Post on 29-Jun-2015
description
ÑEÛ KHOÙ DO KEÏT VAI
MÔÛ ÑAÀU
Ñeû khoù do keït vai laø moät trong nhöõng bieán chöùng saûn khoa ñaùng sôï
vaø bi thaûm nhaát. Ñaây laø tình traïng soå thai bò ngöng treä do vai tröôùc cuûa
thai nhi bò neâm chaët döôùi xöông mu. Nguyeân taéc xöû trí keït vai laø (1)
nhaän bieát ñöôïc ngay, (2) duøng caùc thuû thuaät ñaëc bieät ñeå sanh vai bò
keït, (3) traùnh duøng löïc quaù möùc, vaø (4) taát caû phaûi ñöôïc thöïc hieän
trong moät khoaûng thôøi gian ngaén. Tæ leä ñeû khoù do keït vai khoaûng
0.2 – 1.5%.
BIEÁN CHÖÙNG CHO MEÏ VAØ CON
Ñoái vôùi meï:
- Toån thöông phöùc taïp aâm ñaïo, taàng sinh moân
- Raùch coå töû cung
- Ñôø töû cung do chuyeån daï keùo daøi
Ñoái vôùi con:
- Toån thöông ñaùm roái caùnh tay
- Ngaït, töû vong
- Gaõy xöông ñoøn
- Gaõy vaø traät khôùp xöông caùnh tay
YEÁU TOÁ NGUY CÔ
Coù moät soá yeáu toá nguy cô cuûa keït vai coù theå nhaän bieát ñöôïc tröôùc
hoaëc trong chuyeån daï. Tuy nhieân caùc yeáu toá naøy raát thöôøng gaëp,
neân cuõng khoâng höõu ích laém treân laâm saøng.Tröôùc chuyeån daï Trong chuyeån daï
Thai to Chuyeån daï giai ñoaïn 1 baát
thöôøng
Meï beùo phì Keùo daøi
Tieåu ñöôøng Ngöng treä
Thai quaù ngaøy Chuyeån daï giai ñoaïn 2 keùo daøi
Thai coù giôùi tính nam Taêng co vôùi oxytocin
Meï lôùn tuoåi Forcep trung bình, giaùc huùt trung
bình
Taêng caân quaù nhieàu trong thai kyø
Tieàn söû ñeû khoù do keït vai
Khung chaäu deït, hoaëc heïp
Tieàn söû thai to
XÖÛ TRÍ ÑEÛ KHOÙ DO KEÏT VAI
Keït vai coù theå xaûy ra baát ngôø vaø khoâng theå döï baùo tröôùc chính xaùc,
do ñoù ngöôøi thöïc hieän ñôõ sanh phaûi ñöôïc huaán luyeän toát ñeå saün
saøng ñoái phoù vôùi caáp cöùu saûn khoa naøy.
Sản phụ có nguy cơ đẻ khó do kẹt vai
Chuẩn bị sẵn sàng:dụng cụnhân lực
Chẩn đoán kẹt vai ngay lập tức
Sản phụ không có nguy cơ đẻ khó do kẹt vai
Thực hiện các biện pháp đầu tiên:cắt tầng sinh môn rộngấn trên xương muthủ thuật McRoberts
GIỮ BÌNH TĨNH La to gọi giúp đỡ
Thành công Tháo vai kẹt bị thất bại
Thực hiện các thủ thuật xoay vai:thủ thuật tháo xoắn Woodsthủ thuật lắc vai Rubin
Thành công Xoay vai thất bại
Thực hiện các thủ thuật khó:kéo cánh tay sau rabẻ gãy xương đòn
Thành công Thất bại
Thủ thuật Zavanelli
Nhấc đầu lên để sanh vai sauHạ đầu để sanh vai trướcSanh thân
Luôn cảnh giác kẹt vai
KHÔNG ẤN ĐÁY TC
Xöû trí keït vai bao goàm moät loaït caùc haønh ñoäng phaûi ñöôïc thöïc hieän chính xaùc, phoái hôïp nhòp nhaøng trong khoaûng thôøi gian ngaén.
MOÂ TAÛ CAÙC THUÛ THUAÄT
AÁn treân xöông mu
Ngöôøi phuï ñôõ sanh aán treân
xöông mu ñeå giaûi phoùng vai
keït. Löïc aán coù höôùng
cheách 45o so vôùi phöông
thaúng ñöùng. Vai thai nhi ñöôïc
ñaåy xuoáng vaø sang beân veà
Thuû thuaät McRoberts
Thuû thuaät McRoberts ñöôïc coi laø thuû thuaät ñaàu tay ñeå xöû lyù nhöõng
tröôøng hôïp ñeû khoù do keït vai. Hai chaân cuûa saûn phuï ñöôïc gaáp toái ña
leân buïng, töông töï nhö tö theá goái ngöïc. Tö theá naøy laøm thaêûng xöông
cuøng so vôùi ñoát soáng thaét löng vaø do ñoù laøm xoay khôùp mu höôùng veà
phía ñaàu, laøm giaûm goùc nghieâng töø 25-10o. Thuû thuaät naøy khoâng laøm thay ñoåi caùc ñöôøng kính thaät söï cuûa khung chaäu nhöng laøm xoay xöông mu leân treân
vaø nhôø ñoù giaûi phoùng ñöôïc vai tröôùc bò keït. Thuû thuaät naøy giuùp laøm giaûm
löïc keùo treân vai, giaûm löïc caêng treân ñaùm roái caùnh tay vaø laøm giaûm
tæ leä gaõy xöông ñoøn.
Thuû thuaät Woods
Woods ñaõ moâ taû moät kyõ thuaät giuùp giaûi phoùng vai bò keït döïa treân
moät ñònh luaät vaät lyù noåi tieáng ñöôïc aùp duïng cho oác vít. “OÁc vít coù
moät maët phaúng nghieâng hình xoaén oác lieân tuïc khôùp vaøo nhöõng
ñöôøng raõnh thích hôïp. Khi muoán thaùo oác vít nhöõng ñöôøng raõnh naøy
seõ taïo ra khaùng löïc lôùn nhaát neáu ta keùo thaúng tröïc tieáp. Do ñoù keùo
thaúng tröïc tieáp ñeå thaùo oác vít laø caùch thaùo khoù nhaát .” AÙp
duïng ñònh luaät naøy treân thöïc teá, thai nhi ñöôïc xem nhö caùi oác vít, trong
ñoù vai tröôùc vaø vai sau seõ ñi qua ba ñöôøng raõnh taïo bôûi khôùp mu, moûm
nhoâ xöông cuøng vaø xöông cuït.
Trong thuû thuaät Woods kinh ñieån daønh cho kieåu theá chaåm phaûi, baøn
tay traùi aán ôû moâng cuûa thai nhi qua thaønh buïng cuûa meï vaø ñaåy maïnh
xuoáng döôùi, cuøng luùc ñoù, hai ngoùn tay cuûa baøn tay phaûi ñaët ôû phía tröôùc
cuûa vai sau vaø ñaåy höôùng leân treân cuøng chieàu kim ñoàng hoà theo chu vi
cuûa voøng troøn taïo bôûi taàng sinh moân tôùi ngang möùc hoaëc qua vò trí 12
giôø. Thuû thuaät naøy ñeå soå vai sau. Löïc ñaåy treân moâng thai nhi neân do
chính ngöôøi laøm thuû thuaät ñaåy chöù khoâng phaûi do ngöôøi phuï ñaåy,
muïc ñích laø keát hôïp ñoàng thôøi löïc cuûa hai tay ñeå thaùo xoaén “con oác
thai nhi”. Hình treân moâ taû thuû thuaät Woods caûi tieán vôùi löïc ñaåy ñaët ôû
phía sau cuûa vai.
Thuû thuaät Rubin
Rubin pheâ bình thuû thuaät Woods kinh ñieån laøm daïng vai sau ra do thuû
thuaät vieân ñaët nhöõng ngoùn tay ôû phía tröôùc vai sau vaø ñaåy vai höôùng
veà phía löng thai nhi. Ñieàu naøy seõ laøm ñöôøng kính ngang vai lôùn hôn so
vôùi khi ta vai laïi. Rubin moâ taû hai thuû thuaät ñeå xöû lyù ñeû khoù do keït vai.
- Thuû thuaät thöù nhaát: laéc vai thai nhi qua ñöôøng buïng ñeå laøm tröôït vai
tröôùc ra khoûi choã keït vaø cho pheùp vai tìm ñöôøng kính thuaän lôïi hôn
ñeå ñi qua khung chaäu vaø xuoáng.
- Thuû thuaät thöù hai: qua ñöôøng aâm ñaïo, duøng tay kheùp vai naøo coù theå
sôø ñöôïc gaàn nhaát laïi ñeå laøm giaûm chu vi vaø ñöôøng kính ngang vai
laïi.
Hình A, B minh hoïa vai gaàn nhaát ñöôïc gaáp laïi nhaèm laøm giaûm chu vi vaø
ñöôøng kính ngang vai. Trong Hình C, vai tröôùc ñöôïc gaáp baèng caùch eùp
ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà trong kieåu theá chaåm chaäu traùi tröôùc.
Thuû thuaät keùo tay sau
Neáu ñeán luùc naøy maø vaãn chöa soå ñöôïc vai vaø neáu gaây teâ taïi choã
vaãn chöa hieäu quaû thì neân gaây meâ toaøn thaân ñeå laøm nhöõng thuû
thuaät tieáp theo. Thuû thuaät keùo caùnh tay sau ra gaây toån thöông cho thai
nhieàu hôn, nhöng ñaây laø thuû thuaät duy nhaát ñeå giaûi quyeát keït vai khi caùc thuû
thuaät khaùc ñaõ thaát baïi. Do ñoù, caàn phaûi thoâng thaïo thuû thuaät naøy.
- Ñöa tay nheï nhaøng vaøo doïc theo ñöôøng cong xöông cuøng. Neáu löng
thai nhi quay veà beân phaûi cuûa meï thì ñöa baøn tay phaûi cuûa thuû
thuaät vieân vaøo, vaø ngöôïc laïi.
- Ngoùn tay cuûa thuû thuaät vieân ñi doïc theo xöông caùnh tay cuûa thai nhi
roài aán vaøo hoá khuyûu ñeå gaäp caúng tay
- Ngoùn troû cuûa thuû thuaät vieân seõ naém laáy caúng tay cuûa beù, nheï
nhaøng vuoát leân qua ngöïc vaø maët cuûa beù roài keùo ra ngoaøi aâm
ñaïo. Sau khi ñaõ keùo caùnh tay sau ra thöôøng thì vai tröôùc seõ deã
daøng tröôït ra döôùi xöông mu. Neáu khoâng, ta coù theå sanh vai tröôùc
baèng caùch keùo xuoáng vaø ñaåy ôû treân buïng.
- Khi thai cöïc lôùn, coù khi caàn phaûi xoay vai sau (ñaõ sanh) thaønh vai
tröôùc. Moät tay giöõ caùnh tay sau, tay kia ñaët ôû sau ñaàu hoaëc ôû phía
sau vai tröôùc vaø xoay chuyeån vai sau thaønh vai tröôùc vaø laïi laëp laïi
thuû thuaät keùo caùnh tay sau ñoái vôùi vai sau môùi naøy.