26-04-2023 pag. 1

For Love or Money?Vrijwilligers motiveren op lange

termijn

Dr. Jemima Bidee

Ontbijtsessies CJP/BILL, 2014

26-04-2023 pag. 2

Intro

26-04-2023 pag. 3

• Koecomfort: technologie, benadering

• Individuele benadering: Bella, Margriet,…

• 280 liter melk per jaar

Bron: De Telegraaf, 28 januari 2009

Intro

26-04-2023 pag. 4

Tevreden vrijwilligers…- zetten zich meer in- zetten zich langer in

Intro

26-04-2023 pag. 5

Gezien de positieve effecten…- voor vrijwilligers (mentaal en fysiek)- voor organisaties- voor maatschappij

… Hoe vrijwilligers blijvend gemotiveerd en tevreden houden?

Intro

26-04-2023 pag. 6

Intro

GOA

26-04-2023 pag. 7

Intro

Wie bent u?

Waarom bent u hier?

26-04-2023 pag. 8

Vrijwilligerswerk Is Jan volgens u een vrijwilliger?

1. “Jan wordt vergoed voor zijn vrijwillige inzet”

2. “Jan verzorgt zijn zieke vader”

3. “Jan doet boodschappen voor zijn buurman”

4. “Jan doet stage in het kader van zijn studie”

26-04-2023 pag. 9

Vrijwilligerswerk Is Jan volgens u een vrijwilliger?

1. Onbezoldigd (let op: onkostenvergoeding)

2. “Jan verzorgt zijn zieke vader”

3. “Jan doet boodschappen voor zijn buurman”

4. “Jan doet stage in het kader van zijn studie”

26-04-2023 pag. 10

Vrijwilligerswerk Is Jan volgens u een vrijwilliger?

1. Onbezoldigd (let op: onkostenvergoeding)

2. Buiten de gezinscontext

3. “Jan doet boodschappen voor zijn buurman”

4. “Jan doet stage in het kader van zijn studie”

26-04-2023 pag. 11

Vrijwilligerswerk Is Jan volgens u een vrijwilliger?

1. Onbezoldigd (let op: onkostenvergoeding)

2. Buiten de gezinscontext

3. Georganiseerd

4. “Jan doet stage in het kader van zijn studie”

26-04-2023 pag. 12

Vrijwilligerswerk Is Jan volgens u een vrijwilliger?

1. Onbezoldigd (let op: onkostenvergoeding)

2. Buiten de gezinscontext

3. Georganiseerd

4. Vrije wil

26-04-2023 pag. 13

Motieven van vrijwilligers Wat denkt u?

“Vrijwilligers doen hun activiteiten uit puur

altruïstische

overtuigingen”

26-04-2023 pag. 14

Motieven van vrijwilligers

26-04-2023 pag. 15

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligers doen hun activiteiten uit

puur altruïstische overtuigingen”

Waaier aan motieven

26-04-2023 pag. 16

Motieven van vrijwilligers Wat denkt u?

“Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen de

jaren”

26-04-2023 pag. 17

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen

de jaren”

26-04-2023 pag. 18

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen

de jaren”

- Verandering naargelang leeftijd• ouderen: waarde, religie• jongeren: ervaring, cv

26-04-2023 pag. 19

3. Motivatie van vrijwilligers

Stepstone.be

Vdab.be

26-04-2023 pag. 20

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen

de jaren”- Verandering naargelang leeftijd

• ouderen: waarde, religie• jongeren: ervaring, cv

26-04-2023 pag. 21

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen

de jaren”- Verandering naargelang leeftijd

• ouderen: waarde, religie• jongeren: ervaring, cv

- Verandering doorheen de tijd• traditioneel → episodisch

26-04-2023 pag. 22

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen

de jaren”- Verandering naargelang leeftijd

• ouderen: waarde, religie• jongeren: ervaring, cv

- Verandering doorheen de tijd• traditioneel → episodisch

- Verandering in organisaties• korte termijn inzet• “new public management”

26-04-2023 pag. 23

Motieven van vrijwilligers “Vrijwilligerswerk is veranderd doorheen

de jaren”- Verandering naargelang leeftijd

• ouderen: waarde, religie• jongeren: ervaring, cv

- Verandering doorheen de tijd• traditioneel → episodisch

- Verandering in organisaties• korte termijn inzet• “new public management”

Belang van kwalitatief motiveren van

vrijwilligers

26-04-2023 pag. 24

“The surprising truth about what motivates us”

Motiveren van vrijwilligers

26-04-2023 pag. 26

Motiveren van vrijwilligers Wat denkt u?“Er bestaat geen universele theorie om mensen kwalitatief te motiveren. De aanpak moet afgestemd worden op de doelgroep”

26-04-2023 pag. 27

Zelfdeterminatietheorie

Motiveren van vrijwilligers

Edward Deci & Richard Ryan, University of Rochester, NY

26-04-2023 pag. 28

Motiveren van vrijwilligers Wat denkt u?“Kwantiteit van motivatie is belangrijker dan kwaliteit. Hoe vaker de vrijwilliger komt, hoe beter.”

26-04-2023 pag. 29

Motiveren van vrijwilligers

“Kwantiteit van motivatie is belangrijker dan kwaliteit. Hoe vaker de vrijwilliger

komt, hoe beter.”

26-04-2023 pag. 30

Motiveren van vrijwilligers

“Kwantiteit van motivatie is belangrijker dan kwaliteit. Hoe vaker de vrijwilliger

komt, hoe beter.”Hoe zou u de volgende uitspraken rangschikken naar kwaliteit? “Ik doe vrijwilligerswerk omdat het van mij verwacht wordt, mijn hele familie doet het” “Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik mezelf schuldig zou voelen wanneer ik het niet zou doen”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het in lijn ligt met wat ik belangrijk vind”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik het leuk vind”

26-04-2023 pag. 31

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

26-04-2023 pag. 32

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het van mij verwacht wordt, mijn hele familie doet het”

26-04-2023 pag. 33

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het van mij verwacht wordt, mijn hele familie doet het”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik mezelf schuldig zou voelen wanneer ik het niet zou doen”

26-04-2023 pag. 34

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het van mij verwacht wordt, mijn hele familie doet het”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het in lijn ligt met wat ik belangrijk vind”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik mezelf schuldig zou voelen wanneer ik het niet zou doen”

26-04-2023 pag. 35

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het van mij verwacht wordt, mijn hele familie doet het”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat het in lijn ligt met wat ik belangrijk vind”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik het leuk vind”

“Ik doe vrijwilligerswerk omdat ik mezelf schuldig zou voelen wanneer ik het niet zou doen”

26-04-2023 pag. 36

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

26-04-2023 pag. 37

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

Motiveren van vrijwilligers

verplicht, moetivatie

eigen keuze, motivatie

26-04-2023 pag. 38

Straf, beloning,

verwachtingBoeiend, plezierig

Persoonlijk relevant,

betekenisvolSchaamte,

schuld

GECONTROLEERD AUTONOOM

Motiveren van vrijwilligers

≠ AMOTIVATIE

verplicht, moetivatie

eigen keuze, motivatie

26-04-2023 pag. 39

Motiveren van vrijwilligers

Moeten versus willen

Onderzoeksevidentie:Tevreden, blijven, engagement, inspanning

26-04-2023 pag. 40

Motiveren van vrijwilligers

1. Kwantiteit is niet meer dan kwaliteit. Zet vrijwilligers niet onder druk om meer te presteren.

26-04-2023 pag. 41

Motiveren van vrijwilligers

1. Kwantiteit is niet meer dan kwaliteit. Zet vrijwilligers niet onder druk om meer te presteren.

2. Activiteiten zijn vaak niet interessant. Leg uit hoe een vrijwilliger bijdraagt tot het groter geheel, toon het belang van zijn/haar inzet.

26-04-2023 pag. 42

Motiveren van vrijwilligers

1. Kwantiteit is niet meer dan kwaliteit. Zet vrijwilligers niet onder druk om meer te presteren

2. Activiteiten zijn vaak niet interessant. Leg uit hoe een vrijwilliger bijdraagt tot het groter geheel, toon het belang van zijn/haar inzet.

3. Vermijd beloningen

26-04-2023 pag. 43

Ontwerp een omgeving die vrijwilligers kwalitatief motiveert

Motor van kwalitatieve motivatie

26-04-2023 pag. 44

Denk aan een werksituatie waarin je optimaal gemotiveerd was:

- Wat waren de cruciale aspecten van deze situatie?

Motor van kwalitatieve motivatie

26-04-2023 pag. 45

Autonomie• Initiator zijn van eigen acties en

gedrag• Psychologische keuzevrijheid• Eigen doen en laten

Motor van kwalitatieve motivatie

26-04-2023 pag. 46

Competentie• Impact kunnen uitoefenen• Datgene wat je wil, kunnen

bereiken

Autonomie• Initiator zijn van eigen acties en

gedrag• Psychologische keuzevrijheid• Eigen doen en laten

Motor van kwalitatieve motivatie

26-04-2023 pag. 47

Verbondenheid• Jezelf een deel van de groep

voelen• Lief hebben en geliefd worden

Competentie• Impact kunnen uitoefenen• Datgene wat je wil, kunnen

bereiken

Autonomie• Initiator zijn van eigen acties en

gedrag• Psychologische keuzevrijheid• Eigen doen en laten

Motor van kwalitatieve motivatie

26-04-2023 pag. 48

Motor van kwalitatieve motivatie

Behoeftebevrediging is de motor voor kwalitatieve motivatie

Onderzoeksevidentie:Behoeftebevrediging en “willen”Behoeftebevrediging en verandering

26-04-2023 pag. 49

Motor van kwalitatieve motivatie

1. Activiteiten doen omdat het moet is nefast voor vrijwilliger en organisatie.

26-04-2023 pag. 50

Motor van kwalitatieve motivatie

1. Activiteiten doen omdat het moet is nefast voor vrijwilliger en organisatie.

2. Kwaliteit van motivatie kan veranderen, met positieve zaken tot gevolg.

26-04-2023 pag. 51

Motor van kwalitatieve motivatie

1. Activiteiten doen omdat het moet is nefast voor vrijwilliger en organisatie.

2. Kwaliteit van motivatie kan veranderen, met positieve zaken tot gevolg.

3. Investeer in de behoeftebevrediging van uw vrijwilligers. Verzeker hun gevoel van autonomie, competentie, en verbondenheid.

26-04-2023 pag. 52

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Stimuleer behoeftebevrediging

26-04-2023 pag. 53

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Stimuleer behoeftebevrediging

AutonomieAutonomie-ondersteuning vs. controle

26-04-2023 pag. 54

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomie

Competentie

Autonomie-ondersteuning vs. controleStructuur vs. chaos

Stimuleer behoeftebevrediging

26-04-2023 pag. 55

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomie

Competentie

Verbondenheid

Autonomie-ondersteuning vs. controleStructuur vs. chaos

Warmte vs. afstand

Stimuleer behoeftebevrediging

26-04-2023 pag. 56

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomie

Competentie

Verbondenheid

Autonomie-ondersteuning vs. controleStructuur vs. chaos

Warmte vs. afstand

Stimuleer behoeftebevrediging

26-04-2023 pag. 57

Kwalitatieve motivatie stimuleren

VerbondenheidWarmte vs. afstand

Stimuleer behoeftebevrediging

Warme context = de mate waarin vrijwilligers zich een deel van hun team en hun organisatie voelen; gerespecteerd en gewaardeerd worden

Afstandelijke context = koude omgeving met weinig interactie en waardering

26-04-2023 pag. 58

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Warmte in uw organisatie?

26-04-2023 pag. 59

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Warmte in uw organisatie?

• Treed empathisch op, neem perspectief• Wees flexibel• Toon onvoorwaardelijke aandacht • Stimuleer de groepsgeest (bv. Team inclusie)• Blijf vriendelijk

26-04-2023 pag. 60

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomie

Competentie

Verbondenheid

Autonomie-ondersteuning vs. controleStructuur vs. chaos

Warmte vs. afstand

Stimuleer behoeftebevrediging

26-04-2023 pag. 61

Kwalitatieve motivatie stimuleren

CompetentieStructuur vs. chaos

Stimuleer behoeftebevrediging

Structuur = de mate waarin er een handvast wordt aangereikt waar vrijwilligers beroep op kunnen doen, zodat ze zich in staat voelen om de taken die van hen verwacht worden, uit te voeren

Chaos = er is onduidelijkheid over wat er van de vrijwilligers verwacht wordt

26-04-2023 pag. 62

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Structuur in uw organisatie?

26-04-2023 pag. 63

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Structuur in uw organisatie?

• Maak verwachtingen en regels duidelijk (bv. Introductiedag) • Bied haalbare uitdagingen aan (taken)

• Geef constructieve feedback (Sandwich)

• Creëer hulpmiddelen bij moeilijkheden

• Geef verbeterpunten mee (moedig zelfreflectie aan)

26-04-2023 pag. 64

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomie

Competentie

Verbondenheid

Autonomie-ondersteuning vs. controleStructuur vs. chaos

Warmte vs. afstand

Stimuleer behoeftebevrediging

26-04-2023 pag. 65

Kwalitatieve motivatie stimuleren

AutonomieAutonomie-

ondersteuning vs. controle

Stimuleer behoeftebevrediging

Autonomie-ondersteuning = de mate waarin vrijwilligers zelf aan de basis kunnen liggen van hun groeiproces en vooruitgang

Controle = mate waarin vrijwilligers verplicht worden om op een bepaalde manier te denken of zich op een bepaalde manier te gedragen

26-04-2023 pag. 66

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomie-ondersteuning in uw organisatie?

26-04-2023 pag. 67

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomieondersteuning in uw organisatie?

= wijze waarop structuur aangebracht(controlerend of in samenspraak?)

= identificeren, ondersteunen, en opbouwen van persoonlijke interesses en waarden

26-04-2023 pag. 68

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomieondersteuning in uw organisatie?

Identificeren:• Luister• Geef een stem• Peil naar interesses en waarden

26-04-2023 pag. 69

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Autonomieondersteuning in uw organisatie?

Identificeren:• Luister • Geef een stem• Peil naar interesses en waarden

Ondersteunen:• Voorzie ruimte en tijd om problemen zelfstandig aan te

pakken• Werk ondersteunend (bv. Tips bij problemen; werkpunten)• Bied keuzes aan (bv. Werkgroepen, raad van bestuur,

verschillende taken,…)

26-04-2023 pag. 70

Kwalitatieve motivatie stimuleren

Hoe creëert u autonomieondersteuning in uw organisatie?

Nieuwe interesses en waarden opbouwen:• Leg de zin en waarde van taken of opdrachten uit (vervelende taken)

26-04-2023 pag. 71

Kwalitatieve motivatie stimuleren

1. Kwalitatieve motivatie kan gestimuleerd worden via structuren die voorzien in de behoefte aan autonomie, competentie, en verbondenheid bij vrijwilligers

2. Heb oog voor empathie, houvast, en keuzevrijheid

3. Motivatie van vrijwilligers wordt vanuit verschillende hoeken beïnvloed. Breng al deze inputs in rekening bij het uittekenen van structurele maatregelen voor kwalitatief motiveren van vrijwilligers

26-04-2023 pag. 72

Tot slot

In hoeverre past u deze praktijken al toe?

Hoe gaat u eventuele tips implementeren in de praktijk?

Denkt u dat coördinatoren getraind kunnen worden in een behoeftebevredigende benadering?

Behoefteonder-steunende omgeving

Psychologische behoeftebevred

igingMotivatie ipv moetivatie

26-04-2023 pag. 73

Meer weten? Belangrijke referenties:Van den Broeck, Vansteenkiste, De Witte, Lens, & Andriessen, M. (2009). De Zelf-Determinatie Theorie: Kwalitatief goed motiveren op de werkvloer. Gedrag en Organisatie, 22(4), 316-335. Vansteenkiste, M. (2010). Hoe we kinderen en jongeren kunnen motiveren: Toepassingen van de zelfdeterminatietheorie. Caleidoscoop, 22, 1, 6-15.Vansteenkiste, M., Sierens, E., Soenens, B., & Lens, W. (2007). Willen, moeten en structuur in de klas: Over het stimuleren van een optimaal leerproces. Begeleid zelfstandig leren, 16 februari 2007, 37-57.

Ga naar de zelfdeterminatietheorie website:http://www.selfdeterminationtheory.org/publications/

Neem contact op:Jemima.bidee@vub.ac.be