แรงงานข้ามชาติ - ปกใน-ส่วนหน้า · 7.7...

ù°“√®â“ß·√ßß“π¢â“¡™“µ‘ µ“¡æ√–√“™∫—≠≠—µ‘°“√∑”ß“π¢Õß§πµà“ß¥â“« æ.». 2551

°—∫°“√®—¥∑”∫—≠™’√“¬™◊ËÕÕ“™’æ ”À√—∫§πµà“ß™“µ‘û

‚¥¬ °ƒµ¬“ Õ“™«π‘®°ÿ≈

·≈– °ÿ≈¿“ «®π “√–

√“¬ß“π°“√«‘®—¬

¥”‡π‘πß“π‚¥¬ ∂“∫—π«‘®—¬ª√–™“°√·≈– —ß§¡ ¡À“«‘∑¬“≈—¬¡À‘¥≈

‚§√ß°“√ ç°“√‡ √‘¡ √â“ß»—°¬¿“æ„π¥â“π ‘∑∏‘¢Õß·√ßß“πÕæ¬æ ”À√—∫¢â“√“™°“√ π“¬®â“ß ·√ßß“πÕæ¬æ™“«æ¡à“ ·≈– ™ÿ¡™π∑âÕß∂‘Ëπ„πª√–‡∑»‰∑¬

ii

รองศาสตราจารย ดร.กฤตยา อาชวนจกล และ คณ กลภา วจนสาระ นกวจยอสระ ไดจดเตรยม รายงาน

วจยฉบบนในฐานะทปรกษาอสระแกองคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน (IOM) สำนกงานกรงเทพฯ

ประเทศไทย ความคดเหนทปรากฎในรายงานฉบบนเปนของผเขยน และไมไดเปนการสะทอนความคดเหนของ IOM

และ องคกรภาคของโครงการ “การเสรมสรางศกยภาพในดานสทธของแรงงานอพยพสำหรบขาราชการ นายจาง

แรงงานอพยพชาวพมาและชมชนทองถนในประเทศไทย” แตอยางใด

องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน (IOM) ยดถอในหลกการ “การอพยพยายถนฐานทคำนงถง

สทธมนษยธรรม ซงจะเปนประโยชนตอบคคลตางดาวและสงคม” ในฐานะองคการะหวางประเทศทดำเนนการเกยว

กบการอพยพยายถน องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน ดำเนนงานรวมกบภาคในชมชนระหวาง

ประเทศในประเดนตาง ๆ เชน:

• การชวยเหลอเพอตอบสนองตอการเพมขนของอปสรรคในการบรหารจดการแรงงานอพยพ

• การสรางความเขาใจในเรองการอพยพยายถน

• การกระตนใหเกดการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจผานทางการอพยพยายถน

• การยดมนในศกดศรแหงความเปนมนษยและการกนดอยดของบคคลยายถน

ตดตอ:

โครงการ “การเสรมสรางศกยภาพในดานสทธของแรงงานอพยพสำหรบขาราชการ นายจาง

แรงงานอพยพชาวพมาและชมชนทองถนในประเทศไทย”

แผนกแรงงานอพยพ

องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน (IOM)

ชน 18 อาคาร รจนาการ 183 ถนนสาทรใต เขตสาทร กรงเทพฯ 10120

โทร. 66-2-343-9300

โทรสาร. 66-2-343-9399

เวบไซต : www.iom-seasia.org

ISBN 978-974-642-735-7

© องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน สำนกงานกรงเทพฯ ประเทศไทย

iii

องคการระหวางประเทศเพ อการโยกยายถ นฐาน (IOM) รวมกบกระทรวงแรงงานและสำนกงาน

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ไดดำเนนโครงการ “การเสรมสรางศกยภาพในดานสทธของแรงงานอพยพสำหรบ

ขาราชการ นายจาง แรงงานอพยพชาวพมาและชมชนทองถนในประเทศไทย” โดยไดรบเงนสนบสนนจากองคการ

บรหารวเทศกจแหงอเมรกา (USAID) โดยโครงการนมวตถประสงคเพอสรางความตระหนกในเรองสทธและหนาทของ

แรงงานขามชาตในประเทศไทย โดยการใหความรเกยวกบสทธและหนาทของแรงงานขามชาตและสรางความเขาใจ

เกยวกบปญหาการโยกยายถนฐานใหแกผมสวนเกยวของตาง ๆ เพอใหเปนประโยชนแกหนวยราชการ นายจาง และ

องคกรภาคประชาสงคมททำงานเกยวของกบแรงงานขามชาตและกลมผอพยพ

ในป 2551 ไดมการประกาศใชกฎหมายหลายฉบบทเกยวของกบแรงงานขามชาต และฉบบทมความสำคญ

ฉบบหนง คอ พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 23 กมภาพนธ พ.ศ.

2551 เปนตนมา โดยพระราชบญญตดงกลาวมความสำคญอยางยงตอการทำงานของแรงงานขามชาต ชาวพมา

ลาว กมพชา ในประเทศไทย ซงสวนใหญเปนแรงงานระดบลาง หลงจากทไดมการบงคบใชไดเกดเสยงสะทอนถง

ขอกงวลจากภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ เกยวกบผลกระทบของพระราชบญญต และการกำหนดอนบญญตท

เหมาะสมเพอมารองรบการปฏบตตามพระราชบญญต โดยเฉพาะอยางยง อนบญญตทเกยวกบการกำหนดอาชพท

แรงงานขามชาตในประเทศไทยสามารถทำได ทาง IOM เหนวาการกำหนดอาชพทสะทอนถงสถานการณการจางงาน

ทแทจรง จะสงเสรมทำใหเกดการจางงานอยางถกตองตามกฎหมาย ซงจะทำใหแรงงานขามชาตสามารถเขาถงสทธ

และไดรบความคมครองตามกฎหมาย

ในการน ทาง IOM ไดเลงเหนถงความสำคญและความจำเปนในการรวบรวมขอคดเหนเกยวกบผลกระทบ

ของพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551จากหนวยงานและผเกยวของ ทงในระดบพนทและ

สวนกลาง และนำเสนอหลกเกณฑและขนตอนการพจารณากำหนดอาชพทเหมาะสมสำหรบแรงงานขามชาตจาก

ประเทศพมา ลาว กมพชา โดยคำนงถงปจจยและประเดนตาง ๆ อยางรอบดาน เพอจดทำขอเสนอแนะเชงนโยบาย

แกหนวยงานภาครฐ ดงนน ทาง IOM จงไดกำหนดใหม การจดทำโครงการวจย เรอง “การจางแรงงานขามชาตตาม

พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 กบการจดทำบญชรายชออาชพสำหรบคนตางดาว”

ทาง IOM ขอขอบคณ รองศาสตราจารย ดร.กฤตยา อาชวนจกล จากสถาบนวจยประชากรและสงคม

มหาวทยาลยมหดล คณ กลภา วจนสาระ นกวจยอสระ และทมวจย รวมทงหนวยงานภาครฐและเอกชน องคกร

พฒนาเอกชน นกวชาการ สอมวลชน ทกรณาใหคำแนะนำและขอมลทเปนประโยชนตอการวจยอยางตอเนอง และ

ขอขอบคณองคการบรหารวเทศกจแหงอเมรกา (USAID) ทใหการสนบสนนงบประมาณในการจดทำวจย สดทายน

ทาง IOM หวงเปนอยางยงหวงวางานวจยฉบบนจะเปนประโยชนแกหนวยงานภาครฐ และบคคลทเกยวของ ใน

การนำไปใชเปนขอมลและแนวทางในการพจารณาและกำหนดนโยบายและกฎหมายทเหมาะสมตอไป

แผนกแรงงานอพยพ

องคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน (IOM)

มกราคม 2552

§”π”

iv

“√∫—≠ คำนำ iii

บทสรปสำหรบผบรหาร vii

บทท 1 นำเรอง 1

บทท 2 สาระสำคญของกÆหมายการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 3

บทท 3 วตถประสงคและวธวทยาของการศ÷กษา 7

บทท 4 จำนวนชนกลมนอยและแรงงานขามชาตในระบบทะเบยนราษÆร ณ พ.ศ. 2551 9

4.1 แรงงานจาก 3 ประเทศเพอนบาน 10

4.2 ชนกลมนอย 12

4.3 กลมคนไรรฐ/ไรสญชาต/ไรรากเหงา 15

บทท 5 ความเปนมาของการจางงานแรงงานตางชาตจากประเทศพมา กมพชา และลาว 17

5.1 มตคณะรฐมนตร ในชวงพ.ศ. 2539 › พ.ศ. 2543 18



บทท 6 สถานการณการจางแรงงานตางชาตทกประเภท ณ เดอนธนวาคม พ.ศ. 2550 25

6.1 การจำแนกประเภทแรงงานตางชาตถกกฎหมาย พ.ศ. 2550 26

6.2 การจำแนกประเภทแรงงานตางชาตผดกฎหมาย พ.ศ. 2550 27

• แรงงานขามชาตทคอชนกลมนอยของประเทศไทย 27

• แรงงานขามชาตจากประเทศเพอนบาน (พมา กมพชา และลาว) ณ พ.ศ. 2550 29

บทท 7 ขอคนพบจากพนทและการวเคราะหเอกสาร 33

7.1 สถานการณความตองการและภาวะขาดแคลนแรงงานในประเทศ 33

• สถานการณการจางงาน 33

• ความตองการแรงงานและภาวะขาดแคลน 34

• ลกษณะของแรงงานทตองการ 35

7.2 อาชพทอนญาตใหแรงงานตางชาตทำได 37

• ประเภทการจางงานทมแรงงานขามชาตทำงานอยในปจจบน 37

• ขอเสนอแนะในการกำหนดอาชพ 38

• อาชพทนาจะอนญาตเพมเตม 39

• อาชพทไมนาจะอนญาตใหแรงงานขามชาตทำ 39

7.3 คาธรรมเนยมในการจางแรงงานตางชาต (Levy) 39

7.4 กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร 40

7.5 การตรวจสอบ และบทลงโทษ 40

7.6 การจดระบบจางแรงงานตางชาต 41

• การเปดใหจดทะเบยนแรงงาน 41

• การตออาย และการเปลยนนายจางและสถานทของแรงงาน 42

• กระบวนการจดหาแรงงานขามชาต 42

7.7 ความคดเหนตอพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาว 2551 ในประเดนอน ๆ 43

v

บทท 8 ขอเสนอแนวทางในการทำบญชอาชพทควรอนญาตใหแรงงานขามชาตทำได 45

8.1 ภาคการเกษตรและประมง ทงงานเพาะปลก เลยงสตว และประมง 45

8.2 ภาคการกอสราง 47

8.3 ภาคการผลตในโรงงานอตสาหกรรม 48

8.4 ภาคการคาปลกและคาสง 49

8.5 ภาคการใหบรการ 50

8.6 ภาคกจการขนสง ทงทางนำและทางบก 51

8.7 ภาคครวเรอนและบรการชมชน 52

บทท 9 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 53

9.1 ความจำเปนในการจดจดทะเบยนแรงงานใหม 53

9.2 การปรบมมมองใหมตอแรงงานขามชาต 54

เอกสารอางอง 58

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก. พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 59

ภาคผนวก ข. รายชอ 39 อาชพทหามคนตางดาวทำ 71

ภาคผนวก ค. รายชอ 27 อาชพทกำหนดอนญาตใหคนตางดาวบางประเภท (มาตรา 12) ทำได 72

ภาคผนวก ง. ความจำเปนในการจางพนกงานสาธารณสขตางดาว 73

vii

‚¥¬ °ƒµ¬“ Õ“™«π‘®°ÿ≈ ·≈– °ÿ≈¿“ «®π “√–

∫∑ √ÿª ”À√—∫ºŸâ∫√‘À“√

สาระสำคญของพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 มการปรบเปลยนไปจากกฎหมาย

ฉบบเดมหลายประการ เชน กำหนดใหมกองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร มคณะ

กรรมการพจารณาการทำงานของคนตางดาว และคณะกรรมการพจารณาอทธรณการทำงานของคนตางดาว

กำหนดคาธรรมเนยมการจาง (levy) รวมทงการกำกบดแลและบทกำหนดโทษ ในสวนการทำงานของคนตางดาวนน

มการปรบเปลยนใหกำหนดงานทคนตางดาวอาจทำได จากเดมทกำหนดงานทคนตางดาวหามทำ โดยตองเปนไป

ตามหลกการ 3 ประการคอ คำนงถงความมนคงของชาต โอกาสในการประกอบอาชพของคนไทย และความตองการ

แรงงานตางดาวทจำเปนตอการพฒนาประเทศ ซงจะตองออกกฎกระทรวงกำหนดงานทคนตางดาวอาจทำไดภายใน

2 ป นอกจากนยงกำหนดใหผทเกดในราชอาณาจกรแตไมไดรบสญชาตไทยตามกฎหมายวาดวยสญชาตสามารถ

ขอรบใบอนญาตทำงานได อนญาตใหแรงงานตางดาวในพนทชายแดนทำงานบางประเภทหรอลกษณะงานได ใน

ชวงระยะเวลาหรอตามฤดกาลทกำหนดได เปนตน

ประเดนสำคญของการกำหนดหลกเกณฑและขนตอนการพจารณากำหนดอาชพสำหรบแรงงานตางดาว ก

คอ การรกษาสมดลระหวางสภาพการจางงานทเปนจรง ความตองการแรงงานในภาคการผลตตาง ๆ รวมทงหลก

สทธมนษยชน และความมนคงของมนษย รายงานชนนจงกำหนดวตถประสงคในการศกษา 3 ประการคอ การ

พฒนาแนวทางการจดทำหลกเกณฑ และขนตอนการพจารณากำหนดอาชพทเหมาะสมสำหรบแรงงานขามชาตจาก

ประเทศพมา กมพชา และลาว การวเคราะหถงผลกระทบของพ.ร.บ.การทำงานคนตางดาว พ.ศ. 2551 ตอ

สถานการณการจางงาน และจดทำขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพจารณากำหนดอาชพแกแรงงานขามชาตใน

ประเทศไทย โดยใชทงการสบคนขอมลจากเอกสารและขอมลทเกยวของ การสมภาษณระดบลกผใหขอมลหลก ทง

ภาครฐและเอกชน และการจดเวทแลกเปลยนความเหนกบภาคททำงานเกยวกบแรงงานขามชาต

จำนวนชนกลมนอยและแรงงานขามชาตในระบบทะเบยนราษÆร ณ พ.ศ. 2551

มาตราทเกยวของการจางแรงงานตางชาตในพ.ร.บ.การทำงานคนตางดาว พ.ศ. 2551 แบงเปน 4 กลมใหญ

ไดแก มาตรา 9 ‘คนตางดาวซงเขามาในราชอาณาจกรเปนการชวคราวตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองเพอทำงาน’

ประกอบดวย (1) คนตางชาตทมสทธอาศยอยถาวรในประเทศไทย ถอใบสำคญประจำตวคนตางดาว และไดรบ

อนญาตใหทำงานไดตลอดชพ (2) คนตางชาตทเขาทำงานโดยไดรบใบอนญาตชวคราว (3) แรงงานระดบลางทนำเขา

ù°“√®â“ß·√ßß“π¢â“¡™“µ‘ µ“¡æ√–√“™∫—≠≠—µ‘ °“√∑”ß“π¢Õß§πµà“ß¥â“« æ.». 2551 °—∫°“√®—¥∑”

∫—≠™’√“¬™◊ËÕÕ“™’æ ”À√—∫§πµà“ß™“µ‘û

viii

จากประเทศกมพชาและลาวตามบนทกขอตกลงระหวางประเทศ และ (4) แรงงานจากประเทศกมพชาและลาวทเคย

เขาเมองผดกฎหมาย แตไดพสจนสญชาตจากประเทศตนทาง และถอเอกสารเดนทางทมการตรวจลงตรา (visa) ตาม

นโยบายจดการแรงงานขามชาตเขาเมองผดกฎหมายตงแต พ.ศ. 2547

มาตรา 12 หมายถงกลมแรงงานตางชาตมฝมอ ทเขามาทำงานตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทน

หรอกฎหมายปโตรเลยม หรอกฎหมายอน ๆ ซงตองออกใบอนญาตใหภายใน 7 วนนบแตวนทไดรบแจง มาตรา 13

ประกอบดวย กลมคนตางชาตทรอการเนรเทศตามกฎหมายวาดวยการเนรเทศและไดรบการผอนผนใหไปประกอบ

อาชพ ณ ทแหงใดแทนการเนรเทศ กลมคนตางชาตทเขาเมองผดกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง แตไดรบอนญาตใหอย

ในราชอาณาจกรเปนการชวคราวเพอรอการสงกลบ บคคลทถกถอนสญชาต และบคคลทเกดในประเทศไทย แตไมได

รบสญชาตไทย และมาตรา 14 ซงเปดใหมการจางคนตางชาตทอยในพนทตดกบจงหวดชายแดน เพอรองรบการ

พฒนาพนทเศรษฐกจชายแดน โดยอาจจางแบบไปเชาเยนกลบ หรอชวคราวเปนระยะสน ๆ หรอจางตามฤดกาลได

กลมคนทเกยวของกบทง 4 มาตราขางตนมจำนวนดงน คอ (1) แรงงานขามชาตจาก 3 ประเทศเพอนบาน

ตวเลขในเดอนกรกฎาคม 2551 มอยทงสน 1,633,874 คน โดยจงหวดทมแรงงานขามชาตจาก 3 ประเทศเพอนบาน

อาศยอยมากทสด 5 ลำดบแรกคอ กรงเทพฯ สมทรสาคร ตาก เชยงใหม และชลบร (2) ชนกลมนอยทเกดหรออาศย

อยในประเทศไทยมานานแลว (มเลข 13 หลกขนตนดวยเลข ‘6’) ตวเลขในเดอนกรกฎาคม 2551 มทงสน 415,552 คน

สวนใหญอยในภาคเหนอ โดยจงหวดทมประชากรกลมนมาก 5 ลำดบแรกคอ เชยงใหม เชยงราย กาญจนบร ตาก

และแมฮองสอน (3) ชนกลมนอยทเปนรนลกหลานทเกดในประเทศไทยและไดรบเลข 13 หลกทขนตนดวยเลข ‘7’ ม

ทงสน 78,338 คน สวนใหญอยในจงหวดเชยงใหม เชยงราย กรงเทพฯ กาญจนบร และสระบร (4) กลมคนไรรฐ/

ไรสญชาต/ไรรากเหงา ซงกรมการปกครองไดเรมสำรวจผทไมมสถานะบคคล จากจำนวนนกเรยนนกศกษาทไมม

หลกฐานทางทะเบยนราษฎรหรอไมมสญชาตไทย ตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2548 จดทำเลขประจำตว 13 หลกดวยท

ขนตนหลกแรกดวยเลข ‘0’ ตวเลขในเดอนกรกฎาคม 2551 มทงสน 141,204 คน สวนใหญอยในจงหวดเชยงราย

เชยงใหม ตาก กาญจนบร และแมฮองสอน เมอรวมกลมคนเหลานเขาดวยกน ผทไดรบผลจากการออกกฎหมายการ

ทำงานของคนตางดาว ในเบองตนนมทงสน 2,268,968 คน

สถานการณการจางแรงงานตางชาตทกประเภท ณ เดอนธนวาคม พ.ศ. 2550

ตวเลขแรงงานตางชาตทกประเภทในเดอนธนวาคม 2550 มทงสน 792,117 คน สวนใหญทำงานอยใน

กรงเทพฯและปรมณฑล เปนแรงงานทเขามาทำงานถกตองตามกฎหมาย 29% ผดกฎหมาย 71% ในสวนของแรงงาน

ททำงานผดกฎหมายคนเขาเมองนนรวมชนกลมนอยซงยงไมไดรบสญชาตไทยดวย โดยมนโยบายในการจดการตาง

ออกไป เชน สามารถทำงานหรอเรยนหนงสอไดในจงหวดทอยอาศย มงาน 27 ประเภททกำหนดใหทำได เปนตน

แรงงานเหลานสวนใหญทำงานในอตสาหกรรมกอสราง ภาคเกษตรกรรม และอตสาหกรรมการผลต ขณะทแรงงาน

ขามชาตจากประเทศเพอนบานสวนใหญทำงานอยในกจการประเภทอน ๆ ภาคเกษตร และกอสราง โดยทำงานอย

ในกจการประมงไมถง 2% แตเมอพจารณาถงประเภทของภาคการจางงานในกจการอน ๆ แลวพบวาสวนใหญ

เปนการผลตเชงอตสาหกรรมในโรงงาน การคาปลกและคาสง และธรกจใหบรการ

ขอคนพบจากพนทและการวเคราะหเอกสาร

(1) สถานการณความตองการแรงงานในประเทศ ปจจบนสถานการณดานการประกอบกจการของ

ประเทศไทยเปลยนจากภาคอตสาหกรรมการผลตไปสธรกจบรการมากขน ดงขอสรปจากการสารวจความตองการ

แรงงานในประเทศไทย โดย สำนกสถตเศรษฐกจและสงคม สำนกงานสถตแหงชาต เมอป 2549 ทพบวา สดสวนของ

สถานประกอบการในไทยเกอบหนงในสามคอ ธรกจการทองเทยว โรงแรมและภตตาคาร รองลงมาคอการผลตสงทอ

ix

และเครองนงหม (21%) การผลตอาหารและอาหารสตว (15%) โดยอตสาหกรรมการผลตสงทอและเครองนงหมนนม

การจางงานสงสด รองลงมาคอการผลตอาหารและอาหารสตว และในภาพรวมของการจางงานแลวพบวา มากกวา

สองในสามเปนคนงานทวไปในโรงงานทจบการศกษาไมสงนก

ตวเลขจากการสำรวจยงแสดงความตองการและภาวะขาดแคลนแรงงานในประเทศ ทยงคงขาดแคลน

แรงงานคดเปนสดสวนกวา 39% ของความตองการแรงงาน โดยเฉพาะในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

เนองจากแรงงานในภมภาคเหลานนหลงไหลเขามาทำงานในกรงเทพฯและปรมณฑล ประเภทอตสาหกรรมทมความ

ตองการแรงงานสงทสดคอ การผลตเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส แตมภาวะขาดแคลนแรงงานไมมากนก ขณะท

อตสาหกรรมการผลตอาหารและอาหารสตวเปนภาคการจางงานทขาดแคลนแรงงานสงสด รองลงมาคอการผลต

สงทอและเครองนงหม สงทนาสนใจกคอสถานประกอบการสวนใหญตองการแรงงานระดบลางมากทสด นนคอ จบ

การศกษาระดบมธยมศกษาหรอตำกวา อตราคาจางตอเดอนนอยกวาหรอเทากบ 7,000 บาท

ภาวะขาดแคลนแรงงานตางชาตเกดขนเนองจากแรงงานมลกษณะหมนเวยนเคลอนยายสง ผนวกกบ

การทภาครฐไมมนโยบายเปดใหแรงงานใหมมาจดทะเบยนขอใบอนญาตทำงาน ทำใหแรงงานมจำนวนไมพอกบ

ความตองการ นอกจากนกยงมการดงแรงงาน ทงระหวางภาคการจางงาน และในประเภทกจการเดยวกน อยางไรกด

ในตลาดแรงงานพนฐานระดบลางนนยงคงมแรงงานไทยทำงานอยไมนอย โดยเฉพาะในภาคเกษตร เพราะเมอ

เปรยบเทยบตวเลขแรงงานไทยในภาคการจางงานระดบลาง และแรงงานขามชาตเมอป 2547 ซงมจำนวนแรงงาน

ขามชาตจดทะเบยนสงทสด พบวา ในภาพรวมแลวตลาดแรงงานระดบลางมแรงงานไทยทำงานอย 83.3% และเปน

แรงงานขามชาต 16.7% ภาคการจางงานทมสดสวนของการจางแรงงานขามชาตสงมาก คอ การขนถายสนคาทาง

นำ (เปนแรงงานขามชาตเกอบ 63%) รองลงมาคอ กจการประมง (44.5%) งานรบใชในบาน (ประมาณ 44.1%) ขณะ

ทในภาคการเกษตรและปศสตว ภาคกอสราง และเหมองแร/เหมองหนมสดสวนของแรงงานไทยทำงานอยสงกวา 90%

(2) อาชพทอนญาตใหแรงงานตางชาตทำได ปจจบนกฎหมายกำหนดใหสามารถจางแรงงานขามชาต

ทำงานไดใน 2 อาชพ คอ กรรมกรและคนรบใชในบาน โดยนยามวา เปนงานทไมไดใชความร ใชกำลงกายทำงานซำ

ๆ จงมการจางแรงงานขามชาตดวยอาชพกรรมกรและรบใชในบาน อยในหลายประเภทกจการ/ภาคการจางงาน ทง

ในภาคเกษตร/เลยงสตว/ประมง ภาคการกอสราง ภาคการผลตในโรงงานอตสาหกรรม ภาคการคาปลกและคาสง

ธรกจบรการ ภาคการขนสง รวมทงภาคครวเรอนและบรการชมชน การจดระบบจางงานแรงงานขามชาตจงควร

กำหนดเกณฑของประเภทกจการตามการจดประเภทมาตรฐานอตสาหกรรม (Thailand Standard Industrial

Classification) และการจดประเภทมาตรฐานอาชพ (Thailand Standard Classification of Occupations) ซงกระทรวง

แรงงานจดทำไวแลวในป 2544

ผทเกยวของสวนใหญ ทงภาครฐและเอกชน เสนอใหแตละจงหวดมคณะกรรมการพจารณาอนญาต

การจางแรงงานขามชาตเองไดในรายละเอยด หรอแยกเปนพนท เพ อความคลองตวในการกำหนดเกณฑให

สอดคลองกบความตองการและบรบททแตกตางกน รวมถงการเปลยนแปลงในอนาคต การกำหนดอาชพควรเปนไป

อยางสอดคลองกบสถานการณจรงของการจางงาน คอ ควรเปดโอกาสใหแรงงานเหลานทำงานกงฝมอไดบางหากม

ความจำเปน เชน แรงงานในสายการผลตทขาดแคลน หรอการพฒนาทกษะอาชพใหแกแรงงานตางชาต เพอ

คณภาพของการผลต และการพฒนามาตรฐานวชาชพของตวแรงงานเอง และในสวนของแรงงานในมาตรา 13 ทแบง

ได 5 กลม คอ ถกเนรเทศหรอระหวางรอเนรเทศ รอการสงกลบ ถกถอนสญชาต และชนกลมนอยทรอการลงสญชาต

ไทยหรอยงไมไดสญชาตนน นาจะทำงานไดมากกวาทกำหนดในบญช 27 อาชพ เนองจากมสถานะแตกตางกบ

แรงงานจาก 3 สญชาต และมการพฒนาทกษะฝมอ เพอความกาวหนาในการทำงาน นอกจากน อาชพทมความ

จำเปนและนาจะอนญาตเพมเตม ไดแก พนกงานสาธารณสขตางชาต ลาม หรอผตดตอประสานงานสอสารกบ

แรงงานคนอน ๆ

x

(3) คาธรรมเนยมในการจางแรงงานตางชาต (Levy) สวนใหญเหนดวยทจะมการจดเกบคาธรรมเนยม

ดงกลาว แตยงมความไมชดเจนในทางปฏบตหลายประการ เชน นายจางตองรบภาระคาใชจายทเพมขน ขณะท

แรงงานขามชาตมลกษณะหมนเวยนสง เกณฑการบงคบใชในแรงงานขามชาตกลมตาง ๆ ไดแก แรงงานทเขามา

ทำงานไป-กลบ แรงงานชวคราวหรอแรงงานตาม ฤดกาล ทสำคญคอความกงวลในระบบการบรหารจดการเงนคา

ธรรมเนยม ทควรชดเจนและโปรงใส ใชในการบรหารจดการงานดานแรงงานตางชาตเปนหลก และยงมขอเสนอให

เปดรบฟงความคดเหน สอสารทำความเขาใจในระดบปฏบตกบผทเกยวของตาง ๆ อยางทวถง

(4) กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร แมสวนใหญจะไมมความเหนแยง

ตอกรณการเกบเงนกองทนฯ แตผทเกยวของกมความกงวลในเรองจำนวนทจดเกบเขากองทนฯ วาควรจะเหมาะสม

กบความสามารถทจะจายไดของลกจาง ควรสอดคลองกบพนททำงาน กำหนดหลกเกณฑปฏบตใหรดกมและสะดวก

ตอการปฏบตในแรงงานทกกลม โดยเฉพาะในกรณของการขอคนเงนกองทนฯ ทควรกำหนดชองทางเลอกใหสามารถ

ปฏบตไดจรง

(5) การตรวจสอบและบทลงโทษ ผใหขอมลสวนใหญตงคำถามถงความพรอมในระดบปฏบตของ

เจาหนาท ซงขาดแคลนอตรากำลง มภาระงานลนมอ ไมมความชำนาญในการสอบสวน และความเสยงของตว

เจาหนาทเอง เนองจากไมมอาวธหรออปกรณจบกม จงยงคงไปตรวจจบรวมกบเจาหนาทตำรวจ นอกจากนกเปน

ความกงวลในเรองการหาประโยชน เนองจากสวนใหญเหนวากฎหมายเออประโยชนใหกบเจาหนาททเกยวของ ทงใน

กรณการเขาตรวจสอบโดยไมตองมหมายศาล ซงผประกอบการเหนวาอาจขดรฐธรรมนญ มผลกระทบตอการทำ

ธรกจ และเสยงตอการถกหาประโยชนจากเจาหนาทได

(6) การจดระบบจางแรงงานตางชาต ความเหนสวนใหญจากการเกบขอมล ไดแก ใหมการขนบญช

แรงงานขามชาตใหมทงหมด ควรเปดใหสามารถขนทะเบยนแรงงานขามชาตไดทงป เพอเปดชองทางใหแรงงานเขา

ระบบไดงาย มแรงงานใหหมนเวยนใชทำงานไดทงป และสามารถตรวจจบดแลไดตรงกบสถานการณความตองการ

จรง นอกจากนบางสวนยงมความเหนวาอาจเปดใหจดทะเบยนแรงงานฯไดปละ 2 ครงเปนอยางนอย เพอใหนายจาง

เอาแรงงานฯไปจดทะเบยนไดถขนตามรอบทเปด หรอเปดใหตออายตามวนทมาจดครงแรก เพอความสะดวกยดหยน

ใหคนเขาระบบ ขอเสนอสำคญตอระบบทะเบยนแรงงานขามชาตคอ ควรใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศเขามาบรหาร

จดการระบบทะเบยนแรงงานขามชาต บนทกเอกลกษณบคคล ปรบปรงระบบฐานขอมลแรงงานขามชาตใหเปน

ระบบเครอขายออนไลนทวประเทศ และเปนระบบกลางสำหรบทกหนวยงานทเกยวของ สามารถตรวจสอบจำนวน

และการเคลอนยายแรงงานฯในพนทตาง ๆ อยางสอดคลองกบสถานการณจรง สำหรบกระบวนการจดหาแรงงาน

ขามชาตนนกควรมการประสานงานหรอตงหนวยงานหาคนงานในประเทศตนทาง เพอใหไดคนงานทมคณภาพ

เขามาทำงานถกตอง และเปนการตดตอแบบรฐตอรฐ เพอปองกนไมใหมการหาประโยชนจากกฎหมายแรงงาน

ขอเสนอในเรองอาชพทนาจะอนญาตใหแรงงานขามชาตทำได

ขอเสนอสำคญ 2 ประการในการพจารณาอาชพใหแรงงานขามชาตทกประเภท โดยเฉพาะชนกลมนอยและ

แรงงาน 3 สญชาตนน คอการพจารณาอาชพทกประเภทอยางสอดคลองกบลกษณะการประกอบธรกจของ

นายจาง ตามมาตรฐานอาชพ และมาตรฐานอตสาหกรรมของประเทศไทย และการกำหนดมาตรฐาน

วชาชพใหกบทกอาชพ ในการทำงานทกระดบทกษะ เพอใหแรงงานทงหมดทเขามาทำงานในประเทศไทยม

คณสมบตในการทำงานตามมาตรฐานสากล และสามารถพฒนาทกษะทางวชาชพของตนตอไปได

ขอเสนออาชพในรายงานฉบบน เหนวา การทำงานของชนกลมนอย และแรงงาน 3 สญชาตสวนใหญ

อยในหมวด 9 ทเปนอาชพงานพนฐาน ไดแก ผททำงานเรยบงายและเปนประจำหรอทำซำ ๆ หากใชเครองมอก

จะเปนเครองมอแบบไมซบซอน และใชแรงกาย จงไดแบงตามภาคการจางงาน 7 ประเภท คอ

xi

(1) ภาคการเกษตรและประมง ทงงานเพาะปลก เลยงสตว และประมง ตวอยางอาชพทอาจระบได

ในกลมกจการหรอภาคการจางงานน ไดแก คนงานสวนยาง คนงานกรดยาง คนงานประจำฟารมปศสตว ผโคน

ตนไม คนตดไม แรงงานประมง ผเกบเกยวผลไมหรอพชไร คนงานในฟารมทวไป เปนตน

(2) ภาคการกอสราง ซงมทงทำงานใชกำลงกาย และงานกงฝมอ ไดแก ชางรอถอน (สงกอสราง) แรงงาน

กอสรางอาคารสงปลกสราง แรงงานรอถอนอาคารสงปลก ผหลอซเมนตคอนกรตดวยมอ ชางยกตงนงราน ชาง

ฉาบปน ชางกออฐ (กอสราง) เปนตน

(3) ภาคการผลตในโรงงานอตสาหกรรม เปนภาคการจางงานใหญ ครอบคลมโรงงานและอตสาหกรรม

การผลตทหลากหลาย ตวอยางอาชพทนาจะอนญาตใหทำได ไดแก แรงงานบรรจ ผลางและผงยางแผนดบ ผทำยาง

แผนผงแหง ชางตดไม ชางเยบดวยมอและจกรทวไป ผฆาสตวในโรงฆาสตว ผทำเสนขนมจน ชางตดเยบเสอผา

(สำเรจรป) ผแปรรปสตวนำเบองตน เปนตน

(4) ภาคการคาปลกและคาสง ซงกระจายตวอยทวไปทกภมภาค และเปนภาคการจางงานทยงมขอ

ถกเถยงในเรองความจำเปนตองใชแรงงานขามชาต และความออนไหวในประเดนความปลอดภยของชมชน โดย

เฉพาะพนกงานขายของหนารานทตองรบเงนและมปฏสมพนธกบลกคา ตวอยางอาชพในกลมกจการน ไดแก

ผทำงานใหบรการตามขางถนนอน ๆ ผจำหนายสนคาตามขางถนน (ยกเวนอาหาร) ผจำหนายอาหารตามถนน

พนกงานประจำสถานบรการนำมน พนกงานขายในสถานประกอบการคาสง-คาปลก เปนตน

(5) ภาคการใหบรการ ทงการดแลบานเรอนและสถานทตาง ๆ การบรการอาหารและเครองดมตาง ๆ

การดแลเดกหรอผสงอายเบองตน ไปจนถงการใหบรการสวนบคคล ตวอยางอาชพไดแก ผชวยงานบาน พนกงาน

ทำความสะอาดภาชนะเคร องครว ผ ซกลางเส อผาดวยมอ, พนกงานซกรด พนกงานทำความสะอาดอาคาร

ผทำความสะอาดยานพาหนะดวยมอ คนรบใช พนกงานเสรฟอาหารและเครองดม แมบานทวไป แมบาน (สวน

บคคล) เปนตน

(6) ภาคกจการขนสง ทงทางนำและทางบก อาชพทอาจจะกำหนดใหแรงงานตางชาตทำงานในภาค

กจการขนสง ไดแก ผขนถายสนคาประจำยานพาหนะ ผขนถายสนคาทางเรอ ผปฏบตงานขนสงสนคาอน ๆ เชน ผ

แบกหามเนอ ปลา ผลไม และผลตภณฑอาหารอน ๆ ในตลาดขายสง คนเขนของ คนถบสามลอ เปนตน

(7) ภาคครวเรอนและบรการชมชน อาชพบางสวนอาจซำกบภาคการจางงานอน ๆ เชน ผชวยงานบาน

และผทำความสะอาดบาน ผซกลางเสอผาดวยมอ หรอพนกงานซกรด นอกจากนไดแก พนกงานทำความสะอาด

อาคาร คนงาน (เกบขยะ), ผเกบขยะ คนงานทอระบายนำ พนกงานคดแยกขวด ผชวยพยาบาลอน ๆ ผชวย

ผดงครรภอน ๆ เปนตน

ขอเสนอเชงนโยบาย

(1) ความจำเปนในการจดจดทะเบยนแรงงานใหม เพอใหสอดคลองกบสภาพการจางงานทเปนจรง

และความตองการแรงงาน ขณะเดยวกนเพอใหสอดคลองกบมาตรการใหม ๆ ทกำหนดไวในพระราชบญญตการจาง

งานคนตางดาว พ.ศ. 2551 การจดทะเบยนครงนควรตองนำบทเรยนทยงคงปฏบตไมไดจรงในการจดทะเบยน พ.ศ.

2547 มาศกษา ทจรงการนบจดแรงงานและผตดตามนบเปนวธการทกาวหนาและสอดคลองกบขอเทจจรงทวา

แรงงานจำนวนมากไมไดยายถนมาเพยงลำพงคนเดยว และในกลมทมาคนเดยวกไดมาสรางครอบครวขนในประเทศ

ไทยจำนวนไมนอยเชนกน แตวตถประสงคทตองการใหแรงงานและผตดตามทถกนบจดในทร. 38/1 วาใหมการบนทก

การเกด การตาย และการยายทอยนน ยงประสบความสำเรจนอยมาก

xii

ขณะทการบนทกประเภทกจการทแรงงานทำกมเพยง 10 ประเภทกจการ ขณะทประเภท 11 ทเปนภาค

การจางงานอน ๆ กคลมเครอมาก ทำใหฐานขอมลแรงงานขามชาตทกระทรวงแรงงานมอย ไมสะทอนภาพของ

สถานการณการจางงานจรง ๆ ทเกดขน การจดทำบญชอาชพทสอดคลองกบความจรงดงเสนอขางตน เปนหนทาง

หนง ทจะทำใหกระทรวงแรงงานมฐานขอมลทจะนำมาใชประโยชนในเชงการวเคราะหการจางงานระดบลางทเกดขน

วาความขาดแคลนแรงงานไทยในภาคการจางงานตาง ๆ จนนายจางหรอผประกอบการตองจางแรงงานขามชาตแทน

หรอเปนความขาดแคลนแรงงานแอบแฝง เนองจากแรงงานไทยไมยอมทำงานระดบลาง หรอเนองจากสาเหตอน ๆ ท

ตองการความเอาใจใสในเชงนโยบายการจดการแรงงานระดบชาต ทงแรงงานไทย แรงงานขามชาตทกประเภท และ

การจดการเรองกำลงคนของประเทศดวย

นอกจากน ยงเปนโอกาสในการปรบเปลยนความคดแมบทเรองการจดทะเบยนขอใบอนญาตทำงาน ท

หากยงคงใชวธการเดมคอ ยดเอาจำนวนทมใบอนญาตในปแรกเปนตวตง แลวอนญาตเฉพาะแรงงานกลมนมาจด

ทะเบยนในปถดไป จำนวนแรงงานกจะคอย ๆ ลดลง ดงทเกดขนมาแลว 3 รอบ จากการเปดจดทะเบยนในป 2539

รวม 43 จงหวด และป 2544 จดเปดใหมใหจะทะเบยนไดทกจงหวด และในป 2547 ทเปดนบจดทงตวแรงงานและ

ผตดตามดงรายละเอยดทอภปรายแลววา จำนวนแรงงานทไดรบใบอนญาตทำงานจะ ลดลงเรอย ๆ ขณะทจำนวน

แรงงานทถกจางนอกระบบหรอลงใตดนเพมขนเรอย ๆ วธการจดทะเบยนดงกลาวจงไมสามารถแกปญหาแรงงาน

เถอนได

สำหรบวธการจดทะเบยนนน ควรกำหนดมาตรการในดานการจดทะเบยนแรงงานขามชาตระยะยาว

อยางสอดคลองกบลกษณะของกจการจางงานทมใชแรงงานในรปแบบและระยะเวลาทแตกตางหลากหลาย เพอเปน

ทางเลอกใหกบทงแรงงานและผประกอบการในการจดทะเบยน โดยคำนงถงทกมตของการดำรงชวตของแรงงาน

ขามชาต เชน การขยายหรอกำหนดระยะเวลาของการจดทะเบยนใหสอดคลองกบลกษณะงาน ทงภาคเกษตรและ

ประมง รวมถงการมสญญาจางเปนลายลกษณอกษร และการเปลยนนายจางทมขนตอนนอยลง เพอดงใหแรงงาน

ทจดทะเบยนอยในระบบมากทสด

(2) การปรบมมมองใหมตอแรงงานขามชาต แรงงานขามชาตกคอมนษยคนหนง ควรไดรบการปฏบต

อยางเคารพในศกดศรของความเปนมนษย เพอนำไปสการแกปญหาทยงยน คอ เนนธรรมาภบาลในการจดการ

แรงงานขามชาตและการคมครองสทธ ซงจะสอดคลองกบ ปฏญญาสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต

วาดวยการคมครองและการสงเสรมสทธของแรงงานขามชาต ทรฐบาลไทยไดลงนามรบรองแลว

ปฏญญานเนนสรางความเขมแขงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคมของประชาคมอาเซยน ทมงมน

จะสงเสรมคณภาพชวตและความเปนอยท ดของประชาชนของตน โดยเฉพาะอยางยงผทอยในภาคสวนท

เปราะบางและเสยเปรยบ ดงนนหากประเทศไทยมงมนใหเกดระบบธรรมาภบาล (good governance) ในเรองการ

จดการแรงงานขามชาตจาก 3 ประเทศเพอนบาน กจะเปนจดเรมตนของตนแบบการทำงานดานนในประเทศอาเซยน

ดวยกน ขณะเดยวกนกตองยอมรบวา แรงงานขามชาตจำนวนเกอบสองลานคนนมสวนชวยสรางเสรมการผลตใหกบ

ระบบเศรษฐกจไทยอยางสำคญ โดยเฉพาะในบางภาคการจางงานทมแรงงานขามชาตเปนสดสวนสงมาก ไดแก

ภาคการขนถายสนคาทางนำ (63%) ภาคประมง (45%) คนรบใชในบาน (44%) และภาคการผลตอน ๆ (37%)

การจดการทด ยงจะชวยลดชองทางทเจาหนาทรฐจะแสวงหาประโยชนอนมชอบจากแรงงานขามชาต

หรอการคอรรปชนภายในกลไกของรฐ ซงเปนเรองทมรายงานอยเปนประจำ มมมองทเปลยนไปตองเนนเรองการ

ปกปองคมครองสทธ ความปลอดภยในการทำงาน เพอสรางระบบทควบคมและคมครองแรงงานไดอยางเปนธรรม

นนคอ เนนความมนคงในกระบวนการจางงาน และความยงยนของกระบวนการคมครองแรงงานทงระบบดวย

xiii

The Working of Aliens Act B.E. 2551 (2008) has several features which are different from the

previous legislations, for example, provisions for the establishment of a repatriation fund, the Committee

on the Working of Aliens, and the Appellate Committee on the Working of Aliens and provisions for levy,

monitoring and penalty. Contrary to the previous Acts which specified forbidden occupations, the Act

specifies occupations open to aliens. These are determined by the following three guiding principles: 1)

national security, 2) career opportunities for Thai nationals and 3) migrant labor necessary for the growth

and development of the country. The Ministerial regulations specifying these occupations are to be

completed within two years after the Act comes into effect.

The criteria and process to determine occupations open to aliens must take into consideration

the balance of employment reality, labor demand of various manufacturing sectors as well as human

rights principles and human security. This report has three objectives in mind (1) To develop a framework

for the criteria and process to determine occupations open to migrant workers from Myanmar,

Cambodia and Laos; (2) To analyze the impact of the Working of Aliens Act B.E. 2551 on the employment

situation; and (3) To recommend policy options for the consideration of occupation opportunities for

migrant workers in Thailand. The methodology includes documentary analysis; in-depth interviews of

key informants both in the public and private sectors; and a special forum set up for the purpose of

opinion exchange among all parties working with migrant workers.

Numbers of ethnic minorities and migrant workers in the national registry as of 2008

The provisions defining migrant workers in the Working of Aliens Act B.E. 2551 (2008) fall under

4 sections. These are Section 9 which refers to ‘aliens who enter the country on a temporary basis

according to the laws on migrant workers’ consisting of (1) Foreigners who have permanent residency in

Thailand and hold valid Alien Identification Documents. (2) Foreigners who work in Thailand on

temporary permits (3) Unskilled workers from Cambodia and Laos who enter the Kingdom in

accordance with MOUs and (4) Illegal migrant workers from Cambodia and Laos whose nationalities

have been verified and who hold valid travel documents and visas according to the policy on the

management of illegal migrant workers in effect since 2004.

ùEmployment of migrant workers under the Working of Aliens Act 2008 and the list of occupations

allowed to foreignersû

Kritaya Archavanitkul Kulapa Vajanasara

Executive Summary

xiv

Section 12 refers to skilled migrant workers who enter the country to work under the laws on

investment promotion or other relevant laws. Section 13 refers to aliens awaiting deportation according

to deportation law who have been given leniency to work; illegal immigrants who are given permission

for a temporary stay while waiting deportation; persons whose Thai nationalities have been revoked;

and persons born in Thailand who do not have Thai nationalities. Section 14 allows the employment of

foreigners in the areas adjacent to border provinces on a daily or short-term or seasonal basis to

promote the economy in border areas.

The numbers of aliens in Section 9, Section 13 and Section 14 according to data from the

Bureau of Registration Administration as of July 2008 are (1) 1,633,874 migrant workers from 3

neighboring countries. Top 5 provinces with most workers in this category are Bangkok, Samut Sakorn,

Tak, Chiangmai and Chonburi. (2) 415,552 ethnic minorities born or living in Thailand for an extended

period of time (with ID numbers beginning with ‘6’) – most of whom are in the Northern Region. Top 5

provinces with most population in this group are Chiangmai, Chiangrai, Kanchanaburi, Tak and Mae

Hong Son (3) 78,338 Thailand-born descendants of ethnic minorities (with ID numbers beginning with

‘7’) (4) 141,204 stateless/nationality-less/rootless persons (surveyed by the Department of Provincial

Administration and given ID numbers beginning with ‘0’). Put together, the preliminary number of

people affected by the Working of Aliens Act is as high as 2,268,968 people.

Current status of migrant worker employment as of 2007

The official number of migrant workers in all categories as of December 2007 is put at 792,117 –

most of whom were in Bangkok and the surrounding area. Among these, 29% were skill foreigners

legally employed, while 71% were illegal migrants workers. This number also included ethnic minorities

without Thai nationality, most of whom were employed in construction, agriculture and manufacturing

sectors. Most migrant workers were in agriculture, construction and “other sectors”, while less than 2%

were employed in fishery. The “other sectors” category was found to consist of factory-based industrial

manufacturing, wholesale and retails and service businesses.

Findings from fieldworks and document analyses

(1) Thailand’s current labor demand situation Thailand’s business base is shifting from

industrial operations to service businesses, according to the National Statistics Bureau’s 2006 survey

which showed that tourism, hotel and restaurants made up almost one third of Thai businesses, while

textile and clotting accounted for 21% and food and animal feed industry accounted for 15%. Among

these, textile and clothing industry employed the biggest number of workers, followed by food and

animal feed industry. In the overall picture, two thirds of those employed are factory workers with low

level of education.

The survey also demonstrated a demand for labor to fill the sharp domestic shortage

running at more than 39% of demand. The shortage was most severe in the Northern and Northeastern

Regions where a large proportion of the local population have moved to work in the Greater Bangkok

Metropolitan Area. The electrical and electronic appliance industry had the highest labor demand but

experienced little shortage. Industries suffering most from labor shortage were food and animal feed

industry, followed by textile and clothing industry. It should be noted that most businesses demanded

unskilled labor with secondary education or lower and at a salary of 7,000 baht or less.

The shortage of migrant workers is caused by the high turnover rates as well as the

government’s reluctance to open the door to register migrant workers. In addition, there’s also

cannibalizing effect of labor between and within industries.

xv

However, there are still many Thai workers in the unskilled labor market, especially in the

agricultural sector. In 2004 which registered the highest number of migrant workers, the overall picture

showed that Thai workers accounted for 83.3% of those employed. Sectors which employed the highest

proportion of migrant workers were dock loading/unloading (almost 63%), fishery (44.5%) and domestic

servants (44.1%), while agriculture and livestock, construction and mine industries employ Thai workers

at the highest percentages (over 90%).

(2) Occupations open to migrant workers. The current law allows migrant workers to work in

two categories, namely, as laborers and domestic servants – both defined as the use of physical energy

in repeated tasks which do not require knowledge. As a result, migrant workers are hired as laborers and

domestic servants in diverse sectors/businesses such as agriculture/livestock/fishery, construction,

factory-based manufacturing, wholesale and retails, service businesses, transportation, household and

community services. With this in view, the employment system for migrant workers should define the

criteria of enterprises according to the Thailand Standard Industrial Classification and Thailand Standard

Classification of Occupations established by the Ministry of Labor in 2001.

Most parties in both public and private sectors have proposed that the government

establish provincial committees with a power to make decisions on the employment of migrant workers

at local level. This will promote flexibility in the development of employment conditions to suit different

needs and contexts, as well as future changes. The list of occupations open to migrant workers also

should match employment reality, allowing them to work in semi-skilled jobs where necessary (for

example, in manufacturing sectors suffering from labor shortage) and giving them skill development

training for the improvement of production quality as well as their personal skills. Those in Section 13

(divided into 5 groups, namely, to be deported, waiting to be deported, revoked nationalities, and ethnic

minorities waiting for or not yet granted Thai nationalities) should be allowed employment in works

outside the 27-occupation list, due to their different status to that of migrant workers from 3

neighboring countries. In addition, there are occupations which are in demand and should be added to

the list such as foreign health care workers, interpreters and liaison persons to facilitate communication

with other migrant workers.

(3) Levy. Most parties agree with the charges for the employment of migrant workers, but

there are still areas to be worked out in practice, such as the heavy burdens on employers, the high

worker turnover rates, criteria for different groups of workers such as daily workers, short-term workers

or seasonal workers. The biggest concern is on the management system for the collected levy which

should be clear and transparent and mainly used towards migrant worker management. There are also

suggestions for a public forum to exchange opinions and communicate the messages to all concerned

parties.

(4) Repatriation fund. Although there is little objection to the levy, most opinions agree that

the amount to be collected should be proportionate to the workers’ ability to contribute and the

province they are working in, that regulations should be concise and easy to apply to all groups of

workers. Particularly, concerning reimbursement from the fund, there should be practical and accessible

options.

(5) Monitoring and penalty. Most informants question the operational preparedness of the

officials who are in shortage and overwhelmed with works. As they are also inadequately trained to

conduct investigations and unarmed to carry out arrests, it’s also suggested that raids and arrests should

be conducted with police cooperation. Moreover, there are corruption concerns, as the law is perceived

to provide such opportunities to unscrupulous officials. For example, the provision for the conduct of

raids without court orders is seen as potentially unconstitutional, damaging to businesses and prone to

corruption.

xvi

(6) Restructuring migrant registering system. Most opinions suggest re-registration of all

migrant workers with year-round registration for easier access, continuous labor availability and real-

time response to employment reality. Some favor two or more rounds of registration per year for

employer’s convenience, renewal at the date of first registration for flexibility, etc. The most important

suggestion is the use of information technology in the management of migrant workers and identity

records and creation of an online national database system accessible to all relevant agencies for the

tracking of numbers of migrant workers and their movements. It’s also suggested that the migrant

worker recruitment process according to the MOU’s should be coordinated with legitimate recruiting

agencies in the sending countries, as the government-to-government process will enhance worker

quality as well as prevent corruption.

Recommendations on the occupations open to migrant workers

The key suggestions for the consideration of occupations to be allowed to all categories of

migrant workers, especially to ethnic minorities and workers from 3 neighboring countries, are

consideration of all occupations in accordance to the nature of businesses, occupational standards

and industrial standards of the country and stipulation of occupational standards for all occupations

at all levels to enable all migrant workers to achieve international standards in their works and further

develop their occupational skills.

This report bases its proposal on the view that most works for ethnic minorities and migrant

workers from three neighboring countries fall under Group 9 (“Elementary occupations”) which

consists of simple, repeated tasks using uncomplicated tools, if any, and physical energy. As such, they

are divided into 7 categories as follow:

(1) Agriculture, livestock and fishery. Examples of occupations in this category are rubber

plantation workers, rubber tapers, livestock farm workers, lumberjacks, fishery workers, fruit pickers, farm

harvesters, farm laborers, etc.

(2) Construction which can be physical or semi-handicraft works such as demolition workers,

construction laborers, concrete/cement casters, scaffolders, plasterers, bricklayers, etc.

(3) Factory-based manufacturing is a large sector covering diverse industries. Occupations

that could be allowed to migrant workers are packagers, rubber sheet washers/driers, wood cutters,

garment sewers, slaughterers, Mon-style noodle makers, tailors, marine animal processors, etc.

(4) Wholesale and retails. Spread throughout the country, this is the most controversial sector

regarding the needs for migrant workers and the sensitive issue of community security, due to its direct

contact with customers and money. Examples of occupations in this category are street vendors of food

and non-food products, gas station attendants, salespersons in wholesale/retails establishments, etc.

(5) Service sector including works in the households and other settings, food and beverage

services, child care or elderly care, as well as personal assistance. Examples are housemaids, utensil

washers, launderers, janitors, car washers, personal helps, waiters, waitresses, housekeepers, etc.

(6) Land and water transport sector. Examples are truck loaders, ship loaders, goods carriers,

cart pushers, tricycle riders, etc.

(7) Households and community service. With some intersection with other categories,

examples are housemaids, launderers, janitors, garbage collectors, ditch sweepers, bottle sorters,

assistant nurses, assistant midwives, etc.

xvii

Policy recommendations

(1) The need to restructure labor registration to correspond with the employment reality and

labor demands, while responding to new measures specified in the Working of Aliens Act 2008. This

process should incorporate lessons from the failures of the 2004 registration. In fact, the tallying of

migrant workers and their followers is a progressive method consistent with the fact that most migrant

workers don’t enter the country alone and many of those who did so have started families in Thailand.

But the objective of tallying migrant workers and followers with registration of births, deaths and

movements is still far from accomplished.

In addition, the ten distinct categories of businesses as appear on the records don’t cover

all businesses. Many are lumped into the 11th “Others” category. As a result, the existing migrant worker

database doesn’t reflect an accurate picture of employment situation. An improved occupation list as

earlier proposed is one approach to achieve a better result. Consequently, the Ministry of Labor can

analyze employment situation in the unskilled labor market to determine whether the shortage is real

(Thai workers unavailable to do the works) or disguised (Thai workers unwilling to do the works) or

caused by other factors needing attention. It will also help refine national-level policies, as well as

personnel allocation, towards the management of Thai workforce and all categories of migrant workers.

Moreover, it is also a good opportunity to change the paradigm on work permit

registration, because the old method of granting permits based on the previous year’s number is a self-

diminishing process and cannot solve the problem of illegal migrant workers. This has already been

confirmed in the previous three rounds of registration in 1997 (in 43 provinces), 2001 (all provinces) and

2004 (tallying migrant workers and followers) when the number of registered workers dwindled, while

underground employment skyrocketed.

The registration method should be oriented towards long-term registration, consistent

with the nature of employment which varies in form and duration. It must also offer viable options for

migrant workers and business owners, taking into consideration all dimensions of life of migrant

workers. Measures which will help to retain as many migrant workers in the system as possible are, for

example, extension or prescription of registration period to suit the nature of the works such as

agriculture and fishery, requirement for written contracts and simplification of the process when

changing employers.

(2) Change of attitude towards migrant workers. Migrant workers are humans like all of us

and have the rights to be treated with human dignity. The only approach to a sustainable solution must

be through the practice of good governance in the management of migrant workers, as well as human

rights protections consistent with the ASEAN Declaration on the Protection and Promotion of the Rights

of Migrant Workers which Thailand has signed.

This Declaration emphasizes ASEAN’s commitment to promote political, economic and social

strength and enhance the quality of life and well-being of ASEAN citizens, especially those in vulnerable

and marginal sections of society. Therefore, Thailand’s commitment to promote good governance in the

management of migrant workers from the three neighboring countries will serve as a good starting

point and a model for the same efforts in other ASEAN countries. In the meantime, it is important to

acknowledge the contribution of almost two million migrant workers towards the productivity of

Thailand’s economy, especially in the sectors with highest rates of migrant worker employment such as

dock loading/unloading (63%), fishery (44.5%), domestic servants (44.1%) and other manufacturing

industries (37%).

xviii

Good management will also help reduce the loopholes which dishonest officials exploit against

migrant workers, as well as eliminate the often reported structural corruption within government

mechanisms. In order to achieve a system that can justly control and protect migrant workers, the new

attitude must incorporate human rights protection and occupational safety, and emphasize on the

security of the employment process and the sustainability of labor protection throughout the system.

1

นำ‡รอง

∫∑∑’Ë 1

_______________________________________________________________1 จากคำอภปรายของฟลลปโรเบรตสนในการสมมนาเรองนโยบายแรงงานขามชาต:บทบาทสมาชกรฐสภาและประชาสงคมจดโดย

คณะอนกรรมการสทธแรงงาน ในคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต รวมกบสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดลคณะกรรมการสมานฉนทแรงงานไทยและมลนธฟรดรค เอแบรทณโรงแรมสยามซต ถนนศรอยธยากรงเทพมหานคร เมอวนท 31ตลาคม2551.

2 คำวา“irregularmigration”เปนศพททองคการสหประชาชาตใชเรยกผยายถนแรงงานระหวางประเทศทเกดขนอยางไมปกตในขณะทคำวา “unauthorized migration” เปนศพทใหมในแวดวงวชาการทเรมใชกนในปลายทศวรรษ 1990 มความหมายถงการละเมดกฎเกณฑบางอยางทงสองคำใชเพอหลกเลยงการใชคำวา“illegalmigrationหรอundocumentedmigration”ซงเปนการประทบตราทางลบตอคนกลมน

การยายถนขามชาตไปทำงานในประเทศอน เปนปรากฏการณสากลทเกดขนทวทกมมโลก อนเปนผลมา

จากกระแสของโลกานวตน จากการเคลอนยายทน การแลกเปลยนทางการคา และผลผลตทไดจากการแลกเปลยน

สนคาและบรการซงสงผลตอการจางงานแรงงานขามชาตดวยขนาดของแรงงานขามชาตในปจจบนมอย86ลานคน

คดเปนสดสวน3%ของปรมาณแรงงานทงหมดในโลกสวนใหญเปนการยายไปทำงานหรอหางานในประเทศทเจรญ

กวาโดยประมาณ3.3ลานคนเปนผยายถนไปทำงานระยะยาวหรอตงถนฐานในประเทศปลายทาง(IOM2008:23-30)

ในภมภาคอาเซยนเองซงมประชากรมากกวา 500 ลานคน มจำนวนแรงงานยายถนขามชาตสงถง 15.3

ลานคน1 โดยประเทศไทยมฐานะโดดเดนในประชาคมอาเซยนเรองการยายถนขามชาต เพราะเปนประเทศทนโยบาย

สงออกแรงงานไทยไปทำงานตางประเทศ ปจจบนมจำนวนคนไทยไปทำงานตางประเทศตวเลขสะสมประมาณหนง

ลานคน เปนประเทศทมแรงงานจากประเทศเพอนบานขามแดนมาทำงานอยางตำ 2 ลานคน และเปนประเทศทาง

ผานของแรงงานทถกคาเพอสงตอไปยงประเทศทสาม

กระแสการยายถนระหวางประเทศทสรางความกงวลใจใหกบประเทศปลายทางมากทสดคอ การยายถน

แบบไมปกต (irregular migration) เนองจากเปนการยายถนทไมมเอกสารการเดนทางถกตอง (undocumented

migration) หรอเปนการเดนทางเขาประเทศโดยการละเมดกฎเกณฑของประเทศปลายทาง (unauthorizedmigration)2

ทเรยกกนทวไปวาคอการยายถนผดกฎหมาย (illegal or clandestine migration) หรอในภาษาไทยจะเรยกวา “การ

ลกลอบเขาเมอง” ซงหมายถงการเดนทางเขาประเทศโดยไมไดรบอนญาต หรอคอการละเมดกฎหมายเขาเมอง

นนเอง(กฤตยา2546)ในระดบโลกองคการแรงงานโลกประเมนวาสดสวนของการยายถนแบบไมปกตมอยประมาณ

10%-15%ของกระแสการยายถนและจำนวนผยายถนทงหมด(ILO2004citedinIOM2008:209)

อยางไรกตาม กระแสการยายถนแบบไมปกตน ถกมองวาเปนปรากฏการณปกตธรรมดา และเกดขนมา

พรอม ๆ กบรฐชาตสมยใหมทมการตเสนขดพรมแดน ขอทาทายตอรฐชาตสมยใหมทกำลงเผชญกบปรากฏการณน

คอ จะจดการสถานการณดงกลาวใหอยในขอบเขตทเปนธรรมตอตวแรงงานและครอบครว ตอชมชนปลายทาง และ

ตอสงคมโดยรวมอยางไร สำหรบประเทศไทย การเกดขนของพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551

อาจเปนปรากฏการณหนงของความพยายามทจะจดการกบปรากฏการณของแรงงานขามชาตในทศวรรษ2550น

3

สาระสำคญของกÆหมายการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551

∫∑∑’Ë 2

_______________________________________________________________3 ปรบจากรายงานสรปเวทนำเสนอเนอหาพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 จดโดย มลนธคมครองสทธดานเอดส

และเครอขายองคกรดานแรงงานขามชาต (MigrantWorking Group) รวมกบ คณะอนกรรมการแรงงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตณหองประชม101ชน1คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเมอวนองคารท6พฤษภาคม2551.

พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 เปนหนงพระราชบญญตทถกเรงรดออกมาในชวง

ปลายสมยของสภานตบญญตแหงชาตทเปนผลมาจากการปฏวตเมอวนท19กนยายน2549รางกฎหมายฉบบนถก

นำเสนอตอสภานตบญญตแหงชาต และผานการพจารณา 3 วาระรวดในวนท 2พฤศจกายนพ.ศ. 2550 จากนนม

ประกาศในราชกจจานเบกษาใหกฎหมายมผลบงคบใช เมอวนท 23กมภาพนธพ.ศ. 2551 เปนตนไป (ดภาคผนวก

ก.)กฎหมายการทำงานของคนตางดาวพ.ศ.2551มสาระสำคญเปลยนแปลงและปรบปรงจากกฎหมายฉบบเดม15

ประการ1ดงน

1. ยกเลกพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาวพ.ศ. 2521 และพระราชบญญตการทำงานของคน

ตางดาว (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 และจดโครงสรางของพ.ร.บ. โดยแบงเปน 6 หมวด และบทเฉพาะกาล รวม 60

มาตรา

(1) หมวด1การทำงานของคนตางดาวมาตรา7-28

(2) หมวด2กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกรมาตรา29-40

(3) หมวด3คณะกรรมการพจารณาการทำงานของคนตางดาวมาตรา41-44

(4) หมวด4คณะกรรมการพจารณาอทธรณการทำงานของคนตางดาวมาตรา45-47

(5) หมวด5การกำกบดแลมาตรา48-50

(6) หมวด6บทกำหนดโทษมาตรา51-56

(7) บทเฉพาะกาลมาตรา57-60

2. ปรบปรงการกำหนดงานทคนตางดาวอาจทำไดจากเดมซงกำหนดงานทคนตางดาวหามทำโดยม

สาระสำคญ4ประเดน

(1) พ.ร.บ.นไมใชบงคบคนตางดาวตามมาตรา4

(2) กำหนดงานทคนตางดาวอาจทำไดตามมาตรา 7 “งานใดทคนตางดาวอาจทำไดในทองทใด เมอ

ใด ใหเปนไปตามทกำหนดในกฎกระทรวง โดยคำนงถงความมนคงของชาต โอกาสในการประกอบอาชพของคนไทย

และความตองการแรงงานตางดาวทจำเปนตอการพฒนาประเทศ...é และกำหนดใหมการตงคณะกรรมการพจารณา

การทำงานของคนตางดาว โดยมองคประกอบตามมาตรา 41 และหนงในอำนาจหนาทคอการพจาร≥าการออกกฎ

กระทรวงกำหนดงานทคนตางดาวอาจทำไดตามมาตรา 7 ใหเสรจสนภายใน 2 ป ขณะนกรมการจดหางานไดจด

เตรยมบญชรายชอโดยดจากสถตยอนหลง 5 ป ไดเตรยมไว 170 กวารายชออาชพ และมการจดประเภทงานไวดวย

นอกจากนยงจะมการกำหนดจำนวนคนตางดาวในการทำงานอกดวย

4

(3) มการเปลยนแปลงประเภทคนตางดาวตามมาตรา13ทอาจขอรบใบอนญาตตอนายทะเบยนเพอ

ทำงานตามประเภททคณะรฐมนตรกำหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการ

พจารณาการทำงานของคนตางดาว ทตองคำนงถงความมนคงของชาตและผลกระทบตอสงคม โดยอนญาตรวมคน

ตางดาวทเกดในราชอาณาจกรแตไมไดรบสญชาตไทยตามกฎหมายวาดวยสญชาต(ตามมาตรา13วรรค5)ดวย

(4) เพอใหเกดความยดหยนในการทำงานและจางงานแรงงานตางดาวในพนทชายแดนมาตรา 14

“คนตางดาวซงมภมลำเนาและเปนคนสญชาตของประเทศทมชายแดนตดกบประเทศไทย ถาไดเขามาในราช

อาณาจกรโดยมเอกสารใชแทนหนงสอเดนทาง ตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง อาจไดรบอนญาตใหทำงานบาง

ประเภทหรอลกษณะงานในราชอาณาจกรเปนการชวคราว ในชวงระยะเวลาหรอตามฤดกาลทกำหนดได...” ตาม

เงอนไขตามมตคณะรฐมนตรกำหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

3. กำหนดมาตรการการชำระคาธรรมเนยมการจาง (levy) เพอจำกดคนตางดาวทไมใชชางฝมอเขา

มาทำงานในราชอาณาจกร ในขนตนน กรมการจดหางานไดเสนอใหจดเกบคาธรรมเนยมการจางตำสด 200 บาท

และสงสด600บาทแบงตามพนทและประเภทกจการเชนกจการประมงในทกพนทเกบคาธรรมเนยม200บาทตอ

คนประเภทงานอตสาหกรรมในพนทชายแดน300–400บาทตอคนแตงานอตสาหกรรมในพนทเขตกรงเทพฯ600

บาทตอคนเปนตน

4. ปรบปรงกระบวนการออกใบอนญาตใหแกคนตางชาตเขาเมองถกกฎหมาย ไดแก กฎหมายสง

เสรมการลงทนพ.ศ.2520(BOI)กฎหมายการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทยพ.ศ.2522หรอกฎหมายอนๆเพอ

อำนวยใหเกดความสะดวกและรวดเรวยงขน ในการออก visa และใบอนญาตทำงานใหเสรจใน 3 ชวโมง และ

อนญาตใหทำงานไดทนทเมอคณะกรรมการ BOI อนมตโครงการ และสงเรองมายงกรมจดหางาน ตองออกใบ

อนญาตใหเสรจภายใน 7 วนและเมอยงไมไดรบใบอนญาต คนตางดาวกสามารถทำงานไปพลางกอนได โดยใบ

อนญาตจะมระยะเวลาการทำงานเทากบทBOIอนมตโครงการไมวาจะมอายกปกตามนอกจากนในการเกบคาlevy

จะเกบเพยงครงเดยวเทานนแมจะมการตอใบอนญาตกตาม

5. ใหผทเกดในราชอาณาจกรแตไมไดรบสญชาตไทยตามกฎหมายวาดวยสญชาต สามารถ

ขอรบใบอนญาตทำงานไดตามมาตรา13วรรค4และวรรค5เพอใหสอดคลองตามหลกมนษยธรรม

6. เพมมาตรการรองรบการพฒนาพนทเศรษฐกจชายแดนเพอสงเสรมการผลตไปสพนททมแรงงาน

จำนวนมาก ในสวนนอยในระหวางการเจรจากบประเทศลาวและกมพชา สำหรบพมาไดมการเจรจาระดบนายก

รฐมนตร และระดบรฐมนตร สวนในรายละเอยดจะมพดคยกบประเทศพมาตอไป หลงจากการประชมรฐมนตร

อาเซยนดานแรงงานในเรองการพสจนสญชาตMOUและแรงงานไปกลบบรเวณชายแดน

7. จดตงกองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกนอกราชอาณาจกรกำหนดใหลกจางตองสงเงนเขา

กองทนเพอประกนเปนคาใชจายในการสงกลบโดยนายจางมหนาทหกเงนคาจางและนำสงเขากองทนเจาหนาทจะ

ออกใบรบซงระบชอเลขประจำตวของลกจางและจำนวนเงนใหนายจางเพอใหลกจางเปนหลกฐานหากนายจางไม

นำเงนสงตองเสยเงนเพม 2%ตอเดอน ใหลกจางเปนผจายเงนประกนตนและหากแรงงานเดนทางกลบดวยตนเอง

สามารถขอเงนคนไดโดยยนเอกสารทดานตรวจคนเขาเมองและจะไดรบคนเงนโดยเรวภายใน30วนหากเกนจากน

จะไดดอกเบย7%ตอปหากสงเงนเขากองทนไมครบใหนายจางจายใหครบ(ดมาตรา18,19,20)

8. กำหนดใหอายใบอนญาตมอายไมเกนสองป ซงแยกกนโดยเดดขาด ไมองกบการอยในราช

อาณาจกรตามพ.ร.บ.คนเขาเมอง แตใหออกใบอนญาตไดไมเกนสปตดกน เพอปองกนการโอนหรอแปลงสญชาต

นอกจากนในระหวางการตอใบอนญาต แรงงานสามารถทำงานตอไปไดจนกวาจะมคำสงไมอนญาต การเปดใหตอ

ใบอนญาตเปนไปตามประกาศรอบทเปดใหมการตออาย

5

รายงานการวจย “การจางแรงงานขามชาตตาม พระราชบญญต การทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 กบการจดทำบญชรายชออาชพสำหรบคนตางชาต”

9. ปรบปรงใหผรบใบอนญาตสามารถเพมประเภทหรอลกษณะงาน นายจาง ทองท สถานท

ทำงาน หรอเงอนไขได โดยใหอำนาจการอนญาตอยทนายทะเบยน การออกจากนายจางและเลกจางไมอยใน

อำนาจของนายจาง ไมตองทำการแจงเขาแจงออก ไมตองใชระบบโควตาแตใชระบบเกบคาธรรมเนยมการจางแทน

แตการยายออกนอกพนทโดยไมแจงนนผดพ.ร.บ.คนเขาเมอง นอกจากนการเปลยนแปลงดงกลาวยงมปญหาเรอง

เอกสารการยายออก(ตท10)ซงหากไมตองทำการแจงยายออกแลวจะมปญหากบทางกรมการปกครองโดยททำการ

เขต/อำเภอจะไมยอมรบการแจงยายจากนายจางเกามายงนายจางใหมซงจะเปนปญหาใหไมสามารถตอใบอนญาต

ทำงานได

10. เพมเตมบทบญญตเกยวกบการเพกถอนใบอนญาตทำงานโดยใหอำนาจแกนายทะเบยนรวมถง

ผทรฐมนตรมอบหมายในการเพกถอนใบอนญาต ในกรณทผรบใบอนญาตฝาฝนหรอไมปฏบตตามเงอนไขในการ

อนญาตมการกำหนดโทษสำหรบแรงงานทไมมใบอนญาตทำงานใหสงขนดวย

11. ปรบปรงองคประกอบและอำนาจหนาทของคณะกรรมการพจาณาการทำงานของคนตางดาว

ตามมาตรา 41 เพอใหองคประกอบคณะกรรมการครอบคลมทกสวนราชการทมความเกยวของกบการควบคมกำกบ

ดแลคนตางดาว รวมทงผแทนทมาจากภาคเอกชน โดยการคดเลอกผแทนใหเปนไปตามกฎหมายแรงงานสมพนธ

และเพมเตมใหมหนาทเสนอความเหนในเรองตางๆ แกคณะรฐมนตร รฐมนตร รวมทงตดตาม กำกบดแล และ

ประสานการทำงานของหนวยงานตางๆเพอใหการดำเนนนโยบายการทำงานของคนตางดาวเปนไปตามมตครม.

12. กำหนดใหมคณะพจารณาอทธรณการทำงานของคนตางดาว ตามมาตรา 45-47 แยกกนโดย

อสระจากคณะกรรมการพจารณาการทำงานของคนตางดาวซงพ.ร.บ.เดมนนรวมอยดวยกน

13. กำหนดใหเจาพนกงานทมอำนาจจบและชวยเหลอพนกงานสอบสวน มอำนาจจบคนตางดาว

ทพบวาทำงานโดยไมไดรบอนญาตได โดยไมตองมหมายจบและนำผถกจบไปยงพนกงานสอบสวนทนท และให

รมต.มอำนาจแตงตงพนกงานเจาหนาทเปนพนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดโดย

กำหนดบทลงโทษผกระทำความผดอางองจากกฎหมายของประเทศสหรฐฯ

14. ปรบปรงบทกำหนดโทษ เชน โทษสำหรบนายจางคอปรบระหวาง 10,000-100,000 บาทตอแรงงาน

ตางดาวผดกฎหมาย 1 คน โทษสำหรบแรงงานตางดาวคอจำคก 5 ป ปรบระหวาง 2,000-100,000 บาท หรอหาก

ยนยอมกลบประเทศตนทางจะถกนำสงกองตรวจคนเขาเมองเพอดำเนนการสงกลบและละเวนโทษจำคกนอกจากน

ยงมกระบวนการใหสนบนนำจบแกผชจบเชนมอเตอรไซครบจางสามารถแจงจบและไดสนบน20%ตำรวจไดสนบน

40%ตามระเบยบกระทรวงการคลงแตยงไมมคณะกรรมการเปรยบเทยบปรบในขณะน

15. ปรบปรงอตราคาธรรมเนยม โดยกำหนดอตราสงสดไว อยางไรกตาม ในการประกาศใชจรงจะใช

อตราทกำหนดโดยกฎกระทรวงซงตำกวาอตราสงสด

อยางไรกตามในบทเฉพาะกาลตองมการออกอนบญญตไดแกกฎกระทรวงระเบยบคำสงหรอประกาศ

ตาง ๆ ประมาณ 30 ฉบบ ซงกรมการจดหางานไดรางเสรจแลว รอเสนอใหทปรกษาดานกฎหมายของกระทรวง

พจารณาสำหรบกฎกระทรวงตองเสนอผานคณะรฐมนตรเพอนำเขาคณะกรรมการกฤษฎกา เพอประกาศในพระราช

กฤษฎกาใหมผลบงคบใชตอไป หนงในกฎกระทรวงทมความสำคญตอการจางงานแรงงานขามชาตจาก 3

ประเทศพมา กมพชา และลาว คอ การกำหนดบญชรายชออาชพทอนญาตใหคนตางดาวทำได

7

วต∂ÿªระสงคåแ≈ะว∏วทยาของการศ÷ก…า

∫∑∑’Ë 3

คำถามสำคญของการออกกฎกระทรวงเพอกำหนดหลกเกณฑ และขนตอนการพจารณากำหนดอาชพ

สำหรบแรงงานตางดาวกคอทำอยางไรจงจะรกษาสมดลในมตตางๆตอไปนหนงสอดคลองกบสภาพการจางงาน

ทเปนจรงสอง สอดคลองกบความตองการแรงงานสาม สอดคลองกบหลกสทธมนษยชน และสสอดคลองกบ

ความมนคงของชาตทตองรวมเรองความมนคงของมนษยเขาไปดวย

การศกษาวจยเพอพฒนาแนวทางในการจดทำบญชอาชพทอนญาตใหแรงงานขามชาตทำได ทดำเนนงาน

โดยสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รวมกบภาคเครอขายททำงานเกยวกบแรงงานขามชาต

ไดแก คณะอนกรรมการแรงงาน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต กระทรวงแรงงาน และเครอขายองคกรดาน

แรงงานขามชาต (MigrantWorking Group) โดยความสนบสนนขององคการระหวางประเทศเพอการโยกยายถนฐาน

(IOM)จะเปนแนวทางหนงในการสรางเสรมความสมดลทง4มตขางตนนดวยวตถประสงคการดำเนนงานดงน

(ก) เพอพฒนาแนวทางการจดทำหลกเกณฑและขนตอนการพจารณากำหนดอาชพทเหมาะสมสำหรบ

แรงงานขามชาตจากประเทศพมากมพชาและลาว

(ข) เพอวเคราะหถงผลกระทบของพ.ร.บ.การทำงานคนตางดาว พ.ศ. 2551 ตอสถานการณการจางงาน

แรงงานขามชาตทจะเกดขน

(ค) เพอจดทำขอเสนอแนะเชงนโยบายในการพจารณากำหนดอาชพแกแรงงานขามชาตในประเทศไทย

การศกษานใชวธวทยาหลายลกษณะประกอบกนกลาวคอ

(ก) การสบคนขอมลทตยภมจากเอกสารและขอมลทเกยวของทกประเภทไดแกรายงานวจยกฎหมาย

ระเบยบปฏบต และประกาศทเกยวของมตคณะรฐมนตร ขอมลสถตจากหนวยงานทเกยวของ ขอมล

จากเวบไซต

(ข) การสมภาษณระดบลกผใหขอมลหลก ไดแก เจาหนาททเกยวของในระดบนโยบาย ทงในสวน

กลาง และในพนททมการใชแรงงานขามชาตเขมขน ไดแก จดหางานจงหวด ผแทนหอการคาจงหวด

และสภาอตสาหกรรมระดบจงหวดรวมถงผปฏบตงานในองคกรพฒนาเอกชน

(ค) การจดเวทแลกเปลยนความเหนกบภาคททำงานเกยวกบแรงงานขามชาต ไดแก คณะ

อนกรรมการแรงงาน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ผ ปฏบตงานของกรมการจดหางาน

กระทรวงแรงงานเครอขายองคกรดานแรงงานขามชาต(MigrantWorkingGroup)ผแทนจากภาคธรกจ

เอกชนนกวชาการและสอมวลชนรวม3ครง

9

จำนวนชนก≈ÿมนอยแ≈ะแรงงานขามชาต „นระบบทะ‡บยนรา…Æร ≥ พ.ศ. 2551

∫∑∑’Ë 4

ในตอนนจะชถงขนาดและการกระจายของชนกลมนอย (รวมคนไรรฐ/ไรสญชาต/ไรรากเหงา และแรงงาน

ขามชาตจากประเทศเพอนบาน 3 ประเทศ คอ พมา กมพชา และลาว เพอทำใหเหนภาพและเขาใจชดเจนถง

ประชากรกลมนในฐานะทเปน “จำนวนแรงงานทมอย” (labour stock) โดยเรมพจารณาจากพระราชบญญตการ

ทำงานคนตางดาวพ.ศ.2551วาการจางงานชนกลมนอยและแรงงานขามชาตมรายละเอยดของกฎหมายวาอยางไร

บางในกฎหมายใหมนมมาตราทเกยวของการจางแรงงานตางชาตจำแนกเปน4กลมใหญในมาตรา9มาตรา12

มาตรา13และมาตรา14ดงน

ë มาตรา9 เกยวกบการทำงานของแรงงานทเขาเมองถกกฎหมาย ดงระบในมาตรานวา คอ çคน

ตางดาว´งเขามาในราชอา≥าจกรเปนการชวคราวตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองเพอทำงานé หมายรวมถงแรงงาน

ตางชาต4กลมคอ

(1) คนตางชาตทมสทธอาศยอยถาวรในประเทศไทย ถอใบสำคญประจำตวคนตางดาว กอนการบงคบใช

กฎหมายการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2521 จะไดรบอนญาตใหทำงานไดตลอดชพ เพราะหลง

กฎหมายนบงคบใชกไมมการออกใบอนญาตตลอดชพอกตอไป สำหรบคนตางชาตทไดสทธอาศยอย

ถาวรในประเทศไทย หลงการบงคบใชกฎหมายการทำงานของคนตางดาว ตามกฎหมายใหมน

สามารถขอใบอนญาตทำงานไดครงละไมเกน2ป

(2) คนตางชาตทเขาทำงานโดยไดรบใบอนญาตชวคราว เดมคอจะไดรบใบอนญาตนานเทาทระยะเวลา

ของการไดรบอนญาตใหอยในประเทศตามการตรวจลงตรา (วซา) กฎหมายใหมจะปรบเปนระยะเวลา

ครงละไมเกน2ปกลมนมจำนวนมากทสด

(3) แรงงานระดบลางทนำเขาจากประเทศกมพชาและลาวตามบนทกขอตกลงระหวางประเทศ (MOU –

MemorandumofUnderstanding)จะไดรบใบอนญาตทำงานครงละไมเกน2ปและตอใบอนญาตหนง

ครงรวมแลวไมเกน4ป

(4) แรงงานจากประเทศกมพชาและลาวทเคยเขาเมองผดกฎหมาย แตไดพสจนสญชาตจากประเทศ

ตนทาง และถอเอกสารเดนทางทมการตรวจลงตรา (visa) ตามนโยบายจดการแรงงานขามชาตเขา

เมองผดกฎหมายตงแตพ.ศ.2547เงอนไขการไดรบใบอนญาตทำงานจะเหมอนกลม(3)ขางตนซงจะ

กลาวละเอยดในตอน4ตอไป

• มาตรา12 หมายถงกลมแรงงานตางชาตทเขามาทำงานตามกฎหมายกฎหมายสงเสรมการลงทนพ.ศ.

2520 กฎหมายการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทยพ.ศ. 2522 หรอ กฎหมายอน ๆ ซงทงหมดคอแรงงานมฝมอ

และจะไดรบการปฏบตเปนพเศษ คอระบไวในมาตรานเลยวา çใหนายทะเบยนออกใบอน≠าตใหคนตางดาวนน

ภายในเจดวนนบแตวนทไดรบแจงé

• มาตรา13 หมายถงการอนญาตใหคนตางชาต หรอคนทไมมสญชาตไทยทำงานตามประเภททคณะ

รฐมนตรกำหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษาตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการหมายรวมถงกลมตอไปนคอ

10

(1) กลมคนตางชาตทรอการเนรเทศตามกฎหมายวาดวยการเนรเทศและไดรบการผอนผนใหไป

ประกอบอาชพณทแหงใดแทนการเนรเทศกลมนมจำนวนไมมากนก

(2) กลมคนตางชาตทเขาเมองโดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง แตไดรบอนญาต

ใหอยในราชอาณาจกรเปนการชวคราวเพอรอการสงกลบออกไปนอกราชอาณาจกรตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง

ซงหมายถงกลมแรงงานจากประเทศเพอนบาน3ประเทศคอพมากมพชาและลาวกลมนไดมการขนทะเบยนรบ

เลขประจำตว13หลกขนตนดวยเลข“00”ตงแตพ.ศ.2547รายละเอยดจะกลาวในตอนตอไป

(3) ชนกลมนอยทรอลงรายการสญชาตไทย หรอรอพสจนสญชาตไทย เนองจากเปน (ก) บคคลทถก

ถอนสญชาตตามประกาศของคณะปฏวตฉบบท337ลงวนท13ธนวาคมพ.ศ.2515หรอตามกฎหมายอนหรอ(ข)

บคคลทเกดในประเทศไทย แตไมไดรบสญชาตไทยตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 337 ลงวนท 13 ธนวาคม

พ.ศ.2515หรอ(ค)บคคลทเกดในราชอาณาจกรแตไมไดรบสญชาตไทยตามกฎหมายวาดวยสญชาต

• มาตรา14 เปนมาตราทเปดใหมการจางคนตางชาตทอยในพนทตดกบจงหวดชายแดน เพอรองรบการ

พฒนาพนทเศรษฐกจชายแดน โดยอาจจางแบบไปเชาเยนกลบ (day tripper) หรอชวคราวเปนระยะสน ๆ หรอจาง

ตามฤดกาล ซงเปนสถานการณจรงทเกดขนอยแลวตามจงหวดชายแดน ตวกฎหมายเกาไมมการกลาวถงไว แต

กฎหมายใหมระบชดเจนวา “คนตางดาวซงมภมลำเนาและเปนคนสญชาตของประเทศทมชายแดนตดกบประเทศ

ไทย ถาไดเขามาในราชอาณาจกรโดยมเอกสารใชแทนหนงสอเดนทางตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง อาจไดรบ

อนญาตใหทำงานบางประเภทหรอลกษณะงานในราชอาณาจกรเปนการชวคราวในชวงระยะเวลาหรอตามฤดกาลท

กำหนดได ทงน เฉพาะการทำงานภายในทองททอยตดกบชายแดนหรอทองทตอเนองกบทองทดงกลาว” รวมพนทท

สามารถจางงานได59จงหวดคอพนทจงหวดชายแดน30จงหวดและพนทตดกบจงหวดชายแดน29จงหวด

4.1 แรงงานจาก3ประเทศเพอนบาน

แรงงานจากประเทศพมา กมพชา และลาว เกอบทงหมดจะเปนการจางงานตามมาตรา 13 (2) ซงสำนก

บรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทยไดมการจดทำทะเบยนบคคลไวแลวคอตงแตพ.ศ.2547

ทรฐบาลประกาศใหมขนตอนกำหนดใหแรงงานขามชาตและผตดตามตองไปขนทะเบยนบคคลรบเลข 13 หลกทขน

ตนสองหลกแรกดวยเลข “00” (มรายละเอยดในตอน 4) ทำใหเกดฐานขอมลรายบคคลของแรงงานขามชาตขน โดย

ตวเลขลาสดเมอเดอนกรกฎาคม2551มอยรวม1,633,874คนจงหวดทมแรงงานขามชาตจาก3ประเทศเพอนบาน

อาศยอยมากทสด 5 ลำดบแรกคอ กรงเทพฯ สมทรสาคร ตาก เชยงใหม และชลบร (ตาราง 1) หากพจารณาองค

ประกอบอายและเพศในพรามดประชากร (ดรป 1) เหนไดวาสวนใหญเปนวยแรงงาน แตกมประชากรวยเดกและวย

สงอายบาง4

_______________________________________________________________4 รปพรามดทนำเสนอทง3รปเปนขอมลเมอเดอนตลาคม2549ทมรายละเอยดอายและเพศรายป(กฤตยาอาชวนจกล2549)

11

จงหวด จำนวน

1. กรงเทพฯ 260,969

2. สมทรสาคร 157,138

3. ตาก 138,884

4. เชยงใหม 102,216

5. ชลบร 70,448

6. ระนอง 63,182

7. สมทรปราการ 62,804

8. สราษฎรธาน 60,450

9. ภเกต 59,380

10. ปทมธาน 45,323

11. ระยอง 42,082

12. พงงา 39,704

13. นครปฐม 37,666

14. เชยงราย 36,217

15. นนทบร 34,470

จงหวดอน ๆ ทเหลอ 422,941

รวมทวประเทศ 1,633,874

ตาราง1 จำนวนแรงงงานขามชาตและผตดตามจากประเทศเพอนบาน3ประเทศจากทร.38/1

ทไดรบเลขประจำตว13หลกขนตนดวยเลข“00”ใน15จงหวดณเดอนกรกฎาคม2551

ทมา: กฤตยาและกลภา.2551. (คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนกรกฎาคม2551ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย)

12


4.2 ชนกลมนอย

จำนวนหนงของประชากรกลมนคอ คนพนเมองทบรรพบรษอาศยอยบนผนแผนดนไทยนานเปนรอยปแลว

แตตกหลนจากการนบจดเปนพลเมองไทยเพราะอาศยอยในพนททเขาถงยาก อกกลมหนงคอผอพยพเขามาตงแต

สมยหลงสงครามโลกครงท 2 จนเกดบตรหลานในประเทศไทยถงรนหลานเหลน ไดแก กลมญวนอพยพ เนปาล

อพยพจนฮออพยพเปนตนขณะทกมกลมทะลกเขามาใหมคอกอนป2528จำนวนมากหลกๆคอมาจากประเทศ

พมา สดทายคอกลมคนไทยพลดถนทอพยพมาจากประเทศพมาหรอกมพชา ทำใหแตละกลมมสถานะบคคลตาม

กฎหมายไทยแตกตางกนไป คอ สวนใหญรอการพสจนสญชาตไทยโดยไดสทธการอยอาศยแบบถาวร และบางสวน

ไดสทธการอยอาศยแบบชวคราว และบางกลมกำลงรอการใหสญชาตไทย (กฤตยา 2548) โดยทกกลมหากยงไมได

รบสญชาตไทยและสทธการอยอาศยกถกนบวาเปนคนเขาเมองผดกฎหมาย

กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ไดเขาไปจดระบบฐานขอมลของชนกลมนอยไวนานแลว ดวยการ

ออกบตรประจำตวใหกบชนกลมนอยทมอาย12ปขนไปเปนบตรสตางๆพรอมใหเลข13หลกเหมอนบตรประชาชน

ของคนสญชาตไทยโดยเลขหลกแรกขนตนดวยเลข“6”และบตรหลานทเกดในประเทศไทยจะไดรบเลข13หลกขน

ดวยเลข“7”แตเพงมระเบยบออกมารองรบเรยกวาขอกำหนดเกยวกบบตรประจำตวคนซงไมมสญชาตไทยป2547

คนซงไมมสญชาตไทยตามระเบยบนหมายถงคนตางดาวซงเปนชนกลมนอยไดแกญวนอพยพ,อดตทหารจนคณะ

ชาต, จนฮออพยพ, จนฮออสระ, อดตโจรจนคอมมวนสตมลายา, ไทยลอ, ลาวอพยพ, เนปาลอพยพ, ผพลดถน

สญชาตพมา,ผหลบหนเขาเมองจากพมา,ผพลดถนสญชาตพมาเชอสายไทย,บคคลบนพนทสงเผาตองเหลองและ

ชมชนบนพนทสงทมใชคนไทย, ผอพยพเชอสายไทยจากจดหวดเกาะกง กมพชา, ผหลบหนเขาเมองจากกมพชา,

และคนซงไมมสญชาตไทยกลมอนๆทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยโดยอนมตของคณะรฐมนตรผอนผนใหเขา

มาอยในราชอาณาจกรเปนกรณพเศษเฉพาะเรองตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง5 และกระทรวงมหาดไทยไดจดทำ

ทะเบยนประวตไว

_______________________________________________________________5 หลงเหตการณสนามเมอวนท26ธนวาคม2548ไดเพมกลมมอรแกนมอรแกลนและอรกลาโวยดวย

รป1 พรามดประชากรตางชาตจากพมากมพชาและลาว

ทมา: รายงานตวและไดรบเลขประจำตว13หลกขนตนดวยเลข“00” (คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนตลาคม2549ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครอง)

300,000 250,000200,000 150,000100,000 50,000 0 50,000 100,000 150,000200,000 250,000

60ขนไป55-5950-5445-4940-4435-3930-3425-2920-2415-1910-145-9นอยกวา5

ชาย หญง

13



1. เชยงใหม 102,879

2. เชยงราย 86,678

3. กาญจนบร 59,701

4. ตาก 49,693

5. แมฮองสอน 30,276

6. ระนอง 17,383

7. สระบร 12,968

8. ราชบร 11,132

9. ตราด 8,788

10. กรงเทพมหานคร 3,659

จงหวดอนๆทเหลอ 32,395

รวมทวประเทศ 415,552

ตาราง2 จำนวนชนกลมนอยทเลข13หลกขนตนดวยเลข“6”ใน10จงหวดณเดอนกรกฎาคม2551

ทมา: กฤตยาและกลภา.2551.(คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนกรกฎาคม2551ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย)

ตวเลขลาสดเมอเดอนกรกฎาคม 2551 ของชนกลมนอยทเกดหรออาศยอยในประเทศไทยมานานแลว (เลข

13หลกขนตนดวยเลข“6”)พบวามอย415,552คนสวนใหญอยในพนทภาคเหนอของประเทศไทยโดยจงหวดทม

ประชากรกลมนมาก5ลำดบแรกคอเชยงใหมเชยงรายกาญจนบรตากและแมฮองสอน(ตาราง2)หากพจารณา

การกระจายเชงอาย จากรป 2 พรามดประชากรกลมนชวา สวนใหญเปนคนในวยทำงานและยางเขาวยสงอาย ม

ประชากรวยเดกคอนขางนอย

รป2 พรามดประชากรชนกลมนอย19กลมทถอบตรสตางๆ(กลมทมเลขประจำตว13หลกขนตนดวยเลข“6”)

ทมา: กฤตยา.2549. (คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนตลาคม2549ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย)

ชาย หญง

40,000 30,000 20,000 10,000 0 10,000 20,000 30,000 40,000

60ขนไป55-5950-5445-4940-4425-3930-3425-2920-2415-1910-145-9นอยกวา5

14


จากจำนวนชนกลมนอยทเปนรนพอแม หรอปยาตายายรวม 415,552 คน ปรากฏวาเปนทมาของจำนวน

ชนกลมนอยทเปนรนลกหลานทเกดในประเทศไทยและไดรบเลข13หลกทขนตนดวยเลข“7”รวม78,338คนโดย

จงหวดทมชนกลมนอยรนลกหลานมากทสด 5ลำดบแรกเรยงกนคอ เชยงใหม เชยงรายกรงเทพฯกาญจนบร และ

สระบร (ตาราง3)นาสงเกตวากรงเทพฯมชนกลมนอยรนพอแมอยเพยง3,659คนแตมรนลกหลานมาอยอาศยมาก

กวาหนงหมนคน ทงนนาจะเปนเพราะรนลกหลานไดยายเขามาเรยนหนงสอและทำงานในกรงเทพฯ หากพจารณา

การกระจายอายตามพรามดประชากรในรป3กจะพบวาประชากรรนลกหลานนสวนใหญยงอยในวยเรยนหนงสอ


1. เชยงใหม 16,926

2. เชยงราย 14,812

3. กรงเทพมหานคร 12,917

4. กาญจนบร 8,723

5. สระบร 4,308

6. ตาก 3,898

7. แมฮองสอน 3,158

8. ราชบร 1,861

9. ตราด 1,493

10. นครปฐม 785



ตาราง3 จำนวนประชากรทเปนบตรของชนกลมนอยทเกดในประเทศไทย


ทมา: กฤตยาและกลภา.2551.(คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนกรกฎาคม2551ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย)

ทมา: กฤตยา.2549. (คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนตลาคม2549ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย)

รป3 พรามดประชากรบตรชนกลมนอยทถอบตรสตางๆ(กลมทมเลขประจำตว13หลกขนตนดวยเลข“7”)

ชาย หญง

40,000 30,000 20,000 10,000 0 10,000 20,000 30,000 40,000

60ขนไป55-5950-5445-4940-4425-3930-3425-2920-2415-1910-145-9นอยกวา5

15


4.3 กลมคนไรรฐ/ไรสญชาต/ไรรากเหงา

นบเปนกลมลาสดทรฐบาลไดเขาไปจดการแกปญหาสถานะบคคลให เพราะคนเหลานสวนใหญเกดใน

ประเทศไทย หรออยในประเทศไทยมานานแลว แตไมมเอกสารรบรองตนวาเปนใครจากรฐไหน ๆ ทงสน โดยมมต

คณะรฐมนตรประกาศ “ยทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธบคคล” เพอแกไขปญหาสถานะบคคลของคน

หลายกลมทอยในประเทศไทยมานาน รวมทงบตรหลานทเกดขนในภายหลง ซงคาดวานาจะมอยหลายแสนคน เมอ

วนท 18มกราคม 2548 เพอมงแกปญหาใหประชาชนและผมาอาศยอยในประเทศทกคนไดมสถานะมชวตอยอยาง

เปดเผยไมตองหลบซอนหรอหลบเลยงกฎหมายมบตรแสดงตนในฐานะทเปนมนษย และไดรบสทธขนพนฐานของ

มนษยอยางทวถงทงดานสาธารณสขการศกษาการทำงานและอนๆ

กรมการปกครองไดเรมสำรวจบคคลทไมมสถานะบคคล โดยเรมจากการสำรวจจำนวนนกเรยนนกศกษาท

ไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎรหรอไมมสญชาตไทย รวมกบกระทรวงศกษาธการ ตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2548

เพอใชเปนขอมลจดทำเลขประจำตว 13 หลกดวยทขนตนหลกแรกดวยเลข “0”6 อยางไรกตาม จนบดน (ตลาคม

2551) การสำรวจดงกลาวกยงดำเนนการไมเสรจสมบรณ โดยตวเลขลาสดเมอเดอนกรกฎาคม 2551 มอย 141,204

คน ประชากรกลมนสวนใหญอาศยอยในจงหวดชายแดนทางภาคเหนอและภาคตะวนตก โดยจงหวดทมประชากร

กลมนอยมากทสด5จงหวดแรกคอเชยงรายเชยงใหมตากกาญจนบรและแมฮองสอน(ตาราง4)

_______________________________________________________________6 หมายถงบคคลทยงไมมสถานะทางทะเบยนราษฎรคอ ประชากรกลมทไดรบการสำรวจวาคอคนไรรฐ/ไรสญชาตทอยในประเทศไทย

มานาน แตยงไมไดรบการจดทำทะเบยนบคคล และไดรบการถายบตรประจำตวตามพ.ร.บ.สญชาต (ฉบบท 4) พ.ศ. 2551 และพ.ร.บ.การทะเบยนราษฎร(ฉบบท2)พ.ศ.2551

จงหวด ผไมมสถานะ

เชยงราย 32,564

เชยงใหม 31,194

ตาก 18,266

กาญจนบร 13,917

ระนอง 7,336

ประจวบครขนธ 6,798

แมฮองสอน 5,040

ตราด 3,238

ราชบร 2,153

ชมพร 1,575



ตาราง4 จำนวนประชากรทไมมสถานะบคคล(คอเปนคนไรรฐ/ไรสญชาต/ไรรากเหงา)


ทมา: กฤตยาและกลภา.2551. (คำนวณจากฐานขอมลทะเบยนบคคลณเดอนกรกฎาคม2551ของสำนกบรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย)

16


หากรวมจำนวนประชากรทง 3 กลมนเขาดวยกนจะไดตวเลขรวม 2,268,968 คน ซงสวนใหญเปนบคคลใน

วยแรงงาน สวนนอยเปนเดกและผสงอาย กำลงคนเหลานสามารถเขามามสวนรวมในการเสรมสรางผลตภาพทาง

เศรษฐกจของประเทศได หากมระบบการจางงานทด เพราะมผลการสำรวจความตองการแรงงานและขาดแคลน

พ.ศ. 2549 ของสำนกงานสถตแหงชาตชชดวา ในอตสาหกรรมหลายประเภทมภาวะขาดแคลนแรงงานเกดขน โดย

เฉพาะแรงงานระดบลาง(ดงรายละเอยดในตอน7.1)

17

ความ‡ªìนมาของการจางงานแรงงานตางชาต จากªระ‡ทศพมา กมพŸชา แ≈ะ≈าว

∫∑∑’Ë 5

_______________________________________________________________7 ประกาศนลงพมพในราชกจจานเบกษา เมอวนท 13 ธนวาคม 2515 และมผลบงคบใชเปนกฎหมาย เมอพนกำหนดเกาสบวนแตวน

ประกาศในราชกจจานเบกษา8 ทจรงการผอนผนครงแรกเกดขนในสมยรฐบาลของนายอานนทปนยารชนเมอเดอนมนาคม2535แตอนญาตใหจางเฉพาะผพลดถน

สญชาตพมาหรอผหลบหนเขาเมองจากพมาทมถนทอยถาวรในประเทศไทยไดชวคราว เทานน และเฉพาะในเขต 9 จงหวดชายแดนซงมแรงงานจากประเทศพมาเขามาทำงานอยกอนแลว ตางจากมตครม.ตงแตป 2539 ถงปจจบนทผอนผนใหแรงงานตางชาตจาก3 ประเทศคอพมา กมพชา และลาว โดยในพ.ศ. 2539 อนญาต 37 จงหวด และมตครม. ตงแต พ.ศ. 2544 ถงปจจบนอนญาตทวประเทศ

ในอดตประเทศไทยไมเคยมนโยบายโดยตรงในเรองแรงงานขามชาต มแตแนวปฏบตในเรองการควบคม

การทำงานของคนตางชาต ทตงอยบนระบบความคดตองการสงวนอาชพบางอยางไวใหคนไทยทำ เรมจากประกาศ

คณะปฏวตฉบบท 322/25157 กำหนดใหคนตางชาตทตองการทำงาน ตองขอใบอนญาตจากกรมแรงงานกอน กอน

หนานคนตางชาตสามารถทำงานในประเทศไทยไดเลยโดยไมตองขออนญาตประกาศคณะปฏวตฉบบนเปนฐานคด

หลกของการตราพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2521 ทมประกาศแนบทายสงวนอาชพและวชาชพ

สำหรบคนไทยไวจำนวนรวม39อาชพหนงในหลายอาชพนนคองานกรรมกรใชแรงงาน (ดรายละเอยดในภาคผนวก

ข.)ซงตอมาไดมการกำหนดไวชดเจนในมาตรา12ของพระราชบญญตคนเขาเมองพ.ศ.2522วาไมอนญาต

ใหคนตางชาตเขามาเปนกรรมกรในประเทศ(กฤตยา2540)

แตสถานการณตงแต พ.ศ. 2531 เรมจากเหตการณในประเทศพมาทมการปราบปรามประชาชน จนเปน

จลาจลทางการเมองในป 2531 หลงจากนนมาทำใหมประชาชนจากประเทศพมาทะลกเขาประเทศไทยนบเปน

จำนวนแสน เพอหลบภยและหางานทำ ประกอบกบสภาวะเศรษฐกจของไทยในชวงนนเปนยคเรมตนของเศรษฐกจ

ฟองสบ โดยเฉพาะในภาคการกอสรางและประมงทำใหเกดความตองการแรงงานระดบลางจำนวนมากขณะทพนท

ชายแดนตดกบประเทศกมพชาและลาวกมแรงงานจากสองประเทศนเดนทางลกลอบเขาเมองมาทำงานจำนวนมาก

เชนกน สถานการณดงกลาวนบบบงคบใหรฐไทยจำตองยอมรบการมอยของแรงงานขามชาตจากประเทศเพอนบาน

ทอพยพเขามาทำงานเปนกรรมกรในหลายกจการจางงาน เพราะตระหนกวามจำนวนผลกลอบเขาเมองมาทำงาน

จำนวนมาก จนกลายเปนปญหากระทบตอสภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมองระหวางประเทศ นนคอ

รฐบาลจะยงคงทำเปนไมรบรอกตอไปไมได ในสวนของภาคธรกจเอกชนเอง กทงเจรจาและกดดนรฐบาลใหเปดใหม

การจางแรงงานตางชาตได การเรยกรองนทำอยางตอเนองโดยการรวมตวกนของหอการคาแหงประเทศไทย สภา

อตสาหกรรมแหงประเทศไทยและสมาคมธนาคารไทย

ผลของสถานการณขางตนนทำใหรฐบาลตองปรบตวหนมาใชนโยบายทยดหยนขน โดยอาศยอำนาจตาม

มาตรา17แหงพระราชบญญตคนเขาเมองพ.ศ.2522 เปดนโยบาย“ผอนผน”ใหบคคลทมสถานะเปนผ

หลบหนเขาเมองผดกฎหมายเฉพาะจากสามประเทศเพอนบานคอพมากมพชาและลาวเทานนสามารถ

ทำงานไดในลกษณะชวคราวตามเงอนไขทรฐกำหนด ทงนใชวธออกเปนมตคณะรฐมนตรประกาศการผอนผน

และวางแนวทางการปฏบตการอนญาตจดทะเบยนแรงงานขามชาตผดกฎหมายเปนรายปนบตงแตป 25398 โดยใช

มตคณะรฐมนตรประกาศการผอนผนเปนครง ๆ ไป และวางแนวปฏบตในการอนญาตจดทะเบยนแรงงานขามชาต

ผดกฎหมายเปนรายปสรปคอตงแตพ.ศ.2539ถงพ.ศ.2550มมตครม.ทเกยวของโดยตรงตอนโยบายการผอนผน

18


นรวม12ครง(ดตาราง5)ทงหมดลวนตงอยบนฐานคดของการควบคมจำนวนแรงงานทไดรบอนญาตและผอน

ผนใหทำงานไดเฉพาะอาชพกรรมกรเทานน แตประเภทของกจการและพนททผอนผนใหมการจางงานมความ

แตกตางกนในแตละชวงเวลาโดยสามารถจดแบงเปน3ชวงเวลาดงรายละเอยดตอไปน(กฤตยา2550:17-23)

5.1 มตคณะรฐมนตรในชวงพ.ศ.2539–พ.ศ.2543

หลกการสำคญคอ จดทะเบยนเฉพาะตวแรงงาน อนญาตใหทำงานเฉพาะในบางจงหวด และบางภาคการ

จางงานแรงงานตองมนายจางพามาจดทะเบยนและเรมบงคบใหซอบตรประกนสขภาพในพ.ศ.2542

(ก) มต ครม. เดอนมถนายน 2539 กำหนดใหมการผอนปรนการจางแรงงานตางชาตผดกฎหมายจาก

ประเทศพมา ลาว และเขมร ใหทำงานไดชวคราว โดยมระยะเวลาผอนผนไมเกน 2 ป พนททไดรบการอนญาตรวม

43จงหวดและใหทำงานไดเฉพาะ8กลมอตสาหกรรมคอ เกษตรกรรมกอสรางประมงทะเลตอเนองประมงทะเล

ขนถายสนคาทางนำเหมองแร/เหมองหนการผลตและคนรบใชในบานซงแยกเปนประเภทของกจการทจางงานได

รวม 36 ประเภท

(ข) มตครม.เดอนเมษายน2541รฐบาลไดมมตครม.เมอวนท28เมษายนและวนท8พฤษภาคม

2541ผอนผนใหแรงงานตางชาตทไดรบใบอนญาตทำงานในป2539ตอไดอก1ปแตขยายพนททไดรบการอนญาต

รวม54จงหวดใหทำงานไดเฉพาะ8กลมอตสาหกรรมคอเกษตรกรรมกอสรางประมงทะเลตอเนองประมงทะเล

ขนถายสนคาทางนำเหมองแร/เหมองหนการผลตและคนรบใชในบานซง แยกเปนประเภทของกจการทจางงานได

รวม 47 ประเภท

(ค) มต ครม. เดอนสงหาคม 2542 มตครม.ครงนยงคงผอนผนใหมการจางแรงงานตางชาตกลมเกาตอ

ไดอก1ปแตลดประเภทของกจการทจางงานไดลงเหลอเพยง 18 ประเภทและลดพนทลงเหลอ37จงหวดคอเปน

จงหวดชายแดน 10 จงหวด จงหวดท มกจการประมงทะเล 18 จงหวด และจงหวดท อย ในระหวางปรบปรง

กระบวนการผลต9จงหวด

(ง) มต ครม. เดอนสงหาคม 2543 การแกไขปญหาแรงงานตางชาตผดกฎหมายเรมเปนภาระงาน

ประจำปของกระทรวงแรงงานแนชดมากขนมตครม.ปน ยงคงมมตใหคงจำนวนพนท และกจการทจะไดรบอนญาต

ไวเทาเดมตามมตครม.ป2542เพอยนยนนโยบายทวาจะไมใหมการเพมจำนวนแรงงานตางชาตจากทมาจดทะเบยน

ในป2542อกตอไป

19


มตครม.ปพ.ศ.

จำนวนกจการ

ทอนญาต

จำนวนจงหวด

ทอนญาต

ระยะเวลาทอนญาต

จำนวนแรงงานทมาจดทะเบยน

ประเทศตนทาง

พมา กมพชา ลาว

(1) มตครม. 2539

36 43 2ป 293,654 256,492(88%)

25,568(7%)

11,594(5%)

(2) มตครม. 2541

47 54 1ป 90,911ก 79,057(87%)

10,593(12%)

1,261(1%)

(3) มตครม. 2542

18 37 1ป 99,974 89,318(89%)

9,492(10%)

1,164(1%)

(4) มตครม. 2543

18 37 1ป 99,656 90,724(91%)

7,921(8%)

1,011(1%)

(5) มตครม. 2544

11ประเภทข

ทวประเทศ 6เดอน

568,249 451,335(79%)

57,556(10%)

59,358(11%)

(6) มตครม. 2545

11ประเภทข

ทวประเทศ 1ป 430,074 349,264(81%)

38,614(9%)

42,196(10%)

(7) มตครม. 2546

6ประเภทค

ทวประเทศ 1ป 288,780 247,791(86%)

19,675(7%)

21,314(7%)

(8) มตครม. 2547

2ประเภทหลกง

ทวประเทศ 1ป 844,387 629,260(75%)

110,018(13%)

105,109(12%)

(9) มตครม. 2548/1


ทวประเทศ 1ป 705,293จ 539,416(76%)

75,804(11%)

90,073(13%)

(10) มตครม. 2548/2


ทวประเทศ 1ป 208,562จ 163,499(79%)

23,410(11%)

21,653(10%)

(11) มตครม. 2549


ทวประเทศ 1ป 460,014จ 405,379(88%)

24,952(5%)

29,683(7%)

(12) มตครม. 2550


ทวประเทศ 1ป 501,570ฉ 476,676(95%)

12,094(2.4%)

12,800(2.6%)

ตาราง5 จำนวนแรงงานตางชาตทไดรบใบอนญาตทำงานตามเงอนไขของมตคณะรฐมนตร

พ.ศ.2539,2541,2542,2543,2544,2545,2546,2547,2548/1,2548/2,2549และ2550

ทมา: ปรบจาก กฤตยา (บรรณาธการ). 2550. รฐไทยกบการปรบเปลยนนโยบายเอดสและอนามยเจรญพนธในกลมแรงงานขามชาต.นครปฐม:สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล.(บทท2ตาราง2.1)

ก มตป2539ผอนผนใหจดทะเบยนได2ปในป2540มผมาตออายรวม88,644คนซงถานำตวเลขนมารวมกบจำนวนทมาจดทะเบยนในป2541ทำใหจำนวนแรงงานตางชาตทไดรบการผอนผนในป2541มรวม179,555คน

ข คอกจการพเศษ 1 (มนายจาง)ประมงทะเลทำสวนทำไร คนรบใชในบานกอสราง เลยงหมเลยงกง กจการพเศษ 2 (ไมมนายจาง) การขนยายสนคาในโกดง โรงสขาว ทำอฐทำโองและเหมองแร ซงคำวากจการพเศษในทนหมายรวมถงกจการอะไรกได และมนายจางพามาจดทะเบยนหรอมาขนทะเบยนดวยตนเองกได เพราะไมมนายจางแนนอน เชน เปนคนงานรบจางตามฤดกาลเกษตรเปนตน

ค คอกรรมกรทวไป กรรมกรในกจการประมงและตอเนอง ลกจางในโรงงาน ผรบใชในบาน ลกจางในฟารม และลกจางในแปลงเพาะปลก

ง ประเภทหลกในประกาศคอกรรมกรทวไป และผรบใชในบาน โดยใหแตละจงหวดทำประกาศรายละเอยดประเภทอาชพทจะอนญาตเอง

20


จ จำนวน705,293คนมาจากผลการตออายใบอนญาตทำงานของแรงงานทไดรบใบอนญาตทำงานในป2547ขอมลณวนท30 สงหาคม 2548, จำนวน 208,562 คน มาจากผลการดำเนนการตามมตครม.ตนป 2549 ทยกเลกมตครม.เมอวนท 20ธนวาคม 2548 ทใหมการประกนตนแรงงานใหมทไมเคยจดทะเบยนมากอนคนละ 10,000 บาท (สำหรบคนทมชออยในทร.38/1) และ 50,000 บาท (สำหรบคนทมชออยใน ทร.38/1) และใหแรงงานกลมใหมนมาจดทะเบยนในชวงวนท 1-31มนาคม2549,จำนวน460,014คนมาจากผลการตออายใบอนญาตทำงานของแรงงานทไดรบใบอนญาตทำงานในป2547และมาตออายในป2548(ทมา:กลมพจารณาอนญาตทำงานของคนตางดาวนอกระบบสำนกบรหารแรงงานตางดาววนท21กรกฎาคม2549)

ฉ ฝายทะเบยนและขอมลสารสนเทศกลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของคนตางดาวสำนกบรหารแรงงานตางดาว.2551


(ก) มตครม.เดอนสงหาคม2544เกดการผลดเปลยนรฐบาลในปนคอพรรคไทยรกไทยเขามาเปนแกน

นำจดตงรฐบาลนำโดยพ.ต.ท.ทกษณชนวตรเปนนายกรฐมนตรและมพรรคชาตไทยกำกบกระทรวงแรงงานมนาย

เดชบญหลง เปนรฐมนตรวาการและเกดการเปลยนแปลงนโยบายการผอนผนการจดทะเบยนแรงงานขามชาตแบบ

พลกกลบจากหนามอเปนหลงมอ กลาวคอมมตครม.ผอนผนใหแรงงานขามชาตทหลบหนเขาเมองสามารถมาขน

ทะเบยนไดทกจงหวดในทกประเภทกจการ และเปนครงแรกทแรงงานทไมไดทำงานประจำกบนายจางคน

หนงคนใดสามารถมาขอขนทะเบยนไดดวยตนเอง การขนทะเบยนครงนมแรงงานมาจดทะเบยนมากกวาทกปท

ผานมาคอสงถง568,249คน

(ข) มตครม.เดอนสงหาคม2545มตปนยดหลกประเภทของกจการทจางไดและพนททใหแรงงานทจด

ทะเบยนเหมอนป2544แตอนญาตเฉพาะผทมใบอนญาตทำงานจากป2544เทานนซงมผมาตออาย430,074คน

(ค) มตครม.เดอนสงหาคม2546มตครม.ปนยงคงยดหลกเกณฑตางๆเหมอนป2544คอใหตออาย

เฉพาะกลมทมใบอนญาตทำงานแลวรวมมผมาตออาย288,780คน


มตคณะรฐมนตรทเกยวกบการจางงานแรงงานหลบหนเขาเมองจากสามประเทศเพอนบาน ตงแต พ.ศ.

2547มการเปลยนแปลงใหมทงระบบมรายละเอยดดงน

(ก) มตครม.เดอนเมษายน2547ใหมการขนทะเบยนทงในสวนแรงงานและนายจางโดยแรงงาน

ทมนายจางพามารายงานตวใหขนทะเบยนตามทะเบยนบานของนายจาง สวนแรงงานขามชาตทไมมนายจางพามา

รายงานตว หรอทำงานรบจางรายวนไมมนายจางประจำ สามารถขนทะเบยนไดดวยตนเอง ในทำนองกลบกน

นายจางทยงไมไดจางแรงงานหรอเคยจางแตจำนวนไมพอ สามารถมาขนทะเบยนนายจางแจงความจำนงวาตองการ

จางแรงงานในกจการอะไรเปนจำนวนเทาใดและจากประเทศใดใน3ประเทศหรอจะไมระบประเทศกได

การขนทะเบยนของแรงงานใหรวม “ผตดตาม”ดวย ซงอยบนฐานคดทตองการเรมนบจดผหลบ

หนเขาเมองจาก 3 ประเทศทตรงกบสถานการณความจรงกวาทเคยปฏบตมาคอ ใหมการขนทะเบยนบคคลผ

ตดตามแรงงานขามชาตตงแตอาย 1ปขนไปดวยและใหมการแจงเกดแจงตายและแจงยายทอยเหมอน

ประชากรกลมอนๆ ในฐานขอมลทะเบยนบคคลนนคอทำใหฐานขอมลนเปนปจจบนอยเสมอ แบงออก

เปน 3 ขนตอนคอขนทหนง ใหแรงงานและผตดตามมารายงานตวทเขตหรออำเภอทวประเทศ เพอขนทะเบยนรบ

หมายเลขประจำตว13หลกทขนตนดวยเลข00โดยไมเสยคาใชจายผมารายงานตวทไดถายรปและพมพลายนวมอ

จะไดรบการผอนผนใหอายในประเทศไทยได 1 ป และสำนกงานบรหารการทะเบยน (สบท.) กรมการปกครอง

กระทรวงมหาดไทย เปนหนวยงานท ร บผดชอบนำฐานขอมลในทะเบยนราษฎร 38/1 เขาจดเกบดวยระบบ

คอมพวเตอรโดยในป2547มจำนวนประชากรกลมนอยในทะเบยนบคคลรวม1,284,920คน

21


ทสำคญคอ มการกำหนดยทธศาสตรทวางเปาหมายสงสดวา ประเทศไทยจะไมมแรงงานผด

กฎหมายทตองผอนผนใหทำงานอกตอไป จงกำหนดใหมการปรบสถานะแรงงานทเขาเมองผดกฎหมายให

เปนแรงงานทเขาเมองและทำงานอยางถกกฎหมาย โดยการทำขอตกลงสญญาทวภาค (MOU)ระหวางประเทศ

ไทย-พมาไทย-ลาวและไทย-กมพชาในการใหประเทศตนทางมาพสจนสญชาตและรบรองวาแรงงานมาจากประเทศ

นนจรง ในกรณของประเทศลาวเมอพสจนสญชาตแลว แรงงานจะไดรบเอกสารการเดนทางชวคราว (temporary

passport) ในกรณของประเทศกมพชา จะไดรบเอกสารรบรองตน (certification of identification – CI) การพสจน

สญชาตตามขอตกลงทวภาคนดำเนนการไดจรงเฉพาะประเทศลาวและกมพชาเทานน สวนประเทศพมาไมมความ

คบหนาในเชงปฏบตจรงแตอยางใดยงอยในขนตอนของการเจรจาขอมลณเดอนธนวาคม2550จากฝายทะเบยน

และขอมลสารสนเทศ กลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของคนตางดาว กรมการจดหางาน (2551) ระบวา ม

แรงงานจากสองประเทศทปรบสถานะและยงคงตอใบอนญาตทำงานรวม72,098คน

สำหรบกจการทอนญาตใหจางแรงงานขามชาตไดอนญาตใหจางไดในงานสองประเภทหลกคอ

กรรมกรและคนรบใชในบานในกจการ10ประเภทหลกคอ(1)ประมง(ทะเล+นำจด)(2)ตอเนองประมง(3)เกษตร

และปศสตว(4)โรงสขาว(5)โรงอฐ(6)โรงนำแขง(7)ขนถายสนคาทางนำ(8)กอสราง(9)เหมองแร/เหมองหน(10)

ลกจางในครวเรอนสวนบคคล และตงแตป 2547 ซงเปนปแรกทใชเกณฑน หากลกษณะของกจการทจางไมเขาขาย

10 ประเภทน กใหจดไวในรหส (11) คอประเภทอน ๆ ปรากฏวาประเภทกจการทจางแรงงานขามชาตสงสดคอ

กจการประเภทอนๆ(30%)รองลงมาคอกจการเกษตร(22%)สวนการจางงานในครวเรอนและในกจการกอสรางม

สดสวนเทากน (15%) เชนเดยวกบในกจการประมงทะเลและนำจด (7%) และตอเนองประมง (9%) ทมสดสวนรวม

16%นนคอกจการทกระทรวงแรงงานไมสามารถจดประเภทเขาขายได ถกจดไวในกจการอน ๆ ทำใหภาพของการ

กระจายการจางงานในกจการตาง ๆ มความไมชดเจน(ดรป4และตาราง6)

รป4 การกระจายรอยละของแรงงานขามชาตทไดรบใบอนญาตทำงานตามตครม.ป2547

จำแนกตามประเภทกจการทจางงาน

ทมา: ปรบจากกฤตยาและพนธทพย.2548. (คำนวณจากขอมลของศนยปฏบตการจดระบบการทำงานของคนตางดาวฯกรมการจดหางานกระทรวงแรงงาน)

โรงสขาว,โรงอฐ,โรงนำแขง2%ขนถายสนคา1%

เหมองแร,เหมองหน5%ประมง7%

ตอเนองประมง9%

กอสราง15%

ลกจางในครวเรอน15% เกษตรและปศสตว22%

อนๆ30%

22


ประเภทกจการและรหสกจการ จำนวนแรงงาน รอยละ

กจการอนๆ(11) 254,774 30.20

เกษตรและกจการปศสตว(3) 182,604 21.60

ลกจางในครวเรอน(10) 126,297 15.00

กอสราง(8) 124,365 14.70

ตอเนองประมง(2) 73,281 8.70

ประมงทะเลและนำจด(1) 60,566 7.20

โรงสขาว,โรงอฐ,โรงนำแขง(4+5+6) 16,640 2.00

ขนถายสนคาทางนำ(7) 4,312 0.50

เหมองแร/เหมองหน(9) 1,548 0.20

รวม 844,387 100.00

ตาราง6 จำนวนและการกระจายรอยละของแรงงานขามชาตทไดรบใบอนญาตทำงานตามมตครม.

ป2547จำแนกตามประเภทกจการทจางงานจากมากทสดไปนอยทสด

ทมา: ปรบจากกฤตยาและพนธทพย.2548. (คำนวณจากขอมลของศนยปฏบตการจดระบบการทำงานของคนตางดาวฯกรมการจดหางานกระทรวงแรงงาน)

แตในทางปฏบตมความชดเจนวา คณะกรรมการบรหารแรงงานตางดาวระดบจงหวดเปนผพจารณา

อนญาตวาแรงงานขามชาตจะถกจางในลกษณะทเปนผใชแรงงาน(หรอคอกรรมกร)ในกจการอะไรไดบางซงขอมล

การจางงานในจงหวดทมการจางแรงงานขามชาตเขมขน และในสวนกลางชชดวามการจางอยอยางหลากหลาย

ไดแก กรรมกรในกจการตอไปน คอ ขนสงทางบก ขนถายสนคา โรงเลอย โรงกลง เทปาลม จำหนายพชผลเกษตร

ผลตศาลพระภมโรงงานทำเสนขนมจนผลตคอนกรตผลตเสาเขมโรงยางแผนรมควนเตาถานทาทรายแปรรปไม

ยาง ประมงนำกรอย ซกอบรด จดสวนโรงแรม คาปลก/คาสง/แผงลอยในตลาด ปมนำมน/แกส/เชอเพลง อซอมรถ/

ลาง/อดฉด(คารแคร)กจการคาของเกามลนธเปนตน

(ข) มตครม.พ.ศ.2548–พ.ศ.2550ในป2548รฐบาลผอนผนใหแรงงานขามชาตทมบตรทำงานตอ

อายอก 1 ป ปรากฏวาในบางจงหวดมสภาพขาดแคลนแรงงาน จำนวนแรงงานทมาตออายมนอยกวาแรงงานท

ตองการจาง จงมการเรยกรองใหมการอนญาตใหจดทะเบยนแรงงานกลมใหมเพมเตม รฐบาลจงมมตครม.เมอเดอน

ธนวาคม2548ยนยอมใหเพมได แตใหมการประกนตนตามมาตรา54ของกฎหมายคนเขาเมองคอกลมทมชออย

ในทร.38/1แลวตองจายคาประกนตน10,000บาทและผยงไมมชอในทร.38/1ตองมารายงานตวรบเลข13หลก

และจายคาประกนตน 50,000 บาท สงผลใหเกดการประทวงของนายจางในหลายจงหวด และการรองเรยนจาก

สมาคมผประกอบการหลายภาคการจางงาน และสภาอตสาหกรรมตาง ๆ ทวประเทศ จนสามารถกดดนใหรฐบาล

ยกเลกมาตรการนไดสำเรจ

ตอมารฐบาลมมตครม.เมอวนท16พฤษภาคม2549ยกเลกมตครม.เมอวนท20ธนวาคม2548ผอน

ปรนใหไมตองเสยคาประกนตนแตอยางใด คอเสยคาใชจาย 3,800 บาทเชนเดม จากนนรฐบาลเปดใหมการ

รายงานตวขนทะเบยนของแรงงานและผตดตามกลมใหมขนระหวางวนท 1-31 มนาคม 2549 มยอดจำนวน

แรงงานและผตดตามในทร.38/1รวมประมาณ3แสนคนทำใหยอดของแรงงานขามชาตและผตดตามจากสาม

ประเทศในป2549พงสงขนเปน1,523,289คนเปนชายรอยละ55และหญงรอยละ45(กฤตยา2549)

23


อยางไรกตามมตครม.ตงแตพ.ศ.2547ถงพ.ศ.2550กยงคงยดหลกการจำกดอาชพทใหแรงงานขาม

ชาตจาก 3 ประเทศเพอนบานทำไดเพยงงานกรรมกร และคนรบใชในบาน ซงจากขอเทจจรงปรากฏวาไมสอดคลอง

กบความตองการแรงงานตางชาต และไมสอดคลองกบการจางงานจรง ๆ ทเกดขน แมมการเปดชองใหคณะ

กรรมการบรหารแรงงานตางดาวระดบจงหวด พจารณาผอนผนประเภทกจการเพมเตมดงกลาวแลว แตลกษณะงาน

กยงตองเปนงานทใชแรงงานเทานน

อาชพหนงทมการรณรงคเรยกรองใหจางแรงงานขามชาตไดคอ พนกงานสาธารณสขตางดาว (พสต.)

และลาม เพราะในขอเทจจรง ทงหนวยงานราชการและองคกรสาธารณกศล (ประเภท มลนธตาง ๆ) ไดมการจาง

แรงงานทำงานดงกลาวอยแลวในหลายจงหวดทมการใชแรงงานขามชาตเขมขน เชน ระนอง ตาก และสมทรสาคร

เปนตน9 ขณะทฝายนายจางและผประกอบการ กเรยกรองใหกระทรวงแรงงานระบภาคการจางงานทสามารถจางได

เพมเตม เชน งานในภาคบรการ และงานเสมยนระดบลาง ซงมการจางจรงอยแลวเชนกน แตหลบเลยงไปจางเปน

กรรมกรแทนตอประเดนนจะมการอภปรายละเอยดในตอนท6ตอไป

_______________________________________________________________9 จากการสมมนาเพอหามาตรการรองรบพนกงานสาธารณสขตางดาว (พสต.) ชวยงานในระบบสขภาพ จดโดย สำนกพฒนาระบบ

บรการสขภาพกรมสนบสนนการบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสขและเครอขายฟามตรณโรงแรมมารวยการเดนทวนท23-24เมษายน2551.

25

ส∂านการ≥åการจางแรงงานตางชาตทÿกªระ‡¿ท ≥ ‡ดอน∏นวาคม พ.ศ. 2550

∫∑∑’Ë 6

ตวเลขอยางเปนทางการจากฝายทะเบยนและขอมลสารสนเทศ กลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของ

คนตางดาว สำนกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน (2551) ซงรวบรวมขอมลของแรงงานตางชาต ทงทเขา

เมองมาทำงานอยางถกตองตามกฎหมาย และทหลบหนเขาเมองผดกฎหมาย ไดสรปไวเมอเดอนธนวาคม 2550 วา

แรงงานตางชาตทยงคงไดรบอนญาตใหทำงานในประเทศมรวมทงสน 792,117 คน โดยเกอบหนงในส หรอจำนวน

196,029 คนทำงานอยในกรงเทพฯ รองลงมาคอในเขตปรมณฑล มจำนวนเกอบ 170,000 คน สดสวนใกลเคยงกบ

แรงงานตางชาตททำงานอยในภาคใต คอคดเปน 21% และ 20%ตามลำดบ และแรงงานททำงานอยในภาคกลาง

และภาคเหนอมสดสวนเทากนคอ16%ขณะทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจำนวนนอยทสดไมถง20,000คนหรอ

เพยง3%เทานน

ในจำนวนแรงงานตางชาตทเขามาทำงานอยในประเทศไทยเกอบ8แสนคนนนสามารถแบงสดสวนออกได

เปนแรงงานทเขามาทำงานอยางถกตองตามกฎหมาย 29%ทเหลออก 71% เปนแรงงานทเขาเมองมาทำงานอยาง

ผดกฎหมายโดยมรายละเอยดของลกษณะการเขาเมองดงตาราง7ขางลางน

ในจำนวนแรงงานตางชาตทเขามาทำงานอยในประเทศไทยเกอบ8แสนคนนนสามารถแบงสดสวนออกได

เปนแรงงานทเขามาทำงานอยางถกตองตามกฎหมาย 29%ทเหลออก 71% เปนแรงงานทเขาเมองมาทำงานอยาง

ผดกฎหมายโดยมรายละเอยดของลกษณะการเขาเมองดงตาราง7ขางลางน

รปท5 การกระจายตวของแรงงานตางชาตจำแนกตามภมภาคตางๆ

ทมา: ฝายทะเบยนและขอมลสารสนเทศกลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของคนตางดาวสำนกบรหารแรงงานตางดาว.2551.

กรงเทพฯ24%ภาคเหนอ16%ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ3%

ภาคกลาง16% ปรมณฑล21%

ภาคใต20%

26


ลกษณะการเขาเมอง จำนวน

1.คนตางชาตทเขาเมองถกกฎหมาย 232,363

1.1 มาตรา9ประเภทชวคราว* (1)ตลอดชพ 14,423 (2)ชวคราวทวไป 93,859 (3)ชวคราวนำเขาตามMOU 22,265 (4)ชวคราวพสจนสญชาต 75,234

205,781

1.2 มาตรา12ประเภทสงเสรมการลงทน* 26,582

2.คนตางชาตทเขาเมองผดกฎหมาย 559,754

2.1 มาตรา13ประเภทชนกลมนอย* 58,184

2.2 ตามมตครม.ทใหตออายแรงงาน3สญชาต 501,570

ตาราง7 จำนวนแรงงานตางชาตจำแนกตามลกษณะการเขาเมองพ.ศ.2550(ตวเลขณกนยายน2551)

หมายเหต: *มาตราทอางองเปนเลขมาตราในพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ.2551


6.1 การจำแนกประเภทแรงงานตางชาตถกกฎหมายณพ.ศ.2550

ดงกลาวมาขางตนแลววามาตรา12ของพ.ร.บ.คนเขาเมองพ.ศ.2522หามไมใหคนตางชาตมาทำงานเปน

กรรมกรหรอผใชแรงงานระดบลางในประเทศไทยและตามกฎหมายทเกยวกบการทำงานของคนตางชาต ไมวาจะเปน

พ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2521 พ.ร.บ.สงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 และพ.ร.บ.การนคมอตสาหกรรม

แหงประเทศไทย พ.ศ. 2522 ลวนแลวมเจตจำนงใหคนตางชาตทมฝมอเทานนเขามาทำงานในประเทศได

แตในจำนวนแรงงานทเขาเมองถกกฎหมายณพ.ศ. 2550 ทอางองตามมาตรา 9 ในกฎหมายการทำงาน

ของคนตางดาว 2551 (ดตาราง 7) ปรากฏวาเปนแรงงานมฝมอ (กลมท 2) 93,859 คน และเปนแรงงานไรฝมอรวม

97,499คน(กลมท3ชวคราวนำเขาตามMOUรวมกบกลมท4ชวคราวพสจนสญชาต)สองกลมหลงนเปนแรงงาน

ระดบลางจากประเทศเพอนบานคอ ประเทศลาว และกมพชา ซงเปนผลจากยทธศาสตรทไมตองการใหประเทศไทย

มแรงงานขามชาตจากประเทศเพอนบานทเขาเมองลกลอบมาทำงานอกตอไป จงเกดมาตรการการนำเขาแรงงาน

จากประเทศลาวและกมพชา เพอนำมาใชในกจการทขาดแคลน (คอกลมท 3) และ กลมท 4 คอแรงงานทเคยเขา

เมองผดกฎหมายแตไดรบการพสจนสญชาตจากเจาหนาทประเทศตนทาง(คอลาวและกมพชา)ตามขอตกลงสญญา

ทวภาคดงกลาวในตอนทแลวและยงคงตอใบอนญาตทำงานจนถงปจจบน

สำหรบกลมท 1 ทไดสทธในการทำงานตลอดชพคอ คนตางชาตทเขาเมองมานานแลว สวนใหญคอผเขา

เมองมาตงแตกอน พ.ศ. 2470 และไดสทธในการมถนทอยถาวร (permanent residents) ในประเทศไทย โดยถอใบ

สำคญของคนตางดาวเสมอนบตรประจำตวประชาชน จำนวนคนตางชาตกลมนทจดทะเบยนรบใบอนญาตทำงาน

ตลอดชพมแตจะลดนอยลง เพราะคนกลมนทยงคงทำงานอย (เปนคนจนมากทสด รองลงมาคออนเดยและองกฤษ)

กสงอายมากแลวและลมตายลงไปเรอยๆ(กฤตยา2547)

27


6.2 การจำแนกประเภทแรงงานตางชาตผดกฎหมายณพ.ศ.2550

แบงไดเปน2กลมใหญคอ

(ก) แรงงานขามชาตทคอชนกลมนอยของประเทศไทย ตามกฎหมายสญชาตของไทย บคคลทไมม

สญชาตไทยทอยในประเทศทกคนถอวาเปนคนตางดาวหรอคนขามชาตทงหมดแรงงานขามชาตจำนวนหนงจงเปน

ชนกลมนอย (รายละเอยดกลาวในตอนท 4 แลว)ประชากรกลมนหากยงไมไดรบสญชาตไทยและสทธการอย

อาศยกถกนบวาเปนคนเขาเมองผดกฎหมาย รฐบาลมนโยบายในการจดการแรงงานขามชาตกลมนแตกตางกน

ไป หลกการรวมคอสามารถทำงานหรอเรยนหนงสอไดในเฉพาะจงหวดทตนอยอาศยหากจะออกไปทำงานหรอเรยน

นอกพนทตองขออนญาตจากผวาราชการจงหวด

อยางไรกตาม มาตรา 12 ของกฎหมายการทำงานของคนตางดาวพ.ศ. 2521 เปนมาตราทกลาวถง

การจางงานกลมคนตางดาวทเขาขายวาคอชนกลมนอยและมประกาศของกระทรวงแรงงานเมอวนท22พฤษภาคม

2539กำหนดงาน27ประเภททใหคนกลมนทำไดโดย26อาชพแรกระบรายละเอยดของงานเชนชางปนงานขาย

หรอผลตอาหารงานชางเครองทองและงานชางถกทอไหมพรมเปนตนและงานประเภทสดทายคองานกรรมกร(ด

รายละเอยดในภาคผนวกค.)แมมการประมาณการวาชนกลมนอยทรอการลงรายการสญชาตไทยนมอยประมาณ5

แสนคน(มนตรและเสถยร2547)แตตาราง7ชวาในพ.ศ.2550มชนกลมนอยมาจดทะเบยนขอใบอนญาตทำงาน

เพยง58,184คน(ตวเลขณกนยายน2551)โดยมากกวาครงหนงอยในภาคเหนอ(60%)(ดรป6)

รปท6 การกระจายตวของแรงงานชนกลมนอยจำแนกตามภมภาคตางๆ

ทมา: ฝายทะเบยนและขอมลสารสนเทศกลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของคนตางดาวสำนกบรหารแรงงานตางดาว.2551

กรงเทพฯ11%

ปรมณฑล6%

ภาคใต4%

ภาคกลาง18%

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ1%

ภาคเหนอ60%

เมอพจารณาวางานททำอยในหมวดอตสาหกรรมหรอประเภทกจการอะไรบาง พบวาสวนใหญทำงาน

ในหมวดอตสาหกรรมกอสรางและประเภทกอสรางและงานท เก ยวของกบการกอสราง รองลงมาคอ หมวด

อตสาหกรรมเกษตรกรรมการลาสตวและการปาไมและประเภทกจการการปลกพชสวน (ตาราง8)แตถาพจารณา

เปนลกษณะอาชพกลบพบวา68%ทำงานใชแรงงานเปนกรรมกร(ตาราง9)

นาสงเกตวา มการจางงานชนกลมนอยในหมวดอตสาหกรรมทดไมนาจะจางได หากยดประกาศ

กำหนดการทใหคนตางดาวตามมาตรา12ของพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาวป2521อยางเครงครดเชนบรการ

ชมชน สงคมและบรการสวนบคคลอน ๆ, การบรการดานสขภาพและงานสงคมสงเคราะห, ตวกลางทางการเงน,

บรหารราชการและปองกนประเทศ,องคการระหวางประเทศและองคกรตางประเทศอนๆ,และการศกษาเปนตนซง

ในการพจารณาลกษณะอาชพ หมวดอตสาหกรรม และประเภทกจการทจะใหชนกลมนอยทำไดตาม

มาตรา13ของพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาวพ.ศ.2551ควรตองขยายใหครอบคลมงานตางๆเหลาน

ทมการจางและอนญาตใหจางชนกลมนอยอยแลว

28


ตาราง8 จำนวนแรงงานตางชาต(ชนกลมนอย)ททำงานในประเทศไทย(ธนวาคม2550)

จำแนกตามหมวดอตสาหกรรมและประเภทกจการ

หมวดอตสาหกรรม จำนวน รอยละ

เกษตรกรรมการลาสตวและการปาไม 12,064 20.73

การประมง 195 0.34

การทำเหมองแรและเหมองหน 408 0.70

การผลต 10,269 17.65

การไฟฟากาซและการประปา 15 0.03

การกอสราง 15,981 27.47

การขายสงการขายปลกการซอมแซมยานยนตจกรยานยนต 8,357 14.36

โรงแรมและภตตาคาร 5,132 8.82

การขนสงสถานทเกบสนคาและการคมนาคม 468 0.80

ตวกลางทางการเงน 17 0.03

บรการดานอสงหารมทรพยการใหเชาและบรการทางธรกจ 891 1.53

บรหารราชการและปองกนประเทศรวมทงการประกนสงคมภาคบงคบ 23 0.04

การศกษา 107 0.18

การบรการดานสขภาพและงานสงคมสงเคราะห 78 0.13

บรการชมชนสงคมและบรการสวนบคคลอนๆ 1,300 2.23

ลกจางในครวเรอนสวนบคคล 2,817 4.84

องคการระหวางประเทศและองคกรตางประเทศอนๆและสมาชก 4 0.01

กจการอนๆ 58 0.10

รวม 58,184 100.00

ประเภทกจการ จำนวน รอยละ

การกอสรางและงานทเกยวของกบการกอสราง 12,947 25.70

การปลกพชสวนการทำสวนผกสวนไมดอกไมประดบ 11,418 22.70

โรงแรมภตตาคารสถานทขายอาหารและเครองดมอนๆ 4,406 8.70

การขายปลกอาหารเสอผาสนคาทวไป 4,127 8.20

การแปรรปการถนอมอาหารการผลตผลตภณฑอาหาร 2,826 5.60

การขายสงวตถดบทางการเกษตรเสอผาอาหารวสดกอสราง 2,425 4.80

ลกจางในครวเรอนสวนบคคล 2,401 4.70

การทำเครองประดบจากเพชรพลอยผลตผลตภฑณอนๆ 996 2.00

การผลตอฐผลตภณฑคอนกรตเพอใชในงานกอสราง 896 1.80

บรการซกรดสถานเสรมความงาม 887 1.70

กจการอนๆ 7,012 14.00

รวม 50,341* 100.00

หมายเหต *เปนตวเลขณธนวาคม2550ทมา: ฝายทะเบยนและขอมลสารสนเทศกลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของคนตางดาวสำนกบรหารแรงงานตางดาว.2551.

29


ประเภทอาชพ จำนวน รอยละ

งานกรรมกร 34,100 67.70

งานทำสวนผกและผลไม 6,232 12.30

งานขายปลกสนคา 2,728 5.40

งานซกรดเสอผา 2,191 4.30

งานขายอาหารหรอเครองดม 1,481 2.90

งานชางปน 688 1.40

งานผลตอาหารหรอเครองดม 668 1.40

งานชางไมกอสรางอาคาร 364 0.70

งานชางทอถกไหมพรมและทอผาดวยมอยกเวนงานทอผาไหมฯ 362 0.70

งานชางทาส 284 0.60

อาชพอนๆ 1,243 2.40

รวม 50,341 100.00

ตาราง9 จำนวนแรงงานตางชาต(ชนกลมนอย)ททำงานในประเทศไทย(ธนวาคม2550)

จำแนกตามประเภทอาชพ


(ข) แรงงานขามชาตจากประเทศเพอนบาน (พมากมพชาและลาว)ณพ.ศ. 2550 แบบแผนการ

จางงานแรงงานจากสามประเทศนในป 2550 (ตาราง 10) สวนใหญคลายกบแบบแผนการจางป 2547 (ดตาราง 6

ตอนท5.3)กลาวคอสดสวนสงสดทเพมขนเกอบ40%เปนการจางในประเภทกจการอนๆรองลงมาคอกจการเกษตร

และปศสตว (18%)และกอสรางตามลำดบ (15%)แตทนาสงเกตกคอการจางแรงงาน3สญชาตทำงานรบใชในบาน

ลดลงเหลอเพยงประมาณ10%และแรงงานในกจการประมงลดลงอยางมากเหลอเพยงไมถง2%เทานนดงทกลาว

มาแลววา แบบแผนการจางงานแรงงานขามชาตไมมความชดเจน เนองจากขาดรายละเอยดวาประเภทกจการอน ๆ

นนคอ กจการอะไรบาง ดงนนเพอสรางความชดเจนเรองน ในการเดนทางเกบขอมลในพนทจงเนนการสอบถามเรอง

นจากทางจดหางานจงหวดและภาคธรกจเอกชนดงจะอภปรายในตอนขอคนพบถดไป

30


ประเภทกจการและรหสกจการ จำนวนแรงงาน รอยละ

กจการอนๆ(11) 198,490 39.60

เกษตรและปศสตว(3) 92,200 18.40

กอสราง(8) 76,206 15.20

ตอเนองประมง(2) 58,890 11.70

ลกจางในครวเรอน(10) 53,933 10.80

ประมงทะเลและนำจด(1) 9,836 1.90

โรงสขาว,โรงอฐ,โรงนำแขง(4+5+6) 10,473 2.10

เหมองแร/เหมองหน(9) 769 0.15

ขนถายสนคาทางนำ(7) 773 0.15

รวม 501,570 100.00

ตาราง10 จำนวนและการกระจายรอยละของแรงงานขามชาตทไดใบอนญาตทำงานตามมตครม.ป2550

จำแนกตามประเภทกจการทจางงานจากมากทสดไปนอยทสด


ในตอนนจะพจารณารายละเอยดของการจางงานในประเภทกจการอน ๆ จากขอมลการจดทะเบยนของ

สำนกบรหารแรงงานตางดาว วามลกษณะการกระจายอยางไร แตเนองจากรายงาน “รายงานผลการพจารณา

อนญาตการทำงานของคนตางดาว สำนกบรหารแรงงานตางดาว ประจำป 2550” ไมมรายละเอยดของประเภท

กจการอนๆในทนจงใชขอมลจากป2549แทน

จากจำนวนแรงงานขามชาตทจดทะเบยนในป 2549รวม460,014คน (ดตาราง5)มแรงงานทจดทะเบยน

การทำงานในประเภทกจการอนๆจำนวน149,746คนหรอคดเปน33%ของยอดรวมทจดทะเบยนโดยจดทะเบยน

อยในประเภทกจการอน ๆ รวมทงสน 283 กจการ คณะนกวจยไดนำขอมลสวนนมาจดกลมประเภทกจการใหมได

เปน7ประเภทกจการ(ตาราง11และรป7)ทงนมสงควรตงขอสงเกตดงนคอ

ภาคการจางงาน จำนวน

1.เกษตรและเลยงสตว 8,755

2.เกยวกบการกอสราง 1,595

3.การผลตเชงอตสาหกรรมในโรงงาน 75,427

4.การคาปลกและคาสง 40,050

5.ธรกจใหบรการ 21,927

6.การขนสง(มกจการเดยวคอเคลอนยายสนคาในโกดง) 1,451

7.บรการชมชน 541

รวม 149,746

ตาราง11 จำนวนแรงงานตางชาตทไดรบอนญาตทำงานในป2549

จำแนกตามประเภทภาคการจางงานเฉพาะกจการจางงานประเภทอนๆ(รหส11)

ทมา: สำนกบรหารแรงงานตางดาว.2549

31


รปท7 สดสวนแรงงานตางชาตทไดรบอนญาตใหทำงานเฉพาะกจการประเภทอนๆเมอป2549

ทมา: สำนกบรหารแรงงานตางดาว.2549

เกษตร-ประมง6%ครวเรอนชมชน0%

ขนสง1%

บรการ15%

สนคาปลกสนคาสง27% โรงงาน50%

กอสราง1%

(1) จากรายละเอยดของกจการทจางในประเภทอน ๆ คณะนกวจยตองจดกลมประเภทกจการใน

ตาราง7ใหทบซอนกบกจการทถกกำหนดไวแลวอยางนอย3กลมกจการคอ-เกษตรและเลยงสตว(ตวอยาง เลยง

ผง, ทำนาบว, ทำสวนกลวยไม และบรรจสตวนำ) - กจการเกยวกบการกอสราง (ตวอยาง ทำคอนกรต, รอนทราย,

และตอกเสาเขม) และ - การขนสง (มตวอยางเดยว คอ การเคลอนยายสนคาในโกดง) คำถามกคอทำไมแรงงานท

ทำงานในตวอยางทใหไวจงมาถกนบแยกไวในกจการอนๆ?

(2) ประเภทกจการทมสดสวนสงสด คอ การผลตเชงอตสาหกรรมในโรงงานทมแรงงานถกจางอยใน

กจการเหลานอยสงถง75,427คนหรอคดเปนครงหนงของการจางในกจการอนๆหรอเปน16%ของจำนวนแรงงาน

ทมาจดทะเบยนในป 2549 ตอประเดนน หากเราพจารณากจการทเปนโรงงานการผลตทถกกำหนดใหจางมเพยง 3

ประเภทคอ โรงสขาว โรงอฐ และโรงนำแขง ดงนนหากมการจางงานแรงงานขามชาตในโรงงานประเภทอน กจะถก

ผลกใหไปอยในรหส11ประเภทกจการอนๆทนทดงนนหากมการพจารณากจการทสามารถจางแรงงานขามชาตได

ตามพ.ร.บ.การทำงานคนตางดาวฉบบใหมจงสมควรรวมกจการทเปนการผลตเชงอตสาหกรรมในโรงงานทงหมด

ดงตวอยางรายละเอยดดงนทอผาพมพผาทอเสอปนดาย(มจำนวนการจางสงถง15,662คน),เยบ

ผา (มจำนวนการจางสงถง11,075คน), เจยระไนพลอยแกะสลก, โรงเลอย/แปรรปไม. โรงงานแปรรปกระดาษ, โรง

หลอ โรงกลง โรงเหลก, ผลต/จำหนาย เฟอรนเจอร, ผลต/จำหนายอะไหลรถยนต/รถจกรยานยนต, ผลต/จำหนาย

เสอผา,ผลตภณฑพลาสตก,และผลตอาหาร/อาหารกระปอง/อาหารแชแขงเปนตน

(3) การจางในประเภทกจการทตองการแรงงานกลมนไดแกการคาปลกและคาสง(มการจาง40,050คน)

และธรกจใหบรการ(มการจาง21,927คน)คดรวมคอ61,977คนหรอเทากบ41%ของประเภทกจการอนๆกจการ

สองกลมนมความหลากหลายมากตวอยางทมการจางจำนวนมากเปนตวเลขแรงงานหลกพนขนไปคอ

การคาปลกและคาสง : จำหนายอาหาร, จำหนายสนคา, จำหนายวสดกอสราง, ขายของเกา, ราน

ขายของชำ,จำหนายพชผลทางการเกษตร/ขาวสาร,และจำหนายสนคาเบดเตลด

ธรกจใหบรการ: รานขายอาหาร/ขาวตม/กวยเตยว, สถานทพกอาศยอน ๆ (หอพก), โรงแรม/

ภตตาคาร/รสอรท,หางสรรพสนคา,ปมนำมน,และนวดแผนโบราณ

32


(4) ประเภทกจการทมความตองการในเชงจำนวนไมมากนก แตในเชงบรหารจดการปญหามความจำเปน

สงสงผลดตอชมชนและสงคมไทยโดยรวมคอภาคบรการชมชนทมการจางรวม541คนแยกไดเปนในสถานศกษา

สงสด(307คน)ถดมาคอจางโดยมลนธ (125คน)ซงเกอบทงหมดเปนองคกรททำงานเพอใหความชวยเหลอแรงงาน

และครอบครว จางในคลนก/โรงพยาบาล (60 คน) ในจำนวนการจางของมลนธและสถานบรการรกษาพยาบาล คอ

จางใหเปนลาม และหรอเปนพนกงานผชวยทเรยกกนวา พนกงานสาธารณสขตางดาว (พสต.) ในขอเทจจรงกคอ ม

แรงงานขามชาตจำนวนหนงถกจางใหทำงานเปน พสต. แตถกวาจางในลกษณะงานกรรมกรหรองานผรบใชในบาน

จากผประกอบการ และใหปฏบตงานในหนาทเปนพนกงานผชวยงานสาธารณสขตางดาวใหกบหนวยบรการสขภาพ

ซงเปนการจางทไมตรงกบงานทปฏบตเปนเหตใหถกจบกมจากเจาหนาทตำรวจอยเปนประจำ

ภาคบรการชมชน จำนวน

โรงเรยนสถานศกษา 307

มลนธ 125

คลนคโรงพยาบาล 60

ศาสนสถาน 30

มสยด 13

โรงเจ 3

สสานสาธารณะ 3

รวม 541

ตาราง12 จำนวนแรงงานตางชาตทไดรบอนญาตทำงานในป2549ในกจการจางงานประเภทอนๆ-ภาค

บรการชมชน

ทมา: สำนกบรหารแรงงานตางดาว.2549.

องคกรพฒนาเอกชนทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต ไดรวมกบหนวยงานของ

กระทรวงสาธารณสขหลายระดบรณงคเรยกรองอยางเปนระบบและตอเนองตงแตป2548วาขอใหกระทรวงแรงงาน

เปดใหมการจาง พสต. ได โดยกระทรวงสาธารณสขไดนำเสนอเรองนตอคณะรฐมนตร จนมมตครม.เมอวนท 10

พฤษภาคม 2548 เหนดวยในหลกการ และตงแตนนมาจนถงปจจบน (2551) อยในขนตอนการแปรหลกการสการ

ปฏบตจรงใหถกตอง(ดภาคผนวกง.)

33

ขอคนพบจากพÈนทแ≈ะการว‡คราะหå‡อกสาร

∫∑∑’Ë 7

คณะนกผวจยไดลงพนทเพอสมภาษณผรหลก (key informants) คอจดหางานจงหวด และภาคเอกชน คอ

หอการคาจงหวด และสภาอตสาหกรรมจงหวด เพอสอบถามถงสถานการณการจางแรงงานตางชาตในพนททมการ

ใชแรงงานขามชาตเขมขนและความเหนตอประเดนตางๆของพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาวฉบบใหมนอกจากน

ยงไดสำรวจความคดเหนดวยการสงแบบสอบไปยงองคกร หนวยงานตาง ๆ อกจำนวนหนง รวมถงการวเคราะห

เอกสารทเกยวของสามารถประมวลขอคนพบทนาสนใจไดดงน

7.1 สถานการณความตองการและภาวะขาดแคลนแรงงานในประเทศ

การสÌารวจความตองการแรงงานในประเทศไทยเมอป 2549 โดยสำนกงานสถตแหงชาตและกรมการจดหา

งาน จากสถานประกอบการทมคนงานตงแต 10 คนขนไปทวประเทศ ในประเภทกจการ 14 ลกษณะคอ (1)

อตสาหกรรมการผลตอาหารและอาหารสตว (2) อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม (3) อตสาหกรรมรองเทาและ

เครองหนง (4) อตสาหกรรมไมและเครองเรอน (5) อตสาหกรรมปโตรเคม (6) อตสาหกรรมยาและเคมภณฑ (7)

อตสาหกรรมยางและผลตภณฑยาง (8) อตสาหกรรมผลตภณฑพลาสตก (9) อตสาหกรรมเซรามกสและแกว (10)

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (11)อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน (12)อตสาหกรรมอญมณและ

เครองประดบ (13) อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา (14) อตสาหกรรมทองเทยว (โรงแรมและภตตาคาร)พบสงทนา

สนใจดงน

(1) สถานการณการจางงาน

• สถานประกอบการ 5 ลำดบแรกของประเทศไทย สดสวนสงสดคอ การทองเทยว - โรงแรมและ

ภตตาคาร (30%) รองลงมาคอการผลตสงทอและเครองนงหม (21%) การผลตอาหารและอาหาร

สตว(15%)การผลตไมและเครองเรอน(8%)และอตสาหกรรมผลตภณฑพลาสตก(6%)

• จากสถานประกอบการทง 14 ประเภทกจการ พบวา อตสาหกรรมทมการจางงานสงสด 5 ลำดบ

แรก ไดแก อตสาหกรรมการผลตสงทอและเครองนงหม (20%) การผลตอาหารและอาหารสตว

(17%) การผลตเคร องใชไฟฟาและอเลกทรอนกส และอตสาหกรรมบรการ คอโรงแรมและ

ภตตาคารมสดสวนใกลเคยงกน(13%)และอตสาหกรรมไม/เครองเรอน(7%)

รปท8 ความตองการแรงงานและการขาดแคลนแรงงานจำแนกตามภมภาค

ทมา: กลมสถตสถานประกอบการสำนกงานสถตแหงชาต.2549

ความตองการแรงงาน

การขาดแคลนแรงงาน

กรงเทพฯ ปรมณฑล กลาง เหนอ คอ./น. ใต

180,000160,000140,000120,000100,00080,00060,00040,00020,000

-

65,028

31

,658

87,340

23

,287

166,87

133

,389

32,471

27

,168

63,937

44

,290

30,036

15

,921

34


• ลกษณะการจางงานในกจการเหลาน พบวา มากกวาสองในสามเปนคนงานทวไปในโรงงานทจบ

การศกษาไมสงนกคอระดบมธยมศกษาหรอตำกวา

(2) ความตองการแรงงานและภาวะขาดแคลน

• ในภาพรวม สถานประกอบการทวประเทศมความตองการแรงงานทงส น 445,683 คน และ

ขาดแคลนแรงงาน 175,715 คน จากภาพขางลางจะเหนวาภาคเหนอเปนภาคทมสดสวนของการ

ขาดแคลนแรงงานตอความตองการสงทสด คอ คดเปน 84% รองลงมาคอภาคตะวนออกเฉยง

เหนอ (69%) ภาคใต (53%) ภาคทมภาวะขาดแคลนแรงงานนอยเมอเทยบกบความตองการ คอ

ภาคกลางและปรมณฑล(คดเปน20%และ27%ตามลำดบ)

• ในจำนวนอตสาหกรรมการผลตทง 14 ประเภท พบวาอตสาหกรรมทมความตองการแรงงานสง

ทสดคอ การผลตเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส แตมภาวะขาดแคลนแรงงานไมมากนก รองลง

มาคอการผลตสงทอและเครองนงหม สวนอตสาหกรรมการผลตทมภาวะการขาดแคลนแรงงานสง

ทสดคอ การผลตอาหารและอาหารสตว (42.4%) รองลงมาคอการผลตสงทอและเครองนงหม

(28.6%)รายละเอยดตงตาราง

ประเภทอตสาหกรรม ความตองการแรงงาน การขาดแคลนแรงงาน

อาหารและอาหารสตว 76,449 74,465

สงทอและเครองนงหม 116,752 50,330

รองเทาและเครองหนง 8,633 3,919

ไมและเครองเรอน 20,058 7,213

ปโตรเคม 1,277 297

ยาและเคมภณฑ 7,839 1,918

ยางและผลตภณฑยาง 8,750 2,639

ผลตภณฑพลาสตก 16,592 5,315

เซรามกสและแกว 6,700 9,370

เหลกและเหลกกลา 3,891 1,301

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 130,710 6,192

ยานยนตและชนสวน 12,855 2,724

อญมณและเครองประดบ 3,354 830

โรงแรมและภตตาคาร 31,823 9,202

รวม 445,683 175,715

ตาราง13 จำนวนความตองการแรงงานและการขาดแคลนแรงงาน จำแนกตามประเภทของอตสาหกรรม

การผลต

ทมา: กลมสถตสถานประกอบการสำนกสถตเศรษฐกจและสงคมสำนกงานสถตแหงชาต.2549.

35


(3) ลกษณะของแรงงานทตองการ

• สถานประกอบการสวนใหญตองการแรงงานทมฝมอ (32%) ผปฏบตงานในโรงงาน (31%) และคน

งานทวไป(29%)

• แรงงานทสถานประกอบการสวนใหญตองการนน สงทสดเปนแรงงานทมการศกษาในระดบ

มธยมศกษาหรอตำกวา (92%) เปนแรงงานในกลมอายตำกวา 25 ป (45%) ตองการแรงงานทม

ประสบการณ1-2ป(28%)และดวยอตราคาจางตอเดอนนอยกวาหรอเทากบ7,000บาท(89%)

ตวเลขการสำรวจขางตนสะทอนใหเหนถงสถานการณของตลาดแรงงานในประเทศขณะทอตสาหกรรม

ภาคบรการในสวนของโรงแรมและภตตาคารขยายตวสงขน แรงงานในประเทศจำนวนไมนอยหลงไหลไปยงภาคการ

จางงานทมสภาพการทำงานดกวาใชทกษะความรสงขนไดรบคาตอบแทนสงกวามสวสดการและผลประโยชนอนๆ

โดยเฉพาะธรกจบรการ เชน การทองเทยวและการโรงแรม กจการตอเนองกบการทองเทยว กจการคาปลกใหญ ๆ

เนองจากเปนงานสบาย ใชแรงงานนอย มคาตอบแทนสงกวาภาคการจางงานอน ๆ ฯลฯ แรงงานวยหนมสาวจาก

ชนบททไดรบการศกษาสงกวาระดบมธยมจงมกจะหลงไหลเขาไปทำ รวมทงการหลงไหลไปทำงานอาชพพนฐานใน

ตางประเทศเชนไตหวนเกาหลประเทศตะวนออกกลางเปนตน

ในภาคการจางงานระดบพนฐานจงประสบกบภาวะขาดแคลนแรงงาน แรงงานจากตางจงหวด เชน จาก

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทเคยหมนเวยนมาทำงานเหลานกมจำนวนนอยลงเรอยๆ จนผประกอบการหลายแหงตอง

หนมาใชแรงงานตางชาต เพอความอยรอดของธรกจ แมในบางจงหวดจะมตวเลขคนวางงานกตาม แตในภาคธรกจ

กลบหาแรงงานทำไมไดโดยเฉพาะงานอาชพพนฐานทงๆทไดรบคาตอบแทนเทากบหรอมากกวาอตราคาจางขนตำ

พรอมสวสดการตาง ๆ โดยเฉพาะในบางประเภทอตสาหกรรม เชน การผลตอาหารและอาหารสตว การผลตสงทอ

และเครองนงหมเปนตน

ในสวนของตลาดแรงงานตางชาตนนกประสบภาวะขาดแคลนคลายคลงกน กลาวคอ แรงงานม

ลกษณะหมนเวยนเคลอนยายสง มกจะหลงไหลไปยงกจการทใหคาตอบแทนดกวา มเงอนไขการทำงานท

ไมเลวรายนก และไดรบสวสดการตามสมควร เปนตน ประกอบกบการทภาครฐไมมนโยบายเปดใหแรงงานใหม

มาจดทะเบยนขอใบอนญาตทำงาน ทำใหผประกอบการจำนวนไมนอยประสบกบภาวะเสยง คอจำเปนตองใชแรง

งานผดกฎหมายการหยดชะงกของธรกจเนองจากขาดแคลนแรงงานและอตราหมนเวยนของแรงงานทคอนขางสง

ผประกอบการสวนใหญใหความเหนวา แรงงานตางชาตขณะนสามารถเลอกงานทใหคาตอบแทนสงกวา

เชน งานเกบเกยวผลผลตทางการเกษตรทใหคาแรงตามสดสวน หรอเลอกงานทสอดคลองกบความจำเปนของชวต

แรงงานตางชาตมากกวา เชน กรณทแรงงานบางคนหมนเวยนไปมครอบครวในจงหวดอน กลายสภาพจากทจด

ทะเบยนถกตองไปเปนแรงงานใตดน ขณะเดยวกน การจางแรงงานตางชาตผดกฎหมายกเรมขยบตวเขาสอตราคา

จางขนตำทประเทศไทยกำหนดเปนมาตรฐานมากขน ดงนนสถานการณตลาดแรงงานตางชาตจงมลกษณะท

เรยกวามการดงแรงงาน ทงระหวางภาคการจางงาน เชน ภาคเกษตรกบภาคการผลต ในภาคการจางงาน

เดยวกนเชนงานกรดยางกบงานเกษตรรายวนและในประเภทกจการเดยวกนดงตวอยางของผประกอบการราย

หนงทนำเขาแรงงานจากลาว (MOU) แตทำไดเพยงเดอนเดยวกพบวา นายจางอนมาดงตวแรงงานไปทำงานอยาง

เดยวกนโดยใหคาตอบแทนสงกวาเปนตน

อยางไรกดแมในภาพรวมดเหมอนจะมแรงงานขามชาตเขามาทำงานพนฐานระดบลางแทนแรงงานไทยซง

หลงไหลไปยงภาคการจางงานททำงานสบายขน ใชทกษะฝมอมากขน โดยเฉพาะในอตสาหกรรมบรการ ไดแก การ

โรงแรมและภตตาคาร จากการศกษาของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) พบวา ในตลาดแรงงานพน

ฐานระดบลางนนยงคงมแรงงานไทยทำงานอยไมนอย โดยเฉพาะในภาคเกษตร และเมอพจารณาในรายละเอยดถง

36


ประเภทกจการทอนญาตใหมการจางแรงงานตางชาตไดทง 10 ลกษณะพบวา ในกจการเหลานแรงงานไทยสวน

ใหญครงหนงอยในภาคเกษตรรองลงมาทำงานในภาคการกอสรางขอมลในชวงพ.ศ.2547-2549พบวาแรงงานไทย

ระดบลางททำงานในกจการเหลานมจำนวนลดลงในกจการประเภทขนสงทางนำผรบใชในบานปศสตวและกจการ

ประมงทะเล

หากเปรยบเทยบตวเลขแรงงานไทยในภาคการจางงานระดบลางและแรงงานขามชาตเมอป2547ซงเปนป

ทมจำนวนแรงงานขามชาตจดทะเบยนสงทสด พบวา ในภาพรวมแลวตลาดแรงงานระดบลางมแรงงานไทยทำงาน

อย 83.3% และเปนแรงงานขามชาต 16.7% และเมอพจารณาถงประเภทกจการทใชแรงงานระดบลางเหลานแลว

ภาคการจางงานทมสดสวนของการจางแรงงานขามชาตสงมาก คอ การขนถายสนคาทางนำ (เปนแรงงานขามชาต

เกอบ63%)รองลงมาคอกจการประมง (44.5%)งานรบใชในบาน (ประมาณ44.1%)ตอเนองประมง (42.7%)และ

กจการอน ๆ (37%) โดยในภาคการเกษตรและปศสตว ภาคกอสราง และเหมองแร/เหมองหนมสดสวนของแรงงาน

ไทยทำงานอยสงกวา90%รายละเอยดดงตาราง14และรปขางลาง

ประเภทกจการจางงาน

แรงงานไทย*

แรงงานตางชาต*

สดสวนของแรงงานไทย

สดสวนของแรงงานตางชาต

ประมง 75,541 60,566 55.5 44.5

ตอเนองประมง 98,402 73,281 57.3 42.7

เกษตรและปศสตว 2,149,369 182,604 92.2 7.8

โรงสขาวโรงอฐโรงนำแขง 83,913 16,640 83.5 16.5

ขนถายสนคาทางนำ 2,559 4,312 37.2 62.8

กอสราง 1,206,196 124,365 90.7 9.3

เหมองแรและเหมองหน 15,060 1,548 90.7 9.3

รบใชในบาน 160,376 126,297 55.9 44.1

อนๆ 431,189 254,774 62.9 37.1

รวม 4,222,604 844,387 83.3 16.7

ตาราง14 เปรยบเทยบจำนวนแรงงานระดบลาง (ไทยและตางชาต) ในกจการทผอนผนใหจางแรงงานตาง

ชาตพ.ศ.2547

ทมา: กฤตยาและกลภา.2551. (คำนวณจากขอมลการสำรวจภาวะการทำงานของประชากรสำนกงานสถตแหงชาต.2549.และขอมลจากรายงานผลการปฏบต

งานประจำปงบประมาณ2547.สำนกบรหารแรงงานตางดาวกรมการจดหางานกระทรวงแรงงาน.2548.)

หมายเหต: *จำนวนแรงงานตางชาตเปนตวเลขปลายป2547และแรงงานไทยเปนตวเลขในพ.ศ.2548จากการ

สำรวจของสำนกงานสถตแหงชาต

37


หมายเหต: จำนวนแรงงานตางชาตเปนตวเลขปลายป 2547 และแรงงานไทยเปนตวเลขในพ.ศ. 2548 จากการ

สำรวจของสำนกงานสถตแหงชาต

ทมา: กฤตยาและกลภา.2551.(คำนวณจากขอมลการสำรวจภาวะการทำงานของประชากรสำนกงานสถตแหงชาต.2549.และขอมลจากรายงานผลการปฏบตงานประจำปงบประมาณ2547.สำนกบรหารแรงงานตางดาวกรมการจดหางานกระทรวงแรงงาน.2548.)

รปท9 สดสวนแรงงานไทยและแรงงานขามชาตในตลาดแรงงานระดบลาง

ประมง

100.0

90.0

80.0

70.0

60.0

50.0

40.0

30.0

20.0

10.0

0.0

ประมงตอเน

อง

เกษตรและปศสตว

โรงสขาวโรงอฐโ

รงนำแขง

ขนถายสนค

าทางน

ำ

กอสราง

เหมองแรและเห

มองหน

รบใชใ

นบาน

อนๆ รวม

44.5

55.5

52.7

57.3

7.8

92.2

16.5

83.5

9.3

90.7

9.3

90.7

44.1

55.9

37.1

62.9

16.7

83.3

62.8

37.2

แรงงานขามชาต

แรงงานไทย

7.2 อาชพทอนญาตใหแรงงานตางชาตทำได

แมจะมการปรบเปลยนการกำหนดอาชพแรงงานตางชาตจากอาชพทหามทำเปนการกำหนดอาชพทเปดให

ทำไดกตาม แตแนวคดหลกในการอนญาตใหแรงงานตางชาตไรฝมอทำงานไดกยงคงยดหลกการสำคญทกำหนดไว

ในมาตรา 7 ของพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 นนคอ การคำนงถงความตองการแรงงาน โอกาสใน

การประกอบอาชพของคนไทย โดยเฉพาะประเดนการไมแยงอาชพคนไทย แรงงานตางชาตสามารถทำงานทคนไทย

ไมทำหรอหาคนไทยทำยากและการคำนงถงมตเรองความมนคงของชาต

ในประเดนเรองอาชพและการเขามาทำงานของแรงงานขามชาตนน มความเหนจากผทเกยวของโดยตรง

ทงเจาหนาทระดบปฏบตและภาคเอกชนดงนคอ

(ก) ประเภทการจางงานทมแรงงานขามชาตทำงานอยในปจจบน

เนองจากในปจจบนกฎหมายกำหนดใหสามารถจางแรงงานขามชาตทำงานไดใน 2 อาชพ นนคอ

กรรมกรและคนรบใชในบาน โดยนยามวา เปนงานทไมไดใชความร ใชกำลงกายทำงาน´ำๆ (ทงน ในป 2544-

2546แรงงานขามชาตสามารถทำงานอสระทไมมนายจาง เชนขายโรตซงตงแตป 2547 เปนตนมาเปนอาชพทหาม

ทำ) ปจจบนมการจางแรงงานขามชาตดวยอาชพกรรมกรและรบใชในบาน อยในหลายประเภทกจการ/ภาคการจาง

งาน โดยอาศยหลกเกณฑของกรมการจดหางาน และมคณะอนกรรมการระดบจงหวดเปนผพจารณาอนญาตตาม

ความเหมาะสมในแตละพนท ซงสวนใหญมกจะอลมอลวยเพอใหแรงงานขามชาตเขาสระบบมากทสด โดยเฉพาะ

งานกรรมกรในโรงงานนนคอนขางกวาง และตองอาศยดลพนจของเจาหนาทในการอนญาตทำงาน เพอใหเกดความ

ชดเจนของประเภทการจางงาน คณะนกวจยเสนอวาควรจดประเภทการจางงานใหมออกเปนกลมใหญ 7 กลม ซงม

แรงงานตางชาตทำงานอยในแตละประเภทอยแลวในปจจบนดงน

38


(1) ภาคเกษตร/เลยงสตว/ประมง ไดแก คนงานในสวน คนงานในเรอประมง แรงงานตามฤดกาล

เกบเกยวแรงงานเลยงผงแรงงานทำนานาบวนาเกลอเปนตน

(2) ภาคการกอสรางสวนใหญเปนแรงงานกอสราง

(3) ภาคการผลตในโรงงานอตสาหกรรมสวนใหญจะใชแรงงานไรฝมองานกรรมกรแบกหามหรอ

งานทตองทำซำ ๆ บางโรงงานกจางแรงงานขามชาตอยในสายการผลตหรอทำงานกงฝมอในระดบตนบาง เชน

โรงงานเยบผา โรงงานทอผาโรงงานภาพพลอยโรงงานทำกระดาษโรงงานแปรรปไม โรงงานตดเยบเสอผา โรงงาน

ผลตอาหารสตว โรงงานบรรจแกสโรงหลอโรงกลงโรงพมพโรงเลอยสงทอเปนตนบางโรงงานมแรงงานขามชาต

บางคนขยบขนมาเปนหวหนาคนงาน เนองจากมประสบการณทำงานมานานพฒนาทกษะฝมอได และนายจาง

ตองการคนงานทสามารถเขาใจงานและสอสารกบคนงานอนๆ

(4) ภาคการคาปลกและคาสง ในกจการทหลากหลาย เชน รานขายซอมรถยนต ขายวสดกอสราง

ขายผกผลไม ขายพชผลทางการเกษตร กจการขายอาหาร ปมนำมน รานขายของชำ กจการขายปลก-สงเสอผา

เครองแตงกายพลาสตกอาหารกระปอง เฟอรนเจอร เครองดมนำแขงกระดาษกระเปา รองเทา เคมภณฑ ขาย

ของเกาเปนตนซงตองการแรงงานตางชาตทงในฝายผลตและพนกงานชวยขาย

(5) ภาคธรกจใหบรการ หมายถงในภาคการจางงานทใหบรการตาง ๆ เชน โรงแรม ทพก รสอรท

สถานทอยอาศยอน ๆ รานขายอาหาร เปนตน สวนใหญเปนคนงานจดสวนในโรงแรม รสอรท เปนแมบานทำความ

สะอาดในโรงแรม หอพก ทำงานในรานขายอาหาร และธรกจทเกยวเนองกบการใหบรการทองเทยวตาง ๆ เชน

เรอนำเทยวใหเชาเกาอชายหาดฯลฯ

(6) ภาคการขนสงทงทางบกและทางนำซงตองการกรรมกรแบกสนคาแรงงานในโกดง

(7) ภาคครวเรอนและบรการชมชน ไดแก คนรบใชในบาน และแรงงานในกจการทเกยวของกบ

บรการสาธารณะในชมชน เชน งานอาสาสมครในมลนธ คลนก โรงพยาบาล แรงงานในสถานศกษา คดแยกขยะ

สงปฏกลดดสงปฏกลเปนตน

(ข) ขอเสนอแนะในการกำหนดอาชพ

(1) ผทเกยวของสวนใหญ ทงภาครฐและเอกชนเหนพองใหแตละจงหวดมคณะกรรมการพจารณา

อนญาตเองไดในรายละเอยด หรอแยกเปนพนท (zoning) เพอความคลองตวในการกำหนดเกณฑใหสอดคลองกบ

ความตองการและบรบททแตกตางกน รวมถงการเปลยนแปลงในอนาคต เนองจากหากมการกำหนดอาชพตายตว

อาจจะไมเหมาะกบสถานการณการทำงานของแตละพนทและในแตละชวงเวลา สวนกลางนาจะเพยงกำหนดกจการ

ใหญๆหากไมครอบคลมในแตละจงหวดสามารถพจารณาเพมไดโดยกำหนดเกณฑใหกบแตละกจการหรอกำหนด

สดสวนระหวางการจางแรงงานตางชาตกบแรงงานไทย รวมทงการรบฟงความคดเหนหรอความตองการจากภาค

เอกชนประกอบดวย

(2) การกำหนดอาชพใหกบแรงงานตางชาตอยางสอดคลองกบความเปนจรงในการจางงานแมสวน

ใหญจะเหนวานาจะอนญาตใหงานอาชพกรรมกร ซงใชกำลงกายเปนหลก ทำงานทไมตองการทกษะฝมอ แตกควร

จะเปดโอกาสใหทำงานกงฝมอไดบางหากมความจำเปน เชน แรงงานในสายการผลตบางโรงงานทขาดแคลน

นอกจากน ยงมขอเสนอในเรองการพฒนาทกษะอาชพใหแกแรงงานตางชาต เพอคณภาพของการผลต และการ

พฒนามาตรฐานวชาชพของตวแรงงานเอง

(3) การอนญาตใหแรงงานตางชาตทำงานในประเภทกจการหรอหมวดอตสาหกรรมมาเปนเกณฑใน

การกำหนดอาจจะทำไดสะดวกกวา เนองจากมทงการจดประเภทมาตรฐานอตสาหกรรม และการจดประเภท

มาตรฐานอาชพไวแลวในป 2544 โดยอาจปรบปรงเพมเตมใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน ครอบคลมตลาด

แรงงานมแรงงานตางชาตรวมอยดวย

39


(4) สำหรบแรงงานในมาตรา 13 ของกฎหมายการทำงานคนตางดาวฉบบป 2551 ทแบงยอยได 5

กลม คอ ถกเนรเทศหรอระหวางรอเนรเทศ รอการสงกลบ ถกถอนสญชาต ชนกลมนอยทรอการลงสญชาตไทยหรอ

ยงไมไดสญชาตนน มขอเสนอใหสามารถทำงานนอกเหนอจากทกำหนดในบญช 27 อาชพ เนองจากมสถานะแตก

ตางกบแรงงานจาก 3 สญชาต รวมถงการทำงานตามวฒการศกษาได (เชน จบวศวกรรมศาตรบณฑต ทำงานเปน

วศวกรได เปนตน) และในกลมททำงานระดบลางและงานกงฝมอนาจะพฒนาทกษะฝมอ เปดโอกาสใหกาวหนาใน

การทำงานไดคาตอบแทนทสงขนไดขณะเดยวกนกมขอเสนอใหกำหนดอาชพใหแรงงานตางชาตจากพมาลาวและ

กมพชาทำงานไดเหมอนกบประเภทงานของบคคลบนพนทสง(27อาชพ)เพอหลกเลยงความสบสนในการพจารณา

(ค) อาชพทนาจะอนญาตเพมเตมทไดรบการผลกดนเนองจากความจำเปนกคอ พนกงานสาธารณสข

ตางชาตซงทำหนาทเปนลามชวยหมอพยาบาลหรออาสาสมครทชวยตดตอประสานงานรวมถงงานรบใชในบานท

ตองดแลผสงอายเดกคนพการดงตวอยางจากการจางงานคนไทยในไตหวนทหากนายจางจางคนงานไทย100คน

ตองจางลามทพดไทย-จน1คนปรากฏวามชาวไทยเชอสายจนฮอไปรบจางเปนลามอยทไตหวนจำนวนกวารอยคน10

นอกจากนมผเสนอใหแรงงานตางชาตเปนหวหนาคนงานทชวยตดตอสอสารกบแรงงานคนอนๆเปนผชวยเสมยนท

ชวยเปนลามสอสารกบคนงานอนๆเพอเปดโอกาสใหคนงานททำงานดมคณภาพมการศกษาสามารถยกระดบการ

ทำงานของตวเองและใชความรทกษะทมเปนประโยชนกบการทำงานรวมถงงานทตองการทกษะพนฐานในการทำงาน

เชนขบรถขนสงงานกงฝมอในโรงงานอตสาหกรรมการผลตหรอแปรรปผลตภณฑเกษตรเพอการสงออกเปนตน

(ง) อาชพทไมนาจะอนญาตใหแรงงานขามชาตทำยงเปนประเดนถกเถยงอยในบางอาชพบางกจการ

เชน ยามรกษาความปลอดภย เพราะเกยวกบความปลอดภยในชวตและทรพยสนของคนไทย งานชางตาง ๆ ซงใช

ทกษะฝมอเนองจากอาจเปนการแยงงานคนไทยแรงงานททำอาชพอสระเชนขายโรตซงมการทำfranchiseใหคน

อนขายหรอมการจางคนไทยเปนนายจาง

7.3 คาธรรมเนยมในการจางแรงงานตางชาต(Levy)

แมจะยงไมมบทบญญตทกำหนดออกมาชดเจนในทางปฏบต สำหรบคาธรรมเนยมในการจางแรงงานตาง

ชาตแตผประกอบการและหนวยงานจดหางานสวนใหญเหนดวยทจะมการจดเกบคาธรรมเนยมดงกลาวดวยเหตผล

ตางๆกน เชนการเกบ levy เปนหลกปฏบตสากลทำใหรความตองการจางแรงงานตางชาตทแทจรงและนายจาง

ควรจะมสวนในการรบผดชอบในการใชแรงงานตางชาตความเหนบางสวนทนาสนใจประมวลไดดงนคอ

(1) จำนวนเงนทตองเสยแมจะมตวเลขอยางไมเปนทางการวาคาlevyอาจจะอยระหวาง200-600บาท

ตามพนทและอาชพ แตผประกอบการสวนใหญมความกงวลในเรองคาใชจายทเพมขนในการจางแรงงานขามชาต

และรสกเปนภาระมากกวาจางแรงงานไทยจงมขอเสนอวานาจะเรมตนดวยการเกบในจำนวนเงนไมมากนกเชน100

บาทตอคน เนองจากนายจางตองรบความเสยงเพมขน เพราะแรงงานหมนเวยนสง และมกจะไมไดใชแรงงานตาม

เวลาทกำหนดไว1ปหรออาจคดคาธรรมเนยมตามสดสวนของระยะเวลาทจางงาน

(2) เกณฑและการบงคบใชกบแรงงานขามชาตทกกลมอนไดแก แรงงานทเขามาทำงานไป-กลบ

แรงงานชวคราวหรอแรงงานตามฤดกาล และมขอเสนอใหกำหนดเกณฑปฏบตทเทาเทยมกน โดยเฉพาะในกลม

แรงงานมฝมอทไดรบการสงเสรมการลงทนซงไดรบสทธพเศษมากมายและอยในวสยทสามารถจายได

_______________________________________________________________10 ขอมลจากการอภปรายของวสนต สาทร ผอำนวยการ สำนกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน ในการ

สมมนาระดมความคดตอรายงานวจยเรอง “การจางแรงงานขามชาตในพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ. 2551กบการจดทำบญชอาชพสำหรบคนตางชาตและประเดนอนๆทเกยวของ”จดโดยสถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดลรวมกบ คณะอนกรรมการสทธแรงงาน สำนกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ณ หองดารารตน โรงแรมเฟรส ถนนเพชรบรกรงเทพมหานครวนพธท19พฤศจกายน2551.

40


(3) การบรหารจดการ สวนใหญเปนขอกงวลในการบรหารจดการเงนคาธรรมเนยมวา ควรจะกำหนด

ระบบดแลบรหารจดการทชดเจนและโปรงใส ทสำคญกคอ ควรจะเปนงบประมาณสำหรบการบรหารจดการงานท

เกยวของกบแรงงานตางชาตเปนหลก อาจใชในงานพฒนาฝมอแรงงาน ทงตางชาตและคนไทยได นอกจากน ยงม

ขอเสนอใหตดแบงเงนสวนแบงคาธรรมเนยมจากแรงงานขามชาตใหกบองคกรปกครองสวนทองถน เนองจากทองถน

เปนผรบภาระคาสาธารณปโภคและการดแลจดการคนตางดาวในพนท

(4) การเปดรบฟงความคดเหน การประชาสมพนธ เปนประเดนหลกในการสอสารทำความเขาใจใน

ระดบปฏบต ซงมขอเรยกรองใหมการเปดรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมในการพจารณาแนวทางปฏบตจากผ

ทเกยวของตางๆอยางทวถง

7.4 กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

จากการลงพนท เกบขอมล ในระดบปฏบตสวนใหญไมมความเหนแยงตอกรณการเกบเงนกองทนฯ

เนองจากเหนวาเปนความรบผดชอบรวมของทกคนทตองชวยใหระบบอยได เปนการแบงเบาภาระของรฐและสงคม

และใหเหตผลวาเปนเงนทจะชวยในการจดการใหแรงงานอยในระบบมากขนแตประเดนคำถามทเกดขนในการลงพน

ทสามารถสรปไดมดงน

(1) จำนวนเงนทเหมาะสม แมจะเปนเงนทเกบจากแรงงานตางชาตโดยตรง และไมนาจะเปนปญหาใน

บางประเภทกจการทมคาตอบแทนสง แตผประกอบการกมความกงวลถงจำนวนทจดเกบเขากองทนฯ วาควรจะ

เหมาะสมกบความสามารถทจะจายไดของลกจาง ซงตวเลขไมควรสงมากนก เนองจากในทางปฏบตแลวนายจาง

อาจใชระบบออกไปใหกอนแลวคอยหกเงนเดอน นอกจากน ยงมประเดนถงจำนวนเงนทจดเกบนาจะสอดคลองกบ

พนททำงานเนองจากจงหวดใกลชายแดนนาจะมคาใชจายในการสงกลบนอยกวาพนทชนใน

(2) แนวทางปฏบตและการบงคบใช ซงยงไมมความชดเจนในขอกำหนดตาง ๆ ไมวาจะเปนกบกลม

แรงงานตางชาตทเขามาทำงานไป-กลบหรอกรณทแรงงานเคลอนยายเปลยนสถานทเปลยนนายจางนอกจากนกยง

มขอกงวลในประเดนการบงคบใช เนองจากกฎหมายไมมบทลงโทษนายจางทางอาญาหากไมนำสง จงมขอเสนอให

กำหนดหลกเกณฑปฏบตใหรดกมและสะดวกตอการปฏบต

(3) การบรหารจดการแมกฎหมายจะกำหนดใหมคณะกรรมการบรหารกองทนฯเปนการเฉพาะ แตกยง

มประเดนในเรองการบรหารจดการในระดบปฏบต ความโปรงใสชดเจนในการใชเงนกองทนฯ ทสำคญกคอ การขอ

เงนกองทนฯคนหากแรงงานเดนทางกลบเองซงสวนใหญแลวเหนวาในทางปฏบตจรงๆแลวทำไดยากหรอเปนไปไม

ไดเลย เนองจากประสทธภาพของฝายปฏบตทลาชา ใหบรการอยางเขมงวด ไมยดหยนกบความจำเปนในชวตของ

แรงงาน ผใหความเหนสวนหนงจงมขอเสนอใหนายจางสามารถรบมอบอำนาจจากแรงงานขอเงนคนได เพมสถานท

ในการขอคนเงน หรอเกบเงนกองทนฯถวเฉลยแบบไมตองขอคน ในจำนวนทเหมาะสม และแรงงานสามารถจายได

เชน500-1,000บาทแลวแบงเขากองทนฯตามสดสวนเชน50%

7.5 การตรวจสอบและบทลงโทษ

กฎหมายฉบบเดมกำหนดใหเจาหนาทแรงงานเปนผรองทกขกลาวโทษประสานงานใหเจาหนาทตำรวจเปน

คนจบ เมอจบสงพนกงานสอบสวนสงฟองศาล ศาลจะใหสงปรบและจำ ถาคนไมมากกรอลงอาญาหรอปรบไมสง

นก แตถาจบได 10-20 คนกใหจำ 2-3 เดอน ในสวนของรางวลสนบนนำจบนนมการใชปฏบตอยแลวในปจจบน

สำหรบเจาหนาทผมอำนาจตรวจจบจะตองไดรบการแตงตงจากรฐมนตรกระทรวงแรงงาน ซงไดแก ผวาฯ รองผวา

นายอำเภอ ปลดอำเภอ จดหางาน ขาราชการ ซ 3 เปนตนไป ตำรวจ ทหาร ชนสญญาบตร เปนตน สำหรบการ

41


เปลยนแปลงบทลงโทษนายจางจากเดมทมโทษอาญาคอ จำคกใหเหลอเพยงโทษปรบ ซงถอเปนการลงโทษทาง

เศรษฐกจนนนายจางสวนใหญเหนดวยแมจะกำหนดโทษไวคอนขางสง เพอหลกเลยงการตอรองผลประโยชนกบเจา

หนาทในกรณทตองโทษจำคกแตประเดนสำคญทไดรบการวพากษวจารณจากพนทคอ

(1) ความพรอมในระดบปฏบต เจาหนาทจดหางานสวนใหญและผประกอบการบางสวนแสดงความ

กงวลถงความพรอมในทางปฏบต โดยเฉพาะเรองเจาหนาทตรวจจบซงขาดแคลนอตรากำลง มภาระงานลนมอ และ

ไมมความชำนาญในการสอบสวนนอกจากนกเปนขอกงวลในเรองความไมปลอดภยของตวเจาหนาทเอง เนองจาก

ไมมอาวธหรออปกรณจบกม เหลานทงหมดทำใหกลายเปนภาระลำบากของเจาหนาท แมวาอาจจะทำใหสะดวกขน

แตผปฏบตสวนใหญกแสดงความเหนวาคงจะทำตามแนวปฏบตเดม คอไปตรวจจบรวมกบเจาหนาท

ตำรวจ นอกจากนกเปนประเดนในเรองแนวทางปฏบตอน ๆ เชน กรณทนายจางไมมเงนจายคาปรบ จะมมาตรการ

ตอเนองอยางไรเชนจำคกฟองแพงหรอไปใชพ.ร.บ.คนเขาเมอง2522ทมโทษปรบและจำคกในกรณนจะกลายเปน

ทำผดกฎหมาย2ฉบบเปนตน

(2) ความกงวลในเรองการหาประโยชน เปนประเดนสำคญมากในเรองการตรวจสอบและบทลงโทษ

เนองจากสวนใหญเหนวาเปนชองทางของกฎหมายทเออประโยชนใหกบเจาหนาททเกยวของทงในกรณการเขาตรวจ

สอบโดยไมตองมหมายศาลซงผประกอบการเหนวาอาจขดรฐธรรมนญมผลกระทบตอการทำธรกจและเสยงตอการ

ถกหาประโยชนจากเจาหนาท และกรณโทษปรบทสงนนกเปนการเพมโอกาสใหเจาหนาทใชอำนาจตอรอง เรยกรอง

ผลประโยชนสวนตวจากการนไดเชนกน

7.6 การจดระบบจางแรงงานตางชาต

(ก) การเปดใหจดทะเบยนแรงงาน

ความเหนสวนใหญจากพนททเกบขอมลคอใหมการขนบญชแรงงานขามชาตใหมทงหมดเพราะ

สถานการณการจางแรงงานขามชาตขณะนเปนแรงงานเถอนมากกวาแรงงานจดทะเบยน ซงเสยงตอการเขาส

กระบวนการคามนษย และการเอารดเอาเปรยบแรงงาน ดงตวอยางจากพนทวา ผประกอบการในบางจงหวดตอง

จายใหเจาหนาท 500บาท/แรงงาน1คนแมวาจะเปนแรงงานทมใบอนญาตทำงานถกตองขณะทแรงงานไมมบตร

นนตองจาย1,000บาทเพอความสะดวกในการใชแรงงานขามชาตโดยไมถกรบกวนนอกจากนยงมกรณทเจาหนาท

จดระบบการจดทะเบยน (เถอน) ขนมาเอง มการออกบตรใบอนญาตทำงาน(ปลอม) รวมถงการมเจาหนาทรฐเปน

นายหนาคาแรงงานขามชาตเสยเอง มบรการสงแรงงานฯกลบในอตราครงละ 5,000 บาท บรการรบกลบเขามาใหม

ในอตรา 7,000 บาท ในสวนของการแสวงประโยชนจากการใชแรงงานขามชาตในแตละพนทมการประเมนวาเปน

จำนวนสงถง50ลานบาทตอเดอนโดยเฉพาะในพนทซงมการใชแรงงานขามชาตเขมขน

นอกจากน มขอเสนอเพมวา ควรเปดใหสามารถขนทะเบยนแรงงานขามชาตไดทงป เหตผล

สำคญคอเพอไมไปกระจกตวเฉพาะในชวงทเปดเนองจากหากเปดใหเปนชวงๆแลวคนงานใหมทอยากจะเขาระบบ

มาทำงานถกตองจะตองรอรอบตามชวงนน ๆ การเปดใหเอาคนใหมเขามาจดทะเบยนไดตลอดทงปจะชวยใหระบบ

ทำงานไดเตมทมากกวา แรงงานเขาระบบไดงายทำใหสามารถตรวจจบดแลไดตรงกบสถานการณความตองการจรง

และแมจะมความกงวลในลกษณะทวาอาจมแรงงานขามชาตหลงไหลเขาประเทศมาทำงานแตผทเกยวของใหความ

เหนวา กลไกตลาดจะบงคบความตองการใชแรงงานขามชาตใหสอดคลองกบความตองการจรงไดในทสด ขอดอก

ประการหนงคอการมแรงงานใหหมนเวยนใชทำงานไดทงปและแรงงานหลดออกจากระบบไดยาก

ขอเสนออนๆในประเดนเดยวกนนกคอการเปดใหจดทะเบยนแรงงานฯไดปละ2ครงเปนอยาง

นอยเพอใหนายจางเอาแรงงานฯไปจดทะเบยนไดถขนตามรอบทเปดหรอเปดใหตออายตามวนทมาจดครงแรก

42


(เชนเดยวกบการตอทะเบยนรถยนต) ซงเปนการเปดใหจดทะเบยนแรงงานฯไดตลอดทงป พฒนาใหมระบบ

ทะเบยนออนไลนทสะดวกในการแจงเปลยนแปลงนายจาง เปลยนงานได ตรวจสอบได จะตออายทไหนกได เพอ

ความสะดวกใหแรงงานฯเขาระบบ เนองจากปจจบนระบบของแรงงานขามชาตไมยดหยนใหคนเขาระบบดงทมการ

ประเมนวาแรงงานฯสวนใหญ 80% อยนอกระบบ และมการแสวงประโยชนจากการใชแรงงานขามชาตเสมอ ๆ

นอกจากน ยงมขอเสนอใหเพมทางเลอกใหแรงงานขามชาตทลกลอบเขาเมองมาแลวถกจบ อยใน

ระหวางรอการสงกลบ หากแรงงานฯเหลานมความตองการจะทำงานกนาจะเปดชองใหนายจางสามารถจางได โดย

กำหนดมาตรการขนมาควบคมกำกบ เชน ตองไมใชแรงงานฯทถกจบไดในพนทชายแดน เปนเหยอของกระบวนการ

คามนษย ทถกจบไดในพนทชนใน หวละ 10,000-20,000 บาท เปนตน ในบางจงหวดมความตองการทจะเปนผ

พจารณาการเปดใหจดทะเบยนทำงานเอง

(ข) การตออายและการเปลยนนายจางและสถานทของแรงงาน

ขอเสนอสำคญตอระบบทะเบยนแรงงานขามชาตกคอ การเรยกรองใหใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

เขามาบรหารจดการระบบทะเบยนแรงงานขามชาต บนทกเอกลกษณบคคลปรบปรงระบบฐานขอมลแรงงานขาม

ชาตใหเปนระบบเครอขายออนไลนทวประเทศ และเปนระบบกลางสำหรบทกหนวยงานทเกยวของ สามารถตรวจ

สอบจำนวนและการเคลอนยายแรงงานฯในพนทตางๆอยางสอดคลองกบสถานการณจรงโดยการตรวจผานเลข13

หลก หรอ ทร.38/1 เพ อแกปญหาระบบทะเบยนในปจจบน ท กระทรวงแรงงานเองไมสามารถตรวสอบความ

เคลอนไหวของแรงงานทลงทะเบยนไวไดตรวจสอบความซำซอนไมไดดงกรณทพบวาแรงงานฯบางคนเปนพมาหลบ

หนเขาเมองแลวมาไดบตรสกลายเปนพวกทถอ2บตรซงมสทธในการเดนทางตางกนคอผถอบตรสเดนทางไดแค

เฉพาะในอำเภอเทานน นอกจากนตองกำหนดใหแตละฝายทเกยวของมบทบาทชดเจน เชน การแจงการเคลอนไหว

เคลอนยายแรงงานฯซงตองการการประสานการทำงานจากหลายๆฝาย

ในระดบปฏบต มผเสนอเรอง การเคลอนยายแรงงานขามชาตทำงานขามเขต วาควรอลมอลวยให

สอดคลองกบลกษณะของเงอนไขการทำงาน เชน การเคลอนยายแรงงานฯในบรษทเดยวกน หรอเครอเดยวกนไป

ทำงานขามพนทเชนโรงหมเลยงอยทเชยงใหมโรงฆาอยทลำพนแตขนคนงานไปทำไมไดนอกจากนกมประเดนถก

เถยงในเรองการเปลยนนายจาง เนองจากนายจางบางรายกงวลวาแรงงานฯหลบหน หรออยทำงานไดไมนาน จงไม

อยากใหแรงงานฯเปลยนนายจาง เวนแตจะลงนามยนยอม และแจงยายออกจากทร.38 ขณะทแรงงานฯเองกกงวล

เรองนายจางเอารดเอาเปรยบจงอยากใหสามารถแจงเปลยนนายจางหรอททำงานได

(ค) กระบวนการจดหาแรงงานขามชาต

ควรเปนการประสานงานหรอตงหนวยงานหาคนงานในประเทศตนทาง เพอใหไดคนงานทมคณภาพ

เขามาทำงานถกตอง และเปนการตดตอแบบรฐตอรฐ เพอปองกนไมใหมการหาประโยชนจากกฎหมายแรงงาน

เนองจากสถานการณในปจจบนพบวายงกฎหมายเขมแขง ระบบบรหารแรงงานขามชาตแขงตวไมยดหยนกยงมการ

แสวงประโยชนจากกระบวนการจดหาจดจางแรงงานขามชาตมาก

นอกจากนกมขอเสนอมาจากจดหางานจงหวดในจงหวดหนงวา นาจะพจารณาใชโควตาเปนตว

ควบคมจำนวนแรงงานขามชาตทเขามาทำงานในประเทศ ซงขณะนมปญหาในระดบปฏบตหลายกรณ เชน ความ

ลาชาในการออกบตร เนองจากตองทำรวมกบกรมการปกครองมกรณวทยาลยอาชวะทำMOU ขอแรงงานฯเขามา

ฝกงาน แตไมยอมมาทำใบอนญาตทำงานกบจดหางาน ดวยถอวามาตามMOU ถอ VISA มาเพอการศกษา หรอ

ฝกงานแตในความเปนจรงอาศยชองทางเหลานเขามาทำงานอยในสายการผลตกลายเปนความขดแยงไมประสาน

งานกนระหวางกระทรวงศกษาฯกบกระทรวงแรงงาน ดงนนจงควรมระบบบรหารจดการแรงงานตางชาตทครอบคลม

ทกกรณ และในกลมแรงงานมฝมอเองนน กมขอเสนอใหฝกอบรมวฒนธรรมและจรยธรรมในการทำงาน เพอ

43


หลกเลยงปญหาละเอยดออนในทางวฒนธรรมและการละเมดทางเพศผใตบงคบบญชา หรอพนกงานตอนรบใน

สถานทตางๆ

7.7 ความคดเหนตอพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาว2551ในประเดนอนๆ

เปนขอสรปจากความเหนเจาหนาทจดหางานจงหวด ดงน (1) ควรชะลอการใชพ.ร.บ.ใหมไปกอน เพราะ

ไมมกฎหมายลกเจาหนาทกยงไมมความชดเจนทำใหไมกลาประชาสมพนธ(2)มประเดนทวงตงคอมาตรา22และ

มาตรา53ในเรองของการแจงขยายเวลานนระบใหBOIเปนคนแจงถานายจางไมแจงกใหลกจางเปนคนแจงแตใน

บทกำหนดโทษ กลบกำหนดใหผ รบอนญาตเปนผถกลงโทษ ซงเปนการเขยนกฎหมายขดแยงกนเอง และ (3)

กฎหมายฉบบนมขอบกพรองหรอจดออนหลายจดไดแกไมไดระบหนวยงานทมหนาทรบผดชอบไมวาจะเปนทหาร

ตำรวจหรอหนวยงานอนๆไวในกฎหมายเลยเพราะฉะนนเจาหนาทหนวยงานอนๆหากไมทำกไมผดตม.เองบนวา

ตองทำงานเพมขน, ไมไดมองภาพรวมทงระบบ เชน กฎหมายไมไดกำหนดใหมการแจงออก (เดมถาไมแจงตองจาย

คาปรบ1,000บาท)ทำใหตรวจสอบสถานะแรงงานไมได,และกฎหมายหละหลวมมากโดยเฉพาะบทลงโทษ

45

ขอ‡สนอแนวทาง„นการทำบญชอาชพทควรอนÿญาต „หแรงงานขามชาตทำ‰ด

∫∑∑’Ë 8

ขอเสนอสำคญ2ประการในการพจารณาอาชพใหแรงงานขามชาตทกประเภทโดยเฉพาะชนกลมนอยและ

แรงงาน 3 สญชาตนน คอการพจารณาอาชพทกประเภทอยางสอดคลองกบลกษณะการประกอบธรกจของ

นายจางตามมาตรฐานอาชพและมาตรฐานอตสาหกรรมของประเทศไทยซงกรมการจดหางานไดจดประเภท

ไวคอนขางละเอยดเมอป2544อยแลวขอเสนออาชพในรายงานนจงไดพจารณาตำแหนงอาชพตามทระบไวในการ

จดประเภทมาตรฐานอาชพของประเทศไทย ควบคไปกบกจกรรมทางเศรษฐกจของนายจาง ประการทสอง คอ การ

กำหนดมาตรฐานวชาชพใหกบทกอาชพ ในการทำงานทกระดบทกษะ ตามทกระทรวงแรงงานไดมประเภทของ

มาตรฐานอาชพสากลอยแลว เพอใหแรงงานทงหมดทเขามาทำงานในประเทศไทยมคณสมบตในการทำงานตาม

มาตรฐานสากลและสามารถพฒนาทกษะทางวชาชพของตนตอไปได

ดงขอเทจจรงเชงประจกษของการจางงานชนกลมนอย และแรงงาน 3 สญชาตสวนใหญอยในหมวด

9ทเปนอาชพงานพนฐานไดแกผททำงานเรยบงายและเปนประจำหรอทำซำๆหากใชเครองมอกจะเปนเครองมอ

แบบไมซบซอน และใชแรงกาย ขอเสนออาชพในรายงานฉบบนแบงออกตามภาคการจางงาน 7 ประเภท และยก

ตวอยางอาชพในแตละประเภทไวในทนเพยง10ลกษณะอาชพดงรายละเอยดขางลางน

8.1 ภาคการเกษตรและประมงทงงานเพาะปลกเลยงสตวและประมง

ในภาคการจางงานนรวมกจการในภาคการเกษตร อนไดแกการปลกพชชนดตาง ๆ การเลยงสตวในเชง

พาณชย กจการทเกยวของกบการทำปาไม และกจการทเกยวของกบการประมง ทงนำจดและประมงทะเล ตวอยาง

อาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคการจางงานนดงน

46


มาตรฐานอาชพ มาตรฐานอตสาหกรรม

รหส ตำแหนงอาชพ รหส ประเภทอตสาหกรรม

6111.15 คนงานฝมอพชไรและพชผก 0111 การปลกพชชนดยนตนพชลมลกธญพชและพชชนดอนๆ

6112.25 คนงานสวนยาง 0112 การปลกผกพชสวนเฉพาะอยางและพชในเรอนเพาะชำ

6112.30 คนงานกรดยาง 0113 การปลกผลไมผลไมเปลอกแขงพชทใชทำเครองดมฯลฯ

6121.25 คนงานประจำฟารมปศสตว 0122 การเลยงสตวปกและสตวอนๆเชนสกรผงงฯลฯ

6141.25 ผโคนตนไมคนตดไม 0140 บรการทางการเกษตรการสตวบาล

6142.20 คนเผาถาน 0200 การปาไมการทำไมการตดไมและบรการทเกยวของ

9211.20 คนงานในฟารมทวไป 0500 การประมงการเพาะพนธสตวนำและบรการทเกยวของ

9211.30 ผเกบเกยวผลไมหรอพชไร

9213.10 แรงงานประมง

9213.30 คนงานในฟารมเพาะเลยงสตวนำ

ตาราง15 ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคการจางงานเกษตรและประมง

ทมา: กฤตยาและกลภา.2551. (ประมวลจากกระทรวงแรงงาน. 2551. บญชรายชออาชพทกระทรวงแรงงานจดเตรยมเพอใช ประกาศเปนกฎกระทรวง

ตามพ.ร.บ.การทำงานของคนตางดาว, กองสงเสรมการมงานทำ กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน. 2547. การจดประเภทมาตรฐานอาชพ (ประเทศไทย) ป 2544. และ กองสงเสรมการมงานทำ กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน. 2548. การจดประเภทมาตรฐานอตสาหกรรม(ประเทศไทย)ป2544).

47


8.2 ภาคการกอสราง

ในการจดประเภทมาตรฐานอาชพไดกำหนดใหแรงงานในภาคการกอสรางสวนใหญทำงานใชกำลงกาย แต

กมลกษณะงานบางประเภททเกยวของกบทกษะการใชฝมอ หรอเปนงานกงฝมอจำพวกชางไม ชางปน ชางสบาง

ดงน



7122.20 ชางกออฐ(กอสราง) 45100 การเตรยมสถานทกอสราง

7129.20 ชางยกตงนงราน 45201 การกอสรางอาคารทวไป

7129.30 ชางรอถอน(สงกอสราง) 45203 การกอสรางเฉพาะงาน

7133.10 ชางฉาบปน 45402 งานทาสและตกแตงอาคาร

7141.20 ชางทาสอาคาร

7143.20 ผทำความสะอาดอาคาร(ภายนอก)

9312.20 แรงงานกอสราง(ถนนเขอนและอนๆ)

9313.20 แรงงานรอถอนอาคารสงปลกสราง

9313.30 แรงงานกอสรางอาคารสงปลกสราง

9321.34 ผหลอซเมนตคอนกรตดวยมอ

ตาราง16 ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคการกอสราง

ทมา:เหมอนตาราง15.

48


8.3 ภาคการผลตในโรงงานอตสาหกรรม

ภาคการผลตเปนภาคการจางงานใหญ ทครอบคลมโรงงานและอตสาหกรรมการผลตทหลากหลาย สวน

ใหญเปนการแปรรป ดดแปลง หรอประกอบชนสวนวตถดบใหกลายเปนผลตภณฑใหม โดยอาจเปนงานทตองทำ

ดวยมอหรอเครองจกรเชนผลตภณฑอาหารเครองดมสงทอเครองแตงกายกระเปาไมกระดาษถานเคมภณฑ

ยางพลาสตกแรอโลหะเครองเรอนโลหะมคาเครองกฬาและขยะใชแลวฯลฯดงตวเลขทปรากฏในประเภทกจการ

อนๆ เมอป2549 เปนแรงงานทอยในภาคการผลตหรอโรงงานตางๆ เหลานถง50%ตวอยางอาชพและลกษณะ

กจกรรมทางเศรษฐกจทสมพนธกนในภาคการผลตดงน



7411.20 ผฆาสตวในโรงฆาสตว 15111 การฆาสตว

7411.40 ผถนอมและแปรรปเนอสตว 15121 การเกบถนอมและปรงแตง(แปรรป)อาหารจำพวกปลากงหอยและอาหารทะเลอนๆ

7412.50 ผทำเสนขนมจน 15311 โรงสขาว

7421.90 ผอดและอบนำยาไมอนๆ 15441 การผลตผลตภณฑอาหารจำพวกแปง

7433.30 ชางตดเยบเสอผา(สำเรจรป) 18101 การผลตเครองแตงกาย

7436.25 ชางเยบดวยมอและจกรทวไป 19209 การผลตรองเทาสำเรจรปททำดวยวสดอนๆ

8141.40 ชางตดไม 20100 การเลอยไมและไสไม

8152.55 ผทำยางแผนผงแหง 24292 การผลตกาวและเจลาตน

9322.30 ผลางและผงยางแผนดบ 26931 การผลตอฐ

9322.20 แรงงานบรรจ 36911 การทำเครองประดบจากเพชรพลอยโลหะมคาและไขมก

ตาราง17ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคการผลตในโรงงานอตสาหกรรม


49


8.4 ภาคการคาปลกและคาสง

เปนอกหนงภาคการจางงานทตองการแรงงานตางชาต และมแรงงานตางชาตทำงานอยเปนจำนวนไมนอย

ในสวนของการคาตามทระบอยในมาตรฐานอตสาหกรรมนไดแก กจการทเกยวของกบทงการขายสง และการขาย

ปลกสนคา โดยรวมถงการบำรงรกษา ซอมแซมยานยนต ของใชสวนบคคล และของใชในครวเรอน ขณะทใน

มาตรฐานอาชพนนมระบไวเพยงอาชพพนกงานขายเทานน



5221.10 พนกงานขายในสถานประกอบการคาสง 50200 การบำรงรกษาและการซอมแซมยานยนต

5220.15 พนกงานขายในสถานประกอบการคาปลก 50500 การขายปลกนำมนเชอเพลง(สถานนำมน)

5220.20 พนกงานสนคา(ประจำราน),พนกงานขายของหนาราน

51211 การขายสงวตถดบทางการเกษตร

51221 การขายสงขาวและผลตภณฑจากโรงสขาว

5220.40 พนกงานประจำสถานบรการนำมน 51312 การขายสงสนคาเสอผาเครองแตงกายและสวนประกอบ

5220.90 พนกงานขายและผนำเสนอสนคาอนๆ 52201 รานขายปลกผกและผลไม

5230.20 ผขายสนคาตามแผงรานคาและในตลาด 52209 รานขายปลกอาหารอนๆซงมไดจดประเภทไวในทอน

9111.30 ผจำหนายอาหารตามถนน 52341 รานขายปลกวสดกอสราง

9112.30 ผจำหนายสนคาตามขางถนน(ยกเวนอาหาร)

52400 การขายปลกของใชแลวหรอของเกาในรานคา

9120.90 ผทำงานใหบรการตามขางถนนอนๆ 52520 การขายปลกตามแผงลอยและตลาดสด

ตาราง18 ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคการคาปลกและคาสง

ทมา :เหมอนตาราง15.

50


8.5 ภาคการใหบรการ

รวมธรกจใหบรการประเภทตาง ๆ ตงแตการดแลบานเรอนและสถานทตาง ๆ การบรการอาหารและเครอง

ดมตาง ๆ การดแลเดกหรอผสงอายเบองตน ไปจนถงการใหบรการสวนบคคล เชน การเสรมสวย ทำนายโชคชะตา

การประกนภย งานสรางสรรคดานศลปะ ฯลฯ ในสวนทเกยวของแรงงานตางชาตมจำนวนไมนอยททำงานอยใน

กจการใหบรการลกษณะตาง ๆ เชน โรงแรม รสอรท การใหบรการทพก หอพก หมบานจดสรร กจการรานอาหาร

กจการทเกยวของกบการทองเทยว และหาบเรแผงลอย ซงบางสวนอาจจะซำซอนกบตำแหนงอาชพในภาคการคา

ปลกคาสงเชนผขายสนคาตามแผงรานคาและในตลาดผจำหนายอาหารหรอสนคาอนตามถนนผทำงานใหบรการ

ตามขางถนนอนๆเปนตน



5121.10 แมบานทวไป 55101 โรงแรม

5121.45 แมบาน(สวนบคคล) 55109 สถานทอยอาศยอนๆเชนเกสตเฮาสหอพก

5123.30 พนกงานเสรฟอาหารและเครองดม 55202 ภตตาคารรานขายอาหารและเครองดม

5142.20 คนรบใช 55209 สถานทขายอาหารและเครองดมอนๆเชนแผงลอยแผงตงในยานชมชนตลาดนดตลาดสด5142.30 เพอนรวมกจกรรม*

9131.20 ผชวยงานบาน 71300 บรการใหเชาของใชสวนบคคลและของใชในครวเรอน

9132.30 พนกงานทำความสะอาดภาชนะเครองครว 92490 บรการนนทนาการอนๆเชนสวนสาธารณะชายทะเล

9133.20 ผซกลางเสอผาดวยมอพนกงานซกรด

93010 บรการซกรดและซกแหงผลตภณฑสงทอสงถกและขนสตว

9141.20 พนกงานทำความสะอาดอาคาร 93021 รานแตงผม

9142.30 ผทำความสะอาดยานพาหนะดวยมอ 93093 บรการนวดแผนโบราณ

ตาราง19 ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคการใหบรการ


หมายเหต: *ทำหนาทเปนเพอนนายจางในการทำกจกรรมตาง ๆ เชน อานหนงสอ หรอเปนเพอนรวมเลนกฬา

หรอกจกรรมตามสถานทตาง ๆ รวมเดนทางเพอการทองเทยวจบจายซอของ หรอเพอวตถประสงค

อนอาจดแลเรองสวนตวเชนอาหารหรอเสอผา

51


8.6 ภาคกจการขนสงทงทางนำและทางบก

ในกจการขนสงสวนใหญใชแรงงานตางชาตในการแบกหาม ยกของ ขนถายสนคาขนและลงจากรถบรรทก

รถสนคา เรอสนคา และยานพาหนะอน ๆ รวมถงสถานททเกยวของ เชน รานคาสง โรงงาน สถานทเกบสนคาหรอ

โกดง ฯลฯ ซงในปจจบนกจการขนสงทางนำเปนภาคการจางงานทอาศยแรงงานขามชาตเปนสดสวนสงกวาแรงงาน

ไทยอาชพทอาจจะกำหนดใหแรงงานตางชาตทำงานในภาคกจการขนสงดงน



9331.20 คนถบสามลอ 60230 การขนสงสนคาทางถนน

9331.30 คนเขนของ 61100 การขนสงทางทะเลและทะเลชายฝง

9332.20 ผขบยานพาหนะทใชสตวลากเทยม(สนคา)

61200 การขนสงทางนำภายในประเทศ

9333.20 ผขนถายสนคาประจำยานพาหนะ 63010 การขนถายสนคา

9333.30 ผขนถายสนคาทางเรอ 63020 สถานทเกบสนคาและการเกบสนคา

9333.90 ผปฏบตงานขนสงสนคาอนๆเชนผแบกหามเนอปลาผลไมและผลตภณฑอาหารอนๆในตลาดขายสง

63091 การบรรจหบหอเพอการขนสง

ตาราง20 ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคกจการขนสงทงทางนำและทางบก


52


8.7 ภาคครวเรอนและบรการชมชน

เปนงานทเกยวของกบบรการสขาภบาลสาธารณสขบรการสงคมและชมชนงานอาสาสมครสาธารณกศล

และบรการสวนบคคลตาง ๆ ตำแหนงอาชพบางสวนอาจคาบเกยวกบภาคการจางงานอน ๆ โดยเฉพาะในภาค

บรการทเปนงานใชกำลงกายไมตองการทกษะฝมอและทำงานซำๆเชนผชวยงานบานและผทำความสะอาดบาน

พนกงานทำความสะอาดภาชนะเครองครวหรอพนกงานลางจานผซกลางเสอผาดวยมอหรอพนกงานซกรดเปนตน



3231.90 ผชวยพยาบาลอนๆ 90000 การกำจดสงปฏกลและขยะ

3232.90 ผชวยผดงครรภอนๆ 91910 องคกรทางศาสนาเชนวดโบสถมสยดสำนกสงฆฯลฯ

9141.20 พนกงานทำความสะอาดอาคาร 91930 องคกรพฒนาเอกชน

9141.40 ผดแลวดหรอโบสถ 91990 องคกรสมาชกอนๆเชนสโมสรโรตารสมาคมชางฝมอฯลฯ

9161.20 คนงาน(เกบขยะ),ผเกบขยะ 93030 บรการเกยวกบงานศพและกจกรรมทเกยวของ

9162.45 คนงานทอระบายนำ 95000 ลกจางในครวเรอนสวนบคคล

9162.20

9321.20

คนงานเกบกวาดสวนสาธารณะพนกงานคดแยกขวด

ตาราง21 ตวอยางอาชพทอาจระบไดในกลมกจการหรอภาคครวเรอนและบรการชมชน


53

ขอ‡สนอแนะ‡ชงน‚ยบาย

∫∑∑’Ë 9

จากขอเทจจรงเชงประจกษในบานเรา คงตองยอมรบวาประเทศไทยเปนประเทศหนงทจะยงคงมแรงงานท

เขาเมองโดยไมถกตองอยรวมในสงคมไทยไปอกนานการจดการกบปรากฏการณการยายถนไมปกต(irregularmigration)

หรอการเขาเมองโดยปราศจากเอกสารการเดนทางถกตอง (undocumentedmigration) คงจะเปนประเดนเชงนโยบาย

ทสำคญคางคาเพอพจารณาอยเสมอหวใจสำคญทสดในเรองนจงมใชอยเพยงทพยายามปองกนการหลงไหลเขามา

แตรวมถงการอยรวมกนในสงคมระหวางผยายถนกบประชาชนไทยและรฐไทยอยางไรใหมปญหานอยทสด

แมโจทยหลกของการศกษาน คอ การพฒนาแนวทางการจดทำหลกเกณฑและขนตอนการพจารณา

กำหนดอาชพทเหมาะสมสำหรบแรงงานขามชาตจากประเทศพมากมพชาและลาวดงรายละเอยดทเสนอไปแลวใน

ตอนท 7 และ 8 แตโจทยทมความสำคญไมยงหยอนไปกวากนคอ การวเคราะหถงผลกระทบของพ.ร.บ.การทำงาน

คนตางดาว พ.ศ. 2551 ตอสถานการณการจางงานแรงงานขามชาตทจะเกดขน และการจดทำขอเสนอแนะเชง

นโยบายในการพจารณากำหนดอาชพแกแรงงานขามชาตในประเทศไทย ซงจำเปนตองรกษาสมดลในมตตาง ๆ ตอ

ไปนหนง สอดคลองกบสภาพการจางงานทเปนจรงสอง สอดคลองกบความตองการแรงงานสาม สอดคลองกบ

หลกสทธมนษยชน11และสสอดคลองกบความมนคงของชาตทตองรวมเรองความมนคงของมนษยเขาไปดวยจงม

ขอเสนอแนะเชงนโยบายดงน

9.1 ความจำเปนในการจดจดทะเบยนแรงงานใหม

เปาหมายหลกคอ เพอสอดคลองกบสภาพการจางงานทเปนจรงและความตองการแรงงาน ขณะเดยวกน

เพอใหสอดคลองกบมาตรการใหม ๆ ทกำหนดไวในพระราชบญญตการจางงานคนตางดาว พ.ศ. 2551 การจด

ทะเบยนครงนควรตองนำบทเรยนทยงคงปฏบตไมไดจรงในการจดทะเบยน พ.ศ. 2547 มาศกษา ทจรงการนบจด

แรงงานและผตดตามนบเปนวธการทกาวหนาและสอดคลองกบขอเทจจรงทวา แรงงานจำนวนมากไมไดยายถนมา

เพยงลำพงคนเดยว และในกลมทมาคนเดยวกไดมาสรางครอบครวขนในประเทศไทยจำนวนไมนอยเชนกน แต

วตถประสงคทตองการใหแรงงานและผตดตามทถกนบจดในทร. 38/1 วาใหมการบนทกการเกด การตาย และการ

ยายทอยนนยงประสบความสำเรจนอยมาก

ขณะทการบนทกประเภทกจการทแรงงานทำกมเพยง10ประเภทกจการขณะทประเภท11ทเปนภาคการ

จางงานอนๆกคลมเครอมากดงรายละเอยดทเสนอไปแลวในตอนท6.2ทำใหฐานขอมลแรงงานขามชาตทกระทรวง

แรงงานมอย ไมสะทอนภาพของสถานการณการจางงานจรง ๆ ทเกดขน การจดทำบญชอาชพทสอดคลองกบความ

จรงดงเสนอในตอนท 8 เปนหนทางหนง ทจะทำใหกระทรวงแรงงานมฐานขอมลทจะนำมาใชประโยชนในเชงการ

วเคราะหการจางงานระดบลางทเกดขน วาความขาดแคลนแรงงานไทยในภาคการจางงานตาง ๆ จนนายจางหรอ

ผประกอบการตองจางแรงงานขามชาตแทน หรอเปนความขาดแคลนแรงงานแอบแฝง เนองจากแรงงาน

ไทยไมยอมทำงานระดบลางทเปนงาน3ส.(งานยากสาหสสกปรกและเสยงอนตราย)หรอเนองจากสาเหตอนๆท

ตองการความเอาใจใสในเชงนโยบายการจดการแรงงานระดบชาต ทงแรงงานไทย แรงงานขามชาตทกประเภท และ

การจดการเรองกำลงคนของประเทศดวย

_______________________________________________________________11 ประเทศไทยใหการบรองอนสญญาภายใตILOหลายฉบบรวมทงกตการะหวางประเทศและอนสญญาตางๆดานสทธมนษยชน

54


นอกจากน ยงเปนโอกาสในการปรบเปลยนความคดแมบทเรองการจดทะเบยนขอใบอนญาตทำงานทหาก

ยงคงใชวธการเดมคอ ยดเอาจำนวนทมใบอนญาตในปแรกเปนตวตง แลวอนญาตเฉพาะแรงงานกลมนมาจด

ทะเบยนในปถดไป จำนวนแรงงานกจะคอย ๆ ลดลงดงทเกดขนมาแลว 3 รอบ จากการเปดจดทะเบยนในป 2539

รวม43จงหวดและป 2544จดเปดใหมใหจะทะเบยนไดทกจงหวดและในป 2547ทเปดนบจดทงตวแรงงานและผ

ตดตามดงรายละเอยดทอภปรายแลววา จำนวนแรงงานทไดรบใบอนญาตทำงานจะลดลงเรอย ๆ (ดตาราง 5หนา

17)ขณะทจำนวนแรงงานทถกจางนอกระบบหรอลงใตดนเพมขนเรอยๆวธการจดทะเบยนดงกลาวจงไมสามารถแก

ปญหาจำนวนแรงงานเถอนได

ในรายงานนไดมขอเสนอจากภาคผมสวนเกยวของวา อาจปรบเปลยนวธการจดทะเบยนใหมหลายรปแบบ

และในระยะเวลาทยดหยนขน (รายละเอยดในตอนท 7.6 หนา 39-40) และควรกำหนดมาตรการในดานการจด

ทะเบยนแรงงานขามชาตระยะยาว อยางสอดคลองกบลกษณะของกจการจางงานทมใชแรงงานในรปแบบและระยะ

เวลาทแตกตางหลากหลาย เพอเปนทางเลอกใหกบทงแรงงานและผประกอบการในการจดทะเบยน โดยคำนงถงทก

มตของการดำรงชวตของแรงงานขามชาต เชน การขยายหรอกำหนดระยะเวลาของการจดทะเบยนใหสอดคลองกบ

ลกษณะงานทงภาคเกษตรและประมง รวมถงการมสญญาจางเปนลายลกษณอกษรและการเปลยนนายจางทมขน

ตอนนอยลงเพอดงใหแรงงานทจดทะเบยนอยในระบบมากทสด

กระทรวงแรงงานและหนวยงานระดบนโยบาย ไมวาจะเปนสำนกงานสภาความมนคงแหงชาต และคณะ

กรรมการอำนวยการรกษาความมนคงภายใน (กอ.รมน.) ภายใตโครงสรางใหม ตามพระราชบญญตการรกษาความ

มนคงในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 ทกำหนดให กอ.รมน.ดแลคนตางดางหลบหนเขาเมอง หากยงคงยดกมแนวทาง

การจดทะเบยนแบบเดม กจะทำใหปญหาหมนเวยนกลบไปทเดม ไมสามารถแกปญหานอยางยงยนได เพราะเปน

แนวปฏบตทสวนทางกบตลาดการจางงานระดบลางทมลกษณะหมนเวยนสง (แมจะเปนแรงงานไทยเองกตาม) การ

ปรบมมมองตอกลมแรงงานขามชาตนจะเสนอละเอยดในขอเสนอตอไป

9.2 การปรบมมมองใหมตอแรงงานขามชาต

ขนาดของแรงงานขามชาตจาก 3 ประเทศเพอนบานมอย 1.63 ลานคนตามฐานขอมลทะเบยนบคคลณ

เดอนกรกฎาคม2551 (ดตาราง1หนา9)แตในตวเลขแรงงานขามชาตทมใบอนญาตทำงานในเดอนธนวาคม2550

มเพยง5แสนคนซงจำนวนจรงๆคงมมากกวานมาก เพราะคาดวามแรงงานทมไดรายงานตวอกอยางตำหนงลาน

คนคนกลมหลงนตองอยอยางหลบซอน เพราะเขาเมองผดกฎหมายและทำงานโดยไมมบตรอนญาตทำงานหากถก

ตำรวจจบกจะถกสงกลบประเทศ ผลการวจยหลายชนในประเทศไทยชตรงกนวา แรงงานขามชาตเปนประชากรทม

ความเปราะบางสงมาก เพราะเสยงตอการถกละเมดสทธหลายดาน ไดแก การถกบงคบใหทำงานหนกแตรบคาแรง

ตำ เงอนไขการทำงานมกไมปลอดภย อยในสภาพแวดลอมทสกปรก ไมสามารถเขาถงบรการรกษาพยาบาล และ

หากประสบอบตเหตจากการทำงาน กจะไมไดรบการคมครองตามกฎหมายแรงงานไทย แมในกลมทมบตรอนญาต

ทำงาน กมไดมกลไกทจะชวยเหลอเมอประสบปญหา12 จำนวนมากถกหลอกลวงโดยขบวนการคามนษย ถกกระทำ

รนแรงทงทางกายและทางเพศถกรงแกและเลอกปฏบตจากเจาหนาท

ผลของการถกเลอกปฏบตดงกลาวนาจะมผลหลกๆจากฐานคตของรฐไทยสมยใหมทมองวาแรงงานขาม

ชาตวาเปนภยตอความมนคงของรฐชาตดงตวอยางของประกาศผวาราชการจงหวด5จงหวด(ระยองระนองภเกต

พงงาและสมทรสาคร)ในชวงปลายป2549-2550หามไมใหแรงงานขามชาตออกจากทพกหลงเวลา22.00น.หามไม

_______________________________________________________________12 กรณนายเอซาลามแรงงานชนกลมนอยซงเปนคนตางดาวทเกดในประเทศไทย(ดบทท5ในกฤตยาและพนธทพย.2548.)และกรณ

นางหนมไหมแสงแรงงานชาวไทยใหญในลอมกรอบหนา51ของรายงานน

55


_______________________________________________________________13 “OrdertoDeportPregnantWorkersandDeclarationofOrdersinFiveProvincesinBreachofConstitution”.Prachatai.29November

2007<http://www.prachatai.com/english/news.php?id=400>สบคนเมอวนท5นวาคม2551,14 จากการนำเสนอของผแทนกอ.รมน. ในการสมมนาเชงปฏบตการ “พระราชบญญตรกษาความมนคงภายในพระราชอาณาจกรกบ

การแกปญหาภาคใต”ณโรงแรมแมนดารนโอเรยนเตล,กรงเทพฯเมอวนท18ธนวาคม.15 ทจรงการปรบความคดแมบท (paradigm shift) ในการมองความมนคงของมนษยเปนหลกมากกวาความมนคงในแบบเกา ไดเกดขน

แลวในคณะทำงานยทธศาสตรสนตวธ ของสภาความมนคงแหงชาต เพยงแตยงมไดตกผลกเปนกระแสคดหลกในการทำงานของหนวยงานสายความมนคงทงหมดของไทย

16 ผลของการประชมสดยอดผนำอาเซยนครงท12เมอวนท13มกราคม2550ณเกาะเซบประเทศฟลปปนสดรายละเอยดภาษาไทยของปฏญญานท http://www.prachatai.com/05web/th/home/page2.php?mod=mod_ptcms&ID=14191&Key=HilightNews และภาษาองกฤษทhttp://www.aseansec.org/19264.htm

ใหใชโทรศพทมอถอ ไมวาจะเปนการครอบครองเอง หรอยมผอนใช หามขบขรถจกรยานยนตและรถยนต และหาม

รวมกลมกนมากกวา5คนในการทำกจกรรมใดๆกตามในทศนะขององคกรททำงานปกปองคมครองสทธมนษยชน

หลายองคกรชตรงกนวาประกาศดงกลาวนไมชอบดวยกฎหมายและขดแยงกบรฐธรรมนญพ.ศ.255013และภายใต

โครงสรางใหมของกอ.รมน. ตามพระราชบญญตการรกษาความมนคงฉบบใหม จงจดตงหนวยเฉพาะกจเพอแก

ปญหาในพนทเฉพาะทจงหวดสมทรสาคร (กอ.รมน.จว.สค.) ขน14 ซงเขาใจวานาจะเนนการเขมงวดตอแรงงานทไม

ไดจดทะเบยนจงมแนวโนมสงวานโยบายการการจดการแรงงานขามชาตในป2552คงยงไมเปลยนแปลงคอยงมอง

วาเปนกลมทเปนภยตอความมนคงของชาตและไมนาไววางใจ

อยางไรกตาม ขอเสนอณทนยนยนวาถงเวลาแลวทรฐไทยตองปรบฐานคตใหมวาแรงงานขามชาต

กคอมนษยคนหนง ควรไดรบการปฏบตอยางเคารพในศกดศรของความเปนมนษย15 เพอนำไปสการแก

ปญหาทย งยน คอ เนนธรรมาภบาลในการจดการแรงงานขามชาตและการคมครองสทธ ซ งจะสอดคลองกบ

ปฏญญาสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใตวาดวยการคมครองและการสงเสรมสทธของแรงงาน

ขามชาต(ASEANDeclarationontheProtectionandPromotionoftheRightsofMigrantWorkers)หรอทเรยกนวา

ปฏญญาเซบ16 ทรฐบาลไทยไดลงนามรบรองแลว และตองทำรายงานความกาวหนาของเรองน เพอเสนอในท

ประชมสดยอดครงหนาทประเทศไทยเปนเจาภาพในเดอนกมภาพนธ2552น

ปฏญญานเนนสรางความเขมแขงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคมของประชาคมอาเซยน ทมงมนจะสง

เสรมคณภาพชวตและความเปนอยทดของประชาชนของตน โดยเฉพาะอยางยงผทอยในภาคสวนทเปราะบางและ

เสยเปรยบ และเพอหวงบรรลเปาหมายในการทจะสรางเขตเศรษฐกจเดยวกนใหได เหมอนกบกลมประเทศอย คอ

เปนตลาดเดยวแบบไรพรมแดน มการเคลอนทเรองการลงทนในสนคาและบรการ ภายใน 7 ปขางหนา การมตลาด

เดยวในอาเซยนจำเปนตองมขอตกลงเรองการยายถนแรงงานซงตองรวมเรองการปกปองแรงงานขามชาตดวย

ดงนนหากประเทศไทยมงมนใหเกดระบบธรรมาภบาล(goodgovernance)ในเรองการจดการแรงงานขามชาต

จาก3ประเทศเพอนบานกจะเปนจดเรมตนของตนแบบการทำงานดานนในประเทศอาเซยนดวยกนขณะเดยวกนก

ตองยอมรบวา แรงงานขามชาตจำนวนเกอบสองลานคนนมสวนชวยสรางเสรมการผลตใหกบระบบเศรษฐกจไทย

อยางสำคญ โดยเฉพาะในบางภาคการจางงานทมแรงงานขามชาตเปนสดสวนสงมาก (ดตาราง 14 หนา 33) ไดแก

ภาคการขนถายสนคาทางนำ(63%)ภาคประมง(45%)คนรบใชในบาน(44%)และภาคการผลตอนๆ(37%)

การจดการทด ยงจะชวยลดชองทางทเจาหนาทรฐจะแสวงหาประโยชนอนมชอบจากแรงงานขามชาตหรอ

การคอรรปชนภายในกลไกของรฐ ซงเปนเรองทมรายงานอยเปนประจำ มมมองทเปลยนไปตองเนนเรองการปกปอง

คมครองสทธ ความปลอดภยในการทำงาน เพอสรางระบบทควบคมและคมครองแรงงานไดอยางเปนธรรม นนคอ

เนนความมนคงในกระบวนการจางงาน และความยงยนของกระบวนการคมครองแรงงานทงระบบดวย ซงมขอเสนอ

ในทางปฏบตจากภาคประชาสงคมททำงานดานนมากมายดงตวอยาง

56


• เนนการบรณาการหนวยงานทเกยวของกบการจดการเรองแรงงานขามชาตทกฝาย และการเสรมสราง

ระบบรายงานและฐานขอมลทเกยวกบแรงงานขามชาตของภาครฐ ใหสอดคลองกบสถานการณทเปน

จรงและเปนปจจบน สามารถเชอมโยงระหวางหนวยงานได เชน ขอมลจากสำนกจดหางาน กบ

สำนกงานสาธารณสขในพนทและสามารถเรยกขอมลรวมมาคำนวณหาแบบแผนระดบชาตไดเพอนำ

ไปใชประโยชนในเชงนโยบาย

• ควรกำหนดมาตรการจดการทชดเจนตอแรงงานกลม MOU กลมทไมมเอกสารในจงหวดชนใน และ

กลมทจะเดนทางไปเชาเยนกลบหรอมาทำงานในระยะสนในจงหวดชายแดนและใกลเคยง

• การบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงสำหรบการไมปฏบตตามกฎหมายในทกฝาย

• การเปลยนนายจางและสถานททำงานควรมความยดหยน

• การสรางเสรมกลไกการปกคมครองสทธแรงงานขามชาต เชน ชองทางในการรองเรยนเรองการถก

ปฏบตไมเปนธรรมจากนายจาง และหรอเจาหนาทรฐ การอนญาตใหจดตงสหภาพ การสนบสนนการ

ทำงานขององคประชาสงคมดานสทธแรงงานขามชาตเพราะนอกจากเปนการชวยงานของราชการทาง

ออมแลว ยงเปนองคกรทชวยสอสารความเดอดรอนของแรงงานมายงภาครฐ รวมถงการชวยชแนะ

และเปดประเดนทภาครฐมองขามไปดงตวอยางในลอมกรอบตอไปน

57

กรณนางหนมไหมแสง

ในเดอนก.ค. 2550 สำนกงานประกนสงคมจงหวดเชยงใหม มคำสงปฏเสธคำรองขอรบเงนทดแทนสำหรบ

กรณทพพลภาพจากกองทนเงนทดแทนของนางหนม ไหมแสง แรงงานชาวไทยใหญซงประสบอบตเหตจากการ

ทำงานณเขตพนทกอสรางโรงแรมแชงกร-ลาในวนท4ธนวาคม2549เปนผลทำใหตองเปนผพการอมพาตครงลาง

แตกลบมคำสงใหนายจางเปนผรบผดชอบจายเงนทดแทนรายเดอนใหนางหนมเดอนละ2,418บาทเปนเวลา15ป

นางหนมจงไดยนอทธรณคณะกรรมการกองทนเงนทดแทน และในเดอน ม.ค. 2551 คณะกรรมการกองทนเงน

ทดแทนวนจฉยยนตามคำสงสำนกงานประกนสงคมเชยงใหมปฏเสธไมจายเงนทดแทนใหนางหนม โดยอางแนวปฏบต

ตามหนงสอเวยนสำนกงานประกนสงคมฉบบรส0711/ว751ลงวนท25ตลาคม2544ทกำหนดวา

แรงงานขามชาตทจะขอรบเงนทดแทนจากกองทนเงนทดแทนได ตองมคณสมบตตามเงอนไข คอ (1) ม

เอกสารการจดทะเบยนและใบอนญาตทำงาน (Work Permit) ท ทางราชการออกใหมาแสดงประกอบกบ

หนงสอเดนทาง (Passport) หรอใบสำคญประจำตวคนตางดาว และ (2) นายจางไดจายเงนสมทบเขากองทนเงน

ทดแทนในอตราไมตำกวาคาจางขนตำทงนแรงงานขามชาตตองยนแบบเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดาใหกบประเทศไทย

ดวยความชวยเหลอจากมลนธเพอสทธมนษยชนและการพฒนา (มสพ.) รวมกบการผลกดนโดยคณะ

กรรมการสทธมนษยชนแหงชาต และดวยความทมชอเสยงของบรษททมสวนเกยวของกบการจางงานและนายจาง

ของนางหนม ทำใหในทสดนายจางตกลงจายคาทดแทนใหแกนางหนมตามคำสงของสำนกงานประกนสงคมจงหวด

เชยงใหม แตกรณของนางหนม กเปนเพยงกรณยกเวนทไดรบการสนบสนนและรณรงคจนทำใหนายจางยอมจายเงน

ทดแทนใหเทานน ขณะทลกจางแรงงานขามชาตสวนใหญมไดมโอกาสเชนเดยวกนน และแนวปฏบตตามหนงสอ

สำนกงานประกนสงคมทรส0711/ว751กยงคงอยสงผลใหลกจางซงเปนแรงงานขามชาตจำนวนมากถกปฏเสธสทธ

ในการทจะไดรบการคมครองและไดรบเงนทดแทนจากกองทนเงนทดแทนตามทกฎหมายกำหนด เพราะหนงสอ

สำนกงานประกนสงคมทรส0711/ว751

ตอมานางหนมไดนำเรองขนฟองตอศาลปกครองเชยงใหม ทฟองขอใหเพกถอนแนวปฎบตของสำนกงาน

ประกนสงคมทเลอกปฏบตแตศาลปกครองเชยงใหมมคำสงไมรบคำฟองนางหนมจงทำเรองอทธรณตอศาลปกครอง

สงสด แตศาลปกครองสงสดกยนตามคำสงของศาลปกครองเชยงใหม ซงคำสงไมรบฟองของศาลปกครองสงสดใน

ครงนทำใหไมสามารถโตแยงแนวปฏบตของสำนกงานประกนสงคมซงเลอกปฏบตดงกลาวตอศาลปกครองไดอกตอไป

นาคดวา ระบบการขนทะเบยนแรงงานขามชาตจากประเทศพมา กมพชา และลาว ทำใหนายจางของ

แรงงานขามชาตเหลานไมตองจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน แนวปฏบตเชนนขดกบพระราชบญญตเงน

ทดแทน พ.ศ. 2537 และกฎกระทรวงซงกำหนดใหนายจางทกคน ตองจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน และ

สำนกงานประกนสงคมกมหนาทตองบงคบใชกฎหมายเพอใหมนใจวานายจางจายเงนสมทบเขากองทนเงนทดแทน

หนงสอสำนกงานประกนสงคมท รส 0711/ว751 กลบกำหนดใหนายจางตองรบผดชอบจายเงนทดแทนใหลกจาง

แรงงานขามชาตเอง ในกรณทแรงงานขามชาตทประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทำงานไมสามารถแสดง

หลกฐานตามทกำหนดได ซงถอวาเปนระเบยบทขดตอกฎหมายทงนนอกจากจะมผลทำใหลกจางทเปนแรงงานขาม

ชาตไมสามารถรบเงนทดแทนจากกองทนเงนทดแทนไดแลว ยงเปนการลอยแพนายจางใหตองแบกรบความเสยงใน

การจายเงนทดแทนแกลกจางโดยลำพง แทนทจะสามารถเฉลยความเสยงกบนายจางอน ๆ โดยการเขาเปนสมาชก

กองทนเงนทดแทน

การกดกนไมใหแรงงานขามชาตรบเงนจากกองทนเงนทดแทนมผลทำใหแรงงานขามชาตถกนายจางเอารด

เอาเปรยบมากขน และแรงงานขามชาตทประสบอบตเหตจากการทำงาน และเปนเหยอของระบบทไมเออตอการ

คมครองสทธจงถกผลกใหอยชายขอบของสงคมไทยและไมมทางเลอกอนนอกจากจะตองกมหนารบชะตากรรมตอไป

(สรปจากใบแถลงขาวของมลนธเพอสทธมนษยชนและการพฒนา เมอวนท 27 พฤศจกายน 2551)

58


เอกสารอางอง

กฤตยา อาชวนจกล (บรรณาธการ). 2547.คนตางดาวในประเทศไทยคอใครบาง? มจำนวนเทาไร? และระบบ∞าน

ขอมลแบบไหนคอคำตอบ.นครปฐม:สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล.

กฤตยาอาชวนจกลและคณะ.2540.บทสงเคราะหสถานการ≥คนขามชาตและทางเลอกนโยบายการนำเขาแรงงาน

ขามชาตของประเทศไทย. นครป∞ม: สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. (หนงสอประกอบการ

สมมนาระดบชาตเรอง çทางเลอกนโยบายการนำเขาแรงงานขามชาตของประเทศไทย: การศกษาขอเทจจรง

จากกลมผลประโยชน ขอสำรวจกฎหมายและการวเคราะหระบบการจดการของร∞é).

กฤตยา อาชวนจกล. 2548. çชนกลมนอยทไดรบสถานะใหอยอาศยในประเทศไทยé. วารสารดำรงราชานภาพ. ปท

15ฉบบท16.เดอนกรกฎาคม-กนยายน.

กฤตยาอาชวนจกลและพนธทพยกาญจนะจตราสายสนทร.2548.คำถามและขอทาทายตอนโยบายร∞ไทยในมต

สขภาวะและสทธของแรงงานขามชาต.นครปฐม:สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล.

กฤตยา อาชวนจกล. 2549. çประชากรตางชาตé ทมปí≠หาสถานะและสทธของบคคลในประเทศไทย. เอกสาร

ประกอบการประชมของคณะกรรมาธการวสามญศกษาปญหาและแนวทางการแกไขการไรสถานะทางกฎหมาย

และสทธของบคคลในประเทศไทย สภานตบญญตแหงชาตณ หองประชมกรรมาธการ หมายเลข 310 ชน 3

อาคารรฐสภา2เมอวนพฤหสบดท14ธนวาคม2549.

กฤตยาอาชวนจกล. 2550. “ขอคนพบภาพรวมทงประเทศ” ใน ร∞ไทยกบการปรบเปลยนนโยบายเอดสและอนามย

เจร≠พนธในกลมแรงงานขามชาต. กฤตยา อาชวนจกล (บรรณาธการ) : หนา 15-52. นครปฐม: สถาบนวจย

ประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล.

กลมสถตสถานประกอบการสำนกสถตเศรษฐกจและสงคมสำนกงานสถตแหงชาต.2549.การสำรวจความตองการ

แรงงานและขาดแคลนแรงงาน พ.ศ. 2549.กรงเทพฯ:สำนกงานสถตแหงชาต.

กองสงเสรมการมงานทำกรมการจดหางานกระทรวงแรงงาน. 2547.การจดประเภทมาตร∞านอาชพ (ประเทศไทย)

ป 2544.เอกสารหมายเลขกกจ.63/2547(ก.ส.13).

กองสงเสรมการมงานทำ กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน. 2548. การจดประเภทมาตร∞านอตสาหกรรม

(ประเทศไทย) ป 2544.เอกสารหมายเลขกกจ.39/2548(ก.ส.13).

ฝายทะเบยนและขอมลสารสนเทศกลมพฒนาระบบควบคมการทำงานของคนตางดาวกรมการจดหางานกระทรวง

แรงงาน. 2551. รายงานผลการพจาร≥าอน≠าตการทำงานของคนตางดาว สำนกบรหารแรงงานตางดาว

ประจำป 2550.เอกสารในรปแฟมขอมลPDFจากhttp://122.154.5.7/workpermit/main/Stat/syear.asp.

มนตรจงพนผลและเสถยรกอเกยรตตระกล.2547.“ระบบฐานขอมลประชากรในประเทศไทยของสำนกบรหารการ

ทะเบยน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย” ในคนตางดาวในประเทศไทยคอใครบาง? มจำนวนเทาไร?

และระบบ∞านขอมลแบบไหนคอคำตอบ?. กฤตยา อาชวนจกล (บรรณาธการ): หนา 39-72. นครปฐม:

สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 2550. รายงาน©บบสมบร≥ โครงการศกษาความตองการแรงงานทแทจรง

และการบรหารจดการแรงงานตางดาว ในภาคเกษตร ประมง กจการตอเน องจากประมง และกอสราง.

กรงเทพฯ:สำนกบรหารแรงงานตางดาวกรมการจดหางานกระทรวงแรงงาน.

InternationalOrganizationforMigration (IOM).2008.World Migration Report 2008. [http://www.iom.int/jahia/Jahia/

cache/offonce/pid/1674?entryId=20275]

InternationalLabourOrganization(ILO).Tawards a Fair Deal for Migrant Workers in the Global Economy,ReportVI,

InternationalLabourconference,92ndsession,InternationalLabourOrganization,Genewa.[http://www.ilo.org/

global/Themes/Labour_migration/lang--endocName--KD0096/index.htm]

59

¿า§ºนวก

ภาคผนวกก.

พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ.2551

มาตรา1 พระราชบญญตนเรยกวา“พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ.2551”

มาตรา2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา3 ใหยกเลก

(1) พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ.2521

(2) พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว(ฉบบท2)พ.ศ.2544

มาตรา4 พระราชบญญตนไมใชบงคบกบการปฏบตหนาทในราชอาณาจกรของคนตางดาวเฉพาะในฐานะ ดง

ตอไปน

(1) บคคลในคณะผแทนทางทต

(2) บคคลในคณะผแทนทางกงสล

(3) ผแทนของประเทศสมาชกและพนกงานขององคการสหประชาชาตและทบวงการชำนญพเศษ

(4) คนรบใชสวนตวซงเดนทางจากตางประเทศเพอมาทำงานประจำอยกบบคคลตาม (1) หรอ

(2)หรอ(3)

(5) บคคลซงปฏบตหนาทหรอภารกจตามความตกลงทรฐบาลไทยทำไวกบรฐบาลตางประเทศ

หรอองคการระหวางประเทศ

(6) บคคลซงปฏบตหนาทหรอภารกจเพอประโยชนในทางการศกษา วฒนธรรม ศลปะการกฬา

หรอกจการอนทงนตามทจะไดกำหนดโดยพระราชกฤษฎกา

(7) บคคลซงคณะรฐมนตรอนญาตใหเขามาปฏบตหนาทหรอภารกจอยางหนงอยางใดโดยจะ

กำหนดเงอนไขไวดวยหรอไมกได

มาตรา5 ในพระราชบญญตน

“คนตางดาว” หมายความวาบคคลธรรมดาซงไมมสญชาตไทย

“ทำงาน” หมายความวาการทำงานโดยใชกำลงกายหรอความรดวยประสงคคาจางหรอ

ประโยชนอนใดหรอไมกตาม

“ใบอนญาต” หมายความวาใบอนญาตทำงาน

“ผรบใบอนญาต” หมายความวาคนตางดาวซงไดรบใบอนญาต

“ลกจาง” หมายความวา ผรบใบอนญาตตามมาตรา 9มาตรา 11มาตรา 13 (1) และ

(2) และมาตรา 14 ใหทำงานทกำหนดในกฎกระทรวงทออกตามความใน

มาตรา15

“กองทน” หมายความวากองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

“คณะกรรมการกองทน”หมายความวาคณะกรรมการกองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไป

นอกราชอาณาจกร

“คณะกรรมการ” หมายความวาคณะกรรมการพจารณาการทำงานของคนตางดาว

“คณะกรรมการพจารณาอทธรณ” หมายความวา คณะกรรมการพจารณาอทธรณการทำงาน

ของคนตางดาว

60


“พนกงานเจาหนาท”หมายความวาผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตการตามพระราชบญญตน

“นายทะเบยน” หมายความวา อธบด และพนกงานเจาหนาทซงรฐมนตรแตงตงตามขอเสนอ

แนะของอธบดเพอออกใบอนญาตและปฏบตการอนตามพระราชบญญตน

“อธบด” หมายความวา อธบดกรมการจดหางาน

“รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

มาตรา6 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอำนาจออกกฎกระทรวง

กำหนดคาธรรมเนยมไมเกนอตราในบญชทายพระราชบญญตน ยกเวนคาธรรมเนยม และกำหนด

กจการอนเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวงนนเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

หมวด1การทำงานของคนตางดาว

สวนท1บททวไป

มาตรา7 งานใดทคนตางดาวอาจทำไดในทองทใด เมอใด ใหเปนไปตามทกำหนดในกฎกระทรวง โดยคำนงถง

ความมนคงของชาต โอกาสในการประกอบอาชพของคนไทยและความตองการแรงงานตางดาวท

จำเปนตอการพฒนาประเทศ ทงน จะกำหนดใหแตกตางกนระหวางคนตางดาวทวไปกบคนตางดาว

ตามมาตรา13และมาตรา14กได

ความในวรรคหนงไมใชบงคบกบการทำงานของคนตางดาวตามมาตรา12

มาตรา8 เพอประโยชนในการจำกดจำนวนคนตางดาวซงมใชชางฝมอหรอผชำนาญการทจะเขามาทำงานบาง

ประเภทหรอบางลกษณะในราชอาณาจกร รฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรจะกำหนด

โดยประกาศในราชกจจานเบกษาใหเรยกเกบคาธรรมเนยมการจางคนตางดาวซงมใชชางฝมอหรอผ

ชำนาญการทจะเขามาทำงานตามประเภทหรอลกษณะทกำหนดในราชอาณาจกรกได

ผใดประสงคจะจางคนตางดาวตามวรรคหนง ใหแจงตอนายทะเบยนตามแบบทอธบดกำหนดและ

ชำระคาธรรมเนยมกอนทำสญญาจางไมนอยกวาสามวนทำการ

ผใดไมปฏบตตามบทบญญตในวรรคสองตองเสยเงนเพมอกหนงเทาของคาธรรมเนยมทตองชำระ

สวนท2ใบอนญาตทำงาน

มาตรา9 หามมใหคนตางดาวทำงานใดนอกจากงานตามมาตรา 7 และไดรบใบอนญาตจากนายทะเบยน เวน

แตคนตางดาวซงเขามาในราชอาณาจกรเปนการชวคราวตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองเพอทำงาน

อนจำเปนเเละเรงดวนทมระยะเวลาทำงานไมเกนสบหาวน แตคนตางดาวจะทำงานนนไดเมอไดม

หนงสอแจงใหนายทะเบยนทราบ

ในการออกใบอนญาตนายทะเบยนจะกำหนดเงอนไขใหคนตางดาวตองปฏบตดวยกได

ใบอนญาต การขอรบใบอนญาต การออกใบอนญาต และการแจงตามวรรคหนง ใหเปนไปตามแบบ

และวธการทกำหนดในกฎกระทรวง

61


อธบดจะวางระเบยบเพอกำหนดแนวทางในการกำหนดเงอนไขตามวรรคสอง ใหนายทะเบยนตอง

ปฏบตกได

มาตรา10 คนตางดาวซงจะขอรบใบอนญาตตามมาตรา 9 ตองมถนทอยในราชอาณาจกรหรอไดรบอนญาตให

เขามาในราชอาณาจกรเปนการชวคราวตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองโดยมใชไดรบอนญาตใหเขา

มาในฐานะนกทองเทยวหรอผเดนทางผานและไมมลกษณะตองหามตามทกำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา11 ผ ใดประสงคจะจางคนตางดาวซ งอย นอกราชอาณาจกรเขามาทำงานในกจการของตนในราช

อาณาจกรจะยนคำขอรบใบอนญาตและชำระคาธรรมเนยมแทนคนตางดาวนนกได

การขอรบใบอนญาตแทนคนตางดาวตามวรรคหนงใหเปนไปตามวธการทกำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา12 ในการอนญาตใหคนตางดาวเขามาทำงานในราชอาณาจกรตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทน

หรอกฎหมายอน ใหผอนญาตตามกฎหมายดงกลาวมหนงสอแจงการอนญาตนนตอนายทะเบยน

พรอมดวยรายละเอยดทอธบดกำหนดโดยเรว

เมอไดรบแจงตามวรรคหนง ใหนายทะเบยนออกใบอนญาตใหคนตางดาวนนภายในเจดวนนบแตวนท

ไดรบแจง

ในระหวางรอรบใบอนญาตตามวรรคสอง ใหคนตางดาวนนทำงานไปพลางกอนไดโดยไดรบยกเวนไม

ตองปฏบตตามมาตรา24จนถงวนทนายทะเบยนแจงใหมารบใบอนญาต

มาตรา13 คนตางดาวซงไมอาจขอรบใบอนญาตตามมาตรา 9 เพราะเหตดงตอไปนอาจขอรบใบอนญาตตอนาย

ทะเบยนเพอทำงานตามประเภททคณะรฐมนตรกำหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษาตามขอเสนอ

แนะของคณะกรรมการโดยคำนงถงความมนคงของชาตและผลกระทบตอสงคม

(1) ถกเนรเทศตามกฎหมายวาดวยการเนรเทศและไดรบการผอนผนใหไปประกอบอาชพณ ท

แหงใดแทนการเนรเทศหรออยในระหวางรอการเนรเทศ

(2) เขามาหรออยในราชอาณาจกรโดยไมไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองแตไดรบ

อนญาตใหอยในราชอาณาจกรเปนการชวคราวเพอรอการสงกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

ตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง

(3) ถกถอนสญชาตตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 337 ลงวนท 13 ธนวาคมพ.ศ. 2515

หรอตามกฎหมายอน

(4) เกดในราชอาณาจกรแตไมไดรบสญชาตไทยตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 337 ลงวน

ท13ธนวาคมพ.ศ.2515

(5) เกดในราชอาณาจกรแตไมไดรบสญชาตไทยตามกฎหมายวาดวยสญชาต

ประกาศตามวรรคหนงคณะรฐมนตรจะกำหนดเงอนไขอยางใดไวดวยกได

การขอรบใบอนญาตและการออกใบอนญาตตามวรรคหนง ใหเปนไปตามวธการทกำหนดในกฎ

กระทรวง

มาตรา14 คนตางดาวซงมภมลำเนาและเปนคนสญชาตของประเทศทมชายแดนตดกบประเทศไทย ถาไดเขามา

ในราชอาณาจกรโดยมเอกสารใชแทนหนงสอเดนทางตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง อาจไดรบ

อนญาตใหทำงานบางประเภทหรอลกษณะงานในราชอาณาจกรเปนการชวคราวในชวงระยะเวลาหรอ

ตามฤดกาลทกำหนดไดทงนเฉพาะการทำงานภายในทองททอยตดกบชายแดนหรอทองทตอเนองกบ

ทองทดงกลาว

62


คนตางดาวซงประสงคจะทำงานตามวรรคหนง ใหยนคำขอรบใบอนญาตทำงานชวคราวพรอมกบ

แสดงเอกสารใชแทนหนงสอเดนทางตอนายทะเบยนและชำระคาธรรมเนยมตามทกำหนดในกฎ

กระทรวง

ในการออกใบอนญาต ใหนายทะเบยนระบทองทหรอสถานททอนญาตใหทำงาน ระยะเวลาทอนญาต

ใหทำงานประเภทหรอลกษณะงานและนายจางทคนตางดาวนนจะไปทำงานดวยทงนตามแบบและ

วธการทกำหนดในกฎกระทรวง

ความในมาตรานจะใชบงคบกบทองทใด สำหรบคนตางดาวสญชาตใด เพอทำงานประเภทหรอ

ลกษณะใด ในชวงระยะเวลาหรอฤดกาลใด โดยมเงอนไขอยางใด ใหเปนไปตามทคณะรฐมนตร

กำหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา15 ลกจางซงไดรบใบอนญาตตามมาตรา9มาตรา11มาตรา13(1)และ(2)และมาตรา14เฉพาะงานท

กำหนดในกฎกระทรวง ตองสงเงนเขากองทนเพอเปนประกนคาใชจายในการสงลกจางนนกลบออกไป

นอกราชอาณาจกรโดยใหนายจางมหนาทหกเงนคาจางจากลกจางนนและนำสงเขากองทน

จำนวนเงนทลกจางตองสงเขากองทน การหกเงนคาจาง และการนำสงเงนคาจางเขากองทนตามวรรค

หนง ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ กำหนดเวลา และอตราตามทกำหนดในกฎกระทรวงทงน

จำนวนและอตราดงกลาวจะกำหนดใหแตกตางกนสำหรบลกจางซงเปนคนตางดาวแตละสญชาตกได

โดยคำนงถงคาใชจายในการสงลกจางแตละสญชาตกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

ความในวรรคหนงไมใชบงคบกบลกจางซงมหลกฐานใบรบตามมาตรา 16 วรรคหนงแสดงวาไดจาย

เงนเขากองทนครบถวนแลว หรอมหนงสอรบรองตามมาตรา 16 วรรคสอง และลกจางซงปรากฏตาม

หลกฐานของนายทะเบยนวาไดจายเงนเขากองทนครบถวนแลว ทงน เฉพาะลกจางซงยงไมเคยไดรบ

เงนคนตามมาตรา18หรอยงไมเคยถกสงกลบตามมาตรา20

มาตรา16 เมอนายจางนำสงเงนคาจางของลกจางผใดเขากองทนแลว ใหนายทะเบยนออกใบรบใหแกนายจาง

โดยในใบรบนนอยางนอยตองระบชอและเลขประจำตวของลกจางซงถกหกคาจางจำนวนเงนทนำสง

และจำนวนเงนคางสงและใหนายจางมอบใบรบใหแกลกจางนนไวเปนหลกฐาน

เมอลกจางถกหกเงนคาจางเพอนำสงเขากองทนครบถวนแลว ใหนายทะเบยนออกหนงสอรบรองใหแก

ลกจางนนเพอเปนหลกฐาน

ในกรณทหนงสอรบรองตามวรรคสอง สญหายหรอเสยหาย ลกจางมสทธขอรบใบแทนจากนาย

ทะเบยน

การออกใบรบตามวรรคหนง การออกหนงสอรบรองตามวรรคสอง และการออกใบแทนตามวรรคสาม

ใหเปนไปตามแบบหลกเกณฑและวธการทกำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา17 นายจางซงไมนำสงเงนคาจางตามมาตรา 15 เขากองทนหรอนำสงไมครบถวนตองเสยเงนเพมในอตรา

รอยละสองตอเดอนของเงนคาจางทไมไดนำสงหรอนำสงไมครบ

มาตรา18 ลกจางซงกลบออกไปนอกราชอาณาจกรโดยคาใชจายของตนเองมสทธไดรบเงนคาจางของตนทถกหก

และนำสงเขากองทนคน โดยยนคำรองขอคนตอนายทะเบยนณ ดานตรวจคนเขาเมองทตนจะตอง

ผานเพอกลบออกไปนอกราชอาณาจกรหรอมหนงสอแจงการขอคนไปยงนายทะเบยน

การขอคนเงนคาจางตามวรรคหนงลกจางตองแนบหลกฐานตามมาตรา16วรรคหนงในกรณยงสงเงน

เขากองทนไมครบถวน หรอหลกฐานตามมาตรา 16 วรรคหนงหรอวรรคสองในกรณสงเงนเขากองทน

ครบถวนแลว

63


ใหนายทะเบยนมหนาทคนเงนคาจางตามวรรคหนงใหแกลกจางภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบคำ

รองหรอหนงสอแจงการขอคน แลวแตกรณ ในกรณทนายทะเบยนคนเงนคาจางใหแกลกจางเมอพน

กำหนดเวลาดงกลาว ใหนายทะเบยนคนเงนพรอมดวยดอกเบยในอตรารอยละเจดครงตอปนบแตวนท

ครบกำหนดสามสบวนดงกลาวจนถงวนทนายทะเบยนคนเงนคาจางใหแกลกจาง

การคนเงนคาจางและดอกเบยตามมาตรานจะคนเปนเงนสด หรอเชคระบชอลกจาง หรอโอนเงนเขา

บญชเงนฝากของลกจางกไดทงนตามหลกเกณฑทอธบดกำหนด

มาตรา19 ลกจางซงกลบออกไปนอกราชอาณาจกรโดยคาใชจายของตนเอง ถามไดขอรบเงนคาจางของตนทถก

หกและนำสงเขากองทนคนตามมาตรา 18ภายในสองปนบแตวนทกลบออกไปนอกราชอาณาจกร ให

เปนอนหมดสทธทจะไดรบเงนนนคนและใหเงนนนตกเปนของกองทน

ในกรณทลกจางตามวรรคหนงกลบเขามาในราชอาณาจกรและกลบเขาทำงานตามใบอนญาตเดมทยง

ไมสนอาย หรอไดทำงานตามใบอนญาตใหมอนเปนงานทกำหนดในกฎกระทรวงทออกตามความใน

มาตรา 15 แลวแตกรณ ภายในสองปนบแตวนทกลบออกไปนอกราชอาณาจกร ลกจางนนไมตองถก

หกเงนคาจางเพอนำสงเขากองทนอก เวนแตเงนคาจางทลกจางนนเคยถกหกและนำสงเขากองทนยง

ไมครบถวนใหนายจางหกเงนคาจางของลกจางนนและนำสงเขากองทนจนกวาจะครบถวน

มาตรา20 เมอมกรณทจะตองสงลกจางกลบออกไปนอกราชอาณาจกร ใหกองทนจายเงนของกองทนเปนคาใช

จายในการสงลกจางนนกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

ในกรณทลกจางซงจะถกสงกลบออกไปนอกราชอาณาจกรยงสงเงนเขากองทนไมครบถวนใหกองทน

จายเงนของกองทนสมทบในสวนทขาด เวนแตลกจางนนเขามาทำงานในราชอาณาจกรตามความ

ตองการของนายจางนายจางนนตองรบผดชอบในเงนจำนวนทลกจางยงสงเขากองทนไมครบถวนและ

ใหกองทนเรยกเกบเงนสวนทยงขาดอยนนจากนายจาง

มาตรา21 ใบอนญาตทออกใหตามพระราชบญญตน ใหมอายไมเกนสองปนบแตวนออกเวนแตใบอนญาตทออก

ใหแกคนตางดาวตามมาตรา 12 ใหมอายเทาระยะเวลาทไดรบอนญาตใหเขามาทำงานตามกฎหมาย

นนๆ

อายใบอนญาตตามวรรคหนงไมมผลเปนการขยายระยะเวลาอยในราชอาณาจกรตามกฎหมายวาดวย

คนเขาเมอง

มาตรา22 ในกรณทผรบใบอนญาตตามมาตรา 12 ไดรบการขยายระยะเวลาทำงานตามกฎหมายนน ๆ ใหผ

อนญาตตามกฎหมายดงกลาวมหนงสอแจงการขยายระยะเวลาทำงานนนตอนายทะเบยนตามแบบท

อธบดกำหนดโดยเรวและใหนายทะเบยนจดแจงการขยายระยะเวลานนลงในใบอนญาต

มาตรา23 กอนใบอนญาตสนอายและผรบใบอนญาตประสงคจะทำงานนนตอไป ใหยนคำขอตออายใบอนญาต

ตอนายทะเบยน

เมอไดย นคำขอตามวรรคหนงแลว ใหผ ขอตออายใบอนญาตทำงานไปพลางกอนไดจนกวานาย

ทะเบยนจะมคำสงไมตออายใบอนญาต

การตออายใบอนญาตใหตอไดครงละไมเกนสองป โดยใหกระทำเพยงเทาทจำเปนเพอปองกนการตง

ถนฐานของคนตางดาวในราชอาณาจกรและกรณคนตางดาวตามมาตรา13(1)และ(2)ระยะเวลาท

ไดรบอนญาตใหทำงานตดตอกนรวมแลวตองไมเกนสป เวนแตคณะรฐมนตรจะกำหนดเปนอยางอน

เปนคราวๆไป

64


การขอตออายและการตออายใบอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา24 ผรบใบอนญาตตองมใบอนญาตอยกบตวหรออย ณ สถานททำงานในระหวางเวลาทำงานเพอแสดง

ตอพนกงานเจาหนาทหรอนายทะเบยนไดเสมอ

มาตรา25 ถาใบอนญาตสญหายหรอเสยหาย ใหผรบใบอนญาตยนคำขอรบใบแทนใบอนญาตตอนายทะเบยน

ภายในสบหาวนนบแตวนททราบการสญหายหรอเสยหาย

การขอรบใบแทนใบอนญาตและการออกใบแทนใบอนญาต ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการท

กำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา26 ผรบใบอนญาตตองทำงานตามประเภทหรอลกษณะงาน และกบนายจางณ ทองทหรอสถานทและ

เงอนไขตามทไดรบอนญาต

ผรบใบอนญาตผใดประสงคจะเปลยนหรอเพมประเภทหรอลกษณะงาน นายจางทองทหรอสถานท

ทำงานหรอเงอนไขตองไดรบอนญาตจากนายทะเบยน

การขออนญาตและการอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกำหนดในกฎกระทรวง

มาตรา27 หามมใหบคคลใดรบคนตางดาวเขาทำงาน เวนแตคนตางดาวซงมใบอนญาตทำงานกบตนเพอทำงาน

ตามประเภทหรอลกษณะงานทระบไวในใบอนญาตณทองทหรอสถานททระบไวในใบอนญาต

มาตรา28 ในกรณทปรากฏวาผรบใบอนญาตฝาฝนหรอไมปฏบตตามเงอนไขในการอนญาตใหนายทะเบยนม

อำนาจสงเพกถอนใบอนญาต

หมวด2กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

มาตรา29 ใหจดตงกองทนขนในกรมการจดหางาน เรยกวา “กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราช

อาณาจกร” เพอเปนทนหมนเวยนสำหรบใชจายเกยวกบการสงลกจาง คนตางดาวและผถกสงเนรเทศ

กลบออกไปนอกราชอาณาจกร ตามพระราชบญญตน กฎหมายวาดวยคนเขาเมองและกฎหมายวา

ดวยการเนรเทศแลวแตกรณ

มาตรา30 ใหกองทนประกอบดวยเงนและทรพยสนดงตอไปน

(1) เงนเพมตามมาตรา8วรรคสาม

(2) เงนทนายจางนำสงเขากองทนตามมาตรา15

(3) เงนเพมตามมาตรา17

(4) เงนทตกเปนของกองทนตามมาตรา19วรรคหนง

(5) เงนทเรยกเกบจากนายจางตามมาตรา20วรรคสอง

(6) เงนหรอทรพยสนทมผอทศให

(7) เงนคาธรรมเนยมทเรยกเกบไดตามพระราชบญญตนตามทกระทรวงการคลงอนญาตใหนำ

ไปใชจายไดโดยไมตองนำสงคลงเปนรายไดแผนดน

(8) ดอกผลของกองทน

(9) เงนอดหนนจากรฐบาลตามมาตรา31วรรคสอง

เงนและทรพยสนตามวรรคหนงใหนำสงเขากองทนโดยไมตองนำสงคลงเปนรายไดแผนดน

65


มาตรา31 เงนของกองทนใหใชเพอวตถประสงคดงตอไปน

(1) เปนคาใชจายเกยวกบการสงลกจางกลบออกไปนอกราชอาณาจกรตามพระราชบญญตน

(2) คนใหแกลกจางตามมาตรา18และเปนคาใชจายทเกยวกบการดงกลาว

(3) เปนคาใชจายเกยวกบการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกรตามกฎหมายวาดวย

คนเขาเมอง

(4) เปนคาใชจายเกยวกบการสงผถกสงเนรเทศกลบออกไปนอกราชอาณาจกรตามกฎหมายวา

ดวยการเนรเทศ

(5) เปนคาใชจายอนจำเปนตอการบรหารกองทนซงตองไมเกนรอยละสบของดอกผลของกองทน

(6) เงนของกองทนตามมาตรา 30 (7) และดอกผลของเงนดงกลาวใหใชเฉพาะเพอประโยชนใน

การบรหารจดการเกยวกบการทำงานของคนตางดาวของหนวยงานทเกยวของ

ในกรณทเงนของกองทนไมเพยงพอสำหรบคาใชจายตามวรรคหนง ใหรฐบาลจายเงนอดหนนใหแก

กองทนเปนคราวๆตามความจำเปน

มาตรา32 ใหมคณะกรรมการกองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกรประกอบดวย ปลด

กระทรวงแรงงาน เปนประธานกรรมการ อธบดกรมการจดหางาน เปนรองประธานกรรมการ ผ

บญชาการสำนกงานตรวจคนเขาเมอง ผแทนกระทรวงการตางประเทศ ผแทนสำนกงานอยการสงสด

ผแทนสำนกงบประมาณ ผแทนกรมการปกครอง ผแทนกรมบญชกลาง ผแทนกรมพฒนาสงคมและ

สวสดการ และผทรงคณวฒอกไมเกนเจดคนซงรฐมนตรแตงตงโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร

จากผ ซ งมความเช ยวชาญดานแรงงาน การเงน การอตสาหกรรม และกฎหมายเปนกรรมการ

ใหผอำนวยการสำนกบรหารแรงงานตางดาวเปนกรรมการและเลขานการ

คณะกรรมการกองทนอาจแตงตงขาราชการกรมการจดหางานเปนผชวยเลขานการไดไมเกนสองคน

มาตรา33 กรรมการกองทนผทรงคณวฒมวาระอยในตำแหนงคราวละสามป

กรรมการกองทนผทรงคณวฒซงพนจากตำแหนงตามวาระอาจไดรบแตงตงอกได แตตองไมเกนสอง

วาระตดตอกน

มาตรา34 นอกจากการพนจากตำแหนงตามวาระกรรมการกองทนผทรงคณวฒพนจากตำแหนงเมอ

(1) ตาย

(2) ลาออก

(3) เปนบคคลลมละลาย

(4) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ

(5) คณะรฐมนตรมมตใหออกเพราะบกพรองหรอทจรตตอหนาท มความประพฤตเสอมเสยหรอ

หยอนความสามารถ

(6) ไดรบโทษจำคกโดยคำพพากษาถงทสดใหจำคก

มาตรา35 ใหนำบทบญญตวาดวยคณะกรรมการทมอำนาจดำเนนการพจารณาทางปกครองตามกฎหมายวา

ดวยวธปฏบตราชการทางปกครองมาใชบงคบกบการแตงตงกรรมการกองทนผทรงคณวฒและการ

ประชมของคณะกรรมการกองทนโดยอนโลม

มาตรา36 ใหคณะกรรมการกองทนมอำนาจแตงตงคณะอนกรรมการกองทนเพอพจารณาหรอปฏบตการตามท

คณะกรรมการกองทนมอบหมาย

66


ใหนำบทบญญตวาดวยคณะกรรมการทมอำนาจดำเนนการพจารณาทางปกครองตามกฎหมายวาดวยวธปฏบต

ราชการทางปกครองมาใชบงคบกบการแตงต งอนกรรมการกองทนและการประชมของคณะ

อนกรรมการกองทนโดยอนโลม

มาตรา37 ใหคณะกรรมการกองทนมอำนาจหนาทดงตอไปน

(1) กำหนดแนวทาง หลกเกณฑ เงอนไข และลำดบความสำคญของการใชจายเงนของกองทน

ในแตละปตามวตถประสงคของกองทน

(2) กำหนดหลกเกณฑการคำนวณคาใชจายอนจำเปนในการสงลกจาง คนตางดาว หรอผถกสง

เนรเทศแตละสญชาตกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

(3) พจารณาจดสรรเงนของกองทนเพอใชจายตามวตถประสงคของกองทนและตามแนวทางและ

ลำดบความสำคญตาม(1)

(4) พจารณาจดสรรเงนของกองทนใหแกหนวยงานทเกยวของสำหรบทดรองใชจายในการสง

ลกจางคนตางดาวหรอผถกสงเนรเทศกลบออกไปนอกราชอาณาจกร

(5) ออกระเบยบเกยวกบการรบเงนการใชจายเงนการเกบรกษาเงนการจดหาผลประโยชนและ

การตรวจสอบภายในของกองทน

(6) ออกระเบยบเกยวกบหลกเกณฑและวธการจายเงนของกองทนใหแกหนวยงานทเกยวของ

เพอใชในการสงลกจาง คนตางดาว หรอผถกสงเนรเทศกลบออกไปนอกราชอาณาจกร และ

การเบกจายเงนทดรองตาม(4)

ขอกำหนดผลการพจารณาและระเบยบตามมาตรานใหประกาศในราชกจจานเบกษา

ระเบยบตาม(5)และ(6)เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

มาตรา38 ใหกรมการจดหางานจดทำบญชของกองทนใหเปนไปตามระบบการบญชทกระทรวงการคลงไดวางไว

มาตรา39 ใหสำนกงานการตรวจเงนแผนดนหรอผสอบบญชอสระทสำนกงานการตรวจเงนแผนดนใหความเหน

ชอบเปนผสอบบญชของกองทน

มาตรา40 ใหผสอบบญชรายงานผลการสอบบญชตอคณะกรรมการกองทนเพอเสนอตอคณะรฐมนตรภายใน

หนงรอยยสบวนนบแตวนสนปบญช และใหกรมการจดหางานเผยแพรงบการเงนทผสอบบญชรบรอง

แลวภายในสบหาวนนบแตวนทคณะรฐมนตรรบทราบ

หมวด3คณะกรรมการพจารณาการทำงานของคนตางดาว

มาตรา41 ใหมคณะกรรมการพจารณาการทำงานของคนตางดาว ประกอบดวยปลดกระทรวงแรงงาน เปน

ประธานกรรมการ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เลขาธการสภา

ความมนคงแหงชาตผอำนวยการสำนกขาวกรองแหงชาตอยการสงสดผแทนกระทรวงกลาโหมผแทน

กระทรวงการตางประเทศ ผแทนกระทรวงเกษตรและสหกรณ ผ แทนกระทรวงมหาดไทย ผแทน

กระทรวงสาธารณสข ผแทนกระทรวงอตสาหกรรม ผแทนสำนกงานตำรวจแหงชาต ผแทนองคกร

นายจางและผแทนองคกรลกจางฝายละไมเกนสามคนและผทรงคณวฒอกไมเกนสคนซงรฐมนตรแตง

ตงโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรจากผซงมความเชยวชาญดานแรงงานการอตสาหกรรม และ

กฎหมายเปนกรรมการ

67


ใหอธบดเปนกรรมการและเลขานการและผอำนวยการสำนกบรหารแรงงานตางดาวเปนกรรมการและ

ผชวยเลขานการ

การไดมาวาระการดำรงตำแหนงและการพนจากตำแหนงของผแทนองคกรนายจางและผแทนองคกร

ลกจาง และวาระการดำรงตำแหนงและการพนจากตำแหนงของกรรมการผทรงคณวฒตามวรรคหนง

ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรกำหนดโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรและประกาศในราชกจจา

นเบกษา

มาตรา42 คณะกรรมการมอำนาจหนาทดงตอไปน

(1) เสนอนโยบายการทำงานของคนตางดาวตอคณะรฐมนตร

(2) เสนอแนะตอคณะรฐมนตรหรอรฐมนตรในการออกพระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ระเบยบ

และประกาศตามพระราชบญญตน

(3) ตดตาม ดแล และประสานการทำงานของหนวยงานทเก ยวของกบการทำงานของคน

ตางดาวตามนโยบายการทำงานของคนตางดาวทคณะรฐมนตรกำหนด

(4) กำกบการดำเนนงานของกรมการจดหางานในการดำเนนการตามพระราชบญญตนใหเปนไป

ตามนโยบายการทำงานของคนตางดาวทคณะรฐมนตรกำหนด

(5) ปฏบตหนาทอนตามทคณะรฐมนตรหรอรฐมนตรมอบหมาย

มาตรา43 การประชมของคณะกรรมการตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวาก งหนงของจำนวนกรรมการ

ทงหมดจงจะเปนองคประชม

ในการประชมของคณะกรรมการถาประธานกรรมการไมอยในทประชมหรอไมสามารถปฏบตหนาทได

ใหกรรมการซงมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

มตของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงมเสยงหนงในการลงคะแนนถาคะแนนเสยงเทา

กนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

มาตรา44 ใหคณะกรรมการมอำนาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอปฏบตการตามทคณะกรรมการมอบหมาย

ใหนำความในมาตรา43มาใชบงคบกบการประชมของคณะอนกรรมการโดยอนโลม

หมวด4คณะกรรมการพจารณาอทธรณการทำงานของคนตางดาว

มาตรา45 ใหมคณะกรรมการพจารณาอทธรณการทำงานของคนตางดาว ประกอบดวยปลดกระทรวงแรงงาน

เปนประธานกรรมการ ผแทนกระทรวงการตางประเทศ ผแทนสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผแทนสำนกงานอยการสงสด ผแทนกรมพฒนาธรกจการคา ผแทน

สำนกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ผแทนสำนกงานตำรวจแหงชาต ผแทนองคกรนายจางและ

ผแทนองคกรลกจางฝายละหนงคนและผทรงคณวฒซงรฐมนตรแตงตงไมเกนสามคนเปนกรรมการ

ใหอธบดแตงตงขาราชการของกรมการจดหางานคนหนงเปนกรรมการและเลขานการและอกสองคน

เปนผชวยเลขานการ

การไดมาวาระการดำรงตำแหนงและการพนจากตำแหนงของผแทนองคกรนายจางและผแทนองคกร

ลกจาง และวาระการดำรงตำแหนงและการพนจากตำแหนงของกรรมการผทรงคณวฒตามวรรคหนง

ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรกำหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

68


มาตรา46 ในกรณทนายทะเบยนมคำสงไมออกใบอนญาตหรอไมอนญาตตามมาตรา 9 มาตรา 11 มาตรา 13

มาตรา 14 หรอมาตรา 26 หรอไมตออายใบอนญาตตามมาตรา 23 หรอเพกถอนใบอนญาตตาม

มาตรา28ผขอรบใบอนญาตผขออนญาตผรบใบอนญาตหรอผถกเพกถอนใบอนญาตแลวแตกรณ

มสทธอทธรณตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณโดยทำเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายในสามสบ

วนนบแตวนทไดทราบคำสงดงกลาว

ใหนายทะเบยนสงคำอทธรณพรอมทงเหตผลในการมคำสงไมออกใบอนญาต ไมอนญาตไมตออายใบ

อนญาตหรอเพกถอนใบอนญาตตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณภายในเจดวนนบแตวนทไดรบคำ

อทธรณ และใหคณะกรรมการพจารณาอทธรณวนจฉยคำอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนทได

รบคำอทธรณ

คำวนจฉยของคณะกรรมการพจารณาอทธรณใหเปนทสด

ในกรณอทธรณคำสงไมตออายใบอนญาตตามมาตรา 23 ผอทธรณมสทธทำงานไปพลางกอนได

จนกวาจะมคำวนจฉยอทธรณของคณะกรรมการพจารณาอทธรณ

มาตรา47 ใหนำบทบญญตวาดวยคำสงทางปกครองและคณะกรรมการทมอำนาจดำเนนการพจารณาทาง

ปกครองตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครองมาใชบงคบกบการทำคำสงทางปกครอง

และการประชมของคณะกรรมการพจารณาอทธรณโดยอนโลม

หมวด5การกำกบดแล

มาตรา48 ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหอธบดนายทะเบยนและพนกงานเจาหนาทมอำนาจดง

ตอไปน

(1) มหนงสอสอบถามหรอเรยกบคคลใดมาชแจงขอเทจจรงรวมทงใหสงเอกสารหรอหลกฐาน

(2) เขาไปในสถานทใดในระหวางเวลาทมหรอเชอไดวามการทำงานในกรณทมเหตอนควรสงสย

วามคนตางดาวทำงานโดยไมชอบดวยกฎหมายเพอตรวจสอบใหการเปนไปตามพระราช

บญญตนโดยตองมหมายของศาล เวนแตเปนการเขาไปในระหวางพระอาทตยขนถงเวลา

พระอาทตยตกในการน ใหมอำนาจสอบถามขอเทจจรงหรอเรยกเอกสารหรอหลกฐานใดๆ

จากบคคลทรบผดชอบหรอเกยวของกบสถานทดงกลาวได

มาตรา49 นายทะเบยนและพนกงานเจาหนาทตองมบตรประจำตวตามแบบทรฐมนตรกำหนดโดยประกาศใน

ราชกจจานเบกษา

ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน นายทะเบยนและพนกงานเจาหนาทตองแสดงบตรประจำ

ตวตอบคคลซงเกยวของ

มาตรา50 ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหอธบด นายทะเบยนและพนกงานเจาหนาทเปนเจาพนก

งานตามประมวลกฎหมายอาญา

ในกรณทพนกงานเจาหนาทพบคนตางดาวผใดทำงานโดยไมไดรบใบอนญาตอนเปนการฝาฝนพระ

ราชบญญตน และสงใหไปรายงานตวยงสถานตำรวจพรอมกบพนกงานเจาหนาท แตคนตางดาวผนน

ไมยนยอมหรอจะหลบหน ใหพนกงานเจาหนาทมอำนาจจบคนตางดาวนนโดยไมตองมหมายจบและ

ใหนำตวผถกจบไปยงททำการของพนกงานสอบสวนโดยทนท ในการน ใหนำบทบญญตมาตรา 81

69


มาตรา 81/1 มาตรา 82 มาตรา 83 มาตรา 84 มาตรา 85 และมาตรา 86 แหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญามาใชบงคบกบการจบตามมาตรานโดยอนโลม

เพอประโยชนในการชวยเหลอพนกงานสอบสวนในการสอบสวน รฐมนตรจะแตงตงพนกงานเจาหนาท

ซงมความรความชำนาญในการสอบสวนรวมเปนพนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญากได ในกรณเชนน ใหพนกงานเจาหนาทดงกลาวมอำนาจหนาทชวยเหลอพนกงาน

สอบสวนทำการสอบสวนในคดความผดตามพระราชบญญตนได

การดำเนนการเกยวกบการจบกมตามวรรคสองและการรวมกนสอบสวนตามวรรคสาม ใหเปนไปตาม

หลกเกณฑและวธการทอธบดและผบญชาการตำรวจแหงชาตรวมกนกำหนด

หมวด6บทกำหนดโทษ

มาตรา51 คนตางดาวผใดทำงานโดยไมไดรบใบอนญาต ตองระวางโทษจำคกไมเกนหาปหรอปรบตงแตสองพน

บาทถงหนงแสนบาทหรอทงจำทงปรบ

ในกรณทคนตางดาวซงถกกลาวหาวากระทำความผดตามวรรคหนงยนยอมเดนทางกลบออกไปนอก

ราชอาณาจกรภายในเวลาทพนกงานสอบสวนกำหนดซงตองไมชากวาสามสบวนพนกงานสอบสวน

จะเปรยบเทยบปรบและดำเนนการใหคนตางดาวนนเดนทางกลบออกไปนอกราชอาณาจกรกได

มาตรา52 ผรบใบอนญาตผใดทำงานอนเปนการฝาฝนเงอนไขทกำหนดไวตามมาตรา 9 มาตรา 13 มาตรา 14

หรอมาตรา26ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท

มาตรา53 ผรบใบอนญาตผใดไมแจงตอนายทะเบยนตามมาตรา22หรอไมปฏบตตามมาตรา24ตองระวางโทษ

ปรบไมเกนหนงหมนบาท

มาตรา54 ผใดฝาฝนมาตรา27ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาทและถาคนตางดาวนนไมมใบอนญาตผ

กระทำตองระวางโทษปรบตงแตหนงหมนบาทถงหนงแสนบาทตอคนตางดาวทจางหนงคน

มาตรา55 ผใดไมปฏบตตามหนงสอสอบถามหรอหนงสอเรยกหรอไมยอมใหขอเทจจรงหรอไมสงเอกสารหรอหลก

ฐานแกนายทะเบยนหรอพนกงานเจาหนาทซงปฏบตหนาทตามมาตรา 48 ทงน โดยไมมเหตผลอน

สมควรตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท

มาตรา56 ความผดตามพระราชบญญตน นอกจากความผดตามมาตรา 51 ใหคณะกรรมการเปรยบเทยบซง

รฐมนตรแตงตงมอำนาจเปรยบเทยบได

คณะกรรมการเปรยบเทยบซงรฐมนตรแตงตงตามวรรคหนง ใหมจำนวนสามคนและคนหนงตองเปน

พนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

เมอคณะกรรมการเปรยบเทยบไดเปรยบเทยบและผตองหาไดชำระคาปรบตามจำนวนทเปรยบเทยบ

ภายในสามสบวนแลวใหถอวาคดเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

70


บทเฉพาะกาล

มาตรา57 ใหออกกฎกระทรวงกำหนดงานทคนตางดาวอาจทำไดตามมาตรา 7 ใหแลวเสรจภายในสองปนบแต

วนทพระราชบญญตนใชบงคบ

ในระหวางทยงไมมกฎกระทรวงตามมาตรา 7 ใหนายทะเบยนอนญาตใหคนตางดาวทำงานใด ๆ ได

เวนแตงานทกำหนดในพระราชกฤษฎกาทออกตามความในมาตรา 6 แหงพระราชบญญตการทำงาน

ของคนตางดาวพ.ศ.2521

มาตรา58 คนตางดาวผใดไดรบใบอนญาตหรอไดรบการผอนผนใหทำงานตามพระราชบญญตการทำงานของคน

ตางดาว พ.ศ. 2521 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว (ฉบบท 2) พ.ศ.

2544 อยแลวในวนทพระราชบญญตนประกาศในราชกจจานเบกษา ใหถอวาไดรบใบอนญาตหรอได

รบอนญาตใหทำงานตามพระราชบญญตน ทงน ตามเงอนไขทกำหนดไวในใบอนญาตหรอการผอน

ผนนน

ใบอนญาตทออกใหตามประกาศของคณะปฏวตฉบบท322ลงวนท13ธนวาคมพ.ศ.2515ใหใชได

ตอไปตราบเทาทใบอนญาตยงไมสนอายและผรบใบอนญาตยงทำงานทไดรบอนญาตนน

มาตรา59 บรรดาคำขอและคำอทธรณทไดยนไวตามพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ. 2521 ซง

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 กอนวนทพระราช

บญญตนใชบงคบใหถอวาเปนคำขอหรอคำอทธรณทไดยนไวตามพระราชบญญตน

มาตรา60 บรรดาพระราชกฤษฎกากฎกระทรวงประกาศมตคณะรฐมนตรหรอคำสงของรฐมนตรหรออธบดซง

ไดออกหรอสงโดยอาศยอำนาจตามความในพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ. 2521ซง

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 และยงมผลใช

บงคบอยในวนกอนวนทพระราชบญญตน ใชบงคบ ใหใชบงคบไดตอไปเทาทไมขดหรอแยงกบ

บทบญญตแหงพระราชบญญตน และใหถอเสมอนเปนพระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศ มต

คณะรฐมนตรหรอคำสงของรฐมนตรหรออธบดทออกตามความในพระราชบญญตน

ผรบสนองพระบรมราชโองการ

พลเอกสรยทธจลานนท

นายกรฐมนตร

71


ภาคผนวกข.

รายชอ39อาชพทหามคนตางดาวทำ

(1) งานกรรมกร

(2) งานกสกรรรมงานเลยงสตวงานปาไมหรองานประมงยกเวนงานทใชความชำนาญงานเฉพาะสาขาหรองาน

ควบคมดแลฟารม

(3) งานกออฐงานชางไมหรองานกอสรางอน

(4) งานแกะสลกไม

(5) งานขบขยานยนตหรองานขบขยานพาหนะทไมใชเครองจกรหรอเครองกลยกเวนงานขบขเครองบนระหวางประเทศ

(6) งานขายของหนาราน

(7) งานขายทอดตลาด

(8) งานควบคมตรวจสอบหรอใหบรการบญชยกเวนงานตรวจสอบภายในชวคราว

(9) งานเจยระไนหรอขดเพชรหรอพลอย

(10) งานตดผมงานดดผมหรองานเสรมสวย

(11) งานทอผาดวยมอ

(12) งานทอเสอหรองานทำเครองใชดวยกกหวายปอฟางหรอเยอไมไผ

(13) งานทำกระดาษสาดวยมอ

(14) งานทำเครองเขน

(15) งานทำเครองดนตรไทย

(16) งานทำเครองถม

(17) งานทำเครองทองเครองเงนหรอเครองนาก

(18) งานทำเครองลงหน

(19) งานทำตกตาไทย

(20) งานทำทนอนผาหมนวม

(21) งานทำบตร

(22) งานทำผลตภณฑจากผาไหมดวยมอ

(23) งานทำพระพทธรป

(24) งานทำมด

(25) งานทำรมดวยกระดาษหรอผา

(26) งานทำรองเทา

(27) งานทำหมวก

(28) งานนายหนาหรองานตวแทนยกเวนงานนายหนาหรองานตวแทนในธรกจการคาระหวางประเทศ

(29) งานในวชาชพวศวกรรมสาขาวศวกรรมโยธาทเกยวกบงานออกแบบและคำนวณจดระบบวจยวางโครงการ

ทดสอบควบคมการกอสรางหรอใหคำแนะนำทงนไมรวมทตองใชความชำนาญพเศษ

(30) งานในวชาชพสถาปตยกรรมทเกยวกบงานออกแบบเขยนแบบประมาณราคาอำนวยการกอสรางหรอใหคำแนะนำ

(31) งานประดษฐเครองแตงกาย

(32) งานปนหรอทำเครองปนดนเผา

(33) งานมวนบหรดวยมอ

(34) งานมคคเทศกหรองานจดนำเทยว

72


(35) งานเรขายสนคา

(36) งานเรยงตวพมพอกษรไทยดวยมอ

(37) งานสาวและบดเกลยวไหมดวยมอ

(38) งานเสมยนพนกงานหรองานเลขานการ

(39) งานใหบรการทางกฎหมายหรออรรถคด

ทมา: สำนกบรหารแรงงานตางดาว.2551.บญชทายพระราชกฤษฎกากำหนดในอาชพและวชาชพทหามคนตางดาวทำพ.ศ.2522 <http://122.154.5.7/workpermit/main/interest/Alien_jobs.asp>

ภาคผนวกค.

รายชอ27อาชพทกำหนดอนญาตใหคนตางดาวบางประเภท(มาตรา12)ทำได

(1) งานชางซอมจกรยาน

(2) งานชางประกอบและซอมเบาะรถ

(3) งานชางประกอบและซอมตวถง

(4) งานชางประกอบและซอมทอไอเสยรถ

(5) งานชางบดกรโลหะดวยแผนมอ

(6) งานชางไมเครองเรอน

(7) งานชางไมกอสรางอาคาร

(8) งานเลอยไมในโรงงานแปรรปไม

(9) งานชางปน

(10) งานชางทาส

(11) งานชางประกอบและซอมประตหนาตาง

(12) งานชางตดตงมงลวด

(13) งานชางยอมผา

(14) งานชางตดเยบเสอผายกเวนการตดเยบเสอผาสตร

(15) งานซกรดเสอผา

(16) งานทำสวนผกและผลไม

(17) งานเลยงสตวยกเวนงานเลยงไหม

(18) งานขายปลกสนคาทมใชเวชภณฑ เคมภณฑ เครองรบวทย เครองรบโทรทศน กลองถายภาพนง กลองถาย

ภาพยนตรอาวธปนหรอวตถระเบดและอปกรณทเกยวของรวมทงเครองอะไหล

(19) งานขายอาหารและเครองดม

(20) งานผลตอาหารและเครองดม

(21) งานชางประกอบและซอมรองเทา

(22) งานชางซอมนาฬกาปากกาและแวนตา

(23) งานชางลบมดและของมคมอนๆ

(24) งานชางทำกรอบรป

(25) งานชางเครองทองเครองเงนหรอเครองโลหะมคาอนๆ

(26) งานชางทอถกไหมพรมและทอผาดวยมอยกเวนทอผาไหมและงานทำผลตภณฑทเกยวกบเสนไหม

(27) งานกรรมกร

73


ภาคผนวกง.

ความจำเปนในการจางพนกงานสาธารณสขตางดาว

ความเปนมา

ขอคนพบหนงจากงานวจยเร อง คำถามและขอทาทายตอนโยบายรฐไทยในมตสขภาวะและสทธของ

แรงงานขามชาต(กฤตยาและพนธทพย2548)ชชดวาปญหาการสอสารและเขาถงแรงงานขามชาตเปนปญหาแกน

หลกในทกๆปญหาของแรงงานขามชาตทางออกทพนทหลายแหงไดดำเนนการเองมานานหลายปแลวคอการจาง

และสรางอาสาสมครตางชาต (อสต.) และพนกงานสาธารณสขตางชาต (พสต.) มรปแบบทงทโรงพยาบาล

จางเอง (สงขละบร) โรงพยาบาลรวมมอกบองคกรเอกชน (แมสอดสมทรสาคร ระนอง ระยองฯลฯ) และมลกษณะ

การทำงานทงเปนลามประจำทโรงพยาบาล และออกพนททำงานสงเสรมสขภาพและควบคมโรค การดงแรงงานขาม

ชาตเขามาเปนสวนหนงของการแกปญหาของแรงงานเอง ผทำงานทกฝายเหนตรงกนวา เปนผลดตอการทำงานและ

ตอสขภาพของแรงงาน และมความจำเปนทนโยบายระดบสงควรพจารณาใหโรงพยาบาลของรฐ และหรอองคกร

พฒนาเอกชนสามารถจางคนขามชาตมาทำงานไดอยางถกตองตามเกณฑของภาคราชการ

ปญหาทเกดขนกคอ มตครม.อนญาตใหจางงานไดเฉพาะอาชพกรรมกรและคนรบใชในบานเทานน องคกร

หลายแหงจงตองจดทะเบยนจางพสต.หรอลามในงานประเภททอนญาต แตปฏบตงานจรงอกอยางหนง ในการ

ประชมเชงปฏบตการเพอหาทางออกเรองนระหวางหนวยงานทเกยวของครงแรกเมอ พ.ศ. 2548 ทสำนกงานสภา

ความมนคงแหงชาต เจาหนาทสภาความมนคงแหงชาตระดบสงทเขารวมประชมใหความเหนวา “..ในสวนตวเหน

ดวยวามประโยชนแตในเมอกฎหมายกฎระเบยบขณะนไมสามารถจะแกไขเปลยนแปลงไดสงทอยากเหนกคอการ

หยบยกเรองขนมาอยางเปนระบบตองมการผลกดนถงจะมการแกนโยบายได”

นนเปนทมาของการรวมตวองคกรพฒนาเอกชนทงในระดบทองถนระดบประเทศและระดบนานาชาตรวม

กบหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขหลายระดบ รณรงคเรยกรองอยางเปนระบบและตอเนองตงแตป 2547 วา ขอ

ใหกระทรวงแรงงานเปดใหมการจาง พสต. ได โดยกระทรวงสาธารณสขไดนำเสนอเรองนตอคณะรฐมนตร จนมมต

ครม.เมอวนท10พฤษภาคม2548เหนดวยในหลกการและตงแตนนมาจนถงปจจบน (2551)อยในขนตอนการแปร

หลกการสการปฏบตจรงใหถกตอง

สถานการณระหวางพ.ศ.2549-2551

จากการตดตามศกษาการปรบเปลยนนโยบายและการบรการสขภาพตอแรงงานขามชาตชวง พ.ศ. 2548-

2550 (กฤตยา 2550) พบวาเกดความเปลยนแปลงชดเจนในหลายพนททมโครงการทำงานเชงรกในดานสขภาพของ

แรงงานขามชาต ไดแก การมคลนกเคลอนทเขาไปยงชมชนแรงงานขามชาต การเชอมประสานการทำงานระหวาง

องคกรพฒนาเอกชนกบองคกรปกครองทองถนและภาคราชการทเกยวของ การจดจางพนกงานสาธารณสขตางชาต

(พสต.) หรอ อาสาสมครสาธารณสขตางชาต (อสต.) คอ สามารถจางไดจรงในหลายจงหวดทสำนกงานจดหางาน

เขาใจปญหา โดยบรรจลงเปนลกษณะงานอยางหนงในกลมภาคการจางงานอน ๆ ทอยในหมวด มลนธหรอองคกร

สาธารณกศลแตกยงมหลายพนททยงคงตองจางในรปการจางคนทำงานบาน

ดงรายงานผลจากการสมมนาเพอหามาตรการรองรบพสต. ชวยงานในระบบสขภาพ เมอวนท 23-24

เมษายน 2551 ชวาการจางงานพสต. ยงตองเผชญปญหาในทางกฎหมายอยมาก แมกรมบญชกลางตความวา

สามารถใชงบประกนสขภาพทเกบจากแรงงานตางดาวมาจายเปนคาตอบแทนได และในป 2551 กมการจางงาน

พสต.จรงในรปของอาสาสมครเตมเวลาทงในภาครฐและเอกชนรวม357คนใน20จงหวดและมความตองการจาง

74


เพมเตมอกถง 791 คน แตอปสรรคสำคญคอ ไมมประเภทงานรองรบ และในขณะทยงไมมประเภทงานมารองรบ

การจางจงใชวธดงน

1. ขอโควตาตำแหนงงานจากนายจางเพอมาทำงานพสต.

2. เจาหนาทมลนธ/โรงพยาบาลจดทะเบยนเปนนายจางจดจางในประเภทงานคนรบใชในบานหรอกรรมกร

3. โรงพยาบาลมลนธจดทะเบยนเปนสถานประกอบการ

4. หารอกบแรงงานจงหวดถงทางออกในการจดจาง

อยางไรกตามลกษณะการจางขางตนกทำใหเกดความไมมนคงในงานเพราะตองพงพาสถานประกอบการ

มากเกนไป เสยงตอการถกจบเพราะทำงานผดประเภท ไมสามารถทำงานไดเตมท ไมมนคงและเปลยนงาน หนวย

งานราชการจดจางตางดาวไมได สถานพยาบาลไมกลาจดจาง เพราะไมมระเบยบรองรบทชดเจนการจดจางไดขน

อยการใหความสำคญความเขาใจของหนวยงานตาง ๆ ในจงหวด ทประชมนไดตกลงวา ในการแกปญหาระยะสน

คอตองเสนอตอกระทรวงแรงงานใหเพมตำแหนงในประเภทงาน“กรรมกร”หรอเพมพสต.ใหเปนประเภทงานท

อนญาตใหทำ สวน มาตรการระยะยาว คอ การผลกดนอนบญญตของ พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว

2551ใหสามารถจางงานในประเภทงานนไดโดยทประชมไดสรปถงบทบาทของพสต.ในงานสาธารณสขวามดงน

1. เปนลามสอภาษาในการใหบรการทสถานบรการสขภาพทหอผปวยนอกและหอผปวยใน (เชน การซก

ประวตเบองตนคดกรองคนไขรกษาพยาบาลเบองตนและแนะนำสทธประกนเปนตน)

2. ใหสขศกษาในเรองการดแลตนเองแนะนำการกนยาและโรคตางๆทเกยวของ

3. ชวยผใหการปรกษาในการใหบรการปรกษาในเรองเอดสกามโรคการคมกำเนดและอนๆ

4. ชวยเจาหนาทสาธารณสขบนทกขอมลคนไข

5. ชวยเจาหนาทสาธารณสขแปลสอสขภาพใหเปนภาษาของแรงงาน

6. ชวยเจาหนาทสาธารณสขในการตรวจสขภาพประจำปเพอการประกนสขภาพ

7. คนหาคดกรองผปวยและเฝาระวงโรคตดตอตางๆในชมชน

8. พาผปวยทตองการรบการรกษาสงตอไปยงโรงพยาบาล

9. รวมกบเจาหนาทสาธารณสขในการตดตามเยยมบานผปวยในชมชน (home health care) รวมทงการ

ตดตามการรกษาโรคและกนยารกษาตอเนองเชนวณโรคยาตานไวรสเอดสเปนตน

10. ชวยประสานงานกบเครอขายตาง ๆ ในชมชนใหเกดการทำงานรณรงคสขภาพและกจกรรมปองกน

และควบคมโรคในชมชนตางดาวเชนรณรงคการหยอดวคซนโปลโอรณรงควนเอดสโลกเปนตน

11. ชวยเจาหนาทสาธารณสขจดทำแฟมขอมลครวเรอนเกบขอมลสาธารณสขในชมชนและจดทำแผนทชมชน

12. ใหสขศกษาและจดกจกรรมกลมกระจายสอสขภาพในชมชนตางดาวหรอสถานประกอบการ

13. ประชาสมพนธบรการสขภาพและสทธประกน

ขอเสนอตอกระทรวงแรงงานและผลทางปฏบต

ผลจากมตครม.ขางตนกระทรวงสาธารณสข(ทสธ0707.05.1/2575ลงวนท1มถนายน2549)จงหารอไป

ยงกระทรวงแรงงาน เพอใหกระทรวงแรงงานกำหนดอาชพพนกงานสาธารณสขตางดาวเปนอกงานหนงทอนญาตให

แรงงานตางดาวสามารถทำไดนอกเหนอจากงานกรรมกรและคนรบใชในบานกระทรวงแรงงานไดตอบกลบวา(ทรง

0307/2581 ลงวนท 29 กนยายน 2549) เหนดวยกบแนวคดทจะใหแรงงานตางดาวเปนผดแลเฝาระวงโรคในชมชนท

75


แรงงานตางดาวพกอาศย แตคณะอนกรรมการจดระบบและกำหนดมาตรฐานการจางแรงงานตางดาว มความเหน

และขอสงเกตในเชงปฏเสธดงน

แมแนวคดทจะใหคนตางดาวเปนผแทนในการดแลและเฝาระวงโรคในชมชนทคนตางดาวพกอาศย เปน

แนวคดทด แตควรทำในรปแบบของอาสาสมคร โดยจายคาตอบแทนใหเปนครงคราว สวนการทจะอนญาตให

กระทรวงสาธารณสขจางคนตางดาวหลบหนเขาเมองทำงาน จะเปนบรรทดฐานใหหนวยงานอน ๆ ทมความจำเปน

ตองจางในอนาคตใชเปนแบบอยางเพราะวตถประสงคของการจดระบบการจางแรงงานตางดาวเพอแกไขปญหาคน

ตางดาวหลบหนเขาเมองลกลอบทำงาน ไมใหมจำนวนเพมขนสามารถควบคมและตรวจสอบได และเพอบรรเทา

ปญหาการขาดแคลนแรงงานระดบลางของผประกอบการ กรณสวนราชการขออนญาตจางแรงงานตางดาวหลบหน

เขาเมองทำงานไมสอดคลองกบวตถประสงคการจดระบบการจางแรงงานตางดาวของรฐบาล

ตอมา สำนกพฒนาระบบบรการสขภาพ ไดนำแนวคดและขอสงเกตของกระทรวงแรงงานไปประยกตกบ

จงหวดทดลองนำรอง 10 จงหวด ไดแก จงหวดระยอง จงหวดชลบร จงหวดสมทรสาคร จงหวดระนอง จงหวด

ปตตานจงหวดตากจงหวดเชยงใหมจงหวดสมทรปราการจงหวดสงขลาและจงหวดภเกตโดยเรมใหสถานบรการ

จางแรงงานตางดาวทำหนาทเปนอาสาสมครสาธารณสขตางดาวขนในสถานบรการ โดยใหปฏบตงานแบบเตมเวลา

และใหเบกจายคาตอบแทนเปนคาเบยเลยง ซงปรากฏวาอาสาสมครสาธารณสขตางดาวเหลานสามารถชวยลด

ปญหาการสอสารระหวางแพทยพยาบาลและเจาหนาทสาธารณสขชาวไทยกบแรงงานตางดาวไดเปนอยางดสราง

ความเชอมนใหกบผปวยตางดาว ซงนบวาอาสาสมครสาธารณสขตางดาวมประโยชนตอการบรการของสถานบรการ

เปนอยางมาก แตงาน “อาสาสมครสาธารณสขตางดาว” ทแรงงานตางดาวไดปฏบตงานอยในสถานบรการแตละ

แหงนน กยงคงเปนงานทไมมกฎหมายรองรบ เนองจากงานอาสาสมครสาธารณสขตางดาวมใชงานทไดรบอนญาต

ใหแรงงานตางดาวสามารถทำไดตามมตของคณะรฐมนตร เมอวนท 10 พฤษภาคม 2548 ปจจบนอาสาสมคร

สาธารณสขตางดาวเหลานถกจางในลกษณะงานกรรมกร หรองานผรบใชในบาน จากผประกอบการและใหปฏบต

งานในหนาทอาสาสมครสาธารณสขตางดาว ซงเปนการจางทไมตรงกบงานทปฏบต เปนเหตใหถกจบกมจากเจา

หนาทตำรวจอยเปนประจำ กระทรวงสาธารณสขจงเสนอไปยงกระทรวงแรงงานเมอเดอนสงหาคม 2551 วาภายใต

พระราชบญญตการทำงานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 ทจะมการออกอนบญญตรายชออาชพทอนญาตใหแรงงาน

ตางชาตทำไดนน ขอใหเพม “พนกงานสาธารณสขตางดาว” เปนประเภทงานทคนตางดาวสามารถทำได เพอแก

ปญหานอยางยงยน

จนถงเดอนธนวาคม2551การหารอระหวางกระทรวงสาธารณสขกบกระทรวงแรงงานดงกลาวยงไมมขอ

ยต ตอประเดนน วสนต สาทร ผอำนวยการสำนกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน17

กลาววาไดมการเพมลกษณะงาน“ลามตางดาว”ภายใตพระราชบญญตการทำงานคนตางดาว2551ใหเปนงานท

แรงงานขามชาตสามารถทำไดเนองจากเหนความสำคญของลามแปลภาษาในกระบวนการจดทะเบยนแรงงานการ

ประชาสมพนธและการคมครองสทธแรงงานรวมถงสทธในการเขาถงบรการสขภาพดวย

_______________________________________________________________17 เสนอในการสมมนาระดมความคดตอรายงานวจยเรอง “การจางแรงงานขามชาตในพระราชบญญตการทำงานของคนตางดาวพ.ศ.

2551กบการจดทำบญชอาชพสำหรบคนตางชาตและประเดนอนๆทเกยวของ”จดโดยสถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล รวมกบ คณะอนกรรมการสทธแรงงาน สำนกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตณหองดารารตน โรงแรมเฟรส ถนนเพชรบรกรงเทพมหานครวนพธท19พฤศจกายน2551.

แรงงานข้ามชาติ - ปกใน-ส่วนหน้า · 7.7...

Documents

Transcript of แรงงานข้ามชาติ - ปกใน-ส่วนหน้า · 7.7...