บทที่ 8 - Ministry of Public...

2554-2558การสาธารณสขไทย308

บทท 8

8.1 พฒนาการของระบบประกนสขภาพในประเทศไทย

นบตงแตประเทศไทยไดขยายความครอบคลม

การสรางหลกประกนสขภาพใหกบประชากรเฉพาะกลม

เรมดวยนโยบายการรกษาพยาบาลฟรส�าหรบคนยากจน

ในป พ.ศ. 2518 การออกพระราชกฤษฏกาเงนสวสดการ

รกษาพยาบาลส�าหรบขาราชการและครอบครวในปพ.ศ.

2523 บตรประกนสขภาพโดยสมครใจในป พ.ศ. 2526

พระราชบญญตประกนสงคมป พ.ศ. 2533 จนกระทง

สามารถบรรลการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาให

กบประชากรไทยในทกกลม ในป พ.ศ. 2545 ประเทศไทย

ไดพสจนใหประชาคมโลกเหนแลววา เปนประเทศทมราย

ไดตอหวประชากรในระดบปานกลาง (upper-middle

income country) ทสามารถบรรลการสรางหลก

ประกนสขภาพถวนหนาใหกบประชากรไทยเกอบทงหมด

(ประมาณรอยละ 99) โดยใชงบประมาณและทรพยากร

อยางจ�ากดและมประสทธภาพ ทงนประเทศไทยสามารถ

สรางหลกประกนสขภาพถวนหนาใหกบประชากรของ

ประเทศไดส�าเรจในป พ.ศ. 2545 ในขณะทประเทศม

รายไดประชาชาต 1,900 ดอลลารสหรฐตอหวประชากร

(ภาพท 8.1) ซงเปนชวงเวลาทเศรษฐกจไทยมการหดตว

อยจดต�าทสดภายหลงจากการเกดวกฤตเศรษฐกจป พ.ศ.

2540

ผลสมฤทธและความทาทายของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในประเทศไทย

ภาพท 8.1 รายไดประชาชาตตอหวประชากรไทยและการขยายความครอบคลมการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา

ในกลมประชากรตางๆ ระหวางป พ.ศ. 2503 - 2552

ทมา: จากรายงาน An Independent Assessment of the First 10 years (2001-2010), Thailand’s Universal Coverage Scheme:

Achievements and Challenges, page 241

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1990

1986

1988

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

5000

4000

3000

2000

1000

1990: $1,490

Social Security

Scheme (SSS)

1975: $390

Medical Welfare

Scheme

1983: $760

Voluntary Health Card

Scheme

2001:

30% uninsured

2002: $1,900

Universal Coverage

Scheme(UCS)

GNI p

er c

apita

,US$

2554-2558การสาธารณสขไทย 309

ภายหลงการด�าเนนนโยบายหลกประกนสขภาพถวน

หนาในป พ.ศ. 2545 ระบบประกนสขภาพของประเทศไทย

ประกอบดวยกองทนประกนสขภาพหลกภาครฐ 3 ระบบ

ไดแก 1) สวสดการรกษาพยาบาลขาราชการและครอบครว

(Civil Servant Medical Benefit Scheme, CSMBS)

2) กองทนประกนสงคม (Social Health Insurance

Scheme, SHI) และ 3) หลกประกนสขภาพแหงชาต

(Universal Health Coverage Scheme, UCS) สง

ผลใหมการแยกบทบาทของหนวยงานผรบประกนหรอ

ผบรหารกองทน (purchaser) และหนวยงานผใหบรการ

สขภาพ (provider) อยางชดเจนในการดแลสทธประโยชน

ของประชาชนทงสามกลม การจดสรรงบประมาณแบบ

อปทาน (supply-side financing) ใหกบหนวยบรการ

ภาครฐตามจ�านวนเตยงโรงพยาบาล และขอมลการใช

จายงบประมาณในปทผานมา ถกแทนทโดยการจดสรร

งบประมาณแบบอปสงค (demand-side financing) ตาม

จ�านวนประชาชนผมสทธทขนทะเบยนกบส�านกงานหลก

ประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)และกองทนประกนสงคม

ทงน วธการจายเงนใหกบผใหบรการสขภาพ (provider

payment methods) ของทงสองกองทนดงกลาวเปน

รปแบบผสมผสานผานการจายเงนแบบปลายปด (close-

ended payment) เปนหลก โดยวธการจายเงนส�าหรบ

กรณผปวยนอกภายใตสทธประกนสงคมและหลกประกน

สขภาพแหงชาต เปนแบบเหมาจายรายหว ในขณะทบรการ

ผปวยนอกของกลมสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการม

การจายเงนตามจ�านวนทผใหบรการเรยกเกบ (fee-for-

service) ส�าหรบผปวยในไดมการก�าหนดกลมวนจฉย

โรครวม (Diagnosis related group, DRG) ในผปวยทง

สามกลม แตยงคงมความแตกตางในรายละเอยดระหวาง

ผปวยสวสดการ รกษาพยาบาลขาราชการและหลกประกน

สขภาพแหงชาต (ตารางท 8.1) ทงน สทธประกนสงคม

เรมมการน�ากลมวนจฉยโรครวม (DRG) มาใชบางสวนใน

กรณผปวยใน ส�าหรบการประกนสขภาพเอกชน มการน�า

รปแบบการเบกจายเงนตามทผใหบรการเรยกเกบมาใช

แตยงมความครอบคลมในกลมประชากรต�า ซงสวนใหญ

เปนกลมประชากรทมเศรษฐานะปานกลางไปจนถงระดบ

สง เมอเทยบกบผประกนตนภายใตหลกประกนสขภาพ

ภาครฐทงสามระบบ

ตารางท 8.1 เปรยบเทยบความแตกตางของประชากรกลมเปาหมาย แหลงการคลงสขภาพและวธการจายเงนใหกบ

สถานพยาบาลของกองทนประกนสขภาพภาครฐทงสามกองทน

สทธประชากรกลม

เปาหมาย

ความครอบคลม

ประชากร

แหลงการคลง

สขภาพ

รปแบบการจายเงน

ใหสถานพยาบาลหนวยบรการสขภาพ

ส ว ส ด ก า ร

รกษาพยาบาล

ขาราชการและ

ครอบครว

ขาราชการ รวมทง

บดามารดา สาม

หรอภรรยา และ

บตรอายไมเกน 20

ป

รอยละ 9 ภาษทวไป จ ายตามรายการ

รกษาทหนวยบรการ

เรยกเกบกรณผปวย

นอกและจายตาม

กลมวนจฉยโรครวม

กรณผปวยใน

หน วยบรการภาค

รฐโดยไมจ�าเปนตอง

ขนทะเบยนกบกรม

บญชกลาง และหนวย

บรการภาคเอกชน

กรณฉกเฉนเรงดวน

ประกนสงคม ผ ป ร ะ ก น ต น ท ม

สถานะเปนลกจาง

ท�างานอยในสถาน

ประกอบการท ม

พนกงานตงแต 1

คนขนไป อายไมต�า

กวา 15 ป และไม

เกน 60 ป

รอยละ 16 เงนสมทบจาก

ผประกนตน

นายจาง และ

รฐบาล

เหมาจายรายหวทง

กรณผปวยนอกและ

ผปวยใน โดยมการ

จายเพมเตมส�าหรบ

กรณฉกเฉน การ

รกษาพยาบาลทม

คาใชจายสงและผ

ประกนตนท มการ

เจบปวยเรอรง

หนวยบรการทงภาค

รฐและเอกชนทท�า

สญญากบส�านกงาน

ประกนสงคม


สทธประชากรกลม

เปาหมาย

ความครอบคลม

ประชากร

แหลงการคลง

สขภาพ

รปแบบการจายเงน

ใหสถานพยาบาลหนวยบรการสขภาพ

หลกประกน

สขภาพแหง

ชาต (บตร

ทอง)

ประชากรไทยทไม

ถกครอบคลมโดย

สวสดการรกษา

พยาบาลขาราชการ

หรอประกนสงคม

รอยละ 75 ภาษทวไป เหมาจายรายหว

กรณผปวยนอก

และจายตามกลม

วนจฉยโรครวมกรณ

ผปวยใน

หนวยบรการทงภาค

รฐและเอกชนทท�า

สญญากบ สปสช.

ประกน

สขภาพเอกชน

กลมประชากรท

มก�าลงจายเบย

ประกนโดยสมครใจ

รอยละ 2.2 เบยประกน

สขภาพ

จายตามรายการ

รกษาทผใหบรการ

เรยกเกบ

หนวยบรการทงรฐ

และเอกชน

ทมา: ดดแปลงจากรายงาน The Kingdom of Thailand: Health System Review, Health Systems in Transition (HITs) Vol 5,

No 5: 20152

8.2 ผลสมฤทธของการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา

ภายหลงจากการด�าเนนนโยบายหลกประกน

สขภาพถวนหนาในป พ.ศ. 2545 ประเทศไทยประสบ

ความส�าเรจในการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาใน

สามมตของหลกการ UHC Cube3 และแนวคดหลกของ

การสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา คอ “การสราง

หลกประกนใหกบคนทกคนใหสามารถเขาถงบรการดาน

สขภาพไดตามความจ�าเปน และไมลมละลายจากการ

เจบปวย ดวยบรการทมคณภาพ มาตรฐาน ประชาชนและ

ผใหบรการมความพงพอใจ โดยค�านงถงเกยรตและศกดศร

ของทกคนอยางเทาเทยมกน”4

8.2.1 ความครอบคลมประชากรของระบบ

ประกนสขภาพ

นบตงแตการขยายความครอบคลม

ในการประกนสขภาพใหกบประชากรเฉพาะกลมตงแตป

พ.ศ. 2518 โดยในปจจบนจ�านวนประชากรรอยละ 99.99

ของประเทศไทยมหลกประกนสขภาพและสามารถเขาถง

การรกษาพยาบาลทจ�าเปนตอสขภาพได (ภาพท 8.2) ซง

การวเคราะหขอมลของส�านกบรหารงานทะเบยน สปสช.

พบวา ในปพ.ศ. 2558 ประชาชนไทยประมาณรอยละ

73.7 มสทธในการเขาถงบรการสขภาพทจ�าเปนภายใต

หลกประกนสขภาพแหงชาต(บตรทอง) รอยละ 17.2

เปนผประกนตนในระบบประกนสงคม และรอยละ 7.4

เปนผมสทธในระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการ

และครอบครว นอกจากนน ประมาณรอยละ 2.0 ของ

ประชากรทไดรบการครอบคลมโดยสทธอนๆ เชน องคกร

ปกครองสวนทองถน ระบบประกนสขภาพเอกชน เปนตน

นอกจากน ในปพ.ศ. 2558 แรงงานตางดาวทมเอกสารถก

ตองตามกฎหมาย และขนทะเบยนกบส�านกงานประกน

สงคมประมาณ 490,100 คน กไดรบการครอบคลมโดย

ระบบประกนสงคม และมแรงงานตางดาวทไดรบการผอน

ผนใหมการพสจนสญชาตและซอบตรประกนสขภาพภาย

ใตการบรหารจดการของกระทรวงสาธารณสข จ�านวน

1,568,878 คน*

ตารางท 8.1 เปรยบเทยบความแตกตางของประชากรกลมเปาหมาย แหลงการคลงสขภาพและวธการจายเงนใหกบ

สถานพยาบาลของกองทนประกนสขภาพภาครฐทงสามกองทน (ตอ)

* กลมประกนสขภาพ ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข และกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย


ภาพท 8.2 รอยละความครอบคลมของสทธในระบบประกนสขภาพของประชากรไทยป พ.ศ. 2545 - 2558

92.47

97.82

99.95 99.92

90

92

94

96

98

100

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

(Universal Health Coverage: UHC) 2545 - 2558

2546 2558

(UCS) (SSS)

/ (OFC) (LGO)

*

73.71% 73.62%

12.95% 17.18%

6.44% 7.37%

ทมา: วเคราะหขอมลจากส�านกบรหารงานทะเบยน สปสช. ขอมล ณ กนยายน พ.ศ. 2558

อยางไรกตาม ขอมลจากส�านกบรหารงานทะเบยน สปสช. ป พ.ศ. 2558 พบวา มผมสทธบตรทองทยงไมลงทะเบยนสทธมากกวา 5 หมนคน นอกจากน กลมประชากรทเปนประชากรชายขอบ(marginalized population) กล มบคคลทมปญหาสถานะและสทธ (stateless population) และแรงงานตางดาวทไมมเอกสารทางการ (undocumented migrants) ซงประมาณการณวามแรงงานตางดาวกลมดงกลาวพ�านกอาศยในประเทศไทยทงแบบชวคราวและกงถาวรมากกวา 2 ลานคน ซงประชากรเหลานเปนประชากรกลมเปาหมายทระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในประเทศไทยจ�าเปนตองขยายความครอบคลมในการสรางหลกประกนสขภาพในอนาคต

8.2.2 สทธประโยชนทครอบคลมกวางขวาง

ทงดานการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การ

ปองกนโรคและการฟนฟสขภาพ รวมทงการรกษา

พยาบาลทมราคาแพงจ�านวนมาก

นบตงแตเรมด�าเนนการตามพระราช

บญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 ชด

สทธประโยชนของระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต

(บตรทอง) มความครอบคลมบรการสขภาพทกวางขวาง

ตงแตบรการผปวยนอก ผปวยใน การผาตด บรการทาง

ทนตกรรม การสงเสรมสขภาพและปองกนโรค และการ

รกษาพยาบาลทมคาใชจายสง ซงการด�าเนนการในระยะ

เวลาตอมา คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต

ไดพจารณาขยายชดสทธประโยชนใหครอบคลมบรการ

สขภาพประเภทใหมๆ และมราคาแพงทผานการประเมน

ความค มคาทางเศรษฐศาสตรสามารถปองกนภาวะ

ลมละลายของครวเรอนจากคารกษาพยาบาล และมความ

จ�าเปนตอการพฒนาสขภาพ การสงเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคของผมสทธบตรทองและประชาชนไทยโดย

รวม (ภาพท 8.3)


ภาพท 8.3 พฒนาการของชดสทธประโยชนในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต (บตรทอง) ระหวางปพ.ศ.

2545 -2558

. . 2545

. . 2548

( ,

, ,

)

. . 2550

. . 2551

1) (PD, HD,KT)

2) (methadone)

. . 2552

1) ( )

2)

. . 2553

1) ,

2)

. . 2555

1) 18

2)

. . 2556

1) 2 2)

3) home care community care

4)

. . 2557

1) (National Clearing House) 2)

3) 4) (LTC)

. . 2558

1) (2) 4

2) / CD4

2

ทมา: ดดแปลงจากคมอการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา พ.ศ. 2559

8.2.3. การเขาถงบรการสขภาพทจ�าเปนม

แนวโนมทดขน

ภายหลงจากการด�าเนนนโยบาย

หลกประกนสขภาพถวนหนา ซงชวยเพมการเขาถง

บรการสขภาพทมความจ�าเปนจากการลดก�าแพงดาน

ราคา (financial barriers) และการมชดสทธประโยชน

ทครอบคลมอยางกวางขวาง พบวา จ�านวนครงของการ

ใชบรการผ ปวยนอกของผ มสทธบตรทองเพมขนจาก

114.77 ลานครงในปพ.ศ. 2549 เปน 161.08 ลานครง

ในป พ.ศ. 2558 หรอเพมขนรอยละ 40.35 ในชวงระยะ

เวลา 10 ป โดยอตราการใชบรการผปวยนอกเพมขนจาก

2.42 ครงตอคนตอปในป พ.ศ. 2549 เปน 3.33 ครงตอ

คนตอปในป พ.ศ. 2558 (ภาพท 8.4)


ภาพท 8.4 จ�านวนครงและอตราการใชบรการผปวยนอกผมสทธบตรทองระหวางป พ.ศ. 2549 - 2558

114.77 119.29 128.76 147.6 146.02 146.3 148.81 151.86 161.52 161.08

2.42 2.55 2.753.12 3.06 3.07 3.07 3.12

3.34 3.33

00.511.522.533.54

0

50

100

150

200

2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

( ) ( )

ทมา: ดดแปลงจากเอกสาร “13 ปกบการสรางหลกประกนสขภาพแหงชาต” น�าเสนอตอทประชมคณะอนกรรมการ

ก�าหนดประเภทและขอบเขตบรการฯ กลมภารกจยทธศาสตรและการประเมนผล สปสช. ณ วนท 30 กรกฎาคม 25595

ส�าหรบกรณผ ปวยใน พบวา ผ มสทธบตรทองม

จ�านวนครงในการใชบรการผปวยในเพมขนจาก 4.73 ลาน

ครงในป พ.ศ. 2549 เปน 5.78 ลานครงในป พ.ศ. 2558

โดยอตราการใชบรการผปวยในเพมขนจาก 0.067 ครง

ตอคนตอปในปพ.ศ. 2546 เปน 0.10 ครงตอคนตอปใน

ปพ.ศ. 2549 และ 0.12 ครงตอคนตอปในปพ.ศ. 2558

ตามล�าดบ (ภาพท 8.5) ซงการเพมของอตราการใชบรการ

ผปวยในไมเพมมากนกเมอเทยบกบการใชบรการผปวย

นอก เนองจากขอจ�ากดของจ�านวนเตยงในการรองรบ

ผปวยเพอเขารบการรกษาในสถานพยาบาล

ภาพท 8.5 จ�านวนครงการใชบรการผปวยใน (ลานครง) และอตราการนอนโรงพยาบาล (ครงตอคนตอป)

ผมสทธบตรทองระหวางป พ.ศ. 2549 - 2558

4.73 4.88 5.17 5.29 5.55 5.53 5.62 5.82 5.74 5.78

0.100.11 0.11 0.11

0.12 0.12 0.12 0.12 0.12 0.12

0.000.020.040.060.080.100.120.14

0.01.02.03.04.05.06.07.0

2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

( )

( )ทมา: ดดแปลงจากเอกสาร “13 ปกบการสรางหลกประกนสขภาพแหงชาต” น�าเสนอตอทประชมคณะอนกรรมการ



หลกฐานเชงประจกษซงบงชใหเหนถงการเขาถง

บรการสขภาพทมราคาแพงคอ การเขาถงยาละลายลม

เลอดและ/หรอ หตถการ Primary PCI ของผปวยสทธบตร

ทองทมภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอดชนด ST-elevated

ระหวางปพ.ศ. 2548 - 2558 พบวามอตราการไดรบยา

ละลายลมเลอดหรอ หตถการดงกลาวเพมขนจากรอยละ

6.44 ในปพ.ศ. 2548 เปนรอยละ 72.33 ในปพ.ศ. 2558

(เพมขนประมาณ 11.2 เทา) โดยมอตราการรบไวรกษา

ในโรงพยาบาลเพมจาก 13.32 ตอแสนประชากรในป

พ.ศ. 2548 เปน 31.10 ตอแสนประชากรในปพ.ศ. 2558

(ภาพท 8.6) ในขณะทอตราปวยตายจากภาวะกลามเนอ

หวใจขาดเลอดลดลงจากรอยละ 16.87 ในปพ.ศ. 2548

เหลอรอยละ 13.58 ในปพ.ศ. 2558

ภาพท 8.6 การเขาถงยาละลายลมเลอดและ/หรอ หตถการ Primary PCI ของผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลนชนด ST-elevated (STEMI) สทธบตรทองทมอาย15 ปขนไป ปพ.ศ. 2548 – 2558

13.32

15.90

19.66

23.91 23.60 24.56 25.96

26.9328.76 30.62 31.10

6.44 9.2913.54

21.69

27.71

43.5049.77

55.65

66.1670.42 72.33

16.87 17.2616.76

17.46 16.49 16.18 15.6615.25 15.47 13.76 13.58

23.1823.59 23.12 23.76

22.69

21.92 21.62 20.51 20.15 19.29 18.27

0

20

40

60

80

0

10

20

30

40

2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558

อตราการรบไวรกษาในโรงพยาบาล (ตอ 100,000)

อตราการไดรบยาละลายลมเลอดและ/หรอหตถการ Primary PCI (ตอ 100)

อตราปวยตาย (ตอ 100)

อตราปวยตายภายใน 30 วน (ตอ 100)

ทมา: ขอมล e-claim ส�านกบรหารสารสนเทศการประกน สปสช. (ขอมล ณ กนยายน พ.ศ. 2558)

นอกจากน การเพมขนของจ�านวนผปวยไตวายเรอรงระยะสดทาย (ESRD) ทเขาถงบรการทดแทนไต (renal replacement therapy - RRT) ภายหลงจากการผนวกรวมบรการทดแทนไตเขาไปอยในชดสทธประโยชนของระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต (บตรทอง) ในปพ.ศ. 2550 (ภาพท 8.7) จ�านวนผตดเชอเอชไอวเอดสทเขาถงบรการตรวจเลอด การใหค�าปรกษาและยาตานไวรสเอดส

โดยไมจ�ากดระดบคา CD4 (ภาพท 8.8) จ�านวนผปวยโรคมะเรงทสามารถเขาถงเคมบ�าบดและรงสรกษา และผปวยทไดรบการปลกถายไขกระดก ตบ ไต และหวใจ ภายใตชดสทธประโยชนของหลกประกนสขภาพแหงชาต (บตรทอง) ไดสะทอนใหเหนถงความส�าเรจในการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาทสามารถเพมการเขาถงบรการสขภาพทมความจ�าเปนของประชาชนชาวไทย

อตรา (ตอ 100)

อตรา

(ตอ

100,

000)


ภาพท 8.7 จ�านวนผปวยไตวายเรอรงระยะสดทายทไดรบบรการทดแทนไตทง 3 ประเภท (HD, PD, KT)

ระหวางปงบประมาณ 2550 - 2557

20,641 26,438 27,056 30,835 34,895 40,505 47,410 49,719 1,198 2,760 5,133 6,829

9,509 12,150

15,746 21,402

3,947 4,289 4,597 4,955

5,358 5,823

6,372 6,923

-

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

Hemodialysis Peritoneal dialysis kidney transplantation

ทมา: ดดแปลงจาก Thailand Renal Replacement Therapy Report 2014; Nephrology Society of Thailand

ภาพท 8.8 จ�านวนผตดเชอเอชไอวเอดสทเสยชวตตอปและจ�านวนผตดเชอทไดรบยาตานไวรสเอดส

ระหวางปพ.ศ. 2544 - 2556

. . 2544 - 2556

54,8

91

54,0

24

50,2

32

40,4

79

30,8

05

26,6

75

24,8

19

23,4

03

21,8

20

20,4

22

19,5

11

20,2

70

20,9

62

3,590 11,62421,816

51,290

94,392119,324

142,068

162,174

179,796

200,668

215,726

232,816 245,306

0

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556

Death with ART scale up to current year 2013 level

Number of Receiving ART in current situation

. .

ทมา: ดดแปลงจากเอกสารน�าเสนอการขบเคลอนนโยบายเพอการควบคมโรคโดยใชหลกฐานเชงประจกษ กรณโรคเอดส

โดย นพ.ทวทรพย ศรประภาศร กมภาพนธ 2559


8.2.4 ค าใช จ ายด านสขภาพของครว

เรอนไทยมแนวโนมลดลง

จากการวเคราะหภาระคาใชจายดาน

สขภาพของครวเรอนเปรยบเทยบกบรายจายโดยรวม

ทงหมดของครวเรอนไทยระหวางปพ.ศ. 2531 - 2558

พบวามแนวโนมลดลงในทกกลมควนไทลตงแตป พ.ศ.

2531 ถง พ.ศ. 2558 โดยเฉพาะอยางยงภายหลงจาก

การบรรลการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาในป พ.ศ.

2545 ทงนครวเรอนไทยในกลมควนไทลทยากจนทสด

(Q1) มสดสวนรายจายดานสขภาพรอยละ 2.8 ในป พ.ศ.

2531 ลดลงเหลอรอยละ 2.2 ในป พ.ศ. 2543 และเหลอ

เพยงรอยละ 0.9 ในปพ.ศ. 2558 (ภาพท 8.9) ในขณะ

ทครวเรอนในกลมควนไทลทร�ารวยทสด (Q5) มสดสวน

รายจายดานสขภาพรอยละ 2.9 ในปพ.ศ. 2531 และ

ลดเหลอรอยละ 2.6 และ รอยละ 1.5 ในป พ.ศ. 2543

และ พ.ศ. 2558 ตามล�าดบ ทงนอาจกลาวไดวา การขยาย

ระบบประกนสขภาพใหกบประชากรเฉพาะกลมกอนป

พ.ศ. 2545 และนโยบายการสรางหลกประกนสขภาพถวน

หนาในปพ.ศ. 2545 ไดชวยลดภาระคาใชจายดานสขภาพ

ใหกบครวเรอนไทยในทกกลมเศรษฐานะ (ควนไทล)

ภาพท 8.9 สดสวนรายจายดานสขภาพของครวเรอนไทยเปรยบเทยบกบคาใชจายโดยรวมจ�าแนกตามกลมควนไทล

ระหวางป พ.ศ. 2531 - 2538

4.0%

3.5%

3.0%

2.5%

2.0%

1.5%

1.0%

0.5%

0.0%

2531

2533

2535

2537

2539

2541

2543

2545

2547

2549

2550

2551

2552

2553

2554

2555

2556

2557

2558

All

Quintile 1

Quintile 3

Quintile 2

Quintile 4

Quintile 5

2.8%2.6% 2.6% 2.6%

2.4%

1.6%

2.2%

1.4% 1.5%1.3%

1.0% 1.1% 1.0%1.1% 1.0%

1.2%1.0% 1.0% 0.9%

2.9%

2.5%2.6%

2.9%

3.4%

3.6%

3.2%3.2%

1.9%

2.2%2.4%

2.3%

1.7%1.8%

1.8%2.0%

1.5%1.6%

1.7%

ทมา: การส�ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน ส�านกงานสถตแหงชาต ป 2531-2558, วเคราะหโดย ดร.สพล ลมวฒนานนท

นอกจากน ขอมลจากบญชรายจายสขภาพแหงชาต

ระหวางป พ.ศ. 2537 ถงป พ.ศ. 2554 บงชวา ภาครฐเขา

มามบทบาทเพมมากขนในการแบกรบภาระคาใชจายดาน

สขภาพของครวเรอนไทย ภายหลงจากภาวะวกฤตทาง

เศรษฐกจในภมภาคเอเชย (Asian financial crisis) ใน

ปพ.ศ. 2540 และ การด�าเนนนโยบายหลกประกนสขภาพ

ถวนหนาในปพ.ศ. 2545 โดยสดสวนคาใชจายดานสขภาพ

ของภาครฐเพมจากรอยละ 47 ในปพ.ศ. 2539 เปนรอยละ

54-56 ในปพ.ศ. 2540 ถง 2544 และภายหลงจากการ

บรรลการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา สดสวนคา

ใชจายดานสขภาพของภาครฐเพมสงขนอยางตอเนอง

จนถงระดบรอยละ 77 ในปพ.ศ. 2554 (ภาพท 8.10)

ทงนสดสวนรายจายดานสขภาพทมาจากการจายเองโดย

ประชาชน ณ จดบรการ (out-of-pocket payments)

ลดลงจากรอยละ 44 ในปพ.ศ. 2537 เหลอเพยงรอยละ

11.3 ในปพ.ศ. 25566


ภาพท 8.10 สดสวนรายจายดานสขภาพภาครฐและนอกภาครฐตอรายจายดานสขภาพทงหมด พ.ศ. 2537 - 2554

0

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

350,00025

37

2538

2551

2550

2549

2548

2547

2546

2545

2544

2543

2542

2541

2540

2539

2554

2553

2552

55%

48%

53%

47% 47% 54% 55% 55% 56% 56% 63% 64% 65% 64% 72% 76% 76% 74% 74% 77%53% 46% 45% 45% 44% 44%37% 36% 35% 36%

28% 24%

24% 26% 26%

23%

450,000

400,000

Non-government Government

ลานบาท

ทมา: บญชรายจายสขภาพแหงชาตของประเทศไทย พ.ศ. 2537-25547

8.2.5 การปกปองครวเรอนไทยจากการ

ลมละลายและการตกอยภายใตเสนความยากจนจาก

รายจายดานสขภาพ

จากการวเคราะหขอมลการส�ารวจ

ภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนไทยระหวางปพ.ศ.

2531 - 2556 พบวา ภายหลงจากการด�าเนนนโยบาย

การสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาในปพ.ศ. 2545

จ�านวนและสดสวนของครวเรอนไทยทประสบภาวะลม

ละลายจากรายจายดานสขภาพมแนวโนมลดลงอยาง

ตอเนอง ทงนกอนการบรรลการสรางหลกประกนสขภาพ

ถวนหนาระหวางปพ.ศ. 2541 - 2543 รอยละ 5.3-5.7

ของครวเรอนไทยประสบภาวะลมละลายจากรายจายดาน

สขภาพ แตภายหลงจากการด�าเนนนโยบายฯ สดสวนของ

ครวเรอนไทยทลมละลายจากรายจายดานสขภาพลดลง

จากรอยละ 4.1 ในปพ.ศ. 2545 เหลอเพยงรอยละ 2.3

ในปพ.ศ. 2556 (ตารางท 8.2)

นอกจากน จ�านวนและสดสวนของครว

เรอนทยากจนลงและตกอยใตเสนความยากจนจากราย

จายดานสขภาพมแนวโนมลดลงภายหลงจากการบรรล

การสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาในปพ.ศ. 2545

โดยสดสวนของครวเรอนไทยทตกอยใตเสนความยากจน

จากรายจายดานสขภาพลดลงจากรอยละ 2.01 ในปพ.ศ.

2543 เหลอเพยงรอยละ 1.32 ในปพ.ศ. 2545 และ เหลอ

เพยงรอยละ 0.47 ในปพ.ศ. 2556


ตารางท 8.2 จ�านวนและรอยละของครวเรอนไทยทประสบภาวะลมละลายและตกอยใตเสนความยากจนจากภาระ

คารกษาพยาบาล

ปการส�ารวจครว

เรอน SES (พ.ศ.)

จ�านวนครว

เรอนไทยทงหมด

จ�านวนครวเรอน

ทลมละลายจากรายจาย

ดานสขภาพ *

รอยละ

จ�านวนครวเรอนทตกอยภายใต

เสนความยากจนจากรายจาย

ดานสขภาพ

รอยละ

2531 8,937,204 709,491 7.9 210,502 2.36

2533 10,889,455 769,587 7.1 253,225 2.33

2535 13,048,425 890,307 6.8 301,546 2.31

2537 13,596,556 923,688 6.8 331,289 2.44

2539 15,037,617 898,127 6.0 328,285 2.18

2541 15,758,118 835,471 5.3 262,539 1.67

2543 16,086,387 923,568 5.7 323,026 2.01

2545 16,322,888 663,254 4.1 215,745 1.32

2547 16,764,948 684,360 4.1 184,007 1.10

2549 18,051,154 695,492 3..9 179,180 0.99

2550 18,178,078 588,296 3.2 166,095 0.91

2551 18,993,685 594,215 3.1 150,452 0.79

2552 19,579,397 644,034 3.3 154,735 0.79

2553 19,740,665 567,733 2.9 139,220 0.71

2554 19,986,151 493,650 2.5 109,670 0.55

2555 20,068,041 528,780 2.6 105,174 0.52

2556 20,167,840 460,159 2.3 93,858 0.47

ทมา: วเคราะหจากขอมลการส�ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนไทย (SES) ระหวางปพ.ศ. 2531 ถง 2556 โดยส�านกงานสถตแหงชาต

หมายเหต*: รายจายดานสขภาพทท�าใหครวเรอนลมละลายหมายถงรายจายดานสขภาพทมากกวารอยละ 10 ของรายจายโดยรวมทงหมด

ของครวเรอน

ทง นเมอประมาณการณจ�านวนครวเรอนทได

รบการปกปองจากการตกอยใตเสนความยากจนจาก

รายจายดานสขภาพภายหลงจากการด�าเนนนโยบาย

หลกประกนสขภาพถวนหนาตงแตปพ.ศ. 2545 จนถง

ป พ.ศ. 2549 พบวา ระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต

สามารถปกปองครวเรอนมากกวา 290,000 ครวเรอน

จากการตกอยภายใตเสนความยากจนจากรายจายดาน

สขภาพ (ภาพท 8.11)


ภาพท 8.11 จ�านวนครวเรอนไทยทไดรบการปกปองจากการตกอยภายใตเสนความยากจนจากรายจายดานสขภาพ

ตงแตปพ.ศ. 2545 - 2552

120.05 112.63 123.24 118.11 115.82 115.41

142.27131.27

123.97

77.2369.69

58.7649.00

39.75

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2539 2541 2543 2545 2547 2549 2550 2551 2552

(x 1

,000

)

ทมา: HISRO (2012) Thailand’s Universal Coverage Scheme: Achievements and Challenges. An independent

assessment of the first 10 years (2001-2010).8

นอกจากน หลกฐานเชงประจกษไดแสดงใหเหน

วาผลลพธทส�าคญของการด�าเนนงานดานหลกประกน

สขภาพถวนหนา คอการท�าใหคนยากจนทอยในเมองและ

ชนบท รวมทงประชาชนทอาศยในถนทรกนดารสามารถ

เขาถงการบรการสขภาพไดมากยงขน ซงสอดคลองกบการ

ศกษาวเคราะหดานสทธประโยชนทพบวา การสรางหลก

ประกนสขภาพถวนหนาของไทยนนเปนการด�าเนนงาน

เพอใหคนยากจนไดมโอกาสเขาถงบรการสขภาพมากขน

และทรพยากรของภาครฐกระจายไปสประชากรทยากจน

ท�าใหระบบบรการสขภาพของประเทศไทยมความเปน

ธรรมทางสขภาพเพมมากขน

ปจจยส�าคญ 2 ประการทสงผลตอผลลพธดงกลาว

คอ

ปจจยทหนง การมระบบบรการสขภาพปฐมภม

ทครอบคลมทกพนททวประเทศจนถงระดบชมชน

และหมบาน จากการทรฐบาลไดลงทนดานการพฒนา

โครงสรางหนวยบรการสาธารณสขและก�าลงคนดาน

สขภาพในสามทศวรรษทผานมา ซงปจจยนไดสงผลตอ

ประชาชนในทกพนทสามารถเขาถงบรการสขภาพทม

คณภาพไดอยางเทาเทยม

ปจจยทสอง คอ การก�าหนดชดสทธประโยชนท

ครอบคลมทกดานโดยไมตองมการรวมจาย ณ จดบรการ

ซงท�าใหลดรายจายดานสขภาพของครวเรอน ลดภาวะ

การลมละลายจากคาใชจายดานสขภาพและปองกนครว

เรอนไมใหประสบภาวะความยากจนจากคารกษาพยาบาล

ระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต (บตรทอง) ซง

เปนหนงในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของไทย

ครอบคลมประชากรประมาณรอยละ 75 ของประชากร

ทวประเทศ มชดสทธประโยชนทครอบคลมทกดาน

สามารถด�าเนนงานตามงบประมาณทไดรบการจดสรร

ทงนเนองจากใชวธการบรหารงบประมาณแบบปลายปด

และจายคาบรการโดยวธผสมผสาน คอ ใชอตราเหมา

จายรายหวส�าหรบกรณผปวยนอก และจายเงนชดเชยให

กบสถานพยาบาลตามคา DRG ส�าหรบกรณผปวยในและ

ป พ.ศ.


คารกษาทราคาแพง ซงการจายแบบวธผสมผสานแบบ

ปลายปดนมประสทธผลในการควบคมคาใชจายเปนอยาง

ด ในขณะทผปวยและประชาชนทวไปมความพงพอใจตอ

การใหบรการภายใตหลกประกนสขภาพถวนหนา รอยละ

83-93 จากการส�ารวจในปพ.ศ. 2546-2558 (ภาพท

8.12) และบคลากรสาธารณสขผใหบรการมความพงพอใจ

เพมขนจากรอยละ 45.66 ในปพ.ศ. 2546 เปนรอยละ

69.78 ในป พ.ศ. 2558 ขอพงทราบคอ ผใหบรการสขภาพ

สวนใหญทด�าเนนงานภายใตหลกประกนสขภาพถวน

หนาเปนสถานพยาบาลภาครฐทไมหวงผลก�าไรและโรง

พยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขซงเปนหนวยบรการ

สขภาพหลกของประเทศ บคลากรสาธารณสขผเสยสละ

ท�างานในโรงพยาบาลของรฐเปนผมสวนส�าคญในการ

ท�าใหประเทศไทยสามารถบรรลผลลพธทพงประสงคของ

การสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาดงกลาว

ภาพท 8.12 ความพงพอใจของประชาชนและผใหบรการตอระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต

ระหวางปพ.ศ. 2546 - 2558

Responsiveness:

83.01

45.66

92.75

66.86

91.11

69.78

0

20

40

60

80

100

2546 2554 2558

ทมา: เอกสาร “13 ปกบการสรางหลกประกนสขภาพแหงชาต” น�าเสนอตอทประชมคณะอนกรรมการก�าหนดประเภท

และขอบเขตบรการฯ กลมภารกจยทธศาสตรและการประเมนผล สปสช. ณ วนท 30 กรกฎาคม 2559

จากความส�าเรจดานผลลพธสขภาพ โดยเฉพาะ

ปจจบน ขอมลสถตชพของประเทศไทยปพ.ศ. 2558 พบวา

ประชาชนไทยมอายคาดเฉลยเมอแรกเกด 74 ป (เพศ

ชาย 71.6 ป เพศหญง 78.4 ป) อตราตายของเดก 12.3

ตอการเกดมชพ 1,000 คน และคาใชจายดานสขภาพ

ของประเทศในป พ.ศ. 2558 คดเปน รอยละ 4.6 ของ

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ นบวาระบบสขภาพของ

ไทยมประสทธภาพและถกจดใหเปนหนงในประเทศทม

รายไดปานกลางทมระบบสขภาพทดทสด ดงนน ผลลพธ

ทพงประสงคจากการด�าเนนงานดานหลกประกนสขภาพ

ถวนหนาโดยเฉพาะการลดภาวะความยากจนจากการ

ลมละลายจากรายจายดานสขภาพและการสงเสรมให

ประเทศไทยบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน (SDG)

จงควรใหหลกประกนสขภาพถวนหนาของประเทศไทย

ไดรบการสนบสนนดานงบประมาณจากภาครฐอยาง

เพยงพอและตอเนอง


8.3 การพฒนาศกยภาพและความเขมแขงของระบบสขภาพของประเทศไทย

ประเทศไทยยงไดสร างเสรมศกยภาพของ

หนวยงานทเกยวของในการประเมนความค มคาทาง

เศรษฐศาสตรของเทคโนโลยทางการแพทยและยาใหม

กอนทจะบรรจในชดสทธประโยชนหรอบญชยาหลก

แหงชาต ซงเปนรายการบญชยาทใชอางองในการบรรจ

ในชดสทธประโยชนของทง 3 ระบบประกนสขภาพภาค

รฐ ซงกระทรวงสาธารณสขและส�านกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาต (สปสช.) ไดสนบสนนใหมการประเมน

ความคมคาของเทคโนโลยทางการแพทยเพอไดมาซง

หลกฐานเชงประจกษในการบรรจบรการสขภาพ ยาและ

เทคโนโลยสขภาพทมความคมคาทางเศรษฐศาสตรใน

ชดสทธประโยชนผานโครงการประเมนเทคโนโลยและ

นโยบายดานสขภาพ (HITAP) สถาบนวจยและประเมน

เทคโนโลยทางการแพทย กรมการแพทย และส�านกงาน

พฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ (IHPP)

ในชวงทศวรรษทผานมา ประเทศไทยไดเปน

ศนยการเรยนรใหกบนานาประเทศในดานหลกประกน

สขภาพถวนหนาในหลายดาน เชน ยทธศาสตรการจด

ซอและการจายคาบรการสขภาพใหกบผใหบรการ การ

ตดตามและตรวจสอบคณภาพการใหบรการทางการ

แพทยของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ความ

เขมแขงของระบบบรการปฐมภม การจดล�าดบความ

ส�าคญของปญหาสขภาพ การประเมนเทคโนโลยดาน

สขภาพ และการรบรองคณภาพสถานพยาบาล โดย

ประเทศไทยยงไดจดท�าหลกสตรการฝกอบรมดานการ

ด�าเนนงานหลกประกนสขภาพถวนหนาทมการออกแบบ

ใหเหมาะสมกบการจดท�านโยบาย และไดจดคมอส�าหรบ

ผด�าเนนงานและปฏบตการ ประสบการณจรงของไทยใน

การด�าเนนนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาและดาน

ทเกยวของไดถกถายทอดใหผทมาศกษาดงานตามศนย

เรยนรตางๆ ทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข โครงการ

CapUHC และโครงการความรวมมอระหวางรฐบาลไทย

และญปนเปนผจดท�าโปรแกรมการเรยนรและแลกเปลยน

ความรโดยเนนการเสรมสรางศกยภาพการด�าเนนงานหลก

ประกนสขภาพทยงยน นอกจากนประเทศสมาชกอาเซยน

บวกสาม (รวมญปน สาธารณรฐเกาหล และจน) ไดรเรม

การสรางเครอขายหลกประกนสขภาพของประเทศสมาชก

อาเซยนบวกสามซงไดรบความเหนชอบจากรฐมนตร

สาธารณสขของประเทศสมาชกอาเซยนบวกสามในเดอน

กรกฎาคม พ.ศ. 2555 และไดจดตงเครอขายดงกลาวใน

ป พ.ศ. 2557

8.4 ความทาทายของระบบประกนสขภาพ

8.4.1. ความยงยนทางการเงนของระบบ

หลกประกนสขภาพถวนหนา

จากสถานการณการเขาถงบรการ

สขภาพทดขนและอตราการใชบรการทเพมขนทงกรณ

ผปวยนอกและผปวยใน ตนทนการใหบรการสขภาพทเพม

สงขนจากความกาวหนาของเทคโนโลยสขภาพและการ

คนพบยาตวใหมๆ ทสวนใหญมราคาแพง ตลอดจนการ

เปลยนแปลงโครงสรางประชากรทมสดสวนของผสงอาย

เพมขน ท�าใหคาใชจายของทงสามกองทนประกนสขภาพ

ทภาครฐใหการสนบสนนมแนวโนมคาใชจายทสงเพมขน

อยางตอเนอง (ภาพท 8.13) โดยการลงทนดานสขภาพ

ของภาครฐเพมจากรอยละ 10.4 ของคาใชจายภาครฐ

ทงหมดในปพ.ศ. 2544 เปนรอยละ 17.0 ในปพ.ศ. 2556

ซงสงผลใหเกดขอกงวลในประเดนภาระงบประมาณ

ภาครฐและความยงยนทางการเงนการคลงของระบบหลก

ประกนสขภาพถวนหนาในประเทศไทย อยางไรกตาม เมอ

เปรยบเทยบคาใชจายดานสขภาพโดยรวมกบผลตภณฑ

มวลรวมในประเทศ (GDP) ระหวางป พ.ศ. 2545 ถง 2556

พบวาประเทศไทยยงมรายจายดานสขภาพอยในระหวาง

รอยละ 3.5-4.5 ของ GDP ซงแมวาอตราการเพมของ

คาใชจายดานสขภาพจะสงกวาอตราเพมของ GDP แตดวย

ศกยภาพการเตบโตทางดานเศรษฐกจ รฐบาลไทยยงคงม

ศกยภาพเพยงพอในการลงทนดานสขภาพเพอการพฒนา

คณภาพชวตของประชาชน


ภาพท 8.13 คาใชจายสามกองทนประกนสขภาพ ปพ.ศ. 2546 - 2557

55,310 61,264 65,626

82,023 91,369

101,984 108,065

117,969 129,281

140,610 141,540

22,685 26,043 29,380 37,004 40,481

54,904 61,304 62,196 61,844 61,587 59,558

11,804 12,979 15,823 16,469 20,299 21,906 25,845 26,656 28,292 33,256 34,186

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

16

14

12

10

8

6

4

2

0

.

. .

ทมา: ดดแปลงจากเอกสาร “การจดการสทธประโยชนดานยาในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต” น�าเสนอตอทประชมคณะอนกรรมการ


8.4.2. ความเปลยนแปลงทางโครงสร าง

ประชากรและแบบแผนการเจบปวยดวยโรคไมตดตอ

เรอรง (NCDs)

จากสถานการณโครงสรางประชากรท

เปลยนแปลงไปและมแนวโนมเขาสสงคมผสงอายโดย

ประเทศไทยจะเปนสงคมผสงอายอยางสมบรณในปพ.ศ.

2568 ในป พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมประชากรผสงอาย

ประมาณ 10,014,699 คน คดเปนรอยละ 14.9 ของ

ประชากรทงหมดของประเทศ (ภาพท 8.14) และคาด

วาจะเพมขนเปนรอยละ 29.0 ของประชากรทงหมด

ในป พ.ศ. 2577 ในขณะทดชนผสงอายมแนวโนมเพม

ขนจาก 47.7 ใน พ.ศ. 2550 เปน 60.8 ใน พ.ศ. 2554

นอกจากนยงพบวา อตราสวนเกอหนนผสงอายมแนวโนม

ลดลงจาก 6.3 ใน พ.ศ. 2550 เหลอ 5.5 ใน พ.ศ. 2554

รวมทงยงพบวาอตราสวนพงพงวยสงอายมแนวโนมเพม

สงขนจากรอยละ 16.0 ใน พ.ศ. 2550 เปนรอยละ 18.1

ใน พ.ศ. 2554

จากการส�ารวจภาวะผสงอายไทย ปพ.ศ.

2556 พบวา ผสงอายไทยมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค

รอยละ 26 ซงต�ากวาเปาหมายตามแผนผสงอายแหงชาต

ทตงไวรอยละ 30 การมพฤตกรรมสขภาพทไมพงประสงค

สงผลใหผ สงอายไทยมปจจยเสยงทางสขภาพหลาย

ประการทส�าคญทสด คอ ภาวะน�าหนกเกนและอวน

พบความชกสงถงรอยละ 43 ในเพศชายและรอยละ

50 ในเพศหญง นอกจากน การคดกรองโดยกระทรวง

สาธารณสขเพอจ�าแนกกลมผสงอายตามภาวะพงพงและ

ประเมนความจ�าเปนดานการสนบสนนบรการและจด

บรการดานสขภาพและสงคมจ�านวน 6,394,022 ราย โดย

กระทรวงสาธารณสข จ�าแนกผสงอายเปนกลมตดเตยง

รอยละ 1.4 กลมตดบานรอยละ 19.48 และกลมตดสงคม

รอยละ 79.12 ซงขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนถงความ

ตองการทรพยากรสขภาพและระบบบรการสขภาพทจะ

ตองมการใชเพมมากขนในอนาคตอนใกล


ภาพท 8.14 คาดประมาณประชากรไทยจ�าแนกตามกลมอายระหวางปพ.ศ. 2556 - 2580

2556 2558 2560 2564 2568 2572 2576 2580

5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

40,000,000x x

xxxxx x

* ****

* * *

36,555,182

31,412,671

10,691,9114,188,012

-5,329,000

9,226,467

x *อาย 0-5 ป อาย 6-14 ป อาย 15-21 ป อาย 22-59 ป อาย 60-69 ป อาย 70 ปขนไป

ทมา: การคาดประมาณประชากรระดบประเทศ (รายอายและเพศ) ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)

ความทาทายตางๆไดแก โอกาสในการเสยชวตกอน

วยอนควรในผใหญอายระหวาง 15-60 ปคอนขางสง ผชาย

อยทระดบ 207 และผหญงอยทระดบ 105 ตอประชากร

พนคน ซงสวนใหญเสยชวตจากอบตเหตจราจร มะเรง

และโรคไมตดตอเรอรง รวมทงการเปลยนผานทางระบาด

วทยาและความเปลยนแปลงของโครงสรางประชากร

นอกจากน ระบบสขภาพจ�าเปนตองมการเปลยนรปแบบ

เพอใหเหมาะสมกบอนาคตผานการสรางความรวมมอ

ระหวางภาคสวนทเขมแขงเพอบรรลเปาหมายสถานะทาง

สขภาพทดขน

8.4.3. ความแตกตางระหวาง 3 กองทน

ประกนสขภาพภาครฐ

สบเนองจากระบบประกนสขภาพ

ภาครฐของประเทศไทยประกอบดวย 3 ระบบประกน

สขภาพซงมแหลงการคลงสขภาพ กล มประชากร

เปาหมาย กฎหมายทรองรบ และโครงสรางอภบาลระบบ

(governance) ทแตกตางกน ท�าใหมการก�าหนดกลไก

และรปแบบการจายเงนใหกบสถานพยาบาล ประเภทและ

ขอบเขตของบรการสาธารณสขทบคคลมสทธไดรบ และ

ระบบขอมลขาวสารทมความแตกตางกน นอกจากน อตรา

คาใชจายตอหวประชากรของผมสทธใน 3 ระบบประกน

สขภาพกมความแตกตางกนคอนขางมาก (ภาพท 8.15)

ท�าใหเกดปญหาความไมเปนธรรมทางสขภาพระหวางผ

มสทธใน 3 ระบบประกนสขภาพ


ภาพท 8.15 คาใชจายตอหวประชากรผมสทธของ 3 ระบบประกนสขภาพระหวางปพ.ศ. 2546 - 2557

5,663 6,104

7,078

9,112 9,056

10,977

12,372 12,646 12,457 12,399 12,534

1,486 1,576 1,832 1,811 2,168 2,275 2,746 2,749 2,845

3,292 3,276

1,202 1,309 1,396 1,718 1,983 2,194 2,298 2,497 2,694 2,909 2,922

-

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

.

. .

/

ทมา: ดดแปลงจากเอกสาร “การจดการสทธประโยชนดานยาในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต” น�าเสนอตอทประชมคณะอนกรรมการ


8.4.4 การเพมประสทธภาพในการใช

ทรพยากรภาครฐ

จากการวเคราะหคาใชจายของสาม

กองทนประกนสขภาพภาครฐ พบวา คาใชจายโดย

สวนใหญถกจดสรรใหกบกจกรรมดานการรกษาพยาบาล

โดยงบประมาณสวนนอยถกจดสรรใหกบกจกรรมดาน

การสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ถงแมวาระบบหลก

ประกนสขภาพแหงชาตจะมการจดสรรงบประมาณ

จ�านวนหนงในรปแบบการเหมาจายรายหวใหกบกจกรรม

ดานการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค แตยงขาด

ระบบการจายเงนเพอเปนคาใชจายในบรการสรางเสรม

สขภาพและปองกนโรคใหกบหนวยบรการสาธารณสขท

เหมาะสม ท�าใหผลงานและผลสมฤทธของงานดานการสงเสรม

สขภาพและปองกนโรคยงไมปรากฎอยางชดเจน ในขณะ

ทการประเมนกจกรรมทสามารถนบวดไดต�ากวาเปาหมาย

และไมครอบคลมประชากรกลมเปาหมายเทาทควร

8.5 บทสรปการพฒนาระบบหลกประกนสขภาพไทยในอนาคต

จากการทประเทศสมาชกองคการสหประชาชาต

ไดใหค�ามนทจะด�าเนนการตามเปาหมายแหงการพฒนา

ทยงยน เปาประสงคท 3.8 ในการบรรลการสรางหลก

ประกนสขภาพถวนหนา แสดงใหเหนวาหลกประกน

สขภาพถวนหนามความกาวหนาไปไกลกวาการสนบสนน

ทางการเมองเพยงภายในประเทศเทานนแลว ซงจาก

ประสบการณการด�าเนนนโยบายการสรางหลกประกน

สขภาพถวนหนาในประเทศไทยกวาหนงทศวรรษแสดง

ใหเหนถงความส�าเรจและผลสมฤทธในการขยายความ

ครอบคลมการสรางหลกประกนสขภาพใหกบประชาชน

ทอาศยอยในแผนดนไทยทกกลม การสรางความเปนธรรม

ในการเขาถงบรการสขภาพทมความจ�าเปนตอสขภาพโดย

ไมมขอจ�ากดในเรองเพศ เศรษฐานะ และถนทอยอาศย

และทายทสด การปกปองครวเรอนลมละลายจากการจาย

คารกษาพยาบาลทมราคาแพง อยางไรกตาม ยงมประเดน

ทาทายตอระบบประกนสขภาพของประเทศไทยทตอง

ไดรบการแกไขเพอใหเกดความกาวหนาและมการพฒนา

ระบบประกนสขภาพของประเทศไทยใหมประสทธภาพ

และมความยงยนตอไป


จากสถานการณทการสรางหลกประกนสขภาพ

ถวนหนาไดถกก�าหนดใหเปนเปาหมายท 3.8 ของ

เปาหมายการพฒนาทยงยน ค.ศ. 2016 - 2030 (SDGs)

ชวงเวลานจงเปนชวงเวลาทดในการน�าปฏญญาทางการ

เมองททกประเทศใหความเหนชอบมาสการปฏบตอยาง

จรงจง ทงนหลกฐานเชงประจกษแสดงใหเหนวาการท

ประชาชนไมสามารถเขาถงบรการสขภาพในระดบปฐมภม

เปนอปสรรคส�าคญทท�าใหประเทศตางๆ ไมสามารถบรรล

เปาหมายแหงสหสวรรษ (MDGs) ความรวมมอระหวาง

ประเทศแบบใต-ใต (South-South Collaboration)

เพอสนบสนนการเสรมสรางศกยภาพขององคกรใน

การออกแบบและด�าเนนการสรางหลกประกนสขภาพ

ถวนหนาจงเปนสงส�าคญมากในการบรรลผลลพธอนพง

ประสงคอยางยงยน

บทที่ 8 - Ministry of Public...

Documents

Transcript of บทที่ 8 - Ministry of Public...