตางกนออกไป ซงจากการส ารวจทฤษฎยงไมมนกวชาการทานใดอธบายปรากฏการณความขดแยงน แตเขาใจวา เนองจากพฤตกรรมภาวะผน าทนกวชาการกลาวถงนนเปนพฤตกรรมบนเสนทตอเนองกน (Continuum) ดงนนพฤตกรรมภาวะผน าจะมลกษณะเปนระดบ (Degree) ทโนมเอยงมากไปในทาง ใดทางหนงทคงท และมการใชพฤตกรรมภาวะผน าในอกทางหนงในบางสถานการณ ซงจากสภาพแนวโนมของการเปลยนแปลงในทกสงคมและทกองคการทก าลงกาวเขาสความเปนประชาธปไตยมากขน ดงนนพฤตกรรมภาวะผน าทโนมเอยงจะมมากกวานนนาจะเปนแบบประชาธปไตยนยม สวนแบบมงอ านาจนยมนนนาจะน าไปใชเพยงบางสถานการณนอกจากนน การทจะใหการแสดงออกซงพฤตกรรมภาวะผน าแบบใดในสถานการณใดใหเปนอยางมประสทธผลนน ยงเกยวของกบทฤษฎอนอกหลายเรอง เชน การจงใจ การตดตอสอสาร การพฒนาทมงาน การบรหารความขดแยง การสรางบรรยากาศและวฒนธรรมองคการ การเปลยนแปลงองคการ นอกจากนน ยงเกยวของกบคณลกษณะ

1930-1940กระบวน

ทศนทฤษฎภาวะผน า

เชงคณลกษณะ

ปลายทศวรรษ 1940

กระบวนทศนทฤษฎ

ภาวะผน าเชงพฤตกรรม

ทศวรรษ 1960


ภาวะผน าตาม

สถานการณ

กลางทศวรรษ 1970


ภาวะผน าเชงบรณาการ

29

สวนบคคลตางๆ เชน การใฝเรยนใฝร การศกษาตลอดชวต เพอเสรมสรางทกษะเชงมโนทศน (Conceptual Skills) อนจะน าไปสการแสดงภาวะผน าเพอการเปลยนแปลงหรอผน าเชงยทธศาสตรไดอยางมประสทธผลตอไป ดงนน ส าหรบทผอยในต าแหนงทางการบรหารหรอต าแหนงใดๆ ทตองการสรางภาวะผน า (Leadership) ใหเกดขนกบตนเองหรอพฒนาฝกฝนใหเกดขนกบบคคลอนคงจะตองศกษาใหเขาใจในทฤษฎตางๆ เหลานน ทงทเปนทฤษฎภาวะผน าและทฤษฎอนทเกยวของแลวน าประเดนทเปนขอเสนอแนะเชงทฤษฎนนไปฝกฝนหรอปฏบตและพฒนาอยางตอเนองใหบรรลผลส าเรจ จากการศกษาแนวคดทฤษฎภาวะผน าในศตวรรษทผานมาแมวานกวชาการจะใหทศนะแตกตางกนในระยะการพฒนาแตเมอพจารณาในรายละเอยดจะมความสอดคลองกนของทฤษฎภาวะผน า ซงหากพจารณาเกยวกบแนวคดและทฤษฎภาวะผน าจะเหนวามงานเขยนอยางกวางขวางและ มงานวจยทเกยวของเปนจ านวนมากซงในทนจะน าเสนอเปน 5 กลมคอทฤษฎภาวะผน าเชงคณลกษณะ ทฤษฎภาวะผน าเชงพฤตกรรมทฤษฎ ภาวะผน าตามสถานการณ ทฤษฎภาวะผน า การเปลยนแปลง และทฤษฎภาวะผน าเชงบรณาการ โดยมสาระส าคญพอสงเขปของแนวคดซงจะน าเสนอตามล าดบดงตอไปน 1. ทฤษฏภาวะผน าเชงคณลกษณะ (Trait Leadership Theory) ทฤษฏภาวะผน าเชงคณลกษณะนนไดมนกวชาการกลาวถงคณลกษณะส าคญของผน าทมสวนทคลายคลงและแตกตางกน กลาวคอทฤษฏภาวะผน าเชงคณลกษณะมความเชอวาคนบางคนเกดมาเพอเปนผน าและมลกษณะทส าคญทท าใหผน าแตละคนมความแตกตางจากบคคลอนจนกลาวไดวาคณลกษณะของผน าเปนสงทชใหเหนความดหรอลกษณะประจ าตวทแสดงออกมาเปนพฤตกรรมอปนสยใหผอนเหนมแนวคดมาจากทฤษฎมหาบรษ (Great Man Theory of Leadership) ของกรกและโรมนโบราณ มความเชอวา ภาวะผน าเกดขนเองตามธรรมชาตหรอ โดยก าเนด (Born Leader) ไมสามารถเปลยนแปลงไดแตสามารถพฒนาขนได ลกษณะผน าทด และมประสทธภาพสงทงดานบคลกภาพ ดานสงคม และดานสตปญญา เชน นโปเลยน ฮตเลอร พอขนรามค าแหงมหาราช สมเดจพระนเรศวรมหาราช หรอพระเจาตากสนมหาราช เปนตน ซงคณลกษณะส าคญของคนเปนผน า เชนความมพลงและความทะเยอทะยาน (Energy and Ambition) ความปรารถนาทจะน าผอน (The Desire to Lead) ความซอสตยมจรยธรรมยดมนหลกการ (Honesty and Integrity) ความเชอมนตนเอง (Self-Confidence) ความเฉลยวฉลาด (Intelligence) และความรอบรในงาน (Job-Relevant Knowledge) ตอมามผลวจยเพมเตมทสนบสนนถงคณลกษณะทส าคญอกประการหนงของผน าไดแก ความสามารถสงในการควบคมตนเอง (High Self-Monitoring) โดยคนทมคณลกษณะดานนมความสามารถในการยดหยนตอการปรบพฤตกรรมตนเองใหสอดคลองกบสถานการณตางๆ ไดด กลาวโดยรวมผลการศกษาวจยดาน

30

คณลกษณะของผน ากวาครงศตวรรษสรปไดวาคณลกษณะมความส าคญตอความส าเรจของผน ามากขนแตยงไมพบวาคณลกษณะอยางใดอยางหนงทประกนตอความส าเรจดงกลาวได การศกษาภาวะผน าโดยยดดานคณลกษณะเปนเกณฑนนพบวามจดออนอยอยางนอย 4 ประการ ไดแก 1) ยงไมพบวามคณลกษณะใดมความเปนสากลทสอดคลองกบการเปนผน าไดดในทกสถานการณ 2) คณลกษณะของผน ามกใชไดกบสถานการณทขาดความชดเจน (Weak Situation) แตในสถานการณทมความชดเจน (Strong Situation) เชนเปนองคการแบบทางการทมโครงสราง กฎระเบยบชดเจนมปทสถานทางพฤตกรรมทปฏบตแนนอน ในสถานการณเชนน คณลกษณะของผน า มความส าคญลดลง 3) ยงขาดความชดเจนในแงความเปนเหตและผลตอกนเชนผน ามความเชอมนตนเองมากอน หรอวาเมอประสบความส าเรจในงานแลวสงผลใหผน ามความมนใจตนเอง เปนตน 4) คณลกษณะนาจะเปนเครองบงบอกถงความเปนผน าไดมากกวาทจะใชแยกคนเปนผน าออกจากคนทไมใชผน า อยางไรกตามในยคศตวรรษท 21 เมอองคการทงหลายตองเผชญกบการเปลยนแปลงทรวดเรวและมปญหาททาทายใหมๆ เกดขนมากมาย บทบาทของผน าจงทวความซบซอนและเพมความส าคญยงขนผน าในอนาคตไมเพยงแตมคณลกษณะทกลาวแลว แตตองมทกษะและสมรรถนะ ใหม ๆ เพมขน ไดแก ความสามารถในการคดเชงซบซอน (Cognitive Complexity) ความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง (Self-Learning) ความสามารถดานพฤตกรรมทยดหยนไดมากขน (Behavioral Flexibility) ความไวตอการรบรทางวฒนธรรม (Cultural Sensitivity) ความสามารถวเคราะหกระบวนการ (Process Analysis) และความสามารถในการประกอบอาชพอสระ (Entrepreneurial Ability) เปนตน 2. ทฤษฏภาวะผน าเชงพฤตกรรม (Behavioral Leadership Theory) ประมาณปลาย ค.ศ.1940 นกทฤษฏภาวะผน าหลายทานไดแสดงความคดเหนเกยวกบทฤษฏคณลกษณะภาวะผน าวายงมขอบกพรองอยและไมครอบคลมประเดนในการศกษาเกยวกบภาวะผน าดงนนจงท าใหนกวจยกลมพฤตกรรมศาสตรหนมาสนใจศกษาพฤตกรรมของภาวะผน าอยางจรงจงโดยมกรอบของแนวคดทวาพฤตกรรมของภาวะผน าทมประสทธภาพและประสทธผลนนควรเปนอยางไรและมสมมตฐานวา “ภาวะผน าถกสรางขนไดเพราะพฤตกรรมการน าทไมไดมมาโดยก าเนด” โดยศกษาวารปแบบพฤตกรรมใดทดทสดในการเปนผน าและในปจจบนนกวจยกยงคงท าวจยเกยวกบพฤตกรรมของภาวะผน าอยางตอเนองโดยเฉพาะพฤตกรรมของภาวะผน าในองคการทประสบความส าเรจดงนน จงท าใหมนกวจยไดศกษาเกยวกบพฤตกรรมของภาวะผน าอยหลายกลมไดแก

31

1) การศกษาทมหาวทยาลย Iowa (State University of Iowa Studies) โดยมงความสนใจไปทพฤตกรรมของผน า 2 แบบคอแบบท 1 ภาวะผน าแบบเผดจการ (Autocratic Leadership Style) และแบบท 2 ภาวะผน าแบบประชาธปไตย (Democratic Leadership Style) 2) การศกษาทมหาวทยาลย Ohio (The Ohio State University Studies) โดยการรเรมของ Carrol L. Shartle และตอมา John K. Hemphill and Alvin E. Coons ไดศกษา และพฒนาแบบวดพฤตกรรมของผน าชอวา Leader Behavior Description Questionnaire (LBDQ) ซงแบบวดดงกลาวสามารถจ าแนกผน าออกได 2 ดานคอดานกจสมพนธ (Initiating Structure) และดานมตรสมพนธ (Consideration Structure) 3) การศกษาวจยภาวะผน าทมหาวทยาลย Michigan (The University of Michigan) ผลการวจยจ าแนกพฤตกรรมของผน าได 2 รปแบบคอ พฤตกรรมภาวะผน าทมงคน (Employee-Centered Leader Style) และพฤตกรรมภาวะผน าทมงงาน (Production-Centered Leader Style) 4) ทฤษฏตาขายภาวะผน า (Leadership Grid) ไดน าแนวคดพนฐานของมหาวทยาลย Ohio และมหาวทยาลย Michigan มาเปนแนวคดพนฐานในการศกษาพฤตกรรมของภาวะผน าทเรยกวาตาขายภาวะผน าทแบงพฤตกรรมของผน าเปน 2 มต คอ มตมงทคน (Concern for People) และมตมงทผลผลต (Concern for Production) จากแนวคดดงกลาวไดน ามาส การแบงพฤตกรรมของผน าออกเปน 5 แบบ คอ 1) ผน าแบบย าแยหรอแบบ 1.1 (Impoverished) ผน าแบบเอาแตงานหรอแบบ 9.1 (Produce or Perish/Authority-Compliance) ผน าแบบชมชนสงสรรคหรอแบบ 1.9 (Country Club) ผน าแบบพบกนครงทางหรอแบบ 5.5 (Middle of the Road) และผน าแบบท างานเปนทมหรอแบบ 9.9 (Team) 5) ทฤษฏภาวะผน า 3 มต (Three-Dimensional Leadership Theory) แบงผน าได 3 แบบใหญ ๆ ดงน ผน าแบบพนฐาน (Basic Style) ผน าแบบมประสทธผล (Effective Style) และผน าทไมมประสทธผล (Ineffective Style) 6) ทฤษฎภาวะผน าแบบ X, Y (X and Y Leadership Theory) ทฤษฎ X และทฤษฎ Y เปนมมมองของความสมพนธมนษยทแตกตางตรงขามกน ผบรหารทยอมรบทฤษฏ X จะมองคนในแงลบวาคนทวไปไมชอบและหลกเลยงการท างาน หลกเลยงความรบผดชอบ มความทะเยอทะยานต า แตตองการความมนคง (Northouse, 2012) จงตองถกบงคบและควบคมดวยมาตรการตางๆ เพอใหท างานไดดวยดและเปนไปตามเปาหมายขององคการ สวนทฤษฎ Y มมมมองใหคนเปนศนยกลางในการบรหาร โดยมสมมตฐานวาคนไมไดหลกเลยงการท างานโดยธรรมชาต และมงมนในงานเชนเดยวกบการพกผอนหรอการเลน (Northouse, 2012) ในมมมองของทฤษฎวายเชอวาคนมความรบผดชอบ สามารถควบคมตนเอง และมแนวทางเพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

32

3. ทฤษฏภาวะผน าตามสถานการณ (Contingency or Situational Leadership Theories) การศกษาภาวะผน าตามสถานการณเรมตนประมาณ ค.ศ. 1967 โดยมแนวคด ทเชอวาประสทธผลในการท างานของผน าขนอยกบสถานการณซงนกวจยภาวะผน ายอมรบกนวาทฤษฏตางๆ ทเกยวของกบภาวะผน ามขอจ ากดในการทจะอธบายวาภาวะผน าแบบไหนจะมประสทธภาพและประสทธผลมากกวากนเพราะบางสถานการณพฤตกรรมของผน าบางอยางอาจมประสทธผลแตในบางสถานการณอาจใชแลวไมเกดประสทธผลดงนน ผน าจะตองปรบเปลยนแบบของผน าใหเหมาะสมหรอสอดคลองกบสถานการณนนๆซงทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณทส าคญไดแก 1) ทฤษฏผน าตามสถานการณของ Fiedler แบงประเภทของแบบผน าได 2 แบบคอ ผน าแบบมงงานและผน าแบบมงความสมพนธโดยมปจจย 3 ประการ ทก าหนดสถานการณ ไดแก ความสมพนธระหวางผน ากบสมาชกโครงสรางของงานและอ านาจในต าแหนงสวนผน าแบบมงงานจะเปนบคคลทมบคลกภาพชอบความส าเรจของงานและมแรงจงใจใฝสมฤทธสงและผน าแบบมงความสมพนธจะเปนบคคลทมบคลกภาพอบอนและใสใจในการสรางสมพนธภาพกบคนอน 2) ทฤษฏภาวะผน าตามสถานการณของ Hersey and Blanchard’sไดน าแนวคดภาวะผน า 2 มตของ Fiedler คอพฤตกรรมมงงานกบพฤตกรรมมงความสมพนธมาเปนแนวทางในการแบงพฤตกรรมของผน าและวฒภาวะของผตามนอกจากนยงมแนวคดของทฤษฏทส าคญอกประการหนงคอสถานการณทตางกนยอมตองการผน าทตางกน (Different Situations Demand Different Kinds of Leadership) ดงนน ในทฤษฏนจงประกอบดวย 3 สวน คอ แบบของผน า (Leadership Styles) วฒภาวะของผตาม (Follower Maturity) และการปรบแบบผน าใหสอดคลองกบสถานการณ (Yukl, 2010) 3) ทฤษฏวถทางเปาหมายของ House ทฤษฏภาวะผน าแบบเสนทางสเปาหมายมงสงเสรมการเพมการปฏบตงานของพนกงานพรอมกบความพงพอใจของพนกงานใหสงขนและความสมพนธระหวางแบบภาวะผน ากบคณลกษณะของผใตบงคบบญชาและคณลกษณะของงานผน าสามารถเพมแรงจงใจแกผใตบงคบบญชาดวยการท าวถทางทผใตบงคบบญชาจะไดรบรางวลตอบแทนใหมความชดเจน (Path Clarification) และการเพมปรมาณของรางวลพฤตกรรมของผน าตามทฤษฏภาวะผน าแบบเสนทางสเปาหมายพฤตกรรมของภาวะผน าไดแกภาวะผน าแบบสนบสนนภาวะผน าแบบสงการภาวะผน าแบบมงความส าเรจของงานภาวะผน าแบบมสวนรวม สวนสถานการณเอออ านวยประกอบดวยคณลกษณะสวนบคคลของผใตบงคบบญชาและคณลกษณะของงาน 4) ทฤษฏภาวะผน าตามสถานการณของ Vroom-Yetton and Jago ทฤษฎผน าตามสถานการณของ Vroom-Yetton and Jago ไดน าเสนอเกยวกบแบบการตดสนใจของผน า 5 ประเภท โดยมค าถามทใชในการวเคราะหสถานการณ จ านวน 8 ค าถามเพอการเลอกแบบของ

33

การตดสนใจไดอยางเหมาะสมซงรปแบบของการตดสนใจของผน า (Decision-Making Style) แบงออกเปน 5 ระดบ โดยพจารณาเรยงล าดบการมสวนรวมในการตดสนใจของผใตบงคบบญชาตงแตระดบอตตาธปไตยสงสดจนถงประชาธปไตยสงสดโดยมสญลกษณระบวา A เปนลกษณะอตตาธปไตย C เปนลกษณะการใหค าปรกษาแนะน าและ G เปนลกษณะการตดสนใจโดยกลม และมเลขโรมนก ากบแสดงน าหนกความมากนอย 4. ทฤษฏภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership Theories) ทฤษฎนมจดเรมตนมาจากแนวคดภาวะผน าแบบแลกเปลยนทมพนฐานมาจากทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคมโดยเนนการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางผน ากบผตามตางฝายตางอ านวยความสะดวกซงกนและกนและตางฝายตางกไดประโยชนตอบแทนผน าแบบแลกเปลยนตงอยบนพนฐานทวาจะใหรางวลหรอสงตอบแทนถาผตามยนยอมท าตามขอเสนอของผน าสภาพเชนนผน าจะมอทธพลมากเพราะผตามมกจะสนใจแตในสงทผน าตองการภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) ประกอบดวยลกษณะทส าคญ 2 ประการ คอ ประการแรกเปนการใหรางวลตามสถานการณ (Contingent Reward) ประการทสอง เปนการบรหารงานแบบวางเฉย (Management by Exception) แบงออกไดเปน 2 ลกษณะคอภาวะผน าแบบแลกเปลยนเชงรกและภาวะผน าแบบแลกเปลยนเชงรบ (Bass and Avolio, 1994) โดยพฤตกรรมผน าสรางความเปลยนแปลง (Transformational Leadership) มดงนคอ การมอทธพลอยางมอดมการณ (Charismatic Leadership or Idealized Influence) เปนพฤตกรรมผน าทมบทบาทและลกษณะการกระท าทเปนตวอยางทดเปนแบบตวอยางทด (Role Models) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspirational Motivation) มพฤตกรรมทผน าสามารถทจะสอสารกบผตามเพอท าใหผตามทราบถงวสยทศนพนธกจความคาดหวงทสงของผน าทมตอผตามการกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) เปนพฤตกรรมทผน ากระตนใหผตามรจกใชความคดพยายามรเรมสรางสรรคนวตกรรมและสรางความทาทาย โดยทพฤตกรรมของผน าจะพยายามตงค าถามททวนกระแสตอความเชอคานยมแบบเกาของผตามและทดลองน าปญหาเกาทเคยเกดขนไปใชกบวธการแกปญหาแบบใหมโดยทผน าจะเปนผทใหการสนบสนนผตามและ การค านงถงความเปนปจเจกบคคล ( Individualized Consideration)เปนพฤตกรรมของผน าทเขาใจและปฏบตตอผตามแตกตางกนตามความตองการและความสามารถทแตกตางกนของผตามแตละคน นอกจากน Fullan (2004) ยงไดน าเสนอรปแบบของกระบวนการเปลยนแปลงทางดานการศกษา ทมปจจยส าคญหลกในการขบเคลอนการเปลยนแปลงใหประสบผลส าเรจประกอบไปดวยแรงผลกและแรงหนน (Pressure and Support) มาชวยในการขบเคลอนการเปลยนแปลงใหมประสทธภาพโดยมประเดนทเกยวของคอ (1) ปจจยขบเคลอนพนฐาน (Foundation Drivers) ไดแก การสรางเปาหมายทางคณธรรม (Engaging People’s Moral Purpose) การสรางศกยภาพ

34

(Capacity Building) และความเขาใจกระบวนการของการเปลยนแปลง (Understanding the Change Process) (2) ปจจยขบเคลอนทท าใหสามารถเปลยนแปลงได (Enabling Drivers) ไดแก การพฒนาวฒนธรรมการเรยนร (Developing Cultures of Learning) การพฒนาวฒนธรรม การประเมนผล (Developing Cultures of Evaluation) การเนนภาวะผน าเพอการเปลยนแปลง (Focusing on Leadership for Change) การสนบสนนสรางเครอขายความสมพนธ (Fostering Coherence Making) และการยกระดบเพอการพฒนาใน 3 ระดบ (Tri-Level Development) 5. ทฤษฎภาวะผน าเชงบรณาการ (Integrated Leadership Theories) ในสภาวะการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทกๆ ดานทเกดขนในปจจบนการบรหาร ไมวาจะเปนในภาครฐภาคเอกชนบรษทหางรานรวมทงการบรหารการศกษาผบรหารในฐานะผน าตางมภาระหนาทๆ ส าคญทตองบรหารจดการใหองคการของตนเองด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพดงนนผบรหารตองมความเปนผน าหรอมภาวะผน า (Leadership) ทสอดคลองเหมาะสมกบสถานการณตางๆ และมความพรอมดวยคณสมบตหลายอยางเชนความรบผดชอบ ความรความสามารถทกษะความคดสรางสรรคอดทน รวมทงมคณลกษณะทเหมาะสมเพอกอใหเกดประโยชนตอการบรหารทมประสทธผล และสรางความเจรญกาวหนาใหแกหนวยงานหรอองคการ (Gibson, Ivancevich and Donnelly, 1997) ภาวะผน าทมประสทธผลมความส าคญเพราะท าใหการบรหารงานภายในองคการบรรลตามเปาหมายทตงไวโดยทผน ากบผตามมความสมพนธทดตอกนสงผลใหเกดความรวมมอความสามคคในองคการ (DuBrin, 2010) ซงการท าใหเกดความรวมมอแลวผน ายงตองใชรปแบบภาวะผน าทหลากหลายในการน าใหประสบความส าเรจและเกดประสทธผลสงสดดงท DuBrin (2010) กลาววา ภาวะผน าทประสบความส าเรจนนผน าตองมคณลกษณะการเปนผน า (Leader Characteristics and Traits) ในการใชอ านาจในการน าใชความสามารถแกปญหาในแตละสถานการณไดผานไปอยางราบรนและยงตองมรปแบบและพฤตกรรมผน า (Leader Behavior and Style) ทกระตอรอรนตองการเขารวมปฏบตงานและมสวนรวมกบสมาชกในองคการผน ายงตองเรยนรสงแวดลอมขององคการและตองมทกษะทางสงคมทหลากหลายและมความสอดคลองกบวฒนธรรมองคการสวน Bass and Stogdill (1990) กลาววา รปแบบภาวะผน าทส าคญ ไดแก 1) มความเดดเดยวเปนบคคลทมความมงมนในการท างาน 2) มความออนโยนเหนอกเหนใจผอนใหความรวมมออารมณดและมความอบอน 3) มการจดการทดมความรบผดชอบรอบคอบมแรงจงใจใฝสมฤทธ และเปนทพงพาของบคคลอนได 4) มความมนคงในอารมณซงสงผลตอความเชอมนในตนเอง 5) มความเฉลยวฉลาดมองโลกในแงดและมความคดสรางสรรค

35

การทจะบรหารงานใหประสบความส าเรจนนผบรหารตองผสมผสานการใชแนวคดของภาวะผน าเชงคณลกษณะ(Trait Leadership Theory) ภาวะผน าเชงพฤตกรรม (Behavioral Leadership Theory) และภาวะผน าตามสถานการณ (Contingency or Situational Leadership Theory) (Yukl, 2010) สอดคลองกบ Achua and Lussier (2010) ไดใหขอเสนอแนวคดเกยวกบภาวะผน ารวมสมยวาผน าทประสบความส าเรจตองมภาวะผน าเชงบรณาการโดยการแสดงออกในการน าผอน ประกอบดวยการใชแนวคดภาวะผน าเชงคณลกษณะภาวะผน าเชงพฤตกรรมและภาวะผน าตามสถานการณเพอสรางแรงจงใจใฝสมฤทธของผตามและสามารถพฒนาหรอแกไขปญหาทสลบซบซอนขององคการไดท าใหการบรหารเปนไปตามวสยทศนและเปาหมายทตงไวท าใหองคการมการเจรญเตบโตและมนคงตอไปในอนาคต นอกจากน Angalet (2000) ไดศกษากระบวนทศนใหมของภาวะผน าในยคท 21 พบวาภาวะผน าเชงบรณาการเปนกระบวนทศนทชวยท าใหผน ามประสทธผลมากยงขนโดยภาวะผน าเชงบรณาการมเปาหมายผสมผสานทฤษฏภาวะผน ารวมสมยไดแกภาวะผน าตามสถานการณภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าแบบแลกเปลยนซงแตละทฤษฏมเปาหมายทเฉพาะเจาะจงในแตละประเดนปญหาทเกดขนในปจจบนเชนเดยวกบภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) ซงเปนภาวะผน าทสอดคลองกบสาวการณของโลกในปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงดานเศรษฐกจ การเมอง และสงคม จงจ าเปนทมนษยจะตองมการเรยนรใหทนกบการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ดงสาระส าคญทจะน าเสนอเกยวกบความหมาย องคประกอบ และการพฒนาภาวะผน าในล าดบตอไป กลาวโดยสรป จากการศกษาทฤษฎภาวะผน า พฤตกรรมภาวะผน าสามารถ น าแนวคดทฤษฎภาวะผน าไปใชไดกบแตละสถานการณทแตกตางกนออกไป การทจะใหการแสดงออกซงพฤตกรรมภาวะผน าแบบใดในสถานการณใดใหเปนอยางมประสทธผลนน ยงเกยวของกบทฤษฎอนอกหลายเรอง เชน การจงใจ การตดตอสอสาร การพฒนาทมงาน การบรหารความขดแยง การสรางบรรยากาศและวฒนธรรมองคการ การเปลยนแปลงองคการ คณลกษณะสวนบคคลตางๆ เชน การใฝเรยนใฝร การศกษาตลอดชวต เพอเสรมสรางทกษะเชงมโนทศน (Conceptual Skills) อนจะน าไปสการแสดงภาวะผน าเพอการเปลยนแปลงหรอผน าเชงยทธศาสตรไดอยางมประสทธผล

36

ภาวะผน าการเรยนร ความหมายของภาวะผน าการเรยนร มนกวชาการไดใหความหมายของภาวะผน าการเรยนรไว ซงผวจยสามารถสรปได ดงน สมชาย เทพแสง (2557) ไดนยามไวในบทความทางวชาการเกยวกบภาวะผน า การเรยนร: รปแบบของภาวะผน าสมยใหม โดยใหความหมายภาวะผน าการเรยนรไววาเปนภาวะผน ารปแบบใหมเพอเนนการพฒนาคณลกษณะและพฤตกรรมของผน าเพอน าหนวยงานตาง ๆ สองคการแหงการเรยนร กนกอร สมปราชญ (2559) อธบายความหมายของภาวะผน าการเรยนรวาเปนการใชอทธพลปฏสมพนธการจดกระท าและมการเชอมตอหรอกระจายความสมพนธในหลายระดบอยางเปนทางการและไมเปนทางการโดยมงเนนทงระบบการเรยนร ตงแตการออกแบบทเหมาะสม การปฏบตใหมความคงทนยงยนของนวตกรรมหรอรปแบบ รวมทงจดสรร จดเตรยมสงแวดลอมทมพลงตอการเรยนรและขยายศกยภาพการเรยนรโดยผานกจกรรมและปฏสมพนธ ชมชน และเครอขายในระบบโรงเรยน Kouzes and Posner (2016) ในหนงสอหลายๆ เลมของ Kouzes และ Posner ทเขยนเกยวกบภาวะผน าการเรยนรไมไดเสนอนยามศพทของภาวะผน าชดเจน แตได ใหทศนะเกยวกบภาวะผน าการเรยนรไววา เปนผน าทเนนใหความส าคญอยางยงกบการเรยนรเปนอนดบแรกและสรางโอกาสอยางเปนระบบส าหรบการเรยนรโดยมการเสรมสรางอยางตอเนองสม าเสมอ Antonacopoulou and Bento (2003) อธบายเกยวกบภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) ไววาเปนการเรยนรจากการปฏบตงานจากคนและกระบวนการเฉพาะ และเกดการเรยนรจากภาวะผน าจากภายในตวตนเกดการหยงร และเกดการเรยนรจากกระบวนการความสมพนธกบคนอน การเรยนรนยงเปนความสมพนธระหวางผน าผตาม บทบาทของแตละคน เปนชมชนของการปฏบต Curtis (2012) อธบายความหมายของภาวะผน าการเรยนรวาเปนการสรางสมรรถนะดวยการสรางการเรยนรในการท างานดวยการรวมมอกน การสอนงาน (Coaching) จงเปนองคประกอบส าคญทจะใหการพฒนาวชาชพ (Professional Development) ทอยบนฐานของการวจยและการปฏบตในแนวทางการกระจายอ านาจภาวะผน า (Distributed Leadership) และการสรางสมรรถนะครเพอการเปลยนแปลงทยงยน ดงนน การสอนงาน และการกระจายอ านาจภาวะผน าในกจกรรมการพฒนาวชาชพครดงกลาวจงเปนภารกจหลกของนกการศกษาทมภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) ซงอาจเปนครวชาการทเปนผน าอยางไมเปนทางการ (Informal Leader) หรอผบรหารสถานศกษาเองทเปนผน าอยางเปนทางการ (Formal Leader)

37

McCloskey (2014) โดยอธบายนยามของภาวะผน าการเรยนรวาเปนภาวะผน าทคนทเปนผน าตองมความสามารถในการคด (Cognitive Power) และพรอมทจะเรยนร (Learning Readiness) เพอพฒนาสมรรถนะของตนดวยการปฏบตเพอใหไดอ านาจทมาจากบคลกหรอความสามารถทางเทคนคหรอการบรหาร กลาวโดยสรป ภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) หมายถง คณลกษณะและพฤตกรรมทเกดจากการเรยนรเพอพฒนาภาวะผน าจากการปฏบตงานจากคน กระบวนการเฉพาะภายในตวตนดวยความสามารถในการคดภายนอกดวยการมปฏสมพนธ มการสลบบทบาท เปนชมชนแหงการปฏบต เปนตวแบบสรางแรงบนดาลใจ ทาทายกระบวนการเดม ใชอ านาจทมาจากคณธรรม ความรวมมอของหลายฝาย มความยดหยนในการปรบตวตามสถานการณ ความกลาหาญ ในการพดความจรง ความมนคงเพอเผชญความขดแยง ผลกดนใหเกดการเรยนรในองคกร สงเสรมวฒนธรรมของการเรยนร สงเสรมการกระจายอ านาจเพอใหมการฝกสอนซงกนและกน โดยเปาหมายสงสดคอการพฒนาทยงยนขององคกร องคประกอบของภาวะผน าการเรยนร ผวจยไดศกษาจากหนงสองานวจยของไทยและตางประเทศในประเดนทเกยวของกบภาวะผน าการเรยนร จากต าราและเอกสารดงตอไปน กนกอร สมปราชญ (2559) ไดศกษาองคประกอบและคณลกษณะทส าคญของภาวะผน าการเรยนร โดยศกษาจากผบรหารโรงเรยนทมลกษณะโดดเดนและเปนผน าการเรยนของโรงเรยนระดบมธยมศกษาและประถมศกษา จ านวน 6 โรงเรยน ในประเทศไทย ศกษาโดยใชวธวจย สรางทฤษฎฐานราก (Grounded Theory) รวมทงการวเคราะหองคประกอบ และสรปวาองคประกอบทส าคญของภาวะผน าการเรยนรม 10 องคประกอบ ดงน 1) ความกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) 2) สภาพแวดลอมททรงพลงตอการเรยนรและการสรางนวตกรรม (Powerful Environment for Learning and Innovation) 3) ความยดหยน/การมความยดหยน (Flexibility) 4) การบรณาการของศาสตรและวธการตางๆ (Integration) 5) การน าเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยขนสงมาใชในการปฏบตงาน (Advance) 6) การเรยนรเปนทม (Team Learning) 7) การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) 8) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท และมความเฉพาะตว (Transformation Process and Tailor Making) 9) ความพอเพยง ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (Economic Sufficiency) และ10) การวจยโดยมการท าวจยเพอพฒนางานในลกษณะการวจย (Research) to Research และ Research to Development) สมชาย เทพแสง (2557) ไดเสนอแนวคดเกยวกบภาวะผน าแหงการเรยนรทเนน การพฒนาคณลกษณะและพฤตกรรม ของผน าเพอน าหนวยงานตางๆสองคการแหงการเรยนร คอ

38

1) การสรางวสยทศนรวม 2) บคคลแหงการเรยนร 3) การท างานเปนทม 4) การสอนงาน 5) การมงผลสมฤทธ และ 6) การใชแรงจงใจ Antonacopoulou and Bento (2003) อธบายเกยวกบภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) ประกอบดวย 1) ความตระหนก (Awareness) 2) การเรยนรรวมกน (Shared Learning and Leadership Responsibility) 3) การบรณาการ (Integration) 4) ความยดหยน (Flexible) และ 5) กระบวนการคดขนสง (High Order Thinking) Malunga (2006) กลาวถง องคประกอบภาวะผน าการเรยนรวาผน าโดยเฉพาะทางดานการศกษาสงส าคญทจะท าใหเกดการเรยนรอยางยงยนจะตองมการด าเนนงานในลกษณะความรวมมอกน คอ1) การเรยนรรวมกน (Shared Learning) และ2) การรวมพลง (Collaboration) และความกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) Curtis (2012) ไดกลาวถงภาวะผน าการเรยนรวา"การน าและการเรยนร: ภาวะผน า การเปลยนแปลง และความทาทายในการรเรมการพฒนาอาชพ” โดยเชอมโยงภาวะผน าทางวชาการและภาวะผน าการเรยนรโดยไดศกษาบทบาทของภาวะผน าในการรเรมการเปลยนแปลงการสอนใหอานออกเขยนไดในโรงเรยนของเขตการศกษาขนาดเลกนอกเมองใหญในสหรฐ พฤตกรรมภาวะผน าอยางไรของผบรหารเขตการศกษาประกอบดวย 1) การกระจายอ านาจ (Distributed Authority) 2) การสอนงาน (Coaching) Knight (2009) ใหทศนะเกยวกบภาวะผน าการเรยนรวาเปนการสรางสมรรถนะดวยการเรยนร รวมมอกนในการท างาน ประกอบดวย 1) การสอนงาน (Coaching) 2) การกระจายอ านาจ (Distributed Authority) ทง 2 องคประกอบนในกจกรรมการพฒนาวชาชพครดงกลาวจงเปนภารกจหลกของนกการศกษาทมภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) ซงอาจเปนครวชาการทเปนผน าอยางไมเปน Christiansen และ Tronsmo (2013) กลาวถงองคประกอบของภาวะผน าการเรยนรไว ดงน 1) การเรยนรรวมกน (Shared learning)/การเรยนรเปนทม (Team Learning) 2) การน าตนเอง (Leading-Self) 3) สภาพแวดลอม (Environment) 4) การประเมนผล (Evaluation) และ 5) การรวมพลง (Collaborative) Greiter (2013) กลาวถงองคประกอบของภาวะผน าการเรยนรไว ดงน 1) การเรยนรเปนทม 2) เทคโนโลย 3) การเปลยนแปลงการเรยนร 3) มการบรณาการ และ 4) การพฒนาการจดการเรยนร Jolonch, Martinez and Badia (2013) กลาวถงองคประกอบภาวะผน า การเรยนรประกอบดวย 1) การเรยนรเปนทม 2) การเปลยนแปลงการเรยนร 3) สภาพแวดลอม 4) การวจย 5) ความคดสรางสรรค 6) การมวสยทศน

39

Kohlreiser (2013) กลาวถงองคประกอบของภาวะผน าการเรยนร ดงน 1) การเรยนรเปนทม 2) การตดตอสอสาร 3) เทคโนโลย 4) สรางการเปลยนแปลง 5) ความยดหยน และ 6) บรณาการ Owen (2013) กลาวถงองคประกอบภาวะผน าการเรยนร ประกอบดวย 1) การเรยนรรวมกน 2) การมนวตกรรมการเรยนร 3) การพฒนาการจดการเรยนร 4) การประเมนผล Salavert (2013) กลาวถง องคประกอบภาวะผน าการเรยนรประกอบดวย 1) การเรยนรรวมกน 2) การเรยนรเปนทม 3) การมนวตกรรมการเรยนร 4) การพฒนาการจดการเรยนร และ 5) การบรณาการ Rubin (2013) กลาวถง องคประกอบภาวะผน าการเรยนรประกอบดวย 1) การเรยนรเปนทม 2) เทคโนโลย 3) การมนวตกรรมการเรยนร 4) สภาพแวดลอม 5) การประเมนผล 6) การเปลยนแปลง 7) การวจย 8) ความคดสรางสรรค 9) วสยทศน Horowitz and Van Eeden (2015) กลาวถงความส าคญของผน าการเรยนรนนสงแรกทตองค านงคอ 1) ความตระหนกในการพฒนาตนเองดวยการเรยนร เรยนร 2) ความกลาคดเปนตวตนแทจรงไมเสแสรง 3) มแรงบนดาลใจทจะบรรลเปาหมายตนเอง 4) มความปรารถนาแรงกลาทจะบรรลเปาหมายและมการบรณาการ Kouzes and Posner (2016) ไดกลาวถงหลกการพนฐาน 5 ขอ เพอใหเปนตวอยางของผน าทด ทเปนภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) โดยใหทศนะเกยวกบองคประกอบภาวะผน าการเรยนร 5 ดาน ดงน 1) มความเชอมนในตนเอง (Believe You Can) 2) ความปรารถนาทจะเปนเลศ (Aspire to Excel) 3) สรางความทาทายใหตนเอง (Challenge Yourself) 4) แสวงหาผมสวนรวมสนบสนน (Engage Support) และ 5) ฝกปฏบตอยางมเปาหมาย (Practice Deliberately) กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดเกยวกบองคประกอบของภาวะผน าการเรยนร ผวจยไดสงเคราะหองคประกอบของภาวะผน าการเรยนรเพอน าไปเปนกรอบแนวคดในการวจย รายละเอยดตามตาราง 1

40

ตาราง 1 การสงเคราะหองคประกอบภาวะผน าการเรยนร

นกวชาการ

องคประกอบของ ภาวะ ผน าการเรยนร

แหลงอางอง

ความ

ถ ผล

การส

งเครา

ะห

กนกอ

ร สม

ปราช

ญ (2

557)

สมชา

ย เท

พแสง

(255

7)

Anto

naco

poulo

u และ

Bent

o, (20

03)

Malun

ga (2

006)

Curtis

(201

2)

Knigh

t (20

09

Christ

ianse

n an

d Tro

nsm

o (2

013)

Greit

er (2

013)

Jolou

ch M

artine

z และ

Badia

(201

3)

Kohlr

eiser

(2013

)

Owen

(201

3)

Salav

ert (2

013)

Rubin

(201

3)

Horo

witz

และ

Van E

eden

(201

5)

Kouz

es แล

ะ Pos

ner (2

016)

1 กลาคดสรางสรรค

6

2 การเรยนรดวยการน าตนเอง

6

3 การเรยนรเปนทม

13

4 การบรณาการความหลากหลาย

6

5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล

6

6 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท

6

7 ความยดหยน

3 -

8 การสรางนวตกรรม

3 -

9 ความพอเพยง 1 -

10 การท าวจยเพอพฒนางาน

3 -

11 การสรางวสยทศนรวม

3 -

12 การสอนงาน

3 - 13 การมงผลสมฤทธ

1 - 14 การใชแรงจงใจ

2 -

15 การรวมมอกน/การรวมพลง

3 - 16 การกระจายอ านาจ

2 -

41

ตาราง 1 (ตอ)


องคประกอบของ ภาวะผน าการเรยนร


ความ

ถ ผล

การส

งเครา

ะห

กนกอ

ร สม

ปราช

ญ (2

557)

สมชา

ย เท

พแสง

(255

7)

Anto

naco

poulo

u และ

Bent

o, (20

03)

Malun

ga (2

006)

Curtis

(201

2)

Knigh

t (20

09

Christ

ianse

n an

d Tro

nsm

o (2

013)

Greit

er (2

013)

Jolou

ch M

artine

z และ

Badia

(201

3)

Kohlr

eiser

(2013

)

Owen

(201

3)

Salav

ert (2

013)

Rubin

(201

3)

Horo

witz

และ

Van E

eden

(201

5)

Kouz

es แล

ะ Pos

ner (2

016)

17 การพฒนาการจดการเรยนรเนนผเรยนเปนส าคญ

3 -

18 การประเมนผล

3 -

19 การตดตอสอสาร 1 -

20 ฝกปฏบตอยางมเปาหมาย 2 -

21 ความปรารถนาทจะเปนเลศ

1 - รวม 10 6 5 4 2 2 5 5 6 6 4 4 8 5 5 77 6

ผลการสงเคราะหภาวะผน าการเรยนร เมอน าองคประกอบทไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของของนกวชาการ น ามาสงเคราะหโดยมวธพจารณาจากองคประกอบทมนกวชาการทงในและตางประเทศ ไดกลาวถง พบวา มองคประกอบเชงทฤษฎ (Theoretical Framework) จ านวน 21 องคประกอบ เมอพจารณาจากความสอดคลองปรากฏวา บางองคประกอบเปนองคประกอบเดยวกน บางองคประกอบมความสมพนธและเกยวเนองกน หรอมความหมายในทศทางเดยวกน ดงน 2 การเรยนรดวยการน าตนเอง ไดแก การท าวจยเพอพฒนางาน การมงผลสมฤทธ การประเมนผล ฝกปฏบตอยางมเปาหมาย ความปรารถนาทจะเปนเลศ 3 การเรยนรเปนทม ไดแก การสรางวสยทศนรวม การสอนงาน การใชแรงจงใจ การรวมมอกน/การรวมพลง การกระจายอ านาจ การตดตอสอสาร 4 การบรณาการความหลากหลาย ไดแก ความยดหยน การพฒนาการจดการเรยนรเนนผเรยนเปนส าคญ 5 การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ไดแก การสรางนวตกรรม 6. การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท ไดแก ความพอเพยง ผวจยพจารณาองคประกอบทมความถสง คอตงแต 6 ขนไปมาใชเปนองคประกอบของภาวะผน าการเรยนร

42

สวนทมความถต ากวา 6 ไดพจารณาความหมายทใกลเคยงกนทวเคราะหไดเพอจดเขาไปใชใน 6 องคประกอบขางตน ดงแสดงผลการวเคราะหในตาราง 2

ตาราง 2 การวเคราะหองคประกอบทไดจากการสงเคราะหและองคประกอบทไดจากการวเคราะห

องคประกอบทไดจากการสงเคราะห องคประกอบทไดจากการวเคราะห 1. กลาคดสรางสรรค -

2. การเรยนรดวยการน าตนเอง 10 การท าวจยเพอพฒนางาน 13 การมงผลสมฤทธ 18 การประเมนผล 20 ฝกปฏบตอยางมเปาหมาย 21 ความปรารถนาทจะเปนเลศ

3. การเรยนรเปนทม 11 การสรางวสยทศนรวม 12 การสอนงาน 14 การใชแรงจงใจ 15 การรวมมอกน/การรวมพลง 16 การกระจายอ านาจ 19 การตดตอสอสาร

4. การบรณาการความหลากหลาย 7 ความยดหยน 17 การพฒนาการจดการเรยนรเนนผเรยนเปนส าคญ

5. การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยท เออตอการเรยนรในยคดจทล

8 การสรางนวตกรรม

6. การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 9 ความพอเพยง

จากองคประกอบขางตนสามารถสรางโมเดลการวดภาวะผน าการเรยนรได ดงภาพประกอบ 5 และรายละเอยดตวบงชในแตละองคประกอบทจะน าเสนอในล าดบตอไป

43

ภาพประกอบ 5 องคประกอบการวดภาวะผน าการเรยนร ตวบงชของภาวะผน าการเรยนรในแตละองคประกอบ 1. องคประกอบดานกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) จากการศกษาแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคของ Guilford (1970) ไดอธบายวาเปนความสามารถทางสมองทจะคดไดกวางไกลหลายทศทางหรอทเรยกวาแบบอเนกนย (Divergent Thinking) ไดแก คดรเรม (Originality) คดคลองแคลว (Fluency) คดยดหยน (Flexibility) และคดละเอยดลออ (Elaboration) ซงเนนความสามารถในการคดไดหลายทาง จากสงเราทก าหนดเพอใหคนหาสงทดทสด ทจะน าไปสการคดประดษฐแปลกใหมรวมถงการคดคนพบวธการแกปญหาไดส าเรจอกดวย คนทมลกษณะความคดสรางสรรคจะตองเปนคนมอสระในการคด กลาคด ไมกลวการถกวพากษวจารณ และ กนกอร สมปราชญ (2557) ไดขยายความหมายตามแนวคดดงกลาววาเปนความสามารถของบคคล ในการสรางสรรคผลตผลหรอสงใหมๆ ซงสงตางๆ เหลาน อาจเกดจากการรวมความรตางๆ ทไดรบจากประสบการณเชอมโยงกบสถานการณใหมๆ สงทเกดขนอาจไมจ าเปนตองเปนสงสมบรณอยางแทจรง ซงอาจอยในรปของผลผลตตางๆ ตอมาไดถกน ามาใชในทางธรกจมากยงขนเพอตองการผลลพธทตองการเปลยนแปลงจากสงเดมไปสสงใหมๆ หรอทเรยกวา "นวตกรรม" ( Innovation) ความคดสรางสรรคจงเปนหวใจ

การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลย

ทเออตอการเรยนรในยคดจทล

การเรยนรดวยการน าตนเอง

กลาคดสรางสรรค

การเรยนรเปนทม

การบรณาการความหลากหลาย

การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท

ภาวะผน า

การเรยนร

44

ส าคญของการด าเนนธรกจทเปนกระบวนการผลตสนคาหรอบรการทสอดคลองกบความตองการของผบรโภค ในขณะเดยวกนทางการศกษาไดใหความส าคญในการพฒนาทกษะนมากยงขน ทงน เพอมงพฒนาผเรยนใหกลาคดสงแปลกใหมไมเหมอนเดมทเกดจากจากความรและประสบการณตางๆ ทสถานศกษาจดใหอนจะเปนพนฐานในการท างานในอนาคต (Lawson, 2006) ; (Teresa, 2018) ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบดงตอไปน กนกอร สมปราชญ (2557) ไดกลาวถงองคประกอบของความคดสรางสรรคและความกลา ม 4 องคประกอบ คอ 1) ความคดรเรม (Originality) 2) ความคลองในการคด (Fluency) 3) ความคดยดหยน (Flexibility) และ 4) ความประณตในการคด (Elaboration) ดวงกมล กลนเจรญ (2545) ใหความหมายของความคดสรางสรรควาเปนความสามารถของบคคลในการคดรวบรวมเหตการณหรอแกปญหาไดมากกวางไกลหลายทศทาง แปลกใหมและมคณคา โดยสามารถดดแปลงปรงแตงยดหยน ผสมผสานความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหมและเปนประโยชน รวมทงการมความคดอสระในการตดสนใจหรอพจารณาสงตางๆ และมจนตนาการ ประกอบดวย ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความละเอยดลออในการคด เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2549) ไดศกษาองคประกอบของความคดสรางสรรค ประกอบดวย 1) ความคดแบบใหม (Originality) 2) ความคดฉบไว (Fluency) 3) ความคดยดหยน (Flexibility) 4) ความคดละเอยดออน (Elaboration) ประพนธศร สเสารจ (2551) พบวา ความคดสรางสรรคมระดบ ไมไดหมายถงสงใหมๆเทานน เปนการกลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค ประกอบดวย 1) จนตนาการ (Imagine) 2) ความคดคลองตว (Fluency) 3) ความคดยดหยน (Flexibility) 4) ความคดสงใหมๆ (Originality) 5) ความคดละเอยดลออ (Elaboration) 6) การสงเคราะห (Synthesis) Guilford (1970) ไดกลาวถงองคประกอบของความคดสรางสรรความ 1) ความคดรเรม (Originality) เปนความคดแปลกใหมไมซ ากนกบความคดของคนอน และแตกตางจากความคดธรรมดา ความคดรเรมอาจเกดจากการคดจากเดมทมอยแลวใหแปลกแตกตางจากทเคยเหน หรอสามารถพลกแพลงใหกลายเปนสงทไมเคยคาดคด 2) ความคดคลองแคลว (Fluency) เปนความคดทไมซ ากนในเรองเดยวกน ซงสามารถแบงออกเปน ความคลองแคลวทางดานถอยค า (Word Fluency) ความคดคลองแคลงทางดานโยงสมพนธ (Associational Fluency) ความคลองแคลวทางดานการแสดงออก (Expression Fluency) ความคลองแคลวในการคด (Ideational Fluency) 3) ความคดยดหยน (Flexibility) เปนแบบของการคด ซงสามารถแบงออกเปนความคดยดหยนทเกดขนทนท (Spontaneous Flexibility) ความคดยดหยนทางดานการดดแปลง (Adaptive Flexibility)

45

4) ความคดละเอยดลออ (Elaboration) เปนความคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน หรอเปนแผนงานทสมบรณขน กลาวโดยสรป จากแนวคดดงกลาวจะเหนวาความกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) หมายถง ความคดรเรมกลาในการคดสงแปลกใหมไมเหมอนเดม มาจากความรและประสบการณตางๆ กลาคดเปนอสระไมตดยดกบคนอน ประกอบดวย ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความละเอยดลออในการคด ดงการสงเคราะหตวบงช และโมเดลการวดความกลาคดสรางสรรคทแสดงในตาราง และภาพตอไปน

ตาราง 3 การสงเคราะหตวบงชองคประกอบกลาคดสรางสรรค

ตวบงช นกวชาการ


ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

กนกอ

ร ส

มปรา

ชญ (2

557)

ดวงก

มล ก

ลนเจ

รญ (

2545

)

เกรย

งศกด

เจร

ญวงศ

ศกด

(254

9)

ประพ

นธศร

สเส

ารจ

(255

1)

Guilf

ord

(197

0)

1 ความคดรเรม 5 2 ความคดคลองแคลว 5 3 ความคดยดหยน 5 4 ความละเอยดลออในการคด 5 5 จนตนาการ 1 -

6 การสงเคราะห 1 - รวม 4 4 4 6 4 22

จากตาราง 3 ผลการสงเคราะหตวบงชกลาคดสรางสรรค พบวา มตวบงชทมความถสง (5 ขนไป) ไดจ านวน 4 ตวบงช ไดแก 1) ความคดรเรม 2) ความคดคลองแคลว 3) ความคดยดหยน และ 4) ความละเอยดลออในการคด เมอพจารณาจากความสอดคลองปรากฏวาบางตวบงชม

46

ความสมพนธและเกยวเนองกนจงน าตวบงชจนตนาการ และการสงเคราะหไปบรณาการกบตวบงชความคดรเรม

ภาพประกอบ 6 ตวบงชการวดกลาคดสรางสรรค องคประกอบดานการเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Direct Learning) จากการศกษาแนวคดเกยวกบการเรยนรดวยการน าตนเองของ Ntonacopoulou and Bento (2003) ไดอธบายวาผมภาวะผน าการเรยนร (Learning Leadership) นนตองเรมจากภายในตวตนกอน ตองเขาใจและวเคราะหความตองการของตนเอง หรอมความตระหนก กอนทจะคดถงคนอน หรอการก าหนดเปาหมายและแหลงการเรยนรของตนตอไป และ Skager (1978) ไดอธบายคณลกษณะของผเรยนรดวยตนเองวา เปนความสามารถวนจฉยความตองการในการเรยนรของตนเอง สามารถวางจดมงหมายทเหมาะสมกบตนเองใหสอดคลองกบความตองการทวางไว มแรงจงใจในการเรยนรดวยตนเอง สามารถเรยนรโดยปราศจากสงควบคมภายนอกสามารถประเมนวาตนเองจะเรยนใหดแคไหนและรบการประเมนผลการเรยนรของตนเองจากผอน สามารถน าประสบการณเขาใชในกจกรรมใหมๆ เรยนรทจะเปลยนแปลงเปาหมายหรอวธการ ดแลตนเองได สามารถเลอกรปแบบการเรยนรทมคณคาดวยตนเองได และ กนกอร สมปราชญ ไดอธบายแนวคดดงกลาววา เปนการพฒนากระบวนการเรยนรและวธการทบคคลใชในการสรางความตองการในการเรยนร ตงจดมงหมายการเรยนร ท ากจกรรมเพอคนหาความร ประเมนผลการเรยนร บคคลทมภาวะผน าสงตองน าตนเองโดยตระหนกในตนเองวาตองการอะไร (Self-Awareness) มความเปนตวตนแทจรงไมเสแสรง (Authenticity) มแรงบนดาลใจทจะบรรลเปาหมายตนเอง (Inspiration) และมความปรารถนาแรงกลาทจะบรรลเปาหมาย (Passion) ตองพฒนาตนเอง

กลาคดสรางสรรค

ความคดรเรม

ความคดคลองแคลว

ความคดยดหยน

ความละเอยดลออในการคด

47

ดวยการเรยนร (Self-Learning) ทงจากการศกษาและประสบการณ หาความเชอมโยงการเรยนรตางๆ รจกตนเองในบรบทขององคกร แสวงหาโอกาสใหม ๆ ในการเรยนรและมกระบวนการเรยนร มการทบทวน (Reflection) การเรยนรนน Horowitz and Van Eeden (2015) ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบตามทศนะของนกวชาการตอไปน Skager (1978) ไดกลาวถงองคประกอบของการเรยนรดวยการน าตนเองวาม 1) ยอมรบตนเอง (Self Acceptance) 2) มความสามารถในการวางแผนการเรยน (Playfulness) สามารถวนจฉยความตองการในการเรยนรของตนเองสามารถวางจดมงหมายทเหมาะสมกบตนเองใหสอดคลองกบความตองการทวางไว 3) มแรงจงใจภายใน (Internalized Evaluation) มแรงจงใจในการเรยนรดวยตนเอง สามารถเรยนรโดยปราศจากสงควบคมภายนอก 4) มการประเมนตนเอง (Internalized Evaluation) 5) เปดกวางตอการรบประสบการณ (Openness to Experience) สามารถน าประสบการณเขาใชในกจกรรมใหมๆ มความสนใจใฝรในการท ากจกรรมใหมๆ ความอดทนตอปญหาจะท าใหเกดแรงจงใจในการท ากจกรรม 6) มความยดหยน (Flexibility) เปนการทม ความยดหยน ในการเรยนร มความเตมใจทจะเปลยนแปลงเปาหมายหรอวธการ และใชระบบ การเขาถงปญหา 7) เปนตวของตวเอง (Autonomy) ผทดแลตนเองได เลอกทจะผกพนกบรปแบบการเรยนรรปแบบใดรปแบบหนง บคคลเหลานสามารถทจะตงปญหากบมาตรฐานของระยะเวลา และสถานท เพอใหเหนวาลกษณะการเรยนแบบใดแบบใดทมคณคา และเปนทยอมรบได วทยากร เชยงกล (2549) เหนวาบคคลในศตวรรษท 21 ควรมทกษะและคณลกษณะตางๆ ทจ าเปน ไดแก การมความรพนฐานทจ าเปนในการเรยนรดวยตนเอง อาน เขยนเลขคณต คอมพวเตอร เศรษฐกจสงคม จตวทยา วทยาศาสตร สงแวดลอม รจดวธการเรยนร คดวเคราะหเปน รจกวธการคนควาวจยอยางเปนวทยาศาสตร มจตใจใฝร ชอบอาน คนควา อยากพสจน อยากทดลอง คดอยางวพากษวจารณ คดอยางเปนระบบ รจกตงค าถามทถกตอง จงตองรจกความตองการของตนเองกอน วาตองการเรยนรทกษะอะไร ไมวาจะเปนทกษะในการแกปญหา ความคดประดษฐ สรางสรรค มเปาหมายการเรยนร มการวางแผน แสวงหาแหลงเรยนร รจกรบฟง สอสาร ใจกวาง มวฒภาวะ ในการตดตอกบคนอน รจกชมชน ประเทศ และโลก มจตส านกเปนพลเมองทเปนประชาธปไตย รบผดชอบ ใจกวาง ใหเกยรตผอน เคารพความหลากหลายทางวฒนธรรม เขาใจถงความเปนธรรมของการรวมมอ พงพาอาศยกน การมความซอตรง เปนตวของตวเอง อยางเขาใจโลกทเปนจรงวา เรองความเปนธรรมและจรยธรรม ดงนน การเรยนรดวยการน าตนเอง เปนความตระหนกของบคคลในความมวนยรบผดชอบและใหความส าคญของตนเอง ดวยการ วเคราะหความตองการของตนเอง ก าหนดจดมงหมายในการเรยนร มการวางแผนการเรยนร และรจกแสวงหาแหลงวทยาการการเรยนร

48

พจนา ทรพยสมาน (2550) ไดสรปวาการเรยนรดวยการน าตนเองวา หมายถง ความสามารถใชทกษะในการแกไขปญหา เพอวางแผนก าหนดขอบเขตวธการเรยนร การวเคราะหอภปรายสรปความร รวมทงการประเมนตนเอง ประกอบดวย 1) การจดประกายความสนใจ 2) การวางแผนการเรยนร 3) การเรยนรตามแผน 4) การน าเสนอขอมลการเรยนร 5) การจดท าชนงานเพอรายงานผลการเรยนร กนษฐกานต ปนแกว (2554) ไดใหความหมายความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง หมายถง ความสามารถของผเรยนในการสรางความรของตนเองจากการคดและการปฏบตจรง เพอวเคราะหวามตองการในการเรยนรของตนเอง เพอเปนการสรางทกษะกระบวนการ และประสบการณความรใหเกดขน ประกอบดวย การจดประกายความสนใจเพอใหเหนคณคาของสงทจะเรยน การวางแผนการเรยนร เปนการก าหนดขอบเขตวธการเรยนร การลงมอเรยนรตามแผน เพอคนหาความร การน าเสนอขอมลจากการเรยนรทไดจากการเรยนร การวเคราะห อภปราย สรปความร และการจดท าชนงานและการน าเสนอ กนกอร สมปราชญ (2559) ใหความหมายของการเรยนรดวยการน าตนเองดวยการพฒนากระบวนการเรยนรและประสบการณในการเรยนของบคคล เรมจากหาความตองการตนเอง ในการเรยนร ตงเปาหมายในการเรยนร มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร มองหาแหลงเรยนรเชน การแลกเปลยนและพบปะบคคล การท ากจกรรมเพอคนหาความร หรอแยกเปนขอๆ ได คอ 1) วเคราะหความตองการของตนเอง ดวาตนเองสนใจอะไร 2) ก าหนดจดมงหมายในการเรยนร ใหตนเองมบทบาทส าคญ ก าหนดพฤตกรรมทคาดหวงทจะเกดขน หาเปาหมายทสามารถวดได 3) วางแผนในการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของผเรยน 4) แสวงหาแหลงเรยนร หาประสบการณหลากหลาย เพอใหเหมาะสมของแตละคน กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning) หมายถง ความสามารถของบคคลในการสรางความรของตนเองจากการคดและการปฏบตจรง เพอวเคราะหวามตองการในการเรยนรของตนเอง ในการสรางทกษะกระบวนการ และประสบการณความรใหเกดขน ประกอบดวย การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การวางแผนการเรยนร การแสวงหาแหลงวทยาการ ดงการสงเคราะหตวบงช และโมเดลการวดการเรยนรดวยการน าตนเองทแสดงในตาราง และภาพตอไปน

49

ตาราง 4 การสงเคราะหตวบงชการเรยนรดวยการน าตนเอง



ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

Skag

er (1

978)

วทยา

กร เ

ชยงก

ล (2

549)

พจนา

ทรพ

ยสมา

น (2

550)

กนษฐ

กานต

ปนแ

กว (2

554)

กนกอ

ร ส

มปรา

ชญ (2

559)

1 การวเคราะหความตองการของตนเอง 5 2 การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 5 3 การวางแผนการเรยนร 5 4 การแสวงหาแหลงวทยาการ 3 5 เปดกวางตอการรบประสบการณ 2 -

6 ความยดหยนในการเรยนร 1 - 7 การเปนตวของตวเองดแลตวเองได 1 -

8 การน าเสนอขอมลจากการเรยนร 2 - 9 การจดท าชนงานรายงานผลการเรยนร 2 -

รวม 7 5 5 5 4 26

จากตาราง 4 ผลการสงเคราะหตวบงชการเรยนรดวยการน าตนเอง พบวา มตวบงชทมความถสง (3 ขนไป) ไดจ านวน 4 ตวบงช ไดแก 1) การวเคราะหความตองการของตนเอง 2) การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 3) การวางแผนการเรยนร และ4) การแสวงหาแหลงวทยาการ เมอพจารณาจากความสอดคลองปรากฏวาบางตวบงชมความสมพนธและเกยวเนองกนจงน าตวบงชการเปนตวของตวเองดแลตวเองได ไปบรณาการกบตวบงชการวเคราะหความตองการของตนเอง และตวบงชเปดกวางตอการรบประสบการณ ความยดหยนในการเรยนร การน าเสนอขอมลจากการเรยนร การจดท าชนงานรายงานผลการเรยนรไปบรณาการกบตวบงช การแสวงหา แหลงวทยาการ

50

ภาพประกอบ 7 ตวบงชการวดการเรยนรดวยการน าตนเอง

องคประกอบดานการเรยนรเปนทม (Team Learning) จากการศกษาแนวคดเกยวกบการเรยนรเปนทมของ Senge (1990) ไดเสนอแนวคดเกยวกบการเรยนรเปนทม เปนการสรางศกยภาพและสตปญญาจากทมงาน เพราะความสามารถของทมงานขนอยกบความหลกแหลมแตละคนทท างานไปดวยกน การเรยนรรวมกนเปนทมเปนกระบวนการในเสนทางเดยวกนและเปนการพฒนาความสามารถของทมทสรางสรรคจากผลลพธของสมาชกทปรารถนาใหเปนจรง สงส าคญอยทการตดสนใจของแตละคนในทมการท างาน การเรยนรในองคกรการเรยนร ตองเรยนรโดยทมงานทเกดจากหนวยงานเลกในองคกร หลายหนวย มใชตางคนตางท า ตางคนตางเรยนร สามารถสรปการเรยนรเปนทมใน 3 มต ดงน มตท 1 เปนการคดเขาใจใหลกซงเกยวกบความซบซอนของปญหาแตละคนในสมาชกของทม ชทางและควบคมดวยทมสมาชกเพอสรางความปราดเปรอง มตท 2 ความจ าเปนในการเปลยนแปลงใหมในการประสานการปฏบต การพฒนาความสมพนธทด ความวางใจ มจตส านกความเปนสมาชกและเขาใจในการกระท าทเปนสวนประกอบของการกระท าผอนดวย มตท 3 มบทบาทของสมาชกในทมกบทมอน ในทางปฏบตทมอาวโสจะชวยทกคนในทมใหด าเนนการไปดวยความส าเรจ โดยการเรยนรรวมกนในทม และยงสงผลใหทมอนใหเกดการปฏบตและทกษะของทมเรยนรอยางกวางขวาง และ กนกอร สมปราชญ (2559) ไดสรปเกยวกบการเรยนรเปนทมตามแนวคดของ Senge (1990) ไววา การเรยนรเปนทมตองมการอาศยเทคนคกระบวนการตางๆ เชน ความรความสามารถของคนในทม ทกษะการสอสาร การก าหนดบทบาทสมาชกในทม เพอน าศกยภาพของทมออกมา เพอน าไปสเปาหมายทวางไวใหบรรลตามวตถประสงคของทม


การวเคราะหความตองการของตนเอง

การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร

การวางแผนการเรยนร

การแสวงหาแหลงวทยาการ

51

การเรยนรรวมกนเปนทมมงเนนไปทกระบวนการจดการและพฒนาความสามารถของทม เพอสรางการเรยนร และผลลพธอนเกดจากสมาชกใหไดเปนไปตามความตองการ (Marquardt, 1996) ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบตามทศนะของนกวชาการ ตอไปน Senge (1990) ไดศกษาและสรปองคประกอบส าคญของการเรยนรเปนทม ประกอบดวย การสอสารของทมงาน ความเขาใจและรจกใชความสามารถของแตละคนเพอเปาหมายเดยวกน มกระบวนการสรางการเรยนรของทมงาน และมกจกรรมการแลกเปลยนเรยนรตลอดเวลา Marquardt (1996) กลาววา การเรยนรรวมกนเปนทมมงเนนไปทกระบวนการจดการและพฒนาความสามารถของทม เพอสรางการเรยนร และผลลพธอนเกดจากสมาชกใหไดเปนไปตามความตองการ Fink (2007) ไดเสนอแนวคดเกยวกบองคประกอบของการเรยนรเปนทม คอ 1) ผเรยนตองศกษาขอมลหรอท าความเขาใจในขอมลกอนทจะมาเรยนรรวมกน 2) ผเรยนทกคนตองเสนอความคดเหน 3) ผเรยนทกคนตองฟงสมาชกทกคนอยางตงใจ 4) ผเรยนตองมเวลาในการท างานดวยกน 5) ผเรยนตองมอสระในการเรยนรทจะควบคมการจดการในทม 6) ผสอนและสมาชกในทมงานควรใหขอมลยอนกลบวาสามารถแสดงพฤตกรรมในการเรยนรอยางไร และควรแสดงพฤตกรรมอยางไรเพอสงเสรมการเรยนรเปนทม McCann (2007) ใหองคประกอบของการเรยนรเปนทมคอ 1) การตงค าถาม (Questioning) เมอพบปญหาโครงการหรอโอกาสใหมๆ โดยทมจะมความแตกตางกนระหวางทมทปฏบตงาน และคณภาพของทมขนอยกบความคดทเกยวกบ ค าถามทเนนไปทองคประกอบทง 9 ประการ ไดแก การแนะน า การคดคนวธการใหม การสงเสรม การพฒนา การจดการ การผลตผลงาน การตรวจสอบ การยงคงอย การเชอมโยง 2) การใหความส าคญกบความแตกตาง (Valuing Diversity) เนองจากความแตกตางของความคดเปนสงหนงทส าคญกบการเรยนรเปนทม เนองจากเราควรมการมองจากมมทแตกตางกน จงเปนวธแกปญหาทดทสด 3) การสอสาร (Communication) เปนกระบวนการทชวยเชอมโยงทมงานใหอยดวยกน โดยสมาชกในทมตองมทกษะในการสอสารทชดเจน จงจะท าใหกระบวนการของทมประสบความส าเรจสงสด 4) การทบทวนการเรยนร (Learning Review) เปนกระบวนการท าซ าอกครงดวยการใหขอมลยอนกลบ เปนการทบทวน การปฏบตงานและการใหขอมลยอนกลบในแตละบคคล กนกอร สมปราชญ (2559) ไดสรปเกยวกบการเรยนรเปนทมตามแนวคดของ

Senge (1990) ไววา การเรยนรเปนทมตองมการอาศยเทคนคกระบวนการตางๆ เชน ความรความสามารถของคนในทม ทกษะการสอสาร การก าหนดบทบาทสมาชกในทม เพอน าศกยภาพของทมออกมา เพอน าไปสเปาหมายทวางไวใหบรรลตามวตถประสงคของทม ผบรหารสถานศกษาควรม

52

การกระตนกระบวนการท างานของคนในทมใหมการแลกเปลยนเรยนรกนระหวางทมงาน มงเนนพฒนาความสามารถของคนในทม งานสรางการเรยนรใหเกดขนผานกระบวนการสอสารทเปนระบบ เพอใหบรรลวตถประสงคของทมงาน ซงมองคประกอบส าคญ ไดแก 1) การสอสารของทมงาน 2) ความสามารถของทมงาน 3) การสรางการเรยนร 4) กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร กลาวโดยสรป จากแนวคดดงกลาวจะเหนวา การเรยนรเปนทม (Team Learning) หมายถง กระบวนการรวมกนของสมาชกทจะแบงปนและสรางเสรมความเปนพลวตรของการเรยนร ดวยการสอสารของทมงาน รจกใชความสามารถของแตละคนในทมงาน มการสราง การเรยนรรวมกน และกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

ตาราง 5 การสงเคราะหตวบงชการเรยนรเปนทม



ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

Seng

e (1

990)

Mar

quar

dt (1

996)

Fink (

2007

)

McC

ann

(200

7)

กนกอ

ร ส

มปรา

ชญ

(255

9)

1 การสอสารของทมงาน 5

2 ความสามารถของทมงาน 5 3 การสรางการเรยนร 5

4 กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4 5 ผลงานของทม 1 -

รวม 4 4 3 4 4 19

จากตาราง 5 ผลการสงเคราะหตวบงชการเรยนรเปนทม พบวา มตวบงชทมความถสง (4 ขนไป) ไดจ านวน 4 ตวบงช ไดแก 1) การสอสารของทมงาน 2) ความสามารถของทมงาน 3) การสรางการเรยนร และ 4) กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร เมอพจารณาจากความสอดคลองปรากฏวาบางตวบงชมความสมพนธและเกยวเนองกน จงน าตวบงชผลงานของทมไปบรณาการกบความสามารถของทมงาน

53

ภาพประกอบ 8 ตวบงชการวดการเรยนรเปนทม

องคประกอบดานการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล (Employing Technology and Innovation Learning in Digital Era) จากการศกษาแนวคดเกยวกบการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล (สกญญา แชมชอย, 2560) ไดศกษาเกยวกบเทคโนโลยการศกษาในยคตนศตวรรษท 20 สวนมากเปนสอการสอนทเปนเอกสารหรอสงพมพตางๆ (Print Media) หนงสอ กระดาษ ปากกา ชอลก ถกใชเปนสอในการถายทอดความคดของครเพอใหผเรยนไดเรยนรโลกกวาง โดยองคความรสวนใหญอยทตวคร ตอมาในยคปลายศตวรรษท 20 เทคโนโลยคอมพวเตอร และโปรแกรมประมวลผลค า (Word Processing) จดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) การโทรสาร (Fax Modern) ซด-รอม (CD-ROMs) ดวด (DVDs) สอประสม (Multimedia) การประชมทางวดทศน (Teleconferencing) และไดมการเรมน าอนเทอรเนตมาใชเปนเครองมอในการสอสารความคดและการเขาถงสารสนเทศตางๆ โดยมการใชทเพมมากขน จนกลายเปนเครองมอพนฐานในยคปจจบนทงการตดตอสอสาร การเขาถงขอมลสารสนเทศ การเรยนรสงตางๆ และการใชชวตประจ าวนในโลกใบน ส าหรบการใชเทคโนโลยทางการศกษานน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 สนบสนนใหมการใชคอมพวเตอรและอนเทอรเนตในการเรยนการสอนและการบรหารจดการอยางกวางขวาง เพอใหเกดประโยชนสงสดในการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชในการเรยนการสอนและการบรหารจดการ โดยก าหนดนโยบายและมาตรฐานการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษาขน เพอสนบสนนการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปใชในสถานศกษาและหนวยงานทางการศกษา และเพอเปนการปองกนภยทางอนเทอรเนตโดยใหผเรยน ผสอน บคลากรทางการศกษา และประชาชนไดใชประโยชนและเขาถงบรการไดจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารตามความเหมาะสม จงมนโยบายและมาตรฐานการสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาและหนวยงานทางการศกษาด าเนนการดานตางๆ ดงน

การเรยนร เปนทม

การสอสารของทมงาน

ความสามารถของทมงาน

การสรางการเรยนร

กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

54

1. ดานนโยบายสงเสรมการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา โดยจดใหผสอน บคลากรทางการศกษา และผเรยน ไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เพอประโยชนในการจดการเรยนการสอนและการบรหารจดการอยางสรางสรรค และปลอดภย พรอมกบการปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา 2. ดานการบรหารจดการภายในสถานศกษา จดใหมการสนบสนนงบประมารดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน จดใหมบคลากรรบผดชอบงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยตรง 3. ดานการเรยนการสอนด าเนนการใหผสอนสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร โดยค านงถงกฎหมาย คณธรรม และจรยธรรม ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบตามทศนะของนกวชาการ ตอไปน นคม นาคอาย (2549) ไดศกษาองคประกอบคณลกษณะผน าเชงอเลกทรอนกสและปจจยทมอทธพลตอประสทธผลภาวะผน าเชงอเลกทรอนกสส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา องคประกอบคณลกษณะผน าเชงอเลกทรอนกสม 6 ดาน ประกอบดวย 1) คณลกษณะดานความเปนผน าและวสยทศน 2) คณลกษณะดานการเรยนรและการสอน 3) คณลกษณะดานความสามารถเชงผลตภาพและความช านาญเชงวชาชพ 4) คณลกษณะดาน การสนบสนนสงเสรมการจดการและการปฏบต 5) คณลกษณะดานการวดและประเมนผล 6) คณลกษณะดานสงคมกฎหมายและจรยธรรม บรรจบ บญจนทร (2554) ไดศกษาภาวะผน าเชงเทคโนโลยสารสนเทศของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ไดนยามภาวะผน าเชงเทคโนโลย หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารขนพนฐานเกยวกบการใชเทคโนโลยในการปฏบตงาน ประกอบดวย 4 องคประกอบ ไดแก 1) การใชเทคโนโลยในการเรยนการสอน 2) การใชเทคโนโลยในการบรหารงาน 3) การใชเทคโนโลยในการวดผลและประเมนผล และ 4) การมจรยธรรมในการใชเทคโนโลย พระวตร จนทกล (2559) กลาวถง เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารวามความส าคญตอการศกษาและการจดการเรยนรอยางยงโดยเฉพาะในศตวรรษท 21 ซงเปนโลกยคดจทลนน มงเนนทกษะทจ าเปนของผเรยน ไดแก ทกษะดานการใชชวต (Life Skills) ทกษะดาน การเรยนร (Learning Skills) และทกษะเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT Skills) เพอใหสามารถสนองตอบความแตกตางระหวางบคคลของผเรยนได อนเปนการชวยใหครผสอนสามารถพฒนาผเรยนไดเตมตามศกยภาพ เพราะเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสามารถทจะชวยใหผเรยนเขาถงการเรยนรไดโดยงาย ท าใหเกดการเรยนรไดอยางรวดเรวและเรยนรไดอยางกวางขวางและในแงของการบรหารงานวชาการ การจดการเรยนการสอน การแกปญหาเกยวกบ

55

การเรยนการสอน เชน ปญหาผเรยน ปญหาดานเนอหา ปญหาดานเวลา ปญหาเรองระยะทางและปญหาผสอนไดอยางมประสทธภาพ กนกอร สมปราชญ (2559) เสนอวาการสรางสภาพแวดลอมของการเรยนร ทเปนรปธรรมและนามธรรม ครอบคลมทงสภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพแวดลอมทางจตภาพ สภาพแวดลอมทางสงคม และสภาพแวดลอมทางเทคโนโลยสารสนเทศ ซงมความส าคญอยางมาก เนองจากการจดสภาพแวดลอมอนทรงพลงทจะสงผลในการเรยนรและพฒนาการของผเรยน มความปลอดภย มการจงใจ และเตมใจในการแสวงหาความร และท าใหเกดความสขในการเรยนร ในยคดจทลผบรหารสถานศกษาจ าเปนตองน าเทคโนโลยมาใชในการปฏบตงานในการบรหารจดการ ดงนน ผบรหารสถานศกษาจงตองเปนผน าดานเทคโนโลย จงจะสามารถจดการเรยนรส าหรบผเรยนในศตวรรษท 21 ไดประสบผลส าเรจ ผบรหารสถานศกษา ควรน าเทคโนโลยชนสงมาใชในการบรหารจดการและการเรยนร ซงตองมคณลกษณะทส าคญ 1) การมวสยทศนดานเทคโนโลย หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารในการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหสภาพการณภายในและภายนอกองคกร เปนการก าหนดภาพในอนาคตของหนวยงานเกยวกบการน าเทคโนโลยมาใชในการปฏบตงาน 2) การใชเทคโนโลยในการจดการเรยนร หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารในการผลกดนใหครและบคลากรในโรงเรยนใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน การสอนใหเปนไปตามมาตรฐานของหลกสตร การอ านวยความสะดวกและการสนบสนนดวยเทคโนโลยทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร 3) การสนบสนนการใชเทคโนโลยในการบรหารจดการ หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารทแสดงถงมการใชเทคโนโลยเปนกจวตรประจ าวน มการฝกปฏบตอยางตอเนอง การสงเสรมใหมการใชเทคโนโลยเพอพฒนางาน (4) การน าเอาเทคโนโลยมาใชในการวดและประเมนผล หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารทแสดงถงการใชเทคโนโลยเพอการเกบขอมล การใชเทคโนโลยเพอประเมนผลการเรยนรของผเรยน และสามารถประเมนผลเทคโนโลยในการบรหารจดการได สกญญา แชมชอย (2560) ไดอธบายวา ผน าการเรยนรตองมความรอบรเขาใจ ในการใชเทคโนโลยเพอสงเสรมการเรยนร โดยมวสยทศนและเปนผน าในการสงเสรมใหสมาชกน าเทคโนโลยมาบรณาการใชในการท างานและการเรยนร อยางสอดคลองกบสภาพบรบทและ ความตองการของสมาชก และสงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม กลาวโดยสรป จากแนวคดดงกลาวจะเหนวา การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล หมายถง การใหความส าคญตอเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในดานความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การสนบสนน

56

งบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร อยางมจรยธรรม

ตาราง 6 การสงเคราะหตวบงชการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล



ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

นคม

นาค

อาย

(254

9)

บรรจ

บ บ

ญจนท

ร (2

554)

พระว

ตร จ

นทกล

(255

9)

กนกอ

ร ส

มปรา

ชญ (2

559)

สกญญ

า แ

ชมชอ

ย (2

560)

1 การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

5

2 การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 5

3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 4

4 การใชเทคโนโลยในการจดการเรยนร 3 -

5 การน าเอาเทคโนโลยมาใชในการวดและประเมนผล 3 -

6 การเปนผน าและวสยทศน 2 - รวม 6 4 3 3 4 20

จากตาราง 6 ผลการสงเคราะหตวบงชการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล พบวา มตวบงชทมความถสง (4 ขนไป) ไดจ านวน 3 ตวบงช ไดแก 1) การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2) การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และ3) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม เมอพจารณาจากความสอดคลองปรากฏวาบางตวบงชมความสมพนธและเกยวเนองกน จงน าตวบงชการใชเทคโนโลยในการจดการเรยนร การน าเอาเทคโนโลยมาใชในการวดและ

57

ประเมนผล การเปนผน าและวสยทศน ไปบรณาการไวกบการสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ภาพประกอบ 9 ตวบงชการวดการใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล

องคประกอบดานการบรณาการความหลากหลาย (Integration of Pluralism) Ackoff (1999) และ Haines (1998) เสนอวา การคดเชงระบบ (Systems Thinking) เปนการคดแบบบรณาการทประกอบดวยการมองภาพกวาง ดความเชอมโยงของการปฏสมพนธจ านวนมากและสรางความเขาใจเพอใหไดภาพรวม ซงผลทไดอาจเปนขอสรปหลากหลายแตกตางกน เนองจากประเดนทศกษานนสลบซบซอนและเปนพลวตร มการเชอมโยงจากหลายแหลงทงภายในและภายนอก และ กนกอร สมปราชญ (2559) ไดอธบายความหมายของการบรณาการวาเปนการน าความคด ขอมลขาวสาร ความรและมมมองตางๆ ทหลากหลาย มาเชอมโยงเปนสงเดยวกน มการสงเกต การรวบรวม วนจฉย แกปญหา หาความสมพนธ เพอสงทดและบรรลเปาประสงค ซงในทนหมายรวมถงการบรณาการทงวธการและศาสตรและตอมา ธนณชย สงหมาตย (2554) ไดสรปความหมายของการบรณาการ หมายถง ความสามารถในการเชอมโยงขอมลขาวสาร มมมองหรอแนวคดทแยกสวนหรอมความแตกตางกน ใหเขากบเรองทเปนแกนหลกไดอยางเหมาะสม สงผลใหเรองนนเปนแกนหลกนนสมบรณและมเอกภาพเพอใหเหนภาพชดเจน การบรณาการกระบวนการเรยนรในทท างานชวยใหผน าใชทนมนษย (human capital) อยางมประสทธผล เนองจากความแตกตางหลากหลายของลกษณะงานและความรบผดชอบมมากมาย ผประสพความส าเรจในอาชพตองมทกษะและความสามารถทปจจยส าคญระดบตนๆคอปญญา ความมงมน ความแขงแกรง และวสยทศน Riggio and Reichard (2008) ; Goleman (2011) และ Mojares (2015) ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบตามทศนะของนกวชาการ ตอไปน

การใชเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนรในยคดจทล

การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

การสนบสนนงบประมาณและทรพยากร

ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม

58

Riggio and Reichard (2008) ; Goleman (2011) และ Mojares (2015) ไดศกษาองคประกอบของการบรณาการ พบวา การบรณาการกระบวนการเรยนรในทท างานชวยใหผน าใชทนมนษย (Human Capital) อยางมประสทธผล เนองจากความแตกตางหลากหลายของลกษณะงานและความรบผดชอบมมากมาย ผประสพความส าเรจในอาชพตองมทกษะและความสามารถทปจจยส าคญระดบตนๆคอปญญา ความมงมน ความแขงแกรง และวสยทศน สามารถสรปองคประกอบการบรณาการความหลากหลาย การบรณาการกระบวนการเรยนร การปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปสความเปลยนแปลงและมการปรบเปลยนกฎเกณฑ การปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ สวทย มลค า (2547) กลาวถงการสอนแบบการคดเชงบรณาการ (Integrative Thinking) วาเปนการเชอมโยงความสมพนธเชงเหตผล ระหวางสงตางๆ เหตการณหรอเรองราวโดยอาศยความสามารถในการสงเกต การรวบรวมขอมล ขาวสาร การวนจฉย การมองปญหา การหาความสมพนธเชงเหตผล รวมทงความสามารถในการสงเคราะห เพออธบายท าความเขาใจเรองทงหมดน าไปสความคดทสมบรณ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2547) ไดสรปถงการจดกระบวนการเรยนรแบบบรณาการวาเปนการจดการเรยนรทสงเสรมและพฒนาผเรยนใหเปนผรอบรในสาระการเรยนรทเชอมโยงสมพนธกนอยางเหมาะสม กอใหเกดการมศกยภาพและสตปญญา โดยมงหวงใหผเรยนสามารถปฏบตการสบคนแสวงหาขอมล รจกเลอกใชขอมลทเปนประโยชน รจกการท างานรวมกนกบผอนอยางมความสข มความรกธรรมชาต มความรบผดชอบและเพมพนคณลกษณะการเปนผใฝรใ ฝเรยนอยางมคณธรรม จรยธรรม ม 2 แนวทาง ดงน 1) การจดการเรยนรแบบบรณาการสการเรยนร เปนการจดกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลายๆ กลมสาระ หรอเนอหาสาระทใกลเคยงกนไวในหนวยการเรยนรเรองเดยวกนในลกษณะสหวทยาการ ท าใหเกดการเรยนรแบบ องครวม 2) การจดกระบวนการเรยนรแบบบรณาการสพหปญญา เปนการจดกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสาระการเรยนรและกระบวนการเรยนรทเนนพฒนาศกยภาพการเรยนร อนจะกอใหเกดปญญาอยางหลากหลายทเรยกวา “พหปญญา” ไดแก ปญญาดานภาษา ปญญาดานการสอสาร ปญญาดานการใหเหตผล ปญญาดานความมนษยสมพนธ เปนตน การจดกจกรรมการเรยนรจะเรมจากการท า การวเคราะหหลกสตร วเคราะหผเรยน การจดการเรยนรทมงเนนความแตกตางระหวางผเรยนและยดผเรยนเปนส าคญ มงใหผเรยนมสวนรวมในการจดกจกรรม ฝกทกษะใหเกดการเรยนรและพฒนาทกๆดาน เพอใหเกดการบรณาการเชอมโยงการเรยนรใหสอดคลองกบการด ารงชวต เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2547) ไดใหความหมายของการบรณาการ ความหลากหลายวา การบรณาการทางความคด หรอความคดเชงบรณาการ (Integrative Thinking) เปน ความสามารถทางความคดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม สามารถเชอมโยงในดานตางๆ

59

เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม ซงไดระบองคประกอบของการบรณาการไดแก 1) หนวยยอย เปนองคประกอบ ชนสวน อวยวะหรอขนระดบ ดานทจะเอามาประมวลเขาดวยกน 2) ความสมพนธเชอมโยง เปนการองอาศยซงกนและกน 3) ความครบถวนเตมบรบรณ โดยมการผสมผสานกลมกลน เกดภาวการณมพอดหรอสมดล องครวมทเกดขนมชวตชวา สามารถด ารงอยไดและด าเนนไปไดดวยด นอกจากนน ยงมการเสนอแนวคดเกยวกบการคด บรณาการ ไดแก 1) ขยายกรอบความคดเดม 2) เพมขยายกรอบความคดใหม 3) เชอมโยงใหรอยรด 4) จดความคดใหเปนระบบ ธระ รญเจรญ (2555) เสนอแนวคดวา ผบรหารตองพฒนาตนเอง ใหสมกบเปนผบรหารมออาชพ การบรหารอยางมออาชพมแนวปฏบตหรอองคประกอบในความส าเรจหลายประการซงผบรหารจ าเปนตองน ามาบรณาการใหเปนอนหนงอนเดยวกน จงจะบรรลตามเปาหมายทพงประสงคและเกดประโยชน กลาวโดยสรป จากแนวคดดงกลาวจะเหนไดวา การบรณาการความหลากหลาย (Integration of Pluralism) หมายถง การผสมผสานทางความคดทมาจากการไดรบขอมลขาวสาร ความรและมมมองตางๆทหลากหลาย มาเชอมโยงเปนสงเดยวกน มการสงเกต การรวบรวม วนจฉย แกปญหา หาความสมพนธ ซงผน าตองมความสามารถในการคดอยางอสระ และเปดกวางรบฟงความคดใหมๆ รวมทงการบรณาการกระบวนการจดการเรยนรทสงเสรมและพฒนาผเรยนใหเปน ผรอบรในสาระการเรยนรทเชอมโยงสมพนธกนอยางเหมาะสม กอใหเกดการมศกยภาพและสตปญญา โดยมงหวงใหผเรยนสามารถปฏบตได มความสามารถในการปรบตวตามสถานการณตางๆ และมการปฏบตอยางอสระไมตกอยภายใตความคนเคย ดงการสงเคราะหตวบงช และโมเดลการวดการบรณาการความหลากหลายทแสดงในตาราง และภาพตอไปน

60

ตาราง 7 การสงเคราะหตวบงชการบรณาการความหลากหลาย



ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

Riggio

และ

Reic

hard

(200

8) G

olem

an

(201

1) แ

ละ M

ojar

es (2

015)

สวทย

มลค

า (2

547)

ส านก

งานเ

ลขาธ

การส

ภากา

รศกษ

า (25

47)

เกรย

งศกด

เจร

ญวงศ

ศกด

(254

7)

ธระ

รญเจ

รญ (

2555

)

1 การบรณาการทางความคด 5 2 การบรณาการกระบวนการเรยนร 5

3 การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 5

4 การจดความคดใหเปนระบบ 1 -

รวม 3 3 3 4 3 16

จากตาราง 7 ผลการสงเคราะหตวบงชการบรณาการความหลากหลาย พบวา มตวบงชทมความถสง (5 ขนไป) ไดจ านวน 3 ตวบงช ไดแก 1) การบรณาการทางความคด 2) การบรณาการกระบวนการเรยนร และ3) การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม โดยไดน าตวบงชการจดความคดใหเปนระบบไปบรณาการไวกบตวบงชการบรณาการทางความคด

61

ภาพประกอบ 10 ตวบงชการวดการบรณาการความหลากหลาย องคประกอบดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context Oriented Transformation) กนกอร สมปราชญ (2559) ไดสรปเกยวกบการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท ไววา สถานศกษาหรอโรงเรยนแตละแหงลวนแลวแตมบรบททมความแตกตางกน ทงของระดบโรงเรยน ชนดของโรงเรยน และธรรมชาตของการท างาน เชน ระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา ระดบอาชวศกษา หรอแตกตางกนมากขนเพอเปรยบเทยบระหวางสถานศกษาของรฐและเอกชน นอกจากน ยงมปจจยภายในทแตกตางกนออกไปอก เชน จดมงหมาย คานยม วฒนธรรมองคการ ยทธศาสตร รวมทงภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาทด ารงต าแหนงในปจจบน เหลาน เปนตน ซงท าใหการบรหารจดการในบรบทแวดลอมเหลาน แตกตางกนออกไป หลกการ ทฤษฎ แนวทางตางๆ ทน ามาปรบใชเพอใหเหมาะสมและประสบผลส าเรจจงตองมความพอเหมาะพอด กระบวนการเปลยนแปลงจงตองมนวตกรรมทงเชงโครงสรางและกระบวนการ หากเปรยบเทยบกบการตดเสอผา กเหมอนกบการวดตวตดใหพอดกบผสวมใสจงจะดดทสด ผบรหารทมภาวะผน าการเรยนร จงไมควรมองขามหลกการน ตองมการศกษาอยางลมลกและตดสนใจเพอน าไปสกระบวนการเปลยนแปลงภายในองคกรทมประสทธภาพ ประสทธผลมากทสด Senge (1990) กลาววา คณลกษณะของผน าทเปนของตนเองและมความสมพนธกบภาวะผน าของผอนทเปนผมสวนไดสวนเสย ตองแสวงหาภาวะผน าของผอนเพอใหเกดความหมายและมความสมพนธพงพากนเพอเรยนรรวมกน (Shared Learning) การศกษามมมองของการมภาวะผน าวาเปนการมองภาพรวม (Whole Person Approach) นอกเหนอจากน าตนเองดวยการเรยนรตลอดเวลาแลว ผน าตองสนใจปจจยภายนอกเชน

การบรณาการความ

หลากหลาย

การบรณาการทางความคด

การบรณาการกระบวนการเรยนร

การเชอมโยงสมพนธและ

สรางองคความรใหม

62

การก าหนดเปาหมาย ความสมพนธระหวางคนอนๆในและนอกองคการ การพฒนาความรดวยการสอนงาน (Coaching) ท าใหมแหลงทรพยากรหลากหลายในการเผชญปญหา ความทาทายอยางรวดเรวและมประสทธผล (Covey, 2004) ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบตามทศนะของนกวชาการตอไปน Sinlarat (2007) กลาววา ผบรหารตองออกแบบกระบวนการ ขนตอนการเปลยนแปลง มองหายทธศาสตรหรอกลยทธในการทจะท าใหเกดการปรบเปลยนและท าใหวสยทศนทรวมกนตงไวบรรลไดในเวลาทก าหนด สงผลใหเกดการเรยนรของผเรยนในโรงเรยนแหงการเรยนรไดเตมตามศกยภาพ ซงผบรหารโรงเรยนจะเกดมนวตกรรมเชงโครงสราง นวตกรรมเชงกระบวนการ รวมทงนวตกรรมเชงผลลพธ (หลกสตรทมประสทธภาพ ประสทธผล และเกดผลลพธทแตกตาง คอ คณภาพผเรยน) สสาธารณชนไดตอไป ผน าการเรยนรตองเสรมสรางศกยภาพการเรยนรใหกบสมาชก องคการและชมชน โดยเรมจากการเปนบคคลแหงการเรยนร ของสมาชกในการเรยนรตองจดใหสอดคลองและเหมาะสมกบความแตกตางของแตละบคคล ทงบคลกภาพ สตปญญา ความสนใจ พนฐานความร โดยทผเรยนมอสระในการควบคมการเรยนรของตนเอง เลอกรปแบบการเรยนรทเหมาะสมกบตนเองได น าไปสการพฒนาผเรยนใหสามารถคนหาความร และน ามาใชประโยชนได Greiter (2013) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบททเปลยนแปลงไปเปนเรองทผน าการเปลยนควรใหความส าคญ เนองจากในสถานการณปจจบนโดยเฉพาะในยคขอมลขาวสารทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวผน าตองมความสามารถในการออกแบบกระบวนการท างานโดยน าหลกการ แนวคด ทฤษฎ มาปรบใชภายในองคกร เพอใหเกดการเปลยนแปลง ไดอยางสอดคลองเหมาะสม ทงน ตองมการเรยนรรวมกนกบผสมาชกในองคการเพอใหเกดความเขาใจทสอดคลองกน มการสรางความรวมมอทงภายในและภายนอกองคการ มการสงเสรมสนบสนนใหบคลากรพฒนาตนเองอยางตอเนอง มการปรบเปลยนสภาพองคการใหเกดการเรยนรรวมกน และสะทอนผลการท างานรวมกน Jolouch, Martinez and Badia (2013) การเปลยนแปลงบรบทหรอสภาพแวดลอมในองคการใหเออตอการเรยนรถอเปนหวใจส าคญอยางหนงของผน าการเปลยนแปลงทจะตองสรางการเรยนรรวมกนของผมสวนเกยวของในองคการโดยการเรยนรรวมกนอยางสม าเสมอ การสรางวฒนธรรมการเรยนร และมเครอขายการเรยนรทเขมแขง Kohlreiser (2013) ไดใหความส าคญกบบรบททสงเสรมการเรยนรวาจะตองมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมของโลกทมการเปลยนแปลงไป เชน จดชวงเวลาใหบคลากรในองคการไดมการแลกเปลยนความเหนกนเพอใหเกดการเรยนรรวมกนในงานทแตละฝายรบผดชอบ ในขณะทตองใหความส าคญกบการสรางเครอขายภายในองคการและเครอขายภายนอกเพอใหมการแลกเปลยนและพฒนางานอยางตอเนอง

63

Rubin (2013) อธบายถงตวบงชส าคญของการสรางบรรยากาศหรอการปรบเปลยนบรบทใหเออตอการเรยนรนน สงส าคญทผน าควรตระหนกและใหความส าคญอยางยงคอ การเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของในองคการ และนอกองคการไดรวมแสดงความคดเหนและแลกเปลยนเรยนรรวมกน ในขณะเดยวกนควรสรางเครอขายความรวมมอใหเกดขนเพอความยงยนของการเรยนร และเปดโอกาสใหทกฝายไดแสดงความคดเหนในการท างานรวมกนอยางตอเนองกจะน าไปสการเปนองคการแหงการเรยนร Kouzes and Posner (2016) ใหกลาวถงองคประกอบส าคญหนงของภาวะผน าการเรยนร ซงตระหนกวาบรบทและสงแวดลอมมความส าคญ (Context Matters) ตอการสรางบรรยากาศการเรยนร กลาวคอ ตระหนกวาบรบทสงแวดลอมมผลตอความสามารถในการเรยนรรวมกนหรอพฒนาเปนผน าทด สรางบรบทสงแวดลอมทมความเชอใจและเคารพซงกนและกน สรางบรบทสงแวดลอมทใหโอกาสทจะเรยนรสนบสนนส าหรบการเสยงและความผดพลาด และมตวแบบของการเปนผน า และสรางและพฒนาวฒนธรรมภาวะผน า กลาวโดยสรป จากแนวคดดงกลาวจะเหนวา การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) หมายถง ความสามารถของผบรหารในการออกแบบกระบวนการน าหลกการ แนวคด ทฤษฎ มาปรบใช ภายในองคกร เพอใหเกดการเปลยนแปลง ไดอยางเหมาะสมและประสบผลส าเรจ เปนทพอเหมาะ พอดกบบรบทแวดลอมของสถานศกษา ซงตองมนวตกรรมเชงโครงสรางและกระบวนการทสอดคลองกบบรบททแตกตางกนทง ระดบของโรงเรยน ชนดของโรงเรยน ธรรมชาตการท างาน จดมงหมาย คานยม วฒนธรรมองคกร ยทธศาสตร ภาวะผน าของผบรหารสถานศกษา เพอน าไปสกระบวนการเปลยนแปลงภายในองคกรทมประสทธภาพ ประสทธผล ประกอบดวย การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย การสรางเครอขายการเรยนร และการสะทอนผลการเรยนรรวมกน ดงการสงเคราะหตวบงช และโมเดลการวดการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบททแสดงในตาราง และภาพตอไปน

64

ตาราง 8 การสงเคราะหตวบงชการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท



ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

Sinla

rat (

2007

)

Greit

er (

2013

)

Jolo

uch,

Mar

tinez

, Bad

ia (2

013)

Kohl

reise

r (2

013)

Tubi

n (2

013)

Kouz

es &

Pos

ner (

2016

)

1 การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 6 2 การสรางเครอขายการเรยนร 5 3 การสะทอนผลการท างานรวมกน 4

4 การสงเสรมสนบสนนใหบคลากรพฒนาตนเองอยางตอเนอง 1 -

5 การสรางวฒนธรรมการเรยนร 2 -

6 การสรางบรรยากาศความไววางใจ 1 - 7 การสรางตวแบบภาวะผน า 1 -

รวม 2 4 3 2 3 4 18

จากตาราง 8 ผลการสงเคราะหตวบงชการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท พบวา มตวบงชทมความถสง (4 ขนไป) ไดจ านวน 3 ตวบงช ไดแก 1) การเรยนรรวมกนกบผมสวนได สวนเสย 2) การสรางเครอขายการเรยนร และ 3) การสะทอนผลการท างานรวมกน เมอพจารณาจากความสอดคลองปรากฏวาบางตวบงชมความสมพนธและเกยวเนองกน จงน าตวบงชการสงเสรมสนบสนนใหบคลากรพฒนาตนเองอยางตอเนอง การสรางวฒนธรรมการเรยนร การสรางบรรยากาศความไววางใจ และการสรางตวแบบภาวะผน าไปบรณาการไวกบตวบงชการสะทอนผลการท างานรวมกน

65

ภาพประกอบ 11 ตวบงชการวดการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท พฤตกรรมชวดในแตละตวบงชของภาวะผน าการเรยนร องคประกอบดานกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) ตวบงชความคดรเรม ความคดรเรม (Originality) เปนความคดแปลกใหมไมซ ากนกบความคดของคนอน และแตกตางจากความคดธรรมดา ความคดรเรมอาจเกดจากการคดจากเดมทมอยแลวใหแปลกแตกตางจากทเคยเหน หรอสามารถพลกแพลงใหกลายเปนสงทไมเคยคาดคด ความคดรเรมอาจเปนการน าเอาความคดเกามาปรงแตงผสมผสานจนเกดเปนของใหม ความคดรเรมมหลายระดบซงอาจเปนความคดครงแรกทเกดขนโดยไมมใครสอนแมความคดนนจะมผอนคดไวกอนแลวกตาม ดงนน ความคดรเรมจงเปนลกษณะความคดแปลกใหม แตกตางจากความคดธรรมดา หรอความคดงายๆ ทเปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม (Guilford, 1970) โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน Harris (2016) สรปแนวคดเกยวกบความคดรเรมวาเปนความคดของบคคลทกลาคดแปลกใหมไมซ ากบใคร และแสดงความคดนนออกมาอยางอสระและสรางสรรค โดยอาศยแนวคดเดมทมอยมาผสมผสานใหเกดเปนสงแปลกใหม หรอน าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม Li and Zhang (2016) พบวา การใหอ านาจของภาวะผน าส าคญอยางยงตอการสรางการเรยนรของบคคลและทม และสงผลตอความคดสรางสรรค (Creativity) แตกตางกนในหลายระดบโดยอธบายวาตวชวดความคดรเรมทส าคญคอตองกลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค Townsend and Bennis (1997) และ Chen et al. (2011) ทพบวาจากการศกษางานวจยภาวะผน าหลายๆ เรองมขอสรปไปในทางเดยวกนวา การใหอ านาจภาวะผน าซง

การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบ

บรบท

การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย

การสรางเครอขายการเรยนร การสรางเครอขายการเรยนร

การสะทอนผลการท างานรวมกน

66

สอดคลองกบกระแสใหความเปนอสระกบพนกงานเปนปจจยส าคญของความคดสรางสรรค (Creativity) โดยกลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค George (2007) เสนอวาความคดสรางสรรค (Creativity) เปนปจจยส าคญทองคกรมความไดเปรยบในการแขงขนอยางยงยนโดยจะตองมความคดรเรม และคดแปลกใหมทไมซ ากบผอน Roger (1995) กลาววาบคคลทมความคดรเรมจะมลกษณะดงนคอ 1) เปนผทเผชญกบปญหาตาง ๆ โดยไมถอยหนรบประสบการณตาง ๆ โดยไมหลกเลยงหรอหลบถอย 2) เปนผทท างานเพอความสขของตนเอง มใชเพอหวงการประเมนผล หรอการยกยองจากบคคลอน 3) มความสามารถในการคดและประดษฐสงตาง ๆ อยางอสระ กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา ความคดรเรมเปนพฤตกรรมทบคคลแสดงออกโดยคดแปลกใหมไมซ ากบผอน กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค การผสมผสานความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม และน าความรและประสบการณมาคดสงใหม เพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม ตวบงชความคดคลองแคลว ความคดคลองแคลวเปนพฤตกรรมหรอความสามารถของบคคลในการคดหาค าตอบตางๆ ไดอยางรวดเรวมปรมาณความคดทไมซ ากนเมอตอบปญหาเรองเดยวกนความคลองในการคดนมความส าคญตอการแกปญหาหลายๆ วธ และตองการน าวธการเหลานนมาทดลองจนกวาจะพบวธการทถกตอง (Guilford, 1970) Leitch, Woppaburra Guami Enkil (2017) เสนอวา ความคดคลองแคลวไมเพยงแตตองมความรเกยวกบพฤตกรรมและคานยมของผอน ทผน าตองเรยนร แตผน าตองพฒนาความเขาใจถงสงแวดลอมทไดจากการปฏสมพนธ ตองปรบตวใหเขากบผอนโดยไมเอาตนเองเปนเกณฑ นอกจากนยงสามารถเชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได Myszkowski, Storme, Davila and Lubart (2015) พบวาผน าทมบคลกความคดสรางสรรคและมความคลองแคลวในการแกปญหาโดยเปดกวางหลากหลาย (Divergent-Exploratory Thinking) มความสมพนธกบการไดรบการเหนพองจากสมาชก (Agreeableness) และสามารถคดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน Kim (2006) และ Torrance (1966) ใหความหมายของความคดสรางสรรค (Creativity) วาเปนความคลองแคลว (Fluency) ในการคดอยางรวดเรวเพอหาค าตอบของปญหาทเกดจากแนวคดทแตกตางหลากหลาย (Divergent Thinking) หาจ านวนค าตอบไดจ านวนมาก ในระยะเวลาจ ากด และสามารถคดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน

67

กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา ความคดคลองแคลว เปนความสามารถในการคดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน สามารถเชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได และสอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว ตวบงชความคดยดหยน ความยดหยน (Flexible) เปนคณลกษณะส าคญของผน าทจะตองยดหยนยอมรบความผดพลาดของตนเองหรอผอน รจกเรยนรความผดพลาด และเปดใจรบสงใหมเพอการปรบปรงและพฒนาองคการใหกาวหนา ความคดแบบยดหยนจงเปนความสามารถในการปรบวธคดไดรวดเรวใหสอดคลองกบสถานการณทอาจเปลยนแปลงไปไดตลอดเวลา นอกจากน ความคดยดหยนจะมความเกยวของสมพนธกนกบทศนคต ความร และพฤตกรรมทแสดงออก (Guilford, 1970) ; (Osland, 2010) ดงแนวคดของนกวชาการตอไปน Bueno and Tubbs (2004) กลาวถง ความยดหยนวาเนองจากการบรหารในบรบททมวฒนธรรมทแตกตาง จะตองมความผอนสนผอนยาว และปฏสมพนธกบคนตางวฒนธรรมอยางเหมาะสม โดยกลาวถง Flexibility Leader หรอผน าทมความยดหยน เปนผน าทยอมรบ ความผดพลาดของตนเองและผรวมงาน ใชเวลาศกษาเรยนรจากความผดพลาด มองความลมเหลว ผน าตองเรมกอนและกลาทจะบอก ทกคนเปนมนษยธรรมดา มโอกาสทจะผดพลาดหรอลมเหลวเปนธรรมดา อกประเดนหนงเปนเรองของการตดสนความคดคนอน ถาผน าไมยดหยนจะตดสนความคดของคนอนวามนไมเหมอนเรา แตกตางจากทเราคดและมประสบการณ ดงนน จะตองเรมมองแลววาเราจะเรยนรจากความลมเหลวอยางไร เราผดพลาดไดแตตองเรยนร นอกจากน ผน าจะตอง “Open to the New” หรอ การเปดรบสงใหม ผลจากงานวจยพบวา คนสวนใหญไมไดเปดรบสงใหม แตแคตอยอดจากสงทเราเชอซงไมใชการเปดรบสงใหม Bird and Osland (2004) จ าแนกองคประกอบยอยของทศนคตทเนน โลกาภวตน (Global Attitude) ดานมความคดยดหยน (Flexible Thinking) ไววามใกลเคยงกบความสอดคลองกบความยดหยนทางปญญา (Cognitive Flexibility) ทผน าจะตองสามารถใชกระบวนการคดและความสามารถดานความรเพอใหสามารถเขาใจสถานการณตางๆ ทอาจเปลยนแปลงไดตลอดเวลา ดงนน ผน าจะตองสามารถปรบเปลยนแนวคดใหสอดคลองกบสถานการณตางๆ นนไดเปนอยางด Jokinen (2005) อธบายองคประกอบยอยของทศนคตทเนนโลกาภวตน (Global Attitude) วาความยดหยนทางปญญา (Cognitive Flexibility) นนเปนความสามารถทผน าจะตองสามารถคดและเขาใจสถานการณตางๆทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว สามารถปรบวธคดไดรวดเรวใหสอดคลองกบสถานการณทอาจเปลยนแปลงไปไดตลอดเวลา รวมถงความเขาใจความคดของบคคลอนทแตกตางไปจากความคดของตนเอง

68

Jyoti and Dev (2015) มขอคนพบจากการวจยดวยการใชรปแบบสมการเชงโครงสราง (SEM: Structural Equation Modeling) วามความสมพนธเชงบวกระหวางภาวะผน าแหงการเปลยนแปลงและความคดสรางสรรคของพนกงานทไดมาจากการใหการเรยนร (Learning Orientation) ทจะตองมความยดหยนโดยรจกดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน Baron, Rouleau, Grégoire and Baron (2018) ไดศกษาจากกลมตวอยางทเปนผน า 100 คน และนกศกษาปรญญาโทระดบผบรหาร 62 คน พบวา ผน าการเรยนรทคดสรางสรรคตองมสตทมความสมพนธกบความยดหยนทางความคดทมสองมต มตแรกเปน การน าตนเองไปสเปาหมายและการรวมมอและสนบสนน (Self-Assertive and Directive vs Collaborative and Supportive) มตทสองคอ การคดเชงยทธศาสตรระยะยาวและการปฏบต ระยะสน (Long-Term Strategy VS Short-Term Execution) ทงสองมตมความสมพนธเชงบกกบความยดหยนโดยรวมของผน าทจะตองปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว นอกจากนยงเสนอวาผน าทมประสทธผลตองมความยดหยนเพอปรบใหเขากบความตองการจ าเปนของสมาชกและ ตามสถานการณทเกดขนไดอยางรวดเรว กลาวโดยสรป จากแนวคดดงกลาวจะเหนวา ความคดยดหยน เปนความสามารถปรบวธคดไดรวดเรวใหสอดคลองกบสถานการณทอาจเปลยนแปลงไปไดตลอดเวลา ไดแก ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม และปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว บงชตวความละเอยดลออในการคด ความคดละเอยดลออ (Elaboration) หมายถง ความคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน หรอเปนแผนงานทสมบรณขน ความคดละเอยดลออจดเปนรายละเอยดทน ามาตกแตง ขยายความคดครงแรกใหสมบรณขน (Guilford, 1970) Voegtlin, Patzer and Scherer (2012) เหนวาผน าทมความรบผดชอบสง นอกจากมความคดสรางสรรคแลว ยงตอมความคดอยางละเอยดลออใหกระบวนการมขนตอน และหาทางออกแกปญหาความขดแยง ผสมผสานการมององคการโดยใชภาวะผน าในระดบมหภาค และระดบจลภาค มความละเอยดลออในการคดโดยมการคดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน Habermas (2001) ใหแนวคดเกยวกบภาวะผน าการเรยนรทจะตองใหความส าคญกบความกลาคด อยางไรกตาม ความละเอยดลออในการคดถอวาเปนสงส าคญของผน าทจะตองใหความส าคญเปนอนดบแรกคอตองคดทบทวนอยางละเอยดเพอใหการตดสนใจเปนไปดวยความรอบคอบนนเอง Steinmann and Scherer (1998) ไดใหแนวคดเกยวกบการคดของผน าถอวาเปนคณลกษณะทส าคญทผน าทกคนตองตระหนกคอความรอบคอบ และความละเอยดลออในการคด

69

และตดสนใจทอยบนพนฐานของความตระหนกในการคดทบทวนอยางรอบคอบกอนตดสนใจท าหรอลงมอปฏบต Wohlrapp (1998) ใหแนวคดไวสอดคลองกนกบแนวคดของ Steinmann and Scherer (1998) ทอธบายถงการคดของผน าวาถอเปนคณลกษณะส าคญทผน าทจะพดหรอกระท าสงใด นนคอจะตองพจารณาไตรตรองใหละเอยดรอบคอบ และคดทบทวนกอนตดสนใจ Waldman and Galvin (2008) เสนอวา ผน าทมความรบผดชอบและมความคดละเอยดลออตองประเมนผลประโยชนทขดแยงกนดวยการคดวเคราะห ค านงถงผมสวนไดสวนเสยทงหมด เปนกระบวนการทยตธรรมและสมดล และคดทบทวนอยางละเอยด กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา ความละเอยดลออ ในการคดเปนความคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน ทอยบนพนฐานของการคดทบทวนอยางละเอยด การคดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ และคดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน จากแนวคดดงกลาวขางตนสรปนยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานความกลาคดสรางสรรค ดงแสดงในตารางตอไปน

ตาราง 9 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานความกลาคดสรางสรรค

ตวบงช นยามปฏบตการ พฤตกรรมชวด

1. ความคดรเรม ความสามารถในการคดแปลกใหมไมซ ากบผอน กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค การผสมผสานความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม และน าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม

1) คดแปลกใหมไมซ ากบผอน 2) กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค 3) ผสมผสานความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม 4) น าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม

70



2. ความคดคลองแคลว ความสามารถในการคดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน สามารถเชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได และสอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว

5) คดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน 6) เชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได 7) สอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว

3. ความคดยดหยน ความสามารถปรบวธคดไดรวดเรวใหสอดคลองกบสถานการณทอาจเปลยนแปลงไปไดตลอดเวลา โดยสามารถดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม และปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว

1) ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน 2) ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม 3) ปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว

4. ความละเอยดลออในการคด

ความสามารถคดในรายละเอยดเปนขนตอน สามารถอธบายใหเหนภาพชดเจน ทอยบนพนฐานของการคดทบทวนอยางละเอยด การคดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ และคดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน

1) คดทบทวนอยางละเอยด 2) คดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ 3) คดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน

องคประกอบดานการเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning) ตวบงชการวเคราะหความตองการของตนเอง เปนการมองตนเองเชงบวก ใชสตปญญาไตรตรอง จดระบบการเรยนร และตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเอง

71

ได ซงมคณลกษณะของผเรยนดวยตนเอง 7 ประการคอ 1) เปนผยอมรบตนเอง (Self Acceptance) เปนผทมทศนะคตตอตนเองในดานการเปนผเรยน 2) มความสามารถในการวางแผนการเรยน (Planfulness) สามารถวนจฉยความตองการในการเรยนรของตนเอง สามารถวางจดมงหมายทเหมาะสมกบตนเองใหสอดคลองกบความตองการทวางไว รวมถงสามารถใชกลยทธเพอบรรลวตถประสงคของการเรยน 3) มแรงจงใจภายใน (Internalized Evaluation) มแรงจงใจในการเรยนรดวยตนเอง สามารถเรยนรโดยปราศจากสงควบคมภายนอก 4) มการประเมนตนเอง (Internalized Evaluation) มความสามารถประเมนวาตนเองจะเรยนใหดแคไหน โดยอาจจะขอใหผอนประเมนผลการเรยนรของตนเองกได แตตองยอมรบผลการประเมนทมความสอดคลองกบสงตางๆ ทปรากฏ 5) เปดกวางตอการรบประสบการณ (Openness to Experience) เปนกระบวนการทผเรยนสามารถน าประสบการณเขาใชในกจกรรมใหมๆ การมความสนใจใฝรในการท ากจกรรมใหมๆ ความอดทนตอปญหาจะท าใหเกดแรงจงใจในการท ากจกรรมเพอใหเกดประสบการณใหมๆ 6) มความยดหยน (Flexibility) เปนการทมความยดหยน ในการเรยนร มความเตมใจทจะเปลยนแปลงเปาหมายหรอวธการ และใชระบบการเขาถงปญหา โดยทกษะการส ารวจ การลองผดลองถก ซงไมแสดงถงการขาดความตงใจทจะเรยนร ความลมเหลวจะไดรบการน ามาปรบปรงแกไข 7) การเปนตวของตวเอง (Autonomy) ผทดแลตนเองได เลอกทจะผกพนกบรปแบบการเรยนรรปแบบใดรปแบบหนง บคคลเหลานสามารถทจะตงปญหากบมาตรฐานของระยะเวลา และสถานท เพอใหเหนวาลกษณะการเรยนแบบใดแบบใดทมคณคา และเปนทยอมรบได Skager (1978) โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน Horowitz and Van Eeden (2015) ไดวจยจากผใหขอมลทมภาวะผน าสง 7 คน พบวา ผน าตองน าตนเองไดดวยคณสมบตการตระหนกในตนเองวาตองการอะไร (Self-Awareness) มความเปนตวตนแทจรงไมเสแสรง (Authenticity) มแรงบนดาลใจทจะบรรลเปาหมายตนเอง (Inspiration) และมความปรารถนาแรงกลาทจะบรรลเปาหมาย (Passion) ตองพฒนาตนเอง ดวยการเรยนร (Self-Learning) ทงจากการศกษาและประสบการณ หาความเชอมโยงการเรยนรตางๆ รจกตนเองในบรบทขององคกร แสวงหาโอกาสใหมๆในการเรยนรและมกระบวนการเรยนร มการทบทวน (Reflection) การเรยนรนน น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง, คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การวเคราะห ความตองการของตนเอง เปนการมองเชงบวกใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนรและตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได ตวบงชการก าหนดจดมงหมายในการเรยนร เปนวธคนหาจดมงหมายของการเรยนรทสามารถวดได และสอดคลองกบความตองการของตนเอง คณลกษณะของผเรยนรดวยตนเอง

72

มความสามารถในการวางแผนการเรยน (Planfulness) สามารถวนจฉยความตองการในการเรยนรของตนเอง สามารถวางจดมงหมายทเหมาะสมกบตนเองใหสอดคลองกบความตองการทวางไว รวมถงสามารถใชกลยทธเพอบรรลวตถประสงคของการเรยน Skager (1978) Horowitz and Van Eeden (2015) ไดวจยจากผใหขอมลทมภาวะผน าสง 7 คน พบวา ผน าตองน าตนเองไดดวยคณสมบตการตระหนกในตนเองวาตองการอะไร (Self-Awareness) มความเปนตวตนแทจรงไมเสแสรง (Authenticity) มแรงบนดาลใจทจะบรรลเปาหมายตนเอง (Inspiration) และมความปรารถนาแรงกลาทจะบรรลเปาหมาย (Passion) ตองพฒนาตนเอง ดวยการเรยนร (Self-Learning) ทงจากการศกษาและประสบการณ หาความเชอมโยงการเรยนรตางๆ รจกตนเองในบรบทขององคกร แสวงหาโอกาสใหมๆในการเรยนรและมกระบวนการเรยนร มการทบทวน (Reflection) การเรยนรนน การแสวงหาแหลงวทยาการ น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง, คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร เปนวธการคนหาจดมงหมายของการเรยนรทสามารถวดได และสอดคลองกบ ความตองการของตนเอง ตวบงชการวางแผนการเรยนร เปนการวางแผนการเรยนร เปนการก าหนดวาจะท าอยางไรใหเกดการเรยนรทเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง และการก าหนดกจกรรมวธการเรยนรเพอคนหาความรทตองการโดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน McWhorter, Lynham and Porter (2008) ศกษาการวางแผนภาพอนาคต (Scenario Planning) ในองคกรขนาดใหญทมสมาชกแตกตางกน พบวาการวางแผนภาพอนาคตสงผลตอการพฒนาความสามารถภาวะผน าเปนเครองมอยทธศาสตรทส าคญของการพฒนาทรพยากรมนษย มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร Ye, Wang and Li (2018) เกบขอมลจากกลมตวอยางทเปนพนกงานประจ า 202 คน ในประเทศจน พบวา ผน าทสามารถน าตนเองไดตองใหโอกาสเรยนรจากการลองผดลองถก โดยใหมองเชงบวกวาเปนการเรยนรสม าเสมอ กลาส ารวจลองผดลองถกในการแสวงหาความร กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การวางแผนการเรยนร เปนการก าหนดวาจะท าอยางไรใหเกดการเรยนรทเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง และการก าหนดกจกรรมวธการเรยนรเพอคนหาความรทตองการ ตวบงชการแสวงหาแหลงวทยาการ เปนการน าประสบการณตางๆ จากแหลงความร และการสบคนขอมล มาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง กลาลองผดลองถก สามารถคนควาวจยไดอยางเปนระบบ ดงแนวคดของนกวชาการตอไปน

73

Horowitz and Van Eeden (2015) ไดไดวจยจากผใหขอมลทมภาวะผน าสง 7 คน พบวา ผน าตองน าตนเองไดดวยคณสมบตการตระหนกในตนเองวาตองการอะไร (Self-Awareness) มความเปนตวตนแทจรง (Authenticity) มแรงบนดาลใจทจะบรรลเปาหมายตนเอง (Inspiration) และมความปรารถนาแรงกลาทจะบรรลเปาหมาย (Passion) ตองพฒนาตนเองดวยการเรยนร (Self-Learning) ทงจากการศกษาและประสบการณ หาความเชอมโยงการเรยนรตางๆ รจกตนเองในบรบทขององคกร แสวงหาโอกาสใหมๆ ในการเรยนรและมกระบวนการเรยนร มการทบทวน (Reflection) การเรยนรนน Ye, Wang and Li (2018) เกบขอมลจากกลมตวอยางทเปนพนกงานประจ า 202 คน ในประเทศจน พบวา ผน าทสามารถน าตนเองไดตองใหโอกาสเรยนรจากการลองผดลองถก โดยใหมองเชงบวกวาเปนการเรยนรสม าเสมอ กลาส ารวจลองผดลองถกในการแสวงหาความร กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การแสวงหาแหลงวทยาการ การน าประสบการณตางๆ จากแหลงความร และการสบคนขอมล มาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง กลาลองผดลองถก สามารถคนควาวจยไดอยางเปนระบบ สรปนยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเรยนรดวยการน าตนเอง ดงแสดงในตารางตอไปน

ตาราง 10 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเรยนรดวยการน าตนเอง


1. การวเคราะหความตองการของตนเอง

เปนการมองเชงบวกใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนร และตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได

1) มองเชงบวกตอตนเอง 2) ใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนร 3) ตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได

2. การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร

เปนวธการคนหาจดมงหมายของการเรยนรทสามารถวดได และสอดคลองกบความตองการของตนเอง

1) หาจดมงหมายของการเรยนร 2) ก าหนดจดมงหมายทจะสามารถวดได 3) ก าหนดจดมงหมายทสอดคลองกบความตองการ

74



3. การวางแผนการเรยนร การก าหนดวาจะท าอยางไรใหเกดการเรยนรทเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง และการก าหนดกจกรรมวธการเรยนรเพอคนหาความรทตองการ

1) มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร 2) วางแผนในการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง 3) ก าหนดกจกรรมเพอคนหาความร

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ

ความสามารถในการน าประสบการณตางๆ จากแหลงความร และการสบคนขอมล มาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง กลาลองผดลองถก สามารถคนควาวจยไดอยางเปนระบบ

1) น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง 2) ระบแหลงความร และวธสบคนขอมลในการคนควาหาความรเพอพฒนาตนเอง 3) กลาลองผดลองถกในการแสวงหาความร 4) คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ

องคประกอบดานการเรยนรเปนทม (Team Learning) ตวบงชการสอสารของทมงาน เปนการแลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน โดยมการสอสารอยางเปนระบบ และเชอมโยงทมงานทชดเจนโดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน Gong et al. (2013) เสนอวา ความคดสรางสรรคของผน าในทสามารถฟมฟกวฒนธรรมความคดสรางสรรค (Creative Culture) ทเปนการสอสารในกลมทมงานใหเกด การแลกเปลยนความคดเหน เกดการเรยนร ท าใหเหนผลของความคดสรางสรรค สนบสนนและคาดหวงความคดสรางสรรคจากสมาชกในทม แลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน

75

Liang, Chang, Rothwell and Shu (2016) ศกษากลมตวอยาง 297 คน ทเปนสมาชกชมชนเสมอนจรงหลายชมชนทมการจดการเรยนร (Knowledge Management) พบวา ความเชอใจ การสอสาร และภาวะผน า (Trust, Communication and Leadership) สงผลส าคญตอการแบงปนความรออนไลน สมาชกทมระดบความเชอใจการสอสาร และภาวะผน าสงมการแบงปนความร (Knowledge Sharing) มากกวาสมาชกทมระดบปานกลางหรอนอย สมาชกทมปฏสมพนธการสอสารและภาวะผน าสงสงผลตอการแบงปนการเรยนร ดงนน จะเหนไดวา การสอสารของทมงาน เปนการแลกเปลยนความคดเหนประสบการณ ซงกนและกน โดยมการสอสารอยางเปนระบบ และเชอมโยงทมงานชดเจน กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การสอสารของทมงานจงเปนการแลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน โดยมการสอสารอยางเปนระบบ และเชอมโยงทมงานทชดเจน ตวบงชความสามารถของทมงาน เปนการจดการและพฒนาความสามารถของทม การเรยนรรวมมอและชวยเหลอกน โดยรวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกน เพอความส าเรจตามเปาหมาย Barczak et al. (2010) ใหความหมายวา ความคดสรางสรรคของทม (Team Activity) หมายถง ทมทใหความคดและการแกปญหาใหมๆเพอรกษาความสามารถในการแขงขนขององคกร ความสามารถของทมงาน จะเหนไดวา ความสามารถของทมงาน เปนการจดการและพฒนาความสามารถของทม การเรยนรรวมมอและชวยเหลอกน โดยรวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆรวมกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา ความสามารถของทมงานจงเปนการจดการและพฒนาความสามารถของทม การเรยนรรวมมอและชวยเหลอกน โดยรวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย ตวบงชการสรางการเรยนร เปนการสรางกระบวนการเรยนรเปนทมโดยการกระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน มการสนทนา และอภปรายรวมกน Wen, Zhou and Lu (2017) พบวา บทบาทภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารทสง มความสมพนธเชงบวกกบความคดสรางสรรคของพนกงานในองคกร ผน าตองเปนตวอยางความคดสรางสรรค กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน จะเหนไดวา การสรางการเรยนรเปนการสรางกระบวนการเรยนรเปนทมโดยการกระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน มการสนทนา และอภปรายรวมกน ตวบงชกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

76

เปนการเคารพการตดสนใจของแตละคนในทมโดยใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา มการแกปญหาทเกดขนรวมกน โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน Liang, Chang, Rothwell and Shu (2016) ศกษากลมตวอยาง 297 คน ทเปนสมาชกชมชนเสมอนจรงหลายชมชนทมการจดการเรยนร (Knowledge Management) พบวา ความเชอใจ การสอสาร และภาวะผน า (Trust, Communication and Leadership) สงผลส าคญตอการแบงปนความรออนไลน สมาชกทมระดบความเชอใจการสอสาร และภาวะผน าสงมการแบงปนความร (Knowledge Sharing) มากกวาสมาชกทมระดบปานกลางหรอนอย สมาชกทมปฏสมพนธการสอสารและภาวะผน าสงสงผลตอการแบงปนการเรยนร ดงนน จะเหนไดวา การสอสารของทมงาน เปนการแลกเปลยนความคดเหนประสบการณ ซงกนและกน โดยมการสอสารอยางเปนระบบ และเชอมโยงทมงานชดเจน Wen, Zhou and Lu (2017) พบวา บทบาทภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารทสง มความสมพนธเชงบวกกบความคดสรางสรรคของพนกงานในองคกร ผน าตองเปนตวอยางความคดสรางสรรค กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร เปนการเคารพการตดสนใจของแตละคนในทมโดยใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา มการแกปญหาทเกดขนรวมกน สรปนยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเรยนรเปนทม ดงแสดงในตารางตอไปน

ตาราง 11 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเรยนรเปนทม


1. การสอสารของทมงาน

การแลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน โดยมการสอสารอยางเปนระบบ และเชอมโยงทมงานทชดเจน

1) แลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน 2) สอสารอยางเปนระบบ 3) สอสารเชอมโยงทมงานอยางชดเจน

77



2. ความสามารถของทมงาน

การจดการและพฒนาความสามารถของทม การเรยนรรวมมอและชวยเหลอกน โดยรวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย

1) จดการและพฒนาความสามารถของทม 2) เรยนรรวมมอและชวยเหลอกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย 3) รวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกน

3. การสรางการเรยนร การสรางกระบวนการเรยนรเปนทมโดยการกระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน มการสนทนา และอภปรายรวมกน

1) สรางกระบวนการเรยนรเปนทม 2) กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน 3) กระตนใหสมาชกในทมมการสนทนาและอภปรายรวมกน

4. กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

การเคารพการตดสนใจของแตละคนในทมโดยใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา มการแกปญหาทเกดขนรวมกน

1) เคารพการตดสนใจของแตละคนในทม 2) ใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา 3) กระตนการแกปญหาทเกดขนรวมกน

องคประกอบดานการบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) การบรณาการความหลากหลาย หมายถง การผสมผสานทางความคดทมาจาก การไดรบขอมลขาวสาร ความรและมมมองตางๆทหลากหลาย มาเชอมโยงเปนสงเดยวกน มการสงเกต การรวบรวม วนจฉย แกปญหา หาความสมพนธ ซงผน าตองมความสามารถในการคดอยางอสระ และเปดกวางรบฟงความคดใหมๆ รวมทงการบรณาการกระบวนการจดการเรยนรทสงเสรมและพฒนาผเรยนใหเปนผรอบรในสาระการเรยนรทเชอมโยงสมพนธกนอยางเหมาะสม กอใหเกดการมศกยภาพและสตปญญา โดยมงหวงใหผเรยนสามารถปฏบตได มความสามารถในการ

78

ปรบตวตามสถานการณตางๆ และมการปฏบตอยางอสระไมตกอยภายใตความคนเคย โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน Hoe (2017) เสนอวาผน าตองมชดทกษะความคดทเปนภาพรวม (Holistic) เพอเผชญกบโลกยคเศรษฐกจดจทล ประกอบดวย การออกแบบความคด (Design Thinking) กระบวนการคด (Process Thinking) การคดเชงระบบ (Systems Thinking) การคดอนาคต (Futures Thinking) และการคดสรางสรรค (Creative Thinking) เพอผสมผสานความสมดลระหวางทกษะดานเทคนค (Technical Skills) และทกษะดานคน (People Technique) ในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม, คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม, คดครบถวนเตมบรบรณ Palaima and Skarzauskiene (2010) วจยจากขอมลเชงปรมาณของ กลมตวอยาง 201 คน สรางโมเดลความสมพนธและพสจนดวย Multiple Linear Rregression พบวาการคดเชงระบบ (Systems Thinking) สงผลตอความสามารถหลายตานของภาวะผน า –5.1 การบรณาการทางความคด (43 คดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม, 44) คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม) Ackoff (1999) และ Haines (1998) เสนอวา การคดเชงระบบ (Systems Thinking) เปนการคดแบบบรณาการทประกอบดวยการมองภาพกวาง ดความเชอมโยงของ การปฏสมพนธจ านวนมากและสรางความเขาใจเพอใหไดภาพรวม ซงผลทไดอาจเปนขอสรปหลากหลายแตกตางกน เนองจากประเดนทศกษานนสลบซบซอนและเปนพลวตร มการเชอมโยงจากหลายแหลงทงภายในและภายนอก โดย Senge (1990) ใหความหมายเพอใหเขาใจปฏบตไดงายวา “การคดเชงระบบท าใหชวตงายขนเหนรปแบบทลกอยภายใตเหตการณและรายละเอยดนนๆ” ([Systems Thinking] Simplifies Life vy Helping us see the Deeper Patterns Lying Behind the Events and Details) คดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม, คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม, คดครบถวนเตมบรบรณ, คดผสมผสานกลมกลนใหเกดความสมดล) Singh et al. (2017) ศกษากลมตวอยางทเปนนกเรยนอาย 12-16 ปในอนเดยครอบคลมทงประเทศจ านวน 1065 คน โดยใหตอบค าถามวดพหปญญา 7 ดานคอ ทกษะดานภาษา ความสามารถดานตรรกศาสตรและคณตศาสตร ทกษะดานดนตร ปญญาดานมต ทกษะดานรางกายและการเคลอนไหว ปญญาดานการเขาใจตนเอง และปญญาดานมนษยสมพนธ (Linguistic Skills, Logical/Mathematical Abilities, Musical Skills, Spatial Intelligence, Bodily-Kinesthetic Skills, Intrapersonal Intelligence, and Interpersonal Intelligence) และตอบค าถามเพอวดเชาวปญญา (IQ: Intelligence Quotient) พบวา นกเรยนมปญญาทแตกตางกน สวนใหญมมากกวา

79

หนงปญญาหรอทกษะ จาก 7 รปแบบของปญญามแค 3 รปแบบ คอ ดานตรรกศาสตรและคณตศาสตร ดานดนตร และดานมตสมพนธมความสมพนธเชงบวกกบเชาวปญญา นกเรยนทม เชาวปญญาต ามปญญาในรปแบบอนๆ ดงนน ผน าการเรยนรทเขาใจและรจกใชปญญาทหลากหลายหรอพหปญญาของผเรยนท าใหพฒนากระบวนการเรยนรได การออกแบบกระบวนการเรยนรจงตองมหลากหลายใหครอบคลมปญญาทกชนดเพอใหเกดผลผลตสงสดของผเรยน สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวมสงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา , ปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ Riggio and Reichard (2008) ; Goleman Danie (2011) และ Juvy (2015) พบวา การบรณาการกระบวนการเรยนรในทท างานชวยใหผน าใชทนมนษย (Human Capital) อยางมประสทธผล เนองจากความแตกตางหลากหลายของลกษณะงานและความรบผดชอบ มมากมาย ผประสพความส าเรจในอาชพตองมทกษะและความสามารถทปจจยส าคญระดบตนๆ คอ ปญญา ความมงมน ความแขงแกรง และวสยทศน ปรบตวเขากบสถานการณทแตกตาง เพอน าไปสความเปลยนแปลงและมการปรบเปลยนกฎเกณฑ ปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การบรณาการ ความหลากหลาย (Integration of Pluralism) หมายถง บทบาทการเรยนรรวมกนของผน ากบ ผมสวนไดสวนเสยหลายระดบและหลากหลาย สรางเครอขายการเรยนร รวมมอมเครอขายพนธมตรระดบทองถน ระดบชาต หรอระดบนานาชาต สามารถเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม ตวบงชการบรณาการทางความคด Palaima and Skarzauskiene (2010) วจยจากขอมลเชงปรมาณของ กลมตวอยาง 201 คน สรางโมเดลความสมพนธและพสจนดวย Multiple Linear Regression พบวาการคดเชงระบบ (Systems Thinking) สงผลตอความสามารถหลายตานของภาวะผน า ไมวาจะเปนการบรณาการทางความคด การคดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม และการคดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การบรณาการทางความคดจงเปนความสามารถในการบรณาการทางความคดทมาจากการไดรบขอมล ขาวสาร ความรและมมมองรอบดาน มองเปนภาพรวม โดยเชอมโยงในดานตางๆ เขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม ครบถวน ผสมผสานใหเกดความสมดล เพอน าไปสการหาค าตอบทเปดกวาง รบฟงความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรคสงใหมๆ

80

ตวบงชการบรณาการกระบวนการเรยนร Riggio and Reichard (2008) กลาววา การบรณาการกระบวนการเรยนร ในทท างานชวยใหผน าใชทนมนษย (Human Capital) อยางมประสทธผล เนองจากความแตกตางหลากหลายของลกษณะงานและความรบผดชอบมมากมาย ผประสพความส าเรจในอาชพตองมทกษะและความสามารถทปจจยส าคญระดบตนๆคอปญญา ความมงมน ความแขงแกรง และวสยทศน Goleman (2011) และ Juvy (2015) กลาวถงการบรณาการกระบวนการเรยนรนนจะเปนการสงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา การปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปส ความเปลยนแปลง รวมถงมการปรบเปลยนกฎเกณฑตางๆ ตลอดจนปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การบรณาการกระบวนการเรยนรจงเปนความสามารถในการสงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวมทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลาย โดยสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง มการปรบเปลยนกฎเกณฑ และปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอหลายรปแบบ ตวบงชการเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม Singh et al. (2017) ศกษากลมตวอยางทเปนนกเรยนอาย 12-16 ป ในอนเดยครอบคลมทงประเทศจ านวน 1,065 คน โดยใหตอบค าถามวดพหปญญา 7 ดานคอ ทกษะดานภาษา ความสามารถดานตรรกศาสตรและคณตศาสตร ทกษะดานดนตร ปญญาดานมต ทกษะดานรางกายและการเคลอนไหว ปญญาดานการเขาใจตนเอง และปญญาดานมนษยสมพนธ (Linguistic Skills, Logical/Mathematical Abilities, Musical Skills, Spatial Intelligence, Bodily-Kinesthetic Skills, Intrapersonal Intelligence, and Interpersonal Intelligence) และตอบค าถามเพอวดเชาวปญญา (IQ: Intelligence Quotient) พบวา นกเรยนมปญญาทแตกตางกน สวนใหญมมากกวาหนงปญญาหรอทกษะ จาก 7 รปแบบของปญญามแค 3 รปแบบ คอ ดานตรรกศาสตรและคณตศาสตร ดานดนตร และดานมตสมพนธมความสมพนธเชงบวกกบเชาวปญญา นกเรยนทมเชาวปญญาต ามปญญาในรปแบบอนๆ ดงนน ผน าการเรยนรทเขาใจและรจกใชปญญาทหลากหลายหรอพหปญญาของผเรยนท าใหพฒนากระบวนการเรยนรได การออกแบบกระบวนการเรยนรจงตองมหลากหลายใหครอบคลมปญญาทกชนดเพอใหเกดผลผลตสงสดของผเรยน –5.2 การบรณาการกระบวนการเรยนร (49 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลาย

81

ท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม, 50 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา, 52) ปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ) กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหมจงเปนความสามารถในการเชอมโยงขอมล ขาวสาร เปนองคความรใหม ทบรณาการเนอหา ทฤษฎ วธการตางๆ มสรป สงเคราะหเปนรปแบบใหมทสอดคลองกบองคการและเรยนรรปแบบใหมผานการปฏบตจนเกดประสทธผล สรปนยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการบรณาการ ความหลากหลาย ดงแสดงในตารางตอไปน

ตาราง 12 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการบรณาการความหลากหลาย


1. การบรณาการทางความคด

ความสามารถในการบรณาการทางความคดทมาจากการไดรบขอมล ขาวสาร ความรและมมมองรอบดาน มองเปนภาพรวม โดยเชอมโยงในดานตางๆ เขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม ครบถวน ผสมผสานใหเกดความสมดล เพอน าไปสการหาค าตอบทเปดกวาง รบฟงความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรคสงใหมๆ

1) คดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม 2) คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม 3) คดครบถวนเตมบรบรณ 4) คดผสมผสานกลมกลนใหเกดความสมดล 5) คดอยางอสระหาค าตอบไดหลายประเภท หลายทศทาง 6) เปดกวางรบความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรค

82



2. การบรณาการกระบวนการเรยนร

ความสามารถในการสงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวมทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลาย โดยสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง มการปรบเปลยนกฎเกณฑ และปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอหลายรปแบบ

1) สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม 2) สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา 3) ปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปสความเปลยนแปลง48) มการปรบเปลยนกฎเกณฑ 4) ปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ

3. การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม

ความสามารถในการเชอมโยงขอมล ขาวสาร เปนองคความรใหม ทบรณาการเนอหา ทฤษฎ วธการตางๆ มสรป สงเคราะหเปนรปแบบใหมทสอดคลองกบองคการและเรยนรรปแบบใหมผานการปฏบตจนเกดประสทธผล

1) เชอมโยงขอมล ขาวสาร แนวคดตางๆ มาผสมผสานเปนองคความรใหม 2) น าเนอหา ทฤษฎ เทคนควธการตางๆมาสงเคราะหเปนรปแบบใหมทเหมาะสมกบองคการ 3) น ารปแบบใหมสการปฏบตใหเกดผลลพธทด

องคประกอบดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era)

83

การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทลเปนการใหความส าคญตอเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในดานความสามารถในการใช การสนบสนนทรพยากร และการใชอยางมจรยธรรม เพอเอออ านวยตอการเรยนร มาตรฐานทางเทคโนโลยการศกษาระดบชาตส าหรบผบรหาร (National Educational Technology Standard for Administrators : NETS-A) ซงประกอบดวย 5 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานท 1 ภาวะผน าและวสยทศน มาตรฐานท 2 วฒนธรรมการเรยนรยคดจทล มาตรฐานท 3 มความเปนเลศในวชาชพ มาตรฐานท 4 การพฒนาอยางเปนระบบ มาตรฐานท 5 สงคมดจทล International Society for Technology in Education : ISTE (2009) โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน ตวบงชการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนการสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารในการจดการเรยนร เพอใหบคลากรไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และน าไปใชในกจวตรประจ าวน Avolio et al. (2014) เสนอวา ผน าทมความสามารถวางกลยทธเทคโนโลยดจทลใหสอดคลองกบเปาหมายขององคกรจะประสพความส าเรจ ท าใหมภาวะผน าทมประสทธผล (Effective Leadership) ในการน าโครงงานดานดจทลไปด าเนนการ - 4.1 พฒนาความสามารถ ในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (34 สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารในการเรยนการสอน) กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การพฒนาความสามารถ ในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนการสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารในการจดการเรยนร เพอใหบคลากรไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และน าไปใชในกจวตรประจ าวน ตวบงชการสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร Haslam (2006) ไดเสนอมมมองทนาสนใจเกยวกบการน าเทคโนโลยมาใชในการด าเนนงานของผบรหาร ควรม 5 องคประกอบ ดงน 1) การน าเทคโนโลยไปใชในชวตประจ าวนในเรองสวนตวและเรองวชาชพ 2) การแสดงบทบาททเทาเทยมกนในดานผจดการและผน าในการก าหนดวสยทศน 3) การควบคมตนเองใหมการใชเทคโนโลยเปนยทธศาสตรในการสอน 4) การสรางภาวะผน าทางเทคโนโลยจากการบรณาการแนวความคดทหลากหลาย 5) การสนบสนนใหครและนกเรยนมการใชเทคโนโลยในกระบวนการจดการเรยนการสอนอยางมประสทธผล

84

Li, Liu, Belitski, Ghobadian and O’regan (2016) ท าการวจยดวยขอมลเชงประจกษจากการสมภาษณผน าองคกรธรกจ SME ในยโรป 42 คน พบวาผน าทใสใจการเรยนรสามารถสรางความสอดคลองกลยทธขององคกรกบเทคโนโลยดจทลท าใหเกดการพฒนา และความเจรญเตบโตขององคการอยางยงยน โดยการสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การอ านวยความสะดวกและการสนบสนนดวยเทคโนโลยทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร Fisher (2005) ใหทศนะเกยวกบ “พนทการเรยนร (Learning Space)” ไววาพนทดงกลาวตองมความสะดวกสบาย มบรรยากาศทจะชวยในการคด ท าใหเกดการเรยนรและนวตกรรมใหมๆ ส าหรบทงครและเดก อาจมบรรยากาศเหมอนบาน มบรรยากาศของการบมเพาะและรวมมอกน มพนทแสดงโครงงาน พนทน าเสนอสงตางๆ พนทสวนบคคล พนทในการประชม อภปรายตางๆ พนทประชมครผสอน มหองทเปนกจกรรมเฉพาะ เชน ศลปะ วศวกรรม สอ การออกแบบ ตองม สงอ านวยความสะดวกตางๆ เชน คอมพวเตอรแบบตงโตะ สญญาณอนเตอรเนตแบบไรสาย (Wifi) ฯลฯ ซงในปจจบนจะมการเปลยนแปลงรปแบบภายในพนทของสถานศกษาคอนขางมากใหเปนพนทส าหรบการเรยนร มการจดสงแวดลอมททรงพลงใหเออตอการเรยนร และการสรางนวตกรรมอยางจรงจง จะเหนไดวาหลายๆ ทปรบเปลยนจากหองสมดธรรมดาไปเปนศนยการเรยนรทมศกยภาพการใชงานทสงขนมากมาย เปนการปรบบรรยากาศใหเออตอการเรยนรดวยตนเอง สงผลตอการเพมเวลาเรยนรและการท ากจกรรมมากขนกวาเดม การสรางแหลงเรยนรนนเปนการสงเสรมใหเกดการเรยนรดวยการน าตนเองไดมากขน และเกดเครอขายการเรยนร สถานศกษากกลายเปนชมชนแหงการเรยนร ทพรตน สทธวงศ และศภสทธ เตงคว (2558) ไดศกษาสภาพแวดลอมทเออตอ การเรยนรของนสตสาขาเทคโนโลย และสอสารการศกษา มหาวทยาลยนเรศวร เพอศกษาความคดเหนของนสตทมตอสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรและหาแนวทางในการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของผเรยน โดยก าหนดองคประกอบของสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร 7 องคประกอบ ไดแก 1) ดานการจดหลกสตรการเรยนการสอน 2) ดานอาจารยผสอน 3) ดานสอเอกสารและอปกรณประกอบการเรยนการสอน 4) ดานบรหารวชาการ 5) ดานหอง Self-Access 6) ดานการใหบรการทวไป 7) ดานอาคารสถานทและสงอ านวยความสะดวก กระทรวงศกษาธการ (2558) ไดระบสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรไวในมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน ในมาตรฐานดานการบรหารและการจดการศกษา มาตรฐานท 16 สถานศกษามการจดสภาพแวดลอม และการบรหารทสงเสรมใหผเรยนพฒนาตามศกยภาพ ซงมตวบงช ไดแก 1) มสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร มอาคารสถานทเหมาะสม 2) มการสงเสรมสขภาพอนามยและความปลอดภยของผเรยน

85

3) มการใหบรการเทคโนโลยสารสนเทศทกรปแบบทเออตอการเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรแบบมสวนรวม 4) มหองเรยน หองปฏบตการ หองสมด พนทสเขยว และสงอ านวยความสะดวกพอเพยง และอยในสภาพทใชการไดด 5) มการจดและใชแหลงเรยนรทงในและนอกสถานศกษา กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนการสนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน โดยมการกระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การอ านวยความสะดวก และการสนบสนนดวยเทคโนโลยทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร สรปนยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล ตวบงชการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน นคม นาคอาย (2549) ไดศกษาองคประกอบคณลกษณะผน าเชงอเลกทรอนกสและปจจยทมอทธพลตอประสทธผลภาวะผน าเชงอเลกทรอนกสส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา องคประกอบคณลกษณะผน าเชงอเลกทรอนกสม 6 ดาน ประกอบดวย 1) คณลกษณะดานความเปนผน าและวสยทศน 2) คณลกษณะดานการเรยนรและการสอน 3) คณลกษณะดานความสามารถเชงผลตภาพและความช านาญเชงวชาชพ 4) คณลกษณะดานการสนบสนนสงเสรม การจดการและการปฏบต 5) คณลกษณะดานการวดและประเมนผล 6) คณลกษณะดานสงคมกฎหมายและจรยธรรม บรรจบ บญจนทร (2554) ไดศกษาภาวะผน าเชงเทคโนโลยสารสนเทศของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ไดนยามภาวะผน าเชงเทคโนโลย หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารขนพนฐานเกยวกบการใชเทคโนโลยในการปฏบตงาน ประกอบดวย 4 องคประกอบ ไดแก 1) การใชเทคโนโลยในการเรยนการสอน 2) การใชเทคโนโลยในการบรหารงาน 3) การใชเทคโนโลยในการวดผลและประเมนผล และ 4) การมจรยธรรมในการใชเทคโนโลย สกญญา แชมชอย (2560) อธบายถง ผน าการเรยนรวาตองมความรอบรเขาใจในการใชเทคโนโลยเพอสงเสรมการเรยนร โดยมวสยทศนและเปนผน าในการสงเสรมใหสมาชกน าเทคโนโลยมาบรณาการใชในการท างานและการเรยนร อยางสอดคลองกบสภาพบรบทและ ความตองการของสมาชก และสงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม

86

กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม เปนการปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษาโดย ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยนมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม ตาราง 13 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลย

ทเออตอการเรยนรในยคดจทล

ตวบงช นยามปฏบตการ พฤตกรรมชวด 1. การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

การสนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารในการจดการเรยนร เพอใหบคลากรไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และน าไปใชในกจวตรประจ าวน

1) สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนการสอน 2) ใหผสอน บคลากรทางการศกษาและผเรยนไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3) แสดงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนกจวตรประจ าวน

2. การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

การสนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน โดยมการกระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การอ านวยความสะดวก และการสนบสนนดวยเทคโนโลยทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร

1) สนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน 2) กระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยตรง 3) อ านวยความสะดวกและการสนบสนนดวยเทคโนโลยสารสนเทศทหลาก หลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร

87

ตาราง 13 ตอ)


3. การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม

การปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา โดย ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน มความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม

1) ปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา 2) ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน 3) สงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม

องคประกอบดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context-Oriented Transformation) การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบทเปนบทบาทการเรยนรรวมกนของผน ากบผมสวนไดสวนเสยหลายระดบและหลากหลาย สรางเครอขายการเรยนร รวมมอมเครอขายพนธมตรระดบทองถน ระดบชาต หรอระดบนานาชาต การสะทอนผลการเรยนรรวมกน โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน ตวบงชการเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย กนกอร สมปราชญ (2559) กลาวถง การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย เปนกระบวนการแลกเปลยนเรยนรกบผมสวนไดสวนเสยหรอผเกยวของ โดยบทบาทส าคญของภาวะผน าการเรยนร คอปฏบตการเพอเปลยนแปลง ดงน 1) การเขาไปเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยหลายระดบ ผบรหารทมภาวะผน าการเรยนรจะเขาไปเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยจากหลายระดบ ทงระดบทองถน ระดบชาต และระดบนานาชาต โดยเรมจากการใชพนฐานดานความรบผดชอบตอสงคมรวมกน ใหเรองของการศกษา การเรยนรเปนประเดนทส าคญทงในบรบทของสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจและการเมอง ทงน เพอเปนชองทางการสรางการเปลยนแปลงตอไป และ 2) การสราง

88

ความรวมมอและเครอขายพนธมตร ทงระดบทองถน ระดบนานาชาต ควรมการรวมมอเปนพนธมตรระหวางกน รวมทงการมภาวะผน าแบบกระจาย ดงนน ภาวะผน าแบบกระจาย และภาวะผน าแบบรวมพลงจงตองถกน ามาใชในการเสรมสรางพลงอ านาจแกผมสวนไดสวนเสยและผมสวนเกยวของดวย ภาวะผน าการเรยนรจงเปนปจจยส าคญส าหรบยกระดบรปแบบของการเรยนรและความส าเรจของโรงเรยน การจดกจกรรมและการด าเนนงานตองมความรวมมอภายใตความไววางใจซงกนและกน กระจายภาวะผน าและสรางเครอขายในกลมขนาดเลกและระดบนโยบาย Senge (1990) เสนอวา ผทมภาวะผน าใฝบรการ (Servant Leadership) ตองมคณลกษณะของผน าทเปนของตนเองและมความสมพนธกบภาวะผน าของผอนทเปนผมสวนไดสวนเสย ตองแสวงหาภาวะผน าของผอนเพอใหเกดความหมายและมความสมพนธพงพากนเพอเรยนรรวมกน (Shared Learning) มการเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย สรางความสมพนธระหวางผน าผตามเปนชมชนของการปฏบต และกระตนใหเกดการเรยนรรวมกน Covey (2004) มองภาวะผน าวาเปนการมองภาพรวม (Whole Person Approach) นอกเหนอจากน าตนเองดวยการเรยนรตลอดเวลาแลว ผน าตองสนใจปจจยภายนอกเชน การก าหนดเปาหมาย ความสมพนธระหวางคนอนๆในและนอกองคการ การพฒนาความรดวยการสอนงาน (Coaching) ท าใหมแหลงทรพยากรหลากหลายในการเผชญปญหา ความทาทาย อยางรวดเรวและมประสทธผล กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การเรยนรรวมกนกบ ผมสวนไดสวนเสยเปนกระบวนการแลกเปลยนเรยนรกบผมสวนไดสวนเสยหรอผเกยวของทงในการสรางความสมพนธระหวางสมาช การกระตนการเรยนร การประสานความรวมมอ และการสอนงาน ตวบงชการสรางเครอขายการเรยนร การสรางเครอขายการเรยนรเปนการเชอมโยงระหวางระบบการปฏบตงานหรอเชอมโยงบทบาทของกลมบคคล องคกร หนวยงานตางๆ ทเปนหนวยยอย รวมตวกนดวยความสมครใจภายใตความตองการในวตถประสงครวมกนจดโครงสรางและรปแบบการท างานดวยระบบใหมในลกษณะสรางความรวมมอประสานงานกนในแนวราบระหวางผทเกยวของดวยการระดมสรรพก าลงรวมกน ก าหนดกลยทธในการพฒนาดวยการใหสมาชกไดรวมคด รวมตดสนใจ รวมวางแผน รวมท า รวมรบผดชอบ รวมตดตามประเมนผล และรวมรบผลประโยชน (Henson, 2003) Hanson (2003) ไดใหความหมายของเครอขายวา หมายถง รปแบบหนงของ การประสานงานของบคคล กลมองคกร หรอหลายองคการ ทมทรพยากรของตวเองซงเขามาประสานงานกนอยางมระยะเวลาพอสมควรจะมกจกรรมรวมกนอยางสม าเสมอหรอไมกตามแตจะมการวางรากฐานเอาไวเมอฝายหนงฝายใดมความตองการจะขอความชวยเหลอ หรอขอความรวมมอจากกลมอนๆ เพอแกปญหาและสามารถตดตอกนตอไปได และการทปจเจกบคคลหรอสถาบนมา

89

รวมกนเปนกลมนนจะตองมความสนใจในเรองหนงเรองใดรวมกน แตอยางไรกตามเพยงการรวมกลมเทานนยงไมอาจเปนเครอขายงานไดเพราะจะมลกษณะเพยงการท างานรวมกน คอมบคคลรวมสนทนากนหากจะใหเปนเครอขายดไดตองมปจจยความรวมมอกนทจะตดตอสอสารอยางเตมใจทจะประสานงานกนและทส าคญสมาชกตองยอมรบทจะท ากจกรรมรวมกนไมใชเพยงแลกเปลยนความคดเหนเทานน Wheatly (2006) กลาววา สรรพสงทงหลายตางกมการพงพาอาศยกนมการด ารงอยรวมกนเปนกลมกอน เปนขายใยแหงความสมพนธ มความเปนอสระตอกนและมตวตนทแทจรงกลาวคอ สรรพสงทงหลายเปนเครอขายทเชอมโยงมการขยายผลและเตบโตอยางตอเนองสามารถปรบเปลยนรปรางรปทรง และเปลยนบทบาทหรอการท างานเพอการเขาสภาวะทเหมาะสม ทงในการประสานความรวมมอกบเครอขายพนธมตรทกระดบ การรวมพลงกบผมสวนไดสวนเสยใหเกดการเรยนรรวมกน และการแลกเปลยนความรวมมอระหวางพนธมตรใหเกดความไวเนอเชอใจกน กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การสรางเครอขายการเรยนรเปนการเชอมโยงระหวางระบบการปฏบตงานหรอเชอมโยงบทบาทของกลมบคคล องคกร หนวยงานตางๆ โดยการประสานความรวมมอในการเรยนร ตลอดจนการรวมพลงกบผมสวนไดสวนเสย เพอการแลกเปลยนความรวมมอระหวางกน ตวบงชการสะทอนผลการเรยนรรวมกน องคประกอบส าคญหนงของภาวะผน าการเรยนร ซงตระหนกวาบรบทและสงแวดลอมมความส าคญ (Context Matters) ตอการสรางบรรยากาศการเรยนร กลาวคอ ตระหนกวาบรบทสงแวดลอมมผลตอความสามารถในการเรยนรรวมกนหรอพฒนาเปนผน าทด สรางบรบทสงแวดลอมทมความเชอใจและเคารพซงกนและกน สรางบรบทสงแวดลอมทใหโอกาสทจะเรยนรสนบสนนส าหรบการเสยงและความผดพลาดและมตวแบบของการเปนผน า และสรางและพฒนาวฒนธรรมภาวะผน า Kouzes and Posner (2016) โดยมนกวชาการไดใหแนวคดเกยวกบพฤตกรรมชวด ดงน Senge (1990) กลาววา คณลกษณะของผน าทเปนของตนเองและมความสมพนธกบภาวะผน าของผอนทเปนผมสวนไดสวนเสย ตองแสวงหาภาวะผน าของผอนเพอใหเกดความหมายและมความสมพนธพงพากนเพอเรยนรรวมกน (Shared Learning) การศกษามมมองของการมภาวะผน าวาเปนการมองภาพรวม (Whole Person Approach) นอกเหนอจากน าตนเองดวยการเรยนรตลอดเวลาแลว ผน าตองสนใจปจจยภายนอกเชน การก าหนดเปาหมาย ความสมพนธระหวางคนอนๆ ในและนอกองคการ การพฒนาความรดวยการสอนงาน (Coaching) ท าใหมแหลงทรพยากรหลากหลายในการเผชญปญหา ความทาทายอยาง

90

รวดเรวและมประสทธผล (Covey, 2004) ดงมแนวคดเกยวกบองคประกอบตามทศนะของนกวชาการตอไปน Sinlarat (2007) กลาววา ผบรหารตองออกแบบกระบวนการ ขนตอนการเปลยนแปลง มองหายทธศาสตรหรอกลยทธในการทจะท าใหเกดการปรบเปลยนและท าใหวสยทศนทรวมกนตงไวบรรลไดในเวลาทก าหนด สงผลใหเกดการเรยนรของผเรยนในโรงเรยนแหงการเรยนรไดเตมตามศกยภาพ ซงผบรหารโรงเรยนจะเกดมนวตกรรมเชงโครงสราง นวตกรรมเชงกระบวนการ รวมทงนวตกรรมเชงผลลพธ (หลกสตรทมประสทธภาพ ประสทธผล และเกดผลลพธทแตกตาง คอ คณภาพผเรยน) สสาธารณชนไดตอไป ผน าการเรยนรตองเสรมสรางศกยภาพการเรยนรใหกบสมาชก องคการและชมชน โดยเรมจากการเปนบคคลแหงการเรยนร ของสมาชกในการเรยนรตองจดใหสอดคลองและเหมาะสมกบความแตกตางของแตละบคคล ทงบคลกภาพ สตปญญา ความสนใจ พนฐานความร โดยทผเรยนมอสระในการควบคมการเรยนรของตนเอง เลอกรปแบบการเรยนรทเหมาะสมกบตนเองได น าไปสการพฒนาผเรยนใหสามารถคนหาความร และน ามาใชประโยชนได Greiter (2013) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบททเปลยนแปลงไปเปนเรองทผน าการเปลยนควรใหความส าคญ เนองจากในสถานการณปจจบนโดยเฉพาะในยคขอมลขาวสารทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวผน าตองมความสามารถในการออกแบบกระบวนการท างานโดยน าหลกการ แนวคด ทฤษฎ มาปรบใชภายในองคกร เพอใหเกดการเปลยนแปลง ไดอยางสอดคลองเหมาะสม ทงน ตองมการเรยนรรวมกนกบผสมาชกในองคการเพอใหเกดความเขาใจทสอดคลองกน มการสรางความรวมมอทงภายในและภายนอกองคการ มการสงเสรมสนบสนนใหบคลากรพฒนาตนเองอยางตอเนอง มการปรบเปลยนสภาพองคการใหเกดการเรยนรรวมกน และสะทอนผลการท างานรวมกน Jolouch, Martinez and Badia (2013) การเปลยนแปลงบรบทหรอสภาพแวดลอมในองคการใหเออตอการเรยนรถอเปนหวใจส าคญอยางหนงของผน าการเปลยนแปลงทจะตองสรางการเรยนรรวมกนของผมสวนเกยวของในองคการโดยการเรยนรรวมกนอยางสม าเสมอ การสรางวฒนธรรมการเรยนร และมเครอขายการเรยนรทเขมแขง Kohlreiser (2013) ไดใหความส าคญกบบรบททสงเสรมการเรยนรวาจะตองมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมของโลกทมการเปลยนแปลงไป เชน จดชวงเวลาใหบคลากรในองคการไดมการแลกเปลยนความเหนกนเพอใหเกดการเรยนรรวมกนในงานทแตละฝายรบผดชอบ ในขณะทตองใหความส าคญกบการสรางเครอขายภายในองคการและเครอขายภายนอกเพอใหมการแลกเปลยนและพฒนางานอยางตอเนอง Rubin (2013) อธบายถงตวบงชส าคญของการสรางบรรยากาศหรอการปรบเปลยนบรบทใหเออตอการเรยนรนน สงส าคญทผน าควรตระหนกและใหความส าคญอยางยงคอ การเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของในองคการ และนอกองคการไดรวมแสดงความคดเหนและแลกเปลยน

91

เรยนรรวมกน ในขณะเดยวกนควรสรางเครอขายความรวมมอใหเกดขนเพอความยงยนของการเรยนร และเปดโอกาสใหทกฝายไดแสดงความคดเหนในการท างานรวมกนอยางตอเนองกจะน าไปสการเปนองคการแหงการเรยนร กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การสะทอนผลการเรยนรรวมกน เปนความสามารถในการรวมกนแลกเปลยนเรยนรเพมนวตกรรมใหมๆ โดยใหการยอมรบ เปนเจาของผลงาน รวมทง การสรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน สรปนยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท ดงแสดงในตารางตอไปน

ตาราง 14 นยามเชงปฏบตการตวบงช และพฤตกรรมชวดดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท

ตวบงช นยามปฏบตการ พฤตกรรมชวด 1. การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย

กระบวนการแลกเปลยนเรยนรกบผมสวนไดสวนเสยหรอผเกยวของทงในการสรางความสมพนธระหวางสมาชก การกระตนการเรยนร การประสานความรวมมอ และการสอนงาน

1) สรางความสมพนธระหวางผน าผตามเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC: Professional Learning Community) 2) กระตนใหเกดการเรยนรรวมกน (Shared Learning) 3) เอออ านวยการสอนงาน (coaching) ใหสมาชกไดรบโอกาสเรยนรรวมกน

2. การสรางเครอขายการเรยนร

การเชอมโยงระหวางระบบการปฏบตงานหรอเชอมโยงบทบาทของกลมบคคล องคกร หนวยงานตางๆ โดยการประสานความรวมมอในการเรยนร ตลอดจนการรวมพลงกบผมสวนไดสวนเสย เพอการแลกเปลยนความรวมมอระหวางกน

1) ประสานความรวมมอกบเครอขายพนธมตรทกระดบ 2) รวมพลงกบผมสวนไดสวนเสยใหเกดการเรยนรรวมกน 3) แลกเปลยนความรวมมอระหวางพนธมตรใหเกดความไวเนอเชอใจกน

92



3. การสะทอนผลการเรยนรรวมกน

ความสามารถในการรวมกนแลกเปลยนเรยนรเพมนวตกรรมใหมๆ โดยใหการยอมรบ เปนเจาของผลงาน รวมทง การสรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน

1) รวมกนแลกเปลยนเรยนรเพมนวตกรรมใหมๆ 2) สรางการยอมรบ เปนเจาของผลงานรวมกน 3) สรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน

การพฒนาภาวะผน าการเรยนร ความหมายของการพฒนาภาวะผน า Dixon (2011) ใหความหมายของการพฒนาภาวะผน า (Leadership Development) วาหมายถง การสรางความสามารถของกลมคนในองคการใหมความสามารถในการแกปญหาทอาจเกดขนไดตลอดเวลา McCauley and Van Velsor (2004) ใหความหมายของการพฒนาภาวะผน า (Leadership Development) วา หมายถง การพฒนาความสามารถขององคการใหมความสามารถในการก าหนดเปาหมายหรอทศทาง (Setting Direction) การเสรมสรางแนวทางเพอไปสเปาหมายนน (Creating Alignment) และการคงไวซงความผกพนในการปฏบตตามแนวทางนน (Maintaining Commitment) ตองานและองคการ Key and Wolfe (1990) ใหความหมายของบทบาทภาวะผน า (Leadership Role) วาเปนบทบาทของทกคน ทงทอยในต าแหนงและไมไดอยในต าแหนงผน า กลาวโดยสรป จากการศกษาแนวคดดงกลาวจะเหนวา การพฒนาภาวะผน า หมายถง การพฒนาความสามารถของบคลากรในต าแหนงใด ๆ ใหมความสามารถในการก าหนดทศทาง พฒนาแนวทางสเปาหมาย มความรบผดชอบตองานและองคการ รวมถงมความสามารถในการแกปญหาเฉพาะหนา แนวคดเกยวกบการพฒนาภาวะผน า การพฒนาภาวะผน าทไดศกษาเอกสารทางวจยภายในประเทศและตางประเทศ มนกวชาการไดเสนอแนวคดเกยวกบการพฒนาภาวะผน าทหลายหลาย ดงตอไปน

93

Astin and Alexander (1996) ไดกลาวถงแนวคดการพฒนาภาวะผน าในสภาวะการเปลยนแปลงของสงคม (The Social Change Model of Leadership Development) มหลกการพนฐานคอ 1. แบบครอบคลม (Inclusive) คอ ถกออกแบบใหเสรมสรางการพฒนาภาวะผน าในผเขารวมทกคน ไมวาจะเปนผทอยในต าแหนงผน าอยางเปนทางการ หรอผทไมไดด ารงต าแหนงผน าอย และมกระบวนการพฒนาทครอบคลมและเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวม 2. ภาวะผน าถกมองวาเปนกระบวนการมากกวาเปนต าแหนง 3. น าเสนอคณคาของความเทาเทยม ความยตธรรม การรจกตนเอง การใหอ านาจตนเอง การรวมมอ ความเปนพลเมอง และการบรการ 4. การบรการ ชวยท าใหนกเรยนพฒนาความสามารถเรองภาวะผน าในสงแวดลอมทมการประสานงานกน การเรยนรเกดขนจากการสรางความหมายของประสบการณชวต 5. ในขณะท ถกออกแบบเพอชวยใหผเชยวชาญทางดานกจการนกเรยนอ านวยการทางดานการพฒนาภาวะผน าในนกเรยน ผจดท าตระหนกไดวา รปแบบน สามารถน ามาใชประโยชนกบผบรหารทางการศกษาหรอนกเรยนผทตองการจดการพฒนาภาวะผน าของตนเองได 6. เปนเพยงหนงในแนวคดการพฒนาภาวะผน าในหลาย ๆ แบบทเปนไปได ผน าไปใช อาจน าไปปรบปรงใหเขากบพนธกจของหนวยงานหรอประสบการณของผใช จดมงหมายของแนวคดม 2 ขอ คอ 1) เพอเสรมสรางการเรยนร และการพฒนาของนกเรยน เพอใหนกเรยนรจกตนเอง โดยเขาใจความสามารถพเศษ คณคา และความสนใจของตนเอง โดยเฉพาะอยางยง ความสามารถทจะสงผลใหมภาวะผน าทมประสทธภาพ และใหนกเรยนมความสามารถของภาวะผน า คอ ความสามารถในการน าพาตนเอง และผอนใหสามารถบรการและท างานรวมกบผอนได 2) เพออ านวยใหเกดการเปลยนแปลงของสงคมทางบวกในสถาบนหรอชมชน โดยการชวยใหสถาบนหรอชมชนท างานไดอยางมประสทธภาพ และมมนษยธรรม Rabin (2014) ไดเสนอแนวคดการพฒนาภาวะผน าแบบ 70-20-10 แนวคดนถกพฒนาขนโดย Center for Creative Leadership ซงแบงแนวคดการพฒนาภาวะผน าออกเปน แบบเปนทางการ รอยละ 10 และแบบไมเปนทางการรอยละ 90 โดยในสวนของการพฒนาแบบไมเปนทางการ แนะน าใหรอยละ 70 ของการเรยนร เปนการเรยนรจากประสบการณและลงมอปฏบตในงานจรง และรอยละ 20 ของการเรยนร เปนการเรยนรทไดรบการกระตนและสนบสนนจากผอน เชน การไดรบการโคชโดยหวหนาของตนเอง สวนการพฒนาภาวะผน าแบบเปนทางการอกรอยละ 10 เปนการเรยนรในหองเรยน เรยนทางไกลผาน E-learning หรอการเรยนรน าโดยวทยากร ดงภาพประกอบ 12

94

ทมา : Rabin (2014)

ภาพประกอบ 12 แนวคดการพฒนาภาวะผน าแบบ 70-20-10 Kouzes and Posner (2007) ไดเสนอแนวคดเกยวกบโปรแกรมการกระตนภาวะผน า (The Leadership Challenge) โดยไดน าเสนอแนวคดทมประโยชนเพอกระตนความคดภาวะผน าโดยมหลกส าคญ5ประการทท าใหผน าประสบความส าเรจดงน 1. ใชกระบวนการทกระตนภาวะผน า 2. กระตนการใหมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน 3. การมอบอ านาจท าใหผอนแสดงออก 4. ใชรปแบบการจงใจใหเกดความพอใจ 5. กระตนใหมสวนเกยวของดานจตใจและมความผกพนในเรองเดยวกน โปรแกรมพฒนาภาวะผน านนสามารถเปนกระจกสองสะทอน (Looking Glass) การพฒนาภาวะผน าขององคกรตางๆ เปนการสรางสถานการณจ าลองดวยความรอบคอบ

95

ในการเผชญกบความจรงโดยการมสวนรวมในพฤตกรรมและการกระท าของผเขารบการพฒนาตามโปรแกรมและไดรบการปอนกลบจากการเรยนรดวยการจ าลองงานและสถานการณทมความทาทายเกยวกบการพฒนาตนเอง รตตกรณ จงวศาล (2556) ไดเสนอแนวคดในการพฒนาภาวะผน าอยางมประสทธผลทองคการจ าเปนทจะตองใหความส าคญ ซงเปนสวนหนงของรปแบบการพฒนาภาวะผน าดวย คอ การประเมนผล ความทาทาย และการสนบสนน ดงภาพประกอบ 13 ทมา: รตตกรณ จงวศาล (2556)

ภาพประกอบ 13 ประสบการณเพอการพฒนาภาวะผน า จากการแสดงภาพประสบการณเพอการพฒนาภาวะผน า มรายละเอยดขอมลดงน 1. การประเมนผล (Assessment) การประเมนผลมความส าคญ เพราะท าใหบคคลไดตระหนกวาตนเองมจดแขงและจดออนอะไร หรอจดทควรน ามาพฒนาตนเองในปจจบนคออะไร ระดบผลงานของตนหรอประสทธผลของงานอยในระดบใด การประเมนผลจงเปนสงทส าคญในการพฒนา โดยความส าคญของการประเมนผล คอ การก าหนดมาตรฐานในการพฒนา การกระตนใหเกด การประเมนผลตนเอง และท าใหแนวทางการพฒนาความสามารถในการปฏบตงานสเปาหมายทตองการในอนาคต การประเมนผลสามารถท าไดทงทเปนทางการ และไมเปนทางการ เชน การประเมนผลการปฏบตงาน การประเมนแบบ 360 องศา การวดความพงพอใจของบคลากรตอ

ประสบการณเพอ

การพฒนา

(Development

Experience)

การประเมนผล

(Assessment) การสนบสนน (Support)

การทาทาย (Challenge)

96

ผบงคบบญชา การสงเกต ผประเมนอาจจะเปนตวเองหรอผทเกยวของ เชน หวหนา ลกนอง เพอนรวมงาน ลกคา ทปรกษาขององคการ 2. ความทาทาย (Challenge) ความทาทายจะบงคบใหคนออกจากบรเวณทบคคลรสกสบายหรอปลอดภย เนองจากความสะดวกสบาย เปนศตรของการเตบโตและประสทธผล ความทาทายจะท าใหบคลพฒนาความสามารถใหม หรอท าใหเกดความกาวหนาขน ความรสกทาทาย มความหมายแตกตางกนไปในแตละบคคล เชน การพบกบสถานการณทตองการทกษะ และความสามารถเกนกวาความสามารถทตนมอย หรอ การพบกบสถานการณทคลมเครอ ยงเหยง การตดอยทามกลางความขดแยง การมอบอ านาจแกผใตบงคบบญชาทไมมความคดรเรม และไมมงมนเพยรพยายามในงานของตน การท างานทามกลางสภาพแวดลอมทตองท างานรวมกน แตไมปรากฏชดวาเปาหมายหรอผลลพธคออะไร และจะบรรลผลลพธนนไดอยางไร โดยสงทเปนความทาทายอาจมไดหลายอยาง เชน ความแปลกใหม ประสบการณทตองการ ทกษะใหม ๆ และวธการใหม ๆ เปาหมายทยาก การท างานทหนกขน การท างานใหแตกตางออกไปเพอทจะบรรลถงเปาหมาย การสรางสรรคสงใหมจากการไมมอะไรเลย การตองท างานในเวลาอนรวดเรวโดยไมมโครงสรางชดเจน และไมเคยมประสบการณมากอน หรอมเพยงเลกนอย สถานการณตางๆ ทเปนลกษณะเฉพาะของความขดแยง ความทาทาย หรอความยากล าบากจะผลกดนใหบคคลเผชญหนากบตนเอง ยอมรบความผดพลาดของตน พากเพยร และรวธการรบมอกบความขดแยง ความทาทายหรอความยากล าบากเหลานน 3. การสนบสนน (Support) การสนบสนนมสวนชวยใหบคคลสามารถรบมอกบการดนรนตอส และความเจบปวดในระหวางกระบวนการพฒนา การสนบสนนอาจจะมความหมายแตกตางในแตละบคคล เชน การสนบสนนอาจหมายถงการทผบงคบบญชาใหความส าคญ หรอเหนคณคาในความพยายามและการเตบโตของตนเอง การไดรบการสนบสนนดานทรพยากรตางๆ อยางเตมท การมอสรภาพในการท างานเพอทจะไปสเปาหมายทบคคลไดรเรมขนเอง การสนบสนนจากผบงคบบญชามความส าคญ โดยเฉพาะเมอตองการใหเกดการเปลยนแปลง พฤตกรรมหรอเกด การเรยนรทกษะใหม ๆ การสนบสนนจากผบงคบบญชาสามารถเปนแหลงของการเสรมพลงทเขมแขงส าหรบการไปใหถงเปาหมายของการพฒนา นอกจากการสนบสนนจากผบงคบบญชาแลว องคการจะตองมการสนบสนนทรพยากรทบคคลตองการเพอความส าเรจของการเรยนรและการเปลยนแปลง องคการตองมการสนบสนนโดยผานวฒนธรรมองคการ และระบบตางๆ โดยองคการทเชอวา การเรยนรและพฒนาอยางตอเนองเปนปจจยส าคญ ในความส าเรจขององคการ องคการนนมกมระบบทสงเสรมและเสรมพลงการเรยนร การใหรางวล การประเมนผลขามกลม การแบงปนขอมลความร และการเรยนรจากความผดพลาด

97

ในขณะทแนวคดเรองของภาวะผน าคอนขางจะมความหลากหลาย เนองจากถกพยายามคดคนพฒนาใหเทาทนกบสถานการณและสงแวดลอมของโลกทมความซบซอนและเปลยนไปอยางรวดเรวจนยากทจะคาดเดาเหตการณในอนาคตได วธการพฒนาภาวะผน ากลบไมไดถกคดคนพฒนาใหตางจากเดมมากนก จะเหนไดวา โดยสวนใหญ ผเขารบการพฒนามกจะถกพฒนาผานโปรแกรมการอบรมจากการเรยนรผานประสบการณการท างานจรง การเรยนในหองเรยน และการมโคชหรอผใหค าแนะน า แมวาวธการพฒนาภาวะผน าในรปแบบดงกลาวยงเปนรปแบบทใหประโยชนและมความส าคญ แตดเหมอนวาจะยงไมสามารถท าใหผน าพฒนาไปไดเรวเพยงพอหรอเทาทนกบสงแวดลอมทเปลยนไปในปจจบน การฝกอบรมเปนวธการพฒนาภาวะผน าทมประสทธผลและยงนยมใชในการพฒนาภาวะผน าในปจจบน ซงประสทธผลในการฝกอบรมนนขนอยกบวธการออกแบบการฝกอบรม ซงควรจะเขาใจทฤษฎการเรยนร วตถประสงคเฉพาะของการเรยนร บคลกลกษณะของผเรยน และพจารณาถงการน าไปปฏบตไดจรง การฝกอบรมภาวะผน า มแนวโนมทจะประสบความส าเรจ ถามการออกแบบ และมการน าไปใชอยางสอดคลองกบงานวจยทเกยวของ โดยเฉพาะกบกระบวนการเรยนร และเทคนคการฝกอบรมทเหมาะสม วธการพฒนาภาวะผน า McCauley (1986) ไดวเคราะหและสงเคราะหรายงานการวจยเกยวกบการพฒนาภาวะผน า สรปวธการในการพฒนาภาวะผน าม 4 วธ คอ 1. การเรยนรจากการท างาน การเปนผน าสามารถเรยนรไดจากการท างาน งานท ทาทายมากเทาใดยอมเรยนรมากขนเทานน ในระบบราชการนนแตละต าแหนงเปนงานททาทายในระดบทแตกตางกน ดงนน ผบรหารจงตองเรยนรภาวะผน าในระดบทแตกตางกนดวยงานททาทายจะกระตนใหคนมความคดรเรมสรางสรรคและท างานดขน ขณะเดยวกนงานททาทายจะท าใหระดบความเครยดสงขนซงท าใหผบรหารไดเรยนรวธการจดการกบความเครยด การท างานททาทายท าใหมผลงานจะชวยสงเสรมใหมความกาวหนาในอาชพ 2. การเรยนรจากผอน การเปนผน าสามารถเรยนรไดจากคนอน เชน เพอนรวมงาน ผใตบงคบบญชา ผบงคบบญชา เปนตน ในองคการทมหลายระดบนน ผบงคบบญชาจะเปนแหลงส าคญของการเรยนรเพราะจะเปนตวแบบของบทบาท ทงในดานดและดานไมด และเปนแหลงทจะใหขอมลยอนกลบ ผบงคบบญชาสามารถมอบหมายงานททาทายใหท า เพอนรวมงานและผใตบงคบบญชากจะเปนแหลงของขอมลเปนทรพยากร และใหขอมลยอนกลบในการท างาน ดงนน ภาวะผน าจงสามารถพฒนาไดโดยอาศยการเรยนรจากผอน 3. การเรยนรจากความผดพลาด การเรยนรจากความผดพลาดหรอผดเปนครเปนอกวธการหนงในการพฒนาภาวะผน า มงานวจยทแสดงวาความผดพลาดท าใหบคคลตระหนกถง

98

ขอจ ากดของตนเอง รจดออนของตนเอง สามารถวเคราะหพฤตกรรมของตนเองหาทางปรบปรงและพฒนาขน 4. การเรยนรจากการฝกอบรม การฝกอบรมเปนวธการทส าคญอกวธหนงในการพฒนาภาวะผน า มงานวจยตาง ๆ ยนยนวาภาวะผน าสามารถเกดขนไดจากการฝกอบรมการฝกอบรมภาวะผน านนจะชวยใหผบรหารเขาใจสถานการณและเขาใจวธการทจะควบคมกจกรรมของกลม การฝกอบรมจะชวยใหความร รกระบวนการในการน าและรจกเทคนคทจะปรบพฤตกรรมของตนใหสอดคลองกบสถานการณ หลกสตรการฝกอบรมภาวะผน าอาจเปนหลกสตรทว ๆ ไปหรอหลกสตรทเฉพาะเจาะจงทฤษฎใดทฤษฎหนงกได Yukl (2010) ไดเสนอเทคนคหรอวธทมการใชอยางกวางขวางในการฝกอบรมภาวะผน า คอ การใชตวแบบบทบาทพฤตกรรม (Behavioral Role Modeling) กรณศกษา (Case Discussion) และการจ าลองเหตการณและเกมทางธรกจ (Business Games and Simulations) ดงรายละเอยดตอไปน 1. การใชตวแบบบทบาทพฤตกรรม (Behavioral Role Model) เปนการรวมวธการฝกอบรมแบบเกา 2 วธ คอ การสาธต และการแสดงบทบาทสมมต เทคนคนใชเพอการพฒนาทกษะในการปฏสมพนธระหวางบคคล ทฤษฎพนฐานของการใชตวแบบบทบาทพฤตกรรม อ ทฤษฎ การเรยนรทางสงคมของ Bandura ในการฝกอบรมแบบน จะมการใหผเขารบการฝกอบรมแบงเปนกลมเลกๆ และใหสงเกตการสาธตวธการจดการกบปญหาทเกยวของกบปฏสมพนธระหวางบคล (เชน การใหขอมลยอนกลบ การเตรยมการฝกสอน) จากนนผเขารบการฝกอบรมจะฝกพฤตกรรมโดยการเลนบทบาทสมมต โดยจะไมม การใหขอมลยอนกลบทเปนการคกคาม ในการฝกอบรมอาจจะม วดทศนสนๆ แสดงพฤตกรรม ทมประสทธผล หรออกทางเลอกหนง ผใหการฝกอบรมจะแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม โดยการแสดงบทบาทสมมตหนาชนเรยน รวมกบผใหการฝกอบรมหรอผเขารบการฝกอบรม คนอนๆ บางครงจะมการแสดงแบบพฤตกรรมทงดานดและดานไมด แตงานวจยทแสดงใหเหนประโยชนของพฤตกรรมดานไมด ยงไมมผลสรปทชดเจน ในโปรแกรมสวนใหญ ผใหการฝกอบรมจะอธบายวตถประสงคของการเรยนรกอนทจะแสดงบทบาทสมมต ตอจากนนผเขารบการฝกอบรมจะสงเกตพฤตกรรมของพวกเขาจากวดทศน และบางครงประเดนทจะชวยใหเกด การเรยนรจะปรากฏในพฤตกรรมทเกดขนในวดทศนนน 2. การอภปรายกรณศกษา (Case Discussion) กรณศกษาเปนการบรรยายถงเหตการณในองคการ กรณศกษามหลายแบบ จากการจดล าดบ รายละเอยดของเหตการณทเคยเกดขน และผานมาแลวเปนเวลานานหลายๆ ป สรปยอเปนเหตการณความยาวประมาณ 2-3 นาท กรณศกษาใชไดในการพฒนาทกษะดานการจดการ กรณศกษาแบบยาวสวนใหญจะเปนเรองเกยวกบ กลยทธการแขงขนขององคการ และผลการปฏบตงาน ทใชในการฝกการวเคราะหและทกษะในการ

99

ตดสนใจ ผเขารบการฝกอบรม จะวเคราะหรายละเอยดของสถานการณทางธรกจ ประยกตใชหลกการทางการจดการ และเทคนคการตดสนใจเชงคณภาพ กรณศกษาอาจจะมการอภปรายในหองรวมทงหมด หรอในกลมยอย และรายงานผลจากทเขาศกษาพบและขอเสนอแนะตางๆ การใชกลมเลก จะตองใชเวลามาก แตสมาชกจะมสวนรวมในกจกรรมมากกวา หลงจากการน าเสนอรายงานผลการศกษา จะมการประเมนและเปรยบเทยบผลกบสงทองคการไดท าจรงๆ ประโยชนประการหนงของการใชกรณศกษา คอ การเพมความเขาใจเกยวกบสถานการณทผน า หรอผบรหารก าลงเผชญหนาอย กรณศกษาสามารถแสดงใหเหนวาปญหาหรอเหตการณจะเกดกบคนทมความแตกตางกน ในดานคานยม ความสนใจ และสมมตฐานอยางไร ตวอยางเชน ความขดแยง หรอการตดสนใจทขดแยงกนอาจจะอธบายไดจากมมมองของกลมทมความหลากหลาย มการประยกตใชกรณศกษาเพมมากขน เพอความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการจดการทมประสทธผล ผเขารบการฝกอบรมจะวเคราะหรายละเอยดของการแสดงพฤตกรรมของผบรหารเพอวเคราะหถงพฤตกรรมทเหมาะสมและไมเหมาะสม แตใหค าแนะน าวาผบรหารควรจะท าอะไร กรณศกษาแบบนมกจะเปนแบบสน และเปนการศกษาดานมนษยสมพนธในมมมองดานการจดการ งานวจยทเกยวของกบการใชกรณศกษาทมประสทธผลในการฝกอบรมภาวะผน า พบวา ยงมขอจ ากดอย อยางไรกตาม มสรปขอแนะน าทเกยวกบเงอนไขทจะชวยสนบสนนใหเกดการเรยนร ดงน คอ 1) อธบายใหผเขารบการฝกอบรมเขาใจความคาดหวงอยางชดเจน อธบายวตถประสงคของกรณศกษา ประโยชนทจะไดรบ สงทคาดหวงจากผรบการฝกอบรม วธการใชและสงทผเขารบการฝกอบรมจะตองท า 2) ถามค าถามทชวยกระตนและสนบสนน ใหเกดการอภปราย ยอมรบมมมองความคดเหนทเปนทางเลอกตางๆ และหลกเลยงการครอบง าหรอชน าในการอภปราย 3) กระตนดวยค าถามหรอปญหาทมความซบซอน และการหา วธแกไขหรอทางเลอกทนาจะน ามาใชในการแกปญหา 4) ใชการวเคราะหแบบตางๆ ทยกตวอยางใหเหนวา แตละคนจะมแนวทางอยางไรในการแกปญหาทแตกตางกนไปในดานสมมตฐาน อคต และการใหความส าคญ 5) การถามค าถามผเขารบการฝกอบรมเกยวกบกรณศกษาทเกยวของกบประสบการณในงานของพวกเขา อภปรายประสบการณทรวบรวมเกยวกบกรณศกษาทจะน าไปส การเขาใจอยางลกซงหรอการหยงร และกอใหเกดกระบวนการคด และ 6) มการรวมกลมอภปรายทหลากหลาย หรอหมนเวยนผลดเปลยนกลมในการวเคราะห เพอทผเขารบการฝกอบรมจะไดเหนมมมองทแตกตางกน 3. การจ าลองเหตการณและเกมทางธรกจ (Business Games and Simulations) มการใชการจ าลองเกตการณและเกมทางธรกจในการฝกอบรมดานการจดการมานานหลายปแลว โดยใชกรณศกษา มการจ าลองเหตการณเพอใหผเขารบการฝกอบรมวเคราะหปญหา ทซบซอน และใหมการตดสนใจ กรณศกษาทมความแตกตางกนจะท าใหผเขารบการฝกอบรมไดเรยนรเกยวกบผลลพธของการตดสนใจของพวกเขา และพวกเขาจะไดรบขอมลยอนกลบ เกยวกบผลลพธของ

100

การตดสนใจ เหลานน เกมทางธรกจสวนใหญใหความส าคญกบขอมล เชงปรมาณเกยวกบการเงน และใชในการฝกการวเคราะห และการสอนการตดสนใจในโปรแกรมการฝกอบรมอยางเปนทางการ นอกจากนน เกมทางธรกจยงสามารถใชในการ ประเมนความตองการฝกอบรม ความส าเรจของระยะการฝกอบรม หรอความถกตอง ของรปแบบ การคดของผบรหารส าหรบการตดสนใจในสถานการณตางๆ เหตการณจ าลอง สวนใหญจะถกสรางเปนระบบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตทซบซอนระหวางตวแปรทส าคญทเฉพาะเจาะจงในแตละบรษท และในแตละอตสาหกรรม ผทมสวนรวมในงานแตละคน หรอในกลมยอยจะตดสนใจเกยวกบราคาสนคา การโฆษณา ผลผลต การพฒนาผลตภณฑ และการลงทน กว วงศพฒ (2550) ไดกลาวถง การพฒนาตนเองใหเปนผน าทมความรความสามารถ จะท าใหผน าเกดความมนใจในตนเองซงสามารถกระท าได 3 วธ ดงน คอ 1. การศกษา อบรม สมมนา (Seminar) ซงจะไดรบความร วทยาการใหมๆ ใหกบตนเอง 2. การศกษา (Study) ซงหมายถงการเลาเรยนเพมเตมเพอใหมวฒเพมขน ทงนเพราะผใตบงคบบญชาบางคนมวฒความรสงกวา หากสามารถไปเรยนในชนเรยนไดยอมเปนประโยชนตอตนเอง แตทงนไมควรจะเสยงาน หรอมองหาหลกสตรทใชเวลานอกเวลางาน 3. การศกษาดวยการหาประสบการณ (Learned Experience) เปนการฝกฝนตนเองใหเปนคนชางสงเกต ชางถาม เอาใจใสตองาน ท างานไมกลวความเหนอยยาก ผน าทชอบศกษาดวยตนเอง จะกอใหเกดความช านาญเฉพาะดาน รวมทงสามารถสอนคนอนได รตตกรณ จงวศาล (2556) ไดกลาวถงวธการตางๆ ส าหรบการฝกอบรมภาวะผน า เปนวธการถายทอดความร ทกษะ และเจตคต ใหแก ผรบการอบรม เพอใหผรบการอบรมไดเรยนรมากทสดในเวลาทก าหนด ชวยกระตนใหผรบการอบรมเกดความตองการทจะเรยนรมากขน ไมรสกเบอหนาย กระตอรอรน และชวยใหผรบการอบรมไดรบประสบการณจรงหรอไดรบประสบการณ การเรยนรทสอดคลองกบความตองการและชวยใหการฝกอบรมบรรลจดมงหมายตามทก าหนด ดงนน ในการสรางหรอจดโปรแกรมการฝกอบรมภาวะผน าทมประสทธผล จงควรมการเลอกใชหลายเทคนควธประกอบกนหรอมการบรณาการเทคนควธการตางๆ เขาดวยกน ในทนจะสรปเทคนคการฝกอบรมทวไปทมการใชในการพฒนาภาวะผน า ดงน 1. การบรรยาย (Lecture) เปนเทคนควธทใชในการถายทอดความรขอมล ขอเทจจรงและแนวทาง การปฏบตตางๆ โดยวทยากร เปนการสอสารทางเดยวจากวทยากรส ผรบการอบรม มขอดคอ สามารถถายทอดสาระขอมลตางๆ ใหแกผรบการอบรมจ านวนมากไดในเวลาอนรวดเรว ประหยดเวลา และทรพยากร

101

2. การอภปรายกลม (Group Discussion) เปนการแบงผรบการอบรมเปนกลมยอยๆ จ านวน ตงแต 4-6 คน และใหสมาชกในแตละกลมไดอภปรายแลกเปลยนความคดเหนหรอประสบการณ ซงกนและกน เพอหาขอสรปหรอขอเสนอแนะเกยวกบประเดนใดประเดนหนง มขอด คอ เปนวธการทสามารถรวบรวมความคดและประสบการณจากบคคลหลายฝาย ซงจะไปสการไดขอสรป หรอขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการแกปญหา และเปดโอกาสใหผรบการอบรม ไดแสดงความคดเหนของตนอยางเสร และมความสมพนธกบบคคลอน 3. การระดมสมอง (Brainstorming) เปนการประชมกลมซงเปดโอกาส และกระตนใหสมาชกทกคนไดแสดงความคดเหนอยางเสร โดยไมมขอจ ากดและการวพากษวจารณ หรอตดสนคณคาใดๆ เพอใหไดความคดทหลากหลาย และมปรมาณมากทสด ขอด เปนวธการทเหมาะสมส าหรบการระดมความคดเหน หรอหาหนทางในการแกไขปญหา โดยทกคนมสวนรวมในการแสดงความคดเหนอยาง เทาเทยมกน และเปนการฝกใหผรบการอบรมรจกการรบฟงความคดเหนซงกนและกน โดยปราศจากการตดสนหรอวพากษวจารณ 4. กรณศกษา (Case Study) เปนการก าหนดหรอการบรรยายถงสถานการณในรปของงานเขยน การบนทกเสยงหรอวดทศน เพอใหผรบการฝกอบรมศกษาอภปราย ภายใตการแนะน าของผใหการอบรม โดยสนบสนนใหผรบการอบรมไดมสวนรวมในการฝกอบรม สอนทกษะ การวเคราะหปญหา แสดงใหเหนวา เนอหาสาระของการฝกอบรมมความสมพนธเกยวของกบ สถานการณการท างานจรงอยางไร มขอดคอผรบการอบรมไดมโอกาสฝกฝนความสามารถ ในการวเคราะหปญหา ซงมความใกลเคยงกบความเปนจรง ไดมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนและเรยนรซงกนและกน 5. การแสดงบทบาทสมมต (Role Playing) เปนกจกรรมซงก าหนดใหผรบการอบรมแสดงบทบาทตามสถานการณทไดก าหนดไวหรอใหสรางขน จากนนมการอภปรายและการวเคราะห เพอพจารณาวามสงใดเกดขนบางและเพราะอะไร โดยสนบสนนใหผรบการอบรมไดฝกปฏบตทกษะตางๆ และมความเชอมนในการจดการ กบสถานการณจรง มขอด คอ ผรบการอบรมไดเรยนรดวยการทดลองปฏบตจรง และท าใหผรบการอบรมไดเหนแนวทางการปฏบตและเกดความมนใจในตนเองมากขน 6. กจกรรมกลมสมพนธ (Group Dynamics)เปนกระบวนการทใชกลมในการกระท าสงใดสงหนงรวมกนหรอแกปญหา เพอการเรยนรสงตางๆ จากการกระท าหรอประสบการณ ผรบการอบรมจะเปนผเขารวมกจกรรมดวยตนเอง ผใหการอบรมจะพยายามใหผรบการอบรมเกดการรแจงเหนจรง (Insight) หรอเกดการดลใจ (Inspiration) กจกรรมจะมงเนนการเรยนรจากการกระท า ท าใหเกดผลทางจตใจ เชน สรางความรสก ความสะเทอนใจ โดยการใชวธวเคราะหพฤตกรรมของผเรยน ใหการตชม ใหผรบการอบรมมการสะทอนกลบ (Reflection) และเกดการเรยนรดวยตนเอง

102

7. การฝกปฏบต (Exercise) เปนการน าทฤษฎหรอแนวคดตามทไดเรยนรมาทดลองปฏบตในตอนทายของการฝกอบรม ภายใตการดแลของผใหการฝกอบรม ภายใตการดแลของผใหการฝกอบรม ผใหการฝกอบรมจะเปนผเตรยมกจกรรมหรอสงทจะใหฝกปฏบตไวกอนลวงหนาหลงจากฝกอบรมทางทฤษฎมาแลว อาจมการสาธตหรอกระท าใหดกอน และใหผรบการอบรมทดลองท าตาม มขอด คอ ผรบการอบรมไดฝกปฏบตจรงๆ กอนทจะน าทกษะไปใช ผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง และเปนเทคนคทจงใจใหคนอยากเรยนรมากขน Stanford Educational Leadership Institute (2007) ไดน าเสนอวธการพฒนาผอ านวยการโรงเรยนทประสบผลส าเรจ ซงเนอหาของโปรแกรมการพฒนาจะตองมวธการทหลากหลายเพอใหเหมาะสมกบความตองการของผอบรมทเปนผใหญ และเพอใหผอ านวยการโรงเรยน หรอผทตองการจะเปนผอ านวยการโรงเรยนสามารถน าเนอหาการอบรมไปปรบใชไดกบสถานการณจรงและน าไปใชในการแกปญหาหรอเหตการณทตองตดสนใจ (Dilemmas) ทเกดขนจรง วธพฒนาไดแก 1. ฝกทดลองงานในสถานทจรง (Field-Based Internship) มการศกษาวจยทแนะน าวาผใหญจะสามารถเรยนรไดดทสดเมอไดอยในสถานการณทตองใชทกษะทจ าเปน ความร และกลยทธการแกปญหา มาแกปญหาทเกดขนในสถานการณจรง และเรยนรวธการแกปญหาดวยตนเอง ปจจบนโปรแกรมการใหหนงสอรบรองกบผอ านวยการโรงเรยน จ านวนมากกวารอยละ 90 ก าหนดใหมการฝกทดลองงานในสถานทจรง 2. เรยนรจากปญหา (Problem Based Learning) นกการศกษาสวนใหญมความเหนไปในทางเดยวกนวา การฝกอบรมทมประสทธภาพจะตองมรปแบบการเรยนการสอนทมกจกรรมและการประเมนผลทมงเนนทการฝกการพบกบปญหาและการแกปญหา การเรยนรแบบทาทายและเสมอนจรง จะท าใหนกเรยนพฒนาทศนคตและทกษะใหมๆ ทดลองกบบทบาทผน าทหลากหลายและไดฝกฝนความมระเบยบวนยในตนเอง 3. ศกษารวมกนเปนกลม (Cohort Group) การเรยนรของผใหญจะประสบความส าเรจมากทสดเมอการเรยนรนนเปนสวนหนงของกจกรรมทางสงคมทอยดวยกน ซงท าใหเพมการแลกเปลยนเรยนร เพมโอกาสทจะรวมงาน และสรางการท างานเปนกลมทดในการท างาน ผลทางบวกของการเรยนรเปนกลมยงรวมถงการรวมตวและการยอมรบ การสนบสนนทางสงคมและอารมณ แรงบนดาลใจ ความสม าเสมอ การเรยนรแบบกลม และการชวยเหลอซงกนและกน การศกษารวมกนเปนกลม สามารถชวยสรางความรแบบกลม และปจเจกบคคล ความคดสรางสรรค และการแกปญหาจากหลายมมมอง นอกจากน ยงมหลกฐานวาการศกษารวมกนเปนกลมสามารถท าใหการเรยนและการจบหลกสตรในการขอหนงสอรบรองผอ านวยการโรงเรยนดขนอกดวย

103

4. การใชระบบพเลยงหรอมผใหค าปรกษา (Mentors) การใชระบบพเลยงในการอบรมผบรหารทางการศกษาไดรบความนยมมากขนในปจจบน โดยทวไป ผใหค าปรกษาจะท างานอยในโรงเรยนทผเขารวมอบรมท างานอย อยางไรกตาม รปแบบอนกเปนไปได ในโปรแกรมการใชระบบพเลยง ผใหค าปรกษาและผรบการปรกษาจะตองตกลงรวมกนทจะประสานงานและมงท าใหแผนการพฒนาตนเองประสบความส าเรจ บทบาทของผใหค าปรกษาคอการชน าใหผเรยนคนหากลยทธในการแกปญหาทตองตดสนใจของตนเอง กระตนใหมความเชอมนตนเอง และสรางทกษะภาวะผน า โดยผใหค าปรกษาจะตองเปน (a) แบบอยาง (Modeling) (b) ครฝก (Coaching) (c) คอยๆ ลดการชวยเหลอเมอผถกใหค าปรกษามความสามารถมากขน (Gradually Removing Support as the Mentee , s Competence Increases) (d) ตงค าถามและตรวจสอบเพอใหผถกใหค าปรกษาสามารถเรยนรไดดวยตนเองและมทกษะในการแกปญหา (Questioning and Probing to Promote Self-Reflection and Problem Solving Skills) และ (e) ใหขอมลยอนกลบและใหค าแนะน า (Providing Feedback and Counsel) รงสรรค ประเสรฐศร (2544) ไดกลาวถง แนวทางในการพฒนาภาวะผน า ดงน การพฒนาภาวะผน ามกจะใชการรบรหรอความเขาใจดวยการใหการศกษา (Education) การฝกอบรม (Training) การสรางประสบการณในงาน (Job Experience) และการสอนงาน (Coaching) ตลอดจนผน าจะตองชวยพฒนาตนเองทางทกษะดานการสอสาร การพฒนาความสามารถพเศษ และการสรางโมเดลผน าทมประสทธผล ซงมองคประกอบส าคญ 2 ประการ ในการพฒนาภาวะผน าดวยตนเอง คอ 1) การสรางการรบรดวยตนเอง (Self-Awareness) 2) การสรางวนยในตนเอง (Self-Discipline) แสดงดงภาพประกอบ 14 ทมา : (DuBrin. 1998)

ภาพประกอบ 14 การพฒนาภาวะผน าดวยการใชการรบรดวยตนเองและการสรางวนยในตนเอง (Development Through Self-Awareness and Self-Discipline)

1.การพฒนาภาวะผน าดวยการสรางการรบรดวยตนเอง

(Leadership development through self –awareness)

2 การพฒนาภาวะผน าดวยการสรางวนยในตนเอง

(Leadership development through self- discipline)

104

DuBrin (2006) ไดเสนอวธการพฒนาผน าทส าคญๆ อก 3 ประการ คอ 1. การศกษา (Education) หมายถง การไดรบความร ความเขาใจในเรองใดเรองหนง ซงไมไดเกยวของกบการน าไปใชในทนท การศกษาจะชวยใหเกดประสทธผลในภาวะผน าทอยในระดบสงทงหลายมกจะเปนผทมสตปญญาระดบสง มความรด เพราะความรซงไดรบมาอยางถกตองแนนอนจากการศกษาแบบเปนทางการ และการศกษาดวยตนเองจะชวยใหผน าเหลานสามารถแกปญหาตางๆ ดวยการใชขอมลทมอยในขณะนนได 2. ประสบการณ (Experience) หมายถง ประสบการณการท างานในอดตทมบทบาทส าคญในการตดสนใจ ผน าทมประสบการณจะมความเชอวาสงตางๆ จะสามารถบรรล ผลส าเรจและขจดขอผดพลาดทเกดขนได ทศนคตนเชอวาประสบการณทมากขนของผน าท าให เขามความสามารถมากขน ดงนนประสบการณในงานจงเปนสงทสามารถชวยใหเกดประสทธผลตอภาวะผน าได ถาปราศจากประสบการณความรกจะไมสามารถเปนทกษะได 2.1 แหลงของประสบการณ (Sources of Experience) ปจจยทส าคญในการพฒนาประสบการณการท างานม 2 ปจจย ดงน 2.1.1 ความรวมมอในงาน (Work Associates) จะสามารถชวยบคคลใหพฒนาเปนผน าไดอยางมาก การสอนงานโดยทนทสามารถทจะท าใหเกดผลไดทงในดานบวกและ ดานลบทจะเกดกบรปแบบภาวะผน าทมประสทธผลทเกดขนได ผปฏบตงานอาจสงเกตวธทหวหนาเผชญปญหาดวยความรอบคอบในระหวางการประชม และจะใชเทคนคแบบเดยวกนเมอถงคราวจ าเปนตองเผชญปญหาเชนเดยวกนภายในกลม 2.1.2 ลกษณะของงาน (Task Characteristic) งานทสมพนธกบการบรหารจะสามารถชวยในการพฒนาภาวะผน า เพราะลกษณะของบทบาทของผน าจะเปนสงทมประสทธผลและสามารถท าใหผน าแกปญหาไดดวยการใชวธการใหมๆ งานทท าใหเกดการพฒนาไดดทสด คอ งานทมความซบซอนและมปญหา 2.2 ประสบการณทกวางไกล (Broad Experience) มลกษณะของภาวะผน าเปนจ านวนมากทเกดจากสถานการณ (Situation) วธปรบปรงประสทธผลใหแกภาวะผน า คอ การเพมประสบการณการบรหารในรปแบบทแตกตางกน ความยากดานภาวะผน าทมตอการบรหารจะเปน สงทชวยแนะน าไดอยางดในการเพมประสบการณการบรหารในหนาทขององคกรซงจะแตกตางกน 3. การไดรบค าแนะน าจากบคคลทอาวโสกวา (Mentoring) เปนการทผปฏบตงานทมอาวโสและมประสบการณมากกวาชวยเหลอผปฏบตงานทมอาวโสนอยกวา ใหมความกาวหนาสงขน โดยการใหค าแนะน าการชวยเหลอและการกระตนตางๆ เปรอง กมท และนคม ทาแดง (2539) ไดเสนอวธการพฒนาภาวะผน า 3 ลกษณะ โดยมรายละเอยดดงน

105

1. วธการพฒนาภาวะผน าดวยตนเอง จ าแนกเปน 1.1 วธการพฒนาภาวะผน าโดยการศกษาดวยตนเอง ซงท าโดยการคนควาคณลกษณะภาวะผน า จากแหลงวทยาการตางๆ เชน หนงสอ ตาราเกยวกบภาวะผน าและการพฒนาภาวะผน าโดยตรง เอกสาร วารสาร และนตยสารตางๆ ตลอดทงเครอขายสารสนเทศและแหลงวทยาบรการโดยทวไป ประมวลคณลกษณะทตองการ ประเมนตนเอง และเลอกพฒนาตนเองในองคประกอบทยงบกพรอง 1.2 วธการพฒนาภาวะผน าโดยการศกษาผน าตนแบบ ซงท าไดโดยการเลอกผน าตนแบบอาจพจารณาเลอกจากผน าทไดรบรางวลหรอทมความส าเรจในงานอาชพสงซงควรเปนบคคลในทองถนหรอใกลชดพอทจะตดตามศกษาพฤตกรรมของเขาได และพยายามฝกฝนตนเองโดยเลยนแบบพฤตกรรมของผน าตนแบบในสวนทตนยงขาด 1.3 วธการพฒนาภาวะผน าโดยตงเจตนา ซงจะด าเนนการหลงจากไดมการประเมนตนเองจนทราบแลววามความบกพรองหรอมจดออนในขอใดแลวพจารณาหาสาเหตของจดออนนนเพอก าหนดแนวทางในการพฒนาตนเอง โดยก าหนดชวงเวลาและพฤตกรรมทจะพยามยามฝกฝนตนเอง ซงอาจท าไดโดยการอาสาเขาไปท างานหรอทาหนาทในสวนทเหนวาเกยวของกบพฤตกรรมกาลงฝกตนเองอยหรอโดยการพจารณาจากคณลกษณะเดนของตนเองวาไดผานการพฒนาลกษณะเดนนนๆ มาอยางไรแลวเลอกพฒนาคณลกษณะทขาดโดยวธเดมของตน 1.4 วธการพฒนาภาวะผน าดวยตนเองในงานหรอในชวตประจ าวน โดยวธตงใจปฏบตงานในหนาทอยางเตมความสามารถใหไดผลงานมากทสดเทาทจะท าไดอยางเสมอตนเสมอปลาย พยายามอาสาเขาไปชวยแนะน าชวยเหลอเพอนรวมงานเพอผลของงานโดยไมค านงวาเปนหนาทรบผดชอบของใคร แตตองระวงไมใหเพอนรวมงานเกดความรสกวาถกเขาไปกาวกายงานในหนาทของเขา วธนสามารถพฒนาใหเปนลกษณะนสยประจ าตวกจะสามารถพฒนาภาวะผน าใหเพมพนและมนคงตลอดไปได 2. วธพฒนาภาวะผน าโดยผอน เปนการพฒนาโดยองคการทมความช านาญในการพฒนาทรพยากรมนษยโดยเฉพาะ จ าแนกเปน 2.1 วธการพฒนาภาวะผน าโดยองคการพฒนาทรพยากรมนษย องคการพฒนาทรพยากรมนษยสวนมากเปนสถาบน ศนยหรอองคการทเกยวของกบการฝกอบรม มวตถประสงคเพอพฒนาภาวะผน าโดยเฉพาะ เชน ศนยฝกอบรมภาวะผน า สถาบนพฒนาภาวะผน า เปนตน องคการเหลานจะพฒนาภาวะผน า โดยการฝกอบรมแบบตางๆ เชน การฝกอบรมเชงปฏบตการ การฝกอบรมแบบ โครงการฝกอบรมแบบแกปญหา การฝกอบรมแบบจ าลองสถานการณ 2.2 วธการพฒนาภาวะผน าโดยหนวยงานในองคการ องคการตางๆ ของรฐและเอกชนสวนมากจะมหนวยงานภายในท าหนาทเกยวกบการพฒนาบคลากรในองคการของตน

106

อกสวนเปนการฝกอบรมเพอการพฒนาขดความสามารถในการท างานของบคลากร โดยเฉพาะ การฝกอบรมเพอเตรยมการใหบคลากรเขาสต าแหนงหรอการเปลยนต าแหนง มกเปนการฝกอบรมวธการท างานตามขนตอน การฝกอบรมเพอเขาสต าแหนงหรอการเปลยนต าแหนงของบคลากรในองคการตางๆ จงเปนการพฒนาภาวะผน าไปในตวดวยเสมอ 2.3 วธการพฒนาภาวะผน าโดยการฝกอบรมแบบจลภาค การฝกอบรมแบบจลภาคเปนวธการทองคการพฒนาภาวะผน าใชเปนวธฝกอบรมวธหนง มขนตอนการฝกอบรม 9 ขน คอ 2.3.1 ขนศกษาคณลกษณะภาวะผน า เปนขนศกษาใหมความร ความเขาใจในรายละเอยดของคณลกษณะภาวะผน า 2.3.2 ขนก าหนดศกษาคณลกษณะทตองการฝก เปนขนทตองมการประเมนตนเองหรอประเมนภาวะผน า โดยวธใดวธหนงใหทราบวาผทจะฝกนนขาดคณลกษณะขอใด และมความจ าเปนกอนหลงมากนอยเพยงใด 2.3.3 ขนเตรยมสถานการณการฝก เปนขนเลอกและเตรยมสถานการณ การฝกใหสอดคลองกบคณลกษณะทจะฝกซงก าหนดไวแลว 2.3.4 ขนน าเสนอสถานการณการฝก น าเสนอใหผรบการฝกรวมกนศกษา สงเกต และบนทกขอมลไว 2.3.5 ขนวเคราะหสถานการณ เปนการรวมกนวเคราะหขอมลตางๆ ทไดมาเพอจดเดน จดดอยของเหตการณ ตลอดทงแนวทางการฝกปฏบตเพอใหเกดทกษะละความสามารถตามทน าเสนอในสถานการณ 2.3.6 ขนฝกปฏบต เปนขนทผเขารบการฝกอบรมลงมอปฏบตตนตามแผน กจกรรมการฝกปฏบตทเตรยมไวแลว 2.3.7 ขนบนทกพฤตกรรมและผลของการปฏบต ขนนจะตองดาเนนการพรอมกบขนฝกปฏบต อาจบนทกโดยเพอนผเขารบการฝกหรอบนทกดวยเครองมอ เชน เครองเทปบนทกภาพ 2.3.8 ขนวเคราะหพฤตกรรมและผลของการปฏบตและใหขอมลยอนกลบ ซงจะตองรวมกนวเคราะหทงตวผฝก ผรวมฝก และวทยากร เพอใหไดแนวทางในการปรบปรงแกไขใหดขน 2.3.9 ขนปฏบตซ า หลงจากไดแนวทางในการปรบปรงแกไขจากขนวเคราะหพฤตกรรมและผลของการปฏบตแลว ผฝกกเตรยมการและฝกซ าอกครง และวนไปในขนบนทกพฤตกรรมและผลของการปฏบต กระทงไดผลในขนวเคราะหพฤตกรรมและผลของการปฏบตเปนทพอใจกจะเปนการจบการฝกคณลกษณะทก าหนดขน

107

Ronald and Angela (2007) ไดมงเนนพฒนาผน าโดยใชรปแบบการพฒนา ดงน 1. การเขาเรยนและอบรม 2. การเรยนเพมเตมจากสถาบนอน 3. การประชม 4. การประชมปฏบตการ 5. การประชมทมงาน 6. การท างานในรปคณะกรรมการ 7. การพฒนาโดยการอานหนงสอใหเปนมออาชพ 8. การประชมของบคลากร 9. กจกรรมภาคสนาม 10. การเดนทางไปดงาน 11. การอยคายพกแรม 12. ประสบการณการท างาน 13. การแลกเปลยน 14. การคนควาวจย 15. การเขยน 16. การท างานแบบมออาชพ 17. ประสบการณ 18. การเยยมและการสาธต 190 การท างานในองคกรและชมชน Mejia, Balkin and Cardy (1995) ; Noe, Hollenbeck, Gerhart and Wright (2012) ; ณฏฐพนธ เขจรนนทน (2551) ; สมมา รธนธย (2553) ; อ านาจ ธระวนช (2553) และ เพชร รปะวเชตร (2554) ไดเสนอวธการพฒนาบคคลากรในองคกรเพอใหเปนบคคลแหงการเรยนรดงตอไปน 1. การศกษาดงาน

2. การศกษากรณพเศษ 3. การแสดงบทบาทสมมต 4. การสาธต 5. การสรางสถานการณจ าลอง 6. การสมมนาเชงปฏบตการ 7. การฝกอบรมปฏบตการ

108

8. การเรยนรจากแบบอยางทดของคนอน 9. การเรยนรจากงาน 10. การใชโปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน 11. การเปนพเลยงและสอนงาน

จากการศกษาเอกสารเกยวกบวธพฒนาภาวะผน าการเรยนร ผวจยไดสงเคราะหเอกสารตามตารางตอไปน

ตาราง 15 การสงเคราะหวธพฒนาภาวะผน าการเรยนร


วธพฒนา ภาวะผน า การเรยนร

McC

aule

y (19

86)

Meji

a,Bal

kin a

nd C

ardy

(199

5)

DuBin

(200

4)

Stan

ford

Edu

catio

nal L

eade

rship

Insti

tute

(200

7)

Rona

ld W

.and

Ange

la(20

07)

Yukl(

2010

)

Noe

Holle

nbec

k, Ge

rhar

t and

Wrig

ht (2

012)

เปรอ

ง กม

ทและ

นคม

ทาแ

ดง (2

539)

รงสร

รค ป

ระเส

รญศร

(254

4)

กว ว

งศพฒ

(255

0)

ณฏฐ

พนธ เ

ขจรน

นทน

(2551

)

สมมา

รธน

ธย (2

553)

อ านา

จ ธร

ะวนช

(255

3)

เพชร

รปะ

วเชตร

(255

4)

รตตก

รณ จ

งวศา

ล (2

556)

ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

1. การเรยนรจากการท างาน/การเรยนรจากงาน/ฝกทดลองงานในสถานทจรง/ประสบการณการท างาน/กจกรรมภาคสนาม/การท างานแบบมออาชพ

11

2. การเรยนรจากการฝกอบรม/การฝกอบรมปฏบตการ/การสมมนาเชงปฏบตการ/การประชมปฏบตการ

11

3. การศกษากรณพเศษ/การอภปรายกรณศกษา/การอภปรายกลม

8

109




McC

aule

y (19

86)

Meji

a,Bal

kin a

nd C

ardy

(199

5)

DuBin

(200

4)

Stan

ford

Edu

catio

nal L

eade

rship

Insti

tute

(200

7)

Rona

ld W

.and

Ange

la(20

07)

Yukl(

2010

)

Noe

Holle

nbec

k, Ge

rhar

t and

Wrig

ht (2

012)

เปรอ

ง กม

ทและ

นคม

ทาแ

ดง (2

539)

รงสร

รค ป

ระเส

รญศร

(254

4)

กว ว

งศพฒ

(255

0)

ณฏฐ

พนธ เ

ขจรน

นทน

(2551

)

สมมา

รธน

ธย (2

553)

อ านา

จ ธร

ะวนช

(255

3)

เพชร

รปะ

วเชตร

(255

4)

รตตก

รณ จ

งวศา

ล (2

556)

ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

4. การเรยนรจากผอน/การเรยนรจากแบบอยางทดของคนอน

7

5. การศกษาดงาน 7

6. การแสดงบทบาทสมมต 7 7. การสาธต/การเยยม 7

8. การสรางสถานการณจ าลอง/การฝกปฏบต 7

9. การศกษา/การเขยน/การคนควาวจย/การอานหนงสอใหเปนมออาชพ 4 10.การเปนพเลยงและการสอนงาน/การไดรบค าแนะน าจากบคคลทอาวโสกวา 3 11. ศกษารวมกนเปนกลม/การประชม/ประชมทมงาน/การประชมของบคลากร/การแลกเปลยน/การบรรยาย/การระดมสมอง

3

110




McC

aule

y (19

86)

Meji

a,Bal

kin a

nd C

ardy

(199

5)

DuBin

(200

4)

Stan

ford

Edu

catio

nal L

eade

rship

Insti

tute

(200

7)

Rona

ld W

.and

Ange

la(20

07)

Yukl(

2010

)

Noe

Holle

nbec

k, Ge

rhar

t and

Wrig

ht (2

012)

เปรอ

ง กม

ทและ

นคม

ทาแ

ดง (2

539)

รงสร

รค ป

ระเส

รญศร

(254

4)

กว ว

งศพฒ

(255

0)

ณฏฐ

พนธ เ

ขจรน

นทน

(2551

)

สมมา

รธน

ธย (2

553)

อ านา

จ ธร

ะวนช

(255

3)

เพชร

รปะ

วเชตร

(255

4)

รตตก

รณ จ

งวศา

ล (2

556)

ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

12. การเรยนรจากความผดพลาด/เรยนรจากปญหา

2

13. การใชโปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน

1

14. การสรางการรบรดวยตนเอง 1

15. การสรางวนยในตนเอง 1 16. การท างานในรปคณะกรรมการ 1

จากการสงเคราะหเอกสาร แนวคดทฤษฎจากนกวชาการทเกยวกบการพฒนาภาวะผน า ผวจยไดประยกตเอาแนวคดทฤษฎดงกลาวไปเปนกรอบแนวคดในการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาซงสามารถสรปไดดงน 1. กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง (Self-Learning) 2. การอบรมปฏบตการ (Workshop) 3. การระดมสมอง (Brainstorming) 4. การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) และ 5. การสรปองคความร (Knowledge Formation)

111

1. กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง (Self-Learning) การเรยนรดวยตนเอง คอ กระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ ความตองการ และความถนดมเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการเรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะด าเนนการดวยตนเองหรอรวมมอชวยเหลอกบผอนหรอไมกได วตถประสงคการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรดวยตนเองเปนคณลกษณะทส าคญตอการด าเนนชวตทมประสทธภาพ ซงมความจ าเปนอยางยงส าหรบการศกษาในปจจบนทจะตองมสงเสรมใหบคคลมคณลกษณะของ การชน าตนเองในการเรยนรเพอใหบคคลมประสบการณ และมศกยภาพในการแสวงหาความร เพอเปนพนฐานในการศกษาตลอดชวตตอไป การเรยนรดวยตนเองมลกษณะดงน (พชร พลาวงศ, 2536) 1. Availability วธเรยนชนดนจะเรยน เมอไรทไหน กไดตามความพอใจโดยเลอกเรยนตามเวลาทผเรยนวาง ท าใหผเรยนเรยนไดอยางมประสทธภาพ แตกตางจากผเรยนบางคนท าใหการเรยนลมเหลวได 2. Self-Paced เมอผเรยนเลอกสถานทไดตามความพอใจแลวผเรยนจะใชเวลาในการท าความเขาใจบทเรยนไดเตมทบางคนอาจใชเวลา 1 ชวโมงตอหนงบทเรยน บางคนอาจใชเวลา 5 ชวโมงกได แตประสทธภาพเทากน คอ เขาใจทงบทเรยน เนองจากความสามารถในการรบรของผเรยนแตละคนยอมไมเทากน 3. Objectives แบบเรยนทผเรยนเรยนดวยตนเอง ตองบอกวตถประสงคในแตละบทไวใหชดเจนเพราะถาผเรยนสามารถตอบค าถามของวตถประสงคไดทงหมดแสดงวาผเรยนเขาใจบทเรยนนน ๆ 4. Interaction การมปฏสมพนธกนในขณะเรยน ชวยใหผเรยนสนกกบการเรยน โดยผสอนอาจชแนะหรอใหการปรกษาเกยวกบการวางแผนกจกรรมการเรยน 5. Tutor Help ผสอนมหนาทใหความชวยเหลอในการเรยนรแกผเรยน 6. Test as Learning Situation ในบทเรยนหนง ๆ จะมแบบทดสอบ ซงใชเปนเครองมอวดตามวตถประสงค ไมใชการประเมนผลการเรยนเพอใหผเรยนสอบไดหรอตก หรอในภาคปฏบตอาจใชวธทดสอบเปนรายบคคล 7. การเลอกวธเรยน ผเรยนแตละคนยอมมวธเรยนแบบทตนชอบ ฉะนนผเรยนสามารถเลอกวธเรยนทเหมาะกบตนเองขณะเดยวกนผเรยนกมอสระในการเลอกเรยนบทเรยนกอนหลงไดการเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนวธการเรยนรทท าใหผเรยน มความตระหนกและรบผดชอบตอแผนการเรยนของตนเอง ผเรยนจะท าการวางแผนและก าหนด

112

กจกรรมการเรยนร เลอกแหลงขอมลเลอกวธการเรยนร และการประเมนผลดวยตนเอง โดยจะมผชวยเหลอหรอไมมผชวยเหลอกไดรปแบบกจกรรมทสงเสรมการเรยนรดวยตนเอง วฒนาพร ระงบทกข (2545) ไดเสนอหลกการจดการเรยนรเพอสงเสรมการเรยนรดวยตนเอง ดงน 1. ศกษาผเรยนเปนรายบคคล เนองจากผเรยนแตละคนมความแตกตางกน ทงในดานความสามารถในการเรยนร วธการเรยนร เจตคต ฯลฯ ดงนน การจดการเรยนรจงตองค านงถงความแตกตางระหวางบคคล โดยเฉพาะอยางยงดานความสามารถในการเรยนร และวธการเรยนร โดยจดการเรยนร เนอหา และสอทเออตอการเรยนรรายบคคล รวมทงเปดโอกาสใหผเรยน ไดน าเอาประสบการณของตนมาใชในการเรยนรดวย 2. จดใหผเรยนมสวนรบผดชอบในการเรยน การเรยนรจะเกดขนไดดเมอผเรยน มสวนรวมรบผดชอบการเรยนรของตนเอง ดงนน การจดการเรยนรจงควรเปดโอกาสใหผเรยน มบทบาทตงแต การวางแผนก าหนดเปาหมายการเรยนทสอดคลองกบความตองการของตน หรอกลมการก าหนดกจกรรมการเรยนร สอการเรยน การเลอกใชวธการเรยนรการใชแหลงขอมล ตลอดจนถงการประเมนผลการเรยนของตน 3. พฒนาทกษะการเรยนรของผเรยน การจดการเรยนรเพอสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเองจ าเปนอยางยงทผเรยนจะตองไดรบการฝกใหมทกษะและยทธศาสตรการเรยนรทจ าเปนตอการเรยนรดวยตนเอง เชน การบนทกขอความ การจดประเภทหมวดหม การสงเกต การแสวงหาและใชแหลงความร เทคโนโลยและสอทสนบสนนการเรยนรวมทงเปดโอกาสใหผเรยนไดมประสบการณในการตดสนใจ แกปญหาก าหนดแนวทางการเรยนร และเลอกวธการเรยนรทเหมาะสมกบตนเอง 4. พฒนาทกษะการเรยนรรวมกบผอน การเรยนรดวยตนเองไมไดหมายความวาผเรยนตองเรยนคนเดยว โดยไมมชนเรยนหรอเพอนเรยน ยกเวนการเรยนแบบรายบคคล โดยทวไปแลว ในการเรยนรดวยตนเองผเรยนจะไดท างานรวมกบเพอน กบครและบคคลอนๆ ทเกยวของดงนนจงตองพฒนาทกษะการเรยนรรวมกบผอนใหกบผเรยนเพอใหรจกการท างานเปนทม โดยเฉพาะ อยางยงการท ากจกรรมกลมรวมกบเพอนทมความรความสามารถ ทกษะเจตคตทแตกตางกน เพอใหสามารถแลกเปลยนเรยนร และแบงหนาทความรบผดชอบในกระบวนการเรยนร 5. พฒนาทกษะการประเมนตนเอง และการรวมมอกนประเมนในการเรยนรดวยตนเอง ผเรยนเปนผมบทบาทส าคญในการประเมนการเรยนร ดงนน จงตองพฒนาทกษะการประเมนใหแกผเรยน และสรางความเขาใจใหแกผเรยนวา การประเมนตนเองเปนสวนหนงของระบบประเมนผล รวมทงยอมรบผลการประเมนจากผอนดวย นอกจากนตองจดใหผเรยนไดรบประสบการณการประเมนผลหลาย ๆ รปแบบ

113

6. จดปจจยสนบสนนการเรยนรดวยตนเองของผเรยน สภาพแวดลอมเปนปจจยส าคญอยางหนงในการเรยนรดวยตนเอง ดงนนบรเวณในโรงเรยนจงตองจดใหเปนแหลงความรทนกเรยนจะคนควาดวยตนเองได เชน ศนยวทยาการ บทเรยนส าเรจรป ชดการสอน ฯลฯ รวมทงบคลากร เชน ครประจ าศนยวทยบรการทชวยอ านวยความสะดวกและแนะน าเมอผเรยนตองการดงนน หลกการจดการเรยนรเพอสงเสรมการเรยนรดวยตนเองผจดกจกรรมตองศกษาผเรยนเปนรายบคคล จดใหผเรยนมสวนรบผดชอบในการเรยน พฒนาทกษะการเรยนรของผเรยน พฒนาทกษะการเรยนรรวมกบผอน พฒนาทกษะการประเมนตนเอง และการรวมมอกนประเมนและจดปจจยสนบสนนการเรยนรดวยตนเองของผเรยน 2. การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) หทยา อนทรเชง (2559) การประชมเชงปฏบตการ เปนรปแบบหนงของการฝกอบรม ทชวยใหผเขารบการประชม เกดการเรยนรตามวตถประสงคของการประชมนนๆ อยางมประสทธภาพ เพราะการฝกอบรมนเนนทงดานวชาการ หรอทฤษฎและดานปฏบต โดยค านงถง การเสรมสรางใหผเขารบการอบรมน าสงทตนเรยนรนนมาปฏบต ในสถานการณท างานอนแทจรง ของเขาได ผรบผดชอบการอบรม มหนาทดงตอไปน 1 เตรยมการประชม เพอการจดการอบรมเชงปฏบตการ ตงแตการประชมขนตน ออกหนงสอเชญประชมใหเปนทเรยบรอย และจดบนทกพรอมจดท ารายงานการประชม 2 ดแลการจดสถานทประชม ใหเรยบรอย 3 เตรยมการจดการประชมเชงปฏบตการในเรองของเอกสารทจะตองท าใหเสรจ กอนการจดการประชมเชงปฏบตการ ไดแก โครงการ ก าหนดการ หนงสอเชญวทยากรทงภายในภายนอกรวมถงผเขารวมการประชมเชงปฏบตการ และผใหการสนบสนน 4 เตรยมเอกสารและเครองมอเครองใช เชน อปกรณส านกงาน เปนตน 5 เตรยมค าสงแตงตงคณะกรรมการการด าเนนการ 6 เตรยมท าหนงสอขออนมตงบประมาณ 7 ตดตอประสานงานกบเจาหนาทหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน การเงน งานพสด และวทยบรการ 8 เตรยมรางค ากลาวเปด-ปด การสมมนา 9 เตรยมหนงสอขออนญาตใชสถานท ขอยมวสด-อปกรณจากแผนกตางๆ หรอจากหนวยงานอน 10 เตรยมท าเอกสารเกยวกบการจดอบรมทงหมด 11 เตรยมเอกสารท าเรองเบกจายเงน (สงคนเงนกรณมเงนเหลอ)

114

ทมา : หทยา อนเชง (2559)

ภาพประกอบ 15 การอบรมปฏบตการ โดยใชกระบวนการ PDCA 1. P คอ Plan (การวางแผน) หมายถง การก าหนดเปาหมาย/วตถประสงคในการด าเนนงานและขนตอนทจ าเปนเพอใหการด าเนนงาน บรรลเปาหมายทวางแผนไว เชน การวางแผนขนตอนในการจดโครงการฝกอบรมเชงปฏบตการ โดยตองมการแบงขนตอนออกเปน 3 ขนตอน คอ 1 ขนตอนกอนการจดโครงการฝกอบรมฯ 2 ขนการด าเนนงานระหวางการจดโครงการฝกอบรมฯ และ 3 ขนตอนหลงการจดโครงการฝกอบรมฯ ซงในแตละขนตอนกตองแยกยอยตามแผนและงานทไดก าหนดไว 2. D คอ Do (ปฏบต/ลงมอท า) หมายถง การปฏบตตามขนตอนทไดก าหนดเปาหมาย/วตถประสงคไว เชน ขนตอนกอนการจดโครงการฝกอบรมฯ ประกอบไปดวย การวางแผนการจดโครงการ (ส ารวจหวขอและประเดนส าคญตางๆ/ทรพยากรในดานบคคล) การเขยนโครงการ การตงคณะกรรมการในการด าเนนการ ขนตอนในการเตรยมงาน และสรปผลกอนการด าเนนงาน ซงหากปฏบตตามแผนหรอขนตอนทวางแผน ไดอยางถกตอง จะท าใหด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและถกตองตามขนตอน 3 C. คอ Check (การตรวจสอบ) หมายถง การประเมนผลการปฏบตงานในขนตอนแรกวาไดมการปฏบตตามแผนทวางไว หรอไม หรอเกดปญหาขนในระหวางการปฏบตการหรอไม เพราะหากเกดปญหาจะท าใหประสทธภาพและคณภาพของการด าเนนงานลดลง ดงนน ขนตอนของการ

• การน าไปปฏบต (Do) ปฏบต ด าเนนการตามกระบวนการตางๆ ทก าหนดไว

• การตดตาม (Check) ตรวจตดตาม ตรวจสอบ และวดผลกระบวนการท างานวาเปนไปตามแผนท างานและเปาหมาย

• การวางแผน (Plan) ก าหนดเปาหมายและกระบวนการตางๆ ทจ าเปนเพอใหไดผลลพธตามความตองการ

• การด าเนนการ (Act) ด าเนนการปรบปรงสมรรถนะของกระบวนการอยางตอเนอง

Act Plan

Do Check

115

ตรวจสอบจงเปนขนตอนทส าคญ ซงจะท าใหทราบถงปญหา และอปสรรคตางๆ ทเกดขนในการด าเนนงาน เชน หองประชมมขนาดไมเพยงพอตอผเขาอบรม หรอ เกดสถานการณทไมปลอดภยตอผเขาอบรม (เชน การปดถนน เปนตน) 4. A คอ Act (การปรบปรง) หมายถง วธการด าเนนงานเพอแกไขปญหาทเกดขนหลงจากการตรวจสอบ คอ เมอทราบถงสาเหตทเกดขนหลงจากการตรวจสอบ คอ เมอทราบถงสาเหตทแทจรงของปญหา ตองมวธการด าเนนการแกไขปญหาทเกดขน เพอปองกนไมใหปญหาเกดซ าอกในอนาคต เชน ขนาดหองประชม ไมเพยงพอตอจ านวนผเขาอบรมฯ ท าการแกไขปญหา โดยการยายหองประชมทมขนาดใหญกวา หรอแบงกลมผเขาอบรมใหเพยงพอกบขนาดของหอง หรอในกรณเกดเหตการณทไมนาไววางใจ จะท าใหจ านวนของผเขาอบรมนอยลง แกไขปญหา โดยการใหความมนใจกบผเขาอบรมฯ รวมถงขอมลทถกตองเกยวกบสถานการณนนๆ เปนตน

ตาราง 16 ขนตอนการจดการอบรมเชงปฏบตการ

ขนตอนการจดการอบรมเชงปฏบตการ ขนตอนท 1

การเตรยมการกอนการจดอบรมเชงปฏบตการ

ขนตอนท 2 การด าเนนการระหวางการจด

อบรมเชงปฏบตการ

ขนตอนท 3 การด าเนนการหลงการจดอบรมเชงปฏบตการ

ส ารวจหวขอและประเดนปญหา (swot analysis) 2 เขยนโครงการจดอบรมเชงปฏบตการ 3 ตงคณะกรรมการในการด าเนนการ 4 ขนตอนการเตรยมการด าเนนงาน 5 ประชมสรปผลกอนการด าเนนงาน

1 ลงทะเบยน 2 พธเปด 3 แบงกลมยอยจดการอบรม (ภาคปฏบต) ขนอยกบจ านวนผเขาอบรม 4 สรปผลการอบรมของผเขาอบรมในแตละวน (ปญหา) 5 พธเปดการจดอบรมเชงปฏบตการ

1 รายงานผบงคบบญชา 2 รายงานหนวยงานทเกยวของ เชน งานการเงนและงานพสด 3 ประชมสรปผลการจดการอบรมเชงปฏบตการ

116

ขนตอนการเตรยมการด าเนนงาน 1. การประชาสมพนธใหผทเขารวมการอบรมโครงการเชงปฏบตการทราบ เชน การสงหนงสอ ประชาสมพนธ แผนพบ/โบชวร หนาเวบไซดขององคกร/หนวยงานและอเมล การประชาสมพนธ ผานชองทางออนไลน เชน Facebook และ Line เปนตน 2. ตดตอประสานงานกบวทยากร ทจะมาใหความรแกผเขารวมอบรมทงวทยากรหลกและวทยากรส ารอง (บรรยายและปฏบต) ดวยวาจาหรอตดตอผานทางอเมลกอน พรอมทงชแจงรายละเอยด วตถประสงคเบองตนของการจดการอบรมโครงการอบรมเชงปฏบตการ รวมถง วน เวลา สถานท จ านวนผเขารวมอบรม หวขอทจะใหวทยากรบรรยายทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต และก าหนดการเบองตน เพอใหวทยากรสามารถเตรยมตวลวงหนา 3. ท าหนงสอเชญวทยากรและขออนญาตผบงคบบญชาของวทยากรพรอมกบสงก าหนดการอบรม โครงการอบรมเชงปฏบตการ ใหวทยากรเปนลายลกษณอกษร 4. ประสานงานกบวทยากรเพออ านวยความสะดวก เชน ดานการเดนทาง ทพกและอนๆ 5. ตดตอประสานกบทางทพก/โรงแรม เพอสอบถามอตราคาทพก รวมถงการออกใบเสนอราคาทพก/โรงแรมตอคน (ส าหรบผเขาอบรม) 6. ท าหนงสอเชญผเขารวมอบรม โครงการอบรมปฏบตการไปยงหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน เปนตน เชน อธการบด ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา ผอ านวยการโรงเรยน คณบด โดยมเอกสารแนบดงน 6.1 หนงสออนมต 6.2 หนงสอเชญผเขารวมอบรม โครงการอบรมเชงปฏบตการ โดยเรยนถง ผบงคบบญชา เชน ผอ านวยการ หวหนากลม หวหนาหองปฏบตการ เปนตน 6.3 โครงการอบรมเชงปฏบตการ ซงประกอบดวย ชอโครงการ ผรบผดชอบโครงการ หลกการ และเหตผล วตถประสงค กลมเปาหมายหรอผเขารวมการอบรม ระยะเวลา สถานท คาลงทะเบยน ผลทคาดวาจะไดรบ ขนตอนการด าเนนการระหวางการอบรมเชงปฏบตการ 1. ขนตอนการลงทะเบยน 1.1 แบงผเขาอบรมตามจ านวนกลมใหเทากน 1.2 เรยงรายชอตามตวอกษร 1.3 ใชสญลกษณสมาชวยในการแบงกลม ลงทะเบยน และวทยากร เพอความสะดวกในการดแลและการจดจ ากลมของผเขาอบรม

117

ขนตอนการด าเนนการหลงการจดอบรมเชงปฏบตการ 1. รายงานผบงคบบญชา (หวหนาภาควชาฯ) 2. รายงานหนวยงานทเกยวของ เชน งานคลงและงานพสด (เบกจายเงน, เอกสาร การเบกเงน เปนตน) ตามระเบยบงานคลงและงานพสด 3. ประชมสรปผลการจดการอบรมเชงปฏบตการ (ในทประชม) 3.1 รายรบ-รายจาย 3.2 วเคราะหขอด-ขอเสย (แบบสอบถาม) 3.3 แนวทางการแกไขปญหาทเกดขน 3. การระดมสมอง (Brainstorming) คอ การแสดงความคดเหนรวมกนระหวางสมาชกในกลม เพอเปนแนวทางสการวางแผนการด าเนนการ, การคนหาสาเหตของปญหา เพอใหสมาชกในกลมเสนอแนวความคดใหมๆ ขนมาประโยชน-เมอตองการตงหวขอของปญหา-เมอตองการวเคราะหปญหา-เมอตองการหาแนวทางในการแกไขปญหาทเกดขน ขนตอนในการระดมความคดเหน 1. ก าหนดหนาทของสมาชกในกลม - ก าหนดผน าวงประชมและผจดบนทก 2. ระดมความคด - บนทกทกความคดทเสนอโดยไมอภปราย 3. จดเรยงเนอหา - ใหเปนหมวดหม 4. สรปผล - เลอกแนวความคดทสอดรบกบโจทย ไปด าเนนการ แนวทางการระดมสมองทด 1. เปดโอกาสใหสมาชกทกคน ไดแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ 2. รบฟงความคดเหนของผอน 3. เนนใหมปรมาณของความคดเหน ใหออกมายงมากยงด โดยทยงไมตองพจารณาขอเทจจรงและเหตผล (Free Thinking) 4. พยายามใหสมาชกมแนวความคดออกมาหลากหลาย 5. ไมควรมการวพากษวจารณขอดขอดอยของความคดเหนทถกเสนอขนมา ในระหวางทมการแสดงความคดเหน 4. การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) คอ การทกลมคนทมความสนใจในเรองใดเรองหนงรวมกน มารวมตวกนและแลกเปลยนเรยนร ดวยความสมครใจเพอรวมสรางความเขาใจหรอพฒนาแนวปฏบตในเรองนนๆ

118

องคประกอบหลกทส าคญๆ ของการแลกเปลยนเรยนร (Kowledge Sharing) มอยดวยกน 3 องคประกอบ ไดแก คน (People) ถอวาเปนองคประกอบทส าคญทสด เพราะเปนแหลงศนยรวมของความรทสมควรน าออกมาแบงปนเปนอยางยง โดยกควรจะเปนคนทมความรจากการปฏบตจรง และอยากจะมาแบงปนและแลกเปลยนความรนนดวยความเตมใจ สถานท และบรรยากาศ (Place) เปนองคประกอบทส าคญอกประการหนงทจะท าใหการแลกเปลยนเรยนรมชวตชวาและนาสนใจเพราะสถานทและบรรยากาศทด (สบายๆ ผอนคลาย) มความเหมาะสมกบแตละกลมคน จะท าใหคนเหลานนมาเจอกนพดคย ปรกษา วเคราะหปญหา แบงปน และแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนอยางสบายใจ สงอ านวยความสะดวกตางๆ (Infrastructure) เปนองคประกอบทส าคญทชวยใหการแบงปนและแลกเปลยนเรยนรเกดไดงายและสะดวกขน เชน กระดานส าหรบเขยนคอมพวเตอรส าหรบการสรปและจดเกบความรรวมถงการแบงปน (Share) หรอการสงตอขอมล

ทมา : https://kminbusiness.wordpress.com/2009/12/26)

ภาพประกอบ 16 องคประกอบหลกของการแลกเปลยนเรยนร

119

ทมา : https://kminbusiness.wordpress.com/2009/12/26)

ภาพประกอบ 17 ปจจยของการแบงปนและแลกเปลยนเรยนร กลาวโดยสรป การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) ทมประสทธผลนน จะตองประกอบไปดวย 3 องคประกอบหลก คอ คน , สถานท และสงอ านวยความสะดวก รวมทงด าเนนกจกรรมการแลกเปลยนเรยนรโดยพจารณา 6 ปจจยหลก ขางตน ดวยการประยกตใชใหเหมาะสม เพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรทมประสทธภาพและประสทธผลอยางแทจรง 5. การสรปองคความร (Knowledge Formation) องคความร เปนความรทเกดขนตอเรองใดเรองหนง ซงอาจเกดขนจากการถายทอดจากประสบการณ หรอ จากการวเคราะหและสงเคราะหขอมล โดยความรเกดขนนนผรบสามารถน าไปใชไดโดยตรง หรอสามารถน ามาปรบใชได เพอใหเหมาะกบสถานการณหรองานทกระท าอยเปนความรทเกดขนตอเรองใดเรองหนง โดยความรทเกดขนนนผรบสามารถน าไปใชในลกษณะตาง ๆ ได ประเภทขององคความร แบงได เปน 2 ประเภท ดงน 1. องคความรทสามารถอธบายไดเปนองคความรซงท าความเขาใจไดจากการฟง การอธบาย การอาน และน าไปใชปฏบต โดยจดไวอยางมแบบแผนมโครงสรางและอธบายกระบวนการวธ ขนตอนทสามารถน าไปใชได 2. องคความรทไมสามารถอธบายไดหรออธบายไดยาก เปนองคความรทอธบายไดยากหรอในบางครงไมสามารถอธบายวาเกดความร เหลานนไดอยางไร ไมมแบบแผน โครงสรางแนชด มกเกดขนกบตวบคคล ผลของการถายทอดขนอยกบผถายทอดและผรบเปนส าคญ

120

การจดการองคความร การจดการองคความร คอ การรวบรวมองคความรทมอย ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด โดยทความรม 2 ประเภท คอ ความรทฝงอยในคน เปนความรทไดจากประสบการณ พรสวรรคหรอสญชาตญาณของแตละบคคลในการท าความเขาใจในสงตางๆ เปนความรทไมสามารถถายทอดออกมาเปนค าพดหรอลายลกษณอกษรไดโดยงาย เชน ทกษะในการท างาน งานฝมอ หรอการคดเชงวเคราะห บางครงจงเรยกวา เปนความรแบบนามธรรม ความรทชดแจง เปนความรทสามารถรวบรวม ถายทอดไดโดยผานวธตางๆ เชน การบนทกเปนลายลกษณอกษร ทฤษฎคมอตางๆและบางครงเรยกวาเปนความรแบบรปธรรม เครองมอในการจดการความร ประกอบดวย กระบวนการหลกๆ ไดแก การคนหาความร การสรางและแสวงหาความรใหม การจดการความรใหเปนระบบ การประมวลผลและกลนกรองความร การแบงปนแลกเปลยนความร สดทาย คอ การเรยนรและเพอใหมการน าความร ไปใชใหเกดประโยชนสงสดตอองคกรเครองมอหลากหลายประเภทถกสรางขนมาเพอน าไปใชในการถายทอดและแลกเปลยนความร โปรแกรมและการพฒนาโปรแกรม ความหมายของโปรแกรม Barr and Keating (1990) กลาววา โปรแกรมมความหมายไดหลายอยาง ขนอยกบ แตละบคคล โดยทวไปค าวาโปรแกรมใชใน 3 ความหมาย คอ 1. โปรแกรม หมายถง หนวย (Units) ทจดขนเพอท ากจกรรมพเศษ หรอใหบรการตามความตองการของสถาบนหรอบคคล 2. โปรแกรม หมายถง ล าดบการปฏบตตามทวางแผนไว (Series of Planed Intervention) เพอวตถประสงคโดยเฉพาะส าหรบกลมเปาหมายโดยเฉพาะ 3. โปรแกรม หมายถง กจกรรมทวางแผนไว (Planed Activity) เพอเปาหมายโดยเฉพาะ Boyle (1981) และ Boone (1992) ใหความหมายของโปรแกรมการพฒนาทางวชาชพ หมายถง ผลของความรวมมอระหวางผเขารวมโปรแกรมกบผพฒนาโปรแกรมในการปฏบต

121

กจกรรมตางๆ ไดแก การวเคราะหความตองการ การวางแผน การสรางแผนการจดกจกรรม การปฏบตการ การประชาสมพนธ การประเมนผล การรายงานผล และความรบผดชอบตอโปรแกรม , Tyler (1986) ไดใหความหมาย ของโปรแกรมวา คอ โครงรางของงานทจะกระท า หรอการจดเตรยมแผนงานทจะท า หรอชดเหตการณทรวบรวม ไวซงรวมทงกจกรรมทกอยางทกระท าในคายหรอศนยตาง ๆ เปนตน นศา ชโต (2536) ไดใหค าจ ากดความไววา โปรแกรมหมายถง “ความคด” หรอ “แนวทางกจกรรม” หรอผลรวม ทเกดจากกจกรรม ทไดจดวางไวในโปรแกรม ๆ วางแนวคด การจดกจกรรมหรอกลมกจกรรมทด าเนนการอยางมระบบระเบยบ มงบประมาณ และระยะเวลาด าเนนการอยางมระบบระเบยบ มงบประมาณ และระยะเวลา ด าเนนการ เพอใหบรรลเปาหมายทวางไว สวมล วองวาณช (2558) ไดใหความหมายของโปรแกรมการพฒนาทางวชาชพคร หมายถง ระบบโครงสรางทก าหนดกจกรรมตาง ๆ ทออกแบบมาเพอจดมงหมายเดยวกนเพอการปรบปรงแกไขเพมเตมความรและทกษะในการปฏบตงานของคร อนตา นพคณ (2546) ไดใหความหมายของโปรแกรมไวคอ งานประจ าทมการปฏบตอยางตอเนอง และไดกลาวถงความแตกตางกนของค าวาโปรแกรมและโครงการไววา โปรแกรมคอ งานประจ าทมการปฏบตอยางตอเนอง สวนโครงการจะมลกษณะทเปนงานเฉพาะกจตามความจ าเปนในสงคม เพอแกไขปญหาตางๆ แตถาหากโครงการมการปฏบตอยางตอเนองในระยะเวลาทยาวนานในกรณเชนนโครงการกจะกลายเปนโปรแกรม ดงนนระยะเวลาจงจ าเปนในการปฏบตงานอยางตอเนอง มการพฒนา ประเมนผล เพอการคงอยของกจกรรมเปนปจจยทส าคญของโปรแกรม ปรญญา มสข (2552) ไดใหความหมายของโปรแกรมการพฒนาทางวชาชพคร หมายถง ระบบแผนโครงสรางทก าหนดกจกรรมตาง ๆ ทออกแบบมาเพอชวยเหลอครใหท ากจกรรมกบเพอนรวมงาน โดยทกกจกรรมลวนมแนวทางเพอจดมงหมายเดยวกนเพอการปรบปรงแกไขเพมเตมความรและทกษะในการปฏบตงานของคร กลาวโดยสรป จากการนยามของนกวชาการ สามารถสรปความหมายของโปรแกรมไดวา โปรแกรม หมายถง การวางแผน โครงสรางของกจกรรม ตามล าดบขนตอนโดยมการด าเนนงานอยางมระบบ ไดรบความรวมมอจากทกฝายทมความเกยวของ และเปนการปฏบตงานอยางตอเนอง เพอใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายทตงไว ประเภทของโปรแกรม Boyle (1981) ไดจ าแนกออกเปน 3 ประเภท คอ 1) โปรแกรมเชงพฒนา (Development Programs) เนนระบปญหาของกลมคน ชมชนทปรบตวตอการเปลยนแปลงทางสงคม จดเรมตนของโปรแกรมเกดในสถานการณทคลมเครอ มกไมทราบสาเหตปญหาทแทจรง แตทกคนเหนพรองวาควรมการเปลยนแปลงทดขน ใชความรเปนเครองมอน าไปสการแกปญหา

122

เปาหมายของโปรแกรมเนนเรอง องคความร เจตคต ทกษะความช านาญ ในการประเมนถอวากลมคนหรอชมชนพฒนาขนในทางใดทางหนงถอเปนผลคมคาของการพฒนาเชงโปรแกรม ในการก าหนดวตถประสงคเชงพฒนาเนนวตถประสงคตามความตองการของกลมเปาหมายเปนหลก 2) โปรแกรมเชงสถาบน (Institutional Program) เนนการพฒนาปรบปรงตวบคคลใหกาวหนา เนนการสอนเนอหาพนฐานทางดานวทยาการ (Discipline) การก าหนดวตถประสงคเนนวตถประสงคจากความรในวทยาการ เปนโปรแกรมทมโครงสรางและรปแบบทชดเจน มการล าดบจดวางเนอหาเปนไปตามหลกวชา การประเมนผลมงวดทความร ความเขาใจในเนอหา มวตถประสงคเพอวดการพฒนา สวนบคคล กจกรรมในการถายทอดความรดวยวธการเรยนการสอน 3) โปรแกรมเชงสารสนเทศ (Informational Program) เนนการแลกเปลยนขาวสารความรระหวางผจดโปรแกรมกบผเรยนผานระบบสารสนเทศ เนนขอมล ความรทมาจากการวจยกฎหมาย มาตรการใหม ๆ วธการใชความรเนนการถายโอนเนอหาสาระทผเรยนสามารถน าไปใชไดทนท การประเมนเนนทจ านวนผเรยน และปรมาณของสารสนเทศทเผยแพรออกไป องคประกอบของโปรแกรม มนกการศกษาและนกวจยไดกลาวถงองคประกอบของโปรแกรมไวหลากหลายแนวคด ดงตอไปน Furjanic and Trotman (2000) และ Piskurich (2000) น าเสนอองคประกอบโปรแกรมการพฒนาวชาชพคร ไดแก วตถประสงค แนวคด/รปแบบของโปรแกรม ทรพยากรและกลมผเขาการพฒนา เนอหาและกจกรรม วธการด าเนนการพฒนา และการสะทอนผล Robbin (2003) และ Charney and Conway (2005) ไดสรปองคประกอบของโปรแกรมการพฒนาประกอบดวย 3 สวน คอ 1) บรบท 2) เปาหมาย 3) แผนหรอวธปฏบต (Plan or Method) โดยมรายละเอยด ไดแก หลกการ แนวคด วตถประสงค เปาหมาย คณสมบต เนอหากจกรรม เอกสารทใช กระบวนการจดการเรยนร และการประเมนผล Russell and Silberman (2006) ; Dyer (2007) สรปองคประกอบของโปรแกรมการพฒนาทกษะภาวะผน า ประกอบดวย หลกการ วตถประสงค เปาหมาย เนอหากจกรรม กระบวนการจดการเรยนร และการวดประเมนผล Woodcock and Francis (2008) ไดกลาวถงองคประกอบของโปรแกรมฝกอบรมเพอเสรมสรางภาวะผน าทมประสทธผล ประกอบดวย วสยทศน หลกการ วตถประสงค เนอหากจกรรม กระบวนการพฒนาและวธการพฒนา โครงสราง และการวดและประเมน Yost and Plunkett (2009) และ Armstrong (2010) สรปองคประกอบของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าจะตองมองคประกอบทส าคญ หลกการ วตถประสงค เนอหากจกรรม กระบวนการพฒนาและวธการพฒนา และการวดและประเมนโปรแกรม

123

Funnell and Rogers (2011) ไดกลาวถงองคประกอบของโปรแกรมวาประกอบดวย สถานการณ วตถประสงค แนวคด/ทฤษฎทใชพฒนา กระบวนการ/วธการพฒนา และการวดและประเมนผล Fink (2015) ไดกลาวถงองคประกอบของโปรแกรม ประกอบดวย สภาพปญหา วตถประสงค แนวคด/ทฤษฎ กจกรรม/วธการ และการประเมนผล สวทย ยอดสละ (2556) การพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดองคประกอบของโปรแกรมพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยน ประกอบดวย ทมาและความส าคญของโปรแกรม วตถประสงคของโปรแกรม รปแบบและวธการพฒนา โครงสรางของโปรแกรม เนอหาและสาระส าคญของโปรแกรม และการวดและประเมนผล บญชวย สายราม (2559) การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางทกษะภาวะผน าดาน การสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน โดยไดองคประกอบของโปรแกรมเสรมสรางทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงาน ประกอบดวย หลกการของโปรแกรม วตถประสงคของโปรแกรม เปาหมายของโปรแกรม ทรพยากร กจกรรมการพฒนาของโปรแกรม กระบวนการพฒนา/วธการเสรมสราง และการประเมนผล จากการศกษาเอกสารเกยวกบองคประกอบของการพฒนาโปรแกรม ผวจยสามารถสงเคราะหขอมล ปรากฏดงตาราง 17

124

ตาราง 17 ผลการสงเคราะหองคประกอบของโปรแกรม

นกวชาการ องคประกอบของโปรแกรม

Furja

nic แ

ละ T

rotm

an (

2000

) แล

ะ P

iskur

ich แ

ละคณ

ะ

(2000

)

Robb

in (2

003)

และ

Cha

rney

; Co

nway

(20

05)

Russe

ll แ

ละSil

berm

an (

2006

); Dy

er (

2007

)

Woo

dcoc

k แล

ะ Fran

cis (

2008

)

Yost

และ

Plu

nket

t (20

09)

และ

Arm

stron

g (20

10)

Funn

ell a

nd R

oger

s (20

11)

Fink (

2015

)

สวทย

ยอด

สละ

(2556

)

บญชว

ย สา

ยราม

(255

9)

ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

1. หลกการ/เหตผล 8 2. วตถประสงค/เปาหมาย

9 3. แนวคดการพฒนา

5 4. แนวทาง/วธการพฒนา

6 5. โครงสราง 3 6. เนอหาสาระส าคญ 5 7. สอ/แหลงเรยนร/ทรพยากร 2 8. กจกรรมการเรยนร

4

9. การวดและประเมนผล

9 4 9 4 7 5 5 5 6 6 51

จากตาราง 17 การสงเคราะหขอมล ผวจยไดองคประกอบของโปรแกรม เพอการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ประกอบดวย หลกการของโปรแกรม วตถประสงคของโปรแกรม แนวคดการพฒนา เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม โครงสรางของโปรแกรม กจกรรมการเรยนร วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร สอ/แหลงเรยนร และการวดและประเมนผล โดยมรายละเอยดในการสรป การสงเคราะหตามตาราง ดงน

125

1. หลกการของโปรแกรม การน าโรงเรยนไปสคณภาพยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนใหสงขน และมงพฒนาใหบคลากรมการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ผน ามการพฒนาตนเองดวยการเรยนรอยางตอเนองโดยมรปแบบและกลยทธในการเรยนรอยางหลากหลาย มการสรางวสยทศนรวมกบบคลากรโดยมงเนนการเรยนรเปนส าคญ เนนการท างานเปนทม และสรางความสมพนธกบบคลากรอยางใกลชด เพอพฒนาโรงเรยนไปสองคการแหงการเรยนรทยงยน 2. วตถประสงคของโปรแกรม เพอใหผบรหารโรงเรยนมธยมศกษามความร ความเขาใจ และพฤตกรรมในการน าตนเอง การน าทม และการน าองคการ 3. แนวคดการพฒนา ประกอบดวยประเดน การวางแผนและวธด าเนนการรปแบบ การปฏบตจรงในสถานทปฏบตงาน การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชนการเรยนรทางวชาชพ การฝกอบรมแบบเขม 4. เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม เนอหาสาระในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 6 ดาน แบงเปน โมดล 3 โมดล การน าตนเอง การน าทม และการน าองคการ 5. โครงสรางของโปรแกรม ทสอดคลองกบเนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 6. กจกรรมการเรยนร การเรยนรผานการปฏบตประกอบดวย การฝกอบรมเขม การฝกปฏบตจรงในสถานทปฏบตงาน การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชนการเรยนรทางวชาชพ 7. วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ประกอบดวย การเรยนรดวยตนเอง การประชมเชงปฏบตการ การระดมสมอง การแลกเปลยนเรยนร และ การสรปองคความร 8. สอ/แหลงเรยนร เปนเอกสาร อปกรณ และแหลงเรยนรทปรากฏในแตละโมดล การฝกปฏบตจรงในสถานศกษา และกระบวนการ PLC 9. การวดและประเมนผลโปรแกรม ประกอบดวยประเดน การประเมนผลโปรแกรมการประเมนความตองการและตรวจสอบปรบปรงโปรแกรมโดยสรปไดวา เปนการวเคราะห สงเคราะห ผลการเกบรวบรวมขอมล และน ามาสรปรายงาน เพอน าไปปรบปรงแกไข หรอพฒนาในครงถดไป ขนตอนการพฒนาโปรแกรม (Program Development) Styles (1990) ไดเสนอกระบวนการพฒนาโปรแกรม (Program Development Model) ประกอบดวย 1. การประเมนความตองการ (Needs Assessment) 2. ตงวตถประสงค (Goal Setting) 3. การวางแผนตงทมงาน (Planning Team) 4. การพฒนาบคลากร (Staff Development)

126

5. การประเมนผล (Evaluation) 6. วธลงมอปฏบต (Modes of Implementation) 7. การจดการทรพยากร (Resource Management) 8. การประเมนสงแวดลอม (Environment Assessment) Barr and Keating (1990) กลาวถงรปแบบการพฒนาโปรแกรม (Program Development Model) โดยเสอรปแบบ 5 ขน เพอการพฒนาโปรแกรม (Five-Step Model for Program Development) คอ ขนท 1 การประเมน (Assessment) 1.1 ประเมนความตองการ 1.2 ประเมนสงแวดลอมสถานศกษา 1.3 ประเมนทรพยากรเชนบคลากรเงนทรพยากรทางกายภาพ ขนท 2 การวางแผน (Planning) 2.1 การพฒนาทมวางแผน 2.2 การก าหนดเปาหมายวตถประสงคและการประเมนผล 2.3 เลอกวธปฏบต 2.4 ฝกอบรมบคลากรทเกยวของ 2.5 ก าหนดงบประมาณทตองใช 2.6 ก าหนดเวลาทใชจนสนสดโปรแกรม ขนท 3 การปฏบต (Implementation) 3.1 ก าหนดความรบผดชอบเชนทกษะความสามารถและงานทตองท า 3.2 ปฏบตตามแผนทวางไว 3.3 ประเมนผลกระบวนการ (Process) และประเมนผลผลต (Product) ขนท 4 ประเมนหลงจบโปรแกรม (Post-assessment) ใชขอมลทไดจากการประเมนกระบวนการและผลผลตเพอการตดสนใจอนาคตของโปรแกรม ขนท 5 การตดสนใจเชงบรหาร (Administrative Decision) การตดสนใจวาจะด าเนนโปรแกรมตอไปหรอยตโปรแกรมหรอดดแปลงปรบปรง Knowles (1980) ไดน าเสนอการวางโปรแกรมการพฒนาการศกษาซงประกอบไปดวย 7 ขนตอน ดงมรายละเอยดตอไปนคอ ขนท 1 การจดบรรยากาศส าหรบการเรยนร ขนท 2 การจดตงโครงสรางองคการส าหรบการวางแผน ขนท 3 การวนจฉยความตองการส าหรบการเรยนร

127

ขนท 4 การจดสรางทศทางเปาหมายส าหรบเรยนร ขนท 5 การปฏบตตามโปรแกรม (การสรรหาและการฝกอบรมการจดการเกยวกบผสนบสนนการเรยนรและกระบวนการการปรกษาทางดานการศกษาการงบประมาณ) ขนท 6 การออกแบบดานประสบการณในการเรยนร ขนท 7 การประเมนผลและการวนจฉยซ าอกครงหนง Boone (1992) ไดเสนอวา ในการพฒนาโปรแกรม นกการศกษานอกระบบโรงเรยนหรอนกพฒนาโปรแกรมควรมความเขาใจพนฐาน หรอยอมรบขอตกลงเบองตนเกยวกบการพฒนา โปรแกรม 5 ขอ 1. การพฒนาโปรแกรมเปนความมงหวงทตองการใหเกดการเปลยนแปลงขน ในตวผเรยน ไมวาผเรยน จะเปนรายบคคล เปนกลมบคคล หรอชมชน ในรายบคคล การเปลยนแปลงทคาดหวงวาจะเกดจากผเรยน คอ ดานความร ทกษะ เจตคต ในระดบกลม หรอชมชน การเปลยนแปลงทคาดหวงวา จะเกดขนในชมชน คอ วธการตาง ๆ ในการประสานความตองการ และผลประโยชนของกลมตาง ๆ ในชมชน 2. การพฒนาโปรแกรมเปนเรองของการตดสนใจ ดงนน นกพฒนาโปรแกรมจะตองเปนการยอมรบขอตกลงเบองตนวาในการวางโปรแกรมจะตองใหบคคลหรอตวแทนของบคคลเขามามสวนรวมในทกขนตอนหรอบางขนตอน ตงแตการวเคราะหก าหนดความตองการของบคคลและปญหาชมชน ตลอดจนถงขนตอนการประเมนผลและเสนอรายงาน 3. การพฒนาโปรแกรมมหลกส าคญในเรองการรวมมอ หรอ การมสวนรวมของผเขามารบบรการกบนกพฒนาโปรแกรม ในการวเคราะหและก าหนดวาอะไรคอความตองการ หรอปญหาทตองการแก การเลอกทรพยากรและวธปฏบตงาน ตลอดจนถงวธการประเมนทเหมาะสมทสด 4. การพฒนาโปรแกรมเปนเรองของระบบและแนวคด กลาวคอ การพฒนาโปรแกรมเปนระบบใหญ ๆ ทประกอบดวยแนวคดตาง ๆ ในระบบใหญดงกลาว จะประกอบดวยระบบยอยอก 3 ระบบทมแนวความคดทปฏสมพนธตอกน สามารถจ าแนกไดดงน ระบบการวางแผน ระบบการสรางและการน าโปรแกรมไปปฏบต ระบบการประเมนผลและความรบผดชอบในการรายงานผล 5. การพฒนาโปรแกรมเปนวธการทส าคญวธการหนงทองคกรจะไดขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน ท าใหองคกรมความตนตว ทนตอเหตการณ และสามารถปรบปรงองคกรไดในอนาคต ซง Boone (1990) ไดน าเสนอโปรแกรมการพฒนาการศกษานอกระบบโรงเรยนไวซงประกอบไปดวย 3 ขนตอนหลกและขนตอนยอยดงมรายละเอยดตอไปนคอ 1. การวางแผน

128

1.1 องคการและกระบวนการปรบปรงเปลยนแปลงประกอบดวย 1.1.1 การท าความเขาใจและยอมรบกบหนาทขององคการคอ พนธกจปรชญาและเปาหมาย 1.1.2 การท าความเขาใจและยอมรบกบโครงสรางขององคการทางดานบทบาทและความสมพนธ 1.1.3 การจดการความรและทกษะเกยวกบกระบวนการองคทางดานการอ านวยการการพฒนาบคลากรและการประเมนผลและการตรวจสอบได 1.1.4 การท าความเขาใจและการยอมรบกบการทดสอบกรอบแนวคดส าหรบการวางโปรแกรม 1.1.5 การท าความเขาใจและการยอมรบความตอเนองของการปรบปรงองคการตอไป 1.2 การเชอมตอองคการกบสาธารณะ 1.2.1 การระบกลมเปาหมายขององคการ 1.2.2 การระบและการพบปะผน าของกลมเปาหมาย 1.2.3 การรวมกนระบประเมนและวเคราะหความตองการโดยมงทกลมเปาหมาย 2. การออกแบบและการน าไปใชประกอบดวย 2.1 การออกแบบโปรแกรม 2.1.1 การแปลงความตองการอยางเรงดวนเปนความตองการระดบมหภาค 2.1.2 การแปลงความตองการระดบ...ใหเปนวตถประสงคมหภาค 2.1.3 การชเฉพาะกลยทธทางการศกษาและกจกรรมการเรยนร 2.1.4 การชเฉพาะผลทตามมาระดบมหภาคของโปรแกรม 2.2 การน าโปรแกรมทวางไวแลวไปปฏบต 3. การประเมนผลและการตรวจสอบ 3.1 การก าหนดและการวดผลลพธของโปรแกรม 3.2 การประเมนผลลพธของโปรแกรม 3.3 การใชขอคนพบจากการประเมนส าหรบการปรบปรงโปรแกรมการเปลยนแปลงองคการและส าหรบการตรวจสอบไดจากสาธารณะองคการทเหนอขนไปผใหเงนทนองคการวชาชพและรฐบาล Houle (1996) ไดน าเสนอการวางโปรแกรมการพฒนาบคลากรซงประกอบไปดวย 7 ขนตอนดงมรายละเอยดตอไปนคอ

129

1. ขนท 1 การสรางวสยทศนรวมและระบกจกรรมทเปนไปได 2. ขนท 2 การตดสนใจทางดานกระบวนการทจะน ามาใช 3. ขนท 3 การระบวตถประสงคและการปรบใหเหมาะสม 4. ขนท 4 การออกแบบรปแบบทเหมาะสมทางดานทรพยากรผน าวธการตารางก าหนดการล าดบเรองการเสรมแรงทางสงคมการท าใหอยในรปปจเจกบคคลบทบาทและเกณฑทางดานประเมนผลและความชดเจนของการออกแบบ 5. ขนท 5 รปแบบทใชมความเหมาะสมกบแบบแผนของชวตใหญกวาทงดานการแนะน าผเรยนรปแบบของการด าเนนชวตของผเรยนงบประมาณการเงนทสนบสนนและการตความหมาย 6. ขนท 6 น าแผนไปสผลกระทบเชงบวกทจะเกดขนในองคการทงในระดบบคคลระดบกลมบคคลและระดบองคการ 7. ขนท 7 การวดผลลพธและการประเมนประสทธผลทเกดขนจากการพฒนาตามกระบวนการของโปรแกรม Carolyn Barratt (2013) ไดเสนอขนตอนของการพฒนาโปรแกรมไวดงน 1. ขนตอนท 1 การวเคราะหความจ าเปนในการฝกอบรม (Analyze the Training Need) เมอมการพฒนาโปรแกรมการอบรมเพอพฒนางานตองค านงถงอะไรคอความรอะไรคอทกษะและทศนคตของผทรบการอบรมทจะทาใหโปรแกรมการอบรมมความสมบรณและใหสามารถเชอมโยงชองวางระหวางผเขารบการอบรมนอกจากนยงตองมการพจารณาระยะเวลาของการฝกอบรมพรอมทงวธการแนวโนมทดทสดทผเขารบการอบรมจะไดเรยนรและเครองมอหรอทรพยากรทมใหคณ 2. ขนตอนท 2 การอออกแบบโปรแกรมการอบรม (Design the Training Program) โดยจะตองออกแบบใหอยบนพนฐานซงเปนผลจากขนตอนการวเคราะหขนตอนนประกอบดวยการระบวตถประสงคการเรยนรซงอธบายในลกษณะทสามารถวดผเขาฝกอบรมไดตามจดประสงคเมอเสรจสนการฝกอบรมนอกจากนยงตองก าหนดวธการอบรมแสดงเปนวธการฝกอบรมใหผเขาอบรมไดเหนชดเจนอาจน าเสนอไดหลายวธเชนโดยการสอนในหองเรยนทางออนไลนหรอใชวธการผสมผสานทงสองแบบกไดโดยการออกแบบในขนตอนนอาจสรางเคารางหรอเคาโครงเนอเรองทจะชวยในการพฒนาโปรแกรมการฝกอบรม 3. ขนตอนท 3 การพฒนาโปรแกรมการฝกอบรม (Develop the Training Program) ในขนตอนการพฒนาเปนการใชวตถประสงคหรอเปาหมายและวสดอนๆ ทสรางขน ในระหวางขนตอนการออกแบบเพอพฒนาโปรแกรมการฝกอบรมวสดนอาจรวมถงสวนประกอบของ

130

การฝกอบรมออนไลนและวสดส าหรบการฝกอบรมและผเขารบการฝกอบรมในชวงนยงอาจจะพฒนาวธการทดสอบการเปลยนแปลงหรอพฒนาการของผเขารบการอบรมเกยวกบความรทกษะหรอทศนคตขนอยกบการฝกอบรม 4. ขนตอนท 4 การใชโปรแกรมการฝกอบรม (Implement the Training Program) ขนตอนการการน าโปรแกรมไปใชนบางครงเรยกวาขนตอนการจดสงหรอขนตอนการสงมอบในขนตอนนเปนขนตอนทจะตองท าการฝกอบรมใหกบผเขารวมฝกอบรมไมวาจะเปนค าสงหรอการฝกทใชทางออนไลนในหองเรยนหรอผานวธอนๆครงแรกของการวธการฝกอบรมหรอวธการสอนบางครงจะถกเรยกวา “การน ารอง” 5. ขนตอนท 5 การประเมนผลโปรแกรมการฝกอบรม (Evaluate the Training Program) ขนตอนการประเมนผลเปนขนตอนทจะสามารถตรวจสอบวาผเขารบการฝกอบรมไดรบความรทกษะหรอทศนคตตามทระบเปาหมายไวในขนตอนของการวเคราะหความจ าเปนในการฝกอบรมโดยใชขอมลทไดรบในระหวางขนตอนการประเมนผลสามารถท าการเปลยนแปลงเพมเตมในการออกแบบการพฒนาโปรแกรมการฝกอบรมในครงตอไปทนาเสนอใหกบผเขารบการฝกอบรม กลาวโดยสรป จากการศกษาเอกสารเกยวกบการพฒนาโปรแกรม พอสรปความหมายของการพฒนาโปรแกรมไดวา การพฒนาโปรแกรม หมายถง การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ซงประกอบดวย การประเมนความตองการ การวางแผน การประเมนโปรแกรม และการพฒนาโปรแกรม ผวจยสามารถสงเคราะหขอมล ปรากฏดงตาราง 18

131

ตาราง 18 ผลการสงเคราะหขนตอนการพฒนาโปรแกรม

จากตาราง 18 การสงเคราะหขอมล ผวจยไดแนวทางของขนตอนการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยการวเคราะหความถของขอมล ผวจยน าเอาขอมลทมความสอดคลองมากทสด มาเปนแนวทางในการพฒนาโปรแกรม ซงประกอบดวย 1) การประเมนความตองการ 2) การวางแผน 3) การประเมนโปรแกรม และ4) การพฒนาโปรแกรม โดยจะมรปแบบการพฒนาโปรแกรมดงภาพประกอบ 18


ขนตอนการพฒนาโปรแกรม Styl

es (1

990

Barr

และ

Keat

ing (

1990

)

Know

les (

1980

)

Boon

e (1

990)

Houl

e (1

996)

Caro

lyn

Barra

tt an

d

othe

r(201

3)

ความ

ถ

ผลกา

รสงเค

ราะห

1. ขอตกลงเบองตน

1 2. การประเมนความตองการ

4

3. ตงวตถประสงค

3 4. วางแผน

4

5. พฒนาบคลากร

1 6. ประเมนโปรแกรม 6 7. การพฒนาโปรแกรม 6 8. ทรพยากร

3

9. สงแวดลอม

3 10. ตดสนใจ

2

11. ประสบการณ

1 12. ออกแบบรปแบบ

2

132

ภาพประกอบ 18 ผลการสรปขนตอนการพฒนาโปรแกรมจากนกวชาการ การประเมนโปรแกรม ในการด าเนนการพฒนาโปรแกรมเพอพฒนาครสงหนงทมความจ าเปนและเปนขนตอนส าคญในการพฒนาโปรแกรมคอการประเมนผลของการพฒนาโปรแกรมหลงการน าโปรแกรมไปใชซงมวธการประเมนโปรแกรมดงน Nilson (2003) ; Gupta, Sleezer Russ-Eft (2007) ; Kirkpatrick (2006) และ Woodcock and Francis (2008) ไดน าเสนอแนวคดเกยวกบการด าเนนการพฒนาโปรแกรมวา เปนสงหนงทมความจ าเปนและเปนขนตอนส าคญในการพฒนาโปรแกรมกคอการประเมนผล การพฒนาโปรแกรมทงกอนและหลงการน าโปรแกรมไปใช ซงมวธการประเมนโปรแกรม ไดแบงการประเมนโปรแกรมออกเปน 2 สวน ดงน 1. การประเมนคณคาของโปรแกรม โดยท าการประเมนเกยวกบ 1.1 คณภาพของโปรแกรม (Quality) วามคณภาพหรอไม เนอหาสาระกจกรรมหรอการปฏบตงานของผสอนเปนอยางไร ความรสกของปฏกรยาของผเขารวมโปรแกรม เปนอยางไร 1.2 ประเมนความเหมาะสม (Suitability) คอ โปรแกรมสามารถตอบสนองความตองการและความคาดหวงของผเขารวมและขององคการหรอไม และมระดบความยากงายอยางไร

การประเมนความตองการ

การวางแผน

การประเมนโปรแกรม

การพฒนาโปรแกรม

133

1.3 ประสทธผล (Effectiveness) คอ โปรแกรมประสบความส าเรจในเรองอะไร และบรรลวตถประสงคอยางไร 1.4 ประสทธภาพ (Efficiency) คอ ผลของโปรแกรมนนเหมาะสมกบทรพยากรทองคการและผเขารวมโปรแกรมลงทนใหหรอไม 1.5 ความส าคญ (Importance) คอ โปรแกรมมคณคาส าหรบผเขารวมโปรแกรมและตอองคการหรอไม 2. ประเมนผลการใชโปรแกรม โดยทจะค านงถงวตถประสงคของโปรแกรมเปนเกณฑในการพจารณาวา โปรแกรมนสามารถสงเสรมแรงจงใจภายในเพอสรางสมพนธภาพในการท างานใหเพมขนหรอไม โดยจะประเมนผลการเรยนรในแตละกจกรรมและการเปลยนแปลงของ การพฒนา Leong (2010) ไดกลาวถงการวดและประเมนผลโปรแกรมพฒนาภาวะผน า โดยด าเนนการ ดงน 1. การวดความร ความเขาใจเกยวกบการมภาวะผน าทงกอนและหลงการใชโปรแกรม 2. การวดเจตคตตอการเปนผน า ระหวางการพฒนาตามโปรแกรม และหลงการพฒนาตามโปรแกรมโดยใชแบบประเมนทกษะภาวะผน า กลาวโดยสรป การประเมนโปรแกรม แบงเปน 2 สวน ประกอบดวย 1) ประเมนรปแบบของโปรแกรม คอ ประเมนคณภาพของโปรแกรม เชน เนอหาในการจดกจกรรม ความเหมาะสม ความพงพอใจ และเปาหมาย 2) ประเมนผลการใชโปรแกรม คอ การประเมนผล การพฒนาหลงการใชโปรแกรม โดยอาจใชแบบวดและแบบทดสอบหลงการพฒนา Stufflebeam, Madaus and Kellaghan (2002) และ American Joint Committee on Standards for Educational Evaluation (AJCSEE) (2014 ) ไดกลาวถงองคประกอบส าคญของการประเมนโปรแกรมทผประเมนจะตองน าไปใชเปนเกณฑมาตรฐานเกยวกบการประเมนโปรแกรมกอนการน าโปรแกรมไปใช ดงตอไปน 1. การประเมนความเหมาะสมของโปรแกรม (Propriety Standards) 2. การประเมนความเปนไปไดของโปรแกรม (Feasibility Standards) 3. การประเมนความถกตองของโปรแกรม (Accuracy Standards) 4. การประเมนความมประโยชนของโปรแกรม (Utility Standards) 1. การประเมนความเหมาะสมของโปรแกรม (Propriety Standards) มงเนนเกยวกบกฎ ระเบยบ ศลธรรม จรรยาบรรณทเกยวของกบการประเมน ประกอบดวย 8 เกณฑ คอ 1.1 มการก าหนดขอตกลงอยางเปนทางการ

134

1.2 มการแกปญหาของการประเมนดวยความซอสตย ไมบดเบอนความเปนจรงอยางสนตวธ 1.3 รายงานการประเมนอยางตรงไปตรงมา เปดเผย และค านงถงขอจ ากดของการประเมน 1.4 มการใหความส าคญตอสทธในการรบรขาวสารของบคคลทวไปอยางเปดเผยมการเผยแพรผลการประเมนและเปดโอกาสใหผสนใจไดศกษาผลการประเมน 1.5 มการค านงถงสทธสวนตวของกลมตวอยาง 1.6 มการเคารพในการปฏสมพนธของผเกยวของ รวบรวมขอมลจากบคคลหลายฝายทเกยวของ 1.7 มการรายงานผลการประเมนทสมบรณ ยตธรรม และเสนอทงจดเดน จดดอยของสงทประเมน 1.8 ผประเมนท าการประเมนดวยความรบผดชอบและมจรรยาบรรณ 2. การประเมนความเปนไปไดของโปรแกรม (Feasibility Standards) เปนมาตรฐานเนนความเปนจรงของการประเมน ประกอบดวย 3 เกณฑ คอ 2.1 วธการประเมนสามารถน าไปใชปฏบตไดจรง 2.2 การเปนทยอมรบของผถกประเมนผไดรบผลกระทบจากการประเมน ตลอดจนผทเกยวของทกฝาย 2.3 ผลทไดมความคมคากบผลงาน สามารถน าไปปรบปรงการปฏบตงาน ขยายงานหรอลมเลก 3. การประเมนความถกตองของโปรแกรม (Accuracy Standards) เกยวของกบการใชเครองมอทมคณภาพ ตลอดจนวธเกบขอมลตามหลกวชาการ ซงประกอบดวย 11 เกณฑ คอ 3.1 มการระบวตถประสงคของการประเมนชดเจน 3.2 มการวเคราะหบรบทของการประเมนในรายงานการประเมนอยางครอบคลมและเพยงพอตอการประเมนอยางมประสทธภาพ 3.3 มการบรรยายจดประสงคและกระบวนการประเมนอยางชดเจน 3.4 มการบรรยายแหลงขอมลและการไดมาอยางชดเจน 3.5 ใชเทคนคและเครองมอทมความตรง และไดมาซงสารสนเทศทมความถกตอง แมนย า 3.6 ใชเทคนคและเครองมอทมความเทยง และไดมาซงสารสนเทศทมความคงเสนคงวา 3.7 มการจดระบบควบคมส าหรบการเกบรวบรวมขอมล วเคราะหและรายงาน

135

3.8 มการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ 3.9 มการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ 3.10 การลงสรปทมเหตผลและผลการประเมนสนบสนน 3.11 มการเขยนรายงานทมความเปนปรนย 4. การประเมนความเปนประโยชนของโปรแกรม (Utility Standards) เปนการประเมนดานกระบวนการทกอใหเกดสารสนเทศตรงกบความตองการของผใชผลการประเมนเปนส าคญ ประกอบดวย 8 เกณฑ คอ 4.1 มการระบผเกยวของทตองการใชสารสนเทศ 4.2 ความเปนทเชอถอของผประเมน ผประเมนตองรสงทมงประเมน 4.3 มการรวบรวมขอมลครอบคลมและตอบสนองความตองการของผใชสารสนเทศของผเกยวของ 4.4 การแปลความหมายและการตดสนคณคามความชดเจน 4.5 รายงานการประเมนมความชดเจนทกขนตอน 4.6 การเผยแพรผลการประเมนไปยงผทเกยวของอยางทวถง 4.7 รายงานการประเมนเสรจทนส าหรบน าไปใชประโยชน 4.8 การประเมนสงผลกระทบในการกระตนใหมการด าเนนการประเมนตอไปอยางตอเนอง Kirkpatrick (2007) และ Woodcock and Francis (2008) ไดน าเสนอกรอบแนวคดเกยวกบการประเมนผลการน าโปรแกรมไปใช ซงเปนการมงประเมนเพอชใหเหนความเปลยนแปลงของทกษะ ความร ทศนคต และพฤตกรรมของผเขารบการพฒนาตามโปรแกรม โดยด าเนนการประเมนผลในรายการ ดงตอไปน 1. การประเมนผลระดบปฏกรยา (Reaction Evaluation) การประเมนขนนมวตถประสงคใหรไดวาผทเขารบการฝกอบรมนน มความรสกอยางไรตอการฝกอบรม พอใจหรอไมตอสงทไดรบจากการฝกอบรม เชน หลกสตร เนอหาสาระ วทยากร เอกสาร สถานท โสตทศนปกรณ ระยะเวลา ฯลฯ และพอใจมากนอยเพยงใด การประเมนปฏกรยาตอบสนองนน ตองการไดรบขอมลทเปนปฏกรยาตอบสนองของผเขารบการฝกอบรมทมความหมาย และมความเปนจรง เพราะขอมลเหลานจะเปนตวบงชประสทธผลของการฝกอบรมเปนอนดบแรก วธการทจะชวยใหไดรบขอมลเกยวกบปฏกรยาตอบสนองเปนพนฐานทมความหมาย และตรงตามความจรงจากผเขารบการฝกอบรมด าเนนการ ดงน

136

1.1 ก าหนดใหแนนอนชดเจนลงไปวา ตองการไดรบขอมลอะไร เชน ปฏกรยาตอบสนองของเนอหาหลกสตร วธการฝกอบรม วทยากร สถานทฝกอบรม ระยะเวลาทใชในการฝกอบรม บรรยากาศการฝกอบรม ฯลฯ 1.2 ออกแบบเครองมอ หรอแบบสอบถามทจะใชเกบขอมลอยางเหมาะสม 1.3 ขอค าถามทใช ควรเปนชนดทเมอไดรบขอมลหรอไดค าตอบแลวสามารถน ามาแปลงเปนตวเลขแจกแจงความถ และวเคราะหในเชงปรมาณได 1.4 กระตนใหผเขารบการฝกอบรมไดเขยนแสดงความคดเหน ขอเสนอแนะ เพมเตมในขอค าถามตางๆ 1.5 ไมควรใหผเขารบการฝกอบรม เขยนชอตนเองลงในแบบสอบถาม เพอใหผเขารบการฝกอบรมกลาแสดงปฏกรยาตอบสนอง ผานแบบสอบถามตามความเปนจรง 2. การประเมนผลระดบการเรยนร (Learning Evaluation) การประเมนผลในขนนมวตถประสงคทจะใหรวาผเขารบการฝกอบรมไดรบความรเกดความเขาใจ และทกษะอะไรบาง และมเจตคตอะไรบางทเปลยนแปลงไปจากเดม ทงน เพราะ ความร ทกษะ เจตคต ลวนเปนองคประกอบพนฐานส าคญทจะชวยใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการท างานของผเขารบ การอบรมในโอกาสตอไป ซงมวธด าเนนการ ดงน 2.1 ตองวดทงความร ทกษะ และเจตคต ของผเขารบการฝกอบรมทงกอน และหลงการฝกอบรม 2.2 วเคราะหทงคะแนนรายขอและคะแนนรวมโดยเปรยบเทยบระหวางกอน และหลงการฝกอบรม 2.3 ถาเปนไปไดควรใชกลมควบคม ซงเปนกลมของผทไมไดรบการฝกอบรม แลวเปรยบเทยบคะแนนความร ทกษะ และเจตคต ของกลมควบคมและกลมทดลอง ซงเปนกลมของผเขารบการฝกอบรมวาแตกตางกนหรอไมอยางไร 3. การประเมนผลระดบพฤตกรรม (Behavior Evaluation) การประเมนผลในขนนมวตถประสงค เพอตรวจสอบวาผเขารบการฝกอบรมไดมการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการท างานไปในทศทางทพงประสงคหรอไม (Behavior Evaluation) การประเมนผลในขนนมวตถประสงคเพอตรวจสอบวาผเขารบการฝกอบรมไดมการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการท างานไปในทศทางทพงประสงคหรอไม การประเมนผลในขนนนบวายากและใชเวลามากกวาการประเมนผลในสองขนแรกเพราะจะตองตดตามประเมนผลในสถานทท างานจรงๆ ของผเขารบการฝกอบรม ซงมวธด าเนนการ ดงน 3.1 ควรท าการวดพฤตกรรมการท างานของผเขารบการฝกอบรมทงกอนและหลงการฝกอบรม

137

3.2 ระยะเวลาระหวางการฝกอบรมกบการประเมนผลหลงการฝกอบรมนนควรจะใหหางกนพอสมควร เพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมการท างานไดเกดขนจรงๆ ทางทดควรจะประเมนหลายๆ ครงเปนระยะๆ ไป เชน ประเมนทก 3 เดอน เปนตน 4. การประเมนผลระดบผลลพธ (Results Evaluation) เปนการประเมนผลทตองการจะใหเกดกบหนวยงาน เชน การลดคาใชจาย การปรบปรงประสทธภาพการท างาน การเพมปรมาณการขายและการผลต อตราการลาออกลดลง เปนตน ซงนบวาเปนการประเมนผลทยากทสด เพราะในความเปนจรงนนมตวแปรอนๆ อกมากมายนอกเหนอจากการฝกอบรมทมผลกระทบตอหนวยงานและตวแปรเหลานน บางทกยากตอการควบคม ซงมวธด าเนนการ ดงน 4.1 ควรจดสภาวการณหรอเงอนไขตางๆ กอนการฝกอบรมเอาไวแลวน าไปเปรยบเทยบกบสภาวการณภายหลงการฝกอบรม โดยใชขอมลทสงเกตไดหรอวดได 4.2 พยายามหาทางควบคมตวแปรอนๆ ซงคาดวานาจะมอทธพลตอการเปลยนแปลงในผลทตองการใหเกดขนกบหนวยงาน วธหนงพอจะท าได คอ การใชกลมควบคมหรอกลมทดลองประเมนผลการน าโปรแกรมไปใช (Conduct an Evaluation of the Entire Program) Guskey (2016) เปนผเชยวชาญระดบนานาชาตเรองการออกแบบ การวเคราะห และการปฏรปการศกษา ไดน าเสนอวธการประเมนผลสมฤทธการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Evaluation) ซงไดปรบมาจากแบบประเมนมาตรฐานของ Thomas จากบทความ Guage Impact with 5 Levels of Data หรอ เครองมอวดผลกระทบดวยขอมล 5 ระดบ ซงจะเรยงตามความสลบซบซอนตงแตระดบพนฐานจนถงระดบสงขนไป 5 ระดบ ดงน 1. ระดบท 1 ปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) จะเนนทการวดความพงพอใจของผเขารวมหรอความเหมาะสมของเนอหา และประสบการณในการฝกอบรม มากกวาวดคณภาพของการฝกอบรม เชน วตถประสงค กจกรรม ตวชวดความส าเรจมความชดเจน สอดคลองกน และสามารถวดได การมสวนรวมในกจกรรม ระยะเวลา สอ วสด อปกรณและสถานท และบรรยากาศการอบรม เปนตน 2. ระดบท 2 การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) เปนการวดความรทกษะใหมจากการถอดบทเรยน และแลกเปลยนเรยนร การสะทอนผลการปฏบตงาน และอาจวดทศนคตของผเขารวมพฒนาดวย เชน ความส าคญและจ าเปน การเสรมสรางทศนคตทดในการเรยนร การวเคราะหจดเดน/จดดอย/ความตองการ 3. ระดบท 3 การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) วดคณสมบตขององคกร และปจจยทจ าเปนตอผลส าเรจ เชน การสงเสรมและจดสภาพแวดลอม การชวยเหลอและอ านวยความสะดวก การจดสรรทรพยากรท การปรบวธการ

138

ท างานใหสอดคลองกบสถานการณ การจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร และการเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ เปนตน 4. ระดบท 4 การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) วดการเรยนรทไดรบวามผลตอการน าไปใชในองคกร หรอองคประกอบ เนอหาทใชในการพฒนา เปนตน 5. ระดบท 5 ผลสมฤทธการเรยนรของนกเรยน (Student Learning Outcomes) วดผลลพธทเกดขนกบผเรยนจากการเรยนรของผเขารวมซงถอเปนเปาหมายสงสดในการพฒนาการศกษา กลาวโดยสรป จากแนวคดการประเมนผลของการพฒนาโปรแกรมหลงการน าโปรแกรมไปใชมแนวคดหลากหลายแตมประเดนหรอสาระส าคญสอดคลองกน ซงในการวจยครงน ผวจยไดบรณาการแนวคดของ Kirkpatrick (2007) ; Woodcock and Francis (2008) และ Guskey (2016) ทมความครอบคลมและสอดคลองกบการประเมนภาวะผน าการเรยนร และเปนกรอบแนวคดเกยวกบการประเมนผลการน าโปรแกรมไปใชทมงประเมนเพอชใหเหนความเปลยนแปลงของทกษะ ความร ทศนคต และพฤตกรรมของผเขารบการพฒนาตามโปรแกรม โดยด าเนนการประเมนผลในรายการ ดงตอไปน 5 ระดบของการประเมน คอ 1) ปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) 2) การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) 3) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) 4) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) และ 5) ความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) บรบทในโรงเรยนมธยมศกษา ในการด าเนนการขององคการใดๆ ตองมการบรหารหรอการจดการทด เพอใหการด าเนนงาน ขององคการนน ๆ บรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ โรงเรยนมธยมศกษาเปนสถาบนหนงของชมชนทมความส าคญในการใหการศกษา การบรหารงานโรงเรยนมธยมศกษา จ าเปนตองอาศยความรวมมอจากบคคลหลายฝาย ตลอดจนทรพยากรตาง ๆ ทใชในการบรหารรวมกนบทบาทของผบรหารสถานศกษาเปนผชน าสงเสรมสนบสนนและโนมนาวจงใจขาราชการครเกดความตระหนกในการรวมพลงและประสานสมพนธเพอพฒนางานรวมกนสงเสรมใหครทกคนมสวนรวมสนบสนนการสอนของครโดยการจดหาเอกสารหลกสตรงบประมาณวสดอปกรณและสอการเรยนการสอนรวมถงการนเทศตดตามและประเมนผลสงเสรมพฒนาบคลากรในสถานศกษาใหมความรความสามารถน าไปใชใหบรรลจดมงหมายทก าหนดบทบาทของผบรหารสถานศกษาตามพระราชบญญตการศกษา

139

แหงชาตมาตรา 39 ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทใหกระทรวงกระจายอ านาจการบรหารจดการไปยงคณะกรรมการและส านกงานเขตพนทการศกษาโดยตรงใน 4 ดาน คอ ดานการบรหารวชาการการบรหารงบประมาณการบรหารบคคลและการบรหารทวไป ชมศกด อนทรรกษ (2551) ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารสถานศกษาทเกยวของกบ การบรหารจดการศกษาของผบรหารสถานศกษาตองมงมนสรางระบบคณภาพใหเกดขนในสถานศกษาก าหนดทศทางและนโยบายทจดเจนปรบปรงยกระดบมาตรฐานและก าหนดขนตอน การท างานรวมทงการจดท าคมอการปฏบตงานใหทนสมยอยเสมอพฒนาบคลากรใหสามารถรวมมอกนท างาน มสวนรวมในการบรหารงานในสถานศกษารวมทงการน าเทคโนโลยมาใชในการสนบสนนการวจยชนเรยนพฒนาสถานศกษาใหเปนองคกรแหงการเรยนรและระดมทรพยากรทองถนชมชน เพอการจดการศกษาของสถานศกษา ฆนท ธาตทอง (2553) กลาวถงบทบาทของผบรหารเกยวกบการสงเสรมและสนบสนน การใชหลกสตรดงน 1) ท าความเขาใจเกยวกบหลกสตรทน ามาใชในสถานศกษานนอยางถองแท 2) ใหความรครผสอนในโรงเรยนเกยวกบการน าหลกสตรไปใช 3) ใหบรการวสดหลกสตรและสอ การเรยนการสอนชนดตางๆ แกคร 4) ด าเนนการนเทศและตดตามผลการใชหลกสตรภายในโรงเรยน อยางสม าเสมอ 5) กระตนใหครใชหลกสตรอยางถกตองเชนจดฝกอบรมหรอประชมสมมนาเปนตน 6) ใหก าลงใจและบ ารงขวญแกครผใชหลกสตรอยางมประสทธภาพ 7) จดระบบการบรหารหลกสตรและ 8) ประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของกบหลกสตร ภาวน ธ ารงเลศฤทธ (2553) กลาววาการบรหารจดการในโรงเรยนหรอสถานศกษามภารกจส าคญในการจดการศกษาใหผเรยนไดรบการพฒนาอยางเตมศกยภาพผบรหารสถานศกษาจงมบทบาทส าคญในการรวมมอจดท าหลกสตรสถานศกษาเพอนาสการจดการเรยนการสอนในชนเรยนอยางมประสทธภาพสรางความมนใจตอพอแมผปกครองและชมชนวาผเรยนมคณภาพตามหลกสตรการศกษาของชาตและตามความตองการของทองถนเพอใหบรรลเจตนารมณดงกลาวสถานศกษาจงมภารกจส าคญดงน 1) จดทาหลกสตรสถานศกษาโดยออกแบบหลกสตรใหครอบคลมสวนทเปนแกนกลางสวนทเปนความตองการของชมชนและทองถนรวมทงสวนทเปนสถานศกษาตองการจดใหผเรยนไดเรยนรเพมเตม 2) สงเสรมสนบสนนในดานการพฒนาบคลากรในสถานศกษาใหมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรและมความรความเขาใจในดานวชาการ 3) จดสรรงบประมาณทรพยากรเพอใหบคลากรไดมการพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนในระดบชนเรยนของตนเอง 4) ตดตามการใชหลกสตรก ากบดแลคณภาพนเทศภายในใหดาเนนการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพและ 5) มการวจยและพฒนาการใชหลกสตรตลอดจนการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา ใหม “ส านกงานศกษาธการภาค 18 ภาค”สงกดส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (สป.ศธ.) ท าหนาทขบเคลอนการศกษาในระดบภาค และจงหวด ใหมศกษาธการภาคเปน

140

ผบงคบบญชาขาราชการ พนกงานราชการ และลกจาง ขนตรงตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ โดยอาจมรองศกษาธการภาคไมเกน 1 คน ใหรฐมนตรวาการ ศธ.แตงตงศกษาธการภาคและ รองศกษาธการภาคจากขาราชการใน ศธ.ตามทปลดกระทรวงศกษาธการเสนอในแตละจงหวด ใหม “ส านกงานศกษาธการจงหวด” สงกด สป.ศธ.เพอปฏบตภารกจเกยวกบการบรหาร และการจดการศกษา การปฏบตราชการตามอ านาจหนาท นโยบาย และยทธศาสตรของสวนราชการตางๆ ทมอบหมาย ใหม“ศกษาธการจงหวด”เปนผบงคบบญชาขาราชการ พนกงานราชการ และลกจาง โดยส านกงานศกษาธการจงหวด อยภายใตการก ากบดแลของศกษาธการภาค โดยอาจใหมรองศกษาธการจงหวดไมเกน 1 คน ใหปลด ศธ.แตงตงศกษาธการจงหวด และรองศกษาธการจงหวดจากขาราชการในกระทรวงศกษาธการ ใหโอนอ านาจหนาทของผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา (สพป.) และอ านาจหนาทของผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา (สพม.) เฉพาะงานทเกยวกบ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษาประถมศกษา และ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษามธยมศกษา ตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ไปเปนอ านาจหนาทของศกษาธการจงหวด ใหโอนบรรดากจการ ทรพยสน งบประมาณ สทธ หน ภาระผกพน ขาราชการ พนกงานราชการ ลกจาง และอตราก าลงของส านกงานศกษาธการภาคทจดตงขนตามประกาศ ศธ.เรองจดตงส านกงานศกษาธการภาค 1-13 ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ ไปเปนของส านกงานศกษาธการภาค และระหวางทยงไมไดจดตงส านกงานศกษาธการจงหวด ให สพป.หรอ สพป.เขต 1 ในจงหวดตางๆ ท าหนาทเปนส านกงานศกษาธการจงหวดในจงหวดนนๆ ไปพลางกอน นน ในสวนของกลมจงหวดและทตงส านกงานศกษาธการภาค แบงกลมดงน 1. ภาคกลางตอนบน 1 ไดแก นนทบร ปทมธาน พระนครศรอยธยา และสระบร ม จงหวดพระนครศรอยธยา เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 2. ภาคกลางตอนบน 2 ไดแก ชยนาท ลพบร สงหบร และอางทอง ม จงหวดลพบร เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 3. ภาคกลางตอนกลาง ไดแก ฉะเชงเทรา ปราจนบร สระแกว นครนายก และสมทรปราการ ม จงหวดฉะเชงเทรา เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 4. ภาคกลางตอนลาง 1 ไดแก กาญจนบร นครปฐม ราชบร และสพรรณบร มจงหวดนครปฐม เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 5. ภาคกลางตอนลาง 2 ไดแก ประจวบครขนธ เพชรบร สมทรสาคร และสมทรสงคราม ม จงหวดเพชรบร เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 6. ภาคใตฝงอาวไทย ไดแก ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช และพทลง ม จงหวดสราษฎรธาน เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด

141

7. ภาคใตฝงอนดามน ไดแก ระนอง พงงา ภเกต กระบ และตรง ม จงหวดภเกต เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 8. ภาคใตชายแดน ไดแก สงขลา สตล ปตาน ยะลา และนราธวาส ม จงหวดสงขลา เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 9. ภาคตะวนออก ไดแก จนทบร ชลบร ระยอง และตราด ม จงหวดชลบร เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 10. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ไดแก หนองคาย บงกาฬ เลย อดรธาน และหนองบวล าภ ม จงหวดอดรธาน เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 11. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 2 ไดแก นครพนม มกดาหาร และสกลนคร ม จงวดสกลนคร เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 12. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง ไดแก รอยเอด ขอนแกน มหาสารคาม และกาฬสนธ ม จงหวดขอนแกน เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 13. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 1 ไดแก อ านาจเจรญ ศรสะเกษ ยโสธร และอบลราชธาน ม จงหวดอบลราชธาน เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 14. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 2 ไดแก สรนทร นครราชสมา บรรมย และชยภม ม จงหวดนครราชสมาเปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 15. ภาคเหนอตอนบน 1 ไดแก เชยงใหม แมฮองสอน ล าปาง และล าพน ม จงหวดเชยงใหม เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 16. ภาคเหนอตอนบน 2 ไดแก นาน พะเยา เชยงราย และแพร ม จงหวดเชยงราย เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 17. ภาคเหนอตอนลาง 1 ไดแก ตาก พษณโลก สโขทย เพชรบรณ และอตรดตถ ม จงหวดพษณโลก เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด 18. ภาคเหนอตอนลาง 2 ไดแก ก าแพงเพชร พจตร นครสวรรค และอทยธาน มจงหวดก าแพงเพชร เปนศนยปฏบตการกลมจงหวด (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2559) คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมภารกจเกยวกบการจดและสงเสรมการจดการศกษาขนพนฐานมโรงเรยนในความรบผดชอบ 31,501 โรงเรยน และ 76 ศนยการศกษาพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษา 185 แหงมอ านาจหนาทดงน 1) จดท าขอเสนอนโยบายแผนพฒนาการศกษามาตรฐานการจดการศกษาและหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2) ก าหนดหลกเกณฑแนวทางและด าเนนการเกยวกบการสนบสนนทรพยากรการจดตงจดสรรทรพยากรและบรหารงบประมาณอดหนนการจดการศกษาขนพนฐาน 3) พฒนาระบบการบรหารและสงเสรมประสานงานเครอขายขอมลสารสนเทศการน าเทคโนโลยสารสนเทศไปใชในการเรยนการสอนรวมทงสงเสรม

142

การนเทศการบรหารและการจดการศกษา 4) ตดตามตรวจสอบและประเมนผลการจดการศกษา ขนพนฐานของเขตพนทการศกษา 5) พฒนานวตกรรมทางการศกษาประสานสงเสรมสนบสนนและก ากบดแลการจดการศกษาขนพนฐานการศกษาเพอคนพการผดอยโอกาสและผมความสามารถพเศษและประสานสงเสรมการจดการศกษาขนพนฐานของเอกชนองคกรปกครองสวนทองถนบคคลครอบครวองคกรชมชนองคกรเอกชนองคกรวชาชพสถาบนศาสนาสถานประกอบการและสถาบนสงคมอนของเขตพนทการศกษา 6) ด าเนนการเกยวกบงานเลขานการของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 7) ปฏบตงานอนใดตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทและความรบผดชอบของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานหรอตามทรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานแบงสวนราชการตามกฎกระทรวงได 10 สวนราชการ ดงน 1) ส านกอ านวยการ 2) ส านกการคลงและสนทรพย 3) ส านกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน 4) ส านกทดสอบทางการศกษา 5) ส านกเทคโนโลย เพอการเรยนการสอน 6) ส านกนโยบายและแผนการศกษาขนพนฐาน 7) ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ 8) ส านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา 9) ส านกพฒนาระบบบรหารงานบคคลและนตการ 10) ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา นอกจากสวนราชการตามกฎกระทรวงการแบงสวนราชการดงกลาวยงมสวนราชการทก าหนดใหมในหนวยงานคอหนวยตรวจสอบภายในกลมพฒนาระบบบรหารและยงไดก าหนดใหมสวนราชการภายในเพมเตมคอส านกพฒนาครและบคลากรทางการศกษาส านกพฒนากจกรรมนกเรยนส านกบรหารงานการมธยมศกษาตอนปลายส านกพฒนาการศกษาเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใตและสถาบนภาษาองกฤษ 1. โครงสรางส านกงานเขตพนทการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษามภารกจในการประสานสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาในเขตพนทการศกษามอ านาจหนาทตามกฎหมายระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการและกฎหมายอนๆโดยมผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาเปนผบงคบบญชาขาราชการและรบผดชอบการปฏบตราชการส านกงานเขตพนทการศกษาแบงสวนราชการออกเปนกลมดงน 1) กลมอ านวยการ 2) กลมบรหารงานบคคล 3) กลมนโยบายและแผน 4) กลมสงเสรมการจดการศกษา 5) กลมสงเสรมสถานศกษาเอกชน 6) กลมนเทศตดตามและประเมนผลการศกษานอกจากสวนราชการตามประกาศกระทรวงฯ การแบงสวนราชการดงกลาวยงมสวนราชการทก าหนดใหมในหนวยงานคอหนวยตรวจสอบภายในเขตพนทการศกษามธยมศกษา และทตงของส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เพอบรหารและจดการศกษาขนพนฐานระดบมธยมศกษา จ านวน 42 เขต ดงน (1) กรงเทพมหานคร (เขตพญาไท บางซอ ดสต สมพนธวงศ ปทมวน ราชเทว พระนคร ปอมปราบศตรพาย บางแค บางขนเทยน บางบอน ทงคร ราษฎรบรณะ

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3

143

จอมทอง คลองสาน ธนบร ภาษเจรญ ตลงชน ทววฒนา บางพลด บางกอกนอย บางกอกใหญและหนองแขม) (2) กรงเทพมหานคร (เขตบางรก วฒนา สาทร พระโขนง บางนา คลองเตย บางคอแหลม ยานนาวา ดนแดง หวยขวาง จตจกร ลาดพราว บางเขน สายไหม บงกม บางกะป วงทองหลาง ดอนเมอง หลกส ลาดกระบง สะพานสง คนนายาว มนบร คลองสามวา หนองจอก ประเวศ และสวนหลวง) (3) จงหวดนนทบรและพระนครศรอยธยา (4) จงหวดปทมธานและสระบร (5) จงหวดสงหบร ลพบร ชยนาท และอางทอง (6) จงหวดฉะเชงเทราและสมทรปราการ (7) จงหวดปราจนบร นครนายก และสระแกว (8) จงหวดราชบรและกาญจนบร(9) จงหวดสพรรณบรและนครปฐม (10) จงหวดเพชรบร ประจวบครขนธ สมทรสงคราม และสมทรสาคร (11) จงหวดสราษฎรธานและชมพร (12) จงหวดนครศรธรรมราชและพทลง (13) จงหวดตรงและกระบ (14) จงหวดพงงา ภเกต และระนอง (15) จงหวดนราธวาส ปตตาน และยะลา (16) จงหวดสงขลาและสตล (17) จงหวดจนทบรและตราด (18) จงหวดชลบรและระยอง (19) จงหวดเลยและหนองบวล าภ (20) จงหวดอดรธาน (21) จงหวดหนองคายและบงกาฬ (22) จงหวดนครพนมและมกดาหาร (23) จงหวดสกลนคร (24) จงหวดกาฬสนธ (25) จงหวดขอนแกน (26) จงหวดมหาสารคาม (27) จงหวดรอยเอด (28) จงหวดศรสะเกษและยโสธร (29) จงหวดอบลราชธานและอ านาจเจรญ (30) จงหวดชยภม (31) จงหวดนครราชสมา (32) จงหวดบรรมย (33) จงหวดสรนทร (34) จงหวดเชยงใหมและแมฮองสอน (35) จงหวดล าปางและล าพน (36) จงหวดเชยงรายและพะเยา (37) จงหวดแพรและนาน (38) จงหวดสโขทยและตาก (39) จงหวดพษณโลกและอตรดตถ (40) จงหวดเพชรบรณ (41) จงหวดก าแพงเพชรและพจตร (42) จงหวดนครสวรรคและอทยธาน คณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (กคศ.) ไดก าหนดขนาดโรงเรยนมธยมศกษา ไวในหลกเกณฑและวธการยายผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเพอประโยชนในการยายของผบรหารสถานศกษามการก าหนดขนาดโรงเรยนมธยมศกษา 4 ขนาดดงน 1) ขนาดเลกมจ านวนนกเรยนตงแต 499 คนลงมา 2) ขนาดกลางมจ านวนนกเรยนตงแต 500-1,499 คน 3). ขนาดใหญมจ านวนนกเรยนตงแต 1,500-2,499 คน 4) ขนาดใหญพเศษมจ านวนนกเรยนตงแต 2,500 คนขนไป (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2560) 2. มาตรฐานการปฏบตงานโรงเรยนมธยมศกษา พ.ศ. 2552 มเนอหาสาระส าคญครอบคลมกลไกการบรหารโรงเรยน 4 ดานตามขอบขายและภารกจการบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล ไดแก การบรหารวชาการ การบรหารงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป

144

3. ขอบขายงานการบรหารจดการศกษาโรงเรยนมธยมศกษา มาตรฐานการปฏบตงานโรงเรยนมธยมศกษา พ.ศ. 2552 (ปรบปรง พ.ศ. 2560) มกลไกการบรหารโรงเรยนตามขอบขายและภารกจการบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดแก การบรหารวชาการ การบรหารงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไปซงประกอบดวยเรองตางๆ ดงน 1. งานแผนงานและประกนคณภาพ 2. งานวชาการ 3. งานกจการนกเรยน 4. งานบคคล 5. งานธรการ 6. งานการเงนและพสด 7. งานบรการอาคารสถานทและสภาพแวดลอม 8. งานชมชนและภาคเครอขาย ขอบขายงานการบรหารจดการมธยมศกษาโรงเรยนมธยมศกษา 1. งานแผนงานและประกนคณภาพ ไดแก 1.1 การวางแผนพฒนาโรงเรยน 1.2 การจดองคกร 1.3 การจดระบบเทคโนโลยสารสนเทศ 1.4 การจดระบบการประกนคณภาพภายใน 1.5 การค านวณตนทนผลผลต 1.6 การควบคมภายใน 1.7 การประเมนผลการด าเนนงานแผนงานและประกนคณภาพ 2. งานวชาการ ไดแก 2.1 การวางแผนงานวชาการ 2.2 การบรหารงานวชาการ 2.3 การจดกจกรรมการเรยนร 2.4 การพฒนาและสงเสรมทางดานวชาการ 2.5 การวดผล ประเมนผลการเรยนและงานทะเบยนนกเรยน 2.6 การแนะแนวการศกษา 2.7 การประเมนผลการด าเนนงานวชาการ 3. งานกจการนกเรยน

145

3.1 การวางแผนงานกจการนกเรยน 3.2 การบรหารงานกจการนกเรยน 3.3 การสงเสรมพฒนาใหนกเรยนมวนย คณธรรม จรยธรรม 3.4 การด าเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยน 3.5 การด าเนนการสงเสรมประชาธปไตยในโรงเรยน 3.6 การประเมนผลการด าเนนงานกจการนกเรยน 4. งานบคคล 4.1 การบรหารงานบคคล 4.2 การบรหารงานทะเบยนและสถตขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 4.3 การประเมนผลการด าเนนงานบคคล 5. งานธรการ 5.1 การวางแผนงานธรการ 5.2 การบรหารงานธรการ 5.3 การบรหารสารบรรณ 5.4 การประเมนผลการด าเนนงานธรการ 6. งานการเงนและพสด 6.1 การบรหารการเงน 6.2 การบรหารการเงนและบญช 6.3 การบรหารงานพสดและสนทรพย 6.4 การประเมนผลการด าเนนงานการเงนและพสด 7. งานบรการอาคารสถานทและสภาพแวดลอม ไดแก 7.1 การบรการอาคารสถานทและสภาพแวดลอม 7.2 การบรการอาคารเรยน 7.3 การบรการหองเรยน 7.4 การบรการหองบรการ 7.5 การบรการหองพเศษ 7.6 การบรการอาคารประกอบ 7.7 การใหบรการน าดม 7.8 การสงเสรมสขภาพอนามย 7.9 การสอสารและการประชาสมพนธ

146

7.10 การสรางและเผยแพรเกยรตประวตของโรงเรยน 7.11 การประเมนผลการด าเนนงานบรการและอาคารสถานท 8. งานชมชนและภาคเครอขาย ไดแก 8.1 การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน และภาคเครอขาย 8.2 การใหบรการชมชน 8.3 การมสวนรวมในการพฒนาชมชน 8.4 การไดรบการสนบสนนจากชมชน 8.5 การประเมนผลการด าเนนงานชมชนและภาคเครอขาย

งานวจยทเกยวของ งานวจยในประเทศ งานวจยทเกยวของกบการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยขอน าเสนองานวจยทใกลเคยงกบการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน งานวจยทเกยวของกบการสรางโปรแกรมการพฒนาภาวะผน า ดงน ไท ค าลาน (2551) ไดศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาโปรแกรมฝกอบรมเพอเสรมสรางภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษาส าหรบผบรหารสถานศกษา ผลการวจยพบวา 1) โปรแกรมการฝกอบรมทพฒนาขนโดยใชรปแบบการวจยและพฒนามคณภาพตามเกณฑทก าหนด หลงการฝกอบรมผบรหารสถานศกษา มภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษา คอ ดานความร อยในระดบดมาก ผานเกณฑก าหนดรอยละ 80 ขนไป ดานเจตคต อยในระดบมาก และ ผลการปฏบตงานดานสงแวดลอมศกษาในสถานศกษา อยในระดบมาก 2) ผบรหารสถานศกษามความรดานภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษาโดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบดมาก และผบรหารสถานศกษามความรโดยรวมและรายดานเพมขนจากกอนการอบรม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 3) ผบรหารสถานศกษามเจตคตตอภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษา โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปน รายดาน พบวา สวนใหญอยในระดบมากทสด 4) ผบรหารสถานศกษามผลการปฏบตงานดานสงแวดลอมศกษาในสถานศกษาโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก ผบรหารสถานศกษา ทมประสบการณในการบรหารสถานศกษาตางกน มผลการปฏบตงานดานสงแวดลอมศกษาในสถานศกษา โดยรวมและรายดานสวนใหญไมแตกตางกน แตแตกตางกนเฉพาะดานความรวมมอ ดานสงแวดลอมกบชมชน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และผบรหารสถานศกษาทปฏบตงานในสถานศกษาทมขนาดตางกนมผลการปฏบตงานดานสงแวดลอมในสถานศกษาโดยรวมและเปน

147

รายดาน 3 ดาน คอ ดานสมพนธภาพระหวางบคลากรในสถานศกษา ดานการบรหารงานสงแวดลอมในสถานศกษา และดานความรวมมอดานสงแวดลอมกบชมชน แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 5) ผบรหารสถานศกษามพฤตกรรมภาวะผน าการเปลยนแปลงทางสงแวดลอมศกษาโดยรวมและเปนรายดาน 4 ดาน คอ ดานความมบารม ดานการดลใจ ดานการกระตนการใชปญญา และ ดานการมงความสมพนธเปนรายบคคล อยในระดบมาก กลาวโดยสรป โปรแกรมฝกอบรมทพฒนาขนมประสทธภาพท าใหผบรหารสถานศกษามความร เจตคต และมพฤตกรรมทางสงแวดลอมศกษาทด จงควรใชเปนแนวทางในการพฒนาภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษาส าหรบผบรหารสถานศกษาในส านกงานเขตพนทการศกษาอนๆ ตอไป จราพร อมรไชย (2553) ไดศกษาวจยเกยวกบการพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ผลการวจย พบวา องคประกอบภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ประกอบดวยภาวะผน า 4 ดาน จ านวน 30 คณลกษณะ ไดแก ภาวะผน าดานสตปญญามจ านวน 5 คณลกษณะ ภาวะผน าดานบคลกภาพมจ านวน 9 คณลกษณะ ภาวะผน าดานทกษะทางสงคมมจ านวน 6 คณลกษณะ และภาวะผน าดานการบรหารมจ านวน 10 คณลกษณะ การพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าม 6 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การก าหนดแนวคดการเตรยมการพฒนาภาวะผน า โดยก าหนดแนวคดพนฐานทเกยวของกบภาวะผน า เพอสรางองคความรพนฐาน การสรางเจตคตในดานบวก รวมทงเปนการเตรยมความรเกยวกบภาวะผน าใหกบนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองทองถน ทเขาสกระบวนการพฒนา ขนตอนท 2 การก าหนดความตองการพฒนาภาวะผน า เปนขนตอนการประเมนตนเอง เพอใหทราบวาตนเองขาดภาวะผน าดานใด และจะตองมการพฒนาในดานใดกอนหลง ขนตอนท 3 การก าหนดการเตรยมวธการเพอพฒนาภาวะผน า โดยเนนการเตรยมดานสถานการณหรอวธการ เพอใหสอดคลองกบภาวะผน าทจะพฒนา และเนนในเรองความหลากหลายของสถานการณหรอวธการ ขนตอนท 4 การก าหนดการพฒนาภาวะผน า โดยเนนขนตอนในการด าเนนการเพอเขาสกระบวนการพฒนา เปนการสรางองคความร พฒนาความเขาใจ เจตคต และทกษะ เพอใหเกดภาวะผน าทง 30 คณลกษณะ ขนตอนท 5 การก าหนดการประเมนผลการพฒนา ขนตอนท 6 การก าหนดการวเคราะหการด าเนนการ เปนขนตอนของการวเคราะหการด าเนนการทกขนตอน เพอจะไดทราบถงกระบวนการปรบปรงแกไขจากการด าเนนการสรางโปรแกรมพฒนาภาวะผน าของนกบรหารปกครองทองถนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน โปรแกรมพฒนาภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท 1 ภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถนทจะตองท าการพฒนา สวนท 2 หลกการ แนวคด และวตถประสงคของโปรแกรมพฒนาภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน สวนท 3กระบวนการพฒนาภาวะผน า

148

ของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ซงประกอบดวยเนอหาการพฒนา วตถประสงคทวไป วตถประสงคเฉพาะ วธการพฒนา และวธการประเมนการพฒนาภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน พบวา กลมตวอยางมภาวะผน าทง 4 ดาน หลงการทดลองเพมขนจากกอนการทดลองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จตรงค ธนะสลงกร (2554) ไดศกษาวจยเกยวกบ ภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยน : การศกษาเพอสรางทฤษฎฐานราก ผลการวจยพบวา 1. ภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยน คอ การปฏบตทางการบรหารของผอ านวยการโรงเรยนทสรางขนเพอใชในการบรหารงานโรงเรยนของตนอยางเปนเอกลกษณ ซงภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยนมองคประกอบส าคญคอ เปนวธการบรหารจดการ ซงมหลาย ๆ ศาสตรทางการบรหารมาเกยวของ และเกยวของกบความเปนเอกตตบคคลของผอ านวยการ ในดานความร ทกษะ และเจตคต อตตลกษณของภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยนเกดขนจากปรากฏการณทางการบรหารทผอ านวยการโรงเรยนสรางขนผสานกบวถการท างานหรอวฒนธรรมโรงเรยน ซงเปนภาพลกษณทปรากฏออกมา การคงอยของยทธศาสตรภาวะผน า ขนอยกบความยดมนในอดมการณทางการบรหารของผอ านวยการโรงเรยน การเรยนรและพฒนาตนเองของผอ านวยการโรงเรยน และสอดคลองระหวางภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยนกบวฒนธรรมโรงเรยน 2. เงอนไขเชงสาเหตของการเกดภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยน ไดแก ภมหลงสวนบคคล แรงบนดาลใจในตนเอง แรงขบทางสงคม ฐานบารม และประสบการณในการท างาน 3. การปฏบตของภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยน ประกอบดวย การท างานอยางมเปาประสงค การคนหาปจจยแหงความส าเรจ การสรางความสมพนธระหวางบคคล การใชเครองมอทางการบรหารทหลากหลาย รวมทงการน าเทคนควธการใหมๆ มาใชในการบรหารงานโรงเรยน และการคดขนสงของผอ านวยการ ซงมปจจยทสงผลตอการปฏบต ไดแก นโยบายและกฎหมาย ผบงคบบญชาและผมอทธพลตอการท างาน ผใตบงคบบญชา ชมชนและหนวยงานทเกยวของ ทรพยากรและงบประมาณ 4. ภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยนปรากฏผลสบเนองทส าคญ ไดแก ผลทปรากฏโดยตรงตอตวผอ านวยการเอง นกเรยนและคณภาพการศกษา การรบรและการยอมรบของชมชนสงคมรวมทงการสรางองคความรใหมทางวชาการและวชาชพ จนตนา ศรสารคาม (2554) ไดท าการศกษาวจยเกยวกบการพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าทางวชาการในสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวจย พบวา องคประกอบภาวะผน าทางวชาการในสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 1) องคประกอบหลกดานความรพนฐาน ประกอบดวย ภาวะผน าทางวชาการ ความคาดหวงการพฒนางานดานวชาการและขอบขายภาระงาน ลกษณะของโรงเรยนทประสบผลส าเรจ การพฒนาวชาชพบคลากรในสถานศกษาเพอพฒนาการเรยนรของนกเรยน การวางแผนยทธศาสตรเพอพฒนางานวชาการ 2) องคประกอบหลกดานบทบาท

149

ประกอบดวย บทบาทการเปนผน า ประกอบดวย การจงใจ การตดตอสอสารการบรหารกลม และการสรางเครอขาย บทบาทการเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศ มงการนเทศ ก ากบตดตามผล การเผยแพรขอมลสารสนเทศทางวชาการ ภายในสถานศกษา และการประชาสมพนธผลงานทางวชาการตอภายนอก และบทบาทการตดสนใจรวม เพอการรเรมสงใหมๆ การแกปญหา และการแสวงหาทรพยากรมาเพอพฒนางานวชาการในโรงเรยน 3) องคประกอบหลกดานทกษะ ประกอบดวย การวางแผนยทธศาสตรเพอการเปลยนแปลงการพฒนางานวชาการ ในองคประกอบ วสยทศน พนธกจ เปาหมาย แนวทางการพฒนางานวชาการในสถานศกษา และกลไกสนบสนนการน าแผนสการปฏบตโปรแกรมพฒนาภาวะผน าทางวชาการของบคลากรในสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย โครงการยอย 3 โครงการ คอ 1) โครงการสรางสรรคปณธานรวมภาวะผน าทางวชาการ 2) โครงการจดตงศนยพฒนาวชาการและการวจย 3) โครงการสรางเครอขายการพฒนางานวขาการ ทออกแบบโดยตารางเหตผลสมพนธ (Log Frame) โดยตารางเมตรกซ 4X4 ทมความเปนเหตเปนผลกนในแนวตง 4 องคประกอบ คอ วตถประสงคโปรแกรม วตถประสงคโครงการ ผลงานโครงการ และกจกรรม แตละชองจะมรายละเอยดส าคญคอ ตวบงชแสดงเวลา/ปรมาณ/คณภาพแหลงขอมลเงอนไขประกอบส าคญทสมพนธกบ 4 องคประกอบดงกลาว นอกจากน ยงมการเสรมสรางพลงอ านาจแกผรวมโปรแกรม ทจะท าใหเกดความตระหนกถงความส าคญของการพฒนางานวชาชพ และมความมงมนทจะปฏบตงานใหบรรลเปาหมายการพฒนาภาวะผน าทางวชาการอนเปนเงอนไขส าคญ สวฒน จลสวรรณ (2554) ไดศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงผบรหารสายสนบสนน สถาบนอดมศกษาของรฐ ผลการวจยพบวา 1.องคประกอบ การพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลง ม 5 ดาน ไดแก การท าความเขาใจในการเปลยนแปลง (Understanding Change) การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspirational Motivation) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) และการสรางความสมพนธระหวางบคคล (Relationships) 2.วธการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงทง 5 ดานใชวธการฝกอบรม โดยใชการบรรยาย กรณศกษา การประชมแบบระดมสมอง เกมการบรหาร การแสดงบทบาทสมมต 3.หลกสตรการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลง มเนอหาครอบคลมทกองคประกอบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ประกอบดวย 5 หนวยการเรยน ระยะเวลาการพฒนา 30 ชวโมง หรอ ประมาณ 5 วน ในการพฒนาเนนการน าไปสการปฏบตจรง และใหมการประเมนทงผเขารบการพฒนาประเมนตนเอง และประเมนโดยกลมบคคลอน จะประกอบดวย ผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และเพอรวมงาน โดยประเมนทงกอนและหลงการพฒนา และมเกณฑการประเมนทชดเจน 4.ผลการน าหลกสตรไปทดลองใชในการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสายสนบสนนในสถาบนอดมศกษาของรฐ ปรากฏดงน 1) ผเขารบการพฒนาประเมนตนเองและประเมนโดยกลมบคคลอน มภาวะผน าการเปลยนแปลงหลงการพฒนาสงขนกวากอนการพฒนาอยางม

150

นยส าคญทางสถตทระดบ .01 2) ผเขารบการพฒนามความพงพอใจตอหลกสตรโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก 3) ผเขารบการพฒนามผลการประเมนกจกรรมระหวางการพฒนาโดยรวมอยในระดบด กลาวโดยสรป หลกสตรการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสายสนบสนนในสถาบนอดมศกษาของรฐทพฒนาขนมประสทธผลเหมาะสม เนองจากเปนหลกสตรทพฒนาขนจากการศกษาบรบทและความตองการทแทจรงของกลมผบรหารระดบสง กลมผบรหารสายสนบสนน และกลมผเชยวชาญ มเนอหาครอบคลมทกดาน มวธการพฒนาทหลากหลาย มเกณฑการประเมนทชดเจน และผเขารบการพฒนาสามารถน าความรทไดรบไปสการปฏบตงานจรง จงควรสนบสนน และสงเสรมใหน าหลกสตรไปใชในการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงของบคลากรตอไป อนนต พนนก (2554) ไดท าการศกษาวจยเกยวกบการพฒนาโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต 2 ผลการวจยพบวา โปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 4 สวน สวนท 1 ความน า สวนท 2 รายละเอยดโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สวนท 3 เครองมอประเมนประสทธภาพโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในภาคสนามและ สวนท 4 แนวทาง เงอนไข ตวชความส าเรจในการน าโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไปใช ผลการน าโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไปใช พบวา 1) กลมทดลองมปฏกรยาตอบสนองตอโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานโดยรวมและทกดานอยในระดบมาก 2) หลงการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกลมทดลอง มความรและทกษะตามสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน มการน าความรทกษะใหมสการปฏบต และผลงานทเกดจากการปฏบตหนาทสงกลาวกอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และ .05 3) หลงการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกลมทดลอง มความร และทกษะตามสมรรถนะผบรหารตามสมรรถนะผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผลงานทเกดจาก การปฏบตหนาทสงกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ชนสา ฮวดศร (2556) ไดศกษาวจยเกยวกบการพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวจยพบวา โปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 4 สวน คอ สวนท 1 ความน า สวนท 2 รายละเอยดโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สวนท 3 เครองมอประเมนประสทธภาพโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในภาคสนาม และ สวนท 4 แนวทาง เงอนไข ตวชความส าเรจในการน าโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไปใช เปนโปรแกรมทมความเหมาะสมและมความเปนไปไดพรอมกบน าสการปฏบต โปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหาร

151

สถานศกษาขนพนฐานทสรางและพฒนาขนเมอน าไปทดลองใชในภาคสนาม พบวา 1) กลมเปาหมายมปฏกรยาตอบสนองตอโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานโดยรวมและทกดานอยในระดบมากทสด 2) หลงการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกลมเปาหมายมความรตามภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกวากอนการพฒนาอยามนยส าคญทางสถตทระดบ.01 3) หลงการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกลมเปาหมายมทกษะตามภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน มการน าความรทกษะใหมสการปฏบตสงกวากอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 4) หลงการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกลมเปาหมายมการน าความรทกษะใหมสการปฏบตสงกวากอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 5) หลงการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกลมเปาหมายมพฤตกรรมภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกวากอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวทย ยอดสละ (2556) ไดศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผลการวจยพบวา 1.สภาพปจจบนภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยรวม และรายดานอยในระดบมาก สวนความตองการในการพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา โดยรวม และรายดานอยในระดบมากทสด 2.โปรแกรมการพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทพฒนาขน มองคประกอบของโปรแกรม ไดแก 1) ทมาและความส าคญของโปรแกรม 2) วตถประสงคของโปรแกรม 3) รปแบบและวธพฒนา 4) โครงสรางของโปรแกรม 5) เนอหาและสาระส าคญของโปรแกรม ประกอบดวย 3 โมดล ไดแก โมดล 1 การสรางวสยทศน โมดล 2 การสอสารวสยทศน และโมดล 3 การปฏบตตามวสยทศน โดยใชเวลาในการพฒนา 169 ชวโมง สวนวธการพฒนา ไดแก 1) การศกษาดวยตนเอง 2) การศกษาดงาน 3) การอบรม 4) การปฏบตจรง ประกอบดวย กระบวนการพฒนา 4 ขน คอ ขนท 1 การประเมนกอนการพฒนา ขนท 2 การพฒนา ขนท 3 การบรณาการ และขนท 4 การประเมนหลงการพฒนา3.ผลการพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จากการน าโปรแกรมทพฒนาขนไปใช พบวา 1) ผลการทดสอบความรเกยวกบภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา มคะแนนกอนพฒนาเฉลย 17.73 จากคะแนนเตม 30 คดเปนรอยละ 59.11 และมคะแนนหลงการพฒนาเฉลย 26.00 จากคะแนนเตม 30 คดเปนรอยละ 86.67 แสดงวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษามคะแนนหลงการ

152

พฒนาสงกวากอนการพฒนา และผานเกณฑรอยละ 80 ทกคน 2) ผลการประเมนภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา กอนพฒนาโดยรวมอยในระดบมาก หลงพฒนาโดยรวมอยในระดบมากทสด เมอเปรยบเทยบภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา หลงพฒนาและระยะตดตามผล พบวา ภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาระยะตดตามผลสงกวาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาหลงพฒนา (3) ผลการประเมนความพงพอใจของผเขารบการพฒนาตอโปรแกรมพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา อยในระดบมาก พมพพร พมพเกาะ (2557) ไดศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ผลการวจยพบวา 1. องคประกอบและตวชวดภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวยองคประกอบ 3 องคประกอบหลก และ 9 องคประกอบยอย องคประกอบดานจนตนาการ (Imagination) ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย มความคดเชงสรางสรรค มอารมณขนในการท างาน มสตปญญาในการแกปญหาอยางสรางสรรค องคประกอบดานมความยดหยน (Flexibility) ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย ความสามารถในการคดหาค าตอบไดอยางอสระไมตกอยภายใตกฎเกณฑความคนเคย ความสามารถในการปรบตวตามสถานการณตางๆ การเปดกวางรบความคดใหมๆอยางอสระ และ องคประกอบดานวสยทศน (Vision) ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย การสรางวสยทศน การเผยแพรวสยทศน การปฏบตตามวสยทศน 2. ผลการศกษาสภาพปจจบนและความตองการในการเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน การวเคราะหความส าคญของความตองการจ าเปนขององคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน มากทสดคอ ดานการมความยดหยน (PNI= 0.501) รองลงมาคอ ดานการมจนตนาการ (PNI = 0-498) และดานการมวสยทศน (PNI=0.478) เปนล าดบสดทาย 3. ผลการประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน จากผเชยวชาญ 1) ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของคมอโปรแกรมการเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน จากผเชยวชาญ จ านวน 9 คน โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายขอ พบวา ความเหมาะสมของคมอโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน อยในระดบมากทสด จ านวน 4 ขอ เรยงล าดบจากมากทสดไปหานอยทสด 3 ล าดบแรก คอ ความสมเหตสมผลทตองการพฒนาโปรแกรม ความจ าเปนทตองการพฒนาโปรแกรมปญหาสอดคลองกบสภาพความเปนจรงและการจดเรยงเนอหา ตามล าดบสวนขอทเหลออยในระดบมากทกขอ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสด 3 ขอสดทาย คอ เนอหาเหมาะสมกบระยะเวลา การกระตนภาวะผน าเชงสรางสรรค และความเปนไปไดและวตถประสงค และตรวจสอบการบรรลวตถประสงคไดตามล าดบ

153

2) คาดชนความสอดคลองของผทรงคณวฒตอโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน มความความสอดคลองอยระหวาง 0.67–1.00 เปนไปตามเกณฑทตงไว 4. ผลการศกษาการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคไปใชในการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถนไปใชกบกลมตวอยาง 1) การวเคราะหคามธยฐานของคะแนนหลงการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคสงกวามธยฐานของคะแนนกอนใชโปรแกรมของผบรหารโรงเรยน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2) การวเคราะหความพงพอใจของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถนทมตอโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน โดยภาพรวมอยในระดบมาก และการวเคราะหผลการประเมนพฤตกรรมภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยนโดยภาพรวมอยในระดบมาก และมากทสด ตามล าดบ ผอ านวยการโรงเรยน ระดบมากทสด รองผอ านวยการโรงเรยน ระดบมาก และครหวหนางานวชาการ ระดบมากทสด เชษฐา คาคลอง (2557) ไดศกษาวจยเกยวกบการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าแบบมงบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวจยพบวา องคประกอบภาวะผน าแบบมงบรการ ม 4 ดาน ไดแก การเหนอกเหนใจและใสใจผอน (Empathy) การมองการณไกล (Foresight) การใหการดแล (Stewardship) และการสรางชมชนแหงการเรยนร (Building Learning Community) สภาพปจจบนของภาวะผน าแบบมงบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานโดยรวมอยในระดบ ปานกลาง ระดบภาวะผน าแบบมงบรการทพงประสงคของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานโดยรวมอยในระดบ มากทสด และระดบความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การใหการดแล การเหนอกเหนใจและใสใจผอน การสรางชมชนแหงการเรยนร และการมองการณไกล โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าแบบมงบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย 4 โมดล คอ 1) การเหนอกเหนใจผอน 2) การมองการณไกล 3) การใหการดแล 4) การสรางชมชนแหงการเรยนร ระยะเวลา 73 ชวโมง รปแบบในการพฒนาเนนการสรางองคความรดวยตนเอง การเรยนรรวมกนโดยการท ากจกรรมกลม และเนนการเรยนรโดยการปฏบตจรง มการประเมนกอนการพฒนา โดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเองและประเมนจากบคคลอน โดยมเกณฑการประเมนทชดเจน ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าแบบมงบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไปใช ปรากฏดงน 1) ผเขารบการพฒนาประเมนตนเองและประเมนโดยบคคลอน พบวา มภาวะผน าแบบมงบรการหลงการพฒนาโดยรวมอยในระดบมาก 2) ผเขารบการพฒนาประเมนตนเองและประเมนโดยบคคลอน พบวา ภาวะผน าแบบมงบรการหลงการพฒนาสงขนกวา กอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 3) ผเขารบการพฒนามความพงพอใจตอโปรแกรมโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก 4) ผเขารบการพฒนามผลการประเมนกจกรรมระหวางการพฒนาโดยรวมอยในระดบมาก

154

บญชวย สายราม (2559) ไดศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน ผลการวจยพบวา 1. องคประกอบและตวบงชของทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนม 5 องคประกอบ 21 ตวบงช ไดแก 1) ดานการกอตงทม ม 4 ตวบงช คอ การก าหนดเปาหมาย การก าหนดวตถประสงค การคดเลอกสมาชก และการก าหนดบทบาทหนาท 2) ดานการรวมทม ม 4 ตวบงช คอ การพฒนาทม การสอสารทมประสทธภาพ การมมนษยสมพนธทด และการขดแยงอยางสรางสรรค 3) ดานการสรางบรรทดฐานของทม ม 4 ตวบงช คอ การมภาวะผน ารวม การมวสยทศนรวม การมความไววางใจ และการมความเหนยวแนนในทม 4) ดานการปฏบตงานของทม ม 7 ตวบงช คอ การก าหนดแผนปฏบตงานของทม การมแรงจงใจมงผลสมฤทธ การคดสรางสรรค การมสวนรวม การสรางบรรยากาศทด การตดสนใจของทม และการแกปญหาของทม และ 5) ดานการสะทอนผลงานและการขบเคลอนทม ม 2 ตวบงช คอ กระบวนการท างานของทมและการเรยนรของทม ผลการประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงช พบวา อยในระดบมากทสด 2. สภาพปจจบนของทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานโดยรวมอยในระดบปานกลาง สวนระดบสภาพทพงประสงคทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนโดยรวมอยในระดบมากทสด และระดบความตองการจ าเปนในการเสรมสรางทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมากทสดคอ ดานการสรางบรรทดฐานของทม รองลงมาคอ ดานการปฏบตงานของทม ดานการกอตงทม ดานการสะทอนผลงานและการขบเคลอนทมและดานการรวมทม 3. โปรแกรมเสรมสรางทกษะ ภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนม 7 องคประกอบ คอ 1) หลกการของโปรแกรม 2) วตถประสงคของโปรแกรม 3) เปาหมายของโปรแกรม 4) ทรพยากร 5) เนอหากจกรรมพฒนาของโปรแกรม มจ านวน 5 ชดโปรแกรม ไดแก ชดกจกรรมพฒนาดานการกอตงทม การรวมทม การสรางบรรทดฐานของทม การปฏบตงานของทมและการสะทอนผลงานและการขบเคลอนทม 6) กระบวนการพฒนาและวธการเสรมสราง ม 4 ขนตอน คอ (1) การเตรยมความพรอมกอนเขารบการพฒนา ใชวธการเสรมสรางโดยการเรยนรของผใหญ (2) การพฒนาแบบเขมตามโปรแกรม ใชวธการเสรมสรางโดยการฝกอบรมเชงปฏบตการและการศกษาดงาน (3) การน าไปสการปฏบตจรงในงาน ใชวธการเสรมสรางโดยการใชชดกจกรรมสรางทมงาน การเรยนรผานการปฏบตจรงในงาน การใชเทคนคการพฒนาทกษะภาวะผน าแบบ 70:20:10 และการใชเทคนคการพฒนาทกษะภาวะผน าแบบ 3X3X3 Transfer Model และ (4)การตดตามผลและสะทอนผล 7)การประเมนผล ไดแก การประเมนผลกอนและหลงการเขารบการพฒนา การประเมนผลเพอตดตามผลหลงการพฒนา และการประเมนความพงพอใจ โดยใชเวลาพฒนา จ านวน 240 ชวโมง ผลการประเมนโปรแกรมโดยผทรงคณวฒ ดานความเปนไปได ดานความเหมาะสม ดานความถกตองและดานความเปนประโยชน โดยรวมอยในระดบมาก 4. ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของ

155

ผบรหารโรงเรยนไปใช ปรากฏดงน 1) ผลการประเมนตนเองเกยวกบระดบทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนหลงการพฒนา โดยรวมอยในระดบมากทสด 2) ผบรหารโรงเรยนมระดบทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานสงขนกวากอนการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และผานเกณฑรอยละ 80 ทกคน 3) ผลการประเมนเพอตดตามผลหลงการพฒนาเกยวกบระดบทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนโดยกลมผประเมน 3 กลมโดยท าการประเมน 4 ระดบ ไดแก ระดบปฏกรยา ระดบการเรยนร ระดบพฤตกรรม ระดบผลลพธ พบวา โดยรวมอยในระดบมากทสด 4) ผเขารบการพฒนามความพงพอใจตอโปรแกรมเสรมสรางทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนโดยรวมอยในระดบมาก พมพพศา ชชชวพนธ (2559) ไดศกษาวจยเกยวกบ การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ผลการวจยพบวา 1. หลกการ คณลกษณะและทกษะของภาวะผน ากลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ม 16 องคประกอบยอยและ 75 ตวบงช 2. สภาพปจจบนของภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาโดยรวมอยในระดบมาก สวนสภาพทพงประสงคของภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาโดยรวมอยในระดบมากทสด และความตองการจ าเปนในการพฒนาเสรมสรางภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา โดยการเรยงล าดบความตองการจ าเปนจากมากไปหานอยล าดบแรกม 2 องคประกอบหลก คอ ดานหลกการของภาวะผน าเชงกลยทธและดานคณลกษณะของภาวะผน าเชงกลยทธ สวนล าดบตอมา คอ ดานทกษะของภาวะผน าเชงกลยทธ 3. โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษามองคประกอบของโปรแกรม คอ 1) หลกการของโปรแกรม 2) วตถประสงคของโปรแกรม 3) เนอหาสาระ โดยเนอหาสาระของโปรแกรม ประกอบดวย 3 โมดล ไดแก โมดล 1 หลกการของภาวะผน าเชงกลยทธ โมดล 2 คณลกษณะของภาวะผน าเชงกลยทธ โมดล 3 ทกษะของภาวะผน าเชงกลยทธ 4) กจกรรมการพฒนาของโปรแกรม มกระบวนการพฒนา 3 สวน คอ สวนท 1 การอบรมสมมนาและใชชดฝกการเรยนรดวยตนเอง สวนท 2 การเรยนรโดยการท างานรวมกบผอน สวนท 3 การเรยนรผานการท างาน5) การวดและประเมนผลโปรแกรม ใชเวลาในการพฒนา จ านวน 180 ชวโมง 4. ผลการประเมนจากการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาไปใช 1) ผบรหารโรงเรยนมธยมศกษามคะแนนความรภาวะผน าเชงกลยทธหลงการพฒนาสงกวาคะแนนกอนพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และผานเกณฑรอยละ 80 ทกคน 2) ผลการประเมนระดบภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา โดยผบรหารโรงเรยนและคร มผลการประเมนระดบภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษากอนพฒนา โดยรวมอยในระดบมาก ผลการประเมนระดบภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาหลงพฒนา โดยรวมอยในระดบมากทสด และเมอเปรยบเทยบระดบภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาหลงพฒนา

156

และระยะตดตามผล พบวา ภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาระยะตดตามผลมระดบภาวะผน าเชงกลยทธสงกวาภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาหลงพฒนา 3) ผลการประเมนระดบความพงพอใจโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา โดยรวมอยในระดบมาก งานวจยตางประเทศ Faber (2009) ไดวจยการพฒนาภาวะผน าแหงการเรยนรของนกศกษาระดบปรญญาตร เปนการวจยเชงคณภาพดวยการสมภาษณนกศกษากลมหนงในมหาวทยาลยรฐแหงหนง เพอหาผลลพธการเรยนรภาวะผน าผานการศกษาการพฒนาอตลกษณและภาวะผน า จากการทนกศกษาไดรบการเรยนรผานบรบทในมหาวทยาลย พบวานกศกษาไดรบโอกาสการพฒนาภาวะผน าผานการเรยนรเปนทม (Team-Based Learning) ผานทางหลกสตรในสาขาทศกษาและผานทางกจกรรมนอกหลกสตรและบรบทของชมชนทศกษาอย การวจยยงพบวานกศกษาระดบปรญญาตรแสดงออกถงภาวะผน าผานทางอตลกษณหลากหลายของตนและเชอมโยงไปยงผลงานของนกศกษาตอไปในชวต การวจยนชใหเหนถงมมมองใหมเพอศกษาการเรยนรภาวะผน าของเยาวชนทคนหาอตลกษณของตนเอง การพฒนาเชาวปญญาทางอารมณ และการมประสบการณภาวะผน าผานทางการเรยนรจากเพอนดวยกน (Identifying and Committing to a Core Personal Mission, Developing Emotional Intelligence, and Experimenting with Peer Teaching of Leadership) Curtis (2012) ไดศกษางานวจย เรอง การน าและการเรยนร : ภาวะผน า การเปลยนแปลง และความทาทายในการรเรมการพฒนาอาชพโดยเชอมโยงภาวะผน าทางวชาการและภาวะผน าการเรยนร โดยไดศกษาบทบาทของภาวะผน าในการรเรมการเปลยนแปลงการสอนใหอานออกเขยนไดในโรงเรยนของเขตการศกษาขนาดเลกนอกเมองใหญในสหรฐ พฤตกรรมภาวะผน าอยางไรของผบรหารเขตการศกษา โดยเฉพาะการกระจายอ านาจและการสนบสนนการพฒนาสายอาชพของคร ดวยการเกบขอมลจากการสมภาษณผบรหารเขตการศกษาผบรหารโรงเรยนและคร ผลการวจยพบวาผใหสมภาษณพอใจการรเรมพฒนาสายอาชพของครและผบรหาร แตมมมองภาวะผน าทแตกตางกนเปนอปสรรคในการพฒนาสายอาชพ และตองการใหน ามมมองของภาวะผน าวชาการ (Instructional Leadership) มาใชอยางจรงจง ในดานการสอนงาน (Coaching) และการกระจายอ านาจภาวะผน า (Distributed Leadership) Metheney-Fisher (2012) ไดศกษางานวจยเกยวกบภาวะผน าแหงการเรยนรในบรบทของสถานศกษาระดบอดมศกษาวาอาจารยเรยนรเปนผน าและอทธพลจากประสบการณ การพฒนาอาชพ การรบค าแนะน า และเหตการณตางๆวาสงผลตอกระบวนการเรยนรภาวะผน าอยางไร ใชวธวจยแบบผสมวธดวยการส ารวจจากผน าในอดมศกษา 350 คน จากสถาบนการศกษาสองแหง

157

มผตอบ 118 คน และในจ านวนน 20 คนสมครใจเขารวมใหการสมภาษณ ผลการวจยคอ การเรยนรภาวะผน าสวนใหญเกดจากประสบการณและการไดรบค าแนะน า ทงสองแหลงการเรยนรนผน าตองมความสามารถคดทบทวนสถานการณตางๆและเขาใจทจะประยกตการเรยนรในการเปนผน า ผลการวจยนมประโยชนตอสถาบนอดมศกษา องคการและสภาวชาชพและผน าในอนาคตทจะรและเขาใจวาผน าเรยนรอยางไรและพฒนาหลกสตรการพฒนาการเรยนรภาวะผน าจากงานวจยน Hakes (2013) ไดวจยเชงคณภาพเพอหาผลกระทบระยะสนจากการพฒนาการเรยนรภาวะผน า (Learning Leadership Development) ในบทบาทภาวะผน าตางๆกนของบคลากรสาธารณสขของประเทศคานาดา ดวยการใหอานเอกสารเพอความพรอม มสมมนาปฏบตการสองวน และการใชชมชนการปฏบต (Community of Practice) การวจยพบวาแนวคดองคการแหงการเรยนรและประเดนทเกยวของมความหมายตอการพฒนาภาวะผน าและการเรยนรภาวะผน าในปจจบน และพบวาผน าสามารถไดเรยนรและถายทอดความรไปสการปฏบตในทท างานได Morehead (2014) ไดวจยแบบผสมวธเพอหาความสมพนธระหวาง หนาทของภาวะผน าแหงการเรยนร (Learning Leadership Tasks) ของผบรหารสถานศกษา และความสามารถดานการเปนผฝกสอนทางวชาการ (Instructional Coach) เพอเปนผกระตนการเปลยนแปลง (Change Agent) ใหกบครผใหขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพเปนผบรหารสถานศกษา 71 คน ผลการวจยจากขอมลเชงปรมาณพบวาหนาทภาวะผน าแหงการเรยนรของผบรหารสถานศกษาตางกน ระหวางโปรแกรมการฝกสอนทประสพความส าเรจสงสดและโปรแกรมการฝกสอนทประสพความส าเรจต าสด และพบจากการวจยเชงคณภาพวาปจจยทส าคญของโปรแกรมผฝกสอนวชาการคอ การพฒนาภาวะผน ารวมกน การเปดกวางยอมรบการมสวนรวมของผอน การสงเสรมความเตบโตของผอน และการสรางชมชน กลาวโดยสรป จากการศกษางานวจยทเกยวของทงงานวจยในประเทศและตางประเทศจะเหนวาวธการด าเนนการวจยมทงระเบยบวธวจยเชงคณภาพ และระเบยบวธวจยเชงปรมาณ และการวจยและพฒนาทมงเนนการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าดานตางๆ เชน ภาวะผน าการเปลยนแปลง ภาวะผน าทางวชาการ ภาวะผน าเชงกลยทธ ภาวะผน าในการสรางทมงาน ภาวะผน าแบบมงบรการ ภาวะผน าเชงสรางสรรค ภาวะผน าแบบสอนงาน ภาวะผน าเชงวสยทศน และภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษา เปนตน แตยงไมมประเดนเกยวกบภาวะผน าการเรยนร ซงผวจยไดน าไปเปนตวแปรส าคญทใชในการวจยครงน

158

บทท 3

วธด าเนนการวจย การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนการวจยและพฒนา (Research and Development : R & D) แบงออกเปน 4 ระยะ ดงน ระยะท 1 ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระยะท 2 ศกษาสภาพปจจบน และสภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระยะท 3 พฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระยะท 4 ศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช ระยะการวจย วธด าเนนการ และผลทคาดหวงแสดงดงภาพประกอบ 19

159

. ภาพประกอบ 19 ระยะการวจย วธด าเนนการ และ ผลทคาดหวงในแตละระยะเกยวกบการพฒนา

โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน

ระยะท 1 ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

1. ศกษาเอกสารแนวคด ทฤษฏ และงานวจยทเกยวของ 2. สงเคราะหองคประกอบและตวบงช ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน จากเอกสารและงานวจยทเกยวของ 3. ประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตว บงชภาวะผน าการเรยนร โดยผทรงคณวฒ จ านวน 7 คน

ระยะการวจย วธด าเนนการ ผลทคาดหวง

ไดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ระยะท 2 ศกษาสภาพปจจบน สภาพท พงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

1. น าองคประกอบและตวบงชทไดจากระยะท 1 มาเปนกรอบในการสรางแบบสอบถาม เพอศกษาสภาพปจจบน และสภาพทพงประสงค 2 เกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทเปนผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา จ านวน 444 คน 3 วเคราะหขอมลสภาพปจจบน และสภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน 4. วเคราะหหาคาดชนความตองการจ าเปน

ทราบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ระยะท 4 ศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาม ธยมศกษา ไปใช

1. น าโปรแกรมฯ ไปใชพฒนาผบรหารโรงเรยนทมความสมครใจเขารวมพฒนาตามโปรแกรม จ านวน 18 คน 2. ประเมนผลการน าโปรแกรมฯ ไปใชโดยผทเกยวของ 3. ตดตามผลหลงการพฒนา (follow up)

ผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาม

ภาวะผน าการเรยนรสงขน

ระยะท 3 พฒนาโปรแกรมเสรมสราง ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

1. สมภาษณเชงลก (In-depth) Interview) ผบรหารโรงเรยนทมวธปฏบตทดเพอศกษาวธการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 2. ยกรางโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน และรางคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน และประเม นโดยผทรงคณวฒ จ านวน 9 คน

ไดโปรแกรมและคม อการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

160

ระยะท 1 ศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ขนตอนท 1 ศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มวธด าเนนการดงน 1. ศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบองคประกอบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยไดศกษาแนวคดทฤษฎของ

Antonacopoulou and Bento (2003) ; Malunga (2006) ; Curtis (2012) ; Knight (2009); Christiansen and Tronsmo (2013) ; Greiter (2013) ; Jolonch, Martinez, Badia (2013) ; Kohlreiser (2013) ; Owen (2013) ; Salavert (2013) ; Tubin (2013) ; Kouzes and Posner (2016) ; สมชาย เทพแสง (2014) ; กนกอร สมปราชญ (2559) และไดด าเนนการสงเคราะหขอมลจากการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) แลวน ามาสรปเปนองคประกอบหลกของภาวะผน าการเรยนร ไดองคประกอบหลก จ านวน 6 ดาน ประกอบดวย 1) กลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) 2) การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning) 3) การเรยนรเปนทม (Team Learning) 4) การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) 5) การบรณาการ ความหลากหลาย (Integrating Pluralism) 6) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) 2. ศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน โดยไดศกษาแนวคดทฤษฎของ Jyoti and Dev (2015) ; Li and Zhang (2016) ; George (2007) ; Leitch, Woppaburra Guami Enkil (2017) ; Townsend and Bennis (1997) ; Chen et al. (2011) ; Myszkowski, Storme, Davila and Lubart (2015) ; Kim (2006) ; Torrance (1966) ; Baron, Rouleau, Grégoire and Baron (2018) ; Voegtlin, Patzer and Scherer (2012) ; Habermas (2001) ; Steinmann and Scherer (1998) ; Wohlrapp (1998) ; Waldman and Galvin (2008) ; Ye, Wang and Li (2018) ; Horowitz and Van Eeden, (2015) ; McWhorter, Lynham and Porter (2008) ; Barczak et al. (2010) ; Wen, Zhou and Lu (2017) ; Gong et al. (2013) ; Liang, Chang, Rothwell and Shu (2016) ; Avolio et al. (2014) ; Li, Liu, Belitski, Ghobadian and O'regan (2016) ; Brey (2012) ; Hoe (2017) ; Palaima and Skarzauskiene (2010) ; Ackoff (1999) ; Haines (1998) ; Singh, Makharia, Sharma, Agrawal, Varma and Yadav (2017) ; Riggio and Reichard (2008) Goleman Danie

161

(2011) ; Juvy (2015) ; Senge (1990) ; Covey (2004) และด าเนนการสงเคราะหขอมลจากการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ขนตอนท 2 วเคราะหและสงเคราะหองคประกอบและตวบงช ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากการสงเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน จากขนตอนท 1 ได 6 องคประกอบและ 21 ตวบงชดงน 1. การกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) ประกอบดวยตวบงช คอ 1) ความคดรเรม 2) ความคดคลองแคลว 3) ความคดยดหยน 4) ความละเอยดลออในการคด 2. การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Direct Learning) ประกอบดวยตวบงช คอ 1) การวเคราะหความตองการของตนเอง 2) การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 3) การวางแผน การเรยนร 4) การแสวงหาแหลงวทยาการ 3. การเรยนรเปนทม (Team Learning) ประกอบดวยตวบงช คอ 1) การสอสารของทมงาน 2) ความสามารถของทมงาน 3) การสรางการเรยนร 4) กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4. การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) ประกอบดวยตวบงช คอ 1) การบรณาการทางความคด 2) การบรณาการกระบวนการเรยนร 3) การเชอมโยงสมพนธ และสรางองคความรใหม 5. การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) ประกอบดวยตวบงช คอ 1) การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2) การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 6. การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) ประกอบดวยตวบงช คอ 1) การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 2) การสรางเครอขายการเรยนร 3) การสะทอนผลการเรยนรรวมกน ขนตอนท 3 ผทรงคณวฒตรวจสอบและยนยนองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาโดยผวจยสมภาษณเชงลกเพอตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนโดยการสมภาษณเชงลก ผทรงคณวฒจ านวน 7 คน และใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง และแบบประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงช มวธด าเนนการดงน 1. กลมผใหขอมล

162

ผวจยน าผลการสงเคราะหขอมลทไดจากขนตอนท 1 และขนตอนท 2 มาจดท า แบบสมภาษณแบบมโครงสราง โดยผทรงคณวฒ ถามความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน ผทรงคณวฒตรวจสอบองคประกอบภาวะผน าการเรยนรและตวบงชภาวะผน าการเรยนร จ านวน 7 คน 1.1 ผทรงคณวฒตรวจสอบองคประกอบและตวชวดภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน จ านวน 7 คน ดงน 1.1.1 ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ ศาสตราจารยประจ า วทยาลยนครราชสมา 1.1.2 รองศาสตราจารย ดร. กนกอร สมปราชญ อาจารยประจ า คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 1.1.3 ดร. สมชาย เทพแสง อาจารยประจ า มหาวทยาลยปทมธาน 1.1.4 นาวาอากาศเอก ผศ.ดร. สรายทธ กนหลง อาจารยประจ า มหาวทยาลยเกษมบณฑต 1.1.5 ดร. ศภธนกฤต ยอดสละ อาจารยประจ า คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสรนทร 1.1.6 ดร. อดศกด มงช ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 25 1.1.7 ดร. สมฤทธ กางเพง ผอ านวยการโรงเรยนบานหนองกงวทยาคาร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 1 1.2 ส าหรบเกณฑทใชในการคดเลอกผทรงคณวฒ มคณสมบต ดงน 1.2.1 จบการศกษาทางดานการบรหารการศกษาระดบปรญญาเอกและเปนผมประสบการณทางการสอนในสถาบนอดมศกษา หรอ 1.2.2 จบการศกษาระดบปรญญาเอกและเปนผเชยวชาญดานการบรหารการศกษา ระดบกระทรวงศกษาธการ ระดบส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา หรอ 1.2.3 จบการศกษาระดบปรญญาเอกและเปนผเชยวชาญดานการบรหารการศกษาระดบสถานศกษาขนพนฐาน 1.2.4 จบการศกษาระดบปรญญาเอกและเปนผมสวนไดสวนเสยทเกดจากการบรหารการศกษา มประสบการณดานการบรหารการศกษา ในการวจยครงนผทรงคณวฒทตรวจสอบองคประกอบและตวบงช จะตองมคณสมบตอยางนอย 1 ขอ ในขอ 1-4

163

ในการสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒ ผวจยไดประสานบคคลดงกลาวโดยเบองตนไดประสานงานกบผทรงคณวฒผานชองทางตางๆ เชน ทางจดหมายอเลกทรอนกส (E-mail) การโทรศพท และการสงจดหมายทางไปรษณย จงสงหนงสอขอความอนเคราะหแตงตงเปนผตรวจองคประกอบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษากอน ตอจากนนไดประสานขอความอนเคราะหทางโทรศพทเพอนดวน เวลา เพอขอสมภาษณ กอนเรมด าเนนการสมภาษณ ผวจยไดแนะน าตนเอง และขอเขาพบเพอขอความอนเคราะหในการสมภาษณ พรอมทงมอบเอกสารทสรปแนวคดหลกขององคประกอบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ใหทานเหลานนไดดประกอบระหวางการสนทนาพรอมทงน าเรยนชแจงวตถประสงคของการด าเนนการสมภาษณ เกยวกบองคประกอบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยเปนผด าเนนการสมภาษณดวยตนเองตามแบบสมภาษณแบบมโครงสรางในประเดนส าคญ ดงน 1. องคประกอบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทง 6 องคประกอบ คอ (1) กลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) (2) การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning) (3) การเรยนรเปนทม (Team Learning) (4) การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) (5) การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) (6) การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) มความเหมาะสมและครอบคลมหรอไมอยางไร และควรมองคประกอบใดเพมเตมหรอไม 2. ในแตละองคประกอบ จะประกอบดวยตวบงช ในแตละองคประกอบมความเหมาะสม ครอบคลมแลวหรอยง และควรมตวบงชอนทควรเพมเตมอะไรบาง 3. ขอเสนอแนะเพมเตม 2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในขนตอนนเปนแบบสมภาษณแบบมโครงสราง (Structured Interview) ทผวจยสรางขนตามกรอบแนวคดและประเดนทตองการตรวจสอบความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ประกอบดวย ค าชแจง ประเดนการพจารณา ความสอดคลององคประกอบ ตวบงช ขอเสนอแนะเพมเตม วธการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 3. วธการสรางและการหาคณภาพเครองมอ

164

3.1 ด าเนนการสรางและหาคณภาพเครองมอเพอสอบถามความคดเหนเกยวกบความเหมาะสม ขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มวธการและขนตอน ดงน 3.1.1 ศกษาวธการสรางแบบประเมนองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3.1.2 สรางแบบประเมนองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากกรอบแนวคดทไดจากการสงเคราะหเนอหาในเอกสาร (Content Analysis) โดยน าขอมลมาจากขนตอนท 1–2 3.1.3 น าแบบสมภาษณแบบมโครงสรางทสรางขนเสนอผเชยวชาญพจารณาตรวจสอบความถกตองและความครอบคลมของเนอหา แลวน าขอเสนอแนะทไดไปพจารณาปรบปรงแกไขแบบสมภาษณใหสมบรณยงขน 3.2 ผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพของเครองมอ มจ านวน 5 คน ประกอบดวย รายนามผเชยวชาญจ านวน 5 คน มเกณฑทใชในการคดเลอก แบงเปน 2 กลม คอผเชยวชาญและมประสบการณดานการวจยและพฒนา และผเชยวชาญและมประสบการณดานการสอนภาวะผน าในสถาบนอดมศกษา ดงน 3.2.1 รศ.ดร.บญชม ศรสะอาด อาจารยประจ าคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3.2.2 ผศ.ดร.ชยยทธ ศรสทธ อาจารยประจ าคณะครศาสตร มหาวทยาลยนครพนม 3.2.3 ผศ.ดร.ทรงศกด ภสออน ผอ านวยการศนยบรการวชาการและเผยแพรนวตกรรมทางการศกษา ภาควชาวจยและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3.2.4 ผศ.ดร.นชวนา เหลององกร รองคณบดฝายวเทศสมพนธ สาขาวชาการวดและประเมนผลทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3.2.5 ดร.ประยทธ ชสอน อาจารยประจ า วทยาลยครสรยเทพ มหาวทยาลยรงสต 3.3 ตรวจสอบคณภาพดานความเทยงตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญไดพจารณาความสอดคลองระหวางประเดนขอค าถามในการสมภาษณกบวตถประสงค และนยามศพทเฉพาะ ในขนตอนนไดประยกตใชการวเคราะหความสอดคลองแบบ IOC จากความคดเหนของผเชยวชาญ แลวน าไปหาคาดชนความสอดคลองโดยการวเคราะหคา Item Objective Congruence index (IOC) ไดคาความสอดคลอง ( IOC) อยระหวาง 0.80-1.00

165

3.4 ปรบปรงแบบสมภาษณองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ จดพมพฉบบสมบรณ 4. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการตดตอประสานงานกบผทรงคณวฒ และเดนทางไปสมภาษณดวยตนเองโดยใชแบบสมภาษณทผวจยสรางขน ผวจยใชวธการสมภาษณและจดเกบขอมลดวยวธการจดบนทกและกลองถายภาพ โดยมรายละเอยดดงน 4.1 ผวจยท าหนงสอขอความรวมมอเปนผทรงคณวฒจากคณะศกษาศาสตร 4.2 สงหนงสอขอความรวมมอ เคาโครงวทยานพนธ และแบบสมภาษณแบบมโครงสรางถงผทรงคณวฒ เพอขอความอนเคราะหในการใหการสมภาษณ 4.3 ประสานผทรงคณวฒทางโทรศพทเพอขอนดหมายวนและเวลาสมภาษณ 4.4 ด าเนนการสมภาษณตามวนเวลาทนดหมาย 5. การจดกระท าและการวเคราะหขอมล ผวจยท าการวเคราะหขอมลโดยการสรางขอสรปจากเนอหาการสมภาษณ (Content Analysis) และจดกลมเนอหาจากขอมลทเกบรวบรวมไดน ามาหาขอสรปเกยวกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร ผลทไดจากการด าเนนการในขนตอนนน าไปสรางแบบสอบถามในขนตอนตอไป ระยะท 2 การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1. ขนตอนด าเนนการ 1.1 น าผลการวจยในระยะท 1 มาเปนกรอบในการสรางแบบสอบถามเพอศกษา สภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1.2 เกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 1.3 วเคราะหขอมลสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. ประชากรและกลมตวอยาง

166

2.1 ประชากร ไดแก ผอ านวยการโรงเรยนและรองผอ านวยการโรงเรยนฝายวชาการ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากโรงเรยนจ านวน 2,358 โรงเรยน (กระทรวงศกษาธการ, 2560) 2.2 กลมตวอยาง ไดแก ผอ านวยการโรงเรยนและรองผอ านวยการโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จ านวน 222 โรงเรยน รวมผใหขอมลทงสน 444 คน โดยใชตารางของเครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan, 1970) กลมตวอยางไดมาโดยการสมแบบ แบงชน (Stratified Random Sampling) โดยด าเนนการ ดงน ขนท 1 แบงโรงเรยนตามภาค และ เขตพนทการศกษา ไดแก ส านกงานเขตพนทการศกษา เขต 4, 6, 14, 20, 25, 33, 40, และ สพม. 42 จ านวน 8 เขต ขนท 2 เทยบสดสวนกลมตวอยางกระจายไปตามภาคและ สพม. และเกบขอมลจากโรงเรยนๆ ละ 2 คน ประกอบดวย ผอ านวยการโรงเรยน รองผอ านวยการโรงเรยน รายละเอยดตามตาราง 19

ตาราง 19 จ านวนประชากร/กลมตวอยางและจ านวนผใหขอมล

ภาค สพม จงหวด จ านวน

ประชากร จ านวนกลม

ตวอยาง ผใหขอมล

ภาคกลาง

4 ปทมธาน/สระบร 43 21 42

6 ฉะเชงเทรา/ สมทรปราการ 54 26 52

ภาคใต 14 พงงา/ภเกต/ระนอง 27 13 26 ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

20 อดรธาน 63 31 62

25 ขอนแกน 84 42 84 33 สรนทร 85 42 84

ภาคเหนอ

40 เพชรบรณ 39 19 38 42 นครสวรรค/

อทยธาน 58 28 56

รวม 453 222 444 (คน)

167

3. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.1 ลกษณะของเครองมอ เครองมอเปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบ สภาพปจจบนและสภาพท พงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา แบงออกเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม เปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) สอบถามวฒการศกษา ต าแหนงงานในสถานศกษา ประสบการณการท างานในต าแหนงปจจบน ขนาดของสถานศกษาทปฏบตงาน ตอนท 2 ขอค าถามสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ 3.2 การสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.2.1 ศกษาแนวคด ทฤษฎ หลกการสรางแบบสอบถาม (บญชม ศรสะอาด, 2545) ; (สมบต ทายเรอค า, 2546) ; (นรนทร สงขรกษา, 2557) 3.2.2 สรางแบบสอบถามสภาพปจจบน สภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากกรอบแนวคดทไดจากการสงเคราะหเนอหาในเอกสาร ตรวจสอบความถกตองโดยอาจารยทปรกษา 3.2.3 น าแบบสอบถามทผวจยสรางขน เสนอผเชยวชาญ จ านวน 5 คน เพอพจารณาความสอดคลองของขอค าถามกบวตถประสงคโดยใชเทคนค IOC ( Index of Item–Objective Congruence) พจารณาเลอกขอค าถามทมคา IOC มากกวา 0.50 ขนไป (พสณ ฟองศร, 2554) ไดคาความสอดคลอง (IOC) อยระหวาง 0.80-1.00 รายนามผเชยวชาญจ านวน 5 คน มเกณฑทใชในการคดเลอก แบงเปน 2 กลม คอผเชยวชาญและมประสบการณดานการวจยและพฒนา และผเชยวชาญและมประสบการณดานการสอนภาวะผน าในสถาบนอดมศกษา ดงน 3.2.3.1 รศ.ดร.บญชม ศรสะอาด อาจารยประจ าคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3.2.3.2 ผศ.ดร.ชยยทธ ศรสทธ อาจารยประจ าคณะครศาสตร มหาวทยาลยนครพนม 3.2.3.3 ผศ.ดร.ทรงศกด ภสออน ผอ านวยการศนยบรการวชาการและเผยแพรนวตกรรมทางการศกษา ภาควชาวจยและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

168

3.2.3.4 ผศ.ดร.นชวนา เหลององกร รองคณบดฝายวเทศสมพนธ สาขาวชาการวดและประเมนผลทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3.2.3.5 ดร.ประยทธ ชสอน อาจารยประจ า วทยาลยครสรยเทพ มหาวทยาลยรงสต 3.2.4 ปรบปรงแกไขตามทผเชยวชาญเสนอแนะ และน าแบบสอบถามไปทดลองใช (Try Out) กบผบรหารโรงเรยน และรองผอ านวยการโรงเรยนฝายวชาการ ซงไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน และหาคาความเชอมนทงฉบบโดยวธการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามสภาพปจจบนเทากบ 0.92 และคาอ านาจจ าแนกรายขอ (Item Total Correlation) สภาพปจจบน พบวา มคาอยระหวาง 0.27 ถง 0.87 สวนคาอ านาจจ าแนกของแบบสอบถามสภาพทพงประสงค อยระหวาง 0.24 ถง 0.81 และคาความเชอมนของแบบสอบถามสภาพทพงประสงค เทากบ 0.96 3.2.5 จดท าแบบสอบถามฉบบสมบรณ เพอน าไปเกบขอมลจากผบรหารโรงเรยน และรองผอ านวยการโรงเรยนฝายวชาการ ตอไป 4. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการตามขนตอนดงน 4.1 ขอหนงสอขอความรวมมอในการเกบขอมลจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม เพอขออนญาตและขอความอนเคราะหจากผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาของโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง เพอแจงใหโรงเรยนกลมตวอยางรบทราบและขอความอนเคราะห ในการตอบแบบสอบถาม 4.2 สงหนงสอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถาม พรอมสงแบบสอบถามถงผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ทเปนกลมตวอยางทางไปรษณย โรงเรยนละ 2 ฉบบและขอความอนเคราะหใหตอบกลบภายใน 3 สปดาห โดยผวจยจดเตรยมซอง ตดแสตมปจาหนาถงผวจยใสซองเพอใหสงกลบคนทางไปรษณยพรอมทงมการตดตอประสานงานทางจดหมายอเลกทรอนกส (E-Mail) และการประสานงานทางโทรศพท ไดแบบสอบถามกลบคนมา จ านวน 410 ฉบบ 4.3 ตรวจสอบและคดแยกแบบสอบถามทสมบรณ เพอน าขอมลทไดรบจากแบบสอบถามไปท าการวเคราะหตอไป 4.4 น าขอมลในแบบสอบถามทมความสมบรณมาตรวจใหคะแนนตามเกณฑทก าหนด เพอท าการวเคราะหทางสถต 5. การจดกระท าและการวเคราะหขอมล 5.1 การจดกระท าขอมล

169

ผวจยน าขอมลจากแบบสอบถามมาตรวจสอบความถกตองและสมบรณของขอมลแลวคดเลอกขอมลทสมบรณไวเพอน าไปวเคราะหทางสถต ตามระดบความคดเหนทมตอสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคของภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา และหาผลตางโดยใชเทคนค Modified Priority Need Index (PNImodified) เพอน ามาจดเรยงล าดบความตองการจ าเปน โดยน าแบบสอบถามน ามาตรวจใหคะแนน ดงน 5 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคมากทสด 4 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคมาก 3 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคปานกลาง 2 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคนอย 1 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคนอยทสด น าแบบสอบถาม มาก าหนดเกณฑ และแปลความหมายของคาเฉลยทค านวณได ดงน (บญชม ศรสะอาด, 2553) คาเฉลย 4.51–5.00 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคมากทสด คาเฉลย 3.51–4.50 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคมาก คาเฉลย 2.51–3.50 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคปานกลาง คาเฉลย 1.51–2.50 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคนอย คาเฉลย 1.00–1.50 หมายถง มระดบการปฏบต/ระดบทพงประสงคนอยทสด 5.2 การวเคราะหขอมล ผวจยขอมลทสมบรณจาก 5.1 มาท าการวเคราะหทางสถต ดงน 1) ขอมลจากแบบสอบถามแบบเลอกตอบ (Check List) ใชวธการแจกแจงความถและหาคารอยละ 2) ขอมลจากการตอบแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา หาคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 3) การค านวณคาดชนความส าคญของความตองการจ าเปน (Priority Need Index : PNI) โดยใชสตรค านวณ PNI แบบปรบปรงสตรเดม (PNImodified) (นงลกษณ วรชชย และสวมล วองวานช, 2550) 6. สถตทใชในการวเคราะหขอมล 6.1 สถตทใชในการหาคณภาพของเครองมอ 6.1.1 การตรวจสอบความเทยงตรองเชงเนอหา (Content Validity) ของแบบประเมนโดยใชเทคนค IOC (Index of Item-objective Congruence)

170

6.1.2 การตรวจสอบความเชอมน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค(Cronbach’s Alpha coefficient) (บญชม ศรสะอาด, 2535) 6.2 สถตพนฐาน ไดแก รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 6.3 Priority Needs Index Modification (PNI modified) (สวมล วองวาณช, 2548)

สตร

mod ifiedI D

PNID

I (Importance) หมายถง ระดบความพงประสงคทตองการใหเกด D (Degree of success) หมายถง ระดบสภาพทเปนจรงในปจจบน ระยะท 3 การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ขนตอนท 1 ศกษา Best Practice จากผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยการสมภาษณเชงลกผบรหารโรงเรยน จ านวน 3 คน เกยวกบวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ผบรหารโรงเรยน ทมการบรหารจดการโรงเรยนจนมผลการปฏบตงานทเปนเลศ (Best Practice) มคณสมบต ดงน 1. เปนผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระดบ 9 ทเปนวทยากรพฒนาผบรหารโรงเรยนทผานการคดเลอกเขาสต าแหนง กอนการรายงานตวเขารบต าแหนงผบรหารโรงเรยน 2. เปนผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทส าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก สาขาการบรหารการศกษา 3. เปนผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทพฒนาสถานศกษาผานเกณฑคณภาพ OBEC QA ผวจยไดคดเลอกผบรหารโรงเรยนทมการบรหารจดการจนมผลการปฏบตงานทเปนเลศ (Best Practice) จ านวน 3 คน ประกอบดวย 1. ดร.เสนห ค าสมหมาย ผอ านวยการเชยวชาญโรงเรยนกาฬสนธพทยาสรรค จงหวดกาฬสนธ 2. ดร.ยทธศาสตร กงเพชร ผอ านวยการเชยวชาญ โรงเรยนขอนแกนวทยายน จงหวดขอนแกน

171

3. ดร.มศลป ชนภกด ผอ านวยการเชยวชาญ โรงเรยนผดงนาร จงหวดมหาสารคาม ขนตอนท 2 ออกแบบโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา และคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ประกอบดวย 1. รายละเอยดของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนประกอบดวยองคประกอบดงน 1.1 หลกการของโปรแกรม ประกอบดวย แนวคดทฤษฎทเกยวของกบภาวะผน า การเรยนร ความส าคญของภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1.2 วตถประสงคของโปรแกรม มวตถประสงคเพอใหบรรลผลในการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1.3 แนวคดการพฒนา ภาวะผน าการเรยนรตามแนวคดของ Rabin (2014) โดยใชโมเดล 70-20-10 1.4 เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 1.5 โครงสรางของโปรแกรม ประกอบดวย 3 โมดล ไดแก Module 1 การเรยนรดวยการน าตนเอง และการเรยนรเปนทม Module 2 การเรยนรเปนทม และการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล และModule 3 การบรณาการ ความหลากหลาย และการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 1.6 กจกรรมการเรยนร 1.7 วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 1.8 สอ/แหลงเรยนร 1.9 การวดและประเมนผล 1.10 ออกแบบคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1.11 น าโปรแกรมและคมอการใชโปรแกรมทออกแบบเสรจเรยบรอยไปใหอาจารยผควบคมวทยานพนธตรวจสอบความเหมาะสมของโปรแกรม และปรบปรงตามค าแนะน า 2. กลมผใหขอมล 2.1 น าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาใหผทรงคณวฒ 9 คน ประเมนความเหมาะสม/ความเปนไปได/ความถกตอง/ความเปนประโยชนของโปรแกรม และประเมนความเหมาะสมของคมอการใชโปรแกรม ผทรงคณวฒในการประเมนโปรแกรม จ านวน 9 คน แบงเปน 3 กลม ดงน

172

กลมท 1 คณาจารยในสถาบนอดมศกษาของรฐ ไดแก คณาจารยทจบทางดานการบรหารการศกษาระดบปรญญาเอกและมผลงานการเขยนต ารา หรอมงานวจยเกยวกบการพฒนาภาวะผน า หรอดานการพฒนาโปรแกรม จ านวน 3 คน กลมท 2 ผมความรความเชยวชาญดานการบรหารการศกษา ระดบกระทรวงศกษาธการ ระดบส านกงานเขตพนทการศกษา ระดบสถานศกษาขนพนฐาน จบการศกษาระดบปรญญาเอก จ านวน 3 คน กลมท 3 เปนผมประสบการณเกยวกบการเปนวทยากรในการพฒนาภาวะผน า จบการศกษาระดบปรญญาเอก จ านวน 3 คน ผทรงคณวฒตามคณสมบตทระบในเบองตน จ านวน 9 คน ประกอบดวย 1. ศาสตราจารย ดร.พฤทธ ศรบรรณพทกษ ศาสตราจารยประจ า คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2. ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ ศาสตราจารยประจ า วทยาลยนครราชสมา 3. รองศาสตราจารย ดร.กนกอร สมปราชญ อาจารยประจ า คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน 4. ดร. สมชาย เทพแสง อาจารยประจ า มหาวทยาลยปทมธาน 5. ผชวยศาสตราจารย ดร.เฉลย ภมพนธ อธการบด มหาวทยาลย ราชภฎรอยเอด 6. รองศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร คณบด คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม 7. นาวาอากาศเอก ผศ.ดร.สรายทธ กนหลง อาจารยประจ า มหาวทยาลยเกษมบณฑต 8. ดร.อดศกด มงช ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 25 9. ดร. สมฤทธ กางเพง ผอ านวยการโรงเรยนบานหนองกงวทยาคาร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 1 3. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.1 แบบสมภาษณเกยวกบวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยไดด าเนนการสรางและหาคณภาพเครองมอ ดงตอไปน

173

3.1.1 ศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของกบวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3.1.2 สรางเปนขอค าถามของแบบสมภาษณ 3.1.3 น าไปใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบความถกตองของแบบสมภาษณ ส านวนภาษา และปรบปรงตามค าแนะน า 3.1.4 น าแบบสมภาษณทสรางขนเรยบรอยแลวไปใหผทรงคณวฒ จ านวน 9 คน (ชดเดม) ในการตรวจสอบเครองมอวจย พจารณาความสอดคลองระหวางประเดนขอค าถามในการสมภาษณกบวตถประสงค และนยามศพทเฉพาะ ในขนตอนนใชการวเคราะหความสอดคลอง ( IOC: Index of Item Objective Congruence) ไดคาความสอดคลอง (IOC) อยระหวาง 0.80-1.00 3.1.5 ปรบปรงแบบสมภาษณตามค าแนะน าของผทรงคณวฒน าไปจดพมพฉบบสมบรณ 3.2 แบบประเมนความเหมาะสม/ความเปนไปได/ความถกตอง และความเปนประโยชน ผวจยไดด าเนนการสรางและหาคณภาพเครองมอ ดงตอไปน 3.2.1 ศกษารายละเอยดองคประกอบของโปรแกรม 3.2.2 ก าหนดประเดนส าคญทจะประเมนจากขอมลทไดจากการศกษาน ามาสรางค าถามใหครอบคลมประเดนทกประเดน 3.2.3 น าไปใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบความถกตองของแบบประเมน ส านวนภาษา และปรบปรงตามค าแนะน า 3.2.4 น าแบบประเมนทสรางขนเรยบรอยไปใหผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอวจย พจารณาความสอดคลองระหวางประเดนขอค าถามในการสมภาษณกบวตถประสงคและนยามศพท ในขนตอนนใชการวเคราะหความสอดคลอง (IOC : Index of Item Objective Congruence) ไดคาความสอดคลอง (IOC) อยระหวาง 0.80-1.00 โดยผเชยวชาญ ไดแก 3.2.4.1 รศ.ดร.บญชม ศรสะอาด อาจารยประจ าคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3.2.4.2 ผศ.ดร.ชยยทธ ศรสทธ อาจารยประจ าคณะครศาสตร มหาวทยาลยนครพนม 3.2.4.3 ผศ.ดร.ทรงศกด ภสออน ผอ านวยการศนยบรการวชาการและเผยแพรนวตกรรมทางการศกษา ภาควชาวจยและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3.2.4.4 ผศ.ดร.นชวนา เหลององกร รองคณบดฝายวเทศสมพนธ สาขาวชาการวดและประเมนผลทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

174

3.2.4.5 ดร.ประยทธ ชสอน อาจารยประจ า วทยาลยครสรยเทพ มหาวทยาลยรงสต 3.2.5 การตรวจสอบคาอ านาจจ าแนก โดยใชสมประสทธสหสมพนธอยางงายของเพยรสน โดยดจากคาความสมพนธจากคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item Total Correlation) เกณฑทใชแตละขอมคาระหวาง 0.30-1.00 (บญชม ศรสะอาด, 2553) 3.2.6 การตรวจสอบความเชอมน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbrach’Alpha Coefficient) (บญชม ศรสะอาด, 2553) 3.2.7 ปรบปรงแบบประเมนตามค าแนะน าของผเชยวชาญน าไปจดพมพฉบบสมบรณ 4. การเกบรวบรวมขอมล 4.1 ผวจยน าแบบสมภาษณไปสมภาษณผบรหารโรงเรยนทมการบรหารจดการจนมผลการปฏบตงานทเปนเลศ (Best Practice) จ านวน 3 คน เกยวกบแนวทางการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 4.2 น าแบบประเมนโปรแกรมฯ และคมอโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาใหผทรงคณวฒแตละทานประเมนความเหมาะสม/ความเปนไปได/ความถกตอง/ความมเปนประโยชนของโปรแกรม โดยผวจยด าเนนการและประสานงานกบผทรงคณวฒดวยตนเอง 5. การจดกระท าขอมลและการวเคราะหขอมล 5.1 การจดกระท าขอมล 5.1.1 ผวจยไดน าขอมลทไดจากแบบบนทกการสมภาษณวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา มาเรยบเรยงขอมล แลวท าการวเคราะหขอมลโดยการสรางขอสรปจากการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) 5.1.2 น าคะแนนการประเมนความเหมาะสม/ความเปนไปได/ความถกตอง/ความมประโยชนของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามาวเคราะหโดยหาคาเฉลย ( x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยการตรวจใหคะแนนแบบสอบถาม ดงน 5 หมายถง ระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ความถกตอง/ความม ประโยชนในระดบมากทสด 4 หมายถง ระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ความถกตอง/ความม ประโยชนในระดบมาก

175

3 หมายถง ระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ความถกตอง/ความม ประโยชนในระดบปานกลาง 2 หมายถง ระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ความถกตอง/ความม ประโยชนในระดบนอย 1 หมายถง ระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ความถกตอง/ความม ประโยชนในระดบนอยทสด แปลความตามเกณฑการใหคะแนน (บญชม ศรสะอาด, 2553) 4.51-5.00 แปลความหมายวา มระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ ความถกตอง/ความมประโยชนมากทสด 3.51-4.50 แปลความหมายวา มระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ ความถกตอง/ความมประโยชนมาก 2.51-3.50 แปลความหมายวา มระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ ความถกตอง/ความมประโยชนปานกลาง 1..51-2.50 แปลความหมายวา มระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ ความถกตอง/ความมประโยชนนอย 1.00-1.50 แปลความหมายวา มระดบความเหมาะสม/เปนไปได/ ความถกตอง/ความมประโยชนนอยทสด 5.2 การวเคราะหขอมล 5.2.1 การวเคราะหขอมลทไดจากแบบสมภาษณท าโดยการสรางขอสรปจากการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ผลทไดจากการด าเนนการในขนตอนนน าไปใชเปนวธเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา 5.2.2 การวเคราะหขอมลทไดจากการประเมนความเหมาะสม/ความเปนไปได/ความถกตอง/ความมประโยชนของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน โดยหาคาเฉลย และแปลความหมายของคาเฉลย ดงน (บญชม ศรสะอาด, 2553) 6. สถตทใชในการวเคราะหขอมล 6.1 สถตทใชในการหาคณภาพของเครองมอ 6.1.1 การตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา ของแบบประเมน โดยใชเทคนค IOC (Index of Congruence) หรอดชนความสอดคลองระหวางขอค าถาม 6.1.2 การตรวจสอบคาอ านาจจ าแนก โดยใชสมประสทธสหสมพนธอยางงายของเพยรสน โดยดจากคาความสมพนธจากคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item Total Correlation) เกณฑทใชแตละขอมคาระหวาง 0.30-1.00 (บญชม ศรสะอาด, 2553)

176

6.1.3 การตรวจสอบความเชอมน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbrach’Alpha Coefficient) (บญชม ศรสะอาด, 2553) 6.2 สถตพนฐาน คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ระยะท 4 การศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช การด าเนนการในระยะนเปน 3 ขนตอน ดงน ขนท 1 การเตรยมการ 1. ประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 ทกคน โดยน าแบบประเมนแบบมาตรประเมนคา 5 ระดบ ประเมนผบรหารโรงเรยนในการประชมประจ าเดอน จ านวน 60 คน 2. วเคราะหระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารและคดเลอกเฉพาะผบรหารทมผลการประเมนในระดบปานกลางลงมา (คาเฉลยโดยรวมไมเกน 3.50) 3. แจงผลการประเมนใหผบรหารโรงเรยนทกคนทราบและเลอกเปนกลมตวอยางในการพฒนาทสมครใจเขารวมโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 4. น าผลการประเมนมาวเคราะหจดเดน จดทควรปรบ และประชมชแจงแผนการสงเสรมภาวะผน าการเรยนรรวมกน ขนท 2 การใชโปรแกรม น าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนไปใชในการพฒนาผบรหารโรงเรยนทสมครใจและยนดเขารวมพฒนาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 จ านวน 18 คน ดงน 1. ประชมชแจงผบรหารโรงเรยนทเปนกลมตวอยางจ านวน 18 คน เพอแจงปฏทนปฏบตการสงเสรมตามโปรแกรม 2. ก ากบ ตดตาม และนเทศการใชโปรแกรมตามปฏทนปฏบตการสงเสรมตามโปรแกรม 3. ประชมสะทอนผลการด าเนนงาน ขนท 3 การประเมนผลการใชโปรแกรม 1. กลมผใหขอมล

177

กลมผใหขอมลทน าโปรแกรมไปใช ไดแก ผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 จ านวน 18 คน ไดมาโดยใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive sampling) และเปนผทสมครใจเขารวมพฒนา 2. เครองมอทใชในการประเมน 2.1 แบบประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรกอนเขารบการพฒนา และหลงเขารบการพฒนา โดยผเขารวมพฒนาประเมนตนเอง 2.2 แบบประเมนผลหลงการพฒนา เพอดผลในภาพรวมหลงการพฒนาโปรแกรม 2.3 แบบวดความพงพอใจของผเขารบการพฒนาตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3. ผทรงคณวฒในการตรวจสอบคณภาพเครองมอใชผทรงคณวฒชดเดยวกนกบระยะท 3 4. การสรางและหาคณภาพของเครองมอ 4.1 การสรางแบบประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรกอนเขารบการพฒนาและหลงเขารบการพฒนา โดยผเขารวมพฒนาประเมนตนเอง ด าเนนการดงน 4.1.1 ศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการสรางแบบประเมนภาวะผน าการเรยนร 4.1.2 สรางเปนขอค าถามตามกรอบแนวคดทไดจากการสงเคราะหเนอหา (Content Analysis) 4.1.3 น าไปใหผเชยวชาญชดเดม จ านวน 5 ทาน ตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) และประเมนความเหมาะสม ความครอบคลมของแบบประเมน แลวน าไปหาคาดชนความสอดคลองของขอค าถาม โดยใชเทคนค IOC (Index of Item-Objective Congruence) ของแบบประเมนตนเองเปนรายขอ พจารณาเลอกขอค าถามทมคา IOC มากกวา 0.50 ขนไป (พสณ ฟองศร, 2554) ไดคาความสอดคลองของขอค าถามอยระหวาง 0.80-1.00 4.2 การสรางแบบประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยผเขารวมพฒนาประเมนตนเอง จ านวน 70 ขอ 4.2.1 ศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎทเกยวของ และรปแบบของประเมนภาวะผน าการเรยนรกอนเขารบการพฒนา และหลงเขารบการพฒนา โดยผเขารวมพฒนาประเมนตนเอง 4.2.2 สรางเปนขอค าถามของแบบประเมน 4.2.3 ใหอาจารยควบคมวทยานพนธตรวจสอบความถกตองส านวนภาษา และปรบปรงตามค าแนะน าและขอเสนอแนะ

178

4.2.4 น าไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) เพอพจารณาความสอดคลองของขอค าถาม โดยใชเทคนค IOC (Index of Item-Objective Congruence) ไดคาความสอดคลองอยระหวาง 0.80-1.00 ทกขอ 4.2.5 น าแบบประเมนไปหาความเชอมนทงฉบบตามวธการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบราค (Cronbrach’Alpha Coefficient) 4.3 แบบประเมนความพงพอใจ มขนตอนการสรางดงน 4.3.1 ศกษาแนวคด ทฤษฎเกยวกบวธการสรางเครองมอแบบประเมน ความพงพอใจ 4.3.2 สรางแบบประเมนความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ 4.3.3 น าแบบประเมนความพงพอใจ ไปใหผเชยวชาญชดเดม จ านวน 5 ทาน เพอตรวจพจารณาความเหมาะสมของขอความ โดยใชเทคนค IOC (Index of Item-Objective Congruence) ไดคาความสอดคลองรายขออยระหวาง 0.80-1.00 4.3.4 น าไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) เพอพจารณาความสอดคลองของขอค าถาม โดยใชเทคนค IOC (Index of Item-Objective Congruence) ไดคาความสอดคลองอยระหวาง 0.80-1.00 ทกขอ 4.3.5 น าแบบประเมนไปหาความเชอมนทงฉบบตามวธการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบราค (Cronbrach’Alpha Coefficient) 4. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยเกบรวบรวมขอมลส าหรบการวจยดวยแบบประเมนตนเองโดยผวจย ขอความรวมมอกลมตวอยางทเขารวมพฒนา ไดตอบแบบประเมนตนเองกอนและหลงเขารบ การพฒนา โดยผวจยขอรบแบบประเมนคนดวยตนเอง การเกบรวบรวมขอมลดวยแบบประเมนความพงพอใจเกยวกบการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช ผวจยขอความรวมมอกลมตวอยางทเขารวมพฒนาตอบแบบประเมนความพงพอใจ หลงการเขารวม การพฒนาตามโปรแกรม โดยผวจยขอรบแบบประเมนความพงพอใจคนดวยตนเอง 5. การจดกระท าและการวเคราะหขอมล 5.1 การจดกระท าขอมล น าแบบประเมนและแบบวดความพงพอใจ มาตรวจใหคะแนนดงน

179

5 หมายถง ระดบความพงพอใจมากทสด 4 หมายถง ระดบความพงพอใจมาก 3 หมายถง ระดบความพงพอใจปานกลาง 2 หมายถง ระดบความพงพอใจนอย 1 หมายถง ระดบความพงพอใจนอยทสด น าแบบประเมนและแบบสอบถามความพงพอใจ มาก าหนดเกณฑดงน คาเฉลย 4.51 – 5.00 มระดบปฏบต/ความพงพอใจมากทสด คาเฉลย 3.51 – 4.50 มระดบปฏบต/ความพงพอใจมาก คาเฉลย 2.51 – 3.50 มระดบปฏบต/ความพงพอใจปานกลาง คาเฉลย 1.51 – 2.50 มระดบปฏบต/ความพงพอใจนอย คาเฉลย 1.00 – 1.50 มระดบปฏบต/ ความพงพอใจนอยทสด 5.2 การวเคราะหขอมล น าขอมลทไดจากการประเมนมาตรวจสอบความถกตอง ความสมบรณของขอมล จากนนน าขอมลมาประมวลผลทางสถตเพอวเคราะหขอมล โดยวเคราะหขอมลแบงออกเปน 3 สวนคอ สวนท 1 วเคราะหเพอหาระดบภาวะผน าการเรยนรกอนเขารบการพฒนา และหลงเขารบการพฒนา โดยผเขารวมพฒนาประเมนตนเอง สวนท 2 วเคราะหระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา หลงการพฒนา เพอดผลในภาพรวมหลงการพฒนาโปรแกรม สวนท 3 วเคราะหขอมลเพอหาระดบความพงพอใจทมผลตอโปรแกรมพฒนา โดยใชการประเมนผลทางสถต 6. สถตทใชในการวเคราะหขอมล 6.1 สถตทใชในการหาคณภาพของเครองมอ 6.1.1 การตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาของแบบประเมน โดยใชเทคนค IOC (Index of Congruence) หรอดชนความสอดคลองระหวางขอค าถาม 6.1.2 การตรวจสอบคาอ านาจจ าแนก โดยใชสมประสทธสหสมพนธอยางงายของเพยรสน โดยดจากคาความสมพนธจากคะแนนรายขอกบคะแนนรวม (Item Total Correlation) เกณฑทใชแตละขอมคาระหวาง 0.30-1.00 (บญชม ศรสะอาด, 2553) 6.1.3 การตรวจสอบความเชอมน โดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbrach’Alpha Coefficient) (บญชม ศรสะอาด, 2553)

180

6.2 สถตพนฐาน คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 6.3 สถตทใชในการทดสอบการเปรยบเทยบผลการพฒนากอนเขารบการพฒนาและหลงการพฒนา วเคราะหขอมลโดยใชการทดสอบของวลคอกซน (The Wilcoxon’s Matched Pairs Signed-Ranks Test)

181

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล การวจย พฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนกระบวนการวจยและพฒนา (Research and Development) ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมล ดงน 1. สญลกษณทใชในการเสนอผลการวเคราะหขอมล 2. ล าดบขนตอนในการเสนอผลการวเคราะหขอมล 3. ผลการวเคราะหขอมล สญลกษณทใชในการเสนอผลการวเคราะหขอมล ในการเสนอผลการวเคราะหขอมลและการแปลความหมายของผลการวเคราะหขอมล ผวจยใชสญลกษณแทนความหมายตางๆ ดงน x หมายถง คาเฉลย (Mean) S.D. หมายถง สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) N หมายถง จ านวนกลมตวอยาง D หมายถง สภาพปจจบน (Degree of Success) I หมายถง สภาพทพงประสงค (Importance) PNImodified หมายถง ดชนความตองการจ าเปนแบบปรบปรง ล าดบขนตอนในการเสนอผลการวเคราะหขอมล ผวจยด าเนนการเสนอผลการวเคราะหขอมลตามล าดบ แบงเปน 4 ระยะ ดงตอไปน ระยะท 1 ผลการศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระยะท 2 ผลการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ระยะท 3 ผลการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

182

ระยะท 4 ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทพฒนาขนไปใช ผลการวเคราะหขอมล ระยะท 1 ผลการศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1. ผลการศกษาองคประกอบและตวบงช ผวจยไดศกษา หลกการ แนวคด ทฤษฎ และเอกสารงานวจยทเกยวของกบภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยไดศกษาแนวคดทฤษฎของ Antonacopoulou and Bento (2003) ; Malunga (2006) ; Curtis (2012) ; Knight (2009) ; Christiansen and Tronsmo (2013) ; Greiter (2013) ; Jolonch, Martinez, and Badia (2013) ; Kohlreiser (2013) ; Owen (2013) ; Salavert (2013) ; Tubin (2013) ; Kouzes and Posner (2016) ; สมชาย เทพแสง (2014) และ กนกอร สมปราชญ (2559) ด าเนนการสงเคราะหเนอหา (Content Synthesis) โดยพจารณาถงความเหมาะสมกบบรบทของผบรหารโรงเรยนในประเทศไทยเปนส าคญเพอก าหนดเปนกรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework) ทเกยวของกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน พบวา ได 6 องคประกอบ และ 21 ตวบงช ดงน 1.1 กลาคดสรางสรรค 4 ตวบงช คอ 1.1.1 ความคดรเรม 1.1.2 ความคดคลองแคลว 1.1.3 ความคดยดหยน 1.1.4 ความละเอยดลออในการคด 1.2 การเรยนรดวยการน าตนเอง 4 ตวบงช คอ 1.2.1 การวเคราะหความตองการของตนเอง 1.2.2 การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 1.2.3 การวางแผนการเรยนร 1.2.4 การแสวงหาแหลงวทยาการ 1.3 การเรยนรเปนทม 4 ตวบงช คอ 1.3.1 การสอสารของทมงาน 1.3.2 ความสามารถของทมงาน

183

1.3.3 การสรางการเรยนร 1.3.4 กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

1.4 การบรณาการความหลากหลาย 3 ตวบงช คอ 1.4.1 การบรณาการทางความคด 1.4.2 การบรณาการกระบวนการเรยนร 1.4.3 การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 1.5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล 3 ตวบงช คอ

1.5.1 การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 1.5.2 การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

1.5.3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 1.6 การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท 3 ตวบงช คอ 1.6.1 การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 1.6.2 การสรางเครอขายการเรยนร 1.6.3 การสะทอนผลการเรยนรรวมกน 2. ผลการประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผลการวเคราะหการตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ปรากฏดงตาราง 20

184

ตาราง 20 ผลการวเคราะหการประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการ เรยนรของผบรหารโรงเรยนรายองคประกอบและตวบงช

ดาน องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร x S.D. ระดบความเหมาะสม

1 กลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) 5.00 0.00 มากทสด ตวบงชท 1: ความคดรเรม 5.00 0.00 มากทสด

ตวบงชท 2: ความคดคลองแคลว 5.00 0.00 มากทสด ตวบงชท 3: ความคดยดหยน 5.00 0.00 มากทสด ตวบงชท 4: ความละเอยดลออในการคด 5.00 0.00 มากทสด

2 การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning) 4.82 0.11 มากทสด

ตวบงชท 1: การวเคราะหความตองการของตนเอง 4.81 0.13 มากทสด ตวบงชท 2: การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 4.86 0.10 มากทสด ตวบงชท 3: การวางแผนการเรยนร 4.80 0.12 มากทสด ตวบงชท 4: การแสวงหาแหลงวทยาการ 4.80 0.08 มากทสด

3 การเรยนรเปนทม (Team Learning) 4.83 0.12 มากทสด ตวบงชท 1: การสอสารของทมงาน 4.82 0.10 มากทสด

ตวบงชท 2: ความสามารถของทมงาน 4.81 0.13 มากทสด ตวบงชท 3: การสรางการเรยนร 4.83 0.11 มากทสด ตวบงชท 4: กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4.84 0.13 มากทสด

4 การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) 4.83 0.12 มากทสด

ตวบงชท 1: การบรณาการทางความคด 4.86 0.10 มากทสด ตวบงชท 2: การบรณาการกระบวนการเรยนร 4.83 0.11 มากทสด

ตวบงชท 3: การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม

4.80

0.16

มากทสด

185


ดาน องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร x S.D. ระดบความเหมาะสม

5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) 4.82 0.11 มากทสด

ตวบงชท 1: การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 4.86 0.10

มากทสด

ตวบงชท 2: การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 4.83 0.11

มากทสด

ตวบงชท 3: การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 4.80 0.16

มากทสด

6 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context Oriented Transformation) 4.85 0.13 มากทสด

ตวบงชท 1: การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 4.86 0.14 มากทสด ตวบงชท 2: การสรางเครอขายการเรยนร 4.83 0.15 มากทสด

ตวบงชท 3: การสะทอนผลการเรยนรรวมกน 4.87 0.11 มากทสด

จากตาราง 20 พบวา ตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาของทกองคประกอบมความเหมาะสมอยในระดบมากทสด ระยะท 2 ผลการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2.1 ผลการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2.1.1 ผลการวเคราะหขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม เปนการศกษาความคดเหนของผบรหารโรงเรยน จากกลมตวอยางทเปนผอ านวยการโรงเรยนหรอผรกษาการในต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยเกบขอมลการวจยจาก

186

กลมตวอยาง จ านวน 444 คน ไดรบแบบสอบถามกลบคนมา จ านวน 410 คน คดเปนรอยละ 92.79 ปรากฏดงตาราง 21 ตาราง 21 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถามจ าแนกตามวฒการศกษาต าแหนงงานใน

สถานศกษา ประสบการณการท างานในต าแหนงปจจบนขนาดของสถานศกษาทปฏบตงาน

ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม

N = 410 (จ านวน)

รอยละ

1.วฒการศกษา 1.ปรญญาตร 38 9.27

2.ปรญญาโท 353 86.10 3.ปรญญาเอก 19 4.63

รวม 410 100

2.ต าแหนงงานในสถานศกษา 1. ผอ านวยการโรงเรยน 205 50 2. รองผอ านวยการโรงเรยน 205 50

รวม 410 100 3.ประสบการณการท างานในต าแหนงปจจบน 1. ต ากวา 5 ป 2. 5 – 10 ป 3. 11 – 15 ป 4. 16 ปขนไป

61 84 88 177

14.88 20.49 21.46 43.17

รวม 410 100

4. ขนาดของสถานศกษาทปฏบตงาน 4.1 จ านวนนกเรยนตงแต 1 - 499 คน (ขนาดเลก)

198

48.30

187


ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม

N = 410 (จ านวน)

รอยละ

4.2 จ านวนนกเรยนตงแต มนกเรยนตงแต 500 – 1,499 คน (ขนาดกลาง)

149

36.34

4.3 จ านวนนกเรยนตงแต 1,500 – 2,499 คน (ขนาดใหญ)

31

7.56

4.4 จ านวนนกเรยนตงแต 2,500 คนขนไป(ขนาดใหญพเศษ)

32

7.80

รวม 410 100

จากตาราง 21 พบวา ระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถามสวนใหญจบการศกษาระดบปรญญาโท ต าแหนงงานในสถานศกษาคอ ผอ านวยการโรงเรยนและรองผอ านวยการโรงเรยนจ านวนเทากน มประสบการณการท างานในต าแหนงปจจบนตงแต 31 ปขนไป และสวนใหญปฏบตหนาทในโรงเรยนขนาดเลก ทมจ านวนนกเรยนตงแต1 - 499 คน และขนาดกลาง ทมจ านวนนกเรยนตงแต ตงแต 500 – 1,499 คน 2.2 ผลการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 ปรากฏดงตาราง 24 ถงตาราง 28

188

ตาราง 22 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมและรายองคประกอบ

ดาน องคประกอบ

ภาวะผน าทมการเรยนร

สภาพปจจบน ภาวะผน าการเรยนร

สภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนร

X S.D. ระดบ

ภาวะผน า X S.D. ระดบ

ภาวะผน า 1 กลาคดสรางสรรค 3.49 0.78 ปานกลาง 4.61 0.63 มากทสด

2 การเรยนรดวยการน าตนเอง 3.49 0.76 ปานกลาง 4.78 0.79 มากทสด 3 การเรยนรเปนทม 3.55 0.83 มาก 4.89 0.83 มากทสด

4 การบรณาการความหลากหลาย 3.49 0.86 ปานกลาง 4.73 0.75 มากทสด

5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล 3.53 0.76 มาก 4.69 0.72 มากทสด

6 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 3.49 0.81 ปานกลาง 4.69 0.71 มากทสด

โดยรวม 3.51 0.64 มาก 4.73 0.62 มากทสด

จากตาราง 22 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนร โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายองคประกอบ พบวา สวนใหญอยในระดบปานกลาง ยกเวนองคประกอบการเรยนรเปนทม และการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทลทอยในระดบมาก สวนสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนร พบวา อยในระดบมากทสดทงโดยรวมและรายองคประกอบ

189

ตาราง 23 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานกลาคดสรางสรรค เปนรายตวบงชและรายขอ

ดานกลาคดสรางสรรค



X S.D. ระดบ


ภาวะผน า 1. ความคดรเรม

1.1 คดแปลกใหมไมซ ากบผอน 3.49 0.84 ปานกลาง 4.57 0.62 มากทสด 1.2 กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค 3.50 0.75 ปานกลาง 4.51 0.69 มากทสด 1.3 ผสมผสาน ความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม 3.42 0.79 ปานกลาง 4.62 0.78 มากทสด 1.4 น าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม 3.45 0.67 ปานกลาง 4.64 0.79 มากทสด

โดยรวม 3.47 0.76 ปานกลาง 4.59 0.72 มากทสด

2.ความคดคลองแคลว 2.1 คดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน 3.49 0.85 ปานกลาง 4.58 0.72 มากทสด 2.2 เชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได 3.48 0.89 ปานกลาง 4.62 0.76 มากทสด 2.3 สอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว 3.50 0.92 ปานกลาง 4.61 0.80 มากทสด

โดยรวม 3.49 0.89 ปานกลาง 4.60 0.76 มากทสด 3. ความคดยดหยน 3.1 ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน 3.49 0.71 ปานกลาง 4.69 0.78 มากทสด

190


ดานกลาคดสรางสรรค



X S.D. ระดบ



3.2 ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม 3.49 0.79 ปานกลาง 4.74 0.76 มากทสด 3.3 ปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว 3.46 0.66 ปานกลาง 4.68 0.76 มากทสด


4. ความละเอยดลออในการคด 4.1 คดทบทวนอยางละเอยด 3.50 0.84 ปานกลาง 4.54 0.83 มากทสด 4.2 คดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ 3.50 0.92 ปานกลาง 4.61 0.72 มากทสด 4.3 คดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน 3.49 0.78 ปานกลาง 4.51 0.68 มากทสด

โดยรวม 3.50 0.85 ปานกลาง 4.55 0.74 มากทสด รวมทงหมด 3.49 0.78 ปานกลาง 4.61 0.63 มากทสด

จากตาราง 23 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนร ดานกลาคดสรางสรรค โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายตวบงชพบวาอยในระดบปานกลางทกตวบงช สวนสภาพทพงประสงคโดยรวมและรายตวบงชอยในระดบมากทสด

191

ตาราง 24 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง เปนรายตวบงชและรายขอ




X S.D. ระดบ


ภาวะผน า 1. การวเคราะหความตองการของตนเอง

1.1 มองเชงบวกตอตนเอง 3.46 0.85 ปานกลาง 4.75 0.85 มากทสด 1.2 ใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนร 3.50 0.79 ปานกลาง 4.84 0.85 มากทสด 1.3 ตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได 3.46 0.78 ปานกลาง 4.72 0.93 มากทสด


2. การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 2.1 หาจดมงหมายของการเรยนร 3.48 0.84 ปานกลาง 4.74 0.82 มากทสด 2.2 ก าหนดจดมงหมายทจะสามารถวดได 3.50 0.86 ปานกลาง 4.81 0.76 มากทสด 2.3 ก าหนดจดมงหมายทสอดคลองกบความตองการ 3.49 0.85 ปานกลาง 4.81 0.87 มากทสด


3. การวางแผนการเรยนร 3.1 มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร 3.49 0.79 ปานกลาง 4.86 0.76 มากทสด 3.2 วางแผนการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง 3.50 0.80 ปานกลาง 4.91 0.91 มากทสด 3.3 ก าหนดกจกรรมเพอคนหาความร 3.46 0.91 ปานกลาง 4.79 0.87 มากทสด


192





X S.D. ระดบ



4. การแสวงหาแหลงวทยาการ 4.1 น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง 3.49 0.84 ปานกลาง 4.70 0.86 มากทสด 4.2 ระบแหลงความร และวธสบคนขอมลในการคนควาหาความรเพอพฒนาตนเอง 3.49 0.80 ปานกลาง 4.68 0.79 มากทสด 4.3 กลาลองผดลองถกในการแสวงหาความร 3.50 0.85 ปานกลาง 4.76 0.82 มากทสด 4.4 คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ 3.50 0.90 ปานกลาง 4.64 0.83 มากทสด

โดยรวม 3.50 0.85 ปานกลาง 4.69 0.83 มากทสด รวมทงสน 3.49 0.76 ปานกลาง 4.78 0.79 มากทสด

จากตาราง 24 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรดานการเรยนรดวยการน าตนเอง โดยรวมและรายตวบงชอยในระดบปานกลาง สวนสภาพทพงประสงคโดยรวมและรายตวบงชอยในระดบมากทสด

193

ตาราง 25 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าทมในปจจบน และระดบภาวะผน าทมทพงประสงคของผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรเปนทม




X S.D. ระดบ


ภาวะผน า 1. การสอสารของทมงาน 1.1 แลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน 3.48 0.80 ปานกลาง 4.85 0.91 มากทสด 1.2 สอสารอยางเปนระบบ 3.50 0.70 ปานกลาง 4.93 0.93 มากทสด 1.3 สอสารเชอมโยงทมงานอยางชดเจน 3.48 0.76 ปานกลาง 4.93 0.92 มากทสด

โดยรวม 3.49 0.75 ปานกลาง 4.90 0.92 มากทสด 2. ความสามารถของทมงาน 2.1 จดการและพฒนาความสามารถของทม 3.57 0.98 มาก 4.97 0.98 มากทสด

2.2 เรยนรรวมมอและชวยเหลอกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย 3.54 0.99 มาก 4.95 0.97 มากทสด 2.3 รวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกน 3.56 0.99 มาก 4.92 0.98 มากทสด


3. การสรางการเรยนร 3.1 สรางกระบวนการเรยนรเปนทม 3.58 0.91 มาก 4.83 0.92 มากทสด 3.2 กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน 3.54 0.84 มาก 4.88 0.89 มากทสด 3.3 กระตนใหสมาชกในทมมการสนทนาและอภปรายรวมกน 3.52 0.87 มาก 4.80 0.91 มากทสด


194





X S.D. ระดบ



4. กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4.1 เคารพการตดสนใจของแตละคนในทม 3.52 0.98 มาก 4.89 0.96 มากทสด 4.2 ใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา 3.63 0.96 มาก 4.87 0.97 มากทสด 4.3 กระตนการแกปญหาทเกดขนรวมกน 3.58 0.92 มาก 4.86 0.97 มากทสด


รวมทงหมด 3.55 0.83 มาก 4.89 0.83 มากทสด

จากตาราง 25 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรดานการเรยนรเปนทมโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายตวบงช พบวา สวนใหญอยในระดบมาก ยกเวน การสอสารของทมงานอยในระดบปานกลาง สวนสภาพทพงประสงคโดยรวมและรายตวบงชอยในระดบมากทสด ตาราง 26 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะ

ผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการบรณาการความหลากหลาย เปนรายตวบงชและรายขอ




X S.D. ระดบ


ภาวะผน า 1. การบรณาการทางความคด 1.1 คดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม 3.50 0.92 ปานกลาง 4.67 0.91 มากทสด

195





X S.D. ระดบ



1.2 คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม 3.49 0.87 ปานกลาง 4.75 0.92 มากทสด

1.3 คดครบถวนเตมบรบรณ 3.48 0.91 ปานกลาง 4.83 0.91 มากทสด 1.4 คดผสมผสานกลมกลนใหเกดความสมดล 3.48 0.98 ปานกลาง 4.69 0.86 มากทสด

1.5 คดอยางอสระหาค าตอบไดหลายประเภท หลายทศทาง 3.50 0.92 ปานกลาง 4.70 0.78 มากทสด

1.6 เปดกวางรบความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรค 3.47 0.94 ปานกลาง 4.59 0.79 มากทสด


2. การบรณาการกระบวนการเรยนร 2.1 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม 3.46 0.94 ปานกลาง 4.82 0.92 มากทสด

2.2 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา 3.49 0.97 ปานกลาง 4.82 0.90 มากทสด 2.3 ปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปสความเปลยนแปลง 3.50 0.98 ปานกลาง 4.80 0.87 มากทสด 2.4 มการปรบเปลยนกฎเกณฑ 3.46 0.97 ปานกลาง 4.72 0.84 มากทสด

196





X S.D. ระดบ



2.5 ปรบตวไดหลายมต หลายแงมมหรอหลายรปแบบ 3.47 0.98 ปานกลาง 4.70 0.79 มากทสด


3. การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม

3.1 เชอมโยงขอมล ขาวสาร แนวคดตางๆ มาผสมผสานเปนองคความรใหม 3.50 0.87 ปานกลาง 4.78 0.91 มากทสด 3.2 น าเนอหา ทฤษฎ เทคนควธการตางๆมาสงเคราะหเปนรปแบบใหมทเหมาะสมกบองคการ 3.49 0.89 ปานกลาง 4.72 0.82 มากทสด 3.3 น ารปแบบใหมสการปฏบตใหเกดผลลพธทด 3.50 0.86 ปานกลาง 4.67 0.83 มากทสด


รวมทงสน 3.49 0.86 ปานกลาง 4.73 0.75 มากทสด

จากตาราง 26 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรดานการบรณาการ ความหลากหลาย โดยรวมและรายตวบงชอยในระดบปานกลาง สวนสภาพทพงประสงคโดยรวมและรายตวบงชอยในระดบมากทสด

197

ตาราง 27 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบน และระดบภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล เปนรายตวบงชและรายขอ

ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนร

ในยคดจทล



X S.D. ระดบ


ภาวะผน า 1. การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

1.1 สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนการสอน 3.54 0.80 มาก 4.61 0.81 มากทสด 1.2 ใหผสอน บคลากรทางการศกษาและผเรยนไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3.61 0.85 มาก 4.65 0.87 มากทสด 1.3 แสดงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนกจวตรประจ าวน 3.50 0.82 มาก 4.67 0.81 มากทสด


2. การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

2.1 สนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน 3.45 0.87 ปานกลาง 4.72 0.84 มากทสด 2.2 กระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยตรง 3.50 0.79 ปานกลาง 4.76 0.84 มากทสด

198


ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนร

ในยคดจทล



X S.D. ระดบ



2.3 อ านวยความสะดวก และสนบสนนดวยเทคโนโลยสารสนเทศทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร 3.49 0.89 ปานกลาง 4.72 0.82 มากทสด

โดยรวม 3.48 0.85 ปานกลาง 4.74 0.83 มากทสด 3. การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม

3.1 ปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา 3.58 0.91 มาก 4.82 0.88 มากทสด 3.2 ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน 3.58 0.85 มาก 4.58 0.86 มากทสด 3.3 สงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม 3.52 0.80 มาก 4.68 0.89 มากทสด

โดยรวม 3.56 0.85 มาก 4.69 0.88 มากทสด รวมทงหมด 3.53 0.76 มาก 4.69 0.72 มากทสด

จากตาราง 27 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายตวบงช

199

พบวา สวนใหญอยในระดบมาก ยกเวนตวบงชการสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทอยในระดบปานกลาง สวนสภาพทพงประสงคโดยรวมและรายตวบงชอยในระดบมากทสด ตาราง 28 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบภาวะผน าการเรยนรในปจจบนและระดบ

ภาวะผน าการเรยนรทพงประสงคของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบทเปนรายตวบงชและ รายขอ




X S.D. ระดบ


ภาวะผน า 1. การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 1.1 สรางความสมพนธระหวางผน า ผตามเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC : Professional Learning Community) 3.42 0.92 ปานกลาง 4.68 0.92 มากทสด 1.2 กระตนใหผสอน บคลากรทางการศกษา และนกเรยนเกดการเรยนรรวมกน (Shared Learning) 3.56 0.92 ปานกลาง 4.62 0.88 มากทสด 1.3 เอออ านวยการสอนงาน (Coaching) ใหผสอน บคลากรทางการศกษา นกเรยนไดรบโอกาสเรยนรรวมกน 3.40 0.89 ปานกลาง 4.64 0.86 มากทสด


2. การสรางเครอขายการเรยนร 2.1 ประสานความรวมมอกบเครอขายพนธมตรทกระดบ 3.48 0.86 ปานกลาง 4.62 0.84 มากทสด 2.2 รวมพลงกบผมสวนไดสวนเสยใหเกดการเรยนรรวมกน 3.48 0.94 ปานกลาง 4.78 0.90 มากทสด

200





X S.D. ระดบ



2.3 แลกเปลยนความรวมมอระหวางพนธมตรใหเกดความไวเนอเชอใจกน 3.46 0.86 ปานกลาง 4.64 0.78 มากทสด


3. การสะทอนผลการเรยนรรวมกน 3.1 รวมกนแลกเปลยนเรยนเพมนวตกรรมใหมๆ 3.58 0.89 มาก 4.69 0.84 มากทสด 3.2 สรางการยอมรบ เปนเจาของผลงานรวมกน 3.52 0.80 มาก 4.80 0.80 มากทสด 3.3 สรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน 3.54 0.76 มาก 4.71 0.89 มากทสด


รวมทงหมด 3.49 0.81 ปานกลาง 4.69 0.71 มากทสด

จากตาราง 28 พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาตวบงช พบวา สวนใหญอยในระดบปานกลาง ยกเวนตวบงชการสะทอนผลการเรยนรรวมกนทอยในระดบมาก สวนสภาพทพงประสงคโดยรวม และรายตวบงชอยในระดบมากทสด สรปผลการวจยในระยะท 2 การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรโดยภาพรวมอยในระดบมากทสดทกองคประกอบ

201

ระยะท 3 ผลการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3.1 ผลการวเคราะหความตองการจ าเปนในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร ผลการวเคราะหความตองการจ าเปนในภาพรวมจากองคประกอบทง 6 องคประกอบ พบวา ดานการเรยนรเปนทมมความตองการจ าเปนอนดบ 1 (PNI modified=0.38) อนดบ 2 คอ ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง (PNI modified=0.37) อนดบ 3 คอ ดานการบรณาการความหลากหลาย (PNI modified=0.36) อนดบ 4 คอ ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (PNI modified=0.34) อนดบ 5 คอ การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (PNI modified=0.33) และอนดบ 6 คอ ดานกลาคดสรางสรรค (PNI modified=0.32) เมอพจารณาตวบงชในแตละองคประกอบ พบวา 1. ดานกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ ความคดรเรม ความละเอยดลออในการคด ความคดยดหยน และความคดคลองแคลว (PNImodified= 0.33, 0.33, 0.32, 0.31) ตามล าดบ 2. ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-directed Learning) ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การแสวงหาแหลงวทยาการ และการวางแผนการเรยนร (PNImodified= 0.37, 0.37, 0.37, 0.36) ตามล าดบ 3. ดานการเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร และกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร (PNImodified= 0.41, 0.37, 0.37, 0.36) ตามล าดบ 4. ดานการบรณาการความหลากหลาย (Context-Oriented Transformation) ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร และการเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม (PNImodified= 0.37, 0.37, 0.33) ตามล าดบ 5. ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม (PNImodified= 0.34, 0.32, 0.32) ตามล าดบ

202

6. ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context-Oriented Transformation) ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การสะทอนผลการเรยนรรวมกน การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย และการสรางเครอขายการเรยนร (PNImodified= 0.38, 0.37, 0.36) ตามล าดบ รายละเอยดแสดงในตาราง 29 ตาราง 29 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนรายองคประกอบ

องคประกอบภาวะผน าการเรยนร

คาเฉลย สภาพปจจบน (D)

คาเฉลยสภาพท พงประสงค (I)

PNImodified ล าดบท

1. กลาคดสรางสรรค 3.49 4.61 0.32 6

2. การเรยนรดวยการน าตนเอง 3.49 4.78 0.37 2

3. การเรยนรเปนทม 3.55 4.89 0.38 1 4. การบรณาการความหลากหลาย 3.49 4.73 0.36 3

5. การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล 3.53 4.69 0.33 5

6. การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท 3.49 4.69 0.34 4

จากตาราง 29 พบวาองคประกอบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน เรยงล าดบความตองการจ าเปนจากมากไปหานอย ดงน การวเคราะหความตองการจ าเปนในภาพรวมจากองคประกอบทง 6 องคประกอบ พบวา ดานการเรยนรเปนทมมความตองการจ าเปนอนดบ 1 (PNImodified = 0.38) อนดบ 2 คอ ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง (PNImodified = 0.37) อนดบ 3 คอ ดานการบรณาการความหลากหลาย (PNImodified = 0.36) อนดบ 4 คอ ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (PNImodified = 0.34) อนดบ 5 คอ การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (PNImodified = 0.33) และอนดบ 6 คอ ดานกลาคดสรางสรรค (PNImodified = 0.32)

203

ตาราง 30 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนรายองคประกอบและรายตวบงช เปนรายขอ

องคประกอบและตวบงช คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)

คาเฉลยสภาพทพงประสงค (I)

PNImodified ล าดบทรายดาน

ล าดบทรายตวบงช

1. กลาคดสรางสรรค 1.1 ความคดรเรม 3.47 4.59 0.32 - 2

1.2 ความคดคลองแคลว 3.49 4.60 0.32 - 2

1.3 ความคดยดหยน 3.48 4.70 0.35 - 1

1.4 ความละเอยดลออในการคด 3.50 4.55 0.30 - 4

โดยรวม 3.49 4.61 0.32 6 -

2. การเรยนรดวยการน าตนเอง 2.1การวเคราะหความตองการของตนเอง 3.47 4.77 0.37 - 2 2.2การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 3.49 4.79 0.37 - 2 2.3 การวางแผนการเรยนร 3.48 4.85 0.39 - 1

2.4 การแสวงหาแหลงวทยาการ 3.50 4.69 0.34 - 4

โดยรวม 3.49 4.78 0.37 2 -

3. การเรยนรเปนทม

3.1 การสอสารของทมงาน 3.49 4.90 0.40 - 1

3.2 ความสามารถของทมงาน 3.56 4.95 0.39 - 2 3.3 การสรางการเรยนร 3.55 4.84 0.36 - 3

3.4 กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 3.58 4.87 0.36 - 3

โดยรวม 3.55 4.89 0.38 1 -

204


องคประกอบและตวบงช คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)

คาเฉลยสภาพทพงประสงค (I)

PNImodified ล าดบทรายดาน

ล าดบทรายตวบงช

4. การบรณาการความหลากหลาย

4.1 การบรณาการทางความคด 3.49 4.71 0.35 - 2 4.2 การบรณาการกระบวนการเรยนร 3.48 4.77 0.37 - 1 4.3 การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 3.50 4.72 0.35 - 2

โดยรวม 3.49 4.73 0.36 3 - 5. การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล 5.1 การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3.55 4.64 0.31 - 3 5.2 การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3.48 4.74 0.36 - 1 5.3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 3.56 4.69 0.32 - 2

โดยรวม 3.53 4.69 0.33 5 -

6. การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท 6.1 การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 3.46 4.65 0.34 - 2

6.2 การสรางเครอขายการเรยนร 3.47 4.68 0.35 - 1 6.3 การสะทอนผลการเรยนรรวมกน 3.55 4.73 0.33 - 3

โดยรวม 3.49 4.69 0.34 4 -

205

จากตาราง 30 พบวา ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน เรยงล าดบความตองการจ าเปนจากมากไปหานอย ดงนการวเคราะหความตองการจ าเปน เมอพจารณาตวบงชในแตละองคประกอบ พบวา 1.ดานกลาคดสรางสรรค ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ ความคดยดหยน ความคดรเรม ความคดคลองแคลว และความละเอยดลออในการคด (PNImodified= 0.35, 0.32, 0.32, 0.30) ตามล าดบ 2. ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การวางแผนการเรยนร การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร และการแสวงหาแหลงวทยาการ (PNImodified= 0.39, 0.37, 0.37, 0.34) ตามล าดบ 3. ดานการเรยนรรวมกนเปนทม ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร และกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร (PNImodified= 0.40, 0.39, 0.36, 0.36) ตามล าดบ 4. ดานการบรณาการความหลากหลาย ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร และการเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม (PNImodified= 0.37, 0.35, 0.35) ตามล าดบ 5. ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม และการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (PNImodified= 0.36, 0.32, 0.31) ตามล าดบ 6. ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท ตวบงชมความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ การสรางเครอขายการเรยนร การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย และการสะทอนผลการเรยนรรวมกน (PNImodified= 0.35, 0.34, 0.33) ตามล าดบ

206

ตาราง 31 คา PNIModified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานกลาคดสรางสรรค เปนรายตวบงชและรายขอ

กลาคดสรางสรรค คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)

คาเฉลยสภาพทพงประสงค

(I) PNImodified

ล าดบความตองการจ าเปน

1. ความคดรเรม 1.1 คดแปลกใหมไมซ ากบผอน 3.49 4.57 0.31 3 1.2 กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค 3.50 4.51 0.29 4 1.3 ผสมผสาน ความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม 3.42 4.62 0.35 1 1.4 น าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม 3.45 4.64 0.34 2

โดยรวม 3.47 4.59 0.32 2.ความคดคลองแคลว 2.1 คดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน 3.49 4.58 0.31 1 2.2 เชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได 3.48 4.62 0.33 3 2.3 สอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว 3.50 4.61 0.32 2

โดยรวม 3.49 4.60 0.32

3. ความคดยดหยน 3.1 ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน 3.49 4.69 0.34 3

207


กลาคดสรางสรรค คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)


(I) PNImodified


3.2 ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม 3.49 4.74 0.36 1 3.3 ปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว 3.46 4.68 0.35 2

โดยรวม 3.48 4.70 0.35

4. ความละเอยดลออในการคด 4.1 คดทบทวนอยางละเอยด 3.50 4.54 0.30 2 4.2 คดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ 3.50 4.61 0.32 3 4.3 คดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน 3.49 4.51 0.29 1

โดยรวม 3.50 4.55 0.30

จากตาราง 31 พบวา ความตองการจ าเปนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการคดสรางสรรค ตวบงชความคดยดหยน มล าดบความตองการ าเปนมากทสด (PNImodified = 0.35) รองลงมาคอ ตวบงชความคดคลองแคลว และตวบงชความคดรเรม (PNImodified = 0.32) และ ตวบงชความละเอยดลออในการคด (PNImodified = 0.30)

208

ตาราง 32 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรดวยการน าตนเองเปนรายตวบงชและรายขอ

ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)


(I) PNImodified


1. การวเคราะหความตองการของตนเอง 1.1 มองเชงบวกตอตนเอง 3.46 4.75 0.37 2 1.2 ใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนร 3.50 4.84 0.38 1 1.3 ตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได 3.46 4.72 0.36 3

โดยรวม 3.47 4.77 0.37

2. การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร 2.1 หาจดมงหมายของการเรยนร 3.48 4.74 0.36 1 2.2 ก าหนดจดมงหมายทจะสามารถวดได 3.50 4.81 0.37 2 2.3 ก าหนดจดมงหมายทสอดคลองกบความตองการ 3.49 4.81 0.38 3

โดยรวม 3.49 4.79 0.37 3. การวางแผนการเรยนร 3.1 มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร 3.49 4.86 0.39 2 3.2 วางแผนการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง 3.50 4.91 0.40 1

209


ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)


(I) PNImodified


3.3 ก าหนดกจกรรมเพอคนหาความร 3.46 4.79 0.38 3

โดยรวม 3.48 4.85 0.39 4. การแสวงหาแหลงวทยาการ 4.1 น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง 3.49 4.70 0.35 2 4.2 ระบแหลงความร และวธสบคนขอมลในการคนควาหาความรเพอพฒนาตนเอง 3.49 4.68 0.34 3 4.3 กลาลองผดลองถกในการแสวงหาความร 3.50 4.76 0.36 1 4.4 คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ 3.50 4.64 0.33 4

โดยรวม 3.50 4.70 0.34

จากตาราง 32 พบวา ความตองการจ าเปนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง ตวบงชการวางแผนการเรยนร มล าดบความตองการจ าเปนมากทสด (PNImodified = 0.39) รองลงมาคอ ตวบงช การวเคราะหความตองการของตนเอง และตวบงชการก าหนดจดมงหมายในการเรยนร (PNImodified = 0.37) และ ตวบงชการแสวงหาแหลงวทยาการ (PNImodified = 0.34)

210

ตาราง 33 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเรยนรเปนทมเปนรายตวบงชและรายขอ

ดานการเรยนรเปนทม คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)


(I) PNImodified


1. การสอสารของทมงาน 1.1 แลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน 3.48 4.85 0.39 3 1.2 สอสารอยางเปนระบบ 3.50 4.93 0.41 2 1.3 สอสารเชอมโยงทมงานอยางชดเจน 3.48 4.93 0.42 1

โดยรวม 3.49 4.90 0.41

2. ความสามารถของทมงาน 2.1 จดการและพฒนาความสามารถของทม 3.57 4.97 0.39 3 2.2 เรยนรรวมมอและชวยเหลอกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย 3.54 4.95 0.40 1 2.3 รวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกน 3.56 4.92 0.38 2

โดยรวม 3.56 4.95 0.39

3. การสรางการเรยนร 3.1 สรางกระบวนการเรยนรเปนทม 3.54 4.83 0.36 2 3.2 กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน 3.56 4.88 0.37 1

211


ดานการเรยนรเปนทม คาเฉลยสภาพ

ปจจบน (D)


(I) PNImodified


3.3 กระตนใหสมาชกในทมมการสนทนาและอภปรายรวมกน 3.56 4.80 0.35 3

โดยรวม 3.55 4.84 0.36 4. กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4.1 เคารพการตดสนใจของแตละคนในทม 3.52 4.89 0.39 1 4.2 ใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา 3.63 4.87 0.34 3 4.3 กระตนการแกปญหาทเกดขนรวมกน 3.58 4.86 0.36 2

โดยรวม 3.58 4.87 0.36

จากตาราง 33 พบวา ความตองการจ าเปนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานดานการเรยนรเปนทม ตวบงชการสอสารของทมงาน มล าดบความตองการจ าเปนมากทสด (PNImodified = 0.41) รองลงมาคอ ตวบงชความสามารถของทมงาน (PNImodified = 0.39) และ ตวบงชการสรางการเรยนร และกจกรรมแลกเปลยนเรยนร (PNImodified = 0.36)

212

ตาราง 34 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการบรณาการความหลากหลายเปนรายตวบงชและรายขอ

ดานการบรณาการความหลากหลาย

คาเฉลยสภาพปจจบน

(D)


(I) PNImodified


1. การบรณาการทางความคด 1.1 คดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม 3.50 4.67 0.33 5 1.2 คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม 3.49 4.75 0.36 2 1.3 คดครบถวนเตมบรบรณ 3.48 4.83 0.39 1 1.4 คดผสมผสานกลมกลนใหเกดความสมดล 3.48 4.69 0.35 3 1.5 คดอยางอสระหาค าตอบไดหลายประเภท หลายทศทาง 3.50 4.70 0.34 4 1.6 เปดกวางรบความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรค 3.47 4.59 0.32 6

โดยรวม 3.49 4.71 0.35 2. การบรณาการกระบวนการเรยนร 2.1 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม 3.46 4.82 0.39 1

213


ดานการบรณาการความหลากหลาย


(D)


(I) PNImodified


2.2 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา 3.49 4.82 0.38 2 2.3 ปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปสความเปลยนแปลง 3.50 4.80 0.37 3 2.4 มการปรบเปลยนกฎเกณฑ 3.46 4.72 0.36 4 2.5 ปรบตวไดหลายมต หลายแงมมหรอหลายรปแบบ 3.47 4.70 0.35 5

โดยรวม 3.48 4.77 0.37 3. การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 3.1 เชอมโยงขอมล ขาวสาร แนวคดตางๆ มาผสมผสานเปนองคความรใหม 3.50 4.78 0.37 1 3.2 น าเนอหา ทฤษฎ เทคนควธการตางๆมาสงเคราะหเปนรปแบบใหมทเหมาะสมกบองคการ 3.49 4.72 0.35 2

3.3 น ารปแบบใหมสการปฏบตใหเกดผลลพธทด 3.50 4.67 0.33 3

โดยรวม 3.50 4.72 0.35

214

จากตาราง 34 พบวา ความตองการจ าเปนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการบรณาการความหลากหลาย ตวบงชการบรณาการกระบวนการเรยนร มล าดบความตองการจ าเปนมากทสด (PNImodified = 0.37) รองลงมาคอ ตวบงชการบรณาการทางความคด และการเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม (PNImodified = 0.35) ตาราง 35 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล เปนรายตวบงชและรายขอ

การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยค

ดจทล


(D)


(I) PNImodified


1. การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 1.1 สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนการสอน 3.54 4.61 0.30 2 1.2 ใหผสอน บคลากรทางการศกษาและผเรยนไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 3.61 4.65 0.29 3 1.3 แสดงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนกจวตรประจ าวน 3.50 4.67 0.33 1

โดยรวม 3.55 4.64 0.31 2. การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 2.1 สนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน 3.45 4.73 0.37 1

215


การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยค

ดจทล


(D)


(I) PNImodified


2.2 กระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยตรง 3.50 4.76 0.36 2 2.3 อ านวยความสะดวก และสนบสนนดวยเทคโนโลยสารสนเทศทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร 3.49 4.72 0.35 3

โดยรวม 3.48 4.74 0.36

3. การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 3.1 ปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา 3.58 4.82 0.35 1 3.2 ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน 3.58 4.58 0.28 3 3.3 สงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม 3.52 4.68 0.33 2

โดยรวม 3.56 4.69 0.32

216

จากตาราง 35 พบวา ความตองการจ าเปนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอ การเรยนรในยคดจทล ตวบงชการสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มล าดบความตองการจ าเปนมากทสด (PNImodified =0.36) รองลงมาคอ ตวบงชการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม (PNImodified = 0.32) และ ตวบงชการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (PNImodified = 0.31) ตาราง 36 คา PNImodified และล าดบความตองการจ าเปน ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท เปนรายตวบงชและรายขอ

ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท


(D)


(I) PNImodified


1. การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย 1.1 สรางความสมพนธระหวางผน า ผตามเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC : Professional Learning Community) 3.42 4.68 0.37 1 1.2 กระตนใหผสอน บคลากรทางการศกษา และนกเรยนเกดการเรยนรรวมกน (Shared Learning) 3.56 4.62 0.30 3 1.3 เอออ านวยการสอนงาน (Coaching) ใหผสอน บคลากรทางการศกษา นกเรยนไดรบโอกาสเรยนรรวมกน 3.40 4.64 0.36 2

โดยรวม 3.46 4.65 0.34

217


ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท


(D)


(I) PNImodified


2. การสรางเครอขายการเรยนร

2.1 ประสานความรวมมอกบเครอขายพนธมตรทกระดบ 3.48 4.62 0.33 3 2.2 รวมพลงกบผมสวนไดสวนเสยใหเกดการเรยนรรวมกน 3.48 4.78 0.37 1 2.3 แลกเปลยนความรวมมอระหวางพนธมตรใหเกดความไวเนอเชอใจกน 3.46 4.64 0.34 2

โดยรวม 3.47 4.68 0.35 3. การสะทอนผลการเรยนรรวมกน

3.1 รวมกนแลกเปลยนเรยนเพมนวตกรรมใหมๆ 3.58 4.69 0.31 3 3.2 สรางการยอมรบ เปนเจาของผลงานรวมกน 3.52 4.80 0.36 1 3.3 สรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน 3.54 4.71 0.33 2

โดยรวม 3.55 4.73 0.33

จากตาราง 36 พบวา ความตองการจ าเปนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดานดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท ตวบงชการสรางเครอขายการเรยนร มล าดบความตองการจ าเปนมากทสด (PNImodified = 0.35) รองลงมาคอ ตวบงชการเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย (PNImodified = 0.34) และ ตวบงชการสะทอนผล การเรยนรรวมกน (PNImodified = 0.33)

218

3.2 การสมภาษณ Best Practice 3 โรงเรยน จากการสมภาษณ ผบรหารโรงเรยน จ านวน 3 โรงเรยน เกยวกบวธการพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา พบวา มกจกรรมส าคญทควรน าไปพฒนา 5 วธ ดงตอไปน 3.2.1 การเรยนรดวยตนเอง (Self - Learning) 3.2.2 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) 3.2.3 การระดมสมอง (Brainstorming) 3.2.4 การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) 3.2.5 การสรปองคความร (Knowledge Formation) ดงปรากฏตามค าทใหสมภาษณของกลมผทรงคณวฒในโรงเรยน 3 โรงเรยน ดงตอไปน “ในการพฒนาภาวะผน าการเรยนรนนพดล าบากเหมอนกน แตเทาทหากพจารณาใหเหนภาพรวมทง กลาคดสรางสรรค การเรยนรดวยการน าตนเอง การเรยนรเปนทม การบรณาการความหลากหลาย การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล และการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท แลว วธการกควรจะใหครอบคลมทงการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรกบผอน และการน าความรทไดไปสรปเปนแนวคดหรอองคความรของตนเองดวย”

(ผบรหารโรงเรยน, วนท 26 มนาคม 2561 : สมภาษณ)

“การทผจะพฒนาตนเองนนสงส าคญตองดทตวเองกอน นนกหมายความวาตองเรยนร หรอฝกปฏบตตนในการเปนตวอยางใหกบผอน ทงอาจจะตองมการเขาอบรมทงเชงทฤษฎและการปฏบตใหรแนวทางกอน ในขณะเดยวกนตองรวมคดระดมสะมอง และมการแลกเปลยนเรยนรกบเพอนรวมงานหรอผรเพอการเรยนรของเขาเอง”

(ผบรหารโรงเรยน, วนท 27 มนาคม 2561 : สมภาษณ) “ประการแรกเลยในการพฒนาผน าตองเรมทตวผน ากอน คอ ฝกฝนหรอเรยนรดวยตนเองใหเปนแบบอยางทดแกครกอน และฝกการสรปองคความรทไดจากการศกษาดวยตนเอง”

(ผบรหารโรงเรยน, วนท 26 มนาคม 2561 : สมภาษณ)

“แนวทางพฒนาภาวะผน าการเรยนรนอกจากน าตนเองไดแลว ทส าคญทสดตองสามารถสรปองคความรตางๆ นนใหเปนดวยจงจะน าไปสการเปนผน าการเรยนรอยางแทจรง”

(ผทรงคณวฒ, วนท 28 มนาคม 2561 : สมภาษณ)

219

“การเรยนรของผน าสามารถน าความรทไดไปฝกทมงานของตนเองใหเกดการเรยนรในทม มการแลกเปลยนเรยนรอยสม าเสมอ รวมคดรวมปฏบตโดยฝกแสดงความคดเหนในกลมเรองตางๆ ในขณะเดยวกนอาจจดอบรมเชงปฏบตการเพอใหความรและใหเขาไดรเพอน าไปฝกปฏบตในสถานการจรงทโรงเรยน”

(ผทรงคณวฒ, วนท 26 มนาคม 2561 : สมภาษณ) 3.3 การยกรางโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ และจากพหกรณศกษาจากสถานศกษาทมวธการปฏบตทเปนเลศ จะเหนมความเหนทสอดคลองกนทงวธการและสดสวนการพฒนา ซงผวจยก าหนดวธการพฒนาภาวะผน าตามแนวคดของ Rabin (2014: 5) โดยใชโมเดล 70-20-10 การวเคราะหความตองการจ าเปนปรากฏวาสดสวนดชนความตองการจ าเปน (PNImodified) ทง 6 องคประกอบมความตองการจ าเปนใกลเคยงกนทง 6 องคประกอบ และวธการพฒนา 5 วธ คอ การเรยนรดวยตนเอง (Self - Learning) การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) การระดมสมอง (Brainstorming) การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) และการสรปองคความร (Knowledge Formation) ผวจยจงก าหนดระยะเวลาการพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 150 ชวโมง ซงเปนผลรวมเวลาจากการวเคราะหเวลาทใชในแตละกจกรรมของแตละโมดล ไดแก การปฏบตจรงในสถานทปฏบตงาน (On the Job Training) รอยละ 70 (105 ชวโมง) การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชมการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community: PLC) รอยละ 20 (30 ชวโมง) และการฝกอบรมแบบเขม (Training) รอยละ 10 (15 ชวโมง) ดงรายละเอยดของรางโปรแกรมตอไปน 1. หลกการของโปรแกรม การน าโรงเรยนไปสคณภาพยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนใหสงขน และมงพฒนาใหบคลากรมการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ผน ามการพฒนาตนเองดวยการเรยนรอยางตอเนองโดยมรปแบบและกลยทธในการเรยนรอยางหลากหลาย มการสรางวสยทศนรวมกบบคลากรโดยมงเนนการเรยนรเปนส าคญ เนนการท างานเปนทม และสรางความสมพนธกบบคลากรอยางใกลชด การเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรในสถานศกษาจงมความจ าเปนเพอพฒนาโรงเรยนไปสองคการแหงการเรยนรทยงยน (Coad & Berry, 1998) ; (Northouse, 2007) ; (Roueche et al, 2013)

220

ภาวะผน าการเรยนรจงนบวามความส าคญในยคปจจบน และจ าเปนตองพฒนาผน าใหมภาวะผน าการเรยนรกอนจะไปสรางองคการแหงการเรยนร (Marquardt, 2000) ; (Brown & Posner, 2001) ภาวะผน าการเรยนรจะเนนการท างานทมงผลสมฤทธ โดยเนนการวางแผนกลยทธ การใชความคดกลยทธเพอยกระดบผลสมฤทธของนกเรยนในการเรยนร โดยมงพฒนาโรงเรยนไปสโรงเรยนทมประสทธผลหรอคณภาพ มการปรบปรงเปลยนแปลงบทบาทของผน าจากการก ากบควบคมประสทธผลของโรงเรยนสการใหการสนบสนน อ านวยความสะดวก เนนการสอนงาน และนเทศงานแกบคลากร เพอแสวงหาความรใหมมาพฒนางานอยเสมอ เปนบคคลแหงเรยนร พฒนาศกยภาพภาวะผน าใหเขมแขง พฒนาการเรยนรอยางมออาชพ ใชขอมลในการตดสนใจและใชทรพยากรอยางสรางสรรค ภาวะผน าการเรยนรใชการสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหบคลากรพฒนาความร ประสบการณและความสามารถ (Neuman & Simmons, 2013) ; (Deborah, 2002) 2. วตถประสงคของโปรแกรม โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนพฒนาขนเพอเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดงน 2.1 ดานการน าตนเอง ไดแก กลาคดสรางสรรค และการเรยนรดวยการน าตนเอง 2.2 ดานการน าคนอน ไดแก การเรยนรเปนทม และการบรณาการความหลากหลาย 2.3 ดานการน าองคการ ไดแก การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล และการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 3. แนวคดการพฒนา แนวคดการพฒนาภาวะผน าการเรยนรตามแนวคดของ Rabin (2014) โดยใชโมเดล 70-20-10 ไดแก การปฏบตจรงในสถานทปฏบตงาน (On the Job Training) รอยละ 70 (105 ชวโมง) การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชมการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community : PLC) รอยละ 20 (30 ชวโมง) และการฝกอบรมแบบเขม (Training) รอยละ 10 (15 ชวโมง) 4. เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม เนอหาทใชในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 6 องคประกอบ โดยแบงเปน 3 Module คอ Module 1 การน าตนเอง ไดแก 1) กลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) และ 2) การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Direct Learning)

221

Module 2 การน าทม ไดแก การเรยนรเปนทม (Team Learning) และการบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) Module 3 การน าองคการ ไดแก การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) และการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context-Oriented Transformation) 5. โครงสรางของโปรแกรม โครงสรางของโปรแกรม ประกอบดวย 3 โมดล ไดแก Module 1 การน าตนเอง ไดแก การเรยนรดวยการน าตนเอง และการเรยนรเปนทม Module 2 การน าทม ไดแก การเรยนรเปนทม และการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล และModule 3 การน าองคการ ไดแก การบรณาการความหลากหลาย และการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท โดยใชระยะเวลาในการพฒนา 150 ชวโมง หรอ 30 วนๆละ 5 ชวโมง โดยน าไปปฏบตจรงในสถานศกษารอยละ 70 (105 ชวโมง) เรยนรโดยใชกระบวนการการเรยนรทางวชาชพ (PLC) รอยละ 20 (30 ชวโมง) และฝกอบรมแบบเขมรอยละ 10 (15 ชวโมง) โดยผวจยไดก าหนดระยะเวลาในการอบรมเขมเพอพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จ านวน 15 ชวโมง หรอ 3 วนๆ ละ 5 ชวโมง โดยน าขอมลจากความตองการจ าเปนในการพฒนา (PNImodified) มาเทยบสดสวนตามชวโมงทพฒนาทงหมด ดงแสดงในตารางตอไปน ตาราง 37 แสดงวธค านวณเวลาในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 3 โมดล 6 องคประกอบ

ในระยะท 1 การฝกอบรมแบบเขม

โมดล PNImodified สดสวน ชวโมง

Module 1 การน าตนเอง 5 1.1 ความกลาคดสรางสรรค 0.32 2.29 2

1.2 การเรยนรดวยการน าตนเอง 0.37 2.64 3 Module 2 การน าทม 5

2.1 การเรยนรเปนทม 0.38 2.71 3 2.2 การบรณาการความหลากหลาย 0.33 2.36 2

Module 3 การน าองคการ 5

222


จากตาราง 37 พบวา จ านวยชวโมงการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 3 โมดล 6 องคประกอบ เมอเทยบสดสวนการพฒนากบคา PNI แลว มจ านวนชวโมงในการพฒนา 5 ชวโมง ตอ 1 โมดลเทากนโดยภาพรวม 3 โมดล 6 องคประกอบ ใชเวลา 15 ชวโมงของระยะท 1

โมดล PNImodified สดสวน ชวโมง 3.1 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยท

เออตอการเรยนรในยคดจทล 0.36 2.57 3

3.2 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 0.34 2.43 2

รวม 2.10 15 15

223

ภาพประกอบ 20 แนวทางการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกด

นกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช

ระยะท 1 การฝกอบรม

แบบเขม

ระยะท 2 การฝกปฏบต

จรงในสถานศกษาและกระบวนการ

PLC

โครงสรางโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

(150 ชวโมง)

Module 1 - กลาคดสรางสรรค - การเรยนรดวยการน าตนเอง

(5 ชวโมง)

Module 2 - การเรยนรเปนทม - การบรณาการความหลากหลาย

5 ชวโมง)

Module 3 - การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล - การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบ

บรบท (5 ชวโมง)

การฝกปฏบตจรงในสถานศกษา (On the Job Training)


กระบวนการ PLC


ประเมนภาวะผน าการเรยนรหลงการพฒนา (3 ชวโมง)

ประเมนภาวะผน าการเรยนรกอนการพฒนา

ระยะท 3 การตดตาม

และประเมนผล

การพฒนา

224

6. กจกรรมการเรยนร การเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 การฝกอบรมแบบเขม 3 วน (15 ชวโมง) ระยะท 2 การฝกปฏบตจรงในสถานศกษาและกระบวนการ PLC จ านวน 27 วน (132 ชวโมง) และระยะท 3 จ านวน 3 ชวโมง รวมทงสน 150 ชวโมง ดงก าหนดการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรทปรากฏดงตาราง 38

ตาราง 38 ก าหนดการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร

วนท กจกรรม สอ/

แหลงเรยนร สถานท

เวลา (ชวโมง)

ผรบผดชอบ

ระยะท 1 การฝกอบรมแบบเขม 3 วน (15 ชวโมง) 1 Module 1 การน าตนเอง

- การกลาคดสรางสรรค - การเรยนรดวยการน าตนเอง

- PPT - ใบความร - ใบกจกรรม

หอง เพทาย

โรงแรมเพชรรชต การเดน

จงหวดรอยเอด

5 ผวจย

2 Module 2 การน าทม - การเรยนรเปนทม - การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล


หองเพทาย โรงแรมเพชรรชต การเดน


5 ผวจย

3 Module 3 การน าองคการ - การบรณาการความหลากหลาย

- การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท

- BAR (Before Action Review)


หองเพทาย โรงแรมเพชรรชต การเดน


5 3

ผวจย

ผวจย&ผอบรม

225






ระยะท 2 การฝกปฏบตจรงในสถานศกษาและกระบวนการ PLC 27 วน (132 ชวโมง) 1 - การเรยนรดวยตนเอง

- การแลกเปลยนเรยนร Diary note สถานศกษา 5 ผวจย

2 - การเรยนรดวยตนเอง - การแลกเปลยนเรยนร

Diary note สถานศกษา 5 ผวจย

3 - การเรยนรดวยตนเอง - การแลกเปลยนเรยนร - การประชมเชงปฏบตการ - DAR (During Action Review)

Diary note สถานศกษา Line PLC

5 3

ผวจย ผวจย&ผอบรม







5 3








5 3


226












5 3








5 3








5 3


227












5 3








5 3






5 ผวจย


Diary note สถานศกษา

5

ผวจย

228






ระยะท 3 การตดตามและประเมนผลการพฒนา (3 ชวโมง) 1 - การประชมเชงปฏบตการ

- การแลกเปลยนเรยนร - การระดมสมอง - การถอดบทเรยนและการสะทอนผล

- การสรปองคความร

บนทกการถอดบทเรยน

และการสะทอนผล

หองประชม สพม.27

3 ผวจย&ผอบรม

รวม 150

7. วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร วธด าเนนการพฒนาเพอเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ทปรากฏแตละหนวยการ เรยนรไดแก 7.1 การเรยนรดวยตนเอง (Self - Learning) โดยใหผเขารวมพฒนาภาวะผน า การเรยนรดวยตนเองกอนจากโมดล 3 โมดล 7.2 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) โดยจดใหมการประชมปฏบตการ เพอพฒนาความรความเขาใจของผรวมพฒนาเกยวกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน 7.3 การระดมสมอง (Brainstorming) โดยในกจกรรมการพฒนาจะเปดโอกาสใหผบรหารไดระดมสมองทงในระดบการประชมเชงปฏบตการ และการนเทศตดตามผล 7.4 การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) โดยเปดโอกาสใหผบรหารมการแลกเปลยนเรยนรโดยใชกระบวนการเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ และการพบปะ กลมยอย 7.5 การสรปองคความร (Knowledge Formation) โดยเปดโอกาสใหผบรหารไดถอดบทเรยนทไดจากการเรยนรรวมกนกอน ระหวาง และหลงการพฒนา 8. สอ/แหลงเรยนร เอกสาร อปกรณ และแหลงเรยนรทปรากฏในแตละ Module การฝกปฏบตจรงในสถานศกษาและกระบวนการ PLC ไดแก

229

8.1 วดทศน 8.2 Power Point 8.3 ใบความร 8.4 ใบกจกรรม 8.5 ใบบนทกความร 8.6 ใบบนทกกจกรรม 8.7 Diary note 9. การวดและประเมนผล ท าการวดและประเมนผลใน 3 ระยะ คอ กอนฝกอบรม การฝกอบรมและปฏบตจรงในสถานศกษา และหลงการปฏบตจรงในสถานศกษา 9.1 ระยะกอนฝกอบรม เปนการประเมนพฤตกรรมภาวะผน าการเรยนรกอนการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรโดยใชแบบวดภาวะผน าการเรยนร 9.2 ระยะการฝกอบรมและปฏบตจรงในสถานศกษา โดยการประเมนจากชนงาน และบนทกประจ าวน (Diary note) 9.3 ระยะหลงการปฏบตจรงในสถานศกษา เปนการประเมนพฤตกรรมภาวะผน าการเรยนรหลงการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรโดยใชแบบวดภาวะผน าการเรยนร และแบบสอบถามความพงพอใจ 3.4 ผลการประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผลจากการประเมนแบบประเมนเพอประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จากผทรงคณวฒ จ านวน 9 ทาน ตามกรอบการประเมน 4 ดาน ประกอบดวย ดานความเปนไปได (Feasibility) ดานความเหมาะสม (Suitability) ดานความถกตอง (Accuracy) และดานความเปนประโยชน (Utility) ของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มผลการประเมน และขอเสนอแนะเพมเตม ดงตอไปน

230

ตาราง 39 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความเปนไปได ความเหมาะสม ความถกตอง และความเปนประโยชนของโปรแกรม

รายการประเมน ความเปนไปได ความเหมาะสม ความถกตอง ความเปนประโยชน

X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ 1. หลกการของโปรแกรม

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 4.61 0.96

มากทสด 4.85 0.77

มากทสด 4.65 0.78

มากทสด 4.75 0.89

มากทสด

1.2 ความจ าเปนในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร 4.77 0.89

มากทสด 4.79 0.94

มากทสด 4.57 0.71

มากทสด 4.66 0.98

มากทสด

2. วตถประสงคของโปรแกรม 2.1 มความชดเจน

4.86 0.84 มากทสด 4.76 0.88

มากทสด 4.58 0.66

มากทสด 4.76 0.88

มากทสด

2.2 มความครอบคลม ทกเนอหา 4.86 0.88

มากทสด 4.76 0.67

มากทสด 4.62 0.77

มากทสด 4.81 0.89

มากทสด

2.3 สามารถทจะบรรลผลได 4.80 1.04

มากทสด 4.79 0.92

มากทสด 4.53 0.69

มากทสด 4.88 0.75

มากทสด

3. วธการพฒนา

3.1 สามารถทจะบรรลวตถประสงคของโปรแกรมได 4.71 1.03

มากทสด 4.78 0.88

มากทสด 4.54 0.71

มากทสด 4.83 0.89

มากทสด

3.2 ระยะเวลาในการทดลองใชโปรแกรม 4.77 0.99

มากทสด 4.79 0.87

มากทสด 4.52 0.74

มากทสด 4.69 0.92

มากทสด

4. เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม 4.1 สอดคลองกบวตถประสงคของโปรแกรม 4.76 0.94

มากทสด 4.72 0.84

มากทสด 4.55 0.77

มากทสด 4.77 0.95

มากทสด

4.2 ครอบคลมเนอหาทจ าเปนในการพฒนา 4.88 0.98

มากทสด 4.78 0.87

มากทสด 4.57 0.71

มากทสด 4.81 0.99

มากทสด

4.3 การจดเรยงล าดบเนอหาทใชในการพฒนา 4.93 0.93

มากทสด 4.83 0.77

มากทสด 4.55 0.69

มากทสด 4.77 0.84

มากทสด

231



X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ

5. โครงสรางของโปรแกรม

5.1 มองคประกอบครบถวน ในการพฒนา 4.79 0.96

มากทสด 4.71 0.83

มากทสด 4.71 0.66

มากทสด 4.66 0.89

มากทสด

5.2 กจกรรมการพฒนา มความหลากหลาย 4.94 1.01

มากทสด 4.64 0.78

มากทสด 4.64 0.72

มากทสด 4.68 0.87

มากทสด

6. กจกรรมการเรยนร

6.1 สามารถทจะท าใหการพฒนาบรรลตามวตถประสงค 4.89 1.04

มากทสด 4.81 0.66

มากทสด 4.69 0.51

มากทสด 4.71 0.73

มากทสด

6.2 มการจดล าดบขนตอนการพฒนาทชดเจน 4.87 0.99

มากทสด 4.77 0.87

มากทสด 4.66 0.74

มากทสด 4.87 0.96

มากทสด

6.3 กจกรรมการเรยนร ใน Module 1 4.86 0.94

มากทสด 4.76 0.77

มากทสด 4.54 0.74

มากทสด 4.79 0.68

มากทสด

6.4 กจกรรมการเรยนร น Module 2 4.81 0.88

มากทสด 4.78 0.74

มากทสด 4.58 0.64

มากทสด 4.78 0.76

มากทสด

6.5 กจกรรมการเรยนร ใน Module 3 4.95 0.92

มากทสด 4.75 0.71

มากทสด 4.55 0.81

มากทสด 4.71 0.87

มากทสด

7. วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร

7.1 มความสอดคลองกบกจกรรมการพฒนา 4.67 0.82

มากทสด 4.77 0.74

มากทสด 4.53 0.69

มากทสด 4.79 1.01

มากทสด

7.2 สามารถทจะท าใหการพฒนาบรรลตามวตถประสงคของโปรแกรม 4.73 0.91

มากทสด 4.87 0.77

มากทสด 4.51 0.62

มากทสด 4.87 0.95

มากทสด

8. สอ/แหลงเรยนร

8.1 ชวยสงเสรมใหการจดกจกรรมบรรลตามวตถประสงคของ โปรแกรม 4.77 0.93

มากทสด 4.74 0.76

มากทสด 4.58 0.72

มากทสด 4.74 0.79

มากทสด

232



X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ

8.2 สอดคลองกบเนอหาในแตละ Module 4.84 0.88

มากทสด 4.66 0.82

มากทสด 4.56 0.72

มากทสด 4.68 0.90

มากทสด

9. การวดและประเมนผล 9.1 ตรงตามวตถประสงคของโปรแกรม 4.79 0.87

มากทสด 4.64 0.61

มากทสด 4.69 0.55

มากทสด 4.55 0.91

มากทสด

9.2 ครอบคลมในสงทตองการวดและประเมนผล 4.82 0.89

มากทสด 4.92 0.62

มากทสด 4.61 0.64

มากทสด 4.88 0.97

มากทสด

โดยรวม 4.81 0.84

มากทสด 4.77 0.67

มากทสด 4.59 0.59

มากทสด 4.75 0.80

มากทสด

จากตาราง 39 ผลการประเมนโปรแกรม พบวา โดยรวมอยในระดบมากทสดทกดาน โดยมความเปนไปไดอยในระดบมากทสด ความเหมาะสมอยในระดบมากทสด ความถกตองอยในระดบมากทสด และความเปนประโยชนอยในระดบมากทสด

นอกจากน จากขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาของผทรงคณวฒ พบวา มประเดนส าคญทควรปรบปรงแกไขใหเหมาะสมยงขน ดงน 1. เพอใหโปรแกรมมความสมบรณยงขนควรเพมระยะเวลาการพฒนาเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 การฝกอบรม (training) ระยะท 2 การบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice) และระยะท 3 การตดตามผลและประเมนผลหลงการพฒนา (Follow Up and Evaluation) 2. ในระยะท 2 ควรเนนการท างานแบบเปนวงจรอยางมสวนรวม โดยผรวมพฒนาตองสมครใจเขารวม มการวางแผนรวมกน การออกแบบกจกรรมพฒนา การน าไปปฏบตและการวดผล เปนตน 3. สวนในระยะสดทายควรใหมการประเมนผลรวมของโปรแกรมจากผเขารวมพฒนาทงในดานปฏกรยาของผเขารวม (participants’ reactions) ดานการเรยนรของผเขารวม (Participants’ Learning) ดานการสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) ดานการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants’ use of

233

New Knowledge or Skills) และดานความพงพอใจ เปนตน 4. การน าเสนอโปรแกรมการพฒนาควรเขยนใหเหนภาพรวมในการพฒนาตลอดโปรแกรมทง 3 ระยะใหมความเชอมโยงและชดเจนเปนแผนภาพเพองายตอการท าความเขาใจ โดยอาจน าเสนอในรปแผนภาพ เปนตน จากขอเสนอแนะดงกลาว ผวจยไดปรบปรงตามขอเสนอแนะ โดยก าหนดระยะการพฒนาเปน 3 ระยะ คอ 1. การฝกอบรม (Training) (15 ชวโมง) โดยจดอบรมเชงปฏบตการแบบเขม 3 วน เพอสรางความรความเขาใจของผบรหารโรงเรยน โดยประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนโดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเองกอน-หลงการฝกอบรมเพอเปรยบเทยบความรความเขาใจเกยวกบภาวะผน าการเรยนร 6 องคประกอบ และในกจกรรมพฒนาใหสงเสรมใหผบรหารไดศกษาดวยตนเอง แลกเปลยนเรยนร ไดลงมอปฏบต ระดมสมอง และสรปองคความรดวยตนเอง 2. การบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice) (105 ชวโมง) เปนการเนนใหผเขารวมพฒนาไดน าความรความเขาใจไปใชฝกปฏบตในสถานการณจรงในโรงเรยนของตนเอง มขนตอนการพฒนา ดงน ขนท 1 การวางแผน (Plan) โดยจดประชมผเขารวมพฒนาทกคนเพอน าเสนอผลการประเมนตนเองครงแรกเพอก าหนดเปาหมายและวตถประสงคในการพฒนารวมกน ขนท 2 การออกแบบ (Design) เปนการก าหนดจดเนนในการพฒนา และกจกรรมในการพฒนารวมกน ขนท 3 การลงมอปฏบต (Implement) เปนขนการน ากจกรรมไปปฏบตในสถานศกษาของตนเองและมการนเทศตดตาม การเสรมสรางชมชนการเรยนร และการสะทอนผลรวมกนเปนระยะๆ ขนท 4 การวดผล (Measure) เปนการประชมเพอถอดบทเรยน และแลกเปดเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนของผเขารบการพฒนา การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชมการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community: PLC) รอยละ 20 (30 ชวโมง) 3. การตดตามผลและประเมนผลหลงการพฒนา (Follow Up and Evaluation) หลงสนสดการพฒนาทงสองระยะจดใหมการประชมเพอสรปผล รบฟงขอเสนอแนะ และประเมนผลปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) และความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) ดงแสดงในภาพประกอบตอไปน

234

ภาพประกอบ 21 โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ระยะท 1 การฝกอบรม 15 ชวโมง


อบรมปฏบตการ

โมดล 1 การน าตนเอง (5 ชม.)

- กลาคดสรางสรรค - การเรยนรดวยการน าตนเอง

โมดล 2 การน าทม (5 ชม.)

- การเรยนรเปนทม - การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนร

โมดล 3 การน าองคการ (5 ชม.)

- การบรณาการความ

หลากหลาย

- การเปลยนแปลงท

ระยะท 2: การฝกปฏบตจรงในสถานศกษา 132 ชวโมง


การออกแบบ

การลงมอปฏบต การวดผล

3.ก าหนดจดเนนการพฒนา

4.กจกรรมการพฒนา 1.น าเสนอผลการประเมนตนเอง 2.ก าหนดเปาหมายการพฒนารวมพฒนา

5.กจกรรมปฏบตในสถานศกษา การเสรมสรางชมชนการเรยนร 6.สะทอนผลรวมกน

7.ถอดบทเรยน 8.แลกเปลยนเรยนรรวมกน

ระยะท 3 : การตดตามและประเมนผลการพฒนา 3 ชวโมง

การตดตามและประเมนผลหลงการพฒนาโปรแกรม 1) ประเมนผลปฏกรยาของผเขารวม 2) การเรยนรของผเขารวม, 3) การสนบสนนขององคกรและการ

เปลยนแปลงองคกร, 4) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม, และ 5) ความพงพอใจของ

ประเมนภาวะผน าการเรยนรหลงการพฒนา

235

ตาราง 40 แนวทางการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช

ระยะการพฒนา กระบวนการพฒนา วธการเสรมสราง ระยะเวลา

ระยะท 1 การฝกอบรม

-การประเมนภาวะผน าการเรยนรกอนการพฒนา -จดอบรมเชงปฏบตการแบบเขม 3 วนๆละ

1 โมดล รวม 3 โมดล เพอสรางความรความเขาใจเกยวกบองคประกอบภาวะผน าการเรยนร 6 องคประกอบ ของผบรหารโรงเรยน และเรยนรผานกจกรรมพฒนาสงเสรมใหผบรหารโรงเรยนไดศกษาดวยตนเอง แลกเปลยนเรยนร ไดลงมอปฏบต ระดมสมอง และสรปองคความรดวยตนเอง

-การเรยนรดวยตนเอง –ประชมปฏบตการกลมยอย -ระดมสมอง -การแลกเปลยนเรยนร - และสรปองคความรดวยตนเอง

15 ชวโมง

ระยะท 2 การฝกปฏบต

จรงในสถานศกษา

-บรณาการความรภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนจากทง 3 โมดล สอดแทรกระหวางการปฏบตงานจรงทสถานศกษา 27 วน -การนเทศ ตดตาม จากผวจย และศกษานเทศก ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทเขารวมกระบวนการพฒนา โดยมขนตอนการพฒนา 1) การวางแผน 2) การออกแบบ3) การลงมอปฏบต และ4) การวดผล -การเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ Professional Learning Community : PLC) PLC 10 ครง (วนท 3,6,9,12,15,18,21,24, 26,29)

- การเรยนรดวยตนเอง –ประชมปฏบตการกลมยอย -ระดมสมอง -การแลกเปลยนเรยนร - และสรปองคความรดวยตนเอง

132 ชวโมง

ระยะท 3 การตดตามและประเมนผลการ

พฒนา

-การประชมเพอถอดบทเรยน แลกเปลยนเรยนรรวมกน -การประเมนภาวะผน าการเรยนรหลงการพฒนา -การประเมนความพงพอใจ

-การแลกเปลยนเรยนร - การสรปองคความร

3 ชวโมง

รวมทงสน 150 ชวโมง

236

คมอการใชโปรแกรมเสรม สรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มองคประกอบ ดงน สวนท 1 บทน า หลกการและเหตผล ประกอบดวยแนวคด ทฤษฎทเกยวของกบการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน วตถประสงคของการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน นยามศพทเฉพาะ สวนท 2 การน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรไปใช ประกอบดวย องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร แนวคดการพฒนา เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม โครงสรางของโปรแกรม ก าหนดการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร กจกรรมการเรยนร สอ/แหลงเรยนร การวดและประเมนผล สวนท 3 การด าเนนการพฒนาและวธเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร โมดลเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร โมดลท 1 กลาคดสรางสรรค การเรยนรดวยการน าตนเอง โมดลท 2 การเรยนรเปนทม การบรณาการความหลากหลาย และโมดลท 3 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล และ การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท สวนท 4 การวดและประเมนผล ประกอบดวย แบบทดสอบความรภาวะผน าการเรยนร แบบประเมนภาวะผน าการเรยนร แบบประเมนความพงพอใจ แบบประเมนผลการท ากจกรรม การตรวจสอบคมอการใชโปรแกรม ผวจยน าคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ไปใหผทรงคณวฒ จ านวน 9 คนตรวจสอบและยนยนความเหมาะสม ผลการตรวจสอบและและยนยนรางคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

237

ตาราง 41 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความเหมาะสมของคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา มธยมศกษา จ าแนกโดยรวมและรายขอ ตามความคดเหนของผทรงคณวฒ

คมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส าส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

X

S.D.

ระดบความเหมาะสม

สวนท 1 บทน า

1.ความเปนมาสอดคลองกบสภาพปจจบนและความตองการพฒนา 4.33 0.50 มาก 2.วตถประสงคในการน าคมอไปใชชดเจน สอดคลองกบเปาหมายการพฒนา

4.44 0.73 มาก

3. นยามศพทเฉพาะครอบคลมเนอหาการพฒนา 4.44 0.53 มาก

สวนท 2 การน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรไปใช 4. โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร มความชดเจน สะดวกตอการน าไปใช

4.22 0.44 มาก

5. กจกรรมแตละโมดลมความนาสนใจ และเหมาะสมกบผบรหารโรงเรยน

4.33 0.50 มาก

6. ระยะเวลาในการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมความเหมาะสม 4.33 0.71 มาก สวนท 3 การด าเนนการพฒนาและวธเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร

7. ระยะท 1 การฝกอบรม 4.00 0.50 มาก

8. ระยะท 2 การฝกปฏบตจรงในสถานศกษา 4.11 0.60 มาก 9. ระยะท 3 การตดตามและประเมนผลหลงการพฒนา 4.44 0.53 มาก

สวนท 4 การวดและประเมนผล 10. เครองมอประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 4.00 0.50 มาก 11. แบบทดสอบความรภาวะผน าการเรยนร 4.33 0.50 มาก

12.แบบประเมนภาวะผน าการเรยนร 4.11 0.33 มาก 13. แบบประเมนผลการท ากจกรรม 4.44 0.53 มาก

14. แบบประเมนความพงพอใจ 4.33 0.71 มาก โดยรวม 4.30 0.52 มาก

238

จากตาราง 41 พบวา ความคดเหนของผทรงคณวฒในการประเมนความเหมาะสมของคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบมาก

ระยะท 4 ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทพฒนาขนไปใช 4.1 ขนการเตรยมการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน ผวจยไดประสานงาน และน าเสนอกจกรรมการพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนในสงกดโดยน าเสนอเปนกจกรรมหนงในโครงการประกนคณภาพการศกษากบผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 แลวขออนญาตแจกแบบประเมนภาวะผน าการเรยนรกบผบรหารสถานศกษาในสงกดทกคนในคราวประชมประจ าเดอนของผบรหารโรงเรยนเพอประเมนความตองการจ าเปนในการพฒนา และแจงผลใหทราบโดยก าหนดเกณฑของผเขารวมเปนกลมเปาหมายในการพฒนา ดงน 1) ผบรหารโรงเรยนตองมผลการประเมนโดยรวมทง 6 ดานอยในระดบปานกลางหรอนอยกวา และ 2) ผบรหารโรงเรยนตองสมครใจเขารวมโครงการในทกกจกรรมพฒนา ผลจากการเลอกกลมตวอยางดงกลาว พบวา มผผานเกณฑทงสน 18 คน จงก าหนดเปนกลมเปาหมายในการพฒนา และไดเชญประชมเพอชแจงท าความเขาใจและไดมอบโมดลการพฒนาใหศกษาดวยตนเองลวงหนาอยางนอยหนงสปดาห และแจงก าหนดการพฒนาทง 3 ระยะ 4.2 ขนการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใชปรากฏผล ดงน 4.2.1 ผลการฝกอบรม ผลการประเมนตนเองเกยวกบความรความเขาใจภาวะผน าการเรยนรกอน และหลงการฝกอบรม ปรากฏดงตาราง 42

Post-

Test

239

ตาราง 42 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเองกอนและหลงการพฒนา จ าแนกตามองคประกอบ

ดาน องคประกอบหลก กอนการพฒนา หลงการพฒนา

X S.D. ระดบ X S.D. ระดบ

1 กลาคดสรางสรรค 3.40 0.36 ปานกลาง 4.40 0.36 มาก 2 การเรยนรดวยการน าตนเอง 3.36 0.29 ปานกลาง 4.36 0.29 มาก

3 การเรยนรเปนทม 3.17 0.35 ปานกลาง 4.17 0.35 มาก 4 การสรางสภาพแวดลอมดวย

เทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล 3.29 0.28 ปานกลาง 4.29 0.28 มาก

5 การบรณาการความหลากหลาย 3.19 0.39 ปานกลาง 4.19 0.39 มาก

6 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 3.13 0.43 ปานกลาง 4.13 0.43 มาก

รวม 3.26 0.24 ปานกลาง 4.26 0.24 มาก

จากตาราง 42 พบวา ระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กอนการพฒนาโดยรวมอยในระดบปานกลาง เรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปนอย คอ การเรยนรเปนทม การเรยนรดวยการน าตนเอง การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท การบรณาการความหลากหลาย และ กลาคดสรางสรรค และระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา หลงพฒนาโดยรวมอยในระดบมาก เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปนอย คอ การเรยนรเปนทม การเรยนรดวยการน าตนเอง การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท การบรณาการความหลากหลาย และ กลาคดสรางสรรค ผลการวเคราะหขอมลโดยใชการทดสอบของวลคอกซน (The Wilcoxon’s Matched Pairs Signed-Ranks Test) เพอเปรยบเทยบภาวะผน าการเรยนรกอนและหลงการพฒนา

240

ตาราง 43 เปรยบเทยบคะแนนเฉลยภาวะผน าการเรยนรกอนและหลงการพฒนา

ภาวะผน าการเรยนร n S.D. Wilcoxon

Value Wilcoxon

Prob

ดานการกลาคดสรางสรรค กอนการพฒนา 18 3.37 0.22 3.724 .000* หลงการพฒนา 18 4.67 0.52

ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง กอนการพฒนา 18 3.30 0.23 3.728 .000* หลงการพฒนา 18 4.20 0.22

ดานการเรยนรเปนทม กอนการพฒนา 18 3.18 0.25 3.751 .000*

หลงการพฒนา 18 4.08 0.25 ดานการบรณาการความหลากหลาย

กอนการพฒนา 18 3.27 0.26 3.800 .000* หลงการพฒนา 18 4.22 0.27

ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล


ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท


รวมทกดาน กอนการพฒนา 18 3.25 0.17 3.727 .000* หลงการพฒนา 18 4.24 0.24

*มนยส าคญทางสถตทระดบ .05

241

จากตาราง 43 พบวา ภาวะผน าการเรยนรกอนและหลงการพฒนาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยมคาเฉลยหลงการพฒนาสงกวากอนการพฒนา 4.2.2 ผลการประเมนปฏกรยา การเรยนรผเขารวม การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม และความพงพอใจของผเขารวม ผวจยน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใชกบผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 (รอยเอด) จ านวน 18 คน ทเขารวมพฒนาเพอเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร โดยใชระยะเวลาในการเสรมสราง จ านวน 150 ชวโมง หรอ 30 วน พบวา ผลประเมนผลปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' Use of New Knowledge or Skills) และความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) โดยมรายละเอยด ดงน ตาราง 44 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการประเมนปฏกรยาการเรยนรผเขารวม

การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกรการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม และความพงพอใจของผเขารวม

ขอ ขอค าถาม ระดบการประเมน

X S.D. ระดบ ดานปฏกรยาของผเขารวม 4.64 0.55 มากทสด

1 กจกรรมสอความหมายและกระตนความรวมมอ 4.64 0.61 มากทสด 2 วตถประสงคน าไปสการบรรลเปาหมายได 4.54 0.73 มากทสด

3 กจกรรมชวยใหบรรลจดมงหมายการพฒนาได 4.71 0.53 มากทสด 4 ตวชวดความส าเรจมความชดเจนและสามารถวดได 4.66 0.75 มากทสด

5 กจกรรมและตวชวดความส าเรจมความสอดคลองกน 4.54 0.52 มากทสด 6 ไดมสวนรวมในกจกรรมอยางสนกสนาน 4.72 0.61 มากทสด

7 กจกรรมและระยะเวลามความเหมาะสม 4.67 0.55 มากทสด 8 สอ วสด อปกรณและสถานทเออตอการพฒนา 4.67 0.72 มากทสด

242



X S.D. ระดบ 9 บรรยากาศการอบรมเออตอการเรยนร 4.61 0.65 มากทสด

ดานการเรยนรของผเขารวม 4.58 0.53 10 ความส าคญและจ าเปนของภาวะผน าการเรยนร 4.71 0.74 มากทสด

11 การเสรมสรางทศนคตทดในการเรยนรของโปรแกรม 4.52 0.59 มากทสด 12 การวเคราะหจดเดน/จดดอย/ความตองการของตนเอง 4.62 0.68 มากทสด

13 การก าหนดเปาหมายและวตถประสงคเพอพฒนา 4.51 0.65 มากทสด 14 การก าหนดกจกรรมพฒนา 4.52 0.77 มากทสด

15 การพฒนากจกรรมและแผนด าเนนงาน 4.56 0.67 มากทสด 16 การใชกระบวนการ PLC 4.61 0.55 มากทสด

17 การสะทอนผลการปฏบตงาน 4.55 0.55 มากทสด 18 การถอดบทเรยน และแลกเปลยนเรยนร 4.62 0.59 มากทสด

ดานการสนบสนนและการเปลยนแปลงองคกร 4.65 0.53 19 การเรยนรรวมกนอยางสม าเสมอของครและผบรหาร 4.75 0.63 มากทสด

20 การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกแกครเปนอยางด 4.61 0.62 มากทสด 21 การจดสรรทรพยากรทมอยเพอสงเสรมการเรยนร 4.73 0.61 มากทสด

22 การปรบวธการท างานใหสอดคลองกบสถานการณ 4.53 0.77 มากทสด 23 การจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางตอเนอง 4.75 0.75 มากทสด

24 การสงเสรมสนบสนบจากเขตพนทการศกษา 4.62 0.59 มากทสด 25 การสนบสนนชวยเหลอจากศกษานเทศก 4.61 0.58 มากทสด

26 การจดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยนใหเออตอการเรยนร 4.55 0.55 มากทสด 27 การเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC) 4.72 0.88 มากทสด ดานการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม 4.56 0.54

28 ความกลาคดสรางสรรค 4.59 0.71 มากทสด 29 การเรยนรดวยการน าตนเอง 4.56 0.63 มากทสด

30 การเรยนรเปนทม 4.57 0.73 มากทสด

243



X S.D. ระดบ 31 การบรณาการความหลากหลาย 4.52 0.55 มากทสด

32 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล 4.53 0.61 มากทสด

33 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท 4.57 0.62 มากทสด

ดานความพงพอใจของผเขารวม 4.55 0.51 34 ความรวมมอระหวางผบรหาร คร และศกษานเทศก 4.58 0.65 มากทสด

35 การเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของผบรหาร 4.52 0.65 มากทสด 36 การเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของคร 4.53 0.75 มากทสด

37 การเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของผเรยน 4.54 0.61 มากทสด 38 บรรยากาศการท างานรวมกนของครกบผบรหาร 4.62 0.73 มากทสด

39 บรรยากาศการจดกจกรรมเรยนรในหองเรยน 4.56 0.53 มากทสด 40 ความสขในการเรยนรของผเรยน 4.53 0.75 มากทสด

จากตาราง 44 พบวา ระดบปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) อยในระดบมากทสด (=4.64) ระดบการเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) อยในระดบมากทสด (=4.58) ระดบการสนบสนนและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) อยในระดบมากทสด (=4.65) ระดบการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' Use of New Knowledge or Skills) อยในระดบมากทสด (=4.56) และระดบความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) อยในระดบมากทสด (=4.55) ความคดเหนเพมเตมอนๆ เกยวกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา สรปจากความคดเหนเพมเตมของผบรหารโรงเรยน ไดแสดงความคดเหนคอ การพฒนาในครงนเปนการเรยนรทใหความรประสบการณการท างานรวมกนอยางเปนกลยาณมตร เกดเครอขายการเรยนรทเขมแขง สามารถน าไปใชบรหารจดการโรงเรยนไดอยางมประสทธภาพ

244

4.2.3 ผลการประเมนความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผลการประเมนความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ของผเขารวมพฒนา ปรากฏดงตาราง 45 ตาราง 45 แสดงผลคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสราง

ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ขอ รายการประเมน X S.D. ระดบความพงพอใจ

เนอหาและเอกสารทใชในการพฒนา

1 เนอหาสอดคลองกบความตองการพฒนา 4.56 0.52 มากทสด

2 เอกสารประกอบการพฒนา ครบถวนตามเนอหาและนาสนใจ

4.44 0.52 มาก

3 ระยะเวลาการพฒนามความเหมาะสมกบเนอหา 4.78 0.44 มากทสด

4 เนอหาสาระ และความรทไดสามารถน าไปประยกตใชไดจรงในหนางาน

4.56 0.52 มากทสด

กจกรรมการเรยนร

5 กระตนใหเกดการพฒนาภาวะผน าการเรยนรและสามารถบรรลตามวตถประสงคได

4.56 0.52 มากทสด

6 มการจดล าดบขนตอนการพฒนาทชดเจน 4.00 0.70 มาก 7 กจกรรมการเรยนรใน Module 1 4.78 0.44 มากทสด

8 กจกรรมการเรยนรใน Module 2 4.67 0.50 มากทสด 9 กจกรรมการเรยนรใน Module 3 4.67 0.50 มากทสด

วธการเสรมสรางภาวะผน า 10 การเรยนรดวยตนเอง (Self - Learning) 4.33 0.50 มาก 11 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) 4.67 0.50 มากทสด

12 การระดมสมอง (Brainstorming) 4.33 0.50 มาก 13 การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) 4.67 0.50 มากทสด

245


ขอ รายการประเมน X S.D. ระดบความพงพอใจ

14 การสรปองคความร (Knowledge Formation) 4.44 0.52 มาก ผลทไดรบจากการใชโปรแกรม

15 ไดความร ประสบการณ ทกษะใหมๆ จากการด าเนนกจกรรมพฒนา

4.56 0.52 มากทสด

16 มภาวะผน าการเรยนรเพมมากขน 4.56 0.52 มากทสด 17 มความทนสมย สามารถน าไปใชไดจรง 4.33 0.60 มาก

18 ท าใหทมงานมความเขมแขงมากยงขน 4.22 0.44 มาก 19 สงผลตอการปฏบตงานทมประสทธผล 4.78 0.44 มากทสด

20 ท าใหผบรหารโรงเรยนมธยมศกษามเครอขายการเรยนรการเปนผน ารวมกน

4.67 0.50 มากทสด

โดยรวม 4.52 0.51 มากทสด

จากตาราง 45 พบวา ระดบความความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบมากทสด

246

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงน เปนการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผวจยไดสรปผลการวจยตามล าดบหวขอ ดงน 1. ความมงหมายของการวจย 2. สรปผล 3. อภปรายผล 4. ขอเสนอแนะ ความมงหมายของการวจย การวจยครงน เปนการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยมความมงหมาย ดงน 1. เพอศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. เพอศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3. เพอพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 4. เพอศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทพฒนาขนไปใช สรปผล การวจยในครงน ผวจยสรปผล ดงน 1. การศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 1.1 ผลการศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา พบวา องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร

247

ของผบรหารโรงเรยน ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มจ านวน 6 องคประกอบ 21 ตวบงช คอ1) ดานกลาคดสรางสรรค ประกอบดวยตวบงช คอ ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน ความละเอยดลออในการคด 2) ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง ประกอบดวยตวบงช คอ การวเคราะหความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การวางแผนการเรยนร การแสวงหาแหลงวทยาการ 3) ดานการเรยนรเปนทม ประกอบดวยตวบงช คอ การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4) ดานการบรณาการความหลากหลาย ประกอบดวยตวบงช คอ การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม 5) ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล ทม ประกอบดวยตวบงช คอ การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม และ 6) ดานการเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท ประกอบดวยตวบงช คอ การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย การสรางเครอขายการเรยนร การสะทอนผลการเรยนรรวมกน 1.2 ผลการประเมนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยผทรงคณวฒ 7 คน พบวา มความเหมาะสมในระดบ มากทสด ทกดาน 2. การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผลการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา พบวา สภาพปจจบนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบ ปานกลาง ยกเวนองคประกอบการเรยนรเปนทม และการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทลทอยในระดบมาก สภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมเฉลยอยในระดบมากทสด 3. การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผลการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา สรปไดดงน 3.1 องคประกอบของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มองคประกอบ หลกการของโปรแกรม วตถประสงคของโปรแกรม แนวคดการพฒนา เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม โครงสรางของ

248

โปรแกรม กจกรรมการเรยนร วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร สอ/แหลงเรยนร การวดและประเมนผล 3.2 เนอหากจกรรมพฒนาของโปรแกรม ประกอบดวย สาระการเรยนรของโปรแกรมประกอบดวย 3 โมดล มองคประกอบและตวบงช ดงน Module 1 การน าตนเอง มองคประกอบและตวบงช ดงน 1) ความกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) มตวบงช คอ (1) ความคดรเรม (2) ความคดคลองแคลว (3) ความคดยดหยน (4) ความละเอยดลออในการคด 2) การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning) มตวบงช คอ (1) การวเคราะหความตองการของตนเอง (2) การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร (3) การวางแผนการเรยนร (4) การแสวงหาแหลงวทยาการ Module 2 การน าทม มองคประกอบและตวบงช ดงน 1) การเรยนรเปนทม (Team Learning) มตวบงช คอ (1) การสอสารของทมงาน (2) ความสามารถของทมงาน (3) การสรางการเรยนร (4) กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 2) การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) มตวบงช คอ (1) การบรณาการทางความคด (2) การบรณาการกระบวนการเรยนร (3) การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม Module 3 การน าองคการ มองคประกอบและตวบงช ดงน 1) การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) มตวบงช คอ (1) การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (2) การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (3) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม 2) การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context-Oriented Transformation) มตวบงช คอ (1) การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย (2) การสรางเครอขายการเรยนร (3) การสะทอนผลการเรยนรรวมกน ใชระยะเวลาการพฒนา 150 ชวโมง หรอ 30 วน กระบวนการพฒนาและวธการเสรมสราง ก าหนดเปน 3 ระยะ คอ ผวจยก าหนดวธการพฒนาภาวะผน าตามแนวคดของ Rabin (2014) โดยใชโมเดล 70-20-10 โดยก าหนดระยะเวลาการพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 150 ชวโมง ไดแก 1. การฝกอบรม (Training) (15 ชวโมง) โดยจดอบรมเชงปฏบตการแบบเขม 3 วน เพอสรางความรความเขาใจของผบรหารโรงเรยน โดยประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนโดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเองกอน-หลงการฝกอบรมเพอเปรยบเทยบความรความเขาใจเกยวกบภาวะผน าการเรยนรใน 3 ดาน 6 องคประกอบ และในกจกรรมพฒนาใหสงเสรมใหผบรหารไดศกษาดวยตนเอง แลกเปลยนเรยนร ไดลงมอปฏบต ระดมสมอง และสรปองคความรดวยตนเอง 2. การบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice)

249

(105 ชวโมง) เปนการเนนใหผเขารวมพฒนาไดน าความรความเขาใจไปใชฝกปฏบตในสถานการณจรงในโรงเรยนของตนเอง มขนตอนการพฒนา ดงน ขนท 1 การวางแผน (Plan) โดยจดประชมผเขารวมพฒนาทกคนเพอน าเสนอผลการประเมนตนเองครงแรกเพอก าหนดเปาหมายและวตถประสงคในการพฒนารวมกน ขนท 2 การออกแบบ (Design) เปนการก าหนดจดเนนในการพฒนา และกจกรรมในการพฒนารวมกน ขนท 3 การลงมอปฏบต (Implement) เปนขนการน ากจกรรมไปปฏบตในสถานศกษาของตนเองและมการนเทศตดตาม การเสรมสรางชมชนการเรยนร และการสะทอนผลรวมกนเปนระยะๆ ขนท 4 การวดผล (Measure) เปนการประชมเพอถอดบทเรยน และแลกเปดเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนของผเขารบการพฒนา การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชมการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community: PLC) รอยละ 20 (30 ชวโมง) การประเมนผล โดยมการประเมนผลใน 3 ระยะ คอ กอนฝกอบรม ระหวาง การฝกอบรมและปฏบตจรงในสถานศกษา และหลงการปฏบตจรงในสถานศกษา ระยะกอนฝกอบรม เปนการประเมนพฤตกรรมภาวะผน าการเรยนรกอนการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรโดยใชแบบวดภาวะผน าการเรยนร ระยะระหวางการฝกอบรมและปฏบตจรงในสถานศกษา โดยการประเมนจากชนงาน และบนทกประวตการปฏบตงาน (Logbook) ระยะหลงการปฏบตจรงในสถานศกษา เปนการประเมนพฤตกรรมภาวะผน าการเรยนรหลงการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรโดยใชแบบวดภาวะผน าการเรยนร และแบบสอบถามความพงพอใจ การตดตามผลและประเมนผลหลงการพฒนา (Follow Up and Evaluation) หลงสนสดการพฒนาทงสองระยะจดใหมการประชมเพอสรปผล รบฟงขอเสนอแนะ และประเมนผลปฏกรยาของผเขารวม (Participants’ Reaction) การเรยนรของผเขารวม (Participant’ Learning) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants’ Use of New Knowledge or Skills) และความพงพอใจของผเขารวม (Participant’ Satisfaction) ผลการประเมนโปรแกรมโดยผทรงคณวฒ จ านวน 9 คน พบวา โปรแกรมมความเปนไปได มความเหมาะสม มความถกตอง และมความเปนประโยชน อยในระดบ มากทสด สามารถน าไปใชพฒนาผบรหารโรงเรยนใหมภาวะผน าการเรยนรได 4. การศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช

250

ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทผวจยไดพฒนาขนไปใชพฒนาผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27 จ านวน 18 คน และท าการประเมนผล ดงน 4.1 ผลการประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนโดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเอง พบวา ผบรหารโรงเรยนมระดบภาวะผน าการเรยนรกอนการพฒนาโดยรวมอยในระดบ ปานกลาง และหลงการพฒนาโดยรวมอยในระดบมากทสด 4.2 ผลการเปรยบเทยบระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษากรณผบรหารโรงเรยนทเขารบการพฒนาประเมนตนเองกอนและหลงการพฒนา พบวา หลงการพฒนาสงขนกวากอนเขารบการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 4.3 การตดตามผลหลงการพฒนาและสะทอนผล โดยท าการประเมน ม 5 ระดบของการประเมน คอ ปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) และความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) โดยกลมผบรหารโรงเรยนทเขารบการพฒนา พบวา โดยรวมทกระดบอยในระดบ มากทสด 4.4 ผลการประเมนความพงพอใจ ตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบมากทสด โดยสรปโปรแกรมโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา แบงเปน 3 ระยะ คอ 1. การฝกอบรม (Training) (15 ชวโมง) โดยจดอบรมเชงปฏบตการแบบเขม 3 วน เพอสรางความรความเขาใจของผบรหารโรงเรยน โดยประเมนระดบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนโดยผเขารบการพฒนาประเมนตนเองกอน-หลงการฝกอบรมเพอเปรยบเทยบความร ความเขาใจเกยวกบภาวะผน าการเรยนรใน 3 ดาน 6 องคประกอบ และในกจกรรมพฒนาใหสงเสรมใหผบรหารไดศกษาดวยตนเอง แลกเปลยนเรยนร ไดลงมอปฏบต ระดมสมอง และสรปองคความรดวยตนเอง 2. การบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice) (105 ชวโมง) เปนการเนนใหผเขารวมพฒนาไดน าความรความเขาใจไปใชฝกปฏบตในสถานการณจรงในโรงเรยนของตนเอง มขนตอนการพฒนา ดงน

251

ขนท 1 การวางแผน (Plan) โดยจดประชมผเขารวมพฒนาทกคนเพอน าเสนอผลการประเมนตนเองครงแรกเพอก าหนดเปาหมายและวตถประสงคในการพฒนารวมกน ขนท 2 การออกแบบ (Design) เปนการก าหนดจดเนนในการพฒนา และกจกรรมในการพฒนารวมกน ขนท 3 การลงมอปฏบต (Implement) เปนขนการน ากจกรรมไปปฏบตในสถานศกษาของตนเองและมการนเทศตดตาม การเสรมสรางชมชนการเรยนร และการสะทอนผลรวมกนเปนระยะๆ ขนท 4 การวดผล (Measure) เปนการประชมเพอถอดบทเรยน และแลกเปดเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนของผเขารบการพฒนา 3. การตดตามผลและประเมนผลหลงการพฒนา (Follow up and Evaluation) หลงสนสดการพฒนาทงสองระยะจดใหมการประชมเพอสรปผล รบฟงขอเสนอแนะ และประเมนผลปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) และความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) ดงแสดงในภาพประกอบตอไปน

252

ภาพประกอบ 22 โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษามธยมศกษา

ระยะท 1 การฝกอบรม 15 ชวโมง


อบรมปฏบตการ

โมดล 1 การน าตนเอง (5 ชม.)

- กลาคดสรางสรรค - การเรยนรดวยการน าตนเอง

โมดล 2 การน าทม (5 ชม.)

- การเรยนรเปนทม - การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล

โมดล 3 การน าองคการ (5 ชม.)

- การบรณาการความหลากหลาย - การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท

ระยะท 2: การฝกปฏบตจรงในสถานศกษา 132 ชวโมง


การออกแบบ

การลงมอปฏบต การวดผล

3.ก าหนดจดเนนการพฒนา

4.กจกรรมการพฒนา 1.น าเสนอผลการประเมนตนเอง 2.ก าหนดเปาหมายการพฒนารวมพฒนา

5.กจกรรมปฏบตในสถานศกษา การเสรมสรางชมชนการเรยนร 6.สะทอนผลรวมกน

7.ถอดบทเรยน 8.แลกเปลยนเรยนรรวมกน

ระยะท 3 :: การตดตามและประเมนผลการพฒนา 3 ชวโมง

การตดตามและประเมนผลหลงการพฒนาโปรแกรม 1) ประเมนผลปฏกรยาของผเขารวม 2) การเรยนรของผเขารวม, 3) การสนบสนนขององคกรและการ

เปลยนแปลงองคกร, 4) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม, และ 5) ความพงพอใจของผเขารวม

ประเมนภาวะผน าการเรยนรหลงการพฒนา

253

อภปรายผล การวจยครงน มประเดนส าคญจากขอคนพบทไดจากการศกษาวจย ทควรน ามาอภปรายผล 4 ประเดน คอ 1) การศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2) การศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 3) การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 4) การศกษาผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช ดงน 1. ผลการศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน มองคประกอบของภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนจ านวน 6 ดานคอ 1 การกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) 2 การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Direct Learning) 3 การเรยนรเปนทม (Team Learning) 4 การบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism) 5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era) 6 การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท (Context Oriented Transformation) ทงน อาจเนองมาจากกระบวนการศกษาและสงเคราะหองคประกอบไดด าเนนการอยางเปนระบบเรมจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของในและตางประเทศ นอกจากนยงไดสมภาษณและศกษาจากสถานศกษาทมวธการปฏบตเปนเลศเพมเตมท าใหไดองคประกอบและตวบงชทสอดคลองกบสภาพปจจบนมากยงขน ซงสอดคลองกบแนวคดทฤษฎทผวจยน ามาใชเปนกรอบแนวคดในการวจย พบวา องคประกอบหลกทง 6 ดาน สอดคลองกบแนวคดของ Antonacopoulou and Bento (2003) ; Malunga (2006) ; Curtis (2012) ; Knight (2009) ; Christiansen and Tronsmo (2013) ; Greiter (2013) ; Jolonch, Martinez, Badia (2013) ; Kohlreiser (2013) ; Owen (2013) ; Salavert (2013) ; Tubin (2013) ; Horowitz and van Eeden (2015) ; Kouzes and Posner (2016) และเมอพจาณาดานตวบงชภาวะผน าการเรยนร มจ านวน 21 ตวบงช ไดแก ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน ความละเอยดลออในการคด การวเคราะห ความตองการของตนเอง การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร การวางแผนการเรยนร การแสวงหาแหลงวทยาการ การสอสารของทมงาน ความสามารถของทมงาน การสรางการเรยนร กจกรรม การแลกเปลยนเรยนร การบรณาการทางความคด การบรณาการกระบวนการเรยนร การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

254

การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย การสรางเครอขายการเรยนร การสะทอนผลการเรยนรรวมกน ทเปนเชนนเพราะวาตวบงชดงกลาวผานกระบวนการสงเคราะหทงจากแนวคดทฤษฎ และขอมลเชงประจกษจากการสมภาษณผทรงวฒ และกรณศกษาในสถานศกษาทมวธการปฏบตทเปนเลศ (Best Practice) ดานภาวะผน าการเรยนรทง 7 แหง สอดคลองกบแนวคดของ Guilford (1970) ; Skager (1978) ; Senge (1990) ; Ackoff (1999) ; Haines (1998) ; Riggio and Reichard (2008) ; Goleman (2011) และ Juvy (2015) จากผลการศกษาองคประกอบและตวบงชดงกลาวจะเหนวาองคประกอบดงกลาว มความครอบคลมทงมตการน าตนเอง มตการน าคนอน และมตการน าองคการ จงเปนองคประกอบ ทมความครบถวนสมบรณในยคปจจบน สอดคลองกบแนวคดภาวะผน าในยคโลกาภวตนควรมองคประกอบใหครอบคลมทงมตการน าตนเอง (Leading Self) การน าคนอน (Leading Others) และการน าองคการ (Leading Organization) (Kangpheng, et al., 2014) ; (Lokkesmoe, 2009) ; (Osland, 2010) ; (Konyu-Fogel 2011) ; (Executive Leadership Development Center, 2013) ; (Stetson University, 2013) ; (Hemdemhall et al., 2013) 2. ผลการศกษาสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา พบวา สภาพปจจบนเกยวกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ กลาคดสรางสรรค การบรณาการความหลากหลาย การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล การเรยนรดวยการน าตนเอง การเรยนรเปนทม ระดบความตองการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาโดยรวมเฉลยอยในระดบ มากทสด เรยงตามล าดบคาเฉลย จากมากไปนอย คอ กลาคดสรางสรรค การบรณาการความหลากหลาย การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล การเรยนรดวยการน าตนเอง การเรยนรเปนทม และระดบความตองการจ าเปนเรยงล าดบจากมากไปนอย คอ การเรยนรเปนทม การเรยนรดวยการน าตนเอง การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล การเปลยนแปลงทเหมาะกบบรบท การบรณาการความหลากหลาย และการกลาคดสรางสรรค เมอพจารณาสภาพทพงประสงคจะเหนวาอยในระดบมากทสด ทงน เนองจากส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดตระหนกและใหความส าคญในการจดกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบสภาวการณในปจจบนทเนนทกษะชวตในศตวรรษท 21 โดยมการจดอบรมพฒนาผบรหารสถานศกษาเกยวกบการสงเสรมใหครสามารถจดกจกรรมการเรยนรใหผเรยนบรรลผลตามจดเนนดงกลาวโดยสรางบรรทดฐานและคานยมมความรบผดชอบในการพฒนาผเรยนรวมกน

255

ท าใหผบรหารสถานศกษาใหความส าคญในการจดการเรยนรมากยงขน นอกจากน ในสวนของส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษายงออกตดตามนเทศโดยมงเนนทกระบวนการเรยนร และการสรางเสรมชมชนการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community) ทเนนใหครและผบรหารโรงเรยนไดท างานรวมกนเพอใหบรรลผลตามเปาหมายการจดการเรยนร ทงน เนองจากชมชนการเรยนรทางวชาชพจงเปนเสมอนพนธะสญญาของครในการท างานรวมกนโดยอาศยการรวมมอรวมพลงเพอใหเกดผลทมประสทธภาพมากทสดส าหรบผเรยนทอยบนสมมตฐานทวาปจจยส าคญทจะท าใหการเรยนรของผเรยนไดอยางตอเนองและสม าเสมอกคอครจะตองเรยนรเกยวกบการท างานของตนจนตดเปนนสย และน าไปสการพฒนาวชาชพอยางยงยน (DuFour, Dufour, and Eaker, 2008) สอดคลองกบแนวคดของ Annenberg Institute for School Reform (2013) ; DuFour (2007) ; Hord et al. (2009) ; McMahon, Forde and Martin (2011) ทกลาวถงองคประกอบหลกซงสมาชกในชมชนการเรยนรทางวชาชพนนรวมกนปฏบตโดยมองคประกอบหลกทส าคญ คอ การมบรรทดฐานและคานยมรวมกน (Shared Values and Vision) การรวมกนรบผดชอบตอการเรยนรของผเรยน (Collective Responsibility for Students Learning) การสบเสาะเพอสะทอนผลเชงวชาชพ (Reflective Professional Inquiry) การรวมมอแบบรวมพลง (Collaboration) และการสนบสนนการจดล าดบโครงสรางและความสมพนธของบคลากร (Supportive Conditions Structural Arrangements and Collegial Relationships) ซงองคประกอบหลกทง 5 ดงกลาวไมมลกษณะเปนล าดบขน หรอ Hierarchy แตเปนลกษณะทใชแบงแยกใหเหนความแตกตางระหวาง PLC กบชมชนหรอการรวมกลมในโรงเรยนโดยทวไปทประกอบดวยสวนทเปนผลลพธคอ องคความรทเกดขนจากการรวมกลมและการน าความรดงกลาวไปประยกตใช และกระบวนการทกอใหเกดผลลพธ 3. การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา พบวา การพฒนาภาวะผน าการเรยนรใชสดสวนวธการพฒนา 70:20:10 โดยรอยละ 70 (105 ชวโมง) เปนการบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice) รอยละ 20 (30 ชวโมง) ใชกระบวนการเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC) การตดตามผล และประเมนผลหลงการพฒนา (Follow Up and Evaluation) และรอยละ 10 (15 ชวโมง) เปนการฝกอบรม โดยก าหนดระยะเวลาในการพฒนา 150 ชวโมง โดยผลการประเมนโปรแกรมมความเปนไปได ความเหมาะสม ความถกตอง และความเปนประโยชน โดยรวมอยในระดบมากทสดทกดาน ทงน เนองจากวธการพฒนาครอบคลมทงการฝกอบรมเพอใหมความรความเขาใจเกยวกบภาวะผน าการเรยนร การฝกประสบการณในงาน (On the Job Experience) นอกเหนอจากงาน (Off the Job Experience) และใชกระบวนการ PLC ไดแก การเปนพเลยง (Mentoring) การสอนงาน (Coaching) และการใหขอมลยอนกลบ (Personal Feedback)

256

สอดคลองกบ Phillips and Schmidt (2004) ทใหแนวคดวาวธการพฒนาผน าทมประสทธผลมากทสดคอรอยละ 70 ไดจากประสบการณในงาน (On the Job Experience) และประสบการณนอกเหนอจากงาน (Off the Job Experience) มเพยงรอยละ 20 ทไดจากการเปนพเลยง (Mentoring) หรอการสอนงาน (Coaching) และการใหขอมลยอนกลบ (Personal Feedback) รอยละ 10 ไดจากการศกษา และฝกอบรม (Education/Training) เชนเดยวกบ Marquette University (2017) ทก าหนดกรอบการพฒนาภาวะผน านกศกษาในโปรแกรมภาวะผน า (Leadership Programs) ไว 3 ระดบ ไดแก ระดบปจเจกบคคล ( Individual) ระดบกลม (Group) และระดบชมชน (Community) และสอดคลองกบแนวคดของ Rabin (2014) ทน าเสนอโมเดล 70-20-10 แบงการพฒนาภาวะผน าออกเปนแบบเปนทางการ รอยละ 10 และแบบไมเปนทางการรอยละ 90 โดยในสวนของการพฒนาแบบไมเปนทางการ รอยละ 70 ของการเรยนรเปนการเรยนรจากประสบการณและลงมอปฏบตในงานจรง และรอยละ 20 ของการเรยนรเปนการเรยนรทไดรบการกระตนและสนบสนนจากผอน สวนรอยละ 10 เปนแบบทางการ เชน การศกษา (education) และสอดคลองกบแนวคดของ Kangpheng and Kunlong (2016) ; Kangpheng (2017) ทน าเสนอโมเดลพฒนาภาวะผน าทางหลกสตรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย 3 มต ไดแก มตท 1 คานยมหลก 9 ประการ (9Cs) มตท 2 องคประกอบภาวะผน าทางหลกสตร 3 ประการ และมตท 3 วธการพฒนา 70:20:10 นอกจากน ในระยะการบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice) นน ไดก าหนดใหมวงจรการพฒนา ไดแก การวางแผน การออกแบบกจกรรมพฒนา การลงมอปฏบต และการวดผล โดยใหผเขารวมเรยนรไดวเคราะหตนเองและวางแผนการด าเนนการพฒนารวมกนอยางเปนวงจรตอเนองเพอน าไปสการเสรมสรางหรอพฒนาใหเกดอยางยงยน สอดคลองกบแนวคดของ Ripley et al. (2014) ทใหแนวคดเกยวกบโปรแกรมทางการศกษาทมคณภาพนนตองมการท างานและสะทอนผลรวมกนเปนวงจรอยางตอเนอง ไดแก การวางแผน (Plan) การออกแบบ (Design) การน าไปปฏบต (Implement) และการวดผล (Measure) ดงนน ในขนตอนนจงถอวาเปนขนตอนทส าคญทผบรหารโรงเรยนจะตองปฏบตอยางเปนวงจรตอเนองเพอเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของของผบรหารโรงเรยนใหเกดความยงยน 4. ผลการน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาไปใช พบวา ผบรหารโรงเรยนมระดบภาวะผน าการเรยนรกอนการพฒนาโดยรวมอยในระดบ ปานกลาง และหลงการพฒนาโดยรวมอยในระดบมากทสด หลงการพฒนาสงขนกวากอนเขารบการพฒนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ผลการตดตามผลหลงการพฒนาและสะทอนผล โดยท าการประเมน ม 5 ระดบของการประเมน คอ ปฏกรยาของผเขารวม (Participants' Reaction) การเรยนรผเขารวม (Participants' Learning) การสนบสนน

257

ขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (Organization Support and Change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (Participants' use of New Knowledge or Skills) และความพงพอใจของผเขารวม (Participants' Satisfaction) โดยกลมผบรหารโรงเรยนทเขารบการพฒนา พบวา โดยรวมทกระดบอยในระดบมากทสด ทงจากการน าโปรแกรมลงสการปฏบตไดใหผเขารวมพฒนา มโอกาสไดวเคราะหภาวะผน าการเรยนรของตนเอง และวางแผนพฒนาภาวะผน าดวยตนเอง ประกอบกบ ผวจยและทมงานนเทศตดตามจากส านกงานเขตพนทการศกษาไดตดตามนเทศอยางตอเนอง โดยใชกระบวนการ PLC รวมทงการเรยนรรวมกนผานกจกรรมถอดบทเรยน และแลกเปลยนเรยนร (Lesson Learned & Knowledge Sharing) ระหวางการพฒนาและหลงการพฒนาของผเขารบการพฒนา สามารถน าแนวคดตางๆ ทเกดจากกระบวนการเรยนรไปใชไดเปนอยางดยง สอดคลองกบแนวคดของ Hord et al. (2009)ทกลาวถงกระบวนการท างานของสมาชกในชมชนการเรยนรทางวชาชพไววาแนวทางทกอใหเกดการเรยนรภายในชมชนการเรยนรทางวชาชพหรอ PLC และสรางความยงยนในการเรยนร คอ สมาชกในกลมรวมกนระบเปาหมายการเรยนรหรอผลการเรยนรทคาดหวงทจ าเปนตองใหความส าคญเปนพเศษ สมาชกในกลมรวมกนการสะทอนผลการจดการเรยนรและสงทมผลกระทบกบผลการเรยนรของตน และสมาชกในกลมรวมกนพจารณาและตดสนใจเลอกแนวทางทควรพฒนาเพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดดทสด โดยพจารณาจากขอมลทมอย อยางไรกด ในการเรยนรรวมกนแตละครงนนจะพบวาสมาชกมความตองการทหลากหลายแตกตางกนไป การเรยนรรวมกนจงไมสามารถเจาะจงหรอใชแนวทางเดยวในการเรยนรทเหมอนกนทกครงได ดงนน สมาชกในชมชนการเรยนรทางวชาชพควรแลกเปลยนเรยนรรวมกนเพอน าไปสการพฒนาวชาชพในประเดนทตนเองสนใจหรอพฒนา

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน พบวา สภาพปจจบนของภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยรวมอยในระดบปานกลาง สวนสภาพทพงประสงคของภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ซงเปนหวใจทส าคญในการพฒนาคณภาพการศกษาใหไดมาตรฐาน โดยอาศยภาวะผน าการเรยนร การมสวนรวมในการพฒนาคณภาพของบคลากรในโรงเรยนทจะน าไปสการพฒนาภาวะผน าการเรยนรรวมกนสงผลตอการสรางทมงานทมคณภาพ ปฏบตงานรวมกนอยางมประสทธภาพ จงมขอเสนอแนะ ดงน 1. ขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใช

258

1.1 กอนใชโปรแกรมฝายบรหารควรประชมชแจงใหทกคนเหนความส าคญในการน าโปรแกรมมาใชในโรงเรยน ทงนตองด าเนนการอยางจรงจง เปดเผย และพรอมทจะรบฟงขอเสนอแนะจากผปฏบตดวยการมสวนรวมและความเปนกลยาณมตรในการพฒนารวมกน 1.2 กอนใชโปรแกรมควรจดใหมการสรางความรความเขาใจใหผปฏบตและผมสวนไดเสยมความรความขาใจ ตลอดจนแนวปฏบตในดานตางๆ ภายในโปรแกรมอยางชดเจน ใชกระบวนการพฒนาทหลากหลายและเนนการมสวนรวม เชน ประชมปฏบตการแบบมสวนรวม 1.3 การด าเนนการตามกระบวนการของโปรแกรมควรด าเนนการใหครบทกขนตอนและมความตอเนองเปนวงจร เชน เรมจากการใหความรเบองตน การน าความรทไดไปบรณาการในการปฏบตงาน และการตดตามประเมนผล เปนตน 1.4 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานควรประกาศเปนนโยบายคณภาพดานภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน พรอมทงสงเสรมและสนบสนนงบประมาณใหแตละเขตด าเนนการวจยและพฒนา และควรจดใหม Best Practice ในแตละส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป จากผลการวจยชใหเหนวา การเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มกระบวนการพฒนาและวธการเสรมสราง การฝกอบรม (Training) การบรณาการในการปฏบตงาน (Integration with Work Practice) การตดตามผลและประเมนผลหลงการพฒนา (Follow up and evaluation) โดยใชโมเดล 70-20-10 ก าหนดระยะเวลาการพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 150 ชวโมง ไดแก การปฏบตจรงในสถานทปฏบตงาน (On the Job Training) รอยละ 70 (105 ชวโมง) การเรยนรดวยตนเองและผอนโดยใชกระบวนการชมชมการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community: PLC) รอยละ 20 (30 ชวโมง) และการฝกอบรมแบบเขม (Training) รอยละ 10 (15 ชวโมง) จงมขอเสนอแนะในการวจยตอไป ดงน 2.1 การวจยครงนมขอบเขตการวจยเฉพาะผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จงควรท าการวจยและพฒนาโปรแกรมในส านกงานทมขนาดตางๆ หรอตางสงกด 2.2 ควรท าการวจยและพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาโดยเจาะลกรายละเอยดแตละดาน เชน ดานการน าตนเอง ดานการน าคนอน หรอการน าองคการ เปนตน

259

2.3 ควรท าการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม หรอการวจยแบบผสมวธ เพอเสรมสราง/พฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนในยคการศกษา 4.0

บรรณ านกรม

บรรณานกรม

บรรณานกรม

กนกอร สมปราชญ. (2557). ภาวะผน าโรงเรยนและการพฒนาตนเองส าหรบผบรหารสถานศกษา. ขอนแกน : คลงนานาวทยา. กนกอร สมปราชญ. (2559). ตวบงชภาวะผน าการเรยนรส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. ขอนแกน : ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. กนกอร สมปราชญ. (2559). ภาวะผน าและภาวะผน าการเรยนรส าหรบผบรหารสถานศกษา. ขอนแกน : คลงนานาวทยา. กนษฐกานต ปนแกว. (2554). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนบนเวบ โดยใชกระบวนการจดการ ความรเพอพฒนาความสามารถในการเรยนรดวยตนเองของนกศกษาปรญญาตร. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. กระทรวงศกษาธการ. (2558). มาตรฐานการศกษาขนพนฐานเพอการประกนคณภาพภายใน สถานศกษา. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. กระทรวงศกษาธการ. (2559). สารสนเทศเพอการศกษาแหงชาต. [ออนไลน]. ไดจาก : http://data.bopp-obec.info/emis/index.php. [สบคนเมอ วนท 28 กรกฎาคม 2560]. กว วงศพฒ. (2550). ภาวะผน า. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ศนยสงเสรมวชาชพ. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2541). กระบวนทศนวฒนธรรมไทย ตนตอ เศรษฐกจถดถอย. วารสารสงคมศาสตรปรทศน, 19 (2), 10-11, มกราคม-มถนายน. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2547). การคดเชงบรณาการ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ซคเซสจ ากด. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2549). ความคดสรางสรรค. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : ซคเซสมเดย. ฆนท ธาตทอง. (2553). การจดการชนเรยนหองเรยนแหงความสข (Classroom Management : Happiness Classroom. กรงเทพฯ : เพชรเกษมการพมพ. จตรงค ธนะสลงกร. (2554). ภาวะผน าสถานศกษาของผอ านวยการโรงเรยน : การศกษาเพอสราง ทฤษฏ ฐานราก. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. จนตนา ศรสารคาม. (2554). การวจยและพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าทางวชาการใน สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร การศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

http://data.bopp-obec.info/emis/index.php

262

จราพร อมรไชย. (2553). การพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าของนกบรหารงานปกครองทองถน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. เจนจรา คงสข. (2540). การพฒนาโปรแกรมการศกษาส าหรบผปกครอง ในการสงเสรมพฒนาการ ทางรางกายของเดกวยอนบาล ดวยรปแบบการใหประชาชนในชนบทมสวนรวมในการ แกปญหา. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต คณะครศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ชวลต เกดทพย. (2550). รปแบบการพฒนาภาวะผน าทางเทคโนโลยการศกษาส าหรบผบรหาร โรงเรยน สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในภาคใต. วทยานพนธ ปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ชนสา ฮวดศร. (2556). การวจยและพฒนาโปรแกรมพฒนาภาวะผน าแบบสอนงานของผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร การศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ชยเสฏฐ พรหมศร. (2557). ภาวะผน ารวมสมย Contemporary Leadership. กรงเทพฯ : ปญญาชน. ชมศกด อนทรรกษ. (2551). การบรหารงานวชาการและการนเทศภายในสถานศกษา. พมพครงท 5. ปตตาน : ฝายเทคโนโลยทางการศกษา ส านกงานวทยาบรการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. ชชย สมทธไกร. (2548). การฝกอบรมบคลากรในองคการ. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : ส านกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เชษฐา คาคลอง. (2557). การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าแบบมงบรการของผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร และพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. ณฎฐพนธ เขจรนนทน. (2551). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. ณฎฐพนธ เขจรนนทน. (2552). การจดการเชงกลยทธ (Strategic management). กรงเทพฯ : ซเอดดเคชน. ดวงกมล กลนเจรญ. (2545). ผน า : ความคดสรางสรรคในพฒนาเทคนค. [ออนไลน]. ไดจาก : http://library.uru.ac.th/rps-db/list_new.asp?Ld_new=N436. [สบคนเมอ วนท 20 กรกฎาคม 2560].

http://library.uru.ac.th/rps-db/list_new.asp

263

ทพรตน สทธวงศ และ ศภสทธ เตงคว. (2558). การศกษาสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของ นสตสาขาเทคโนโลยและสอสารการศกษา มหาวทยาลยมเรศวร. วารสารการประชม วชาการระดบชาต โสตฯ-เทคโนฯ สมพนธแหงประเทศไทย, 29, 22-23, มกราคม. ทศนา แขมมณ และ สรอยสน สกลรกษ. (2540) . แบบแผนและเครองมอวจยทางการศกษา. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ไท ค าลาน. (2551). การพฒนาโปรแกรมฝกอบรมเพอเสรมสรางภาวะผน าทางสงแวดลอมศกษา ส าหรบผบรหารสถานศกษา. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสงแวดลอม ศกษา คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. ธนณชย สงหมาตย. (2554). การคดเชงประยกต. [ออนไลน] ไดจาก: https://www.gotoknow.org/posts/500910. [สบคนเมอ วนท 25 มนาคม 2560]. ธระ รญเจรญ. (2553). การบรหารโรงเรยนยคปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : ธนาเพลส. นรนทร สงขรกษา. (2557). การวจยและพฒนาการจดการการทองเทยวเชงสรางสรรคโดยใชวด เปนฐานการเรยนรและทองเทยวอยางยงยนของจงหวดนครปฐม. นครปฐม : สถาบนวจย และพฒนามหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร. นคม นาคอาย. (2549). องคประกอบคณลกษณะผน าเชงอเลกทรอนกสและปจจยทมอทธพลตอ ประสทธผลภาวะผน าเชงอเลกทรอนกสส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. นศาชโต. (2536). การประเมนโครงการ. พมพครงท3. กรงเทพฯ : โรงพมพเฟรมโปรดกชนส. บญชม ศรสะอาด. (2545). การวจยเบองตน. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน. บญชม ศรสะอาด. (2553). การวจยเบองตน. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ชมรมเดก. บญชม ศรสะอาด. (2554). วธการทางสถตส าหรบการวจย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ชมรมเดก. บญเกอ ควรหาเวช. (2545). นวตกรรมทางการศกษา. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : เอสอาพรนตง. บญชวย สายราม. (2559). การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางทกษะภาวะผน าดานการสรางทมงาน ของผบรหารโรงเรยน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร และพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. บรรจบ บญจนทร. (2554). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงเทคโนโลยของผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. ประพนธศร สเสารจ. (2551). การพฒนาการคด. กรงเทพฯ : 9119 เทคนคพรนตง.

264

ปรญญา มสข. (2552). ผลของการออกแบบโปรแกรมการพฒนาทางวชาชพแบบมสวนรวมของคร. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาวธวทยาการวจยการศกษา จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. เปรอง กมท และนคม ทาแดง. (2539). การพฒนาภาวะผน าส าหรบนกเทคโนโลยและสอการสอสาร: ประมวลสาระชดวชาประสบการณวชาชพมหาบณฑตเทคโนโลยและสอการสอสาร (หนวยท 6). นนทบร : ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. พจนา ทรพยสมาน. (2550). การจดการเรยนรโดยใหผเรยนแสวงหาและคนพบความรดวยตนเอง. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. พรธดา วเชยรปญญา. (2547). การจดการความรพนฐานการประยกตใช. กรงเทพฯ : เอกเปอรเนท. พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). (2540). ภาวะผน า: ภาวะผน าความส าคญตออนาคตไทย. กรงเทพฯ : พมพไทย. พวงรตน ทวรตน. (2540). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย. พชร พลาวงศ. (2536). การเรยนดวยตนเอง. วารสารรามค าแหง (ฉบบพเศษพฒนาบคลากร), 54(2), 83-84, กมภาพนธ. พมพพร พมพเกาะ. (2557). การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหาร โรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. พมพพศา ชชชวพนธ. (2559). การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหาร โรงเรยนมธยมศกษา. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร และพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. พสณ ฟองศร. (2554). วจยทางการศกษา. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ. พระวตร จนทกล. (2559). รปแบบการพฒนาสมรรถนะครในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร เพอการจดการเรยนรในศตวรรษท 21. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎ บณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร. เพชร รปะวเชตร. (2554). การเรยนรลกษณะการจดการ : การจดการขามวฒนธรรม. กรงเทพฯ : ดวงกมลพบลชชง. ภาวนธา รงเลศฤทธ. (2553). การบรหารจดการหลกสตรในโรงเรยน : บรหารใหเปนจดการใหด. วารสารวชาการ, 1(8), 53-54, มกราคม-มนาคม. รงสรรค ประเสรฐศร. (2544). ภาวะผน า. กรงเทพฯ : ธนธชการพมพ.

265

รตตกรณ จงวศาล. (2545). ภาวะผน าการเปลยนแปลงสภาพในยคแหงการเปลยนแปลง. วารสารการบรหารคน, 2(12), 98-102. รตตกรณ จงวศาล. (2556). ภาวะผน า : ทฤษฎการวจยและแนวทางสการพฒนา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. วาโร เพงสวสด. (2549). การพฒนารปแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสนตรงของประสทธผล ภาวะผน าของผบรหารทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน . วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. วเชยร วทยอดม. (2554). ทฤษฎองคการ. กรงเทพฯ : ธนธชการพมพ. วทยากร เชยงกล. (2549). การเรยนรอยางมประสทธภาพ. กรงเทพฯ : ส านกพมพสายธาร. วโรจน สารรตนะ. (2550). การวจยเชงปฏบตแบบมสวนรวม : กรอบแนวคดเพอการเปลยนแปลง และเรยนร. วารสารบรหารการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน , 3(1), 3-22. วโรจน สารรตนะ. (2551). การวจยและประเมนโครงการสมชชาคณธรรม : ศกยภาพและโอกาส เพอเพมพนคณธรรม (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ). กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. วโรจน สารรตนะ. (2554). การวจยทางการบรหารการศกษา : แนวคดและกรณศกษา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : อกษราพพฒน. วโรจน สารรตนะ. (2557). ภาวะผน า : ทฤษฎและนานาทศนะรวมสมยปจจบน. กรงเทพฯ : ทพยวสทธ. สมชาย เทพแสง. (2557). การบรหารจดการสมยใหม : กญแจสความเปนเลศ. นนทบร : เกรทเอดดเคชน. สมชาย เทพแสง. (2557). ภาวะผน าแหงการเรยนร : รปแบบของภาวะผน าสมยใหม. วารสารบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร, 10(9), 1-11. สมบต ทายเรอค า. (2546). เอกสารประกอบการสอนวชา 504304 การวจยการศกษาเบองตน. มหาสารคาม : ภาควชาวจยและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย มหาสารคาม. สมมา รธนธย. (2552). ภาวะผน าของผบรหาร. กรงเทพฯ : ขาวฟาง. สมมา รธนธย. (2553). ทฤษฎและปฏบตการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ : ขาวฟาง. สมฤทธ กางเพง และสรายทธ กนหลง. (2551). การวจยแบบผสมวธ : กระบวนทศนการวจยใน ศตวรรษท 21. พมพครงท 3. ขอนแกน : สมฤทธ กางเพง. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2560). ระบบสารสนเทศเพอบรหารการศกษา. [ออนไลน] ไดจาก: http://data.bopp-obec.info/emis/area_school.php. [สบคนเมอ วนท 21 มถนายน 2560].

http://data.bopp-obec.info/emis/area_school.php

266

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2547). การบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในประเทศไทย. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. ส านกบรหารงานการมธยมศกษาตอนปลาย. (2560). มาตรฐานการปฏบตงานโรงเรยนมธยมศกษา พ.ศ.2552. [ออนไลน] ไดจาก: http://www.seconded.obec.go.th. [สบคนเมอ วนท 3 เมษายน 2560]. สกญญา แชมชอย. (2560). แนวทางการพฒนาภาวะผน าแบบใหบรการของผบรหารสถานศกษา ระดบมธยมศกษา. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร, 23(1), 38-54. สเทพ พงศศรวฒน. (2550). บทบาทผน าโรงเรยนของสหรฐ : Role of the school leader. วารสารการบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา, 2(1), 1-9. สวฒน จลสวรรณ. (2554). การพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงผบรหารสายสนบสนน สถาบนอดมศกษาของรฐ. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร และพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. สวทย มลค า. (2547). กลยทธการสอนคดบรณาการ. กรงเทพฯ : ภาพพมพ. สวทย ยอดสละ. (2556). การพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎ บณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย มหาสารคาม. สวมล วองวาณช. (2558). การวจยประเมนความตองการจ าเปน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. หรรษา สขกาล. (2543). การพฒนารปแบบโปรแกรมการท างานระหวางเรยนเพอสงเสรมจรยธรรม ในการท างานของนสตนกศกษาระดบปรญญาบณฑตในสถาบนอดมศกษา สงกดทบวงมหาวทยาลย. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชา อดมศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หทยา อนทรเชง. (2559). ขนตอนการจดอบรมโครงการเชงปฏบตการ. [ออนไลน] ไดจาก: http://www.tm.mahidol.ac.th/tropmed-km/?q=node/150. [สบคนเมอ วนท 5 กรกฎาคม 2560]. อนนต พนนก. (2554). การวจยและพฒนาโปรแกรมพฒนาสมรรถนะผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. อ านาจ ธระวนช. (2553). การจดการยคใหม : Modern management. นนทบร : มาเธอรบอส แพคเกจจง.

http://www.tm.mahidol.ac.th/tropmed-km/?q=node/150

267

อนตา นพคณ. (2546). กรอบแนวความคดการพฒนาโปรแกรมอยางมสวนรวมทางการศกษานอก ระบบโรงเรยน. กรงเทพฯ : โรงพมพชวนพมพ. Achua, C. F., and Lussier, R. N. (2010). Effective leadership. 4th ed. Canada : South- Western, Cengage Learning. Ackoff, R.L. (1999). Ackoff's Best : His Classic Writings on Management. New York : Harper & Row. American Joint Committee on Standards for Educational Evaluation (AJCSEE). (2014). Program Evaluation Standards. United States of America : Pfeiffer. Angalet, G. W. (2000). A new leadership paradigm for the twenty-first century. Doctoral dissertation, University of Delaware. Antonacopoulou, E.P. and Bento, R.F. (2003). Methods of Learning Leadership: Taught and Experiential. [Online]. Available from: http://C:/Users/Administrator/ Downloads/Chapter5-FINAL.pdf. [Accessed 12 October 2015]. Armstrong, M. (2009). Armstrong’s Handbook of Management and Leadership : A Guide to Managing for Results. Great Britain : Kogan Page Limited. Armstrong, M. (2010). Armstrong’s Handbook of Reward Management Practice : Improving Performance Through Reward. 3rd ed. Great Britain : Kogan Page Limited. Arthur Lok Jack Graduate School of Business. (2013). Designing Effective Instruction For Training. [Online]. Available from: http://lokjackgsb.edu.tt/2012/executive-education/north-campus- openprogrammes. html?id=297. [Accessed 15 August 2015]. Astin, H. S., and Astin, A. R. (1996). A Social Change Model of Leadership Development Guidebook Version III. Los Angeles, CA : Higher Education Research Institute, University of California. Avolio, B.J. and Bass, B.M. (2002). Developing Potential Across a Full Range of Leadership : Cases on Transactional and Transformational Leadership. Mahwah : Lawrence Erbaum Associates. Avolio, B.J., Kahai, S. and Dodge, G.E. (2001). E-leadership : Implications for theory, research, and practice. Leadership Quarterly, 11 (4), 615-668.

268

Avolio, B.J., Sosik, J.J., Kahai, S.S. and Baker, B. (2014). E-leadership : Re-examining transformations in leadership source and transmission. Leadership Quarterly, 25 (1), 105-131. Barczak, G., Lassk, F. and Mulki, J. (2010). Antecedents of team creativity : an examination of team emotional intelligence, team trust and collaborative culture. Creativity and Innovation Management, 9(4), 332 - 345. Baron, L., Rouleau, V., Grégoire, S., and Baron, C. (2018). Mindfulness and leadership flexibility. The Journal of Management Development, 37(2), 165-177. Barr, L.A. Keating (1990). Developing Effective Student Services Program. San Francisco : Jossey-Bass, Cengage Learning. Bass, Bernard M. (2013). The Future of Leadership in Learning Organizations. New York : Prentice-Hall. Bass, B. M. (1985). From Transactional to Transformational Leadership : Learning to Share the Vision. Organizational Dynamics, 8, 19-31. Bass, B. M., and Avolio, B. J. (1994). Improving organizational effectiveness through transformational leadership. Thousand Oaks, CA : Sage Publications. Bass, B. M. (1990). Bass and Stogdill's Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications. 3rd ed. New York : NY Free Press. Bernick, M. (2005). Job Training That Gets Results Ten Principles of Effective Employment Programs. Michigan : Pfeiffer. Bird, A. and Osland, J. (2004). Global Competencies : An introduction. Oxford : Blackwell. Bobic, M.P., and Davis, W.E. (2003). A kind word for theory X: Or why so many newfangled management techniques quickly fail. Journal of Public Administration Research and Theory, 13(3), 239-264. Boone, E. J. (1990). Crossing l Balkin and Cardy ines. Journal of Extension, 28(3), 200-215. Boone, Edgar I. (1992). Developing Programmer in Adult Education. New Jersey : Practice Hall.

269

Bray, Tony. (2009). The Training Desigh Manual : The Complete Practical Guide to Creating Effective and Successful Training Programmes. 2nd ed. Great Britain : Kogan Page Limited. Brymer, E., and Gray, T. (2006). Effective leadership : Transformational or transactional. Australian Journal of Outdoor Education, 10(2), 13-19. Bueno, C. M., and Tubbs, S. L. (2004). Identifying Global Leadership Competencies : An Exploratory Study. The Journal of American Business Review, Cambridge, 1(1), 10-13, December. Burns, J.M. (1978). Leadership. New York : Harper & Row. Caffarella, Rosemarys. (2002). Planing Programs foradult learning : A Practice Guide for Educators. San Fracisco : Jossey-bass Publishers. Chen, G., Sharma, P.N., Edinger, S.K., Shapiro, D.L. and Farh, J.L. (2011). Motivating and demotivating forces in teams: cross-level influences of empowering leadership and relationship conflict. Journal of Applied Psychology, 96(3), 541-556. Chen, Y. (1990). Psychological and social support systems in intensive and critical care. Intensive Care Nursing, 6, 59-66. Chien, W.T., Chiu, Y. L., Lam, L.W. and Covey, S.R. (2004). The 8th habit . London : Simon & Schuster. Christiansen, L and Tronsmo, P. (2013). Approaches to learning leadership development in different school system in Leadership for 21st Century Learning. New York : OECD publishing. Covey, S.R. (2004). The 7 Habits of Highly Effective People: Personal Workbook. New York : Simon & Schuster. Curtis, T.A. (2012). Leading and learning : Leadership, change, and challenge in a professional development initiative. [Online]. Available from: http://search.proquest.com/docview/1010625210?accountid=44809. [Accessed June 2015]. Daft, R.L. (1999). The Leadership Experience. Fort Worth : Harcourt College. Deborah. (2002). Collective intentionality and the social sciences. Boston : DP Tollefsen Philosophy of the social.

https://www.google.co.th/search?q=Christiansen,+Land+Tronsmo,+P.+(2013).+%E2%80%9CApproaches+to+learning+leadership+development+in+different+school+system%E2%80%9D+in+Leadership+for+21st+Century+Learning.+New+York:+OECD+publishing.&spell=1&sa=X&ved=0ahUKEwizr83Psa3dAhUX3Y8KHXzKBs4QBQgjKAA



http://search.proquest.com/docview/1010625210?accountid=44809

270

Dubrin, A., Carol Dalglish and Pertr Miller. (2006). Leadership. Australia : John Wiley. Dubrin, A.J. (1998). Leadership : Research Cinding Practice and Skills. Boston : Houghton Muffling. DuBrin, A.J. (2010). Principles of Leadership. 6th ed). Canada : South-Western CENGAGE Learning. DuFour, R. and Eaker, R. (2008). Revisiting professional learning communities at work : New insights for improving schools. Bloomington : National Educational Services. Faber, E.I. (2009). Learning leadership: Exploring the development and reflections of undergraduate student leaders. [Online]. Available from: https://search.proquest.com/docview/304853131?accountid=44809. [accessed March 2016]. Fink, D.L. (2007). Team Learning : sTeam into learning groups. [Online]. Available from: http://www.bcm.edu/fac-ed/team learning/Word%20Docs /Michaelsen- Putting%20Groups.doc. [accessed March 2016]. Fisher, K. (2005). Linking pedagogy and space. Australia : Department of Education and Training. Forsyth, Patrick. (2008). Improve your coaching and training skills. United States : Kogan Page Limited. Fullan, M. (2004). Leading in a Culture of Change : Personal Action Guide and Workbook. San Francisco : Jossey-Bass. George, J.M. (2007). Creativity in organizations. The Academy of Management Annals, 1(1), 439-477. Gibson, J.L., Ivancevich, J.M., and Donnelly, J.H. (1997). Organizations : Behavior, structure, processes. New York : McGraw-Hill. Goleman, Daniel. (2011). Social Intelligence : The New Science of Human Relationships. New York : Random House. Gong, Y.P., Kim, T.Y., Lee, D.R. and Zhu, J., (2013). A multilevel model of team goal orientation, information exchange, and creativity. Academy of Management Journal, 56(3), 827-851.

https://search.proquest.com/docview/304853131?accountid=44809

http://www.bcm.edu/fac-ed/team

271

Greiter, T.W. (2013). Leadership for 21st Century Learning. New York : OECD publishing. Guilford, J., and Gray David, E. (1970). Motivation and Modern Management. Massachusetts : Addison-Wesley Publishers. Guilford, J.P. (1967). The Nature of Human Intelligence. New York : McGraw-Hill. Guilford, J.P. (1970). The Analysis of intelligence. New York : McGraw-Hill. Guilford, J.P. and Hoeppfiner, P. (1971). The analysis of intelligence. New York : McGraw-Hill. Gupta, K., Sleezer, Catherine M. Russ-Eft, and Darlene F. (2007). A Practical Guide to Needs Assessment. 2nd ed. San Francisco : John Wiley&Sons. Guskey, T.R. (2000). Evaluating Professional Development. California : Corwin Press. Guskey, T.R. (2016). Gauge impact with five levels of data. Journal of Staff Development, 37(1), 32-37. Habermas, J. (1993). Remarks on discourse ethics. Cambridge : MIT Press. Habermas, J. (2001). A genealogical analysis of the cognitive content of morality. Cambridge : MIT Press. Haines, S.G. (1998). Systems Thinking & Learning. London : HRD Press. Hakes, J. J. (2013). Insider experimentation with leadership development in a healthcare setting. [Online]. Available from: https://search.proquest.com /docview/1447010363?accountid=44809. [accessed April 2016]. Hanson, E.M. (2003). Educational Administration and Organizational Behavior. United States of America : Pearson Education. Haslam, S. A. (2006). The Glass Cliff - The dynamics of gender, risk and leadership in the contemporary organization. Boston : McGraw-Hill. Hemdemhall, M.E., Osland, J.S., Bird, A., Oddou, G.R., Maznevski, M.L., Stevens, M.J., and Stahl, G.K. (2013). Global Leadership: Research, Practice, and Development. 2nd ed. New York : Routledge. Hersey, P. and Blanchard, K.H. (1982). Management of Organization Behavior : Utilizing Human Resources. USA.: Administrative science quarterly.

272

Hoe, S. L. (2017). Thinking about how to think: Cognitive skills to stay relevant in a digital economy. Human Resource Management International Digest, 25(5), 1-3. Holden and Zimmerman. (2009). A Practical Guide to Program Evaluation Planning. Thousand Oaks : Sage. Horowitz, D.S. and Van Eeden, R. (2015). Exploring the learnings derived from catalytic experiences in a leadership context. SA Journal of Human Resource, 4(2), 112-130. Houghton, J.D. and Yoho, S.K. (2005). Toward a contingency model of leadership and psychological empowerment : When should self-leadership be encouraged. Journal of Leadership and Organizational Studies, 11(4), 65-83. Houle. (1996). San Francisco : Jossey-Bass Inc. Canadian Journal for the Study of Adult Education, 2(2), 20-25. Hoy, W.K. and Miskel C.G. (2005). Educational Administration : Theory, Research, and Practice. 7th ed. New York : McGraw- Hill. Joint Committee on Standards for Educational Evaluation (JCSEE), (2014). Program evaluation standards statements. [Online]. Available from: http://www.jcsee.org/program-evaluation-standards-statements. [accessed April 2016]. Jolouch, A., Martinez, M. and Badia, J. (2013). Leadership for 21st Century Learning. New York : OECD Publishing. Jyoti, J. and Dev, M. (2015). The impact of transformational leadership on employee creativity : The role of learning orientation. Journal of Asia Business Studies, 9(1), 78-98. Kangpheng, S. (2017). Curriculum Leadership : Strategies for Development and Implementation. Mahasarakham : Apichat. Kangpheng, S. and Kunlong, S. (2016). The Curriculum Leadership Development Model for the 21st Century : CLD Model. Mahasarakham : Apichat. Kangpheng, S., Kunlong, S., and Chusorn, P. (2014). Global Leadership : Concept and Research. 2nd ed. Mahasarakham : Apichat.

https://www.google.co.th/search?biw=1366&bih=662&q=Horowitz,+D.S.,+%26+Van+Eeden,+R.+(2015).+Exploring+the+learnings+derived+from+catalytic+experiences+in+a+leadership+context.+SA+Journal+of+Human+Resource&sa=X&ved=0ahUKEwjJ9o3BvK3dAhVHVH0KHaQoBM4Q7xYIIygA

https://www.google.co.th/search?biw=1366&bih=662&q=Horowitz,+D.S.,+%26+Van+Eeden,+R.+(2015).+Exploring+the+learnings+derived+from+catalytic+experiences+in+a+leadership+context.+SA+Journal+of+Human+Resource&sa=X&ved=0ahUKEwjJ9o3BvK3dAhVHVH0KHaQoBM4Q7xYIIygA

http://www.jcsee.org/program-evaluation-standards-statements

273

Keys, B. and Wolfe, J. (1990). The Role of Management Games and Simulations in Education and Research. Journal of Management, 16, 307-336. Kim, K.H. ( 2006 ). Can we trust creativity tests A review of the torrance tests of creative thinking (TTCT). Creativity Research Journal , 8 (1), 3-14. Kirkpatrick, L. and James, D. (2007). Transferring Learning to Behavior Using the Four Levels to Improve Performance. California : Berrett-Koehler Publishers. Knight, J. (2009). Coaching : The key to translating research into practice lies in continuous, job-embedded learning with ongoing support. National Staff Development Council, 30(1), 18-22. Knowles, M. (1980). The Modern Practice of Adult Education : What is Andragogy. Chicago : Follet. Kolb, D. (1984). Experiential Learning. London : Irwin. Kohlreiser, G. (2013). Learning Leadership. New York : IMD Real World Real Learning. Konyu-Fogel, G. (2011). Exploring the Effect of Global Mindset on Leadership Behavior : An Empirical Study of Business Leaders in Global Organizations. California : University College of Management. Kouzes, J.M. and Posner, B.Z. (2007). The Leadership Challenge. 4th ed. San Francisco : John Wiley & Sons. Kouzes, J. M. and Posner, B.Z. (2016). The Leadership Challenge : How to Get Extraordinary Things Done in Organizations. United States of America : Jossey-Bass. Krejcie, R.V. and Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Education and Psychological Measurement, 30(3), 607-610. Kusek, J.Z. and Rist, R.C. (2004). Ten Steps to a Results-Based Monitoring and Evaluation System : A Handbook for Development Practitioners. Washington, USA.: World Bank Publications. Learning Innovation Center, Chulalongkorn University. (2014). Education 4.0. [Online]. Available from: http://www.lic.chula.ac.th/. [accessed April 2016]. Leedy, P.D (1993). Practical Research : Planning and Design. 5th ed. New York : Mackmillan Publishing Company.

http://www.lic.chula.ac.th/

274

Leitch, A.,Woppaburra Guami Enkil. (2017). Indigenous public service leadership and issues of cultural fluency. Australian Journal of Public Administration, 76(4), 403-405. Leong, S. (2010). How to Develop a Talent for Training : A Very Practical Guide for Trainers. United States of America : Global Management Enterprises. Li, M. and Zhang, P. (2016). Stimulating learning by empowering leadership. Leadership & Organization Development Journal, 37(8), 1168-1186. Li, W., Liu, K., Belitski, M., Ghobadian, A., and O'regan, N. (2016). E-leadership through strategic alignment : An empirical study of small-and medium-sized enterprises in the digital age. Journal of Information Technology, 31(2), 185-206. Liang, C., Chang, C., Rothwell, W., and Shu, K. (2016). Influences of organizational culture on knowledge sharing in an online virtual community : Interactive effects of trust, communication and leadership. Journal of Organizational and End User Computing, 28(4), 15. Lokkesmoe, K. J. (2009). A Grounded Theory Study of Effective Global Leadership Development Strategies : Perspectives from Brazil, India, and Nigeria. New Jersey : Educational Technology Publication. Lunenburg, F.C. and Ornstein, A.C. (2004). Educational Administration : Concepts and Practice. California : Thomson. Malunga (CADECO) (2006). Learning Leadership Development from African Cultures : A Personal Perspective Chiku. California : International NGO Training and Research Centre. Marquardt, M.J. (1996). Building the learning organization: A systems approach to Quantum improvement and global success. New York : McGraw-Hill. Marquardt, M.J. (2000). Action learning and leadership. The learning organization, 7(5), 233-241. Maxwell, J.C. (2011). The 5 Levels of Leadership : Proven Steps to Maximize Your Potential. 4th ed. New York : Center Street. McCann, D. (2007). Team learning. Boston : Irwin.

275

McCauley, C.D. (1986). The Center for Creative Leadership: Handbook of Leadership Development. San Francisco : Jossey-Bass Publishers. McCauley, C.D. and Van Velsor, E. (2004). Introduction : Our View of Leadership Development. San Francisco : Jossey-Bass Publishers. McCloskey, M.W. (2014). Learning Leadership in a Changing World: Virtue and Effective Leadership in the 21st Century. New York : Palgrave Macmillan. McGregor, D.M. (1960). The Human Side of Enterprise. New York : McGraw-Hill. McWhorter, R.R., Lynham, S.A. and Porter, D.E. (2008). Scenario planning as developing leadership capability and capacity. Advances in Developing Human Resources, 10(2), 258. Mejia, L. R., Balkin, D. B. and Cardy, R. L. (1995). Managing Human Resources. 3rd ed. Delhi : Pearrson Education. Metheney-Fisher, L. (2012). Learning to lead: How leaders in higher education learn to lead. [Online]. Available from: https://search.proquest.com/docview /1033339903?accountid=44809. [accessed April 2016]. Mojares, Juvy, G. (2015). Multiple Intelligences (MI) of Associate in Hotel and Restaurant Management Students & Its Implication to the Teaching of Oral Communication. Asia Pacific Journal of Multidisciplinary Research, 3(4), 46-51, November. Morehead, S. (2014). The relationship between learning leadership tasks of principals and the ability of instructional coaches to serve as change agents for teachers. [Online]. Available from: https://search.proquest.com/docview /1844382489?accountid=44809 [accessed April 2016]. Myszkowski, N., Storme, M., Davila, A. and Lubart, T. (2015). Managerial creative problem solving and the big five personality traits. The Journal of Management Development, 34(6), 674-684. Neuman, M. and Simmons, W. (2000). Leadership for student learning. Phi Delta Kappen, 8(2), 9-13. Nilson, C. (2003). How to Manage Training : a Guide to Design and Delivery for High Performance. New York : American Management Association.

276

Noe, R.A., Hollenbeck, John R., Barry, Gerhart L. Wright, and Patrick M. (2011). Fundamentals of Human Resource Management. United Kingdom : McGraw-Hill. Northouse, P.G. (2007). Leadership : theory and practice . 4th ed. Thousand Oaks : SAGE Publications. Northouse, P.G. (2010). Leadership : Theory and practice. 5th ed. United State of America : Sang Publications. Northouse, P.G. (2012). Introduction to Leadership : Concept and Practice. 2nded. Thousand Oaks : SAGE Publications. Osland, J.S. (2010). Expert Cognition and Sense-making in the Global Organization Leadership Context : A Case Study. New York : Taylor & Francis. Owens, R.G. (2001). Organizational Behavior in Education: Instructional Leadership and School Reform. 7th ed. Baston: Allyn and Bacon. Owens, R.G. (2004). Organizational behavior in education. Boston : Pearson. Owen, S. (2013). Approaches to learning leadership development in different school system in Learning for 21st Century Learning. New York : OECD Publishing. Palaima, T. and Skarzauskiene, A. (2010). Systems thinking as a platform for leadership performance in a complex world. Baltic Journal of Management, 5(3), 330-355. Polleys, M.S. (2002). One university’s response to the anti-leadership vaccine : Developing servant leaders. Journal of Leadership Studies, 8(3), 117-134. Riggio, R.E. and Reichard, R.J. (2008). The Emotional and Social Intelligences of Effective Leadership. Journal of Managerial Psychology, 23(2), 169-185. Robbins, S.P. and Coulter, M. (2003). Essential of Organization Behavior. United States of America : Pearson. Rogers, E.M. (1995). Diffusion of Innovation. 4th ed. New York : Free Press. Ronald, W. and Angela, L.E. (2007). An Evidence-Based Approach to the Practice of Educational Leadership. Boston : Allyn and Bacon. Ron Rabin. (2014). Blended Learning for Leadership : The CCL Approach. Greensboro : Center for Creative Leadership.

https://www.google.co.th/search?q=Owen,+S.+(2013).+Approaches+to+learning+leadership+development+in+different+school+system.+in+Learning+for+21st+Century+Learning.+OECD+Publishing.&spell=1&sa=X&ved=0ahUKEwj79ZyYtK3dAhVXFHIKHRoTCy8QkeECCCMoAA

https://www.google.co.th/search?q=Owen,+S.+(2013).+Approaches+to+learning+leadership+development+in+different+school+system.+in+Learning+for+21st+Century+Learning.+OECD+Publishing.&spell=1&sa=X&ved=0ahUKEwj79ZyYtK3dAhVXFHIKHRoTCy8QkeECCCMoAA

277

Rubin, D. (2013). Approaches to learning leadership development in different school system in Leadership for 21 st Century Learning. New York : OECD publishing. Russell, J. and Linda Russell. (2006). Leading Change Training. New York : Elsevier. Salavert, R. (2013). Leadership for 21st Century Learning. New York : OECD Publishing. Senge, P.M. (1990). The Fifth Discipline : The Art and Practice of the Learning Organization. New York : Currency Doubleday. Singh, Y., Makharia, A., Sharma, A., Agrawal, K., Varma, G., and Yadav, T. (2017). A study on different forms of intelligence in indian school-going children. Industrial Psychiatry Journal, 26(1), 61-78. Sinlarat, P. (2007). Education Transformation : Heading Towards the Knowledge- Based. London: Irwin. Skager, R.W. (1978). Lifelong Education and Evaluation Practice. Hamburg : UNESCO Institute for Education. Steinmann, H. and Scherer, A.G. (1998). Corporate ethics and global business : philosophical considerations on intercultural management. Berlin : Walter de Gruyter. Stetson University. (2013). Global Leadership Program. [Online]. Available from: http://www.stetson.edu/ administration/vibrancy/globalleadership.php. [accessed October 2016]. Strogdill, R.M. (1974). Handbook of Leadership : A Survey of the Literature. New York : Free Press. Stufflebeam, D.L. Madaus, G.F. and Kellaghan, T. (2000). Evaluation models. Boston : Kluwer. Style. (1990). The Fifth Discipline : The Art and Practice of Learning Organization. London : century press. Torrance, E.P. (1966). The Torrance Tests of Creative Thinking-Norms-Technical Manual Research Edition-Verbal Tests, Forms A and B-Figural Tests, Forms A and B, Personnel Press, Princeton. New York : Hartcourt Brace and World. Torrance, E.P. and Myers, R.E. (1962). Creative Learning and Teaching. New York : Good, Mead and Company.

http://www.stetson.edu/

278

Townsend, R. and Bennis, W. (1997). Reinventing Leadership : Strategies to Empower the Organization. New York : William Morrow & Company. Tyler, R.W. (1986). Educational Evaluation : new Roles New Means. Chicago : University of Chicago Press. Voegtlin, C., Patzer, M. and Scherer, A.G. (2012). Responsible leadership in global business : A new approach to leadership and its multi-level outcomes. Journal of Business Ethics, 105(1), 1-16. Waldman, D.A. and Siegel, D. (2008). Defining the socially responsible leader. The Leadership Quarterly, 19(1), 117–131. Wen, L., Zhou, M. and Lu, Q. (2017). The influence of leader's creativity on employees' and team creativity. Nankai Business Review International, 8(1), 22-38. Wohlrapp, H. (1998). Constructivist anthropology and cultural pluralism : Methodological reflections on cultural integration. Berlin : Walter de Gruyter. Yamane, Taro. (1973). Statistics : An Introductory Analysis. New York : Harper and Row Publication. Ye, Q., Wang, D. and Li, X. (2018). Promoting employees' learning from errors by inclusive leadership. Baltic Journal of Management, 13(1), 125-142. Yukl, G. (2010). Leadership in Organizations. 7thed. New Jersey : Pearson.

279

ภาคผนวก

280

ภาคผนวก ก รายชอผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

281

รายชอผเชยวชาญ

ชอ -สกล ต าแหนง 1. รศ.ดร.บญชม ศรสะอาด อาจารยประจ า คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 2. ผศ.ดร.ชยยทธ ศรสทธ อาจารยประจ าคณะครศาสตร มหาวทยาลยนครพนม

3. ผศ.ดร.นชวนา เหลององกร รองคณบดฝายวเทศสมพนธ สาขาวชาการวดและประเมนผลทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

4. ผศ.ดร.ทรงศกด ภสออน ผอ านวยการศนยบรการวชาการและเผยแพรนวตกรรมทางการศกษา ภาควชาวจยและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

5. ดร.ประยทธ ชสอน อาจารยประจ า มหาวทยาลยรงสต 6. รศ.ดร.กชพร น านาผล อาจารยประจ าภาควชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏ

รอยเอด

282

รายชอผทรงคณวฒ

ชอ -สกล ต าแหนง 1. ศาสตราจารย ดร.พฤทธ ศรบรรณพทกษ ศาสตราจารยประจ า คณะครศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2. ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ ศาสตราจารยประจ า วทยาลยนครราชสมา 3. รองศาสตราจารย ดร. กนกอร สมปราชญ อาจารยประจ า คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน 4. ผชวยศาสตราจารย ดร.เฉลย ภมพนธ อธการบด มหาวทยาลยราชภฏรอยเอด

5. รองศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร คณบดคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

6. ดร. สมชาย เทพแสง อาจารยประจ า มหาวทยาลยปทมธาน 7. นาวาอากาศเอก ผศ.ดร. สรายทธ กนหลง อาจารยประจ า มหาวทยาลยเกษมบณฑต 8. ดร.ศภธนกฤต ยอดสละ อาจารยประจ า คณะครศาสตร มหาวทยาลยราช

ภฏสรนทร 9. ดร.อดศกด มงช ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา

มธยมศกษา เขต 25 (ขอนแกน) 10. ดร.สมฤทธ กางเพง ผอ านวยการโรงเรยนบานหนองกงวทยาคาร

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 1

283

ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการวจย

284

แบบประเมน (ส าหรบผทรงคณวฒ)

เพอตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงช ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

................................................................................................................................................. ค าชแจง 1. แบบประเมนนเปนสวนหนงของการวจยในหลกสตรการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม มวตถประสงคเพอใหผทรงคณวฒตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. แบบประเมนน เปนแบบประเมนของผทรงคณวฒ เพอตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา แบงเปน 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 ขอมลทวไปของผทรงคณวฒ ตอนท 2 การสอบถามความคดเหนเพอตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ตอนท 3 ความคดเหนและขอเสนอแนะ เกยวกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ตอนท 1 ขอมลทวไปส าหรบผทรงคณวฒ 1. ชอ-สกล ........................................................................................................................ .... 2. ปจจบนด ารงต าแหนง ...............................................................................ระดบ........... ... 3. สงกดหนวยงาน............................................................................................................... ..

285

ตอนท 2 การสอบถามความคดเหนเพอประเมน ตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ค าชแจง 1. โปรดพจารณาเพอตรวจสอบและยนยนความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา วามความเหมาะสมหรอไม 2. ความเหมาะสม หมายถง ความสอดคลองและความครอบคลมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โปรดท าเครองหมาย √ ลงในชองความคดเหน ของแตละขอค าถามเกยวกบความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดงน ระดบความเหมาะสมขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 5 หมายถง ระดบความเหมาะสมมากทสด 4 หมายถง ระดบความเหมาะสมมาก

3 หมายถง ระดบความเหมาะสมปานกลาง

2 หมายถง ระดบความเหมาะสมนอย

1 หมายถง ระดบความเหมาะสมนอยทสด

ดาน องคประกอบและตวบงชภาวะผน าการเรยนร


5 4 3 2 1 มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1 กลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) ตวบงชท 1: ความคดรเรม

ตวบงชท 2: ความคดคลองแคลว ตวบงชท 3: ความคดยดหยน

ตวบงชท 4: ความละเอยดลออในการคด

286



5 4 3 2 1 มากทสด



2 การเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning)

ตวบงชท 1: การวเคราะหความตองการของตนเอง

ตวบงชท 2: การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร

ตวบงชท 3: การวางแผนการเรยนร ตวบงชท 4: การแสวงหาแหลงวทยาการ

3 การเรยนรเปนทม (Team Learning) ตวบงชท 1: การสอสารของทมงาน

ตวบงชท 2: ความสามารถของทมงาน ตวบงชท 3: การสรางการเรยนร

ตวบงชท 4: กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 4 การบรณาการความหลากหลาย (Integrating

Pluralism)

ตวบงชท 1: การบรณาการทางความคด

ตวบงชท 2: การบรณาการกระบวนการเรยนร ตวบงชท 3: การเชอมโยงสมพนธและสรางองค

ความรใหม

5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era)

ตวบงชท 1: การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ตวบงชท 2: การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการ

287



5 4 3 2 1 มากทสด



สอสาร ตวบงชท 3: การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสารอยางมจรยธรรม

6 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context Oriented Transformation)

ตวบงชท 1: การเรยนรรวมกนกบผมสวนได สวนเสย

ตวบงชท 2: การสรางเครอขายการเรยนร ตวบงชท 3: การสะทอนผลการเรยนรรวมกน

288

แบบสอบถาม สภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ค าชแจง 1. แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการวจยในหลกสตรการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม เรอง การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา โดยมวตถประสงคเพอศกษาสภาพปจจบน และสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. แบบสอบถามแบงเปน 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist) ตอนท 2 ค าถามเกยวกบ สภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ ตอนท 3 การสอบถามเกยวกบความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตม 3 ขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามครงนจะเปนประโยชนตอการพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ดงนน จงขอความกรณาทานตอบตรงตามความเปนจรงมากทสด การตอบแบบสอบถามในครงนจะไมมผลกระทบตอตวทานและการปฏบตงานในหนาทของทานแตอยางใด ผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความอนเคราะหจากทานเปนอยางด หากมขอสงสยประการใด กรณาตดตอ นางอภศญารศม ประราศร โทร 08-8571-9299 Email : [email protected] ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

นางอภศญารศม ประราศร ผวจย

นสตหลกสตรการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยมหาสารคาม

mailto:[email protected]

289

ตอนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย √ ลงใน ( ) ทเปนจรงเกยวกบตวทาน 1.วฒการศกษา

1) ปรญญาตร 2) ปรญญาโท 3) ปรญญาเอก

2. ต าแหนงงานในสถานศกษา 1) ผอ านวยการโรงเรยน 2) รองผอ านวยการโรงเรยน 3. ประสบการณการท างานในต าแหนงปจจบน 1) ต ากวา 5 ป 2) 5-10 ป 3) 11-15 ป 4) 16 ปขนไป 4. ขนาดของสถานศกษาทปฏบตงาน แบงตามจ านวนนกเรยน 1) ขนาดเลก มจ านวนนกเรยนตงแต 1–499 คน 2) ขนาดกลาง มจ านวนนกเรยนตงแต 500–999 คน 3) ขนาดใหญ มจ านวนนกเรยนตงแต 1,000 -1,499 คน 4) ขนาดใหญพเศษ 1,500 คนขนไป

290

ตอนท 2 ค าถามเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย √ ทตรงกบความเปนจรงมากทสดเพยงชองเดยว เกยวกบระดบการปฏบตภาวะผน าการเรยนรในสภาพปจจบน และสภาพทพงประสงค โดยพจารณาการปฏบตจากเกณฑตอไปน 5 = สภาพปจจบน/สภาพทพงประสงค ระดบการปฏบต มากทสด 4 = สภาพปจจบน/สภาพทพงประสงค ระดบการปฏบต มาก 3 = สภาพปจจบน/สภาพทพงประสงค ระดบการปฏบต ปานกลาง 2 = สภาพปจจบน/สภาพทพงประสงค ระดบการปฏบต นอย 1 = สภาพปจจบน/สภาพทพงประสงค ระดบการปฏบต นอยทสด

ภาวะผน าการเรยนร

ระดบการปฏบต

สภาพปจจบน สภาพทพงประสงค 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

1.ดานกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage) 1.1 ความคดรเรม

(1) คดแปลกใหมไมซ ากบผอน (2) กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค

(3) ผสมผสาน ความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม (4) น าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม

1.2 ความคดคลองแคลว (5) คดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน

(6) เชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได (7) สอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว

1.3 ความคดยดหยน (8) ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน

(9) ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม

291




(10) ปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว 1.4 ความละเอยดลออในการคด

(11) คดทบทวนอยางละเอยด (12) คดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ

(13) คดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน 2. ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง (Self-Directed Learning)

2.1การวเคราะหความตองการของตนเอง (14) มองเชงบวกตอตนเอง

(15) ใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนร (16) ตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได

2.2การก าหนดจดมงหมายในการเรยนร

(17) หาจดมงหมายของการเรยนร (18) ก าหนดจดมงหมายทจะสามารถวดได

(19) ก าหนดจดมงหมายทสอดคลองกบความตองการ 2.3 การวางแผนการเรยนร

(20) มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร (21) วางแผนการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง

(22) ก าหนดกจกรรมเพอคนหาความร 2.4 การแสวงหาแหลงวทยาการ

(23) น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง

(24) ระบแหลงความร และวธสบคนขอมลในการคนควาหาความรเพอพฒนาตนเอง

(25) กลาลองผดลองถกในการแสวงหาความร

292




(26) คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ 3. ดานการเรยนรเปนทม (Team Learning)

3.1 การสอสารของทมงาน (27) แลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน

(28) สอสารอยางเปนระบบ (29) สอสารเชอมโยงทมงานอยางชดเจน

3.2 ความสามารถของทมงาน (30) จดการและพฒนาความสามารถของทม

(31) เรยนรรวมมอและชวยเหลอกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย

(32) รวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกน

3.3 การสรางการเรยนร

(33) สรางกระบวนการเรยนรเปนทม (34) กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน

(35) กระตนใหสมาชกในทมมการสนทนาและอภปรายรวมกน

3.4 กจกรรมการแลกเปลยนเรยนร

(36) เคารพการตดสนใจของแตละคนในทม (37) ใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา

(38) กระตนการแกปญหาทเกดขนรวมกน 4. ดานการบรณาการความหลากหลาย (Integrating Pluralism)

4.1 การบรณาการทางความคด (39) คดในการมองรอบดาน มองเปนภาพรวม

(40) คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม

293




(41) คดครบถวนเตมบรบรณ (42) คดผสมผสานกลมกลนใหเกดความสมดล

(43) คดอยางอสระหาค าตอบไดหลายประเภท หลายทศทาง

(44) เปดกวางรบความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรค

4.2 การบรณาการกระบวนการเรยนร

(45) สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม

(46) สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา

(47) ปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปสความเปลยนแปลง

(48) มการปรบเปลยนกฎเกณฑ

(49) ปรบตวไดหลายมต หลายแงมมหรอหลายรปแบบ 4.3 การเชอมโยงสมพนธและสรางองคความรใหม

50) เชอมโยงขอมล ขาวสาร แนวคดตางๆ มาผสมผสานเปนองคความรใหม

51) น าเนอหา ทฤษฎ เทคนควธการตางๆมาสงเคราะหเปนรปแบบใหมทเหมาะสมกบองคการ

52) น ารปแบบใหมสการปฏบตใหเกดผลลพธทด 5 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era)

294




5.1 การพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

(53) สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนการสอน

(54) ใหผสอน บคลากรทางการศกษาและผเรยนไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

(55) แสดงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนกจวตรประจ าวน

5.2 การสนบสนนงบประมาณและทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

(56) สนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน

(57) กระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยตรง

(58) อ านวยความสะดวก และสนบสนนดวยเทคโนโลยสารสนเทศทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร

5.3 การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางมจรยธรรม

(59) ปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา

(60) ผลกดนใหคร และบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน

295




(61) สงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม

6. ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context Oriented Transformation)

6.1 การเรยนรรวมกนกบผมสวนไดสวนเสย

(62) สรางความสมพนธระหวางผน า ผตามเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC : Professional Learning Community)

(63) กระตนใหผสอน บคลากรทางการศกษา และนกเรยนเกดการเรยนรรวมกน (Shared Learning)

(64) เอออ านวยการสอนงาน (Coaching) ใหผสอน บคลากรทางการศกษา นกเรยนไดรบโอกาสเรยนรรวมกน

6.2 การสรางเครอขายการเรยนร (65) ประสานความรวมมอกบเครอขายพนธมตรทกระดบ

(66) รวมพลงกบผมสวนไดสวนเสยใหเกดการเรยนรรวมกน

(67) แลกเปลยนความรวมมอระหวางพนธมตรใหเกดความไวเนอเชอใจกน

6.3 การสะทอนผลการเรยนรรวมกน

(68) รวมกนแลกเปลยนเรยนเพมนวตกรรมใหมๆ (69) สรางการยอมรบ เปนเจาของผลงานรวมกน

(70) สรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน

ขอขอบพระคณเปนอยางสงทใหความอนเคราะหตอบแบบสอบถาม

296

แบบสมภาษณ วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษามธยมศกษา

ผใหสมภาษณ............................................................................................................... ............ ต าแหนง............................................................หนวยงาน.................................................. ...... สมภาษณเรอง วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ผสมภาษณ นางอภศญารศม ประราศร สถานท ……………………………………………………………………………………………………………………. วนท............... เดอน.................................. เรมเวลา ........................ น. ถง ..................... .. น.

1. วธการททานผบรหารโรงเรยนใชเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมวธการอยางไรบาง ......................................................................................................................... ....................................... ................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................... ......................................... 2. วธการใด สามารถน าไปใชเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ไดเหมาะสมทสด.............................................................................. .................................................................................. ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... ....................................... 3. จากขอ 2 วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา มความเปนไปไดในทางปฏบตมากนอยเพยงใด ......................................................................................................................... ....................................... ................................................................................................................................................................ ......................................................................................................................... ....................................... 4. ทานคดวามอะไรเพมเตมทส าคญ ในเรองวธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา .................................................................................... ............................................................................ ......................................................................................................................... ....................................... ................................................................................................................................................................

297

แบบประเมน เพอประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร

ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา (ส าหรบผทรงคณวฒ)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ค าชแจง 1. แบบประเมนนเปนสวนหนงของการวจยใน หลกสตรการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม มวตถประสงค เพอใหผทรงคณวฒประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษามธยมศกษา ตามกรอบการประเมน 4 ดาน ประกอบดวย ดานความเปนไปได (Feasibility) ดานความเหมาะสม (Propriety) ดานความถกตอง (Accuracy) และดานความเปนประโยชน (Utility) ของโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. แบบประเมนฉบบนแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผทรงคณวฒ ตอนท 2 การประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพมเตม เกยวกบโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผทรงคณวฒ 1. ชอ-สกล......................................................................................................................... ...... 2. ปจจบนทานด ารงต าแหนง ....................................................................ระดบ..................... 3. สงกดหนวยงาน......................................................................... ...........................................

ตอนท 2 การประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale)

ค าชแจง 1. โปรดพจารณาเพอประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. โปรดท าเครองหมาย √ ลงในชองความคดเหนของแตละขอค าถามทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

298

ระดบการประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 5 หมายถง ระดบความเปนไปได/ความเหมาะสม/ความถกตอง/ความเปนประโยชนมากทสด 4 หมายถง ระดบความเปนไปได/ความเหมาะสม/ความถกตอง/ความเปนประโยชนมาก 3 หมายถง ระดบความเปนไปได/ความเหมาะสม/ความถกตอง/ความเปนประโยชนปานกลาง 2 หมายถง ระดบความเปนไปได/ความเหมาะสม/ความถกตอง/ความเปนประโยชนนอย 1 หมายถง ระดบความเปนไปได/ความเหมาะสม/ความถกตอง/ความเปนประโยชนนอยทสด

รายการประเมน

ระดบการประเมน

ความเปนไปได ความเหมาะสม ความถกตอง ความเปนประโยชน

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 1. หลกการของโปรแกรม 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

1.2 ความจ าเปนในการพฒนาภาวะผน าการเรยนร

2. วตถประสงคของโปรแกรม 2.1 มความชดเจน 2.2 มความครอบคลม ทกเนอหา

2.3 สามารถทจะบรรลผลได

3. วธการพฒนา 3.1 สามารถทจะบรรลวตถประสงคของโปรแกรมได

3.2 ระยะเวลาในการทดลองใชโปรแกรม

4. เนอหาสาระส าคญของโปรแกรม

4.1 สอดคลองกบวตถประสงคของโปรแกรม

299




5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 4.2 ครอบคลมเนอหาทจ าเปนในการพฒนา

4.3 การจดเรยงล าดบเนอหาทใชในการพฒนา

5. โครงสรางของโปรแกรม 5.1 มองคประกอบครบถวน ในการพฒนา

5.2 กจกรรมการพฒนามความหลากหลาย

6. กจกรรมการเรยนร 6.1 สามารถทจะท าใหการพฒนาบรรลตามวตถประสงค

6.2 มการจดล าดบขนตอนการพฒนาทชดเจน

6.3 กจกรรมการเรยนรใน Module 1



7. วธการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 7.1 มความสอดคลองกบกจกรรมการพฒนา

7.2 สามารถทจะท าใหการพฒนาบรรลตามวตถประสงคของโปรแกรม

8. สอ/แหลงเรยนร 8.1 ชวยสงเสรมใหการจดกจกรรมบรรลตามวตถประสงคของ โปรแกรม

300




5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 8.2 สอดคลองกบเนอหาในแตละ Module

9. การวดและประเมนผล 9.1 ตรงตามวตถประสงคของโปรแกรม

9.2 ครอบคลมในสงทตองการวดและประเมนผล

ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพมเตม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบพระคณทานเปนอยางสง

301

แบบประเมนคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร ของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

(ส าหรบผทรงคณวฒ) ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าชแจง 1. แบบประเมนคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา น เปนสวนหนงของหลกสตรการศกษาดษฎบณฑต (กศ.ด.) สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม มวตถประสงคเพอใหผทรงคณวฒประเมนคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 2. แบบประเมนนเปนแบบประเมนคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาแบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผทรงคณวฒ ตอนท 2 การประเมนคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ตอนท 3 ความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตม

302

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผทรงคณวฒ 1. ชอ-สกล .............................................................................................................. 2. ปจจบนทานด ารงต าแหนง...................................................ระดบ................................ 3. สงกดหนวยงาน ตอนท 2 การประเมนคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating cale) ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชองความคดเหนของแตละขอค าถามทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด ระดบความเหมาะสมของคมอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 5 ระดบความเหมาะสมมากทสด 4 ระดบความเหมาะสมมาก 3 ระดบความเหมาะสมปานกลาง 2 ระดบความเหมาะสมนอย 1 ระดบความเหมาะสมนอยทสด

รายการประเมน ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 สวนท 1 บทน า

1.ความเปนมาสอดคลองกบสภาพปจจบนและความตองการพฒนา 2.วตถประสงคในการน าคมอไปใชชดเจน สอดคลองกบเปาหมายการพฒนา

3. นยามศพทเฉพาะครอบคลมเนอหาการพฒนา

สวนท 2 การน าโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรไปใช 4. โปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร มความชดเจน สะดวกตอการน าไปใช

5. กจกรรมแตละโมดลมความนาสนใจ และเหมาะสมกบผบรหารโรงเรยน 6. ระยะเวลาในการเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนมความเหมาะสม

303

รายการประเมน ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 สวนท 3 การด าเนนการพฒนาและวธเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร

7. ระยะท 1 การฝกอบรม 8. ระยะท 2 การฝกปฏบตจรงในสถานศกษา

9. ระยะท 3 การตดตามและประเมนผลหลงการพฒนา สวนท 4 การวดและประเมนผล

10. เครองมอประเมนโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนร 11. แบบทดสอบความรภาวะผน าการเรยนร

12.แบบประเมนภาวะผน าการเรยนร 13. แบบประเมนผลการท ากจกรรม

14. แบบประเมนความพงพอใจ ตอนท 3 ความคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตม ............................................................................................................................. ................................. ............................................................... ............................................................................................... ............................................................................................................................. ................................. .............................................................................................................................. ................................ ..............................................................................................................................................................


304

แบบประเมนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าชแจง 1. แบบประเมนฉบบน มวตถประสงคเพอประเมนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา กอนและหลงการใชโปรแกรม 2. ผทประเมนในครงน คอ ผอ ำนวยกำรโรงเรยนประเมนตนเอง โดยใหทานพจารณาการปฏบตหนาทของตวทานเองเกยวกบการมภาวะผน าการเรยนร วามการปฏบตอยในระดบใด 3. แบบประเมนฉบบน แบงออกเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 ต าแหนงงานในสถานศกษาของผประเมน ตอนท 2 ค าถามเกยวกบภาวะผน าภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ ตอนท 1 ต าแหนงงานในสถานศกษาของผประเมน 1) ผอ านวยการโรงเรยน 2) รองผอ านวยการโรงเรยน ตอนท 2 ค าถามเกยวกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ค าชแจง โปรดพจารณาในแตละขอวาทานมความเหนตอประเดนเกยวกบรายละเอยดคณลกษณะภาวะผน าการเรยนรของตวทานเองอยในระดบใด แลวท าเครองหมาย ลงในชองระดบการปฏบตทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสด เพยงชองเดยว โดยพจารณาการปฏบตจากเกณฑตอไปน 5 = ระดบการปฏบต มากทสด 4 = ระดบการปฏบต มาก 3 = ระดบการปฏบต ปานกลาง 2 = ระดบการปฏบต นอย 1 = ระดบการปฏบต นอยทสด

305

ขอท รายละเอยดคณลกษณะภาวะผน าการเรยนร ระดบการปฏบต

5 4 3 2 1 ดานการกลาคดสรางสรรค (Creativity and Courage)

1 คดแปลกใหมไมซ ากบผอน 2 กลาแสดงออกอยางอสระและสรางสรรค

3 ผสมผสานความคดเดมใหเกดเปนสงแปลกใหม

4 น าความรและประสบการณมาคดสงใหมเพอแกไขปญหาในหนวยงานอยางเหมาะสม

5 คดหาค าตอบของปญหาไดอยางรวดเรวและไมซ ากน

6 เชอมโยงสมพนธระหวางปญหาและค าตอบได 7 สอสารดวยถอยค าไดอยางรวดเรว

8 ดดแปลงความคดแปลกใหมทมประโยชน 9 ปรบเปลยนความคดในสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม

10 ปรบความคดตอบสนองไดอยางรวดเรว 11 คดทบทวนอยางละเอยด

12 คดวเคราะหประเมนเนอหาอยางละเอยดกอนสงการ 13 คดวางแผนเปนขนตอนทอธบายไดชดเจน

ดานการเรยนรดวยการน าตนเอง(Self-Direct Learning) 14 มองเชงบวกตอตนเอง

15 ใชสตปญญาไตรตรองจดระบบการเรยนร 16 ตดสนใจเรองการเรยนเพอพฒนาการเรยนรของตนเองได

17 หาจดมงหมายของการเรยนร 18 ก าหนดจดมงหมายทจะสามารถวดได

19 ก าหนดจดมงหมายทสอดคลองกบความตองการ 20 มการวางแผนวาท าอยางไรใหเกดการเรยนร

21 วางแผนในการเรยนรใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตนเอง

22 ก าหนดกจกรรมเพอคนหาความร

306


5 4 3 2 1

23 น าประสบการณตางๆ ทไดรบมาปรบใชใหเกดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาตนเอง

24 ระบแหลงความร และวธสบคนขอมลในการคนควาหาความรเพอพฒนาตนเอง

25 กลาลองผดลองถกในการแสวงหาความร 26 คนควาวจยอยางมขนตอนเปนระบบ

ดานการเรยนรเปนทม(Team Learning) 27 แลกเปลยนความคดเหนประสบการณซงกนและกน

28 สอสารอยางเปนระบบ 29 สอสารเชอมโยงทมงานทชดเจน

30 จดการและพฒนาความสามารถของทม 31 เรยนรรวมมอและชวยเหลอกนเพอความส าเรจตามเปาหมาย

32 รวมพลงความสามารถของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรสงตางๆ รวมกน

33 สรางกระบวนการเรยนรเปนทม 34 กระตนการท างานของทมใหเรยนรรวมกน

35 กระตนใหสมาชกในทมมการสนทนาและอภปรายรวมกน 36 เคารพการตดสนใจของแตละคนในทม

37 ใชเทคนคการเรยนรรวมกนดวยกรณศกษา 38 กระตนการแกปญหาทเกดขนรวมกน

ดานการบรณาการความหลากหลาย (Context Oriented Transformation)

39 คดในการมองรอบดาน หรอมองเปนภาพรวม

40 คดเชอมโยงในดานตางๆ เชอมโยงความสมพนธองคประกอบยอยเขากบเรองหลกไดอยางเหมาะสม

41 คดครบถวนเตมบรบรณ

307


5 4 3 2 1 42 คดผสมผสานกลมกลนใหเกดความสมดล

43 คดอยางอสระหาค าตอบไดหลายประเภท หลายทศทาง 44 เปดกวางรบความคดใหมๆ อยางอสระน าไปสการสรางสรรค

45 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงสมพนธระหวางวชาการหลากหลายท าใหเกดการเรยนรแบบองครวม

46 สงเสรมกจกรรมการเรยนรทเชอมโยงการเรยนรตางๆ ใหเกดปญญาอยางหลากหลายหรอพหปญญา

47 ปรบตวเขากบสถานการณทแตกตางเพอน าไปสความเปลยนแปลง

48 มการปรบเปลยนกฎเกณฑ

49 ปรบตวไดหลายมต หลายแงมม หรอ หลายรปแบบ

50 เชอมโยงขอมล ขาวสาร แนวคดตางๆ มาผสมผสานเปนองคความรใหม

51 น าเนอหา ทฤษฎ เทคนควธการตางๆมาสงเคราะหเปนรปแบบใหมทเหมาะสมกบองคการ

52 น ารปแบบใหมสการปฏบตใหเกดผลลพธทด

ดานการสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการเรยนรในยคดจทล (Employing Facilitating Technology and Innovation Learning in Digital Era)

53 สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการเรยนการสอน

54 ใหผสอนบคลากรทางการศกษาและผเรยนไดรบการพฒนาความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

55 ใชเทคโนโลยเปนกจวตรประจ าวน

56 สนบสนนงบประมาณดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการเรยนการสอน

308


5 4 3 2 1

57 กระจายหรอแบงหนาทงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยตรง

58 อ านวยความสะดวกและการสนบสนนดวยเทคโนโลยสารสนเทศทหลากหลายเพอจะน าไปสนวตกรรมในการเรยนร

59 ปลกฝงคานยมทดงามในเรองของคณธรรมและจรยธรรมมาตรฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา

60 ผลกดนใหครและบคลากร นกเรยนในโรงเรยนใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการพฒนาคณภาพการเรยน

61 สงเสรมใหมความมนใจในการใชเทคโนโลยอยางมความรอบรเทาทนสอและเทคโนโลยโดยค านงถงหลกจรยธรรม

ดานการเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท (Context Orient Transformation)

62 สรางความสมพนธระหวางผน าผตามเปนชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC: Professional Learning Community)

63 กระตนใหเกดการเรยนรรวมกน (Shared Learning)

64 เอออ านวยการสอนงาน (coaching) ใหสมาชกไดรบโอกาสเรยนรรวมกน

65 ประสานความรวมมอกบเครอขายพนธมตรทกระดบ 66 รวมพลงกบผมสวนไดสวนเสยใหเกดการเรยนรรวมกน

67 แลกเปลยนความรวมมอระหวางพนธมตรใหเกดความไวเนอเชอใจกน

68 รวมกนแลกเปลยนเรยนรเพมนวตกรรมใหมๆ

69 สรางการยอมรบ เปนเจาของผลงานรวมกน 70 สรป สะทอนผลการด าเนนงานรวมกน


309

แบบประเมนหลงการพฒนาภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

............................................................................................................................. ค าชแจง 1.แบบประเมนนเปนสวนหนงของการวจยในหลกสตรการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ของ นางอภศญารศม ประราศร นสตปรญญาเอก รน 11 โดยม ผชวยศาสตราจารย ดร.อ านาจ ชนะวงศ เปนประธานกรรมการควบคมวทยานพนธ และ ผชวยศาสตราจารย ดร.โกวฒน เทศบตร เปนกรรมการควบคมวทยานพนธ แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอการประเมนตนเองของผเขารบการพฒนาไดประเมนเกยวกบภาวะผน าการเรยนรของตนเองในระยะตดตามผลหลงทไดเขารบการพฒนาตามโปรแกรมฯ 2.แบบประเมนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา แบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน ตอนท 2 รายการประเมนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน โดยท าการประเมน 5 ระดบ คอ ระดบปฏกรยาของผเขารวม (participants' reaction) การเรยนรผเขารวม (participants' learning) การสนบสนนขององคกรและการเปลยนแปลงองคกร (organization support and change) การใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม (participants' use of new knowledge or skills) และความพงพอใจของผเขารวม (participants' satisfaction) ตอนท 3 ความคดเหนเพมเตมอนๆ เกยวกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ตอนท 1 ขอมลทวไปส าหรบผเขารบการพฒนาเพอเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา 1. ชอ-สกล......................................................................................................................... .... 2. ปจจบนทานด ารงต าแหนง....................................................ระดบ................................... 3. สถานทท างาน................................................................................................................. ..

310

ตอนท 2 การประเมนภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยนเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) ค าชแจง โปรดพจารณาในแตละขอวาทานมความเหนตอประเดนเกยวกบระดบภาวะผน าการเรยนรของทานผบรหารโรงเรยนวาอยในระดบใดแลวท าเครองหมาย √ ลงในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทานเพยงชองเดยวโดยพจารณาจากเกณฑตอไปน 5 หมายถง ระดบมากทสด 4 หมายถง ระดบมาก 3 หมายถง ระดบปานกลาง 2 หมายถง ระดบนอย 1 หมายถง ระดบนอยทสด

ขอ รายการประเมนหลงการพฒนา ระดบการประเมน

มากทสด



ดานปฏกรยาของผเขารวม

1 กจกรรมสอความหมายและกระตนความรวมมอ 2 วตถประสงคน าไปสการบรรลเปาหมายได

3 กจกรรมชวยใหบรรลจดมงหมายการพฒนาได 4 ตวชวดความส าเรจมความชดเจนและสามารถวดได

5 กจกรรมและตวชวดความส าเรจมความสอดคลองกน 6 ไดมสวนรวมในกจกรรมอยางสนกสนาน

7 กจกรรมและระยะเวลามความเหมาะสม 8 สอ วสด อปกรณและสถานทเออตอการพฒนา

9 บรรยากาศการอบรมเออตอการเรยนร ดานการเรยนรของผเขารวม

10 ความส าคญและจ าเปนของภาวะผน าการเรยนร 11 การเสรมสรางทศนคตทดในการเรยนรของโปรแกรม

12 การวเคราะหจดเดน/จดดอย/ความตองการของตนเอง

311


มากทสด



13 การก าหนดเปาหมายและวตถประสงคเพอพฒนา

14 การก าหนดกจกรรมพฒนา 15 การพฒนากจกรรมและแผนด าเนนงาน

16 การใชกระบวนการ PLC 17 การสะทอนผลการปฏบตงาน

18 การถอดบทเรยน และแลกเปลยนเรยนร ดานการสนบสนนและการเปลยนแปลงองคกร

19 การเรยนรรวมกนอยางสม าเสมอของครและผบรหาร 20 การชวยเหลอและอ านวยความสะดวกแกคร

เปนอยางด

21 การจดสรรทรพยากรทมอยเพอสงเสรมการเรยนร

22 การปรบวธการท างานใหสอดคลองกบสถานการณ 23 การจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยาง

ตอเนอง

24 การสงเสรมสนบสนนจากเขตพนทการศกษา 25 การสนบสนนชวยเหลอจากศกษานเทศก

26 การจดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยนใหเออตอ การเรยนร

27 การเสรมสรางชมชนการเรยนรทางวชาชพ (PLC) ดานการใชความรใหมหรอทกษะใหมของผเขารวม

28 ความกลาคดสรางสรรค 29 การเรยนรดวยการน าตนเอง 30 การเรยนรเปนทม

31 การบรณาการความหลากหลาย 32 การสรางสภาพแวดลอมดวยเทคโนโลยทเออตอการ

เรยนรในยคดจทล

33 การเปลยนแปลงทเหมาะสมกบบรบท

312


มากทสด



ดานความพงพอใจของผเขารวม

34 ความรวมมอระหวางผบรหาร คร และศกษานเทศก 35 การเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของผบรหาร

36 การเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของคร 37 การเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของผเรยน

38 บรรยากาศการท างานรวมกนของครกบผบรหาร 39 บรรยากาศการจดกจกรรมการเรยนรในหองเรยน

40 ความสขในการเรยนรของผเรยน ตอนท 3 ความคดเหนเพมเตมอนๆ เกยวกบภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ………............................................................................................................................. ..........................……….............................................................................................................................. .........................………......................................................................... ........................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ....... ….............................................................................................................................................................……….............................................................................................................................. .........................


313

แบบประเมนความพงพอใจของผเขารบการพฒนาตามโปรแกรมเสรมสราง ภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ค าชแจง แบบประเมนความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ฉบบน ใชเปนเครองมอส าหรบวดระดบความพงพอใจของผเขารบการพฒนาตามโปรแกรมพฒนาฯ ประกอบดวย 2 ตอน คอ ตอนท 1 ความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตอนท 2 ขอเสนอแนะเพมเตม ตอนท 1 ความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ทานมความพงพอใจตอการใชโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าการเรยนรของผบรหารโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา ในระดบใด กรณาเตมเครองหมาย √ ลงในชองระดบความพงพอใจในทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด 5 หมายถง มความพงพอใจตอการใชโปรแกรมมากทสด 4 หมายถง มความพงพอใจตอการใชโปรแกรมมาก 3 หมายถง มความพงพอใจตอการใชโปรแกรมปานกลาง 2 หมายถง มความพงพอใจตอการใชโปรแกรมนอย 1 หมายถง มความพงพอใจตอการใชโปรแกรมนอยทสด

ขอท

รายการประเมน ระดบความพงพอใจ 5 4 3 2 1

เนอหาและเอกสารทใชในการพฒนา 1 เนอหาสอดคลองกบความตองการพฒนา

2 เอกสารประกอบการพฒนา ครบถวนตามเนอหาและนาสนใจ 3 ระยะเวลาการพฒนามความเหมาะสมกบเนอหา

4 เนอหาสาระ และความรทไดสามารถน าไปประยกตใชไดจรง ในหนางาน

314

ขอท

รายการประเมน ระดบความพงพอใจ

5 4 3 2 1 กจกรรมการเรยนร

5 กระตนใหเกดการพฒนาภาวะผน าการเรยนร และสามารถบรรลตามวตถประสงคได

6 มการจดล าดบขนตอนการพฒนาทชดเจน

7 กจกรรมการเรยนรใน Module 1 8 กจกรรมการเรยนรใน Module 2

9 กจกรรมการเรยนรใน Module 3 วธการเสรมสรางภาวะผน า

10 กจกรรมการเรยนรดวยตนเอง (Self-Learning 11 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop)

12 การระดมสมอง (Brainstorming) 13 การแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing)

14 การสรปองคความร (Knowledge Formation) ผลทไดรบจากการใชโปรแกรม

15 ไดความร ประสบการณ ทกษะใหมๆ จากการด าเนนกจกรรมพฒนา 16 มภาวะผน าการเรยนรเพมมากขน

17 มความทนสมย สามารถน าไปใชไดจรง 18 ท าใหผบรหารโรงเรยนมธยมศกษามความเขมแขงมากยงขน

19 สงผลตอการปฏบตงานทมประสทธผล 20 ท าใหผบรหารโรงเรยนมธยมศกษามเครอขายการเรยนรการเปนผน า

รวมกน

ตอนท 2 ขอเสนอแนะเพมเตม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


315

ภาคผนวก ค หนงสอขอความอนเคราะห

322

ภาคผนวก ง ตวอยางภาพกจกรรมประกอบการด าเนนการวจย

323

ผทรงคณวฒ

ศาสตราจารย ดร.พฤทธ ศรบรรณพทกษ


ศาสตราจารย ดร.ธระ รญเจรญ


รองศาสตราจารย ดร.กนกอร สมปราชญ


ดร.สมชาย เทพแสง


ผชวยศาสตราจารย ดร.เฉลย ภมพนธ


ผชวยศาสตราจารย ดร.สรายทธ กนหลง

324


ดร.สมชาย เทพแสง


ดร.ศภธนกฤต ยอดสละ


รองศาสตราจารย ดร.พชรวทย จนทรศรสร

325

ผเชยวชาญ

ดร.ประยทธ ชสอน


ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยทธ ศรสทธ


ผชวยศาสตราจารย ดร.นชวนา เหลอง

องกร


รองศาสตราจารย ดร.บญชม ศรสะอาด


รองศาสตราจารย ดร.กชพร น านาผล

326

ศกษา Best Practice

327

Implement

ประวตผเ ขยน

ประวตผเขยน

ชอ นางอภศญารศม ประราศร วนเกด วนท 11 กมภาพนธ พ.ศ. 2504 สถานทเกด อ าเภอเมองรอยเอด จงหวดรอยเอด สถานทอยปจจบน บานเลขท 11 ถนนประชาธรรมรกษ ต าบลในเมอง อ าเภอเมองรอยเอด

จงหวดรอยเอด รหสไปรษณย 45000 ต าแหนงหนาทการงาน ศกษานเทศก วทยฐานะศกษานเทศกช านาญการพเศษ สถานทท างานปจจบน ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

เลขท 46 ถนนเทวาภบาล ต าบลในเมอง อ าเภอเมองรอยเอด จงหวดรอยเอด รหสไปรษณย 45000

ประวตการศกษา พ.ศ. 2520 มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนรอยเอดวทยาลย อ าเภอเมองรอยเอด จงหวดรอยเอด พ.ศ. 2525 ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) สาขาวชาจตวทยา มหาวทยาลยรามค าแหง พ.ศ. 2537 ปรญญาศกษาศาสตรบณฑต (ศษ.บ.) สาขาวชาการแนะแนวและการปรกษาเชงจตวทยา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2547 ปรญญาการศกษามหาบณฑต (กศ.ม.) สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม พ.ศ. 2561 ปรญญาการศกษาดษฎบณฑต (กศ.ด.) สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม

Developing a Program to Strengthen Learning Leadership of ...

Documents

Transcript of Developing a Program to Strengthen Learning Leadership of ...