รายงานประจาป 2559 สานกโรคตดตอทวไป

คานา

รายงานประจาป พ.ศ . 2559 ของสานกโรคตดตอทวไป จดทาขนเพอแสดงใหเหนถง การดาเนนงานดานการปองกนควบคมโรคตดตอ เปนการเผยแพรสอสารขอมลใหองคกรภาครฐ เอกชน และภาค เครอขายทเกยวของทกภาคสวนไดนาขอมลไปใชประโยชน โดยประกอบดวย นโยบายและ ทศทางการดาเนนงาน ผลการปฏบตราชการประจาป พ.ศ. 2559 ในการปองกนควบคมโรคตดตอ รวมทงกจกรรมตางๆ ทเกยวของในการดาเนนงาน

ขอขอบคณบคลากรจากกลมงานตางๆ ของสานกโรคตดตอทวไปทไดดาเนนงานรวบรวม เรยบเรยง และวเคราะหขอมลดานโรคตดตอ รวมทงขอมลตางๆ ทเกยวของ และหวงวารายงานประจาปฉบบน จะเกดประโยชนกบทกทาน และสานกโรคตดตอทวไปยนดนอมรบขอเสนอแนะตางๆ เพอนามาปรบปรงพฒนาการ ดาเนนงานในโอกาสตอไป

สานกโรคตดตอทวไป ธนวาคม พ.ศ. 2559

สารบญ

หนา

สวนท 1 ขอมลทวไปของสานกโรคตดตอทวไป 1

วสยทศน พนธกจ กลยทธ แผนทยทธศาสตร สานกโรคตดตอทวไป 2

แผนทยทธศาสตร สานกโรคตดตอทวไป 4 โครงสรางการบรหารงาน สานกโรคตดตอทวไป 6

อตรากาลงบคลากร สานกโรคตดตอทวไป 7

งบประมาณสานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ 2557 8

สวนท 2 สถานการณโรคและภยสขภาพ 9

โรคมอ เทา ปาก 10

โรคอหวาตกโรค 16

โรคพษสนขบา 22

สวนท 3 ผลการดาเนนงาน 30

สรปผลการดาเนนงานสานกโรคตดทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ทรองรบนโยบายกรมควบคมโรคทสาคญ

31

สรปผลการดาเนนงานสานกโรคตดทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 จาแนกรายแผนงาน

34

1. แผนงานควบคมโรคหนอนพยาธตามแผนงานโครงการพระราชดารฯ 34

2. แผนงานควบคมโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด 36

3. แผนงานโรคพษสนขบา 38

4. แผนงานโรคเลปโตสไปโรสส 41

5. แผนงานโรคตดตอทางอาหารและนา 42

5. แผนงานปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก (HFMD) 43

6. แผนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548

45

7. แผนงานยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ 49

8. แผนงานขบเคลอนการดาเนนงานตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 55

9. แผนการพฒนางานเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว 58

หนา

สวนท 3 ผลการดาเนนงาน ( ตอ ) 30

10. การจดซอยาและเวชภณฑทมใชยา และการบรหารจดการคลงวคซนสารอง เพอตอบโตภาวะฉกเฉนกรมควบคมโรค

61

11. การพฒนาคณภาพการบรหารจดการองคกร สานกโรคตดตอทวไป ป 2559 63

12. การสงเสรมการปฏบตตามประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน และเสรมสรางความโปรงใสในการปฏบตราชการ

69

สวนท 1 ขอมลทวไป

“ เปนองคกรชนนาระดบชาตและนานาชาตดานการปองกนควบคมโรคตดตอ

ดวยระบบบรหารจดการทมประสทธภาพ เพอใหประชาชนมสขภาพด ภายในป 2563 ”

1. ศกษา วเคราะห วจย และพฒนาองคความรดานการปองกนและควบคมโรคตดตอ

2. พฒนามาตรฐานและเทคโนโลยการปองกนและควบคมโรคตดตอ

3. บรณาการและประสานการพฒนาระบบ กลไก และความรวมมอกบภาคเครอขายทกภาคสวน

4. ทงระดบชาตและนานาชาต ในการปองกนและควบคมโรคตดตอ

5. ถายทอดองคความรและเทคโนโลยดานการปองกนและควบคมโรคตดตอสกลมเปาหมาย

6. พฒนาระบบบรหารจดการองคการใหมประสทธภาพ

2

1. ผลงานวจยและองคความรดานการปองกนและควบคมโรคตดตอมคณภาพ และเปนทยอมรบ

สามารถนาไปใชประโยชนได

2. มาตรฐานและเทคโนโลยการปองกนและควบคมโรคตดตอทกาหนดขนมคณภาพ นาเชอถอ

และเปนทยอมรบในระดบชาตและนานาชาต

3. เกดระบบ กลไก และความรวมมอกบภาคเครอขายทกภาคสวนทงระดบชาตและนานาชาต

ในการปองกนและควบคมโรคตดตอ

4. กลมเปาหมายไดรบการถายทอดองคความรและเทคโนโลยดานการปองกนและควบคมโรคตดตอ

5. ระบบบรหารจดการองคการมประสทธภาพ

3

1. การศกษา วเคราะห วจย และพฒนาองคความร

2. การพฒนามาตรฐานและเทคโนโลย

3. การบรณาการและประสานการพฒนาระบบ กลไก และความรวมมอกบภาคเครอขาย

4. การถายทอดองคความรและเทคโนโลย

5. การพฒนาระบบบรหารจดการองคการ

แผ

นทกล

ยทธส

านกโ

รคตด

ตอทว

ไป ก

รมคว

บคมโ

รค

วสยท

ศน: “

เปนอ

งคกร

ชนนา

ระดบ

ชาตแ

ละนา

นาชา

ตดาน

การป

องกน

ควบค

มโรค

ตดตอ

ดวย

ระบบ

บรหา

รจดก

ารทม

ประส

ทธภา

พ เพ

อใหป

ระชา

ชนมส

ขภาพ

ด ภา

ยในป

256

3 ”

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 1

กา

รศกษ

า วเ

คราะ

ห วจ

ย แล

ะพฒนา

อง

คควา

มร

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 5

กา

รพฒนา

ระบบ

บร

หารจ

ดการ

องคก

าร

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 2

กา

รพฒนา

มาตร

ฐาน

และเท

คโนโ

ลย

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 4

กา

รถาย

ทอดอ

งคคว

ามร

และเท

คโนโ

ลย

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 3

กา

รบรณ

าการ

และ

ประส

านกา

รพฒนา

ระบบ

กลไก

และค

วาม

รวมม

อกบภ

าคเคร

อขาย

ประส

ทธผล

G1

ภาค

เครอข

ายสา

มารถ

ดาเนน

งาน

ปองก

นควบ

คมโรค

ตดตอ

ได

ตามม

าตรฐ

าน

G3 มา

ตรฐา

นและ

เทคโน

โลยก

ารปอ

งกนค

วบคม

โรคตด

ตอสา

มารถ

นาไป

ใชได

อยาง

มประ

สทธภ

าพ

G2 ผล

งานว

จยแล

ะองค

ความ

รสาม

ารถ

นาไป

ใชปร

ะโยชน

ในกา

รปอง

กนคว

บคม

โรคต

ดตอไ

ด

ประส

ทธผล

G4

ภาค

เครอข

ายมค

วามพ

งพอใ

จ G5

ผลตภ

ณฑวช

าการ

มคณภ

าพ

ได

รบกา

รเผยแ

พรทง

ในปร

ะเทศ

และต

างปร

ะเทศ

G6 มา

ตรฐา

นและ

เทคโน

โลยก

ารปอ

งกนค

วบคม

โรคมค

ณภาพ

ตา

มมาต

รฐาน

สากล

4

G8 กร

ะบวน

การถ

ายทอ

ดองค

ความ

รฯ

และก

ารสอ

สารม

ประส

ทธภา

พ

G7 ระ

บบแล

ะกลไ

กการ

พฒนา

ผลตภ

ณฑวช

าการ

มาตร

ฐาน

แล

ะเทคโ

นโลย

ฯ มปร

ะสทธ

ภาพ

G9 กา

รตดต

ามแล

ะประ

เมนผล

กา

รดาเน

นงาน

มประ

สทธภ

าพ

G11 ก

ารบร

หารจ

ดการ

มประ

สทธภ

าพ

G10 ก

ารบร

หารงบ

ประม

าณ

มประ

สทธภ

าพ

ประส

ทธภา

พ

พฒนา

องคก

ร G1

2 บคล

ากรม

สมรร

ถนะแ

ละคว

ามเชย

วชาญ

ในกา

รปฏบ

ตงาน

ตามภ

ารกจ

G1

3 การ

จดกา

รควา

มรดา

นการ

ปองก

นคว

บคมโ

รคตด

ตอ G16 ร

ะบบเ

ทคโน

โลยส

ารสน

เทศ

แล

ะฐาน

ขอมล

สนบส

นนกา

รปฏบ

ตงาน

G1

4 สภา

พแวด

ลอมก

ารทา

งานเอ

อ

ตอกา

รปฏบ

ตงาน

G1

5 วฒน

ธรรม

องคก

รทพง

ประส

งค

5

ขอมล

ณ ว

นท 1

4 ธน

วาคม

พ.ศ

. 255

8

โค

รงสร

างกา

รบรห

ารงา

น สา

นกโร

คตดต

อทวไ

ป

6

.............................................................................................. ขอมลผปฏบตงานจรงของสานกโรคตดตอทวไป (ขอมล ณ วนท 3 กมภาพนธ พ.ศ. 2559)

อตรากาลงแยกตามโครงสรางภายในหนวยงาน

ตารางท 1 - 1 อตรากาลงสานกโรคตดตอทวไป แยกตามโครงสรางภายในหนวยงาน

ท กลม ขาราชการ ลกจาง ประจา

พนกงานราชการ

พนกงานกระทรวง

ลกจางชวคราวเงนบารง

รวม

1 ผอานวยการสานกโรคตดตอทวไป 1 - - - - 1 2 รองผอานวยการสานกโรคตดตอทวไป 3 - - - - 3 3 กลมโรคตดตอทางอาหารและนา 1 1 1 3 - 6 4 กลมโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซน 9 1 1 - - 11 5 กลมโรคตดตอระหวางสตวและคน 6 - 2 2 - 10 6 กลมโรคตดตอระหวางประเทศ 4 - 1 3 - 8 7 ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ

ทาอากาศยานสวรรณภม 13 - 5 3 - 21

8 ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ ทาอากาศยานดอนเมอง

6 1 5 1 - 13

9 ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ ทาเรอกรงเทพฯ

3 1 - 1 - 5

10 ททาการแพทยตรวจคนเขาเมอง สวนพล 2 - - - - 2 11 ททาการแพทยตรวจคนเขาเมอง แจงวฒนะ 2 - - - - 2 12 กลมยทธศาสตรและพฒนาองคกร 9 - 7 4 - 20 13 กลมสอสารสาธารณะและภาคเครอขาย 7 - 1 2 - 10 14 กลมบรหารทวไป 15 13 7 23 2 60 15 กลมบรหารเวชภณฑ 5 1 1 3 - 10 16 กลมศนยเดกเลกและโรคตดตอในเดก 4 - - 1 - 5 17 ศนยประสานงานโครงการกวาดลางโปลโอและ

โรคหดตามพนธะสญญานานาชาต 2 - - 1 - 3

18 กลมขบเคลอนภารกจตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

5 - 2 2 - 9

19 กลมโครงการตามพระราชดารฯ โรคหนอนพยาธ โรคในถนทรกนดาร

4 - 5 - - 9

20 กลมเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว 2 1 - 1 - 4

รวม 103 19 38 50 2 212

7

งบประมาณสานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559

ตารางท 1 - 2 งบประมาณสานกโรคตดตอทวไป ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 แยกรายหมวดรายจาย

หมวดรายจาย งบประมาณทไดรบการจดสรร งบประมาณรายจายจรง

จานวน (บาท) รอยละ จานวน (บาท) รอยละ

1. งบดาเนนการ 318,468,185.40 95.59 312,498,424.71 95.51

2. งบลงทน 2,967,600.00 0.89 2,967,600.00 0.91

3. งบรายจายอน 2,823,633.03 0.85 2,832898.20 0.87

4. งบบคลากร 8,893,633.03 2.67 8,893,633.03 2.72

รวม 333,162,316.63 100.00 327,192,555.94 100.00

8

สวนท 2 สถานการณ โรคตดตอ

10

บทนา โรคมอ เท าปาก (Hand Foot and Mouth Disease ) เ กดจากเ ชอไว รสในกล ม เอนเทอโร

มหลากหลายสายพนธ สวนใหญพบในเดกตากวา 5 ป โรคนตดตอไดจากการสมผสโดยตรงทางนาลาย นามก นาจากตมพองและแผล หรออจจาระของผปวย ผตดเชอสวนใหญมกมอาการไมรนแรง เชน มไขตาๆ ปวดศรษะ คลนไส ปวดเมอย เปนตน โดยจะปรากฏอาการดงกลาวอย 3 - 5 วนแลวหายไดเอง หรอมอาการไข รวมกบตมพองเลกๆ เกดขนทผวหนงบรเวณฝามอ นวมอ ฝาเทา บรเวณกน และในปาก โดยตมแผลในปากสวนใหญพบทเพดานออนลน กระพงแกม เปนสาเหตใหเดกไมดดนม ไมกนอาหารเพราะเจบ อาจมนาลายไหลในบางราย ไมพบตมพอง แตอยางใด แตบางรายจะมอาการรนแรงและเสยชวตได ขนอยกบชนด ของไวรสทมการตดเชอ เชน การตดเชอจาก Enterovirus71 อาจมอาการทางสมองรวมดวย โดยเปนแบบ เยอหมสมองอกเสบแบบไมตดเชอ (aseptic meningitis) ทไมรนแรงหรอมอาการคลายโปลโอ สวนทรนแรงมากจนอาจเสยชวตจะเปนแบบสมองอกเสบ (encephalitis) ซงมอาการอกเสบสวนกานสมอง (brain stem) อาการหวใจวาย และ/หรอมภาวะนาทวมปอด (acute pulmonary edema)

กรมควบคมโรค เรมมการเฝาระวงโรคมอเทาปากตงแต ป พ.ศ. 2544 ไดเพมเตมโรค Herpangina ในนยามการเฝาระวงโรคมอเทาปากในป พ.ศ. 2554 ซงโรค Herpangina สวนใหญพบในเดกอาย 1 - 7 ป สวนใหญเกดจากเชอ Coxsackievirus A16 และ Enterovirus 71 ผปวยจะมไขฉบพลน และมแผลเปอย เลก ๆ ในลาคอบรเวณเพดาน ลนไก ทอนซล มอาการเจบคอมากรวมกบมนาลายมาก ยงไมเคยมรายงานการเสยชวต และอาจมอาการกลนลาบากปวดทองและอาเจยน โรคจะเปนอย 3 - 6 วน และมกจะหายเอง

แนวทางการวเคราะห นากลมขอมลเฝาระวงโรคมอเทาปากจาแนกตามมตตางๆ นามาวเคราะห ซงประกอบดวย (1) ขอมล

เชอกอโรคในคนไดจากขอมลรายงานผลการสงตรวจเชอไวรสทางหองปฏบตการ กรมวทยาศาสตรการแพทย (2) มาตรการในการปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกและการตรวจคดกรองเดกในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาล จากการดาเนนงานศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลคณภาพ-ปลอดโรค ซงไดจดใหมการอบรมใหความรแกครผดแลเดกและจดทาแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลก (สาหรบครผดแลเดก) สนบสนนแกศนยเดกเลกทเขารวมโครงการทวประเทศ (3) ความครอบคลมของศนยเดกเลกมาตรฐาน จากผลการดาเนนงานศนยเดกเลกคณภาพ-ปลอดโรค กรมควบคมโรค (4) อตราปวย อตราตาย อตราปวยตายในคนแยกรายจงหวด รายภาค แยกเปนรายสปดาห รายเดอน ไดจากรายงานโรคในระบบ เฝาระวงโรค 506 สานกระบาดวทยา และ (5) เหตการณผดปกตในคน จากฐานขอมลในระบบเฝาระวงเหตการณ (Event-based surveillance system) สานกระบาดวทยา สาหรบขอมลพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคในศนยพฒนาเดกเลก โรงเรยนอนบาล และชมชนนน ยงไมไดนามาวเคราะห เนองจากยงไมมการศกษา ทชดเจน

11

ผลการวเคราะห โรคมอเทาปากมแนวโนมเพมขนระหวางป พ.ศ. 2546-2558 มรายงานผปวยโรคมอเทาปากตอเนอง

ตลอดทงป โดยเฉพาะในป พ .ศ . 2554 ทมการปรบนยามการเฝาระวงทรวมโรคแผลในคอหอย (Herpangina) ใหเปนโรคทตองรายงานในกลมโรคนดวย ในแตละปพบผปวยสงขนตงแตเดอนพฤษภาคม และมผปวยสงสดในเดอนมถนายนและกรกฎาคม ซงนบเปนฤดกาลระบาดของโรคในทกป อกทงยงเปนชวงเปดภาคเรยนใหมของสถานศกษาทเดกจะเขามาอยรวมกนจานวนมาก ซงจะเปนสถานทแพรกระจายของโรคเปนอยางด หากมเดกปวยและไมไดแยกเดกปวยออกจากเดกปกต จะทาใหเชอตดตอสกนไดงาย ดงรปท 1 และ 2

รปท 1 จานวนผปวยโรคมอเทาปาก ป พ.ศ. 2546 – 2558

รปท 2 จานวนผปวยโรคมอเทาปากจาแนกรายเดอน ป พ.ศ. 2557 – 2558 เทยบกบคามธยฐาน

12

ในป พ.ศ. 2557 ซงมการระบาดของโรค มรายงานจานวนผปวยมากทสดถง 65,835 ราย คดเปนอตราปวย 102.14 ตอแสนประชากร พบผปวยเพศชายมากกวาเพศหญง อตราสวนเพศชายตอเพศหญงเทากบ 1: 0.74 มรายงานผเสยชวตจานวน 2 ราย ทจงหวดเชยงใหมและจงหวดระยอง และจากการตดตามสถานการณโรคมอเทาปาก [1] ในป พ.ศ. 2558 ขอมล ณ วนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2558 พบผปวย 41,392 ราย คดเปนอตราปวย 63.56 ตอแสนประชากร พบผปวยเพศชายมากกวาเพศหญง อตราสวน เพศชายตอเพศหญงเทากบ 1: 0.75 มรายงานผปวยเสยชวต 3 ราย คดเปนอตราปวยตาย 0.01 ตอแสนประชากร รายแรกเปนเดกเพศหญงอาย 4 ป 10 เดอน ทจงหวดสระบร รายทสองเปนเดกเพศชาย อาย 1 ป 8 เดอน ทจงหวดตาก รายทสามเปนเพศหญงอาย 4 ป 3 เดอน ทจงหวดชลบร ใหผลบวกเชอ Enterovirus71 ทง 3 ราย ผปวยสวนใหญเปนกลมเดกเลก อายทพบมากทสดเรยงตามลาดบ คอ 1 ป (รอยละ 29.13) 2 ป (รอยละ 25.30) และ 3 ป (รอยละ 17.60 ) (รปท 3) จงหวดทมอตราปวยตอแสนประชากรสงสด 10 อนดบแรก คอ จงหวดสราษฎรธาน (154.58) เชยงราย (149.13) ระนอง (145.69) พะเยา (140.57) ภเกต (135.06) ประจวบครขนธ (135.02) นาน (132.98) แมฮองสอน (113.23) ลาปาง (108.36) และเลย (104.33) ตามลาดบ จากขอมลยอนหลง 5 ป พบวาเขตบรการสขภาพท 1 เขตบรการสขภาพท 13 และเขตบรการสขภาพท 11 มอตราปวยสงมาตลอด ดงรปท 4

จากการเฝาระวงเหตการณระบาดของโรคมอเทาปากเปนกลมกอน (Cluster) จากโปรแกรมตรวจสอบ ขาวการระบาด สานกระบาดวทยา พบวา ในป พ.ศ. 2557 มรายงานการระบาดแบบกลมกอน จานวน 13 เหตการณโดยเกดขนทงในโรงเรยนอนบาล (7 เหตการณ) และศนยพฒนาเดกเลก (6 เหตการณ) สวนในป พ.ศ. 2558 มรายงานการระบาดแบบกลมกอน จานวน 28 เหตการณ สวนใหญพบในศนยพฒนาเดกเลก (13 เหตการณ) โรงเรยนอนบาล (11 เหตการณ) และชมชน (4 เหตการณ) ตามลาดบ

รปท 3 ผปวยโรคมอเทาปาก จาแนกตามกลมอาย ป พ.ศ. 2546 - 2558

13

รปท 4 อตราปวยของโรคมอเทาปากจาแนกรายจงหวด ป พ.ศ. 2557 และป พ.ศ. 2558

จากขอมลเฝาระวงเชอไวรสเอนเทอโรทางหองปฏบตการสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข

กรมวทยาศาสตรการแพทยป พ.ศ. 2558 ขอมล ณ วนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2558 [2] ไดรบตวอยางจากสถานบรการสาธารณสขตางๆ สงมาตรวจ แยกเชอจานวน 495 ราย (698 ตวอยาง) ใหผลบวก 118 ราย คดเปนรอยละ 23.8 พบสารพนธกรรม Enterovirus71 รอยละ 59.3 Coxsackievirus A type 16 รอยละ 26.3 สารพนธกรรมไวรสเอนเทอโรชนดอนรอยละ 14.4

รปท 5 การายงานเชอทตรวจพบในผปวยแยกเปนรายป ระหวางป 2551 – 2558

14

จากขอมลการเฝาระวงโรคมอเทาปาก พบวาเดกมากกวา 2 ใน 3 ทปวยเปนโรคมอเทาปากเปนเดก ทอยในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาล ศนยพฒนาเดกเลกเปนสถานททเดกอยรวมกนเปนจานวนมากเมอเจบปวยเชอโรคสามารถแพรเชอและตดตอสกนไดงาย เนองจากเดกเลกมภมตานทานตา จงมโอกาสปวยไดบอยขน ในป พ.ศ. 2554 กรมควบคมโรคไดพฒนารปแบบการปองกนควบคมโรคมอเทาปาก และขยายผลการดาเนนงานอยางตอเนองภายใตโครงการศนยเดกเลกปลอดโรค โดยจดใหมการอบรมใหความรแกครผ ดแลเดก ผบรหารและหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนกาหนดแนวทาง มาตรการในการปองกนควบคมโรค มอเทาปากในศนยพฒนาเดกเลก ศนยพฒนาเดกเลกทเขารวมโครงการจะไดรบการประเมนโดยใชเกณฑ ศนยเดกเลกปลอดโรค หากดาเนนการไดตามเกณฑทกาหนดจะไดรบการรบรองเปนระยะเวลา 3 ป เมอครบกาหนดแลวกสามารถประเมนซาเพอรกษามาตรฐานการดาเนนงานปองกนควบคมโรคในศนยเดกเลกตอไปได สาหรบการดาเนนงานทผานมาพบวาศนยพฒนาเดกเลกหลายแหงทเขารวมโครงการสามารถเฝาระวง คดกรองเดกปวยดวยโรคมอเทาปากไดอยางรวดเรว จนสามารถแยกเดกปวยจากเดกปกต ทาใหสามารถควบคมโรคไมใหแพรระบาดตอไปได [3] ดงนนการเพมมาตรการในการเฝาระวงปองกนลวงหนา การคดกรองเดก ทกเชา การแยกเดกปวย และควบคมโรคอยางมประสทธภาพจงเปนมาตรการทจาเปนในการตอยอดพฒนา ศนยพฒนาเดกเลกใหมความปลอดภยมากขน และหากมการขยายการดาเนนงานใหครอบคลมกลมเปาหมายมากยงขนทงโรงเรยนอนบาลและสถานรบเลยงเดกทงในสงกดภาครฐและเอกชนอตราปวยและอตราตาย จะลดลงไดอยางชดเจน

กรมควบคมโรคดาเนนงานภายใตโครงการศนยเดกเลกปลอดโรคตงแตป พ.ศ. 2554 – 2556 เปนตนมา และในป พ.ศ. 2557 กระทรวงสาธารณสขมนโยบายบรณาการงานศนยเดกเลกระหวาง กรมอนามย กรมควบคมโรคและกรมสขภาพจตโดยใชเกณฑศนยเดกเลกคณภาพ และมอบกรมอนามยเปนผรบผดชอบหลก โดยกรมควบคมโรคไดบรณาการงานศนยเดกเลกดานการปองกนควบคมโรค ผลการดาเนนงานทผานมา พบวา ศนยเดกเลกทงหมด 19,818 แหง ไดเขารวมโครงการศนยเดกเลกคณภาพ - ปลอดโรค จานวน 15,143 แหง (รอยละ 77.7) ผานการประเมนรบรองแลว จานวน 7,446 แหง (รอยละ 73.1) [4]

จากการศกษาประสทธผลของมาตรการในการปองกนควบคมโรคมอเทาปากในศนยพฒนาเดกเลก ซงเปนการศกษาเชงเปรยบเทยบระหวางศนยพฒนาเดกเลกทไดดาเนนการตามขอกาหนดของกรมควบคมโรคและศนยพฒนาเดกเลกทไมไดดาเนนการตามขอกาหนดของกรมควบคมโรค ดาเนนการสมตวอยางศนยพฒนา เดกเลกทงหมด 260 แหง จาก 108 ตาบล 16 อาเภอ ใน 10 จงหวด วเคราะหรายละเอยดการดาเนนงานปองกนควบคมโรคในศนยพฒนาเดกเลก โดยใชขอมลจากรายงานโรค 506 ของอบตการณโรคมอเทาปาก ในกลมเดกอายตากวา 5 ป ทเปลยนแปลงระหวางป พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2556 ในตาบลทศนยเดกเลกนนตงอยผลการศกษา พบวา ศนยพฒนาเดกเลกทดาเนนการตามมาตรการในการปองกนควบคมโรค สามารถลดอตราปวยโรคมอเทาปากในพนทได โดยเฉพาะศนยพฒนาเดกเลกทมนโยบายการบรหารจดการดานการปองกนควบคมโรค มการแยกนอนเดกปวยอยางถกตอง จดแกวนาดมเฉพาะตวเดก มจานวนโถสวมถายอจจาระ ทเพยงพอ มหองนา หองสวม แยกจากกนและจดใหมอปกรณในการปองกนควบคมโรคครบถวน จะสามารถลดอตราปวยโรคมอเทาปากในพนทไดอยางมนยสาคญทางสถต แตการศกษาครงนยงมขอจากด คอ ไมสามารถเกบขอมลในศนยพฒนาเดกเลกไดครบทกแหง เนองจากระยะเวลาดาเนนงานและงบประมาณมจากด อกทงผวจยไดใชอตราปวยดวยโรคมอเทาปากในกลมเดกอายตากวา 5 ป ในแตละตาบลทเปนทตงของ

15

ศนยพฒนาเดกเลกมาใชเปนตวแปรตาม ไมใชอตราปวยของโรคมอเทาปากทแทจรงของศนยเดกเลกนนๆ ซงอาจทาใหขอมลทไดมามอคต [5]

กลมศนยเดกเลกและโรคตดตอในเดก สานกโรคตดตอทวไป ไดพฒนาระบบเฝาระวงโรคตดตอใน ศนยพฒนาเดกเลกเพอเนนใหเกดการแจงเตอนโรคในศนยพฒนาเดกเลกโดยครผดแลเดก และชวยใหทราบถงสถานการณโรคมอเทาปากในศนยพฒนาเดกเลกอยางแทจรง นบเปนกลไกหนงในการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคทรวดเรวและมประสทธภาพ อกทงการสารวจพฤตกรรมและปจจยเสยงตอการแพรระบาดของโรคตดตอในเดกเลกทจะเรมดาเนนการในปงบประมาณ พ.ศ. 2560 นน ยงมวตถประสงคเพอหาความชกของพฤตกรรมเสยงของผปกครองและครผดแลเดกทสาคญตอการแพรระบาดของโรคตดตอในเดกเลก และความชกของปจจยเสยงของการแพรระบาดของโรคตดตอในเดกเลกทงในครวเรอนและในศนยพฒนาเดกเลกหรอโรงเรยน ซงการศกษานจะเปนเครองมอหนงทจะชวยใหทราบถงประสทธผลของการดาเนนงานควบคมปองกนโรคในศนยพฒนาเดกเลกตอไป

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. อตราปวย อตราตายของโรคมอเทาปากยงไมลดลงอยางชดเจน เนองจากการดาเนนงานยงไมครอบคลม

กลมวยทงหมด (เดกอาย 0 - 5 ป) ตองขยายการดาเนนงานใหครอบคลมเดกกลมเปาหมายมากยงขน ไดแก โรงเรยนอนบาลและสถานรบเลยงเดกทงในสงกดภาครฐและเอกชน

2. ประมาณรอยละ 60 ของผปวยโรคมอเทาปาก พบในเดกอายตากวา 3 ป ซงสวนใหญเปนเดกทอาศย อยในชมชนและในครอบครวปกตไมไดอยในศนยเดกเลก การมสวนรวมในการแกไขปญหาของผปกครองและชมชนจงมความสาคญ

3. การเฝาระวงเหตการณยงมรายงานคอนขางนอย โดยเฉพาะในพนททมรายงานผปวยเปนจานวนมาก จงควรพฒนาระบบการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลใหมประสทธภาพและครอบคลมมากยงขน (ทงการรายงานโรคและการรายงานเหตการณ)

4. การสงตวอยางตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการซงเปนมาตรการหนงในการปองกนควบคมโรคใหมประสทธภาพและเฝาระวงผเสยชวตยงอยในระดบตาและมจานวนนอย โดยเฉพาะในพนททมอตราปวยสงและมรายงานผปวยจานวนมาก ควรเสรมสรางความเขมแขงของการเฝาระวงทางหองปฏบตการ

เอกสารอางอง สานกระบาดวทยา. (2544 - 2557). สรปรายงานการเฝาระวงโรค ประจาป 2544-2557. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด ฝายไวรสระบบทางเดนอาหาร สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย. (2551-2558).

รายงานผลการตรวจเชอไวรสทางหองปฏบตการ: กรมวทยาศาสตรการแพทย สานกโรคตดตอทวไป. (2555). คมอการประเมนศนยเดกเลกปลอดโรค.กรงเทพมหานคร:โรงพมพชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทย จากด สานกโรคตดตอทวไป. (2551). คมอโรคตดตอทวไป เลม 1.กรงเทพมหานคร:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย จากด

16

บทนา อหวาตกโรคเปนโรคตดตอทางอาหารและนาทเปนปญหาสาคญดานสาธารณสขทมผลกระทบตอ

เศรษฐกจ โดยเฉพาะอตสาหกรรมอาหารสงออกและการทองเทยวของประเทศ ในปจจบนสงคมไทยเปลยนแปลงจากการเกษตรเพอการบรโภค มาเปนเกษตรอตสาหกรรมและการพาณชย ทาใหประชาชนมวถการดาเนนชวตทเรงรบ แตกตางจากอดต อกทงวฒนธรรมการรบประทานกเปลยนจากการปรงอาหารรบประทานเองเปนซออาหารทปรงสาเรจมารบประทานหรอการรบประทานอาหารนอกบาน ทาใหเพมความเสยงตอการบรโภคอาหารทผลตไมไดมาตรฐาน มการปนเปอนของเชอกอโรคและสามารถแพรกระจายเชอกอโรคไปไดในวงกวางเรวขน จากการสอบสวนปจจยของการเกดโรคและการแพรระบาดทผานมา พบวาพฤตกรรมบรโภคอาหรทปรงสกๆ ดบๆ ในประชากรบางกลม ตลอดจนขนตอนการผลตอาหารทผดสขลกษณะตามแหลงจาหนาย อาหารสด อาหารปรงสาเรจเปนสาเหตสาคญของการระบาดของเชอกอโรค นอกจากนยงพบวา ประเดนปญหาการพฒนาดานเศรษฐกจสงผลใหวถชวตของคนในสงคมเปลยนไป กลาวคอมการอพยพเขามาทางานในเมอง และมแรงงานตางดาวในเขตเมองอตสาหกรรมและเขตพนททองเทยว มากขนจงสงผลใหเกดความเสยงตอการแพรระบาดของโรคได

สถานการณการระบาดของอหวาตกโรค 10 ป ทผานมา (ระหวางป พ.ศ. 2549 – 2558) จากขอมลรายงาน 506 พบผปวยทงสน 3,616 ราย เสยชวตรวม 31 ราย มการระบาดใหญ ในป พ.ศ. 2550 พบผปวย 986 ราย คดเปนอตราปวย 1.57 ตอประชากรแสนคน เสยชวต 7 ราย ในป พ.ศ. 2553 พบผปวย 1,597 ราย คดเปนอตราปวย 2.51 ตอประชากรแสนคน เสยชวต 14 ราย สวนในปทไมมการระบาดใหญจะมผปวย 12 - 295 ราย เหตการณระบาดในภาพรวมของประเทศนนการระบาดสวนมาก จะเกดในชวงเดอนเมษายนถงเดอนมถนายน และมกจะเกดการระบาดอกครงในชวงเดอนสงหาคมถง เดอนมกราคมของปถดไป แตผลกระทบของอหวาตกโรคนนคอนขางสงตอเศรษฐกจของประเทศ ทงการสงออกอาหารและการทองเทยว ดงนนการวเคราะหสถานการณ ปญหา ปจจยทเกยวของ จะสามารถนาผล ทไดมาใชในการดาเนนงานปองกนควบคมอหวาตกโรค รวมถงการบรณาการงานของหนวยงานทเกยวของ ทงในดานสาธารณสข สขาภบาลสงแวดลอม แรงงานและสวสดการสงคม องคกรปกครองสวนทองถนในการดาเนนมาตรการเฝาระวง ปองกนควบคมอหวาตกโรคตามบรบทของพนทอยางเหมาะสม และทนตอสถานการณรวมกน

แนวทางการวเคราะห การวเคราะหเชงพรรณนาน ใชขอมลปจจยเสยง ประกอบดวย ชนดเชอสาเหตกอโรค การเกดเชอ

ดอยา และพฤตกรรมสขภาพ การปองกน และสถานะสขภาพ อตราปวย อตราตาย และสถานการณเหตการณการระบาด ดงตาราง ท 1

17

ตารางท 1 ขอมลและแหลงขอมลทใชในการวเคราะหสถานการณ

ผลการวเคราะห สถานการณการระบาดของอหวาตกโรค 10 ปทผานมา (ระหวางป พ.ศ. 2549 – 2558) จากขอมล

รายงาน 506 พบผปวยทงสน 3,616 ราย เสยชวตรวม 31 ราย มการระบาดใหญ ในป พ.ศ. 2550 พบผปวย 986 ราย คดเปนอตราปวย 1.57 ตอประชากรแสนคน เสยชวต 7 ราย ในป พ.ศ. 2553 พบผปวย 1,597 ราย คดเปนอตราปวย 2.51 ตอประชากรแสนคน เสยชวต 14 ราย (รปท 1)

จากจานวนผปวยทงหมด 3,616 ราย เปนเพศชาย 1,853 ราย (รอยละ 51.26) อยในชวงอาย 25 - 34 ป 661 ราย (รอยละ 18.3) สวนมากมสญชาตไทย 2,735 ราย (รอยละ 75.6) ไมทราบอาชพ/ในปกครอง 1,196 ราย (รอยละ 34.38) สายพนธของเชอสวนมากเปนเชอ Vibrio cholera O1 El Tor Ogawa 2,842 ตวอยาง (รอยละ 78.62) ชวงเวลาการเกดโรคนน ระหวางป พ.ศ. 2549 – 2558 เหตการณระบาดในภาพรวมของประเทศนนการระบาดสวนมากจะเกดในชวงเดอนเมษายนถงเดอนมถนายน และมกจะเกดการระบาดอกครง ในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนมกราคม ของปถดไป (รปท 2)

ในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยพบการระบาดของอหวาตกโรคใน 13 จงหวด ในชวงเดอนกนยายน ถงเดอนตลาคม พบการระบาดในอาเภออมผาง จงหวดตาก ซงมอาณาเขตตดตอกบประเทศเมยนมาร ทมรายงานการพบผปวยอหวาตกโรค โดยในเหตการณการระบาดครงนพบผปวยทงชาวกะเหรยง พมา และไทย ผปวยสวนใหญมประวตการเดนทางจากฝงพมา เขามาในฝงประเทศไทย สายพนธของเชอ เปนเชอ Vibrio cholera O1 El Tor Ogawa การระบาดครงน มหลกฐานเชอไดวาการกระจายโรคเรมมาจากการ

Risk Prevention Health outcome

Determinants Behaviors Program response

Morbidity / Mortality Event-based

1. ชนดของการเกดเชอในคนโดยนาขอมลจากผลการตรวจทางหอง ปฏบตการจากสานกระบาดวทยา 2. การเกดเชอ ดอยา โดยนาขอมลจากรายงานผลการตรวจทางหอง ปฏบตการของกรมวทยาศาสตร การแพทย

3. พฤตกรรมทสงผลตอการปวย โดยวเคราะหจากพฤตกรรมของผปวยทมาจากรายงานการสอบสวนโรคของสานกระบาดวทยา

4. ตดตามขอมลการเฝาระวงโรค ในพนทการประสานงานเตรยมการพนท เมอเกดภยธรรมชาต และขอมลจากการวเคราะหเพอการพยากรณโรค โดยสานกโรคตดตอทวไป

5.อตราปวย -อตราตาย จากขอมล รง.506 ของสานกระบาดวทยา

6. เหตการณการระบาดของโรคจากรายงานการสอบสวนโรค ของสานกระบาดวทยา

18

ระบาดทดานเจดยสามองค จงหวดกาญจนบร ซงในขณะเดยวกนกบทางประเทศเมยนมาร มรายงานการแพรระบาดของอหวาตกโรคในรฐมอญ ดวยเชนกน หลงจากนน พบการระบาดของอหวาตกโรค ในอาเภอแมสอด โดยพบผปวยเปนกลมกอนซงทงหมดเปนแรงงานพมาทเขามาทางานในโรงงานแหงหนง และพบผปวยในกลมคนไทยประปราย ซงมประวตการสมผสกบผปวยแรงงานพมากอนหนาน  

 

รปท 1 แสดงการระบาดใหญอหวาตกโรค ป พ.ศ. 2548 – 2558

รปท 2 แสดงจานวนผปวยอหวาตกโรครายเดอน ป พ.ศ. 2549 – 2558

19

ในชวงเดอนตลาคมถงเดอนธนวาคม พบการระบาดในจงหวดระยอง พบผปวยกระจายในหลายอาเภอ เรมจากพบผปวยเปนลกเรอประมง สญชาตกมพชา ในอาเภอเมอง มพฤตกรรมการรบประทานอาหารดบขณะออกเรออยกลางทะเล สขอนามยทไมด และสขาภบาลบนเรอทไมไดมาตรฐาน หลงจากนนมรายงานผปวยเพมเตมทงชาวไทย พมา และกมพชา ทงในอาเภอเมอง และตางอาเภอ สาเหตจากการประทานอาหารดบในกลมลกเรอประมง สขอนามยทไมดขณะอาศยอยบนเรอ รวมถงสขาภบาลบนเรอทไมไดมาตรฐาน ในกลมคนไทย และแรงงานตางดาวอนทไมใชลกเรอประมง พบสาเหตของการปวยจากการรบประทานอาหารทะเล อาหารอนๆ นอกเหนอจากอาหารทะเล รวมถงอาหารคางมอ นอกจากน ยงพบการระบาดในกลมลกเรอประมง ในอาเภอเมอง จงหวดสงขลา ซงมสาเหตคลายๆ กบเหตการณทเกดในจงหวดระยอง คอจากการรบประทานอาหารดบขณะออกเรออยกลางทะเล สขอนามยทไมด และสขาภบาลบนเรอทไมไดมาตรฐาน หลงจากนน มรายงานผปวยชาวไทย และแรงงานตางดาว จากการรบประทานอาหารทะเล ในอาเภอตางๆ และ จงหวดใกลเคยง โดยมสาเหตจากการรบประทานอาหารทะเลเชนเดยวกน นอกจากน ยงพบผปวยอหวาตกโรคประปรายในหลายๆ จงหวด ในประเทศไทย โดยมเชอสาเหตสวนใหญจากเชอ Vibrio cholera O1 El Tor Ogawa

จากขอมลรายงาน 506 พบผปวยอหวาตกโรคจานวน 108 ราย ใน 13 จงหวด คดเปนอตราปวย 0.17 ตอแสนประชากร มรายงานผเสยชวต 1 ราย โดยเหตการณระบาดเกดในชวงเดอนกนยายนถง เดอนกมภาพนธปถดไป (พ.ศ. 2559) อตราสวนเพศชายตอเพศหญง 1 : 0.46 กลมอายทพบมากทสด เรยงตามลาดบ คอ 25-34 ป (รอยละ 31.48) 15-24 ป (รอยละ 22.22) 45-54 ป (รอยละ 11.11) ผปวยเปนสญชาตไทยรอยละ 58.3 กมพชารอยละ 34.3 พมารอยละ 6.5 และลาวรอยละ 0.9 ผปวยสวนใหญรอยละ 38.0 ประกอบอาชพรบจาง รองลงมารอยละ 25.0 ประกอบอาชพประมง และรอยละ 8.3 ไมทราบอาชพ/ในปกครอง

สถานการณเชอดอยา ป พ.ศ. 2554 – 2556 ของศนยเฝาระวงเชอดอยาตานจลชพแหงชาต สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย ไดรายงานผลการทดสอบความไวของเชอ ตอยา 6 ชนด โดยพบวา สถานการณการดอยาไมแตกตางจากเดม คอ Serotype Ogawa ดอตอยา Tetracyclin (ป พ .ศ . 2554 รอยละ 68.1 ป พ .ศ . 2555 รอยละ 77.2) และ Cotrimoxazole (ป พ.ศ. 2554 รอยละ 95.7 ป พ.ศ. 2555 รอยละ 77.8) และ Serotype Inaba ดอตอยา Cotrimoxa-zole (ป พ.ศ. 2554 รอยละ 95.7 ป พ.ศ. 2555 รอยละ 100) สวนป พ.ศ. 2556 นนไดมการตรวจ Serotype Ogawa เพยง 1 ตวอยาง ซงไวตอยาททดสอบทง 6 ชนด คอ Ampicillin, Chloramphenical, Ciprofloxacin, Cotrimoxazole, Tetracyclin และ Norfloxacin จากการตดตามขอมลการสอบสวนโรคของสานกระบาดวทยาป พ.ศ. 2557-2558 พบวามรายงานสอบสวนโรค จานวน 6 ราย มการระบการใชยา คอ Norfloxacin ซงเปนยาทยงไมมรายงานการดอยา เมอพจารณาจากขอมลดงกลาวแลวแนวทางการใชยาควรพจารณาจากสายพนธของเชอและตดตามขอมลการดอยาเพอพจารณาการเลอกใชยาตอไป

จากรายงานการพยากรณโรคอหวาตกโรคป พ.ศ . 2557 ของสานกโรคตดตอทวไป โดยใชการศกษาเชงนเวศ เพอวเคราะหความสมพนธของคณลกษณะทสงผลตอการเกดอหวาตกโรค โดยรวบรวมขอมลจากระบบรายงาน การเฝาระวงทางระบาดวทยาของอหวาตกโรค (รง.506) สานกระบาดวทยา ตงแต ป พ.ศ. 2546 - 2556 และคณลกษณะของพนทเสยงทเกยวของตอการเกดอหวาตกโรคไดแก อตราปวย ตอประชากรแสนคน ความหนาแนนของแรงงานตางดาว ความหนาแนนของประชากรกลางปใน 10 จงหวด

20

ททาการศกษา พบวาคณลกษณะทมความสมพนธตอการระบาดของอหวาตกโรคม 3 คณลกษณะทสาคญ ไดแก พนทตดตอชายทะเล (ไดแก กรงเทพมหานคร ระยอง ชลบร สมทรสาคร ระนอง สงขลา และปตตาน) ซงมโอกาสเสยงเกดการระบาดเมอเทยบกบพนทซงไมไดตดตอชายทะเล 1.02 เทา (95% CI อยในชวง 0.45 - 2.30) พนทตดตอชายแดนประเทศพมา ไดแก ตาก และระนอง มโอกาสเสยงเกดการระบาด เมอเทยบกบพนทซงไมมพนทตดตอชายแดนประเทศพมา 1.83 เทา (95% CI อยในชวง 0.69 - 4.80) และพนทมแรงงานตางดาว ไดแก กรงเทพมหานคร ชลบร ระยอง ตาก สมทรสาคร สงขลา และปตตาน มโอกาสเสยงเกดการระบาดเมอเทยบกบพนทอนซงไมมแรงงานตางดาว 1.38 เทา (95% CI อยในชวง 0.54 - 3.51) พนททมคณลกษณะของพนทเสยงครบทง 3 คณลกษณะ มความเสยงตอการเกดอหวาตกโรค 2.10 เทา ( 95% CI อยในชวง 0.47 - 9.30) และพนททมคณลกษณะของพนทเสยง 1 - 2 คณลกษณะ มความเสยงตอการเกดอหวาตกโรค 1.30 เทา (95% CI อยในชวง 0.50- 3.36) เมอเทยบกบพนทซงไมมคณลกษณะเสยงดงกลาว ถงแมจะไมพบนยสาคญทางสถตแต แสดงใหเหนขนาดของความสมพนธตอการเกดอหวาตกโรค

จากรายงานการสอบสวนโรคของสานกระบาดวทยา ระหวางป พ.ศ. 2556 - 2558 ทครบรอบการระบาดใหญแตไมเกดการระบาดพบวา การเกดโรคนนไมไดเกดเปนกลมกอน ในจงหวดตดชายทะเล จงหวดทมแรงงานตางชาตอาศยอยจานวนมาก รวมถงการระบชนดของอาหารไมสามารถระบอาหารและแหลงโรคไดชดเจน เนองจากไมมผปวยเพมจากผสมผสรวม (แมรบประทานอาหารรวมกน) และตรวจไมพบเชอ จากการวเคราะหแนวโนม การระบาดพบวาภายหลงจากการระบาดใหญ อตราปวยในปตอมาจะมแนวโนมลดลง ซงอาจเปนไปไดวาหลงจากการระบาดใหญในป พ.ศ. 2553 แลว ธรรมชาตของตวเชออาจเปลยนแปลง หรอมคนมภมตานทานตอจานวนเชอมากขน เนองจากการระบาดใหญในป พ.ศ. 2553 นนมการระบาดทง Inaba และ Ogawa ทอาจสงผลตอการระบาดของโรคได

จากเหตการณการระบาดในป พ.ศ. 2558 จงหวดระยอง และจงหวดสงขลา ทมรายงานพบผปวย ในกลมลกเรอประมงตางดาว แสดงใหเหนวา เหตการณสถานการณอหวาตกโรคในประเทศไทย แรงงานประมงตางดาว เปนแหลงรงโรคทสาคญ และเปนปจจยททาใหเกดการแพรกระจายของโรคเปนไป อยางกวางขวาง ซงจาเปนทจะตองมมาตรการปองกนและตรวจจบ เพอการควบคมโรคตงแตเรมตน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. การรายงานโรคใน 24 ชวโมง ยงมความสาคญแมการระบาดใหญของโรคจะยงไมเกดขนแตสงทม

ความสาคญมากคอการเฝาระวงโรคทเขมแขง เนองจากเปนโรคทสามารถระบาดไดรวดเรวในวงกวาง 2. เนองจากในชวง 2 ปทผานมาไมไดมการระบาดใหญและมกไมไดเปนจงหวดทมเสยง ขอมลการสอบสวน

โรคทครบถวน ขอมลการดาเนนงานปองกนและรกษาโรคใหครบทกรายจะสามารถใชเปนขอมลในการควบคมโรค ไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพและนามาวเคราะหสถานการณปญหาไดดขน

3. จงหวดพนทเสยงทง 3 คณลกษณะ ควรมมาตรการเตรยมพรอมในการปองกนดานสขาภบาลทเขมแขง โดยเฉพาะการจดสขาภบาลทเกยวของกบกจกรรมการรวบรวมผลตภณฑสตวนา การขนสง และจาหนายอาหารทะเล บรเวณสะพานปลา แรงงานตางดาวทมสภาพความเปนอยแออด สขาภบาลไมด ใหมการเตรยมความพรอมสาหรบดาเนนมาตรการปองกนควบคมอหวาตกโรคในประชากรกลมนไดอยางทนทวงท เนนการรณรงคดานสขาภบาลสงแวดลอม และสขวทยาสวนบคคลเปนพเศษ มมาตรการ

21

ในการตรวจหาระดบคลอรนอสระตกคางใหไดมาตรฐานตามหลกสขาภบาลนาดมนาใช รวมทงบรณาการกบหนวยงานอน เชน องคกรปกครองสวนทองถน ในการลางตลาด และควบคมสขาภบาลสงแวดลอม เพอเปนการตดชองทางกระจายเชอ ปองกนไมใหเกดการระบาดใหญ

4. ควรมการตดตามสถานการณโรค โดยพจารณาขอมลของการเพมขนของอตราปวยโรคอจจาระรวง รวมดวย

5. การตดตามผลการทดสอบความไวของเชอตอยายงมความสาคญตอการพจารณาการรกษาและควรมการประชาสมพนธใหกบผเกยวของเพอใชในการวางแผนการรกษาตอไป

เอกสารอางอง กลมระบาดวทยาโรคตดตอ. “Cholera.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.boe.moph.go.th/fact/

Cholera.htm 2559 นพนธ แสนสคามวน, เพญศร ปญญาตงสกล, และ สรสวด กลนชน. การศกษาปจจยเชงนเวศทม

ความสมพนธตอการระบาดของอหวาตกโรคในพนทเสยงสง 10 จงหวด ป 2557. 2558 กองโรคตดตอทวไป กรมควบโรคตดตอ กระทรวงสาธารณสข. คมอการปองกนและควบคมโรคอจจาระรวง

อยางแรง. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. 2542 วราลกษณ ตงคณะกล. อหวาตกโรค. ใน วนย วตตวโรจน, บรรณาธการ. คมอโรคตดตอทวไป, 103-128.

กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. 2551 สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. “ระบบเฝาระวงโรค (รายงาน 506) - Chol-

era.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.boe.moph.go.th/boedb/surdata/disease.php?ds=01 2559

สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. “รายงานการเฝาระวงทางระบาดวทยาประจาสปดาห- Cholera.” [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.boe.moph.go.th/boedb/surdata/disease.php?ds=01 2559

สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. สรปรายงานการเฝาระวงโรค ประจาป 2548 - 2557 [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.boe.moph.go.th

สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. แนวทางการดาเนนงานเฝาระวง ปองกน ควบคมอหวาตกโรค. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. 2535

22

บทนา โรคพษสนขบา เปนโรคตดตอระหวางสตวและคนทเปนปญหาสาคญทางสาธารณสข ผทตดเชอหาก

แสดงอาการแลวตองเสยชวตทกราย แตโรคนสามารถปองกนไดดวยการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาทครบชดตามกาหนดนด ในแตละปพบผเสยชวตจากโรคนมากกวา 55,000 ราย จาก 150 ประเทศทวโลก สวนใหญอยในประเทศแถบทวปแอฟรกาและเอเชย ในชวงระหวาง ป พ.ศ. 2543 – 2552 ประเทศไทยพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบามากกวา 20 รายในแตละป และลดลงเรอยๆ จนเหลอนอยกวา 10 รายตอป โดยในป พ.ศ. 2558 มจานวนผเสยชวต 6 ราย พบสงสดทภาคตะวนออกถง 4 ราย สนขยงคงเปนตวการหลกทนาโรคมาสคน และนอกจากนไดมการคาดการณมผไดรบบาดเจบจากการถกสตวเลยงลกดวยนานมกด ขวน อยางนอย 500,000 รายตอป และรอยละ 40 เปนเดกอายตากวา 15 ป จากขอมลรายงานผสมผสโรคพษสนขบาพบวา มจานวนผเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาเพยง 150,000 รายเทานน ซงการควบคมปองกนโรคพษสนขบาสามารถทาไดหลายแนวทาง เชน การเสรมสรางภมคมกนในสตวใหไดมากกวารอยละ 80 และตอเนองทกป การควบคมจานวนประชากรสนข ลดจานวนสนขจรจด การเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในคนภายหลงสมผสโรค การเพมพนทกษะและความรใหกบบคลากรทางดานสาธารณสข การสรางระบบตดตามผสมผสโรคพษสนขบาใหเขารบการฉดวคซนอยางตอเนองครบชด เปนตน ซงการดาเนนงานเหลานจะตองอาศยความรวมมอระหวางหนวยงานภาคเครอขาย ไดแก กรมควบคมโรค กรมปศสตว และกรมสงเสรมการปกครองทองถน

เนองจากโรคนองคการอนามยโลก (WHO) และองคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ (OIE) ไดกาหนดเปาหมายใหทกประเทศในภมภาคอาเซยน รวมถงประเทศไทยกาจดโรคพษสนขบาใหหมดไปภายในป ค.ศ. 2020 และมการจดทากรอบการดาเนนงานการกาจดโรคพษสนขบา (Rabies Elimination Strategic Framework) เพอใหการกาจดโรคพษสนขบาเปนไปตามเปาหมาย สานกระบาดวทยา รวมกบสานกโรคตดตอทวไป และสานกควบคมปองกนและบาบดโรคสตว กรมปศสตว ไดรวมกนพจารณาขอมลสาคญทควรจะม เพอนามาวเคราะหแบบบรณาการเพอใหการวเคราะหสถานการณนนมความครอบคลม มากขน นาไปสการวางแผนควบคมโรค

แนวทางการวเคราะห นากลมขอมลเฝาระวงโรคพษสนขบามาวเคราะหหาความสมพนธดการกระจายของการเกดโรคตาม

บคคล เวลา และสถานท จาแนกตาม 5 มตประกอบดวย ปจจยตนเหต พฤตกรรมเสยง การตอบสนองของแผนงานควบคมโรค การตดเชอ/การปวย เหตการณผดปกตและการระบาด โดยใชขอมลจากแหลงขอมลตางๆ ดงน

23

1. การแพรระบาดในสตวทเปนแหลงรงโรคพษสนขบา ไดจากระบบสารสนเทศเพอการเฝาระวงโรคพษสนขบาในสตว (Thai Rabies Net) กรมปศสตว โดยนาเสนอขอมลการเฝาระวงเชงรบ ซงเปนขอมลชนสตรโรคพษสนขบาทสงมาจากสานกงานปศสตวจงหวดและหองปฏบตการ และขอมลการเฝาระวงโรคเชงรกเพอการสรางพนทปลอดโรคพษสนขบา แหลงขอมล www.thairabies.net

2. จานวนผสมผสโรคจากสตวทไดรบการฉดวคซนปองกนโรค พฤตกรรมการดแลบาดแผลและพฤตกรรมการรบวคซนปองกนโรค ไดจากระบบรายงานผสมผสโรคพษสนขบา ร.36 ของสานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค ในกรณทผถกสตวกด ขวน มารบบรการทสถานบรการสาธารณสข เจาหนาทใน สถานบรการนนจะซกประวตตามแบบรายงานการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา (แบบฟอรม ร.36) และบนทกรายงานในระบบรายงานผสมผสโรคพษสนขบา (ระบบ ร.36) ในรปแบบ Web base appli-cation แหลงขอมล http://r36.ddc.moph.go.th/ แตอยางไรกตามระบบฐานขอมล ร.36 ทเปนระบบฐานขอมลทเกดจากการกรอกขอมลโดยความสมครใจ ยงไมครอบคลมทงประเทศ แตสามารถนาบางขอมลทไดจากระบบฐานขอมลนมาใชในการวเคราะหแนวโนมในภาพรวมได

3. แผนการปองกนและสรางพนทปลอดโรคพษสนขบาในสตว เชน Rabies Free Zone และความครอบคลมการฉดวคซนเพอปองกนโรคในประชากรสตว สบคนไดจากรายงานผลการดาเนนงานประจาปของสานกงานปศสตวจงหวด กรมปศสตว

4. อตราปวย อตราตาย อตราปวยตายในคนแยกรายจงหวดรายภาคแยกเปนรายสปดาหรายเดอน ไดจากระบบเฝาระวงโรคเชงรบ (รง. 506) ของสานกระบาดวทยา

5. เหตการณผดปกตในคน เชน มผปวยโรค Encephalitis และมประวตคลกคล หรอถกสตวเลยงลก ดวยนมกด ขวน ไดจากฐานขอมลการเฝาระวงเหตการณ (Event – based surveillance) ของสานกระบาดวทยา และจากรายงานการสอบสวนโรคซงมเกณฑกาหนดวา เมอพบผปวย 1 ราย ทมอาการตามเกณฑทางคลนก ควรรบดาเนนการสอบสวนโรคในทนท

ผลการวเคราะห สถานการณโรคพษสนขบาในคน

จานวนผ เสยชวตดวยโรคพษสนขบาในประเทศไทยลดลงอยางตอเนองจากจานวนสงสดในป พ.ศ. 2523 มผเสยชวต 370 ราย และลดลงอยางตอเนองเหลอนอยกวา 10 รายตอป (รปท 1) ตงแตป พ.ศ. 2553 – 2558 พบวามจานวนผเสยชวตดวยโรคพษสนขบา รวม 46 ราย จากทงหมด 19 จงหวด โดยเฉพาะแถบภาคตะวนออก ซงเปนบรเวณทพบโรคทงในคนและสตวซาๆ อยางตอเนอง โดยจงหวดทพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาอยางนอย 2 รายหรอพบตอเนองอยางนอย 2 ป ไดแก ชลบร ฉะเชงเทรา ปราจนบร สระแกว และศรสะเกษ ในป พ.ศ. 2558 พบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาจานวน 6 ราย ใน 4 จงหวด ไดแก ศรสะเกศ, สมทรปราการ, ชลบร และจนทบร (รปท 2) อายเฉลย 37 ป (2 – 66 ป) สวนใหญเปนเพศชาย (รอยละ 83.33) รอยละ 66.67 เสยชวตจากการถกสนขกด ผเสยชวตทงหมดไมไดเขาพบแพทยและเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาภายหลงสมผสโรค บางรายมการลางแผลดวยนาเปลาและสบเทานน

24

จากระบบรายงานผสมผสโรคพษสนขบา (ร. 36) พบวาพบวาตงแตป พ.ศ. 2553 - 2558 มผสมผสโรค (ถกสนขกด/ขวน) เขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาจานวนเฉลย 168,878 คนตอป (คาเบยงเบนมาตรฐาน 29,557 คน) คดเปน 267 คนตอแสนประชากร โดยในป พ.ศ. 2558 มจานวน ผสมผสโรคทรายงานลงในระบบรายงานผสมผสโรคทงหมด 153,902 ราย (ตารางท 1) และมผสมผสโรค ทไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาไมตอเนองหรอไมครบชดจานวนเฉลย 13,335 คนตอป (คาเบยงเบนมาตรฐาน 2,712 คน) คดเปนรอยละ 8 ของผเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาทงหมด (รปท 3) ซงถอวาเปนประชากรกลมเสยงตอการเสยชวตดวยโรคพษสนขบา ทงนอาจเกดเนองจากทศนคตของผสมผสโรคโดยคดวาลกสนขจะไมมเชอโรค พษสนขบา การสญเสยเวลาและรายไดเมอตองไปสถานพยาบาลเพอเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา ความไมตระหนกถงอนตรายและความรนแรงของโรคพษสนขบา เปนตน แตอยางไรกตามเนองจากขอมลจากระบบรายงานผสมผสโรคพษสนขบา (ร.36) จะเปนระบบทมการกรอกขอมลผสมผสเพยงบางสวนของทงประเทศ จงมการประมาณการผถกสนขกด ไมตากวาปละ 1 ลานคนและมารบการฉดวคซนปละมากกวา 500,000 คน ในแตละป เกดสญเสยทางเศรษฐกจไมตากวา 1,000 ลานบาทตอป ซงหากจานวนทประมาณการเปนจานวนผสมผสทแทจรง จะมคนกลมเสยงตอการเกดโรคพษสนขบาอนเนองมาจากการไดรบวคซนปองกนโรคพษสนขบาไมครบชดเพมขน ตามไปดวย

รปท 1 จานวนผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาในคนและรอยละการพบโรคในสตวสตว ระหวางป พ.ศ. 2540 - 2558

25

รปท 2 แผนทการพบโรคพษสนขบาในคนและสตวในประเทศไทย เปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2556 – 2558

รปท 3 จานวนผรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาป พ.ศ. 2553 - 2558

สถานการณโรคพษสนขบาในสตว ระบาดวทยาโรคพษสนขบาในสตวของประเทศไทยระหวางป พ.ศ. 2556 – 2558 พบวา ผลการ

ตรวจโรคพษสนขบาทวประเทศ จานวนตวอยางสะสม 17,177 ตวอยาง พบโรคพษสนขบา 682 ตวอยาง (รอยละ 3.97) ป พ.ศ. 2558 สงตวอยางตรวจทงสน 8,703 ตวอยาง พบเชอโรคพษสนขบา 330 ตวอยาง (รอยละ 3.8) (รปท 1) จงหวดทมการตรวจพบโรคพษสนขบามากสด 5 จงหวดแรกไดแก สมทรปราการ สงขลา ชลบร ปราจนบร และฉะเชงเทรา สตวทตรวจพบเชอสวนใหญเปนสนข (รอยละ 93) และรอยละ 54.24 เปนสนขมเจาของอายมากกวา 1 ป รอยละ 40.3 ไมไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา รองลงมาคอเคยไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบามานานอยางนอย 1 ป เมอวเคราะหการพบโรคพษสนขบาแยกตามจดประสงคของการสงตรวจโดยใชจดประสงคของการสงตรวจตวอยางเมอพบสตว

26

สงสยเปนโรคพษสนขบา พบวารอยละการพบโรคพษสนขบาในสตวคงท (รอยละ 33 – 35) (รปท 4) ซงอาจบงบอกถงการพบโรคในสตวในประเทศไทยไมแตกตางจาก 20 ปทผานมา แตเนองจากการสงตรวจวนจฉยโรคพษ

เมอวเคราะหการพบโรคพษสนขบาแยกตามจดประสงคของการสงตรวจโดยใชจดประสงคของการสงตรวจตวอยางเมอพบสตวสงสยเปนโรคพษสนขบา พบวารอยละการพบโรคพษสนขบาในสตวคงท (รอยละ 33 – 35) (รปท 4) ซงอาจบงบอกถงการพบโรคในสตวของประเทศไทยไมแตกตางจาก 20 ป ทผานมา แตเนองจากการสงตรวจวนจฉยโรคพษสนขบาโดยวตถประสงคเพอรบรองสถานะซงเปนการสงตรวจสตวทเสยชวตโดยไมทราบสาเหตเพมขน อาจทาใหรอยละการพบโรคในสตวโดยรวมลดลง

นอกจากน กรมปศสตวยงมการสารวจจานวนประชากรสนขในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2557 มจานวนประชากรสนข 8 ลานตว แตตงแตป พ.ศ. 2556 – 2558 มจานวนสนขทไดรบการลงทะเบยนเพยง 2 ลานตว รอยละ 95 เปนสนขทไมไดผานการคมกาเนด จากผลการดาเนนงานทผานมาโดยกรม ปศสตว องคกรปกครองทองถน และสถานพยาบาลสตวทวประเทศ พบวาตงแตป พ.ศ. 2556 – 2558 มการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสนขและแมวเฉลย 4,838,592 ตวตอป และป พ.ศ. 2558 ปรมาณการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาลดลงจากป พ.ศ. 2557 อยางชดเจน (รปท 5) นอกจากน จานวนสนขและแมวทไดรบการคมกาเนดทงโดยวธการฉดยาคมและทาหมนถาวรในป พ.ศ. 2556 – 2558 ทงสน 3,570,229 ตว แบงเปนจากการฉดยาคม 2,752,679 ตว และคมกาเนดถาวร 817,550 ตว

จานวนสตวทไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาและจานวนสตวทไดรบการคมกาเนดในป พ.ศ. 2558 ลดลงจากป พ.ศ. 2556 และ ป พ.ศ. 2557 อยางเหนไดชดเจนนน เมอเปรยบเทยบระหวางหนวยงานทเกยวของกบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาพบวา จานวนสตวทไดรบการฉดวคซนปองกน โรคพษสนขบาในป พ.ศ. 2558 โดยองคกรปกครองทองถนลดลงจากป พ.ศ. 2557 อยางชดเจน (รปท 6) ทงนอาจเกดเนองจากปญหาการทวงตงจากสานกงานตรวจงบประมาณแผนดน (สตง.) ในดานบทบาทหนาทของทองถนในการจดสรรงบประมาณในการจดซอวคซนปองกนโรคพษสนขบา ทาใหทองถนระงบงบประมาณทใชในการจดซอวคซน

โรคพษสนขบาเปนโรคตดตอระหวางสตวและคนทอนตรายรายแรงเกดจากเชอไวรส ตดตอผานทางการกด ขวน เลยบาดแผล เมอเชอเขาสรางกายคนหรอสตว และจากสถานการณโรคพษสนขบา ในประเทศไทย พบวาตงแตป พ.ศ. 2556 เปนตนมา จานวนผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาเรมคงทอยท นอยกวา 10 รายตอป รวมกบจานวนการพบโรคพษสนขบาในสตวโดยการสงตรวจเมอพบสตวสงสยเปน โรคพษสนขบาไมแตกตางไปจากสมยกอนนก และสนขยงคงเปนสาเหตหลกของการเสยชวตดวยโรค พษสนขบาในคน ซงผเสยชวตทงหมดเมอสมผสกบสตวทสงสยแลวไมเขารบการรกษาและไมไดเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา ในแตละปมผเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาเฉลยกวาแสนราย และในกลมนยงมผสมผสโรคทเขารบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาไปแลวแตไมไดเขารบวคซนอยางตอเนอง และไมครบชดอกกวาหมนรายตอป รวมกบความร ทศนคต ทไมถกตองเกยวกบโรคพษสนขบาของประชาชน ทาใหประชาชนโดยเฉพาะในพนทเสยงขาดความตระหนกและความรนแรงของโรคพษสนขบา สงผลให ไมเขารบการรกษาภายหลงสมผสโรค และจากการดาเนนงานดานการกระตนภมคมกนในสตวทลดลง อยางเหนไดชดในป พ.ศ. 2558 และปญหาของสนขจรจดทเพมมากขนเรอยๆ ดวยปญหาขางตนอาจสงผลใหมโอกาสพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาเพมมากขนในอนาคต

27

ตารางท 1 จานวนและรอยละของผสมผสโรคพษสนขบา แจกแจงตามขอมลทวไป ป พ.ศ. 2558

28

รปท 4 รอยละการตรวจพบโรคพษสนขบา ดวยวตถประสงคเพอชนสตร ป พ.ศ. 2540 - 2558

รปท 5 จานวนการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาในสนขและแมวตามปงบประมาณ พ.ศ. 2556 – 2558

รปท 6 จานวนสตวทไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาตามหนวยงาน ป พ.ศ. 2557 - 2558

29

ถงแมวาการดาเนนงานดานการปองกนควบคมโรคพษสนขบาทงในคนและสตวจะมมานานกวา 30 ป แตปญหาโรคพษสนขบายงคงมอยางตอเนอง ในป พ.ศ. 2555 จงมการบรณาการดานการปองกนควบคมโรคพษสนขบาทงในคนและในสตวระหวางกรมควบคมโรค กรมปศสตว และกรมสงเสรมการปกครองทองถน สงผลใหจานวนการพบโรคพษสนขบาในคนลดลง แตจากการดาเนนงานดานการสงเสรมภมคมกนทลดลงอยางเหนไดชดเจนในป พ.ศ. 2558 อาจทาใหแนวโนมการพบโรคในสตวเพมมากขนเรอยๆ และสงผลใหมจานวนผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาเพมมากขนตามไปดวย ซงปญหานกรมปศสตว กรมสงเสรมการปกครองทองถน และกรมควบคมโรคไดดาเนนการแกไขทาความเขาใจกบสานกงานตรวจงบประมาณแผนดน และปรบปรงแผนการกระจายอานาจสทองถน แตอยางไรกตามอาจตองเสรมสรางความเชอมนใหแกผปฏบตงานในดานงบประมาณตอไป

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. ปรบความเขาใจ และเสรมสรางความเชอมนในดานงบประมาณการจดซอวคซนปองกนโรคพษสนขบา

แกพนท 2. เพมอตราการรบวคซนปองกนโรคพษสนขบาใหกบผสมผสโรค เชน การเพมการเขาถงสถานบรการ

การคนหาผสมผสโรคในพนท การสรางระบบตดตามผสมผสโรคพษสนขบาใหเขารบการฉดวคซนปองกนโรคอยางตอเนองครบชด โดยเฉพาะในพนทพบโรคซาๆ หรอพนททพบโรคพษสนขบาทงในคนและสตวอยางตอเนอง

3. เสรมสรางความตระหนกถงอนตรายของโรคโดยการสอสารความเสยงและประชาสมพนธอยางทวถง 4. รณรงค สอสารความเสยง และประชาสมพนธอยางตอเนองตลอดทงป 5. เรงรดการกาจดโรคพษสนขบาในพนททเกดโรคซาๆ เชน การลงพนทสารวจความร ทศนคต และการ

ปฏบตของประชาชน การสอสารความเสยงและประชาสมพนธอยางครอบคลม

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณสานกควบคมปองกน และบาบดโรคสตว กรมปศสตว ทสนบสนนขอมลสถานการณโรคพษ

สนขบาในสตว และ ดร.สพ.ญ.เสาวพกตร ฮนจอย ทใหคาแนะนาในการเขยนบทความ

เอกสารอางอง สานกโรคตดตอทวไป กรมควบคมโรค. ระบบรายงานผสมผสโรคพษสนขบา ร.36. เวบไซต http://

r36.ddc.moph.go.th/ สานกควบคมปองกนและบาบดโรคสตว. ระบบสารสนเทศเพอการเฝาระวงโรคพษสนขบา (Thai Rabies Net).

เวบไซต www.thairabies.net สานกระบาดวทยา.(2558). สรปรายงานการเฝาระวงโรค ประจาป 2558. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ ชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจากด

สวนท 3

ผลการดาเนนงาน

สวนท 3 ผลการ

ดาเนนงาน

การขบเคลอนการดาเนนงานตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ดาเนนการ (1) จดทานโยบาย ระบบ แนวทางปฏบต การเฝาระวงปองกน และควบคมโรคตดตอ ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ซงผานการเหนชอบจากคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาตแลว (2) จดทาแผนปฏบตการ เฝาระวงปองกนและควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาด พ.ศ. 2559 - 2561 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ . 2558 ผานการเหนชอบจากการประชมคณะรฐมนตร ครงท ๒๑/๒๕๕๙ เมอวนองคารท 24 พฤษภาคม ๒๕๕๙ นอกจากนมอนบญญตทตองออกตามความในกฎหมายฉบบน จานวน 23 ฉบบ โดยไดผานการเหนชอบจากคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาตครบทง 23 ฉบบแลว และประกาศใน ราชกจจานเบกษามผลใชบงคบแลว จานวน 6 ฉบบ ไดแก ประกาศกระทรวง ๓ ฉบบ ระเบยบกระทรวง 1 ฉบบ และประกาศคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต 2 ฉบบ

การกาจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด มการจดทาแผนยทธศาสตร ทศวรรษกาจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด ป พ.ศ. 2559 – 2568 เสนอคณะรฐมนตรอนมตและเหนชอบ โดยกระทรวงสาธารณสข รวมกบหนวยงานทเกยวของไดจดทาโครงการกาจดพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดถวายเปนพระราชกศลฯในปพทธศกราช พ.ศ. 2559 ดาเนนการใน 27 จงหวด 84 อาเภอ ไดแก พนทเสยงภาคอสานทกจงหวด ภาคเหนอ 6 จงหวด (เชยงใหม เชยงราย นาน แมฮองสอน ลาปาง พะเยา) ภาคตะวนออก 1 จงหวด (สระแกว) ผลการดาเนนงาน พบวา ประชาชนอาย 15 ปขนไป ไดรบการตรวจ คดกรองพยาธใบไมตบดวยการตรวจอจจาระ ใน 84 ตาบล จานวน 69,542 ราย คดเปนรอยละ 91.50 (จากเปาหมาย 76,000 ราย) ประชาชนกลมเสยงอาย 40 ปขนไปไดรบการคดกรองมะเรงทอนาด ดวยวธอลตราซาวด จานวน 127,277 ราย คดเปนรอยละ 94.28 (จากเปาหมาย 135,000 ราย) โดยผทไดรบการวนจฉยเปนมะเรงทอนาดไดรบการผาตด จานวน 460 ราย คดเปนรอยละ 76.67 (เปาหมาย 600 ราย) และมการดแลตอเนองทบาน จานวน 1,815 ราย คดเปนรอยละ 100 (เปาหมาย 600 ราย)

การควบคมโรคหนอนพยาธในนกเรยนและเยาวชนในพนทถนทรกนดาร และพนทในแผน ภฟาพฒนา ตามพระราชดารฯ ป พ.ศ. 2559 กาหนดเปาหมายลดอตราการตดเชอหนอนพยาธ ในนกเรยน และเยาวชนใหอยในระดบตากวารอยละ 10 (จากขอมล ณ วนท 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2559) พบวา อตราชกของโรคหนอนพยาธทกชนด ในนกเรยนเทากบ รอยละ 14.34 ซงกรมควบคมโรคไดมมาตรการคนหาผปวยและรกษาโรคหนอนพยาธในกลมเปาหมาย โดยมนกเรยนไดรบการตรวจคนหาโรคหนอนพยาธ ดวยการตรวจอจจาระ รอยละ 80.10 และมการพฒนาศกยภาพเครอขายดานการตรวจวนจฉย สาหรบบคลากรสาธารณสขผปฏบตงานควบคมโรคหนอนพยาธ จานวน 3 รน นอกจากนไดพฒนาโรงเรยนตนแบบสสขภาพอนามยหนงเดยว เพอคณภาพชวตเดกนกเรยนและเยาวชนในพนทโครงการตามพระราชดารฯ โดยตดตามสนบสนนการพฒนาโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนตนแบบ และศกษาบรบท

31

ชมชน 2 แหง ไดแก บานทซะหนอ หมท 7 ตาบลแมวะหลวง อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก และบาน หวยแหง หมท 9 ตาบลขะเนจอ อาเภอแมระมาด จงหวดตาก รวมถงจดเวทประชาคมตามโครงการสนบสนนพฒนาโรงเรยนและชมชนเพอวเคราะหปญหาเรงดวนทตองดาเนนการแกไขและสนบสนน การพฒนาชมชน

การพฒนางานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว มการพฒนาเครอขายและความรวมมอ ดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว และผลกดนใหเกดการจดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว จานวน 8 แหง แบงเปนในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ 5 แหง ไดแก (1) ศนยหาดใหญนวรตน จงหวดสงขลา (2) โรงพยาบาลหนองคาย จงหวดหนองคาย (3) โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเชยงของ จงหวดเชยงราย (4) โรงพยาบาลนครพนม จงหวดนครพนม (5) โรงพยาบาลมกดาหาร จงหวดมกดาหาร และนอกพนทเขตเศรษฐกจพเศษ 3 แหง ไดแก (1) สถาบนบาราศนราดร จงหวดนนทบร (2) คลนก เวชศาสตรการเดนทาง และทองเทยวศรดอนไชย จงหวดเชยงใหม และ (3) โรงพยาบาลเกาะสมย จงหวด สราษฎรธาน

การพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศ จานวน 67 แหง โดยการขบเคลอนการดาเนนงาน ใหไดตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 ซงชองทางฯ ทง 67 แหง ไดดาเนนการประเมนตนเอง (Self assessment) เพอทราบสมรรถนะชองทางฯ ทมอยในปจจบนและสมรรถนะทจาเปนตองพฒนา ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 และจดทาแผนพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ป พ.ศ. 2559 โดยไดมการดาเนนงานพฒนาชองทางฯ ทงภาวะปกตและภาวะฉกเฉนภายใตการดาเนนงานของคณะทางาน พฒนาสมรรถนะชองทางฯ และสานกโรคตดตอทวไป สนบสนนการดาเนนงานในดานตางๆ เชน การพฒนาศกยภาพเจาหนาทดานควบคมโรคฯ การสนบสนนฝกซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนรวมกบเครอขาย ทเกยวของ และจดทาแผนงบลงทนเพอสนบสนนดานโครงสรางพนฐานใหกบดานควบคมโรคตดตอ ในเขตเศรษฐกจพเศษ จานวน 23 แหง เชน ครภณฑและวสดอปกรณตางๆ นอกจากนกรมควบคมโรค ไดอนมตอตรากาลงของเจาหนาทดานฯ จานวน 22 อตรา สาหรบเปาหมายการดาเนนงานในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ไดกาหนดรอยละ 80 ของดานชองทางเขาออกระหวางประเทศทเปนเปาหมายผานเกณฑ การประเมนทกาหนด ผลการประเมน พบวา มชองทางฯ ทผานเกณฑการประเมนทกาหนด (คะแนนประเมน CCAT มากกวารอยละ 50) จานวน 54 แหง (คดเปนรอยละ 80.6) และไมผานเกณฑ การประเมนตามทกาหนด จานวน 13 แหง (คดเปนรอยละ 19.4)

การเรงรดกาจดโรคพษสนขบา ไดกาหนดเปาหมายไมพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบาในพนท จากขอมลการเฝาระวงโรค (รง.506) ตงแต 1 มกราคม - 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 พบผเสยชวตทงสน 6 ราย สาเหตสวนใหญมาจากการถกสนขทตดเชอกดและไมไดไปพบแพทยเพอรบการฉดวคซนหลงสมผสโรค สาหรบการสนบสนนการดาเนนงานเรงรดกาจดโรคพษสนขบา ไดมการอบรมเครอขายสาธารณสข ในการคนหาและตดตามผสมผสโรคใหไดรบการฉดวคซนครบทกราย นอกจากน ไดจดทาแนวทางการตรวจ ทางหองปฏบตการเพอวนจฉยยนยนโรคพษสนขบาในคน เพอใหสถานบรการสาธารณสขวนจฉยโรค ไดถกตองและรวดเรว สามารถควบคมโรคและปองกนการแพรกระจายเชอไดอยางมประสทธภาพ และพฒนารปแบบการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบาในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ จงหวดเชยงราย

32

การดาเนนงานควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลก ป จจบนศนยเดกเลกเขารวมโครงการประมาณ 19,000 แหง และรอยละ 70 ของศนยเดกเลกทเขารวมโครงการผานเกณฑการประเมนรบรองของ กรมควบคมโรคแลว สาหรบปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ไดมการพฒนาระบบฐานขอมลและระบบรายงานเหตการณการระบาดของโรคตดตอในศนยเดกเลก เพอเนนใหเกดการแจงเตอนโรคในศนยเดกเลกโดยครผดแลเดก และชวยใหทราบถงสถานการณโรค มอ เทา ปาก ในศนยเดกเลกอยางแทจรง นอกจากนไดดาเนนการทบทวนแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล (สาหรบครผดแลเดก) โดยจดพมพจานวน 1,000 ชด เพอขยายผลการดาเนนงานไปยงโรงเรยนอนบาล และไดมการปรบปรงพฒนา สอการเรยนร E-Learning เพอใหครศนยเดกเลก เจาหนาทสาธารณสข หรอผสนใจสามารถเรยนร เรองการปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกไดดวยตนเอง สาหรบขอมลการเฝาระวงโรคมอเทาปาก สานกระบาดวทยา ป พ.ศ. 2559 (ขอมล ณ วนท 15 สงหาคม พ.ศ. 2559) พบผปวยจานวน 50,970 ราย คดเปนอตราปวย 80.96 ตอแสนประชากร ผปวยเสยชวต 2 ราย และมรายงานการระบาดแบบกลมกอน จานวน 34 เหตการณ สวนใหญพบในศนยพฒนาเดกเลก (13 เหตการณ) โรงเรยนอนบาล (12 เหตการณ) และชมชน (9 เหตการณ) ตามลาดบ

การดาเนนงานเรองโรคอาหารเปนพษ ในป พ.ศ. 2559 จากการตดตามเหตการณ สถานการณ และขอมลการระบาดดวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนทวประเทศ พบวาขอมลเหตการณระบาดของโรค อาหารเปนพษ ในโรงเรยนมจานวน 25 เหตการณ คดเปนรอยละ 36.76 ของคามธยฐานยอนหลง ๕ ป (ระหวางป พ.ศ. 2553 - 2557) กลมโรคตดตอทางอาหารและนา ไดสนบสนนเวชภณฑ (คลอรน และ ไลโซล) สาหรบการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคอาหารเปนพษ กรณเมอพนทประสพภยพบตใหกบสานกงานปองกนควบคมโรค 6 ชลบร และจดการประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาความรวมมอภาคเครอขายโรคตดตอทางอาหารและนาในพนท 4 จงหวดรวมกบสานกงานปองกนควบคมโรคท 7 ขอนแกน ในพนทจงหวดมหาสารคาม ขอนแกน กาฬสนธ และรอยเอด รวมถงตดตามการดาเนนงานปองกนควบคมโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนในจงหวดระยอง นครศรธรรมราช สราษฎรธาน ขอนแกน กระบ และชมพร และถอดบทเรยนการ ดาเนนงานควบคมปองกนอหวาตกโรคในพนทจงหวดหนองบวลาภนอกจากนไดม การสนบสนนงบประมาณใหกบสานกงานปองกนควบคมโรคท 7 ขอนแกน ในการสมตรวจหองเยน ขนาดใหญทเปนแหลงกระจายอาหารทะเล ของภาคอสานตอนบนในชวงมการระบาดของโรคอหวาตกโรค

33

แผนงานควบคมโรคหนอนพยาธตามแผนงานโครงการพระราชดารฯ การควบคมโรคหนอนพยาธตามแผนงานโครงการพระราชดารฯ ไดมการดาเนนงาน ดงน

1. จดสงวสดอปกรณวทยาศาสตรสาหรบสนบสนนองคความรและเทคนคฯ ใหทมปฏบตงานโครงการพระราชดาร ฯ และส าหรบตรวจหาพยา ธ ใบไม ตบ ดวย ว ธ Modified Kato Katz โดยจดสรร ใหทง 4 ภมภาค รวม 52 จงหวด ไดแก ภาคเหนอ 11 จงหวด (152 กลอง) ภาคกลาง 12 จงหวด (31 กลอง) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (49 กลอง) และภาคใต 14 จงหวด (44 กลอง)

2. จดอบรมหลกสตรพนกงานจลทศนกรใหม ปงบประมาณ 2559 จานวน 3 รน ไดแก รนท 1 จดอบรมทโรงแรมควนพาเลซ อาเภอแมสอด จงหวดตาก ผเขาอบรมจานวน 29 คน

ประกอบดวยหนวยงานจากสานกงานสาธารณสขอาเภอทาสองยาง แมสอด แมระมาด พบพระ และองผาง จงหวดตาก สานกงานสาธารณสขอาเภอชาตตระการ และนครไทย จงหวดพษณโลก สานกงานสาธารณสขอาเภอบานโคก จงหวดอตรดตถ โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนยอดโพธทอง และโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนจฬา-ธรรมศาสตร 3 โดยผเขารบการอบรมผานภาคทฤษฎ และภาคปฏบต 32 คน (เกณฑการประเมนผเขารบการอบรมจะตองผานเกณฑภาคทฤษฎรอยละ 60 และผานเกณฑภาคปฏบตรอยละ 80 )

รนท 2 จดอบรมทโรงแรมลองบช ชะอา อาเภอชะอา จงหวดเพชรบร ผ เขาอบรมจานวน 25 คน ประกอบดวยหนวยงานจากสานกงานสาธารณสขอาเภอสงขละบร ไทรโยค ศรสวสด จงหวดกาญจนบร สานกงานสาธารณสขอาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ สานกงานสาธารณสข อาเภอแกงกระจาน และสวนผง จงหวดเพชรบร โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนเฮงเคลไทย และโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานคลองนอย โดยผเขารบการอบรมผานภาคทฤษฎ และภาคปฏบต 34 คน (เกณฑการประเมนผเขารบการอบรมจะตองผานเกณฑภาคทฤษฎรอยละ 60 และผานเกณฑภาคปฏบตรอยละ 80 )

รนท 3 จดอบรมทเสกสนต รสอรท อาเภอสงเมน จงหวดแพร วนท 28 – 30 มนาคม พ.ศ. 2559 ผเขารบการอบรม 25 คน ประกอบดวยหนวยงานจากสานกงานสาธารณสขอาเภอเดนชย ลอง รองกวาง จงหวดแพร ศนยควบคมโรคตดตอนาโดยแมลงท 1.5 จงหวดแพร สานกงานสาธารณสขอาเภอเมอง หางฉตร แจหม โรงพยาบาลงาว จงหวดลาปาง สานกงานสาธารณสขสบเมย จงหวดแมฮองสอน สานกงานสาธารณสขแมใจ ดอกคาใต ภซาว จงหวดพะเยา สานกงานสาธารณสข แมแจม จงหวดเชยงใหม สานกงานสาธารณสขบอเกลอ จงหวดนาน โรงพยาบาลลอง จงหวดแพร โดยผเขารบการอบรมผานภาคทฤษฎ และภาคปฏบต 35 คน (เกณฑการประเมนผเขารบการอบรมจะตองผานเกณฑภาคทฤษฎรอยละ 60 และผานเกณฑภาคปฏบตรอยละ 80 )

34

3. จดทาคมอการดาเนนงานทสาคญ ไดแก คมอสาหรบการอบรมหลกสตรพนกงานจลทศนกร และคมอตนแบบภาษาชนเผาสาหรบเดก

4. ชแจงแผนงานโครงการตามพระราชดารฯ แนวทางการแกไขปญหาเพอใหเปนไปตามเปาหมายของโครงการ และตดตามเพอสนบสนนการพฒนาและขบเคลอนเชงนโยบาย

วนท 23 - 23 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ณ โรงแรมอมพเรยล อาเภอเมอง จงหวดนราธวาส วนท 6 - 7 มกราคม พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมเคพารค (เสาวลกษณ) อาเภอเมอง จงหวดสราษฎธาน วนท 10 - 12 มกราคม พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมปยะพร พาวลเลยน อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย

5. ตดตามความกาวหนาประเมนการดาเนนงานและประเมนหลกสตรพนกงานจลทศนกรในโรงเรยนเปาหมายและหนวยบรการทรบผดชอบ จานวน 12 ครง ดงน

วนท 1 - 5 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม วนท 8 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอวงสมบรณ จงหวดสระแกว วนท 11 - 12 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอบวเชด และอาเภอสงขะ จงหวดสรนทร วนท 16 - 17 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอทาแซะ และอาเภอละเเม จงหวดชมพร วนท 18 - 19 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน วนท 23 - 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอกสมาลย จงหวดสกลนคร และอาเภอหนองสองหอง

จงหวดขอนแกน วนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 อาเภอเมอง จงหวดนครนายก วนท 29 กมภาพนธ - 4 มนาคม พ.ศ. 2559 อาเภอทาสองยางและอาเภอองผาง จงหวดตาก วนท 8 - 9 มนาคม พ.ศ. 2559 อาเภอนายน และอาเภอสรนธร จงหวดอบลราชธาน วนท 9 – 10 มนาคม พ.ศ. 2559 อาเภอสงขละบร และอาเภอไทรโยค จงหวดกาญจนบร วนท 17 – 18 มนาคม พ.ศ. 2559 อาเภอสะเดา อาเภอสะบายอย จงหวดสงขลา วนท 21 – 26 มนาคม พ.ศ. 2559 อาเภอออมกอย จงหวดเชยงใหม

6. สนบสนนงบประมาณใหกบสานกงานปองกนควบคมโรคท 1 เชยงใหม เพอใชในการดาเนนการสนบสนนการปฏบตงานควบคมโรคในชมชน และตดตามการดาเนนงานพนทภฟาพฒนา จงหวดนาน

7. ตดตามสนบการพฒนาโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนตนแบบ และศกษาบรบทชมชน 2 ชมชน บานทซะหนอ หมท 7 ตาบลแมวะหลวง อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก บานหวยแหง หมท 9 ตาบลขะเนจอ อาเภอแมระมาด จงหวดตาก

8. จดเวทประชาคมตามโครงการสนบสนนพฒนาโรงเรยนและชมชนเพอหาปญหาทเรงดวนทตองดาเนนการและเครอขายการสนบสนนพฒนาชมชน จานวน 2 ครง ไดแก

ประชาคมหมบานทสะหนอ หม 7 ตาบลแมวะหลวง อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก เมอวนท 10 มนาคม พ.ศ. 2559 โรงเรยนบานทสะหนอ

35

ประชาคมหม 9 ตาบลขะเนจอ อาเภอแมระมาด จงหวดตาก เมอวนท 12 มนาคม พ.ศ. 2559 โรงเรยนบานหวยแหง

9. เขารวมจดกจกรรมฐานความรและจดบธนทรรศการสาหรบประชาชน เมอวนท 28 – 30 เมษายน พ.ศ. 2559 ณ บานทซะหนอ ตาบลแมวะหลวง อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก และเมอวนท 16 - 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2559 ณ บานหวยแหง ตาบลขะเนจอ อาเภอแมระมาด จงหวดตาก

ปจจยความสาเรจของโครงการ :

1. ไดรบความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของเปนอยางด

2. การบรหารเงนงบประมาณของโครงการใชตรงตามเปางบประมาณของโครงการ

ปญหาอปสรรค : ในพนทมกลองจลทรรศนในการดาเนนงานไมเพยงพอ

ขอเสนอแนะ/แนวทางแกไข :

ควรใหหนวยงานทเกยวของสนบสนนกลองจลทรรศนใหกบพนททขาดแคลน

แผนงานควบคมโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด โรคพยาธใบไมตบในประเทศไทย เกดจากการตดเชอ Opisthorchis viverrini เปนโรคทองคการ

อนามยโลกจดใหอยในบญชโรคของคนยากจนทถกละเลย องคกรมะเรงนานาชาต และองคการอนามยโลกจดให พยาธใบไมตบเปนสารกอมะเรงชวภาพ กลมท 1 ทกอใหเกดโรคมะเรงทอนาด โรคพยาธใบไมตบ รวมถงมะเรงทอนาดเปนโรคทปองกนไดหากมการดาเนนการทงภาครฐ ภาคการศกษา และประชาชน ซงหนวยงานราชการและภาคเครอขายทเกยวของไดตระหนกและเหนความสาคญในการดาเนนงานแกไขปญหาเชงบรณาการ ทกมตของทกภาคสวนทตองเขามารวมมอ รวมรบผดชอบ เพอลดอตราตายดวยมะเรงทอนาด ดวยแนวคด “รเรว รกษาเรว ไมตายดวยมะเรงทอนาด” จงมการผลกดนการกาจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด ในประชาชนเขาสสมชชาสขภาพแหงชาตเมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2557 และมการจดทาแผนยทธศาสตร “ทศวรรษกาจดพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด” และคณะรฐมนตรมมตเหนชอบการดาเนนงานตามยทธศาสตรทศวรรษการกาจดพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด เมอวนท 21 มถนายน พ.ศ. 2559 โดยขบเคลอนผานโครงการรณรงคกาจดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดถวายเปนพระราชกศล แดพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว เสดจขนครองราชยครบ 70 ป ในปพทธศกราช 2559 พรอมทงสมเดจ พระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถจะทรงเจรญพระชนมพรรษา 84 พรรษา ตลอดจนในปพทธศกราช 2560 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวจะทรงเจรญพระชนมพรรษา 90 พรรษา ซงมการเปดตวโครงการเมอวนท 18 มกราคม พ.ศ. 2559 ณ จงหวดสกลนคร โดยการดาเนนงานแบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก

ระดบปฐมภม จะมการตรวจคดกรองพยาธใบไมตบในประชาชนอาย 15 ปขนไป เมอตดเชอจะตองรกษาและปรบเปลยนพฤตกรรมไมใหมการตดเชอซา การจดการเรยนการสอนในนกเรยนโดยใชหนงสออเลคทรอนกส (E-book) การจดการสงแวดลอมออกขอกาหนดโดยองคการบรหารสวนตาบลในการจดการสงปฏกล การรณรงค ใหประชาชนทราบวาตดพยาธใบไมตบกอใหเกดมะเรงทอนาด

36

ระดบทตตยภม จะมการคดกรองมะเรงทอนาดดวยเครองอลตราซาวด และสงตอไปยงโรงพยาบาล ทมศกยภาพในการตรวจยนยนเพอการรกษา

ระดบตตยภม เปนการรกษาผปวยดวยการผาตดและการดแลรกษาแบบประคบประคอง โดยกจกรรมตางๆ ไดดาเนนการเกบรวบรวมผานฐานขอมล Isan-cohort ดาเนนการใน 27 จงหวด 84 อาเภอ ไดแก จงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 20 จงหวด ภาคเหนอ 6 จงหวด ไดแก เชยงราย เชยงใหม แมฮองสอน ลาปาง นาน พะเยา และภาคตะวนออก อก 1 จงหวด ไดแก จงหวดสระแกว โดยมมาตรการดาเนนงาน ดงน

มาตรการท 1 การจดการสงแวดลอม : ตาบลจดการสขภาพแบบครบวงจร มาตรการท 2 การควบคมพยาธใบไมตบ : ตรวจคนหาการตดพยาธเพอนาสการรกษา มาตรการท 3 การวนจฉยรกษามะเรงทอนาด : ตรวจคดกรอง/รกษาตามชนดของ CA มาตรการท 4 การดแลตอเนองทบาน : ผปวยไดรบการดแลแบบองครวมของโรงพยาบาล / ชมชน มาตรการท 5 การบรหารจดการการสนบสนน : จดทาแผนยทธศาสตร/สอสารความเสยง/Isan-cohortฯ

ผลการดาเนนงานทสาคญ

1. ในการจดการสงแวดลอม ทองถนทง 84 ตาบล ไดออกขอบญญตเกยวกบการปองกนควบคมโรค

2. และโรงเรยนนารองในทกตาบล จานวน 84 โรงเรยน มการจดการเรยนการสอนเรองพยาธใบไมตบ และมะเรงทอนาด

3. ประชาชนอาย 15 ปขนไปใน 84 ตาบล ไดรบการคดกรองพยาธใบไมตบดวยวธการตรวจอจจาระ จานวน 75,747 ราย (คดเปนรอยละ 99.64) จากเปาหมาย 76,000 ราย

4. ประชาชนกลมเสยงมะเรงทอนาดอาย 40 ปขนไป ไดรบการตรวจคดกรองมะเรงทอนาดดวยวธการ อลตราซาวด จานวน 145,468 ราย คดเปนรอยละ 107.75 ( จากเปาหมาย 135,000 ราย )

5. ผทไดรบการวนจฉยเปนมะเรงทอนาดไดรบการรกษาดวยการผาตด จานวน 524 ราย คดเปนรอยละ 87.30 (จากเปาหมาย 600 ราย) และมการดแลผปวยตอเนองทบาน จานวน 1,815 ราย

รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขและปลดกระทรวงสาธารณสข พรอมภาคเครอขายเปดตวโครงการรณรงคกาจด โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดถวายเปนพระราชกศล แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจขนครองราชยครบ 70 ป

ในปพทธศกราช 2559 พรอมทงสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถจะทรงเจรญพระชนมพรรษา 84 พรรษา

37

ปญหาอปสรรค :

ประชาชนยงมความเชอขาดความรขาดความตระหนกถงพฤตกรรมการปองกนตนเอง โดยเฉพาะเรองของการบรโภคอาหารทปลอดภย ซงการตดเชอพยาธใบไมตบสงผลตอการเปนมะเรงทอนาด

ขอเสนอแนะ :

การสรางความรความเขาใจ การสนบสนนทรพยากร และมสวนรวมดาเนนงานทจรงจงและตอเนองจาก ทกหนวยงานและทกภาคสวนในการวางระบบงานใหมความชดเจนมทศทางของนโยบายในทกเรอง เพอใหบคลากรทเกยวของ สามารถปฏบตงานเปนไปตามแผนงานโครงการทวางไว สงผลใหประชาชนเขาใจตระหนก และเขาถงบรการในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบปฐมภม ทตยภม และตตยภม อยางทนเวลา เทาเทยมมคณภาพ และสมศกดศรความเปนมนษย

แผนงานโรคพษสนขบา

จากขอมลเฝาระวงโรคพษสนขบา สานกระบาดวทยา วนท 1 มกราคม ถง 9 กนยายน พ.ศ. 2559 พบผ เสยชวตดวยโรคพษสนขบาทงสน 8 ราย ไดแก สงขลา สมทรปราการ ระยอง ตาก ศรสะเกษ และกรงเทพมหานคร จงหวดละ 1 ราย และจงหวดฉะเชงเทรา จานวน 2 ราย สาหรบสถานการณโรคในสตว จากขอมลระบบสารสนเทศเพอการเฝาระวงโรคพษสนขบา (Thai Rabies Net) ตงแตวนท วนท 1 มกราคม ถง 28 สงหาคม พ.ศ. 2559 พบหวสตวตองสงสยใหผลบวกรอยละ 48.25 (จานวน 262 ตวอยาง จากทงหมด 543 ) ซงมากกวาป พ.ศ. 2558 ทพบผลบวกรอยละ 34.63

สาหรบป พ.ศ. 2559 ไดกาหนดมาตรการดาเนนงานเพอปองกนไมใหมเสยชวตดวยโรคพษสนขบา ในพนท ดงน

Prevent : สรางพนทปลอดโรคพษสนขบา (Rabies Free Area) และสอสารความเสยงเพอปองกนควบคมโรคพษสนขบา"

พธลงนามความรวมมอทางวชาการโครงการกาจดปญหา

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดถวายเปนพระราชกศลฯมหาวทยาลยขอนแกนรวมกบกรมควบคมโรค

นายแพทยอานวย กาจนะ อธบดกรมควบคมโรค ตรวจเยยมและใหกาลงใจการจดคาราวานการคดกรอง

พยาธใบไมตบในประชาชนอาย 15 ปขนไป ในพนทจงหวดนครพนม

38

Detect : วเคราะหพนทเสยงโดยใช ร.36 หรอระบบอน รวมกบ Thai rabies net เพอชเปาเตอนภยและตดตามผสมผสโรค

Response : กรณพบผเสยชวตสงสยโรคพษสนขบา หรอสงสยโรคไขสมองอกเสบทไมทราบสาเหต ทกราย ใหสงตรวจวนจฉยโรคพษสนขบาและดาเนนการควบคมโรคในพนท

นอกจากนแผนงานโรคพษส นขบาไดกาหนดกจกรรมรวมกนกบกรมปศสตวและกรมสงเสรม การปกครองทองถน โดยมวตถประสงคเพอปองกนการเกดโรคพษสนขบาทงในคนและในสตว ซงกจกรรม การดาเนนงานดานสาธารณสขทสาคญ ประกอบดวย การคนหาและตดตามผสมผสโรคทกรายใหไดรบการฉดวคซนหลงสมผสโรค สนบสนนการเขาถงบรการเพอรบวคซนปองกนโรคพษสนขบา ประชาสมพนธและสอสารเชงรก ใหประชาชนเกดความรความเขาใจเกยวกบโรคพษสนขบา รจกปองกนตนเองไมใหถกสนขกด และรบไปพบแพทยทนทเมอถกสนขกด สนบสนนการตรวจทางหองปฏบตการเพอวนจฉยยนยนโรคพษสนขบา ในคน และพฒนาศกยภาพบคลากรทางสาธารณสขทเกยวของกบบรการฉดวคซน

ผลการดาเนนงานทสาคญ :

1. ประชมเครอขายปองกนควบคมโรคพษสนขบาดานสาธารณสข เพอพฒนาศกยภาพบคลากรจงหวดพนทเสยงและพนทเขตเศรษฐกจพเศษในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบา

2. พฒนาและสนบสนนแนวทางการตรวจทางหองปฏบตการเพอวนจฉยยนยนโรคพษสนขบาในคน

3. ประชมหารอกบกรมปศสตว กรมสงเสรมการปกครองทองถน และหนวยงานทเกยวของ เพอแกปญหา การบรหารจดการงบประมาณการปองกนควบคมโรคพษสนขบา

แสดงจดทพบผเสยชวตดวยโรคพษสนขบา ระหวางป พ.ศ. 2556 – 2559

แสดงจดทพบหวสตวใหผลบวกตอโรคพษสนขบา ป พ.ศ. 2559

39

4. ประชมพฒนาศกยภาพเครอขาย One Health เรองโรคพษสนขบา และจดอบรมแนวทางเวชปฏบต โรคพษสนขบาใหแกแพทยและบคลากรทางสาธารณสข

5. ถายทอดและตดตามผลการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบา สารวจความร ทศนคต และการปฏบตตนเกยวกบโรคพษสนขบาของประชาชนในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ (จงหวดเชยงราย) เพอพฒนารปแบบการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบา

6. พฒนาศกยภาพผใชระบบรายงานผสมผสโรคพษสนขบา (ร.36) ในพนทเสยง

7. จดทาและสนบสนนสอประชาสมพนธแกหนวยงานทเกยวของ รณรงคปองกนโรคพษสนขบาวนปองกนโรคพษสนขบาโลก (World Rabies Day)

ปญหาอปสรรคตอการดาเนนงาน

จากผลการสารวจทศนคตความคดเหนของประชาชน DDC Poll พบวา ประชาชนสวนใหญขาดความรความเขาใจเกยวกบโรคพษสนขบา เชน มความเขาใจวาโรคพษสนขบาเปนแลวรกษาใหหายได สนขทเปนโรคพษสนขบาจะตองมอาการดรายอยางเดยว หรอฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบาแกสนขเขมเดยวสามารถปองกนไดตลอดชวต อกทงยงปฏบตตนไมถกตองเมอถกสนขกด คอ ไมไดไปพบแพทยเพอพจารณารบการฉดวคซนปองกนหลงสมผสโรค โดยสวนใหญจะลางแผลเองทบาน

ขณะทประชาชนมความรความเขาใจไมเปลยนแปลงจากเดมมากนก มาตรการสนบสนนการสรางพนทปลอดโรคพษสนขบาขององคกรปกครองสวนทองถน และภาคเครอขายทเกยวของยงดาเนนการไดไมเตมท เนองจากทองถนถกตรวจสอบการใชจายงบประมาณการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบา โดยสานกงานการตรวจเงนแผนดน ถงแมชวงไตรมาสแรกของป พ.ศ. 2559 ปญหาดงกลาวไดถกแกไขแลว แตกพบวาสนขจานวนมากไมไดรบการฉดวคซนปองกนโรค ในชวงเวลาทผานมา ทาใหสถานการณโรค พษสนขบาในสตวมจานวนมากขนอยางตอเนองทาใหเพมความเสยงตอการเกดโรคในคนได

ขอเสนอแนะ

หลกสาคญของการปองกนการเสยชวตดวยโรคพษสนขบาทหนวยงานสาธารณสขจะตองดาเนนการ คอ การคนหาและตดตามผสมผสโรคใหมารบวคซนทกราย และการดแลรกษาอยางถกตองตามแนวทาง เวชปฏบตหลงสมผสโรค แตกลไกลดานแรกทจะชวยปองกนการเสยชวตดวยโรคพษสนขบาได คอ การสอสารความเสยง ใหประชาชนรและตระหนกถงโรคพษสนขบาทถกตอง จากสถานการณทผานมาพบวาเมอเกดการระบาดของโรคเปนวงกวางในเวลาไลเลยกน ประกอบกบการสอสารความเสยงโดยบคคลสาคญหรอมชอเสยงระดบประเทศ สรางความตระหนกและตระหนกใหแกประชาชนใหรบไปพบแพทย หลงถกสนขกดได โดยการประชาสมพนธ ตองทาอยางตอเนอง บรณาการกบแผนงานโรคอนๆ และเสรมสรางการมสวนรวมของชมชน ในการควบคมปองกนโรคพษสนขบาทงในคนและในสตว

40

แผนงานโรคเลปโตสไปโรสส 1. จดการประชมวชาการเลปโตสไปโรสส ประจาป พ.ศ. 2559 "Zero Death in Leptospirosis: HOW ?"

เมอวนท 18 - 19 สงหาคม พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมรชมอนด จงหวดนนทบร เพอเปนเวทแลกเปลยนประสบการณองคความรดานวชาการ ดานการเฝาระวง การวนจฉย การดแลรกษาผปวย และการปองกนควบคมโรคทเชอมโยงระหวางคน สตว และสงแวดลอม โดยมงเนนเพอลดการเสยชวตของผปวยโรค เลปโตสไปโรสส ซงเปนปญหาสาคญ มผเขารวมการประชมรวมทงสน 166 คน

2. จดประชมพฒนาศกยภาพ เครอขาย One Health เรองโรคพษสนขบา และโรคเลปโตสไปโรสส เมอวนทวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2559 ณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร จงหวดสงขลา โดยมวตถประสงค เพอสงเสรมและสนบสนนใหแพทย พยาบาล และบคลากรทางสาธารณสข ใหมความรความเขาใจเกยวกบแนวทางเวชปฏบตโรคพษสนขบาอยางถกตอง ดแลปองกนรกษาผสมผสโรคพษสนขบาใหความสาคญ ในการบนทกและนาขอมลมาใชในการปองกนควบคมโรค เพอตดตามสถานการณการเฝาระวง การตรวจวนจฉย การดแลรกษาผปวย และการปองกนควบคมโรคเลปโตสไปโรสส และพฒนาเครอขายผเชยวชาญโรคเลปโตสไปโรสส ในการแลกเปลยนเรยนรประสบการณดานวชาการและการปองกนควบคมโรค

41

ประชมวชาการโรคเลปโตสไปโรสสประจาป พ.ศ. 2559 “Zero Deaths in Leptospirosi: How?” ระหวางวนท 18 - 19 สงหาคม พ.ศ. 2559

ณ โรงแรมรชมอนด จงหวดนนทบร

แผนงานโรคตดตอทางอาหารและนา 1. ตดตามเหตการณ สถานการณ และขอมลการระบาดดวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนทวประเทศ

จากขอมลเหตการณระบาดของโรคอาหารเปนพษในโรงเรยน พบจานวน 25 เหตการณ คดเปน รอยละ 36.76 ของคามธยฐานยอนหลง ๕ ป (ป พ.ศ. 2553 - 2557)

2. สนบสนนเวชภณฑ (คลอรน และไลโซล) ในการดาเนนการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคอาหารเปนพษ กรณพนทประสพภยพบต ใหกบสานกงานปองกนควบคมโรค 6 แหง ไดแก สานกงานปองกนควบคมโรค ท 2 นครสวรรค, สานกงานปองกนควบคมโรคท 4 สระบร, สานกงานปองกนควบคมโรคท 5 ราชบร, สานกงานปองกนควบคมโรคท 6 ชลบร, สานกงานปองกนควบคมโรคท 8 อดรธาน และสานกงานปองกนควบคมโรคท 12 สงขลา

3. ตดตามการดาเนนงานปองกนควบคมโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนในจงหวดระยอง นครศรธรรมราช สราษฎรธาน ขอนแกน กระบ และชมพร และถอดบทเรยนการดาเนนงานควบคมปองกนอหวาตกโรค ในพนทจงหวดหนองบวลาภ

4. รวมอบรมเชงปฏบตการแนวทางการดาเนนงานอาหารปลอดภยภายใตระบบคณภาพงานอาหารปลอดภยจงหวด ป พ.ศ. 2559

5. จดการประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาความรวมมอภาคเครอขาย โรคตดตอทางอาหารและนา ในพนท 4 จงหวด เขตรบผดชอบของสานกงานปองกนควบคมโรค ดงน

วนท 21 มถนายน พ.ศ. 2559 ณ หองประชมสานกงานพนทการศกษาประถมศกษามหาสารคาม วนท 22 มถนายน พ.ศ. 2559 ณ หองประชมสานกงานพนทการศกษาประถมศกษาขอนแกน วนท 23 มถนายน พ.ศ. 2559 ณ หองประชมสานกงานพนทการศกษาประถมศกษากาฬสนธ วนท 24 มถนายน พ.ศ. 2559 ณ หองประชมสานกงานพนทการศกษาประถมศกษารอยเอด

โดยมวตถประสงค เพอพฒนาความรวมมอภาคเครอขายโรคตดตอทางอาหารและนา และพฒนาองคความร ในการปองกนโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนโรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานผเขารวมประชม ประกอบดวย ผอานวยการโรงเรยน รองผ อานวยการโรงเรยน คร ศกษานเทศก และเจาหนาทสาธารณสข โดยไดรวมกนวเคราะหสภาพปญหาในพนทของตนเอง และระดมความคด เพอจดทาแนวทางในการดาเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคอาหารเปนพษในโรงเรยน โดยอาศยแนวทางสาหรบครเพอการปองกนควบคมโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนเปนเครองมอ และใชกจกรรมพฒนา ผเรยน เรอง การเฝาระวงปองกนควบคมโรคตดตอทางอาหารและนา แบบบรณาการในสถานศกษา (อสานตอนบน) เปนตวขบเคลอนอยางเปนรปธรรม

ปจจยความสาเรจของโครงการ :

1. ความรวมมอจากเครอขายในการดาเนนงานอยางจรงจง

2. การดาเนนงานของเครอขายทมการบรณาการกบโครงการอนๆ เชน การกาจดปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด เปนตน

42

ปญหาอปสรรค :

เนองจากเกดการระบาดของอหวาตกโรคในพนทหลายจงหวด ตงแตเดอนตลาคม พ.ศ. 2558 จนถงเดอนกมภาพนธ พ.ศ . 2559 ชวงเวลาดงกลาวจงมงเนนทการดาเนนงานเพอการควบคมการระบาด ของอหวาตกโรคในในพนทจงหวดทเกดการระบาดและจงหวดทคาดวาเปนพนทเสยงตอการเกดการระบาดเปนหลกและงบประมาณสาหรบการดาเนนการตามแผนงานโครงการถกปรบมาใชเพอสนบสนน การดาเนนการควบคมการระบาดของอหวาตกโรค ดงนน จงทาใหการจดกจกรรมตามแผนงานโครงการ เพอลดเหตการณระบาดดวยโรคอาหารเปนพษในโรงเรยนนน ไมเปนไปตามแผนทกาหนด สามารถดาเนนการไดเพยงบางสวน

ขอเสนอแนะ/แนวทางแกไข :

ควรจดระบบการตดตามผลการดาเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคอาหารเปนพษใหกบหนวยงานพนท (สานกงานปองกนควบคมโรค) เพอใหเกดการรายงานผลการดาเนนงานไดครอบคลมมากขน

แผนงานปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก (HFMD) 1. กลมศนยเดกเลกและโรคตดตอในเดก สานกโรคตดตอทวไป ไดจดประชมพฒนาแนวทางการเฝาระวง

ปองกนควบคมโรคมอเทาปากในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล เมอ วนท 24 - 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 ณ ภเขางามรสอรท อาเภอเมอง จงหวดนครนายก มวตถประสงคเพอพฒนาแนวทาง การเฝาระวงปองกนควบคมโรคมอเทาปากในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล โดยมผเขารวมประชม รวม 42 คน ประกอบดวย สานกงานสาธารณสขจงหวดนครนายก เทศบาลเมองสวรรคโลก จงหวดสโขทย ครผดแลเดก ศนยเดกเลกเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค จงหวดสโขทย และสานกงานปองกนควบคมโรคท 1 - 13 จานวน 25 คน การประชมครงนมการบรรยายเรอง (1) สถานการณโรคมอเทาปากและโรคตดตอในเดก เพอกระตนเตอนและเนนยามาตรการการดาเนนงานควบคมปองกนโรคมอเทาปาก ทงในศนยเดกเลก โรงเรยนอนบาลรวมถงในชมชนดวย (2) ทศทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอ ในศนยเดกเลกป พ.ศ. 2559 เพอเปนแนวทางการดาเนนงานสาหรบสานกงานปองกนควบคมโรคในการขบเคลอนงานศนยเดกเลกคณภาพ - ปลอดโรคในพนท (3) แนวทางการพฒนาระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคมอเทาปากในศนยเดกเลก รวมทงสาธตการเขาใชงานระบบเฝาระวงโรคตดตอในศนยเดกเลก เพอเนนใหเกดการแจงเตอนโรคในศนยเดกเลกโดยครผดแลเดก และชวยใหทราบถงสถานการณโรค มอเทาปากและโรคตดตอในเดกในศนยเดกเลกอยางแทจรง ซงนบเปนกลไกหนงในการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคทรวดเรวและมประสทธภาพ นอกจากนไดมการอภปรายเรองการพฒนาระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคมอเทาปากในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลรวมกบกบผเขารวมประชม และไดแลกเปลยนประสบการณการดาเนนงานปองกนควบคมโรคมอเทาปาก และปญหา/อปสรรคของการดาเนนงานในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาล

2. ทบทวน/แกไขเนอหาแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาล (สาหรบครผดแลเดก) และจดพมพจานวน 1,000 ชด เพอขยายผลการดาเนนงานไปยงโรงเรยนอนบาล

3. ปรบปรงพฒนาสอการเรยนร E-Learning เพอใหครศนยเดกเลก เจาหนาทสาธารณสข หรอผสนใจสามารถเรยนรเรองการปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกไดดวยตนเอง

43

4. หารอรวมกบผเชยวชาญในการพฒนาระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกและ โรงเรยนอนบาล

5. จดทาหนงสอแจงไปยงสานกงานปองกนควบคมโรค และสานกงานสาธารณสขจงหวด ใหตรวจสอบ แกไขรายชอและขอมลศนยเดกเลกในพนทรบผดชอบใหเปนปจจบน โดยไดทาการบนทกขอมลศนยเดกเลก จานวน 18,000 แหง ในระบบฐานขอมลศนยเดกเลกปลอดโรค

6. จากการตดตามสถานการณโรคมอเทาปาก ในป พ.ศ. 2558 ขอมล ณ วนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2558 พบผปวย 40,417 ราย คดเปนอตราปวย 62.21 ตอแสนประชากร และมผปวยเสยชวต 3 ราย เพอเรงรดและตดตามผลการดาเนนงานปองกนควบคมโรคมอเทาปากในพนท กลมศนยเดกเลก และโรคตดตอในเดก สานกโรคตดตอทวไป รวมกบสานกงานปองกนควบคมโรคท 1, 4, และ 11 จงได ลงพนทนเทศตดตามในพนททมอตราปวยสงและมผเสยชวตใน 9 จงหวด ระหวางวนท 30 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ถงวนท 14 มกราคม พ.ศ. 2559 ดงน

สานกงานปองกนควบคมโรคท 1 เชยงใหม ไดแก จงหวดนาน เชยงราย และแมฮองสอน สานกงานปองกนควบคมโรคท 11 นครศรธรรมราช ไดแก จงหวดภเกต พงงา และสราษฎรธาน สานกงานปองกนควบคมโรคท 4 ราชบร ไดแก จงหวดสระบร ลพบร และสงหบร

ปจจยความสาเรจของโครงการ :

1. บคลากร เครอขายระดบเขต ระดบจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถนใหความสาคญใหความรวมมอในการดาเนนงาน

2. หนวยงานเครอขายมการจดสรรบคลากรผรบผดชอบชดเจน ทาใหการประสานงานเปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมาย

ปญหาอปสรรค :

1. ระบบรายงานเฝาระวงโรค (รง.506 ) ไมไดจดเกบขอมลผปวยเปนรายศนยเดกเลก จงทาใหตอง รายงานขอมลผปวย เปนรายตาบลแทน จงไมทราบถงการเกดโรคในศนยเดกเลกอยางแทจรง

2. เมอพจารณาอตราปวย อตราตายยงไมลดลงอยางชดเจน โดยพบวาประมาณรอยละ 60 เปนผปวย เดกอาย ตากวา 3 ป ซงสวนใหญเปนเดกทอาศยอยในชมชนและในครอบครวปกตไมไดอยในศนยเดกเลก

ขอเสนอแนะ/แนวทางแกไข :

1. ผลกดนใหศนยเดกเลกมกลไกการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรค ตองอาศยความรวมมอของเครอขาย ระดบเขต ระดบจงหวด รวมทงองคกรปกครองสวนทองถนและบคลากรทางการศกษา ดงนน จงมความจาเปนตองจดตงทมประเมนอยางเปนรปธรรม และพฒนาศกยภาพผประเมนอยางตอเนอง เพอชแจง แนวทางการดาเนนงานศนยเดกเลกและโรงเรยนอนบาลปลอดโรค รวมทงจดทาแนวทางปองกนควบคมโรคตดตอในศนยเดกเลกสาหรบคร และผดแลเดก โดยเฉพาะเรองแนวทางควบคมโรคมอเทาปาก เพอเนนใหเกดการแจงเตอนโรคในศนยเดกเลกโดยครผดแลเดก เพอใหมกลไกการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคทรวดเรวและมประสทธภาพ

44

2. ควรพฒนาระบบเฝาระวงโรคตดตอในศนยเดกเลกใหมประสทธภาพและครอบคลมมากยงขน เพอเนน ใหเกดการแจงเตอนโรคในศนยเดกเลก โดยครผดแลเดก ทาใหทราบถงสถานการณโรคมอเทาปากในศนยเดกเลกอยางแทจรง ซงนบเปนกลไกหนงในการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคทรวดเรวและมประสทธภาพ

3. ขยายการดาเนนงานศนยเดกเลกคณภาพ - ปลอดโรคใหครอบคลมเดกกลมเปาหมายมากยงขน (เดกอาย 0 - 5 ป) ไดแก โรงเรยนอนบาล และสถานรบเลยงเดก ทงในสงกดภาครฐและเอกชน สรางการมสวนรวมของผปกครองและผดแลเดกในครอบครวและชมชนในการปองกนควบคมโรค

แผนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ

พ.ศ. 2548 การพฒนาชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 ไดดาเนนงานขบเคลอน ดงน

มาตรการท 1 พฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548

1. จดประชมเชงปฏบตการพฒนาชองทางเขาออกประเทศในเขตเศรษฐกจพเศษและจดทารายละเอยดประกอบรางอนบญญต ภายใตพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 เมอวนท 17 - 18 ธนวาคม พ.ศ . 2558 เพอชแจงแผนพฒนาชองทางเขาออกประเทศ และแนวทางการประเมนการพฒนา สมรรถนะชองทางฯ จานวน 67 แหง และจดทารายละเอยดกฎระเบยบทเกยวของ ภายใตพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 โดยผเขาประชม ไดแก บคลากรรบผดชอบงานดานควบคมโรคตดตอฯ สานกงานปองกนควบคมโรคท 1 - 2, 5 - 6 และ 8 - 12 ผแทนจากสานกงานสาธารณสขจงหวดเชยงราย ตรง สตล นราธวาส ปตตาน ผแทนเจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ เจาหนาท กลมขบเคลอนภารกจตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 และเจาหนาทกลมโรคตดตอระหวางประเทศ สานกโรคตดตอทวไป รวมทงสน 50 คน เปาหมายจานวนชองทางฯ 67 แหง ทตองไดรบการพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ทงภาวะปกต และภาวะฉกเฉน โดยมสานกงานปองกนควบคมโรค สนบสนน การดาเนนงานพฒนาและประเมนผลการพฒนาโดยมแนวทางการตดตามประเมนผล ดงน ทมประเมนภายใตคณะอนกรรมการพฒนาชองทางฯ รวมกบทมประเมนจากสานกงานปองกนควบคม

โรค ประเมนชองทางเขาออกประเทศทกาหนด (IHR Designated PoE) เพอเตรยมความพรอมรบการประเมนจากองคการอนามยโลก โดยใชคมอการประเมนสมรรถนะหลกฯ (Core Capacities Assessment Tools: CCAT) การประเมนแบงออกเปน การประเมนสมรรถนะชองทางฯ และประเมนความรเจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคฯ

ชองทางเขาออกประเทศนอกเหนอจากขอ 1 ใหสานกงานปองกนควบคมโรคสนบสนน และตดตามประเมนผลการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศโดยใชคมอการประเมนสมรรถนะหลกฯ (Core Capacities Assessment Tools: CCAT) และรายงานมายงสานกโรคตดตอทวไป

ชองทางเขาออกประเทศในพนทเศรษฐกจพเศษ สวนกลางจะสมประเมนความรเจาหนาทปฏบตงาน ดานควบคมโรคฯ โดยการประเมนแบบสมภาษณและขอเขยน 4 ดาน ไดแก ดานกฎอนามยระหวางประเทศ ดานอาหารปลอดภย ดานการคดกรองผเดนทางทมาจากพนทไขเหลอง ดานการควบคม

45

พาหะนาโรค ดานควบคมโรคฯ อนใหจดทาแบบประเมนและสงกลบมายงกลมโรคตดตอระหวางประเทศ

2. ภายหลงการประชมไดจดสงเอกสารแผนการพฒนาชองทางเขาออกประเทศ และตดตามผลการดาเนนงานตามตวชวดทเกยวของ ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ไปยงสานกงานปองกนควบคมโรคท 1-2, 5-6, 8-12 ตามหนงสอกรมควบคมโรคท สธ 0422.5/ว20 ลงวนท 5 มกราคม พ.ศ. 2559

3. ชองทางเขาออกประเทศ ดาเนนการประเมนตนเอง (Self assessment) โดยใชคมอประเมนตนเอง: การพฒนาสมรรถนะหลกของชองทางเขาออกประเทศ ทาอากาศยาน ทาเรอและพรมแดนทางบก (Core Capacities Assessment Tool :CCAT) เ พอพจารณาสมรรถนะชองทางฯทมอ ยในปจจ บน และสมรรถนะทจาเปนตองพฒนาตอตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 ดานควบคมโรคฯ ในสวนกลาง 3 แหง ไดแก ทาอากาศยานสวรรณภม ทาอากาศยานดอนเมอง และทาเรอกรงเทพ ผลการประเมนตนเองและวเคราะหจดออนจดแขง รวมทงจดทาแผนพฒนาสมรรถนะชองทาง ป พ.ศ. 2559 โดยกาหนดกจกรรมการพฒนาฯ เชน การซอมแผนฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศของชองทาง การอบรมการควบคมพาหะนาโรคใหแกเจาหนาทรบผดชอบของชองทางเขาออกประเทศ การตรวจรานคาภายในชองทางเขาออกประเทศ เพอขอการรบรองจากหนวยงานสาธารณสข เปนตน และชองทางเขาออกประเทศในสวนภมภาค ดาเนนการประเมนตนเองพรอมจดทาแผนพฒนา ป พ.ศ. 2559 ทง 64 แหง

4. สานกโรคตดตอทวไปและสานกงานปองกนควบคมโรคทมดานควบคมโรคฯในพนทรบผดชอบ ดาเนนการสนบสนนการพฒนาศกยภาพเจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคฯ พรอมทงสนบสนนวสดอปกรณทจาเปนตอการปฏบตงาน เชน จดสมมนาวชาการดานควบคมโรคแหงชาต เมอ วนท 24 - 26 กมภาพนธ พ .ศ . 2559

เพอแลกเปลยนเรยนรทกษะและประสบการณในการปฏบตงานภายในชองทางเขาออกประเทศ และเ พมพนองคความร ดานโรคและภยสขภาพ รวมท งกฎหมายตางๆ ท เ กยวของท ง ใน ประเทศ และระหวางประเทศ และนาเสนอผลการดาเนนงานของเจาหนาทดานควบคมโรคฯ ทงรปแบบโปสเตอร จานวน 13 ดาน และ 4 บธนทรรศการ (ไดแก ดานควบคมโรคฯ ทาอากาศยานสวรรณภม ดานควบคมโรคฯ ทาอากาศยานดอนเมอง ดานควบคมโรคฯ สงกดสานกงานปองกนควบคมโรคท 12 สงขลา และดานควบคมโรคฯตนแบบ ป พ.ศ . 2558) ผ เขารวมสมมนา ไดแก เจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคฯ ทงสน 66 แหง ผบรหารชองทาง IHR Designated PoE 18 แหง เจาหนาททหารเรอ คณะอนกรรมการพฒนาชองทางเขาออกประเทศ นายแพทยสาธารณสขจงหวด, ผบรหารกรมควบคมโรค, บรษททาอากาศยานไทยจากด (มหาชน), บรษท การบนไทย จากด (มหาชน) , บรษทการบนกรงเทพจากด (มหาชน), ศนยความรวมมอไทย - สหรฐ ดานสาธารณสข (TUC) และผแทนสานกตางๆ รวมทงสน 248 คน

จดอบรมการดาเนนงานสขาภบาลเพอขบเคลอนการพฒนาชองทางเขาออกประเทศ ทาอากาศยานดอนเมอง พ.ศ. 2559 ระหวางวนท 23 - 25 มนาคม พ.ศ. 2559 ผเขาอบรมจานวน 50 คน ประกอบดวย เจาหนาทดานควบคมโรคฯ พนกงานสายการบน ผประกอบการรานอาหาร คลงสนคา เจาหนาทการทาอากาศยานดอนเมอง ในเรองการจดการสงแวดลอมสขาภบาลอาหาร การดาเนนการดานพาหะและแมลงนาโรค โดยมผอานวยการทาอากาศยานดอนเมองเปนประธานการประชม

46

47

จากผลการตอบแบบสอบถามความพงพอใจ พบวา ผเขาอบรมมความพงพอใจมากรอยละ 74.07 และสวนใหญไมเคยรบการอบรมเกยวกบสขาภบาล คดเปนรอยละ 85.19 ตองการอบรม เพมเตม รอยละ 44.44 ในเนอหาการอบรมดานประยกตใชในการปฏบตงานไดมากทสด รอยละ 86.67 ดานเอกสารในการอบรมสอดคลองกบหวขออบรมคดเปนรอยละ 82.96 วทยากรเปดโอกาสใหซกถามรอยละ 88.15 ดานการการอานวยความสะดวกและอาหารมากทสดคดเปน รอยละ 90.37

2. กลมโรคตดตอระหวางประเทศวเคราะหและสนบสนนการพฒนาเชงโครงสรางดานอตรากาลงเจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคฯ เสนอกรมควบคมโรคเพอพจารณาจดสรรตามกรอบอตรากาลงทกาหนด โดยอนกรรมการขาราชการพลเรอน (อ.ก.พ.) กรมควบคมโรค

3. ประชมเชงปฏบตการยกระดบการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศยคท 5 ของระบบควบคมโรค วนท 3 - 4 สงหาคม พ.ศ. 2559 เพอแลกเปลยนเรยนรเพมพนประสบการณ ทกษะการปฏบตงาน ในการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศรวมกบหนวยงาน ตามบทบาทหนาทของ (1) ผรบผดชอบชองทางฯ (2) เลขานการชองทางเขาออกประเทศ (3) ผบรหารดานควบคมโรคฯ ในระดบพนท และชแจงแนวทางการประเมนผลทผสมผสานระหวางการประเมนตนเองและการประเมนโดยผ เ ชยวชาญ จากภายนอก (Joint External Evaluations: JEE) รวมทงกจกรรมเพมเตมทสาคญ ไดแก การประกาศ และกาหนดใหวนท 3 สงหาคมของทกป เปน “วนดานควบคมโรคฯ” การมอบรางวลเกยรตยศ Best Practice และผปฏบตงานดเดนในการดาเนนงานพฒนาชองทางฯ การมอบหมวกหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ (CDCU) ใหแกเจาหนาทดานควบคมโรคฯ ผเขารวมประชมจานวน 158 คน

4. จดการประชมแลกเปลยนเรยนรแนวทางการพฒนาเครอขายชองทางเขาออกประเทศในพนทเศรษฐกจพเศษ เพอแลกเปลยนประสบการณการดาเนนงานพฒนาชองทางฯ ระหวางเจาหนาทดานควบคมโรคตดตอฯ สวนกลาง และชองทางเขาออกประเทศ พรมแดนบานพนารอน จ.กาญจนบร วนท 1 - 2 กนยายน พ.ศ. 2559 และกจกรรมเสรมสรางทกษะการประสานงาน การสอสารระหวางบคลกรทงภายในและภายนอกองคกร กระบวนการทางานเปนทม รวมทงการกาหนดแนวทางในการพฒนาเครอขายทมนคงและยงยน เพอใหการดาเนนงานในการพฒนาชองทางเขาออกประเทศ เปนไปอยางมประสทธภาพ

5. พฒนาฐานขอมลดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ เพอใหเจาหนาทดานควบคมโรคตดตอ สามารถรายงานการเฝาระวงปองกนควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ การควบคมพาหะนาโรค และการดาเนนงานดานสขาภบาล (ยานพาหนะและสงแวดลอม) หรอเหตการณความผดปกตดานสาธารณสขภายใน ชองทางเขาออกฯ ในระบบฐานขอมลดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ (http://203.157.41.192/pagth/index.php)

6. การพฒนาสมรรถนะเพอการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ โดยการฝกซอมแผน ตอบโตภาวะฉกเฉนฯ ของชองทางเขาออกประเทศ หรอการทบทวนเพอปรบปรงแผนใหเปนปจจบน เชน ชองทางเขาออกประเทศทาอากาศยานดอนเมอง ดาเนนการฝกซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางดาน

การแพทยและสาธารณสข กรณโรคตดเชอไวรสซกา เมอวนท 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 โดยการฝกซอมแบบ table top เพอซกซอความเขาใจในการตดตอสอสารของแตละหนวยงานทเกยวของ

48

และการฝกซอมปฏบตจรงในบรเวณทมการกาหนดไวตาม scenario แบบ partial ชองทางเขาออกประเทศทาเรอกรงเทพ รวมกบจงหวดสมทรปราการ และหนวยงานทเกยวของ

ดาเนนการฝกซอมแผนเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข กรณโรคตดเชอ ไขหวดนก ณ กองบรการ ฝายการรองนา การทาเรอแหงประเทศไทย จงหวดสมทรปราการ เมอวนท 15 - 16 มถนายน พ.ศ. 2559

ชองทางเขาออกประเทศทาอากาศยานสวรรณภม และชองทางเขาออกประเทศทาอากาศยาน ดอนเมอง ดาเนนการฝกซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนโรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง หรอเมอรส เปนการฝกซอมแบบ table top เมอวนท 23 กนยายน พ.ศ. 2559

มาตรการท 2 ตดตาม สนบสนนและประเมนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะหลกชองทางเขาออกประเทศ ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548

1. การประเมนความรความเขาใจของเจาหนาทผปฏบตงาน สายงานวชาการ และสายงานสนบสนน ในดานควบคมโรคตดตอฯ พนทเขตเศรษฐกจพเศษ 10 จงหวด จานวน 70 คน ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2558 ใน 4 ดาน (คะแนนผานเกณฑรอยละ 80 ในแตละดาน) พบวา ดานการเฝาระวง คดกรองผเดนทางทมาจากเขตตดโรค หรอพนททไดรบผลกระทบ (โรคไขเหลอง)

และภาษาองกฤษ เจาหนาทดานควบคมโรคฯ รอยละ 72.86 ผานเกณฑการประเมน ประเดนทตองพฒนาเพมเตม คอ ดานภาษาองกฤษ และการเกบรกษาวคซนไขเหลอง

ดานการจดการและควบคมพาหะนาโรค เจาหนาทดานควบคมโรคฯ รอยละ 68.57 ผานเกณฑการประเมนประเดนทตองพฒนาเพมเตม คอ หลกการสาคญในการจดทาโครงการควบคมพาหะนาโรคภายในชองทางฯ

ดานสขาภบาลอาหารและอาหารปลอดภย เจาหนาทดานควบคมโรคฯ รอยละ 33.33 ผานเกณฑการประเมน ประเดนทตองพฒนาเพมเตม คอ รายละเอยดของการจดการสขาภบาลอาหาร

ดานการดาเนนงาน ณ ชองทางเขาออกประเทศ ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 เจาหนาทดานควบคมโรคฯ รอยละ 91.43 ผานเกณฑการประเมน ประเดนทตองพฒนาเพมเตม คอ รายละเอยดของระดบของการพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ตาม IHR 2005

2. การประเมนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะชองทางฯ โดยทมประเมนจากสานกงานปองกนควบคมโรค ทรบผดชอบ และทมประเมนจากสวนกลาง (ดาเนนการการสมประเมน) โดยใชคมอประเมนตนเอง: การพฒนาสมรรถนะหลกของชองทางเขาออกประเทศ ทาอากาศยาน ทาเรอ และพรมแดนทางบก (Core Capacities Assessment Tool: CCAT) ผลการประเมนดงน ประเมนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศฯ โดยทมประเมนจากสวนกลาง

ตดตามและประเมนชองทางเขาออกประเทศทกาหนด (IHR Designated PoE) จานวน 7 แหง ไดแก ทาเรอเชยงแสน ทาเรอภเกต ทาเรอแหลมฉบง ทาเรอมาบตาพด ทาอากาศยานภเกต ทาอากาศยานเชยงใหม และทาอากาศยานกระบ พบวา การดาเนนงานพฒนาชองทางเขาออกประเทศฯ จากการประเมนเมอป พ.ศ. 2556 ทงภาวะปกตและภาวะฉกเฉน แตยงคงตองพฒนาตอเนอง

49

ในดานการเขาถงบรการทางการแพทยและการสงตอผเดนทางสงสยปวย ระบบการจดสงแวดลอมทมเอกสารหลกฐานชดเจน รวมทงการซอมแผนฉกเฉนฯ ของชองทางเขาออกประเทศ ใหครอบคลม 5 ภยสขภาพ ไดแก โรคตดเชอ โรคตดตอจากสตวและคน อาหารปลอดภย สารเคม สารกมมนตรงสและนวเคลยร

ประเมนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศ โดยทมประเมนจากสานกงานปองกนควบคมโรคทอยในพนทรบผดชอบ และสานกโรคตดตอทวไป ประเมนชองทางเขาออกประเทศเปาหมาย 67 แหง ผลการประเมน พบวา ชองทางเขาออกประเทศทผานเกณฑการประเมนทกาหนด (คะแนนประเมน CCAT มากกวารอยละ 50) จานวน 54 แหง คดเปนรอยละ 80.6 ของจานวนชองทางเขาออกประเทศเปาหมาย และชองทางเขาออกประเทศทยงไมผานเกณฑการประเมนตามทกาหนด จานวน 13 แหง คดเปนรอยละ 19.4 ของจานวนชองทางเขาออกประเทศเปาหมาย

ปจจยความสาเรจของโครงการ :

1. การดาเนนงานพฒนาชองทางเขาออกประเทศ มกรอบการดาเนนงานชดเจนตามมาตรฐานสากล (กฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2558 )

2. มการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศ

3. พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ.2558 มกลไกลการพฒนางานเฝาระวงโรคทชดเจน โดยกาหนดใหมคณะทางานชองทางเขาออก ซงมบทบาทหนาทในการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคทชองทางเขาออกประเทศอยางชดเจน

4. หนวยงานเครอขายทเกยวของ มความเขาใจ และใหการสนบสนนการดาเนนงานพฒนาสมรรถนะชองทางมากขน เนองจากเปนการพฒนาอยางตอเนอง

ปญหา อปสรรค :

1. มการระบาดของโรค เชน โรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง โรคโปลโอสายพนธวคซนในประเทศ เพอนบาน เปนตน ทาใหตองระดมทรพยากร และงบประมาณในการดาเนนการตรวจคดกรอง เฝาระวง ผเดนทางผานชองทางเขาออกประเทศ

2. งานนโยบายเรงดวน ทาใหตองปรบแผนการดาเนนงานตามนโยบาย ทาใหตองปรบกจกรรมและงบประมาณเพอดาเนนงาน ทาใหการดาเนนงานไมเปนไปตามแผนทกาหนดหรอเกดความลาชา

ขอเสนอแนะ/แนวทางแกไข :

การดาเนนงานเพอรองรบสถานการณฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศ ควรมการจดทาแผนการดาเนนงาน และกาหนดงบประมาณ

แผนงานยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ

ภายใตนโยบายของรฐบาลไดกาหนดเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ มวตถประสงคเพอสรางฐานการผลตเชอมโยงกบอาเซยน และพฒนาเมองชายแดน โดยใชกลยทธการสรางพนทเศรษฐกจใหม เนนบรเวณชายแดนใช

50

ประโยชนจากการเชอมโยงกบประเทศเพอนบานสนบสนนโครงสรางพนฐาน สทธประโยชน การลงทน และการใหบรการจดเดยวเบดเสรจ สนบสนน SMEs และการลงทนตอเนองของไทยในประเทศเพอนบาน และจดระเบยบพนทเศรษฐกจชายแดน โดยการบรหารแรงงานตางดาว และอนๆ ทจาเปนผานการดาเนนงานของคณะกรรมการนโยบายเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ (กนพ.) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน หวหนา หนวยงานทเกยวของเปนกรรมการ และสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนฝายเลขานการ โดยในป พ.ศ. 2558 คณะรฐมนตรไดเหนชอบกาหนดใหมพนททมศกยภาพในการจดตง เปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เปน 2 ระยะ ระยะแรก จานวน 5 พนท ประกาศเมอวนท 19 มกราคม พ.ศ. 2558 ไดแก (1) พนทชายแดนจงหวดตาก (2) พนทชายแดนสระแกว (3) พนทชายแดนตราด (4) พนทชายแดนมกดาหาร (5) อาเภอสะเดา จงหวดสงขลา และระยะทสอง จานวน 5 พนท ประกาศ เมอวนท 16 มนาคม พ.ศ. 2558 ไดแก (6) ชายแดนจงหวดกาญจนบร (7) ชายแดนจงหวดเชยงราย (8) ชายแดนจงหวดหนองคาย (9) ชายแดนจงหวดนครพนม และ (10) ชายแดนจงหวดนราธวาส รวมทงสน 10 จงหวด การเกดเขตเศรษฐกจพเศษจะนามาซงความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การคา การลงทน และคาดวาจะมประชากรทเคลอนยายเขา-ออก ในจงหวดดงกลาวเพมขน โดยเฉพาะนกทองเทยว การหลงไหลของแรงงานตางดาว ซงจะสงผลตอผรบบรการดานสาธารณสขทจะเพมขนในอนาคต นอกจากนการขยายตวของโรงงานอตสาหกรรมซงมกจการอตสาหกรรมทสงเสรมทงหมด 13 ประเภทในพนท หากระยะตอไปมความกาวหนา ของการลงทนดานอตสาหกรรมมากขน หนวยงานสาธารณสขตองเรงพฒนาศกยภาพใหมความพรอมรองรบผลกระทบจากปญหาโรคและภยสขภาพทอาจเกดขนได โดยเฉพาะอยางยงความพรอมในการรองรบ การเคลอนยายแรงงานจากประเทศเพอนบานซงอาจกอใหเกดปญหาสาธารณสขดานโรคตดตอ และภยสขภาพมากขน กรมควบคมโรคไดมบทบาทในการจดระบบสนบสนนดานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพใหไดมาตรฐานเพอรองรบการเคลอนยายแรงงานตางดาวและแรงงานไทยในพนทเศรษฐกจพเศษ และพฒนาจงหวดชายแดนเขตเศรษฐกจพเศษเปาหมายใหมศกยภาพในการเฝาระวง ปองกนควบคมโรค ไดตามมาตรฐาน IHR 2005 รวมทงการเตรยมความพรอมดานโครงสรางพนฐานของดานบรการผานแดนทไดมาตรฐานใหสามารถรองรบโรคตดตอทเปนปญหาสาคญ และเตรยมพรอมรบโรคตดตออบตใหมทอาจเกดขน โดยไดกาหนดกรอบการดาเนนงานในเขตเศรษฐกจพเศษ เปน 4 ระดบ ไดแก

1. ระดบการประสานงานระหวางประเทศ เนนประเดนการประสานความรวมมอระหวางประเทศ

2. ระดบชองทางเขาออกประเทศ เพอการพฒนาโครงสรางดาน บคลากร ระบบการจดการ และการรายงานขอมล โดยใหมความเชอมโยงกบพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

3. ระดบจงหวด เนนการพฒนา 10 จงหวดสขภาพชายแดน ในเขตเศรษฐกจพเศษ ใหมศกยภาพในการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไดมาตรฐานตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 และวาระความมนคง ดานสขภาพโลก

4. คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว (Travel Medicine Clinic) โดยผลกดนใหเกดการจดตง คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยวในเขตเศรษฐกจพเศษ เพอใหสถานบรการมความพรอมในการใหบรการคาแนะนา ตรวจ ดแล รกษาแกนกทองเทยว รวมถงการตรวจสขภาพ ตรวจคดกรอง ใหวคซน และการประเมนความเสยงจากการเดนทางทองเทยว เปนตน ในระยะยาวไดกาหนดเปาหมายใหมการจดตงคลนกเวชศาสตรฯ อยางนอย 10 แหง เพอใหครอบคลมทกจงหวดในเขตเศรษฐกจพเศษ

51

มาตรการ/กจกรรมสาคญ ในสวนทสานกโรคตดตอทวไปรบผดชอบ มดงน

1. การพฒนาสมรรถนะหลกชองทางเขาออกประเทศในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ

เปาหมายทกาหนด :

ชองทางเขาออกระหวางประเทศในพนทเขตเศรษฐกจพเศษอยางนอย 18 แหง จาก 23 แหง (รอยละ 80) มการพฒนาสมรรถนะไดตามเกณฑทกาหนด

ผลการดาเนนงาน :

ทมประเมนจากสานกงานปองกนควบคมโรคทอยในพนทรบผดชอบดาเนนการประเมนผลการพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ทง 23 แหง ในเขตเศรษฐกจพเศษ โดยใชคมอประเมนตนเอง : การพฒนาสมรรถนะหลกของชองทางเขาออกประเทศ ทาอากาศยาน ทาเรอและพรมแดนทางบก (Core Capacities Assessment Tool: CCAT) ผลการประเมนพบวา มชองทางฯ ทผานเกณฑการประเมนทกาหนด (คะแนนมากกวารอยละ 50 ของคมอ CCAT) จานวน 22 แหง (รอยละ 95.6) โดยชองทางทยงไมผานเกณฑฯ คอ ชองทางเขาออกประเทศพรมแดนบานพนารอน จงหวดกาญจนบร เนองจากชองทางฯ ดงกลาวไดประกาศเปนจดผานแดนถาวรเมอวนท 12 มถนายน พ.ศ. 2556 ทาใหตองมการดาเนนงานพฒนาอยางตอเนอง ทงระบบโครงสรางพนฐาน และระบบการปองกนควบคมโรคทบรเวณชองทางเขาออกประเทศตามขอกาหนดของกฎอนามยระหวางประเทศตอไป

กจกรรมดาเนนงานทสาคญ :

1. สานกโรคตดตอทวไปและสานกงานปองกนควบคมโรคทมดานควบคมโรคฯ ในพนทรบผดชอบ ดาเนนการสนบสนนการพฒนาศกยภาพเจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคฯ พรอมทงสนบสนนวสดอปกรณ ทจาเปนตอการปฏบตงานใหกบชองทางเขาออกประเทศ ทง 23 แหง ดงน 1.1 การสนบสนนครภณฑและวสดอปกรณ เชน กลองเทอรโมสแกน กลองจลทรรศน รถเขนชนดนง

โตะเกาอสานกงาน รถบรรทก (ดเซล) ขนาด 1 ตน และเครองรบสงวทยระบบ VHF/FM ชนดมอถอ เปนตน

1.2 การพฒนาศกยภาพบคลากรดานฯ และพฒนาเครอขายทเกยวของ ไดแก จดสมมนาวชาการดานควบคมโรคแหงชาต เมอวนท 24 - 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2559

เพอแลกเปลยนเรยนร ทกษะและประสบการณในการปฏบตงานภายในชองทางเขาออก ประเทศ และเพมพนองคความรดานโรคและภยสขภาพ รวมทงกฎหมายตางๆ ทเกยวของทงในประเทศและระหวางประเทศ และมการนาเสนอผลการดาเนนงานของเจาหนาทดานควบคมโรคตดตอรปแบบโปสเตอร และบธนทรรศการ

จดประชมเชงปฏบตการยกระดบการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศยคท 5 ของระบบควบคมโรค เมอวนท 3 - 4 สงหาคม พ.ศ. 2559 เพอแลกเปลยนเรยนรเพมพนประสบการณ ทกษะการปฏบตงานในการพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศ รวมกบหนวยงานตามบทบาทหนาทของผรบผดชอบชองทางเขาออกประเทศ เลขานการชองทาง เขาออกประเทศ และผบรหารดานควบคมโรคตดตอ ในระดบพนท พรอมทงชแจงแนวทางการ

52

ประเมนผลทผสมผสานระหวางการประเมนตนเองและการประเมนโดยผเชยวชาญจากภายนอก (Joint External Evaluations : JEE) และมกจกรรมเพมเตมทสาคญ ไดแก การประกาศและกาหนดใหวนท 3 สงหาคมของทกป เปน “วนดานควบคมโรคฯ” การมอบรางวลเกยรตยศ Best Practice และผปฏบตงานดเดนในการดาเนนงานพฒนาชองทางเขาออกประเทศ

แลกเปลยนประสบการณการดาเนนงานพฒนาชองทางฯ ระหวางเจาหนาทดานควบคมโรค สวนกลางและชองทางฯ พรมแดนบานพนารอน จ.กาญจนบร เมอวนท 1 - 2 กนยายน พ.ศ. 2559 และกจกรรมเสรมสรางทกษะการประสานงาน การสอสารระหวางบคลกร ทงภายในและภายนอกองคกร และกระบวนการทางานเปนทม รวมทงการกาหนดแนวทาง ในการพฒนาเครอขายทมนคงและยงยน เพอใหการดาเนนงานในการพฒนาชองทางเขาออกประเทศ เปนไปอยางมประสทธภาพ

พฒนาฐานขอมลดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ เพอใหเจาหนาทดานควบคมโรคตดตอฯ รายงานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ การควบคมพาหะนาโรค และการดาเนนงานดานสขาภบาล (ยานพาหนะและสงแวดลอม) หรอเหตการณความผดปกต ดานสาธารณสขภายในชองทางฯ ในระบบฐานขอมลดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ

พฒนาสมรรถนะเพอการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ เชน การฝกซอมแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของชองทางเขาออกประเทศ การทบทวนเพอปรบปรงแผนใหเปนปจจบน

2. การประเมนความร ความเขาใจของเจาหนาทปฏบตงานดานควบคมโรคฯ ในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ 10 จงหวด ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2558 (IHR2005) ทงสายวชาการ และสายงานสนบสนน จานวน 70 คน 4 ดาน (คะแนนผานเกณฑ คอ รอยละ 80) พบวา

ดานการเฝาระวง คดกรองผเดนทางทมาจากเขตตดโรค หรอพนททไดรบผลกระทบ (โรคไขเหลอง) และภาษาองกฤษ เจาหนาทดานควบคมโรคฯ รอยละ 72.86 ผานเกณฑการประเมน ประเดน ทตองพฒนาเพมเตม คอ ดานภาษาองกฤษ และการเกบรกษาวคซนไขเหลอง

ดานการจดการและควบคมพาหะนาโรค เจาหนาทดานควบคมโรคฯ รอยละ 68.57 ผานเกณฑ การประเมน ประเดนทตองพฒนาเพมเตม คอ หลกการสาคญในการจดทาโครงการควบคม พาหะนาโรคภายในชองทางเขาออกประเทศ

ดานสขาภบาลอาหารและอาหารปลอดภย เจาหนาท ดานควบคมโรคฯ รอยละ 33.33 ผานเกณฑการประเมน ประเดนทตองพฒนาเพมเตม คอ รายละเอยดของการจดการสขาภบาลอาหาร

ดานการดาเนนงาน ณ ชองทางเขาออกประเทศ ตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 เจาหนาท ดานควบคมโรคตดตอฯ รอยละ 91.43 ผานเกณฑการประเมน ประเดนทตอง พฒนาเพมเตม คอ รายละเอยดของระดบของการพฒนาสมรรถนะชองทางฯ ตาม IHR 2005

53

2. คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว (Travel Medicine Clinic)

เปาหมายทกาหนด :

จดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว ในจงหวดเขตเศรษฐกจพเศษ จานวน 5 แหง

ผลการดาเนนงาน :

ในป 2559 ไดมการจดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวในจงหวดทมพนท เขตเศรษฐกจพเศษ จานวน 5 แหง ไดแก

คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว ศนยหาดใหญนวรตน จงหวดสงขลา คลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวโรงพยาบาลหนองคาย จงหวดหนองคาย คลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเชยงของ จงหวดเชยงราย คลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว โรงพยาบาลนครพนม จงหวดนครพนม คลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว โรงพยาบาลมกดาหาร จงหวดมกดาหาร

กจกรรมดาเนนงานทสาคญ :

1. จดทาแนวทางการการดาเนนงานในคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว ป พ.ศ. 2559

2. อบรมพฒนาบคลากรดานเวชศาสตรการเดนทางเเละทองเทยว กรมควบคมโรค รวมกบเครอขายทางการแพทยและสาธารณสข

3. ประชมคณะทางานเพอพฒนาหลกสตรและสถาบนฝกอบรมแพทยประจาบานสาขาเวชศาสตรปองกน แขนงเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว และหารอพฒนาแนวทางดาเนนงานการจดการเรยนการสอน

4. จดทาแผนพบความร เรอง การเตรยมตวกอนและหลงการเดนทางทองเทยว และวดทศนพฒนางาน เวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว Traveler’s health สนบสนนไปยงจงหวดทมคลนกเวชศาสตรฯ

5. จดทาโปรแกรมฐานขอมลงานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว

3. การพฒนาความรวมมอเพอการปองกนควบคมโรคตดตอระหวางสตวและคน ภายใตแนวคดสขภาพหนงเดยว (One Health) ในพนทเศรษฐกจพเศษ

1. จดประชมเชงปฏบตการแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบาในพนทเศรษฐกจพเศษ เมอวนท 24 - 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2559 ณ จงหวดเชยงราย (อาเภอเชยงของ เชยงแสน และแมสาย) โดยมวตถประสงคเพอสรางรปแบบการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบา และตดตามประเมนผลการดาเนนงานของจงหวดในพนทเศรษฐกจพเศษทเขารวมโครงการ ซงขนตอนการดาเนนงานประกอบดวยการประชมหารอเกยวกบการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบาระหวางผเชยวชาญ การประชมเชงปฏบตการเพอสรางแนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบาในพนท ประชมแกนนาดานสาธารณสขและตดตามประเมนผลการดาเนนงานของจงหวดเพอรวบรวมขอมลนามาวเคราะห สรางรปแบบการดาเนนงานปองกนควบคมโรคพษสนขบาทเหมาะสม และถายทอดไปยงพนทอนตอไป โดยมผเขารวมโครงการทงสน 220 คน ประกอบดวยผบรหาร ผจดการแผนงาน นกวชาการ และบคลากร

54

ทรบผดชอบงานโรคพษสนขบาจากอาเภอเชยงของ เชยงแสน และแมสาย จงหวดเชยงราย กจกรรมการประชมประกอบดวยการบรรยาย การอภปราย การตดตามผลการดาเนนงานดานสาธารณสข ปศสตว และทองถน โดยสอดคลองกบบทบาท National Health Authority (NHA) ดานการพฒนาระบบกลไก การเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ และการตดตามประเมนผลการปองกนควบคมโรค ระดบพนท

2. จดประชมพฒนาศกยภาพเครอขาย One Health เรอง โรคพษสนขบา และโรคเลปโตสไปโรสส เมอวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2559 ณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร จงหวดสงขลา โดยมวตถประสงคเพอสงเสรม สนบสนนใหแพทย พยาบาล และบคลากรทางสาธารณสข มความรความเขาใจเกยวกบการปองกนดแลรกษาผสมผสโรคอยางถกตองตามแนวทางเวชปฏบตโรคพษสนขบา ใหความสาคญกบการบนทกขอมล และนาขอมลมาใชในการปองกนควบคมโรค นอกจากนยงเปนการตดตามสถานการณการเฝาระวง การตรวจวนจฉย การดแลรกษาผปวย และการปองกนควบคมโรคเลปโตสไปโรสส พฒนาเครอขายผเชยวชาญโรคเลปโตสไปโรสส ในการแลกเปลยนเรยนรประสบการณดานวชาการและการปองกน

ควบคมโรค โดยมผเขารวมประชมทงสน 294 คน ประกอบดวยแพทย พยาบาล เภสชกร และบคลากรสาธารณสข จากสานกงานปองกนควบคมโรคท 11 และ 12 สานกงานสาธารณสขจงหวด โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลชมชน ในจงหวดสงขลา ตรง นราธวาส ปตตาน พทลง ยะลา สตล นครศรธรรมราช กระบ ชมพร พงงา ภเกต ระนอง และสราษฎรธาน

ปญหาอปสรรคตอการดาเนนงาน

1. การพฒนาโครงสรางพนฐานดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ : อตรากาลงเจาหนาทดานปองกนควบคมโรคยงไมเพยงพอ และดานหลายแหงยงตองปรบปรงการจดพนท เชน หองคดกรอง เปนตน

2. การจดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว : ยงขาดแคลนบคลากรทางการแพทยและนกวชาการทมความเชยวชาญเฉพาะดานสาขาเวชศาสตรปองกนแขนงเวชศาสตรการเดนทาง และทองเทยว

การตรวจคดกรองผเดนทางระหวางประเทศ

ณ ดวนควบคมโรคตดตอระหวางประเทศอรญประเทศ พธเปดคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว

โรงพยาบาลหนองคาย จงหวดหนองคาย

55

ขอเสนอแนะ

1. เพอแกปญหาดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศบางแหงมกรอบอตรากาลงไมเพยงพอ ดงนน กรมควบคมโรค จงไดอนมตกรอบอตรากาลง ตาแหนงนกวชาการสาธารณสข ใหกบดานควบคม โรคตดตอระหวางประเทศตางๆ จานวน 22 ตาแหนง สวนการวางแผนพฒนาสมรรถนะของดานฯ ใหมความพรอมและเปนไปตามมาตรฐานของกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 ยงคงตองพฒนาอยางตอเนอง

2. จดทาแผนพฒนาโครงสรางพนฐานระยะยาวและดาเนนการตอเนอง

3. จดหลกสตรแพทยประจาบาน สาขาเวชศาสตรปองกน แขนงเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว อยางตอเนอง และจดทาหลกสตรอบรมระยะสนดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว เพอรองรบการผลตแพทยและบลากรทางการแพทยทมความเชยวชาญดงกลาว

4. ตดตามประเมนผลแผนบรณาการเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษและสรปบทเรยนเพอวางแนวทางการพฒนาตอไป

แผนงานขบเคลอนการดาเนนงานตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

ประเทศไทยไดเขาสประชาคมอาเซยน ตงแตป พ.ศ. 2558 ซงกฎหมายควบคมโรคตดตอฉบบเดม คอ พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523 ไดใชบงคบมาเปนเวลานานแลว บทบญญตบางประการไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบน ซงมการแพรกระจายของโรคตดตอทรนแรงและกอใหเกดโรคระบาดมากผดปกตกวา ทเคยเปนมา ทงโรคตดตอทอบตใหมและโรคตดตอทอบตซา จงตองพฒนาและปรบปรงมาตรการทางกฎหมาย ทเกยวกบการเฝาระวง การปองกนและการควบคมโรคตดตอใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนและขอกาหนดในกฎอนามยระหวางประเทศ โดยทพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 8 กนยายน พ.ศ. 2558 และมผลใชบงคบเมอวนท 6 มนาคม พ.ศ. 2559 ทผานมา

การดาเนนงานขบเคลอนพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 สานกโรคตดตอทวไปปฏบตหนาท เปนสานกงานเลขานการคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต ซงเปนหนวยงานประสานกลางระหวางหนวยงาน ทเกยวของทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข โดยมผลการดาเนนงานทสาคญ ดงน

1. จดการประชมคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต เพอจดทาและถายทอดนโยบาย ระบบ แนวทางปฏบตการเฝาระวงปองกน และควบคมโรคตดตอ ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ซงผานความเหนชอบของคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต ตามมตทประชมคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต ครงท 1/2559 เมอวนท 7 มนาคม พ.ศ. 2559 สหนวยงานทเกยวของทกระดบ

2. จดทาและถายทอดแผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาด ฉบบป พ.ศ. 2559 - 2561 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ซงผานความเหนชอบจากการประชมคณะรฐมนตรครงท 21/2559 เมอวนท 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2559 สหนวยงานทเกยวของทกระดบ

3. จดทาอนบญญตทตองออกตามความในพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 จานวน 23 ฉบบ (กฎกระทรวง จานวน 4 ฉบบ ประกาศกระทรวงสาธารณสข จานวน 11 ฉบบ ระเบยบกระทรวงสาธารณสข จานวน 2 ฉบบ ประกาศคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต จานวน 5 ฉบบ และประกาศ กรมควบคมโรค จานวน 1 ฉบบ) ผานการพจารณาเหนชอบของการประชมคณะกรรมการโรคตดตอ

56

แหงชาต ซงเปนไปตามเปาหมายทกาหนดไว และในอนบญญตจานวน 23 ฉบบนน ไดประกาศในราชกจจานเบกษาและมผลใชบงคบแลว จานวน 6 ฉบบ โดยไดดาเนนการเผยแพรแลว ไดแก ระเบยบกระทรวงสาธารณสขวาดวยคณสมบต หลกเกณฑ และวธการไดมาซงกรรมการผทรงคณวฒ

ในคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต พ.ศ. 2559

การประชมคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต

โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข เปนประธาน การจดทานโยบาย ระบบ แนวทางปฏบต แผนปฏบตการและกฎหมายลาดบรอง

ภายใตพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

การประชมถายทอดนโยบาย ระบบ สระดบจงหวด

รวมเปนวทยากรในการชแจงถายทอด พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 สระดบพนท

57

ประกาศคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต เรอง หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการแตงตง วาระการดารงตาแหนงและการพนจากตาแหนงของคณะกรรมการโรคตดตอจงหวดและคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2559

ประกาศคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต เรอง หลกเกณฑการจดตงหนวยปฏบตการควบคมโรคตดตอ พ.ศ. 2559

ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการสาคญของโรคตดตออนตราย พ.ศ. 2559 ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการสาคญของโรคตดตอทตองเฝาระวง พ.ศ. 2559 ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ พ.ศ. 2559

4. จดเวทรบฟงความคดเหนตอ (ราง) กฎกระทรวง จานวน 4 ฉบบ โดยรวมดาเนนการกบศนยกฎหมาย กรมควบคมโรค

5. ดาเนนการสรรหากรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต และเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขลงนามแลว ตามคาสงกระทรวงสาธารณสข เลขท 1279/2559 เรอง แตงตงกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาต ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

6. ประสานและดาเนนการจดทาคาสงแตงตงคณะกรรมการดานวชาการ

7. ประชมชแจงถายทอดสอสารพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ใหกบหนวยงานและเจาหนาท ทเกยวของ

8. จดประชมมอบนโยบาย ระบบ แนวทางปฏบต และแผนปฏบตการเฝาระวงปองกนควบคมโรคตดตอ หรอโรคระบาด พ.ศ. 2559 – 2561 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 สระดบจงหวด โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข เปนประธาน โดยไดเชญผวาราชการจงหวดทกแหง ในฐานะประธานคณะกรรมการโรคตดตอจงหวด และประธานคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร และนายแพทยสาธารณสขจงหวดทกแหงและผอานวยการสานกอนามย กรงเทพมหานคร ในฐานะกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการโรคตดตอจงหวด และคณะกรรมการโรคตดตอกรงเทพมหานคร

9. จดทาและเผยแพรสอ/องคความรเกยวกบพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 ผานทางชองทาง การสอสารตางๆ และจดทาคาแปลพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๕๘ เปนฉบบภาษาองกฤษ

10. สอสารและผลกดนใหเกดการดาเนนการแตงตงคณะกรรมการโรคตดตอจงหวดและกรงเทพมหานคร

ปญหาอปสรรคตอการดาเนนงาน

1. ยงไมมแนวทางการบงคบใชกฎหมายตามอนบญญตทออกใหม สงผลใหเกดความสบสนในการปฏบตและไมเปนมาตรฐานเดยวกน

2. บทบญญตบางประการเปนเรองใหม การทาความเขาใจและการตความทางกฎหมายของผปฏบต มความหลากหลาย

3. การดาเนนงานมขอจากดดานกรอบระยะเวลาทบงคบดวยตวกฎหมาย

4. การดาเนนงานเกยวของกบหลายหนวยงานและมขนตอนในการดาเนนงานทซบซอน สงผลใหเกดความลาชาในการดาเนนงานบางกจกรรม

58

ขอเสนอแนะ

1. หนวยงานหลกเรงดาเนนการจดทาแนวทางปฏบตทเกยวของกบอนบญญต

2. จดอบรมหลกสตรคร ก. คร ข. โดยกลมเปาหมาย คอ นตกร เจาหนาทสาธารณสขทรบผดชอบงานโดยตรง เพอการแปลงกฎหมายสการปฏบตใหเปนรปธรรมในระดบพนท

3. วเคราะหรปแบบการสอสารท เขาถงไดงาย ไมซาซอน และหนวยงานหลกท เ กยวของสงขอมล เขาหนวยงานกลางเพอใหผรบการประสานจากพนทสามารถใหขอมล ใหคาปรกษา และตอบขอสงสย ไดในจดเดยว

4. พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ครอบคลมการตดตามและประเมนผลการดาเนนการภาพรวมของประเทศ

การพฒนางานเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว (Travel medicine)

ปจจบนมผเดนทางทองเทยวและเดนทางระหวางประเทศเพมมากขน ทาใหเกดความเสยงตอการเจบปวยและภาวะสขภาพของผเดนทาง เชน โรคตดตอทเกดขนในแตละประเทศ การเปลยนแปลงของสภาพอากาศ ปญหาดานสขอนามย สขภาพประจาตวของผเดนทาง และอบตเหตตางๆ เปนตน จากขอมลองคการการทองเทยวโลกแหงสหประชาชาต (World Tourism Organization: UNWTO) พยากรณวาภายในป ค.ศ. 2020 จะมนกทองเทยวระหวางประเทศ จานวน 1,600 ลานคน และมแนวโนมปรมาณนกทองเทยวเพมมากขนทกป

เปดคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว กรมควบคมโรค จานวน 10 แหง

59

ภมภาคทมแนวโนมเปนแหลงทองเทยวทนาสนใจ คอ ภมภาคเอเชยตะวนออก เอเชยแปซฟก และเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยจะมนกทองเทยวมากถง 1 ใน 4 ของนกทองเทยวทวโลก สาหรบประเทศไทยจากการประเมนสถตผเดนทางทองเทยวเขาออกประเทศไทย ทงชาวไทยและชาวตางชาต ปจจบนมประมาณ 35 ลานคนตอปนอกจากกลมดงกลาวแลว ยงมกลมนกธรกจ กลมแรงงาน ทตองเดนทางไปมาอยตลอด

ปจจบนมหลายประเทศเรมใหความสาคญและใหการสงเสรมเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว โดยเฉพาะอยางยงประเทศทพฒนาแลว และเนองจากการเดนทางระหวางประเทศ มแนวโนมเสยงตอการเจบปวยและภาวะสขภาพได ซงขนอยกบหลายปจจย เชน ลกษณะเฉพาะตวของผเดนทาง ประเภทของการเดนทาง การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทเกดขนอยางรวดเรว และความเสยงดงกลาวอาจเพมขนในททมสขาภบาลไมเพยงพอ การบรการทางการแพทยไมไดรบการพฒนา รวมทงอบตเหตกเปนสาเหตของการเจบปวยและการตายทพบมากในผเดนทาง และการปองกนไมใหเปนโรคตดตอกเปนเรองสาคญ ซงโรคดงกลาวนลวนเปนโรคและภยสขภาพทสามารถบรหารจดการและปองกนได ถามความรและเขาใจและเตรยมตวเปนอยางด

กรมควบคมโรค จงไดพฒนาตนแบบคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว (Travel medicine Clinic) เพอใหบรการใหคาปรกษาทงในเรองวคซนปองกนโรค ไดรบการประเมนความเสยงทเกยวของกบการเดนทางกอน ระหวาง และหลงการเดนทาง ใหสามารถปฏบตตวทถกตองสาหรบนกทองเทยวและนกเดนทางระหวางประเทศ และนอกจากนตองพฒนาคลนกดงกลาวฯ ใหไดตามมาตรฐานทกาหนด มการเฝาระวงทางระบาดวทยาและการสอบสวนโรค การศกษาวจยรวมถงการพฒนาศกยภาพบคลากรดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวและการจดอบรมแพทยดานเวชศาสตรการเดนทาง

มาตรการ/กจกรรมสาคญทดาเนนการ 1. จดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวทไดมาตรฐานตามแนวทางกรมควบคมโรค 2. พฒนาเครอขายและความรวมมอดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว 3. พฒนาองคความร และสนบสนนวชาการดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวรวมกบภาคเครอขาย

และมหาวทยาลย 4. พฒนาศกยภาพบคลากรดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวและจดอบรมแพทยดานเวชศาสตร

การเดนทาง

ผลการดาเนนงาน 1. จดทาแนวทางการการดาเนนงานในคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว ป พ.ศ. 2559 2. ในป พ.ศ. 2559 ไดตงเปาหมายจดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวทไดมาตรฐาน

ตามแนวทางกรมควบคมโรคกาหนด จานวน 10 แหง ทงในเขตเศรษฐกจพเศษ และไดขยายไปยง จงหวดทมนกทองเทยวเปนจานวนมาก โดยในเขตเศรษฐกจพเศษ ไดแก จงหวดสงขลา เชยงราย หนองคาย นครพนม มกดาหาร และยะลา สวนจงหวดทองเทยวทสาคญไดแก จงหวดนนทบร กรงเทพมหานคร เชยงใหม และสราษฏรธาน

3. อบรมพฒนาบคลากรดานเวชศาสตรการเดนทางเเละทองเทยว กรมควบคมโรค เพอพฒนาบคลากรกรมควบคมโรคดานเวชศาสตรการเดนทางเเละการทองเทยว ใหพรอมปฏบตงานในคลนกเวชศาสตรการเดนทางเเละทองเทยว และประสานความรวมมอกบเครอขายทางการแพทยและสาธารณสข ในการรวม

60

พฒนาองคความรใหแกบคลากรงานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว โดยมกลมเปาหมายรวมดาเนนการ ไดแก สถาบนบาราศนราดร สานกงานปองกนควบคมโรคท 1 - 12 สานกงานสาธารรณสขจงหวดเชยงใหม ตาก หนองคาย และสงขลา สถานเสาวภา สภากาชาดไทย โรงพยาบาลหนองคาย และตาก และคณะเวชศาสตรเขตรอน มหาวทยาลยมหดล

4. ประชมคณะทางานเชงปฏบตการเพอพฒนาเครอขายและความรวมมอ ดานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว

5. ประชมคณะทางานเพอพฒนาหลกสตรและสถาบนฝกอบรมแพทยประจาบานสาขาเวชศาสตรปองกนแขนงเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว เพอหารอพฒนาแนวทางดาเนนงานการจดการเรยนการสอน

6. จดทาแผนพบความร เรอง การเตรยมตวกอนและหลงการเดนทางทองเทยวและวดทศนพฒนางาน เวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว (Traveler’s health) สนบสนนไปยงจงหวดทมคลนกเวชศาสตร การเดนทางและทองเทยว

7. ดาเนนการประสานถายทอดนโยบายและชแจงแนวทางการดาเนนงานของคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวใหกบ โรงพยาบาลเบตง จงหวดยะลา โรงพยาบาลมกดาหาร จงหวดมกดาหาร โรงพยาบาลแมสาย จงหวดเชยงราย และโรงพยาบาลแมสอด จงหวดตาก

8. นเทศตดตามการดาเนนงานคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวของสถานบรการสาธารณสข ในพนทภาคใต (จงหวดสงขลา) ภาคอสาน (จงหวดหนองคาย) และภาคเหนอ (จงหวดเชยงราย และเชยงใหม)

9. จดทาโปรแกรมฐานขอมลงานเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวสนบสนนไปยงจงหวดทมคลนก เวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว

ปญหาอปสรรคตอการดาเนนงาน :

1. ขาดแคลนบคลากรทางการแพทย นกวชาการทมความเชยวชาญเฉพาะดานสาขาเวชศาสตรปองกน แขนงเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว

2. ผรบบรการของคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวยงมจานวนไมมาก

ขอเสนอแนะ

1. สถาบนเวชศาสตรปองกนศกษา เพมการจดอบรมหลกสตรระยะสน แกบคลากรทางการแพทย นกวชาการ โดยเฉพาะอยางยงในพนททมการจดตงคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยว รวมทงพฒนาความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของอยางตอเนอง

2. เพมการประชาสมพนธคลนกเวชศาสตรการเดนทางและทองเทยวในพนท แกประชาชนและนกทองเทยว เพอใหมการใชบรการมากขน

61

การจดซอยาและเวชภณฑทมใชยา และการบรหารจดการคลงวคซนสารอง เพอตอบโตภาวะฉกเฉนกรมควบคมโรค

1. การจดซอยาและเวชภณฑทมใชยา

สานกโรคตดตอทวไปไดดาเนนการจดซอยาและเวชภณฑทมใชยา เพอสนบสนนใหกบหนวยงานเครอขายทเกยวของ ดงรายการตอไป วคซน จานวน 8 รายการ ไดแก วคซนปองกนโรคไขเหลอง วคซนปองกนโรคไขกาฬหลงแอน

วคซนปองกนโรคอหวาตกโรคชนดรบประทาน วคซนปองกนไวรสเอชพว (HPV) วคซนปองกนโรค ตดเชอไวรสโรตา (Rota) วคซนรวมปองกนโรคหด คางทม และหดเยอรมน (MMR) วคซนปองกน โรคไขหวดใหญสายพนธซกโลกใต และวคซนปองกนโรคไขหวดใหญสายพนธซกโลกเหนอสาหรบ ผแสวงบญ (อมเราะห)

ยาในบญชยาหลกแหงชาต จานวน 3 รายการ ไดแก Albendazole 200 มลลกรม, Praziquantel 600 มลลกรม และผงนาตาลเกลอแร (ORS)

วสดวทยาศาสตร จานวน 9 รายการ ไดแก ชดนายาตรวจภมคมกนโรคหด ชดนายาตรวจภมคมกนโรคหดเยอรมน ชด Supplement นายาสกดสารพนธกรรมของไวรสหด - หดเยอรมน นายาเพมจานวนสารพนธกรรมดวยวธ RT-PCR และตรวจลาดบเบสของสารพนธกรรมเชอโรคหด-หดเยอรมน สไลดถาวรตวอยางไขหนอนพยาธ ชดรฟลตรวจและนบไขหนอนพยาธ ตลบใสอจจาระตรวจหาหนอนพยาธ และวสดวทยาศาสตรสาหรบสนบสนนองคความรและเทคนคฯใหทมปฏบตงานโครงการฯ และสาหรบตรวจหาพยาธใบไมตบดวยวธ Modified Kato Katzฯ

เวชภณฑอนๆ จานวน 21 รายการ ไดแก ยาชดเวชภณฑปองกนควบคมโรค คลอรนเมด 2.5 กรม รองเทาปองกนโรคเลปโตสไปโรซส หนากากอนามย เจลลางมอ 50 กรม เจลลางมอ 450 กรม หนากาก N95 ชนดมวาลวใชครงเดยว หนากาก N95 ชนดไมมวาลว ใชครงเดยวทง แวนครอบตาแบบใส ไมมส (Goggles) ชดปองกนรางกาย (Disposable Safety coverall) ใชคร งเดยวทง เสอกาวนกนนาแบบใชแลวทง กระบงหนาแบบใส ไมมส (Face shield) ใชครงเดยว ถงมอยางธรรมชาต ใชครงเดยว เบอร S M และ L ถงมอยางสงเคราะห ใชครงเดยวทง วสดสาหรบปดคลมศรษะและลาคอ (Hood) ใชครงเดยวทง ถงสาหรบสวมขาชนดยาวถงนอง (Leg covering) ใชครงเดยวทง รองเทาบท (Boot) ถงหมรองเทา (Shoe covering) ใชครงเดยวทง และเอยมพลาสตกใส ใชครงเดยวทง

2. การบรหารจดการคลงวคซนสารองเพอตอบโตภาวะฉกเฉนกรมควบคมโรค ไดมการดาเนนงาน ดงน

1. จดอบรมพฒนาศกยภาพเภสชกรและผรบผดชอบทงสวนกลางและสานกงานปองกนควบคมโรค 13 แหง เมอวนท 12 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมมารวยการเดน กรงเทพมหานคร ผลการอบรม พบวา เภสชกรและผรบผดชอบงานบรหารจดการคลงวคซนทงหมด 35 คน มความรเพมขนภายหลงการอบรม เชงปฏบตการคดเปนรอยละ 100

2. ประเมนคลงวคซนสารองของสานกงานปองกนควบคมโรคระดบภาค จานวน 3 แหง ดงน

62

สานกงานปองกนควบคมโรคท 7 ขอนแกน ผลการประเมนพบวา ผานเกณฑในทกหวขอ รวมทงการจดทาแผนประคองกจการ (BCP) เพอตอบโตภาวะฉกเฉนดานวคซนเรยบรอยแลว

สานกงานปองกนควบคมโรคท 2 พษณโลก สานกงานปองกนควบคมโรคท 12 สงขลา

3. จดซอ/ซอมบารงวสดอปกรณสาหรบการบรหารจดการระบบลกโซความเยน จานวน 4 รายการ ไดแก อปกรณ BATTERY CHARGER 24 โวลท 5A พรอมการตรวจเชคและซอมแซมระบบ อปกรณเตอนภย (Alarm) สาหรบผตดอยในหองเยน อปกรณไดสตารทของเครองปนไฟสาหรบคลงวคซน กระปองพลาสตกปราศจากเชอสาหรบเกบปสสาวะผตองสงสยปวยโรคไข ZIKA สาหรบการตรวจ

วนจฉยทางหองปฏบตการ โดยวธ RT-PCR

4. จดสงวคซนและเวชภณฑสาหรบโครงการนารองการใหบรการวคซนปองกนไวรส HPV จงหวดพระนครศรอยธยา และวคซนปองกนไวรสโรตา จงหวดสโขทยและเพชรบรณ นอกจากนไดมการจดสงวคซนและเวชภณฑสาหรบการตอบโตภาวะฉกเฉนสาหรบการควบคมโรคทสาคญ ไดแก โรคระบบทางเดนหายใจตะวนออกกลาง ไดจดสง PPE และการระบาดของโรคอหวาตกโรคไดจดสงคลอรนเมด และชดทดสอบคลอรนในนาใหกบหนวยงานในพนท รวมถงไดสงวคซนสาหรบควบคมโรคโปลโอตามจงหวด แนวชายแดน เปนตน

5. จดประชมคณะกรรมการการจดซอวคซน 4 ชนด และเวชภณฑชดปองกนรางกาย (PPE) โดยวธประกวดราคา (e-bidding) รวมทงหมด 5 รายการ จานวน 10 ครง เนองจากมคณะกรรมการรายการละ 2 ชด คอ คณะกรรมการกาหนดคณลกษณะ และ กรรมการพจารณาผลการจดซอ โดยปจจบนไดดาเนนการประชมไปแลวครบถวนตามเปาหมายทกาหนด

ปจจยความสาเรจของโครงการ : สวนกลางควรมการกาหนดตวชวด และเปาหมายการดาเนนงานทชดเจน เพอใหพนทดาเนนงานเปาหมายเหนความสาคญ และปฏบตไดในแนวทางเดยวกน

ปญหาอปสรรคตอการดาเนนงาน :

1. หนวยงานในสวนภมภาคบางแหงไมไดกาหนดบทบาทหนาทผรบผดชอบงานบรหารจดการคลงวคซน ทชดเจน

2. งบประมาณทไดรบการสนบสนน โดยเฉพาะงบประมาณสวนกลางของกรมควบคมโรค กรณเผชญเหตตอบโตภาวะฉกเฉน ทจาเปนตองจดซอ จดหาเวชภณฑ และวสดอปกรณใหเพยงพอและทนตอเหตการณ

63

การพฒนาคณภาพการบรหารจดการองคกร สานกโรคตดตอทวไป ป 2559

1. การพฒนากลยทธ แผนปฏบตราชการ และตดตามประเมนผล ไดดาเนนการ

1. จดทาแผนปฏบตราชการสานกโรคตดตอทวไป ประจาปงบประมาณ 2559 ประกอบดวย 11 โครงการใหญ ภายใตผลผลตท 1, 2, 3, 5, 7 และ 9 รวมงบประมาณทไดรบการจดสรรทงสน 154,572,500 บาท แบงเปน งบดาเนนงานโครงการ จานวน 4,116,900 บาท และคายาและเวชภณฑทมใชยา จานวน 113,406,600 บาท

2. จดทาแผนยทธศาสตรสานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 โดยดาเนนการ ดงน เมอวนท 4- 6 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ณ โรงแรมทบขวญ รสอรท แอนด สปา จงหวดนนทบร เพอสงเสรมใหบคลากรของสานกโรคตดตอทวไป มความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการบรหารเชงกลยทธ และมสวนรวมในการทบทวนวสยทศน และยทธศาสตรของสานกโรคตดตอทวไป

3. จดทาคาของบประมาณ ป พ .ศ . 2560 ในสวนทส า นกโรคตดตอท ว ไปรบผดชอบ จานวน 223,797,350 บาท งบดาเนนงาน ประกอบดวยโครงการตางๆ ภายใตแผนการพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ (3 โครงการ)

แผนการพฒนาศกยภาพตามชวงวย (3 โครงการ) และแผนงานตาม Function กรมควบคมโรค (9 โครงการ)

งบลงทน จานวน 17 รายการ ประกอบดวยครภณฑทมวงเงนตอหนวยตากวา 1 ลานบาท จานวน 17 รายการ และครภณฑทมวงเงนตอหนวย 1 ลานบาทขนไป จานวน 1 รายการ

4. ทบทวนคาเปาหมาย มาตรการ ชดกจกรรมแผนงานควบคมโรคและแผนงานยทธศาสตรบรณาการระดบชาต/กระทรวง/กรม ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 โดยการมสวนรวมของนายแพทยผทรงคณวฒ ผอานวยการ และนกวชาการผรบผดชอบแผนงานควบคมโรค รวม 9 แผนงาน ไดแก (1) แผนงานโรค ทปองกนไดดวยวคซน (2) แผนงานโรคตดตอทางอาหารและนา (3) แผนงานโรคพษสนขบา (4) แผนงานปองกนควบคมโรคมอ เทา ปาก (5) แผนงาน โรคเลปโตสไปโรสส (6) แผนงานควบคมโรคหนอนพยาธตามแผนงานโครงการพระราชดารฯ (7) แผนงานควบคมโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด (8) แผนงานพฒนาสมรรถนะชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 และ (9) แผนงานยทธศาสตรพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ เพอใชเปนกรอบในการจดทาแผนปฏบตราชการและการตดตามประเมนผล ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ของสานกโรคตดตอทวไปและสานกงานปองกนควบคมโรค

5. ประสานการดาเนนงาน และตดตามผลการดาเนนงานตามแผนบรณาการพนทเขตเศรษฐกจพเศษ ซงกรมควบคมโรคมบทบาทในการจดระบบสนบสนนดานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค และภยสขภาพใหไดมาตรฐาน เพอรองรบการเคลอนยายแรงงานตางดาวและแรงงานไทยในพนทเศรษฐกจพเศษ และพฒนาจงหวดชายแดนเขตเศรษฐกจพเศษเปาหมายใหมศกยภาพในการเฝาระวงปองกนควบคมโรคได ตามมาตรฐาน IHR2005 รวมทงการเตรยมความพรอมดานโครงสรางพนฐานของดานบรการผานแดน ทไดมาตรฐานใหสามารถรองรบโรคตดตอทเปนปญหาสาคญ และเตรยมพรอมรบโรคตดตออบตใหม ทอาจเกดขน โดยกาหนดกรอบการดาเนนงานเปน 4 ระดบ ไดแก (1) ระดบประเทศ เนนประเดนความ

64

รวมมอระหวางประเทศ (2) ระดบชองทางเขาออกประเทศ เนนการพฒนาทงดานโครงสรางดาน บคลากร ระบบการจดการ และการรายงานขอมล โดยใหมความเชอมโยงกบพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 (3) ระดบจงหวด เนนการพฒนาจงหวดสขภาพชายแดน และ (4) คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว (Travel Medicine Clinic) โดยดาเนนการ จดประชมบรณาการดาเนนงานรวมกนกบสานกวชาการตางๆ ไดแก สานกระบาดวทยา สานกงาน

ความรวมมอระหวางประเทศ สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม สานกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ สานกวณโรค สานกโรคตดตออบตใหม และสถาบนบาราศ นราดร และตดตามการดาเนนงาน

รวมจดทา (ราง) แผนยทธศาสตรดานสาธารณสขเพอรองรบเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ พ.ศ. 2560 ถง 2564 รวมกบสานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข

นเทศตดตามการดาเนนงานในพนทเขตเศรษฐกจพเศษ ในจงหวดกาญจนบร สระแกว มกดาหาร และสงขลา พบวา ดานนโยบาย ทกจงหวดไดรบการถายทอดนโยบายการดาเนนงานเรองเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษจากหนายงานทเกยวของ เชน สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข สานกงานบรหารการสาธารณสข หรอสานกงานจงหวด เปนตน โดยไดมอบหมายผรบผดชอบหลก แผนงานเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษภาพรวม และมการมอบหมายกลมงานเฉพาะรบผดชอบ แผนงานตางๆ ทไดรบการถายทอด ไดแก จงหวดสขภาพชายแดน แนวคดสขภาพหนงเดยว การพฒนาภาคเครอขายระหวางจงหวดชายแดนและจงหวดคขนาน การจดบรการอาชวอนามย และเวชกรรมสงแวดลอม และการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล แตยงไมมผรบผดชอบ แผนงานเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว ดานงบประมาณ ทกจงหวดมแผนงานงบลงทน ซงไดรบการสนบสนนจากสานกงานจงหวด องคการบรหารสวนจงหวด หรอหนวยงานทเกยวของ เชน สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข สานกงานบรหารการสาธารณสข กระทรวงการตางประเทศ เปนตน และจงหวดสวนใหญ (3 จงหวด) มงบดาเนนการเพอใชการเตรยม ความพรอม พฒนาศกยภาพบคลากร และระบบการดาเนนงานของหนวยงาน

ปญหาอปสรรคตอการดาเนนงาน : พบวาจงหวดสวนใหญทราบแนวทางการดาเนนงานของกรมฯ ในสวนทมการดาเนนงานตอเนองจากปทผานมา เชน จงหวดสขภาพชายแดน สวนประเดนทเปนนโยบายใหมๆ เชน คลนกเวชศาสตรการเดนทางและการทองเทยว ยงตองอาศยการสรางความเขาใจและความรวมมอจากเครอขายเพมมากขนในการถายทอดนโยบายและเชอมโยงสการปฏบต ในระดบจงหวด

6. จดทาคารบรองการปฏบตราชการและรายละเอยดตวชวด เพอใชเปนเครองมอในการประเมนผล การปฏบตราชการของสานกโรคตดตอทวไป จดประชมชแจง ถายทอดตวชวดทสานกโรคตดตอทวไป รบผดชอบ และตดตามการรายงานผลการดาเนนงานตามตวชวด

ผลประเมนการปฏบตราชการของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 รอบ 12 เดอน มตท 1 ดานประสทธผลตามแผนปฏบตราชการ (นาหนกรอยละ 60) จานวน 7 ตวชวด

มตท 2 ดานคณภาพการใหบรการ (นาหนกรอยละ 10) จานวน 2 ตวชวด

65

มตท 3 ดานประสทธภาพของการปฏบตราชการ (นาหนกรอยละ 10) จานวน 2 ตวชวด

มตท 4 ดานการพฒนาองคกร (นาหนกรอยละ 20) จานวน 4 ตวชวด สรปผลการดาเนนงานรอบ 12 เดอน ไดคะแนนเทากบ 4.1566

2. การพฒนาทรพยากรบคคลของสานกโรคตดตอทวไป ไดดาเนนการ

1. สนบสนนบคลากรเขารบการอบรมกบหนวยงานภายนอก เพอใหบคลากรมสมรรถนะสงขน จานวน 32 ราย ใน 17 หลกสตร

2. จดประชมเชงปฏบตการเพอการบรหารผลการปฏบตราชการ สานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 เมอวนท 1 มนาคม พ.ศ. 2559 วทยากรโดย ดร.ณฐวฒน นปกากร ผอานวยการสถาบนฝกอบรม Excellence Training Institution และวทยากรจากกองการเจาหนาท กรมควบคมโรค เพอใหบคลากรไดเรยนรเกยวกบการนายทธศาสตรไปสการปฏบตและระบบการบรหารผลการปฏบตงาน การกาหนดเปาประสงคและตวชวดองคกรการถายทอดตวชวดตงแตระดบกรมไปสสานก กลมงาน และบคคลตามลาดบ รวมถงเรองการจดทาตวชวดระดบบคคล การใชระบบบรหารผลการปฏบตราชการผานระบบออนไลน (PMS Online) และแนวทางการพฒนาบคลากร กรมควบคมโรค ปงบประมาณ พ.ศ. 2559

3. สารวจความพงพอใจและความเชอมนของบคลากรตอระบบบรหารผลการปฏบตงานกรมควบคมโรค ปงบประมาณ 2559 ผานระบบออนไลน ระหวางวนท 1 - 13 กนยายน พ.ศ. 2559

4. พฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐระดบพนฐาน ไดดาเนนการ ประเมนตนเองตามเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐระดบพนฐาน ฉบบท 2 โดยใชโปรแกรม

คานวณผลการประเมนองคกรดวยตนเอง เพอหาจดแขงและโอกาสในการปรบปรง จดทาแผนปรบปรงองคกรของหนวยงานตามโอกาสในการปรบปรง (OFI) ทพบ และคดเลอกตวชวดความสาเรจของผลลพธการดาเนนการ (ผลลพธหมวด 7) 6 มต ตามเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐระดบพนฐาน ฉบบท 2

วเคราะหหวงโซแหงคณคา (Value Chain) ของสานกโรคตดตอทวไป สารสนเทศ รวมถงความตองการและความคาดหวงของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย

ออกแบบและจดทากระบวนการสรางคณคาจากหวงโซคณคา (Value Chain) ของสานกโรคตดตอทวไป รวม 8 กระบวนการ ไดแก (1) กระบวนการสอสารประชาสมพนธ ตนแบบสอ (2) กระบวนการจดทาคมอ/แนวทางการปฏบตงาน (3) กระบวนการพฒนาเครอขายสาธารณสข (4) กระบวนการบรหารเวชภณฑ (5) กระบวนการขบเคลอนการบงคบใชกฎหมาย (6) กระบวนการกาหนดมาตรการการคดกรอง เฝาระวง ควบคมและปองกนโรค (7) กระบวนการออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรค (Pinkforms) และ (8) กระบวนการวจย และพฒนาองคความร

5. อบรมพฒนาสมรรถนะบคลากร สานกโรคตดตอทวไป ไดดาเนนการ สารวจความจาเปนในการฝกอบรมบคลากรในองคกร สานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 จดทาแผนพฒนาบคลากร สานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 พรอมทงสอสาร

ใหบคลากรรบทราบ โดยไดจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร เรอง “เลอนระดบ ขยบ Proud” โดยมการ

66

ถายทอดประสบการณการประเมนเพอเลอนระดบทงประเภทวชาการและประเภททวไปผานเรองเลา Proud to be และจดนทรรศการเกยวกบการสรางเสรมสขภาพ ภายใตกจกรรม GCD Happy Body

จดการอบรมโครงการพฒนาบคลากรสานกโรคตดตอทวไปดานการสอสารและการประสานงาน อยางมประสทธภาพ แบงการอบรมเปน 2 หลกสตร ประกอบดวย หลกสตร “เทคนคการสอสารเชงกลยทธและการประสานงานสาหรบผบรหารและหวหนางาน” ผเขารวมการอบรม ประกอบดวย ผอานวยการ หวหนากลม หวหนางาน และนกวชาการระดบชานาญการพเศษ จานวน 20 ทาน จดการอบรมเมอวนท 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมรชมอนด สไตลลช คอนเวนชน จงหวดนนทบร รปแบบการอบรมประกอบดวย การบรรยาย กจกรรมกลม กรณศกษา การระดมความคด และการฝกปฏบตบคลกภาพทดของผนา การจงใจดวยหลก 4C การสอสารดวยหลก DISC ปญหาในการสอสารในททางาน การใชภาษากาย (Body Language) ในการสอสารและการประสานงาน ศลปะการปฏเสธอยางสรางสรรค (Learn how to say “NO”) เรยนรขนตอนและเทคนคในการนาเสนอ รวมถงฝกปฏบตบคลกภาพเพอการนาเสนอ เปนตน วทยากรโดย อ.ศรนวล สงวนไว และคณะ หลกสตร “เทคนคการสอสารและการประสานงานอยางมประสทธภาพสาหรบผปฏบตงาน” จานวน 2 รน ผเขารวมการอบรม ประกอบดวย ขาราชการ พนกงานราชการ และผสนใจ จานวนทงสน 40 ทาน จดอบรมรนท 1 เมอวนท 27 กรกฎาคม 2559 และรนท 2 เมอวนท 2 สงหาคม พ.ศ . 2559 ณ โรงแรมรชมอนด สไตลลช คอนเวนชน จงหวดนนทบร รปแบบการอบรมประกอบดวยการบรรยาย กจกรรมกลม กรณศกษา การระดมความคด และการฝกปฏบตปฏบตการสอสารดวยหลก DISC การสอสารทมประสทธภาพดวยหลก 7 C รปแบบการสอสารภายในทม การใชภาษากาย (Body Language) ในการสอสารและการประสานงาน ศลปะการปฏเสธ อยางสรางสรรค (Learn how to say “NO”) เรยนรขนตอนและเทคนคในการนาเสนอ รวมถง ฝกปฏบตบคลกภาพเพอการนาเสนอ เปนตน วทยากรโดย อ.ศรนวล สงวนไว และคณะ

จดกจกรรมสรางเสรมสขภาพด ชวสดใส " Build Bite Burn" เมอวนท 13 กนยายน พ.ศ. 2559 ณ หองประชมชม เทพยสวรรณ อาคาร 3 ชน 5 กรมควบคมโรค ผเขารวมกจกรรมประกอบดวยบคลากรทมนาหนกเกนเกณฑมาตรฐาน (BMI > 23 กโลกรม/ ตารางเมตร) และผสนใจ จานวน 24 คน รปแบบกจกรรมประกอบดวย การสรางแรงบนดาลใจและใหคาแนะนาในการลดนาหนก ดวยการควบคมอาหารและการออกกาลงกายผานเรองเลาเราพลง (Story Telling) การบรรยาย และฝกปฏบต วทยากรโดย นางสาวภญญาดา ดอนนนท นกวชาการคอมพวเตอร นางสาวกลยาณ ดวงตา เจาพนกงานคอมพวเตอร (ผถายทอดประสบการณและสรางแรงบนดาลใจใน Mission Build) นางสาวกญญารตน พงประยร นกวชาการสาธารณสขชานาญการ (ผใหคาแนะนาใน Mission Bite) และนางสาวบางลกษณ นาเมองรกษ นกทรพยากรบคคล (ผใหคาแนะนาใน Mission Burn)

ดาเนนการประเมนความพงพอใจทมตอการพฒนาบคลากร ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ผานระบบออนไลนท http://person.ddc.moph.go.th ผลการประเมนความพงพอใจทมตอการพฒนาบคลากรทงระดบกรม และระดบหนวยงาน มคาเฉลยรวมอยในระดบพงพอใจมากเทากบ 2.99 และ 3.03 คะแนน ตามลาดบ

67

6. ประเมนสมรรถนะบคลากรรอบ 6 เดอนหลง และจดทาแผนพฒนารายบคคล IDP ตามแนวทางของกรมควบคมโรค ประกอบดวย สมรรถนะหลก สมรรถนะเฉพาะตามลกษณะงานทปฏบต และสมรรถนะทจาเปนตามภารกจกรมควบคมโรค

7. จดทารายงานสรปผลการดาเนนงานพฒนาบคลากรสานกโรคตดตอทวไป ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 พรอมระบ ปญหาอปสรรค และขอเสนอแนะสาหรบการดาเนนงานตอไปเสนอผบรหารและนาสง กองการเจาหนาท

3. การพฒนาระบบสารสนเทศและการจดการความร ไดดาเนนการ

1. พฒนาและปรบปรงขอมล/ระบบฐานขอมลจานวน 4 ฐานขอมล ไดแก ฐานขอมลผเขาชมเวบไซต ของสานกโรคตดตอทวไป ฐานขอมลครภณฑคอมพวเตอรของสานกโรคตดตอทวไป ฐานขอมลบคลากรสานกโรคตดตอทวไปของงานพฒนาบคลากร และเวบไซตสานกโรคตดตอทวไป หนาภาษาองกฤษ และหนาภาษาไทย ซงขอมลทเผยแพรในหนาภาษาองกฤษ (English Page) ไดแก วสยทศนและพนธกจ (ใหม) ของสานกโรคตดตอทวไป โครงสรางองคกร และขอมลผบรหารหนวยงาน ขาวเรองโรค Zika บทความเรอง 8 Ways to Stay Safe While Enjoy Street Foods In Bangkok Joint National/International EPI/VPD Surveillance Review in Thailand, 6-17 November

2014 / Measles Elimination in Thailand / EPI Fact Sheet 2011 / EPI Fact Sheet 2012 / EPI Fact Sheet 2013

2. จดการอบรมเชงปฏบตการ เรอง การเขยนแผนทความคดดวยโปรแกรมสาเรจรป เชน XMIND, Edraw MindMap, FreeMind และ MS Visio 2013 เมอวนท 16 - 17 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 วทยากร คอ เภสชกร ดร. ประชาสรรค แสนภกด จากศนยฝกอบรมภมปญญาสสากล วธการอบรมแบงเปน ภาคบรรยายและภาคฝกปฏบต หวขอบรรยายประกอบดวย หลกการทางานของสมอง การคดแบบตาง ๆ และการคดเปนภาพ การเขยนแผนทความคด กฎการเขยนแผนทความคด เครองมอการเขยนแผนทความคด การใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการเขยนแผนทความคด และการประยกตใชงานแผนท ความคดกบการทางาน เพอการเพมประสทธภาพ และการบรหารโครงการ/การบรหารเวลา โดยผเขารบการอบรมไดฝกปฏบตการเขยนแผนทความคดดวยมอและฝกการสรางแผนทความคดดวยโปรแกรมคอมพวเตอรบนเครอง Notebook และ Tablet เปนตน

3. พฒนาการใหบรการออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรคผานระบบ National Single Window (NSW) โดยไดมชแจงแนวทางการใหบรการออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหาร ปลอดโรคผานระบบ NSW ของประเทศ ใหกบเจาหนาทระบบงานออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรค และผแทนจากบรษทเอกชนทพฒนา Gateway ในการรบ-สงขอมลระหวางระบบงานออกใบรบรองฯ และระบบ National Single Window (NSW) เพอสรางความร ความเขาใจ การใชงานระบบไดอยางถกตอง ตลอดจนการใชงานระบบ e-Tracking เพอการตดตาม ตรวจสอบขอมล และการแกไขปญหาอปสรรค รวมทงประชาสมพนธใหผประกอบการเขามาใชบรการขอใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรคผานระบบ NSW เพมมากขน นอกจากนหนวยงานไดดาเนนการปรบปรง

68

แผนประคองกจการงานออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรค ใหมความทนสมยและมประสทธภาพมากยงขน

4. บารงรกษาระบบสารสนเทศและเครอขายคอมพวเตอร รวมถงซอมบารงครภณฑคอมพวเตอรและอปกรณทเกยวของเพอสนบสนนการดาเนนงานของบคลการในสานก

5. จดกจกรรมการจดการความรในหวขอตางๆ ดงตอไปน การเขยนบทความเปนภาษาองกฤษ เครองมอการจดการความรทเลอกใช คอ การเปนพเลยง

(Mentoring) และเพอนชวยเพอน (Peer Assist) โดยไดสารวจความตองการของผใชบรการเวบไซตสานกฯ หนาภาษาองกฤษแบบออนไลน (Online Survey) เพอนาผลทไดรบมาใชเปนแนวทางในการนาเสนอขอมลขาวสารทสอดคลองกบความตองการของผใชบรการตอไป

การใหบรการออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรค (Pinkforms) ผานระบบ National Single Window (NSW) เครองมอการจดการความรทเลอกใช คอ การจดเวทแลกเปลยนเรยนร การอบรม การสนทนากลม และการเปนพเลยง ผเกยวของกบการใหบรการออกใบรบรองแหลงผลตแหลงกาเนดอาหารปลอดโรคผานระบบ NSW แบงออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ ผประกอบการสงออกอาหารไปตางประเทศ และตวแทนออกของหรอตวแทนขนสง (Shipping) และบคลากรของสานกโรคตดตอทวไปทปฏบตงานใหบรการออกใบรบรองฯ

การถายทอดความรจากผรหนวยงาน : งานธรการ เครองมอการจดการความรทเลอกใช คอ การจดเวทแลกเปลยนเรยนร (เรองเลาเราพลง และการบรรยาย) โดยจดเวทแลกเปลยนเรยนร เรอง “ถอด . . .ตองถอด ! ! ! บทเรยนกระบวนการปฏบตงานธรการ” ประกอบดวยหวขอยอย คอ ความสาคญของกระบวนงานธรการ กระบวนการปฏบตงานธรการของชาวยทธ กระบวนการปฏบตงานธรการฉบบบรหาร และธรการมอใหม vs ธรการมออาชพ

การใชโปรแกรม Microsoft PowerPoint เพอการนาเสนออยางมออาชพ และแนะนา / สาธตวธการทาไฟล gif ดวยตนเอง

การเลาเรองเพอแลกเปลยนประสบการณการทางานดานธรการ ปญหาอปสรรคทพบในอดต รวมทงผลการดาเนนงานเกยวกบการแกไขหนงสอราชการทสงออกไปหนวยงานภายนอกตงแตวนท 1 มกราคม – 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 และการอภปรายเพอนาขอผดพลาดในอดตมาเปนบทเรยน เพอใหผเขารวมกจกรรมรวมกนพจารณาหาแนวทางการแกไข และปองกนความผดพลาดเกดซาอก โดยการชแนะหรอการใหคาแนะนาจากผทมความรหรอมความเชยวชาญดานงานธรการ เปนตน

ปจจยความสาเรจของโครงการ :

1. กรมควบคมโรค โดยกลมพฒนาระบบบรหาร และวทยากรทปรกษาการดาเนนงานพฒนาคณภาพ การบรหารจดการภาครฐ ชวยสนบสนนใหการดาเนนงานพฒนาองคกรของหนวยงานตามแนวทาง ของกรมเปนไปไดอยางด

2. การพฒนาคณภาพการบรหารจดการองคกรทงดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการความร สวนหนงดาเนนการในรปแบบของคณะกรรมการและคณะทางาน ซงประกอบดวยผแทนจากกลมงานตางๆ เขามามสวนรวมในการวเคราะห ทบทวน จดทาแผนปฏบตการ ตดสนใจและแกปญหารวมกน

69

ปญหา อปสรรค :

1. งบประมาณเพอการพฒนาบคลากรของหนวยงานไมสอดคลองตามแนวทางทสานกงานก.พ.กาหนด ทาใหการวางแผนพฒนาบคลากรอาจไมสามารถดาเนนงานไดครอบคลมตามความจาเปนหรอขอคนพบตามสถานการณจรงได

2. คณะกรรมการและคณะทางานซงเปนผแทนจากกลมงานตางๆ มกมภารกจประจาทมความแตกตางหลากหลาย การนดหมายประชมโดยพรอมเพรยงกนจงเปนไปไดยากยง บางครงคณะกรรมการและคณะทางานมอบหมายผแทนเขาประชม ซงไมสามารถแสดงความเหนหรอตดสนใจในบางประเดนได

ขอเสนอแนะ/แนวทางแกไข :

บคลากรทกระดบควรตระหนกตอความสาคญในการพฒนาตนเองดวยวธทหลากหลายในชองทางตางๆ โดยเฉพาะการศกษาเรยนรดวยตนเอง และผบงคบบญชาควรมบทบาทในการสงเสรมการพฒนาบคลากรในสงกดดวยวธการตางๆ ใหสอดคลองตามผลการประเมนสมรรถนะและแผนพฒนารายบคคลทจดทาขน เชน การมอบหมายงาน การสอนงาน การใหคาปรกษา เปนตน

แนวทางแกไข คอ นดหมายประชมเทาทจาเปน แจงเวยนเรองเพอทราบทาง Line หรอ E-mail เพอลดระยะเวลาทตองใชในการประชม เตรยมเอกสารประกอบการประชมใหครอบคลมเนอหาทเปนสาระสาคญโดยละเอยด สงระเบยบวาระการประชมและเอกสารประกอบการประชมใหแกคณะกรรมการและคณะทางานลวงหนา หากตองการความเหนและการตดสนใจจากคณะกรรมการและคณะทางานทไมสามารถเขารวมประชมได ใหคณะกรรมการและคณะทางานนนๆ แจงความเหนและการตดสนใจไปททมเลขานการ ทมเลขานการแจงผลการประชมใหคณะกรรมการและคณะทางานทราบทนทหลงการประชม (ทาง Line หรอ E-mail) และจดสงรายงานการประชมใหแกคณะกรรมการและคณะทางานอยางเปนทางการในภายหลง

การสงเสรมการปฏบตตามประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน และเสรมสราง

ความโปรงใสในการปฏบตราชการ สานกโรคตดตอทวไปไดมการดาเนนงานสงเสรมการปฏบตตามประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน

และเสรมสรางความโปรงใสในการปฏบตราชการ ดงน

1. จดทาคาสงแตงตงคณะกรรมการจรยธรรมและคณะทางานดาเนนงานการสรางเสรมคณธรรม จรยธรรม และปองกนการทจรตประพฤตมชอบของสานกโรคตดตอทวไป และมการลงนามคารบรองการปฏบตงานตามนโยบายดานคณธรรม จรยธรรมและการปองกนการทจรตประพฤตมชอบระหวางผอานวยการ สานกโรคตดตอทวไปกบหวหนากลมงาน รวม 11 กลมงาน เมอวนท 25 ธนวาคม พ.ศ. 2558

2. พฒนาชองทางการสอสารเพอใหบคคลภายนอกไดมสวนรวมในการตดตามและตรวจสอบการปฏบตราชการของสานกโรคตดตอทวไป โดยมการประชาสมพนธผานชองทางตางๆ ไดแก ทางไปรษณย/จดหมาย ตรบความคดเหน/และรบเรองรองเรยน โทรศพท โทรสาร เวบไซตของสานก หรอการตดตอ ดวยตนเอง

70

3. เขารวมการพฒนาศกยภาพเครอขายงานการเงนและบญช งานพสดและยานพาหนะ เพอเปนกลไก ในการเสรมสรางความเขมแขงในการปฏบตงาน โดยสานกโรคตดตอทวไปไดสงบคลากรดานงานพสด เขารบการฝกอบรมเพอพฒนาศกยภาพผปฏบตงานพสดกรมควบคมโรค เมอวนท 18 - 20 มกราคม พ.ศ. 2559

4. พฒนาระบบควบคมภายในของหนวยงานดานการควบคมเงนงบประมาณ โดยใหมการสอบทานยอดคงเหลอตามผลผลต / โครงการ เปนประจาทกเดอน

5. พฒนากระบวนการปฏบตงานโดยจดทาคมอการปฏบตงานดานการจดซอจดจาง 4 วธ ไดแก วธตกลงราคา วธพเศษ วธกรณพเศษ และวธสอบราคา เผยแพรใหแกบคลากรของสานกผานทางเวบไซต สานกโรคตดตอทวไป (http://thaigcd.ddc.moph.go.th ) เพอนาไปใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน

6. พฒนาระบบฐานขอมลของหนวยงาน โดยมชองทางการอานวยความสะดวกและลดความซาซอนในการกรอกขอมลและจดสงเอกสาร ผานระบบอเลกทรอนกส (ระบบ National Single Window : NSW)

7. การพฒนาศกยภาพบคลากรดานคณธรรมจรยธรรมและการปองกนการทจรตประพฤตมชอบ สานกโรคตดตอทวไป ไดคดเลอกผลงานดเดนดานคณธรรมจรยธรรมของหนวยงาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2558 จานวน 1 เรอง คอ โครงการตนกลาคณธรรม โดยจดทาเปนสอประชาสมพนธประเภท Roll up เพอนาเสนอผลงานในโครงการสมมนาเครอขายจรยธรรมกรมควบคมโรค ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 เมอวนท 19 - 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมเชยงใหมภคา จงหวดเชยงใหม

8. ประเมนสมรรถนะบคลากรดานคณธรรม จรยธรรม (Integrity) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 (ดาเนนงานปละ 2 ครง) ไดดาเนนการไปแลว 1 ครง เมอวนท 14 มนาคม 2559

9. พฒนาองคกรตามเกณฑสถานททางานนาอยนาทางาน (Healthy Workplace) โดยจดกจกรรม 5ส เมอวนท 21 มกราคม พ.ศ. 2559

10. จดทาโครงการตรวจสขภาพประจาป 2559 ระหวางวนท 14 มนาคม ถงวนท 3 มถนายน พ.ศ. 2559

11. จดกจกรรมเสรมสรางวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณทดงามในองคกร โดย“รดนา ขอพร ผบรหาร ผอาวโส” เนองในวนสงกรานต เมอวนท 22 เมษายน พ.ศ. 2559 ณ หองประชมชม เทพยสวรรณ สานกโรคตดตอทวไป อาคาร 3 ชน 5 กรมควบคมโรค

12. ดาเนนการประเมนตนเองตามแบบประเมนความโปรงใสในการดาเนนงานของหนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 (แบบฟอรมท 3) ผลการประเมนตนเองเบองตน เทากบ 100 คะแนน

Annual Report 2016