15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI -...

32
OVIPAMA VIELILONGISO VOLOSEMANA NDECI: 30 YA CEMBANIMA TOKE 5 YA SUSU ‘Lavululi Kuenda Amamiko Oku Likutilila’ KEM ˜ ELA 3 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 67, 81 6-12 YA SUSU Tu Pondola Ndati Oku Kuata ‘Ocituwa Coku Talam ˜ ela’? KEM ˜ ELA 10 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 119, 32 13-19 YA SUSU Ceci ci Lomboloka Angombo Epanduvali Lolosoma Ecel ˜ ala Koloneke Vilo KEM ˜ ELA 16 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 43, 123 20-26 YA SUSU Pokoli Kangombo va Yehova KEM ˜ ELA 21 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 125, 122 27 YA SUSU TOKE 2 YA KAYOVO Akulu Vekongelo, va Ku ˜ ai Ongangu Yangombo va Velapo KEM ˜ ELA 26 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 5, 84 15 YA KUVALA, WO 2013 U TALA W ONDAVULULI WUSAPULA USOMA WA YEHOVA 8

Transcript of 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI -...

Page 1: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

OVIPAMA VIELILONGISOVOLOSEMANA NDECI:

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

30 YA CEMBANIMA TOKE 5 YA SUSU

‘Lavululi Kuenda AmamikoOku Likutilila’KEMELA 3 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 67, 81�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

6-12 YA SUSU

Tu Pondola NdatiOku Kuata ‘OcituwaCoku Talam

˜ela’?

KEMELA 10 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA:119, 32�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

13-19 YA SUSU

Ceci ci LombolokaAngombo EpanduvaliLolosoma Ecel

˜ala

Koloneke ViloKEMELA 16 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA:43, 123�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

20-26 YA SUSU

Pokoli Kangombova YehovaKEMELA 21 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA:125, 122�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

27 YA SUSU TOKE 2 YA KAYOVO

Akulu Vekongelo,va Ku

˜ai Ongangu

Yangombo va VelapoKEMELA 26 ˙ OVISUNGO VI IMBIWA: 5, 84

15 YA KUVALA, WO 2013

UTALAWONDAVULULIWUSAPULA USOMA WA YEHOVA

8

Page 2: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

Utala ulo Wondavululi ka u landisiwa. Owo, wa sandeki-

wila oku kuatisa kupange woku longisa Embimbiliya u

kasi oku lingiwila voluali luosi, lekuatiso liolombanjaile.

Nda ka pali onumbi yikuavo, ovisonehua viosi viopi-

wa Vembimbiliya li Kola. Nda wa sanga olondaka vimue

Viembimbiliya via yendukila kovaso, etu tua vi yendula.

Eci pa mol˜eha o NW, ocisonehua caco copiwa vo Tradu-

ao do Novo Mundo das Escrituras Sagradas com Refe-

encias.

The Watchtower (ISSN 0043-1087) is published semi-

monthly by Watchtower Bible and Tract Society of

New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Si-

monis, Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights,

Brooklyn, NY 11201-2483, and by Watch Tower Bible

and Tract Society of South Africa NPC, 1 Robert Broom

Drive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739. � 2013

Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.

Todos os direitos reservados. Printed in South Africa.

UTALAWONDAVULULI8

WUSAPULA USOMA WA YEHOVA

November 15, 2013Vol. 134, No. 22 Semimonthly UMBUNDU

OVIPAMA VIELILONGISO

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ ‘Lavululi Kuenda Amamiko Oku Likutilila’

Omo okuti esulilo lioluali lulo lua Satana li kasi ocipepi, tu sukila

oku lavulula oco ka tu ka honguise ekolelo lietu. Ocipama cilo, ci

lombolola ndomo olohutililo vi pondola oku tu kuatisa oco tu ama-

meko oku lavulula.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ ‘Tu Pondola Ndati Oku Kuata‘Ocituwa Coku Talam

˜ela’?

Ocipama cilo, ci lekisa ndomo tu pondola oku kuatisiwa lepandi

ndeli uprofeto Mika a lekisa. Konomuisa olondimbukiso vi lekisa

okuti esulilo li kasi ocipepi, osimbu tu talam˜ela eteke Yehova a ka

ny˜ola oluali lulo lua v

˜ıha. Ci lombololavo ndomo tu pondola oku sa-

njukila epandi lia Suku.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Ceci ci Lomboloka Angombo EpanduvaliLolosoma Ecel

˜ala Koloneke Vilo

Ulandu wa pita la soma Senakeriva ko Yerusal˜ai koloneke via

soma Esekiele u kuete esilivilo kokuetu. Ulandu wocipama cilo, u

pondolavo oku kuatisa vamanji vana va kuete ocikele coku songui-

la ekongelo.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Pokoli Kangombo va Yehova

ˇ Akulu Vekongelo, va Ku˜ai

Ongangu Yangombo va Velapo

Ocipama catete, ci lombolola ndomo Yehova la Yesu va siata oku

lava ocunda cavo palo posi koloneke vilo, kuenda ci lombololavo

ndomo vamanji va pondola oku kuama olonumbi via Yehova la

Yesu. Ocipama cavali, ci lombolola ovituwa akulu vekongelo va su-

kila oku lekisa poku lava ocunda.

VETENDELO LILO MULIVOOVIPAMA EVI:��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

8 Ndomo tu Pondola Oku

Kuatisa Omanu��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

15 Oku Vumba Suku ku Kasi

Ndovihemba Kokuaye!��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

31 Ulandu wa Tunda Vociseleko

Cetu Calivulu

KO JAP˜

AO

ULANDU: Oku kundila volokololo po-citumalo comboyo volupale luo Tokiu.Vamanji valua va siata oku enda kolu-pale luaco oloneke viosi. Ovo va likoli-silako oco va kundile omanu kolonjoviavo

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

OMANU:

126.536.000AKUNDI:

216.692AKUNDI VOTEMBO YOSI:

65.245

Page 3: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

ULUME umue o talavaya kuteke wa popia hati: “Ka calelukile oku amamako oku lavulula okuti omunu kapekela, ca piala enene kociteketeke.” Omanu vosi vatalavaya kuteke, va tava kolondaka via tukuiwa nde-ti. Koloneke vilo, Akristao vocili va siatavo oku liyakalovitangi violuali lulo lu kasi vowelema okuti, lua via-liwa la Satana. (Va Rom. 13:12) Tu sukila oku lavulu-la oco ka tu ka honguise ekolelo lietu, momo tu kasikoloneke via sulako! Eli olio esunga lieci tu sukililaoku kuata ‘olondunge’ loku kapako elungulo Liembi-mbiliya li lekisa okuti, tu sukila ‘oku lavulula, kuendaoku amamako oku likutilila.’—1 Pet. 4:7.

2 Omo okuti tu kasi koloneke via sulako, omunulomunu pokati ketu o sukila oku lipula ndoco: ‘Ovi-na ndi pinga vohutililo vi ndi kuatisa ndati oku lavu-lula? Anga he nda siata oku kuama olonjila via litepapoku likutilila, kuenda ndi ci linga olonjanja viosi?Volohutililo viange, nda siata he oku kongelamo va-kuetu ale ndi tiamisila lika utima kovina ndi sukila?Esilivilo lipi olohutililo vi kuete koku popeliwa kua-nge?’

OKU LIKUTILILA VOLONEPA VIA LITEPA

3 Vukanda upostolo Paulu a sonehela Akristao voko Efeso, ‘wa kongelamo olohutililo via litepa.’(Va Efe. 6:18) Volohutililo vietu, tu sukila oku pingaku Yehova oco a tu kuatise oku kuata ovina tu yongo-la, kuenda oku yula ovitangi. Embimbiliya li tu sapui-la okuti, Yehova eye ‘ukuakuyeva olohutililo,’ kuendao tu yevelela locisola eci tu pinga ekuatiso kokuaye.(Osa. 65:2) Poku likutilila, ka tu ka tiamisili lika uti-ma kovina tu sukila, pole, tu u tiamisilivo koku sivaya

1, 2. (a) Momo lie ‘oku lavulula kuenda oku amamako okulikutilila’ ci kuetele esilivilo ?(b) Apulilo api atiamela kolohu-tililo omunu lomunu a sukila oku tambulula?3. Olohutililo vipi via litepa tu sukila oku linga?

‘LAVULULI KUENDAAMAMIKO OKULIKUTILILA’

‘Kuati olondunge, lavu-luli kuenda amamikooku likutilila.’—1 PET. 4:7.

O TAMBULULA NDATI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Olohutililo vipi via litepa o sukila

oku linga olonjanja viosi?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Momo lie Akrist˜ao vosi va sukili-

la oku amamako oku likutilila?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Helie o kuatisiwa eci o kongela

vamanji volohutililo viove?

3

Page 4: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

4 UTALA WONDAVULULI

Yehova, loku eca olopandu omo liovina asiata oku tu ıha, kuenda oku linga apingi-lo kokuaye.

4 Tu kuete esunga lieci tu sukilila okusivaya Yehova volohutililo vietu. Tu veti-yiwa oku sivaya Yehova eci tu sokolola‘ovopange aye a komohisa, kuenda une-ne waye wa piala.’ (Tanga Osamo 150:1-6.) Vosamo 150 kocinimbu cepandu,ondaka yokuti sivayi Yehova, ya pitului-wa eci ci soka 13 kolonjanja! Omo lie-sumbilo ukualosamo a lekisa ku Yeho-va Suku, wa imba ocisungo hati: ‘Ndasiata oku ku sivaya olonjanja epanduvaliveteke liongongo, omo lioku lekisa kuo-ve esunga poku tetulula ovitangi.’ (Osa.119:164) Omo okuti tu sukila oku eca esi-vayo ku Yehova, ka tu vetiyiwa he okueca esivayo kokuaye ‘olonjanja epandu-vali veteke liongongo’?

5 Volohutililo vietu tu sukila oku ko-ngelamo olopandu. Upostolo Paulu wavetiya Akristao va kala ko Filipu hati:“Lacimue ko ka ci kuateli ohele, puaikovina viosi apingilo ene a sapuiwe kuSuku lolopandu volohutililo viene lalo-mbelo ene.” (Va Fil. 4:6) Omo okuti tukasi voluali lulo lua vıha, poku likuti-lila tu sukila oku eca olopandu ku Ye-hova lutima wosi. Momo tu kasi loma-nu vana okuti, ka va kuete ocituwa coku‘eca olopandu.’ (2 Tim. 3:1, 2) Kolonekevilo, omanu va linga vakualutukai. Ndaka tua lavuluile, tu yapuisiwa locituwacaco. Oku eca olopandu ku Yehova volo-hutililo, ci tu nenela esanju, kuenda ci tuteyuila koku ‘liyeya loku lisiosiola, omoliovitangi viomuenyo tua siata oku liya-ka lavio.’ (Yuda 16) Nda asongui vepa-ta poku likutilila kumue lepata liavo vakongela volohutililo viavo olondaka vio-

4. Momo lie tu sukilila oku sivaya Yehova volo-hutililo vietu?5. Ocituwa coku eca olopandu poku likutililaci tu teyuila ndati?

lopandu, ci vetiya akai vavo kumue loma-la oku kuata ocituwa caco.

6 Apingilo, a panga onepa kolohutililovi lingiwa lutima wosi. Ovina vipi tu su-kila oku pinga ku Yehova volohutililo vie-tu? Tu sukila oku likutilila eci tu lambala-liwa, ale poku liyaka luvei umue. Nda tukasi oku liyaka lovitangi viaco, tu sukilaoku likutilila ku Yehova oco a tu kuatise.Anga he tu likutilila lika ku Yehova pokuliyaka lovitangi?

7 Tu konomuisi ohutililo Yesu a longi-sa, kuenda tu kulıhısi ovina a popia via-tiamela konduko ya Suku, Usoma waye,kuenda ocipango Caye. (Tanga Mateo 6:9, 10.) Tu kasi voluali lumue lue yuka evı-ho, kuenda olombiali viaco ka via siate-le oku eca komanu ovina va sukila. Omoliaco tu sukila oku likutilila ku Isietu wo-kilu okuti onduko yaye yi sivayiwa, ocoUsoma waye u kundule oluali lulo lua via-liwa la Satana. Yilo oyo otembo yoku pi-nga ku Yehova oco ocipango caye ci lingi-we palo posi, ndeci ci kasi oku lingiwakilu. Omo liaco, tu amamiko oku lavulu-la, loku linga olohutililo volonepa via li-tepa.

‘TU AMAMIKO OKU LIKUTILILA’

8 Ndano okuti upostolo Petulu wa lu-ngula Akristao oco ‘va lavulule loku ama-mako oku likutilila,’ pole, onjanja yimue,ka telisile olondaka viaco. Eye wa kalaumue pokati kovapostolo va pekelele eciYesu a likutilila vocumbo co Gesemane.Ndano okuti Yesu wa va sapuila oco ‘vaamameko oku lavulula kuenda oku liku-tilila,’ pole, ka va ci lingile.—Tanga Mateo26:40-45.

6, 7. Oku linga apingilo ci lomboloka nye? Nyetu pondola oku pinga ku Yehova?8, 9. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku ve-tela evelo Petulu kumue lovapostolo vakuavoomo lioku pekela eci va kala vocumbo co Gese-mane?

Page 5: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 5

9 Tu yuvuli oku vetela evelo Petulu ku-mue lovapostolo vakuavo omo liekambolioku lavulula. Pole, tu sukila oku ivalu-ka okuti, va kavele omo liupange va lingaketeke liaco, kuenje va pekela. Momo vakala oku pongiya ocipito co Paskoa va li-nga konolosi yaco. Noke, eci Yesu a lingaOcipito Condalelo konolosi, wa hande-leka olondonge viaye, oco via amamekooku linga Ocipito colofa viaye onjanja yi-mosi vunyamo. (1 Va Kor. 11:23-25) ‘Eciva mala oku imba ocisungo, va endele ko-munda yo Oliveira’ ya kala ocipala lo Ye-rusalai. (Mat. 26:30, 36) Citava okuti vamalusula ocipito caco noke yoku pitaha-la vokati kuteke. Nda tua kalele vocumboco Gesemane kuteke waco, pamue ndatua pekelavo. Ocili okuti, Yesu ka pisile

ovapostolo vaye, momo wa kulıhıle oku-ti, ndano ‘va kuata ombili pole, etimbaliavo lia honguele.’

10 Ulandu wa pita la Petulu vocumboco Gesemane, wo longisa ovina vialua.Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mbo lioku lavulula. Vepuluvi limue, Yesuwa sapuilile olondonge viaye hati: “Utekeulo ene vosi vu ndi yanduluka.” Pole, Pe-tulu wa sapuila Yesu hati: “Ndano vosiva ku yanduluka ame lalimue eteke huyanduluka”! Noke, Yesu wa sapuila Petu-lu hati, wa laikele oku u likala olonjanjavitatu. Pole, Petulu wa tambulula hati:‘Ndano ndi fila kumue love, pole, si ku li-kali.’ (Mat. 26:31-35) Ocili okuti, Petuluwa lueya ndomo Yesu a ci popele. Pole,eci a limbuka okuti wa likala Yesu, “walila” calua.—Luka 22:60-62.

11 Ulandu Petulu a pita lawo, wo lo-ngisa oku yuvula oku likolela eye mue-le. Pole, ohutililo yo kuatisa oku yula esu-muo a kuata. Momo, wa soneha elunguloliokuti, ‘lavululi kuenda amamiko oku li-kutilila.’ Tu sukila he oku kapako elungu-lo liaye? Tu kasi he ‘oku amamako okulikutilila’ loku lekisa okuti tua kolela kuYehova? (Osa. 85:8) Tu sukila oku poko-la kelungulo upostolo Paulu a popia hati:“Omunu wosi o sima hati o tai, a lungu-ke oco ka ka kupuke.”—1 Va Kor. 10:12.

OLOHUTILILO VIA NEHEMIYA VIA

TAMBULUIWA

12 Tu konomuisi ulandu wa Nehemiya,una wa kuata ocikele coku avela ovinyuSoma Aretasesete kunyamo wo 450, O.Y.Nehemiya wa lekisa ongangu yiwa yokulikutilila olonjanja viosi. Momo wa endaoku ‘likandangiya okulia loku likutililaku Suku yokilu,’ omo liovitangi va Yudea

10, 11. (a) Ulandu Petulu a pita lawo vocu-mbo co Gesemane wo longisa nye? (b) Ulanduwaco u ku longisa nye?12. Ongangu ya Nehemiya yi tu longisa nye?

Nda˜no Petulu wa lueya, pole, wa limbuka esilivilo

li tunda ‘koku lavulula, kuendaoku amamako oku likutilila’

(Tala ovinimbu 10, 11)

Page 6: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

6 UTALA WONDAVULULI

va kuata vo Yerusalai. (Neh. 1:4) EciSoma Aretasesete a pula esunga lieci Ne-hemiya a sumuıla, osimbu ka tambuluile,wa “likutilila ku Suku yokilu.” (Neh. 2:2-4) Onima yipi a kuata? Yehova wa ta-mbulula olohutililo viaye, kuenda wa te-tulula ocitangi cafendeli vaye lonjila yi-mue ya sunguluka. (Neh. 2:5, 6) Ulanduwaco, wa pamisa ekolelo lia Nehemiya!

13 Oku likutilila olonjanja viosi nde-ci Neheminya a linga, ci pamisa ekole-lo lietu. Omo okuti Satana ka kuete ohe-nda lomanu, nda wa limbuka okuti, tuahongua, o sanda onjila yoku tu yapuisa.Nda tu kasi oku liyaka luvei umue, aleocitangi cikuavo, pamue tu sima okuti,vokuenda kuosai, tu kasi oku pesila ote-mbo yitito kupange woku kunda. Citavaokuti vamue pokati ketu va sumua, omoliovitangi va liyaka lavio kosimbu. Sata-

13, 14. Nye tu sukila oku linga oco tu pamiseekolelo lietu, loku tamalala kayonjo a Satana?

na pamue o tu vetiya oku sima okuti, katu kuete esilivilo. Eye o ci linga locima-ho coku honguisa ekolelo lietu. Pole, ndatua ‘lavulula loku amamako oku likutili-la,’ tu pamisa ekolelo lietu. Omo liaco, ‘tupondola lika oku yula ovitangi viosi le-kuatiso liosipata yekolelo.’—Va Efe. 6:16.

14 Nda tua ‘lavulula loku amamakooku likutilila,’ tu yula oseteko yi nyolaukamba wetu la Yehova. Nda tua limbu-ka okuti tu kasi oku liyaka lovitangi vi-mue, tu sukila oku ivaluka ongangu yaNehemiya, kuenda oku likutilila ku Ye-hova Suku oco a tu kuatise. Yehova eyelika o pondola oku tu kuatisa oku yulaovitangi viaco, kuenda oku pamisa ekole-lo lietu.

KONGELA VAKUENE VOLOHUTILILO VIOVE

15 Yesu vohutililo a linga, wa kongela-

15. Apulilo api tu sukila oku tambulula atia-mela koku kongela vamanji volohutililo vietu?

‘Oku lavulula, loku amamako oku likutilila,’ ci tu kuatisa oku yula ovitangi tu liyaka lavio(Tala ovinimbu 13, 14)

Page 7: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

mo Petulu, kuenda ovapostolo vakuavo,oco ekolelo liavo ka li ka hongue. (Luka22:32) Ufendeli umue wa Yehova o tu-kuiwa hati Epafrodito, wa kala kocita ca-tete, wa kuama ongangu ya Yesu yokukongela volohutililo viaye vamanji vo koKolosai, poku popia hati: ‘Olonjanja vio-si wa enda oku kongela vamanji volohu-tililo viaye oco va amameko oku pandiki-sa kovitangi kuenda oku linga ocipangoca Yehova Suku.’ (Va Kol. 4:12) Omo lia-co, tu sukila oku lipula ndoco: ‘Volohu-tililo viange nda siata he oku kongelamovamanji va sangiwa voluali luosi? Vama-nji vana va kasi oku tala ohali omo liovi-lunga, nda siata he oku va kongela vo-lohutililo viange? Onjanja yipi ya sulakonda kongela vohutililo vamanji va kueteocikele coku songuila ocisoko ca Yeho-va? Nda siata he oku kongela volohutili-lo vamanji va kasi oku liyaka lovitangi?’

16 Nda tua kongela vamanji volohuti-lilo, Yehova o pondola oku va kuatisa.(Tanga 2 Va Korindo 1:11.) Yehova kasumua omo lioku yeva afendeli vaye vapitolola olondaka vimuamue volohutili-lo. Pole, o sanjuka calua poku limbukaolohutililo va linga lutima wosi, kuenje,o tambulula apingilo avo. Tu kuetevoesumuluho lioku kongela vamanji volo-hutililo vietu. Omo liaco, tu sukila okukuama ongangu ya Epafrodito, loku le-kisa ocisola ku vamanji, poku likolisila-ko oku va kongela volohutililo vietu.Nda tua ci linga, ci pamisa ekolelo lie-tu momo, ‘esanju li tunda koku eca lialua, pole, li tunda koku tambula li sule.’—Ovil. 20:35.

‘EPOPELO LIETU LI KASI OCIPEPI’

17 Osimbu Paulu ka popele hati, “ute-

16. Anga he, ca sunguluka oku kongela vama-nji volohutililo vietu? Ci lombolola.17, 18. Oku ‘amamako oku lavulula, loku liku-tilila’ ci tu kuatisa ndati?

ke wa pita kuenje utanya u kasi ocipepi,”wa soneha ndoco: ‘Wa kulıhi okuti yilooyo otembo yoku pasuka kotulo. Momoepopelo lietu li kasi ocipepi, okuti kote-mbo tua linga Akristao ci sule.’ (Va Rom.13:11, 12) Ohuminyo ya Suku yoku nenaoluali luokaliye palo posi, ndopo yi telisi-wa, kuenda epopelo lietu li kasi ocipepi.Tu yuvuli ovina vi honguisa ekolelo lie-tu, kuenda ka tu ka eceleli okuti, ovita-lukilo violuali lulo vi tu tateka oku sandaotembo yoku likutilila ku Yehova. Omoliaco, tu amamiko oku ‘lavulula loku li-kutilila.’ Nda tua ci linga, ci tu kuati-sa oku ‘lekisa ovituwa viwa loku sumbi-la Yehova Suku,’ osimbu tu lavoka etekeliaye. (2 Pet. 3:11, 12) Ekalo liomuenyowetu, olio li lekisa nda tua pamisa uka-mba wetu la Yehova ale sio, kuenda tutava okuti, esulilo lioluali lulo li kasi oci-pepi. Omo liaco, tu kuati ocituwa ‘cokulikutilila olonjanja viosi.’ (1 Va Tes. 5:17)Tu kuami ongangu ya Yesu yoku sandaotembo yoku likutilila pokolika. Nda tuaci linga, tu pamisa ukamba wetu la Yeho-va. (Tia. 4:7, 8) Ovina viaco, vi pondolaoku tu nenela asumuluho alua!

18 Embimbiliya li popia hati: “Yesu,eci a kala palo posi, wa enda oku lingaapingilo loku likutilila lolukandi kumuelasuelela ku Suku una wa kuata unenewoku u popela kolofa. Kuenje wa yeviwaomo liesumbilo a kuata.” (Va Hev. 5:7,NW ) Olohutililo Yesu a linga kumue la-pingilo, vio kuatisa oku kolela ku Yeho-va Suku, toke kesulilo liomuenyo wayepalo posi. Omo liekolelo a lekisa, Yeho-va wo pindula kolofa, kuenje, wo wıhaomuenyo ko pui kilu. Ndano cilo pamuetu liyaka lovitangi, ale kovaso yoloneke,pole, tu pondola oku kolela okuti, Isietuwo kilu o tu kuatisa. Omo liaco, nda tu‘amamako oku lavulula, loku likutilila,’tu kuata omuenyo ko pui.

15 YA KUVALA, WO 2013 7

Page 8: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

8 UTALA WONDAVULULI

UKULU umue wekongelo londuko, Francois wapopia hati: “Onjanja yimue eci volupale mua kalaoku lingiwa ocela, omanu va fetika oku lingaombuanja ya kisika Olombangi Via Yehova okusiapo olonjo viavo. Ka kua kalele okulia, ovihe-mba, kuenda okulia kua tılile calua omo liocitangicaco. Olombango kuenda olovenda via yikiwile.”

Vamanji va kasi ko Betele, va tuma lonjanga ovi-na vioku kuatisa vamanji va tilila Volonjango Viu-soma viofeka yaco. Ndano okuti ovanyali va yikileatapalo, pole, va kulıhıle okuti Olombangi Via Ye-hova ka vi litengi vopulitika. Omo liaco, va ecelelaokuti, akalu a tunda ko Betele a pita.

Manji Francois wa amisako hati: “Osimbu tuakala oku ka tuala ekuatiso Vonjango Yusoma, tualimbuka okuti ovanyali va fetika oku loya, pole,olosolo viaco ka via vetele vekalu lietu. Eci tua li-mbuka okuti esualali limue lia kala oku iya ko-kuetu luta peka, tua nualisa lonjanga ekalu lie-tu, kuenje tua tiukila ko Betele. Tu eca olopanduku Yehova, omo a tu popela kolofa. Keteke likua-vo tua limbuka okuti, Vonjango yaco Yusoma muakala eci ci soka 130 ya vamanji ka va pondiwile.Pokati ka vamanji vaco, pa kala vamue va endeleko Betele kuna va pamisiwa ekolelo liavo kuendava tambula ovina va sukilile toke kesulilo liuyakiwaco.”

Manji Francois wa popiavo hati: “Vamanji koBetele va tambula ovikanda vialua violopandu viatunda kolonepa vikuavo viofeka yaco. Eci tua li-mbuka ndomo vamanji veya oku pinga ekuatiso,ca vokiya ekolelo liavo ku Yehova.”

Eci tu pita lovilunga ka tu sapuila lika vamanjituti: ‘Li, kuenda lisikılıli.’ (Tia. 2:15, 16) Pole, tu ecakokuavo ovina va sukila. Cimuamue haico ca pitaLakristao vo kocita catete okuti, eci va yeva esa-pulo liatiamela konjala ya laikele oku iya, ‘omunulomunu pokati kolondonge wa eca ovina a kuete,oco va kuatise vamanji va kala vo Yudea.’—Ovil.11:28-30.

Ndano okuti etu tuafendeli va Yehova tu kueteonjongole yoku eca komanu ovina va sukila, pole,tu sukilavo oku va kuatisa oco va pamise ekole-lo liavo. (Mat. 5:3) Oco va tambule ekuatiso liaco,Yesu wa tuma olondonge viaye oku longisa omanuoco va lingevo olondonge. (Mat. 28:19, 20) Omu-nu lomunu pokati ketu, wa siata oku sokiya ote-mbo yoku linga upange Yesu a tuma. Tua siatavooku eca olombanjaile oco vi ende komanu vana vasukila ekuatiso. Pole, olombanjaile viaco via sia-tavo oku eciwa oco vi kuatise kupange woku ku-nda olondaka viwa Viusoma. Poku ci linga, tu le-kisa ocisola ku Suku, kuenda komanu vosi.—Mat.22:37-39.

Vana va siata oku eca olombanjaile viavo kupa-nge Wolombangi Via Yehova u kasi oku lingiwavoluali luosi, va sukila oku kulıha okuti, olomba-njaile viaco vi kasi oku kuatisa calua. Ove he o po-ndola oku lieca kupange woku kuatisa vamanji? Oyongola he oku kuatisa kupange woku kunda lokulongisa omanu oco va linge olondonge? Nda o kue-te onjongole yaco, ‘ku ka yuvule oku eca ekuatisokomanu va li sukila.’—Olosap. 3:27.

Ndomo tu PondolaOku KuatisaOmanu

Page 9: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 9

Ndeci ca kala kotembo yuposto-

lo Paulu, koloneke vilo, omanu va-

lua va siata ‘oku seleka’ olombo-

ngo vimue oco va vi kape vokasia

ya sonehiwa hati: “Olombanjaile

Vioku Kuatisa Kupange Woku Ku-

nda Voluali Luosi.” (1 Va Kor. 16:2)

Olos˜ai viosi, vamanji va sangi-

wa kolonepa viosi violuali, va sia-

ta oku tuma olombanjaile viavo ko

Betele Yolombangi Via Yehova yi

sangiwa vofeka yavo. Citava oku-

ti, o ka tuala ombanjaile yove ko

Betele vofeka o kasi. Oco o k˜ul

˜ıhe

onumbi Yolombangi Via Yehova,

sapela la vamanji va talavaya ko

Betele vofeka yene. Onumbi yaco,

yi sangiwa vo www.jw.org.

TU ECI LUTIMA WOSI

OVINA TU KUETE

Pokati Kolombangi Via Yehova,

pali vamanji valua okuti, olohuk˜ui,

vakuavo va siata oku liyaka lovita-

ngi vioku sanga olombongo. Poku

eca olombanjaile vioku kuatisa ku-

pange woku kunda Usoma, tu su-

kila oku yuvula ocisim˜ılo cokuti,

olombanjaile vietu ka vi kuete esi-

livilo. Eci Yesu a m˜ola uk

˜ai ocimbu-

mba haeye ohuk˜ui wa kapa omba-

njaile yaye vokasia yo vonembele,

ko pembuile. Eye, wa popia hati:

‘Ndu sapuili siti, ocimbumba eci,

haico osuke, ca imbamo calua,

vosi vakuavo ci sule. Momo ava

vosi kukuasi wavo wa lua, vopa-

ko lika eci va eca, eye pu˜ai nda

˜no

wa kala ohuk˜ui, pole, wa imbamo

cosi a kala laco, haico eteku liaye.’

(Luka 21:1-4) Nda˜no okuti uk

˜ai wa

tukuiwa ndeti wa eca ombanjaile

yimue yitito, pole, wa yeca lutima

waye wosi, momo wa eca ovina vio-

si a kuatele.

Vamanji vosi va sukila oku linga

esokiyo lioku eca olombanjaile via-

vo vekongelo. Eci Akrist˜ao vo ko

Yudea va sukilile ekuatiso, vama-

nji vo ko Korindo va eca ekuati-

so liavo. Poku ci linga, va tambula

onumbi yiwa kupostolo Paulu, eci

a va sonehela ndoco: “Poku eca

olombanjaile vioku kuatisa omanu

va Suku, lingi ndeci nda lombolui-

la kakongelo o ko Galatia. Eteke

liatete kosemana, omunu lomunu

pokati kene, a seleke cimue a po-

ndola oku eca, okuti eci ndi pit˜ı-

la, ka vu kongola vali olombongo.”

—1 Va Kor. 16:1, 2, NW.

Omanu vamue va siata oku se-

leka olombongo vioku tetulula ovi-

tangi viavo. Olombangi Via Yehova

via siatavo oku seleka olombo-

ngo vioku kuatisa kefendelo lioci-

li. Omo liaco, vamanji voluali luo-

si, va siata oku eca olombanjaile

viavo oco vi kuatise kupange woku

kunda Usoma wa Suku. Olos˜ai vio-

si, omunu lomunu o pongiya olo-

mbongo a yongola oku eca. Oma-

nu vamue okuti Halombangiko Via

Yehova, va siatavo oku eca olo-

mbanjaile vioku kuatisa kupange

woku kunda. Omo liaco, va sanju-

kila oku eca lutima wosi ovina va

kuete.

Vamanji va kasi ko Betele, noke

yoku tambula olombanjaile viaco,

va siata oku tuma ovikanda violo-

pandu kakongelo.

Ovo va sanjukila oku tambula

olombanjaile vi eciwa la vamanji

vakongelo oco vi kuatise kupange

woku kunda olondaka viwa Viuso-

ma wa Suku. Olombanjaile viaco,

vi kuatisa olomisionaliu vi kasi ko-

lofeka vialua, kuenda via siata oku

kuatisavo koku landa olomakina

vioku panga alivulu, oco a tumiwe

kakongelo. Handi vali, vi kuatisa

vamanji va nyula akongelo vovika-

njo, kuenda vofeka, oco vi pamise

ekolelo lia vamanji. (Va Rom. 1:11,

12) Vamanji va litumbika kupange

wakundi votembo yosi, va siatavo

oku kuatisiwa lolombanjaile viaco.

Kocita catete, omanu vana va

enda oku eca olombanjaile viavo

oco vi kuatise kefendelo liocili, va

tambula asum˜ul

˜uho alua, omo lio-

ku sivaya Yehova lovina va kue-

te. Nda tua eca ekuatiso kupange

woku kunda u kasi oku lingiwa vo-

luali luosi koloneke vilo, tu tambu-

lavo asum˜ul

˜uho alua. Omo liaco,

tu amamiko oku lekisa onjongo-

le yoku eca lutima wosi ovina tu

kuete.

Nda umue o yongola oku eca

olombanjaile vioku kuatisa kupa-

nge woku kunda u kasi oku lingiwa

voluali luosi, citava oku vi tuma ko:

NDOMO VAMUE VA SIATA OKU ECA OLOMBANJAILE VIOKUKUATISA KUPANGE WOKU KUNDA VOLUALI LUOSI

Associac˜

ao das Testemunhas de

Jeov´

a

Rua Talatona N.°1

—Luanda Sul ale,

Caixa Postal 6877

Luanda—Angola

Page 10: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

10 UTALA WONDAVULULI

OLONEKE via sulako violuali lua Satana, via fetika ku-nyamo wo 1914, eci Usoma wa Suku wa tumbikiwakilu. Noke, Yesu wa tundisa kilu Satana Eliapu kumuelolondele viaye, kuenje, va imbiwa palo posi. (TangaEsituluilo 12:7-9.) Momo wa kulıha okuti, kuo kambe-la ‘otembo yitito.’ (Esit. 12:12) Omo okuti ‘otembo yacoyitito’ yi kasi oku amamako toke cilo, omanu va siataoku sima okuti, esulilo ka likasi oku iya lonjanga. Angahe epandi lietu li kasi oku tepuluka, osimbu tu talame-la toke eci Yehova a ka kundula oluali lulo lua vıha?

2 Oku pua epandi ci nena ovitangi. Momo, ci tu veti-ya oku linga ovina lonjanga okuti ka tu sokolola vali. Tupondola ndati oku kuata ocituwa coku talamela? Oci-pama cilo, ci tu kuatisa oku tambulula apulilo a kuai-mo ndeci: (1) Ongangu ya Mika yoku talamela yi tu lo-ngisa nye? (2) Ovina vipi vi lekisa okuti, esulilo li kasiocipepi? (3) Tu pondola ndati oku sanjukila epandi liaYehova?

ONGANGU YA MIKA YI TU LONGISA NYE?

3 Tanga Mika 7:2-6. Mika uprofeto wa Yehova, walimbuka ekalo lıvi lia va Isareli va kala kotembo yaSoma Ahasi, una wa kala ondingaıvi. Uprofeto Mikawa sokisa va Isareli vana va tomba ovihandeleko via Ye-hova, ‘nduti umue u kuete olosongo vi toma.’ Ndeciuti u kuete olosongo u pondola oku toma omanu vanava pita ponele yaco, va Isareli va enda oku lingila ovi-na vıvi komanu vakuavo. Ovitangi pokati kavo vieyaoku li vokiya, momo apata ka va li kuatelele vali ociso-la. Omo okuti Mika ka telele oku tetulula ovitangi via-co, wa likutilila ku Yehova oco a kuatisiwe. Noke, watalamela lepandi oco Yehova a tetulule ocitangi caco.Mika wa kolelele okuti, Yehova wa laikele oku tetululaocitangi caco votembo a sokiya.

1. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku pua epandi?2. Nye tu konomuisa vocipama cilo?3. Ocituwa cipi va Isareli va lekisa koloneke via Mika?

TU PONDOLANDATI OKU KUATA‘OCITUWA COKUTALAM

˜ELA’?

‘Ndi lekisa ocituwacoku talamela.’—MIKA 7:7.

O TAMBULULA NDATI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ongangu yuprofeto Mika yi tu lo-

ngisa nye?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ovina vipi tu lavoka oku mola?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Nye tu sukila oku linga oco tu le-

kise okuti tua sanjukila epandi

lia Yehova?

Page 11: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 11

4 Koloneke vilo, tu kasivo pokati koma-nu vakuavituwa vıvi, ndeci ca pita kote-mbo ya Mika. Valua pokati kavo va linga‘vakualutukai, ka va kuete efendelo, kue-nda ocikembe la vangadiavo.’ (2 Tim. 3:2, 3) Tu sumua calua poku mola ndomoomanu tu talavaya lavo kupange woku sa-nda eteku, lava tu tangela kosikola yi-muamue, kuenda vana tu lisungue lavo,va lekisa ovituwa viaco ka via sunguluki-le. Afendeli vamue va Yehova va siata okuliyaka lovitangi vikuavo. Yesu wa sapui-la olondonge viaye hati, elambalalo li po-ndola oku tunda vepata. Omo liaco, watukula olondaka vimuamue vi sangiwa ke-livulu lia Mika 7:6, oco a lombolole esilivi-lo liesapulo liaye poku popia hati: “Nde-yilila oku puiyisa omunu la isiaye kuendaomola ukai la inaye, londombua la ndate-mbo yaye yukai. Kuenje, ovanyali vomunuvakuepata liaye.” (Mat. 10:35, 36) Ka ca le-lukile oku lambalaliwa la vakuepata lietuokuti, ka va fendela Yehova! Ka tu ka ece-leli oku yapuisiwa lelambalalo liepata lie-tu. Pole, tu sukila oku amamako loku pa-ndikisa toke eci Yehova a tetulula ovitangiviaco. Nda tua pinga ekuatiso ku Yehova,o tu ıha ongusu kuenda olondunge tu su-kila, oco tu pandikise.

5 Yehova wa sumuluisa Mika omo lie-pandi a lekisa. Eye wa mola oku nyoliwakua Soma Ahasi, kumue luviali waye wavıha. Uprofeto Mika wa mola eci Soma He-sekiya omola a Ahasi a kapiwa komanguyuviali, kuenda eci a tumbulula efendeloliocili. Mika wa molavo oku telisiwa kue-sapulo lia Yehova liatiamela koku nyoliwakua va Samaria, eci va Asuria va kundulauviali wo konano yo Isareli.—Mika 1:6.

6 Uprofeto Mika, ka muile oku telisi-wa kuolondaka viosi Yehova o sapuilile.Eye wa soneha ndoco: “Koloneke via sula-

4. Ovitangi vipi tua siata oku liyaka lavio?5, 6. Yehova wa sumuluisa ndati uprofetoMika omo liepandi a lekisa? Ovina vipi Mika kamuile eci via telisiwa?

ko . . . omunda yonembele ya Yehova oyoyi lepa, olomunda viosi vikuavo vi sule.Koku lepa yi pitahala oviwulu viosi, kue-nje owini womanu wamela kokuayo. Kue-nje, olofeka via lua viya, vi popia, viti:‘Enjui, tu lamani komunda ya Yehova.’ ”(Mika 4:1, 2) Eci uprofeto Mika a fa, olo-ndaka viaye ka via telisiwile viosi. Pole, waamamako oku kolela ku Yehova, ndano waliyaka lovitangi vi nena olofa, kuenda ovi-na vikuavo vıvi omanu va enda oku u lingi-la. Uprofeto Mika wa amisako oku sone-ha ndoco: “Omanu vo kolofeka viosi va kaendela vonduko ya suku yavo, pole, etu tuka endela vonduko ya Suku yetu otemboka yi pui.” (Mika 4:5, NW ) Uprofeto Mikawa amamako oku pandikisa ndano lovita-ngi viaco, momo wa kolelele okuti, Yeho-va wa laikele oku telisa olohuminyo Viayeviosi. Omo liaco, wa amamako oku kolelaku Yehova.

7 Anga he tua kolelavo ku Yehova? Tukuete esunga lioku kolela kokuaye, momotua siata oku mola oku telisiwa kuocitu-masuku ca Mika. Vokuenda ‘kuolonekevilo via sulako,’ omanu valua va tunda ko-lofeka viosi, kapata osi, kuenda kalimi osi,va kasi oku londa ‘komunda yonembeleya Yehova.’ Ndano okuti omanu vaco vatunda volofeka vina muli ukuse, pole, vakasi oku vumba Yehova. Kuenje, ‘olosi-pata viavo va vi linga atemo,’ kuenda ‘kava lingi vali uyaki.’ (Mika 4:3) Omo liaco,tu kuete esumuluho lioku kala pokati ka-fendeli va Yehova va li kuetele ombembua!

8 Tu yongola okuti, Yehova o nena esuli-lo lioluali lulo lua vıha. Oco tu talamele le-pandi, tu sukila oku kuata ovisimılo ndevivia Yehova. Eye, wa sokiya eteke lioku nyo-la olondingaıvi lekuatiso lia Yesu Kristu,una a nola oco a linge upange waco.’ (Ovil.17:31) Pole, osimbu eteke liaco ka lieyi-le, Yehova o kasi oku eca epuluvi komanu

7, 8. (a) Esunga lie tu kuete lioku kolela ku Ye-hova? (b) Nye ci tu kuatisa oku limbuka okuti,otembo yi pita lonjanga?

Page 12: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

12 UTALA WONDAVULULI

okuti va kuata ‘ukulıhıso wocili,’ loku ka-pako ovina va lilongisa oco va popeliwe.Momo, omuenyo womanu u kasi kohele.(Tanga 1 Timoteo 2:3, 4.) Nda tua lekisaombili koku longisa omanu oco va kua-te ukulıhıso wa Yehova Suku, tu limbukaokuti, otembo yi pita lonjanga. Omo okutieteke liaco li kasi ocipepi, eci li pitıla, tu kaeca olopandu ku Yehova, omo lioku tu ıhaepuluvi lioku pitisa kovaso upange wokukunda olondaka viwa Viusoma!

OVINA VIPI VI LEKISA OKUTI

ESULILO LI KASI OCIPEPI?

9 Tanga 1 Va Tesalonike 5:1-3. Ndopoolombiali violuali vi ka popia viti: ‘Tua ko-lapo, kuenda tu kasi lombembua!’ Oco katu ka yapuisiwe lesapulo liaco, tu sukila‘oku lavulula loku lisuluvika kovina vıvi’.(1 Va Tes. 5:6) Oco tu amameko oku pami-sa ekolelo lietu, tu konomuisi ovina vi kapita eci ku ka eciwa esapulo liaco.

10 Kesulilo liovoyaki avali a pita volua-

9-11. Anga he ocitumasuku ci sangiwa kelivu-lu lia 1 Va Tesalonike 5:3 ca telisiwa? Ci lombo-lola.

li luosi, olombiali violofeka via linga esa-pulo lioku nena ombembua. Noke, liuya-ki watete wa pita voluali luosi, ocisoko citukuiwa hati, Liga das Nacoes, ca likumi-nyilevo oku nena ombembua. Noke liu-yaki wavali wa pita voluali luosi, ocisokocikuavo ci tukuiwa hati, Nacoes Unidas,ca likuminyile komanu okuti ci ka nenaombembua voluali luosi. Olombiali ku-mue lasongui vatavo esanda va simıle oku-ti, ovisoko vivali via tukuiwa ndeti, via lai-kele oku nena ombembua. Ocisoko coloNacoes Unidas ca tukula unyamo wo 1986hati: Unyamo Wombembua Voluali Luo-si. Kunyamo waco, olombiali kumue laso-ngui vatavo esanda, oku kongelamo oci-tunda cavelapo Cetavo lio Katolika, valikutilila locimaho coku nena ombembuavoluali.

11 Cikale esapulo lioku popia hati, tuakolapo, kuenda tu kasi lombembua, aleasapulo akuavo, lalimue lia telisa ocituma-suku ci sangiwa kelivulu lia 1 Va Tesalo-nike 5:3. Momo lie? Momo ocitumasukucoku ‘nyola oluali ocipikipiki,’ ka ca telisi-wile handi.

Afendeli va Yehova va siata oku likolisilako koku kuatisa vana va liwekapo oku kunda, oco va tiuke kokuaye(Tala ovinimbu 16, 17)

Page 13: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

12 Helie o ka linga esapulo liokuti, ‘tuakolapo, kuenda tu kasi lombembua’? Aso-ngui Vatavo kumue latavo akuavo esanda,va ka kuatisa ndati koku linga esapuloliaco? Olombiali violuali vi ka kongeliwandati koku eca esapulo liaco? Embimbiliyaka li lombolola ndomo ci ka lingiwa. Nda-no tua kulıha okuti esapulo liaco li ka yeva-la voluali luosi, pole, ka li ka nena ‘ombe-mbua yocili loku kolapo.’ Momo, Satanaeye o kasi oku viala oluali lulo lua vıha.Nda tua tava kesapulo liaco liuhembi, kue-nda ka tu yuvula oku litenga vopulitika, tukuata ovitangi!

13 Tanga Esituluilo 7:1-4. Osimbu tu ta-lamela oku telisiwa kuocitumasuku ci sa-ngiwa kelivulu lia 1 Va Tesalonike 5:3,ovangelo va kasi oku lavulula toke eci oha-li ya piala yi fetika. Nye va kasi oku ta-lamela? Va kasi oku talamela oku telisiwakuocitumasuku upostolo Yoano a tuku-la catiamela koku noliwa Kuakristao olo-mbuavekua va sulako okuti, “apika vaSuku yetu.”� Eci etendelo lia sulako liolo-mbuavekua li telisiwa, ovangelo va ka ece-lela okuti, ohali ya piala yi fetika. Nye ci kapita noke?

14 O Bavulono yinene okuti oyo ociso-ko catavo esanda, ndopo yi nyoliwa. ‘Oma-nu va tunda kolofeka viosi, kuenda kalimiosi,’ ka va ka tela oku teyuila o Bavulo-no oco ka yi ka nyoliwe. Momo, tu leteovina vi eca uvangi u lekisa okuti, enyo-leho liaco li kasi ocipepi. (Esit. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21) Tua siata oku yeva asa-pulo oluali a lekisa ndomo omanu va kasioku popia lavi atavo esanda, kuenda aso-

� Oco o kuate elomboloko li kasi pokati koku feti-ka kuoku noliwa kuolombuavekua kuenda, oku teli-siwa kuetendelo liavo, tanga Vutala Wondavululi 1 yo-sai ya Susu yunyamo wo 2007 kamela 30-31.

12. Nye tua kulıha catiamela kesapulo liokuti,‘Tua kolapo, kuenda tu kasi lombembua’?13. Momo lie ovangelo va kasilili oku tatekaoku fetika kuohali ya piala?14. Nye ci lekisa okuti, o Bavulono Yinene ndo-po yi ka kunduiwa?

ngui vaco. Asongui vo Bavulono Yinene,ka va limbukile okuti, ndopo va ka nyoli-wa. Momo, ovisimılo viavo ka via sungulu-kile! Noke lioku eca esapulo liokuti, ‘Tuakolapo, kuenda tu kasi lombembua!,’ olo-mbiali violuali lulo lua Satana, vi ka nuale-lapo atavo osi esanda, loku a kundula. OBavulono Yinene ka yi ka kalako vali! Omoliaco, tu sukila oku talamela lepandi, tokeeci ocitumasuku caco ci ka telisiwa.—Esit.18:8, 10.

TU LEKISA NDATI OKUTI TUA SANJUKILA

EPANDI LIA YEHOVA SUKU?

15 Ndano okuti omanu ka va sumbilileonduko ya Suku, pole, o kasi oku talamelalepandi, momo wa sokiya eteke a ka nyo-la oluali lulo lua vıha. Yehova ka yongo-la okuti, ambombe va nyoliwa. (2 Pet. 3:9, 10) Anga he, tu kuetevo ovisimılo ndevivia Yehova? Osimbu eteke lia Yehova kalieyile, tu pondola oku lekisa okuti, tua sa-njukila epandi liaye, poku kapako ovina vikuaimo.

16 Kuatisa vana va liwekapo oku kundaloku endaenda kolohongele. Yesu wa po-pia hati, ovangelo va kuata esanju eci valimbuka okuti, umue wa liwekelepo okulinga upange wa Yehova, wa tiuka vociso-ko caye. (Mat. 18:14; Luka 15:3-7) Yehovawa kapako omanu vana va sumbila ondu-ko yaye, ndano okuti pamue va liwekapooku u vumba. Eci tu kuatisa omanu vacooku tiuka vocisoko ca Yehova, ci sanjuisaYehova kuenda ovangelo.

17 Ove he o kasivo pokati komanu vanava liwekapo oku vumba Yehova? Citavaokuti, manji umue vekongelo wa ku lingi-lile ocina cimue ka ca sungulukile, kue-nje, wa liwekapo oku kala vocisoko ca Ye-hova. Omo okuti pa pita ale otembo yalua

15. Momo lie Yehova ka kasi oku nyolela lonja-nga oluali lulo?16, 17. (a) Momo lie tu sukilila oku kuatisavana va liwekapo oku kunda loku endaenda ko-lohongele? (b) Momo lie va sukilila oku tiukalonjanga vocisoko ca Yehova?

15 YA KUVALA, WO 2013 13

Page 14: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

tunde eci wa liyaka locitangi caco, o suki-la oku lipula ndoco: ‘Cilo ndi kuete he eka-lo liwa komuenyo kuenda esanju? Angahe Yehova eye wa ndi sumuisa, ale omu-nu umue ka lipuile? Anga he Yehova wa li-ngile ocina cimue ca ndi sumuisa?’ Ociliokuti, Yehova wa siata lika oku tu lingilaovina viwa. Ndano okuti ka tu kasi oku li-nga ovina vi likuata lelitumbiko lietu ko-kuaye, pole, wa siata oku tu ıha ovina viwatu sukila. (Tia. 1:16, 17) Ndopo eteke lia Ye-hova lioku nyola oluali lulo lua vıha li pi-tıla. Yilo oyo otembo yoku tumbulula uka-mba wetu la Yehova, kuenda oku tiukilavocisoko caye. Momo, omo lika tu pondo-la oku sanga ocitililo koloneke vilo via su-lako.—Esin. 33:27; Va Hev. 10:24, 25.

18 Tu kuatisi vamanji va kuete ocike-le coku songuila ekongelo. Omo okuti Ye-hova Ungombo umue ukuacisola, wa sia-ta oku tu songuila, kuenda oku tu teyuila.Eye wa nola Omolaye oco a songuile ocu-nda caye. (1 Pet. 5:4) Akulu vekongelo vakasi kueci ci pitahala 100.000 kakongelo,va siata oku sokiya otembo yoku kuatisaomunu lomunu pokati kolomeme via Ye-hova Suku. (Ovil. 20:28) Nda tu kuatisa va-manji vana va kuete ocikele coku songuilaekongelo, ci lekisa okuti, tua sanjukila ovi-na viosi Yehova la Yesu va siata oku tu li-ngila.

18. Momo lie tu sukilila oku kuatisa vamanjivana va kuete ocikele coku songuila ekongelo?

19 Tu kuati ukamba la vamanji. Olo-ndaka evi vi lomboloka nye? Nda asualalivamue va pindisiwa va kasi kohele yokukuatiwa lovanyali vavo, va likuata omungaoco lomue ka ka pondiwe. Koloneke vilo,Satana o kasivo oku lambalala afendeli vaYehova. Omo liaco, tu sukila oku yuvu-la oku nyola ukamba wetu la vamanji. Tulikuati omunga la vamanji, kuenda ka tuka kapiko akulueya avo. Pole, tu amamikooku kolela ku Yehova.

20 Vosi yetu tu sukila oku pamisa ekole-lo lietu, kuenda oku lekisa ocituwa cokutalamela. Omo liaco, tu talameli lepandiosimbu tu lavoka esapulo liokuti: “Tua ko-lapo, kuenda tu kasi lombembua!,” lokutelisiwa kuoku noliwa kuolombuavekuavia sulako. Noke liovina viaco, ovangelovakuala va ka kundula o Bavulono Yine-ne. Osimbu tu talamela oku telisiwa kuo-vina viaco, tu pokoli kolonumbi via siataoku eciwa la vamanji va noliwa la Yehovaoco va songuile ocisoko caye. Omo liaco,tu yuvuli oku yapuisiwa Leliapu kumue lo-londele viaye! Yilo oyo otembo yoku ka-pako olondaka ukualosamo a popia hati:“Vosi yene wa koleli ku Yehova, kuati utoi,kuenda pamisi ovitima viene.”—Osa. 31:24, NW.

19. Tu pondola ndati oku likuata omunga?20. Nye tu sukila oku linga cilo?

Yilo oyo otembo yoku yuvulaoku yapuisiwa la Satanakumue lolondele viaye(Tala ocinimbu 19)

Page 15: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 15

Eci akundi vavali votembo yosi va lalekiwa oku i˜nila

vonjo yimue kofeka yo Kenia, va kom˜oha calua eci va

mola ulume umue ocilema wa pekela vula. Eye o kue-

te ovolu kuenda ovoko vambumbulu. Osimbu va kala

oku sapela laye catiam˜ela kohuminyo ya Suku yi po-

pia hati: ‘Ocilema ci ka somboka ndosonge,’ ulume

waco wa kuata esanju lialua.—Isa. 35:6.

Cilo Onesmus o kuete eci ci pitah˜ala 30 kanyamo.

Eci vamanji vo nyula, va limbuka okuti o kuete uveyi

wociteyateya, kuenda akepa aye ale˜nela calua. Omo

okuti ka kuli ovihemba vi sakula uvei waco, eye wa si-

m˜ıle okuti evalo liaco li ka amamako, kuenda o kala

otembo yosi komangu yalola.

Noke wa tava oku lilongisa Embimbiliya. Pole, inaye

ka tavele okuti o fetika oku endaenda kolohongele,

momo wa sim˜ıle okuti o ka li lemeha, kuenje ci voki-

ya evalo liaye. Omo liaco vamanji va linga esokiyo lio-

ku ngalavala ovipama viohongele loku vi eca kokuaye,

oco a vi yevelele konjo. Noke yoku lilongisa Embimbili-

ya vokuenda kuolos˜ai vit

˜alo, wa n

˜olapo oku endaenda

kolohongele nda˜no okuti wa kapele kohele omuenyo

waye.

Anga h˜e olohongele via vokiya evalo lia Onesmus?

Sio ka via vokiyile. Momo wa popia hati: “Oku enda-

enda kolohongele, kua tepulula evalo liange.” Eye wa

limbuka okuti, elilongiso Liembimbiliya lio kuatisa oku

kuata esanju omo lielavoko liwa a kuete kovaso yolo-

neke. Eci ina ya Onesmus a limbuka apongoloko a li-

nga, wa kuata esanju lialua, kuenje wa fetikavo oku li-

longisa Embimbiliya. Omo liaco, wa popia hati: “Oku

vumba Suku ku kasi ndovihemba kokuange.”

Ka pa pitile otembo yalua, kuenje Onesmus wa li-

nga ohundi. Noke, weya oku papatisiwa, kuenje cilo

wa linga o˜nuatisi yekongelo. Nda

˜no okuti ovoko aye

lovolu ka o kuatisa oku linga upange, pole, wa siata

oku likolisilako oku linga upange wa Yehova. Eye wa

yonguile oku kala ukundi wa sokamo pole, wa kuata

ohele. Momo lie? Momo wa k˜ul

˜ıh

˜ıle okuti, o sukila oku

sandiliya manji umue oco o kuatise oku sindika oma-

ngu yaye yalola. Eci a sapela la vamanji catiam˜ela ko-

citangi caye, ovo va likuminya oku u kuatisa. Kuenje,

wa linga ukundi wa sokamo.

Noke manji Onesmus, weya oku kuata esakalalo

likuavo omo lionjongole yoku kala ukundi wotembo

yosi. Eteke limue eci a tanga ocinimbu cimue Cembi-

mbiliya ceteke leteke, co kuatisa oku t˜elisa onjongole

yaye. Ocinimbu caco, copiwa kelivulu Liosamo 34:8,

ku popia hati: “Seteki oco vu limbuke okuti Yehova

ukuahenda.” Noke yoku sokolola kocinimbu caco, wa

n˜olapo oku kala ukundi wotembo yosi. Cilo, wa sia-

ta oku kunda oloneke viku˜ala vokuenda kuosemana,

kuenda o longisa olondonge vialua vi kasi oku kuata

uk˜ul

˜ıh

˜ıso wa Yehova. Kunyamo wo 2010, wa pindisi-

wa Kosikola Yakundi Votembo Yosi. Omo liaco, o kuete

esanju lialua momo umue pokati kavamanji va ende-

le onjanja yatete konjo yavo oku u kundila, wa kala ulo-

ngisi waye kosikola yaco!

Cilo, olonjali via manji Onesmus ka vi sakalala vali

laye, momo vamanji va siata oku u kuatisa oloneke

viosi. Omo liaco, manji Onesmus eca olopandu omo

liasum˜ul

˜uho a siata oku tambula cilo, kuenda o lavo-

ka akuavo voluali luokaliye, eci ku ka t˜elisiwa ohumi-

nyo Yembimbiliya yokuti: ‘Layimue onungi yi ka popia

hati: Ndi vela.’—Isa. 33:24.

Oku Vumba Sukuku Kasi NdovihembaKokuaye!

Page 16: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

16 UTALA WONDAVULULI

POKATI kunyamo wo 762 kuenda wo 759, O.Y., osomayo ko Isareli leyi yo ko Asuria, via fetika oku linga uya-ki losoma yo ko Yuda. Cipi ca kala ocimaho cavo? Ovova yonguile oku nyola o Yerusalai oco va tundise SomaAsa komangu yaye yuviali okuti, o pinanyiwa losomayikuavo, ka ya tiamelele kepata lia Soma Daviti. (Isa. 7:5, 6) Soma ya va Isareli, wa sukilile oku kulıha esungaliaco. Yehova wa handelekele okuti, umue pokati ko-mbuto ya Daviti eye wa laikele oku kala komangu yu-soma Waye otembo ka yi pui. Momo ondaka ya Sukuyi telisiwa.—Yeh. 23:14; 2 Sam. 7:16.

2 Tete va Isareli la va Asuria va simıle okuti, va laike-le oku yula uyaki. Noke, vuyaki umue va linga, koneleya soma Ahasi, kua fa eci ci soka 120.000 kasualali!Kuenje, omolaye Maaseya wa pondiwa. (2 Asa. 28:6, 7)Pole, Yehova wa mola ovitangi viaco. Eye wa ivaluisaohuminyo a lingile ku Daviti, kuenda wa tuma uprofe-to Isaya lesapulo limue li pamisa utima.

3 Omo liaco, Isaya wa popia hati: ‘Yehova eye mue-le u wıha ondimbukiso. Ota, ufeko o ka mina, kue-nda o ka cita omola ulume kuenje u luka Emanuele.Momo osimbu omola ka kulıhıle oku yuvula eci cıviloku nola eci ciwa, ofeka yolosoma vivali okuti yo Su-ria, kuenda yo Isareli wa suvuki, vi yandulukiwa.’ (Isa.7:14, 16) Onepa yatete yocitumasuku caco, yi tiamisiwi-la koku citiwa kua Mesiya. (Mat. 1:23) Omo okuti ‘oso-ma’ yo ko Suria, kuenda yo ko Isareli ka via lingile uya-ki lo Yuda kotembo ya Yesu, ocitumasuku catiamela kuEmanuele, ca telisiwa kotembo yuprofeto Isaya.

4 Noke, Isaya weya oku linga esapulo liokuti, ukai

1. Momo lie o soma yo ko Isareli kuenda yo ko Suria ka viatelisilile ocimaho cavo?2-4. Lombolola ndomo ocitumasuku ci sangiwa kelivulu liaIsaya 7:14,16 ca telisiwa (a) kocita cecelala O.Y. (b) Kocita ca-tete, K.K.

CECI CI LOMBOLOKAANGOMBOEPANDUVALILOLOSOMA ECEL

˜ALA

KOLONEKE VILO‘Tu ko katuila ova-ngombo epanduvalilolosoma ecelala.’—MIKA 5:5.

O TAMBULULA NDATI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Kocita cecel˜ala O.Y., soma He-

sekiya, Isaya, la Mika, kuenda

olosoma vio ko Yerusal˜ai via leki-

sa ndati okuti via kala angombo

vawa?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Koloneke vilo, velie va sokisiwa

langombo epanduvali, kuenda

olosoma ecel˜ala? Va siata ndati

oku kuatisa afendeli va Suku?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ocina cipi ci kuete esilivilo tu su-

kila oku linga oco tu lipongiye eci

ovanyali va ka˜nualelapo afende-

li va Suku?

Page 17: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 17

waye wa laikele oku mina, kuenje o citaomola ulume o tukuiwa hati, Okupunda-ndopo–cakuatiwaceci. Citava okuti, omo-la waco o lomboloka “Emanuele,” unauprofeto Isaya a tukula.� Kosimbu, eciomola umue a citiwa olonjali viaye viaenda oku u luka onduko yimue okuti, yi vaivaluisa ocipito cimue cavelapo. Pole, olo-njali viaye viu luka onduko yikuavo vo tu-kula layo, kumue lepata likuavo. (2 Sam.12:24, 25) Ka kuli uvangi u lekisa okuti,Yesu wa tukuiwa londuko ya Emanuele.—Tanga Isaya. 7:14; 8:3, 4.

5 Eci soma yo ko Isareli kuenda yo koSuria va linga esokiyo lioku tambula oYuda, va Asuria va lingilevo ongomboyoku tambula ofeka yaco. Omo okuti vaAsuria va kuata ovimaleho vialua, unenewavo weya oku livokiya. Ndomo ca lombo-luiwa kelivulu lia Isaya 8:3, 4, va Asuriaveya oku ambata ‘ovikuata vio ko Dama-sko lolohuate vio ko Samaria’ osimbu kava lingile uyaki lusoma wa kala kombueloyo Yuda. Soma Ahasi ka pokuile konda-ka ya Suku uprofeto Isaya a popele, kue-nje, weya oku talisiwa ohali peka lia vaAsuria vana va vialele lungangala vo Yuda.(2 Olos. 16:7-10) Omo okuti soma Ahasiwa kala ungombo uwa ko Yuda, ovitangiviaco vieya oku u sumuisa calua! Omo lia-co, tu sukila oku lipula ndoco: ‘Poku nolaonjila ndi yongola oku kuama ndi kole-la he ku Yehova Suku, ale komunu?’—Olo-sap. 3:5, 6.

OSOMA YOKALIYE YA LEKISA

OVITUWA VIA LITEPA

6 Soma Ahasi wa fa kunyamo wo 746

� Ondaka yo Heveru ya pongoluiwa hati “ufeko”ya tukuiwa kelivulu lia Isaya 7:14, yi lomboloka ukaio kuele, ale ufeko ka kulıhıle ulume. Ondaka yaco yitiamisiwilavo kukai wa Isaya, kuenda kufeko Maria,u Yudea.

5. Onjila yipi ka ya sungulukile Soma Ahasi anolele?6. Uviali wa soma Hesekiya wa li tepele ndatilowu wa soma Ahasi?

O.Y., kuenje, wa pinanyiwa lomolaye He-sekiya, una weya oku linga soma yo koYuda. Omo okuti va Yuda va kala olohu-kui veya oku liwekapo oku vumba Yeho-va. Eci soma Hesekiya a fetika oku viala,nye a sukilile oku pitisa kovaso? Anga hewa kisika omanu vo ko Yuda oco va kuateukuasi? Sio, ka ci lingile. Momo, soma He-sekiya wa solele calua Yehova, kuenda wakala ungombo umue uwa. Eye, tete wa tu-mbulula efendelo liocili, kuenda wa kuati-sa omanu oku fendela Yehova. Eci a limbu-ka upange Yehova a yonguile okuti owo asukila oku linga, wa lekisa epokolo. Omoliaco, tu sukila oku kuama ongangu yaye.—2 Asa. 29:1-19.

7 Va Lewi va kuata ocikele ca velapokoku tumbulula efendelo liocili. Eci Hese-kiya a linga lavo ohongele yimue, wa va li-kuminya oku va kuatisa. Kuenje, va Lewiva lila calua omo liesanju liolondaka viwaHesekiya a va sapuila hati: “Yehova wo no-leli oku talama kovaso aye loku u vumba.”(2 Asa. 29:11) Omo liaco, va Lewi va kua-ta elomboloko liocihandeleko coku kuati-sa omanu oku fendela Suku yocili!

8 Soma Hesekiya wa lalekele omanuvosi vo ko Yuda kuenda vo ko Isareli, ocova linge ocipito co Paskoa. Noke liocipi-to caco, omanu veya oku kuata esanju lia-lua, kuenje, va lingavo Ocipito cikuavo Co-lombolo ka vi Kuete Etumbisa okuti, capita oloneke epanduvali. Embimbiliya lipopia hati: ‘Ko Yerusalai kua kala esanjulialua, momo tunde koloneke via Salomo-ne, omola a Daviti, Soma ya va Isareli, kakua la kala esanju ndeli lio ko Yerusalai.’(2 Asa. 30:25, 26) Ocipito caco, ca pami-sa omanu vosi! Elivulu lia 2 Asapulo 31:1,li tu sapuila hati: ‘Eci omanu va malusulaovina viaco’, va nyanyola ovinumanuma,

7. Momo lie va Lewi va sukilile ekuatiso lioso-ma yokaliye?8. Nye Hesekiya a linga oco a kuatise oma-nu oku fendela vali Yehova? Onima yipi va ta-mbula?

Page 18: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

18 UTALA WONDAVULULI

va tetola osuku yimue yi tukuiwa hati Ase-ra, kuenda va lundula olonumbuko lovota-la.’ Omo liaco, va Yuda va fetika vali okufendela Yehova, kuenje, ca va kuatisa okuliyaka lovitangi va laikele oku pita lavio.

SOMA O LIPONGIYILA OVITANGI VI

LAIKA OKU IYA

9 Ndomo Isaya a ci popele vocitumasu-ku caye, va Asuria veya oku tambula Uso-ma wo ko Isareli, kuenda omanu va kalavofeka yaco va tualiwa volokayike. Kuenje,ocitangi caco ca tateka va Isareli oku nolaosoma yikuavo okuti, ka yatiamelele kepa-ta lia Daviti. Pole, ovisimılo vipi va Asu-ria va kuata? Ovo veya oku yula Usoma wava Yuda. Noke, ‘kunyamo wekui la kualawa Soma Hesekiya, Senakeriva Soma yoko Asuria wa katukila ovaimbo osi a pamao ko Yuda, kuenje, wa a tambula.’ Noke,Senakeriva weya oku yula 46 kalupale voko Yuda. Sokolola ovisimılo nda wa kua-ta nda kotembo yaco wa kalele ko Yerusa-lai. Noke, va Asuria veya oku yula lonja-nga alupale o ko Yuda!—2 Olos. 18:13.

10 Ndano okuti Soma Hesekiya wa kulı-

9. (a) Ovisimılo via va Isareli via tatekiwa nda-ti? (b) Onima yipi Senakeriva a kuata vo Yuda?10. Momo lie olondaka vi sangiwa kelivulu liaMika 5:5, 6, via pamisila Soma Hesekiya?

hıle ovitangi via laikele oku iya, pole, kakuatele usumba. Momo ka pingile ekua-tiso kolofeka vina okuti, omanu vaco kava fendelele Yehova, ndeci isiaye Ahasia linga. Pole, Soma Hesekiya wa koleleleku Yehova. (2 Asa. 28:20, 21) Citava okutiwa kulıhıle olondaka uprofeto Mika a po-pia, catiamela ku va Asuria hati: ‘U Asu-ria tu u katuila ovangombo epanduvali lo-losoma ecelala. Kuenje, va viala ofeka yoAsuria losipata.’ (Mika 5:5, 6) Citava okutiolondaka evi via pamisa Soma Hesekiya.Momo, via lekisa okuti, Yehova wa laikeleoku teyuila va Asuria lekuatiso liolohokavikuavo.

11 Ocitumasuku catiamela kangomboepanduvali lolosoma ecelala, ca telisiwanoke yoku citiwa kua Yesu ‘ombiali yoko Isareli, okuti ocikoti caye ca tunda ko-siahulu.’ (Tanga Mika 5:1, 2) Ocitumasu-ku ca tukuiwa ndeti, ci ka telisiwavo ko-vaso yoloneke eci ovanyali va sokisiwala va “Asuria,” va ka seteka oku lamba-lala afendeli va Yehova. Nye Yehova aka linga lekuatiso Liomolaye, oco a yuleovanyali vaye? Ovinimbu vi kuaimo, vi ka

11. Otembo yipi ocitumasuku catiamela ka-ngombo epanduvali lolosoma ecelala ca teli-siwa?

Olondaka soma Hesekiya apopia via vetiya utima womanu(Tala ovinimbu 12, 13)

Page 19: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 19

tambulula epulilo eli. Catete, tu kulıhısieci tu lilongisa catiamela kovina soma Ese-kiya a linga eci a lambalaliwa la va Asuria.

HESEKIYA WA KUAMA

ONJILA YA SUNGULUKA

12 Nda poku liyaka lovitangi tu simaokuti ka tu tela oku vi tetulula, tu ivalu-ki okuti, Yehova o tu ıha ongusu tu sukilaoco tu linge ovina tu tela. Soma Hesekiyawa linga ovina a tela, momo wa sapela ‘lo-lombuale viaye kuenda omanu va pama,’kuenje va nolapo “oku sitika olono vio-vava vina via kala konele yimbo.” Noke,‘Hesekiya wa kuata utoi woku tumbululaocimbaka cosi ca kupukile. Kilu liaco watungako olombonge lo konyima yaco watungako ocimbaka. Kuenje, wa ‘telavo ovi-maleho loviyepelo vialua.’ (2 Asa. 32:3-5)Kotembo yaco, Yehova wa teyuila afende-li vaye lekuatiso lia Hesekiya, lolombualeviaye kuenda ovaprofeto vana va enda okupokola kokuaye.

13 Soma Hesekiya wa linga upangeumue wa velapo okuti oku sitika olonoviovava o vimbo, ale oku tunga ovimba-ka via pama violupale ci sule. Omo oku-ti wa kala ungombo uwa, wongolola oma-nu, kuenje wa va sapuila olondaka viapamisa ekolelo liavo poku popia hati: ‘Koka yokoki, ko ka salukili Soma yo Asu-ria, momo konele yetu kuli u wa velapo.Konele yaye kuli okuokuo kuetimba, puaikonele yetu kuli Yehova Suku yetu, o tukuatisa loku tu yakela ovilunga vietu.’ Olo-ndaka Soma Hesekiya a popia, via kuatisaomanu oku limbuka okuti, Yehova wa lai-kele oku va teyuila kovanyali vavo! Nokeva Yudea ‘va fetika oku tula utima pokuyeva olondaka via Hesekiya, Soma yo koYuda.’ Ivaluka okuti, olondaka via Hese-

12. Nye Soma Hesekiya kumue lomanu vakua-vo va linga oco va teyuile afendeli va Suku?13. Ocina cipi ci kuete esilivilo lia velapo Hese-kiya a linga oco omanu va tele oku liyaka lolo-hoka via va Asuria? Ci lombolola.

kiya via vetiya omanu oku kuata esanju.Soma Hesekiya kumue lolombuale vikua-vo ndeci, uprofeto Mika la Isaya, va kalaangombo vawa, ndomo Yehova a ci popelevonduko yuprofeto waye.—2 Asa. 32:7, 8;tanga Mika 5:5, 6.

14 Soma ya va Asuria kumue lolohokaviaye, va kala kimbo lio Lakisi, kombue-lo yo Yerusalai. Eye wa tumile olondavu-luli vitatu oco vi nuale ocingonja olupaleluaco. Onumiwa yaye Ravesiake, wa kua-ma olonjila via litepa poku sapela lomanu.Eye wa sapela lavo kelimi lio Heveru, kue-nje, wa vetiya omanu oco ka va ka tave kusoma Hesekiya, pole, va sukila oku pokolaku soma yo ko Asuria. Noke, wa va kembaloku va likuminya oku kala vofeka yimueokuti, va kuata ekalo liwa. (Tanga 2 Olo-soma 18:31, 32.) Ravesiake wa va sapuila-vo hati, omo okuti olosuku viokolofeka vi-kuavo ka vi tela oku teyuila afendeli vavo,cimuamue haico okuti, Yehova ka tela okuteyuila afendeli vaye vo ko Yuda peka liava Asuria. Omo liaco omanu, ka va tavelekolondaka viaco viuhembi, kuenda kalu-ndi aco. Koloneke vilo, afendeli va Yehovava siatavo oku kuama ongangu yaco.—Ta-nga 2 Olosoma 18:35, 36.

15 Ndano okuti soma Hesekiya wa su-muile omo liovina viaco, pole, ka sandi-liyile ekuatiso kolofeka vikuavo. Eye, wapinga ekuatiso ku Yehova vonduko yupro-feto Isaya. Kuenje, uprofeto Isaya, wa sa-puila soma Hesekiya hati: ‘Senakeriva kainila vimbo lilo, ndano oku imbamo uso-ngo.’ (2 Olos. 19:32) Omanu va kala ko Ye-rusalai, va sukilile oku lekisa ekolelo ocova pandikise. Momo, Yehova wa likumi-nyile oku teyuila va Yuda, kuenda wa teli-sa ondaka yaye! Kuenje, ‘kuteke waco,ungelo wa Yehova wa katuka, kuenda wa

14. Ovina vipi Ravesiake a popia? Omanu vatendele ndati olondaka viaco?15. Nye omanu vo ko Yerusalai va sukilile okulinga? Yehova wa popela ndati omanu va kalavolupale luaco?

Page 20: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

20 UTALA WONDAVULULI

ponda ocita lakui ecelala la talo kolohu-lukai viomanu va kala vocilombo ca vaAsuria.’ (2 Olos. 19:35) Omanu va kala voYerusalai ka va popeliwile omo soma He-sekiya a sitika olono viovava vina via kalakonele yimbo. Pole, va popeliwa omo liu-nene wa Yehova.

CECI ULANDU WACO U TU

LONGISA KOLONEKE VILO

16 Ocitumasuku catiamela kovango-mbo epanduvali lolosoma ecelala, ci kasioku telisiwavo koloneke vilo. Kosimbu,omanu va kala vo Yerusalai, va lambala-liwile la va Asuria. Kovaso yoloneke, afe-ndeli va Yehova, va ka lambalaliwavo la va“Asuria” vo koloneke vilo, locimaho cokukundula efendelo liocili. Embimbiliya li le-kisa okuti, elambalalo liaco li ka lingiwa‘la Goge, soma yo Magoge,’ una o lombo-loka ‘osoma yo konano, kuenda olosomavio kilu lieve.’ (Esek. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, 44, 45; Esit. 17:14; 19:19) Anga he uya-ki waco u ka lingiwa volonepa via litepa?Sio hacoko. Momo, Embimbiliya li tuku-la olonduko via litepa, oco li lombololeuyaki waco. Ovimaleho vipi via tukuiwavocitumasuku ca Mika okuti, ovio Yeho-va a ka kundula lavio “va Asuria”? Citavaokuti, o ka linga uyaki waco lekuatiso ‘lia-ngombo epanduvali, kuenda olosoma ece-lala’! (Mika 5:5) Angombo, kuenda oloso-ma via tukuiwa ndeti, vi lomboloka akuluvekongelo. (1 Pet. 5:2) Koloneke vilo, Ye-hova wa siata oku ecelela okuti akulu ve-kongelo va songuila afendeli vaye loku vakuatisa oco va tele oku yula ovanyali vavova sokisiwa la va “Asuria.”� Uprofeto Mika

� Embimbiliya li tukula etendelo liepanduvali ocoli lombolole ocina cimue ca suapo. Etendelo liecelalalia velapo etendelo liepanduvali kuenda li lombolokaocina cimue ca velapo.

16. Koloneke vilo, velie va lomboloka (a) oma-nu vo kofeka yo Yerusalai? (b) “Va Asuria”?(c) Angombo epanduvali, kuenda olosoma ece-lala?

wa popia hati, ‘angombo va ka viala ofekayo Asuria losipata.’ (Mika 5:6) ‘Ovimale-ho viaco vi sangiwa Vembimbiliya okuti,Ondaka ya Suku.’—2 Va Kor. 10:4; Va Efe.6:17.

17 Osimbu akulu vekongelo va tangaocipama cilo, va pondola oku lilongisaovina viwa poku kulıhısa atosi akuaimo:(1) Ocina ca velapo tu sukila oku linga ocotu lipongiyile alambalalo alaika oku lingi-wa la va “Asuria” kovaso yoloneke, oku pa-misa ekolelo lietu ku Suku, kuenda okukuatisa vamanji oco va pamisevo ekoleloliavo. (2) Eci va “Asuria” vo koloneke vilova ka seteka oku tu lambalala, akulu ve-kongelo va sukila oku kolela okuti, Yeho-va o ka tu teyuila. (3) Eci otembo yaco yipitıla, omanu va ka sima okuti, olonumbitua siata oku tambula vocisoko ca Yeho-va, ka vi kuete esilivilo. Omo liaco, vosiyetu tu sukila oku pokola kolonumbi tuasiata oku tambula. Nda tua lekisa epoko-lo, tu ka popeliwa. (4) Koloneke vilo, oma-nu vana va kolela kelilongiso lio kosikolayavelapo, kovokuasi, kuenda kovisoko vi-kuavo, va sukila oku pongolola ovisimıloviavo. Omo liaco, akulu vekongelo va su-kila oku kuatisa vana ka va lekisa ekolelolutima wosi ku Yehova.

18 Ndopo tu ka mola oku nyoliwa kuo-londingaıvi ndeci ca pita la va Yuda va kalako Yerusalai koloneke via soma Hesekiya.Eci otembo yaco yi pitıla, vosi yetu tu kasukila oku kolela kolondaka via soma He-sekiya, oco vi tu kuatise oku pamisa ekole-lo lietu. Omo liaco, tu ivaluki okuti, ‘kone-le yovanyali vetu kuli okuokuo kuetimba,puai konele yetu kuli Yehova Suku yetu, otu kuatisa loku tu yakela ovilunga vietu’!—2 Asa. 32:8.

17. Atosi api a kuala tua, konomuisa akulu ve-kongelo va sukila oku kapako?18. Oku ivaluka ovolandu a pita kosimbu ci katu kuatisa ndati kovaso yoloneke?

Page 21: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

YEHOVA o li sokisa lungombo. (Esek. 34:11-14) Olo-ndaka evi vi tu kuatisa oku kulıha ndomo Yehovaa tuwa. Ungombo ukuacisola, o kuete ocikele cokulava ciwa olomeme viaye. O vi songuila kocituma-lo kuli okulia, kuenda ovava. (Osa. 23:1, 2) O lavaciwa olomeme viaye kutanya, kuenda kuteke. (Luka2:8) O vi teyuila kovinyama vi yongola oku vi ponda.(1 Sam. 17:34, 35) O lava ciwa olomeme vina via ci-tiwa ndopo. (Isa. 40:11) Ungombo waco o sandiliyaolomeme via nyelela, kuenda o tata ciwa vina vi vela.—Esek. 34:16.

2 Kosimbu, omo okuti afendeli va Yehova va endaoku talavaya vovapia, va kuata elomboloko lieci Ye-hova a li sokisila lungombo. Momo, angombo vacova kulıhıle ovina olomeme vi sukila oco vi kuate uha-yele, kuenda oku amamako lomuenyo. Cimuamuehaico ci pita lafendeli va Yehova okuti, va sukila okusonguiwa lolonumbi viaye. (Mar. 6:34) Nda ka va ta-tiwa ciwa la Yehova, va tala ohali, kuenje, va kala‘ndolomeme ka vi kuete ungombo,’ momo ka va ku-lıhıle eci ciwa leci cıvi. (1 Olos. 22:17) Pole, Yehovawa siata oku linga eliangiliyo lioku eca ovina viosiafendeli vaye va sukila.

3 Koloneke vilo, tua kulıhavo ndomo Yehova a so-kisiwa lungombo. Eye wa siata oku linga eliangiliyolioku kuatisa omanu vana va kasi ndolomeme. Omoliaco, tu konomuisi ndomo Yehova a kasi oku so-nguila olomeme viaye koloneke vilo, kuenda ndo-mo a siata oku eca ovina vi sukila. Tu konomui-savo ndomo olomeme vi limbuka ocisola Yehova asiata oku lekisa kokuavo.

UNGOMBO UWA O PINDISA VAKUAVO

4 Yehova wa nola Yesu oco a linge Utue wekonge-

1, 2. Momo lie Yehova a li sokisila lungumbo?3. Ovina vipi tu konomuisa vocipama cilo?4. Yesu wa siata oku tata ndati olomeme via Yehova?

POKOLI KANGOMBOVA YEHOVA

“Pokoli kasongui veneloku linga eci va tuma,momo va kasi oku la-vulula ovimuenyoviene.”—VA HEV. 13:17, NW.

O TAMBULULA NDATI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Akulu vekongelo va siata oku

lava ndati olomeme via Suku?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Momo lie olomeme vi sukilila

oku pokola kakulu vekongelo?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Momo lie akulueya akulu veko-

ngelo ka a tatekela vamanji oku

pokola kalungulo Embimbiliya?

21

Page 22: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

22 UTALA WONDAVULULI

lo Liakristao vocili. (Va Efe. 1:22, 23)Omo okuti Yesu eye “ungombo uwa,”wa siata oku lekisa ovituwa ndevi viaIsiaye. Yesu ‘wa eca omuenyo waye ocoa yovole olomeme viaye.’ (Yoa. 10:11, 15)Ocisembi ca Kristu, ca nena asumulu-ho komanu! (Mat. 20:28) Momo, Yehovao yongola okuti, omanu ‘vana va kolelakomolaye wongunga, ka va fi, pole, vakuata omuenyo ko pui’!—Yoa. 3:16.

5 Olomeme via siata oku tava ndatiku Yesu Kristu, Ungombo Uwa? Yesuwa popia hati: “Olomeme viange vi yevaondaka yange. Nda vi kulıha, kuenje vinuama.” (Yoa. 10:27) Oku yevelela onda-ka Yungombo Uwa, ci lomboloka okutava kovina viosi a tuma. Vovina viacomua kongela oku pokola kolonumbi vieciwa lakulu vekongelo va noliwa lespi-ritu lia Yehova. Yesu wa popia hati, ova-postolo kumue lolondonge viaye va lai-kele oku amamako oku linga upange afetika. Ovo, va sukilile ‘oku longisa olo-meme via Yesu, kuenda oku vi tekula.’(Mat. 28:20; tanga Yoano 21:15-17.) Osi-mbu olondaka viwa via kala oku kundi-wila kolonepa vikuavo, etendelo liolo-ndonge lia kala oku li vokiya. Omo liaco,Yesu wa nola alume va lonoloha oco vasonguile akongelo.—Va Efe. 4:11, 12.

6 Kocita catete, upostolo Paulu wa so-nehela akulu vekongelo ko Efeso va no-liwile lekuatiso liespiritu sandu poku vasapuila hati: ‘Lisi ekongelo lia Suku.’(Ovil. 20:28) Cimuamue haico ci kasioku pita lakulu vekongelo koloneke vilo.Momo, va noliwavo lekuatiso liespiri-tu sandu, ndomo ca lekisiwa Vembimbi-liya. Omo liaco, nda tu pokola kakuluvekongelo, ci lekisa okuti, tua sumbilaYehova, kuenda Yesu. Momo, ovo ango-

5, 6. (a) Velie Yesu a nola oco va songuile olo-meme viaye? Ovina vipi olomeme vi sukila okulinga oco vi kuatisiwe leliangiliyo liaco? (b) Nyeci tu vetiya oku pokola kakulu vekongelo?

mbo va velapo. (Luka 10:16) Eli olio esu-nga lieci tu sukilila oku pokola kakuluvekongelo. Pole, kuli esunga likuavo lie-ci tu sukilila oku pokola kokuavo.

7 Akulu vekongelo va siata oku kua-ma olonumbi Viembimbiliya oco va kua-tise vamanji. Poku eca olonumbi viaco,ka va nolelako vamanji onjila va yongolaoku kuama komuenyo wavo. (2 Va Kor.1:24) Pole, va eca olonumbi Viembimbi-liya oco vi va kuatise oku nola onjila yasunguluka, kuenda oku va vetiya okukuata ombembua vekongelo. (1 Va Kor.14:33, 40) Akulu vekongelo poku ‘lavu-lula ovimuenyo vietu,’ va ci linga loci-maho coku kuatisa vamanji vosi oco vapamise ukamba wavo la Yehova. Nda valimbuka okuti manji umue ‘wa lueya,’ vaeca lonjanga ekuatiso a sukila. (Va Gal.6:1, 2; Yuda 22) Eli he halioko esunga lie-ci tu sukilila oku ‘pokola kakulu veko-ngelo’?—Tanga Va Heveru 13:17.

8 Omo okuti upostolo Paulu wa kalaungombo umue uwa, wa sonehela va-manjaye vekongelo lio ko Kolosai pokuva sapuila hati: ‘Lunguki sanga umueo nyola etavo liene lovilongua viesanda.Va sole oku tolisa ovisila viomanu lo-viholo violuali, vina ka via tundile kuKristu.’ (Va Kol. 2:8) Olondaka evi vi tukuatisa oku limbuka esilivilo lioku po-kola kalungulo a eciwa lakulu vekonge-lo. Ovo va teyuila vamanji kovina vi po-ndola oku nyola ekolelo liavo. UpostoloPetulu wa lungula eci catiamela kokuyuvula ‘ovaprofeto vesanda, kuenda alo-ngisi vesanda’ va seteka oku yapuisa‘omanu va hongua.’ (2 Pet. 2:1, 14) Ko-loneke vilo, akulu vekongelo va siata-vo oku eca ekuatiso vamanji va sukila.

7. Akulu vekongelo va siata oku tu kuatisa nda-ti oco tu amameko oku pamisa ukamba wetu laYehova?8. Akulu vekongelo va siata oku teyuila ndatiocunda ca Suku?

Page 23: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

Omo okuti va lonoloha, va kulıha ovinavialua komuenyo wavo. Osimbu handika va noliwile oco va linge akulu veko-ngelo, ovituwa viavo vi lekisa okuti, vakuete ukulıhıso wa suapo Wembimbili-ya, kuenda va pondola oku longisa ovi-na viocili. (1 Tim. 3:2; Tito 1:9) Ukulıhı-so Wembimbiliya va kuete, u va kuatisaoku eca ku vamanji olonumbi via sungu-luka.

ANGOMBO VAWA VA KUATISA

KUENDA VA TEYUILA OCUNDA

9 Yehova lekuatiso liocisoko caye, wasiata oku linga eliangiliyo lioku eca olo-numbi vi pamisa ekolelo liafendeli vaye

9. Koloneke vilo, Yesu wa siata oku eca ndatiolonumbi, loku kuatisa ekongelo Liakristao vo-cili?

va sangiwa voluali luosi. Alungulo aluaEmbimbiliya, a siata oku sandekiwa va-livulu etu. Olonjanja vimue ocisoko caYehova, ca siata oku eca olonumbi kaku-lu vekongelo lekuatiso liovikanda, ale lavamanji va nyula akongelo. Omo liaco,olomeme via siata oku tambula olonu-mbi vi sukila.

10 Akulu vekongelo, va kuete ocike-le coku teyuila olomeme, kuenda oku vilava. Ovo va sukila oku kuatisa vamanjivana va tepulula ukamba wavo la Yeho-va, ale vana va linga akandu anene. (Ta-nga Tiago 5:14, 15.) Citava okuti vama-nji vamue va tunda vekongelo, kuendava liwekapo oku fendela Yehova. Akulu

10. Ocikele cipi akulu vekongelo va kuete ocova kuatise vana va tunda vekongelo?

Ndeci ungombo a teyuila ocunda caye, akulu vekongelo va teyuilavo olomeme vi kasi peka liavo(Tala ocinimbu 8)

15 YA KUVALA, WO 2013 23

Page 24: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

24 UTALA WONDAVULULI

vekongelo ka va sukila he oku sandiliyaomanu vaco loku va vetiya oku tiuka ve-kongelo? Va sukila oku ci linga! Momo,Yesu wa popia hati: ‘Isiange o kasi kilu,ka yongola okuti, yimue pokati kolome-me viaye yi fa.’—Mat. 18:12-14.

TU TENDA NDATI AKULUEYA

AKULU VEKONGELO?

11 Yehova kumue la Yesu, Angombovamue va lipua. Pole, akulu vekongelova kuete ocikele coku songuila akonge-lo, ka va lipuile. Omo liaco, pamue va-manji vamue ka va pokola kolonumbivi eciwa lakulu vekongelo, kuenje, va lisandela esunga poku popia vati: ‘Akuluvekongelo ka va lipuile, kuenda va kasindetu. Momo lie tu sukilila oku pokolakalungulo avo?’ Ocili okuti, akulu veko-ngelo ka va lipuile. Pole, tu sukila okuyuvula oku kapako akulueya avo.

12 Vembimbiliya mu sangiwa ovola-ndu omanu va lueya okuti, va noliwile laYehova oco va songuile afendeli vaye ko-simbu. Umue pokati komanu vaco Da-viti, una wa kala osoma ya noliwa ocoa songuile va Isareli. Pole, weya okuyapuisiwa, kuenje wa linga ukahokolo,kuenda wa ponda omunu umue. (2 Sam.12:7-9) Tu kulıhısivo ulandu wa pita lu-postolo Petulu. Ndano okuti wa kuateleocikele vekongelo Liakristao vocili koci-ta catete, pole, wa linga akandu anene.(Mat. 16:18, 19; Yoa. 13:38; 18:27; Va Gal.2:11-14) Yesu eye lika wa lipua okuti, kakongeliwile kekandu liomanu va tundakocikoti ca Adama la Heva.

13 Momo lie Yehova a ecelela okuti,ovolandu akandu omanu vana a nolele

11. Momo lie vamanji vamue ka va pokuila ka-lungulo a eciwa lakulu vekongelo?12, 13. (a) Alume vana Yehova a nolele oco vasonguile afendeli vaye, va lingile akandu api?(b) Momo lie Yehova a ecelela okuti akandu acoa sonehiwa Vembimbiliya?

a sonehiwa Vembimbiliya? Wa ci lingi-la oco a lekise okuti, ndano omanu kava lipuile, pole, o nola vamue oco va so-nguile afendeli vaye. Oco ka tu ka kape-ko akulueya akulu vekongelo, tu sukilaoku yuvula oku lisiosiola, ale oku tombaocikele cavo coku tu songuila. Yehovao yongola okuti, tu sumbila akulu ve-kongelo, loku pokola kokuavo.—TangaEtundilo 16:2, 8.

14 Koloneke vilo, oku pokola kakuluvekongelo, ci kuete esilivilo. Sokololandomo Yehova a enda oku sapela lafe-ndeli vaye eci va liyaka lovitangi kosi-mbu. Eci va Isareli va tunda Kegito, Ye-hova wa nola Mose la Arone, oco vaece olonumbi kafendeli vaye. Va Isareliva sukililevo oku pokola kolonumbi viaYehova, oco va popeliwe kafengi ekui.Noke, va va sapuila oco va pongiye oku-lia kumue ku likasi, oku ponda ome-me yimue, loku pesila osonde yaco povi-kuli, kuenda pavindi apito olonjo viavo.Omanu ka va tambuile olonumbi viacolekuatiso liondaka yimue ya tunda kilu.Pole, va yeva ondaka yaco lekuatiso liaArone wa pindisiwile la Mose. (Etu. 12:1-7, 21-23, 29) Omo liaco, Yehova wanola Mose la Arone, oco va ece olonu-mbi kafendeli vaye. Koloneke vilo, Ye-hova wa nolavo akulu vekongelo oco vaece olonumbi kafendeli vaye.

15 Citava okuti, ivaluka ovolanduEmbimbiliya a lekisa ndomo Yehova anola omanu, ale ovangelo, oco va eceolonumbi kafendeli vaye. Olonumbi via-co via popela omuenyo womanu valua.Momo Yehova wa limbuka okuti, wa su-kilile oku nola alume vamue oco va so-nguile afendeli vaye. Alume vaco, va sa-puila omanu ovina va sukilile oku linga

14, 15. Nye tu pondola oku lilongisa konjilaYehova a kuama ndomo a ecele olonumbi vio-ku songuila afendeli vaye kosimbu?

Page 25: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 25

oco va popeliwe kovitangi via laikeleoku iya. Anga he tua kolela okuti, Yeho-va o ka kuama onjila yimuamue oco apopele afendeli vaye vuyaki wo Harma-gedo? Omo liaco, akulu vekongelo vanoliwa la Yehova oco va songuile ociso-ko caye koloneke vilo, va sukila oku yu-vula oku linga ovina ka vi likuata lolonu-mbi viaye.

“OCUNDA CIMUAMUE LUNGOMBO

UMUAMUE”

16 Afendeli va Yehova va kasi ‘vocu-nda’ cimuamue, vemehi lia Yesu Kristu

16. ‘Ondaka’ yipi tu sukila oku yevelela?

okuti, eye ‘ungombo wavo.’ (Yoa. 10:16)Yesu wa sapuila olondonge viaye hati,o kala lavio “oloneke viosi toke kesuli-lo lioluali” lulo. (Mat. 28:20) Omo okutiYesu eye Osoma yo kilu, o lete ovina vio-si vi ka pita osimbu ka nyolele oluali lulolua Satana. Oco tu amameko oku likua-ta omunga vocisoko ca Yehova, tu poko-li ‘kondaka yi tu sapuila’ onjila tu sukilaoku kuama. ‘Vondaka’ yaco, mua konge-la oku kapako ovina espiritu sandu liaSuku li tu sapuila lekuatiso Liembimbi-liya. Tu sukilavo oku yevelela kovina Ye-hova la Yesu va kasi oku sapuila kaku-lu vekongelo va noliwa oco va songuileakongelo.—Tanga Isaya 30:21; Esituluilo3:22.

17 Satana o sokisiwa ‘lohosi yi komaloku sandiliya u a lia.’ (1 Pet. 5:8) Nde-ci ocinyama cimue ca tema ci sandili-ya umue a lia, cimuamue haico Satana akasi oku linga okuti, o sandiliya epulu-vi lioku kuata omeme yimue ya hongua,ale ya tunda pokati kolomeme vikuavo.Eli olio esunga lieci tu sukilila oku kalakumosi la vamanji, kuenda ‘lakulu ve-kongelo va kuete ocikele coku tu lava.’(1 Pet. 2:25) Elivulu Liesituluilo 7:17, litu sapuila ovina viatiamela koku pulu-ka kohali ya piala hati: ‘Kameme okutiYesu, o ka songuila omanu kolono viova-va omuenyo, kuenje, Suku o ka puenyaasuelela osi vovaso avo.’ Ohuminyo eyi,yi komohisa calua!

18 Omo okuti tua konomuisa ocike-le akulu vekongelo va kuete, tu suki-la oku lipula ndoco: ‘Akulu vekongelova limbuka ndati okuti, va kasi oku lavaolomeme via Yesu lonjila yimue ya su-nguluka?’ Etambululo liepulilo eli, li kakonomuisiwa vocipama ci kuaimo.

17, 18. (a) Ovina vipi vi kapa kohele afendeliva Yehova? Kovina vipi tu sukila oku kolela? (b)Nye tu ka konomuisa vocipama ci kuaimo?

Akulu vekongelo va siata oku teyuila vamanjivana va tekula om

˜ala likaliavo, oco

ka va ka yapuisiwe lakamba v˜avi

(Tala ovinimbu 17, 18)

Page 26: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

26 UTALA WONDAVULULI

OLOMEME vi sanjuka lika eci vi limbuka okuti, vikuete ungombo o vi tata ciwa. Elivulu limue li lo-mbolola eci catiamela koku tata olomeme li popiahati: “Nda ungombo o sia olomeme vusenge oco vilie, pole, ka kapiko ovina vikuavo olomeme vi suki-la, vi fetika oku vela, kuenda ka vi kala komuenyootembo yalua.” Nda angombo va tata ciwa olomeme,ovio vi kala ciwa.

2 Cimuamue haico ci pita lakulu vekongelo okuti,nda va lava ciwa olomeme viosi, ci kuatisa vamanjivosi vekongelo. Ivaluka okuti, Yesu wa kuatela ohe-nda omanu vana va kala “ndolomeme ka vi kueteungombo.” (Mat. 9:36) Momo lie va kalela ndolome-me ka vi kuete ungombo? Momo, vana va kuata oci-kele coku longisa Ocihandeleko ca Suku komanu,va enda oku ci linga lungangala, va lavisile vakuavo,kuenda va kala vakuambambe. Ovo, ka va ci lingi-le locimaho coku kuatisa omanu, pole, va enda okukapa ‘ovilemo’ kapepe omanu.—Mat. 23:4.

3 Koloneke vilo, akulu vekongelo va tambula ovi-kele vi kuete esilivilo lia velapo. Olomeme va kasioku lava, viatiamela ku Yehova, kuenda ku Yesuokuti, eye ‘ungombo uwa.’ (Yoa. 10:11) Momo olo-meme viaco, ‘via landiwa londando yimue ya vela-po,’ Yesu a feta ‘losonde yaye.’ (1 Va Kor. 6:20; 1 Pet.1:18, 19) Omo okuti o sole calua olomeme, wa ecaomuenyo waye oco a vi yovole. Akulu vekongelo vasukila oku ivaluka okuti, va kasi oku songuiwa laYesu Kristu okuti, eye ‘ungombo wa velapo wolome-me.’—Va Hev. 13:20.

1, 2. (a) Nda olomeme vi tatiwa ciwa vi kala ndati?(b) Momo lie omanu vo koloneke via Yesu va kalela ndolome-me ka vi kuete ungombo?3. Ovina vipi akulu vekongelo va sukila oku ivaluka pokulava olomeme?

AKULU VEKONGELO,VA KU

˜AI ONGANGU

YANGOMBO VAVELAPO

‘Wa kovongiwi. Momo,Kristu wo taleli ohali,kuenje wo sili onganguyokuti, vu kuama volo-mahi viaye.’—1 PET. 2:21.

O TAMBULULA NDATI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Omo okuti akulu vekongelo

angombo, va ku˜ai ndati ongangu

ya Yehova?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Akulu vekongelo va ku˜ai ndati

ongangu ya Yesu Kristu?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Akulu vekongelo va nyula vama-

nji locimaho cipi?

Page 27: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 27

4 Akulu vekongelo va sukila oku tatandati olomeme? Vamanji vosi, va vetiyi-wa oku ‘pokola ku vana va kuete ocikelecoku va songuila.’ Omo liaco, akulu ve-kongelo va vetiyiwa oku yuvula ‘oku tali-sa ohali omanu vana Suku a tenda ndoci-pinalo caye.’ (Va Hev. 13:17; tanga 1 Pet.5:2, 3.) Akulu vekongelo poku tata olo-meme va sukila ndati oku yuvula oku vitalisa ohali? Va pondola ndati oku tataciwa olomeme okuti ka va vi kisika okulinga ovina ka vi likuata lolonumbi viaYehova?

‘AMBATELA OLOMEME PONETE’

5 Catiamela ku Yehova uprofeto Isayawa popia hati: ‘O lisa ocunda caye ndu-ngombo, ongolola otumeme vovoko aye,o tu ambatela ponete. O songuila lutateevi vi kasi lomala.’ (Isa. 40:11) Olondakaevi vi lekisa okuti, Yehova wa siata okukuatisa vana va hongua, kuenda vamanjivana va kasi oku liyaka lovitangi. Nde-ci ungombo a likolisilako oku eca ovinaolomeme vi sukila, cimuamue haico Ye-hova a siata oku linga okuti, eca ekuatisoafendeli vaye va sukila. Ndeci ungomboa lava ciwa omala volomeme va citiwandopo loku va ambata ponete, Yehovaokuti eye ‘Isia ukuahenda, o tu kuati-sa poku liyaka lovitangi. Eye o tu ıhavoovina tu sukila eci tu liyaka lelambalalo.—2 Va Kor. 1:3, 4.

6 Ukulu wekongelo o pondola oku li-longisa ovina vialua viatiamela ku Isietuwokilu! Eye, eca ku vamanji ovina va su-kila, ndeci Yehova a siata oku linga. Ndawa limbuka okuti, vamanji va kasi okuliyaka lovitangi, eye eca lonjanga ekua-tiso li sukiliwa, loku va vetiya oco va

4. Nye tu konomuisa vocipama cilo?5. Olondaka vi sangiwa kelivulu lia Isaya 40:11,vi tu longisa nye catiamela ku Yehova?6. Omo okuti akulu vekongelo angombo vawa,va pondola ndati oku kuama ongangu ya Ye-hova?

amameko loku pandikisa. (Olosap. 27:23) Ukulu wekongelo o sukila oku kua-ta ocituwa coku sapela ciwa la vamanji.Ndano okuti ka litengi vovina via vama-nji, pole, o kapako ovitangi a lete, kue-nda vina a yeva. Kuenje, o sokiya ote-mbo yoku eca ‘ekuatiso ku vamanji vanava hongua.’—Ovil. 20:35; 1 Va Tes. 4:11.

7 Konomuisa ovituwa viangombovana, va pisiwa la Yehova. Koloneke viu-profeto Esekiele la Yeremiya, Yehova waecele olonumbi komanu va kuata ocike-le coku lava olomeme, pole, ka va kua-mele olonumbi viaco. Nda ungombo kalavi ciwa ocunda, citava okuti yimuepokati kolomeme yi nyelela. Angombovaco ka va endele oku kuatisa olome-me, pole, va enda ‘oku litekula ovo mue-le.’ (Esek. 34:7-10; Yer. 23:1) Ndeci Yeho-va Suku a pisa angombo vaco kosimbu,cimuamue haico a siata oku linga ka-songui Vakristao vesanda koloneke vilo.Omo liaco, akulu vekongelo va sukilaoku limbuka ndomo va lava locisola ocu-nda ca Yehova.

‘NDA KU SILI ONGANGU YIWA’

8 Omo okuti ka tualipuile, citava oku-ti vamanji vamue ka va kuata elombolo-ko liovina Yehova a yongola okuti, akuluvekongelo va vi telisa. Citava okuti pokunola onjila va yongola oku kuama, ka vakapiko olonumbi Viembimbiliya, ale valinga ovina vimue vi lekisa okuti, ka vakuete ukulıhıso wa suapo. Nye akulu ve-kongelo va sukila oku linga? Ovo va su-kila oku kuama ongangu ya Yesu yokulekisa epandi kolondonge viaye eci via

7. (a) Olomeme via Yehova via enda oku tati-wa ndati koloneke viuprofeto Esekiele la Yere-miya? (b) Nye tu pondola oku lilongisa catiame-la ku Yehova ndomo a pisa angombo vana ka vapokuile kokuaye?8. Akulu vekongelo va pondola ndati oku kua-ma ongangu ya Yesu, poku lungula vamanji?

Page 28: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

28 UTALA WONDAVULULI

kala oku lihoyisa oco vi limbuke omu-nu wa velapo Vusoma wa Suku. Omoliepandi Yesu a lekisa kolondonge viaye,wa amamako oku vi longisa kuenda okueca kokuavo elungulo lioku lekisa umbo-mbe. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Yesu walongisa olondonge viaye ndomo via su-kilile oku lekisa umbombe, poku sukulakolomahi viavo. Omo liaco, akulu veko-ngelo va sukilavo oku lekisa umbombe.—Tanga Yoano 13:12-15; 1 Pet. 2:21.

9 Ocisimılo ca Yesu catiamela kocike-le coku kala ungombo, ca litepa leci Tia-go la Yoano va kuata. Momo, va pingaku Yesu oco va kale pomangu ya vela-po Vusoma. Pole, Yesu wa pisa olondo-nge omo liocituwa via lekisa, kuenje, wavi sapuila hati: ‘Wa kulıhi ciwa okuti,olombiali via vakualofeka via viala oma-nu, kuenda asongui vavo va kuete une-ne woku viala omanu. Pole, ko ka kuamiongangu yavo. Puai, u o yongola oku ve-lapo pokati kene, a linge upika wene.’(Mat. 20:25, 26) Ovapostolo va sukilileoku yuvula ocituwa coku ‘talisa ohali va-manji’ loku va kisika oku linga ovina ovova tuma.

10 Yesu o yongola okuti, akulu veko-ngelo va lava ocunda ndeci a lingile kosi-mbu. Ovo, va sukila oku lekisa onjongo-le yoku va kuatisa, kuenda oku yuvulaoku va tumila ovina ka via sunguluki-le. Upostolo Paulu wa lekisa umbombepoku sapela lakulu vekongelo vo ko Efe-so, poku va sapuila hati: ‘Ene muele wakulıhi ndeci nda kala lene tunde etekeliatete nda liatela kongongo yo Asia. Wamoli ndomo nda lekisa umbombe pokukala upika wa Suku.’ Upostolo Paulu wa

9. Ocituwa cipi Yesu a handeleka kovapostolovaye okuti, oco va sukilile oku lekisa?10. Yesu o yongola okuti akulu vekongelo vatata ndati ocunda ca Yehova? Ongangu yipiPaulu a sila kakulu vekongelo catiamela konda-ka yaco?

yonguile okuti, akulu vekongelo va leki-sa umbombe poku kuatisa vamanji. Eyewa popia hati: ‘Kovina viosi ndo lekisiokuti, koku talavaya oko ku tunda cokukuatisa laco vana va hongua.’ (Ovil. 20:18, 19, 35) Paulu wa sapuila Akristao ve-kongelo lio Korindo hati, ka kalele cimecekolelo liavo. Pole, wa lekisa umbombepoku talavaya lavo, oco va kuate esanju.(2 Va Kor. 1:24) Omo liaco, Paulu wa silaongangu yiwa kakulu vekongelo yokulekisa umbombe koloneke vilo, kuendaoku likolisilako oku telisa ovikele viavo.

‘KAKATELA KONDAKA YOCILI’

11 Ukulu wekongelo o sukila ‘oku ka-katela kondaka yocili koku longisa kua-ye.’ (Tito 1:9) Pole, o sukila oku ci li-nga ‘lumbombe.’ (Va Gal. 6:1) Eye, kakisika vamanji oku linga ovina ndomo ayongola, pole, o sokolola lutate olonda-ka vi vetiya utima wavo. Ukulu weko-ngelo poku kuatisa manji umue oco anole onjila ya sunguluka, o sukila oku usapuila olonumbi vimue Viembimbiliya,ale oku u lekisa ocipama cimue ci sangi-wa valivulu etu. O pondola oku kuatisamanji oku sokolola lutate onjila a yongo-la oku kuama, oco ka ka nyole ukambawaye la Yehova. Ukulu wekongelo o su-kilavo oku vetiya manji oku limbuka esi-livilo lioku kuama olonumbi via Sukupoku likutilila, osimbu ka nolele onji-la a yongola oku kuama. (Olosap. 3:5, 6)Noke yoku sapela la manji yaco, uku-lu wekongelo ecelela okuti, eye o nolaonjila a yongola oku kuama.—Va Rom.14:1-4.

12 Olonumbi akulu vekongelo va sia-ta oku kuama, vi tunda Vembimbili-ya. Omo liaco, poku eca alungulo ku

11, 12. Ukulu wekongelo o pondola oku kuati-sa ndati manji umue oku nola onjila ya sungu-luka?

Page 29: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 29

vamanji, va sukila oku kuama ciwa olo-numbi Viembimbiliya. Nda va ci linga,ci va kuatisa oku yuvula oku linga ovinaka vi likuata lolonumbi via Yehova. Ovova kuete lika ocikele coku songuila va-manji, pole, omunu lomunu o sukila okunola lutate onjila a yongola oku kuama,oco ka ka kuate ovitangi kovaso a Yeho-va kuenda ku Yesu.—Va Gal. 6:5, 7, 8.

‘LEKISA ONGANGU YIWA KOCUNDA’

13 Upostolo Petulu noke yoku lungulaakulu vekongelo oco va yuvule ‘oku tali-sa ohali vamanji,’ wa va vetiya oku ‘leki-sa ongangu yiwa vekongelo.’ (1 Pet. 5:3)Akulu vekongelo va pondola ndati okulekisa ongangu yiwa kocunda ca Yeho-va? Tu kulıhısi ovina vivali manji umueo yongola ‘oku kala ukulu wekongelo’ asukila oku lekisa. Eye o sukila oku kala‘ukualondunge’ okuti, ‘o songuila ciwaonjo yaye.’ Nda ukulu wekongelo o kue-te epata, o sukila oku lekisa onganguyiwa poku li songuila. “Nda omunu ka

13, 14. Kovina vipi akulu vekongelo va sukilaoku lekisa ongangu yiwa ku vamanji?

tela oku songuila onjo yaye, o lava nda-ti ekongelo lia Suku?” (1 Tim. 3:1, 2,4, 5) Nda manji umue o yongola okukala ukulu wekongelo, o sukila oku kua-ta elomboloko liasuapo liolonumbi Vie-mbimbiliya, kuenda oku kulıha ndomoa pondola oku vi kapako. Eye o sukilavooku lekisa esunguluko poku kuatisa va-manji oku tetulula ovitangi. Nda vama-nji va limbuka okuti akulu vekongelo valekisa ovituwa via sunguluka, ci va veti-ya oku kolela kokuavo.

14 Akulu vekongelo va sukila oku leki-sa ongangu yiwa poku likolisilako okukunda olondaka viwa, ndeci Yesu a li-nga. Eci Yesu a kala palo posi, wa velisi-lepo upange woku kunda olondaka viwaViusoma, kuenda wa vetiya olondo-nge viaye oku amamako oku linga upa-nge waco. (Mar. 1:38; Luka 8:1) Kolone-ke vilo, vamanji va siatavo oku vetiyiwapoku talavaya lakulu vekongelo kupa-nge woku kunda. Ovo, va siata oku li-mbuka ombili akulu vekongelo va lekisakupange woku kunda, kuenda oku kua-ma ongangu yavo yoku longisa omanu!Ndano okuti akulu vekongelo va kue-te ovopange alua, pole, ombili va leki-sa kupange woku kunda olondaka viwa,yi vetiyavo vamanji oku kuama onganguyavo. Akulu vekongelo va pondolavooku lekisa ongangu yiwa poku pongiyaovipama violohongele, oku eca atambu-lulo, kuenda oku linga ovopange akua-vo, oku kongelamo oku yelisa OnjangoYusoma.—Va Efe. 5:15, 16; tanga Va He-veru. 13:7.

‘KUATISA AVA VA HONGUA’

15 Ungombo uwa, o sakalala calua ecia limbuka okuti, omeme yimue ya ho-ngua ale yi vela. Cimuamue haico akulu

15. Momo lie akulu vekongelo va sukilila okunyula vamanji?

Akulu vekongelo va kuatisa epata liavo oku lipongiyaoco va ende kupange woku kunda

(Tala ocinimbu 13)

Page 30: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

30 UTALA WONDAVULULI

vekongelo va sukila oku linga poku ecaekuatiso ku vamanji vana va liyaka lo-vitangi ale oku kuatisa vana va hongua.Vamanji vana va kuka, lava va vela, nda-no okuti va sukila oku va lingilako ovo-pange amue, pole, va sukilavo oku ve-tiyiwa lolonumbi via Yehova. (1 Va Tes.5:14) Amalehe vekongelo, va sukilavoekuatiso, omo lioku li yaka ‘loloneyi via-malehe.’ (2 Tim. 2:22) Omo liaco, akuluvekongelo va kuete ocikele coku nyulavamanji loku yevelela ovitangi va liya-ka lavio, kuenda oku va kuatisa lalungu-lo a sangiwa Vembimbiliya. Nda va ecalonjanga olonumbi vamanji va sukila, civa kuatisa oku tetulula ovitangi, osimbuhandi ka via li vokiyile.

16 Nda vekongelo muli manji umue okuete ovitangi okuti ukamba waye la Ye-hova u kasi kohele, nye a sukila oku li-nga? Tiago wa pula hati: ‘Pokati kenepali umue o vela? A kovonge akulu veko-ngelo kuenje vo likutilila loku u sieketa

16. Nda akulu vekongelo va limbuka okuti manji

umue o kuete ovitangi, nye va sukila oku linga?

lulela vonduko ya Yehova. Kuenje ohu-tililo yekolelo yi popela u o vela, kue-nje Yehova u pindula, kuenda, nda walinga akandu u wecela.’ (Tia. 5:14, 15) Ci-tava okuti manji umue o kuete ovitangi‘ka sandiliya ekuatiso kakulu vekonge-lo.’ Pole, nda va limbuka ocitangi caco,va sukila oku u kuatisa lonjanga. Nda valikutilila kumue la vamanji va kuete ovi-tangi loku eca ekuatiso va sukila, va leki-sa okuti, angombo vawa kuenda va veti-ya vamanji oco va amameko oku vumbaSuku lesanju.—Tanga Isaya 32:1, 2.

17 Ovina viosi akulu vekongelo va li-nga vocisoko ca Yehova, va kuama onga-ngu ya Yesu Kristu okuti, ‘eye ungombowa velapo.’ Ekuatiso akulu vekongelo vaeca, li pamisa ekolelo lia vamanji, ocova amameko oku fendela Yehova. Omoliaco, tu eca olopandu kakulu vekongelova siata oku tu kuatisa locisola, kuendatu ecavo olopandu ku Yehova, momo eyeUngombo wa velapo.

17. Nda akulu vekongelo va kuama ongangu‘yungombo wa velapo,’ onima yipi tu tambula?

Akulu vekongelo va lekisa ongangu yiwa kupange woku kunda(Tala ocinimbu 14)

Page 31: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

15 YA KUVALA, WO 2013 31

UPANGE woku kunda wa lingiwa vokuenda kuolone-ke ecea oku upisa kosai Yenyenye toke Yenyenye Line-ne, kunyamo wo 1929, kua kala eci cisoka 10.000 yavamanji, va kundila kolonepa viosi viofeka yo EstadosUnidos. Ovo va eca alivulu alua komanu. Pokati kaku-ndi vaco Vusoma, pa kala ocita cakundi valikasi. Kue-nje, etendelo liakundi lieya oku livokiya lonjanga! Oko-kanda kamue ka tukuiwa hati, Buletim�, ka lombololaokuti, akundi votembo yosi va linga “upange umue ukomohisa” oku upisa kunyamo wo 1927, toke wo 1929.

Kunyamo wo 1929, vofeka mua kala ekambo liolo-mbongo. Ondando yovina ya li vokiyile calua volupaleluo Nova Yorke, oku upisa Vovali keteke 29 kosai yaMbalavipembe yunyamo wo 1929. Omanu veya oku su-mua calua omo liocitangi caco. Momo, volombango kamua kalele olombongo vialua, kuenda omanu va liwe-kelepo oku lima ovapia. Olonjo vinene viovopange viayikiwile, kuenda, omanu valua va liwekelepo oku tala-vaya kovopange avo omo liocitangi caco. Kunyamo wo1933, ondando yoku fetela olonjo ya livokiyile, momoeteke leteke, va enda oku feta ci soka 1.000 kolombo-ngo vio kofeka yaco.

Akundi votembo yosi va tela ndati oku kunda olo-ndaka viwa kotembo yovitangi viaco? Va yula ocitangicaco poku tunga olonjo vimue viendela kalola oco vakalemo. Kuenje, ca va kuatisa oku amamako kupangewakundi votembo yosi, momo ka va sukilile vali oku sa-nda olombongo vioku fetela onjo, kuenda elisimu.� Ko-tembo yohongele yofeka, onjo yaco yendela kalola, yikala ndowotele. Kunyamo wo 1934, okokanda losapihati, Buletim okuti cilo ka tukuiwa hati: Upange WetuWusoma, ka lombolola ndomo vamanji va sukilile okuposuisa onjo yaco okuti, mu kapiwa ovava, iko lioku te-leka, ula, kuenda yi tungiwa lonjila yimue okuti, ka muinila ombambi.

� Cilo, okokanda kaco ka tukuiwa hati: Upange Wetu Wusoma.� Kotembo yaco, akundi votembo yosi ka va kuatele upange

woku sanda eteku. Omo liaco, olombanjaile va enda oku tambu-la poku eca alivulu kupange woku kunda, ovio via va kuatisa okulanda ovina va sukila.

Omo okuti akundi vaco va lonolohele calua, va telaoku tunga olonjo viavo vi endela kalola. Manji umueo tukuiwa hati, Victor Blackwell, wa popia hati: “Omookuti Noha ka kulıhıle ndomo a laikele oku tunga oci-mbaluku, ame sia kuatelevo ulono woku tunga onjo ye-ndela kalola.” Pole, Noha wa tela oku tunga ocimba-luku.

Vamanji ndeci: Avery, Lovenia, kuenda Bristow, vakuata onjo yendela kalola. Manji Avery wa popia hati:“Nda kala ndombeu ya inila vocikoko caye, momo pokulinga ovongende nda enda oku ambata onjo yange ye-ndela kalola.” Manji Bristow, la Harvey, kuenda AnneConrow, okuti va kala akundi votembo yosi, va kuataonjo yimue yendela kalola okuti, vovimano viaco va ka-pelemo olopapelo. Poku linga ungende lonjo yaco, olo-papelo via enda oku loluka vovimano. Omo liaco, manjiAvery wa popia hati: “Tunde kosimbu, lomue wa muileonjo yaco yendela kalola, kuenda lomue weya oku yimola vali oku upisa kotembo yaco!” Pole, manji Averywa popiavo hati, manji Conrow kumue lukai waye, kue-nda omala vaye vavali, “va kuata esanju vepata.” ManjiHarvey Conrow wa soneha doco: “Ka tua la kambela la-cimue, momo Yehova wa tu kuatisa poku linga upangewaye, kuenda wa lekisa ocisola kokuetu.” Noke, manjiConrow kumue lepata liaye, veya oku pindisiwa Kosi-kola yo Gileada, kuenje, va tumiwa kofeka yo Peru, ku-pange wumisionaliu.

ULANDU WA TUNDA VOCISELEKO CETU CALIVULU

“Nda Kala Ndombeu Ya InilaVocikoko Caye”

Page 32: 15YAKUVALA,WO2013 UTALA WONDAVULULI - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_magazines/c4/w_UB_20131115.pdf · liavo lia honguele. ... Eye wa limbuka esumuo li tunda keka-mboliokulavulula.Vepuluvilimue,Yesu

w1

3 1

1/1

5-U

B1

30

72

2

Manji Maton kumue lepata liaye, va kalavo akundivotembo yosi. Kunyamo wo 1929, eci manji Giusto a li-mbuka okuti ukai waye Vincenza wa mina, va posuisaciwa Onjo Yavo yendela Kalola, kuenje, “ya linga ndo-wotele” okuti, muna va kala tete yi sule. Ndano okutiva kuata omola utito, pole, va amamako oku kundila vo-cikanjo cimue kofeka yo Estados Unidos mua kala oma-nu vo ko Italia.

Ndano okuti omanu valua va tava oku va kundila olo-ndaka viwa, pole, vamue ka va endele oku eca olomba-njaile vialivulu va tambula omo liuhukui, kuenda eka-mbo liupange. Pole, poku tambula alivulu va enda okueca ovina viwa va kuata. Kuenje, akundi vavali votemboyosi, va soneha eci ci soka 64 kolombanjaile va tambu-la okuti, “via kala ndovina via tunda vovenda yimue.”

Onjanja yimue, eci manji Fred Anderson a kala ku-pange woku kunda, wa sanga omunu umue vepia oku-ti, wa yonguile oku tambula alivulu, kuenje, wa ecaombanjaile yovinokolo via inaye. Eci manji a pitıla ve-pia likuavo, wa sangavo ulume umue wa lekisa onjo-ngole yoku tambula alivulu etu. Pole, wa popia hati: Sipondola oku tanga omo liekambo liovinokolo.” Eci ma-nji a eca ovinokolo kulume waco, wa fetika oku tangaalivulu, kuenje, wa eca ombanjaile yalivulu, kuenda yo-vinokolo a tambula.

Onjanja yimue, manji Herbert Abbott, wa ambateleocamba colosanji vekalu liaye. Noke yoku landa olosa-nji vitatu ale vikuala, o vi landisa vali pocitanda, oco alande ongasolina yoku kapa vekalu liaye. Eye wa po-pia hati: “Anga he tua kala otembo yimue okuti katua kuatele olombongo? Ndano okuti otembo yimue katua kuatele olombongo, pole, ka tua liwekelepo oku li-nga ungende. Eci tu limbuka okuti vekalu lietu ka muliongasolina, tu likutilila ku Yehova oco a tu kuatise.”

Manji Maxwell la Emmy Lewis va kolelele ku Yeho-va, vokuenda kuotembo yovitangi. Onjanja yimue, ecikua kala ombela lofela yalua, uti umue wa kupukila ve-tapalo, kuenje, wa tateka ungende wavo. Ndano okutiwa nyola onepa yimue yonjo yavo, pole, va puluka koci-lunga caco. Omo liaco, manji Maxwell wa soneha ndo-co: “Ovilunga viaco ka via kalele ocitangi kokuetu, kue-nda ka tua kuatele ovisimılo vioku liwekapo oku lingaupange wetu. Momo, tua kuata upange walua wa suki-lile oku lingiwa.” Lekuatiso lia vamanji, va tela oku se-mulula onjo yavo yendela kalola.

Ndano okuti koloneke vilo kuli ovitangi vialua, pole,Olombangi Via Yehova voluali luosi, via siata oku liko-lisilako oku telisa ovikele viavo, ndeci akundi va tukui-wa vocipama cilo va linga. Omo liaco, tua nolapo okuamamako oku kunda olondaka viwa Viusoma, toke eciYehova a ka popia hati, upange waco wa telisiwa.

Vamanji va kasi oku yoka olui lonjo yavo yendelakalola, kotembo yombela kofeka yo India

sO pondola okupa ocali

ovipama Viutala ulo

Wondavululi, kuenda

vialivulu akuavo vonumbi

yetu yo www.jw.org

O pondola oku tanga

o Traduc˜

ao do Novo

Mundo vo Internet

Upa ociluvialuvia

cem˜ela,

ale ci tala vo

www.jw.org

no

p