De gigantibus fabularum graecarum disputatiowarburg.sas.ac.uk/pdf/bkf570b2778622.pdf ·...

DE GIGANTIBUS FABULAEUM

GRiECARUM

DISPUTATIO.

SCRIPSIT

JOHANNES VICTORINLS PINGEL.

HAUNI.E.

TYPIS I. COHENII.

_y

Digitized by tiie Internet Arciiive

in 2010 witii funding from

University of Toronto

littp://www.arcliive.org/details/degigantibusfabuOOping

DE GmAXTIBUS FABULAEUM

GR.ECARUM

DISPUTATIO,

QUAM Al) JURA DOCTORIS PHILOSOPHUE MORE

MAJORUM ASSEQUE\DA

SCRIPSIT

ET DIE IX MEN8IS MAJI HORA LOCOQUE SOLITO

FlBUlE DEFE.\DERE STLDEBIT

JOHANNES VICTORINLS PINGEL,PHILOLOGI.^ CAXDIDATUS.

HAUNI^.

TYPIS I. COHENII.

MDCCCLXIV.

Dissertationem. qiiBe inscribitur „De Gigantibus fabularuui

Grsecarum,** Facultas philosophica Universitatis Hauniensis dig-

nam censet, quse pro sumrao gradu philosophise rite assequendo

publico examini subjiciatur.

Hauniee d. IV. Apriiis MDCCCLXIV.

F. A. Mehren.h a. Decanus Facultatis philosophicse.

INDEX RERUM.

Pag.

PrsRfatto 1

I. Quae scriptores liberae Graecige de Gi^antibus tradant.

§ 1

.

De Gigantum nomine 4

§ 2. Narratio Apollodori 8

§ 3. Testimonia poetarum epicorum antiquiorum ... 10

§ 4 Testimonia poetarum Ij^ricorum 18

§ f«. Testimonia poetarum dramaticorum 22

§ 6. Testimonia scriptorum prosse orationis et poetarumAlexandrinorum 29

§ 7 Fabulse per hoc temporis spatium mutationes ... 36

11. Quae scriptores temporum Romanorum de Gigantibus

tradant.

§ 1. Testimonia poetarum Latinorum 50

§ 2. Testimonia poetarura Grsecorum .58§ 3. Testimonia scriptorum prosee orationis 62

111. De Gigantibus fabularum topicarum.

§ 1. Quee loca in Gigantum fabula commemorentur. DeGigantibus Argolicis Wieseleri, Atticis C. 0. Miilleri. 73

§ 2. De Gigantibus Arcadicis et de Lycaonis fabula 79

§ 3. De Phlegyis 84

IV. De Gigantum fabula universa et de significatione ejus.

§ 1. Fabulse historiabreviter repetita. Welckei-i et Wieseleri

opiniones non probabiles 89

§ 2. Utrum Gigantes hominibus an diis propiores sint 92

§ ;{• Quid Gigantum iabula significel . . 96

PRJIFATIO.

Quicunque de rebus ad mjthologiam Graecam perti-

nentibus scribendi consilium cepit, si quidem ei persuasum

est, quod plerique libenter coucesserint , illam studii anti-

luitatis partem etiamuunc prae caeteris dubiam et incertam

esse. et divinationes levissimas illic, ut vix alibi, et propoui

et tolerari, vanarura coujecturarum legiones augere verens

eam sibi legem imponere debet, ut, quantum possit, elaboret,

ut in illa quoque scientiae antiquitatis disciplina firmum

fundamentum, quo studia carere omnino non possunt, jacia-

tur. Fundamentum autem, quo omnis scientia historica

nititur, constat ex iis, quie tradita sunt. Prima igitur in

qualibet fabula tractanda qusstio est, quid traditum sit.

Deinde vero quum fabulse non constantes sint et stabiles,

sed, ut humana omnia, fluant et mutentur, opus est, testi-

mouiis. quorum prima a postremis plus quam decem sacu-

lorum intervallo ssepe distant, secundum ordinem temporum

dispositis, investigare,quas vicissitudiues et mutationes fabula

per longum temporis spatium subierit. Sequitur quaestio de

fabulae mutatse causis, dilficiUs sane et dubia; sed quia

de rebus ad tempora nobis nota pertinentibus etiamnunc

agitur, et quia fabularum vicissitudines et casus inter se

saepe illustrant, multa tamen etiam hic aut vera aut ad-

1

modum verisimilia, quce fabularum naturse et rationibus

lucera aiferant, inveniri possunt. Mutationibus fabularum

consideratis et causis earum, quantum fieri possit, explicatis

ultiraa et difficilliraa qusestio oritur de sensu et signiiicatio-

nibus fabularum. Ad quara, quo quisque diligentius muta-

tiones illas intra spatium temporis nobis notura factas ani-

raadverterit, eo cautius et circumspectius accedet. Facile

enim perspicitur, fabulas ne per illud quidem spatium pluri-

moruni sseculorum, quod ante Homerura fuit, non mutatas

mansisse. Quam difficile est igitur primas et genuinas for-

mas earum assequi ! Ad quas tamen ascendat necesse est,

qui sensum et significationes eruere velit. Alia quoque

consideratio maximam cautionem suadere videtur. Nam licet

dii Graci initio imagines et adumbrationes rerum natura-

lium fuerint, sine dubio tamen jam perantiquis temporibus

animantes vivi et veri, iraraortales illi quidem et beati, sed

natura prorsus humana, crediti sunt; e notione autem deo-

rum huraanorum velut e fecundo semine ingens numeru<?

fabularum de vita et moribus, de amore et odio, de posses-

sionibus et certaminibus deorum, quse sensu recondito et

symbolico prorsus carerent, ortus sit necesse est. Quibus

rebus permoti in dissertatione nostra de Gigantibus hoc po-

tissimura spectaviraus, ut fabula ipsa et historia ejus quam

accuratissime cognosceretur. In loco dubio de siguificatione

ejus hoc tenuimus, fieri posse, ut Gigantum belhim rerum

naturse violentas vicissitudines significet, verum ex altera

parte non minus verisimile esse, totam illam fabulam libero

fingendi et creandi studio quura omnibus populis tum prse-

cipue Graecis innato deberi.

Gigantum fabula celeberrima, ne nostri quideni tera-

poris horainibus non plane indoctis ignota, a nullo scriptore

qui de universa mythologia Grseca egerit, prorsus negligi

potuit. Diligeutius tamen et copiosius de Gigantibus solus

Wieselerus egit in Erschii et Gruberi Encyclopaedia disci-

liliuarum et artium. * ) De qua dissertatione pauca nobis

dicenda erunt. -) Wieselerus omnia fere, quse apud scrii>

tores et iu monumentis artis de Gigantibus inveniuntur, ad-

mirabili doctriua et egregia cura collegit. Itaque etsi mul-

tos scriptores antiquos hoc consilio perlegeram, ut, quicquid

ad Gigautum fabulam pertineret, excerperem, tameu, quum

Wieseleri dissertationem cognovissem, vidi, perpauca esse,

i[Uie mihi ab illo viro doctissimo non prterepta essent, et

permulta ex angulis remotissimis litterarum Gr?ecarum et

Romanarum cognovi, quse mihi prorsus ignota erant, et qute

vix ipse invenire potuissem. Nihilo minus ab incepto opere

non desistendum esse duxi. Mox enim perspexi, virum in

rebus minoribus admirabilem neqne locupletissima subsidia,

quse paraverat, ordine historico, qui solus probari potest,

disposuisse, neque de fabulae motu et incremento recte judi-

casse neque conjunctionem ejus cum aliis fabulis satis in-

tellexisse neque de sensu ejus cum prudentia statuisse. Qua

de causa dissertationem,quam doctorum examini nunc sub-

jicio, non prorsus inutilem fore putavi.

') Sect. I. Vol. 67 (1858), p. 141—184. — ^) Ryckii Oratio

de Gigantibus (Lugd. Bat. 1681) hoc quserit, num antiquis-

simis temporibus in variis terris Gigantes fuerint. Zwergii

Dissertatio de Gigantibus (Kilon. 1715) Sacraj Scripturse

Gigantes tractat. K. Schwenckii Dissertatio de Gigantibus

(in Philologo Vol. XVII p. 673—682; tanta levitate scripta

est. ut rationem ejus habendam esse non putaverim.

Hauniae die vicesimo primo meusis Novembris 1863.

QUJE SCRIPTORES LIBER^ GR^ECIiE

DE GIGANTIBUS TRADANT.

A.ntequam ad ipsam fabulam, quam tractaturi sumus,

accedimus, de nomine Gigantum dicendum erit. Nam quam-

quam permulti viri docti nominibus mythicis abutentes

explicationes etymologicas partim incertissimas, partim mani-

festo falsas quasi egregia fundamenta ad disceptatioues my-

thologicas stabiliendas adhibuerunt. quam levitatem nuper

G. Curtiusi) optimo jure reprehendit, nonnunquam tamen

nomina mythica recte explicata et sic non spernendum

testimonium de fabulae alicujus forma prima et sensu inven-

tum esse, negari non potest. Videamus igitur, quse ab ipsis

antiquis et a recentioribus ad Gigantum nomen explicandum

tentata sint. Aliis compositum, aliis simplex derivatum videtur.

IUam sententiam secutus est Eustathius, qui ad Odyss. p.

1490. 19 scribit: nyaq napa zo Ytyvsaf^at xal ryjv y^v, et,

ut videtur, etiam auctor carminis Orphici, cujus in Etymo-

logico Magno -) hi versus afferuntur

:

Ou^ xakiouai rtyavzaz inwvuixov iv ixaxdpsaatv,

Ouvsxa Frj^ iyivovro xal aT/xazo? Obpavioto.

Quam etymologiam falsissimam esse, nerainem fugiet; nam

') Grundziige d. griechischen Etymologie I. p. 93 sqq.

') s. V. rtja^.

yi- est syllaba prsefixa praesentis neque in compositis locum

radicis tenere potest. Improbanda est etiam Lobeckii sen-

teutia 1), rcjfag a ytc, quod secundum Hesychium terram

significat , corapositum esse. Nam ut de verbo illo nus-

quam alibi neque usurpato neque commemorato taceamus,

composita verbi ytyvoiiat satis multa sunt, sed nullum in

-yaq exieus. Mbilo minus Prellei-us-) sententiam Lobeckii

sequitur, addens Ftyaq a yt^ derivatum esse, ut yiyttoq a

yia. Mirum est, virum doctuni composita et deri\ata non

melius distinguere.

Multo sine dubio rectius fecerunt, qui, prseeunte auc-

tore Etymologici Magni, Uyaq formam reduplicatam a radice

FA derivatam putaverunt. Constat euim reduplicationem in

lingua Grieca latissime patere, neque solum tempora qusedam,

sed etiam nova verba, ut naTZTatvuj, datddXXoj, /latiJidaj, j3tj3d^(o,

didufiog hac ratione formata esse. Sed oritur hic difficultas

;

nam tres occurrunt radices, forma pares, significatione di-

versae, ad quas nomen Frya? referri posse videtur et re

vera a mythologis relatum est. Primam, quse s^pius FEN

sonat ^) et in formis quibusdam verbi yryvoixat invenitur,

praetulit G. Herraannus'*), qui Ftyavza^ Genitales vertit utpote

gentis huraanse procreatores et oranis fecunditatis auctores.

Quse sententia cura fabulis non congruit; nam homines e

sanguine csesorum Gigantum nati, non a Gigautibus procreati

esse narrantur. Schwenckius eandem derivationem sequens

Gigantum nomine significari putat, eos priraigenios fuisse.

Sed verbum in -«cexiens passivae significationis esse. parum

probabile est, et quomodo eos primos natos esse significari

') Paralip. p. 83. — ^) Griechische Mythol. I. p. 57 edit.

alt. — ') Curtii;s Grundziige d. gr. Etym. I p. 144. — *) Opusc.

II. p. 177 sqq.

6

potest voce non composita, a verbo nascendi derivata? Alii

statuerunt, nya'; derivatum esse a yrj, yaia et idem signifi-

care atque yr^yzvfj^. Quam sententiam sequens Welckerus^)

magnopere errat suspicans, syllabam -yag esse adjectivum

ydioi; propter reduplicationem contractum; neque enim verba

aperte derivata reduplicationem patiuntur, ut primitiva,

neque ydio^ illo modo contrabi potuit. Deinde voces Grsecas

reduplicando formatas perscrutanti apparebit, satis magnum

numerum verborum sic a verbis derivata esse, ut otddaxu),

jScjSd^co, r.irJaxuj, kdatoixaL, Tiarzaivu), oapodnno, jiapiiatpoi,

TiaiKpdu), p.oppx)pui, rMKfuaau), rMpcpopu), multo pauciora no-

mina a verbis, ut xzxpotpaXoq, zdzavog, TdvzaXo^, zStjvtj,

Ydyypacva, Mcjxa';, nominum vero a nominibus rcduplicatione

derivatorura numerum valde exiguum esse , neque ullum

continere, quod cum nyaq apte comparari possit. Voces,

quse huc pertinere nobis videntur, sunt dxwxij, auzaozoq,

dc8up.o?, KixaXoq, 2iao(pog, 8dv8p£ov, acaopjSpov et, quse sola

grammaticorum auctoritate nituntur, dyayopzr^?, dyaoy^,

zdzpop.0?. De plerisque horum verborum egit Hainebachius

in perutili dissertatione de Gracse liuguse reduplicatioue

anno MDCCCXLVII Gissse edita. De odvSpsov inspiciendus est

G. Curtii liber supra citatus'^), ubi demonstratur, hoc verbum

formatum esse ab ea radico, qua? et in opdg et 86po et in

uostro Troe apparet; Gra^cum enim o nostro t respondet.

KdxaXoq, uomen Megarense apud Thucydidem IV. 119,

8c8op.o?, ataoji^pov nos addidimus. Priora illa, a xaXo^ et

800 derivata, certa videntur; aiaoiijipov vel acaofxftpiov a

&-6p./3pa, quod apud Dorienses aopi/dpa sonaret, derivatum

esse suspicamur. Neque enim magnum discrimen inter illas

') Griechische Gotterlehre I. p. 787. — ') I. p. 204.

•7

herbas fuisse videtur. Sisyphi callidissimi nomen a (tu^o^,

ibrma ^olica adjectivi ao(p6<;, derivatum esse, post Haine-

bachium etiam Prellerus') judicat. Sed apparet, senten-

tiam eorum, qui originem nominis riyaq a ^^ repetunt, verbis

jam commemoratis nullo modo adjuvari. Nam derivata iis,

uude derivata sunt, signiticatione tam similia sunt, ut redu-

plicatio plerumque quidera intendendi vim habere , sed

nonnunquara sonum tantura, non sensura verborura mutare

videatur. Igitur Tijaq a yr^ derivare et synonyrauni verbi

yriyevriq putare analogia vetat. Restat tertiura FA, uude

yaiui, yrjMd), ydvu/xat, ydvo^, yaupo^ orta sunf^); quorum

yrjMco et ydvojxai gaudium, yaiuj gaudium cum superbia

mixtum, yaopo; cura derivatis yaopidco et yaoptoo) superbiara,

ydvoc; cum derivatis yavdw et yavoco modo fulgorem, raodo gau-

dium signilicant. Hinc originem verbi Viyaq repetendara esse,

Hainebachius ^) et post Hainebacbium Wieselerus*), qui eum

fortasse non norat, certe non norainavit, intellexerunt. Duse

res hanc derivationem magnopere comraendant, analogia

verborura [iciM; et Mip.a<;, prorsus simili raodo a stirpibus

verbalibus BA {jiaivuj) et MA {paijidio, fiacpdxTrj^) deriva-

torum et significatio radicis illius aptissiraa. Nara sive Gigau-

tes fulgeutes vertiraus, Hesiodum^), qui eos tsij^zctc XaixTzojiivouq

appellat, testem locupletissiraum adhibere licet, sive super-

biam nomiue eorum expressam esse cum Hainebachio et

Wieselero statuimus, hoc cum natura eorura feroci optirae

congruit. Illorum verborum, quas simili ratione derivata esse

diximus, praecipue Mipa<;, nomen Gigantis et Centauri, raultum

valere debet. — In Etymologico Magno*") legitur: Tiapa to

') Griechische Mythologie II. p. 52. — ^) Curtius Etym.

I. p. 142. — ^) De reduplicatione p. 20. — *) Giganten p.

184. - ^) Theog. 184. — ^) g. v. fiya;.

8

yw rb ^wpu) jivzrat yd? xac xaz divadmXaaiaa}iov ytya^;.

Quod verbum yu) quia suspectuin est (nam fortasse a gram-

maticis fictum est ad quaedam verba Grseca explicanda), et

quia significatio, quse affertur, apta non est, derivatio illa

spernenda est.

% 2.

Quia injuria temporum factum est, ut omnia, quae de

Gigantibus ante Apollodorum copiosius scripta erant, perie-

rint, eam rationem in hoc capite sequemur, ut ab Apollo-

dori narratione initium faciamus, deinde antiquiorum testi-

monia breviora secundum ordinem temporum disponamus,

denique hsec et inter se et cum iis, quse ille tradidit, compare-

mus. — Expositis breviter deorum historia et stemmate a Cselo

usque ad Proserpinam, in hunc modum pergit ApoUodorus *):

Pfj ok ntpi Tcrdvujv dyavaxrouaa jtvvd riyavra^ iq Oupavou,

jjLeyE&et fikv awjxdziov dvunepjS^zouc, ouvdpac ok dxazayio-

vtarou?, o? ôêpot pkv -aT? o^'zac xa7z.(facvov-o, xaBstpavot

/SaBsTav xoprjv ix xefaArjg xa\ yevzcujv. elôv ok rac iSdastg

(poXidac dpaxov-Lov. iyivov~o ok, ojc piv ztva? /Jyouatv, iv

0Xiypat^, w<; ok dXXot. iv UaXXrivr^. r^xovztôv ok £rc oupavbv

Tii-pa^ xac dpug rjppiva^. ociêpz ok tmvtwv Ilopûpcwv

xai 'AXxuoveu^, og drj xat d^dvaro^ rjV, iv fjTiap iytvvijBrj yjj

pa^dp.£Vo?. ou-og dk xat zdg '^ HXiou ^daq i^ ''EpuBzia^ rjXaas.

ToT^ 8k Bsot? Xdytov rjV, unb Beibv pkv prjSiva twv FtydvTwv

dnoXia&at ouvaaât. auppayôuvTo^ ok Bvrjzou tivo^ rsXeuTrjastv.

ataSopivrj Sk Frj touto i^rjTet (pdpjxaxov. Iva jxrjO unb BvrjTou

SuvrjSwaiv dnoXiadâc. Zeu? Sk dnetnwv (paivetv ^HoT re xal

SeXrjvjj xac"^ HXiw rb pkv (fdppaxov aurbc erape fSd.aa<;,

') I. 6. 1. 1. — I. 6. 3. 1.

9

'^HpaxXia 8h aufifiaôv 8i 'A&Tjva? imxaXsaaro. xdxeTvoi^ npui-

Tov jiBV iro^susv 'AXxoovia' b 8k im t^?- yr^g jiaX}.ov dve^dX-

TiSTo. ''Ad^Tjvdg 8k u7:o&£p.ivr^g, i$a} r^c FlaXXrjvrji; itXxoasv

aoTov. xdxeivog jikv oorujg iTsXeuTa, Uop^pupiujv ok ' IlpaxXel

xaTa p-d^rjv i^wpprjas xa) '^'Ilpa. Zebg 8k auro) m&ov "Hpa^

ivij3aXsv, rjTc; xal xarappr^yvuvTO^ auTou Toug TzinXoug xal

jScdCea&ac BiXovTog /SorjBou? imxaXicro' xac Aihq xspauvojaavTO<;

auTuv ' IlpaxXr^^ Toêuaaq dTrixTScvs. twv 8k XocTtwv 'AnoXXwv

}xkv ''EfcdXTOu Tov dpcaTspov iTugsuaev uY^BaXpov, 'UpaxXrjg 8k

Tov 8£$cdv' EupuTov 8i &upa(p Acovuao? ixrecvs, KXutcov oi,

(paocv, ' Exdrr^, pdXXov 8k "IIâcaToq jSaXcov puopocg' 'Ad^r^vd

8k 'EyxsXd8aj (peuyovTc Scx£Xcav inippcipe TrjV vrâov, TldXXMV-

Tog 8k TTjv 8opdv ixTspouaa Taurr^ xard ttjv pd^rjv to Idcov

iniaxene aioiia. rioXujSutTrjg 8k 8cd r^? BaXdaarj? ^cw^Seh unb

rou noa£i8ujvog rjXBV eh Kuj. IIoaec8u>v 8k r^g vâou pipogdnop-

prjâq inippal'ev auTU), to Xeyopevov Ncaupov. ' Epjirjt; 8k ttjv

"Ac8o^ xuvirjv eûjv xard Tr^v /J-d^rjv InnoXuTov dnixrecvev,

^ÂpTepc; ok FpaTcwva, MoTpac 8k "Aypcov xac Oowva yaXxioc;

pondXocq imy6p£vac. tou; 8k dXXoug X£pauvo7<; Z£ug jSaXwv

8ci<p&£cp£, ndvTag 8k ' IlpaxXr^g dnoXXupivou? iroêuaev. wq 8k

ixpdrrjaav ol dêol Toiv FcydvTwv, Frj pdXXMV yoXw&ecaa pcy-

vurac TapTdpci) xac yevva Tucpwva. x. t. s. In rebus Her-

culis Apollodorus Gigantum bellum,

quia jam in historia

deorum narratum est, paucis verbis absolvens scribit, post

Trojam captam et Con insulam devastatam Herculem a

Minerva arcessitum in Phlegram venisse et cum diis Gigantas

debellasse ^). Quos auctores Apollodorus in hac fabula po-

tissimum secutus sit, non dicit; sed constat, eum antiquos

et bonos, Hesiodum, Acusilaum, ante omnes Pherecydera

') II. 7. 1. 2.

10

prsetulisse, interdum tamen etiam e scriptis receutiorura , Ascle-

piadse, Demarati, Apollonii Rhodii, qusedam hausisse.

In verbis Apollodori, qua^ attulimus, Dian;» adversarii

nomen suspectum est; nam Vpa-tiDV Gra^cum non sonat.

Itaque viri docti varia tentaverunt, Alyaiiuva, ' Potriojva,

'EXariajva vel 'Epaziujva, Kpaznuva * ). Pro Eupurov ok ôpaii)

Bentleius propter Hor. Od. II. 19. 23 'PoTzov dk ûpaS)

legere maluit. In verbis yâXx.ioiq porMkoi^ payopzvai hsec

participii forma pro payopivoo? conjecturse Heynii debetur.

Quam etsi Heynius ipse recipere ausus non est et I. Bekkerus

neglexit, certissimam putamus; nam duo codices imyopivaq

habent , et commemoratis armis caeterorum deorum,

qui

pugnse participes fuerunt, fere omnium, de Parcarum pug-

nandi ratione tacere non potuit Apollodorus.

% 3.

Gigantes in Iliade nusquam, in Odyssea ter commemo-

rantur. In libro septirao-) hujus carrainis Minerva Ulixi

originem regum Phseacum exponens dicit:

NauaiBoov ixkv npioTa Iloaeiodcuv ivoaiyûjv

ysivaro xac UspijSoca, yuvacxwv sloo? dpiarYj,

bTzXozdvT^ &oydz7jp /leya^zopoi; Edpu/xioovzo<^,

o? TioB^ uTzspBupocac Pcjdvzsaacv liaaiKsusv.

dXX o fisv ujXsas Xahv dzda&aXov, ujXszo d'auz6i^,

zjj 8k Iloastddujv sixiyrj xal sysivazo naida

NauaiBoov psydBupov, o? iv Oairj^tv dvaaasv.

Ex quibus versibus apparet, Horaerum Gigantes popuhim

hominum superborura et violentorum Ulixis tempore jam-

pridem exstinctum credidisse. De sedibus eorura nihil dicit;

') cfr. Heynii notam et Wieseler. Gigant. p. 142.

56 sqq.

11

fortasse eas ad Hyperiam, pristinam terram Phseacum^),

retulit. Apparet prseterea, Gigantum fabulam Homeri aequalibus

satis notam fuisse; alioquin interitum eorum et causam ejus

narrasset. In eodem libro Odyssese-) Alcinous, postquam

deos Phaeacum sacrificia manifestos adire narravit, sic pergit

:

el §" dpa Tcg xac jioljvo^ cujv $u/x/3}.rjTac odcTrj^,

ou Tc xaTaxpijTtTouacv, snzc acpcacv iyyu&sv £cp.sv,

u/anep KoxXiuTii^ tz xa\ dypca <puXa rcydvTcov.

Igitur Gigantes Horaerici, ut Pliseaces^) dy^cBsoc sunt.

Quod verbum, etsi in hymno Homerico in Venerem'*) aliter

usurpatum est {dy^c&soc ok pdXcGTa xaTa^vrjTwv dvd^pioTTcjv

acac d<p bjiSTiprjg Yzvzr^g ecoo^ ts (pur^v rs), Nitschius^) recte

sine dubio de cognatione illorum populorum cum diis inter-

pretatus est ; nam et Plato ^) BeoJv iyyu^, Zrjvo^ iyju^ hoc

modo dixit et Homerus ipse ') ayeoov de propinquitate ge-

neris usurpavit. Quod vero Schffimannus ^) suspicatur, ori-

ginem, quae ab Hesiodo Gigantibus tribuitur, etiam Homero

notam fuisse, propter discrepantiam theogonise Homericse

ab Hesiodea valde dubium est. In libro decimo Odysseae^)

Laestrygones sic cum Gigantibus comparantur:

o'c o dcovTeq

(pocTOJV Jipd^cpoc AacGTpujove^ dXXoBev dkko^,

pupcoc, oux dvopeaacv iocxoTe^, dXXa rcyaacv.

Qua comparatione discimus, Gigantes ingenti statura fuisse. Nam

regina Lsestrygonum montis cacumini confertur, et Lsestrygones

dvopayMac yep]mdcocac naves Ulixis confregisse narrantur.

In altero prooemio theogonise Hesiodese i") Musse iu

) Od. VI. 4. — 2) V. 204 sqq. - ^) ib. V. 35, XIX.

279. - ") V. 200 — 5) ad. Od. V 35. - "•) Rep. III. 388 B,

391 E. - ') Od. X. 441. - «) Opusc. II. p. 41. - ') v.

118 sqq. — '") V. 44 sqq.

12

ccetu deorum primum deos inde a Cselo et Tellure, deinde

Jovem,

aurtg o d>Bpwmov zz jivo^ xfja-zpa)V zz rtjdvzcov

canere dicuntur. Auctorem hujus proa?mii Gigantes generis

humani procreatores credidisse, non est,cur cum G.Hermannoi)

et aliis statuamus. Nam etiam ea de causa, quod terram

habitaverunt, Gigantes cum hominibus conjuncti caelestibus

numinibus contrarii poui possunt. Majoris momenti est

locus ille Theogonise -), ubi narrato facinore a Saturno in

Caehim perpetrato poeta sic pergit:

oaaai ydp pa^dp.tyjz'; dTiiaaub^zv aiparuzaaat,

Tidaa? diâro Fata' TizptTtXojiivuiV o evtauzCov

yetvar 'Eptvvug re xparepdg fj.eydXoug re Ftyavra?,

reuêat XapTiopevoog, ooXr^ ^TX^^^ êpalv eôvra^,

Nup(pa<; B^ dg MeXta^; xaXiova eTi dnetpova Fatav.

Prellerus ^) putat, dsemones ultores, deos ferse violentiae, faci-

noris sanguinarii consulto hic conjunctos esse. Sed neque

Melise usquam dese caedis sunt, et in versibus sequentibus

Veneris ortus ab eodem Saturni scelere repetitur. Itaque

cum Schoemanno^) arbitramur, fabulas physicas ethicae illi

de poena una cum scelere orta adjunctas esse ab auctore

Theogoniffi. De integritate loci citati suspicionem movit

MUtzellius^) propter locum Gregorii Nazianzeni**), ubi, quae

Hesiodus in Theogonia de bellis et proeliis, de Titanibus, de

Gigantibus, de Cotto, Briareo, Gyge, Encelado, diis serpen-

tipedibus, de insulis iis injectis narraverit, quasi absurda

deridentur. Verum Schoemannus,

qui in dissertatione de

') Opusc. II. p. 177. — =) V. 183 sqq. — ') Griechische

Mythologie I. p. 43. — *) Opnsc. II. p. 125 sqq. — ') Deemendatione Theogoniae Hestodi p. 418. — ^) or. [II. adv.

Julian. p. 103 D. ed. Bill.

13

falsis indiciis lacunarum Theogonise cseteras suspiciones Miit-

zellii egregie refutavit, etiam de nostro loco verissime statuit^).

Gregorio nihil prteter coufusam quandam memoriam rerum

a poetis passim narratarum obversatam esse;quarum quum

singulos auctores nominare uihil attineret, vetustissimum et

maxime nobilem pro omnibus positum esse. Argumento

Miitzellii levissimo levius est, quodWieselerus excogitavit'^),

propterea quod Johaunes Tzetzes in Theogonia versibus po-

liticis scripta, quam I. Bekkerus edidit, uomina Gigantum

quatuor et trigiuta aftert^), verba Hesiodi lacunosa esse.

Nam quamquam Tzetzes in Theogonia sua Hesiodum prse-

cipue secutus est, ueminem, qui illud carmeu perlegerit,

fugiet, non pauca aliunde sumpta Hesiodeis inserta esse;

quin Tzetzes ipse tribus versibus ante, ubi de Telchinibus

narrat, Bacchylidem citat. — Titanum cum diis bellum

TzetzesHesiodimodo narrat^^idecemannos dubioeventu pugna-

tum esse; tum Jovem, hortante Tellure , Centimanos sibi

adjunxisse. Deinde pergit:

xat ai)vafjd$ag rMkzjj.ov jxzza ixzydXou xporoo

zpoTTouzai xo} zob^ Viyo.v~a';, zpor.o~j~at xat Tt-dva^.

Propter hos versus, quibus Gigautes Titanibus socii adjungi

videntur, Wieselei-us^) narrationem Hesiodi de Titauum bello

ita intelligendam esse censet, ut Titanes et Gigantes con-

juncti, illi duces, hi milites, fuerint. Etiam hsec opinio re-

fellitur iis, quse de fontibus Tzetzae diximus; neque Wiese-

lerus eam probabiliorem reddidit iis, quse de versu Hesiodi

676: Tt-r^ve:; o izspujBsv ixapzovavzo (pdlayya^ disputavit,

verbum (pdXayyo.; totum exercitum significare, neque de

solis Titanibus dici potuisse. Nam etsi concedendum est,

') Opusc. II. p. 401. — 2) Gigant. p. 168. — ') v. 87

sqq. — *) V. 2^1 sqq. — ^) Gigant. p. 168.

14

illam vocem durius et contra consuetudinem caeterorum

scriptorum usurpatam esse. in poemate neque eleganti neque

concinno hoc magnopere offendere non debet.

In carminibus Hesiodeis nunc deperditis Gigantum

mentionem factam fuisse, Lobeckius *) et Wieselerus '^) e verbis

Scholiastse^) ad locum Gregorii supra commemoratum

coUegerunt. Scholiastes scribit: Ohzo^ (Hesiodus) ix za>v

Mouamv i/xmsua^rjvac ^dysrar zpta oi rouzou Tioirjjiara

TtpdrTezat, Seoyovca, "Epya, "^

Hjxipat. 'Ev r^ otiv dsoyovca

xaTapt^lieizat ra? tujv &su)V yeviaeti; ev dpx^ Mjxzvo;

Êpzôt; xac Xdog' oOav Oupavbv xac rr^v odêv Kpovov,

Aca, floascdwva, "AcorjV xac aacpa; O^sajv o&ev Kottov,

Bptapiujva, tou^ ixaToyx^tpa;' oB^sv tTjV rcyavTopaycav

xac To. ix Twv acpaTOJV auTcov loôla Br^pca, t^v ' Yopav,

rjV ' Hpax^; Ttspl TTjv Aipvav dr.ixTtcvzv , -nyv Xcp.acpav,

rjV dvzcXz BsXXspoôvTTj;, Trjv FopyovrjV, ^v 6 Ilepcrebg ixapa-

Toprjat, xac pupca ip~acypcov xa\ yiAujToi; dzca, xdc tov Tpc-

xipêpov xuva, ov ' HpaxJ.rjC Trapl r«c 7:uXa; aTiixTecvs tou

"Acdou xaTe^fûjv auvapTrdaac tuj HecpcBouj ttjV Uepaecpovrjv.

Apparet, Scholiasten, a Gregorio in errorem inductum , Ti-

tanes et Gigantes confudisse et oblitum esse , monstra illa

apud Hesiodum Phorcynis et Cetus, Typhoei et Echidnae

progeniem esse; csetera, quse narrat, si errorem de Cerbero

interfecto excipias, cum Theogonia Hesiodi fere congruere.

Itaque Lobeckius, vir egregius, de carminibus olim Theo-

gonise subjunctis nou recte cogitat. Huc accedit, quod

Scholiastes ea tautum carmina, iiuse nos quoque habemus,

') Aglaoph. p. 567 [li]. — ^) Gigant. p. 141. — ^) quem

Gaisfordius in Catalogo manuscriptorum ,qui a Clarkio com-

parati in Bibliotheca Bodlejana adservantur [Oxonii 1812 4"]

edidit. v. p. 46.

15

suo tempore in manibus fuisse affirmat. Alterum Scholia-

sten Gregorii^), qui in nonnullis ab illo dissentit (Titanes et

Gigantes distinguit , Gigantes serpentipedes in Theogonia

Hesiodi commemorari conteudit), pleraque illius modo, sed

copiosius exponit, eodem modo ant invitum in errorem in-

ductum esse aut eo, quod sanctum patrem ecclesise negligen-

tise et erroris accusare non ausus est, mentiri coactum esse,

certissimum nobis videtur. — Restat locus ex Scholiis in

Iliadem Leydensibus ineditis a Valckenario in Opusculis ^)

allatus, unde Wieselerus et alii, Gigantum bellum ab Hesiodo

narratum esse, collegerunt. Scribit Scholiastes ^) : ^lazopta.

01 TTsp} Kpovov Oupavou TTacos? dpâcot Ttzaveg to7?

dfi^l zbv Ata vscuTSpot? {^soT(^ tzoXsjxov rjpavro , xa} zooro

npdzTScv 8c S7ztj3o'.)Ar^c syvur/.aai, xat or^Xooat toTjto J« y.a}

d^tooatv auToci? auyxpoTrâat tu) to~j tioXsjiou xatpo) xa} Tt-

fxrjaat ttjv ETuya xal to Tr^g ^Tuyb^ udcup opxov ^suiv notrâat.

rj caTopca Tiapd ^flacodoj xa} Osoyovoj. Quse verba non modo

meudosa, ut Valckenarius dicit, sed etiam lacunosa esse,

facile iutelligitur. Xam qui sunt illi, qui Titanum insidias

Jovi produnf? Verisimile est, mentionem Stygis liberorum

excidisse, alia depravata esse, veram formam narrationis eam

esse, quam Hesiodus Theog. .383 sqq. habet. Itaque Mlit-

zellius Tiapd ' Hacoooj sv Ssoyovta recte correxisse videtur.

Sed utcunque se res habet, id quidem certum est, de Gi-

gantum bello iUum locum non esse. Nihilo minus hic error

late serpsit"*).

') qnem jMontaciitius cum duabus Gregorii in Juliannm in-

vectivis Etonse 1610 edidit. v. p. 153. — -') II. p. 127. —=>) ad II. XIX. 127. - ") C. Miiller Fragm. Hist. Grtec. II. p.

12, Schcemann. Opusc. II. p. 140 annot. 23. Preller. Gr. Mytli.

I. p. 57 annot. 3.

16

Nescimus igitur, uuni Hesiodus plura quam illos jjaucos

versus, quos e Theogonia attulimus, de Gigantibus scripserit.

De cseteris poetis epicis antiquioribus fere in eadera igno-

rantia versamur. Etsi admodum verisimile est, qui psene

totam mythologiam complexi sunt, etiam illara fabulam nar-

rasse, testimouia tamen, de quibus dubitari non possit, de-

sunt. Nam verba Herennii Philonis ') de Hesiodi et Cycli-

corum Theogoniis, Gigantoraachiis, Titanomachiis tam uni-

verse de omni historia deorum ab antiquioribus scriptoribus

tradita dicta sunt, ut in illa qusestione nullius moraenti sint,

et Scholiasten Apollonii Rhodii-), ubi scribit: dk rrjv

rtyavzoâîav TMriCsa^ (friGtv, ozt o Kpovog jj.zza}xop<pa)Ht]<; cr?

OTOTJV <7i)V£yivsro ^tXupa zfj îlxsavou xal ota touto yiyovev

6 Xscpojv tT.rMx£v-aopo;, frequenti Scholiastarura errore Gi-

gantes et Titanes confudisse, viri docti, quos enuraerat Wie-

selerus^), suspicati sunt. Quam suspicionera comraendat,

quod carmen antiquius illius tituli nusquam alibi, Titano-

machia autem incerti auctoris ssepius commemoratur**), et

quod scimus, in hac Chironis mentionera factam esse^); neque

magnopere obest, quod in iisdem Scholiis, in quibus Gigan-

tomachia tamquam carraen iucerti auctoris citatur, postea

Titanomachia Eumelo tribuitur^). Neque enim Scholia e

comraentariis unius viri coUecta sunt. — Multo iucertior

') ap. Euseb. Prsep. evang. I. 10 p. 39 Viger, cfr. Welcker.

D. ep. Cycl. I. 95. — ^) ad. I. 554. — ^) Gigant. p. 141

annot. 1. — ^) o zrjv Tt-avojxa^cav ypd^'a<; Schol. II. XXIII.

285, Clem. Al. Strom. I. 15. 7.3, Cram. Anecd. Oxon. I. p. 75.

6 T^v Tt-avofxa^tav TMcrjaag, eiz Eupr^Xo; icrrtv 6 KoptvB^tot; ^'ApxzTvo; yj oartg oijToze -âipzt dvopaZopevoi; Athen. VII. p.

277 D. — '') Clem Al. l. c. — «) ad. I. 1165.

17

est suspicio I. H. Vossii *), versum, quem sine poetse uomine

affert Scholiastes Pindari Nem. III. 38

:

^ZTjXac z Alyatiovo^ aXh^ jxzdiovz: riyavzoq

ad Titauomachiam illara referendum esse. Neque enim quem-

quam ante Callimachum-) ^gi3eonem Gigautem appellasse,

constat.

lu hymnis, ([ui Homerici feruutur, Gigantes non com-

memorari, non est, cur miremur; nam plerique brevissimi

sunt, et pauci, qui longiores sunt, deos in bello Gigantum

aut uuUam aut non magnam laudem adeptos celebrant. In

Batrachomyomachia autem et initio^) poeta se narraturum

esse dicit:

Tiui^ IjJjzq ev j3a-pdôiazv d.piazt''jaa.vzzq elirjaav,

Yr^yeviujv dvdpwv jUjj.ouiizvoc zpya rcydvTujv,

et murium et ranarum copias cum Centauris et Gigantibus

comparat *):

oco<^ Kzvzaupujv azpazo^ zp^zrac rj3k rcydvzwv

et Junonem ranarum victarum misericordia permotam Jovem

sic alloquentem iuducit^):

dXX dys rAvzz^ cw/xev dprjydvc<r ^^ zo ahv or.Xov

xcvscadûj jiiya Tczavoxzovov d/Spcpospyov,

oj nozs xac Karavrja xazixzavsg o^pcpov dvdpa

xac jiiYav ÊyxiXaoov xac dypca (poKa rcydvzajv.

Si Batrachomyomachia Pigreti, Artemisise majoris fratri, a

Plutarcho jure tribuitur, aut hic aut in locis Pindari, de

quibus mox dicendum est, vetustissimum testimonium de

Gigantum cum diis pugna servatum est.

') V. Welcker. D. ep. Cycl. II p. 413. — '') Hymn. in

Del. 142. — •') V. 6—7. - *) v. 171. — ^) v. 280 "sqq.

2

18

.§ 4.

In cladibus tristissimis litlerarum Graecarum uumeran-

dum est, quod omnis fere poesis lyrica antiquior periit.

Etiam ad nostram fabulam penitus cognoscendam maxirao

sine dubio usui essent, ut exempla pauca norainemus, hymnus

Alcmanis in Jovem Lycaiura, Alcsei in Minervam, Pindari

in Jovem, Phrynichi in Minervam. Sed egregiis illis prse-

sidiis iniquo fato privati e carminibus lyricorura, qui ante

Pindarum vixerunt, unura tantum locum de Gigantibus af-

ferre possumus. Xenophanes in nobilissima elegia de con-

vivio ab Athenseo^) servata eum virum laude dignum judi-

cat, qui spretis fabulis fictis antiquiorum recte facta in

convivio referat et de virtute agat. Xenophanis verba

haec sunt:

dvSpwv d'acvecv (sc. /prj) rouTov, Ss iffBXa mcbv dva<pacvsc,

(wc o'c pvrjjxoaovrj, xa\ tov, o^ dp.(f dpsTrj^,

ouTc ixd^a? dcinet Tcttjvcjv ou3k rcydvTiuv,

ou8k T« KavTaupcuv, nXdajxaTa tojv TipoTipiov,

rj (TTdffcag acptdavdir ToTg ouokv y^prjffTov svzgtcv

&ea>v 8k Tipopr^&scr^v ackv s^scv dya&dv.

Xenophanem fabulis vulgaribus Graecorum iniraicura fuisse,

satis constat; utrum scolia raythici arguraenti decantata an

carmina epica recitata hic significet, dijudicari non potest.

Multo majoris momenti sunt testimonia de Gigantum

fabula, quse epiniciis Pindari coutinentur. luitio carminis Py-

thici octavi tranquillitatera sive teraperantiam (r^v rjau^cav)

tamquara deam magnara erga raoderatos benignara, superbos

vero frangentem invocat. Cujus potentia deraonstratur his

versibus ^):

') XII. 462 C. - ') V. 12 sqq.

19

Tttv ouos Ilopifupiujv fidfôV

Tiap' alaav scspsBcZojv. xipoo^ ok (flX-a-ov,

ixovzo^ st TCC sx ooiicuv ^spoi.

jSca ds xac fisydXaoôv satpaXsv iv ypovo).

Tuipuj^ Kchq sxazoyxpavog ou p:v a)<u^£V,

obok p.dv /SaacAsuc Jcydvrujv' op.d&sv os xspaovw

Toôcac T'

A~6XAu)V0?.

Pindaruin de duobus deorura pugnis, altera contra Gigantes,

altera contra Typhoeum, dicere neque recentiorum more

hunc illis annumerare, Dissenii') causa scribentis, Typhoeum

additum esse ut unum e ferocissimis et maximis, comme-

moro. Num Porphyrio ideni esset, qui paulo post Gigantum

rex appellaretur, Welckerus*^) dubitare non debuit; neque

enim Pindarus uUo modo prius aliquem e vulgo Gigantum

turbas moventem, deinde regem poenas subeuntem commemo-

rare potuit. Scholiastes Pindari vult, Porphyrionis ctesi

gloriam totam ApolHnis fuisse, Typhoeum a Jove solo supe-

ratum esse. Hoc certum putamus propter cjetera testimo-

nia, de illo dubitari potest. Nam verba Pindari ambigua

sunt. et apud Apollodorum Porphyiionem et luhnine et

Herculis sagittis coutici vidimus, et potuit sane heros sagittis

armatus, praesertim in Heraclea aUqua, locum dei arcite-

nentis occupare. — In carmine Nemeo primo (v. 64 sqq.)

Tiresias gloriam futurain Herculis infantis praedicens pugnam

cum Gigantibus tamquam maximam laudem ejus extoUit:

xac Tcva aov riAaycu)

dvdpwv xopcp azstyovra zuv iydpdzazov

(pdas vcv dujascv pxtpo).

xac ydp dzav ^sdc iv Ttsdccp Âsypa^ FirfdvTsaac pdyav

') Pindari Carraina Vol. II p. 305. — -; Griechische Got-

terlehre I p, 793 annot. 18.

2*

20

dvztdêumv, iSzXitov hr.h jjtr.ciiai xstvoo âcocjjiav

yoica TTcûfjcreafâc xo/xav kvszev.

Hic primum de loco pugme audimus. Ultimum versum sic

iuterpretatus est Scholiastes : ttjV xojirjV wnrjq zrjv ipacoimv

aujKfOfjrjazaHaczfj Fr^ auixlSrjaszac. Imaginem igitur Telluris filios

lugentis Pindarum expressisse, putat. Quse interpretatio , a

recentissimis editoribus, Bergkio (saltem in editione priore,

ubi jaca^ scribit) et Scbneidewino ^), probata, ferri non

potest ; nam bno cum dativo de causa proxima, non de re-

motiore usurpatur. Atqui sagittaj Herculis mortem Gigan-

tum, lisec dolorem matris, hic demum, ut crinem foedet,

efficit. Verbum <pofjzcv etiam de rebus non humidis macu-

lantibus et verbum yr^ de pulvere usurpari, satis constat.

Verba <facdcjia.v xoiiav eodem modo dicta sunt atque si

rcv6(; additum esset. — Etiam in carraiue Nemeo septimo

(v. 90 sqq.) Pindarus Herculem doraitorem Gigantura appellat

;

kv Tcv X zhiXoc, rcyavza^ ?k iodjiaaa^, so-uûj'^

vacecv — ûjjivr^? — — âMav dyocdv.

Sequuntur duo loci de Alcyoneo ab Hercule et Telaraone

interfecto, alter Nem. IV. 25 sqq:

abv w r.ozz Tpujcav xpaxaco^ TzXap.ujv

TopBrjaz xac Mipona^

xa\ Tov /xiyav noXzjuaTdv txnayXov WXxuovrj,

ou TZTpaopca; yz Tiplv ouwdsxa TiiTpoj

rjfjujd; T ZTTSjijSeâujTa? cr.no8d[iou^ eXzv

oc; Toaouq,

alter simillimus Isth. V. .31 sqq.

zcXz oe llefJYajj.cav, r.i(fvev oz auv xzcvuj Meponujv

z^vza xa\ tov ôu/SoTav oupzc caov

') in iiltera fditione Pindad Dissenii Vol. I. p. 177.

21

^lzypmacv ^uptov 'AaxwWj. Gftzipaq o o<j (fztaazo

^zpah jSaputfHujYuu) vvjpa^ UpaxXir^^.

Carmina, e quibiis hi loci sumpti sunt, ambo iu laudibus

J]]ginetarum versantur. Igitur coUigere licet, pugnam Phle-

graeam hic commemoratara ab ea diversam esse, in qua

Hercules diis contra Gigantes auxilium tulit ; neque enim

Pindarus prsetermisisset, Tehxmonem deorum socium fuisse.

Eadem de causa improbanda est narratio Scholiastse ad

locum priorem, Herculem ab Erythia, Geryonis insula, re-

deuntem cum Alcyoneo conflixisse; neque enim de tam

prseclara expeditione poeta tacuisset. Verbum y5o'j/3o7«v ex-

plicatur eo, quod ApoUodorus narrat, Alcyoueum Solis boves

abegisse, et sic etiam Scholiastes Isthmii carminis scribit:

^ooiSurav ok zuv j3uux6Xov ^rjCrC r.ap ob (lege r.ap^ ?>) Ta^

'Hkou j3oug aTiriXaaz. Idem isthmum Thracium (Pallenes)

pugnae locum fuisse, narrat, quod rectius videtur' )

quam,

quod Scholiastes carminis Nemei habet, Alcyoneum in isthmo

Corinthico interfectum esse. Neque enim quod Wieselerus -)

ad hanc narrationem commendandam affert. isthmum Corin-

thicum mari Alcyouio allui, magni momeuti est. Scholiastes

carminis Nemei addit post illos quatuor et viginti viros

necatos Alcyoneum lapidem maximum in ipsum Herculem

conjecisse; Herculem tam dextre clava usura esse, ut lapis

repercussus Gigantem opprimeret ; lapidem vero postea in

isthrao monstrari. Propter locum Plinii^), ubi Halcyone

mons aut Pallenes aut Macedoniie adjacentis commemoratur,

0. Jahnius "*) Alcyoneum ilio ipso monte pugnasse creditum

') Boeckh. PrBef. p. XXIX. — ^) Gigant. p. 172. — ^) Hist.

nat. IV^ 10. 17. 36. — ") Berichte d. sachsischen Gesellschaft

d. Wissenschaften 1853 p. 136.

22

csse suspicatur. Sed neque codices Pliniani optirai „Hal-

cyone" habent, verum „Algion'', et Pindarus Scholiastes-

que de lapide ingenti, non de monte loquuntur. Alcyoneus

etiam in fragmento ab Hippolyto servato ^), quod Pindaro

recte, ut videtur, tribuitur, inter mortales, quos terra primos

edidit, commemoratur. Codex habet:

yaXzTiitv oi (prâcj i.^Z'Ji>th ttrz — 'AXakxofiiVSu?

dviayz r.pihzo^ dvBywrMV, srre — sitc

OzXkr^vr^ 0Xeyj>alov ''AXxwvia r.pzaôxarov riydvrujv

sc. izixvujas, ^sUrjvrj Schneidewinus in 0aXXdva, G.

Hermannus, qui etiam ^paauyokov ante riydvzojv addit, in

UaXXdva, Bergkius in UaXXdva correxerunt. Sed utcunque sin-

gula verba constituenda sunt, quod Alcyoneus Ttpsa/SuTaTo? H-

ydvzojv appellatur, cum illo loco carminis Pythii octavi de

Porphyrione rege Gigantum pugnare videtur. Yerum nihil

obstat, quominus Pindarum e formis discrepantibus fabula-

rum prwcipue in rebus minutioribus non semper easdem

secutura esse censeamus.

% 5.

Tragicorum J^^schylus et Sophocles pauca tantum de

Gigantibus habent. In Eumenidibus ^schyli -) Orestes, ut

Minerva, quae abest, sibi auxilio veniat, his verbis optat:

dXX zizz yojpaq iv zorjjc^ Ac/Suazcxr^g

Tpczwvo? dji^\ Z*^/^"^ysvs&Xcoo TMpoo

zcBrâcv opBov rj xazr^ps^r^ TioSa,

ipcXocq dprjyo\ja\ zczz OXzypacav rXdxa

d^paal)^ zayo~)yoq Cuq dvr^p ircaxor.zc, zXôc.

*) V. Sclmeidewin in Philologo I. p. 4LM sqq. — ^) v. 29!i sqq.

23

Apparet, incolas Phlegrae hic iit populum nondura exstinc-

tum, dese invisum commemorari. Quod narrationi vulgari

repuguat; Orestes enim multis annis post Herculem, qui

una cum diis Gigantes delevit, vixit. Sed poetas in fabulis

ordinera temporuni non semper servasse, satis constat. —In Septem contra Thebas^) Capaneus a nuntio, qui hostium

duces describit,

Icya^ 00' akXoc zu~j ndfju^ ?^sXsyjj.ivuo /lacCcov

appellatur (antea nominatus est Tydeus). lYya^ hic homi-

nem ferocem, viribus suis raagis quara deorura auxilio fretum

significare, e cuncta narratione uuntii facile colligitur. Si-

mili raodo in Aganieranone ^), ubi de Helena dicitur:

STiXzoaB ^ecpofjuo yiyavzu^ aupa,

violentia zephjri significari videtur, et, quod in Etyniologico

Magno^) atque in Bekkein Anecdotis'*) legitur: riyav-u^

lizydXuo, layopuo, propter genitivum ex anuotatione aliqua in

hunc locum scripta fluxisse suspicamur. Longe aliara in-

terpretationem proposuit Wieselerus ^), zephyrum ab ^l^schylo

verum Gigantem habitum esse; Gigantes euim, utmulta alia,

sic etiam procellas significare. De re universa postea vide-

bimus; hic satis erit annotare, locum sirailem Euryti lyrici,

quem Wieselerus apud Laurentium Lydura «) invenit:

Epuj-t, uv ul jj.oBcxu\ Zzifopuo riyavTO^; dvai naloa d$iooacv,

oj<; (pr^acv Eopozui; b Aaxujvtxu; jxskumjtu;, dpyszat ok uozujt

dyaX/xaTustdkg "Epajg, adraodura incertura esse. Nam verbo-

rura Zsipopuo riyavzu; codex Caseolinus paucas tantura lit-

teras habet (C ya . ru;), cseteras Hasius supplevit

;

deinde Eurytus nusquam alibi comraemoratur (Bergkius eum

•) V. 4<J4. — ») V. 692. — 'j s. V. Viyavzo;. — ^) l. p.

231'. — ^) Gigant. p. 183. — «) I)e Mens. p. 117 Bekker.

24

prorsus omisit), ut de tempore ejus nihil oranino sciamus;

denique Eurytus quoque Zepliyrum metaphorice Gigantem

appellare potuit.

Apud Sophoclem in Trachiniis *) Hercules se mulieris

dolo perire sic queritur:

xuu zauro. ^ôjjy^ Ti.toi.aq ouB" o Y^y^vrj?

(TTpazog rcydvziov ouzz &rjpsco? j3ia

ouB^"^ FAXaq our ayhuaao? ou&' oar^v iyw

yacav xacfacpojv cxopr^v, sopaas Ttuj.

Verba Brjpzco^ jica de Centauris, ^ôy/^rj Tiaocdq de exercitibus

hastis armatis dicta videntur. CoUigas fortasse ex hoc loco,

Gigantes saxis et arboribus armatos Sophoclis animo obversa-

tos esse; nam hasta sic tautum, si hominum propria est,

ad homines significandos usurpari posse videtur. — In frag-

mento ^gei Sophoclis a Strabone -) servato ^geus Pandi-

onem terras suas quatuor filiis sic divisisse narrat:

ipoc /xkv wpcaav r.azrjp

dxzdq aTisX&zcv zr^ôs yrj? . .

.

TzpzajSzla vscfjLa^ sha . . . Auxio

Tov dvTCT.Xeopov xr^rMV EujSocaq vspsc

Ncacp os TTjV opauXov iâcpsc y&ova

Hxscpwvo? dxTT^r zi^? ds yr^? to Tipbq votov

o axlrjpoq ouToq xa\ VcyavTaq ixTps<pujv

sc^Xrjys UdXXaq.

Pallantem cum quinquaginta filiis ^5^geo, quem ut orbum

senem contemnerent , insidias struxisse et post adventura

Thesei apertum bellum movisse, Plutarchus ^) scribit. Ap-

paret igitur, verbum Fcyaq hic non aliter accipiendum esse

') V. 1058. — ») IX. p. 392, fragm. 19 apud Nauckium.

=•) Thes. 3 et 13.

25

atque in J^schyli Septem contra Thebas, ubi de Tydeo et

Capaneo usurpatum est. Quse iu verbis Sophoclis latere,

C. 0. Miillerus arbitratus sit. postea, quum ad fabulas sin-

gularum urbium et regionam Graecarum venerimus, vide-

bimus.

Euripides Gigantes saepius commemorat. In Bacchis ^)

Pentheus a choro cum Gigante comparatur

:

flsvBsuc, uv E-ûov Z(ph~Z'jat y^Bovioc, dypcw~ov

7Zf}ac, oh (fujra /3p6zzcov, (povcov o ojg-z riyav: dvrcr.ahiv

bzolc.

et in Phcenissis -) Antigona de Hippomedonte :

£ s ux; yaupof;, w? (f0j3zpoc zlacoecv. rtyavrc yrjzvizî

ripoijojioio?, darzpwTTo? iv ypaôuacv. ohy\ z.p6a(fopo; dp.zpcio

yivva,

ubi verba daztpwTwc iv ypaâTacv de stellis in clipeo Hippo-

medontis dicta esse videntur. In eadem tragcedia ^) nuntius

de clipeo Capanei narrat:

acSr^povcozoc; o" darJoo; ^'j-oc; i-^v

Vcya^ iTi wpoc? yriyzvr^q olrfv 'ndhv

(fipwv jxoyAoTacv icavaaTzdaac i3df^p(uv,

u~6vocav rjiiTv, ola ^zcaerac r.6/.c?.

Hercules Gigantum victor in fabula, quê Hercules furens

inscribitur, ter commemoratur. Amphitryo enim. ubi vir-

tutem filii contra Lycum regem defendit, ante omnia te-

statur •*)

Jcoi; xzpauvov - - zihpcTiT.d "

iv oh ^s^Srjxw^ rocac yr^; iÂaazrjjxaac

Fcyaac, TzXsopoT^ T^zrjV ivappoaa? j3i^T^,

zov xaXlcvcxov ptzd {^swv ix(opaa£v.

') V. 540 .sqq. — ) v. 128 sqq. — ^) v. 1130 sqq.

'j V. 177 sqq.

26

deinde Centauros,

quos etiam Xenophanem et Sophoclem

Gigantibus adjungere vidinujs. Ab eodera Amphitryone Her-

cules postea appellatur '

)

ijxu^ yuvo? 6 TMyjTM^vuq, u^ Im oufju riyav-u^povuv

rjXBzv abv HauTm 0Xsyfjacuv sc^ mocuv daTua-cd:;.

Paulo post Hercules ipse de ingentibus laboribus suis

quei-ens'^):

TMcuuz TMZ jj Xiuvza; ^ zfjcaaijxdzoo;

Tuifujva^ rj rcfavzaq JJ xzzpaaxzXr^

KevzaoponXrj^rj ndks/Jiov oux icr^vtjaa\

Verbum To<fu)va^ Elrasleyo tantum offeusionis habere visum

est, ut Frjpuova^ scripserit. Sed triplex Geryon cum exaggera-

tioue Typhon appellari optime potuit. Welckerus^) et Wiesele-

rus'*) ipsum illnm Jovis adversarium significari, vix recte puta-

verunt; neque enim ante Lycophronis terapora uUum testi-

monium de Typhone Gigantum socio occurrit. — In eadem

tragoedia chorus Herculem suos occidentem sic alloquens^):

fieXd&piuv zdpayfLa zapzdpcov, 6k in 'Eyxz^Adoj

TMzh UaXXa^ sct Sofxou^ Tzifir.zc^,

Minervae csesi Enceladi gloriam tribuit; quam Silenus vana

gloriatione sibi arrogat in Cyclope^):

6V dfj.(p\ Xrfftvr^ /"^/'J''oopo^

evSiqco^ ao) nool napaancaziji; ysfoj;

'Efxikadov Iziav fiiarjv Bivujv oopc exzecva.

Quia Bacchum alloquitur, apparet, jam Euripidis tempore

illum deum victorise Phlegrsea? participem creditum esse. —Idem discimus loco lonis"), ubi mulieres Athenienses tem-

plum Delphicum admirantes sic coUoquuntur:

•) V. 1192 sqq. — -) v. 1271 sqq. - ^) Griechische Got-

terlehre I. p. 793. — M Giganten p. 151. — '") v. 907 sqq.

— ^) V. 5 sqq. — ') v. 20G sqq.

27

(Tx£(pai xXuvov iv ztc'yza'. hivvotat riydvTiuv.

ujot dzpxoixe^ , uj (fiAat.

XeOaaztt; ohv ir^ 'Eyxskdooj yopyujztv rAlXouaav iVov;

Xeoaau) UaXXdo kiiav i^sov

zi ydp, xspauvov dfi^mitpov o/Spc/JLOv iv JtiK

sxrji3o?iOtat yzpatv ;

opoj zov odtov Mtjiavza T.opl xarat&a/.oT.

xal Bpojj-to:; (j.Xmjv dnofdpotai xtaaivotat jSdxrpot;

ivaipst rd; zixvojv o Baxysu;.

De nonnullis verbis bujus loci corruptis, quia ipsam fabu-

lam non attingunt, dicere supersedebimus: etiam de parte

templi illis deorum et Gigautum imagiuibus oruata quserere

hac de Gigantibus disputatione alienum judicamus. — In

eadem tragoedia est narratio aliuude non uota de Gorgone

in ipsa deorum et Gigantum pugna a Minerva occisa. Creusa

enim , quse lonem veneuo tollere vult, se guttam mortiferam

Gorgonei sanguinis babere servo uarrans ita incipit'):

oladâ Jfjytvri jidyrjV.,

S. oto' r^v ^Xiypa riyavzz; iazrâav ^zdit;.

C. ivzojjâ Fopydv iztxt Fr^ oztvhv zipa;.

S. ^ T,ata\v wjzr^; aijpnayov, Beiov tmvov;

C. vai xo.i vtv ixzttv r/ Jco; lla/ld; btd.

S. Toiov zt iiopifr^; '^V.Viîyo'jaav dypia;\

C. hûjpax iyidvr^q Ttptôlot; iiJTMajxivov.

S. d.p ouzo; iah^ o puHoq, ov xAuco T.dXat;

0. zauzrj; \4Bdvav oipo? izc azipvoc^ ^X^^^'

S. r^v acyio dvo/m.Couac, riaXXdSo? azoXrjv;

C. To^ iaycV ovo/ia. Beujv dz' r^hâv at; Sopu.

Similia tamen sunt, qua? Diodorus narrat -). Minervam Êgida,

'; V. 987 sqq. — ') III. 70.

28

monstrum ignivomum Terra natum , in Libya occidisse r,

pellem ejus postea deae thoracem esse; Terram liac ira

commotam Gigantes contra deos peperisse. — Denique quem

locum in curru Jovis Herculem tenentem nuper vidimus^

eundem in lone Creusa Minerva? tribuit'

)

:

fia TTjV mxpaarJOpJ^yav apimatv tmtz

Ncxrjv \iBdvav Zryt yrjyzvzti; sm.

Poetas comicos, adversus deos non nimis verecundos,.

ne Gigantum quidem fabulam neglexisse, facile intelligitur,

neque testimonia desunt. Nam et Cratinum juniorem,

coraoediae mediae poetam , fabulam Gigantes inscriptam do-

cuisse, auctore Athenseo, qui hoc fragmentum servavit -):

^ Evf^oixsioBe r^s T^^s" w?" yAoxu

o^£c, xanv(K t' i$dp^Bz zuiodz(TT£poc\

ocx£T Tci^, coc zotxsv, iv vcp ^dcTjxazt

XtjSavcozoTLCoXrj? ^ jxdyztpoc Hcxzhxo^,

scimus, et in Aristophanis Avibus ^) Pisthetserus, qui urbi

aerise Neiihelococcygiae nomen dare jussit, Euelpid» quse-

renti

:

dp icTTiv auTTjyt NzcpzAoxoxxuyta,

Tva xat Ta S^ayivou? ra ToXXd yprjjxaTa

Td T Ataytvo') j FxTiavTo. \ respondet

:

Xat XcpCTTOV fxkv 0'JV

To ^Xijpa^ Ttzotov, "v' ot H£(ii Tohg yrjYZVsT^

dhxCov£u6jX£voc xaf^'J7T£prjx(iVTt(Tav.

Locum difficillimum Vibius, interpres Norvegicus Avium, qui

solus, quantum scio, de eo accuratius egit, sic fere vertit:

„et ante omnia, ubi campus Phlegrasus est, ubi dii Terrae

filios gloriando superarunt." Putat'*) poetam occasione ob-

') V. 1528 sqq. — ^) XV. p. 661 E. — ') v. 823 sqq.

*) in annotationibus interpretationi adjunctis p. 201.

29

lata totam de Gigantum cum diis pugna narrationem irridere

et cum Theagenis et J^^schiuis divitiis ad fabulas fictas re-

ferre; poetarum igitur de diis meudacia perstringi. Verum

Aristophanes ipsos deos, non poetas, mentientes iuducit at-

que adeo in ipso proelio gloriosis mendaciis hostes superantes.

Quod eum sumpsisse suspicamur ex aliqua Gigantomachia paro-

dica, qualis fuit illa, quani Hegeraonem Atheniensibus eodem

die, quo cladis Siculte nuntius allatus sit, recitasse scribit Athe-

najus^). Sed maxima diti'icaltas inest iu verbis y.ri: libaxo'^

fxkv ouu, quse neque rfinotl optimum est," ueque .ante

omnia" significare posse videntur. De sententia loci con-

jectura sine dubio sanandi hoc solum addam, Pisthetserum

quoque Theagenem et ^schinem irridere videri, possessiones

eorum ad campum, ubi dii tam vehementer gloriati erant,

referentem. — Porphyrio Gigas propter ambiguum nomen,

quod etiam fulicam signilicat. bis in Avibus commemoratur.

V. 1249 sqq. Pisthetserus Jovi sic minatur:

Tziix^u) dk Tzop^uptujva; ic "^'V^ oupavov

opvc^ st: arjzov Tzapdakd? ivrjp.]xdvoug

T^sTv k~ay.o(Tto'j^ zov dptB/wv. xal Ojj ttotz

sh rMpfjptwv auraj r.apiayz T.p6.ypaza,

et V. 553 Euelpides exclamat:

uj ht^ptova. xal llopfuptojv a>? a/xspoaXiov zb r.oXtapa.

Si Scholiastae ad hunc locum tides habenda est, Cebriones

quoque nomen et avis et Gigantis a Yenere superati est.

% 6.

Fragmentorum, quse e scriptis historicorum vetustissimorum

servata sunt, nullum ad fabulam nostram pertinet. Herodotus

autem locum saltem pugnae Gigantum cum diis commemorat, ubi

'j IX. p. 407 A.

30

enuraeratis oppidis Pallenes pergit') : aurai ydp zlai al r^v

vuv IlaXXijvrjv, Tzpuxzfmv oh ^lijprjv xaXsojxivrjV vsixofisva:.

Prosse orationis scriptorum, qui Gigantum meutionem faciunt,

Herodoto setate proximus est Plato, qui in libro secundo

de republica-) deorum cum diis iniinicitias et pugnas nar-

rari et depingi in perfecta civitate vetans etiam haec scribit

:

noXXou oeT rcyavTop.a^ca? zt iiufôXoyrjTiov aozol^ xac Tzocxtkriov

xac aXXag s^Hpa^ noXXaq xac navTooana? Bsiov ze xac rjpuxuv

npo(; aoyyevecg re xac ocxecou^ aurwv. In Convivio Platonis ^)

dii, quid hominibus primis robustissimis facerent, dubitasse

narrantur; ours yap onujc dnoxzecvaiev ecôv xac loanep zob^

rcyavzai^ xspauvdxravze^ zb yivo? d(pavcaacsv x. r. s. Deni-

que in Sophista *) Plato controversiam eoruni, qui corpora

tantum esse affirmabant , cum iis , qui corpore carere,

quiecunque re vera essent, exsistiraabant , bello Gigan-

tum contra deos facete coraparat: Kac /x^v socxi ys ev

auxocq oeov rcyavzoixa/ca zc^ ecvac ocd zrjv dpY^ca/drjzrjacv nspl

zrjg obaca^ npb^ dXXrjlou^. Ilwg; 01 psv ek yr^v s^ oupavou xal

zo7j dopdzou ndvza ekxouac, zdcq êpacv dze^vCuc tu^ nizpa?

xac opu^ nspcXafX/Sdvovzsg. — — Tocyapouv oc npb? auzouq

dpipca^rjZouvzs<; pdXa su/MjSw? dvwBsv s$ dopdzou noBsv

dfiuvovzac, vorjza dzza xac daujjxaza ecorj /ScaZdpevoc z^v

dXrjBcvrjv ouacav ecvac. In locum Gigantum paulo post^) ad

comparationem variandam alios Terrse tilios. Spartos et Auto-

chthonas, substituit. — Isocrates, Platouis fere ?equalis, in

Helena*') de diis scribit : auzo\ ydp noXu pecCuj xac oecvozipav

snocrjaavzo napdza$cv zrj^ npbq rcyavzag auzoT? ysvo}xivr]<;.

npbg /xsv ydp ixscvou; psz dXXrjXcuv spa^îaavzo, nepc 8e zauzrjg

') VII. 123. - 2) 378 C. - ') 190 C. - ••) 246 A sqq.

Wieselerus (p. 145) ~rjv ohacav miro modo de possessionibus

deorum interpretatur. — '") 247 C. — ^) 53.

31

(de Heleua) rrpoc otfac auzohq iTioXi/irjfrav. — Ephorus,

illius discipulus, in libro quarto i) fabulam nostram his fere

verbis explicare conatus erat: 01 ds Tizpt zr^v rAlat jxh

^Xiypav, wv ok IlaXâjVrjV ovojiaôpivrjV xazocxouvrs^ rjaav

avd^pionot d>po\ xac IspoauXot xat dvhpujiiotpdjoi, ot xakotjpzvot

rtyavzsg, ou? '^ IlpaxXr^g Xiyzrat yztpiijaaaBat r^v Tpotav kXujv,

xat ota zo xpazrâat zou? Tispl ' UpaxAia oXtyou^ ovza? zCov

Fq-dvTOJV TioXXiuv ovtcuv xal dasj3ojv ^^sujv zpyov dzaatv

idoxse jzjovivat zb Tzzpl tTjV pdyr^v. — Historicorum,

qui

post Alexandrum vixerunt, Duris Samius") scripserat, zou^

uTtb zwv Ftydvzojv xazzvzyBivza? ?/So'j?, zou? pkv zt<; zijv &d-

Xaaaav nzaovzag jzviaBat vrjaoug, rou?- Sk sh 'rjV yr^v oprj,

Phylarchus^) r^zp^ UaKkaoiojv iv zfj rijdvzwv pdyrj xazt-

vrjvzypivojv narraverat, Timaeus'*) pugnam Gigantum ad

Campaniam retulerat; scribit enim Diodorus^): Ô ff ouv

' llpaxkrjC dnb zou Tej3ipziug dvaCzuqa^ xa\ otzctwv zijV riapdhov

zrjq vuv ''IzaAeac dvopaCopivr^^ xazrjvzrjazv zk zb hupatov

mdeov, iv w poSoXoyouaev dvopac yzviaBat zat^ zz pwpat^

Tipoiyovzag xal im mipavopJa dewvopaanivou?, ou? dvopd^zaSae

fYyavza^ wvojxdaSat ok xai zb risoiov zouzo Wlzypalov dnb

zdu X6<fou zou zb raXaebv (IrXazov rup ixifuawvzoc rMparArjaiw<;

z^ xaza ZTjV Sexzkiav Aizvrj. xaXztzae ok vuv b ?dô? Ouz-

aououeo^, zywv r.ol.}ji, ar^pzia zou xzxauaBae xazd zou?

dpyaiou? ypdvoui;. zou; o' ouv riyavza; ruBojiivou^ zrjV zou

'llpaxXiou<; rapouaiav dBpoeaBr^vae rdvza; xal napazdqaaBae

zip npozeprjpivw. Bau/iaazrj; 8k yzvopivr^^f-'^'/Ji^

xazd ze

nyv pujp.rjv xat zrjv dXxr^v zwv reydvzwv, (faat zbv IlpaxXia

auppayouvzwv auzw ziuv Bzojv xpazrâat zf^ P-^/Ji^^'' '^'^^

rJiZiazou; dvzXovza zr^v ywpav icr^pzpioaac. p.uBoXoyouvzac o' o't

') fragm. 70 ap. Miilleruin - ^) frogm. 39. — •) fragm.

79. — •") fragm. 10. — ^j IV. 21.

32

riyavTZ^ yr^ysvzc^ yzyuvdvac oca zrjv rjmpiSoXrjv zou xara zo

aujjia ixsyi&ou^. xac nepc iikv rwv iv ^Xiypa (foveud-ivzujv

rcydvTOJV rocauza jxudôXoyooac rcvsg, ol? xac Tc/xaco^ u (Tuy-

ypacfzu^ rfxoXouBrâzv. — Timseum in hac re sequitur Poly-

bius, ubi de agro Campauo scribit*): imzcxiararo:; Sk xac

Tzafja rocg jiuôyfjdfoc; o TLZpl rourujv rujv r.socujv Xiysrac

Xoyo^ npoaayopzusrac ok xa\ rwjra 0XzypoXa, xaHdmp xa\

zrzpa rujv ir.ccpavujv nzocujv S^zuu; yz jxr^v jxdXcara. r.zpl

rounov zcxb? r^pcxivac ocd rb xdXXo^ xa} rrjv dpzrrjv aurujv.

— Quam regionem Aristoteles in Meteorologicis -) signifi-

cet, scribens : onou o' dv yivrjrac rocouro; azcajxu^, zncnoMZ^c

nXrjôg Xcd-ujv, uj^nzp rtuv iv ro7? Xcxvoc<; dvajSparrojxivujv

rourov ydp rbv rponov yzvu/xivuu azcajxou rd nzp\ EcnuXov

dvzrpdnri xac rb 0Azyj>acov xaXuup.zvuv nzocov, dijudicari vix

potest: Wieselerus ^) Campaniam intelligit, equidem haud

scio an illa a Sipylo non multum distans planities, quse

apud cseteros Catacecaumene'*) appellatur, pr^ferenda sit.

— Restat fragmentum Pepli Aristotelis,

quod num inter

testimonia antiquiora locum obtinere possit, dubium est;

nani Peplum illum Stagiritoe non sine causa abjudicasse vi-

dentur viri docti''). Scribit Scholiastes Aristidis '^) : ^ rd^tg

rujv dyujvujv xard AfnaruriXrjV ypd<pzrac' npujra jxkv rd

ÊXzoacvca dcd ruv xapnbv rr^; Jrjjxrjrpu^ ozurzpa dk rd

llavaM/vaca znc ''Aaripc ruj Ccyavrc bnb ''A&rjvd? dvacpzBivrt.

— — raurryv rr^v rdccv zk nin?Mu; auv&z\? b 'ApcaroriXrj<;

zqid^zro rwv dpâcujv xa\ naXatujv dycbvujv. Pro 'Aaripc videtur

scribendum ease 'Aaripcov ; nam ahus Scholiastes ') habet znc

(fbvw rou Warzpcou Vcyavroq.

') III. 91, cfr. II. 17. - •-) II. p. 368. - ') p. 157. —*) Strab. XII. p. 579. — ^) ut C. Miillerus Fragm. Hist. Grsec.

II. p. 189. — ^) p. 323 Dind. — ') ibid. lin. 27.

33

Pervenimus deniqne ad poetas Alexandrinos,

quorum

Apollonius de Yulcano êten artis suse miracnlis donante

narrat ^ )

:

r.fju!; oh xal ajjzoyuov (rrtiâpou aodjmvzo; apozpov

r^hiav^ ^ IlzXici) zivujv ydptv^ <h pd ptv 7t:t:oi?

oiâzo 0XzYpa.irj xzxp.rjOTa drjtoTr^Tc.

Idem êten inducit thoraccm induentem "),

z6v ot TTopsv i$svapiâ?

acfujtrzprj^ ^'Asyfâ.uiv 'iprj? uno ytpal Mtp.avra.

Idem de Amyco •*)

:

dXX o pkv Yj oXoolo To(fuiio<; rjk xac ahxrjq

Vatrjq zlvat ztxro TziXojp rixoi;, ota Tidpoid^zv

yujopivri Att zix"V.

quem locum Scholiastes recte de Gigantibus interpretatur.

Denique Spartos Colchos Gigantes nominat Apollonius'*).

Callimachus Jovem Ilrjlayovujv iXazfjpa, Gigantuni vic-

torem, appellat •''). Scripturam librorum T,rjXoydvujv (limo

ortorum), quam sequitur Wieselerus ^), jam Sahuasins et

Bentleius correxerunt ex Etymologico Magno, quod habet

:

JlrpMydvz; 0'- riyavTS;. KaXkpayo; ' f/rjXaydvujv i,Xa.Tr^f>ci

.

Quodadditur: zifjrjTat VMfjd tou ix rafKou yzyovivat, TooTzaTiv

ix yrjq, falsum esse, et Gigantes propter vicinitatem Pallenes

et Pelagonise, partis Macedonire superioris, Pelagones dictos

esse, optirae exposuit Meinekius, Callimachi editor novissi-

mus. Simili modo Lycophro Gigantes Sithonios appellavit ''').

Qnse Strabo de Titanibus Pelagonibus appcllatis narrat *),

nihil nisi pravam hujus ii)sius loci Callimachei male de Ti-

tanibus intellecti interpretationem esse puto. — In Lavacro

') Argon. III. l'L'.3 sqq. — ^) III. 122.5. — •') II. 38 s.pi.

^) III. 1053. — ) in Jov. 3. — ") p. 145 not. "^4. — •) v.

1357. — ») VII. fragni. 40, cfr. 39.

3

34

Palladis ^) Callimachus Minervam equos ad fontes Oceani

lavisse narrat,

oxa orj, XuHpu) T^STTaXayixiva ndvza (pipoiaa

rzuj(^za, Tiov dorxojv rjvS^ dno yrjyevswv.

In liymno in Delura-) sonum clipei Martis fragori compa-

rat, qui oritur,

oTMz' Ahvacou opeoc nupt vj<fop.ivoio

aziovTai /iy/a Tzdvza, xazoooaioto riyavToq

tlq kziprjV BptaprjO^ £Tiu)p.tda xtvujxivoto.

Callimachum alio loco partes Briarei Encelado tribuisse, et

Scholiastes Pindari^) docet et lioc fragmentum, quod unde

sumpserit Bergkius*), non invenio:

Tpffltoy^tv 0X0(0 vrjCo? in^ EyxsMoo).

Denique in hymno in Cererem ^) Erysichthonis servos vio-

lentos et robustos novo verbo dvdpoytyavTa'^ appellat.

Euphorionis fabellam miram de Eurymedonte Gigante

servavit Scholiastes Iliadis'*): 'Ilpav Tptfopivrjv TMpa Tolg

yovzuatv sh ~ujv FtydvTcov Eupu/iidcov /3taadp£vo? eyxuov

inoirjasv. rj dk UpoprjMa iyivvrjaev. Zeu^ oe uaTepov yrjpaq

TTyv ddeXcprjV xat yvou^ Ta yevdjxeva tov pev EupupioovTa

xaTeTapTdpcoaev. tov ok npoixrjSia npocpdaet tou nupbg oea-

jxol^ dvrjpTr^aev.

Apud Lycophronem ') Juppiter deos jurejurando ob-

stringit

jxiXhov ViyavTaq xdnt TtTavaq nepav.

In (juo versu Gigantes nulla alia de causa quam propter

trimetri iambici rationem ante Titanes nominati esse viden-

tur. — Lycophronem Gigantum sedem ad Pallenen et ter-

M V. 7 sqq. — ^) V. 141 sqq. — ") ^A 01. IV. 11. —') Anthol. lyr. pag. 125. — ^) v. 35. — «) ad. XIV. 295. —') V. 708.

35

ram adjacentem retulisse, apparet eo, quod Proteum 0^£-jrpaca?

noaiv Topujwjq^) et Pallenen VriyzvLov -p6(fov") appellat.

Nihilo minus eos Pithecussis insula una cum Typhone op-

pressos esse, signiticat his versibus de Ulixe ab inferis

reduce^):

^d^sv rcydvTujv vrjaoq rj jizrdfpevov

^Xdaaaa xa} Tu^pwvog djpiou dijxaq

(pXoYpidi ^dooaa oz^svac jxovoaroXov.

ivfj

mBrjXUJV TMXp.ijc dipbcriuv jivoq

duajiopcpov sh xrjxaa/iov (oxcasv roaov,

o'c jj.u)Xov ujpob^ovav sxyovocq Kpovoo.

Herculem victoriffi participem fuisse signiiicat, ubi Cassandra,

Paridem ycjavropaiarocq dpocac vulneratum iri, vaticinatur ^).

Xerxen appellat^)

lcjavra, rtD (^dXaaaa p.sv iSarrj

Tzs^cp Tior sarai. jri os vaoaHXojBrjasrac.

Similiter ad Hectoris vim signiiicandam eum appellat rhv

Kavaarpacov piyav sjytopcov rijavra, Canastrseum a Cana-

strseo promoutorio Pallenes^). Eodem modo fortasse in-

telligendum est, quod ^geus quoque Gigas dicitur'); ne-

que enim Tzetzes audiendus est, qui ad hunc locum scribit,

iEgeum unum e Spartis Thebanis fuisse. — Restat locus

de Lydis Etruriam occupantibus^):

'AjuXXav AoaovTrcv sksxutpaaav

oscvrjV Acjoarivocac rol? r df aijxaro<;

piZav Fcjdvrujv l\Sdviov xsxrr^pivocc

)<dy/rjq sv 'oap.ivrjac pi^avrs? r:dXr^v.

') V. 115. — =) V. 12G, clV. 1404-8. — "') v. G88 sqq. —') V. 63. — ^) V. 1414 sq. — '•) V. 526 sq, cfr. Anthol. XI.

G3. —'J

V. 494. — ") V. 1355 sqq.

8'

ob

Qui locus C. 0. Mullerum') et Wieselerura -) noii offen-

disset, si meminissent, Gallos a Callimacho^) d(l>cy6vorj?

Tcrrjva^, a Silio *) corpora irata Tellure sata appellari.

Nicander in Europia de Atlio Gigante,

qui Atlioni

monti nomen dederat, teste Stephano Byzantino-^), qui frag-

mentum ejus corruptum servavit, dixerat.

Denique atierendum est mutilum fragmentum Na-vii *"')

de opere, ut videtur, aliquo cselato: ,,Inerant signa ex-

pressa, quomodo Titani, bicorpores Gigantes magnique At-

hmtes, Rhuncus atque Purpureus, filii Terras."

§ 7.

Gigantum fabulam por longum temporis spatium, quod

inter Homerum et Apollodorum fuit, non semper eandem

raansisse, satis apparet; sed quo tempore singulai mutationes

factw sint et a quibus scriptoribus, propter naturam testi-

moniorum accurate indagari non potest. Nam, iit vidimus,

exccpto solo Apollodoro scriptores servati partes tantum

exiguas fabulEe tradiderunt, pleraque prtfitermiserunt. Nihiio

minus, conjunctis, qua? a scriptoribus, qui ante bella Persa-

rum vixerunt, deinde,

quae a scriptoribus Atticse setatis,

denique quffi ab Alexandrinis tradita sunt, fabulse formse,

manca} illae quidem ct obscuree, sed tamen ejusmodi orientur,

ut inter se comparatse imaginera universi motus ejus prie-

beant et suspiciones quasdam de Apollodori fontibus non

improbabiles pariant. Hic etiam artis monumenta, qua^ Wie-

selerus accuratissime enumeravit, nos autem, quia nihil novi

') Etrusker I. p. 105 not. 82. — ) Giganten p. 174. —') in Del. 174. — "j V. 110. — ') s. v.^AHok, cfr. Schol. II.

XIV. 22'.L — '') ap. Prisdan. ]>. 67!» Piitsch.

37

addere .potuimiis, supra in fontibus fabulse recensendis omi-

simus, magno usui erunt.

Testimoniis igitur, quie ad primani illani ietatem litte-

rarum Graecarum pertinent, compositis, luec eft'iciuntur:

Gigantes fuisse populum diis propinquum (Hom.), a Terra

Caeli evirati sanguine gravida genitum (Hes.), statura huma-

nara longe superante, liastis armatum, superbum; Euryme-

dontem, regem eorum, sibi et populo suo interitus causam

fuisse; e Periboea. lilia ejus, mulierum pulcherrima. Xeptu-

num procreasse Nausithoum, Phseacum gentis auctorem

(Hom.). Paucis his Homericis et Hesiodeis nihil a caeteris

poetis antiquioribus sumptum addi posse, eo molestius est,

quod fabula nostra pr.ecipue in hujus retatis carminibus

epicis et lyricis viguisse putanda est. Id solum adjici po-

test, in solio illo Amyclteo antiquissimo. teste Pausania^),

l)('f'/Jiy lljjayjdwjc -fjoc (:fo'jii'jj'^ -oj\> rcyayzio'/ expressani

fuisse.

Apud scriptores Atticae setatis ex Homericis iilis et

Hesiodeis pleraque aucta repetuntur, nonnulla omittuntur,

qucedam immutantur. Primum, quod ad genus Gigantum

attinet, multi eos Terrie filios vocant {yrjyz\>zz^' avofizc Fc-

yav-zg Batrach, u yrffZYf^^ azpa-o^ rijdvzcov Soph , rcja^

yrjyzvrjq vel yrfyzvzrac Eur, rr>. ir^c ^3'Aaazrjiw-a. Fdc zzxva

id. yrjzvzic id. et Aristoph.). de Caeli sanguine omnes ta-

cent. Magnitudinem corporuin eorum Pindarus significat,

qui Alcyoneum cum monte comparat, et Euripides, apud queni

Gigas oppidum fundo revulsum humeris sustinet. Ut apud

Hesiodum hastis armati sunt, ita apud Euripidem Enceladus

clipeum gerit ; apud Pindarum autem Alcyoneus ingentem

') III. 18. 11.

38

lapidem emittit, et Platoni in Sophista sine dubio Gigantes

saxa et quercus in cseluui torquentes obversati suut. 'Ara-

aBa)da illa al) Homero Gigautibus tributa ab ^schylo maxime

et Euripide siguiticatur, quorum ille Tydeum, Capaneum,

Zephyrum, hic Peutheum et Hippomedonteni cum Gigantibus

comparat. Pro Eurymedonte, quem Homerus regem Gigan-

tum appellat, Pindarus Porphyrionem habet et alio loco,

si fragmentum ab Hippolyto servatuni vere Pindaricum est,

Alcyoneum, si minus regem, attamen natu maximum Gi-

ganteni vocat; auctor Batrachomyoraachiae Enceladum priu-

cipem habuisse videtur. Ut de Eurymedonte, ita de filia

ejus et omnino de progenie Gigautum scriptores hujus ajtatis

omnes tacent. At de interitu eorum ab Homero obscure

significato raulti narrant, eos in carapo Phlegrae {^Xiypa^

-tdiuv Pind, Aristoph, ^Xiypa Eur, Herod, Ephor, ^XeypaTatv

Pind, ^lzypata ~Ad$ ^l^sch, 0Xsypa7ov rsowv Eur, Aristot.)

a diis csesos esse. Inter deos excellunt Juppiter, qui in

Batrachomyoraachia Enceladum et feras gentes Gigantum

fulraine iuterficit, in Convivio Platonis, ubi Gigantes fulraine

exstincti commeuiorantur, aperte siguificatur, apud Euripidem

Mimautera ciedit; Minerva. qua^ apud eundem Euripidem e

curru Jovis puguat, Gorgonem a Terra liliis auxilio missam

iuterticit, interfectff; pelle pro thorace utitur, P]uceladum

dejicit; Apollo, qui apud Pindarum Porphyrionem sagittis

conficit; denique Bacchus, qui apud Euripidem tliyrso pug-

nat et Silenum armigeruni habet. Deos in proelio magno-

pere adjutos esse sagittis Herculis, et Pindarus testatur et

Euripides. apud quem Hercules ex ipsius Jovis curru pug-

nat et epularum, quibus dii victoriam celebrant, particeps

est. Gigantibus jam commeraoratis, Porphyrioni, quem Ari-

stophanes quoque novit , Eucelado , Mimanti , addi possunt

39

duo dubii, Cebriones (Aristoph.) et Asterius, quorum ille

in Scholiis Aristophanis a Venere, hic in Pepli Aristotelici

fragmento a Minerva superatus esse dicitur. Terram cum

iiliis contra deos stetisse, prteter Euripidem nemo habet. A

magno proelio deorum et Herculis contra Gigantes longe

diversa est pugna ejusdem Herculis cum Alcyoneo a Pin-

daro solo commemorata, de qua hsec comperimus: Herculem

et Telamonem, Troja capta et Meropibus victis, Alcyoneum,

ingentem bubulcum, quum jam quatuor et viginti milites

eorum saxo oppressisset, in Phlegris interfecisse. Ut jam

hic Gigantum patria ad aliquam terrarum, quas ^geum

mare alluit, referri posse videtur, sic in fragmento de ho-

minibus primis Pallene Phlegrseum Alcyoneum edidisse dici-

tur, et Herodoto atque Ephoro, fabulee nostrae interpreti

primo, Phlegra anti(j[uum nomeu Pallenes est. Campus

Phlegrseus, quem Aristoteles terriB motu vastatum et lapi-

dibus opertum esse scribit, num in eadem pseuinsula quae-

rendus sit, dubium videtur.

Verba Platonis supra allata: tmXXoo 8a7 rcyavTo/xa^cag

Iw&oXoyrjziov xa\ TTotxO-iov^ si cum noto loco in Euthyplirone *)

conjungas : y.ai tmXziwv apa rffE'. ab ehai za> ovrc iv roc^ ^soT^

Tipog dXkrjXoo? xac i^^pac ye oacva? xal jjxr^a^ xa\ akXa Tocabza

rMlXa^ ola fdytzal zs 'jzo zujv Tiocr^zCuv, xa\ hnb zcov dyafkov ypa-

(fiojv zd zs dXXa ctf>a rjjSv xazamnucxcXzac, xo.\ drj xa\ zoc<;

jisydXoc^ navaB^r^vacoc; b TiinXo; ij.z(tz(K zCov zocobzujv riOcxcXjidzujv

dvdY£za.t sk zr^v dxpoTioXcv, etficitur, quod etiam testimoniis

scholiastarum-) contirmatur, fabulam nostram in peplo Panathe-

uaico acu pingi solitam esse. Plinius^) docet, in concava

') 6 B. — 2) Boeckh. Grsec. trag. princ. p. 194. — ^) H.N. XXXVI. 18.

40

parte scuti MiuerviB Phidiam deorum et Gigantum dimica-

tiones calavisse. Caetera monumeuta ejusdem argumeuti

nunc amissa a Wieselero ' ) enuraerata sunt. Nobis ad cog-

noscendum, quomodo Atticoe a?tatis artiiices Gigautum fabu-

lam expresserint , maximi momenti sunt vasa picta, quorum

etsi vetustissima quaciue fortasse swculum sextum attiugunt

et receutissima, Apulie et Lucanee artis opera, ad tempora

Alexandrina referuutur-), maxima tamen copia sine dubio

liuc pertinet, et similitudo imaginum tanta est, ut divelli

non debeaut. Summa igitur illius generis monumentorum

utilitas ea est, ut permaguo exemplorum numero osteudant,

quod etiam scriptorum silentio contirmatur, per omnem Atti-

cam ietatem figuram humanara, non mixtam et monstrosam

illam ab ApoUodoro commemoratam, Gigantibus tributam

esse. At sciibit C. 0. Miillerus^), iu vasis nonuulli» Vulceu-

tibus esse Gigantes alatos, serpentipedes, corpore squameo,

et statuunt Gerhardus-*), Lenormantus^), Wieselerus ^), etsi

Gigautum forma in vasis pictis fere seraper humana sit, esse

tameu paucas quasdam exceptiones. De qua re viri docti

incautius judicasse videntur, partim borbara quiedam Grse-

cis immisceutes, partim Grieca qua'dam non recte inter-

pretantes. Constat, iu vasis pictis longe antiquissimis praeter

animalia etiam viros et mulieres alatos in serpentem desi-

nentes expressos esse. Hic de Gigantibus vel de Typhoeo

vel omniuo de fabulis Gr«cis cogitare dissuadet similitudo

maxima illorum monumentorum cum Babvlonicis et Assy-

') Giganten p. 158. — ^) Jahn. Vasensammlung Konig Lud-

vigs p. CCXXXII. — ^) Handbuch d. Archaologie. Dritte Aufl.

p. 638. — ") AuserUs. gr. Vasenbilder I. p. ^iS—LM. — ^) El.

ceram. I. p. 6, Nouv. Gal. myth. p. 17. — "^) p. 160.

41

ricis 1). Aliud vas-), antiquissiraum illud quoque, sed et arte

et imaginibus et inscriptionibus aperte Griecum, prseter cer-

tamen Atalanta; et Pelei etiani pugnam Jovis contra Ty-

plioeum alis et duabus caudis serpentum pro pedibus in-

structum ostendit. Typhoeum vero Atticis temporibus a Gi-

gantibus distingui, jam vidimus. In vasis antiquioribus cum

atris figuris, qujB Gerliardus archaica appellat, primum occur-

ruut serpentipedes illi alati, quos Miillerus Gigantes nomi-

nat ; sed quia contra Jovera solum pugnant, eos Typhoeum

significare, Gerhardus ^) recte statuit. In vase item Vul-

centi'*) figura superne humana, infra quatuor anguibus coUa

erigentibus fulta, sex alis instructa, saxum capite sustinens,

utrinque a juveue levis armaturffi petitur. Quam figuram

Wieselerus olim ^) Gigantem a Marte et Apolliue,postea ^*)

Typhoeum a duobus diis oppugnatum significare putavit.

Sed neque dii in mouumentis artis tah modo exprimuntur

et Typhoeus solius Jovis adversarius est. Miror, Wiesele-

rum non animadvertisse, hic de opere Etruscse barbarise,

non Grfecffi artis agi. Constat enim, inter vasa Vulcentia

non jiauca esse, qu;e et artis inscitia et argumentis a Grae-

cis fabulis plus minusve alienis et monstris portentosis ssepe

tribus paribus alaruni prieditis originem barbarara pr» se

ferant'). Qure omnia quam maxime in illud vas cadere,

primo aspectu cernitur. Neque aliter statuendum est de

vase archaico a Gerhardo commemorato ^), ubi juvenis, cui

serpentes capita erigeutes pro pedibus sunt, uegligentissime

') Jahn, 1. c. p. CXLV. -- 2) Gerhard 1. c. tab. 237, Jahn. 1. c.

p. 38. — 3j 1. c. annot. 19. — M C. 0. Miiller Denkm. d.

alt. Kunst, fortges. von Wieseler II. tab. 67. 850. — V) ad

illam tabulam. — ^) Giganten p. 162—03. — ') Jahn 1.

c. p. CLXXII. - ') 1. c. et Neapels ant. Bildw. I. p. 332.

42

pictus est, et de alio ^), ubi simile monstrum. quod juvenis

gladio aggreditur, sajpius repetitum est. Sejuuctis igitur,

quae Grseca nou sunt, et sejuncto Typhoeo, qui hoc tempore

nondum Gigas fuit, in vasis pictis vix ullum e.xemplum Gi-

gantis ser2)entipedis remauet. Quod eo confidentius judico,

quo pluris testimonium Jahnii '^), archseologi doctissimi simul

et cautissimi, sestimo, et in vasis prisci generis cum atris

figuris et iu vasis artis perfectse et elegantis Gigantes semper

esse milites armis aeneis accinctos, neque magnopere eo mo-

veor, quod Lenormanti libros supra citatos, ubi de excepti-

ouibus quibusdam agitur, adire uon potui. De recentissimis

tameu vasis artis Apulte et Lucanse nonnihil dnbito, partim

quod unum tantum exemplum^) illius generis novi, partim

quod Jahnii verba ^*) hic ambigua sunt („uugeheuerliche Kraft

lehnt sich auf gegeu gottliche Majestat").

Tela Gigantum, ut apud Hesiodum, ita fere semper in

vasis pictis hastffi sunt. Interdum tamen gladios, clavas,

lapides gerunt, quercus et saxa vix unquam. In vasis auti-

quioribus a vertice usque ad talos sere induti sunt, in recen-

tioribus plerumque nudi vel seminadi, pallio aut pelle

ferina humeros tegente. Terra in duobus vasis artis

perfectae juxta filios couspicitur. Inter hostes Gigautum, ut

apud scriptores, Juppiter, Minerva, Hercules, Bacchus ex-

cellunt. Interdum, ut apud Euripidem, Miuerva aut Her-

cules e Jovis curru pugnaut; in vase Apulo ^) Yictoria

equos ejus regit, Minerva juxta pedestris pugnat. Juppiter

fuhnen conjicit, Hercules sagittas aut, ut Minerva, hastam

emittit, rarius clava armatus est, Bacchus hasta aut thyrso

') Gerhard 1. c. - ^^ 1. c. p. CCI. - =) C. 0. Miiller.

Denkmaler d. a. K. II. tab. 66. 843. - <) 1. c. p. CCXXII.— 5) C. 0. Muller 1. c.

43

aut hedera pugnat. Deorum a scriptoribus i)ra?termissorum

maxime conspiciuutur Neptunus, qui dextra hastam aut tri-

dentem gerit, sinistra saxum aut iusulam in adversarium jam

concidentem humero demittit, et Yulcanus, qui aut malleo

pugnat aut duobus forcipibus massas ardentes torquet. Prae-

terea Mercurius, Mars, Apollo, qui nunquam, ut apud Pin-

darura, prinias partes agit, Diaua, Juno, Sol, Msenades, Sa-

tyri a pictoribus vasorura expressi sunt ';. Tantura nume-

rum deorum in eodeni vase non inveniri, sed modo plures,

modo pauciores. modo singulos tantum. consentaneum est.

Prsecipue Minerva in maximo numero vasorum cum atris

figuris sola cura solo Encelado. cujus noraen iuterdum ad-

scriptum est, pugnat. Inscriptionibus maxime memorabili.'

est pocuhim Berolinense-; cum rubris figuris Yulcis reper-

tum. ubi Juppiter cum Porphyrione. Neptnnus cum Poly-

bota, Apollo cum Ephialta, Minerva cuni Encelado , Juno,

ut videtur, contra Rhoetura, Diana contra Gigauteni noraine

incerto pugnaut. Neptuni adversario. qui etiara ab ApoUo-

doro et a Pausania^) Polybotes vocatur, in vase artis

paulo antiquioris"*) Ephialtes nomen est. Utrum pictor

hic aliam fabulse formam secutus sit au. quod etiam poetis

accidit, Gigantura nomina confuderit, cum Wieselero qua?rere

inutile est. Ut apud Pindarum. sic in vasis pictis ^) pugna

Herculis et Alcyonei longe diversa est a raagno proelio de-

orura et Gigantum ; sed discrepantia iu eo est, quod in vasis

Hercules. queni Minerva aut Mercurius interdura coraitantur.

Alcyoneum dormientem aut expergiscentera adoritur. Supra

') Wieseler. Giganten p. 164—65. — -) Wieseler 1. c. p.

166. — ) I. 2. 4. — ') C. 0. Miiller. Denkmaler I. tab. 44,

203. — ^) 0. Jahn in Berichte d. sachs. Oes. d. Wissensch.

phil-hist. Cl. 1853. lY-V.

44

ingentem Terrigenam recubantem inter.lum. si Jahnii inter-

pretatio vera est, Somnus, semel Kvjf) zayr^lzyiuc Hayazotu

expressa est. — Ccetera monumenta artis, quge ad Gigantum

fabulam referuntur, pauca sunt neque quidquam pnebent,

quod vasa picta non et pleniore et certiore modo ostendant.

De nonnuUis eorum, maxime de telamonibus templi Jovis Agri-

gentini, etiam perdubium est, num revera Gigantes reprfeseutent.

Qute apud scriptores tetatis Alexandrina3 inveniuntar,

omnia fere nova et adhuc inaudita sunt. Pauca,quse sal-

tem ex parte nobis jam nota sunt, hsec sunt : Gigantes, Ter-

rse tilios, in Phlegra (Apollon, Lycophr.) victos esse; inter

deos Jovem (Callim, Lycophr.), Minervam, Herculem, deinde,

quos adhuc in vasorum picturis tantum novimus, Vulcauum,

Solem, Martem in acie operam navasse ; Minervam post

proelium eqiios ad fontem Oceani lavisse (Callim), Herculem

Gigantes sagittis confecisse (Lycophr, Tim.), Vulcanum

fessum a Sole in currum receptum esse (ApoUon.), Martera

Mimantem thorace spoliasse (id.). Denique Gigantum pa-

triara fuisse Pallenen aut saltem vicinas regiones Macedoniae,

Callimachus signiiicat et Lycophro et Nicander, apud quem

Athos Gigas monte ejusdem nominis oppressus esse videtur.

Prorsus nova sunt lisec: Terram Jovi iratam Gigantes pe-

perisse (ApoUon.), proelium Gigantum in Campania factum

esse (Tira ; addit Polybius, etiam alios campos Phlegreeos

esse), Palladia in illo proelio c*lo delapsa esse (Phylarch.),

montium et insularum originem eodem pertinere (Dur.), En-

celadum Siciliam sustinere (Callim.). Discrimen, quod inter

Gigantes, Typhoeum, Titanes adhuc fuit, jam paene evanu-

isse, his compositis apparet: Giga,ntes et Typhoeum Pithe-

cussis insula premi (Lycophr.), Eurymedontem Gigantem,

quod Junone virgine compressa Prometheum procreasset, a

45

Jove in Tartarum detrusum esse (Euplior.), Joveni, quum contra

Gigantes et Titaues iturus esset, deos jurejurando obstrin-

xisse (Lycophr.). Propterea quod verbum Gigas jam Alex-

andrino tempore pro Terrigena usurpatum esse videtur.

dijudicari non potest. uum Callimachus, apud quem Bria-

reus Gigas sub ^tua jacet, Contimanos quoque cum Gi-

gantibus cenjunxerit. Saltem Sparti Colchi ab Apollonio

Gigantes vocantur, et fortasso Lycophro, ubi ^geum Gi-

gantem ajtpellat, illo verbo non metaphorice, ut alibi de

Hectore et de Xerxe, usus est, sed oJj-oyhoviav Athenien-

sium signiticare voluit. Itaque dubium est. utrum verba

Callimachi ita intelligenda sint, ut Briareus Gigantum. an

ita, ut Titanum contra deos socius fuerit. Xa?vii fragmento

mutilo "Wieselerus ad demonstrandum, Gigantibus etiam tum

figuram humanam tributam esse, utitur; nam bicorpores Gi-

gantes ejus esse Typhones et diversos a Rhunco atque Pur-

pureo. Prellerus ex eodem fragmento colligit, Romanos jam

tuin Gigantes serpentipedes novisse. Xos rem dubiam in

medio relinquemus. In vase Apulse artis supra commemo-

rato hominum similes sunt, quocum congruit, quod ApoUonius

Mimauti thoracem tribuit.

Yenimus tandem ad qua^stionem raaximi in hac disser-

tatione momenti, utrum ApoUodorus Gigantum fabulam totam

e fontibus autiquioi-ibus, quos pr^ferre solet , hauserit, an,

quod etiam alibi noununquam fecit, a scriptoribus recentio-

ribus et sute aetati propioribus quaedam receperit. In Apol-

lodori narratione cum superioribus comparanda, quia Home-

rum et Hesiodum prorsus neglexit, ab iis, qua^ ei cum At-

ticse «tatis scriptoribus et artiticibus communia sunt, initium

faciemus. Ut apud illos, aut in Phlegris aut iu Pallena Gi-

gantcs nati esse dicuntur. Ut apud Platouem, quercubus et

46

saxis armati simt. Duas inter se diversas narrationes de

Alcyoneo Gigantum natu maximo ab Hercule interfecto et

de Gigautum populo a diis Hercule adjuvante superatO'

Apollodorus ita conflavit, ut Gigantibus Spartano more duo

principes sint, Alcyoneus et Porpbyrio; pr«terea, ut apud.

Pindarum Troja et Co captis cum Alcyoneo confligit, sic

apud Apollodorum ab eadem expeditione revertens a dii&

auxilio vocatur; quod adjicit, Alcyoneum Solis boves ab Ery-

thia abegisse, verbum jSoojiozav, quo Pindarus de hoc Gi-

gante utitur, explicat. Quse de ipso proelio tradit, magna

ex parte apud Atticae setatis scriptores et in vasis pictis jam

invenimus : Jovem Porphyrionem et multos alios Gigantes

fuhnine dejecisse, Apollinem Ephialtem, Minervam Encela-

dum, Neptunum insulam jaculantem Polybotem superasse,

Junonem, Bacchum thyrso armatum, Vulcauum massas tor-

quentem, Mercurium, Dianam alios Gigautes cecidisse, Her-

culem plurimum ad victoriam contulisse. Magnus igitur, ut

par est, ApoUodoro cum antiquioribus consensus intercedit.

A quibus tamen in nonnullis deflectens narratio ejus aperte

cum Alexandrinis consentit. Prinium quod Minerva Sici-

liam in Enceladum conjicit, cum fragmento Callimacheo

congruit, ab eo, quod narratione ^schylea * ) et Pindarica -)

novimus, Typhoeum sub ^tna jacere, discrepat. Neque

enim ullo modo fieri potuisse, ut egregii poetse Apollodori

modo ^tnani et Siciliaiu separantes hanc Enceladi, illam

Typhoei onus habuerint, quisquis poetam a grammatico poe-

tarum narrationes diversas conglutiuanti dijungere potest^

concedet. Accedit, quod iu maximo numero vasorum, ubi

Minervse et Enceladi pugna expressa est, dea nunquam in-

') Pn.m. 305 sq^i. — ^) 01. IV. 6, Pyth. I. 18 sqij.

47

sulam conjicit, et quod Euripides eandem pugnam bis coni-

memorans de insula tacet. Etiam hoc ostendit, ApoUodorum

e fontibus recentioribus nonnulla hausisse, quod Gigantibus

formara illam mixtam et monstrosam, quam apud Atticae

setatis scriptores et in vasis ejusdem temporis frustra quteras,

tribuit. Si quis enim statuat, eum hoc apud scriptores per-

autiquos invenisse , statuat necesse sit, Graecos Gigautes

primo raonstra, postea hominum similes, deiude rursus mon-

stra finxisse. Irarao Alexandrinos, qui Gigantes tam arte

cum Typhoeo conjunxerint, primos etiam speciem hujus illis

tribuisse, admodum \erisimile est. Utrum poetse artificura

an artifices poetarum in hac re exemplum secuti sint, scire

non possumus ; suspicamur tamen, egregios sculptores Per-

gamenos ad novam Gigantum forraam litteris atque arti

commendandam aliquid contulisse. Vidimus enim, Gallos

a poetis Alexandrinis Gigantum posteros appellatos esse.

Constat porro '), Attalum regem in meraoriara victoriae a se

de Gallis reportatse opus, ut videtur, statuarium, quo Gi-

gantura contra deos proelium, Atheniensium cum Amazoni-

bus pugna, Marathonicum proelium, denique Gallorum in

Mysia clades expressa erant, Athenis collocasse. Prseterea

Ampeiius in capite de miraculis mundi sic scribit : ^Pergamo

ara marmorea raagna, alta pedes quadraginta cum maximis

sculpturis, continet autem Gigantoraachiara." Quara aram,

ad tempora Pergami tiorentis a Wieselero '^) recte relatam,

ob victorias Gallicas Attali primi ^) vel Eumenis secundi'*)

exstructam esse credimus. Apollodorus, Athenis natus, aulse

Pergaraenseconjunctus — Attalo tertio Clironica sua dedicavit^)

>) Paus. I. 25. 2. - ^) Giganten p. 184*. — -•) Polyb.

XVIII. 25, Pans. I. 4. 6, 8. 1, Strab. Liv. — *) Diod. fragm.

XXXI. 2\ Bekk. — ) Scyran. Ch. v. 16-49.

48

— anibo monumenta, iii fallimur. viderat. Unde collegerim,

artifices Pergamenos Gigantes serpentipedes fiuxisse; ali-

oquin iis, quse de specie eorum narrat, addidisset. nonnullos

iis formam humanam tribuere. ApoUodorus scribit, Titani-

bus in Tartarum detrusis, Terram Jovi iratam Gigantes, Gi-

gantibus victis, majore ira permotam Tyiihoeum peperisse,

et Apolionius monstra a Terra Jovi irata cdita novit. Apud

Hesiodum autem Typhoei pugna Titanomachiam excipit.

Atticffi *tatis scriptoribus de causa belli tacentibus, quo

tempore ordo rerum, quem Apollodorus sequitur, inventus

sit, prorsus nescimus. Crediderim tamen, Alexandrinos

etiam hoc novasse;prajterea, quse de Alcyonei immortalitate

et de Pallante habet, ab ijsdem fontibus tiuxisse. Neque

enim illa cum iis, qwx Pindarus narrat et vasa ostendunt,

facile conjungi possunt, et de Pallante, Gigante prorsus novo,

Apollodorus ea narrat, quui Euripides de Gorgone. Cnetera,

qute Apollodorus solus habet, de Ca^^lo Gigantum patre, de

saxis et quercubus ardentibus. de oraculo diis dato, de

Terra tilios defendere conante, de Porphyrione Junoni vim

inferente, de Hecate. de Mercurio Plutonis galea induto, de

Parcis clavis ieneis pugnantibus, de Nisyro a Co revulsa,

de Euryto et aliis novis Gigantibus. quia locum Apollodori

integrum supra attulimus, liic prsetermittemus. Neque enim

de fontibus, unde sumpta sunt,

quidquam defiuiri potest.

Hoc solum addinius, opinionis, quam Wieselerus ' ) sequitur,

narratiouem ApoUodori, qualis nunc est, multo breviorem,

quam olim fuerit, et ab eo, qui arabitum ejus contraxent,

interpolaudo corruptara esse, propterea quod ne^iue ipse

neque Clavierus-) et Welckcrus^), qui primi integritatem

') p. 145. — ^) Iii [irtBfatiune editionis ApoUodori.

') D. epi.sche Cyclus. I. p. 88—94.

49

Bibliothecae mythologicse servatee in dubium vocaverunt,

sententiam suam idoneis argumentis fulserunt, rationem a

nobis habitam non esse. Neque enim ullius momenti est,

quod liber neque multis neque bonis codicibus servatus ne-

que a recentioribus (excepto Heynio) cum cura tractatus

mendis et ineptiis non vacuus est. Neque recte statuit Wel-

ckerus, ApoUodorum eleganter scripsisse necesse esse (doc-

tis hoc grammaticis non semper cecidisse, satis constat).

Neque verba poetica apud scriptorem res, quas narrat, e

scriptis poetaram saepe haurientem offendere debent.

QUJ] SCRIPTORES TEMPORUM ROMA-NORUM DE GIGANTIBUS TRADANT.

§ 1.

Gigantum fabulse incrementa persequentes ad tempora

Komana pervenimus, unde testimoniorum ingens numerus

ad nos redundavit. Quibus consideratis apparet, fabulam illis

temporibus non magnopere mutatam esse. Quod et per se ve-

risimile erat. Vidimus enim,jam Alexandrina setate ita

amplificatam et exaggeratam fuisse pugnam deorum et Gi-

gantum, ut ultra progrediendi facultas posteris erepta esset.

Huc accedit, quod, discrimine Gigantum et Titanum et

Typhoei et fortasse etiam Centimanorum ptene sublato, etiam

nova e similibus et propinquis fabulis sumpta immiscendi

facultas magna ex parte sublata erat. Quae quum ita siut,

supervacaneum est omnia temporis Romani testimonia ordine

historico et ipsis scriptorum verbis enumerare. In pleniori-

bus et luculentioribus afferendis eum ordinem sequemur, ut

a poetarum Romanorum grege incipiamus, deinde ad poetas

Grsecos multo pauciores transeamus, postremo de testimoniis

scriptorum pross orationis, quorum utilitas prsecipua ea est,

ut quaestioni de fabulis topicis sequenti capite instituendse

fundamenta jaciant, agamus.

Gigantum fabula pluribus verbis narrata est a duobus

aureae eetatis scriptoribus Latinis, Horatio et Ovidio. Hora-

51

tius in carmine quarto libri tertii, mente temperata et Mu-

sarum consiliis imbuta laudata, feroces et superbos funditus

perire dicit: exempla esse Titanes et immanem turmam (Gi-

gantes) a Jove fulmine deletam; illam brachiis fidentem ju-

ventutem (Gigantes) et fratres Pelion Olympo imponere co-

nantes (Otum et Ephialtem) Jovi terrorem intulisse ; sed quid

Typhoeum, Mimantem, Porphyrionem, Rhcetum, Enceladum

evulsos truncos jaculautem contra Minervam, Vulcanum, Ju-

nonem, Apollinem potuisse. Igitur, quod prorsus novum

est, Aloidae hic inter Gigantes contra deos puguaut; Ty-

phoeum Gigantum socium jam apud Lycophronera vidimus.

Csetera Horatiana cum ApoUodori narratioue egregie con-

gruunt. — Ovidius in Metamorphosibus') fabulas de Gi-

gantibus et de quatuor aetatibus generis humani conflans

narrat, Gigautes anguipedes et centeuis brachiis instructos

tempore jfitatis ferreae, montibus illis Thessalicis in aggerem

congestis cselum aggressos, Jovis fulmine detrusos et ipsis

illis montibus oppressos esse ; Terram filiorum sauguine per-

fusam novum genus humanum, Lycaonem et sequales ejus,

peperisse. In Fastis^), ubi eandem fabulam simili modo

narrat, illis de aetatibus omissis, Apollodorum sequens narrat,

belli causam fuisse, quod Saturnus cselo pulsus Terrse contra

Jovem iram excitavisset. Hoc loco Gigautibus etiam mille-

nas manus tribuit. — Multo plenius Gigantum bellum de-

scripsit, qui Lucilius nuncupatur, ^tnse carminis auctor,

ubi poetarum de illo monte meudacia exagitans etiam hsec

narrari queritur^): Gigantes Phlegraeos anguipedes, montibus

Thessalicis in caelum exstructis, sidera iugenti clamore ag-

') I. 151 sqq. et 182 sqq. — ^) V. 33. sqq. — ^) v.

41—72.4*

52

gressos esse; Jovem maguo ore tonantem, ventis adjuvanti-

bus, montes fulminibus deturbasse, hostes in fugam vertisse,

Enceladum iEtna obruisse; Martem quoque et cseteros deos

pugn» socios fuisse, Liberum propter res tum gestas in de-

orum numerum receptum esse. — Etiam Valerius Flaccus

Gigantum bellum pluribus verbis narrat ^ ) : Gigantes Terri-

genas a diis in Pallena victos a matre casus eorum mise-

renti in scopulos et trabes mutatos esse; Typhoeum vero,

maximum horrorem, per mare fugientem et fulrainis flammas

pectore exhalantem a Neptuno Sicilia obrutum esse. lUa

de Gigantibus a Terra mutatis nusquam alibi iuveniuntur.

— Gigantum fabulam ante tempora Martialis totorum car-

minum materiam fuisse, nou constat. Is vero Julium Ce-

realem quendam, auctorem Gigantomachiae et Georgicon,

commemorat-). Wieselerus errat, Gauri luteum Gigantem

ejusdem argumenti fuisse, scribens. Qui epigramma ^) perle-

gerit, bellum Trojanum longissimum et languide scriptum

significari, intelliget. -- Ex ultimis denique litterarum Ro-

monarum temporibus servata est raagna pars (centum viginti

octo versus prirai) Gigantomachise Clandianese, carrainis prop-

ter vira et vigorem describendi Ovidii setate non iudigni.

Claudianus narrat, Terram invidia contra deos incitatam

et ira propter Titanas puuitos acceusam monstra angues

pro pedibus habentia in Phlegra edidisse et, quum imperio

mundi promisso, tum Promethei, Atlantis, Tityi, Titanum

injuriis commemoratis, ad arma coutra deos vocasse. Ab

altera parte Iridera deos omnes, etiam inferos, convocasse,

Jovem convocatos oratione confirmasse. Signo his ab ^there,

illis a Terra dato, orania misceri coepta esse, Gigantibus

') II. iG—33. - 2) XI. 52. - •') IX. 50.

53

Oeten, Ossam, Athon, Pangwuni, Rhodopen evelleutibus et

contra deos torquentibus. Sed Marteni Pelorum et Mimanta

Lemnum eruentem ense et hasta trucidasse, Minervam Pal-

lanta, Echionem, Palleneum partim ense occidisse, partim

Gorgonis capite in saxa vertisse. Porphyrione interea De-

lon e fundo maris revellere conante, nymphas Cynthicas

ApoUinis opem implorasse. Reliqua carminis perierunt.

Nihilo rainus, quse fuerint, aliqua ex parte e fragmento Gi-

gantoraachiae Graecse Claudiani nomine inscripto, de quo infra

dicendum erit, et e carmine sexto Apollinaris Sidonii, imi-

tatoris Claudiaui, colligere possumus. Primura dubitari non

potest, quin Apollo, suis auxilio lato, Porphyrionem occiderit.

Quo, ut recte statuit Wieselerus *), etiara hoc ducit, quod

Terra filios hortans Porphyrionem ad Delphicam laurum

Cirrhaeaque templa occupanda incitat. Eadera his verbis

:

Rapiat fuhnen sceptrumque Typhoeus,

Enceladi jussis mare serviat,

aperte pugnam Jovis cum Typhoeo, Neptuni cum Encelado

prsedicit. Quocum congruit fere, quod in fragraento Grseco

Typhoeus a Jove et Neptuuo, Euceladus a love ceeditur; et

quod ApoUinaris Minervara alloquens dicit-):

Euceladus patri jacuit fratrique Typhoeus,

Euboicara hic rupem sustinet, hic Siculara,

sine dubio sic intelligendura est, ut Typhoeus Jovis, non Mi-

nervie fratri occubuerit. Wieselerus contra orania antiqui-

tatis testiraonia (quae affert, nou recte intellexit) de Hercule

Typhoei victore cogitat ^). Verisimile est igitur, apud Clau-

dianura suraraos illos Gigantes, Typhoeura et Euceladura, a

Jove et Neptuno, sumrais diis, superatos esse. — Ultimse

') Giganten p. 143. — ^) VI. 27—28. — •*) 1. c. 151.

54

tres Gigantomachise adumbrationes in carminibus Apolli-

naris Sidonii^) inveniuntur.

Plenioribus narrationibus inter se et cura locis brevio-

ribus eodem pertinentibus comparatis, quse forma Gigantum

fabulpe apud poetas Romanos fuerit, optime cognoscitur. Eos

originem belli ab ira Terra? propter Saturnura et Titanes

cselo pulsos repetere, jam vidimus. Species Gigantum a po-

etis Ronianis semper ita describitur. ut serpentes iis pro

pedibus sint"). Ovidius solus iis modo centena, modo mil-

lena brachia tribuit. Gigantes saxis et arboribus armatos

uuus Horatius novit, qui Enceladum truncos jaculantem facit.

Apud Senecam^), Claudiannm, Sidonium ApoUinarera*) totos

montes et insulas in cselum torqueut. Alibi^) montibus non

pro armis utuntur, sed Aloidarum modo ad viam in cislum

struendam. Claudianum in carmine de raptu Proserpinse <>),

ubi Gigantum caesorum arma ab arboribus luci ^tnsei sus-

pensa commemorat, arma, qualibus horaines utuntur, signifi-

care voluisse, eo magis credo, quod ibidem Virgilium ') irni-

taus TEgaeonem centum simul ensibus armatum fuisse, narrat.

Phlegra sgepissime commemoratur. Qui prcelium ad loca

non fabnlosa referunt, omnes fere Pallenen ^) aut terras ad-

jacentes^), Macedoniam, Thessaliam, Thraciam, locum ejus

fuisse significant. Silius tamen Phlegrseam pugnam ad Cam-

paniam refert ' " j, et Gigantes sub insulis Italicis jacentes saepe

'j Yl, IX. 73 sqq.. XV. 17 sqq. — ^) cfr. Wieseler 1. c.

annot. 11. Addo Lucan. IX. 656, Stat. Theb. V. 569, Sil. VI.

181. — s) Herc. Oet. 1139 sqq. - ') IX. 85 sqq., XV. 17

sqq. — 5) virg. Georg. I. 281 sqq. Hor. Od. II. 19. 11, cfr.

Wieseler. p. 147. — '^) III. 332 sqq. — ) ^n. X. 565 sqq.

— «) Val. Flacc. II. 16 sqq. — «) Prop. IV. 10. 37, Sen. 1.

c, Stat. Theb. II. 595, Claiid. Gigant. - '") VIII. 538, 655,

XII. 143 sqq. ctV. Prop. I. 20. 9.

oo

commemorantur, et Wieselerus ^ ) fortasse recte suspicatur,

Claudiauum, ubi Gigantum spolia in silva ^tnsea peudentia

commemorat, etiam pugnam in Sicilia factam esse signiticare.

Typhoeum inter Gigantes contra deos pugnantem apud Ho-

ratium, Claudianum, Valeriura Flaccum vidimus ; addo locum

ex ^neide-) de Gigantomachia accipiendum, ubi Typhoeus

ipse Herculem uon terruisse dicitur. E Centimanis Gyas

apud Ovidium^;, Briareus apud Statium^), arabo apud

Senecam^), iEgseon apud Claudianum ^), Briareus et^gaeon

apud ApoUinarem*) cum Gigautibus conjuncti sunt. E Ti-

tanibus Coeus apud Propertium ^) et lapetus apud Silium ^)

fortasse Gigantum socii suut. Aloidas cum Gigantibus con-

junctos Horatius solus praebet. Nomina Gigautum ssepissime

commemorata sunt Enceladus et Mimas; rarius occurrunt

Porphyrio ^*') et Rhoetus'^), rarissime Eurymedon^") et,

quos Claudianus et Apollinaris soli prsebent, Pelorus, Pallas,

Damastor (vel Adamastor), Echion, Palleneus. Alcyoneus ^^),

Ophion**); Ephialtes * ^). Claudianus ^ *) Enceladum sura-

muni TeiTigenum regem, Valerius Flaccus Typhoeum maxi-

mum horroreni appellat. Deorum ubique celebrantur Jup-

piter et Minerva. Bacchi in leouem mutati cum Ehoeto

pugna commemoratur ab Horatio^'), apud Valerium Flac-

cum*^) Bacchus et Minerva deorum propugnatores sunt.

apud Lucilium ' ^) propter res contra Gigantes gestas iu

') p. 156. — '} VIII, 298. — ') Am. II. 1. 12 sqq. —*) Theb. II. 595 sqq. — '") Herc. Oet. 167 sqq. — «) Rapt.

Pros. III. .345. - •) VI. 1'5. - «) IV. 8. 47. — «) XII. 147

sqq. —'»J Hor. Od. III. 4. 54, Mart. XIII. 78, Claud. Gi-

gant. 35 et 115. — ") Hor. Od. II. 19 23, III. 4. 55. —•^*) Prop. IV. 8. 48. — '=") Claud. Rapt. Pros. III. 183. —'^) ib. 348. — 15) Apoll. Sid. VI. 25. - '«) 1. c. 351. —'") Od. II. 19. 21. sqq. — '*) IV. 237. — '*) v. 67. —

56

mimorum lioornin rooipitur. Cjeterorum iloorum Vuloauus,

.luuo . Apollo ab HoratioM, Mars a Lucilio'^), Neptunus

a Valorio Flaoco^), Mai*s, Ncptunus. ApoUo a Lucano •*),

ApoUo ot Mars a Statio-"*) commcmorantur ; in Gigantoma-

chia Claudiani etiam fluviorum dii ot manes. Pluto et Pro-

serpina. ad arma vooantuv. In nan-ationibus de Gigan-

tum clade copiosioribus supra allatis Herculis montio non

tit. Noque tamon. qut« antiquiores de Gigantibus ab illo

heroc victis tradunt. poetis Romanis ignota fuoruut; nam ct

ab Honit.io''^ Gigantum domitor appeUatur et a Virgilio')

impavidus contra Tvphooum stetisse dicitur et apud Silium')

Gigantes prope Cumas ab Hercule prostrati esse narrautur.

Gigas. quem ApoUinaris Herculis hUiores ter enumoraus^)

nuuquam omittit. siuc dubio AntaHis, celeberrimus Terri-

gena, est; de Alcyoneo, poetis Romanis pxne ignoto. minus

recte cogitat Wieselerus ^•'V Gigautes victos sub montibus

igiiivoniis jaccre. opinio est poetis Romauis cum Alex-

aiuiriuis comnumis. Permulti Callimaohuni sequentes JEtnam

vel Siciliaju Euceladum premere narrant''). Ovidius'-) ta-

men seraper et Valerius Flaccus * 3"* cum poetis antiquioribus

consentiunt. -Etna^ iguom ab ardonti Typhoeo oriri: alii

Pherecydem '*) sequentes luarimen (Pithecussas) Typhoeo

impositam esse ti-adunt**). Silius. qui de .Etna sibi eo us-

que nou constat. ut in eodem libro'*') Catanen ardenti Ty-

*\ Od. m. 4. 59 ?qq. — '^ v 60. - '^ II. 26. - *i VII.

146 sqq, - M Theb. II. 597 sqq, Achill. I. 486 sqq. —M Od. II. li 6. sqq. - •) ^n. VIII. 298. — *) XII. 143.

(XVII. 649V - ») IX. 9^ XIII. 11. XV. 141. - ") p. 153.

— '•> cfr \Vie#eler p. 155; locis allatis addo Sen. Herc. Oet.

llSr. Lucil. TO. Liican. VI. 293. Stat. Theb. XI. 8. — '*) Met.

V 346. Fast. L 573. IV. 4!)1. — '«) H. 24. — 'M cfr. Wie-

seler p. 152. — '*) Vii^r. .En. IX. 716. Sen. Herc. Oet. 1155,

Lucan. V. 101. Sil. VIII. 541. — '^ i XIV 196 et 579.

57

phoeo niniium vicinam esse dicat et paulo post iEtnam

EncelacU spirantis rogum a})pellet, ubi agrum Cumanum de-

scribit, narrat'), Gigantcs ab Hcrcule victos illam tcrram

sibi impositam qnatere, Prochytcn insnlam Mimantis, Inari-

men lapeti cubilc esse; paulo jiost addit '-), ctiam Frcgcllas

fumantcm Gigantcm texissc. Claudianns habct "'), Alcyoneum,

ca,'tons poctis Komanis ignotum, sub Vesevo monte jacere.

Restat, nt commemoremns, Statium *) Asopum fluvium Gi-

ganteis favillis clarum diccrc. Erant igitur, q\u Gigantcs

in Sicyonia victos esse contenderent. Fabuloe alibi non

commcmoratfe origo ab co petcnda cst, (^uod Asopus car-

boncs forcbat; ad quam rem explicandam alii^) narravcrunt,

Asopum Jovem .Si^ginie tilijie raptorem persequentem a dco

fulminc in flnmcn suum repulsum csse. Quod Valcrii Flacci

proprium est, Gigantes victos a matre in scopulos ct arborcs

mutatos esse, jam commemoravimus; etiam (luod Claudianus

solus tradit, arma eorum et pellcs dctractas a diis in silva

jEtnaea suspensa esse, snpra attigimus. Gigantes apud infcros

vinculis ligati et tormentis puniti interdum *•) commemorantur;

apud Silium') nmbr» eorum inter Orci habitatores sunt.

Convivium, quo dii victoriam cclebrarunt, jocoso modo de-

scribit Martialis **) ; Apollincm cantu convivas oblectasse,

narrat Seneca'-'). Genus humanum impium, qnod diluvio

Deucalioneo interiit, Terra Gigantum sanguinc madcfacta

ortnm csso, Ovidius' ") narrat. Oi)inionem poetarum Alcxandri-

norum, Gallos Gigantum progenicm esse, ante oculos habuit

') XII. 143 sqq. - ^) ib. 529. — ') Rapt. Pros. III. 182.

- ') Theb. VII. 731. - ) Apollod. III. 12. 6 cum nota

Hoynii. — «) Prop. IV. 4. 39, Stat. Theb. IV. 534. - ') XIII.

588. — ^) VIII. 50. - •>) Med. 335 sqq. - '") Met. I. 157 sqq.

58

Silius , ubi Flaminium de victoria sua Gallica dicentem

facit')

:

Quas ego tunc animas dextra, quae corpora fudi

Irata Tellure sata,

et Gigantes Tarpeja pendentes rupe,

quos Claudianus -

)

Romae magnificentiam describens commemorat, sine dubio

artis opus est Gallos Capitolium ascendentes exhibens. Lo-

cum ejus et genus definire difficile neque liujus disputa-

tionis est.

§ 2.

Poetarum Grsecorum temporis Romani Nonnus in An-

thologia Palatina ^) Gigantum cladis poela eodem jure di-

citur, quo ipse Spartos Thebanos'*), Orionem ^), Terrigenas

Tyri conditores") Gigantes appellat. Nam Indi ejus, Bacchi

adversarii, sunt Terrae filii. Prseterea Alpum, Gigantem Sicu-

ium, Pelori promontorii incolam, raonstrum multis faucibus

praedituni, saxorura et arborum jaculatorem, qui saepe equi-

tera cum equo devoraverat. a Baccho victum, in ordinem re-

rum gestarum sibi describendarum ille quidera nou recepit;

sed libro quinquagesimo quinto') Tiresiam Pentheo et Al-

pum et piratas Tyrrhenos a Baccho \ictos uarrantem inducit

et libro vicesirao quinto ^), ubi Bacchi et Herculis res gestas

coraparat, Geryoni Alpura opponit. Alpi figurara sic de-

scribit ^)

:

') V. 110 sqq. — -) In sext. consiil. Honorii v. 45. —3) IX. 198. - M IV. 427, 442, 453 etc. — ') XIII. 98. —") XL. 535. - •) V. m sqq. - «) v. 236 sqq. — ') ib.

<?39 sqq.

59

"AXrMV i^cdvacoc^ kxaruv yMjwujvca xapijvocq,

'HzXcoo (paoovza xa\ «y i.fjuov:a lakrjvr^v,

dazpacr^v Thjxdp.ocac TTSpcBXcjSovTa ^opecrjv.

Simili et statura et figura sunt Gigantes Phlegraei, quibuscum

Bacchus post pugnam cum Perseo conflixisse narratur^).

Juuo enira, Bacchum implacabili odio persequens, Tellurem

ad Indos Terrigenas ulciscendos incitaverat, et Telhis

auToyovojv &ujprjczv opcdpojia. (p~jka FcydvTujv.

Ut apud Claudianum, fiHos fratrum ciede commemoranda

et dearum connubio promittendo accendit. Gigantum com-

memorantur Porphyrio, Chthonius, Peloreus. Alcyoneus, En-

celadus, Typhoeus. Locus pugnse est Thracia, arma Gi-

gantum montes sunt, crines eorum sei'pentes. Bacchus th v rso

et hedera et ta^dis pugnans omnes adversarios funditus de-

levisset, si non sponte e proelio exiisset

dua/xavia? ^ujovTa^ kui yzvtTr^pc (puXdaaujv ^).

Alio loco ^), ubi plures Gigautes thyrso Bacchi quam fulmini

Jovis occubuisse dicuntur, ducena:; manus eorum commemo-

rautur, pedes anguini nusquam. Quod poetae autiquiores

tradiderant, Typhoeum solum contra Jovem pugnasse, et

quod recentiores finxerant, eum Gigantum in pro^lio Phle-

grseo socium fuisse, ita componit Nonnus, ut duos Typhones

fuisse statuat, alterum majorem, cujus cum Jove bellum libi'0

primo et secundo narrat, alterum minorem Phlegrffium*).

Verbi Gigantis ambitu ita dilatato, ut omnes Terrigenas

complecteretur, consentaneum est, etiam illum Gigantem ap-

pellari^). Eadem de causa Damasen, ingens Terrigena Ly-

dus, cujus cum maxima serpente pugna in clipeo Bacchi

adumbrata erat, Gigas dicitur <>).

') XLVIII. 1-89. — ') V. 89. — ^) XXV. 87 sqq. —«)XLVIII 77 sqq. - ^) I. 176, ^20 etc. — «j XXV. 486, 499, 512.

60

Fragmentum Gigaiitomachije Claudiani nomine inscriptuni

primus edidit Iriarteus, deinde, qui complures locos optime

emendavit et lacunas aliquot demonstravit, Kochlyus'). Quan-

tum video, nihil obstat, quominus carmen Graecum a Clau-

diano poeta Latino juvene compositum esse statuamus. Post

exordium uon invenustum, quo poeta in medio populo Alex-

andriae tanquam in in(iuieto mari timidus virum quendam

potentem ut deum marinum tluctibus imperantem invocat,

ad Gigantum bellum narrandum transit; sed belli originem

et initium ingens lacuna abstulit. Itaque in medias res ra-

pimur. Gigas quidam saxum in Jovem torturus est; sed

fulmen saxum in cinerem vertit. Sol Gigantes sibi obvios

radiis occsecat. Duo Gigantes sitientes humi prostrati, alter

flumen, alter mare sorbent. Minerva duos hostes, alterum

hasta occidit, alterum capite Medusas in lapidem vertit.

Cypris inerniis in proelium it freta pulchritudine sua, cujus

solus aspectus Gigantibus mortifer est, Typhoeus tridenti

Neptuni et fulmini Jovis occumbit. Tum Enceladus a matre

incitatus insulam cum montibus, arboribus, feris contra Jo-

vem tollit; sed crebris fulminibus pressus in medium mare

aufugit. Tum Juppiter rupem a Lycaonia terra abscissam

conjicit et Gigas sub insula, quam ipse sustulerat, concidit.

Wieselerus -) dubitat, Lycaonia terra Arcadiam significet an

Lycaoniam Asi^e minoris. E loco Argonauticorum Orphi-

corum 3), ubi insularum origo inde repetitur, quod Neptunus

quondam Jovi ii"atus Juxafmrjv yacrjg xpr^moa tridente per-

cusserit, fortasse colligi possit, universffi terrse ilhid cogno-

men fuisse. Reliqua narrationis desunt. — In iisdem Argo-

uauticis Gigantes Cseli et Terrae filii appellantur et auctores

•) Progr. Turic. 1851. - ') p. 144 not. 14. — ') 1284 sqq.

61

generis Imniani ^); Callimacbi verba supi;a citata de insula

triquetra Enceladi onere iraitando exi^rimuntur -); denique

Pblegra mous est. qui solis meridiani radios a Cimmerio-

rum terra intercludit ^). — Etiam apud Quintum, qui ssepe

beroas suos cum Titanibus, Gigantibus, Typboeo comparat,

Enceladus Siciliam sustinens commemoratur, sed ita, ut modo

a Jove *), modo a Minerva ^) victus esse dicatur. — In

Antbologia Gra^ca Gigantum rarissime mentio fit. In epi-

grammate Pbsedimi^), ubi ApoUo Gigantem arcu occidisse

dicitur, prsestat cum Meinekio'^) de Porpbyrione quam cum

Bruuckio de Pythone cogitare; etiam Tityos Terrigena sig-

nificatus esse potest. In epigrammate adespoto ^) ApoUo, in

alio ^) Baccbus rqmzolizriq vocatur. Epigramma Antipatrii ")

:

Taopoo /SaS^uv rivovra xal atdapioo^

^AzXavzo^ copou? xat xitjj.av IJpax/Jou?

azjxvav iT br^rjvav xal Aiovzog opjxaza

Mdrjatou rtyavzoi; ouo' ' OXuiituo^

Zzu(; dzpoprjzo^ zlosv, avopaq ^vtxa

TJjyiiav ivtxa Ntxoifihv ' OXujxma,

Jacobsius recte de pugile Milesio, propter vires Gigante a

poeta appellato, inteUexit. Quae Witteus *'), adbibitis ineptiis

Ptolemsei Cbennii") et nuramis Milesiis, in quibus leo ex-

pressus est, de Leonte Gigante Milesio excogitavit, vana

sunt. Restant (nam de tenigraate [XIV 28] noudum, quan-

tum scio, expUcato tacebimus) tria epigrammata de operibus

bumanis iugentibus, quse a poetis Gigantum raanibus con-

») 18 sqq. - '] 1257. - ') 1129 sqq. — ') V. 641 sqq,

cfr. Opp. Cyn. I. L'73 sqq. — ^) XIV. 58^;. sqq. — ') Anthol.

Pal. XIII. 22. — ") Delect. Anthol. Grsec. p. 149. — ^) Au-

thol. Pal. IX. 525. - s) IX. 524. - '") VI. 256. - ") An-

nal. d. Inst. arch. VI. 345 sqq. — '^) V. p. 192.

62

fecta esse dicuntur, unum Philippi * ) de portu Julio ad Pu-

teolos ab Agrippa constructo (Cyclopum opus dicitur ab

Antiphilo"), alterum Antiijatri Sidonii ^) de nescio qua mole

exstructa, tertium, quod superiore capite aiferendum fuit,

Archimeli'*) de ingenti nave Hieronis regis.

Carmina de Gigantibus nunc deperdita scripserunt Sco-

pelianus sophistes a Pliilostrato ^ ) commemoratus et Diony-

sius quidam, e cujus libris tribus Stephanus nonnuUa de

de locis Graeciae septentrionalis hausit. Vixit ille Trajana

imperatore, hujus tempus ignotum est.

§ 3.

Gigantum fabulse formam a poetis Graecsi Latinisque

temporis Romani usurpatam ad Alexandrinam proxime acce-

dere, abunde vidimus. At prosse orationis scriptores multa

nova praebent, prsecipue quod non solum, quse poetarum

scriptis divulgata erant, secuti sunt , sed etiam, quse a pa-

tribus iiliis tradita passim iu Grsecia et in terris barbaris

a Grsecis occupatis in ore liominum versabantur, receperunt,

Quatuor hic scriptores maximi sunt momenti, Diodorus, Strabo,

Pausanias, Philostratus.

Diodorus Herculis res gestas narrans scribit *), eum

diis contra Gigantes Pallenes incolas auxilium tulisse ; Jovem,

proelio confecto, deos, qui aftuissent, et duos mortalium muli-

erum filios, Herculem et Bacchum, Olympiorum nomine ornasse.

De tempore proelii Diodorus et Apollodorus discrepant, ille,

tauro Cretensi domito et ludis Olympiis institutis, hic, Troja

M IX. 708. — 2) VII. 379. — ••') VII. 748. — ") Athen.

V. p. 209. — ') Vit. Soph. I. 21. - 6j IV. 15.

63

et Co captis, Gigantes victos esse, tradeutes. Paucis capiti-

bus post') Diodorus Tiniseum sequens scribit, Herculem

a Geryonis insula revertentem iu canipo Plilegraeo agi-i Cu-

mani, diis adjuvantibus. Gigantes plerosque interfecisse. In

libro quinto, qui de insulis est, Rhodi rebus antiquissimis

nan-atis addit-), famam esse, yzviafâi y.a-a zbv xacpov

zo^Tov iv zoT; r.fjo^ iuj iJ.ipsa: zr^c vrj<TO'j robc xArjîvrac rcyavra^.

oTc o^ xal Zzhq 'Aiyz-at xaranzTMltjxr^xCijc Tcrdva? ipaaf}r^va:

/Mcd? Tujv S<jjX(fCuv' Ijj-aMa^ dvofiaôpLivr^? xat zpsc? iq aurr^(;

zzxvCuaac <jiacda;. In quibus verbis mendum inesse, satis ap-

paret. Neque enim eosdem Gigantes et statim post Titanes

appellarc potuit, et rursus, si iidem non sunt, omuis nexus

narrationis deest. Etiam fabulam Cretensium atfert •^), Jovem

totum fere orbem terrarum perlustrantem latrones et im-

pios exstinxisse, sequitatem et libertatem condidisse; ozz dr^

(faacv ahzov xa\ zoug TcfavTa; Cj.vzltcv. iv jxkv KprjTjj zoh^

~tp\ M'jAcvov, xa-za oi rr^v ^p^jycav zou^ r.sp\ T'j<fCuva. Addit,

ante pugnam Cretensem Jovem soli, ca?lo, terrse sacra fecis>e

;

sacra victoriam et hostium defectionem portendisse, Musseum

ad Jovem defecisse. Gigantes deletos esse ; etiam alios Gi-

gantes in Pallene Macedonica et in agro Cumano propter

impietatem et violentiam a Jove interemptos esse. Quae

Diodorus, ut vult, e Libyum fabulis hausta. de ^^gide ignem

spiranti a Minerva occisa et de Gigantibus hac de causa

contra deos a Terra emissis narrat*), supra ad locum louis

Euripidese commemoravimus. — Strabo, ul)i de Pallene

Macedonica agit ^), Ephorum sequitur, ubi de agro Cu-

mano ''), Polybium; scribit enim, deorum et Gigantum pug-

'j IV. 21. _ 2j V. 55. — ') V. 71. — *) III. 70. —*) Epit. Vat. 1. VII. 25. — «) V. 243.

64

nam prope Cumas factam esse nuUa alia de causa credi,

quam quod propter fertilitatem multi eara terram armis pe-

tiissent. Paulo post tamen addit' ), uonnullos credere, agrum

Cumanum, quod igne et sulphure et aquis calidis plenus est,

Pblegram appellari et aquam atque ignem e Gigantum vulue-

ribus fulmine intiictis prorumpere. Fabulara Coara, Nisyrum

insulam a Co revulsam Polybotse Giganti a Neptuno injec-

tam esse, Sti*abo eodcm. quo Apollodorus, modo narrat-);

addit tamen, nonnullos dicere, Gigantera sub ipsa Co jacere.

Prorsus nova est fabula^), Gigantes ultimos ab Hercule

victos sub Mycono insula jacere; proverbium inde, ut vult

Strabo , ortum : rrav^' br.o /xcav Muxovov . paroemiographi

Grseci *) de iis, qui uno judicio damnati erant, interpretantur

(ira Tujv ixia otxrj xazaoixaaMvzojv). Nova est etiam fabula Ca-

labrica a Strabone allata^), qui e pugna in Phlegra Campanise

facta superessent. Leuternios appellatos ab Hercule pulsos in

regionera Italiaj Salentinorum promontorio vicinam confugisse

;

vestigia eorura ostendere et fontem graveolentera ad oppi-

duni Leucam et Leuterniam nomeii illi litori inditum. Max-

ime tamen a vulgari de Gigantum internecione fabula ab-

horrent, quse litoris Bospori Cimmerii incote narrabant ''),

Yenerem, quse Phanagoriae colebatur, Apaturum appellatam

esse, propterea quod. Gigantibus deae vim parantibus, Terrse

filios singulos recipiens Herculi, quem occulto loco posuisset,

necandos dolose tradidisset. Veram illius nominis originera

inde repetendara esse, quod Phanagoritse cultura Veneris

cum Apaturiis, quem diera festura gentilitatis, exceptis Ephe-

siis et Colophoniis, omnes lones agebaut'), conjunxeriut,

') V. 245 — 2) X. 489. — ») X. 487. - ") I. p. 445, IL

p. 605 ed. Leutsch. — '") VI. 281, cfr. (Aristot ) De mirab.

ausc. 97. - ^) XI. 495. - ') Herod. I. 147.

65

demonstrat C. 0. Miillerus iu Prolegomenis Mvtholo-

gise 1).

Pausanias in Arcadicis scribif^), prope Alpbeum flunien

et oppidum Trapezuntem, ubi Arcadum reges olim babita-

bant^), esse locum Batbos appellatum, ubi ignis e terra

exeat: Arcades illic fulminibus, procellis, tonitribus sacra

facere dicentes, illum esse locum proelii deorum et Gigantura,

non Palienen Thraciam. Affert deinde tres locos Odyssese

de Gigantibus. unde colligit, Homerum eos mortales habu-

isse; serpentes vero Gigantibus pro pedibus fuisse, stultam

fabulam esse. et aliis locis apparuisse et prjecipue in Syria,

ubi, derivato Oronta fluvio, arcam plus undecim cubitorura

cum cadavere humano ejusdera longitudinis repertara esse;

de qua re ApoUiuera Clarium a Syris consultum respondisse,

Orontem*) repertum esse, ludura genere. Addit Pausa-

nias, mirum non esse, si terra humida sole calefacta

primos homines ediderit, Indiam maximos horaines genuisse.

Egregie deraonstrat hic locus Pausanise, illius terapore verbura,

quod est Gigas, jam de omnibus Terr» filiis usurpatum esse.

Prwterea narrat Pausanias^), Methydriensium fabulam esse, Ho-

plodaraum et alios Gigantes in raonte Thaumasio Rhese gravid*

contra Saturnum auxilium ferre paratos fuisse;quiu etiam Me-

galopoli in templo ^sculapii ossa ingentia unius illorum Gi-

gantum ostendi*'); denique in pago Manthurensiura prope

Tegeara Minervam equestrera appeliatam esse, quod in proe-

lio Gigantum equos suos iu Enceladum imraisisset'). —Cum Pausania de Gigantibus optime consentit Pbilostratus.

Nam Apollonium Tyanensem dicentera inducit**), sibi persua-

') p. 401. — 2j YUl. 2d. — =*) Paus. VIII. 5. 4. —") Orontes a Nonno ssepe commemoratur. — ^) VIII. 32. .5, 36.

2. - "^) VIII. 32. 5. - ) VIII. 47. 1. — *) Vit. Ap. Tyan. V. 16.

5

66

sum esse , Gigantes quondam fuisse ; documento enira

esse, quod in multis terris talia corpora, ruptis sepul-

chris, appareant. Eandem sententiam copiosius exponit Phi-

lostratus in Heroicis ' ), ubi rusticum Chersonesi Thracise in-

colam nan^antem facit, suis temporibus, fissa Orontse ripa,

Aryaden quendam aut Indum aut iEthiopem apparuisse;

Sigeum promontorium corpus Gigantis duo et viginti cubitos

longum ostendisse, de quo Apollinem respondisse, se ipsum

Trojam defendentem eum occidisse ; in Co insula reperto ca-

davere duodecim cubitorum, Protesilai oraculum peregrinum

obtegere jussisse, esse eum Gigantem Ta;v/9£/5,^^//£va;v; Lemni

et Imbri alios Gigantes repertos esse ; in insula Co Meropum

Terrigenarum , in Thessalia Aloidarum, Neapoli, ubi multi

Gigantes sub Vesuvio jacere dicantur, Alcyonei ossa ostendi;

deuique in Pallene, Phlegra poetarum, multa Gigantum cor-

pora et imbribus et terrse motibus nudari et sub terra fre-

mitum larvarum audiri; quin Herculem ipsum, ne quis de

corporibus staturam humanam longe superantibus dubitaret,

ossa Geryonis Olympiae in templo Jovis posuisse. Etiam

heroas ingenti magnitudine, Orestem, Ajacem, alios, repertos

esse, coramemorat Philostratus. In Imaginibus ") tabulara

describit, in qua pictus fuit Gigas insula obrutus et ignis

fluvios ore emittens, Juppiter fulraina conjiciens, Neptunus

insulara tridente concutiens. Addit, Typhoeura sub Sicilia,

Enceladum sub Italia sic nondum mortuos, sed semper mo-

rientes jacere narrari. Aliuslocus^) ostendit, ei etiam fabu-

lam de Encelado sub ^tna animara agente notam fuisse.

C*terorum scriptorura Stephanus Byzantinus non pau-

cas Gigantum sedes commemorat'*). De Pallene auctorita-

') 668—71. - ') 11.17. - 3) Vit. Ap. Tyan. V. 16. — ^)s.

V. IlaMi^vyj, 'AX/xojnca, ' lanavcat, 'ApxaSca, BscTjScdcov, da/iaaxoit.

67

tem sequitur Theagenis, qui in Macedonicis Ephori modo

narraverat, Gigantes ,populum superbum et inliumanum.

illius pseninsulae incolas, ab Hercule deletos esse. Theage-

nis proprium est, fabulam de diis Herculi opem ferentibus

inde ortam esse, quod inter ipsiim pra?lii tenipus fulmina-

verit et tonuerit^). De Almopia, Macedoniae parte, et de

Hispania habet Stephanus, illam ab Almope , hanc ab His-

pano Gigantibus noraen traxisse. Inter nomina Arcadise

etiam Gigantida affert, quum Hesychius-) et Etymologici

Magni auctor ^) Lyciam Gigantiam et incolas primos Gigan-

tes appellent. E libro primo Agathoclis de Cyzico Stephanus

affert, hanc urbem, a Proserpina conditam, Gigantis nomen

habere;

praeterea, Gigantibus quondam Rhyndaci fluvii ostium

saxis claudere conantibus, Proserpinam, Cyzico timentem,

saxa illa medio mari tixisse; ita Besbicum insulam ortam

esse, ubi postea deam una cum Hercule Gigantes reliquos

(num, qui e pugna Phlegrsea effugerant '?) occidisse. Deni-

que de Damasco narrat Stephanus, Ascum Gigantem una

cum Lycurgo Bacchum vinctum in tiumen conjecisse; Mer-

curium, liberato Baccho, Asco cutem detraxisse ; urbem victi

Gigantis nomen servare. Quocum comparari potest, quod

Procopius Csesareensis apud Tzetzem'*) Damascum Jco?

TpoTiacov xaza riydvTujv appellat, et quod Pausanias Da-

mascenus ^) prope vicinam Antiochiam Gigantes ab irato deo

in lapides conversos monstrari et Pagram Gigantem in eadem

regione fulmine ictum esse narrat. — Ad Hispaniam Gigan-

tum prcelium refertur etiam in Scholiis Iliadis*'), ubi Gi-

') cfr. Eusth. ad Dionys. v. Z21. — =<) s. v. rtyavTta. —'j s. V. rtyavrca et Bekker Anecd. I. p. 232. - '] ad Ly-

cophr. V. G88. — ^) Miiller. Fragm. hist. GrEec. IV. p 469. —^) ad II. VIII. 479.

68

gaiites propter Saturnum reguo pulsum irati Tartessi magnum

contra Jovem bellum movisse dicuutur; Jovem victis et in

Tartaruui conjectis Saturnum regem dedisse; Ophioni tamen,

Gigantum maximo, Ophionium raontem imposuisse. In qua

narratione mira Titanes et Gigantes confusos esse, et aliis

vestigiis apparet et eo, quod Justinus ^) Tartessiorum saltus

Titanum strage claros commemorat. Eadem Scholia-) nar-

rationem non minus miram de Polydora, sorore Achillis, quae

in Iliade Sperchio tiuvio Meuesthium peperisse dicitur, af-

feruut. Scholiastes Homero doctior scit, non Sperchium, sed

Pelorem Gigantem, qui se iiuvio illo abdidisset, Menesthii pa-

trem fuisse. Idem Gigas postea Neptunum fugiens in Sper-

chium insiluisse et vulnere, quod aversus accepisset, mor-

tuus esse dicitur. — Mimantem proraontorium Erythrteum

Scholiastes Odyssese ^) Gigantis nomine appellatum esse tradit.

— De Pallene, Gigautum sede antiquissima, Solinus "*) eadem

fere atque Philostratus habet et prseterea, ingentia saxa illic

sparsa Gigantum belli vestigia esse. — Denique de Campa-

uia Dio Cassius tradit^), Vesuvio Tito imperante inceuso,

luultos credidisse, Gigantes contra deos arma movere ; nam

etfigies eorum in fumo conspectas et tubas auditas esse et

ante cladem illam multos ingenti statura homiues et in

monte et in regione vicina et in aere apparuisse.

Prseter novas Gigantum sedes scriptores temporis Roraani

etiam alia uonnulla nova suppeditant. Quod apud Lucianum ^)

dii, Gigantum timore perculsi, in ^gyptum fugiunt et animalium

formas induunt, sumptum est e fabula Typhoei*) jam Gi-

gautis. — Aristides, unus e paucis scriptoribus Grsecis, qui

') XLIV. 4. 1. - =) ad II. XVI. 174-76. - ') ad Od.

III. 17'^. — *) IX. 6—7. - ^) LXVI. 21'. — ') Sacr. 14. —V) Pind. iV. 08 (61 j.

69

Gigantum pedes anguinos commemorant, Miner\Te pa^ne totam

victoriae gloriam tribuit ^ ). — Apud Parcemiograplios Gra^-

cos-) sextus dies faustus esse dicitur, propterea quod Gi-

gantes illo die a diis victi esse dicantur. — In Scholiis Ilia-

dis^) traditur, originera nominis Herculis inde repetendam

esse, quod novercse clamore vocatus Porpb^rionem occide-

rit; quam rem jam Apollodorum in fontibus suis invenisse,

suspicamur. — Servius tradit *), Bacchum, victis Gigantibus,

Naxi triumphasse. — Plutarchus^) animalia prorsus immania

et prodigiosa, luna in Gigantum proelio a solito cursu de-

flectente, orta esse scribit. — At Dio Chrysostomus ") tan-

quam opinionem vulgo acceptam commemorat, genus huma-

num a Titanibus aut Gigantibus ortum esse. — Constat,

grammaticos fabulas Gra?cas perscrutatos esse, ut animalia,

quorum vocabulis astrologi in describendo cselo signa appel-

laverant, invenirent. Fabulas, quum bestias, quibus opus

esset, non semper prffiberent, interdum, ut coelo accom-

modarentur, mutatas esse, admodum verisimile est. In li-

bello, qui Eratosthenis Ka-aarzptajxui falso inscribitur, Jup-

l)iter in Gigantum proelio caprae, (luse eura nutrivisset, pelle

tectus fuisse, capra postea inter sidera posita esse dicitur ')

;

praeterea Bacchura, Vulcanum, Silenos, Satyros contra Gi-

gantes asinis \ ectos esse , Gigantes asinorum voce perterri-

tos fugisse, asinos victores esse sidus asellorum prope can-

crura *). Addit Hyginus *), qui eadera aflert, alios credere,

Tritonis concham illius tcrroris lyraphatici causara fuisse.

Praeterea Hyginus^") habet, serpeutem ursorum vicinam a

^) Minerv. 10—11. — ^) i. p. 401. ed Leutsch. — ) ad

II. XIV. 323. — ^) ad ^n. III. 125. - ^) QuEest. conv. VIII.

9. — ^) or. XXX. p. 556 R. — ) Catast. 13. — *) ibid. 11.

- «) Poet. Astron. 23. — '") ibid. 3.

70

Gigautibus iii Miuervam, a Miuerva ad poluni cseli conjectam

esse. — Noraina Gigautum a Tzetze ') triginta quatuor, ab

Hygino^) vigiuti quatuor, a Scholiasta Hesiodi^) sex

euumerantiir. Quie uude sumpta sint, dijudicari non po-

test; sed quura Otus, Epliialtes. TyiAoeus, ^gaeon in

catalogo Tzetzae, Otus, Ephialtes, Coeus, Astraeus, lapetus

in catalogo Hygini inveniantur, sine dubio statuere licet, illos

catalogos Alexandrino tempore antiquiores non esse. Sex

nominum, quse Scholiastes Hesiodi affert, quatuor ei cum

ApoUodoro communia, duo, Phrutus (Bentleius "*) Rhoetus

vult) et Obrimus, nova sunt. — Scholiastas raagis etiara

quam poetas Titanes et Gigautes confudisse, mirura non est.

Exempla prajbeut Servius^), qiilBacchum a Gigantibus di-

laceratum esse tradit, et Scholiastes Iliadis^), qui Atlautem

unura e Gigantibus appellat. — Ad ultiraos inscientiae fines

procedunt Mytographi Yaticani a Majo editi, qui uon raodo At-

kintem cseterosque Titanes cura Gigantibus confundant *), sed

etiam reliquos deorum iuimicos, Tantalum, Tityum, Ixionem

Gigantes appelleut ^), Enceladum et Briareum eundera ha-

beant^), Terram, id est Cererem, ob sui et Tantali derisi-

ouem iratum Titanes et Gigantes ex se contra Saturnum et

postea contra Joveni geuuisse narrent*"). Eeconditam doc-

trinani liic hitentem Wieselerus sibi liabeto. Ne Ptolemsei

quidera Hephoestionis viro doctissirao fabellis iuvidemus. Vi-

detur enim etiam qui Hercheri de hoc scriptore libellumii)

non legerit, tamen suo Marte intelligere debere. Ptolemaeum

'j Theogon. v. 87 .sqq. — -) Fabul. (in stemmate deorum).

— 3) ad Theogon. 185. — ^) ad Hor. Od. II. 19. 23. — ^) ad

Georg. I. 166.^- '^) ad II. XVIII. 486. - ') II. 53. - «) I.

12. 13, 14. - 3) II. 53. — '°) I. 11. — "j Ueberd. Glaub-

wurdigkeit d. Xeuen Geschichte d. Ptolemaeus Chennns. Leipz.

1856.

71

uoii gi'amraaticum esse veras fabulas ex abditis fontibus col-

ligentem, sed hominem aut jocosum aut potius improbe men-

dacem sua ipsius stulta inventa pro genuinis fabulis vendi-

tantem. Exempla duo, unde csetera cognoscantur , e nar-

rationibus ejus de Gigantibus aiferam: moly herbam in Odys-

sea commemoratam ortam esse e sanguine Gigantis, qui in-

sulam Circes aggredieus a Sole Circse opem ferenti interfec-

tus esset ; nomen herbae a pugna derivatum esse, album floris

colorem Soli deberi *). Altera narratio hsec est'^): Thetidem

sex filios, quos peperisset, paulatim concremasse; Achillem,

septimum, quum fiamma dextrum talum ejus jam consump-

sisset, a Peleo servatum esse; tum Chironem, cadavere Da-

mysi, Gigantis celerrimi, in Pallene eifosso, hujus talum in

pedem Achillis inseruisse;quod postea Achilli mortis causam

fuisse ; nam quum Apollo eum ad Trojam insequeretur, fu-

gienti os suppositum excidisse.

Prseter interpretationem fabulae nostrse a Theagene pro-

positam afferenda est sententia Cornuti philosophi ^), victoriam

deorum et cladeni Gigantum de moribus rudibus et insoci-

abilibus hominum primorum a diis in melius mutatis intelli-

gendas esse. Quse Yarro"*) excogitavit, tara raii'a sunt , ut

ipsius verba afferara: „in diluvio aliquos iu raontes confu-

gisse cum utensilibus, qui lacessiti postea bello ab his, qui

de aliis veniebant montibus, facile ex locis superioribus vicerunt;

unde factum est, ut dii superiores dicerentur, inferiores vero

terrigense; et quia de humillimis reptabant ad summa,

dicti sunt pro pedibus habuisse serpentes". Etiam verba

Macrobii ») integra appono: „Gigantas autem quid aliud fuisse,

') IV. p. 190. Westermann. — ') VI. p. 195. — ^) De

nat. deor. XX. p. 115 Osann. — *) ap. Serv. ad ^n. III. 578. —5) Sat. I. 20. 8—9.

72

credendum est quani hominura quandam impiam gentem

deos negantem et ideo iestimatam deos pellere de caelesti

sede voluisse? Horum pedes in draconum volumina desine-

bant : quod significat, nihil eos rectum, nihil superum cogi-

tasse, totius vitiB eorum gressu atque processu in inferna

mergente."

Monumenta artis temporis Romani, opus statuarium unum,

cselata nonnuUa, nummos aliquot, gemmas permultas, inter

quas est opus admirabile Athenionis, quia ad fabulam cog-

noscendam nihil novi prsebent, hic prsetereunda esse, puta-

mus. Accurata cognitio eorum optime adjuvatur iis, quse

Wieselerus coUegit et disputavit ^ ).

') p. 157-167,

DE GIGANTIBUS FABULARUM TOPI-

CARUM.

§ 1.

Loca, ubi Gigantes aut vixisse aut superati esse aut

mortis vestigia reliquisse a scriptoribus narrantur, sunt Pal-

lene, Pelagonia, Almopia, Athos, Sperchei ripa, Sicyonia, Ar-

cadia, Lemnos, Imbros, Myconos, Creta, Rhodos, Cos, Lycia,

Mimas, Sigeum, Phrygia, Lydia, Cyzicus, Syria, Phanagoria.

Carapania, Fregellse, Leuternia, Pithecussse, Sicilia, Hispania

(Tartessus). Quorum in plerisqne fabulas topicas, quas scrip-

tores secuti sint, fuisse, etsi solus Pausanias, ubi de Gi-

gantibus Arcadicis scribit, se Arcadum narrationes referre

affrmat, certum haberi potest, Nihilo minus si quis propter

multitudinem locorum enumeratorum credat, jam antiquitus

Gigantum fabulam in tot terris et insulis tamquam radices

egisse, vehementer erret. Nam de sola Pallene testimonium

Alexandri tempore antiquius exstat, Pelagonia, Athos, Cos,

Carapania, Sicilia, Pithecussse Alexandrinis, caetera loca om-

nia Roraanis demum tcmporibus corameraorantur. Deinde,

quod gravius est, in non paucis illorum locorum Gigantura

fabula alii antiquiori aperte successit. Scimus, Pherecydem '

)

Typhoeum Pithecussis oppressum esse scripsisse, et inter

') Fragm 14 ap. MuUerum.

74

omnes constat, apud ^schylum*) ^tnam, apud Pindarum

modo-) ^tnam solam, modo^) J^^tnam atque za<; brlp Kijjxaq

aXcepxia^ oy^^aq, id est Campaniae coUes, eundem deorum ad-

versarium premere. Etiam in Phrygia Gigantum fabulam

narrationem de Typhoeo antiquiorem loco movisse , Diodori

verba*) demonstrare uobis videntui'. Apud Sicyonios quo-

que duas de carbonibus, quos Asopus ferebat, fabulas fuisse,

supra^) vidimus; quarum, si setatem testiraoniorum sequa-

ris, illa de Gigautibus a Statio tradita recentior est. Etiam

de Cyzicenis Gigantibus, quos Rhyndaci ostiuni obstruere

voluisse, Stephanus^) solus narrat. nonnihil dubitamus. Nam

Apollonius '), qui similem fabulam tradit, quum Argonaut«

ad Cyzicum appulissent, Terrigenas vicinse pseninsulse habi-

tatores senis brachiis prseditos, quum Cyzici portum obstru-

ere couarentur, ab Hercule et Argonautis interemptos esse,

Gigantum nomine non utitur, et Scholiastes ejus ^) illa mon-

stra BeaaaXouq 'EyittpoYdaxopaq appellat. Verisimile est igi-

tur, Gigautes apud Stephanura secundura usura loquendi re-

centiorera Terrae filios significare. Fabulas etymologicas,

quibus Stephanus ^) Almopiae et Hispaniae, Scholiastae Ho-

merii") Sperchei fluminis et Mimantis montis nomina iuter-

pretantur, vix quisquara inter antiquas referet. Wieselerus ^

' ),

etsi fabulara de Pelore Gigante, quem Neptunus in Sperchei

ripam persecutus sit, non novit, nihilo minus, propterea quod

Thessali Jovem Pelorum colebant, de Pelore aliquo Gigante

fabulam fuisse, recte colligit. Etiam fabula Sicula a Nonno

tradita'-), in Poloro promontorio Gigantem olim habitasse.

') Prometh. 363 sqq. - ^) 01. 4. 6. - ^) Pyth. 1. 15.

sqq. — *) supra p. G3. — '") p. 57. — ^) supra p. 67. —') Argon. I. 941 sqq. — *) ad I. 989 — ^) supra p. 67. —">) supra p. 68. — >') p. 175. — ") supra p. 58.

75

sine dubio ad promontorii nomen explicandum ficta est.

Fabulae Syriacse ^ ) aut barbarse originis , aut, si Grsecse, re-

centioris setatis sunt. Fabulse Fregellana-) et Calabrica*)

sine dubio tum demum, quum de Gigantibus in Campania

victis narrari coeptum esset. ortse sunt. Quae Philostratus*)

de ingentibus ossibus in Sigeo, Imbri, Lemni repertis tradit,

etiam secundo post Christum saeculo tales narrationes ex-

stitisse, ostendunt. Quibos omuibus oonsideratis, apparet, e

magno illo numero locorum pauca restare. iu quibus jam

antiquitus fabulas topicas de Gigantibus fuisse, cum aliqua

veri similitudine suspicari possimus. Restant prseter Pallenen

Pelagouia, Athos, Arcadia, Myconos, Creta, Rhodos, Cos,

Lycia, Lydia. Phanagoria.

Ut Gigantum fabulam alias fabulas loco movisse vidi-

mus, sic ipsam interdum victam cessisse, per se verisimile

est, et landandus est Wieselerus, qnod mythologiam Grsecam

ad vestigia Gigantum latentia invenienda perscrutatus est.

Sed doctrina, quae ei maxima est, abutens tanta audacia et

temeritate disputavit, ut, quae vera vel probabilia invenit,

inter aliena, dubia, perversa, quse collegit et excogitavit, paene

delitescant. Exemplo sint, quae de Gigantibus Argolicis dis-

putavit"'). Eurymedontem illum, quem Homerus Gigantum

regem appellat, in fabula Argolica deprehendisse sibi vide-

tur; Perseum enim, Danafp filium, ipsum illum Eurymedon-

tem esse. Miram profecto et inauditam et gi"avissimis argu-

mentis firmandam sententiam! Wieselerus sic ratiocinatur:

Eurymedontem, quem Euphorio Junonem virginem compres-

sisse narrat, non diversum esse a Porphyrione illo iu pugna

Gigantura Junoni vim inferenti; Perseum porro a poetis

') supra p. 67. — ^) siipra p. 57. — ') supra p. 64. —*) supra p. 66. — ') p. 168-69 et 171.

76

Alexandrinis') Eurymedontem appellari, et Cyclopes Lycios,

quorum patriaolim Gigantia appellata sit, ministros ejus fuisse'^);

ergo Perseum, Eurymedontem, Porphyrionem tria nomina

ejusdem personae esse;

pra;terea C. 0. Miillerum ^) recte

suspicatum esse, Perseum Argolicum, Persen Titanem, Hecat»

patrem, Persen Solis tilium, ^^'^etiB et Circes fratrem, euudem

esse. Denique, ne nominibus solis res conficiatur, addit, Per-

seum cum Cyclopibus solem et fulmen, Porphyrionem, unde

nomen acceperit, tlammam et fulmen significare. Qute in-

terpretationes quam perversse sint, vix opus est monere.

Neque enim Gigas, Terrse filius, fulmine occisus, cseleste

fulmen significare uUo modo potest, ueque Cyclopibus quid-

quam cum sole est; nam, ut hoc solum virum doctissimum

admoneam , solem unum esse, constat, Cyclopes plures.

Perseus num sol sit, valde dubium est. Sed sit sane.

Igitur Porphyrio quoque sol est. Igitur sol in pugna

Phlegraja in Tartarum conjectus est. Absurdiora vix cogi-

tari possunt. Deinde quid audacius est quam Eurymedon-

tem, deorum hostem, Junonis violatorem, cum Perseo con-

fundere, qui, diis adjuvantibus, res maximas gesserit, et de

quo hoc solum impium narretur'*), eum Junonis amicitia

comraotum contra Bacchum arma movisse ? — Proeterea

Wieselerus fabulam Argolicam de Danaidibus ad Gigantum

fabulam proxime accedere putat; nam et ^^^gypti filios a

Danaidibus cum Minerva arte conjunctis necatos cum Gigan-

tibus a Minerva occisis apte comparari posse , et iii cata-

logis iEgyptidarum apud ApoUodorum ^) et Hyginum'') com-

') Appollon. Argon. IV 151:^, Euphor fr. 16 et 67 Meinekc.

— ''} Pherecyd. fr. 26 Miiller. — •') in Gcrhard. Hyperb-

Rbm. Studien. I. p. 287. - *) Pans. II. 20. 4, 22. 1, 23. 7,

Nonn. XLVII. 475 sqq. — ^) II. 1. 5. — ") Fab. 170.

77

plura nomina , qiue alibi Gigantibus tribuantur, occurrere.

Verum illa fabularum similitudo perexigua est, neque lisec

uominum convenientia uUius momenti esse potest. Nam ex

^gyptidarum nominibus uno et quinquaginta ab ApoUo-

doro allatis septem tantum, e septem et quadraginta apud

Hyginum quinque tantum nomina Gigantum inveniuntur, et,

quod animadvertendum est, ex his undecim nominibus (unum

enim apud utrumque scriptorem invenitur) quatuor tantum,

Enceladus, Hippolytus, Ephialtes, Clytus (Clytius), ad nobi-

liora Gigantum nomina pertinent, reliquorum Asterius in

fragmento Pepli Aristotelici, Chthonius apud Nonnum, Obri-

mus apud Scholiasten Hesiodi, Alcis (Alceus), -5]gius (^geus),

Argius, Bromius (Bremes) apud Tzetzen demum occurrant.

Talem nominum consensum, uon est, cur miremur; mirum

esset potius, si in tanto ^gyptidarum violentorum nominum

numero nulla reperirentur, quse de Gigantibus quoque usur-

pata essent. — Quod inter Gigantes Tzetza? Panoptes qui-

dam est, quem ab Argo lonis custode diversum non esse,

Wieselero facile concedimus, nihil aliud ostendit quara,

quod jam supra vidimus, scriptores temporum recentiorum

omnes Terrse filios Gigantes appellasse. Quod propter lacum

Alcyoneum prope Lernam situm Wieselerus Alcyoneum Gi-

gantem in fabulis Argolicis fuisse suspicatur, vix dignum est,

quod commemoretur.

Atticam suos Gigantes habuisse, C. 0. Mlillerus osten-

dere conatus est in docta et eleganti dissertatione, quse in-

scribitur ,,Die erhobenen Arbeiten am Friese des Pronaos

vom Theseustempel zu Athen, erklJirt aus dem Mythus von

den Pallantiden'- '), ubi Pallantidarum fabulse duas for-

') Gerhard. Hyperb-R(im. Studien I. p 4^76—96.

78

mas fuisse, suspicatiir, alteram recentiorem et historicam

a Plutarcho*) servatam: quum Theseus Troezene Athenas

venisset, Pallantis, Mgei fratris, filios spe regni dejectos

bellum parasse ; Theseum , cui prseco consilia eorum pro-

didisset, partem eorum in insidiis, ubi se occultassent, op-

pressisse ; cseteros, quorum dux ipse Pallas esset, diffugisse;

alteram antiquiorem et mythicara,quae ex Attica in Palleuen

Thraciam immigrasset, de Gigantibus a Minerva victis. Anti-

quioris fabulse vestigium Miillerus in fragmento ^gei So-

phoclis servatum esse putat, ubi Pallas 6 axX-^phg xai riyav-

Taq i.xTp£(fu)v ab MgQO dicitur. Sed verbum exrpifiuv osten-

dit, Gigantes illos filios Pallantis esse, et Pallas etiam apud *

Sophoclem ^gei frater est. Apparet, ^geum fratris filios

mataphorice tantum ad violentiam eorum siguificandam Gi-

gantes appellare potuisse; cujus usus exempla ^schylea et

Lycophronea supra vidimus. Itaque apud Sophoclem eadem

fabulae forma atque apud Plutarchum invenitur. Vix raajo-

rera probaudi vim habent, quse Miillerus de opere cselato

disputat, quod proelium virorum partim solitis armis, partim

lapidibus pugnantium exprimens in parte orientali zophori

est, qui Thesei templi cellam ornat'^). Quamvis enim, qui

hic superantur, Pallantidae sint, quod perdubiura esse, de-

monstravit Ulrichsius ^), qui proelium Atheniensium cum Eu-

rystheo agnoscit, etiam artifex formam fabulae recentiorem

expressisse dicendus est. Neque enim antiquioris neque

recentioris artis Gigantibus similes sunt, qui a Miiliero Pal-

lantidse habentur, neque deorum spectantium tres Gigantibus

faventes ab artifice expressi essent. Tertium Miilleri ar-

gumentum est ratio, quae in compluribus aliis fabulis Miuervse

') Thes. 13. - 2) C. 0. Miiller Denkmaler. d. a. K. I.

lab. :^1— 2'.^. — •') Reisen II. p. 135 sqq.

79

cum Pallante aliquo vel Pallade intercedit. Nam et in Gi-

gautum proelio apud Apollodorum Minerva Pallantem oc-

cidit, occisum cute spoliat, et quintam Minervam Pallantem

patrem virginitatera suam violare conantem interemisse,

Cicero*) scribit, et Pallas Titan apud Hesiodum -) Victoriam,

quam a Minerva separari posse, Mtillerus negat, e Stj ge pro-

creat, et Pallas, Pallantii Arcadici conditor, a Dionysio Ha-

licarnassensi^) Chrysae, quse a Minerva non diversa esse

videtur *), pater dicitur, et apud Apollodorum ^) Palladem,

Tritonis tiliam, quacum educabatur, Minerva invita interficit.

CoUigit igitur Miillerus, Pallantem et Pallantidas Atticos,

quos incolse Pallenes pagi, ubi inclytum Minervae templum erat,

sibi vindicabant, in antiquiore fabula artius cum dea con-

junctos fuisse. Admodum verisimilia haec esse, non negabi-

mus; sed cum MuIIero longius progredi et de Pallantidis

Gigantibus Atticis et de Gigantum fabula ex Attica in Pal-

lenen Thraciam ab Eretrieusibus portata conjecturas facere

audacissimum videtur.

§ 2.

Admodum memorabile est, quod a Pausania discimus,

Arcades aifirmasse, proelium deorum et Gigantum nou in

Pallene Thracia, sed in loco agri Megalopolitani, ubi flamma

e terra exiret, factum esse. Qui locus, Bathos appellatus,

quoniam Trapezunti, ubi Lycaon et filii fulmine interempti

esse dicebantnr, proximus erat, et quoniam Lycaon e san-

') De uat. deor. III. 23. 59. - ') Theog. 383 sqq. —') Antiq. Rom. I. 68, cfr. Gl, C2, 33. — M Welcker Gr. Got-

terlehre I. p. 308. — ') III. 12. 3.

80

guine caesorum Gigantum natus esse ab Ovidio dicitur, su-

spicio oriatur necesse est, fabulas Gigantum et Lycaonis ar-

tiore quodam vinculo conjunctos esse. Qua? conjunctio a

Wioselero solo animadversa *j ut cognoscatur, narrationes de

Lycaone accuratius considerandse sunt. Ipse Pausanias**)

tradit, Lycaonem. Pelasgi tiliuni, patris exemplo rudem vi-

tara primorum hominum cultiorem reddidisse; nam etLycos-

uram, oppidum omnium antiquissimuni, eum condidisse et

Jovem Lycaeum appellasse et ludos Lycaeos instituisse; sed

quum puerum immolasset et aram Jovis sanguine humano

conspers^sset, regem statim in hipum couversura esse. Quod

sunimam fabul?e attinet, non multum a Pausania dissidet

Ovidius *) narrans, Lycaouem crudelem et irapium regera

fuisse; Jovem ad aniraura ejus explorandum tectum regis

subiisse; tum Lycaonera. ut experimento disceret, ntrura deus

an horao esset hospes, obsidis Molossi trucidati membra par-

tira cocta, partini tosta ei apposuisse ; Jovera fulraine in

regiara conjecto Lycaonem in lupura mutasse, deinde omnera

gentem huraanam prsBter Deucalionera et Pyrrham inunda-

tione delevisse. Pausaniam et Ovidium complures scriptoz*es

recentissimi'*) sequuutur. quorum nonnulli^) puerura macta-

tum Nyctimura filium, alii") Arcadera nepotem Lycaonis

fuisse scribunt. Non magnam hucusque inter fabulas, quas

comparamus, convenientiam esse, satis apparet; verura etiara

hoc facile perspicitur, Lycaonis fabulse formam, quam adhuc

vidimus, sibi ipse et iis, qua^ de cultu Jovis Lycaei scimus,

Aehementer repugnare. Neque enira, qui raores populi sui

') p. 172-173. — ') Paus. VIII. 2. — =) Met. 1. 210 sqq.

— *) cfr. H. D. Miiller. Mythologie der griechischen StammeII. jt. 83 sqq, ubi omnia accurate collecta sunt. — ^) Serv,

Arnob, Ciem. Alex, Nonn. — ^) Hygin, Erat. Catast.

81

mitigaverit et cultuni i)rovexcrit, impio facto deorum irain exci-

tare convenit, neque Arcades, si a majoriljus accepissent, Jovem

a Lycaonis mensa abhorruisse. Lycaouis nefarium facinus nou

modo Platonis et Tlieoplirasti, verum, ut videtur, etiam Pausania^

temporibus tenere*) ausi essent. Eo magis igitur necesse est for-

mam fabulae autiquiorem ab Apollodoro-) servatam considerare.

Qui narrat, Lycaonem quinquaginta tilios superbos et impios

genuisse;quorum ad impietatem cognoscendam quum Juj)-

piter pauperis hominis forma simulata advenisset, illos Mie-

iialo fratrum maxirao auctore tilium Arcadis hominis mac-

tasse et exta humaaa sacris dapibus {roT? kpoc^) admixta

hospiti proposuisse ; Jovem, mensa eversa ct Lycaone cum

cfeteris tiliis occiso, Nyctimo natu minimo pepercisse; Ter-

ram enim sublatis manibus et dextra Jovis prehensa iram

ejus sedasse; Nyctimo regnante diluvium Deucalionis even-

isse, ut nounulli crederent, propter Lycaonidarum impieta-

tem. Cum ApoUodoro congruuut fere Nicolaus Damasceuus ^),

Hygiuus'*), Tzetzes ^), quorum hic quoque Nyctimum mac-

tatuni esse narrat. Apparet igitur, antiquiores Lycaonem

innocentem ruina tiliorum sceleratorum in perniciem tractum

esse credidisse; pra-terea iUa de Lycaone in lupum converso

recentioris originis esse. Quo magis verba uluxdojv et ^h-

xaioq cum Curtio'"') et Welckero'') a radice AYK in „lux"

Latinorura et in nonuuUis vocabuUs Grsecis servata deri-

vanda est. Jovera Lycieum lucis deum fuisse, etiam eo cou-

tirmatur, quod ara ejus iu summo monte Lycteo erat, quod

ad hauc arani ad orientem solem versus duai columnai erant

'J K. F. Hermaiiii (iottesdienst. Alterth. § 27 2 et 5. —'-') III. 8. 1. — '') fr. 43 ap. C. MiiUerum; cfr. Siiidas v.

J'>xdujv, — ^) Fab. 176. — '') ad Lycophr. v. 481. — "^j Gr.

Etyni. I. p. 130. - ^) Gr. Gotterlelire I. p. 47G.

6

82

aureas aquilas sustinentes, qnod denique, qui a^axoM ejus in-

trasset, urnbram amittere putabatur ^). Sed restat etiam in

ApoUodori narratione difficultas sacriticii humani in cultu

sollennis, in fabula a deo severissime puniti. Quie diti'icul-

tas vix toUi posse videtur, nisi statuimus, genuinam et Ar-

cadicam fabulae formam eam esse, quam Pausanias sine du-

bio in ipso fabulse loco audivit, Jovem ad Trapezuntera Gi-

gantes superasse. Cseterae narrationes extra Arcadise fines

apud alios Grsecos, qui Lycsea sacrificia inhumana et dete-

stabilia habuerint, ortaj esse videntur. Neque ditficile est

intelligere, qua de causa Lycaon et sacriticia illa crudelia

in fabulam de Gigantibus inserti sint. Nam sicut nomen

Lycaonis prave derivatum narrationis de rege in lupum con-

verso origo fuit, sic omnia illa, quoe de mensa humana carne

foedata narrantur, e cserimoniis vicini montis surapta esse

videntur ad noraen Trapezuntis explicandum. Nam Graicos

sine dubio fugerat, illud noraen ea de causa oppido inditum

esse, quod, ut Trapezus Pontica"), in moute situra erat

mensse formam ostendenti^). Quod Pausanias in ipsa Ar-

cadia de Lycaone in lupum converso audivit, opinioni

nostrte non obest; neque enim mirura est, si novaj fabulie

forrase, a poetis celebratae et toti Grceciae traditse, etiam in

abditara patriara ejus penetraverunt.

Qute H. D. MiiUerus'*) de Lycaone et Lycaonis tiliis

scripsit, etsi perversissima sunt, taraen quia Miillerus solus

illam fabulam diligentius tractavit, oranino praeterire non

possumus. Statuit hic raythologus neque doctrina neque

') Paus. VIII. 38. — 2) Ritter Erdkunde. VIII. 879, Barth

Reise von Trapezunt nach Skutari p. 5. — ') Curtlus Pelo-

ponnesos. I. p. 305. — ^) Mythol. d. gr. Stamme II. p. 83—123.

83

sagacitate neque sermonis elegautia destitutus, sed in opini-

onibus prsejudicatis tenendis et excolendis obstinatissimus et

in deos et lieroas Graicos Procrusta; more sseviens, fabulse

illius veram et genuinam forniam sic constituendam esse:

Lycaonem, tilio niactato et Jovi appossito, ea poena affici,

ut in lupum mutetur. Sumit praeterea, Jovem I.ycaeum et

Lycaonem eandem personam esse; Jovem igitur ipsum in

lupum mutatum lilium suum devorare. Ad quam rem satis

miram interpretandam affert, lupum imagiuem esse chtlio-

niam; igitur fabulam de Jove Lyca^o lilium comedente idem

signiticare atque similem fabulam de Saturno Jo\em infantem

devorante : feiiili anni tempore Jovem deum ca;lestem,

Olympium, salntarem esse ; ut vero calor aistivus segetes

adurere coeperit , Jovem in denm chthonium, perniciosum,

ea, quibus ipse vitam dederit, perdentem mutari. De.fabula,

qualis ab ApoUodoro servata est, statuit, quinquaginta Lyca-

onis tilios, ut quinquaginta Actseonis canes, de diebus cani-

cularibus intelligendos esse;quod non mutentui-, sed fulniine

deleantur, fabulse rationi alienum esse et fortasse interpola-

tori deberi; verum tamen sensum ejus eo apparere, (juod

Nyctinius fratribus superstes sit ; noinen enim ipsuni naturam

ejus chthoniam satis ostendere; prieterea inundationem Deu-

calioueam, quse illo regnante evenisse dicatur, imbres hie-

males significare;qnse vero perniciosa sint, omnia ad deos

chthonios pertinere. Percommode accidit, ut Midlerus ipsam

de Lycaone fabulani perversissimo modo constituerit. Nam

si fundamentum, quo conjecturae ojus audacissimae nituntur,

corruit, ipsse conjectura> corruant mecesse est, neciue

nobis opus est singula vitia argumentationis ejus, manifesta

praeterea neque quemquam facile decipientia, ostendere. At-

<iui regulis artis critica* vehementissime rejjugnat , (luum

6*

84

scriptores antiquiores non niodo nesciant, Lycaonis tilium

immolatuni esse. sed etiara aut im tojv ir.iyojpkov r.atoa

aut obsidem Molossum Jovi apiiositum esse, tradant, nihilo

minus ab ultim* setatis scriptoribus sumere , Lycaonem ti-

lium jugulasse. Quasi Apoliodorus et Ovidius scelus com-

missum minuere voluerint. Immo. quod Servius, Hyginus,

Tzetzes atque similes de Lycaonis tilio occiso tradunt, e

fabula Tantali ot Pelopis irrepsisse, admodum verisimile est.

% 3.

Wieselerus ' ) operam dedit, ut in fabulis Boeoticis Gi-

gantum vestigia ostenderet: sed qu» de Typhoeo. Sphinge,

Aloidis, Orione, Tityo, Martis serpente, Spartis collegit, om-

nia aliena sunt. Nihilo minus jam abhinc annos quadra-

ginta Ires liuttmanuus in disputatione de Minyis temporis

antiquissimi -j nullo modo digna, qua; propter librum C. 0.

Mulleri ejusdem argumenti e memoria doctorum excideret,

recte, ut videtur. statnit, fabuhim Orchomeuiam de Phlegyis

fabulse de Gigantibus Piilegraiis artissime conjunctam esse ^).

Nam et nomina ^lijpa et ^Xeyw (Phlegyarum oppidum)

tam similia sunt, ut dupe formai ejusdem nominis dici pos-

sint (neque enim ^Xzyoa a ^Xiypa longius abest quam

i)ixiK a vtxpu:;., lumq a luxfjoq). et fabulis, qua> de utrisque

narrantur, magna convenientia est. Phlegya- Orcliomeuii pri-

mum commemorantur in liymuo Homerico in ApoUinem

Pythium, ubi poeta deum sic ailoquitur ^):

iifcs" S^ is OXtyjor^ OMopojv r.uhv ij(ipt(j~dojv,

o7 ^th; oltx dXiyovzs^ im y&ovt vatsrdaaxov

iv xaXfi ^r^oarf Kri<ptaido; iyyo^t kiiivrj^.

') p. 175. — -') Mythol. II. p 194-245. — •') 1. c. {>.

225. - •) V. 100 s(jfi.

85

Deinde Pherecydes *) uarraverat, Amphionein et Zethum,

propterea quod Phlegyije linitimos latrociniis vexarent, Thebas

muris cinxisse ; sed post mortem fratrum Eurymachum Phle-

gyarum regem urbem expugnasse; quum vero plura injuste

fecisseut, eos Jovis consilio ab Apolline deletos esse (x«t£-

Taprafjwd^r^aav unus codex habet). Ephorus "^) Daulida se-

dem eorum fuisse , et Phocenses pro u/SfjcZ^r/ iflt-pjav di-

cere affirmaverat. Pausanias in antiquitatibus Orchomeniis ^)

scribit, mortuo Eteocle , Orchoraeni rege secundo , domina-

nationem Phlegyse, Martis et Chrysae, Sisyplii neptidis, filio

contigisse ; tum omnem terram Phlegyantida et novum op-

pidum, quod Phlegyas condidisset, et iu quod Grsecorum

bellicosissimos collegisset, Phlegyam appellatam esse;

paula-

tim vero Phlegyas (sic enim illos appellatos esse) demenlia

et audacia incitatos a ca;teris Orchoraeniis defecisse et tini-

timos populatos esse, quin ipsum templum Delphicum a

Philammone et Argivis frustra defensum adortos esse; tan-

dem deum gentem impiam continuis fulminibus et terraj mo-

tibus delevisse; qui superessent, peste mortuos esse, paucos

tantum in Phocida confugisse, Quos Panopeum occupasse et

Panopensium gentis auctores habitos esse, ex alio loco

Pausanise *) apparet. Alibi ^) commemorat, in bello septem

ducura contra Tliebas Phlegyas e terra Minyade The-

banis auxilio venisse. Restat labula ab Ovidio'"'), Philo-

strato'), Scholiasta Iliadis ^) tradita, Phorbantem, ingen-

tem pugilem, Phlegyarum ducem, quum vias Delphos feren-

tes infestissimas reddidisset. ab Apolline victum et occisum

')iV. 102ap. C.Miillerum. — •') Schol. II. XIII. 301. — ^) IX.

t). — -) X. 4. 1. - ^) IX. 9. 2. - «) Met. XI. 413 sqq. —') Imagg. II. 19. - »•) ad XXIII. 660.

86

esse. Constat, C. 0. Miilleriim Minyarum Orchomeniorum

historiani et reipublicse descriptionem autiquissimam e fabu-

lis eruere conatum esse. In qua descriptione Phlegyis or-

dinis bellici partes tribuuntur. qui se sensim a patria dis-

junxerit: num Phlegyam et Minj-am consobrinos esse in

stemmate Orchomeniorum regum a Pausania tradito; igi-

tur ambos populos consanguineos fuisse; neque de bellis,

qufe post Phlegyarum secessionem inter se gesserint,

quidquam narrari ; igitur Phlegyas non coactos a Minyis se dis-

junxisse '). Quam interpretationem ferri non posse, neminem

fugiet. Nam in civitate florenti et opulenta, qualis Orcho-

menos Minyai'nm fuisse dicitur, bellatores, id est nobiles,

non sponte a patria se disjungunt, ut latronum modo vivant,

et, si vi expelluntur, plebei in urbe remanenti infestiores

quam ulli populo externo sunt. Deinde, qui meminerit.

quanta fingendi licentia stemmata regum Grsecia^ mythico-

rum composita sint, hoc solum e genealogia a Pausania

tradita conjicere audebit, fabulas de Phlegyis Orchomeniam

terram habitantibus fuisse. Multo potius ad rem veram et

historicam spectat, quod idem Pausanias narrat. Phlegyas

templum Delphicum populatos esse; versimile est enim, jam

antiquissimis temporibus avaros finitimos divitias Apollinis

concupiisse, et verarum populationum memoriam in fabulis

servatam esse. Sed cuni fabula de Phlegyis ab Apolline de-

letis aliam fabulam de eodem populo a Jove exterminato

coaluisse, ex omnibus de Phlegyarum interitu narrationibus

apparere uobis videtur. Nam apud Pherecydem . ubi ab

Apolline interempti esse dicuntur. prorsus otiosum est. quod

additur. xa-a. J;oc r.fioacfjsmv. In narratioue Pausania\ deum

') Orchomenos p. 179 ed. secund.

87

Phlegyas contiiuiis fulminibus et terra? motibus delevisse.

qui superessent. morbo periisse, arma Jovis et Apollinis fa-

cile agnoscuntur. Ne in pictnra qnidem Philostratea. ubi

ApoUo Phlegyarum ducem occidit, Juppiter prorsus abest;

nara quercus, e cujus ramis Phorbas cajsorum viatorum ca-

pita suspenderat, fuimine percutitur. Huc accedit, quod in

hymno Homerico Phlegyaj Jovis contemptoves dicuntur. Quae

quum ita sint, suspicamur, fabulse formam primam lianc

fuisse, Phlegyarum populum impinm et bellicosum in fini-

bus Orchomeniorum, apud quos Juppiter Laphystius, ut in

Arcadia Juppiter Lycseus, humanis sacrificiis placabatur, a

Jove deletos esse ; deinde impetus a populis vicinis in tem-

plum Delphicum factos effecisse. ut Pldegyae jam antiquissimis

temporibus talia ausi ab Apolline interempti esse dicerentur

;

denique ambas fabulas coaluisse;

prseterea, qui postea fa-

bulis et antiquis nominibus abutentcs Orchomeni historiam

primam composuerunt, propterea quod Phlegyae olim illam

regionem habitasse dicebantur, Phlegyam in numerum regum

Orchomeniorum recepisse.

Quffi su«;picio magnopere confirmatur loco Servii') a

Buttmanno citato, ubi e scriptis Eupliorionis aftert, Phlegyas

populum insulanum impium et sacrilegum fuisse; qua de

causa Neptunum. ea parte insulse, quam Phlegyse tenerent,

tridente percussa, omnes obruisse. Sed obstare videntur hi

versus Iliadis -):

(noi; dk /SfMjzo/Mcyoi; 'Apr^^ m'>AZjx6vdz iizzeccni',

Toj ok 06/3o^ ipiloq oioq ajxa y.pazzpo^ xal dzapj3rji;

ianszo, oc r z<f6ftrj(rz 7aXd<fpovd nsp noXsixicrrrjV'

T<jj /xsv dp sx ^pf^xYj^ 'EifupoD^ p.sza tôjprâasaôv

') ad û. VI. G18. — ") XIII. 298 sqq.

88

rjk jjLSTa 0A£yua^ ixsya/./jTufjar ou8' aoa zujyz

zxhjov djKporipujv, kripoiai ok xooo^ soojxav.

In quibus versibus ApoUodorus' ), quem Strabo^) sequitur,

Ephvros Crannonios, Phlegyas Gyrtonios interpretatus est, quse

sententia eo confirmatur, quod in fabulis illarum regionuni

Phlegyas Coronidis pater et Phlegyas Ixionis vel pater vel

Irater ssepius commemoratur. Sed sive Apollodori interpre-

tatio vera est sive falsa, Homerus populum non fabulosum,

sed sui temporis siguilicare videtur. Itaque statuere cogimur,

Homeri tempore populum, ut videtur, Thessaliae a Phlegyis

fabulosis originem ducere creditum et ideo interdum majo-

rum nomine appellatum esse.

') ap. Schol. II. XIII. 301. — ') VII. IV. 14 et 16. IX.

DE GIGANTUM FABULA UNIVERSAET DE SIGNIFICATIONE EJUS.

§ 1.

A.iiteqiiam ad ea, quse nostronim temporum doctis de

uuiversa Gigautum fabula placuerunt, accedimus, quie, testi-

moniis antiquis consideratis et comparatis, aut certa aut ve-

risimilia nobis videntur, paucis repetere utile erit. Certum

igitur habemus, Gigantum noinen non a jri derivandum esse,

sed ab ea radice, unde yaiuj, ydvo^, ywjpoi; orta sunt. ut

Gigantes aut superbi aut (armis) fulgentes verti possiut.

Quod ad ipsam fabulain attinet, si, minoribus omissis, majora

tantum spectamus, duse formae ejus distinguendse sunt, anti-

quior et recentior. Illa, ad quam omnia testimonia servata,

quoe Alexandri tempore antiquiora sunt, pertinent, populum

ostendit superbum et bellicosum, Terra genitum, forma hu-

mana, statura ingenti, a diis et Hercule in campo Phlegrae

exstinctum. In fabula recentiore Gigantes ad Typhoeum

proxime accedunt. Nam ut apud Hesiodum Typhoeus, sic

apud recentiores Gigantes ad Titanes fratres ulciscendos

cselum oppugnant, ut hic, serpentipedes sunt, denique a diis

montibus ignivomis oppressi Typhoei supplicium i^atiuntur;

quin ipsum illud monstrum inter Gigantes contra deos pug-

nasse, recentior fabula narrat. Cujus vestigia certa jam

apud icriptores temporis Alexandrini inveniuntur, sed prae-

90

cipue Horet apud scriptores setatis Romanse, ubi etiam

Aloida!, Ceutimani, Titanum nunnulli in Gigantum numcrum

recipiuntur, et forma eorum cum maximis exaggerationibus

describitur. Interea etiam nominis Gigantum signiticatio.

ita amplificatur, ut omnes Terrigenas coraplectatur. Apollo-

dori narratio a recentiori fabulse forma uon multum distat;

nam Gigantes ejus Titanum ultores et serpentipedes sunt,

et Enceladus Sicilia obruitur. Ex altera parte Typhoeus

Gigantum socius non est, sed post Gigantes caesos in tertium

contra deos bellum a Terra irata emittitur. Quae antiqua cum

novis conjungendi ratio nescio an ipsi ApoUodoro debeatur.

Vidimus enim supra, quam callide difficultatem fahuhTe anti-

quioris de Typhoeo et recentioris de Encelado sub ^itna

jacenti conjungenda? vicerit. E compluribus terris et insulis

Graecis, qnse ab incolis Gigantum patria et belli eorum

sedes fuisse dicebantur, sola Pallene paeninsula testimonia

antiquiora habet. Nihilo minus, considerata fabuhT, Arcadica

de Lycaone et filiis ejus, verisimile fit, antiquiorem fabulam

de Gigantibus a Jove in Arcadia victis ab illa obscuratam

esse. Praeterea Gigantibus et Phlegyis Boeotiie atque Phocidis

tanta siniilitudo est. ut Phlegrse uomen hinc in Gigantum

fahulam illatum esse. recte conjici posse videatur.

Welckerus • ) omnia, qua; de Phlegra et de pugna de-

orum et Gigantum narrantur, ad recentiorem fabula:? forniam

refert; Porphyrionem enim, Alcyoneura, Ephialten, Encehi-

dum nomina esse Typhoei ad vira ejus igneani significandam

inventa; quse nomina paulatim effecisse, ut plures Typhones

fuisse crederentur : deinde poetas Titanum fabulam imitando

renovantes Typhonum contra deos bellura finxisse; Gigantes

»j Gr. Gotterlehre. I. p. 787-94

91

eos appellatos esse, non Typhones, tum quod Terra? tilii

essent, tuni quod corporilnis ingeutibus et viribus prodigi-

osis ad Gigantes antiquiores, quales in Odyssea, Theogonia,

labulis topicis sunt, generis humani auctores, proxime acce-

derent. Apparet, Welckerum prsecipue eo, quod Giganto-

machia in Theogonia Hesiodea deest, commotum esse, ut

talia statueret. Sed ditficultas illa multo facilius tollitur, si

statnimus, deorum poetam pugnam sibi quidem non ignotam,

sed inter res gestas deorum et heroum medium quendam

locum tenentem Heracleidum poetis aptiorem quam sibi cre-

didisse. Deinde. si Gigantes Phlegrsei Typhones sunt, cur

Typhoeus ipse ante tempora Alexandrina et Romana nus-

quam neque apud scriptores neque in monumentis artis

inter Gigantes pugnat? cur Gigantibus Phlegrseis Typhoei

serpentipedis forma nou est? Prseterea nomina illa, quse

Welckerus ad Typhoei naturani significandam ficta esse vult,

omnia ejusmodi sunt, ut cuilibet viro vel dffimoni bellicoso

conveniant; neque cnim vir doctus multis persuadebit, En-

celadum esse, qui intus (in ^Etna) strepat*). Denique ipsum

nomen Gigas a yrj derivari non posse, supra vidimus, ut

ha?c quo(iue suspicio Welckeri , Gigantes antiquioris fa-

bulae et Terrigenas (luarundam fabularum topicarum eosdem

essc, concidat necesse sit.

Welckeri errores refutare conans Wieselerus ipse in

errores maximos incidit. Nam primum nullo idoneo argu-

mento fretus statuit, Gigantum contra deos pugnam e The-

ogonia Hesiodi excidisse-). Deinde versu Tlieogoniae Tze-

tzeie maxima audacia et levitate abutens contendit, Titanum

(fdXayya:; apud Hesiodum Gigantes esse *). Postremo Gi-

•) 1. c. p, 7!l'>. - -) V. supra p. 13. — '') ibid.

92

gantes autiquisimai fabnl» a Titanibus prorsus non diversos

fiiisse, etsi a poetis obscuratum sit, e fabulis topicis apparere

scribit'). Cujus opinionis novse et, si vera est, gravissimse

argumenta quEerens ea. qua; Wieselerus de fabulis topicis

collegit et disputavit, sa-pius perlegi ; sed pro argumentis

leves tantum oonjecturas e nominum paucorum similitudine

pendentes inveni. Qua^ de Eurymedonte Gigantum rege et

Perseo Eurymedonte Argivo et Persa Titane nou diversis

disputavit, jam supra-) in fabulis Argolicis commemoravimus.

Proeterea Pallantem Pandiouis tilium^) et Pallautem Lycao-

uis filiura "*), ambo, ut vult, Gigantcs, cum Pallantc Titane

et Asterium, qui iu Peplo Aristotelico a Miuerva interemp-

tus esse dicitur et a "Wieselero ad fabulas Creticas^) et

Atticas**) i"efertur, cum Astraeo Titane propter uomina cou-

jungit.

% 2.

Propterea quod Homerus Gigautes Xaov dzdcrf^a/Mv ap-

pellat, jam Pausauias colligit. eum Gigantes mortales liabu-

isse. Idem osteudit, quod Eurymedontis tiliam yjyacy.oj'^ sldo.;

d/jiaTTjV appellat. Xe Hesiodus quidem aliter credidisse sta-

tuendus est, etsi Furias et Nymphas eodem atque Gigantes

partu editas esse narrat; nam etiam e Gorgouibus sororibus

una mortalis, reliquse immortales credebautur'), et in proce-

mio Theogouiffi Gigautes et hominum geuus artius conjungi

videutur. Batrachorayomachiae quoqne auctor Gigautes viros

terrigeuas appeUat, et mors Gigantum ab eodem et Pindaro

') p. 168. — ') p. 75 sqq. — ') p. 173. — *) p. 172—73. — ') p. 171. - -5) p. 173. — 'I ApoUod. II. 4. 2. 7.

93

ct Euripide commemoratur. Constat igitur, Gigantes fabula*

antiquioris homines esse. Apud recentiores autem inde

a Callimacho immortales sunt, si quidem montibus obruti et

ardentes vivunt. Attamen, qui ossa ingentia reperta ad Gi-

gantes retulerunt, eos mortales credidisse necesse est.

Ipsum genus humanum a Gigantibus ortum esse. ad re-

centiorem fabulam pertinere videtui\ Nam Ovidius prinuis

hoc tradidit narrans, homines, (jui dihivio Deucahoneo interi-

erint, e sanguine caisorum Gigantum ortos esse. Quod Ovi-

diura e disciplina Orphica sumpsisse, Prellerus^) recte, ut

videtur. contendit. Nam etsi Orphica doctrina hiec erat'-),

homines e Titanum fuhnine combustorum cineribus ortos

esse, Ovidii tempore jam multa a Titanibus ad Gigantes

translata erant; et in ipsis x\rgonauticis Orphicis^) Gigantes

hy-fijw a-ifjjxa dicuntur, oBf^ yivo^ i^zyivovro ??v!j-(yy, o'l y.aza

yaujy dmcptzov atkv iaoiv , quem locum Schoemannus*)

contra G. Hermannum optime vindicavit. Commemoravimus

supra, Diouem Chrysostomum tamquani opinionem vulgarem

afferre. hominum originem aut Titanibus aut Gigantibus deberi

;

item apud Homerum Eurymedontis filiam esse matrem Nausithoi

Pha?acum regis, et Gallos a Lycophrone et aliis Gigantum

posteros appellari.

Wieselerus ^), quippe qui Gigantes et Titaues eosdem

olim fuisse, statuerit, illis, ut his, naturam divinam vel dse-

monicam vindicare studens quum ad aualogiam Gigantum,

(jui in fabulis populorum septeutrionalium sunt, tura ad con-

junctioneni, quani quibusdam Gigautibus cum quibusdam diis

intercedere vult, confugit. De illa analogia incertissima,

') Gr. jSIyilujl. I. p. 57 iinnot. 2. — -) Lobeck. Aglaoph.

p. 56.5 .scjq. — ••) V. 18. — *) Opusc .11. p. 139. — '; p.

170-80.

94

«iuia ab initio dissertationem nostram antiquitatis Grsecaj et

Romanse finibus circumscripsimus. nihil dicemus. Argumeu-

tum, quod in conjunctione quorundam deorum et Gigantum

positum est, C. 0. Miillero debetur, qui in dissertatione de

zophoro Thesei statuit, Pallantem. qui in fabulis nonnullis,

quas supra ^) enumeravimns, a Minerva vincitur, esse natu-

ram hostilem et perniciosam ipsius deie, quse a miti et be-

nefica viucatur. Veruni omnes illi Pallantes num inter Gi-

gantes referuntur? Nullo modo. Ne^iue enim Pallas Mi-

nerva? pater, qui apud Ciceronem et Tzetzen a filia virgi-

nitatem defendenti interemptus esse dicitur. Gigas appellatur,

et Pallas Stygis maritus Victorise pater apud Hesiodum Ti-

tan est, non Gigas. Pallantem Pandionis filium Gigantem

esse, mera conjectura est. Ne ille quidem Pallas Arcadius,

Pallantii oppidi conditor. qui Chryste et Victoriie pater fii-

isse et Minervam educasse a Dionysio Halicarnassensi dici-

tur, Gigas nominatur, neque, quod uuus e tiliis Lycaonis est,

uUius momeuti esse debet. Xam etsi Lycaonis filii in fabula

recentiore locum, quem in antiquiore Gigantes tenuerint,

occupasse videntur, noniina taraen Lycaonidarum, quse ab

Apollodoro -) et Pausania ^) servata sunt, jam Gigantibus fa-

bulse antiquioris fuisse, verisimilc non est. Restat Pallas,

qui solus Gigas appellatur, queni iu pugna Phlegraea a Mi-

nerva occisum et cute spoliatum esse, ApoUodorus tradit.

Quffi igitur fabul» forma prima et genuina sit, quieritur.

Hsec, quae ab Apollodoro traditur. nullo modo. Neque enim

ab ullo scriptore antiquiori Pallas Gigas commemoratur, ne-

que in ullo vase picto Pallas Minervse adversai-ius est, ve-

rum semper Enceladus, neque facile iutelligitur, quomodo a

") p. 79. — -^i III. 8. 1. — ') VIII 3.

95

narratioue Apollodori cseterie fabulae orta* esse possiiit. Immo

ciim Miillero statuere cogiraur, inter varias de origine Mi-

nervffi fabulas etiara eani fuisse, deani Pallantis cujusdam,

quem ipsa occidisset, filiam esse; prieterea Hesiodura, alia

de Minervse ortu uarratione in Theogoniam recepta^ fabula

illa sic tantum uti potuisse, ut Pallantem illum Yictoriae patrera

diceret. Alius postea poeta vel mythologus de Gigantum

bello scribens Minervje cum Pallante pugnam receiiisse, quod

autem ad Gigautum fabulam accommodari non potuit, Mi-

nervse patrera illura Pallantem esse, omisisse videtur. E

verbis Hesychii : 'EyxiXado^ rj 'ABr^va nihil aliud colligendum

esse puto nisi hoc: quum jam opinio vulgaris esset, Miuer-

vam propter Pallantem in Phlegra occisam Pallada nominari,

poetam aliquem ad rem variandam alterius quoque Gigantis,

quem in Phlegra vicisse dicebatur, nomen dete dare ausum

esse. — UtPallas et Enceladus cum Minerva, ita Asterius,

Lycaon, Almops , Pelorus cum Jove artissime conjuncti esse,

et partem tristem et perniciosam naturte ejus significare

Wieselero videntur. Verum Lycaon ad Gigantes oranino non

pertinet, et quaraciuam Asterius et Pelorus Jovis cognomiua

sunt — Juppiter Asterius Cretffi^), Pelorus in Thessalia'^)

colebatur — tamen quia Asterius et Pelor Gigantes non a

Jove, sed ille a Minerva ^), hic a Neptuno •*) victi esse nar-

rantur, illa nominum convenientia uon raagni momeuti est.

Alraopem Gigantcm ab Almo Sisyphi filio •"•), Almum porro

a Salmoneo non diversum esse, Salraoneuni autera Jo\em

infernum (chthonium) esse, centendit Wieselerus prograrama

Rerapenii cujusdam ") citans. (Juem librum (juia adire non

') Preller. Gr. Mythol. II. p. 117. anii. 4. ed. 2. — -) Athen.

XIV. 45. — ^) snpra p. 3'i. — 'j supra p. 08. — '"

) Paus.

I.\. 3J. 10. 36. 1. — ') Salmoneus. Clausthal. 1847.

96

potui. douec melius doctus ero. opiniouem de Jove Salmo-

neo iuter conjecturas de diis infernis, quas mythologi agri

Gottingensis multas et inanes protulerunt, referam. — Quse

de Gigautibus cum Neptuno artius conjunctis excogitavit

Wieselerus, omni specie veri carent. Primum Aloidas com-

memorat. Neptuni tilios, quorum alterum illum Ephialten

esse vult, qui in vase picto a Neptuno, apud Apollodoruni

ab Apolliue vincitur. Graviter eum hic errare, satis apparet;

nam Aloid* divelli uon potueruut: si Ephialtes jam tum in

Gigantum numerum receptus esset. Otus frater ejus non

abesset. Deinde Polyboten a Neptuno Co iusuh^ obrutum a

Buta, quera Pausanias') Athenis juxta Neptunum aram ha-

buisse narrat. diversam uou esse, suspicatur. Hic ue no-

miua quidem congruunt. Prietei'ea Enceladum cum Neptuuo

conjungit. Cui opiuioui vehementer obest, quod apud uul-

lum neque poetam neque grummaticum Enceladus a Nep-

tuuo victus esse narratur. Sed Wieselerus uon deterretur;

nam equus Neptuni alicubi -j Euceladus uominatur, et Mi-

nerva, Enceladi victrix, est dea Neptunia ! Similiter de Al-

mope, Jove illo inferno, disputat ; nam quod Almops Nep-

tuui iilius dicitur, eo explicari putat. quod Juppiter et Nep-

tuuus natura conjuncti sunt. et quod Zr^vorMaBtoCuv in Asia

colebatur, BaXdaato^ Zc'j? ab Hesycliio commemoratur.

Perditam causam. quae talibus susidiis egeat

!

H 3.

Yidimus supra, scriptorum antiquorum nonuuUos, Eplio-

rum, Theagenem, Diodorum, Varronem, Macrobium, Gigan-

tum fabulam de vero populo impio aut ab Hercule aut a

') I. 26. 6. — ^) ap. Eustath.

97

diis deleto iuterpretatos esse ; alios cum Xenophane Gigantum

bellum ad rJMaiiaTa ribv r.pozsfjojv retulisse. Nostro tem-

pore, postquam scientia fabulas ab historia distinguere di-

dicit, omnes Xenophanis seutentiam probant. Sed de hoc

dissentiunt , utrum fabula primorum hominum rudes mores

et incultam vitam significet, an Gigantes de omnibus, quae

in reruni natura immoderate sseviant et mundi trinniuilluni

ordinem turbare videantur, iutelligendi sint. lUam senten-

tiam, prseeunte Cornuto philosopho, et alii secuti snnt et

Welckerus^). Sed vehementer obest, quod in fabula anti-

quiore ne verbo quidem significatur, Gigantes homines pri-

mos et generis humani auctores fuisse, et quod illa opinio

tum demum, quum et Gigantes cum Titanibus confundi et

omnes Terrte filii, igitur auzuyj^ovt^ quoque humani, Gigantes

appellari ccepti essent, orta esse videtur. Alteri senten-

tia>, qua* Gigantum fabulffi interpretationem non e vita

generis humani, sed e rebus ad physicam, meteorologiam,

geologiam pertinentibus petit, ea maxima est difficultas, quod

Gigantes apud antiquiores non da^niones sunt, sed popuhis

mortalium jam pridem exstinctus; nam ilke res naturales,

quae manent, dum rerum natura manet, tali imagine signi-

ficari vix posse videntur. Hsec de re universa. Nunc ad

singula huc pertinentia, qua> viri docti, pr.^pcipue Wiesele-

rus"), excogitaverunt, transeamus.

Opinio est late pervulgata, Gigantes ignem subterraneum,

qui per montes, quos nunc Vulcani nomine appellamus, exit,

significare. Cui opinioni si opponeremus, ante a^tatem Alex-

andrinam neminem scriptorem Gigantem sub monte ignivomo

jacentem commemorare , responderetur, illam fabula; signifi-

') Gr. Outtfi-lchre 1. p. 787-90. ~ '; |. 180-83.

98

cationem Phlegrse nomine, quod jam Pindarus novit, confir-

mari. Quod tamen incertissimum est. Nam Pallenen paenin-

sulam, quam antiqnam Plilegram esse, et Herodotus et for-

tasse Pindarus testantur, vestigium ignis subterranei osten-

dere, nenio tradidit, et Phlegyae, quorura nomen ab eadem

radice derivandum est et Hesiodi verbis de Gigantibus

,,TS'j/sac Xaimujiivoo^'-' explicari posse videtur, jam in liymno

Horaerico ad viciniam Copaidis, ubi illa vestigia simili modo

desunt, referuntur. Igitur supra suspicati sumns, Phlegi'se

nomen e fabida Pldegyarum impiorum et fulmine interemp-

toruin in Gigantura fabulara illatum esse. Nihilo minus, etsi

Gigantes ad ignis subterranei causam aiierendam ficti et in-

venti esse nullo modo videntur, tamen postea illam inter-

pretandi rationem adliibitam esse, negari non potest. Neque

enim solum a poetis Alexandrinis et Romanis Gigantes sub

^tna, Pithecussis, Vesuvio, agro Cinnano jacentescommemoran-

tur, sed in fabula Arcadica, quara antiquam credimus, Gigantes

in loco. ubi terra et antiqnis et recentioribus temporibus in-

terdum arsisse dicitur, superati esse narrantur, et prope

Phanagoriam, alius de Gigantibus ca^sis fabulse patriam,

colles quosdam modo limum fluentem, modo ingentes flammas

emittere, satis constat'). Si (juieritur, cur Pallene antiqua

Phlegra habita sit, verba Solini de ingentibns ossibus illic

repertis et (k^ saxis imraanibus illic jacentibus veram for-

tasse cansam continent, qunm et alibi ossa reperta Gigantum

reliquise habita' sint, et montes Myconi insulse, cui suam de

Gigantibus fabidam fuisse, Strabo scribit, ingentibus saxis

obsiti esse dicantur '^). Facilo taraen apparet, inde coUigi

') Neiimanii. I)ie Hellenen iiii Skythenlaiule p. 553.

') Ross Tn.^^elrei-^en II, ii L'f).

99

iiuii posse, fabulam ossibiis illis et saxis origiueiii deberc, ut,

si illa nou fuisseut, ue fabula quidem futura fuerit. —Gigantibus cura fulmine coujunctiouem quandam esse, si qui-

dem aut fulmine interempti esse ant sub montibus ignivomis

viventcs fulminis flamma ardere narrantur, negari non potest.

Verum Gigantes fulminis dtemones esse , Wieselerus frustra

probare conatus est'). Nam quod apud ApoUodorum quer-

cus incensas in crelum jaculantur, nibil oinuino demonstrat,

et. quod iu illo loco Arcadise. ubi Gigantes victi esse crede-

bantur, fulmiuibus, tonitribus, procellis sacra fiebant-), Klau-

senius, quem Wieselerus citat, recte explicavit, statuens illis

ut instrumentis victorite Jovis bonorem habitum esse. Wie-

selerus sacrificia illa piacula, (luibus deemones victi illi qui-

dem, sed semper tamen timendi placareutur, fuisse conten-

dens, quserit, si instrumeutis victorise, cur nou et ipsi vic-

tori honos habitus sit. Quasi Juppiter ipse non iii propin-

quo moute LycaBO, non Megalopoli sumuio studio cultus sit.

Procellarum dsemones Gigantes esse, e loco iEschyleo colligit

Wiesolerus ^), ubi Zephyrus Gigas appellatur. Verum Capa-

ueus quoque et Tydeus apud eundera Gigantes appellantur.

Quod deinde aifert, in cista Cypseli Boream serpentipedem

fuisse*), contra ipsius de Gigantibus opinionem est; neque

enim Gigautes fabulse antiquioris illa forma fuerunt. Sus-

picio denique, quam profert. Pagrara Gigantem Autiochenum

a Borea, quera Mallotie Pagreura appellabant ^), diversum

uon csse, si vera est, tamen a mytbologia Greeca alieua

est. — Gigantes caliginem quoque significare, infelicissima

')p. 182. - ') Paus. VIII. 29. 1. — ^^p. 183. — «)Paus. V.

19. 1. — ^) Aristot. Vent. p. 973 a 1. Bekker.

100

conjectura est ejnsdem viri docti*) inde orta, qiiod Gigan-

tes apud Lucilium et Claudianum sidera aggrediuntur. Cse-

lum aggredieutes sideribus parcere nimis profecto ardua res

esset. Lucretii locum'-^) de nubium variis formis si totum

perlegisset Wieselerus, nou contendisset^), illius poetse sequa-

les nubes solem obscurantes Gigantum ora credidisse;

nam hoc solum dicit, nubes solem prsetervolantes modo Gi-

gantum tiguris, modo montibus, modo beluis siraiies esse. —Ex interpretationibus Wieseleri, quarum rationem hadendam

esse duximus, una restat, Gigantes etiam fluvios significare "*).

Ad quam probandam quae afferuntur, sane exigua sunt. Nam

«luai de Oronta fluvio apud Strabonem^) narrantur, Typhonem

serpentem fulmine ictum terram spiris suis sulcantem alveum

riuvii efiecisse, in terram se immergentem fontem ejus ape«

ruisse, et ad Syrorum barbarorum fabulas sine dubio perti-

net, et, quia Typhoeus recentioribus demum teraporibus in

Gigantum nuraerum receptus est, ad Gigantura significationem

cognoscendam nihil valet. Non majoris momenti est, quod

Brychon fluvius Pallenes a Lycophrone ^) yrffzvCov uTirjptzrj(;

dicitur. Nam co ipso,

quod Gigantum rainister appcllatur,

a Gigantibus distinguitur. Denique auctor Etyraologici

Magni"'') Giganta fluviura in confiniis Pallenes et Macedoniffi,

ubi etiam Gigonis promontorium et oppidum Gigouus ^) fue-

runt, commemorat. A quo ndmine fortasse barbaro, for-

tasse a Grsecis corrupto tota illa conjectura pendet. —Prellerus ^), qui Gigantes Gigantomachiae plerosque igncos

esse vult, Gigantes Odyssese, quia cum Neptuno et Phseaci-

'; p. 181. - ^) IV. 136 sqq. - 'j p. 182. — ') p. 182. -*) XVI. 751. — ^) V. 1408. — ') s. V. FtyiDMk — «) Herod.

VII. 123. — ») Gr. Mythol. I. p. 487.

101

biis conjuncti simt et Eurymedon nomeu regis eorum apud

Pindarum^) Neptuni cognomen est, de fiuctibus marinis in-

terpretatur. Quod tamen valde dubium esse, ipsi Prellero

libenter concedimus. — luterpretatio, (juam postremam com-

memorabimus, a Schoemanno-) inventa, a Prellero^) et

Wieselero^) probata est, Alcyoneum Gigantem hiemem signi-

ticare. Ad quam suspicionem probandam complura argu-

menta excogitata sunt, (luse tamen omnia satis dubia sunt.

Primum ipsum nomen Alcyouei alcedinum, hibernarum avium,

nomini propinquum esse volunt Wieselerus et Prellerus, ct

erat re vera fabula^), illius Gigantis filias post mortem pa-

tris in alcedines mutatas esse. Sed constat, alcedines aves

tranquilli maris liabitas esse, neque inde derivatum nomen

terribili hiemis Giganti aptum esset; neque Prellerus Lati-

num „algeo" hic afferre debuit. Aliud argumentum ipsa

fabula suppeditavit narrans, Alcyoneum Solis boves Erythia

abegisse, quos boves abactos vires Solis hieme fractas signi-

ficare, scribit Schoemannus. Sed etiam Odyssea de Solis

bubus mactatis narrat"), ubi de hiemis victoria ne cogitari

quidem potest, et quod in nonnuUis vasis pictis Alcyoncus

somno sepultus ab Hercule opprimitur, Prellerus ingeniosc

ille quidem de hiemis torpore interpretatus est, sed probandi

vim, ubi csetera argumenta tam incerta sunt, hoc non habere,

satis apparet. Denique comparatio Alcyonei et Geryonis,

(iuem hiemem esse, et Schoemaniio'^) et Prellero^) persuasum

est, miuus apta esse videtur. Nam Geryon cnm suis armen-

tis Erythise habitasse, Alcyoneus Solis boves Erythia abegisse

') 01. VIII. 31. — ') Op. acad. II. p. 201. - ') I. c. I.

p. 20tj. - 'j p. 180. — ^) Bekkeri Anecd. Gr. p. 377. -6) XII. li!8. .sq(i, 352 sqq. — 'j 1. c. p. laOO sqq. - «) I. c. p.

203 sqq.

102

iiarratur. llm accedit, (luod Alcyoncus, ctsi in fabula anti-

(juiore bclli contra deos particeps non est, tanien Phlegrae

incola est;quara sive ardentem , sive Incentem terram verti-

mus, liiemi aptum domicilium non est. Ne hoc qiiidem

Schoeraanni conjectnram commendat, quod Herculem vernum

calorem putare cogitur.

Quibus difficultatibus commoti, neque Alcyoneum neqne

caeteros Gigantes imagines rerum naturalium habemus, neqne

omnino fabulae illi sensum reconditum tribuere auderaus.

Bekjendtgj0relse.

Ministeriet for Kirke- og Underviisningsvsesenet liar under

12te d. M. bifaldet f^lgende af Consistorium i Henliold til §

2 d i den allerli0ieste Resolution af lOde Mai f. A. (Bekjendt-

gj0relse af 19de s. M.) angaaende Erhvervelsen af de acade-

miske Grader ved Kj^benhavns Universitet foreslaaede Bestem-

melser til Ordens Opretholdelse ved det offentlige Forsvar af

Afhandlinger for Eriivervelsen af bemeldte Grader, nemlig:

1. Forvarshandlingen styres af Facultetets Decanus eller

af en anden dertil af Facultetet udnievnt Professor.

Styreren giver Ordet og paaseer, at Handlingen foregaaer

paa en vserdig Maade; han kan paalgegge en Oppouent

at oph0re og i fornodent Fald afl)ryde Handlingen.

Styreren deeltager ikke selv i Disputationen.

2. Berettiget til at optrsede som Opponenter ere ordent-

ligviis kun academiske Borgere, uden Hensyn til Livs-

stilling, samt Candidaterne fra det polytechniske Institut

og det forrige chirurgiske Academie. Andre, som 0nske

at opponere , maae derom forud henvende sig til ved-

kommende Facultet.

3. De, som ville opponere, have at melde sig hos Facultetets

Decanus inden Begyndelsen af Handlingen; dog kan

Styreren ogsaa give Tilladelse under selve Handlingen,

men uden at betage dem, som tidligere have meldt sig,

Forretten.

4. Der tilstaaes ordentligviis hver Opponent ex auditorio

J Time; dog kan Styreren, forsaavidt som Antallet af

de anmeldte Opponenter tillader det, tilstaae en Isen-

gere Tid. Hele Handlingeu maa ikke vare over 6 Timer.

5. Foranf0rte Bestemmelser skulle indtil videre trjkte

medf0lge enhver Disputats.

Dette bekjendtgj0res herved til Efterretning for alle Yed-

kommende.

Consistoriiim, den 26de April 1855.

J. E. Larsen.

J. Graiii.

F. C. Petersen.

(L. S.)

De gigantibus fabularum graecarum disputatiowarburg.sas.ac.uk/pdf/bkf570b2778622.pdf ·...

Documents

Transcript of De gigantibus fabularum graecarum disputatiowarburg.sas.ac.uk/pdf/bkf570b2778622.pdf ·...