Differentiatie en excellentie: een onmisbaar onderwerp in

de lerarenopleiding?

Werkgroep voor de ECENTconferentie ‘het bèta-mozaïek’ 20 mei2014

Ton van der Valk (JCU)a.e.vandervalk@uu.nl

Waarom aandacht voor excellentie en differentiatie in het VO?• Vanuit ‘beleid’: stimuleren van talentontwikkeling

• Vanuit de leerlingen: veel ‘betere’ leerlingen vervelen zich, voelen zich niet uitgedaagd

• Vanuit de docent: lesgeven wordt leuker; komt dichter bij de eigen vakkennis

• Vanuit de school: ambitieuze studiecultuur

• Talentontwikkeling vereist: aandacht voor verschillen tussen leerlingen: differentiatie

Boekje ‘excellentie en differentiatie’• Resultaat van Docent- en Schoolleider Ontwikkel Teams van

het JCU

• ‘Good practices’ vanuit JCU-scholen

• Voorzien van een theoretisch kader

• Uitgegeven door School aan Zet: als webpublicatie

• Het JCU heeft een aantal exemplaren laten drukken, bestellen via jcu@uu.nl

Begrippen

• Hoogbegaafd: • IQ>130• Combinatie van intellectuele capaciteit,

creatief denkvermogen en motivatie• Getalenteerd: potentie om in een bepaald domein (bijv.

bèta) bovengemiddeld te presteren• Excellent: potentie gerealiseerd: persoon presteert

bovengemiddeld

• In onderwijs:– spreek liever over excellentie prestaties dan over

excellente leerlingen

Wat is jouw visie op het bevorderen van talentwikkeling in het VO?

• Schrijf je visie in ca. twee zinnen op

De visies van23 SEC-master studentenGlobaal drie opvattingen1. Excellentiebevordering is goed en noodzakelijk2. Excellentiebevordering mag niet ten koste gaan van de

andere leerlingen3. Talenten van alle leerlingen moeten worden bevorderd

(door motiveren van leerlingen)

Dilemma: ‘gelijkheid’ of ‘tegemoet komen aan verschillen’

Mogelijke oplossing voor gelijkheid-verschillen dilemmaIn vier praktische regels1. Alle leerlingen behalen de kerndoelen2. Èn alle leerlingen ontwikkelen hun talenten optimaal3. De school/docent verwacht van iedere leerling even veel

inspanning en tijd voor hun leerwerk4. Docenten verdelen hun tijd gelijkelijk over alle leerlingen

en geven hen gedifferentieerde aandacht en beloning

Efficiënte opzet voor kerndoel-les:- Grondige oriëntatie- Uitleg op hoofdlijnen, details in groepen- Rondgaan langs groepen- Alleen groepsvragen beantwoorden

Wat wil het Junior College Utrecht?

• Werkplaats voor verbetering van het bèta onderwijs• Betere overgang van vo naar wo• Talentontwikkeling als ingang

Door:• Samenwerking met netwerk van 27 scholen• Bètasecties èn schoolleiding• Leerling- en docentenprogramma’s• Producten: o.a. nlt- en wi-D-modules; keuze-opdrachten;

talentprogramma’s op scholen

Wat doet het Junior College Utrecht?• Leerlingen-programma’s:

– U-Talent Academie (4, 5, 6vwo)– U-Talent onderbouw (1 – 3vwo) i.s.m. UM– U-Talent havo (3 – 5 havo) i.s.m. HU (FE, FNT)

• Kenmerk: school- en campusprogramma• Docentenprogramma:

– Duo-scholen, DOTs, SOTs, jaarlijkse conferentie• In oprichting: U-Talent connection (10 scholen)• Professionalisering: Bevorderen van excellentie in β-vakken• Lerarenopleiding/ SEC master:

– ‘promoting excellence in science education’ (keuze-cursus)– begeleiding van student-onderzoek

Wat nog ontbreekt …..

• Talentontwikkeling is geen onderwerp in het gemeenschappelijke curriculum van de LO van de UU

• Vraag: moet ‘talentontwikkeling’ in de LO?

– geef argumenten pro en contra

Differentiatie en excellentie onmisbaar onderdeel van de LO?• Belemmeringen

– Grotendeels nieuw onderwerp; ten koste van wat?– Opvatting: startende docenten moeten zich eerst

basisvaardigheden eigen maken– Vrees: sterk vakgerichte docenten storten zich op dit

onderwerp

• Waarom dan toch ‘verplicht’ onderwerp in de LO?– Tegemoet komen aan verschillen tussen leerlingen

onmisbaar onderwerp in LO– getalenteerde leerlingen in de klas maken noodzaak tot

differentiatie concreet– Veel scholen ontwikkelen ‘talent’programma’s

Talentprogramma’s op je stagescholen?• Weet jij ongeveer welke stagescholen, waar jij je lio’s

naartoe stuurt, een programma voor talentontwikkeling hebben?

• En of/hoe de schoolpracticumdocent daarbij betrokken is?

• En of/hoe de lio ermee te maken krijgt?

Talentontwikkeling in de LO: hoe?

1. Een drie-uurs bijeenkomst over ‘bevorderen van talentontwikkeling in de bètavakken’ rond 3 onderwerpen:a. Differentiatieopdrachten bètavakkenb. Hoe differentiatie in school en les te organiseren?c. Voorbeelden van ‘good practices’ uit scholen en VO-HO

netwerken

2. Gevolgd door een verdiepende keuzecursus van 3 dagdelen

In drie groepen: concrete aanbevelingen voor LO makenOntwerp een LO-programma van 1 uur over:

• Groep 1: concrete differentiatieopdrachten bètavakken op www.betadifferentiatie.nl : (hoe) deze gebruiken in de LO?

• Groep 2: tien modellen voor differentiatie in de school (zie boekje ‘differentiatie en excellentie’ H5 en 6): (hoe) deze gebruiken in de LO?

• Groep 3: good practices uit (stage)scholen en VO-HO-netwerken (zie boekje ‘differentiatie en excellentie’ ): (hoe) deze in de LO gebruiken?

Rapportage

• Groep 1: LO-activiteit differentiatieopdrachten bètavakken

• Groep 2: LO-activiteit: hoe organiseer je een programma voor talentontwikkeling?

• Groep 3: leren van good practices van ‘bevorderen van talentontwikkeling’

Afronding

• Voor artikelen en lesmateriaal van het JCU; zie http://jcunieuws.wordpress.com/ onder publicaties’ en ‘lesmateriaal’