อาการทางจตเวช Symptomatology

รศ.พญ.สจรา จรสศลป

เมอผปวยมาพบแพทยทหองตรวจ หลงจากทซกประวตตรวจรางกาย

และตรวจสภาพจตเพอทราบวาผปวยมความผดปกตทบงชวาเปนโรค ทางจตเวชหรอไมจากการสงเกตวาผปวยมอาการทางจตเวชตอไปน ขอ

ใดขอหนงหรอมากกวา

อาการทางจตเวชแบงออกเปนกลมใหญ ๆ ดงตอไปน

1.Conciousness ภาวะความรสกตว (State of awareness)

1.1 ความผดปกตของสตสมปชญญะ (Disturbances of Consciousness)

ก.

Coma : เปนสภาวะซงผปวยไมมความรสกตวเหลออย หรอหมด สต ไมมการสนองตอบตอสงเราตาง ๆ แมจะถกกระตนดวย deep pain

พบในโรคของสมอง หรอสภาวะทางรางกายทรบกวนการทางานของ สมอง

ข. Stupor : เปนสภาวะ ทผปวยขาดความสนใจ และขาดปฏกรยา โตตอบตอสงแวดลอม ผปวยจะอยในสภาพหมดสต แตถาถกกระตนดวย

deep pain จะตอบสนองโดยรองครางไดพบในโรคจตทเกดจากสภาวะทาง รางกายและ Catatonic Schizophrenia

ค.

Drowsiness : เปนสภาวะซงผปวยไมคอยรสกตว ครงหลบครง ตน เมอถกกระตนใหตอบคาถามผปวยสามารถตอบไดบาง

ง.

Confusion : เปนสภาวะซงความสนใจ และการรบรตอ เหตการณรอบ ๆ ตนเองเลวลง ผปวยมลกษณะงนงงสบสนแสดงทาท

สงสย นกไมออกจาไมได ไมสามารถบอกเวลา สถานทและบคคลได

(disorientation) สหนามกกงวลหรอเศรา พบบอยในโรคจตทเกดจาก สภาวะรางกาย(organic mental disorders) หรอหลงถกชอดดวยไฟฟา

(Electroconvulsive therapy)

จ.

Delirium : เปนสภาวะทสบสน งนงง กระสบกระสาย เสย ความสามารถในการรบร เวลา สถานท และบคคล รวมกบมความกลวและประสาท

หลอน ผปวยจะกระวนกระวาย พลงพลานและหวาดกลวตอประสาทหลอน และ การแปลภาพผดทตนเหน อาการจะเปนมากเวลากลางคนเนองจากม sensory

deprivation พบใน OBS

ฉ.

Fluctuation of Consciousness : เปนสภาวะทสตสมปชญญะของผปวย ไมคงท มการเปลยนแปลงในชวงเวลาของวน บางเวลาผปวยรสกตวด ซงมกจะ เปนเวลากลางวน แตพอเวลากลางคนผปวยจะสบสน ลกษณะดงกลาวนถอวาเปน ลกษณะสาคญของผปวย Acute OBS

1.2 ความผดปกตในความตงใจ (Disturbances of attention)

ก.

Distractibility : ความไมสามารถทจะตงสมาธไดความตงใจ เปลยนแปลงงายตามสงเราตาง ๆ ผปวยไมสามารถตงใจตอสงใดสงหนง หรอ

รบฟงเรองใดเรองหนงไดนาน เมอมสงกระตนจากภายนอก จะทาใหผปวยหน เหความสนใจไปทนท เปนอาการทพบในโรคจตทางอารมณแบบคลง

ข.

Selective inattention : คอ การไมมสมาธเฉพาะในสงททาใหเกดความ กงวล เชน กงวลกลวจะสอบตก ทาใหไมมสมาธในการดหนงสอ

1.3ความผดปกตเกยวกบการคลอยตาม(Disturbances insuggestibillity)

ก.

Folie

a deux

(folic a trois) คอ สภาวะซงคน 2 คน ทใกลชดกนมาก

(มกจะเปนคนในครอบครวเดยวกน)

มความหลงผดเหมอนกน

ข.

Hypnosis : คอ สภาวะซงยอมรบการชกจงงายขน ผถกสะกดจตจะ กระทาตามคาสงของผสะกดจต เนองจากเกดการเปลยนแปลงในระดบความ

รสกตวของผถกสะกดจตนนอนเปนผลมาจากการกระทาบางอยางของผสะกด จต

2. Affect

2.1ความผดปกตของอารมณ (Disturbances in affect)

2.1.1 Inappropriate affect : เปนการแสดงออกของอารมณซงไมเหมาะสม

ผปวยจะแสดงอารมณไมสอดคลองกบความคด และเหตการณใน ขณะนนเชน เมอพดเรองทควรเศรากลบยมหรอหวเราะ หรอเมอพด

เรองสนกสนานกบรองไห พบไดบอยในผปวยโรคจตเภท

2.1.2 Pleasurable affect

ก.

Euphoria : คอ ความรสกสบายมากเกนกวาทควรจะเปนซงไมเหมาะสมกบ สภาพแวดลอม ผปวยจะรสกวาทกสงทกอยางถกอกถกใจ และดงามไปหมดพบ

ในผปวย Hypomania หรอผปวยทเสพฝนและกญชา

ข.

Elation : อารมณ เปนสขทมากกวา Euphoria ผปวยแสดงออกโดย ยมแปน แจมใส รนเรง พบในผปวย mania ซงมกจะมอาการทพบรวมดวย คอ พดมาก เคลอนไหวมาก พดจาฟงซาน หลงผดวาตนมความสาคญผดธรรมดา (Grandeur delusion) มความคดทจะกระทาสงตาง ๆ มากมาย มความ มนใจตนเองมาก

ค.Exaltation : เปนอารมณทสงยงขนไปจาก elation เปนความรสกสบายมาก รวมกบความรสกวาตนมความสาคญ (Grandeur delusion)

2.1.3 Unpleasurable

Affects

ก.

Depression : ความรสกเสยใจ เศรา เปลาเปลยวทอแท หมดหวง

ผปวยจะหมดความสนใจตอสงตาง ๆ รอบตนเองและมกจะมอาการทางกาย รวมดวย เชน เบออาหาร นาหลกลด ทองผก ความตองการทางเพศลดลง

ข.

Grief or mourning : ความเศราซงไดสดสวนกบการสญเสยพบไดในคน ปกต

2.1.4 Other Affects

ก.Anxiety : ความรสกไมสบาย อดอด ตงเครยด หรอกลว อนตราย ซงคดวาอาจจะเกดขน แตไมรวาจากอะไร ผปวยจะม

ความรสกกลว ใจคอไมสบาย หวาดหวน วตกกงวล ซงเกดขนเอง

โดยปราศจาก (unconscious fear) หรออาจมสาเหตแตอาการกลวนน ไมสมเหตผล ผปวยทม anxiety ในระยะรนแรงจะแสดงอาการทง

ทางรางกาย และจตใจ เชน กระสบกระสาย , กระวนกระวาย ตงเครยด พดมาก , ผดลกผดนง เมอเปนนาน ผปวยจะมอาการของระบบ

ประสาทอตโนมต เชน ใจสนหนามด วงเวยนศรษะ แนนหนาอก หายใจไมสะดวก เจบหนาอก

ข.

Fear : ความกงวล กลวทมสาเหตภายนอกชดเจน มเหตผล สมควรกบอนตรายทจะเกดขน รวากลวอะไร เพราะเปนความกลว

ตอภยนตรายภายนอกทมองเหนได

ค. Agitation : ความวตกกงวลรวมกบอาการกระวนกระวาย อยไมสขอยาง มาก พบไดในผปวยโรคจตทางอารมณ (Major Affective Disorder) โรคลมชก และ Schizophrenia

ง.

Panic : เปนอาการคลาย anxiety แตมความรนแรงมากกวา เปนอารมณวตก กงวล หรอกลวอยางสดขดและเฉยบพลน ผปวยจะมความรสกตนเตน ตกใจ

กระวนกระวาย พลงพลานอยนงไมได มความรสกหวาดกลว และวตกกงวล อยางมาก ขณะนนปวยจะไมสามารถทางานไดและนกคดอะไรไมออก พบใน ผปวยทมอาการ anxiety อยางรนแรง (panic attack)

จ.

Phobia : เปนความวตกกงวลหรอความกลวสภาวะใดสภาวะหนง วตถใด

วตถหนง หรอความคดใดความคดหนงโดยเฉพาะ เปนความรสกทรนแรงเกนกวา เหต และไมสมเหตผลผปวยรดวาสงเหลานนไมมอนตรายอยางแทจรงตอเขา แต

ผปวยไมสามารถระงบความกลวนนได ทาใหผปวยพยายามหลกเลยงสงทกระตน ททาใหผปวยเกดอาการน เนองจากความกลวนจะเกดขนซา ๆ

ฉ.

Apathy or Flat affect : คอ การไมมความรสก ไมมอารมณ ไมมความ สนใจโตตอบตอสงกระตน หรอสงแวดลอม ผปวยจะมสหนา

เฉยเมย ไมแสดงอารมณใด ๆ ออกมาเลย สหนาเหมอนคนใสหนากาก (Masked

face) ผปวยจะไมสนใจสงแวดลอมรอบตววามอะไรเกดขนปฏกรยาโตตอบมนอย มาก หรอไมมเลยพบในผปวยโรคจตเภท

ช.

Ambivalence : การมอารมณตรงกนขามทเกดขนในเวลาเดยวกน เชน

รกและเกลยด หรอใชอธบายความรสกตรงขามของอารมณ ความคด ความ

ตงใจและการกระทาในโรคจตเภท เชน จะพดจะไมพด แสดงใหเหนโดยม

การลงเลในการกระทา

ซ.

Irritability : ผปวยมอารมณหงดหงด ฉนเฉยวงายกวาธรรมดา โดยท

ตามปกตเรองเลกนอยเพยงแคนผปวยจะทนไดแตขณะมอาการผปวยจะม

อารมณโกรธรนแรงมากโดยไมสามารถยบยงใจตวเองได อาจเปนเหตใหเกด การทะเลาะววาทพบเปนอาการสาคญของโรคอารมณแปรปรวน (Major

Affective Disorder)

ฌ. Depersonalization : เปนความรสกวาตนเองไดสญเสยความเปนตวของ ตวเอง หรอเอกลกษณ (identity) ของตนเองเปลยนไปมความเกยวของกบ

body image (การรบรวาตนเองเปนใคร รปรางหนาตา ทาทาง ความรสกนก คดอยางไร)

ผปวยจะมการรบรในความเปนตนเองผดไป เชน รสกวามสวน

ของรางกายสวนใดสวนหนงเปลยนไป เชน แขนขางหนงสนกวาขางหนง

ใบหนา 2 ซก ไมเหมอนกน พบในโรคจตเภท

ญ.

Derealization

: ความรสกวาสงแวดลอมแปลกไป หรอไมเปนทคนเคย

เชน เหนวตถมลกษณะบดเบยว หองมลกษณะแคบลงหรอกวางขน หรอรสก วาโลกนเปลยนไป หรอรสกวาไมเปนจรง หรอไมเปนไปตามธรรมชาต เชน

รสกวาอากาศเปลยนไปเหมอนตางประเทศ พบในโรคจตเภท

ฎ.

Aggression : คอการกาวราว ตอตาน หรอทาตรงกนขามกบความเหน

หรอความตองการของผอนแสดงออกไดทงในรปของคาพด และการกระทาพบ ในบคลกภาพแบบอนธพาล (Sociopathic personality disorder) และความ

ผดปกตทางจตใจในวยรน

ฏ. Impulsive : คอ อารมณรนแรงซงควบคมไมได เชน โกรธใครกทารายผ

นนเลย พบใน Convulsive disorder (โรคลมชก)

และโรคจตทเกดจากสภาวะ ทางรางกาย (OBS)

ฐ.

Mood swing : คอ อารมณเปลยนแปลงไปมางายในระหวางอารมณเปน สขอารมณเศรา และอารมณวตกกงวล

ฑ.

Emotional lability

: อารมณเปลยนแปลงงาย และควบคมไมได เชน กาลงเศราอย พอไดฟงเรองสนกกเปลยนเปนยมแยมแจมใสไดทนท หรอกาลง

สนกสนาน พอถกยวกเปลยนเปนอารมณโกรธอยางรวดเรว พบบอยในโรคจต ทเกดจากสภาวะ

ทางรางกาย (OBS)

ฒ.

La belle indifference : เปนอารมณทไมเอาใจใส และไมสนใจตอความ ผดปกตของรางกาย พบในผปวย conversion disorder.

ณ.

Ecstasy : เปนความรสกหลดพนไปจากสงตาง ๆ ทอยรอบตว คลายอย

ในภาวะภวงค (trance) พบในโรคจตเภท ecstasy แตกตางจากภาวะจตสงบใน

การฝกสมาธ คอ เปนการหลดพนอยางไมมสต

3. Motor Behavior

3.1 ความผดปกตของพฤตกรรมการเคลอนไหว (Disturbance of motor behavior) ไดแก

ก.

Echopraxia

(Automatic obedience) : การกระทาตามโดยไมตงใจ เมอเหน ผอนกระทา เชน เหนผรกษายกมอ ผปวยจะยกตามบาง พบในโรคจตเภท การท

ผปวยกระทาตาม เพราะไมมกาลงใจพอทจะตอตานสงกระตนนน ๆ

ข.

Waxy Flexibility (Cerea

Flexibilitas) : เปนการคงอยในทาใดทาหนงเปน เวลานานเกดขนเพราะถกชกจงใหกระทา เชน จบมอผปวยใหยกขน ผปวยจะคงอย

ในทานน นานผดปกตเหมอนขผงปน พบใน Schizophrenia catatonia

ค.

Catalepsy (Posturing) : ผปวยจะคงอยในทาใดทาหนงของการเคลอนไหวท

กาลงกระทาอยโดยทการกระทานนยงไมสนสดลง เชน กาลงจะนอนแตเกดหยดการ

เคลอนไหวเสยกอนจงคงคางอยในทานน ผปวยจะไมมปฏกรยาตอสงแวดลอม แมเรา จะพยายามเปลยนทาผปวยจะฝนกลบมาอยในทาเดมพบใน Schizophrenia catatonia ,

Organic mental disorders.

ง.

Automatism : เปนการกระทาซา ๆ โดยไมรตวและไมไดตงใจ เกดจาก แรงผลกดนของจตใตสานก พบใน Schizophrenia catatonia

จ.

Cataplexy : ผปวยจะมอาการกลามเนอทอยในอานาจจตใจออนแรงไป ทนททนใดทงแขน ขา คอ ทาใหไมอาจเคลอนไหวรางกายได และคงอยในสภาพ นนเปนเวลานานหลายวนาท หรอเปนชวโมง ในขณะทเกดอาการน

consciousness อาจจะยงดอย หรอเสยไปกได อาการนเกดขนเนองจากถกกระตน ดวยอารมณทรนแรงบางอยาง เชน โกรธ หรอตนเตน ดใจมากโดยไมไดคาดหวง เอาไวกอน พบในผปวย Narcolepsy ซงม excessive daytime sleepiness ,

hypnagogic

hallucination , sleep paralysis

ฉ .

Stereotypy : เปนการกระทาซา ๆ อยางสมาเสมอในพฤตกรรมอยาง หนงและเปนเรอย ๆ โดยไมสามารถจบลงได แสดงใหเหนทางความประพฤต เชน

นงโยกตวตลอดเวลา หรอทางการพด เชน พดซา ๆ ในคาใดคาหนง พยางค หรอ ประโยคหนงเรยก verbigeration

ซงเปนคาพดทไมมความหมายแจมแจง พบใน

โรคจตเภท

ช.

Negativism : ผปวยมความรสกตอตานและทาสงตรงขามคาสง เชน บอก ใหผปวยคลายมอออก ผปวยกลบกาแนนขน

ซ.

Mannerisms : เปน stereotypyed

involuntary movements แสดง ในรปแบบของพฤตกรรมอยางใดอยางหนง อาการมกเกดท

ใบหนา และคอซงผพบเหนจะรสกขดตา หรอไมเขาใจเปน ลกษณะเฉพาะ สาหรบผปวยแตละราย เชน การกระพรบตาบอย ๆ พบใน Schizophrenia

ฎ. Overactivity

1. Hyperactivity (Hyperkinesis) : การขยนขนแขงผดปกตหรอกาวราว และมพฤตกรรมทาลาย พบในเดกทมความพการทางสมอง เดกจะไมสามารถ ควบคมความประพฤตไดจงทาใหเกดอาการซกซนอยางมาก วงไปมา ไมสามารถ

จะอยเฉยได

2. Tic การเคลอนไหวในลกษณะกระตกซา ๆ ไมสมาเสมอ มกเกดกบรางกาย สวนเลก ๆ เชน มอ ใบหนา เกดขนเองโดยไมมสงกระตนจากภายนอก สาเหตสวนใหญ

เกดจากจตใจ แตอาจพบไดในโรคสมองอกเสบอยางเรอรง (chronic encephalitis)

3. Sleep walking (Somnambulism) การเคลอนไหวรางกายขณะหลบโดยไมรตว

(ละเมอเดน)

และอาจไปประกอบกจกรรมอยางใดอยางหนงเสรจแลวกลบมานอนหลบ ตอเมอตนขนแลวจาเหตการณทกระทาไปนนไมไดเลย อาจพบในเดก การกระทาของเขา มกจะมความหมายกบจตใตสานก เชน คนทตดแมอาจละเมอเดนไปทเตยงซงแมกาลง

นอนหลบอย หรออาจพบใน Schizophrenia , Schizoid personality

4. Compulsion เปนการกระทาซา ๆ ในเรองใดเรองหนงทงทไมอยากจะ กระทาเชนนน และรดดวยวาไมมเหตผลทจะกระทาเชนนน แตไมอาจบงคบใจ ตนเองได เชน การลางมอ

บอย ๆ , เดนไปตรวจดวาใสกญแจประตแลวหรอยงซากน

หลาย ๆ ครง

5. Hypoactivity

(psychomotor retardation) หมายถง การเคลอนไหวทชา กวาปกต การทางานของรางกาย และจตใจชาลง พบในผปวย Depression ถา

เปนมากอาจไมเคลอนไหวเลย เรยก motionless หรอบางรายอาจไมพด ทง ๆ ทรบร

ไดเขาใจได แตไมอยากพด เรยกวา mutism

4. Thinking

4.1ความผดปกตในเนอหาของความคด (Disturbances in content of thought)

4.1.1 Delusion ( ความหลงผด) เปนความเชอทผด ในเรองใดเรองหนงทงทไม

เปนความจรง ผปวยจะเชอมนอยเชนนน และไมสามารถเปลยนความเชอถอได ดวยการอธบายโดยใชเหตผลตามธรรมดาทคนเราใชกน ในการพจารณาเรองความ

หลงผดนตองคานงถงวฒนธรรมการศกษา และความเชอของกลมชนนนดวย เพราะสงเหลานมอทธพลตอแนวคดของคนเรา ความหลงผดเปนเรองเกยวกบ

ตนเองเกดขนเพอชวยใหผนนสบายใจขน แตเปนสงทสงคมไมยอมรบ เพราะไม

เปนความจรงตามนน (out of reality)

ก.

Delusion of grandeur (Grandios

delusion) : ผปวยคดวาตนเองเปนคน สาคญผดธรรมดา หรอมอานาจพเศษ เชน ตนเองเปนพระเจา หรอมหาเศรษฐ จง

มกมการเรยกรอง ทจะไดมา หรอมการกระทาสงนอยเสมอ พบในผปวย mania , โรคซฟลสทางสมอง (General paralysis of insane) , Schizophrenia

ข.

Delusion of Persecution (Persecutory delusion) ผปวยหลงผดวามคนคดท

จะทาราย หรอคอยปองรายตนเอง เชน คดวา มคนคอยตดตามไปทกหนทกแหง

เพอทจะทารายตน

ค.

Delusion (idea) of reference ผปวยคดวามคนพดจาเกยวกบตนหรอ

เหตการณรอบตวมความหมายเกยวของกบตน เชน ผปวยเหนคนคยกนกคดวาเขา กาลงพดเรองของตน หรอฟงเพลงจากวทยกคดวาเปนเรองเกยวกบตน หรอด

โทรทศนกคดวาเขาเอาเรองของตนไปแสดงเปนละคร

ง.

Delusion of Central (Ides of passivity) ผปวยคดวามอานาจบางอยางจาก ภายนอกสามารถควบคมความคด และการกระทาของตนได ผปวยหลงผดคดวา

คนอนบงคบตนได หรอ ตนตกอยใตอานาจของบคคลนน เชน คนอนรความคด ,

อานใจของผปวยได

จ.

Delusion of infidelity (delusional jealousy) ความเชอผด ๆ วา สามหรอ ภรรยาของผปวยประพฤตนอกใจ

ฉ.

Paranoid delusion ผปวยระแวงสงสยไมเชอใจ และไมไววางใจในบคคล หรอสงแวดลอมตาง ๆ รอบตวมากเกนไป อนจะนาไปสความหลงผดวาตนถก

แกลงหรอถกปองราย

ช.

Hypochondriacal

delusion (Somatic delusion) ผปวยหลงผดวาตนมโรค ทางกายโรคใดโรคหนง หรอหลายโรค เชน คดวาเปนเนองอกในสมองทง ๆ ท

การตรวจรางกายพบวาปกต พบใน depressive illness หรอโรคจตเภททมอารมณ

เศรา

ซ.

Delusion of sin and guilt ผปวยหลงผดคดวาตนทาความผดอยางมาก และสมควรถกลงโทษ พบในผปวย ซมเศราอยางรนแรง (Severe depression)

ณ.

Delusion of Poverty ผปวยหลงผดคดวาตนยากจนมาก พบใน ผปวย Depression

ฎ.

Nihilistic delusion ผปวยหลงผดคดวาไมมการดารงอย (delusion of non -existence) ผปวยหลงผดคดวาอวยวะสวนใดสวนหนง หรอหลาย

สวนของตนหายไป เชน ไมมสมองหลงผดคดวาตนเองไดตายไปแลว หรอโลกทงโลกไดหายไปแลว พบในผปวยจตเภทและโรคซมเศรา

ฏ.

Thought broadcasting ผปวยเชอวาผอนสามารถลวงรความคด ของตนไดความคดของผปวยเปนเสมอนคลนแผกระจายไปในอากาศได

ฐ.

Thought withdrawal ผปวยรสกวาความคดของตนหยดชะงก เหมอนกบสมองวางเปลาไปโดยกระทนหน

ฑ.

Thought insertion ผปวยเชอวาความคดทมอยไมใชของตน แต

เปนความคดของผอนใสเขามา

ฒ. Delusional perception ผปวยมองเหนสงกระตนตามปกต แตมความคด วาสงทตนเองเหนนนมความสาคญอยางผดปกตตอผปวย เชน เหนคนยกมอ

ผปวยคดวาการทคนยกมอนนเขาแสดงความเคารพผปวยหรอการเคลอนไหวของ คนอนเปนการสงสญญาณลบใหผปวยทราบ

4.2ความผดปกตในควบคมความคด

obcession ความคด ความรสก หรอแรงผลกดน (impulse) ซงเกดซา ๆ

ตลอดเวลาโดยไมสามารถตานทานได ผปวยจะยาคดอยในเรองหนงทง ๆ ทไม

ตองการจะคด แตไมสามารถบงคบไดหรอไมสามารถใชเหตผลอน ๆ มาชวย ไมใหคดได พบในโรคประสาทยาคดยาทา(Obcessive

Compulsive disorders)

และโรคจตเภท

4.3

ความผดปกตในกระแสของความคด (Stream of thought)

ก.

Flight of idea ผปวยมความคดหลาย ๆ อยางเกดขนรวดเรว เปลยนแปลง เรวตามสงแวดลอมหรอสงเรา ผปวยจะแสดงออกโดยการพดมากและเรว จนพด เรองหนงยงไมทนจบกพดตอไปอกเรองหนง แตเรองดงกลาวยงคงสมพนธกน

ตอเนองกน และผฟงสามารถเขาใจได พบในผปวย mania ลกษณะทความคด หลงไหลออกมามากมายจนทาใหพดเรวจนหยดไมได เรยกการพดนวา logorrhea

ถาความคดแสดงออกมาในรปบทกลอน เรยกวา rhyming ถาแสดงออกมาเปน การพดเลนสานวนเรยกวา punning

ข.

Thought blocking กระแสความคดของผปวยหยดชะงกทนท เพราะ ความคดขาดหายไปเฉย ๆ หรอมความคดอยางอนมาแทรก ทาใหผปวยนกไมออก

วา พดเรองอะไรอย เมอเรมคดใหมแทนทจะคดเรองเดมตอ กลบคดเรองอน พบ ในโรคจตเภท หรออาจพบในความปกตทอยในภาวะเหนอยลา แตจะไมเกดบอย และเกดในชวงเวลาสนเมอความคดชะงกไปนดหนงแลวมกจะนกไดวากาลงพด

เรองอะไรอย และพดตอไปได

ค.

Loosening of association ความคดซงเกดขนตอเนองกนแตไมม

ความสมพนธซงกนและกน ขาดการเชอมโยงของเหตผล ไมสามารถลาดบ ความคดตามขนตอนของเหตการณ เวลาเรารบฟงผปวยพด หรอตอบคาถามจะไม

คอยเขาใจ หรอฟงไมรเรอง เพราะคาพดจะไมตอเนองกนเปนเรองราว โดยเปลยน จากเรองหนงไปเปนอกเรองหนง พบในโรคจตเภท

5.Speech

5.1 ความผดปกตในการพด (Disturbances of speech)

ก.

Incoherence การพดซงขาดเหตผลหรอความหมายทสมพนธกนระหวาง คาขอความหรอประโยค ผปวยจะพดจาไมตอเนองกน ขาดเปนชวง ๆ อาจพดเปน คา ๆ เปนพยางค หรอเปนประโยคทไมมความสมพนธกนเลย ฟงแลวไมเขาใจวา

ผปวยกาลงพดเรองอะไร พบในผปวย จตเภท,

Delirium

ข. Irrelevance การพดไมตรงกบเรองราวทกาลงสนทนากนหรอตอบไม

ตรงคาถาม

ค.

Blocking การทคาพดขาดหายไปเฉย ๆ เพราะความคดหยดชะงกทตรง นน เมอเรมพดใหมแทนทจะพดเรองเดมตอ กลบพดเรองใหม พบในโรคจตเภท

ง.

Neologism คาพดซงผปวยคดขนมาเอง ไมมใชในภาษาพดของเรา เปน คาพดทมความหมายเฉพาะพเศษสาหรบผปวยคนเดยว

จ.

Word Salad (Salad of words) คอคาพดหรอขอความซงประกอบดวยคาหรอวล

ตาง ๆ ทไมมความสมพนธกน หรอเกยวของกน ทาใหคาพดหรอขอความนนไมเปนท

เขาใจและไมมความหมาย มลกษณะการพดประโยคทไมถกตอง เชน ประธาน กรยา กรรมอยผดท พบในผปวยจตเภท

ฉ.

Perserveration

คาพดซา ๆ ตดตอกนไปโดยไมมความหมายแมวาเรองทสนทนา

กนหรอคาถามจะเปลยนแปลงไปแลว ผปวยกยงคงพดซา ๆ อยเชนนน เนองจากมความคด

ทคางอยในคาใดคาหนง หรอการกระทาอยางใดอยางหนง เมอเปลยนเรองไปแลว

ความคดนนกยงคงแสดงออกมาเปนครงคราว คอผปวยไมสามารถเปลยนจากความคด

หนงมาสอกความคดหนงไดอยางเตมทอาการนแสดงถงความผดปกตบางอยางของสมอง หรออาจพบในโรคจตเภทไดบาง

ช.

Circumstantiality

ผปวยออมคอมไมตรงจด เพมเตมรายละเอยดมากเกนไปใช

เวลานาน แตสดทายกจบลงไดใจความตามตองการ พบไดในคนปกตซงมระดบสตปญญา

ตา จงไมสามารถแยกระหวางความสาคญ และไมสาคญของเรองได หรออาจพบในคนท

กาลงเหนอยลากงวลหรอโรคลมชก ซงอตราความคดชาลงกวาทเคยจงตองพดออม เพอจะ

ไดใชเวลาคดใหมากขนระหวางทพดเรองไมจาเปน

ซ. Tangentiality

ความไมสามารถพดใหตรงจดทตองการได ผปวยพด ออกนอกเรองไมตรงกบเรองราวทตองการจะพด ทาใหไมเขาใจเรองทผปวยพด

โดยผปวยจะเรมตอบคาถามตรงจดตอนแรกนดหนงแลวเปลยนเปนเรองอนทนท

ฎ.

Pressure of Speech คอการพดมาก และเรวดง และเนนถอยคาจนผฟงไม

สามารถขดจงหวะใหผปวยหยดพดได พบในผปวย mania

ฏ. Echolalia การพดเลยนคาพดของคนอน พบในโรคจตทเกดจาก สภาวะทาง รางกายและโรคปญญาออน

ฐ.

Motor aphasia คอ การไมสามารถพด แมจะเขาใจในสงทพดนน เชน

ใหด ปากกา แตไมสามารถพดได พบในผปวยทมพยาธสภาพท Broca’s

area

ฑ.

Sensory aphasia ผปวยไมสามารถเขาใจสงทผอนพดกบตน หรอไม

เขาใจขอความทอาน

6.

Perception

6.1 ความผดปกตของการรบร (Disorder of perception)

ก.

Hallucination (ประสาทหลอน)

เปนการรบรความรสกตาง ๆ ท

เกดขนเองโดยไมมสงเราจากภายนอก ผปวยจะมความเชออยางมาก ไม

สามารถอธบายใหเขาใจไดโดยใชเหตผลความเปนจรงตาง ๆ เนอเรองของ ประสาทหลอนนนจะอยกบประสบการณในอดต และพยาธสภาพทาง

จตใจ (psychopathology) ทเปนความยอมรบไมได หรอเปนความไมสม ปรารถนา แลวหาทางออกโดยการ project ไปทการรบรเปนการทาให

สงแวดลอมผดไป ประสาทหลอนมไดทางประสาทสมผสทง 5 คอ

1. Auditory hallucination ผปวยจะมหแววไดยนเสยงจากภายนอกอาจ เปนเสยงแปลก ๆ หรอคาพด เสยงทไดยนอาจชดหรอไมชด อาจเปน

เสยงคนทรจกหรอไมรจก เสยงผชายหรอผหญง หรอทงค อาจเปนการ เรยกชอ พดชกชวน พดตาหน พดชม พดข หรอออก

คาสงอาจเปนเสยงคนเดยวหรอหลายคน ผปวยอาจรบฟงเฉย ๆ หรอพดจาโตตอบ ดวย พบในโรคจตเภท

2. Visual hallucination ประสาทหลอนทางตา ภาพหลอน อาจเหนเปนภาพคน

สตว สงของ หรอภาพอยางอน บางครงอาจเหนเปนเพยงแสง พบบอยในโรคจตเภทท

เกดจากสภาวะทางรางกาย เชน Delirium Tremens, พวกแพพษจากสารตาง ๆ หรอจาก

Hallucinogenic agents เชน mascaline, L.S.D. หรอในภาวะการอดนอน

3. Tactile hallucination ผปวยรสกเหมอนมอะไรมาไตตามตว บางครงรสกปวด แสบปวดรอน หรอซซาตามผวหนง แขน ขา

4. Olfactory hallucination ผปวยไดกลนแปลก ๆ มกจะเปนกลนเหมน เชน กลน ไหม

5. Gustatory hallucination ประสาทหลอน ทางการรบรส ผปวยรสกรสแปลก ๆ

เชนผปวยรสกวา อาหารหรอเครองดมทรบประทานมรสขมของยาพษ พบในโรคจตเภท

ข.

Illusion เปนการแปลความหมายของสงเราผดไปจากความเปนจรงมก เกดจากการแพพษบางอยาง เชน สารเสพตด (กญชา , เหลา)

หรอผปวยทมไขสง

หรอผปวยมความคาดหวงวาจะเปนเชนนนอยกอน

1.Visual illusion เปนการแปลสงทพบเหนผดไป เชน เหนเชอกเปนง

2.Auditory illusion เปนการแปลสงทไดยนผดจากความจรง เชน ไดยนเสยงใบไม

ไหวบอกวาเปนเสยงเพลง พบในผปวย Delirium และในผปวยท Paranoid

7.Memory

7.1 ความผดปกตในความจา (Disturbance of memory)

7.1.1 Amnesia (การลม)

คอ การสญเสยความจา

ก.

Organic amnesia การลมทเกดจากสาเหตทางรางกาย มความผดปกต

ทาง สรรวทยาของสมอง พบในผปวยโรคลมชก หรอผปวยทม head injury ม 2 ลกษณะ คอ

1. Anterograde

amnesia คอ การสญเสยความจาภายหลงจากเกดเหตการณ เชน เกดอบตเหตแลวจาเหตการณหลงเกดอบตเหตชวงหนงไมไดวา หลงจาก

ถกรถชนแลวถกพาไปทไหนอยางไร

2. Retrograde amnesia คอ การสญเสยความจากอนหนาทจะเกดเหตการณ เชน ผปวยถกรถชนหมดสต แลวจาเหตการณทเกดกอนหนาจะถกชนไมได ไมทราบวาตนกาลงจะไปไหน หรอทาอะไรอย

หรอตนเปนใคร

ข. Psychogenic amnesia ผปวยจะมอาการลมเกดขนทนท โดยจะลม เรองราวตาง ๆ เกยวกบตนเอง ทพบบอยมกจะลมเหตการณชวงใดชวงหนง มก เปนชวงเวลาซงมเรองททาใหผปวยไมสบายใจอยางรนแรงเกดขน บางรายลม

เรองราวตวเองทงหมด จาไมไดแมแตชอของตนรวมทงจาบตรและภรรยาไมได

เลย อาการ psychogenic amnesia มกเกดทนทภายหลงม stress อยางรนแรง เมอ หายอาการจะหมดไปทนท และผปวยจะจาเหตการณหรอเรองราวไดเปนปกต

เหมอนเดม

7.1.2 Confabulation (Paramnesia, Illusion of memory, Falsification of memory) การทผปวยสญเสยความจา โดยเฉพาะความจาทเพงเกดขน (recent memory) แลวผปวยตอเตม แตงเรองราวขนมาเอง (fill the gap) โดยทผปวยไม

ทราบวาคาตอบนนไมถตอง ผปวยจะไมรสกวาตนพดผด และเมอบอกความจรง ใหทราบ ผปวยจะไมสนใจ ผปวยมกจะม feeling of grandeur ดวยจงทาใหเนอ เรองเหลอเชอและไมนาจะเปนไปได พบไดในโรค Korsakov’s syndrome ซฟลส ขนสมอง ตองแยก confabulation ออกจาก pseudologia

phantastica

ซงเปนการ

เลาเรองทไมเปนจรงของบคคลทม antisocial personality ซงเมอถกเผชญดวย เหตผลแลวจะยอมรบไดวา สงทพดมานนไมเปนความจรง

7.1.3 Déjà

vu เปนความรสกวาไดเคยเหน หรอรจกคนเคยกบสงใดสงหนง มากอน ทง ๆ ทผปวยไมเคยพบเหนมากอน แตผปวยเกดความรสกดงกลาวขนมา

เอง อาการจะเปนชวระยะเวลาสน ๆ 2-3 นาท เมอเปนอกมกจะเปนอาการซา เหมอนเดม พบไดในคนปกตทอยในภาวะเหนอย โรคประสาท โรคจต ,

Temporal lobe epilepsy อาการนกลบกนกบ Jamais

vu ซงเปนความรสกตอ สถานททเคยไป เคยอยแลววาไมเคยอย

7.1.4 Hyperamnesia

คอ การมความทรงจามากไป โดยเฉพาะมกจะจาใน เรองรายละเอยดไดดมาก พบไดในคนปกตและมกจะมความโนมเอยงจะเกดความ ระแวงไดงาย

8. Intelligence

8.1

ผดปกตในเชาวปญญา (Disorder of intelligence)

ก.

Mental retardation (ปญญาออน)

ระดบเชาวปญญาทตากวาปกต ซง อาจจะสงเกตไดตงแตเกด หรอในวยเดก ทาใหการเรยนร การปรบตวตอสงคม

และความเปนผใหญเสยไป ผปวยจะมความผดปกตในอารมณรวมดวย ความ รนแรงของปญญาออนวดเปน IQ

ข.

Dementia การเสอมของเชาวปญญา อยางถาวรจากเดม ซงเคยเปนปกต

มากอน เนองจากสาเหตทางรางกาย พบในโรคจตทเกดจากสภาวะทางรางกาย