1

UNIBERSIDAD NG PILIPINAS Kolehiyo ng Agham at Sining

Departamento ng Agham Panlipunan

“DAANG MATUWID” Pag-aaral Hinggil sa Pananaw ng Mamamayang Pilipino

sa mga Pangunahing Plataporma ng Administrasyong Aquino

An Undergraduate Thesis Presented to the

Department of Social Sciences College of Arts and Sciences

University of the Philippines Manila

In partial fulfilment of the requirements for the degree of Bachelor of Art in Political Science

Prof. Clarinda L. Berja Thesis Adviser

Presented by Gerald Y. Cruz

2003-30983

March 2013

PASASALAMAT

Para sa aking ama at ina na patuloy na nagpapaalala na tapusin ko ang aking pag-aaral.

Para sa aking butihing esposa na si Bel, para sa pangungulit, suporta at pag-unawa.

Para sa aking anak na si Duc na nagbibigay sakin ng lakas ng loob.

Para sa aking adviser na walang sawang gumabay ang umunawa.

Para sa aking mga guro at kaklase

Para sa mga brods at sisses ko.

Para sa mga boss ko sa DAP na umunawa at nagbigay sakin ng pagkakataon.

Para sa mga kasama.

Para sa lahat ng naging bahagi ng pag-aaral na ito.

Para sa masang patuloy na naghihirap at lumalaban.

Para sa Sambayanan.

Ang yugto na ito ay hindi ko maaabot kung wala kayo.

Abstrak

Unang narinig ang Daang Matuwid nang maging kandidato si Pangulong Aquino sa ilalim ng

Liberal Party. Kung sa ilalim ng administrasyong Arroyo, tinahak ng mga Pilipino ang isang baluktot na

daan dahil sa masidhing korapsyon na naganap, umasa ang mga Pilipino na isang malinis at tuwid na

daan na magdadala sa kaunlaran sa Pilipinas (Mendoza, 2000). Ang pananaliksik na ito ay naglalayong

maunawaan ang iba't ibang pananaw sa balangkas na "Daang Matuwid" ng Administrasyon Aquino,

partikular na titingnan ng pananaliksik na ito ang pananaw ng mga tao mula sa iba't ibang mga grupo at

sektor sa ugnayan ng “Daang Matuwid” at ang “Daang Matuwid” na ayon naman sa mamamayang

Pilipino. Ang conceptual framework ay ibabatay sa independent variable na Daang Matuwid ng

administrasyon at dependent variable na Daang Matuwid ng mga Pilipino. Gumamit ng Focus Group

Discussions (FGD), Key Informant Interviews (KII) at sarbey upang maproseso at maanalisa ang mga

variables. Nagkaroon ng divergence at convergence sa ideya ng administrasyon at mamamayan tungkol

sa Daang Matuwid. Ipinakita nito na bagaman lugod na tinanggap ang “Daang Matuwid”, bigo pa dinj ito

na makalikha ng makabuluhang pagbabago.

Talaan ng mga Nilalaman

Pasasalamat

Abstrak

Introduksyon 1

Konteksto ng Pag-aaral 1

Conceptual Framework 4

Pagpapakahulugan 5

Pagsusuri ng Kaugnay na Literatura 7

Paksa at Layunin ng Pananaliksik 16

Disenyo ng Pananaliksik 17

Metodolohiya 17

Koleksyon ng Datos 19

Pag-aanalisa ng Datos 19

Etika ng Pananaliksik 20

Saklaw at Limitasyon 20

Analitikong Pagbabalangkas 21

Resulta 25

Daang Matuwid ng Administrasyong Aquino 26

Pananaw ng mamamayan sa “Daang Matuwid” 28

Pagtatagpo at Paghihiwalay 34

Konklusyon 54

Rekomendasyon 56

Sanggunian 58

Apendiks

1

Introduksyon

Bawat politiko na ninanais maluklok sa puwesto sa gobyerno ay may kanya kanyang plataporma

at adhikain na inihahain nila sa publiko. May sari-sariling paraan upang matawag na responsable,

maasahan at magaling na lider. Dahil dito, bawat isa ay may sinunod na mga ideolohiya at

banghay na magiging gabay nila sa pag-aayon at pagtutugma sa ninanais at kailangan ng masa.

Dahil nga layunin ng estado na itaguyod ang kapakanan ng mamamayan nito, nagkakaroon ng

pagbabago sa modelo ng mabuting pamamahala kung saan nagkakaroon ng kolaborasyon sa

pagitan ng estado at lipunan (Mendoza, 2000).

Konteksto ng Pag-aaral

Ang plataporma ng pamumuno ng Administrasyong Aquino ay nasa ilalim ng islogan na "Daang

Matuwid: Kung Walang Korap, Walang Mahirap". Ito ay nagsisilbing balangkas na gumagabay

sa mga plano at programa ng pamahalaan. Gayunpaman, ang balangkas na "Daang Matuwid" ay

walang malinaw na kahulugan at maaring bigyang kahulugan sa iba't-ibang pamamaraan.

Sa dami ng programa at proyekto na ginawa ng bawat pangulong dumaan, halos wala paring

nakasugpo sa mga suliraning kinakaharap ng bansa. Ang mga natamo ng lipunan ay dapat

sukatin sa konteksto ng pakikinabang ng kultura, proseso at institusyon na magbubunga ng

masagana at maayos na pumumuno, at magdudulot din ng magagandang polisiya (Wui at Lopez,

1997). Bawat isa ay may iba’t ibang pokus, mayroong programa sa kahirapan, edukasyon,

krimen at iba pa. Sa kasalukuyan, ang Pangulo ng Pilipinas ay nagpokus sa korapsyon,

korapsyon na para sa kanya ang siyang nagiging sanhi ng kahirapan.

Ayon sa 2012 Corruption Perceptions Index, ang Pilipinas ay pang-105 sa pinaka-korap na bansa

mula sa 176 bansa sa mundo. Ang bilang na ito rin ay nagtatalaga sa Pilipinas bilang panglima sa

pinaka-korap na bansa sa Timog Silangang Asya. Inilalarawan ng Transparency International

ang pagsukat sa Corruption Perceptions Index na:

“The Corruption Perceptions Index ranks countries and territories based on how

corrupt their public sector is perceived to be. A country or territory’s score

indicates the perceived level of public sector corruption on a scale of 0 – 100,

2

where 0 means that a country is perceived as highly corrupt and 100 means it is

perceived as very clean. A country’s rank indicates its position relative to the

other countries and territories included in the index.”

Ang mga bansa na magkakaroon ng puntos na mababa sa 50 ay nangangahulugan ng isang

seryosong problema sa korapsyon. Sa CPI na isinagawa noong 2012, ang Pilipinas ay nakakuha

ng puntos na 34 na nagangahulugan na may malubhang problema sa korapsyon ang bansa.

Ipinakita din sa Composite Scorecard (CSC) na bagamat may pag-unlad na nakikita sa bansang

Pilipinas, may mga sector na dapat pagtuunan ng pansin dahil ito ay maaring maging hadlang sa

tuloy-tuloy na kaunlaran.105 na tagapaghiwatig o indicators ang ginamit sa CSC. Mula sa 105

na ito ay binuo ang tatlong framework na syang maglalarawan sa bansa. Ang Sovereign

Framework ay inilalarawan ang sistema ng isang bansa. Ito ay binubuo ng Economic, Political

Governance & Stability, and Infrastructure na mga batayan.Ang Human Capital Framework

naman ay inilalarawan ang workforce ng bansa na binubuo ng Education at Public Health na

mga batayan. Ang huli ay ang Business Environment Framework na inilalarawan ang ekonomiya

ng bansa at potensyal na umulad pa. Ito ay kinabibilangan ng Business Regulation &

Governance indicators, Business & Market Climate indicators, at Technical Innovation &

Development na mga batayan.

Sa CSC na isinagawa noong 2012, ang Pilipinas ay nakakuha ng 92.20 para sa Business

Environment Framework, 97.80 para sa Human Capital Framework at 88.64 para sa Sovereign

Framework. Mula sa puntos na ito ay makikita na ang kahinaan ng Pilipinas ay nasa politika na

institusyon nito na dulot ng mataas na lebel ng korapsyon at social instability.

Ayon kay Grabosky (1995), ang bawat gobyerno ay gumagamit ng impluwensya sa mga

mamamayan upang maibsan ang kamalian nila. Ang mga tension ay nagsisilbing magandang

dinamika para sa pamamahala.

Ang pag-angat ni Pangulong Noynoy Aquino upang makaupo sa pinakamataas na posisyon sa

gobyerno ay pinagtibay ng kanyang imahe bilang hindi isang ganid na kandidato bilang

presidente at ng paniniwalang isa itong oportunidad na nakatalaga para sa kanya. Dagdag pa dito,

ang kanyang islogan na Daang Matuwid: Kung Walang Korap Walang Mahirap ay isang

3

malaking tulong upang pagkatiwalaan siya ng mga Pilipino para sa isang tama at tuwid na

pampublikong pamamahala.

Sa pagdaan ng taon ng kanyang pamumuno, ang pagpapatupad ng mga programa at polisiya ng

rehimeng Aquino ay parehong tumanggap ng papuri at batikos mula sa iba’t ibang sektor ng

lipunang Pilipino. May makabuluhang nangyari na nga ba sa Pilipinas sa ilalim ng kanyang mga

programa? Saan patungo ang Daang Matuwid na kanyang ipinangako? Para ba ito sa ikakabubuti

ng nakararami o para rin sa mga naghaharing uri?

Ang pag-aaral na ito ay nakapokus sa persepsyon ng mga Pilipino sa platapormang Daang

Matuwid: Kung Walang Kurap Walang Mahirap ni Pangulong Aquino at kung ano ang naging

epekto nito sa pamumuhay ng mga Pilipino. Hangad din ng pag-aaral na ito na malaman kung

nararamdaman, sa anumang paraan, ng mamamayang Pilipino ang mga epekto ng “Daang

Matuwid” sa iba’t ibang aspeto ng kanilang pamumuhay.

4

Co

n

Sarbey

Focu

s Gro

up

Discu

ssion

s

Key In

form

ant

Interview

s

PR

OC

ESS

Ind

epe

nd

ent

Daan

g Matu

wid

of th

e

Aq

uin

o A

dm

inistratio

n

Dep

en

den

t

Daan

g Matu

wid

ng

mga P

ilipin

o

Co

ncep

tual F

ram

ewo

rk

INP

UT

Co

nvergen

ce

Divergen

ce

OU

TPU

T

Ko

nklu

syon

Reko

men

dasyo

n

5

Upang makamit ang layon ng pagsasaliksik, paghahambingin ang “Daang Matuwid” ng

Administrayong Aquino sa kung ano ang persepsyon sa “Daang Matuwid” ng mamamayang

Pilipino batay sa kanilang pagtanggap sa balangkas ng pamamahala na ito at sa kung ano ang

kanilang pagkakaintindi sa mga programang isinusulong sa ilalim nito.

Sa pamamagitan ng FGDs, KII, at sarbey, pupulsuhan kung ano ang “Daang Matuwid” sa

pagkakaunawa ng mga mamamayan. Matutukoy din sa paraang ito kung may pagkakaparehas sa

layon ng administrasyon at ng pinamamamahalaan ang pagkakaintndi ng huli sa programang

inilatag ng una; o kung mayroong paglihis sa intension ng programa kumpara sa kung ano ang

pagkakaintindi at pagtanggap dito ng mamamayan.

Mabubuo ang konklusyon ng saliksik batay sa kung anong pagkakatulad o hindi pagkakatulad ng

programa batay sa Administrasyon kumpara sa persepyon na mayroon ang mamamayan ukol

dito. Ang pagtukoy sa mga gaps sa pagitan ng dalawang ito ay ibabatay sa dalawang salik: una sa

EO 43 kung saan isinasaad na dapat makamit ang Social Contract sa mga mamamayan sa

pamamagitan ng maayos na pamamahala ng gobyerno, at ikalawa sa pag-aanalisa sa naging

persepyon ng mga nakapanayam gamit ang phenomenological approach. Mula sa mga gaps na

matutukoy na dapat pagtuunan ng pansin iaangkla ang paglahad ng mga balangkas ng

rekomendasyon.

Pagpakahulugan

Government Ang pamamahala ay sumasaklaw sa mga tradisyon at institusyon kung saan ang

isang lupon ng awtoridad ay nagpapamalas ng kapangyarihan. Kabilang dito ang proseso kung

paanong napipili, nasisiyasat at napapalitan ang mga miyembro nito, ang kapasidad na

makapagpatupad ng epektibong polisiya at resepto sa mga mamamayan at estado (Kaufmann,

Kraay at Lobaton, 1999). Ito ay itinatakda rin bilang:

The exercise of political, economic, and administrative authority to manage a

nation’s affair. It is the complex of mechanisms, processes, relationships and

institutions through which citizens and groups articulate their interests, exercise

6

their rights and obligations and mediate their differences…Governance embraces

all of the methods – good and bad – that societies use to distribute power and

manage public resources and problems (UNDP 1997:9).

Corruption Ito ang maling gamit sa pampublikong opisina, katungkulan, o kagamitan. Ang

terminong ito ay may depinisyon na sumasaklaw mula “misuse of public power” hanggang

“moral decay”. Ito ay may legal na depinisyon ng panunuhol na kinabibilangan ng isang

naglilingkod sa gobyerno at pagsalin ng konkretong kayamanan (Amundsen, Sissener at Soreide,

2000).

Good Government Ito ay nagsisilbi sa proseso ng pag-unlad ng isang bansa. Ayon sa Asia-

Pacific Economic Cooperation (APEC), good government “requires the highest standards of

integrity, openness and transparency”. Ito ang paraan kung saan ginagamit ang kapangyarihan

ng namumuno sa gobyerno sa paraan kung saan napamamahalaan ang sosyal at pang-

ekonomiyang yaman para pag-unlad (World Bank, 1992).

Transparency Ito ang nagsisilbing precondition sa sustainability at pagka-matuwid ng isang

lipunan, at good governance. Ito ay ang pagiging bukas sa publiko tungkol sa istruktura at

tungkulin ng gobyerno, intension at prodiyeksyon (Craig at Kopits, 1992). Ito ay mula sa

konsepto ng malayang daloy ng impormasyon kung saan ang iba’t ibang proseso, institusyon at

impormasyon ay direktang nakukuha upang mas maunawaan at mabantayan (World Bank,

1992).

7

Pagsusuri ng Kaugnay na Literatura

Mabuting Pamamahala (Good Governance)

Ang konsepto ng mabuting pamamahala ay umani ng atensyon sa mundo ilang dekada na ang

nakalipas. Sa kasalukuyan, ito ay tinutukan at patuloy na pinag-aaralan ng mga ekonomista,

eksperto sa politika, mga lokal at pandaigdigang organisasyon, at ng iba pang mga institusyon.

Kahit na ito ay nakitaan ng mga kontrobersiya bilang isang konsepto, sinasabing isa parin ito sa

mga batayan upang makamit ang kaunlaran, hindi lamang ng ekonomya kundi ng buong bansa

(Kaufmann and Kray, 2002).

Ayon sa UNDP ang mabuting pamamahala ay: “good governance can be worked out as

economic, political and administrative authorities to manage a country's affairs at all levels. It

joints the systems, processes and institutions, through which residents and groups articulate

their interests, put into affect their legal rights, meet their obligations and mediate their

differences.”

Samantala, isinalarawan ng World Bank ang mabuting pamamahala sa pamamagitan ng iba’t

ibang dimension gaya ng “rule of law”, “government effectiveness” at “quality and control of

corruption”.

Simula 1990’s, ang mabuting pamamahala ay naging instrumento para masustinihan ang

kaunlaran at pagbabawas sa mga naghihirap sa isang bansa. Ito ay nangangailangan ng

pinakamataas na pamantayan ng integridad, pagiging bukas at malinaw sa mga batas na

ipinapatupad (Philippines APEC Study Center Network, 2006). Subalit naging problema sa mga

3rd

World Countries na kung saan, mayroon silang inihahandang mga polisiya at programa

ngunit hindi epektibong napapatupad dahil sa maling pamamahala. Kung kaya’t ang United

Nations ay binigyang diin ng ang mabuting pamamahala sa Millenium Development Goals ng

isang bansa sapagkat ito ang siyang magiging gabay para malabanan ang kahirapan, korapsyon,

hindi pagkakapantay-pantay at iba pang mga suliraning panlipunan.

Dahil dito, naging pangangailangan ang mabuting pamamahala sa mga 3rd

World Countries

upang mabigyan sila ng aid assistance ng mga International Aid Agencies. Nagsimula ito ng

8

makita ng World Bank ang krisis sa Africa, resulta ng maling pamamahala. Ipinakilala ang

Structural Adjustment Program ng World Bank at International Monetary Fund sa mga

mahihirap na bansa. Hangad nito na mgakaroon ng mga reporma, desentralisasyon at

deregulasyon sa mga polisiya ng gobyerno. Dagdag pa dito, maaari rin silang makisama sa mga

desisyong ginagawa ng gobyerno ng isang bansa.

Dimensyon ng Mabuting Pamamahala

Partisipasyon ng Publiko Naging sentro ang partisipasyon ng publiko bilang isang sangkap ng

mabuting pamamahala. Ang partisipasyon ay binigyang kahulugan ng World Bank bilang

“a process through which people influence and share control over development

initiatives. Though participation sometimes causes delays in the decision-making

(Innes & Booher 2004) or increases cost (Olson 1965) or brings Good

governance in democratic developing countries: A paradox conflict (Bureekul

2000), most critics describe it as essential to the sustainability of development

programs (Carley 2006; Siroros 2002).”

Ipinapakita nito ang pagkakaroon ng two-way na komunikasyon sa pagitan ng gobyerno at

mamamayan. Ipinapakita nito na hindi lang boses ang pinakikinggan sa mamamayan, kundi

hinahayaan din silang makialam sa disenyo at pormulasyon ng mga ipinapatupad na programa ng

pamahalaan. Mamamayan man ang una o pangalawang maapektuhan ng mga programa, ang

paninigurado na may partisipasyon ang publiko ay nagpapakita ng komitment ng pamahalaan at

suporta sa iba’t ibang plano at implementasyon ng pamahalaan.

Ang mga International Donor Agencies ay mas lalong nanghikayat ng partisipasyon ng mga tao

sa pagpapatupad, pagsiyasat at pagsukat ng kabisahan sa mga proseso ng programang

pangkaunlaran. Halos humigit 600 na programa ang inumpisahan ng World Bank noong 1996-

2001, karamihan dito ay para sugpuin ang korpasyon, malayang pagpapahayag mg medya,

pagtatag ng lokal na yunit ng gobyerno at iba pa. Bawat gobyerno ng taga-bansa ay nagsisikap

na palakasin at pagtibayin ang mabuting pamamahala sa pamamagitan ng pagpapaigting ng

partisipasyon ng publiko.

9

Sa bansang Thailand, nagtatag sila ng Public Hearing Regulation para marinig at malaman ng

tao ang implementasyon ng bawat programa. Samantalang, mayroon naman forum wargas sa

Indonesia sa bawat lokalidad upang pagtibayin ang civil societies. Kasama rin ang mga bansang

Uganda, India at Bangladesh sa mga nagkaroon ng reporma sa kanilang sistema.

Subalit, sa maraming pag-aaral na nagawa, kahit nagkaroon ng partisipasyon ang mga tao, hindi

ito sapat para matiyak ang sinasabing mabuting pamamahala. Mas naging malabo at hindi

maliwanag para sa mga mahihirap na bansa ang konseptong ito.

Transparency Maliban sa partisipasyon ng publiko, ang transparency ay isang importanteng

parte ng mabuting pamamahala. Ayon sa libro ni Stella Ladi, ito ang pagbibigay ng maliwanag at

klarong impormasyon sa publiko ng mga aktibidad ng gobyerno. Hindi sapat na maiparating ang

mga impormasyon sa mga tao kundi dapat ay nasasaklaw nito ang malaki o buong publiko.

Ang transparency ay mahalaga dahil ito ang basehan pribadong institusyon sa desisyong

mamuhunan sa isang bansa. Tinitingnan nito ang kakayahan ng gobyerno na ipaalam ang

kakayahan nitong pamunuan ng maayos ang estado sa pang-ekonomiyang lebel at ang

impormasyong ipinapalaam sa lahat. Higit pa rito, ang transparency sa paggawa ng desisyon sa

lebel ng pagbili ng gamit ay mahalaga upag Makita kung tama bang napamamahalaan ang

kayamanan ng isang bansa at nalilimitahan ang korapsyon at pagsasayang sa paggamit nito

(Internation Fund for Agricultural Development, 1999).

Ang kakulangan sa transparency ay gumagawa ng oportunidad para sa isang tiwaling gobyerno

at nililimatahan ang paging epektibo ng pampublikong sektor/ahensya. Binibigyang halaga ng

Black Sea Economic Cooperation (BSEC) countries ang transparency. Sa librong, ang mga

BSEC countries “are subject to what is often branded as the Soviet legacy of secrecy and

confidentiality”. Dahil dito, nagkakaroon ng suspisyon ang mga tao sa mga nasa posisyon at

kung paano nila ginagamit ang kanilang awtoridad at kapangyarihan. Nagkakaroon sila ng

persepsyon na ang mga ginagawa ng gobyerno ay laban sa kanila at hindi para sa kanila.

Para makamit ang sinasabing transparency at matukoy ang kahalagahan ng mabuting

pamamahala, isang institusyunal na lunduyan ang kailangan, partisipasyon ng sibilyan sa

10

pamamahala at makabagong sistema sa loob at labas ng gobyerno. Para masigurado ang

transparency, ang pagtatayo ng independent authority tulad ng Ombudsman para

maproteksyunan ang mamamayan sa maling pamamahala at korapsyon. Ang pagpapaunlad sa

IT, sa buong lebel ng pampublikong pamamahala ay isang mabisang instrumento rin sa

konstektong ito. Mapapabuti ang serbisyo na naihahatid sa publiko.

Ang bansang Greece ang siyang nangunguna sa mga bansang may institusyon at regulasyon

para sa transparency, na sinundan ng Romania at Bulgaria. Isang dekada na ang nakakaraan ng

maging modernisado at patuloy sa pag-unlad ang mekanismo sa e-governance. Sa kabilang dako,

ang mga bansang Romania at Bulgaria, sa pagkakasali nila sa EU, nagamit na rin nila ang e-

governance strategies at gumawa ng lehislasyon sa freedom of information pati na rin laban sa

korapsyon.

Sa bansang Turkey, isang batas para sa Freedom of Information ay isinumite at nagdala ng

mahalagang mekanismo para makamit ang transparency. Ang batas na ito ay nagbibigay permiso

sa publiko na makita ang mga dokumento at aktibidad ng gobyerno.

Tulad ng mga Europeong bansa, ang gobyerno ng Nigeria ay ginamit na rin ang e-governancet

tulad ng paggawa nila ng Nigerian Inverstment Promotion Commission na makakatulong sa

probisyon ng mga importanteng impormasyon lalung-lalo na sa usapin ng investments. Gumawa

rin sila ng isang website na napapaloob ang mga mahahalagang impormasyon ukol sa mga buwis

ng tao. Sa kanilang Customs Department naman, mayroon na rin silang management system para

mapataas ang transparency ng gobyerno. (Business Anti-Corruption, 2011)

Sa Pilipinas, itinataguyod ngayon ang Freedom of Information Act sa Senado at Kongreso.

Naglalaman ang batas na ito pagbibigay ng karapatan sa mga Pilipino na magkaroon ng

karapatan sa mga impormasyon o dokumento ng gobyerno. Impormasyon na ang ibig sabihin ay

mga dokumento, papeles, sulat, kontrata, minutes sa mga pagpupulong, libro, sound or video

recordings at iba pa na hawak at nasa kamay ng gobyerno.

Maraming Senador at iba pang politiko ang pabor sa batas na ito. Kabilang na dito sina Senador

Legarda, Cayetanao, Enrile at Honasan. Ayon pa kay Honasan, isa sa mga batas ang FOI na

dapat unahin at bigyang pansin. "Ang RH bill ano man ang desisyon natin, ang impact

11

mararamdaman natin in the succeedng generations," he said. "Itong FOI will radically change

the bureaucratic landscape dahil transparency ang involved dito, automatic."

Subalit magpahanggang ngayon, hindi pa naaaprubahan ang batas na ito. Maraming militante,

sibilyan at mga koalisyon ng manunulat, miyembro ng simbahan, negosyante at iba pa ang

gumigiit kay Pangulong Aquino na madaliin na ito.

Accountability Kapag pinag-usapan ang transparency, hindi maihihiwalay dito ang konsepto ng

accountability. Ang pagsisiyasat sa mga pampublikong opisyal ang siyang nagsisigurado na

nagagampanan nila ang kanilang responsibilad --- pagbibigay ng tapat na serbisyo, ibalik ang

kompiyansa sa gobyerno at tumugon sa mga pangangailangan ng komunidad.

Para matiyak ang accountability ng mga opisyales, may mga ginagampanang papel ang mga

sibilyan, organisasyon, medya at iba pa. Ayon kay Smulovitz at Peruzzoti, ang publiko lalung-

lalo na ang medya ay may mahalagang tungkulin para matukoy at masiyasat ang mga gawain ng

gobyerno sa pamamagitan ng paglantad ng mga maling gawain nila.

Sa artikulong Accountability in Public Procurement - transparency and the role of civil society

sinasabi na sa ginawang balangkas ng UNDP na Capacity Development, ang accountability ay

isinalang-alang na isyu na kinakaharap ng lokal at nasyunal na gobyerno. Accountability “exists

when rights holders and duty bearers both deliver on their obligations.” (UNDP 2008: 12).

Mayroong tatlong prinsipyo. Ito ay ang mga sumusunod: “inclusive rights for all people, the

right to participation, and the ‘obligations to protect and promote the realisation’ of rights by

states and other duty bearers” (Gaventa 2002). Samakatwid, isang aktibong kasunduan at

kooperasyon sa parte ng gobyerno at publiko ay mahalaga para masukat ang accountability.

Ang konseptong ito ay may malawak na saklaw dahil hanggang ngayon ay walang heneral na

kasunduan kung ano ang pamantayan ng isang maaasahan at rsponsableng opisyal dahil

maaaring magkaiba-iba ito depende sa lugar, oras at papel ng indibidwal (Gallie, 1962).

12

Isa sa organisasyon na may adhikaing mapabuti ang transparency at accountability ay ang

Transparency and Accountability Network. Isa sa programang inilunsad nila upang matiyak ang

accountability ng bawat rehimen ay ang masugid nilang pagpili at pagsubaybay sa proseso ng

Ombudsman noong 2002.

Ang Lifestyle Check Program na inilunsad din ng 2002 ay isang makabagong programa ng

pamahalaan na kung saan ang kalidad na pamumuhay ng isang opisyal ang siyang magiging

batayan kung dapat bang suriin at siyasatin ang kanyang mga pag-aari o yaman. Ang likas na

gawain ng programang ito ay pangasiwaan ang asset declaration kung may mga anomalya o

hindi naaayon sa kanilang pinansiyal na kita bilang opisyal ng gobyerno (Marcelo, 2005).

Maliban sa pagsiyasat ng net worth, tinitingnan din ang mga asal o aktibidad ng opisyal tulad ng

kanilang mga pinagkakalibangan, kin checks at conflict of interest. Itinalaga ni Pangulong

Arroyo ang PAGC para pangunahan ang pagpapatupad at implementasyon ng programang ito

(Quimson, 2004).

Korapsyon Sa kabila ng pagpapaunlad ng gobyerno ng mga programang patungo sa isang

mabuting pamamahala, marami pa rin ang suliraning hindi masolusyunan magpahanggang

ngayon.

Isa sa mga panguning batayan ng mabuting pamamahala ay ang pagkakaroon ng mababang antas

ng korapyon ng isang bansa. Ayon kay Gyimah, 2002, “It means different things to different

people depending on the individual´s cultural background, discipline and political leaning”.

Ayon naman kay Jain (2001), “corruption is an act in which the power of the public office is

used for personal gain in the manner that contravenes the rules of the game”.

Naging usapin ang isyu ng korapsyon saang sulok man ng mundo. Nagkaroon ng pandaigdigang

koordinasyon upang masugpo ang krisis na ito sa pamamagitan ng paggawa ng mga polisiya at

batas laban sa korapsyon. May mga bansang naging matagumpay na mabawasan ang korapsyon

samantalang meron ding mga bansang napag-iwanan. Kung ang mabuting pamamahala ay

nagsisilbing paraan upang pagsilbihan ang nakararami, particular na ang mga mamamayan ng

13

isang bansa, ang korapsyon naman ay nagsisilbing tuluyan upang paglingkuran ang interes ng

mga maliliit na pamilya na naglilingkod sa pamahalaan (Philippines APEC Study Center

Network, 2006). Ang sistematikong korapsyon na nangyayari sa iba’t ibang bansa sa mundo ay

nagsisilang pa ng korapsyon na nagsisilbing kultura na sa mga tao. Sa pamamagitan nito ay

naiiba ang pananaw ng mga tao sa tama at maling gawain.

Ayon kay Klitgaard (1998), masasabi lamang na korapsyon ang isang pangyayari kung

mapupunan ang pormula na diskresyon sa katungkulan at kawalan ng integridad sa tungkulin

kasabay ng paghawak sa kapangyarihan sa tungkulin. Kaya ito ay nagresulta sa pormula na

C=M+D-A, kung saan ang C ay korapsyon o corruption, M para sa monopoly ng kapangyarihan

o monopoly, D para sa diskresyon o discretion at A para sa accountability. Ngunit sa paglipas pa

ng panahon, binago ng UNDP ang pormula na ito upang mapalakas pa ang depinisyon ng

korapsyon. Idinagdag ang integridad at transparency kaya naman ipinapakita nito na ang

korapsyon ay kadalasang dulot ng mahinang pamamahala.

Ang Pilipinas, bilang isang demokratikong bansa sa Asya ay mayroong separation of powers,

rule of law at judicial independence na kung saan ito ay may mga magandang pundasyon, subalit

pagdaan ng panahon ay napalitan ng bulok na sistema at malabong mga polisiya na pinagsimulan

ng tiwaling mga opisyal ng gobyerno. Sa isang lathalain ng APEC, isinalaysay dito ang

pagkakasama ng Pilipinas mula 2005 na isa mga pinakakorap na bansa sa APEC region. Sa

sarbey ng ng Transparency International, pang 117 ang Pilipinas sa pinakakorap sa 158 na iba

pang bansa. Dagdag pa dito, sa sarbey naman ng ASEAN, nasa “bottom three” sa CPI ranking

ang Pilipinas. Mas napatunayan pa ang korapsyon sa Pilipinas nang magkaroon ng sarbey ang

SWS sa mga lokal na mamamayan na kung saan umabot 49% ang naniniwalang napupunta sa

mga tiwali ang pondo ng gobyerno na dapat ay para sa mga proyektong imprastraktura at

serbisyong publiko. Sa parehong sarbey, sinasabi ng mga respondents na dahil sa maling

pamamahala kung kaya’t laganap ang korapsyon.

Sa sarbey din na pinangasiwaan ng Transparecy International, iisa lang ang porma ng korapsyon

na nagaganap sa isang lugar, anuman ang katayuan ng bansa kung ito man ay maunlad o

umuunlad pa lamang (UNDP, 2004). Sa sarbey na ito ipinakita na ang mga gawaing pampubliko

14

na kalimitang pinagpupugaran ng korapsyon ay ang public procurement, rezoning ng lupa,

pagkuha ng tax o revenue collection, tipanan ng gobyerno o government appointment at local na

pamahalaan. Ito ay makikita sa pamamagitan ng koneksyon ng isang tagapag-lingkod sa

pamahalaan sa mga kamag-anak, donasyon sa mga proyekto o kampanya ng pamahalaan,

kickback sa mga kontrata sa proyekto, at marami pang iba (Balboa at Medalla, 2006).

Sa libro ng, sinasabing nagsimula ang matinding katiwalian sa rehimeng Marcos na kung saan

nasa Pangulong Marcos ang buong kapangyarihan na nagbukas ng oportunidad upang itaguyod

ang pansariling interes. Ito ang simula ng pagkalugmok ng Pilipinas. Sa taong 1980’s, ito ang

panahon na napag-iwanan ang Pilipinas ng ibang Asyanong bansa kung kaya’t ng umupo ang

bagong rehimen na pinamunuan ni Pangulong Corazon Aquino, natuon ang kanyang kampanya

upang sugpuin ang korapsyon at maibalik ang check and balances lalung-lalo na sa ehekutibong

sangay ng gobyerno. Nagtanggal din siya ng mga nakaupong opisyal na iniluklok ng dating

Pangulo o ang tinawag na deMarcosification. Sa ilalim ni administrasyong Ramos sa taong

1990’s, nagkaroon naman ng reporma sa deregulasyon at pribatisasyon. Ito ang panahon na

nagkaroon ng mas malaking partisipasyon ang mga sibilyan sa mga lokal na pagdidesisyon ng

mga proyektong para sa ikauunlad ng bansa. Sa bandang huli, umani parin ng batikos ang

dalawang administrasyon.

Ang gobyerno ay humarap sa kanilang marupok na reputasyon at kawalan ng abilidad na

ipatupad at ipasunod ang mga batas lalung-lalo na sa mga politiko at opisyales. Inakusahan ng

isang malaking katiwalain ang mga ginawa nilang reporma. Dahil dito, napakaraming mga batas

ang ipinasa para sugpuin ang korapsyon. Gumawa rin ng mga komite na siyang mag iimbestiga

sa mga tiwaling opisyales ng gobyerno.

Sa kasalukuyang rehimeng Aquino, binigyang diin nya at naging pokus ng kanyang mga

programa ang pagsugpo sa korapsyon. Para sa kanya, ang korapsyon ang dahilan ng kahirapan.

Sa libro ni Johnston, nagbigay sya ng mga rekomendasyon kung ano dapat at hindi dapat gawin.

Ilan sa mga ito ay:

15

Relentlessly frame corruption control in terms of fighting poverty and improving the quality of

life for citizens

Consolidate anti-corruption responsibilities now scattered among the Ombudsman, PAGC, blue-

ribbon bodies, and others

Recruit an Eminent Persons Group (EPG) from many segments of society to advise on and

oversee evaluation of reforms, report to the public, and to appoint/remove the head of the

consolidated anti-corruption agency

Allocate resources to reward agencies and jurisdictions showing improvement.

Conduct and publish repeated lifestyle-and-asset disclosures for top-level officials.

Sa isang sulatin ng APEC, isinaad dito na ang korapsyon ay isang isyu/usapin ng mabuting

pamamahala dahil dito makikita kung epektibong nagagampanan ng mga institusyon ang

kanilang tungkulin sa pamamagitan ng kanilang politikal, ekonomikal at hudisyal na mekanismo.

Kapag ang mga institusyong ito ay nawasak, ang mga batas at polisiya na tumitiyak sa

accountability at transparency ng gobyerno ay mas mahirap maipatupad.

Masasabing ang mga stratehiya laban sa korapsyon ay kinakailangan ng isang lider na may

dedikasyon, may abilidad na mamuno at mamahala ng tapat para mapatupad ang mga programa

at mapanitili ang kaunlaran.

Isang aral na mapagkukunan ay sa bansang Thailand, kay Pasuk Phongpaichit, isang aktibista na

lumalaban sa korapsyon. Ayon sa kanya, ang pagkontrol ng korapsyon ay may dalawang

stratehiya na kailangan gawin. Una, dapat sinusubaybayan ang mga opisyales at politico sa lahat

ng kanilang mga transaksyon. Pangalawa, kailangan na mapangaralan ang publiko na matutong

ipahayag at ipaglaban ang kanilang pagtutol sa korapsyon (Rocamora, 1997).

16

Paksa at Layunin ng Pananaliksik

Heneral na Katanungan

Ano ang pananaw ng mamamayang Pilipino sa platapormang Daang Matuwid ni

Pangulong Aquino?

Espesipikong Katanungan

Mayroon bang kamalayan ang mga nakapanayam sa platapormang Daang Matuwid na

ipinapatupad ng Administrasyong Aquino?

Ano ang pagkakaiba at pagkakapareho sa pananaw ng mga mamamayang Pilipino at ni

Pangulong Benigno Aquino III sa plataporma ng administrasyon na “Daang Matuwid: Kung

Walang Kurap Walang Mahirap”?

Naipamalas ba ng gobyerno ang “Daang Matuwid” sa paraan ng kanilang pamumuno upang

mapabuti ang pamumuhay ng mga Pilipino?

Sa pananaw ng mamamayang Pilipino, paano nakaapekto ang “Daang Matuwid” sa kanilang

pamumuhay?

Heneral na Layunin:

Maisalarawan at maipaliwanag ang pagtingin ng mga Pilipino sa Daang Matuwid na pinapatupad

ni Pangulong Aquino.

Espesipikong Layunin:

Malaman ang persepsyon ng mamamayang Pilipino sa “Daang Matuwid” ni Pangulong Aquino.

17

Nilalayon sa pag-aaral na ito na makita at maunawaan ng pananaw ng mamamayang Pilipino sa

epekto ng Daang Matuwid sa iba’t ibang aspeto ng kanilang pamumuhay.

Disenyo ng Pananaliksik

Metodolohiya

Para maintindihan at malaman ang persepsyon ng mga Pilipino sa Daang Matuwid: Kung

Walang Kurap Walang Mahirap na kasalukuyang gumagabay sa pamamahala ni Presidente

Aquino, gumamit ng parehong quantitative at qualitative na paraan ang mananaliksik sa

pagkalap ng mga datos. Nagsagawa ng tradisyonal na pagsasarbey upang malaman ang

opinyon/pananaw ng mga tao at gagamit ng simple random sampling para maiwasan ang bias.

Nagsagawa rin ng mga focus group discussions ang mananaliksik na kung saan magmumula ang

mga kalahok sa iba’t ibang sektor/grupo ng lipunan gaya ng mga magsasaka, kabataan,

kababaihan, galing sa pribadong sektor at iba pa. Dahil ang ginawang pag aaral ay nakatali sa

oras at mga aktibidad, gumamit ng iba’t ibang paraan ng pagkalap ng datos upang ito ay

maipaghambing. At dahil gagamit din ng metodolohiyang phenomenological ang mananaliksik

upang maitatag ang kahulugan ng pamumuno ng administrasyon ni Pangulong Benigno Aquino

III na may Daang Matuwid: Kung Walang Kurap Walang Mahirap islogan sa piling

mamamayang Pilipino, gumamit din ng panayam.

Sarbey

Ang mananaliksik ay nagsagawa ng sarbey upang mas mapakita ang dami ng mga Pilipino na

nakaranas o hindi ng epekto ng Daang Matuwid. Ang sarbey ay ipinangasiwa sa mga Pilipino na

may edad 16-60 sa100 na residente ng dalawang barangay. Bukod dito, hinati ang target na

sasagot sa dalawang grupo. Sa sarbey na isinagawa ng Social Weather Stations (SWS) na

pinamagatang ”Family Income Distribution in the Philippines from 1985 to 2009″, isang Class C

na may kita kada buwan na P 50, 250 o halos P 50,000 at Class D na may kita kada buwan na P

18

15, 917 o halos P 16,000 ang pinili para sa saliksik na ito. Ang kalapitan ng lugar kung saan

kinuha ang sarbey ay naging bentahe upang mas madaling mabalikan ang mga tao kapag may

nais klaruhin o idagdag na katanungan. Ang laki ng sample ay naitakda na 200 dahil sa pananaw

ng mananaliksik ay sapat na representasyon ito na walang halong pagkiling. Gumamit ng simple

random sampling ang mananaliksik ng sa gayon ang lahat ay may parehong pagkakataon at

posibleng makasagot ng sarbey.

Ang survey questionnaires ay naglalaman ng: 1. Informed consent at profile ng respondents

2.Katanungang masasagot ng OO o HINDI 3. Katanungang sasagutin mismo ng mga tao ayon

sa sarili nilang pananaw/opinyon/paniniwala. Ang layunin ng instrumentong ito ay upang

malaman kung alam ng mga tao ang Daang Matuwid ni Pangulong Aquino at kung ano ang

masasabi nila ukol dito.

Focus Group Discussion

Nag-organisa ang mananaliksik ng mga focus group discussions upang maibahagi nila ang

kanilang saloobin at pananaw sa pamamahala ni Pangulong Aquino. Sa pamamagitan nito,

masasagot ang layunin ng saliksik na ito na malaman kung ano ang naidudulot ng Daang

Matuwid sa pamumuhay ng mga Pilipino.

Nakuha rin sa diskusyon na ito ang mga rason kung bakit sa tingin nila ay epektibo o hindi ang

isinasagawang hakbang ng Pangulo gamit ang kanyang Daang Matuwid na programa. Dagdag pa

dito, nalaman rin ng mananaliksik kung paano nito naapektuhan ang kanilang pang araw-araw na

buhay at pamumuhay. Minabuti ng mananaliksik na kumuha ng mga kalahok sa iba’t ibang

sektor ng sa gayon ang makukuhang kasagutan ay galing sa iba’t ibang perspektiba.

Interview/Key Informant Interview (KII)

Gumamit din ng interview sa mga piling mamamayan upang magkaroon ng mas malalim na

pananaw mula sa kanila. Kadalasang hindi masasagot sa isang structured na mga tanong sa

sarbey ang isinasaliksik. Ninanais din ng mananaliksik na malaman ang impluwensya ng

19

pamamamahala ng kasalukuyang administrasyon sa kani-kanilang buhay. Kabilang sa mga

sumagot ay mga opisyal ng barangay at mga taong may malalim na kuro-kuro tungkol sa “Daang

Matuwid”.

Koleksyon ng Datos

Ang pagkalap ng mga datos ay isinagawa mula Enero 3, 2013 hanggang Pebrero 10, 2013 na

umabot sa higit kumulang isa’t kalahating buwan. Matapos maaprubahan at ma pre-test ang

survey questionnaire, doon pa lamang namigay sa mga tao ang mananaliksik ng aktwal na sarbey

sa mga bahay-bahay. Nagpakilala ang mananaliksik at ipinaliwanag ang layunin ng gawain

pagkatapos ay ipinabasa ang informed consent na nasa unahang pahina ng survey questionnaires.

Nakasulat sa wikang Tagalog ang mga survey questionnaires nang sa gayun ay mas maintindihan

ng mabuti ang mga katanungan at masagot ito ng tama.

Para sa ginawang Focus Group Discussions, isinagawa ito sa ikatlong linggo ng Enero. Umabot

ng mahigit dalawang oras ang focus group discussion dahil malawak ang saklaw ng pag-uusap.

Pag-analisa ng Datos

Ang mga datos o impormasyon na nakuha ng mananaliksik sa focus group discussions ay

itinranskrayb. Isinulat ng mananaliksik ang eksaktong sinabi ng mga nakapanayam upang

mailapat ito ng maayos. Kasunod nito, isinailalim ang mga datos/impormasyon sa open coding.

Ito ang siyang paglalagay ng kategorya na ginawa ng mananaliksik upang maisaayos ang mga

datos at mas higit na makakatulong sa pag-aanalisa ng mga nakalap na impormasyon. Sa

pamamagitan nito nalaman ng mananaliksik ang mga datos na kailangan at importante sa pag-

aaral. Matapos gawin ang open coding, isinagawa ng mananaliksik ang case analysis na kung

saan hahanayin ang mga datos/impormasyon ayon sa kategorya pati na rin ang data set.

Nakatulong ito para mas maanalisa ng mananaliksik ang mga sagot sa interbyu.

20

Gumamit ng cross case analysis ang mananaliksik upang matingnan ang pagkakapareho at

pagkakaiba ng mga pananaw ng iba’t ibang pinagkunan ng datos, mula sa focus group

discussion, interview at sarbey. Ito ay upang matiyak na ang pinakamakatotohanang mga

kasagutan lamang ang gagamitin sa pag-aaral. Kailangan rin masigurado ang kalidad ng mga

datos na gagamitin at ang resulta na ipuprodyus.

Etika ng Pananaliksik

Dahil nagsagawa ng focus group discussion at sarbey sa pag-aaral na ito, isasaalang alang ng

mananaliksik ang etikal na aspeto. Para sa mga kalahok sa focus group discussion, nagpadala ang

mananaliksik ng sulat na naglalaman ng impormasyon ukol sa gagawing pag-aaral kasama na rin

ang informed consent para sa partisipasyon o hindi. Bibigyan ng kasiguraduhan ng mananaliksik

na para lamang sa akademikong pag-aaral ang layunin ng interbyu at hindi dahil sa kung ano pa

mang rason. Bilang pasasalamat, nagbigay ang mananaliksik ng token sa pagbibigay nila ng oras

para sagutin ang mga katanungan.

Sa kabilang dako naman, sa isinagawang survey, nakalagay sa unang pahina ng survey ang

informed consent na nagsasaad na ang kanilang pagsagot ay hindi sapilitan at magiging

konpidensyal ang lahat ng impormasyon/sagot na kanilang isusulat. Maaari rin na hindi nila

isulat ang kanilang pangalan.

Pinanatili ng mananaliksik ang mabuting asal at tamang etiketa habang nag iinterbyu at

nagsasagawa ng sarbey nang sa gayon ay magkaroon ng mabuti at matatag na ugnayan sa mga

respondents.

Saklaw at Limitasyon

Ang pananaliksik na ito ay nakatuon sa pananaw ng piling mamayang Pilipino na lumahok sa

pagsagot ng sarbey at interbyu. Ang pag-aaral na ito ay tumitingin sa epekto ng islogan ng

Administrasyong Aquino sa pag-unlad ng pamumuhay ng mamamayang Pilipino. Naging

limitado ang saliksik dahil ang pananaw ng mga pinagkuhaan ng datos ay mula lamang sa

21

kanilang pansariling pananaw. Ito man ay maglalarawan ng pananaw ng mga Pilipino, hindi pa

rin nito maiitakda ang pananaw ng pangkalahatan. Gayunpaman, nagsagawa ng sarbey ang

mananaliksik upang makuha ang pananaw ng mga Pilipino ukol sa “Daang Matuwid”. Limitado

lamang ito sa residente ng --- kung kaya’t hindi ito pangkalahatan sapagkat maaaring iba naman

ang pagtingin ng mga Pilipino sa iba pang lugar. May itinakda ring saklaw na edad ang

mananaliksik na maari lamang sumagot ng sabey. Dagdag pa dito, mahirap na makamit ang mga

ganitong uri ng impormasyon dahil na rin sa pagkakaiba iba ng opinyon ng bawat katugon at sa

limitadong oras.

Nagsagawa rin ng focus group discussions (fgds) ng mga piling mamamayan mula sa NGO at

simpleng mga sibilyan bukod sa isinagawang survey. Napili ang mga ito upang magkaroon ng

ibang perspektibo ng Daang Matuwid dahil nilalayon nga ng saliksik na mapakita ang iba’t ibang

pananaw ng mga Pilipino rito. Ngunit dahil na rin sa personal na dahilan, marami ang tumanggi

na mainterbyu.

Maituturing na paunang hakbang lamang ang pag-aaral na ito para sa isang napakalaking saklaw

ng paksa. Dahil na rin sa limitadong oras, kailangan ng mas malalim at karagdagang pag-aaral

dito.

Analitikong Pagbabalangkas

Unang gagamit ng Phenomenology upang maintindihan ang konsepto sa pag-aaral na ito. Ito ang

“science of phenomena” (Heidegger 1962, p.50). Dahil ang lunduyan ng konseptong ito ay ang

karansan ng mga tao, pinag-aaralan nito ang “phenomena as consciously experienced”. Ayon kay

Heidegger (1962), kailangan ng tao ng aksyon at kasanayan sa mga bagay-bagay upang mas

mapalapit at mas maintindihan ang mga bagay-bagay. Binigyang diin din ni Heidegger ang

importansya ng oras sa pagtalakay ng konseptong phenomenology.

Gagamitin ang Social Contract Theory sa pag-aaral na ito bilang pundasyon upang maunawaan

ng mas mabuti ang “Daang Matuwid”. Ito rin ang gagamitin upang mas maintindihan ang

relasyon nito sa pag-unlad ng sosyedad. Binibigyang diin dito ang konsepto ng social order.

22

Sinasabi sa Social Contract Theory ni Gerbner (1980) na “the need for social order and certain

inherent constraints might provide us with a natural basis for morality.” Ayon din kay Baker

(1982), mayroon lamang iisang contract sa estado at ito ang contract of association.

Ang pamahalaan ay may ginagampanang papel sa bansa na makatutulong o makakasira sa isang

bansa. Sa Pilipinas, ang mga namumuno ay iniluluklok ng mamamayan. Iba’t iba man ang mga

pananaw ng mga naglilingkod sa pamahalaan, may karaniwang layunin na nakapag-iisa sa

kanila. Maliban dito, mayroon ding iba’t ibang paraan ang mga naglilingkod sa pamahalaan para

ipakita ang pagtupad sa kanilang responsibilidad.

Ang nasyon, katulad din ng ibang sosyal na grupo, ay produkto ng pangangailangan na

magkaroon ng pagkakaisa at ng pangangailangan ng bawat isa ng kagustuhang mapabilang.

Ayon kay Browne (2000), may apat na dahilan na dapat pagtulungan ang mga mamamayan

upang magkaroon ng maayos na pamumuhay. Ito ang (1) pantay na pangangailangan, (2)

kakulangan, (3) pantay na kapangyarihan, at (4) limitadong altruism. Upang maiwasan ang

problema dulot ng apat na nabanggit na dahilan, kailangan ng isang mutual na kasunduan. Ito

ngayon ang nakikitang responsibilidad na ginagampanan ng gobyerno.

Sa Social Contract Theory, bahagyang ibinibigay ng mamamayan ang kanilang kalayaan upang

magkaroon ng matatag na pakikipagkapwa. Ang political na awtoridad na hawak ng gobyerno ay

nagmumula sa kanilang pinamamahalaan. Ito ang nagsisilbing contract o kontrata ng mutual na

kasunduan na pamunuan at mamuno.

Ayon din kay Thomas Hobbes, ang kondisyon na Perpetual Completion na lahat tayo ay

nakakaranas ay nagbibigay sa atin ng pagganyak upang pamunuan. Tayo man ay may likas na

abilidad na mamuno, at kung sa kawalan ng awtoridad ay maari nating gawing lahat, mas pipiliin

pa rin natin na pamunuan tayo ng ibang tao.

23

Sinasabi ng kondisyong Perpetual Completion na, “…I put for a generall inclination of all

mankind, a perpetuall and restlesse desire of Power after power, that ceaseth onely in Death.

And the cause of this, is [not simply that he wants more and better]…but because he cannot

assure the power and means to live well, which he hath at present, without the acquisition of

more.” [Ch.11, p. 161]

Sapagkat ang lipunan ay isang hiwa-hiwalay na konteksto at ang mamamayan rito ay pilit na

lumalaban sa kapangyarihan ng isa’t isa, hindi malayong magkaroon ng kaguluhan hangga’t

walang pumipigil kaya naman nararapat lamang na may isang makapangyarihang lupon na

pipigil at mamumuno (Evergreen Education, 2000). Nagsisilbing tagapamagitan ang gobyerno

upang magkaroon ng matiwasay na pamumuhay sa bawat isa at makamit ang kaunlaran. Ang

“Daang Matuwid” ng administrasyong Noynoy Aquino ay nagpapakita ng isang

makapangyarihang awtoridad. Ang kanyang layunin ng mabuting pamumuno ay nagbibigay

kaganapan sa pangangailangan ng mamamayan na pag-unlad. Ito ay nagtatakda ng limitasyon sa

maaring gawin ng mamamayan, na sa tingin niya ay makakatulong o hindi.

Ang social contract na namamagitan sa gobyerno at pinamamahalaan ay nagbibigay daan upang

makamit ang pinakamabuting kalagayan ng estado. Ito ang magtatawag pansin sa iba’t ibang

sector ng lipunan upang makibahagi sa iisang layunin ng gobyerno.

Sa pamamagitan ng Social Contract Theory ni Thomas Hobbes, mapupukaw ang mga tao sa

tama at mali sa pamamagitan ng kanilang mga liders. Isang kolektibong paniniwala ay

magsasalin hindi lamang sa moral na aspeto kundi sa halagang pang-ekonomiya rin na

makakatulong sa pag-unlad ng lipunan. Ayon nga kay Rousseau, ang pagpasok ng mga tao sa

isang social contract ay nangangahulugan ng general will kung saan ang mga tao ay

nagtutulong-tulong upang maibigay ang common good para sa lahat.

Magsisilbing gabay ang Social Contract Theory at konsepto ng social order upang mas

maunawaan pa ang magiging resulta ng pananaliksik na ito. Mula sa balangkas ni Monod at

Klein (2005), gagamit ang mananaliksik ng tatlong pamantayan sa pag-aaral. Ito ang konteksto,

self-projection at re-enactment.

24

Ang konteksto ay tumutukoy sa halaga at paniniwala na naibahagi ng mga tao sa isa’t isa. Ito ay

nakatulong upang mabuo nila ang kahulugan ng kanilang karanasan. Sa pamamagitan din nito ay

mas mauunawaan pa ng mga tao ang kahulugan ng mga pangyayari sa ngayon. Ang self-

projection naman na pamantayan ay base sa ideya ng pagpayag ng sarili na tingnan ang

kahulugan ng mga nangyayari sa pamamagitan sa pananaw ng ibang tao. Binibigyang diin nito

ang importansya ng konsiderasyon ng mga gagawin mo kung ikaw ang nasa posisyon ng ibang

taong gumawa ng desisyon. Ang re-enactment naman ay ang ideya na ang mga nangyayari

ngayon ay pagsasalin-salin lamang ng mga nangyari na sa nakaraan.

Gagamitin ang mga pamantayang ito sa pagkonsidera ng pag-aaral ng mananaliksik sa “Daang

Matuwid” ng kasalukuyang administrasyon.

25

Resulta

Sa panahon ngayon, mas napadali na na ang pagkalap at pagbibigay ng mga impormasyon o

bagong kaalaman sa pamamagitan ng media. Nandyan ang telebisyon, radyo, magasin, ang

internet at kung ano pa na maaaring pagkalapan ng impormasyon, kaya naman naging daan ito

upang makilala at maintindihan ng bawat isa ang mga pangyayaring mayroong kinalaman at

nakaaapekto sa kanilang pang araw-araw na buhay. Isa sa mga epektibong tagahatid ng mensahe

ay ang telebisyon na kung saan halos bawat tahanan ay mayroon.

Naipakilala ng administrasyong Aquino ang kanyang “Daang Matuwid” sa mamamayang

Pilipino at tumatak ito sa isipan ng bawat isa. Sa pamamagitan ng media, masasabing halos

napanood at napakinggan ng lahat ang SONA na kung saan inilahad nya ang mga adhikain para

sa Pilipinas.

Kamalayan tungkol sa Daang Matuwid

Batay sa naging resulta ng sarbey, 80% mula sa 100 nakapanayam ang nagpahayag na mayroon

silang kamalayan sa “Daang Matuwid”.

Kamalayan sa Daang Matuwid

Oo

Hindi

26

Table 1.1Proporsyon ng may kamalayan sa Daang Matuwid

Dagdag pa dito, batid ng mga nakapanayam at kalahok sa diskusyon na ang “Daang Matuwid”

na ipinakilala ng administrasyong Aquino ang susugpo sa problema ng bansa. Subalit, ang iba-

ibang interpretasyon ng mga tao sa konseptong Daang Matuwid ni Pangulong Aquino ang

nagpalawak at nagpalabo sa pagtanggap at interpretasyon ng mga tao sa platapormang ito.

Karamihan, ukol lamang sa pagsugpo sa korapsyon ang pagkakaintindi sa Daang Matuwid.

Daang Matuwid ng Administrasyong Aquino

Ang Daang Matuwid na ginamit ng Pangulong Aquino simula ng sya ay nangagampanya pa

lamang hanggang mailuklok sya sa kanyang pwesto ang nagsilbing “social contract” nya sa

mamamayang Pilipino. Sa dokumento ng Pangulong pinamagatang “A Social Contract with the

Filipino People”, inilahad nya ang plataporma ng gobyerno. Ilan sa mga napaloob sa

dokumentong ito ay ang mga sumusunod:

1. From relegating education to just one of many concerns to making education the central strategy

for investing in our people, reducing poverty and building national competitiveness

2. From treating health as just another area for political patronage to recognizing the advancement

and protection of public health, which includes responsible parenthood, as key measures of good

governance

3. From government policies influenced by well-connected private interests to a leadership that

executes all the laws of the land with impartiality and decisiveness

4. From treating the rural economy as just a source of problems to recognizing farms and rural

enterprises as vital to achieving food security and more equitable economic growth, worthy of

reinvestment for sustained productivity

5. From government anti-poverty programs that instill a dole-out mentality to well-considered

programs that build capacity and create opportunity among the poor and the marginalized in the

country

6. From a government that dampens private initiative and enterprise to a government that creates

conditions conducive to the growth and competitiveness of private businesses, big, medium and

small

27

Ito ang nagsisilbing gabay nya upang matugunan ang mga pangagailangan, kakulangan at

problema ng bansa.

Ang Executive Order No. 43 na inilabas noong 2011 ay nagbigay ng limang pangunahing result

areas ng “Social Contract” ng Administrastong Aquino. Ito ay ang mga sumusunod:

a. Transparent, accountable, and participatory governance – to institutionalize open,

transparent, accountable, and inclusive governance;

b. Poverty reduction and empowerment of the poor and vulnerable – to translate the gains

from good governance into direct, immediate and substantial benefits for the poor;

c. Rapid, inclusive, and sustained economic growth – to achieve rapid economic expansion

that generates jobs and livelihood for and increase the income of the poor while moving away

from the boom-and-bust cycle of the economic performance of the past;

d. Just and lasting peace and the rule of law – to attain a just, comprehensive, and lasting

peace within the bounds of our law; and

e. Integrity of the environment and climate change adaptation and mitigation – to promote

sustainable natural resource utilization and climate change adaptation and mitigation strategies

and measures among national government agencies, the local government units (LGUs) and their

respective communities, the general public, and other stakeholders.

Samanta, inilabas ng Administrasyong Aquino ang Philippine Development Plan (PDP) na

sasaklaw sa taong 2011 hanggang 2016. Ang mga mithiin ng PDP ay makikita sa results matrix

nito. Ito ay mga sumusunod:

28

Sa kabuuan ito ang nagbibigay kahulugan sa “Daang Matuwid” na plataporma ng

Administrasyong Aquino. Buhat dito nabubuo ang isang balangkas na gumagabay sa mga

programa at proyekto ang Administrasyong Aquino.

Pananaw ng mamamayan sa “Daang Matuwid” ayon sa Social Contract ni Pangulong

Aquino sa mga Pilipino

Ang Social Contract ni Pangulong Aquino ay ang tulay na naguugnay sa gobyerno at sa

pinamamahalaan tungo sa pagkamit ng pinakamabuting kalagayan ng estado. Karamihan ay

nagtatanong kung para nga ba talaga sa kanila ang layon ng “Daang Matuwid” at iba ang

paniniwala ng mga nakapanayam kung ano nga ba dapat ang “Daang Matuwid”. Ang mga

katanungang ito at pagkakaiba ng pananaw ang siyang magiging impetus upang matutong sumuri

at makialam ang ibat-ibang sector ng lipunan tungo sa pagkamit ng pangkalahatang layunin na

pagkakaroon ng better quality of life to the greatest number of the population.

Makikita na ang mga inilatag na layunin ng gobyerno ay para sa publiko subalit hindi ito ang

pagtingin ng mga Pilipino sapagkat hindi naman nagagawa ng gobyerno ang dapat. Bagkus, mas

nagawa nyang mapagtagumpayan ang mga adhikaing hindi naman ang publiko ang

nagbibenepisyo. Bilang resulta, nagkakaroon ng pagkakaiba sa Daang Matuwid ang gobyerno at

ang publiko. Subalit, hindi iyan ang dapat nangyayari sapagkat ang Daang Matuwid, bilang isang

Social Contract, ay dapat na isang kasunduan na nagmumula pareho sa gobyerno at publiko.

Sa sumusunod na diskusyon, isinalaysay ng mga kalahok ang kanilang mga obserbasyon sa

lipunan.

29

a. Transparent, accountable, and participatory governance

“Kung walang korap, walang mahirap”- marahil dahil sa islogan na ito ng Administrasyong

Aquino, ang naging nosyon ng karamihan sa “Daang Matuwid” ay ang pagsentro sa paglutas ng

korapsyon na siyang ugat ng kahirapan.

Isinusulong din ng Administrasyon ang good governance para sa mga Pilipino ng sa gayon ay

yumabong pa ang pang-ekonomiyang sector. Nilalayon din nito na mapaunlad pa ang

pangkalahatang aspeto sa bansa. Pinapaigting din ang accountability at transparency ng ibat-

ibang sector ng gobyerno upang tuluyan nang maapula ang korapsyon.

Sinasabi ng mga kalahok na sang ayon naman sila na dapat mapuksa ang korapsyon subalit dahil

dito hindi rin nagagampanan ng gobyerno ang pagtugon sa iba pang mga isyu. Nariyan din ang

nosyon na ang Daang Matuwid na sinusulong ng administrasyon ay nagmula lamang sa mga may

kapangyarihan at hindi sa masa.. “I believe it should be mass oriented. Dapat din participatory

sya, hindi lang ang gobyerno ang dapat nagtakda ng kung ano ang dapat na Daang Matuwid

kasi para naman yan sa mga tao so siguro mas better if manggaling sa kanila kung ano ba

ang dapat gawin.”

b. Poverty reduction and empowerment of the poor and vulnerable

Ilan lamang ang kahirapan at kawalan ng trabaho sa mga problema na para sa kanila ay hindi pa

rin nabibigyan solusyon ng administrasyong Aquino. Sa platapormang inilatag ng Pangulo,

kasama ang dalawang ito sa parayoridad ng kanyang programa, ang mabawasan ang kahirapan at

unemployment rate ng bansa.

Sinasabi ng National Statistics Office na bumaba ang unemployment rate ng bansa mula 7%

hanggang 6.8% noong Disyembre 2012. Dagdag pa dyan, pinapabulaanan din ng Department of

Labor and Employment ang mga lumalabas na balita na patuloy ang pagtaas ng unemployment

rate. Taliwas naman ito sa pahayag ng mga kalahok sa isinagawang interbyu at FGD. Karamihan

sa nagpahayag ng kanilang mga hinaing ukol dito ay ang mga taong umaasa na makahanap ng

regular na trabaho. Isinaad din nila na halos kontrakwal na trabaho ang ibinibigay sa

kasalukuyan. Ang kontraktwalisasyon ay isang uri ng employment scheme kung saan ang mga

30

empleyado ng isang kompanya ay magbibigay ng ng kanilang serbisyo sa loob ng isang limitado

o fixed na panahon. Ang ikinasama nito ay walang benepisyong natatanggap ang mga contractual

workers at nawawalan sila ng seguridad sa trabaho. Isinusulong ito ng kasalukuyang

administrasyon at ng mga pribadong kompanya.

Ilan sa mga nakapanayam ay nagpakita ng matinding pagkadismaya sa pangyayari sa ngayon,

ayon sa isang maybahay na nakapanayam, “Kahit yung ibang kapitbahay ganyan din ang

problema, walang matinong trabaho. Karamihan sa kakilala ko, namamasukan pati nga mga

anak nila payag na mamasukan kapalit na pag-aralin sila.” Makikita na halos pare pareho ng

dinadanas ang mga tao, hindi lamang problema ng iisa kundi ng karamihan. Napakaimportante

para sa mga Pilipino ang magkaroon ng isang trabaho sa pagkat dito lamang sila kumukuha ng

kanilang ikinabubuhay --- pagkain para sa araw-araw, pampaaral sa anak, bayarin sa kuryente at

tubig --- iilan lamang ito sa mga pinuproblema ng mga mamamayan kung saan nila kukunin ang

panggastos dahil wala naman silang regular na trabaho. Meron isang nagsabi na kung pwede

lamang kunin na nya ang lahat ng trabaho na andyan kapag libre ang kanyang oras para lang

makadagdag sa kanilang kinikita, “Labandera ako, hindi araw araw merong nagpapalaba. Ang

asawa ko naman sa construction. Pag natapos sya sa isa, nagpapadyak muna sya habang

naghihintay ng bago. Magkano lang kinikita namin dyan, sapat lang din pantawid sa isang

araw, minsan kinukulang pa.”

Ayon sa isang lathalain ng IBON, kahit tumaas ang bilang ng mga Pilipino na nagkaroon ng

trabaho noong 2012, karamihan lamang nito ay mga part-time at unskilled work. Masasabing

nakamit ng administrasyong Aquino ang kanilang adhikain na makapagbigay ng milyong

trabaho kada taon pero hindi naman ito masasabing de kalidad na trabaho. Dahil dito, marami sa

mga Pilipino na nagtapos sa kolehiyo ay walang mahanap na trabaho dahil karamihan ay hindi

akma o angkop sa kanila. Tatlo sa lima na walang trabaho ay mayroong college level education.

Naging sagot ang paghahanap sa ibang bansa ng trabaho ng mga Pilipino. Sa administrasyong

Aquino tumaas ang bilang ng mga Pilipinong umaalis ng bansa na umaabot ng 4,559 kada araw

noong 2011, mas mataas pa sa 3,898 noong 2009 sa ilalim ni Pangulong Arroyo.

Kung gayon, hindi masisisi ang mga Pilipino kung bakit nawawalan na sila ng pag-asa kung

paano makakahanap ng trabaho upang magkaroon ng pera, “Mahirap. Mahirap maghanap ng

31

pera pang araw-araw para sa pagkain at baon ng mga anak ko sa eskwelahan. Tatlo pa man

din sila.”

Ilan sa mga ninanais ng mga nakapanayam na gawing proyekto ng gobyerno ay ang may

malaking tulong para sa kanilang pamilya tulad ng edukasyon para sa kanilang mga anak,

pangkabuhayan at iba pang mga pangunahing serbisyo na dapat naibibigay ng sapat at tama ng

gobyerno. Isa sa mga kalahok ay malaki ang problema sa pagpapaaral ng kanyang anak,

“Napakamahal pa man din ng tuition fees ngayon kahit sa mga public schools, daming mga

kontribusyon.”

Ayon sa isang eksperto sa edukasyon, ang mga lokal na opisyal ay tumatanggap ng tinatawag na

Special Education Fund upang punan ang mga proyekto at programa na magsusulong sa

edukasyon gaya ng pagpapaayos ng mga kagamitan sa paaralan at tumaas ang standard ng

edukasyon sa bawat lokalidad. Subalit, hindi pantay-pantay ang distribusyon SEF sa ibat-ibat

level ng gobyerno. Mas malaki ang natatanggap ng mga paaralan sa syudad kaysa sa mga

probinsya at munisipalidad. Mahigit 60% ay nasosolo lamang ng nasa syudad o bayan. Marahil

ito ang dahilan kung bakit maraming reklamo ang mga nakapanayam na hindi maayos ang

pasilidad ng mga paaralan sa kanilang mga lugar.. “Dito nga sa barangay namin, kahit yung

mga kalsada at eskwelahan hindi mapaayos ang mga kagamitan. Hinahayaan nalang. Hindi

mo tuloy alam paminsan kung eskwelahan pa ba ang pinapasukan ng mga bata.”

Sa kasalukuyan, naaprubahan pa ang K+12 na programan ng gobyerno na kung saan

madagdagan ang lebel ng edukasyon. Para sa administrasyon, positibo ang magiging epekto nito

sa mga kabataan dahil magkakaroon sila ng sapat na karunungan at mas mapapadali makakuha

ng trabaho kapag nagtapos. Iba naman ang pagtingin nito ng mga mamamayan dahil dagdag

gastos lamang ang ibig sabihin nito para sa kanila. Kung meron lamang daw sanang programa

ang gobyerno na makakatulong sa kanila upang bumaba ang mga tuition fees at mawala na ang

mga kontribusyon na hinihingi ng eskwelahan.

32

c. Rapid, inclusive and sustained economic growth

Ang politikal na awtoridad na hawak ng gobyerno ay nagmumula sa kanilang pinamamahalaan

kung kaya’t ang kanilang mga ginagawang hakbang ay dapat para sa ikakabuti ng mga tao.

Ngunit taliwas sa nararapat na pagtugon sa probsiyong ito ang pagsulong ng pribatisasyon sa

ilalim ng Daang Matuwid na pinaniniwalaang magbubukas ng oportunidad sa trabaho sa

nakararami. Sa katotohanan, ang pagsulong at pagsuporta sa pribatisasyon ay nagbibigay

oportunidad sa mga kapitalista na pasukin ang iba’t ibang sektor sa lipunan gaya ng

infrastructure, social services, utilities at iba pang mga importanteng sektor.

Kaya naman hindi na nakapagtataka kung bakit karamihan sa mga kalahok at nakapanayam ay

tutol sa PPP na isinusulong ng gobyerno. Dahil din ditto, napag-iisip nila na hindi talaga para sa

kanila ang Daang Matuwid.. “For me, ang Daang Matuwid, yung mga policies ay for the

welfare of everyone, not for the chosen few. Makikita naman kasi ngayon sa administrasyon

na may kumukontrol sa kanila. Ang privatization, tingin mo ba patungo sa tuwid na daan ang

mga Pilipino dyan”?

Sa kasalukuyan, nakatuon din sa infrastructure projects ang gobyerno. Pinapaigi nya ang mga

proyekto ng DPWH pati na rin at ng DILG. Ang pagpapagawa ng NLEX at SLEX ay isa sa mga

tinututukang proyekto dahil na rin marami at malaki ang investors sa naturang proyekto. Subalit,

kahit may mga ganitong proyekto ang gobyerno, hindi pa rin kuntento ang mga mamamayan na

nakapanayam sapagkat hindi daw sa kanila umaabot ang mga ganitong klaseng proyekto,

“Sabihin nalang nating marami syang mga infrastructure projects and for social services,

however, parang walang napupuntahan ito. Kaming mga tao ba dito sa barangay namin ay

bulag lang o sadyang wala talagang nakalaan para sa amin?”

Sa kabila ng mga proyektong pang imprastraktura st serbisyong pampubliko sa ilalim ng

programang Daang Matuwid, kulang pa rin ito para mamamayan. Para sa kanila, hindi ito

nakakatulong sa kanilang pamumuhay. Base sa kanilang obserbasyon sa kanilang paligid at

dinadanas sa mga reyalidad ng buhay, parang ang mga opisyal ng gobyerno ay pinapabayaan na

lamang sila at hindi ginagawa ang kanilang mga tungkulin.. “Hindi ko nga maramdaman na

may mga opisyal pa ng gobyerno. Walang naitutulong sa pamumuhay namin. Tumutulong

33

sila o gumagawa ng projects kapag mag-ieleksiyon o kaya naman sa mga unang araw na

naupo sila sa posisyon pero pagkalipas nyan, mawawalang parang bula.”

d. Just and lasting peace and rule of law

Ang pagpapatupad ng mga social, economic at political reforms ang tutugon sa pangangailangan

na magkaroon ng pagbabagong ramdam sa bawat aspeto ng buhay ng nakararami sa mga

Pilipino. Kung ang mga salik na ito ay matutugunan, tataas ang tiwala ng mamamayan sa

administrasyon at doon lamang magkakaroon ng kaganapan ang pagkakaroon ng tunay na

kaunlaran at kapayapaan. Ngunit dahil na rin siguro sa kagustuhan ng Administrasyon na

matugunan ang mga pangangailangan ng mga mamamayan sa lalong medaling panahon,

nagmimistulang nagniningas kugon lamang ang administrasyong Aquino sa mga programa at

proyekto na isinuuslong nito. Ayon pa nga sa isang nakapanayam, Sa dami nya yatang gustong

mangyari sa bansa, wala na siyang naumpisahang ayusin kahit isa.”

Ang Daang Matuwid ni Pangulong Aquino na halos magdadalawang taon ng ginagamit na gabay

ng administrasyon sa kanilang pamamalakad ng bansa ay umaani ng batikos mula sa mga

Pilipino dahil hindi nila ito maramdaman. Batay sa mga nakapanayam, ang mga ginagawang

proyekto ng administrasyon ay hindi gaano makabuluhan. Nasasabi nila ito dahil ang mga

proyekto na isinasagawa ay wala namang direktang epekto sa kanilang pamumuhay. “Dapat

magkaroon ng mga proyekto at programang para talaga sa mga Pilipino, not just false

promises. Dapat isang accountable, responsible at may paninindigang leaders ang meron

tayo… kung tutulong man ang gobyerno sa mga tao, sana umabot sa mga kasuluk-sulukang

lugar sa Pilipinas hindi lang sa mga pili”

Ang mga naunang nabanggit ay mga internal na salik lamang na nangangailangan din ng

pagtugon. Sa usaping kapayapaan at pagpapanatili at pagpapatatag ng pambansang kasarinlan,

nariyan pa rin ang negosasyon ng GRP sa NDFP, ang VFA, ang hindi pa rin nalulutas na isyu ng

Scarborough shoal, ang mga kaganapan sa Sabah Malaysia.

34

e. Integrity of the Environment and Climate change adaptation and mitigation

Ang pangangalaga sa kalikasan at paniniguro na ang yaman at ganda na taglay pa nito sa

kasalukuyan ay mamamalas pa ng susunod na mga henerasyon ay isa sa mga pangunahing

programa ng bawat administrasyon. Ngunit sa panahong kasalukuyan pinagiigting din ang

pagkakaroon ng karampatang kahandaan sa mga sakuna at kalamidad. Kaya naman naging

sentro rin ng administrasyon ang pagpapabuti sa Disaster Management ng bansa.

Sa ilalim ng Daang Matuwid, isinagawa ang proyektong Nationwide Operational Assesment of

Hazards. Malaki ang binigay na suporta ng Pangulo sa DILG sa mga alituntunin nito lalo na sa

oras ng kalamidad na kung saan madalas na ang pagbaha at bagyo sa bansa. Ilan sa mga nakamit

ng proyektong ito, 70%-80% ng mga LGU’s ay handa dumating man ang mga kalamidad, 1,580

LGU’s ay mayroon ng mga alarm systems at 86% ay may mga evacuation centers. Kung

titingnan, isang malaking hakbang na ito upang maging mas ligtas ang mga Pilipino sa oras ng

kapahamakan. Ang mga estatistikang ito ay nagmula sa gobyerno. Masasabing epektibo ang

isang programa o proyekto kapag may positibong epekto ito sa mga mamamayan, kung nakamit

ba nito ang pangunahing layunin at kung gaano kalaki ang naging epekto nito sa pamumuhay ng

mga tao. Ayon naman sa mga nakapanayam, marami pa rin ang dapat ayusin sa kanilang mga

bayan at barangay, “Mayroon namang proyekto na pinapaayos ang mga sirang kalsada pero

marami pa rin ang naiiwang puro lubak tapos ang mga kanal pa, laging nagbabara. Konting

ulan, tumataas ang tubig.”

Pagkakatagpo (Convergence) at Pagkakalayo (Divergence) ng Pananaw ng Mamamayan at

ng President Benigno Aquino III sa Daang Matuwid

Makikita sa mga datos na nakalap na iba’t ibang persepsyon ng tao sa “Daang Matuwid” ng

pamahalaan. Kung mayroon mang pagkakatagpo sa pananaw ng mamamayan at sa Pangulo,

nalaman din sa saliksik na ito ang pagkakalayo ng kani-kanilang ideya tungkol sa Daang

Matuwid.

Ang convergence sa pananaw ng mamamayan at ng Pangulo ukol sa Daang Matuwid ay

makikita sa pagnanais ng dalawang kampo na mapabuti ang buhay ng bawat isa. Iisa lamang ang

35

pinasukdulang layunin na lumalabas sa iba’t ibang pananaw. Ito ang maayos na pamumuhay o

ayon sa madalas na gamiting wika ay ang “better quality of life”.

Binigyang diin naman ng isang nakapanayam na kung may pagbabago man sa kanyang

pamumuhay, hindi ang Daang Matuwid ang rason dito kundi nasa tao mismo.. “Masasabi ko

lang na my pagbabago pag sakin mismo nararamdaman ko yun, nararamdaman ko sa sarili

ko sa pamumuhay ko na may pagbabago pero hindi dahil sa kanila kung hindi dahil mismo

sakin. Sariling sikap nalang ang nangyayari, so ibig sabhin kung sa bawat indibidwal nakikita

nila ayos ang pamumuhay nila sa ngayon sigurado dahil iyon sa sariling sikap nila, mahirap

na umasa sa gobyerno ngayon.”

Nagbigay naman ng isang makabuluhang kasagutan ang isang nakapanayam na kung saan

binigyang diin nya ang kagandahan ng Daang Matuwid kung napapatupad lamang ito ng tama.

Isang mabuting hakbang para sa kanya ang programang ito.

Ang pagnanais ng gobyerno na ayusin ang mga bagay na itinuturing na problema sa lipunan

kung saan ang bawat isa ay kabilang ay nakapagdulot ng katulad na layunin ng sa mamamayan.

Sa State of the Nation Address (SONA) ng Pangulo mula 2010, makikita ang pagnanais nya na

matugunan ang pangangailangan ng mga Pilipino sa pagkain, pagpapababa ng presyo ng mga

kalakal at paglalang ng mga trabaho. Dagdag pa rito, layunin din nya na masolusyonan ang

problema tungkol sa edukasyon ng nakararami lalo nang sa mahirap.

Ang mga nakapanayam para sa saliksik na ito ay nagbigay katotohanan din na ang Daang

Matuwid ng Pangulo ay isang mabuting hakbang para sa lahat. Maraming nagsabing ang mga

plano at sinasabi ng pamahalaan ay maganda.

Ang pagkakataong ito na mapabuti ang antas ng pamumuhay sa bansa ang nakapagbuklod sa

pananaw ng mga tao. Sa kabilang banda, may aspeto pa rin na nagpapakita ng kaibahan ng

pananaw ng dalawa.

Ayon sa mga sumagot sa saliksik na ito, walang pagbabagong naganap sa panunungkulan ng

Pangulo. Partikular sa Daang Matuwid ng Pangulo, pulos salita lamang ang nangyayari. May

pagbabago man sa estatistika, nararamdaman naman ng mga Pinoy ang kahirapan. Para sa mga

36

kalahok ng isinagawang diskusyon, walang pagbabagong nangyayari sa Pilipinas ayon sa

kanilang nakikita at obserbasyon.

Itinuro ng mga kalahok sa sarbey at diskusyon pati na rin sa mga nakapanayam na walang

pagbabago sa bansa dahil ang mga krisis panlipunan ay patuloy na nangyayari at para pa sa iilan

ay lumalala lang ito na kung saan malaki ang dalang epekto nito sa kanilang pamumuhay.

Makikita dito ang reyalidad sa buhay na dinadanas ng mga ordinaryong mamamayan sa pang

araw-araw. Ang antas ng kanilang pamumuhay ay di nagbabago at kahit sinasabi ng gobyerno na

bumubuti ang estado ng ekonomiya, ang presyo ng mga pangunahing produkto ay patuloy pa rin

sa pagtaas.

Dahil dito marami ang nadismaya sa Daang Matuwid na ipinangako ng Pangulong Aquino.

Makikita na marami ang umasa sa kanya na maiaahon nito ang bansa sa pagkalugmok ngunit

para sa mga tao, mukhang hindi ito ang nagaganap. May nagsabi pa mula sa mga nakapanayam

na panlilinlang mula sa administrasyon ang nangyari.

Ang mga pahayag na ito ng mga nakapanayam at kasali sa diskusyon ay taliwas sa mga

ibinabalita na paglago ng ekonomiya ng 6.8% sa huling quarter ng 2012. Ang pigurang ito ay

nalampasan pa ang sinasabing paglago ng mga ekonomista sa bansa.

Sa mga pananaw na ito makikita na bukod sa pagkakatagpo ng mga pananaw ng mga Pilipino sa

Daang Matuwid ay isang malalim na aspeto ng pagkakaiba sa pagkakaramdam nito.

Ang kaalaman sa sanhi ng problema sa bansa ay isang aspeto ng paggawa ng solusyon. Ang

pagkakatagpo at pagkakalayo ng mga ideya at pananaw ng mga tao at Pangulo sa Daang

Matuwid ay maaring sanhi ng iba’t ibang karanasan. Isang mahalagang punto na dapat

ikonsidera sa pag-aaral na ito ay ang sinabi ni Max Weber na walang teknikal na kaalaman ang

mga mamamayan kaya sila ay maaring walang alam sa mga prosesong pang-byurokratiko.

Maaari din nagiging emosyonal ang mga tao sa mga isyung kinakaharap kaya naman may

inklinasyon na hindi sila maging rasyonal. Bawat tao ay mga iba’t ibang antas ng kaalaman at

karanasan na nagiging dahilan ng pagkakaiba ng kanilang pananaw sa iba’t ibang isyu.

37

May mga nagpahayag naman na taliwas sa kanilang Daang Matuwid ang Daang Matuwid ni

Pangulong Aquino dahil ito ay para lamang sa mga mayayaman at hindi susugpo sa korapsyon,

gaya ng ipinangako ng Pangulo.

Ang Daang Matuwid para sa Mamamayang Pilipino (moved from lower part)

Sa kasalukuyang panahon, kinakailangan ng estratihikong pamamaraan ng gobyerno na

makakapaghandog sa mamamayan ng sagot sa kanilang pangangailangan at iba pang inaasahan.

Dahil nga isa sa katangian ng magandang pagpapatakbo sa bansa ang patuloy na pagtugon ng

gobyerno sa pangangailangan ng pamahalaan (Dahl, 1972), maganda na pinapalaki ang lebel ng

pagtugon sa hinihingi ng mamamayan.

Mula sa iba’t ibang pakahulugan na nakuha natin sa mga naging bahagi ng pag-aral na ito ay

“Daang Matuwid” ay mabibigyang kahulugan sa pamamagitan ng mga sumusunod:

1. Isang pamahalaan na tumitingin sa tunay na kalagayan ng mamamayan at nagpapatupad

ng mga programa at proyekto batay dito.

2. Pagpuksa sa korapsyon bilang isang mahalagang sangkap para sa tagumpay ng anumang

adhikain ng pamahalaan

3. Mga programa at proyekto ng pamahalaan na nararamdaman ng mamamayan sa

positibong paraan.

4. Isang system kung saan ang mamamayan ay bahagi ng pagbubuo ng anumang patakaran

o programa na sila ang direktang maapektuhan o makikinabang.

5. Pag-unlad ng ekonomiya na nararamdaman ng mamamayan.

Nakapaloob na sa mga pangunahing batayang ito ang mga partikular ng isyu na nabanggit ng

mga naging bahagi ng pag-aaral na ito katulad ng serbisyong panlipunan, trabaho, at presyo ng

mga bilihin.

38

Pananaw ng mamamayan sa performance ng Administrasyong Aquino

Ang mga aytem sa sarbey ay sumailalim sa isang reliability analysis. Ang acceptance level na

0.76 ay naimungkahi para sa pag-aaral na ito. Ang reliability analysis na naganap ay

nakatanggap ng 0.77 sa Cronbach Alpha. Masasabi na isa itong maasahan na sarbey para sa

paksa. Ayon din naman sa estatistika, maaring panatilihin ang ibang parte ng sarbey ng hindi

pinapatunayan ng reliability analysis kaya naman napagpasyahan ng may akda na ipagpatuloy

ang pagkuha ng datos gamit ang nasabing instrument.

Ang layunin ng pag-aaral na ito ay malaman ang persepsyon ng mga Pilipino sa “Daang

Matuwid” ng Pangulong Benigno Aquino III. Ang datos na ginamit sa pag-aaral na ito ay

kinolekta mula sa sa mga Pilipino na may edad 16-60 sa 100 katao mula sa dalawang barangay.

Bukod dito, hinati ang mga sumagot sa dalawang grupo. Isang Class C na may kita kada buwan

na halos 50,000php at Class D na may kita kada buwan na 16,000php.

Sa sarbey na ito, sinuri muna ang demograpikong baryante bago maanalisa ang ebalwasyon sa

“Daang Matuwid” ng kasalukuyang administrasyon.

Table 1.2: Edad ng sumagot ng sarbey

21-25, 10

26-30, 26

31-35, 24

35-40, 21

41 and above, 20

39

Dahil hinayaan ng taga-paniliksik na sabihin ng mga sumagot sa sarbey ang kanilang edad sa

pamamagitan ng pagpili ng nararapat na bracket, sinuri ang sagot at napag-alaman na karamihan

sa mga aktibong sumagot ay mula sa nagtatrabahong edad na 26-30 at 31-35. Aktibo ring

nakilahok ang mga sumagot sa sarbey na nasa age bracket na 21-25, 35-40 at 41 and above. Sa

mga sumagot ding ito, 49 ang mga lalaki at 52 ang babae.

Table 1.3: Edad ng mga sumagot sa sarbey na pinaghiwalay sa kasarian

Ang bilang ng mga sumagot sa sarbey ay sinuri upang tumugma sa bilang na 102 na nakuha

mula random sampling. Muli, ang mga ito ay piling residente ng Malolos, Bulacan at Sta. Maria,

Laguna.

Ang pagsusuri ring naganap ay binigyang importansya ang klasipikasyon ng trabaho ng mga

sumagot. Hinati ng mananaliksik ang trabaho ayon sa klasipikasyon ng Department of Labor and

Employment (DOLE).

0

10

20

30

40

50

60

Lalaki Babae

41 and above

36-40

31-35

26-30

21-25

40

Table 1.4: Klasipikasyon ng Trabaho mula sa Bureau of Labor and Employment Statistics

Mapapansin na sa 102 na sumagot ng sarbey, malaki ang nasa transportasyon, storage at

komunikasyon, pati na rin sa kalusugan at social work. Ang aspeto din ng pangangalakal ay

malaki ang naituong sa pag-aaral na ito.

Ang ebalwasyon sa kamalayan at persepsyon ng piling residente ng Bulacan at Laguna ay isinuri

gamit ang 5-point Likert scale na nagbigay naman sa mga sumagot ng mga pagpipilian na 1

bilang tahasang di sumasang-ayon at 5 bilang tahasang sumasang-ayon.

Bago alamin ang resulta ng sarbey na ginamitan ng 5-point Likert scale, inalam muna kung alam

nga ba ng mga tao ang “Daang Matuwid” at kung alin sa mga inilahad na suliranin sa ikalawang

tanong ang pinakamalubhang suliranin ng bansa. Lumalabas na alam nga ito ng halos lahat. May

Agrikultura, Pangangaso at

Forestry

Pangingisda

Pagmimina at

Quarrying

Manufacturing

Elektrisidad, Gas at Water Supply

Konstruksyon

Wholesale at Pangangalakal na Retail; Pagawaan ng Sasakyan, at

Personal na mga Serbisyo

Hotel at Restaurant

Transport, Storage at Komunikasyon

Financial Intermediation

Real Estate at Pagbebenta

Pampublikong Pangangasiwa at

Depensa; Compulsary Social

Security

Edukasyon

Kalusugan at Social Work

Iba pang Komunidad, Social

at Personal na Serbisyo

Private Households

With Employed Persons

Klasipikasyon ng Trabaho

41

mga bilang pa din na hindi ito alam ngunit ipinapakita ng mga sumagot sa sarbey na ang media

ay nakakatulong upang mas mapalaganap pa ang “Daang Matuwid” na ito. Karamihan kasi ng

mga sumagot ay sinabi na nalaman nila sa telebisyon ang “Daang Matuwid” ni Pangulong

Aquino. Bukod pa rito, korapsyon, ayon sa mga sumagot ng sarbey, ang pinakamalubhang

suliranin na kinakaharap ng bansa.

Table 2: Bilang ng May Kamalayan sa “Daang Matuwid” at Pinagmulan

Sa isinagawang sarbey, gumamit ng descriptive na pamamaraan ng frequemcies upang makuha

ang bilang ng mga sumagot. Ang frequency ay indikasyon ng bilang ng mga sumagot sa isang

particular na tanong. Ang mababang frequency ay nangangahulugan na mababang pagsang-ayon

o di pagsang-ayon sa tanong sa sarbey. Ang minimum at maximum na halaga ay nagsasabi ng

saklaw na sagot na ibinigay ng mga sumagot sa sarbey. Ang talahanayan sa ibaba ay para sa

tanong A1-A12 maliban sa A2 at A8.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Oo Hindi

Iba pang kasagutan

Sa ibang tao

Dyaryo

Radio

Telebisyon

42

Talahanayan 3: Bilang ng May Kamalayan sa Daang Matuwid

Makikita na sa tanong kung alam ba nila ang Daang Matuwid, 86 ang sumagot ng oo.Ito ay

bumubuo sa 85.1 % ng kabuuang sumagot sa sarbey sa total na sampol na 101. Sa kabuuang ito,

15 naman o 14.9 % ng mga sumagot ang walang kaalaman tungkol sa Daang Matuwid.

85%

15%

Alam nyo po ba ang Daang Matuwid?

Oo (85.1 %)

Hindi (14.9 %)

43

Talahanayan 3.1: Bilang ng Persepsyon kung may Pagbabagong Naganap sa Pamumuhay sa Daang Matuwid

Sa tanong kung may pagbabago bang naganap sa kanilang pamumuhay sa ilalim ng Daang

Matuwid, makikita na 55 ang sumagot n goo. Ito ay 54.4 % sa kabuuang sumagot. 46 naman ang

sumagot na walang pagbabagong naganap na katumbas ng 45.4 % mula sa sampol na 101.

May mga pagbabago po bang naganap sa inyong pamumuhay sa ilalim ng Daang

Matuwid?

Oo (54.4 %)

Hindi (45.5 %)

44

Talahanayan 3.2: Umuunlad po ba ang Pilipinas sa pamumuno ng Pangulo

Sa tanong kung sa tingin ba nila ay may pag-unlad na nagaganap sa bansa, 39 o 38.6% sa lahat

ng mga sumagot ay nagsabing oo samantalang 62 o 61.4% ang sumagot ng hindi. Ibig sabihin

nito ay may mga Pilipino pa din na umaasa at unti-unting nakakadama ng pag-unlad sa kanilang

pamumuhay.

Umuunlad po ba ang Pilipinas sa ilalim ng pamumuno ng Pangulo?

Oo

Hindi

45

Talahanayan 3.3: Nakakatulong po ba ang Daang Matuwid sa pag-unlad?

Kaugnay sa naunang tanong, itinanong sa sarbey kung nakatulong ba ang Daang Matuwid sa

pag-unlad na ito. 33 o 32.7% ng ;ahat ng sumagot ang nagsabing nakatulong ang Daang

Matuwid samantalang 68 ang hindi.

Nakakatulong ba ang “Daang Matuwid” sa pag-unlad?

Oo

Hindi

46

Talahanayan 3.4: Nagagampanan ba ng Pangulo at ng gobyerno ang kanilang tungkulin sa gabay ng “Daang

Matuwid”?

Nalaman din mula sa saliksik na ito kung nagampanan nga ban g Pangulo at ng gobyerno ang

kanilang tungkulin sa tulong ng Daang Matuwid. 36 ang sumagot n goo samantalang 65 ang

hindi sumang-ayon.

Nagagampanan ba ng Pangulo at ng gobyerno ang kanilang tungkulin sa gabay ng

“Daang Matuwid”?

Oo

Hindi

47

Talahanayan 3.5: Bilang ng Persepsyon ng Pinakamalubhang Suliranin ng Bansa

Sa tanong sa itaas kung saan pinapili ang mga sumagot sa sarbey kung ano ang pinakamalubhang

suliranin na kikaharap ng bansa, pinakamarami ang sumagot ng korapsyon na 26 o 12.9 % ng

kabuuang sumagot. Sumunod ditto ang kakulangan sa trabaho na may 23 na sumagot. Makikita

rin na kahit papaano ay may 3 sumagot na may problema din sa pmamamahala ng badyet sa

ating bansa.

0

5

10

15

20

25

Pillin ang pinakamalubhang suliranin na kinakaharap ng ating bansa.

Pillin ang pinakamalubhangsuliranin na kinakaharap ng atingbansa.

48

Talahanayan 3.6: Bilang ng Persepsyon ng Naniniwala na ang Daang Matuwid ang Solusyon saPinakamalubhang

Suliranin ng Bansa

Upang makonekta ang pagpili ng mga tao sa pinakamalubhang suliranin na kinakaharap ng

bansa, inalam din kung sa tingin ba nila ay makakatulong ang Daang Matuwid upang masugpo

ito. 68 o 67.3 % ang tahasang di sumag-ayon at 32 o 31.7 % ang di sumang-ayon.

Nangangahulugan na karamihan sa mga sumagot sa sarbey ay naniniwalang di makakatulong

ang Daang Matuwid sa pagresolba ng problema ng bansa katulad ng korapsyon. Samantala 1

naman ang sumagot na maaring makatulong nga ito.

Gumamit din ng frequency upang masuri ang ikalawang parte ng sarbey. Dito pinamarkahan ang

pahayag na nagpapakita ng pangyayari sa Daang Matuwid na balangkas ng administrasyon,

gagamit din ng standard deviation at mean sa pagsuri.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Tahasang DiSumasang-ayon

Di Sumasang-ayon Sumasang-ayon

Naniniwala ba kayo na ang Daang Matuwid ang solusyon sa pagsugpo ng problemang

ito?

Naniniwala ba kayo na angDaang Matuwid ang solusyon sapagsugpo ng problemang ito?

49

Talahanayan 3.7: Frequency Table ng Kategoryang Social

Sa frequency table ng kategoryang social ng sarbey ay nagpapakita na nainiwala pa din na

mapapaunlad o napaunlad ang aspetong social ng bansa sa pamamagitan ng Daang Matuwid.

Makikita sa talahanayan sa itaas na ang kulay lila ay ang pinakamataas. Karamihan sa mga

sumagot ay neutral na opinion.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Ang “Daang Matuwid” ay naghimok upang mas

mapataas ang turismo sa bansa.

Tinatrato ang mga mamamayan ng pantay-

pantay sa “Daang Matuwid”.

Dumami ang recreational facilities para sa

mamamayang Pilipino at dayuhan dahil sa “Daang

Matuwid”.

Dumami ang bilang ngturista at negosyante sa

bansa.

Social

Tahasang Di Sumasang-ayon Di Sumasang-ayon Neutral

Sumasang-ayon Tahasang Sumasang-ayon

50

Talahanayan 3.8: Frequency Table ng Kategoryang Physical/Environment

Sa kategoryang pisikal o environment ng sarbey ay nagpapakita ng neutral o negatibong sagot

mula sa mga nakapanayam. Karamihan ay naniniwala na kaunti lamang na imprastraktura ang

nagawa. Neutral ang karamihan sa mga sumagot na napabuti ang anyo ng bansa samantalang

marami ang di naniniwala ng nagkaroon ng kamalayan ang mga Pilipino sa pangangailangan na

pagbutihin pa ang bansa.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Maraming mas magandang imprastrakturang nagawa sa ilalim

ng “Daang Matuwid”.

Ang pagsibol ng “Daang Matuwid” ay napabuti ang anyo ng bansang

Pilipinas.

Nagkaroon ng kamalayan ang mga Pilipino sa pangangailangang panatilihin at pagbutihin ang

bansa dahil sa “Daang Matuwid”.

Physical/Environment

Tahasang Di Sumasang-ayon Di Sumasang-ayon Neutral

Sumasang-ayon Tahasang Sumasang-ayon

51

Talahanayan 3.9: Frequency Table ng Kategoryang Socio/Economic

Sa socio-economic na kategorya naman, makikita sa talahanayan na karamihan sa mga sumagot

ay di sumang-ayon o kaya naman ay nagpahayag ng neutral na saloobin. Kaunti lamang sa mga

sumagot sa sarbey ang nagsabing nakaranas sila ng magandang epekto sa socio-economic na

aspeto sa ilalim ng Daang Matuwid. Sa mga sumagot sa sarbey, 48 ang sumang-ayon na kaunti

lamang ang nakaranas ng magandang epekto. Taliwas ditto, 78 naman ang sumang-ayon na

nasangguni silang lumahok sa mga gawaing negosyo. Ngunit mapapansin din na bagaman

nasangguni sila, kaunti lamang ang nabigyan ng trabaho ng administrasyon. Sa mga sumagot, 45

ang di sumang-ayon na nakapagbigay ang administrasyon ng sapat na trabaho sa

nangangailangan. 67 dito ang tumanggi din na bumaba ang lebel ng korapsyon.

0 0

14

4 1

9

32

26

7

46 45

11

58

48

20

11

24

35

21 23

17

48

78

16 16

59

11

4 7 5

1 1

9

0 0 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Marami sa mga Pilipino

ang nakararanas ng

magandang epekto ng

“Daang Matuwid”.

Nasangguniang mga

Pilipino nalumahok sa

mga gawaingpang-negosyo.

Nakapagbigayang

administrasyonngayon ngsapat na

trabaho samga walang

trabaho.

Ang mgagawaing

nagbibigay ngkita sa mgaPilipino ay

pantay-pantayna ipamahagi

sa bansa.

Naitaguyod ng “Daang

Matuwid” ang social well-

being ng mga Pilipino.

Bumaba ang korupsyon sa

bansa sa ilalim ng “Daang

Matuwid” ng Pangulo.

Nasugpo angkahirapan ngmamamayan.

Tahasang Di Sumasang-ayon Di Sumasang-ayon Neutral

Sumasang-ayon Tahasang Sumasang-ayon

52

Gumamit din ng gaps analysis upang makategorya sa tatlo ang parte ng sarbey. Ang mga salik ay

social, physical/environmental at socio-economic. Ang social ay tumutukoy sa aspetong may

kinalaman sa interaksyon sa mamamayan. Sa isang banda, ang physical/environmental ay sa

pisikal na katayuan ng bansa, kung ano ang nakikita ng mamamayan pati na ang sa dayuhan.

Socio-economic naman ay ang pagganap ng bawat isa upang matugunan ang pangangailang

pang-ekonomiko.

Gumamit ng average rating upang makita ang pagsang-ayon o di pagsang-ayon ng mga sumagot

sa sarbey sa tanong na may kinalaman sa “Daang Matuwid”.

Table 3.1 Social na kategorya sa “Daang Matuwid” ni Pangulong Benigno Aquino III

Sa social na aspeto, makikita na mataas ang pagsang-ayon ng mga sumagot. Ang mga sumagot

ng sarbey ay may average na score sa pagitan ng 3.8 hanggang 4.9.

3.8 3.7 4

4.9

0

1

2

3

4

5

Tanong 1 Tanong 2 Tanong 3 Tanong 4

Social (1 bilang Tahasang Di Sumasang-ayon at 5 bilang Tahasang Sumasang-ayon)

53

Table 3.2 Physical/Environmental na kategorya sa “Daang Matuwid” ni Pangulong Benigno Aquino III

Kung sa social na aspeto ay nakakuha ng mataas na average rating mula sa mga sumagot ng

sarbey, ang physical o environmental naman ay nakakuha ng mababang rating sa tanong na

“Nagkaroon ng kamalayan ang mga Pilipino sa pangangailangang panatilihin at pagbutihin ang

bansa dahil sa Daang Matuwid.” Ito ay nakakuha lamang ng 1.8.

Ang socio-economic naman ay nakakuha ng iba’t ibang rating. Sa tanong 8, marami ang

sumang-ayon na kakaunti lamang ang nakakaranas ng magandang epekto ng Daang Matuwid

dahil ito ay may 3.4 average rating. Marami rin ang tahasang di sumang-ayon sa pahayag na

nasugpo ng Daang Matuwid ang korapsyon sa bansa dahil sa mababang average rating.

3.7 4

3.6

0

1

2

3

4

5

Tanong 5 Tanong 6 Tanong 7

Physical/Environmental (1 bilang Tahasang Di Sumasang-ayon at 5 bilang TahasangSumasang-ayon)

54

Table 3.3 Socio-economic na kategorya sa “Daang Matuwid” ni Pangulong Benigno Aquino III

Konklusyon

Sa pag-aaral na isinagawa, makikita na may mga punto na nagkakapareho ang “Daang Matuwid” na

plataporma ng Administrasyong Aquino at ang pakahulugan dito ng mamamayang Pilipino subalit sa

aspeto ng implementasyon ay malinaw na maraming mamamayan ang salungat at hindi sumasang-ayon

sa “Daang Matuwid” ng administrasyon. Marami ang nagsasabi na hindi ito ang Daang Matuwid na

inaasahan nila sapagkat hindi sila nito dinadala sa tamang landas.

Kung sa layunin at sa mga sinasabi ng pamahalaan ibabatay, hindi nagkakalayo ang kagustuhan ng

mamamayan at Administrasyong Aquino. Sinasabi ng mga nakapanayam na noong una, malaki ang

tiwala nila na ang Daang Matuwid ang kanilang magiging sagot sa mga problema. Ang mga binitawang

salita ng Pangulong Aquino ay nagmarka sa kanilang mga isipan gayundin ang Daang Matuwid na kung

saan, umasa sila na ang mga proyektong ito ay sila mismo ang direktang magbibenepisyo.

Naging kasama ng pamahalaan ang mamamayan sa pagbuo ng isang matuwid na gobyerno. Kahit na

ilang administrasyon ang dumaan, umaasa ang mga Pilipino ng pagbabago mula sa mga namumuno sa

3.4

3.8

2.4

2.7 2.6

2.3

1.9

0

1

2

3

4

Tanong 8 Tanong 9 Tanong 10 Tanong 11 Tanong 12 Tanong 13 Tanong 14

Socio-economic (1 bilang Tahasang Di Sumasang-ayon at 5 bilang Tahasang Sumasang-ayon)

55

bansa. May ilan na nakaramdam ng pagbabago sa Daang Matuwid ni Pangulong Benigno Aquino III,

ngunit karamihan pa rin ay hindi nakaramdam ng totoong pagbabago mula sa ipinangako sa kanila.

Bukod pa rito, ang korapsyon na maituturing na isa sa pinakamalubhang suliranin ng bansa ay

hindi pa din talaga tuluyang nabibigyan ng solusyon ng programang ito ng gobyerno.

Sa pag-aral na ito, nakita kung gaano nga ba nararamdaman ng mga Pilipino ang “Daang

Matuwid” ni Pangulong Aquino. Bukod pa dito, nalaman kung may maganda bang epekto ito sa

pamumuhay nila.

Dagdag pa dito, nalaman kung direkta bang naapektuhan ng mga programang sumasailalim dito

ang mga mamamayan batay sa kung ano ang naging mga positibong pagbabago sa pamumuhay

nila.

Nakita din kung gaano kalugod na tinanggap at patuloy na tinatanggap ng Pilipino ang balangkas

at slogan na ito. Ang pananatili ng mataas na rating ng Administrasyon Aquino ay maaring

pagpapatunay lamang na sa bawat tahanan, inaabangan talaga ang pagbabagong hatid ng bagong

naluluklok sa posisyon sa pamahalaan. Dahil sa mga naipapakita nito, mas nagkakaroon ng

interes at kuryosidad ang mga tao na makialam sa mga kaganapan sa lipunan. Nalaman na, hindi

man direktang makita ang epekto, ay may malaking impluwensya sa pagtingin ng mga Pilipino

ang mga ginagawa ng pamahalaan sapagkat nagagawa nitong baguhin ang kamalayan at

paniniwala ukol sa mga iba’t ibang implementasyong ginagawa. Bilang resulta, ito ay nagbibigay

ng kaisipan sa mga Pilipino na minsan ay walang paglago sa pamumuhay.

Dapat ding tandaan na kapag minamarkahan ng mga tao ang gobyerno bilang kasiya-siya o di

kasiya-siya, maaring minamarkahan nila ang gobyerno sa isa o higit pang dimension ng

pamamahala nang walang kamalayan. Maaring ibinabase nila ito sa kakayahan ng gobyerno na

epektibong mapatupad ang mga programa nito o base lamang sa pag-aakalang katangian ng

pamamahala. Maaaring ding minamarkahan ng mga indibidwal ang pamahaalan batay sa

personal niyang karanasan habang hindi tinitingnan ang karanasan ng ibang tao.

Makikita sa saliksik na ito ang pagkakaiba sa “Daang Matuwid” ng administrasyong Aquino at

“Daang Matuwid” para sa mamamayan. Ang sa una ay base sa nakitang mali at dapat pang

56

baguhin mula sa nakaraang administrasyon. Ang sa mamamayan ay base naman sa kanilang

nararamdaman at pagbabagong inaasahan at kinakailangan.

Para sa mamamayan ay hindi naipamalas ng mabuti ng gobyerno ang isang daang matuwid.

Pulos salita lamang ang naipakita at nagkulang sa gawa. Dahil dito, naniniwala ang mga

karamihang Pilipino na bagamat maganda ang layunin, hindi epektibong plataporma ang “Daang

Matuwid”.

Sa bandang huli, makikita natin na bagamat marami ang nagsasabing bigo pa din ang

pamahalaan sa pagpapatupad ng makabuluhang pagbabago, marami din ang naniniwalang hindi

ito imposible sa ilalim Administrasyong Aquino. Marahil, ito ang dahilan ng nananatiling mataas

na trust rating ng Administrasyong Aquino.

Isang mahalagang punto na maaring makuha mula sa pag-aaral na ito ang pananaw sa social

contract. Ang social contact o anumang kontrata ay nabubuo sa pamamagitan ng pagakasundo ng

dalawa o higit pang panig na gawin o ipatupad ang isang programa o gawain. Ang isang kontrata

na binuo ng isang panig lamang ay maaring hindi katanggap-tanggap sa isa o sa madami pang

panig, kaya hindi ito maaring tawaging kontrata. Mahalaga para sa isang social contract na ito ay

sinasang-ayunan ng mamamayan upang sila mismo ay makibahagi sa paraan nang pag-aambag

sa mga programang nararapat na nilalaman at nilalayon nito.

Rekomendasyon

Mahalaga ang partisipasyon ng mamamayan sa pagpapatupad ng mga alituntuning pamamahala

ng gobyerno. Unang-una, ang pamahalaan ay may pananagutan sa mamamayan sa kadahilang

ang huli’y nabuo at naluklok upang pagsilbihan ang una.

Isang paraan ng partisipasyon ang pagsusuri- mahalagang suriin at i-evaluate ng mamamayan

ang performance ng pamahalaan. Mahalagang makialam sila sa pagbubuo at pagpapatupad ng

programa dahil sila ang magiging direktang konsyumer ng mga ito. Sa pagsusuri ng performance

ng pamahalaan, mahalagang isaalang-alang ang iba’t ibang mga batayan at mga kondisyon

upang magkaroon ng malinaw at matatag na pagsusuri. Sa puntong ito, malaking papel ang

ginagampanan ng impormasyon upang magawa ito ng mamamayan.

57

Para sa pamahalaan, mahalagang isaalang-alang ang pananaw ng mamamayan sa mga usaping

panlipunan. Malaki ang posibilidad na mabigo ang mga programang nabuo mula sa hangin o

yung mga hindi nabuo mula sa sa konsultasyon sa mga mamamayan. Kung hindi man mabigo,

malaki ang posibilidad na umani ito ng batikos maging ng protesta. Maraming bentahe ang mas

malawak na partisipasyon ng mamamayan sa pagbubuo at pagpapatupad ng mga programa ng

pamahalaan. Bukod sa nakakatulong ito sa pagsugpo ng katiwalian, maaring makatulong din ito

upang mabawasan ang pagbatikos sa mga programa ng pamahaalan at sa aktwal ng partisipasyon

at suporta ng mamamayan sa programa ng pamahalaan. Sa usaping pulitika, ang kabawasan sa

pagbatikos sa pamahalaan ay nakakatulong sa pagkakaroon ng pambansang katatagan. Ang

suporta at partisipasyon ng mamamayan sa mga programa ng pamahalaan ay nagdudulot ng mas

mataas na posibilidad na magtagumpay ang mga ito.

Sa mga susunod na pag-aaral, maaaring bigyan ng pokus kung paanong mapapabuti ang ugnayan

ng mamamayan at pamahalaan. Bukod pa dito, maari ring bigyan ng pokus ang persepsyon ng

piling mamamayan mula sa ibang sector bukod sa NGO at sibilyang mamamayan. Maari ring

pag-aralan ang lalim o lakas ng impact na maari nitong madulot sa mga nasabing sector. Bigyang

pokus din ang ibang sector ng mabuting pamamahala.

Ang resulta ng pag-aaral na ito ay hindi maiisaklaw sa pangkalahatan dahil isinama lamang rito

ang piling mamamayan ng bansa. Inirerekomenda ng mananaliksik na lawakan pa ang saklaw ng

pag-aaral upang mas magkaroon ng malalim na pang-unawa sa pag-aaral.

58

Sanggunian:

Amundsen, I., Sissener, T. & Søreide, T. (2000). Research on Corruption: A policy-oriented

survey. Chr. Michelsen Institute (CMI) & Norwegian Institute of International Affairs

(NUPI). Nakuha mula sa http://www.icgg.org/downloads/contribution07_andvig.pdf.

Baker, Ernest. (1982). Social Contract. Oxford: Oxford University Press.

Bullivant, J., Burgess, R., Corbett-Nolan, R., & Godfrey, K. (n.d.). Good Governance

Handbook. Nakuha mula sa http://www.hqip.org.uk/assets/Guidance/GGI-HQIP-

Good-Governance-Handbook-Jan-2012.pdf.

Browne, Kevin. (n.d.). Introduction to the Social Contract Theory. Nakuha mula sa

http://www2.econ.iastate.edu/classes/econ362/hallam/Readings/SocialContractHelium.pdf.

Estrella, Marisol & Iszatt, Nina. (2004). Beyond Good Governance. Philippines: Institute for

Popular Democracy.

Gaffud, R., Gonzales, E. & Manasanan, R. (1999). Indicators of Good Governance: Developing

an Index of Governance Quality at the LGU Level. Nakuha mula sa

dirp4.pids.gov.ph/ris/pjd/pidsjpd99-2governance.pdf.

International Fund for Agricultural Development. (1999). Good Governance: An Overview.

Nakuha mula sa w ww.ifad.org/gbdocs/eb/67/e/EB-99-67-INF-4.pdf.

Kaufmann, D., Kraay, A. & Zoido-Lobaton, P. (1999). Governance Matters.World Bank

Institute.

Machan, T. (2007). Defining the Government, Begging the Question: An Answer to Walter

Block’s Reply. Journal of Libertarian Studies. Nakuha mula sa

http://mises.org/journals/jls/21_1/21_1_6.pdf.

Mendoza, Magdalena. (2000). Measuring Good Governance in the Philippines. Pilipinas:

Development Academy of the Philippines.

Philippines APEC Study Center Network. (2006). Anti-Corruption and Governance: The

Philippine Experience. Nakuha mula sa

www.apec.org.au/docs/06ASCC_HCMC/06_9_1_Balboa.pdf.

Philippine Development Plan. (n.d.). Good Governance of the Rule and the Law. Nakuha mula

sa http://www.neda.gov.ph/PDP/2011-2016/governance.pdf.

Philippine Institute for Development Studies. (1999). Indicators of Goof Governance:

Developing an Index of Governance Quality at LGU Level.Nakuha mula sa

http://dirp4.pids.gov.ph/ris/dps/pidsdps9904.pdf.

59

Rosseau, Jean Jacques.(1762). The Social Contract. Nakuha mula sa

http://www.ucc.ie/social_policy/Rousseau_contrat-social.pdf.

The Office of the President. (2012). The 2012 SONA Technical Report. Nakuha mula sa

http://www.gov.ph/downloads/2012/07jul/20120723-SONA-Technical-Report-BSA.pdf.

United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific. (n.d.). What is Good

Governance?. Nakuha mula sa

http://www.unescap.org/pdd/prs/projectactivities/ongoing/gg/governance.pdf.

Warren, M. (1999). Civil Society and Good Governance. Nakuha mula sa

http://cprid.com/pdf/Course%20Material_political%20science/2-CivilSociety.pdf.

Apendiks

Apendiks 1

INFORMED CONSENT FORM

Researcher: Gerald Y. Cruz

Magandang araw!

Ako po si Gerald Cruz, nasa ika-apat na lebel sa kolehiyo mula sa Unibersidad ng Pilipinas. Nagsasagawa

po ako ng pag-aaral tungkol sa persepsyon ng piling mamamayang Pilipino sa “Daang Matuwid” na slogan

ni Pangulong Benigno Aquino III. Hinihingi ko po ang inyong tulong at kooperasyon sa naturang pag-aaral

ukol sa naturang pag-aaral. Ang lahat po ng impormasyon na iyong isusulat at ibabahagi ay para sa layunin

ng pag-aaral lamang at mananatili pong konpidensyal.

Kung maaari po lamang na isulat ang inyong lagda kung pumapayag kayo na sumagot sa mga katanungan

sa sarbey na ito.

Maraming salamat po.

Gumagawa ka ng isang desisyon na makilahok o hindi sa pag-aaral na ito. Ang iyong lagda ay

nagpapahiwatig na nakapagpasya kang lumahok sa saliksik na nauna ng nabanggit.

LAGDA: _______________________________________________________

TUMUGON

LAGDA: _______________________________________________________

TAGAPANALIKSIK

PETSA: ________________________________________________________

Apendiks 2

Gabay na Tanong sa Interbyu (Interview Guide Questions)

1. Ano po ang masasabi ninyo sa pamumuno ng kasalukuyang administrasyon?

2. Paano ang proseso ng pagpapakita ng “Daang Matuwid” sa aktuwal na sitwasyon?

3. Nararanasan nyo po ba ang pagbabago sa Daang Matuwid?

4. Ano ang pangunahing suliranin na ikinakaharap ng bansa?

5. Nakatulong ba ang Daang Matuwid sa pagsugpo nito?

6. Ano ang epekto ng Daang Matuwid sa ating pamumuhay

Apendiks 3

Gabay na Paksa sa Pangkat Talakayan (Focus Group Discussion Guide Topics)

1. Kontento ba kayo sa pamumuno ni Pangulong Aquino?

2. Masasabi nyo bang isang mabuting lider at may mabuting pamumuno si Pangulong Aquino? Na

ang kanyang mga programa ay para sa ikakabuti ng mamamayan? Nagagampanan nya ba ng

tama ang kanyang tungkulin?

3. Sa inyong opinyon, ano ang pinagkaiba ng mga programa ng administraysong Aquino sa mga

nakaraang administrasyon? Meron ba o wala?

4. Para sa inyo, ano ang pinakamabigat na problema na kinakaharap ng bansa? Ng inyong pamilya?

5. Ano ang masasabi ninyo sa kanyang “Daang Matuwid”

6. Nararamdaman nyo ba na tungo sa isang tama at matuwid na daan ang Pilipinas sa rehimeng

Aquino?

7. Sa inyong palagay, umuunlad ba ang Pilipinas? Ang inyong pamumuhay?

8. Ano para sa inyo ang mabuting pamumuno?

9. Ano para sa inyo ang isang “Daang Matuwid”?

Apendiks 4

Magandang araw!

Ako po si Gerald Cruz, nasa ika-apat na lebel sa kolehiyo mula sa Unibersidad ng Pilipinas. Nagsasagawa

po ako ng sarbey para sa klase ng Political Science 198 (Special Topics for Political Science) dahil isa po

ito sa requirements ng kursong ito. Hinihingi ko po sana ang inyong kooperasyon sa naturang pag-aaral

ukol sa persepsyon ng mga Pilipino sa “Daang Matuwid” ni Pangulong Aquino. Ang lahat po ng

impormasyon na iyong isusulat at ibabahagi ay para sa layunin ng pag-aaral lamang at mananatili pong

konpidensyal.

Kung maaari po lamang na isulat ang inyong lagda kung pumapayag kayo na sumagot sa mga katanungan

sa sarbey na ito.

Maraming salamat po.

Pangalan (opsyonal):____________________________________________________

- - - -

Klasipikasyon ng Trabaho (mula sa Bureau of Labor and Employement Statistics):

Forestry

Quarrying

Manufacturing

Hotel at Restaurant

Transport, Storage at Komunikasyon

Financial Intermediation

Real Estate at Pagbebenta

Compulsary Social Security

Social Work

Private Households With Employed Persons

Average na kita kada buwan :

A. Lagyan ng tsek (/) ang pagpipilian batay sa kung gaano kaypo sumasang-ayon sa mga

pahayag na nasa kaliwa. Alalahanin na ang mga pahayag ay nagpapakita ng inyong

kamalayan tungkol sa “Daang Matuwid” ni Pangulong Benigno “Noynoy” Aquino III.

Tahasang Di

Sumasang-

ayon (TDS)

Di

Sumasang-

ayon (DS)

Neutral

(N)

Sumasang-

ayon (S)

Tahasang

Sumasang-

ayon (TsS)

1. Alam nyo po ba ang

“Daang Matuwid” ni

Pangulong Aquino?

2. Saan po ninyo nalaman ang

“Daang Matuwid”?

_________Telebisyon

_________ Radio

_________ Dyaryo

_________ Sa ibang tao (pamilya, kaibigan, etc.)

_________ Iba pang kasagutan

3. May mga pagbabago po

bang naganap sa inyong

pamumuhay sa ilalim ng

“Daang Matuwid”?

4. Umuunlad po ba ang

Pilipinas sa ilalim ng

pamumuno ng Pangulo?

5. Nakakatulong ba ang

“Daang Matuwid” sa pag-

unlad na ito?

6. Nagagampanan ban g

Pangulo at ng gobyerno ang

kanilang tungkulin sa gabay

ng “Daang Matuwid”?

7. Hindi epektibo ang “Daang

Matuwid” sa pamumuno ng

administrasyon ngayon.

8.Pillin ang pinakamalubhang

suliranin na kinakaharap ng

ating bansa.

_________ Kalusugan

_________ Edukasyon

_________ Trabaho

_________ Turismo

_________ Transportasyon at Komunikasyon

_________ Agrikultura

_________ Hustisya

_________ Pamamahala ng Badyet

_________ Kapakanang Panglipunan

_________ Lokal na Gobyerno

_________ Korapsyon

9.Naniniwala ba kayo na ang

“Daang Matuwid” ang

solusyon sa pagsugpo ng

problemang ito?

10.Epektibo ba ng “Daang

Matuwid” sa pagsugpo ng

problemang ito?

11.Hindi epektibo ang

“Daang Matuwid”.

12. Nagkaroon ng mabuting

pamumuno sa pamamagitan

ng “Daang Matuwid”.

B. Lagyan ng tsek (/) ang pagpipilian batay sa kung gaano kaypo sumasang-ayon sa mga

pahayag na nasa kaliwa. Alalahanin na ang mga pahayag ay nagpapakita ng mga

pangyayari sa ilalim ng “Daang Matuwid” na balangkas ni Pangulong Benigno “Noynoy”

Aquino III.

Kategorya: SOCIAL Tahasang Di

Sumasang-

ayon (TDS)

Di

Sumasang-

ayon (DS)

Neutral

(N)

Sumasang-

ayon (S)

Tahasang

Sumasang-

ayon (TsS)

1. Ang “Daang Matuwid” ay

naghimok upang mas

mapataas ang turismo sa

bansa.

2. Tinatrato ang mga

mamamayan ng pantay-pantay

sa “Daang Matuwid”.

3. Dumami ang recreational

facilities para sa mamamayang

Pilipino at dayuhan dahil sa

“Daang Matuwid”.

4. Dumami ang bilang ng

turista at negosyante sa bansa.

Kategorya: PHYSICAL /

ENVIRONMENTAL

Tahasang Di

Sumasang-

ayon (TDS)

Di

Sumasang-

ayon (DS)

Neutral

(N)

Sumasang-

ayon (S)

Tahasang

Sumasang-

ayon (TsS)

5. Maraming mas magandang

imprastrakturang nagawa sa

ilalim ng “Daang Matuwid”.

6. Ang pagsibol ng “Daang

Matuwid” ay napabuti ang

anyo ng bansang Pilipinas.

7. Nagkaroon ng kamalayan

ang mga Pilipino sa

pangangailangang panatilihin

at pagbutihin ang bansa dahil

sa “Daang Matuwid”.

Kategorya: SOCIO-

ECONOMIC

Tahasang Di

Sumasang-

ayon (TDS)

Di

Sumasang-

ayon (DS)

Neutral

(N)

Sumasang-

ayon (S)

Tahasang

Sumasang-

ayon (TsS)

8. Kaunti lamang sa mga

Pilipino ang nakararanas ng

magandang epekto ng “Daang

Matuwid”.

9. Nasangguni ang mga

Pilipino na lumahok sa mga

gawaing pang-negosyo.

10. Nakapagbigay ang

administrasyon ngayon ng

sapat na trabaho sa mga

walang trabaho.

11. Ang mga gawaing

nagbibigay ng kita sa mga

Pilipino ay pantay-pantay na

ipamahagi sa bansa.

12. Naitaguyod ng “Daang

Matuwid” ang social well-

being ng mga Pilipino.

13. Lumaganap ang

korupsyon sa bansa sa ilalim

ng “Daang Matuwid” ng

Pangulo.

14. Nasugpo ang kahirapan ng

mamamayan.

Apendiks 5

Case Analysis Interbyu: NGO

Quote Kategorya Analysis

“For me, from what I am seeing,

we’re still behind. Hindi tayo

umuusad Ang ekonomiya natin

bagsak kahit sinasabi ng

gobyerno, ayon sa mga statistics

at surveys nila na umaangat

tayo. Pero alam naman natin na

isa lang din yang panlilinlang sa

mga tao.”

Kasalukuyang Estado ng

Ekonomiya

Makikita na hindi pa rin

umuunlad ang bansa para sa

nakapanayam. Maihahambing

ang kanyang sinabi na hindi

totoo ang mga surveys at

statistics base na rin sa ibang

kritiko na binababaan lamang

ang basehan o standards ng

gobyerno upang tumaas ang

rating na nais marinig ng publiko.

Para pa sa kanya, isa itong

panloloko sa mga tao dahil aasa

lamang ang mga ito.

“Poverty, malnutrition,

corruption are among those

problems. We’re always having

community projects at yun ang

halos hinaing ng mga tao. Hindi

daw sila matulungan ng

gobyerno dahil wala daw budget.

So where’s the money going?

Nakakalungkot Makita ang mga

bata na walang makain dahil

walang hanapbuhay ang kanilang

mga magulang.”

“Halos wala, meron isa yata na

Mga Pangunahing Panlipunang

Suliranin na kinakaharap ng

Pilipinas

Kahirapan, korapsyon,

malnutrisyon ang tinuturong

mga pangunahing problema ng

bawat tao. Makikita na kahit

noon ay ito na ang hindi

masolusyunang problema.

Dagdag pa dyan ang isyu sa

edukasyon at serbisyong medical

ay kailangan na rin ng bigyang

pansin.

nakapagsabi sakin nun yung

libreng mga gamit sa eskwelahan

pero after 2 years daw nawala

na. Wala na silang natatanggap

lalo na ang mga bata sa

elementary. When it comes to

free medicines or vitamins, wala

kasi malimit yun ang hinihingi

samin ng mga mamamayan.

Masyado na daw kasi mahal ang

mga gamot kapag bumili sa mga

botika.”

“Im not blaming them kasi it’s

really hard to run a country.

However, sana kahit pakonti

konting tulong maggawa nila.

Syempre may mga dumidepende

rin sa kanila kahit papano.

Besides, nangako rin sila nung

eleksyon ng pagbabago sa bansa

pero mukhang ngayon, nag

freeze ang bansa sa ganitong

kalagayan. Kung yung mga

programa sana nila ay

maimplement ng maayos,

there’s still a chance.”

“People are expecting a crucial

and radical change in the

economy especially in their lives

but unfortunately walang

nangyari puro disappointments

lang. Dagdag pa diyan na si

Pangulong Aquino, both parents

nya mahal ng at malaki ang

tiwala ng mga Pilipino dahil sa

Sa sobrang tiwala ng mga tao na

maghahatid ng malaki at radikal

na pagbabago si Pangulong

Aquino, umaasa pa rin naman na

maitatama nito ang kanyang

pamumuno. Nakatulong ang

mga magulang ni Pangulong

Aquino upang mabigyan pa sya

ng pagkakataon na mapatunayan

na ang kanyang intensyon ay

para sa ikakabuti ng nakararami

at ng bansa.

mga ginawa nila for the country.

Pero mukhang hindi susunod sa

yapak nila si Pangulong Aquino.”

“Personally, the idea of Daang

Matuwid is good. Yung

framework nya, okay sya for me.

Nagfocus sa corruption which I

think is crucial. Di ko lang alam

kung saan nagkamali ang

gobyerno at parang hindi

nagamit sa tama ang Daang

Matuwid na to. Noong una kasi,

even until now, tumatak sa isip

ng mga Pilipino yan. Kaso nag iba

lang ang pagtingin nila, from

positive to negative. Di ba?”

“Kung tuwid, e di sana lahat tayo

ngayon wala ng mabigat na

problema. Walang mga hinaing.

Sa totoo lang, wala rin kasi akong

makitang pagbabago. After a

while, makikita mo rin kasi kung

sino talaga ang may control.

Kahit may tinatawag tayong mga

lider, may mga tao parin na mas

makapangyirahan sa likod nila.

Proof naman dyan ang mga

policies and projects na

ginagawa. Sinusulong nya pa ang

privatization. Alam naman natin

kung ano ang magiging epekto

nyan sa buhay ng mga tao.”

“Sa kawalan. Seriously, hindi ko

Perspesyon sa Daang Matuwid ni

Pangulong Aquino --- Saan ito

patungo at ano ang kalalabasan

Para sa nakapanayam, nasa

nagkokontrol ng gobyerno ang

problema kung bakit hindi

nagiging matagumpay ang mga

proyekto at programa na

ipinapatupad dahil ito ay para

lamang sa benepisyo ng

makapangyarihan. Positibo ang

paagtingin nya sa Daang

Matuwid bilang isang gabay para

sa pagpapaunlad ng bansa

subalit hindi ito napatupad ng

tama kung kaya’t hindi ito

nagging epektibo.

nakikita ang dulo ng tuwid na

daan nay an. But Im hoping na

hindi siya tuluyang lumiko ng

landas. Sana maituwid pa siya sa

mga susunod na araw.”

“Dapat magkaroon ng mga

proyekto at programang para

talaga sa mga Pilipino, not just

false promises. Dapat isang

accountable, responsible at may

paninindigang leaders ang

meron tayo ng maubos na ang

mga corrupt. At kung tutulong

man ang gobyerno sa mga tao,

sana umabot naman sa mga

kasulok sulukang lugar sa

Pilipinas hindi lang sa mga pili.

Bawat sector din, ayusin ng

magampanan nila ang kanilang

responsibilidad sa mga tao na

makapagbigay ng serbisyo.

Karapatan nila yun.”

Rekomendasyon o Dapat Gawin

sa Daang Matuwid

Binigyang diin ng nakapanayam

ang mga dapat meron ang isang

lider upang magkaroon ng isang

malinis at patungo sa isang

matuwid na daan ang bansa.

Importante din na pagtuunan ng

pansin ang bawat sector ng sa

gayun ay hindi nawawalang

bahala ang mga pangunahing

pangangailangan ng bawat tao.

Interbyu: Sibilyan

Quote Kategorya Analysis

“Mahirap. Mahirap maghanap ng

pera pang araw-araw para sa

pagkain at baon ng mga anak ko

sa eskwelahan. Tatlo pa man din

sila.”

“Lahat nagiging problema kapag

wala kang pera. Inuuna nalang

naming ang mga importanteng

bagay gaya ng pagkain naming,

pampaaral sa mga anak ko.

Minsan napuputulan kami ng

kuryente at tubig kaya kelangan

talaga magtiis. Hindi maiwasang

mangutang. Kapag Sabado nga e,

nagpapatulong ako sa mga anak

ko na maghanap pa ng

magpapalaba para dagdag na rin

panggastos. Kaso hindi mo rin

sila maaasahan lagi dahil may

mga ginagawa rin sa pag-aaral

nila.”

Estado ng pamumuhay ng

mamamayan

Makikita dito kung gaano

kahirap ang pamumuhay ni

Aleng ____ para lang maitawid

ang isang araw sa kanilang

pamumuhay. Dinadanas nya ang

mga reyalidad sa buhay sa

ngayon. Halos lahat ng hirap ay

nararanasan ng kanilang pamilya

kahit ng kanilang mga anak.

“Labandera ako, hindi araw araw

merong nagpapalaba. Ang asawa

ko naman sa construction. Pag

natapos sya sa isa, nagpapadyak

muna sya habang naghihintay ng

bago. Magkano lang kinikita

naming dyan, sapat lang din

pantawid sa isang araw, minsan

kinukulang pa.”

“Kahit yung ibang kapitbahay

Kawalan ng permanenteng

trabaho

Sinasabi nya na ang kawalan ng

trabaho ang pangunahing

kailangan ng kanilang pamilya ng

sa gayun ay magkaroon sila ng

mapagkukunan para sa kanilang

gastusin. Subalit, wala silang

makita o mahanap na

permanenteng trabaho. Sinasabi

ng gobyerno na maraming

trabaho sa bansa pero isa itong

patunay na pawang hindi ito ang

katotohanan.

ganyan din ang problema,

walang matinong trabaho.

Karamihan sa kakilala ko,

namamasukan pati nga mga

anak nila payag na mamasukan

kapalit na pag-aralin sila.”

“Naku! Wala kang maaasahan sa

gobyerno. Hindi ko nga

maramdaman na may mga

opisyal pa ng gobyerno. Walang

naitutulong sa pamumuhay

naming. Tumutulong sila o

gumagawa ng projects kapag

mag-ieleksiyon o kaya naman sa

mga unang araw na naupo sila sa

posisyon pero pagkalipas nyan,

mawawalang parang bula.”

“Dito nga sa barangay naming,

kahit yung mga kalsada at

eskwelahan hindi mapaayos ang

mga kagamitan. Hinahayaan

nalang. Hindi mo tuloy alam

paminsan kung eskwelahan pa

ba ang pinapasukan ng mga

bata.”

Kawalan ng tiwala sa gobyerno

na matulungan sila sa problema

Makikita sa mga sinabi ng

nakapanayam ang kawalan ng

tiwala niya sa gobyerno. Base sa

kanyang mga nakikita, wala

talagang ginagawang aksyon ang

gobyerno, kabaliktaran sapagkat

yan dapat isa sa mga

pangunahing tungkulin nila.

Hindi nabibigyang pansin ang

mga pangunahing

pangangailangan ng mga tao.

Dagdag pa dyan, puro lamang

pakitang tao ang mga opisyal,

puro lamang pangako.

“Ang huli kong narinig, parang

isang seminar ang ginawa nila

para sa taga rito. Para yata sa

pagkakaroon ng nego-negosyo.

Isipin mo naman, saan kami

kukuha ng capital o kung meron

Proyektong nagawa ng gobyerno

para masolusyunan ang suliranin

Makikita na ang mga ginagawang

seminar o iba pang proyekto ay

hindi nagiging epektibo dahil

wala itong positibong epekto sa

mga tao ng isang bayan o

barangay. Dapat mabigyan ng

man, paano naming

mababayaran. Hindi naman

siguradong kikita ang negosyo na

yun.”

“Yung mga nauna, hindi ko

masyado maalala. Pero medyo

ganun lang din. Paminsan kasi

hindi na rin ako nakakapunta

dahil imbis making dun e di

magtatrabaho nalang ako, may

pera pa.”

mga alituntunin ang opisyal ng

barangay kung paano ito

mababago.

“Alam mo binoto ko yun nung

eleksiyon. Akala ko kasi iba siya

sa ibang Pangulo. Yung

tutulungan nya talaga kaming

mga mahihirap, wala rin pala.”

“Si Gloria nun diba, nangako rin

na gagawin nya lahat para

umunlad ang Pilipinas, ano

nangyari? Sarili lang inisip niya.

Ngayon naman si NoyNoy. Hindi

ko naman sinasabing katulad siya

ni Gloria pero wala pa siyang

napapatunayan.”

Pagtingin sa pamumuno ni

Pangulong Aquino

Naihahalintulad ang

administrasyong Aquino sa mga

nakaraan na kung saan, negatibo

ang pagtingin nila sa mga ito.

Mapapansin na noong simula

talaga ay malaki ang tiwala kay

Pangulong Aquino na malaki ang

magagawa nito para umunlad

ang bansa pero nagbago rin ito

sa huli.

“Oo naman. Napanood ko yung

SONA nya nun. Kaya nga rin ako

natuwa dahil sa Daang Matuwid,

kala ko tutuwid na rin ang buhay

naming. Puro korapsyon ang

Persepsyon sa Daang Matuwid

Tumatak sa isip ng mga Pilipino

ang Daang Matuwid ni

Pangulong Aquino kung kaya’t

ganun nalang din ang

pagkadismaya nila ng Makita nila

pinagtutunan nya ng pansin,

panu naman ang iba pang

problema, papabayaan nya

nalang?”

a

ang pinatutungahan ng

programang ito. Hindi akma ang

tuwid na daan nila sa tuwid na

daan ni Pangulong Aquino.

“Epekto? Di ko alam. Kung sa

pamumuhay namin, masasabi

kong wala. Kasi wala naman tong

naitulong. Kahit sana libreng

edukasyon, malaking tulong na

yun. Kaya paminsan di ko na

alam kung para saan ba ang

Daang Matuwid na yan. Sa dami

nya yatang gusting mangyari sa

bansa, wala na siyang

naumpisahang ayusin kahit isa.”

“Siguro sa mga susunod na taon,

meron pa naman siyang tatlo at

ang kanyang tuwid na daan para

mapatunayan na para nga sa

masa yan. Kahit tanungin mo ang

ibang tao dito, sasabihin din nila

sayo ang mga sinabi ko.

Epekto at Inaasahang

mangyayari sa Daang Matuwid

Masasabing hindi naramdaman

ng mamamayan ang Daang

Matuwid ni Pangulong Aquino

lalo na sa mga mahihirap.

Kompiyansa ang nakapanayam

na pare pareho ang dinadanas at

paniniwala nila sa Daang

Matuwid na kung saan, wala pa

talaga itong napatunayan na

ginawa ito para kanila.

Apendiks 6:

SPSS Data Sheet

A1

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 86 85.1 85.1 85.1

2 15 14.9 14.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

A2

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 81 80.2 80.2 80.2

2 4 4.0 4.0 84.2

3 5 5.0 5.0 89.1

4 7 6.9 6.9 96.0

5 4 4.0 4.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

A3

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 55 54.5 54.5 54.5

2 46 45.5 45.5 100.0

Total 101 100.0 100.0

A4

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 39 38.6 38.6 38.6

2 62 61.4 61.4 100.0

Total 101 100.0 100.0

A5

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 33 32.7 32.7 32.7

2 68 67.3 67.3 100.0

Total 101 100.0 100.0

A6

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 36 35.6 35.6 35.6

2 65 64.4 64.4 100.0

Total 101 100.0 100.0

A7

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 3 3.0 3.0 3.0

2 14 13.9 13.9 16.8

3 21 20.8 20.8 37.6

4 47 46.5 46.5 84.2

5 16 15.8 15.8 100.0

Total 101 100.0 100.0

A8

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 22 21.8 21.8 21.8

2 13 22.8 22.8 100.0

3 23 25.7 25.7 60.4

4 1 1.0 1.0 61.4

7 7 6.9 6.9 68.3

8 3 3.0 3.0 71.3

9 6 5.9 5.9 77.2

11 26 12.9 12.9 34.7

Total 101 100.0 100.0

A9

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 68 67.3 67.3 67.3

2 32 31.7 31.7 99.0

4 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

A10

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 22 21.8 21.8 21.8

2 60 59.4 59.4 81.2

3 16 15.8 15.8 97.0

4 3 3.0 3.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

A11

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 4 4.0 4.0 4.0

3 30 29.7 29.7 33.7

4 38 37.6 37.6 71.3

5 29 28.7 28.7 100.0

Total 101 100.0 100.0

A12

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 19 18.8 19.0 19.0

2 40 39.6 40.0 59.0

3 27 26.7 27.0 86.0

4 13 12.9 13.0 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 100 99.0 100.0

Missing System 1 1.0

Total 101 100.0

Statistics

B1 B2 B3 B4 B5 B6

N Valid 101 101 101 101 101 101

Missing 0 0 0 0 0 0

Mean 4.01 3.57 3.07 4.09 3.72 4.06

Std. Deviation .656 .983 .930 .618 .680 .443

Minimum 2 2 2 2 1 3

Maximum 5 5 5 5 5 5

Statistics

B7 B8 B9 B10 B11 B12

N Valid 101 101 101 101 101 101

Missing 0 0 0 0 0 0

Mean 3.65 3.36 3.80 2.45 2.65 3.63

Std. Deviation .713 .944 .633 .954 .830 .833

Minimum 2 2 2 1 1 1

Maximum 5 5 5 5 5 5

Statistics

B13 B14

N Valid 101 101

Missing 0 0

Mean 2.36 1.93

Std. Deviation .795 .803

Minimum 1 1

Maximum 4 4

Frequency Table

B1

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 3 3.0 3.0 3.0

3 12 11.9 11.9 14.9

4 67 66.3 66.3 81.2

5 19 18.8 18.8 100.0

Total 101 100.0 100.0

B2

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 22 21.8 21.8 21.8

3 13 12.9 12.9 34.7

4 52 51.5 51.5 86.1

5 14 13.9 13.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B3

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 39 38.6 38.6 38.6

3 17 16.8 16.8 55.4

4 44 43.6 43.6 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B4

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 1 1.0 1.0 1.0

3 12 11.9 11.9 12.9

4 65 64.4 64.4 77.2

5 23 22.8 22.8 100.0

Total 101 100.0 100.0

B5

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 1 1.0 1.0 1.0

2 4 4.0 4.0 5.0

3 23 22.8 22.8 27.7

4 67 66.3 66.3 94.1

5 6 5.9 5.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B6

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 3 7 6.9 6.9 6.9

4 81 80.2 80.2 87.1

5 13 12.9 12.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B7

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 8 7.9 7.9 7.9

3 25 24.8 24.8 32.7

4 62 61.4 61.4 94.1

5 6 5.9 5.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B8

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 26 25.7 25.7 25.7

3 20 19.8 19.8 45.5

4 48 47.5 47.5 93.1

5 7 6.9 6.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B9

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 7 6.9 6.9 6.9

3 11 10.9 10.9 17.8

4 78 77.2 77.2 95.0

5 5 5.0 5.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B10

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 14 13.9 13.9 13.9

2 46 45.5 45.5 59.4

3 24 23.8 23.8 83.2

4 16 15.8 15.8 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B11

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 4 4.0 4.0 4.0

2 45 44.6 44.6 48.5

3 35 34.7 34.7 83.2

4 16 15.8 15.8 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B12

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 1 1.0 1.0 1.0

2 11 10.9 10.9 11.9

3 21 20.8 20.8 32.7

4 59 58.4 58.4 91.1

5 9 8.9 8.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B13

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 9 8.9 8.9 8.9

2 58 57.4 57.4 66.3

3 23 22.8 22.8 89.1

4 11 10.9 10.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B14

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 32 31.7 31.7 31.7

2 48 47.5 47.5 79.2

3 17 16.8 16.8 96.0

4 4 4.0 4.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

Statistics

B1 B2 B3 B4 B5 B6

N Valid 101 101 101 101 101 101

Missing 0 0 0 0 0 0

Mean 4.01 3.57 3.07 4.09 3.72 4.06

Std. Deviation .656 .983 .930 .618 .680 .443

Minimum 2 2 2 2 1 3

Maximum 5 5 5 5 5 5

Statistics

B7 B8 B9 B10 B11 B12

N Valid 101 101 101 101 101 101

Missing 0 0 0 0 0 0

Mean 3.65 3.36 3.80 2.45 2.65 3.63

Std. Deviation .713 .944 .633 .954 .830 .833

Minimum 2 2 2 1 1 1

Maximum 5 5 5 5 5 5

Statistics

B13 B14

N Valid 101 101

Missing 0 0

Mean 2.36 1.93

Std. Deviation .795 .803

Minimum 1 1

Maximum 4 4

Frequency Table

B1

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 3 3.0 3.0 3.0

3 12 11.9 11.9 14.9

4 67 66.3 66.3 81.2

5 19 18.8 18.8 100.0

Total 101 100.0 100.0

B2

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 22 21.8 21.8 21.8

3 13 12.9 12.9 34.7

4 52 51.5 51.5 86.1

5 14 13.9 13.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B3

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 39 38.6 38.6 38.6

3 17 16.8 16.8 55.4

4 44 43.6 43.6 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B4

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 1 1.0 1.0 1.0

3 12 11.9 11.9 12.9

4 65 64.4 64.4 77.2

5 23 22.8 22.8 100.0

Total 101 100.0 100.0

B5

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 1 1.0 1.0 1.0

2 4 4.0 4.0 5.0

3 23 22.8 22.8 27.7

4 67 66.3 66.3 94.1

5 6 5.9 5.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B6

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 3 7 6.9 6.9 6.9

4 81 80.2 80.2 87.1

5 13 12.9 12.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B7

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 8 7.9 7.9 7.9

3 25 24.8 24.8 32.7

4 62 61.4 61.4 94.1

5 6 5.9 5.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B8

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 26 25.7 25.7 25.7

3 20 19.8 19.8 45.5

4 48 47.5 47.5 93.1

5 7 6.9 6.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B9

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 2 7 6.9 6.9 6.9

3 11 10.9 10.9 17.8

4 78 77.2 77.2 95.0

5 5 5.0 5.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B10

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 14 13.9 13.9 13.9

2 46 45.5 45.5 59.4

3 24 23.8 23.8 83.2

4 16 15.8 15.8 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B11

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 4 4.0 4.0 4.0

2 45 44.6 44.6 48.5

3 35 34.7 34.7 83.2

4 16 15.8 15.8 99.0

5 1 1.0 1.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

B12

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 1 1.0 1.0 1.0

2 11 10.9 10.9 11.9

3 21 20.8 20.8 32.7

4 59 58.4 58.4 91.1

5 9 8.9 8.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B13

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 9 8.9 8.9 8.9

2 58 57.4 57.4 66.3

3 23 22.8 22.8 89.1

4 11 10.9 10.9 100.0

Total 101 100.0 100.0

B14

Frequency Percent Valid Percent

Cumulative

Percent

Valid 1 32 31.7 31.7 31.7

2 48 47.5 47.5 79.2

3 17 16.8 16.8 96.0

4 4 4.0 4.0 100.0

Total 101 100.0 100.0

Crosstabs

Case Processing Summary

Cases

Valid Missing Total

N Percent N Percent N Percent

Kasarian * A3 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Edad * A3 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Klasipikasyon ng Trabaho *

A3

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Average na kita kada buwan

* A3

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Kasarian * A3

Crosstab

A3

1 2 Total

Kasarian 1 Count 28 21 49

% within Kasarian 57.1% 42.9% 100.0%

% within A3 50.9% 45.7% 48.5%

2 Count 27 25 52

% within Kasarian 51.9% 48.1% 100.0%

% within A3 49.1% 54.3% 51.5%

Total Count 55 46 101

% within Kasarian 54.5% 45.5% 100.0%

% within A3 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square .277a 1 .599

Continuity Correctionb .107 1 .744

Likelihood Ratio .277 1 .598

Fisher's Exact Test .690 .372

Linear-by-Linear Association .274 1 .600

N of Valid Cases 101

a. 0 cells (.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 22.32.

b. Computed only for a 2x2 table

Edad * A3

Crosstab

A3

1 2 Total

Edad 1 Count 7 3 10

% within Edad 70.0% 30.0% 100.0%

% within A3 12.7% 6.5% 9.9%

2 Count 16 10 26

% within Edad 61.5% 38.5% 100.0%

% within A3 29.1% 21.7% 25.7%

3 Count 13 11 24

% within Edad 54.2% 45.8% 100.0%

% within A3 23.6% 23.9% 23.8%

4 Count 13 8 21

% within Edad 61.9% 38.1% 100.0%

% within A3 23.6% 17.4% 20.8%

5 Count 6 14 20

% within Edad 30.0% 70.0% 100.0%

% within A3 10.9% 30.4% 19.8%

Total Count 55 46 101

% within Edad 54.5% 45.5% 100.0%

Crosstab

A3

1 2 Total

Edad 1 Count 7 3 10

% within Edad 70.0% 30.0% 100.0%

% within A3 12.7% 6.5% 9.9%

2 Count 16 10 26

% within Edad 61.5% 38.5% 100.0%

% within A3 29.1% 21.7% 25.7%

3 Count 13 11 24

% within Edad 54.2% 45.8% 100.0%

% within A3 23.6% 23.9% 23.8%

4 Count 13 8 21

% within Edad 61.9% 38.1% 100.0%

% within A3 23.6% 17.4% 20.8%

5 Count 6 14 20

% within Edad 30.0% 70.0% 100.0%

% within A3 10.9% 30.4% 19.8%

Total Count 55 46 101

% within Edad 54.5% 45.5% 100.0%

% within A3 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 6.794a 4 .147

Likelihood Ratio 6.900 4 .141

Linear-by-Linear Association 4.201 1 .040

N of Valid Cases 101

a. 1 cells (10.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is 4.55.

Klasipikasyon ng Trabaho * A3

Crosstab

A3

1 2 Total

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 2 3 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

40.0% 60.0% 100.0%

% within A3 3.6% 6.5% 5.0%

5 Count 5 4 9

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

55.6% 44.4% 100.0%

% within A3 9.1% 8.7% 8.9%

6 Count 4 3 7

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

57.1% 42.9% 100.0%

% within A3 7.3% 6.5% 6.9%

7 Count 8 4 12

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A3 14.5% 8.7% 11.9%

8 Count 5 6 11

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

45.5% 54.5% 100.0%

% within A3 9.1% 13.0% 10.9%

9 Count 10 8 18

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

55.6% 44.4% 100.0%

% within A3 18.2% 17.4% 17.8%

10 Count 1 0 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

100.0% .0% 100.0%

% within A3 1.8% .0% 1.0%

11 Count 3 3 6

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 50.0% 100.0%

% within A3 5.5% 6.5% 5.9%

12 Count 4 4 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 50.0% 100.0%

% within A3 7.3% 8.7% 7.9%

13 Count 0 3 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0% 100.0%

% within A3 .0% 6.5% 3.0%

14 Count 5 3 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

62.5% 37.5% 100.0%

% within A3 9.1% 6.5% 7.9%

15 Count 5 0 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

100.0% .0% 100.0%

% within A3 9.1% .0% 5.0%

16 Count 3 5 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

37.5% 62.5% 100.0%

% within A3 5.5% 10.9% 7.9%

Total Count 55 46 101

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

54.5% 45.5% 100.0%

% within A3 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 11.389a 12 .496

Likelihood Ratio 14.813 12 .252

Linear-by-Linear Association .001 1 .981

N of Valid Cases 101

a. 20 cells (76.9%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .46.

Average na kita kada buwan * A3

Crosstab

A3

1 2 Total

Average na kita kada buwan 1 Count 13 18 31

% within Average na kita

kada buwan

41.9% 58.1% 100.0%

% within A3 23.6% 39.1% 30.7%

2 Count 41 28 69

% within Average na kita

kada buwan

59.4% 40.6% 100.0%

% within A3 74.5% 60.9% 68.3%

12 Count 1 0 1

% within Average na kita

kada buwan

100.0% .0% 100.0%

% within A3 1.8% .0% 1.0%

Total Count 55 46 101

% within Average na kita

kada buwan

54.5% 45.5% 100.0%

% within A3 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 3.481a 2 .175

Likelihood Ratio 3.857 2 .145

Linear-by-Linear Association 2.243 1 .134

N of Valid Cases 101

a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .46.

Crosstabs

Case Processing Summary

Cases

Valid Missing Total

N Percent N Percent N Percent

Kasarian * A4 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Edad * A4 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Klasipikasyon ng Trabaho *

A4

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Average na kita kada buwan

* A4

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Kasarian * A4

Crosstab

A4

1 2 Total

Kasarian 1 Count 34 15 49

% within Kasarian 69.4% 30.6% 100.0%

% within A4 54.8% 38.5% 48.5%

2 Count 28 24 52

% within Kasarian 53.8% 46.2% 100.0%

% within A4 45.2% 61.5% 51.5%

Total Count 62 39 101

% within Kasarian 61.4% 38.6% 100.0%

% within A4 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 2.571a 1 .109

Continuity Correctionb 1.957 1 .162

Likelihood Ratio 2.588 1 .108

Fisher's Exact Test .152 .081

Linear-by-Linear Association 2.545 1 .111

N of Valid Cases 101

a. 0 cells (.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 18.92.

b. Computed only for a 2x2 table

Edad * A4

Crosstab

A4

1 2 Total

Edad 1 Count 6 4 10

% within Edad 60.0% 40.0% 100.0%

% within A4 9.7% 10.3% 9.9%

2 Count 16 10 26

% within Edad 61.5% 38.5% 100.0%

% within A4 25.8% 25.6% 25.7%

3 Count 14 10 24

% within Edad 58.3% 41.7% 100.0%

% within A4 22.6% 25.6% 23.8%

4 Count 14 7 21

% within Edad 66.7% 33.3% 100.0%

% within A4 22.6% 17.9% 20.8%

5 Count 12 8 20

% within Edad 60.0% 40.0% 100.0%

% within A4 19.4% 20.5% 19.8%

Total Count 62 39 101

% within Edad 61.4% 38.6% 100.0%

% within A4 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square .366a 4 .985

Likelihood Ratio .370 4 .985

Linear-by-Linear Association .016 1 .900

N of Valid Cases 101

a. 1 cells (10.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is 3.86.

Klasipikasyon ng Trabaho * A4

Crosstab

A4

1 2 Total

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 3 2 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

60.0% 40.0% 100.0%

% within A4 4.8% 5.1% 5.0%

5 Count 6 3 9

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A4 9.7% 7.7% 8.9%

6 Count 1 6 7

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

14.3% 85.7% 100.0%

% within A4 1.6% 15.4% 6.9%

7 Count 9 3 12

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

75.0% 25.0% 100.0%

% within A4 14.5% 7.7% 11.9%

8 Count 6 5 11

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

54.5% 45.5% 100.0%

% within A4 9.7% 12.8% 10.9%

9 Count 13 5 18

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

72.2% 27.8% 100.0%

% within A4 21.0% 12.8% 17.8%

10 Count 0 1 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0% 100.0%

% within A4 .0% 2.6% 1.0%

11 Count 5 1 6

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

83.3% 16.7% 100.0%

% within A4 8.1% 2.6% 5.9%

12 Count 4 4 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 50.0% 100.0%

% within A4 6.5% 10.3% 7.9%

13 Count 1 2 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

33.3% 66.7% 100.0%

% within A4 1.6% 5.1% 3.0%

14 Count 4 4 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 50.0% 100.0%

% within A4 6.5% 10.3% 7.9%

15 Count 5 0 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

100.0% .0% 100.0%

% within A4 8.1% .0% 5.0%

16 Count 5 3 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

62.5% 37.5% 100.0%

% within A4 8.1% 7.7% 7.9%

Total Count 62 39 101

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

61.4% 38.6% 100.0%

% within A4 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 16.538a 12 .168

Likelihood Ratio 18.887 12 .091

Linear-by-Linear Association .289 1 .591

N of Valid Cases 101

a. 21 cells (80.8%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .39.

Average na kita kada buwan * A4

Crosstab

A4

1 2 Total

Average na kita kada buwan 1 Count 18 13 31

% within Average na kita

kada buwan

58.1% 41.9% 100.0%

% within A4 29.0% 33.3% 30.7%

2 Count 43 26 69

% within Average na kita

kada buwan

62.3% 37.7% 100.0%

% within A4 69.4% 66.7% 68.3%

12 Count 1 0 1

% within Average na kita

kada buwan

100.0% .0% 100.0%

% within A4 1.6% .0% 1.0%

Total Count 62 39 101

% within Average na kita

kada buwan

61.4% 38.6% 100.0%

% within A4 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square .799a 2 .671

Likelihood Ratio 1.144 2 .564

Linear-by-Linear Association .789 1 .374

N of Valid Cases 101

a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .39.

Case Processing Summary

Cases

Valid Missing Total

N Percent N Percent N Percent

Kasarian * A5 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Kasarian * A6 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Edad * A5 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Edad * A6 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Klasipikasyon ng Trabaho *

A5

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Klasipikasyon ng Trabaho *

A6

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Average na kita kada buwan

* A5

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Average na kita kada buwan

* A6

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Kasarian * A5

Crosstab

A5

1 2 Total

Kasarian 1 Count 31 18 49

% within Kasarian 63.3% 36.7% 100.0%

% within A5 45.6% 54.5% 48.5%

2 Count 37 15 52

% within Kasarian 71.2% 28.8% 100.0%

% within A5 54.4% 45.5% 51.5%

Total Count 68 33 101

% within Kasarian 67.3% 32.7% 100.0%

% within A5 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square .714a 1 .398

Continuity Correctionb .400 1 .527

Likelihood Ratio .714 1 .398

Fisher's Exact Test .525 .264

Linear-by-Linear Association .707 1 .401

N of Valid Cases 101

a. 0 cells (.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 16.01.

b. Computed only for a 2x2 table

Kasarian * A6

Crosstab

A6

1 2 Total

Kasarian 1 Count 30 19 49

% within Kasarian 61.2% 38.8% 100.0%

% within A6 46.2% 52.8% 48.5%

2 Count 35 17 52

% within Kasarian 67.3% 32.7% 100.0%

% within A6 53.8% 47.2% 51.5%

Total Count 65 36 101

% within Kasarian 64.4% 35.6% 100.0%

% within A6 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (2-

sided)

Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square .407a 1 .524

Continuity Correctionb .185 1 .667

Likelihood Ratio .407 1 .523

.541 .334

Linear-by-Linear Association .403 1 .526

N of Valid Cases 101

a. 0 cells (.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 17.47.

b. Computed only for a 2x2 table

Edad * A5

Crosstab

A5

1 2 Total

Edad 1 Count 6 4 10

% within Edad 60.0% 40.0% 100.0%

% within A5 8.8% 12.1% 9.9%

2 Count 17 9 26

% within Edad 65.4% 34.6% 100.0%

% within A5 25.0% 27.3% 25.7%

3 Count 16 8 24

% within Edad 66.7% 33.3% 100.0%

% within A5 23.5% 24.2% 23.8%

4 Count 13 8 21

% within Edad 61.9% 38.1% 100.0%

% within A5 19.1% 24.2% 20.8%

5 Count 16 4 20

% within Edad 80.0% 20.0% 100.0%

% within A5 23.5% 12.1% 19.8%

Total Count 68 33 101

% within Edad 67.3% 32.7% 100.0%

% within A5 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 2.034a 4 .729

Likelihood Ratio 2.151 4 .708

Linear-by-Linear Association .951 1 .329

N of Valid Cases 101

a. 1 cells (10.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is 3.27.

Edad * A6

Crosstab

A6

1 2 Total

Edad 1 Count 6 4 10

% within Edad 60.0% 40.0% 100.0%

% within A6 9.2% 11.1% 9.9%

2 Count 18 8 26

% within Edad 69.2% 30.8% 100.0%

% within A6 27.7% 22.2% 25.7%

3 Count 17 7 24

% within Edad 70.8% 29.2% 100.0%

% within A6 26.2% 19.4% 23.8%

4 Count 10 11 21

% within Edad 47.6% 52.4% 100.0%

% within A6 15.4% 30.6% 20.8%

5 Count 14 6 20

% within Edad 70.0% 30.0% 100.0%

% within A6 21.5% 16.7% 19.8%

Total Count 65 36 101

% within Edad 64.4% 35.6% 100.0%

% within A6 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 3.633a 4 .458

Likelihood Ratio 3.540 4 .472

Linear-by-Linear Association .072 1 .789

N of Valid Cases 101

a. 1 cells (10.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is 3.56.

Klasipikasyon ng Trabaho * A5

Crosstab

A5

1 2 Total

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 3 2 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

60.0% 40.0% 100.0%

% within A5 4.4% 6.1% 5.0%

5 Count 7 2 9

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

77.8% 22.2% 100.0%

% within A5 10.3% 6.1% 8.9%

6 Count 5 2 7

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

71.4% 28.6% 100.0%

% within A5 7.4% 6.1% 6.9%

7 Count 8 4 12

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A5 11.8% 12.1% 11.9%

8 Count 7 4 11

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

63.6% 36.4% 100.0%

% within A5 10.3% 12.1% 10.9%

9 Count 12 6 18

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A5 17.6% 18.2% 17.8%

10 Count 0 1 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0% 100.0%

% within A5 .0% 3.0% 1.0%

11 Count 4 2 6

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A5 5.9% 6.1% 5.9%

12 Count 6 2 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

75.0% 25.0% 100.0%

% within A5 8.8% 6.1% 7.9%

13 Count 2 1 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A5 2.9% 3.0% 3.0%

14 Count 5 3 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

62.5% 37.5% 100.0%

% within A5 7.4% 9.1% 7.9%

15 Count 2 3 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

40.0% 60.0% 100.0%

% within A5 2.9% 9.1% 5.0%

16 Count 7 1 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

87.5% 12.5% 100.0%

% within A5 10.3% 3.0% 7.9%

Total Count 68 33 101

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

67.3% 32.7% 100.0%

% within A5 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 6.235a 12 .904

Likelihood Ratio 6.582 12 .884

Linear-by-Linear Association .000 1 .998

N of Valid Cases 101

a. 18 cells (69.2%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .33.

Klasipikasyon ng Trabaho * A6

Crosstab

A6

1 2 Total

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 3 2 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

60.0% 40.0% 100.0%

% within A6 4.6% 5.6% 5.0%

5 Count 8 1 9

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

88.9% 11.1% 100.0%

% within A6 12.3% 2.8% 8.9%

6 Count 2 5 7

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

28.6% 71.4% 100.0%

% within A6 3.1% 13.9% 6.9%

7 Count 9 3 12

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

75.0% 25.0% 100.0%

% within A6 13.8% 8.3% 11.9%

8 Count 6 5 11

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

54.5% 45.5% 100.0%

% within A6 9.2% 13.9% 10.9%

9 Count 12 6 18

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A6 18.5% 16.7% 17.8%

10 Count 1 0 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

100.0% .0% 100.0%

% within A6 1.5% .0% 1.0%

11 Count 3 3 6

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 50.0% 100.0%

% within A6 4.6% 8.3% 5.9%

12 Count 5 3 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

62.5% 37.5% 100.0%

% within A6 7.7% 8.3% 7.9%

13 Count 2 1 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% 100.0%

% within A6 3.1% 2.8% 3.0%

14 Count 6 2 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

75.0% 25.0% 100.0%

% within A6 9.2% 5.6% 7.9%

15 Count 1 4 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

20.0% 80.0% 100.0%

% within A6 1.5% 11.1% 5.0%

16 Count 7 1 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

87.5% 12.5% 100.0%

% within A6 10.8% 2.8% 7.9%

Total Count 65 36 101

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

64.4% 35.6% 100.0%

% within A6 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 15.070a 12 .238

Likelihood Ratio 15.865 12 .197

Linear-by-Linear Association .002 1 .969

N of Valid Cases 101

a. 18 cells (69.2%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .36.

Average na kita kada buwan * A5

Crosstab

A5

1 2 Total

Average na kita kada buwan 1 Count 22 9 31

% within Average na kita

kada buwan

71.0% 29.0% 100.0%

% within A5 32.4% 27.3% 30.7%

2 Count 46 23 69

% within Average na kita

kada buwan

66.7% 33.3% 100.0%

% within A5 67.6% 69.7% 68.3%

12 Count 0 1 1

% within Average na kita

kada buwan

.0% 100.0% 100.0%

% within A5 .0% 3.0% 1.0%

Total Count 68 33 101

% within Average na kita

kada buwan

67.3% 32.7% 100.0%

% within A5 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 2.261a 2 .323

Likelihood Ratio 2.442 2 .295

Linear-by-Linear Association 2.197 1 .138

N of Valid Cases 101

a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .33.

Average na kita kada buwan * A6

Crosstab

A6

1 2 Total

Average na kita kada buwan 1 Count 20 11 31

% within Average na kita

kada buwan

64.5% 35.5% 100.0%

% within A6 30.8% 30.6% 30.7%

2 Count 45 24 69

% within Average na kita

kada buwan

65.2% 34.8% 100.0%

% within A6 69.2% 66.7% 68.3%

12 Count 0 1 1

% within Average na kita

kada buwan

.0% 100.0% 100.0%

% within A6 .0% 2.8% 1.0%

Total Count 65 36 101

% within Average na kita

kada buwan

64.4% 35.6% 100.0%

% within A6 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 1.828a 2 .401

Likelihood Ratio 2.086 2 .352

Linear-by-Linear Association 1.433 1 .231

N of Valid Cases 101

a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .36.

Crosstabs

Case Processing Summary

Cases

Valid Missing Total

N Percent N Percent N Percent

Kasarian * A9 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Kasarian * A10 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Edad * A9 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Edad * A10 101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Klasipikasyon ng Trabaho *

A9

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Klasipikasyon ng Trabaho *

A10

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Average na kita kada buwan

* A9

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Average na kita kada buwan

* A10

101 100.0% 0 .0% 101 100.0%

Kasarian * A9

Crosstab

A9

1 2 4 Total

Kasarian 1 Count 33 15 1 49

% within Kasarian 67.3% 30.6% 2.0% 100.0%

% within A9 48.5% 46.9% 100.0% 48.5%

2 Count 35 17 0 52

% within Kasarian 67.3% 32.7% .0% 100.0%

% within A9 51.5% 53.1% .0% 51.5%

Total Count 68 32 1 101

% within Kasarian 67.3% 31.7% 1.0% 100.0%

% within A9 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 1.096a 2 .578

Likelihood Ratio 1.481 2 .477

Linear-by-Linear Association .143 1 .706

N of Valid Cases 101

a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .49.

Kasarian * A10

Crosstab

A10

1 2 3 4 Total

Kasarian 1 Count 9 29 9 2 49

% within Kasarian 18.4% 59.2% 18.4% 4.1% 100.0%

% within A10 40.9% 48.3% 56.3% 66.7% 48.5%

2 Count 13 31 7 1 52

% within Kasarian 25.0% 59.6% 13.5% 1.9% 100.0%

% within A10 59.1% 51.7% 43.8% 33.3% 51.5%

Total Count 22 60 16 3 101

% within Kasarian 21.8% 59.4% 15.8% 3.0% 100.0%

% within A10 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 1.289a 3 .732

Likelihood Ratio 1.299 3 .729

Linear-by-Linear Association 1.268 1 .260

N of Valid Cases 101

a. 2 cells (25.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is 1.46.

Edad * A9

Crosstab

A9

1 2 4 Total

Edad 1 Count 9 1 0 10

% within Edad 90.0% 10.0% .0% 100.0%

% within A9 13.2% 3.1% .0% 9.9%

2 Count 19 6 1 26

% within Edad 73.1% 23.1% 3.8% 100.0%

% within A9 27.9% 18.8% 100.0% 25.7%

3 Count 17 7 0 24

% within Edad 70.8% 29.2% .0% 100.0%

% within A9 25.0% 21.9% .0% 23.8%

4 Count 13 8 0 21

% within Edad 61.9% 38.1% .0% 100.0%

% within A9 19.1% 25.0% .0% 20.8%

5 Count 10 10 0 20

% within Edad 50.0% 50.0% .0% 100.0%

% within A9 14.7% 31.3% .0% 19.8%

Total Count 68 32 1 101

% within Edad 67.3% 31.7% 1.0% 100.0%

% within A9 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 9.333a 8 .315

Likelihood Ratio 9.451 8 .306

Linear-by-Linear Association 2.928 1 .087

N of Valid Cases 101

a. 6 cells (40.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .10.

Edad * A10

Crosstab

A10

1 2 3 4 Total

Edad 1 Count 2 6 2 0 10

% within Edad 20.0% 60.0% 20.0% .0% 100.0%

% within A10 9.1% 10.0% 12.5% .0% 9.9%

2 Count 7 14 4 1 26

% within Edad 26.9% 53.8% 15.4% 3.8% 100.0%

% within A10 31.8% 23.3% 25.0% 33.3% 25.7%

3 Count 6 13 5 0 24

% within Edad 25.0% 54.2% 20.8% .0% 100.0%

% within A10 27.3% 21.7% 31.3% .0% 23.8%

4 Count 4 14 2 1 21

% within Edad 19.0% 66.7% 9.5% 4.8% 100.0%

% within A10 18.2% 23.3% 12.5% 33.3% 20.8%

5 Count 3 13 3 1 20

% within Edad 15.0% 65.0% 15.0% 5.0% 100.0%

% within A10 13.6% 21.7% 18.8% 33.3% 19.8%

Total Count 22 60 16 3 101

% within Edad 21.8% 59.4% 15.8% 3.0% 100.0%

% within A10 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 4.087a 12 .982

Likelihood Ratio 5.080 12 .955

Linear-by-Linear Association .303 1 .582

N of Valid Cases 101

a. 13 cells (65.0%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .30.

Klasipikasyon ng Trabaho * A9

Crosstab

A9

1 2 4 Total

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 4 1 0 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

80.0% 20.0% .0% 100.0%

% within A9 5.9% 3.1% .0% 5.0%

5 Count 6 3 0 9

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% .0% 100.0%

% within A9 8.8% 9.4% .0% 8.9%

6 Count 4 3 0 7

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

57.1% 42.9% .0% 100.0%

% within A9 5.9% 9.4% .0% 6.9%

7 Count 10 2 0 12

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

83.3% 16.7% .0% 100.0%

% within A9 14.7% 6.3% .0% 11.9%

8 Count 5 5 1 11

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

45.5% 45.5% 9.1% 100.0%

% within A9 7.4% 15.6% 100.0% 10.9%

9 Count 14 4 0 18

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

77.8% 22.2% .0% 100.0%

% within A9 20.6% 12.5% .0% 17.8%

10 Count 1 0 0 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

100.0% .0% .0% 100.0%

% within A9 1.5% .0% .0% 1.0%

11 Count 3 3 0 6

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 50.0% .0% 100.0%

% within A9 4.4% 9.4% .0% 5.9%

12 Count 5 3 0 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

62.5% 37.5% .0% 100.0%

% within A9 7.4% 9.4% .0% 7.9%

13 Count 2 1 0 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

66.7% 33.3% .0% 100.0%

% within A9 2.9% 3.1% .0% 3.0%

14 Count 7 1 0 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

87.5% 12.5% .0% 100.0%

% within A9 10.3% 3.1% .0% 7.9%

15 Count 1 4 0 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

20.0% 80.0% .0% 100.0%

% within A9 1.5% 12.5% .0% 5.0%

16 Count 6 2 0 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

75.0% 25.0% .0% 100.0%

% within A9 8.8% 6.3% .0% 7.9%

Total Count 68 32 1 101

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

67.3% 31.7% 1.0% 100.0%

% within A9 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 20.897a 24 .645

Likelihood Ratio 17.373 24 .832

Linear-by-Linear Association .041 1 .839

N of Valid Cases 101

a. 31 cells (79.5%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .01.

Klasipikasyon ng Trabaho * A10

Crosstab

A10

1 2 3

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 1 4 0

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

20.0% 80.0% .0%

% within A10 4.5% 6.7% .0%

5 Count 1 4 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

11.1% 44.4% 33.3%

% within A10 4.5% 6.7% 18.8%

6 Count 1 4 2

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

14.3% 57.1% 28.6%

% within A10 4.5% 6.7% 12.5%

7 Count 2 8 2

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

16.7% 66.7% 16.7%

% within A10 9.1% 13.3% 12.5%

8 Count 2 9 0

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

18.2% 81.8% .0%

% within A10 9.1% 15.0% .0%

9 Count 4 7 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

22.2% 38.9% 27.8%

% within A10 18.2% 11.7% 31.3%

10 Count 1 0 0

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

100.0% .0% .0%

% within A10 4.5% .0% .0%

11 Count 3 2 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

50.0% 33.3% 16.7%

% within A10 13.6% 3.3% 6.3%

12 Count 3 5 0

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

37.5% 62.5% .0%

% within A10 13.6% 8.3% .0%

13 Count 1 1 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

33.3% 33.3% 33.3%

% within A10 4.5% 1.7% 6.3%

14 Count 2 5 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

25.0% 62.5% 12.5%

% within A10 9.1% 8.3% 6.3%

15 Count 1 4 0

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

20.0% 80.0% .0%

% within A10 4.5% 6.7% .0%

16 Count 0 7 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 87.5% 12.5%

% within A10 .0% 11.7% 6.3%

Total Count 22 60 16

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

21.8% 59.4% 15.8%

% within A10 100.0% 100.0% 100.0%

Crosstab

A10

4 Total

Klasipikasyon ng Trabaho 4 Count 0 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 5.0%

5 Count 1 9

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

11.1% 100.0%

% within A10 33.3% 8.9%

6 Count 0 7

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 6.9%

7 Count 0 12

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 11.9%

8 Count 0 11

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 10.9%

9 Count 2 18

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

11.1% 100.0%

% within A10 66.7% 17.8%

10 Count 0 1

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 1.0%

11 Count 0 6

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 5.9%

12 Count 0 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 7.9%

13 Count 0 3

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 3.0%

14 Count 0 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 7.9%

15 Count 0 5

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 5.0%

16 Count 0 8

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

.0% 100.0%

% within A10 .0% 7.9%

Total Count 3 101

% within Klasipikasyon ng

Trabaho

3.0% 100.0%

% within A10 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 32.582a 36 .632

Likelihood Ratio 36.505 36 .445

Linear-by-Linear Association 1.412 1 .235

N of Valid Cases 101

a. 48 cells (92.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .03.

Average na kita kada buwan * A9

Crosstab

A9

1 2

Average na kita kada buwan 1 Count 17 14

% within Average na kita

kada buwan

54.8% 45.2%

% within A9 25.0% 43.8%

2 Count 50 18

% within Average na kita

kada buwan

72.5% 26.1%

% within A9 73.5% 56.3%

12 Count 1 0

% within Average na kita

kada buwan

100.0% .0%

% within A9 1.5% .0%

Total Count 68 32

% within Average na kita

kada buwan

67.3% 31.7%

% within A9 100.0% 100.0%

Crosstab

A9

4 Total

Average na kita kada buwan 1 Count 0 31

% within Average na kita

kada buwan

.0% 100.0%

% within A9 .0% 30.7%

2 Count 1 69

% within Average na kita

kada buwan

1.4% 100.0%

% within A9 100.0% 68.3%

12 Count 0 1

% within Average na kita

kada buwan

.0% 100.0%

% within A9 .0% 1.0%

Total Count 1 101

% within Average na kita

kada buwan

1.0% 100.0%

% within A9 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 4.387a 4 .356

Likelihood Ratio 4.859 4 .302

Linear-by-Linear Association 1.236 1 .266

N of Valid Cases 101

a. 5 cells (55.6%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .01.

Average na kita kada buwan * A10

Crosstab

A10

1 2 3

Average na kita kada buwan 1 Count 5 17 7

% within Average na kita

kada buwan

16.1% 54.8% 22.6%

% within A10 22.7% 28.3% 43.8%

2 Count 17 42 9

% within Average na kita

kada buwan

24.6% 60.9% 13.0%

% within A10 77.3% 70.0% 56.3%

12 Count 0 1 0

% within Average na kita

kada buwan

.0% 100.0% .0%

% within A10 .0% 1.7% .0%

Total Count 22 60 16

% within Average na kita

kada buwan

21.8% 59.4% 15.8%

% within A10 100.0% 100.0% 100.0%

Crosstab

A10

4 Total

Average na kita kada buwan 1 Count 2 31

% within Average na kita

kada buwan

6.5% 100.0%

% within A10 66.7% 30.7%

2 Count 1 69

% within Average na kita

kada buwan

1.4% 100.0%

% within A10 33.3% 68.3%

12 Count 0 1

% within Average na kita

kada buwan

.0% 100.0%

% within A10 .0% 1.0%

Total Count 3 101

% within Average na kita

kada buwan

3.0% 100.0%

% within A10 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value df

Asymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 4.562a 6 .601

Likelihood Ratio 4.681 6 .585

Linear-by-Linear Association .569 1 .451

N of Valid Cases 101

a. 7 cells (58.3%) have expected count less than 5. The minimum

expected count is .03.