Post on 17-Mar-2020
โรคพารกนสนคออะไร ?
โรคพารกนสน ( Parkinson’s Disease ) เปนโรคท�เกด
จากการเปล�ยนแปลงของระบบประสาทจงมกจะพบโรคน ,
ไดในผ สงอาย การเปล�ยนแปลงของระบบประสาทเกด
ข ,นกบสมองท�เก�ยวของกบการเคล�อนไหว (ทาใหผลตสาร
ส�อประสาทโดปามนไดลดลง) จงมผลใหผ ปวยมอาการ
ตางๆ คอ มอาการส�นท�มอและขาขณะท�อยเฉยแขนขาแขง
เกรง เคล�อนไหวชา เดนตดขด การทรงตวลาบาก สาหรบ
สาเหตของโรคพารกนสนน ,นยงไมเปนท�ทราบแนนอนวา
เกดจากปจจยใด
โรคพารกนสนไดแตสามารถควบคมอาการตางๆของโรคไดดวยกา
รบประทานยาตามท#แพทยส#งอยา
ยามกลไกการออกฤทธ'ท#แตกตางกน ดงน (
เปนการชดเชยโสารส�อประสาทโดปามนเพ�มมากข ,นในสมองและชวยใหการเคล�อนไหวของผ ปวยกลบมาใกลเคยงกบภาวะปกตได ไดแก ยา Levodopa
ยามฤทธDลดการทาลายสารส�อประสาทในสมอง ไดแก ยาEntacapone
ยาท�มการทางานในลกษณะใกลเคยงกบสาร โดปามน คอ ยา Bromocriptine
โรคพารกนสน ถงแมจะไมสามารถรกษาใหหายขาดแตสามารถควบคมอาการตางๆของโรคไดดวยกา
รบประทานยาตามท#แพทยส#งอยางสม#าเสมอและตรงเวลา
การรกษาดวยยา
ยามกลไกการออกฤทธ'ท#แตกตางกน ดงน (
เปนการชดเชยโดปามนเขาไปในระบบประสาทสารส�อประสาทโดปามนเพ�มมากข ,นในสมองและชวยใหการเคล�อนไหวของผ ปวยกลบมาใกลเคยงกบภาวะปกตได
Levodopa ลดการทาลายสารส�อประสาทในสมอง ไดแก ยา
Entacapone , Selegiline การทางานในลกษณะใกลเคยงกบสารส�อประสาท
โดปามน คอ ยา Pramiprexole , Ropinirole Bromocriptine
ถงแมจะไมสามารถรกษาใหหายขาด
แตสามารถควบคมอาการตางๆของโรคไดดวยการ
สม#าเสมอและตรงเวลา
ยามกลไกการออกฤทธ'ท#แตกตางกน ดงน (
ดปามนเขาไปในระบบประสาททาใหม สารส�อประสาทโดปามนเพ�มมากข ,นในสมองและชวยให การเคล�อนไหวของผ ปวยกลบมาใกลเคยงกบภาวะปกตได
ลดการทาลายสารส�อประสาทในสมอง ไดแก ยา
ส�อประสาท , Piribedil ,
“ การใชยาเหลาน�มความจาเปนตองอยภายใตการ
ดแลโดยแพทยดานระบบประสาท ซ(งแพทยจะเปน
ผเลอกยาใหเหมาะกบอาการในผปวยแตละราย ”
แมวายาจะมประโยชนมากมาย แตผลขางเคยง
ของยากเปนส#งท#หลกเล#ยงไดยาก วธการตาง ๆ
ตอไปน ( อาจชวยบรรเทาอาการขางเคยงท#เกดจากการ
รบประทานยาของทานได และทาใหทานสามารถใชยา
ไดอยางตอเน#อง
ผลขางเคยงจากการใชยา ในชวงเร#มตนใชยา หรอในชวงท#มการปรบขนาดยา ใหสงข (นเพ#อควบคมอาการของโรค เปนชวงเวลาท#มโอกาส
ไดรบผลขางเคยงจากยาได ซ#งมวธการดแล แกไขดงน (
วงเวยน หนามด (จากความดนโลหตต#าขณะเปล#ยนทา)
แนะนาใหผ ปวยเปล�ยนอรยาบถอยางชาๆ
รสกคล#นไส อาเจยน
อาการขางเคยงน ,อาจเกดข ,นไดจากยา Levodopa
(เชน ยา Levomet® 25/250 , Sinemet® 25/100 ,
Sinemet® 25/250 , Madopar® , Stalevo®)
ซ�งเปนยาท�แนะนาใหรบประทานกอนอาหาร
อยางนอย 30 นาท หรอในขณะทองวาง
วธการแกไขหากวามอาการคล�นไส อาเจยน อาจใหผ ปวยรบประทาน
ยาพรอมอาหารประเภทคารโบไฮเดรต (อาหารจาพวกแปง) แตหากวา
มอาการรนแรง แพทยอาจส�งจายยาแกคล�นไส อาเจยน ใหรบประทาน
พรอมกบยา Levodopa ได
ทองผก
อาการน ,อาจเกดข ,นจากยาหรอโรคท�ผ ปวยเปนอย รวมถงการท�
ผ ปวยมการเคล�อนไหวท�นอยลง เพ�อลดอาการเหลาน , ควรใหผ ปวย
รบประทานอาหารท�มกากใยเชน ผก ผลไม ด�มน ,าผลไมท�กระตนลาไส
เชน น ,ามะขาม ผ ปวยอาจตองปรกษาแพทยถงความจาเปนในการ
รบประทานยาถาย หากวามปญหาเร�องทองผก
งวงนอนและนอนหลบทนททนใด
อาจเกดอาการเหลาน ,ข ,นไดจากการ
รบประทานยา Pramipexole , Ropinirole ,
Piribedil , Bromocriptine เพ�อลดผลขางเคยง
ของยาท�อาจเกดข ,น ผ ปวยมกจะไดรบยาในขนาด
ต�าเม�อเร�มตนใชยาเหลาน ,
แนะนาใหผ ปวยสงเกตและควรแจงใหแพทยทราบหากเกดอาการ
เหลาน ,กบตนเอง
มการเปล#ยนแปลงของพฤตกรรมบางอยาง
เชนมอาการหนหนพลนแลน ขาดการยบย (งช#งใจ
ควบคมตนเองไดลดลง มอาการประสาทหลอน
ผ ปวยและญาตควรสงเกตวามอาการเหลาน ,หรอไม
ถามอาการควรแจงใหแพทยทราบเพ�อปรบขนาดยา
หรอหาวธแกไขท�เหมาะสม
มการเปล#ยนแปลงในดานของการเคล#อนไหว
เชน มอาการยกยก อยไมน#ง
ควรแจงใหแพทยทราบเพ�อทาการปรบเปล�ยนขนาดยา หรอชนดของ
ยาใหเหมาะสมกบทาน
ปสสาวะมสเขมข (น
เกดจากตวยา Entacapone ท�มอยในยา Stalevo®,
Comtan® ซ�งไมไดเปนเพราะยามอนตรายตอไต ผ ปวย
ยงสามารถรบประทานยาตอไดดงเดม
ทองเสย
เกดจากตวยา Entacapone ท�มอยในยา Stalevo®,
Comtan® อาการน ,อาจเกดข ,นในชวงแรกของการใชยา
หากเกดอาการดงกลาว ควรระวงไมใหรางกายขาดน ,า
แตหากมอาการรนแรง ควรแจงใหแพทยทราบ
รายละเอยดเพ#มเตมเก#ยวกบยา
• ตวยา Levodopa อาจอยในรปแบบยาเมด ยา
แคปซล ยาเมดละลายน ,า ซ�งมประโยชนท�แตกตางกน ยาเมด
น ,นสามารถหกแบงได ทาใหแพทยสามารถปรบขนาดยาให
เหมาะสมกบผ ปวยแตละรายได
•ยาเมด Madopar Dispersible® เปนยาท#ตองละลาย
น (ากอนแลวจงใหผปวยด#มยาน(น ขอดคอยาออกฤทธDได
อยางรวดเรว ดงน ,นหากวาผ ปวยเร�ม ๆ มอาการแขงเกรง
กสามารถรบประทานยาน ,ชวยโดยทนท หรอเหมาะกบผ ปวย
ท�มปญหาในการกลนเมดยา
• Selegiline (Julab® , Jumex® , Sefmex®)
ควรรบประทานยาน ,เวลาเชาและเท�ยง แตไมควรรบประทาน
ยาในชวงเยน เพราะอาจทาใหนอนไมหลบได
•ยาแคปซล Madopar HBS® เปนยาท�มฤทธDอยไดนาน
แพทยอาจใหทานรบประทานยาน ,กอนนอน เพ�อลดอาการ
แขงเกรงท�อาจเกดข ,นขณะนอนหลบ และควรกลนยาท ,ง
แคปซล หามบดเมดยา
•ยาท�ประกอบดวย ตวยา Levodopa เปนยาท�แนะนา
ใหรบประทานกอนอาหารอยางนอย 30 นาท หรอในขณะทอง
วาง และไมควรรบประทานยาน (กบอาหารจาพวกโปรตน
เชน เน (อสตวตางๆ ไข นม นมถ#วเหลอง ถ#วตางๆ ท (งน (
เพราะจะทาใหยาถกดดซมไดนอยลง
•ยาตอไปน , Trivastral retard® , Requip PD®
ชนดออกฤทธDเน�น , Madopar HBS® จาเปนตองใหผ ปวย
รบประทานยาท ,งเมด หามบด หกแบง หรอเค ,ยวเมดยาท ,งน ,จะ
ทาใหยาเสยคณลกษณะของการออกฤทธDไดยาวนาน
ขอแนะนาเพ#มเตมการรบประทานอาหาร / ยา
ผ ปวยควรรบประทานอาหารโดยรบประทานเพยงคาเลก ๆ
เค ,ยวใหละเอยด วางอาหารลงตรงกลางล ,น ไมวางอาหารลกเขาไปใน
ปากมากเกนไป กอนกลนอาหารใหกมหนาเลกนอย จากน ,นกล ,นหายใจ
แลวจงกลน หลกเล�ยงการพดคยระหวางการรบประทานอาหาร เพราะ
อาจสาลกอาหารได และรบประทานอาหารขณะท�ยากาลงออกฤทธDไดด
ยาท#ใชในการรกษาโรคพารกนสน
ช#อการคา ตวยา รปเมดยา Madopar®250 Levodopa 200 mg /
Benserazide 50 mg
Madopar HBS®
Levodopa 100 mg / Benserazide 25 mg
Madopar Dispersible® 125 Tablet
Levodopa 100 mg / Benserazide 25 mg
Levomet®25 /100 Carbidopa 25 mg / Levodopa 100 mg
Levomet®25/250 Carbidopa 25 mg / Levodopa 250 mg
Sinemet®25/100 Carbidopa 25 mg / Levodopa 100 mg
Sinemet® 25/250 Carbidopa 25 mg / Levodopa 250 mg
Stalevo®100/25/200 mg Levodopa 100 mg / Carbidopa 25 mg / Entacapone 200 mg
Stalevo®150/37.5/200 mg
Sifrol®0.25 mg
Sifrol®1.0 mg
Sefmex®
Jumex®
Julab®
Azilect®
Azilect®
Comtan®
150/37.5/200 mg Levodopa 150 mg / Carbidopa 37.5 mg / Entacapone 200 mg
Pramipexole 0.25 mg
Pramipexole 1.0 mg
Selegiline 5 mg
Selegiline 5 mg
Selegiline 5 mg
Rasagiline 0.5 mg
Rasagiline 1 mg
Entacapone 200 mg
Trivastal retard®
Bromergon®
Parlodel® 2.5 mg
Requip PD® 2 mg
Requip PD® 4 mg
Requip PD® 8 mg
ACA® 2 mg
ACA® 5 mg
(Neupro®)
Piribedil 50 mg
Bromocriptine Methanesufonate 2.5 mg
Bromocriptine Mesylate 2.5 mg
Ropinirole 2 mg
Ropinirole 4 mg
Ropinirole 8 mg
2 mg Trihexyphenidyl 2 mg
Trihexyphenedyl 5 mg
Rotigotine 2 mg/24cm, 4 mg/24cm, 6 mg/24cm
และ 8 mg/24cm
เวลา
ช#อยา
ในผปวยบางรายอาจไดรบยาหลายขนานและแพทยไดกาหนดเวลาท#ชดเจนในการรบประทานยาให เชน 08.00 น. 12.00 น. 19.00 น. และ 22.00 น. การรบประทานยาตรงเวลา ตามท# แพท ย ไ ด ก า หนดใ หแ ก ท าน น(น จ ะ ส ง ผล ใ ห มประสทธภาพในการควบคมโรคพารกนสนได
การทาตารางเพ# อระบช# อยา จานวนเมดยาท# ตองรบประทานในแตละม (อ กอาจจะชวยใหทานรบประทานยาไดงายข (น ดงตวอยางตอไปน ( ตวอยาง ตาราง “ชวยจาวธรบประทานยา”
8.00 น.
12.00 น.
19.00 น.
22.00 น.
1. Madopar 250® ¾ เมด
¾ เมด
½ เมด
½ เมด
2. Comtan® 200 mg 1 เมด
1 เมด
1 เมด
1 เมด
3. Sifrol® 1 mg 1 เมด
1 เมด
¾ เมด
¾ เมด
ลองมาจดการกบยาของเราบางดกวา
ใหผปวยเขยนช#อยาไวในชองซายมอ และระบเวลาในการรบประทานไวแถวบน และใหระบจานวนเมดยาท#ตองรบประทานไวในแตละชองใหสอดคลองกบท#แพทยไดกาหนดใหกบทาน
เวลา ช#อยา
วธปฏบตตอไปน (อาจจะชวยผอนคลายความเครยด อยากจะแนะนาใหทานไดลอง
นาไปปฏบต อาจจะเลอกวธท#ชอบ สนใจ และสะดวก เพ#อชวยใหมความเพลดเพลนและ
ผอนคลายจากความเครยดลงไดบาง เชน
การฟงเพลง อานหนงสอ ทางานอดเรก
พดคยกบคนท�รบฟง
ใชเทคนคเฉพาะในการคลายเครยด เชน การฝกหายใจ การทาสมาธ
ก า ร ฝ ก ห
1. น�งในทาท�สบาย หลบตา วางมอไวบรเวณใตชายโครงสวนบนของ
ทอง
2. หายใจเขาลกๆ เตมท�หน�งคร ,ง แลวหายใจออกชาๆ ใหเตมท�จรงๆ
3. หายใจเขาลกๆ อก
1 ถง 4 เปนจงหวะชาๆ ใหมอรสกวา
ทองพองออก
4. การฝกหายใจ ควรทาตดตอกนรอบละ
ไดประมาณ 40 รอบ (หรอมากท�สดท�ทาได
ตดตอกนในคราวเดยว
(ขอมลการฝกหายใจ จากกองสงเสรมสขภาพ สานกอนามย กรงเทพมหานคร
ก า ร ฝ ก ห า ย ใ จ
น�งในทาท�สบาย หลบตา วางมอไวบรเวณใตชายโครงสวนบนของ
หายใจเขาลกๆ เตมท�หน�งคร ,ง แลวหายใจออกชาๆ ใหเตมท�จรงๆ
หายใจเขาลกๆ อก ระหวางน ,นนบ
เปนจงหวะชาๆ ใหมอรสกวา
กล (นหายใจไว นบ 1
ผอนลมหายใจออก
ชาๆ พยายามไลลมออกใหหมด
สงเกตวาหนาทองจะแฟบ
การฝกหายใจ ควรทาตดตอกนรอบละ 4-5 คร ,ง และใน
หรอมากท�สดท�ทาได) โดยไมจาเปนตองทา
ตดตอกนในคราวเดยว
ขอมลการฝกหายใจ จากกองสงเสรมสขภาพ สานกอนามย กรงเทพมหานคร
น�งในทาท�สบาย หลบตา วางมอไวบรเวณใตชายโครงสวนบนของ
หายใจเขาลกๆ เตมท�หน�งคร ,ง แลวหายใจออกชาๆ ใหเตมท�จรงๆ
1 ถง 4 แลว
ผอนลมหายใจออก โดยนบ 1 ถง 8
ชาๆ พยายามไลลมออกใหหมด
สงเกตวาหนาทองจะแฟบ
คร ,ง และใน 1 วนควรฝกให
โดยไมจาเปนตองทา
ขอมลการฝกหายใจ จากกองสงเสรมสขภาพ สานกอนามย กรงเทพมหานคร)
♥♥♥♥หากมคาถามหรอขอสงสยเพ#มเตมสามารถเขาไป♥♥♥♥ พดคยแลกเปล#ยนความคดเหนไดท#
Facebook : Chulalongkorn Comprehensive Movement Disorders Center หรอ ตดตอโรงพยาบาลจฬาลงกรณ ตก ส.ก. ช ,น 17 ถนนพระรามท� 4 เขตปทมวน กรงเทพฯ โทรศพท : 02-256-4000 ตอ 3361 โทรสาร : 02-252-1303 เวบไซด : www.chula-parkinsons.org
เอกสารน (เปนเอกสารประกอบการทาโครงการปรญญานพนธ เร#อง “การพฒนาและประเมนความพงพอใจของเอกสารขอมลยา ในผปวยโรคพารกนสน” จดทาโดยนสตช (นปท# 5 คณะเภสชศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย 1.นสภ.เบญญาภา เพชรปวรรกษ 2.นสภ.กฤตยา กาสยอ 3.นสภ.กรณา รณภย อาจารยท#ปรกษาโครงการ อาจารยท#ปรกษาโครงการ รศ.นพ. รงโรจน พทยศร ภญ.ดร.สรพรรณ พฒนฤด ผศ.ภญ.ดร.พรรณทพา ศกดDทอง