Università di Trieste Fac. di Med. e Chlr.

FONDO PINCHERLE

.4..~-~---·· Biblioteca Centrale

di Medicina

DISSERTATIO INAUGURALIS MEDICA

DE

PROSOPOSCOPIA. MEDICA,

QUAM

CONSENSU ET AUCTORITATE

EXCEÌ..LENTISSIMI .AC ILLUSTRISSIMI

DOMINI

PR.AESIDIS ET DIR.ECTOR.IS, PERILLUSTRIS AC SPECTABJLJS DOMINI

DECANI, NEC NON

CLARISS!MORUM ET CELEBERRIMORUM

D. D. P R O F E S S O R U M, PRO

DOCTOR.IS MEDICINAE LAUREA SUMMISQUE IN MEDICINA HONORIBUS AC PRIVILEGIIS

RITE A.C LEGITIME OBTINENDIS,

IN ANTIQUISSIMA AC CELEBERRIMA

UNJVERSITATE VINDOBONENSJ, PUBLICAE DISQUISITIONI SUBMITTIT .

B. Lieberles, Bohemus, Pragensis.

In Theses adnexas disputabitui- in Univei-sitatis aedibus d.ie 5. Api-ilis 1834.

VINDOBONAE. TYPIS CONGREGA'fIONIS MECHITAR!STICAE.

·•

»Die Physiognomie des Kranken hat fiir den Arzt allemal

ein grosses Interesse ; nicht allein als Spiegel der Seele , son-

dern auch als treues Bild bestimmter Krankheiten und Krank-

heitsanlagen.« Voge!.

PERILLUSTRI, ADMODUM REVERENDO, DOCTISSIMO

Sl'ECTABILI AC MAGNIFICO VIRO

DOMINO

CASSIANO

HALLASCHKA, E SCOLIS PUS SACERDOTI, :A.. A. L. L, ET PHILOSOPHIAE DOCTORI, ANTIQUISSIMAÉ AC CELEIÌERRIMAE SCIENTIARUM

UNIVERSITATIS VINDOBONENSIS H, T. RECTORI MAGNIFICO,

EXCELSI REGIMINIS AUSTRIACI CONSILIARIO CAES, .REG, ,

NEC NON AD CAES. REG. AULICAM STUDIORUM COMMISSIONEM

REFERENTI, FACULTATIS PHILOSOPHICAE PRAESIDI ET STU-

PII PHILOSOPHICI DIRECTOR!, REG, SOCIETATIS OECONOMI-

CAE PER BOHEMIAM ET SOCIETATIS AGRICULTURAE VIENNAE

NEC NON SOCIETATIS PHILHARMONICAE PER BOHEMIAM ET

AUSTRIAM MEMBRO ORDINARIO, CAES, REG, SOCIETATIS

OECONOMICAE PER CARNIOLIAM MEMBRO AD HONORES ,

CAES, REG, SOCIETATIS AGRICULTURAE ET tULTURAE PA-

TRIAE PER MORAVIAM ET SILESIAM, NEC NON SOCIETATIS

NATURAE CURIOSORUM ET ARTIS MEDICAE DRESDAE MEM-

BRO A LITERIS, REVERENDISSIMI ARCHIEPISCOPALIS CON-

SISTORII PRAGENSIS CONSILIARIO AD HONòRES ET NOTA-

RIO PUBLICO AC JURATO, IN ALMA ET ANTIQUISSIMA CAES.

REG, CAROLO -FERDINANDEA SCIENTIARUM UNIVERSITATE

PRAGENSI PROFESSORI PHYSICES ET MATHESEOS ADPLICA-

TAE, DECANO FACULTATIS PHILOSOPHICAE, NEC NON RE-

CTORI MAGNIFICO ET VICE - CANCELLARIO EMERITO.

V I R O

SCIENTIA, HUMANITATEAC BENEVOLENTIA

AEQUE INSIGNI,

PRAECEPTORI AESTUMATISSIMO,

lN PIAE VENE .RATIONIS INDELEBILIS

CULTUSQUE PERPETUI

TESSERAM

HA.SCE l'A.GELLAS SACRAS ESSE VULT

devinctissimu•

AUCTOR.

DE PROSOPOSCOPIA~

§, i.

Prosoposcopia :medica, ea senii

6

i. Jam vel e:x: eo , cum haeo potissìmum, tum in sa-no, tum in aegrotante, primam ohservanti 5ese of• ferat.

2. Adparatu musculari sat copioso et summopere vo-lubili previsa; quorum motu celerrimo, eoque di-versissimo, < de valetudinìs psychicae et somaticae statu evincimur •

.3, Cum teneritudine cutis, magno vasorum adparatu instruitur; facile itaque fit, ut sanguinis, aliorum-que humorum conditio, hic imprimis, conspièua fiat.

4, Oculus, imago fìdelis interni, non tantum muta-tiones somaticas in organismo reliquo ohtingentes, ut fidus interpres, in lucem edit: cum ejus adpara• tus vegetativus et animalis, ejusdem sphaerae in re• liquo organismo, secundam aeque ac adversam va• letudinem, promptissime indicet; sed insuper , ex inlimo cum animo nexu, et hujus slatum, indagan• ti revelet.

5. Facies, mirando providetur nervorum adparatu; quo cum systemate cerebrali et spinali intime necti• tur; nec non cum systemate gangliari, organisqu0 inde guhernatis, arctissima jungitur philadelphia; quorum guhernantium aeque ac gubernatorum sta• turri, signis fidissimis in lucem edit; ita, ut nec ullum existat in facie punctum, cui non physiogno· micum et pathognomicum trihueremus valorem_• ·Non mirum itaque , faciem nohis et tunc fìlum Ariadnis exhihere, uhi omnia signa reliqua in dia• gnoseos lahyrintho nos dereliquerint.

§. 4,

In aestimandis autem omnibus his signis, nun• quam non memores nos ess·e oportet, relativum ut• plurimum tantum eis inesse valorem.

7,

i. Novisse cnim physiognomiam oportet in statu sa-no, ut ejus . morhosas deviationes rite distinguere vàleamus. - Quot enim signa, illibata sanitate, in

· ,uno individuo a desse · possunt, qua e · in altero su-·premam indicarent horam ! An non optima ·Sanitas, cum oculis concavis ; naso acuminalo, mento pro-minulo, labiis' pallìdis et distortis, faciei colore nigro aut ha dio constare valet?

2; Quantum porro voluntas , quantum pathemata, quanhun dissiniulatio, clima, consuetudo, tempe• ranien:tum' vitae genus; imo' quantum ileris tem•

··· pera tura in mutandam physiognomiam valeant·, ne-' mini ·non notum. O.hscurissima certo physiognomia

illi hominum caterva e, qua e propriam faciem aliis semper adaptare consuescit. Hinc ·

;;, F acies · etiam suh somno indaganda; quippe, uhi nulla simulatio et nullus rerum externarum influ-xus, aegrum deteqninat,• Et

4, Non uni fìdendum sigr{o, sed quae praesto sunt omnia colligenda, et essentialia ah accidentalihus sedulo sejungenda,

5. Non omnes morbi pari evidentia in facie sese ad- · pingunt. Clarissime ii, qui cum. coloris mutatione incedunt : chlorosis, leucophlegmalia , cholosis, melanosis, kyanosis; ii porro, suh quihus yolumen corporis aug·etur, vel imminuitur: hydrops, tabes; aut q;ui animam vehementer adflictant : mania, fa-' tuit~s· etc. ' .

6 . . Ut :1l'~epissirh~ statuni · pra·esentem physiognomia ': di'lticidat_, . non , inr,requenter p1·aegressi monumen-' · ìum t '.futurique ·vates est.

7, Facilius esse, physiognomiam interpretari, quam . ; iles_crih,er.e, intelligas.

8

§, 5,

Signa autem, quae focies in morhis offert, scru-ta turi, primo, totam physiognomiam junctim ohser-vahimus; unde ad aestima.tionem signorum singula-rum provinciarum faciei transgrediemur ; .quarum quaelihet, signa diagnostica maximi valoris, medico offert.

Quo ducti, prosoposcopia generali praemis~a., iµ prosoposcopiam specialem, seu prosopotopologiam, nostram convertemus adtentionem. - In omnibus au• tem his considerandis, ad colorem ejusque di$trihutio-nem et constantiam, ad temperaluram, volumen, for-mam, firmitalem, laxilatem et elasticitalem, ad consi-stentiam, nitorem, motum, symmelriam, efflorescen• tias, ad se- et excreta diligenler adtendemus.

SECTIO I.

PROSOPOSCOPIA GENERALIS-SEU

SIGNA EX FACIE UNIVERSA.

1. Habitus faciei.

§. 6. Fausta augurari licebit, quihus in morbo, etsi

majori, facies a naturali non multum abludit; ila ut euphoriam exp_rimat. Econtrafacies mutabilis, in mor• his spasticis, in quihus vis vitalis ut ila dic!lm vacci!• lat, depr~henditur; _ , .

Male, cui physiognqmia, éitru manifesta~ cau· sam repentinam suhit mutationem , sive in tristem mutelur, si ~e in hilarern. U nde Hippocrate.r (Progn,

9 l,'3,): »Considerare optlrtet vu:ltum aegrotantis, ,sitne similis bene valentium et potissimum sui, ita _enim optimus erit: si vero quam maxime sihi contrarius est, _ malum signum est.« Uhi enim sub morhis chro-nicis, fa 'cies naturalis man et, nullam suspicamur mu-tationelil conspicuam. Similite1· phthisicìs berte pro~ spicientihus, _ horium, Ast malum omen, et mortem ins_tantem . praesagit, . repentina eaque éonstans facie~ distorsio vehementiae m_orhi correspondens; ita, ut ae-gri quasi ~ibi d:issimiles ev~dant, et vultum juvenes refe-ran t senescentem: inflammationem.,enim intestinoruin vehementem, in gangraenam suhiolam 'nitentem, de-notat. Quamvis autem ra_ri, non desunt tamen morbi maligni, in quibus aegri, una cU:rri facie hilari, su0

premum oh~unt die~: loquor de febribus lentis, pi0

tuitosis, hecticis ; quae coUabenlis viribus et depa-sc,ente corpore : reJiquo, facie imlllt1tata,)mo florida ~n,pedere possunt,

§. 7,

Organorum i!lter~oi:um inflammationes et dolo-res, facie distrae/a ci tra aegri voluntatem nonnun-quam manifes.tantur, .. Queis itaque, ventre generos'? et caleute, sub contrectatione, vultus Ìllvite distorque: tur - enteritis, Non .minu_s hysteric.arµrµ, hypochon-driacorum et epilepticorum spasmi, eo utuntur indi-çl). Vogelio teste, qui ve!l!rè laborant , . eis _cutis, sqs perciliis .interjecta, in plicas vertic

iO

distortio accidit, cum dentium stridore et spu,tatiun• culis, mania instat.

§. 8. Rùus .modicus sanitati prospicit; involuntarius

a\}tem, in morhis afehrilibus, spasmum denotat; sic parvulorum dentientium rùus sub somno, uhi simul mandihulae calent, nervorum rtistentiones indica!.· In fehrihus, inflammationem internam, imprimis septi. transversi, revelat; hinc idem, post hujus musculi laesionem quamcumque, immediate ohoritur. Etiàm· qui chorea lahorant, circumstantes deridere videntur,

Plentes cifra voluntatem, aut 9uibus in morbù c~-chinnifietibus miscentur, dissipient brevi. Secus ·et ri: sus et fletus invit_us hystericarum est.

§. 9. Oscitatio morbosa, tardum sanguinis per pulmo•

nes et venam portarum motum dcsignat. In debilihus; exhaustionem; in plPthoricis, vasorum debilium op· pletionem; feminis, aut instantem, aut justo copio· siorem, aut penitus deficientem rriensium· egestionem; gravidis, partum ex debilitate difficilem ; post lar~ gam sanguinis egestionem, keneangeiam et vasorum collapsum; · hystericis aliisque individuis spasrnis ob· _noxiis, invasionem instantem; in febribus inlermitten· tihus, ingruens frigus; in aliis febrihus, morbi incre• mentum, ·aut exanthematis efflorescentiam, praesagit; Idem symptom·a apoplexiae praecedit et phrenitidì. Asthmaticis; aut insultum spasticurn, aut pulmonum scleriasin · aut vomicam deriotat, · Cum hernia incar, cerata, oscitatio periculosa; non minus male, si 'pe· sti aliique fehri maligna e accedit, ·

2. V olumen faciei . .

§, :I.O.

H

Quihus Jacie.r turgèt unaque ruhet, eis sanguis multus et congestiones versus caput, aut diflìcilis sanguinis inde refluxus. ldentidem spasmum indicare solet; in dispositis 'apoplexiae sanguineae praecedit; similiter, si vomenti aut tussienti accedit, pericu-losum,

Facie.r turgida et pallida, hlennosin et hydro· thoracem; et in apoplexia, indolem èjus serosam in~ dicat, Splenicorum, lethargicorum et hydropicorum est, circa palpehr'as tumere. Facies tumi~a in fehri variolosa, exanthematis laetam eruptionem pollicetur.

§. H.

Uhi sani facie marcescunt insolite:, inediam, pro-fluvium, Venerem largam, dehilitatem et ingruen• tem tabem designa!. Facies collapsa ', consueta seni-culorum depontanorum, dos. Feminarum largam lo-chiorum aut sanguinis per genitalia. egestionem in-dicat, Sub initio febrium,, ìnalignitatem auguratur et periculum; suh fine, virium decrementum et mor-tem vaticinatur; in ,reconvalescentihus ~utem, ~or-hi praegressi gravitatem testatur, et praesentem de-hilitatem. Uhi tabescentibus facies inopinanter colla• hitur, mors ante portas.

5. Faciei color.

§, :1.2,

Color faciei, facile dignoscendus, largam; mi-nusque fallacem prosoposcopo pollicetur messim. Sic facies .florida et rosea, mendacem, eamque intutam possessori adpingit sanitalcm; cum propensionem in

i2

kephalaeam, haemorrhagias, phthisin et apoplexiam mani.festet. In morhis acutis, rubar faciei, cong·estio-nes versus enkephalon, ·. aestum · fehrilem magnum; vespere, delirium instans; et uhi simul temporales vihrant et ex oculis prominulis, ruhris atque fulgen-tihus adspectus torvus ac fìxus, cum asperiiate in re-spondendo, illi phrenitis inminet; ni sanguis largus narihus destillet. Egregie magnus Hippocralf!s: ,,f'a-cies nimium colorata, vultuosa, sì frons simul con-trahitur, phreniticum,cc

Quo ocius . autem in morbo haec signa adparue-rint, eo gravior hìc futurus. Reliquis autem signis in honum conspirantihus, aut .criticam sanguinis per nares egestionem, aut decretoriam parotitidem prae• sagit.

Statuì pituitoso uhi se adsociat, apoplexiam, so-porem e.t convulsiones lethales brevi secuturas, pol-licetur. Gravidis aut •tahescentihus ruhor male; ni sanguìnem narihus destillent.

§. i3.

Uhi sani profunde rubent, · aut sanguinis ad ca-· put congestione, aut pathemate lahorant, dolose in praecordiis nidulante. Uhi febricitantihus facies ru-het unaque tumet, erysipelas ·faciei aut eruptio cuta-nea: scarlatina, variolae, morhilli etc. exspectanda. Sub-jectis spasticis, insultum; aliis, intestinorum vitia i phthisicis, fehrem lenlam et ingruentem suppuratios nem praesagit. Infantes cum ventre dolorifico , quo· rum facies ruhens sudore suffundilur frigido, ver-mihus lahorant. Queis morbo diuturno confectis, fa. ciei ruhor intensus accedit, male. Ruhor autem fa. ciei _profundus cum .f/.avedine circa alas narium et angulos oris, de sordihus hilìosis te$tatur,

13

§. i4. Ruhor facz'ei cito ob_oriens cum anìmi · deliquiis

frequentihus, cordis cum pericardio .concretionem factam, indicat. Facies profonde ruhens, cum lahiis caeruleis , parturientihus · lethalis. R11bor minius in-flammationihus pectoris accedens, de -pyothorace lo-quitur. ·

Rubor faciei fugax cum pulsu inaequali junctus, in sanis, motum animi, amorem, ·pudorem, verecun~ diam prodit; citra sanitatem autem scorhuticor.um est, aliorumque, quorum sanguis miscela peccat, ner~ vi distenduntur, 'aut quorum intestina sordihus, oh-ruuntur. Perniciem induhitatam purulentis et phthi-sicis minatur.

Qui cordis et vasorum majorum aneurismate lac horant, illis faciei vasc11la quasi injecta.

Mutatio coloris, generatim mutationem virium vitàlium et circuii, p er vitium organicum, pathema, aut spasmum inductum, aug·uratur. Feminis., . idem symptoma, mensium praeco; in sensihilihus aut emet dehilihus, morhi gravioris pr'aecursor. Quihus dere· pente color laudabilis in leri-estrem transmutatur, omi-nosum. Hydropicis, lethum instantem praefatur. Si porro in morhis diuturnis, rubor profundus ill livo-rem vertit11r, viscerihus, imprimis hepati., 1nali au-gurii est.

§. i5. Tutior sanorum salus · in facie suhpallida, quam

in praeruhra (Bagliv. Pra-x. [. p. 73). Uhi tamen limites excedit, diutius perstat, autjlavido-albus fìt, humori-hus pravam suh1Jsse misturam , irnprimis sanguinis dyscrasiam aquosam, mucosam, cruoris penuriam, solidorum dehilitatem et laxitatem, adesse intelligas. Hinc infantes, queis pituita ahundans, et vermes in

i4

intestinis nidulantur, hoc notantur colore. Non mi-nus fehricitantihus spasmum cutis et frigoris acces• sum designat. Quae, si in exanthematihus adparet, horum retrocessum infaustum praesagit. Perniciosum itaque suh typhi initio, idemque suh peste, raphania et fehre nervosa. Qui cum hac facie apoplectici conci-dunt, illis exsudatio, aut serosa, aut lymphatica, aut effusio purulenta in enkephali ventriculis facta. Pal-lor reconvalescentium, roLoran-tihus et nutrientihus non cedens, de pertinaci debilitate et recidivis timen-dis, monet. Pallida et tumida, suh qua pedes tument, hydropicorum est. Pallor cum foeditate et collapsu faciei, inflammationis in sphacelum finiendae, prae• nuntius est. Pacies pallida suliflava, adtenuata, cum oculis concavis, lahiis pallidis, naso mentoque acu· minati:,, magnam vasorum exinanitionem effatur.

§, i6.

Colorem cretaceum aut calcareum, chloroticarum et phlegmaticorum turma sihi adrogaverat; femina• rum porro menstruum fluxum inordinatum designai, aut penitus cohihitum. Virginihus, viduis, mulieri· hus, quae frigidae in deserto jacent lecto, color pal• lidus, Veneris occultae, flammaeque ahsumentis, non• nunquam onaniae turpis, prodi tor. In viris, magnam humorum jacturam, medorrhoeam, gonorrhoearn, syphilidem devastantem, aliamve cachexiam denotai. Phthisicis ac hecticis inevitahilem praesagit mortem.

§. i7.

Queis color luridus, eis viscera ahdominaiia in· farcta, sanguinisque mistio alienata, Hinc fehris ner• vosae, putridae, raphaniae, fehrium intermittentium quar-tanarum comes fìdelis, et colicae saturninae sa· telles. Praeterea faciés lurida simulque rnarcida, in·

15

fanhiin ,11.trophìa mesenhirica lahoràntium est. Adnui-nius Celso, (de med, lihr. II. e, 7.) proferenti: li Qui hahent faciem pallidam .èt tumidàm; aut capite, uut viscerihus, aut alvo lahorant.«

Identidem de colort~ plambeo valet; ex quo stases pertinacissimae .J:ienis et vènae pòrtàrum, cum san-guinis miscela depravata, colliguntur; et si talis facies hydropi universali superveniat·, mors a·nte portas est. Similiter perniciosum·, uhi in morhis acutis, facies derepente ita discoloratur. Color cadaverosu.r, in sa-nis instantem syncopen; in fehrihus, perniciem et mor-tem praeconatur. ·

§, i8.

Color fiav11.r, croceu.r, icterum, aliamque hepatis aut systematis venae p()rtarum lahem, revelat, Luri-defiavu.r, in inflammatiçmihus vehementihus, sphace-lum minantihus, ohservatur; cereu.r autem infantum neonalorum, sanguinis exinanitione ·peremptorum, necis -proditor.

Colores omnium perniciosissimi: , caeruleu.r, vi~ ridi.r, badiu.r et m"ger sunt; ut qui summum cachexiae gradum, summamque humorum et solidorum depra-vationem indicant; nisi ad partem restricti, traumatis reliquia sistant. Ohservantur secus , in intoxicationi-hus, in peste aliisque fehrihus malignis, qua mortis inexorahilis praecursores. •

Facies .rubcaerulescens , quasi tabida, in sangui-nem spuentihus, novam mali accessionem portendit, auctore Stahlio.

Color caerule11s, in sanis , · frigus · · indicat, aut ecchymoses; in fehrihus , congestionem sanguinis ver-sus caput validam , et imminentem apoplexiam; fehri ad :lìnem vers·ente, sphaceli et rriortis praecursor ei.t; praeprimis si sub inflummationc vehementi,. nares

:16

aèuminantur et lahìa livescunt. Uhi hic color adna• tus est, aut chronicus evaserit, in vitio organico cor-dis . vasorumque majorum · utplurimum radicatur ,. _et_ fatalis. Non minus infantihus plethoricis solennis hic color . .

Quos viridicans tingit color, splene laho.rant; color autem hadius in sulfoca.tis ohservatur,

Omnium deterrima autem facies nigra est, sum· mam humorum ·degeneralìonem et sphacelum eone.o, milans.

4. Temperatura faciei.

§. :19. Calar faciei auclus, cum ejus ruhore fere semper

pari incedit passù; ut igitur in sanis et aegrotan ti bus, majori sanguinis versus enkephalon dispositioni inni• tatur.

Calorfaciei fugax phthìsicorum est; et si sini-stram solummodo occupat partem, teste Sennerto•, splenitidem raram designat.

Pacieifri'gus, calente reliquo organismo, malum; Hystericis, hypochondriacis et fehri intermittente la• horantihus, insultum praesagit.

5. V ul tu s.

§. 20.

Adgredimur nunc prosoposcopi gravissimum opus: explorationem scilicet, quomodo ex faciei li· neamentis mutatis, ad mentis animique statum con· cludendum. Et eo respectu, hahitum totius faciei, vultum adpellamus.

§. 2.t. Attamen hic sincere impares nos · profìtemur, cui-

libet signo èx facie deprompto, suum adsignare vàlo-rem cliagnosticum. Sedùlo enim h a-ec pervolvens ani-mo , nullum horum profecto invenies, quod seorsim spectatum, data occasione, non cuilihet fer_e animae st'atui conveniret. U(igitur consultum nobis videatur, in exaranda vultus dignitate, ab incesso tra~ite syn-thetico deviare, et via analytica ingredi; ut quae ad clariorem morbi ideam, dummado psychologicis non destituamur fuqdamentis, nos·perducet.

Duplicem distin guimus anima-e provinciam : in-tellectum niinirum et voluntatem. Ut igitur in du-plex hoc latus omnes psyches deviationes etiam in-cidanl.

Qui intellectùm · deviantem :osten·dunt morbi, ad stupiditatem, fatuitatem et moriam reducimus ; me-lancholiam et maniam; animo volenti adscrihenles,

§. 22.

Physiognomia indifferens, paÌlida et collaps~, oculi languentes, exanimes, adspectus languidus, os hians cum maxilla pendula, corresp_ondentihu_s caete-ris, stupidum designat. · · Huic non absimilisfatuus se gerit, qui simul in-sulse sibi suhridet et tacita murmura tollit.

Facie_s distorta, supercilia elata, oculi vividi, adspectus vagus, os stulte suhridens , moriae_ co_n-venit.

MelaTlcholia ex facie collapsa, _anxia, pa}lida saepe atroflava, et oculis retractis, · semiclausis, va-gis aut fìxis, cognoscitur.

Maniacis utplurimum facies tumens et profonde ruhens ~ cum oculis prominulis, folgurantihus, ad· spectu truci, ·torvo, vago.

2

18

§, 23.

Agmen hujus sectionis claudat, adumhratio fa• ciei, infelicium eorum, qui ex spirituosorum ahusu delirio cum tremore lahorant.

Peculiaris bis est physiognomia: nunc anxia et formidine plena, glahella et frons plicata, cum ocu• lis fulgurantihus, vagis aut torvis; nunc hilaris et ri· so ria, nunc prostrata et meticolosa; flehilis nunc, nunc cachinnans; semper autem tremula.

SE CTI O II.

PROSOPOSCOPIA SPECIALIS

SEU

"PROSOPOTOPOLOGIA.

§. 24. Medicus rationalis, diagnosin et progno.sin ex

facie moliturus, perspecta totius physiognomiae in• dole, ad indagationem regionum singularium faciem constituentium sese accingit; quibus omnibus et sin· gulis, ul in valetudine seconda, ita et in adversa, in• signis valor ad psychicum somaticumque statum eruendum,

Nos, in hoc scrutamine,. anatomico ingrediemur ordine: frontem, tempora, nasum, oculos, genas, aures, lahia atque mentum seorsim consideraturi.

1. Signa ex fronte.

§. 25. Prons, adparatu muscolari, nervisque ex trige•

mino et facialì emergentihus sat provisa; in vario ani•

i9 mae statu, inqne variis morhis, varia indaganti sese offert; ita, ut jam in sanis, ,de eorum, quae intus agnntur, ah oculis si recesseris, illa . non possit ha-heri fìdior interpres atque inclex; quippe hic pena-ro licet sensum mali dissimulare. M issis autem iis, queis topica signifìcatio est; in eorum tantum, quae statum universi organismi nohis palam facere va-lent, consideratione adquiescemus.

§. 26. Prons ruhens et calen.r, sanorum digeslionem

minus laudahilem in·incit, inque morhis acutis, de congestionihus versus caput testimonium fert. Non-nunquam autem, sanguinis per nares egestionem de-cretoriam, aut delirium inslans praesagit.

Uhi autem -calente corpore, frons friget, dehili-talem indicat. Secus, hysteriéarum insultihus spasti-cis el animi deliquio praecursor.

Prons pallida, fehricitantihus accessum, et cui simul sudor frigidus exprìmitur, spasmum praenun-tiat. In fehrium initio, hujus vehementìam; sub ca-rum .fine , trìslem mìnatur exitum.

Queis fron.r fugaci rubedine tìngitur, aut exagì-tati sunt, aul spasmus illis inslat. Quifrontem sìhi post refrigeriumfricant, coryza lahorahunt. Si autem idem fehricìtantes cum fronte ca lido fecerint, deli-rium praesagies aut maniam, ni lai'ga insequìtur epi-staxis decretorìa, aut symplomatica. Saepissime au-tem, quìn secus mali quid ìndicet, infantes, helmin-thiasi lahorantes, idem agunt. Aelote provectis non-nunquam apoplexiae prodromus est -:- nonnunquam kephalaeae dirae.

§. 27.

Prons papulis et pu.rtuli.r coronata, Baccho lihan-tibus, viris haemorrhoidariis, feminisque, quihus

!2 ..

20

inenses inordinate fl.uunt, solennis; in fehrihus in: termiltentihus et inflammationihus organorum pecto-ris, propinquam decisionem; in lue venerea, hu• jus morbi vehementiam; nonnunquam Onanis vitium prodit. In aliis morhis chronicis, viscera infarcta ma• nifestat.

Scorbuticorum frons ulcerihu.r non raro defoe· dat11r.

Queis o.rfronti.r tumet et dolet, simulque frons co-rona Veneris cingitur, eis syphilis provecta et caries,

Fron.r contrae/a et rugosa, in sanis curas et me-di.tationcm intensam designai. In morhis, nisi spasmo rnusculorum faciei topico producatur, omn~s fere spasmi hic vim suam exserunt primam. In ohstructio-nibus viscerum ahdominalium, glahellam corrugari, s·upra roonuimus. Male autem, . queis in morhis acu· tis frons rugatur simulque pallet.

2. Temporum in morbis significatio.

§. 28.

Temporum calor at9t1e color, cum eadem frontis conditione utplurimum collimant, eademque in mor• bis gaudent signifìcatione semiotica. '

Nonnunquam praeter normam tenduntur, et tunc signum hoc imminentis kephalalgiae, odontalgiae, aut Òtalgiae praecursor esse solet; lndividuis autem spas• :inis suhjectis, insultum instantem praesagit; · Queis tempora gravia et ohruta, his sanguis ad ~aput . congeritur; et collimantihus signis reliqUis, kephalaeae, vertigini, epistaxi, coryzae, nonnunquàm apoplexiae symptoma hoc praecedit.

Temporalium arlertarum vibra/io, utplurimum priori sese adsociàt statui, quaeque infausta augura• tur, uhi cu;m pulsu dehili et tenso collimat. Similiter,

2i

hoc signum cum temporibus tumidis, ruhris et calen~ tihus, enkephalitidem praesagit; ·

Quihus sensim tempora collahuntur, utplurimum, · hecti~i fiunt. Repentine morihundis: idem lìt.

5. Nasus in morhis q_ua signum.

§. 29. Post oculos, naso summa in consideranda facie,

dèh1Jtur adtentio. Hic enim est, qui toti physiogno-miae proprium imprimit characterem, quique pro ' sua-, qua gaudet, mutahilitate, mutationum, animo corporive illatarum, signis characterìsticis no.s con• ' s'cios reddit.

§. 30.

Nasusfriget, inordiriate menstruantibus, chloro-ticis, nervosa lenta, carditide lahorantibus, Lethale, quihus narium spiritus simuifriget. Econtra calet na, .ras eis, quihus epistaxis instat aut coryza.

§. 3i.

Nasus pallidus simulque frigidus, keneangeiae, dehilitatis et spasmi, nec n~n feminarum fluxus men-strui inordinati ·index; morbis gravihus pericùlum minatur; . hystericis et fehri intermittente lahorantis bus propinquum praesagit insultum; prout fehrici-tantihus, frigus febrile.

Queis na.ms rubet unaque calet, temperamenti calidi sunt et sanguine abundant. In febricitantibus, sanguinis con&estiònem designat et instantem epista- • xin aut diarrhoeam. · ·

Nasus cupreus Bacchantium ordinem ornat. Colorem plumbeum circa narium alas, hydrotho-

raci adscribas aut hydrocardiae, si caetera concordant. ·

22

Nasus livido -caeruleus, frigus febrile indicat el spasmos; et cori:espondentihus caeteris, faciei Hippo-craticae complementum est, Non minus perniciosus idem nasus, in typho et organo rum internorum in-flammatione vehementi.

Nonnunquam in morhis hiliosis, nasus strù'sjla-vis variegatus adparet, ac eodem colore, ejus quo-que alae cinguntur.

Olivaceus illis est, queis sanguis in vena por-tarum stagnat,

In typho, nares fuligine quasi ()bductae, signum ominosum praehent.

Nasus sudans et splertdens, ni alia causa mani· festa inculpanda, de onaniae vitio suspicionem movet.

§ • .32.

Ejflorescentiae in naso, sub fehrium decursu . recto tempore accedentes, harum propinquam pro-mittunt solutionem.

Nodulo rum rubrorum, ichorem fundentium, in n'asi dorso eruptio, potatorum et onaniae deditorum est, nec non haemorrhoidariorum aliorumque stasi-bus viscerum ahdominalium lahorantium.

Narium prurita laborare, infantum verminan· tium et scrofulosorum est, prout illorum, queis co, ryza instat aut epistaxis.

§. 33.

Nasus tenuis, contractus, acuminatu.r, epilepsiae, -apoplexiae, prosopoplegiae et fehrihus depascentihus convenit; inque morhis acutis, virium exhaustarum et' periculi testimonium est. .

Ni nasus tumidus ex adfectione idiopathica ori· ginem repetat, caeteris respondentihus, scrofularum inertium est et vermium signum.

23

§, .34,

Qui respirando narium pinnas impetuose movent sahi, aut animi motu a.dfecti, aut cursu veloci ex-agitati sunt. In rnorhis acutis, virium lapsum expri-mit et infaustum exiturn. ln morhis autem chronicis, vias aerem ducentes, aut spasmo, aut debilitate, aut vitio organico detentas, designat; asthmatis chronici, phthi-seos, hydrothoracis, vitiorum organicorum pectoris, summaeque debilita tis satelles.

Queis nasus, in fehrihus continuis, aut dextram, aut sinistram versus distorquetur, rnortem propin~ quam expectent tes te Hippocrate (Aph. Sect. VJJ. aph. 73.): ,,In fehre non intermittente, si lahium aut nasus aut oculus aut supercilium distorqueatur , si non videat, · si non audiat jam dehilis exi&tens; quid• quid horum fìat ; lethale.«

In enteritide aeque nares dilatantur atque sur~ sum ele•~antur ;· simulque lincamenta, ex nariurn alis ad lahiorum angulos excurrentia, singufariter eminent.

§ • .35. Qui foetorem ex narihus spargunt , aut pitui-

tam recondunt depravalarn, aut ulcus et cariem scro-fulosam, Non infrequens amoenitatum Venerearum còmplementum. Infantes e naribus olenles, de vermi~ natione suspicionem Ìnovent. Quod si fehri ardenti accesserit, sanguinis resolutionem testatur, . Nares perhumidae, suhjectis scrofulosis, laxis, de-hilibus convenil).nt.

Epislaxis, ni sa.nguini resoluto orìginem deheat, aut fehri quartanae accesserit, neque limites superet; plerumque bona; plethoricis saluhris; fehrium judi-cium non raro inducit,

Si kephalaeae laborantihus pus naribus egeritur, honum (Hipp. VI. aph. IO,).

24

Sanorum nares siccae, constitutionis fìrmae, et fìhrae rigidae testimonium.

§. 36. Nec .rlernutationem, qua nasi attrihutum, el qua

vera ejus convulsio, hic locorum silentio praeterire possumus ; ut, quae in morhis non paucis aliquid . luminis adferre valet, Tacendo de millenis causis, quae idem phaenomenon, modo idiopathico, sympathico, aut antagonistico producere valent; eas morborum formas adducemus, in quihus ad symptomatis prae• valentis dignitatem evehitur, Numero huc: catarrhos, morhillos, varicolas, tussim convulsivam et dentitio• nem, Male a sternutatione illi habent, quihus a ve-hementi commotione aut concussione timendum. Ba-glivio demum teste, apoplecticis, aut pulmonibus la• horantibus, perniciosa.

4, Signa ex oculi conditione. ,, Oculi ut valuerint, ita et totum corpus."

Hipp.

§. 37,

Ocu:lus, centrum physiognomiae; animae, vis vi• talis in organismo vigentis et morborum in intimis · ejus latehris insidias struentium, speculum fìdum, thesaurum semioticum ingentem, in orhiculo suo re• condit. - Multiplici enim quo providetur nervorum adparatu, cum principalihus corporis humani orga• nis, arctissima jungitur philadelphia; ita, ut haec nullam subire valeant mutationem conspicuam, cujus. oculus non foret fìdus interpres.

§, 38,

Quin im.o , _.cerebro proximus, cumque ilio mul-

25

tip lici vinculo nexus, de vitae psychicae statu dignis-simus nohis est nuntius. Est porro oculus unus ex il-lis partibus, quas intueri, cujusque mutationes inter-pretar~, in vite adsuescimur; cu:jus itaque levissimae. a norma aherrationes, primo adspeclu in sensus cadunt. Hoc speculum primo intuemur, uhi, intimi cordis my-steria revelare cona111ur; hoc pariter speculum intue-mur, morbum, vitae flammam dolose àhsumentem, eradica turi.

Tanta aulem oculis et hçic ultimo respeclu est di- · gnitas, ut hi soli , de vita, morbo et. morte · non in-frequenter decernant. -

Non mirum itaque, omnes medicos., quorum no-mina in medicinae fastis albo notantur hpillo, huic organo, summum tribuisse valorenì semioticum. Sic · Baglivius: ,,Nusquam ab aegro discedas in acutis et ' inflammatoriis, . nisi oculos inspexeris."

§. 39. Ast arduum est, oculorum mutationes, cuilihet

statuì morboso correspondeutes, ad amussim descrihe-re, quas perspièere et intelligere longo indigemus exercitio; ut, quid morbo debetur, quid non, sejun-gere valearims. In infantibus autem, dissimulationis ignaris, inque iis, qui proprium statum effari neque-unt, medico, · hic du·x ut unicus nonnunquam, ila et lutissimus.

§. 40. Excludimus autem hic, prouti in organi olentis

explicatione fecimus, et in auditus organo facturi, omnia phaellomena suhjectiva, quorum sedula expoc sitio , ut tironis vires , ita et praesentìum pagellarum limites arctos, facile excederet.

Non minus missas faciemus . eas adfectiones mor-hosas, quae oculum protopathice plectunt, ophthal-

26 miatris relinquendas , in illis solum adquiescentes, quae reflexionem holopathiae sistunt. - Et hic ordi-ne anatomico progrediemur: post palpebras cum ci-liis, conjunctivam et organa lacrymalia, ac ipsum de-nique hulhum oculo semiotico lustraturi.

a) P a I p e h r a e.

§. 4i.

Palpebrarum color plumbeus cum gangraena or-ganorum internorum utplurimum incedit, et semper ominosus.

Ànnulus lividus circa oculos, ni trauma praeces-serit, aut vigilia protracta, dehilitatem, spasmum, or gana abdominalia infarcta, sordes primarum via-rum et vermes manifestat. Consuetum porro scrofulo-sis, hystericis, hypochondriacis, splenicis; medor-rhoea, pollutionibus aut diarrhoea laborantihl!-s si-gnum est; quod eos simul deturpat, qui Veneri tur• pi manu lihant. In feminis praeterea, amorem nimium, graviditatem, leucorrhoeam, vel instantes aut prae0

sentes aut nimias indicat menses. Ànnulus caeruleus cum facie terrestri et livore

circa nasum et labia, in asthmaticis adcumulationem 'serosam in pectore factam, enunciat,

§. 42,

Rima palpebralis ex tumore saepe, saepe ex ner• vorum spasmo aut paralysi clauditur, Spastica palpe-hrarum contractio in reconvalescentia ex febrihus acutis, nimìam saepe oculi sensilitatem relìnquentÌ· bus, ohservatur; quae autem innocua 1 mox iterum disparet, Non mìnus eadem affectio ophthalmitidìs morbillosae et scarlatinosae comes. Uhi autem illiba-to reliCJ:UO oculo, in morbis acutis, rima palpehralis

21 spasmo çlauditur, pernic_iosum: consuetus enim so-poris, convulsionum lelhalium, deli_rii, phrenitidis aut carditidis prodromus atque comes,

§. 43, Nystagmus, seu tremor palpehrarum, in n_imia

fìhrarum palpebrae muscularium sensilitate fundatur; in morbis chronicis nimiam nervorum dehilitatem et disposition.em in spasmos i:ndicat; epilepsiae et pro-sopalgiae prodromus, Non infrequenter enkephalitis, mania et sopor hoc . utuntur praecone, Unde in mor-his acutis semper periculosus.

§. 44,

Mar go palpehralù tumens scrofulosorum est; idem in illis observatur, quorum pulmones (fors ex eadem origine) tuberculis ohsidentur~

Tumor palpehrarum, de sanguinis versus çaput congestione testatur, irt morhis autem acutis et fe-hrihus malignis, soporem; in lethargo, lethum; in, scarlatina, hydropem praesagit. Seniculis, adnuenti-hus signis reliquis, apoplexiam minatur.

Palpehrarum ùiferiorum tumor frigidus oedema-tosus, hydropicorum est et leucophlegmaticorum.

Qui ex morbo acuto gravi surgentes, palpehrcÙ superiores tumi"das referunt, ni hoc ex somno nimio ortum, et vigilanti disparuerit, eis recidivum augu-ratur Dan-z:.,

Palpebrae corrugatae, ùwersae, collapsae, pe-ricùlosae semper; in fine autem morbi, inortem prae-sagiunt,

§. 45,

Aliud palpehrarum vitium, cum lahe universa-li saepe cohaerens, hlepharoplosis . est, debilitatis

28 .

et paralysìs çomes, in infantihus, quihus palpehrae simul tument, hydrokephali vel et helminthiasis saepe. · sìgnum.

Qui oculù semiclausis dormiunt, ni in infanti- · bus, imprimis dentientihus aut verminantihus, prout in hystericis, hypochondriacis aliisve ex consuetudine fiat, magnam humorum jacturam, dehìlitatem et ner-vorum sensilitatem excipit; paralysi solenne, Hinc, uhi depascentihus accedit, malum. Sic lfippocrates (Aph. Sect. VI. aph. 52.) profert: ,,Considerare vero etiam oportet oculorum suhtus adparentia in somnis: Si enim albi quid, palpehris• commissis suhtus adpa-reat, cui id non ex alYi profluvio est"; aut ex'potione purgante, pravum signum et valde lethale."

Cilia longa scrofulis conveniunt,

h) e o n j u n e t i V a. §. 46.

Rubar conjunctivae, inflammationis localis saepe' testis, frequen ter sanguinis congestionem versus par• tes superiores, aut inflammationem; saepe metastasin designai. In fehrihus, delirii et enkephalitidis pro-dromus, inque morhis chronicis apoplexiae et convul-sionihus praecedit, ni epistaxis levans insequatur. Periodicus uhi evaserit, de intermittente larvata mo-vet suspicionem.

Rubor intensus conjllnctivae in ·scarlatina constan• ter ohservatur. Idem color capitis laesionihus acce• dens meningitidem praesagit.

Conjunctiva .flave/ ictericis. Quodsi aulem color , conjunctivae .flavoluridus pleuritidi accedat, pericu• ' losum.

Conjunctiva caerulescens de stasibus sanguinis, aut humorwn resolutione, testimqnium sistit, et post

inflamniationem vehementem orga~orum. internorum, horum gangraenae index est,

e) Organa Ia:crymalia.

§; 47,

Vherior lacrymarum .fluxus, .ex · ruorho itliopa-thico sat sa.epe scaturiens, in morhis gravihus, sen-sihilitatem adhuc v1gentem et vires vitales nond'u~ prostratas, designat; q"uique ~ ni8i infantihus aut de-licatulis deslillent, mali. vehementiam aut periculum minatur, epistaicis levans ni superveniat. Apoplecti-cis insultum praesagit. Uhi vero sub fehrium acuta-rum fìnP., ne aegro colifecto, invita e ei lacrymae flu-unt, instantis mortis pI'aesagia ferunt.

,,Quihuscunque in acutis fehrihus, magis autem ardentihus, involuntarie'. laçrymae cadunt, his de na-rihus sanguinis profluvium exspectandum est: in ma-le autem hahentibus, ·non sanguinis profluvium, sed mortem signifìcat." Sic ail Hippocrates. .

Humoris lacrymalis imminutio, et iride natum xeroma, aestum fehrilem insignem denotat, aut in-gruens delirium, aut maniam instantem. ·

Lacrymae, 9ualitate alienatae, correspondentem utplurimum humorum dyscrasiam denolanl.

Caruncula lacrymalis (cujus adfectiones chroni-cae cum systematis ahdominalis morhis saep~ssime cohaerete videntur) , nonnunquam. pallet aut livet, quod semper humorum dyscrasiam prodit. Uhi itera-te in.flammatur de scirrho suspicio enascitur.

d) B u I h u S ,

§. 48. Quibus oculorum splendor in · morhis non muta-

tur, 1onum. Oculi fulg11rànte.r, morhis hyperstheni-

cis conveniunt; phrenitidis, maniae, epilepsiae, ra-hiei praenuntii et comites. Capiti laeso uhi accesse-rint, cerehrum vehementer commotum scias; caele-rum haemoptoicorum est oculos hahere splendicantes,

Languentihus, exhaustis, convalescentihus , ver-minosis et in hypochondrio infarctis oculi sunt lan, guidi, squalidi.

Periculosum autem et mortis propinquae indici-um, si in morhis acutis tales adpareant, His non ah-similes oculi moesti sunt; qui, ni psychica causa suh-jacet, morbi gravissimi testimonium ferunt, Iidem in intervallis rahiei, in peste, fehri puerperali ohser-vantur perniciosi.

Oculi quasi vitrei, animi deliquio et apoplexiae praecedunt; - in fehri putrida mortis propinquae indicia.

§, 49,

Quihus pupilla aut immobilis, aut tarde movetur, ni organicum vitium in causa, aut paralyseos, aut lan-guoris vitalis signum est; in suhjectis scrofulosis, phlegmaticis, chloroticis, apoplecticis, tahidis et so-porosis ohvium, ' Papillae dilatàtio, mydriasis, hydrophthalmo aut narcotici adplicationi internae ve! externae saepe de• hetur. Cum visus hehetudine, seniculis amaurosin et glaucoma praesagit; idem autem symptoma in fehre lenta, hydrokephalo, raphania et post effu~ionem quamcumquc in cranio factam, ohservatur; quihus omnibus malum omen. Secus apoplecticis, epilepti• cis, hystericis, hypochondriacis, verminosis et illis, qui sahurram in ventre recondunt, solenne.

Missas faciendo causas, quae idiopathicam pupil• lae coarctationem, myosin effìciunt, monere hic opor,

let, nonnullos sibi hoc vitium ex consuetudine a dro-gasse. - Secus in insultihus hystericis et hypochon.• driacis saepissime ohservatur,

In enkephalitide et cerebri commotione signum infaustum. Queis myosis in morhis acutis accedit, il-lis sanguis ad enkephalon congeritur et corresponden-tihus aliis signis convulsiones instant, delirium, aut phrenitis.

§. 50.

Bulhus nonnunquam ex orbita, eiahitur aut invi-tus protrudùur. Fit primum in oculi marcore aut musculorum paralysi aut laceralione (ophthalmopto-sis); alterum, ex oculi intumescenlia, · musculorum nonnullorum movenlium spasmo et partium circum-jacenlium inflammatione aut degeneratione·, ·

Exophthalmia, de impedimento testatur, sangui-nis ex enkephalo refluxui posito; hinc in phrenitide, deliriis et mania ohserva tur; in quihus sÌ1Dul adspe• ctus lorvus, fìxus. Periculosissimum symptoma, dum cynanchi pneumonitidi aut prosopoplegiae accedit.

Oculi in orhilam retrae/i, concavi, collap,fi: marcoris saepe localis, saepe universalis, indices; nonnunquam musculis retrahentihus dehentur. Hinc in jejunantihus, prout queis adeps liquatur, eisque, qui vigilias protrahunt, humorum aut virium jactu-ram perpessi sunt, oculos concavos, qùin periculùm minenlur, ohservamus. Idem accedens phaenomenon, uhi h epar graviter laesum fuerat, malè, Perniciosum, si in morhis acutis derepente oculi retrahuntur a~ vi-gorem amittunt, In morihundis constanter tales oh-servantur.

§, Si. In morhis nonnullis, oculi quoad magnitudinem

inaequales conspiciuntur, inaequalis virium vitalium'

32 et humorum altilium dispositionis signum. In spasmis unilateralihus et hemiplegia, prout in feminis hyste. ricis, minus minantur periçulum; in fehrihus autem, semper infaustum. De Haen idem symptoma in pue-ris vermihus lahorantihus ohservahat , queis minus periculosum dicit.

§. 52.

Oculorum motus a norma ahludens, variam in morhis hahet significationem:

Oculusfixus torvus, semper ominosus; enkepha-lou enim vehementer lentatum ostendit; sic phrenesi praecedit et deliriis. Si fehre nervosa lahor;rntes , cum oculis fixis attoniti jacent, turhae nervosa e graves il-Iis instant. Hinc in fehribus malignis, symptoma hoc perniciosum. Nonnunquam epilepticorum, apoplecti-corum ,et hystericarum insultum praecedit, queis, prout in ahis morhis diuturnis, imprimis nervosis, minus involvit periculum.

Male, si fehricitantihus oculus convellitur, spas-m~m enim in organo, enkephalo vicino, huic igitur fac,ile communicandum, designat; ut igitur, tetanum, convulsiones lethales et apoplexiam facile praesagit (Hipp. Aph. Sect. VII. aph. 73). Uhi tamen sahurra aut vermes in causa, minus -periculosum.

Perniciosum autem, si fehre, inflammatione graviori aut hydrokephalo laborantibus oculus continuo rota• tur; minus autem de hoc symptoniate illis timendum, qui àdfectione nervorum chronica Iahorant, ut quod consuetim insultum hystr.ricum aut epilepticum prae· nuntiat.

Oculus luscus hydrokephalo lahorantium est; il-Iisque, prouti infantibus dentientibus; derepente uno oculo luscitantibus, nervorum · distensiones instant et mors apoplectica.

5. Genae ut signuru.

§~ 53,

Silentio praetereundo ea signa , guae in genis eandem, ut uhique in facie, involvunt signifìcatio• nem; pauca hic adjicienda no bis restant.

Quibus color miniu.r genas tingit, aut bilis in in• testinis adcumulatur, aut ipso hepate aegrotant.

Phthisicorum est, genas rubo-re circum.rcripto no• tatas gerere,

Idem color, unam tantum pusillorum genam oc• cupans, dentitionis signum sistit.

Maculae .flavicantes feminarum genas foedantes, graviditatis proditores sunt.

Uhi phthisicis genae livescunt, reliqua faciei pal• lida, conclamatum.

Genae infantum pendulae hydrokephali testimo• nium,

Quibus zygomata prominent et infra · fovea · est profonda, dispositionem in haemoptoen èt phthisin secum porl~nt.

6. Signa ex aurihus.

§, 54,

Aures praerubrae, sanguinem versus caput con• , geri manifestant, hinc epistaxi, delirio, phrenitidi f convulsionibus et apoplexiae praecedunt,

Aurium pallor, keneangeiae et dehilitatis testimo• nium, individuis spasticis solennis,

Aures frige11t seniculis, dehilihus et spasmo ob• noxiis; in hypochondriacis et hystericis ad insultus instantis prodromos idem status refertur.

3

.34

Quibus autem aure.r pallidae, frigidae et pendu-lae aut inversae, eis caeteris conspirantibus, sympto-mata perniciosa sistunt, et mortis imminentis praecur-sores.

,,Aures frigidae, pallidae, contractae , lethales sunt," ait Hippocra/es (Aph. Sect. VIII. aph. i4,),

§. ,55.

Ef.florescentiae in 'auribus ipsis aut circa easdem ennatae·, aut decretoriae sunt: uhi scilicet i1;1 febri-hus nervosis, aurium rube do et susurrus, kophosis, carebaria et temporalium pulsatio praecesserit; aut sunt symptomaticae, et tunc mali ominis. Quihus de• repente evanescunt, metastasin timeant funestam.

Similis fere signifìcatio parotitidi decretoriae aut metastatìcae est.

Post exantlatum typhum, Curtis aures lichenibus defoedari ol:iscrvaverat.

§. 56.

Magni momenti signum in aurium cerumine in• venimus, quod, ut chimica indole a bile non mul-tum abludat, de hepatis secunda aeque' ac adversa valetudine partici pare videtur: ita ut, queis bilis co• piosior et fluidior, illis et cerumen tenue; e contra hoc spissescet, uhi illa iners fluxerit.

§. 57.

Cerumen spissutn et induratum, magnum in fe. hrihus aestum designat. Sub otitidis initio et deÙe· mento autem copiosior evadit, Idem ante plicae Polo· nicae evolutionem observatur.

Queis pus ex auribus egeritur, aut ulcere aut ca• rie ipsius auris internae lahorant. Dum capite laho· ranti pus ex aurihus destillaverit, honum. Ita Hippo·

35

crates (Aph. Sect. VLAph, 10.): ,,Caput lahorantì, et circumcirca dolenti, p1,1s; aut a qua, ,aut sanguis ef~ fl.uens per _nares, aut · per os, aut per aures, solvit morhum." Suh exanthematum decursu, infantihus non-nunquam materia foetens, ichorosa ex adfectione con-sensuali aut.· metastatica aurihus depluit. Simile excre~ tum foe.tens ·· in sèrofulosis ,frè-quenter ohservatur, ·

Mortiferum est, cui posi capitis laesionem gra-vem lympha lahyrintho ef.fluxerit 5 quippe enkepha-Jon et cranii hasin grav:iter tentalam supponit. Non minus :periculi sub iisd~~ rerum positionihus proflu-vium sanguinolentum irivolvit.

7. Signa ex ore.

§. 58.

Labia, cuticula tenerrima velata, sanguinis, alio-rumque humorum condition·em, inspicienti facile pa-Jam faciurit. Musculi porro labia moventes, ex faciali et trigemino, nervis providentur copiosis; facile ita-que fìt, adfectionem nervorum, dum majorem sihi adrogaverit provinciam, his quoque, praesentiae suae, indubitata imprimere vestigi~. Ut igitur ex labiorum colore, secretione ibidem oh tingente mot1,1.que, in diagnosi:n :ét prognosin multa utilia fluant.

§_. 59,

Queìs in morbis lahia immutata, hi dulcem alant reconvalescenliae propinquae spem.

Lahiorum pallor, keneangeiae, defectus cruoris, dehilitatis et spasmorum signum, chloroticis, hysteri-cis et leucophlegmaticis convenit.

Haemoptoici et phthisici lahiis roseis superhiunt. Aestuantihus labia rubra et sicca,

3*

Frigentihus, convulsis, kyanoticis et infal't:tis, /abia livent; consuetum itaque insultus epileptici , apoplectìci ,' tetanici et frigoris fehrilis symptoma,

Qui bile abundant, labiafiava gerunt. Male, quibus in morbis gravihus, labia nigra aut

badia simulque sicca, dura, fissa, vel frigida et pen· dula, Sic Hippoctates (Aph. Sect, IV, aph, 49, et Sect, Vlll. aph, 13.) ait: » Labia livida aut etiam resoluta et inversa et frigida, lethalia."

§. 60. Labùz sordida et muco iena ci obducta, in Ian~-

guore vitali, scorbuto, in fehribus intermittentibus, _ lentis, nervosis, pituitosis ohservantur, in quibus ad signa mala referuntur, Nunquam idem in typho con· tagip~o deest.

L

·37

Os nonnunquam i:milatèi-alis mire distor9uetur, ita ut, quin oculus participel, convulsis simul :mus-culis faciei, horride ridentis imaginem vultus refe-ral: »risus Sardonius ;" uhi: :autem lahia sola convul-sa fuerint, »spasmum cynicum« referunt.

Omnes holoneuroses hunc risum movere valent. Infantihus imprimis frequens' duro dentiunt, fehri-citant, aut vermihus moi:estantur; et, nisi ex crisi anomala, . aut . exanthemate retrogtesso oriatur, huic

· aetati minus fortnidahilis. Etiam apoplectici, in uno faciei latere musculos in contrai;tione versan.tes, in altero resolutos, saepe ostendunt. Neque adultis hy-stericis aut hypochondricis hoc symploma ominosum. Timeant autem illi, quihus prostratis, hic risus in mor, bis · acutis ac.cid:it: perni,ciosain en_im diaphragmatis, ventriculi aliorumque visccrtim JJ.hdominalium inflam-mationcm; soporem, -nec non turbas nervo~as gra:-vissimas minatur.

Luhia in prohoscidem elongata; cum continuis sputiunculis, dcsipientiac prodromi.

Labium i'nferius pendulum, in sanis ignaviam, su-perhiam aut stupiditatem desìgnat. Fehricìtantes cum hoc. signo mox desipient, in morbis chronicis autem, summum virium lapsum palam reddit;_

§. 62. , Os spumans, ex spasmo viarum salivam s11- ,et .ex.•

. cernen tium, praesente . simul constrictione organo-rum deglutioni inservienti-µin, origip11m repetit. --- In sanis iracundìàm designat; secus apoplexiae, mimiae, hydrophobiae~ tetani, epilepsiae aliarumque convùl-sionum satelles; nec suffocatìs et aquae submersis dèest.

Quihus animus foet6l, vitio oris, nasi, ventri~ culi, pù.lmonum, aut sanguinis dyscrasia scorbutica laborant. Praetereà in infantihus, '.vermes; in adul-

.38

tis, digestionern languidam, aut vornicam pulmo• num; in ferninis, aut fluxurn menslruurn instantem aut praesentern denotat; i11 fehrihus malignis, reso.~ lutionis et mortis propinq:uae indicium.

8. Mentum, qua signum in morbis.

§. 63. Mentam plenias_calum, rotundatum , vitae vigo·

rern d~signat. · Mentum, ,

59

pravis socium se.se adjungit, perniciosum; quin imo in morhis acutis graviorihus, fata instare indicat,

Mentum tremulum, sub frigore fehrili, in mQr• bis gastricis et instante vomitu ohscrvatur. _,,

§. 65. Omnia signa mala, in physiognomia morihundo·

rum sese uniunt; quam passim, in egregie eam de· pingentis monumentum, »faciem Hippocraticam« vo-cant. - Sunt aurem morientihus _:

Oculi languentes, exanimes, luridi, in orhitam retracti; cornea polita quasi et argentea; tempora col-lapsa, frons tensa, aut sicca, aut sudore viscido ir-rorata; palpehrae lividae, frequenter semiclausae; nasus acuminatus, pallidus, frigidus, cujus pinnae respirando vehementer moventur; zygomata promi-nula; facies tota livida, frigida, . sudore viscido _tecla aut sicca, semper collapsa; aures siccae, frigidae et contractae, maxilla pendula cum lahiis siccis, palli-dis aut lividis aut nigris, pendulis, saepe tremulis et sordidis, risus Sardicus.

§, 66. Ast non omnes, quihus fata instant, hanc phaeno-

menorum horrendorum syndromen referunt ; imo nonnulli hilarissima facie, Lethaeis sopiuntur undis,

Saepissime enim, quihus sub toto morbi decursu, facies, ex ingentihus tormentis horride distorquehatur; iis suprema hora, placida supra laetissimam faciem effun-ditur quies.-Ex adverso, experientia teste, quin morti inexorahili. tradantur, simili physi_ognomia aegri non-nunquam circumstantes terrere possunt. Loquor de exi-nanitis, exhaustis, sensilihus, animo comrnotis. Ut igitur, quid hic sperandum aut limendum rite dijudi-cetur, distinguere, combinare 'et oculo philosophi. co eoque exercitato, investigarè oporteat.

Theses defendendae. 1,

Qua;-;heoria prohantur remedia, non semper profì• cua; nec theoriae semper respondent, quae profì• cua, , , ,2,

Summi momenti, ast ardìmm saepe, vires suppres-sas ah exhaustis distinguere,

3. Et mors medici ohjectum.

4. Curae ohsunt curae,

5. Medorrhoeae origo saepe citra infectionem,

6. Dolor, non ultimum naturae donum.

?, In curanda syphilide phagadaenica, mercurio nullum

hucdum remedium praestantius. 8,

Fac-ies plurimorum morborum fìdus interpree,

Et fo.etus medici curantis 9~hjectum,

10.

Optimum nonnunquam expectorans, diaphoreticum 1 diurelicum, antispas'modicum et analepticum, venaesectio,

u. Aegri in medicum fiducia, in morhis somaticis mul•

tum; in psychicis, plurimum facit. 12.

Nullihi qu_am in arte obstetricia, methodus exspectati• va tantum habet valorem,

13. Solum qui medicinae chirurgiam jungit, medicus per•

fectus. 14. '

Satius a/ìit, qui Ìnstrumenta chirurgica simpliciora redd1t, quam qui nova invenit.

15. Medicina perfocta si haberetur, chirurgiam huic per•

fectissimam· superstrueremus, _

N0_N0F0007190001N0_N0F0007190002N0_N0F0007190003N0_N0F0007190004N0_N0F0007190005N0_N0F0007190006N0_N0F0007190007N0_N0F0007190008N0_N0F0007190009N0_N0F0007190010N0_N0F0007190011N0_N0F0007190012N0_N0F0007190013N0_N0F0007190014N0_N0F0007190015N0_N0F0007190016N0_N0F0007190017N0_N0F0007190018N0_N0F0007190019N0_N0F0007190020N0_N0F0007190021N0_N0F0007190022N0_N0F0007190023N0_N0F0007190024N0_N0F0007190025N0_N0F0007190026N0_N0F0007190027N0_N0F0007190028N0_N0F0007190029N0_N0F0007190030N0_N0F0007190031N0_N0F0007190032N0_N0F0007190033N0_N0F0007190034N0_N0F0007190035N0_N0F0007190036N0_N0F0007190037N0_N0F0007190038N0_N0F0007190039N0_N0F0007190040N0_N0F0007190041N0_N0F0007190042N0_N0F0007190043N0_N0F0007190044N0_N0F0007190045