8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 1/43
;
j¨v@iY jvsov j¨v@i‡Yi Mw_bvn
hvdv
`á aØ @iY
nfvU© @ `á
wjaix_ `á
F@ @Uvq aØ @v`
jvmvm
n‡fvWvwi_ `á
jvNkviv
avwihvwd@ `á
aØ jvg aØ jWm
Kmy jvg
nwÔ
nfvn
@vi@
kųwmjY©
ay ièd I ¯µ xjvW@ `á
nvwb_¨
j vsov nvwb‡_¨i nswõÕ Mw_bvn
@wj nvwbw_¨@‡gi ]m¥, f‒ _z ¨ I ay i¯‥vi
nvwbw_¨@‡gi nvwb_¨@f©
aØ j_© @, ]m@
Lavwk I [Ùmvf
³iè_¡a~Y© WwiÂ
WiY, LÖ… w_ Fjs jvYx
j¨vs‡@i aixõvq †c nj wjdq †U‡@ aØ `‽ Kv‡n
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 2/43
=
jvsov j¨v@i‡Yi nswõÕ Mw_bvn 7;| wDªöa~ j© nÕf `_‡@ avwYwm aØUf j¨@iY iWmv @‡im
ns¯‥… _ hvdvq cvi mvf w[o ÝKñv k¨vqxÑ|7=| aØUf jvsov j¨@iY iWmv @‡im f¨vmy ‡qo g¨ Kvnny ¤ÿnu vL
;61< nv‡o a_z © wN] hvdvq|71| aØUf jvsov j¨@iY aØ @vw`_ bq ;6<1 nv‡o, a_z © Nx]
hvdvq, ‡ivfvm bi‡l| 7<| nj© aØUf a_zN© x] hvdvq iwW_ jvsov j¨v@i‡Yi mvf
Xeakmedkrie jn ilienk Mjbfkddk, j
pertuzujz livilile jn luks pkrtjs.
7:| Ms‡i]x‡_ aØUf jvsov j¨@iY iWmv @‡im m¨vUvwm‡qo jª vwn b¨vo‡bV ;663 nv‡o| _vi j¨@i‡Yi mvf K
Frknnkr eh tcj Mjbfkdi Dkbfukfj|
78| jv¾vox‡gi f‡k¨ aØUf jvsov j¨v@iY iWmv @‡im iv]v ivf‡fvbm ivq ;3=8 nv‡o Ms‡i]x hvdvq| _vi †oDv
j¨v@ i‡Yi mvf Mjbfkdi Frknnkr ib JbfdiscDkbfukfj|
76| jvsov hvdvq aØUf jvsov j¨v@iY iWmv @‡im iv]v ivf‡fvbm ivq ;311 nv‡o| _vi j¨v@i‡Yi mvf w[o†N․exq j¨v@iY|
73| V? fy b¤§g `bxgyoó vbi † oDv j¨v@i ‡ Yi mvf Üjv¾vov j¨v@iYÚ (;91:)|
79| V? ny mxw_@z fvi W‡Èvavk¨v‡qi †oDv j¨v@i‡Yi mvf Ýhvdv aØ @v` jv¾vov j¨v@iYÑ (;919)|
jvsov hvdvi nswõÕ Mw_bvn;. hvdvi f~ o Lavgvm- kųwm|=. hvdvi f~ o La@iY- jv@¨|
1. jvsov hvdv M‡‿gv - ML‡ivaxq hvdv †Nvüxi KūÎN© _|<. V. fy bv¤§g `bxgyoó vb Fi f ‡ _ jvsov hvdvi ]m¥ bq
†N․exq Kaês` †U‡@ 8:7 wDª öv‡á KU© vr nÕf `_váx‡_|
:. V. ny mxw_@z fvi W‡Èvavk¨vq Fi f‡_ jvsov hvdvi ]m¥ bq 9:7 wDª öv‡á KU© vr g`f `_‡@ fvNkx Kaês` †U‡@|
8. jvsov hvdvi hwNő n¤ÿ@© xq hvdv nf~ b bo Knwfqv IIweqv|
6. jvsov hvdvi Lℭ¢ j I wj@v` n¤ÿ‡@© V. ny mxw_ @z fvi W‡Èvavk¨vq F@wZ jM wo‡Dm cvi mvf ‑ –Erifib kbl
Ljvjdepnjbt eh Mjbfkdi Dkbfukfj.
3. n¨vi ]]© wNØ qvn© m- Fi f‡_ jvsov hvdvi LrawÀ - fvNkx aØ v@… _ †U‡@|
9. n¨vi ]]© wNØ qvn© ‡mi f_‡@ nfU© m wg‡q‡[m - V? ny mxw_@z fvi W‡Èvavk¨vq|
;7. jvsov hvdvi Kvmy fvwm@ jqn - aØ vq †ge bv]vi j[i|;;. j_© fv‡m a‒ wUjx‡_ hvdv aØ Wwo_ Kv‡[ - nv‡e w_m bv]v‡ii
†jw`|;=. j_© fv‡m a‒ wUjx‡_ jvsov hvdv j¨jbvi@vixi nsD¨v @_ -
aØ vq Wwjų` †@vwZ|;1. a‒ wUjx‡_ n@o hvdvi f‡k¨ jvsov hvdvi Kj vm - nÕf|;<. hvdvj¨jbvi@vix †ov@nsD¨vi wj‡jWmvq jvsov hvdvi
Kj vm - W_zU©|;:. Ehhiaikd dkbfukfj jv gvÕwi@ aw ihvdv wbnv‡j jvsov
hvdvi Kj vm - g`f|
jvsov hvdvi `á n¤¢ vi
_rnf (ns¯‥… _) `á
@) Y, d, ¸, H, t ? cy ± `á nf~ b _rnf (ns¯‥… _) `á|†cfmÛ ojY, j‒ ¸, gx¸v, w`¸v, Hwd, @Y© , W z M_¨vwg|
D) jvsov nv_ jv‡ii mvf I jv‡iv fv‡ni mvf _rnf/ns¯‥… _ `á| †cfmÛ `wm, iwj, †nvf, Kvdvp, ª vjY, hvgª M_¨vwg|
N) g` wg‡@i mvf _rnf `á| †cfmÛ LÀi, gw¸Y, a~ j© ,aw÷f, AdvY, jvqy, KwNő, •mièr, Jkų© , Kkt|
B) fbv@v` nsºvūÎn@o `á _rnf `á| †cfmÛ W‿gª, n~ c© , m¸Â, NØ b, LaNØ b, Lév, mxbvwi@v, k~ f‡@_z M_¨vwg|
E) wb‿gy kf© nsºvūÎn@o `á _rnf `á| †cfmÛ †gj, †gjx,
ivfvqY, fbvhvi_, a~ ]v M_¨vwg| W) ns¯‥… _ LanN© , ns¯‥… _ aØ _¨q Fjs wjnN© nwÔ nvwk_ n@o
`á _rnf `á| †cfmÛ wjdfxhjm, ny df, fvmj, cvgj,av×j M_¨vwg|
Kk© _rnf `á Kk© _rnf `ánf~ b f~ o `ánf~ b †U‡@ wj@… _ b‡j|†cfmÛ
@v‡q_ (@vq¯ ) aoó xi ay iè_ (ay ‡ivw b_) ny ièc (n~ c© )
†Vvjvi ai W※g‡ii (W※gª) †]v[mv (†]¨vrn‽ v) ivwÀ‡i (ivwÂ) wfwÀi(wfÂ) avevi †Ni (N‒ bv¯) jvwe‡_ †N‡om †@‡ñv (@… ý) Xv@z ‡ii cwË (cË) @i‡_| Kv] jwg¨ (•jg¨) Xv@z ‡ii †[iv‡Å (`ª v‡Ö) _vi f ‷Î i (f‷µ) aevi †mf‷µY‽ (wmf‷µY) w[o| w@ū‧ wjwñi (j‒ wñ) @vi ‡Y Kv] †Niv‡fi (NØ vf) w[wi ( ª x) @z w[_ (@zrwn_) b‡q †N‡[| Wvwiwg‡@ @vgvq av ae‡_ †Bm‽ vq (B‒Yv) _vi N_i (NvÂ) Lwà‡q Kvn‡_ ovNo| @v] †`d @‡i w_wm †D‡_ jn‡om| w@ū‧ Dvjv‡ i †nvqvg (¯Rvg) F_M wjw[wi (wj ª x) †c _vi wawÀ (waÀ) ]¡ ‡o cvw[o| DvjviZv Lw[ñ (Lrn‒ ñ) f‡m b‡_ ovNo| _vi
aivY (aØ vY) cvq Kj v Kj‡`‡d c_‡mi (c‡_‽ i) nv‡U n·o(n@o) †@ †am‽ vf (aØYvf) ]vwm‡q W‡o †N‡om|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 3/43
1
_ ¢ j `á f‡m ivD‡_ b‡j?- Du vwZ jvsov `á bo _ℭ¢j `á| †g`x `á Du vwZ jvsov `á mq| ‡cfm?- @vmvM (@… ý) Fjs _vi jL jvwe †U‡@ av -F bvZv avbvwe(avbve) fvwZi iv Î vi ju v@ †awe‡q Wu v‡g i bv‡Z †N‡om| hvo @‡i bv_ fyD ky ‡q fvUvq avwm wg‡q _viv fv[ wg‡q hv_ †Do| _viv gM I †Do| w@ū‧ nv‡U Zv@v @f Uv@vq _vi jL Kvu W‡o jvkv Zv@v
†ji @‡i wgo| Kj‡`‡d Wu v‡gi _viv Kv‡ovq jvwe wlio| ‡g`x `á
‡mev jðwgm a‡i jvwe‡_ cvIqvq _vi fv _vi DvIqv wm‡q K‡m@ c_ő @i‡om| w_wm @z ov hw_© †Su w@ [vZv WvLo , cu v_vq hv¾v Vvo wm‡q avw_‡o @‡i Wz ovq Wva v‡om ivmő vi ]m¨| w_wm Wz ov ]¡ vov‡om De , @z ev Kvi @qov wg‡q|
_vi fv cDm ivmő v @i‡[m †mev By i‡_ †j‡iv‡om Fjs†gD‡om Iu _ †a‡_ Uv@v F@wZ jvB Vv` _v‡gi @v‡ov †Dvev avXv
wZ‡@ @vfe wg‡q‡[| _v †g‡D w_wm W‡o †N‡om NØ v‡fi a‡U|†gD‡om _‡gi †[vZ Dy w@ †Dvav @‡i †BvfZv a‡e ]oavM Nv‡[i
‡Nvevq j‡n Uvm@z wm av_v _z o‡[| jvwe †livi nfq w_wm fu vWv †U‡@ kvfv hw_© wQ¾v , ky ※go I
ovL wm‡q wli‡om| Kj‡`‡d w_wm †aZ h‡i Dvjvi †D‡om njw],†Zsiv fv‡[i † Qvo , @v_ov , N]vi I †Wov fv‡[i †avmv wg‡q|
wj‡@‡o w_wm fM wg‡q Nv[ †U‡@ @z weZv VvNi (Vv¾i) Vvj avi‡om a‡i w_wm wVw¾ wm‡q N‡Ì †N‡om| †nDvm †U‡@ jv_vnv ,
ky w_ , †Svo I †Zvae w@m‡om| jvwe †livi a‡U ovwX wg‡q jvgy e I †Svev nva _vwe‡q mgx‡_ †SL _z ‡o jvwe wli‡om|
wj‡g`x `á jvsov hvdvq wjwhmő wj‡g`x hvdv †U‡@ K‡m@³‡ov
wj‡g`x `á F‡n‡[| _‡j wjwhmő hvdv †U‡@ kf© nsºvūÎ K‡m@ `áF‡n‡[| _vM nb‡] f‡m ivDvi ]m¨ aØU‡f Wo kf© nsºvūÎ `á nf~ ‡bi [@wZ †gwD| Kviwj? fvgª vnvi fnw]‡g fy qvw²‡mi Kvcvm å‡m fy nwoó iv F@wÂ_
b‡om| †gvqv †`‡d Mfvf nv‡bj l‡_vqv wg‡om †c - Kvoó vb & @z iKv‡mi Kvqv‡_ fy nofvm‡gi ]m¨ @vwofv, nvov_, nvIf, b]¡, cv@v_, lic @‡i‡[m| gy wmqvi Fnj @ivi †cvN¨_v Uv@vi aiI cviv @i‡jm mv _v‡gi Afvm mvM| _viv @vwli | cviv iny ‡oi†gDv‡mv a‡U Mjvgv_ @i‡jm KvwDiv‡_ _viv av‡jm ]vm‽ v_ | Kvi
cviv bvivf , bvovo a‡ivqv @i‡jm mv bv`‡ii fqgv‡m av‡jm ]vbvm‽vf | lviwn? †Dv gv †l‡i`_v wm‡qvN @‡i‡[m ³mvb& wbnvj @ivi ]m¨| mvfvc, †ivcv @i‡o †j‡b`_ mM‡o †gvcD |a_z © wN]? wN]© vi avwgª ºz ` a‡e cxåi jvYx aØ Wvi @‡im|
ns¯‥… _/_rnf? ivfvqY fbvhvi‡_i †oD@iv, Hwdiv †gj †gjx‡gi a~ ]vi ³iè_¡ jY©mv @‡im| _viv †gDvm †jg I Nx_vi †gDv‡mv
fv‡N© cv iv aU Wo‡j _v‡gi ]m¨ RN© _viv Uv@‡j †gj‡ov‡@ | Km¨Uvq Kvjvi ay m]© m¥ b‡j Fjs _vi ai ‡c‡_ b‡j mi‡@ †cDv‡m n@o avav_¥vi wX@vmv|
Kviwj `á jvsov hvdvq j¨jô_ aØ vq n@o KvMm nsºvūÎ `á Kviwj `á|
f]vi wjdq bo ÜKvMmÚ| `jgwZM Kvjvi lviwn `á| w@[z LgvbiY wm‡fő †gIqv bo?-
KvMm nsºv‷Î `á Kvgvo‡_i nvf‡mi fqgv‡m Lw@o, †fv±vi, fy ðwi, fy ‡Þl,
gvovo I Kvnvwfnb K‡m‡@M †fv@Åfvi @vi‡Y ]fv‡q_ b‡q‡[m| ]owg n@‡o F]ov‡n bvw@‡fi nvf‡m ]‡ev b‡om| gwoo ]vwoqvw_i K]y bv‡_ fvfov | I]i I ‣@wlq_ †`vmvi ai bvw@f @vqgv-@vmy m wbnvj @‡i Kvnvwf‡gi F@]m‡@ ]wifvmv
@i‡om Kai]m‡@ bv]‡_i ð@z f wg‡om| w@ū‧ LW_i Kvgvo_ fvfov Dvwi] @‡i fvfov ig @‡i wg‡om|
w`¸v La@iY I w`¸v nsºv‷Î `á fvgivnv I f±‡j [v‡gi @z iKv‡mi w_ovIqv_ I _]© fvi
Lai _vwof †gIqv bq| _v‡gi a¸ †U‡@M Nwij w`¸vUx© ‡gi†gvqv_, @of I w@_vj †gIqv bq F‡of ov‡hi ]m¨| aØ w_ j[i
fbii‡fi wgm [v‡gi nmg aØ gvm @iv bq|
j¨jnv nsºv‷Î _U¨
fnov j¨jnv‡qi fvwo@ fv_jųi nv‡bj wn※gy @ †U‡@ _bwj‡oi KU© wm‡q j¨jnv åiè @io| w@ū‧ Dv]mv nsºvūÎ wbnvj wm@v‡`Nog bIqvq _v‡gi j¨jnv‡q †@vm ovhM bomv| Kaiwg‡@
_z lv‡m ]vbv] Vy w ji @vi‡Y K‡m@ †ov@nvm bIqvq †n l_z i b‡q lw@i b‡q †No|
wjwjk A‡gi wgm n@v‡o ny o_vm Fjs mjvj mv‡qj‡@ nv‡U wm‡q
lw@i I fy nvwli‡gi nv‡U †gDv @i‡om| Kai wg‡@ Kvwfi Fi @m¨v ‡f․ny fx _vi @É nvl @‡i †fvov‡qf R ‡i _jov I _vmay iv
wm‡q N]‡oi †iIqv] @iw[o| _vi FM N] ‡oi ny i †hv‡ii bvIqvq ‡h‡n [we‡q aeo|
lviwn `áaØ `vnwm@ `á
jvg`vb & _vi gijv‡i j‡n jv※gv‡gi mvwo` wm‡q @v] @i‡[m| Kv] lwiqvg F‡n‡[ †Nvf Î v I †a`@vi -Fi mv‡f| _viv iEfbo mvf@ o¯‥iDvmvi gv‡ivqv‡mi @v[ †U‡@ †j -KvMwm hv‡j jDwnn wm‡q‡[| ni@vi aØkvm bIqvq w_wm _v jigv Î mv @‡i lifvm avwX‡q wnavwb Óviv
_v‡gi ‡NØ l_vi @io| _v‡gi @vivNv‡i wm‡q _v‡gi ]jvmjw※g †mIqv bo| †Nv‡q※gviv _gūÎ @io| †j -`if, j²v_‡gi @vinvw] kiv aevq _v‡gi aØU‡f jiDv Î a‡Â jvg`vb& g ÎD_ @i‡om| _viai gyÚ]m
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 4/43
<
av‡ovqvm †@v‡_vqvo _v‡gi ]oó vg‡gi bv‡_ b Î v ūÎ i @io| Kj‡`‡d†Nvo※gv] I _xi※gv]‡gi Óviv _v‡gi f‒ _z ¨gÐ †gIqv bo|
j¨jnvq nsºv‷Î _U¨ W`fvi @viDvmvq @vwiNiiv K‡m@ †Dv` †f]v] wm‡q Dvnv
@‡i W`fv •_wi @io| ‣_wii ai †nwZ‡@ wjº‡qi ]m¨ †mqv bo j※g‡ii jv]v‡ii giNvi av‡` †gv@v‡m | †gv@vmgvi mfy mv wb‡n‡j w@[z W` fv Qz wo‡q ivD‡om| DwiÅviiv F‡n _v‡gi †av`v@ I
†Wbvivi nv‡U wfwo‡q †gD‡om| a[※g b‡o Dy j Dy w` b‡q Dwig @i‡om| W`fv †gv@vm †U‡@ Dy Wiv I avM@vwi gy M hv‡jM wjwº bo| †n․wDmiv Kvfgvwm @iv W`fv j¨jbvi @‡im| Km¨wg‡@ K‡m@ W`fv iÕvwm @iv bq|
wjwjk m_z m ]vfv_v ¦ åi jvwe cvjvi †jovq µ xi ]m¨ jvNvm jvwNWv
†U‡@ †Nvova NvwoWv wmo, ¦ våwii ]m¨ ]vfgvwm `vwe wmo Fjs ¦ å‡ii ]m¨ gw]© i †gv@vm †U‡@ †i`wf @va‡ei avq]vfv , avÌvwj I ièfvo wmo| Dvmgvwm
js‡`i ¦åi jvwe‡_ _vi KvNf‡m†`vi‡Nvo a‡e †No| n@‡o Kvm‡‿g †jð` b‡q †No| _vi ]m¨ via[‡‿gi Nif Dvmvi j‡※gvj¯Î @iv bo| _vi ]m¨ ivkv bo †fviN ,†avovI, wjwiqvwm , Qvo †Nvn_ , njw] Fjs ]Å© v | DvIqvi ai _v‡@ _ify ] DvIqv‡mv bo| Kj‡`‡d nvmvM jvw]‡q _v‡@ wjgvq†gIqv bo|
iEkmy i nv_ i‡Ei mxo (_rnf) jv‡g jvw@ iE³‡ovi mvf lviwn `á| wai nv‡bj †iv] n @v‡o wfwb a`wf @vae a‡e †iv`mvM hv‡j
`vN‡ig‡gi nv‡U †gDv @‡im| †nwgwm n@v‡o F@ nivMDvmv †U‡@ F@ `q_vm‡@ †]vi @‡i k‡i Kvmv bo| wai nv‡bj _vi gi]vi mif _±vi Iai j‡n †aqvov bv‡_ _vi wjWvi @i‡om| wjWv‡i ]vmvovi @vX wg‡q Kwhcy ±i †@vf‡i wawZ‡q _v‡@ mv Î vmvjy g @‡ i _vi †b Î ‡m¯Î @iv bo|
_z w@© `áDvm nv‡b‡ji jvwe‡_ _vi L]jy @ jvjy wW© i Bi †U‡@ †jNf
nv‡b‡ji KvoDvoó v wg‡q jvmv‡mv †jvW@vq hiv ov` avIqv †No| gv‡ivNv jvjy Dvm nv‡b‡ji Bi †U‡@ †_va , j※gy @ , Wv@ z, jvièg I @u vwW †ºv@ @io Fjs _v‡@ @vj y @‡i k‡i wm‡q †No| Kj‡`‡d _vi jvjv , g vgv-gvwg I mvmv-mvwm gv‡ivNv nv‡bj‡@ @z wm© ` @‡i fy W‡o@v wg‡q _v‡@ [vwe‡q Kvmo|
a_© y wN] `á je †[‡o ¯‥z ‡o cvjvi ai Kvqv _vi ]m¨ M¯ÿv‡_i
Kvofvwii †h_‡i Nvfovq @‡i Ku v_v , †au ‡a , †aqviv , Kvmvin I Km¨vm¨ Dvjvi ivDo| w@ū‧ _vi †[vZ †[‡o Wvwj bvwi‡q †loo|a‡i wfw¯ µ, jvow_‡_ @‡i Kvo@v_iv , Kvowam I †a‡i@ F‡m
_vov Dy oo| _vi je †[‡o ¯‥z o †U‡@ F‡n nvjvm , †_vqvov , jvow_ I fN wm‡q †Nvno @io| †Nvno n¤ÿmő @‡i †n lo³‡ov
†Do KviI †Do KvWvi Fjs †jvfv fv@© v avLièwZ | a‡i @vfiv †U‡@ jviv※gvq †jwe‡q †@gvivq j‡n †jbvo v jv]vw[o| _vi L‡Å`¨ w[o av‡`i @vwY© ‡` @vwf] aev I fvUvq wl_v ju vkv F@†f‡q‡@ Dy w` @iv| w@ū‧ †f‡qi hvM wa Î o wm‡q Kv`vq †n hq†a‡q †No Fjs @vfivq wl‡i †No|
livwn `á ‡i‡mnu vi nfq livwn @¨v‡l †i‡ Î viu vq Ms‡i] I Io※gv]iv
j‡n wj¯‥z Z †D‡_ †D‡_ Kvu _v_ @iw[o †c - n@o @v_z © ] jy ‡]© vqv‡gi N¨v‡i‡]i wV‡av‡_ ivDv b‡j Fjs @za‡mi fvk¨‡f b Î vūÎ i @iv b‡j|
]vavwm `áa¨v‡NvVvi avwg ª @viv‡_ W¨vw¤ÿqm ny mvwf bvwiw@wii a~ j© vhvn
å‡m h‡q bvn‽ v‡bmv jvNv‡m Kv_¥b_¨v @io| a‡i _v‡@ aØU‡f wi¶vq Fjs a‡i nv¤ÿv‡m @‡i wm‡q cvIqv bo|
nfvU© @ `á
KwN‽ t Kmo, jwþ, avj@ ,ð_v`m, ‣j ¦ vmi, ]¡ om,@… dvYy, w`Dvjr,w`wDmy, jvqy nDv, ð_hy @, `y wW, wa¾o, wj ¦av, wbfviw_,jvqy nDv, Kwmo, nD, nÕvs`y, nj© hy @ ,w`Dv|
K ¦ t †Bvev, †BvZ@, bq ,jv]x, _z iN, _z i¾f, † ªü, jvbm, ‡b« dv, f iè gªU, †BvZ@x, †Bvex, jvfx, jejv|
Kv@v` t K¤R i, †j¨vf, mh, NNm, KūÎ ix¸, `~ m¨‡ov@, Kvnfvm, gy ¨‡ov@, mxwofv, `~ m¨, KmūÎ, ny iaU, K¤R i‡ov@,D‡ov@, D‡Nvo, m¸Â‡ov@, MUvi, m‡hv‡ov@, m‡hvf ×o, mh o, [vqv‡ov@|
A ¦i t Kvoó v, †Dvgv, Movbx, nª ñv, wj ¦aw_, ai‡f ¦ i , ]Ngx ¦ i, ]Ngx`, ]Nraw_, ]Nrw a_v,]Nrnª ñv, ]Nmő vU, ]Nm¥q, hvN¨jÔz, KvwgmvU, a‒ wU¡ , Kf‡i`, KūÎ cv© fx,†ov@mvU, aifay ièd, ai‡f ¦ i, aifv_¥v, a‡i`, ai‡f`, wjhy kv_v, ]NÓÔz|
@m¨v t ‡f‡q, @m¨v, mw‿gmx, _mqv, gy wb_v, Kv_¥n¤¢ jv, ay wÂ@v, gvwi@v, _my ]v, fvMqv, gy ovox, ay Âx, @z fvix, @‡m , Qx, †j wZ,
wQqvix, Kv_¥]v| ‡@vw@o t †@v‡qo, wa@, aih‒ _, aiay ñ, Km¨ay ñ, @v@ay ñ,
@o‡Bvd, jnūÎ nDv, jnūÎ x, jnūÎ g~ _, jnūÎ †Bvd, @y ðf‿gª, fky ‡Bvd, †@v‡qwoqv, @v@ay [|
‡@`/Wz o t Ko@, wW@z i, @z ūÎ o, Wz o, @jix| Wvu g t W‿gª, nykv@i, ``x, ``ki, ``v´, wÓ]iv], wjk~, †nvf ,
W‿g ª fv, wm`vaw_, wm`vWi, nykvwmwk, wbfvså, nykvs`y ,nykv@i, M‿gy , `x_vså, f‒Nv´, wm`vmvU, i]mx@vūÎ, _vivaw_, _vivmvU, †]¨vrnő vmvU, iv‡@` , nykvwmwk|
‡SL t Jwf© , jxwW , _i¾, @‡oó vo, L‡oó vo, wb‡oó vo, jxwWfvov,
obi , obix, fbv_i¸v, f‡bvwf© , ]o@‡oó vo †]vqvi , _i ¾h¾, _i¾fvov, _i¾obix, †@vZvo, B~ wY© |
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 5/43
:
_xi t _Z, ay wom, •n@_, @~ o, w@mvi, Kv ª q, Kjwk, kvi,ave, `i|
wgm t wgjn, Kb, Kþ, jvi ,†iv], jvni, KbivÂ, wgmivwÂ, wgjni]mx, wgmcvwfmx, nvjm ,Wwjų`B‿Zv, KñaØ bi, KvZaØ bi|
mvix t ifmx, ivfv, jvfv, Kjov, fwbov, ¯µ x, †f‡q, †f‡qfvmy d,†f‡q‡[‡o, oomv, K¾mv, fvmjx, fvmwj@v, @vwfmx, KvIiv_ ,†]mvmv, †Bvwd_v, †Bvdv, ]vwm, jvov, jwm_v, hvfvmx, `jix,aØ _xagw © mx, µx‡ov@, hvwfmx|
mgx t mg, mg- mgx, _wZmx, aØ jvwbmx, ‣`jvwomx, †nª v_w R mx,†nª v_ R _x, wmQ© wiYx, gwiqv, NvE, nwir, nfy gª @vūÎ v, nfy gª gwq_v,†nª v‡_vjbv, f‿gvw@mx, †nª v‡_vjb, @‡oó vwomx|
avwm t ]o, jvwi, nwoo, Ka, mxi , Lg@, Lg, †_vq, jvièY,aØ mg, Miv, Mov, ay ®‥i , n¤¢ j , _vfi , `x‡_vÀf, ]xjm |
avwD t wjbN, wjb¾, `@z ūÎ, DN, wÓ], K ūÎ ], †DWi, aÂN,aÂx, a¸ki, wWweqv, avD-avDvwo|
aÙ t @fo, Lrao, a´], @z fy g , ‣@ij, @y jo, @z ‡jo, K‡ūÎ v], @z joq, @z fy gx, `_go, Kiwj‿g, mwom, iv]xj,
mwomx, n‡iv], n‡ivw]f , nwoo], wjn@z ny f, wjn], ivwÂbvn, @vÌ, mxi], Mw‿givoq, @z ‡``q, mxoaÙ, mx‡ovrao, mxo @fo, ovoaÙ, i±@z fy g, i±@fo, † ¦ _ @fo|
aj© _ t wNwi, ‣ `o, avbve, Kwgª, h~ki, fbxki, mN, KWo, ‒ ¾ki, wNwiki, mvNvwkiv], w¸w_ki, †fwgmxki, a‒ wUjxki,a‒U¡ xki, Kjmxki, kiYxki, kivki, jnykvki|
ay  t Kv_ ¥], m‿gm, gy ovo, ny _, _mq, †[‡o, †Dv@v, Kv‡_¥vℭ¢ j, _my ], R], gvi@, @z fvi, ay Â@, ay _, †av, ay ‡o, ‡av_@, ‡jZv|
avUi t avdvY, aØ ¯Î i, w`ov, w`o, Lao, K`¥, i_ő, fwY g‒ dr, @u v@i, @´i| a‒ wUjx t ]Nr, hy jm, nsnvi, wj ¦, iv]¨, kiv, kiYx , kwiÂx,
jny f_x, a‒U¡ x, gy wmqv, h~ f×o, f_© ¨, jnykv, h~ , Kjmx , fbx,†fwgmx, w¸w_, kiv_o, kivkvf|
jv_vn t jvqy, ajm, nfxi, nfxiY, Kwmo, fièr, fviè_, jvw_, jvqy, KvåN, ajfvm, ngvNw_, mht ¦ vn, `ájb, KwNő nDv, jwþnDv, ]N_vqy, ]NraØ vY, fv_wj ¦ v, ]NÓo, NÔjvb, bvIqv,aØ h]m, @|
jm t KiY ¨, @zÌ, @vūÎ vi, wjwam, KZjx, ]¾o, jm]¾o, gvj, jmvmx, jmx, @vmm, KiY¨vmx, jmjvgve, jvgve, †Qva, ]¾ovZ, jmh~ wf, jmvÍo|
j‒ ¸ t _iè, gª èf, `vDx, avga, fbxiè b, Lwℭ¢ g, KZjx, w`Dix,aYx© |
wjgy ¨r t _wer, Waov, WÍo, K`wm, ¸YaØ hv, KwWi, KmyaØ hv,†n․ gvwfmx, gvwfmx, wj]ox, `¤ÿv|
‡fB t ]og, jvwig, ]oki, mxig, Bm, ]xf~ _, Kê, K¤R y jvb, K¤R y jvbx, a‡qvki, a‡qvg, K¤R yki, @vgw¤R mx, mxiki, Mi¤§g|
fq~ i t @ovax, †@@x, w`Dx, w`D ×x|
iv]v t m‒ ‡a‿gª, m‒aw_, m‡i`, h~aw_, h~a, miaw_, h~avo, fbxavo, ×ki, m‒a, m‒avo, mivwka, m‡i‿g, mi‡gj, w¸_x`,
w¸w_a, Kjmxaw_, Kjmx`, Kwka, Kkx ¦ i, fbx`, av_`v, nfª vZ, iv‡]‿gª, `v‡bm`v, m‒afwY|
iv_ t ivwÂ, ivw_, Kfv, wmw`, wm`v, wm`xU, iv_, i]mx, cvwfmx, cfj_x, cvfx, cvwf@v, `j© ix, wjhvjix, wm`xwUmx, wmåw_, ¸Ygv, m±, ¸av, _vfnx, Kny qv|
nfy gª t nvNi, nvqi, wnÔz, gwiqv, ]owk, K¤Ry wk, K¤R ywmwk,avUvi, ]owmwk, aØ ‡W_v, ]‡o‿gª, K@~ o, K@~ o avUvi, ]‡o ¦ i, ]oviY¨, jvwiwk, ]oki, i_ő v@i, i_őNh© , mxov¤R y,
kiYxaoó j, mxiwk, mxiwmwk, †_vqwmwk, a‡qvwk, ]owka, jvwiki, jvix‿gª|
RY© t †nvmv, ny jY© , @vÍm, @m@, wbiY¨, wbiY, fbvkv_z, †bf, @jy © @|
nva t na© , Kwb, lYx, mvN, hy ]N, h~ ]¾f, Kv`xwjd, LiN, @z ‣ox, wjdki, amőN, wÓw]bj|
RN© t †gj‡ov@, †gjay ix, †gjvoq, RN© ‡ov@, RN© kvf, RN© iv]¨, RN© ay ix, gy ¨‡ov@, Kf_© ¨‡ov@, Kf_¨© hy jm, Kfiv, Kfivj_x, Kfivoq, Kfiv‡ov@, wÂwgj, kª èj‡ov@, M‿gª ‡ov@,
M‿gªay ix, ayY¨‡ov@, Kf‒ _‡ov@, Jkų© ‡ov@| n~ c© t iwj, _am, nwj_v, aØ hv@i, wgjv@i, hv¯‥i, wg‡m`,
wgmfwY, wgmaw_, hvmy, Kvwg_¨, fv_© Ð, Ks`y fvox, wgmmvU, Ldvaw_, wWÂhvmy, wgm@i, wgjvjny, wjhvjny, wjhv@i, a~ dY, Ksåfvm|
wjaix_ `á
aØ gÀ `á wjaix_ `á aØ gÀ `á wjaix_ `á Kv@d©Y wj@d©Y nÍq KaWq
aU wjaU Lmő _ vjm_
jvgx wjjvgx Lr@d© Ka@d©
cy ± wjcy ± c` Kac`
nlo wjlo njo gy j© o
ny ª x wj ªx ny @… _ gy ®@… _ ¯§‒ w_ wj¯§‒ w_ nyD gytD
wX@ ‡jwX@ ny oh gy o© h
_vo ‡j_vo ny `xo gyt`xo bvo ‡jbvo Kvno m@o
ðu ` ‡jðu ` Kvw¯Î @ mvw¯Î @
KNØ a÷vr ov‡q@ mvov‡q@ KWo nWo Dy u _ wmDy u _
Kmy @~ o aØ w_@~ o ‡Du v] wm‡Du v] K ūÎ i jvwbi wji_ wmi_
K ūÎ i¾ jwbi¾ Kv`v wmiv`v
Kkf LÀf Lrnvb wmièrnvb KkfY© LÀfY© ‡gvdx wm‡g© vd
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 6/43
8
Kî Kwk@ kmx wmk© m, gwigª
Kvu wX u vn aØ jo gy j© o
Kv@zÍY aØ nviY ‡ivN mx‡ivN Kv‡N wa‡[ n‡Wñ wm‡÷ñ
Kvag n¤ÿg ngq wmg© q
Kvam ai n¤R o wmtn¤R o
Kvgvm aØ gvm nin mxin
Kvwg K ūÎ nv@vi wmiv@vi Kvwjh© vj w_‡ivhvj KË wjË
Kvfgvwm iÕvwm Kmy i± wji±
Kvq j¨q Kmy ivN wjivN
Kvno m@o Mb‡ov@ ai‡ov@ M_i hgª Mbv Lbv
Mgvwms _gvwms LÄvm a_m
Jkų© Kk Lmő w_ Kjmw_
I¯Î vg nvN‡ig I v mvfv ºq wjºq ‡@vfo @@© `
Dv_@ fbv]m Du vwZ ‡h]vo Nwiü owBü ‡Dvov jÔ
NØbY j]© m N‒ bx nmő vnx ‡Wvi nvky Bv_ aØ w_Bv_
]m¥ f‒ _z ¨ [v w`¸@
]vNwi_ wmwgª _ ]e ‡W_m
ZvZ@v jvwn ‡]vqvi hvZv ‡Vvjv hvn Xv×v Nif
gv_v NØ bx_v ‡_]x wm‡ ¯Î ]
gy ñ w`ñ gxB© b« ¯R
‡gmv avImv ‡gIqv ‡mIqv mif `± m_z m ay iv_m
jÔm fy w± wm‿gv aØ `snv
jk© fvm ¸xqfvm ji ‡j․
wjib wfom jvWvo ¯R îhvdx j¨U© nvU© @ ‡jv@ v Wvov@
hx_z nvbnx wh_i jvwbi
†hu v_v kviv‡ov h~ _ hwjd¨r
f‒ gy aØ jo fyD¨ ‡N․ Y oBy ³iè ièNő ny `Âè wf ovo @v‡ov nfwñ j¨wñ n_¨ wfU¨v
n‒ wñ kųsn ny ‿gi @zrwn_
¯R @xq ai@xq ¯§‒ w_ wj¯§‒ w_ ¯R vkxm aivkxm ¯RN© mi@
bvo@v hvwi bvi w]_
@… wÂf ¯Rvhvwj@ b« vn j‒ wÖ ¸z gª j‒ br @v] K@v]
Dy Wiv avM@vwi LaWq KaWq
³iè oBy @… _Ë K@… _Ë, @… _Bő
BvZw_ jvew_ ‡@‡]v K‡@‡]v
‡WvDv ‡hu v_v ‡W_m K‡W_m ]q aiv]q ‡Wmv K‡Wmv
]xjm fiY ]vmv K]vmv
X@v ‡]_v Ëvmx KËvm
w_i¯‥vi ay i¯‥vi kf© Kkf©
wgm iv_ m ¦ i Kwjm ¦ i
g~ i wm@Z o½x Ko½x
kmx wmk© m, Nwij `v ūÎ K`v ūÎ
wmwgª _ ]vNØ _ w`ñ Kw`ñ jÔz `Âè åh Kåh
je ‡[vZ ª Öv K ª Öv
‡j‡b & _ ‡gv]D nv ūÎ Km ūÎ hq nvbn vji K vji, ]¾f hxiè wmhx© @ Kw_j‒ wñ Kmvj‒ wñ
wfom wjib KwhË KmwhË
iv]v aØ ]v KU© KmU©
ovh ¸w_,†ov@nvm
KvWvi KmvWvi
`xBØ wjo¤R Kv_¥xq Kmv_¥xq
nvU© @ j¨U© Kvgi Kmvgi
w i WÍo Kvj`¨@ Kmvj`¨@
¯R _ ūµ ai_ ūµ Kvwjo Kmvwjo
biY a~ iY Kv v Kmv v bvwn @vmő v M[v Kwm[v
LW wmW Mñ Kwmñ Lgq K¯Î Law _ Kmyaw _ F‡ov‡f‡ov ‡Nv[v‡mv La@vi Ka@vi
fvm Kafvm
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 7/43
6
jv@¨ ns‡@vWm wjwhmő i@f mvix ...
‡c mvix F@wZ fv nūÎ vm aØnj @‡i‡[ - @v@jÔ¨v | ‡c mvixi wbsnv mvM - Kmn~qv | ‡c mvixi bvwn ny ‿gi - ny wWw¯§_v | ‡c mvixi FDmI wj‡q bqwm - Km~ pv | ‡c mvixi avom Ka‡ii Óviv - aih‒ w_@v | ‡c mvixi R vfx - ay  †mM - Khxiv | ‡c mvixi †@` ny ‿gi - ny‡@`v | ‡c mvixi gv_ ny ‿gi - ny g‷Î x | ‡c mvixi n¤aØ w_ wjjvb b‡q‡[ - m‡jvpv | ‡c mvixi R vfx wj‡g‡` Uv‡@ - †aª vwd_h_© ‒@v | ‡c mvix Ka‡ii Óviv awiWvwo_ - aih‒ w_@v | ‡c mvix a~‡j© K‡m¨i jvNgÀv w[o - Km¨a~ j© v | ‡c mvix R vfxi aª w_ Kmy i±v - aØ w_jª _v | Km¨ @_…@ wjjvwb_v - a‡ivpv | ‡c R vfxi µx wj‡g‡` Uv‡@ - †aª vwd_hvc © v| cy j_x ]vqv cvi- cy j]vwm |
µ xi j`xh~_ †c - • µY | aØUfv µ x ]xwj_ Uvw@‡_ wÓ_xq jvi gvi NØ bY - Kwk‡jgm |
wjwhmő i@f M„[v ... jovi M[v - wjj¸v | ‡gDvi M[v - wgg‒ ¸v | @ivi M[v - wW@xd© v | ‡`vmvi M[v - å Ø ~ dv | bmm @ivi M[v - w]Bvsnv | wm‿gv/ †Nvam @ivi M[v - ]y ³ëv | avm @ijvi M[v - waavnv | ‡hv]m @wijvi M[v - jy hy ¸v | jfm @wijvi M[v - wjjwfdv | ‡ju ‡W Uv@vi M[v - w]]xwjdv | ‡njv @ivi M[v - wn‡dwjdv | Nf‡mi M[v - w]Nwfdv | wj]q ovh @ivi M[v - wjw]Nxdv | aØw_wjkvm/aØw_@vi @ivi M[v - aØw_wjwkrnv | cy Ö @ivi M[v - cy cyrnv | a؇j‡`i M[v - wjwj¸v | ‡hv]m @ivi M[v - w]Brnv | fy w± †a‡_ M[y @ - fy fy¸z|
¸fv @ivi M[v - w_w_¸v | biY @ivi M[v - w]Bxd© v |
wjwhmő i@f Vv@ I kųwm ... K‡ ¦ i Vv@ - †b« dv | jv‡Bi Vv@ - @… wÀ | fq~ ‡ii Vv@ - †@@v | @z @z‡ii Vv@ - jy ·m | ‡f‡Bi Vv@ - f※gª| bw¯Î i wWr@vi - j‒sbw_ | bwi‡Yi Wvfev - Kw]m |
jxYvi Qs@vi - wm·m | wns‡bi N]© m - mvg | @@©` kųwm - ‡º´vi |
Kos@v‡ii kųwm - w`Ìm | N¤¢ xi kųwm - f‷µ| kmy ‡@i kųwm - Zs@vi | QmQm `á- Qmr@vi | Kw_ L‣Wt R i - _vi R i |
wjwjk....
‡c Ka‡ii †oDv Wz wi @‡i - @z ¤¢ xo | Kw¸i K‡NvWi - a‡iv¸| Kw¸i n¤§y‡D - aØ_¨¸| Kw¸i nfx‡a - nf¸| Kmvj‒ _ †g‡b †i․gª nő vm - n~c© nő vm| KūÎN© _ Ka cvi - KūÎ ixa| KU© bxm Lw±- aØova| K`¦, b¯Î x, iU I agvw_@- W_z i¾| Kv@v` I a‒ wUjx - º‿gnx| ‡c †@v‡mv wjd‡q ¯ÿ‒ bv bvwi‡q‡[ - jx_¯ÿ‒ b | cv ovwl‡q W‡o - aójN | cv Kk¨qm @iv b‡q‡[ - Kkx_ | wm_vūÎ g° bq †c nf‡q - wmgvB |
cvi Lhq bv_ nfvm W‡o - nj¨nvWx | hwjd¨r mv †h‡j @v] @‡i - Kwjf‒ `¨@vix | cv a~‡j© †gDv cvqwm Ffm - Kg‒ ña~ j © | M‿gª xq‡@ ]q @‡i‡[ †c - w]‡_※gª xq | M‿gª ‡@ ]q @‡i‡[ †c - M※gª w]_ | cvbv hvdvq aØ@v` @iv cvq mv - Kwmj© Wmxq | `Âè ‡@ bmm @‡i †c `Âè B‽| cvbvi gvwe L‡X mvM - K]v_`¥ Ø è | `w±i Lavnmv @‡i †c - `v± | Kwi‡@ gfm @‡i †c - Kwi※gf |
‡c Nfm @‡i mv - mN | ‡c Nv]vi †m`v @‡i - †Nu‡]o | cvbv jv@¨ I f‡mi K‡NvWi - KjvEfvmn‡NvWi | Wwj© _ Wj© m aØ wºqv- †ivf‷ m | @v‡] cvbvi KwhË_v Kv‡[ - @wi_@f© v | ‡c - j ‧ avM‡_ M[v @iv cvq - Awë_ | Bd© Y jv †adY ]v_ NÔ - awifo | wcwm m¨vq hvo ]v‡mm - •mqvwq@ | ‡cDv‡m fvw[ ac© ūÎ mvM - wmf© w¸@ | Óv‡i Óv‡i wh¸v NØbY @‡i ‡c - fvky @i | cvbv k¨v‡mi †cvN¨ - †k¨q | Kvqy i a‡¸ wb_@i - Kvqy d¨ | F@ hvdvi f‡k¨ Km¨ hvdvi a؇qvN - jy@wm | Hwdi Óviv Lý- Kvc© | av ky Mjvi ]o- avg¨ | wcwm ¯§‒ w_ `v µ ]v‡mm - ¯§v_ © | ‡c Kv‡ivbm @wiqv‡[ - Kvièp | cv Wz ‡d DvIqv cvq - Wzd¨ | cv †W‡Z †D‡_ bq - †ob¨ | cv wWwj‡q ‡D‡_ bq - Wj© ¨ | KwNő Lravg‡mi @vX - KiwY |
nv‡ai †Dvon - wm‡f© v@ | ‡c nūÎ vm wa_vi f‒ _z ¨i ai ]‡m¥‡[ - fi‡YvÀi]v_@ | Kvf ‒ _z ¨ cyÖ @‡i †c - ns`Õ@ |
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 8/43
3
jvsov jvmvm ixw_
†@v‡mv `‡ái †`‡d cwg (A/x) @vi Uv‡@ Fjs _vi a‡i cwg _¡ / _v/ mx/ Mmx/ nhv/ awidg/ _À¡ / wjg¨v/ ]Nr/ jvW@ M_¨vwg `á jv `ávs` †cvN @i‡o a~ ‡j© i ÜA/xÚ @vi ÜM/wÚ @v‡i awiY_ b‡j| †cfmÛ Kwk@vix + _¡ > Kwk@vwi_¡, n¾x + mx > nw¾mx, La@vix + _v > La@vwi_v, aØ vYx + wjg¨v >
aØ vwYwjg¨v, Kwk@vix + mx > Kwk@vwiYx, aØ vYx + _À¡ >aØ vwY_À¡, wj]qx+mx> wj]wqmx, Kwk@vix 2 Kwk@vwiYx,aØYqx 2 aØYwqmx, gyDx2gy wDmx M_¨vwg|
ÜKvwoÚ, Ü KÌwoÚ, ÜKvjwoÚ0 aØ _¨q cy ± `‡ái †`‡d M -@vi b‡j| †cfm - †nvmvwo, iƝavwo, a~ jvwo, jY© vwo, wf_vwo, •W_vwo, Nx_vwo, Nx_vÌwo, aØ ő vjwo, ØÖvÌwo, g‒ `¨vjwo|
ns¯‥… _ `á [vev Km¨ †@vm `‡á A jv A - @vi j¨jô_ b‡j mv|
‡g`, ]vw_ I hvdvi mv‡fi ‡¸‡Â A-@vi I J-@vi Fi ‡o M -@vi I L-@vi b‡j| †cfm - Ms‡iw], ]vavwm,avw@¯Î vwm, KvlNvwm, Mivwm, _z w@© M_¨vwg|
M L Û n@o K- _rnf `‡á †@jo A I J j¨jô_ mv b‡q M Fjs L (w, y) j¨jô_ b‡j| †cfm? wcå (cxå mq), avwgª (avgª x mq)|
ns¯‥… _ ¯µ xjvW@ `‡á A I J j¨jô_ b‡j Km¨vm¨ †¸‡Â M Fjs L (w, y) j¨jô_ b‡j | †cfm? µ x, †mÂx, gvwg, mvwm
M_¨vwg|
L/J-@vi nsºv ‷Î Î wmqf ns¯‥… _ `á [vev Km¨ †@vm `‡á J jv J -@vi ( ~ ) j¨jô_
b‡j mv|
Kℭ¢ y _ - Fi hy _ [vev nj Ýh~ _Ñ F gxB© L- @vi ( ~ ) bq|†cfm - K¾xh~ _, Kwhh~ _, Kvwjh© ~ _, Lℭ¢ ~ _, F@xh~ _,
j`xh~ _|
g~ i_¡ †jvQv‡_ Ýg~ i" Km¨Uvq Ýgy iÑ b‡j| †cfm - g~ ig © m, g~ iNvfx, g~ ijx¸Y, a¸v ūÎ ‡i - gy i ūÎ, gy m© vf, gy j© o, gy wh©¸, gy m© xw_, gy ivWvi, gy g©v ūÎ|
Km¨vm¨
E, \, Y, m, f Û FM mvwn@¨ jY© ³wo cDm †@v‡mv j‡Y© i Kv‡N cy ± bq _Dm C jNx© q j‡Y© i nv‡UM åky fv cy ± bq Km¨ j‡N© i jY© nv‡U cy ± bq mv| †cfmÛ a´, `D, N¾v, ]B , fÍ, jvÁv, j¨Ìmv, QÊv, BÃv, jÃ@, NØ ūÎ , Kvm‿g,
n¤aØ gvm, n¤ÿg, oæ, K¤R i M_¨vwg| m/Y Fjs d/n Y-_¡ I d- _¡ wjkvm Kmy cvqx j¨jbvi @i‡_
b‡j|
`‡ái †`‡d (t) wjnN© Uv@‡j mv| †cfm @vc© _, f~ o_, j ‧ _, ºf`|
ÜKv‡mvÚ aØ _¨qvūÎ `‡ái †`‡d (‡ v) ÜIÚ @vi cy ± @iv b‡j| Û @ iv‡mv, jov‡mv, DvIqv‡mv|
bn wWþ ( & ) jv J kų© @fv ( Ú) cUvn¤¢ j j]© m @i‡_ b‡j| †cfm - @ij, WZ, gy ]m, Wvi`| _‡j hy o LWvi‡Yi Kv`´v Uv@‡o j jbvi @i‡_ b‡jÛ‡cfm - Lb&, cvb&|
Ms‡iw] jv Ms‡iw]i fvk¨‡f KvN_ `‡j 'Q' Fi v‡m ÜnÚFjs Qc, Qieb, Qsieb, tieb M_¨vwg v‡m Ü`Ú j¨jô_ b‡j|
w@[z ³iè_¡a~Y© jvmvm
K@¯§vr
KNő ¨v`q
KNő y ¨rav_
KwWūÎ ¨
Kwm‿g¨
Km~kų©
KūÎtnÀ¡ v
KūÎ ]© vov
K‡ūÎ ¨wñwºqv
Kf_© ¨
KoB¨
K ¦U
Kv@v¸v
Kvg© ª
L‣Wt R‡i
L[¡ vn
L²¡ o
LÀ¨±
Lwℭ¢²
Lac©y ±
Laowì
@vw¸_
@… wÀjvn
@¡ wWr
ºz i
¸z ì
z wmő j‒ wÀ
Nvb©
NØ x®§
B~Y© ¨fvm
]‡ov[¡vn
]v]¡ o¨fvm
]xjv`¥
]¡ i
]¡ o]¡ o
]¡ ov
]¡ vov
]¡ vovwm
‡]¨ü
‣]¨ü
‡]¨vr ő v
‡]¨vw_
_x¸ã
_¡ @
_¡ iY
_¡ ivwūR _
_¡ wi_
_¨±
gqvg© ª
gvwigª ¨
gy iv@v¸v
gy wm© ix¸¨
‡g․ iv_¥¨
Ó‿Ó
wÓ_xq
wÓkv
‡Ód
‣Ó_
Ó¨U©
g~ ¨_ºxev
kų sn
kųm¨v_¥@
m\U© @
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 9/43
9
& Jkų©
F_Óviv
F_Ó¨_x_
O²o¨
OÖ_¨
@_© ‒
@_© ‒ @
@© x
gkxwW
‡@․ _~ bo
w@sjv
aE& w±
a½
aivfyD
awi¯ª vjY
av ¦ ©
aØ w_Ów‿Ó_v
aØ w_Ó‿Óx
aØ _~ ¨d
aØ v_t@… _
aØ v_ê© fY
‡aØ v²¡ o
‡a․‡ivwb_¨
j¸¨fvY
j‡‿g¨vavk¨vq
jÔ¨v
j‡qv‡]¨ü
jwbwiw‿gª q
jv_¨vwjkų Î
jvo¥xw@
wjÓ²m
wjhxwd@v
wjh~ w_h~ dY
‡]¨vw_dx
‡]¨vw_®‥
Zx@vwZçmx
_r¸Yvr
_À¡
_À¡ jkvm
_Ó¨_x_
_vwÀ¡@
w@ixZ
DwW_
NØ bx_v
j¨Ìmv
j¨w_ºf
j¨w_j¨¯Î
j¨_x_
j¨_¨q
j¨Uv
j¨wU_
j¨a‡g`
j¨j‡[g
j¨jkvm
j¨jnv
j¨j v
j¨jbvi
j¨q
j¨U©
j¨¯Î
jy ¨rawÀ
j~ ¨b
jª vòY
‡h․ Nwo@
êv_… _¡
fky n~ gm
wm·Y
wmÓ‿Ó
wmwg© ¦kv
‣mH©_
m¨¯Î
my ¨í
m~ ¨m
a@¡
Ng© h
Bwmü
Wj©¨
c½v
c`¯R x
cv\v
iw`¥
‡i․Î gª
o½Y
o½x
`n¨
`v ¦ _
w`i‡ûg
w`d¨
¦ `y i
¦ Ø è
‡`¨m
‡ ó®§v
dvY¥vwn@
nsjk© mv
nÀv
nÀ¡
nÔ¨v
nmő ¨vn
nmő ¨vnx
‣jwWÂ
‣jg°¨
‣jw`ü¨
j¨±
j¨w± R v_ūÎ µ
j¨Nª
j¨¾
]xwj@v
wa`vW
a@¡
_r@voxm
_vwe_
_¨±
g~ dYxq
c‡`vivw`
w`itaxev
nsjiY
nsjvg
]NÓÔz
fmt@ñ
fm¯Î À¡
fūÎ R ūÎ i
f_© ¨
fbÀ¡
fvbv_¥¨
fy b©~ fy b~
fy b~ _©
K_¨wk@
M_ta~ ‡j©
Kk¨qm
Kg¨vwa
K‡kvNw_
L[¡ wn_
Jkų©
HYNØ ¯Î
Civj_
]vNiƝ@
QÊv
_wÖ_
i±[wj
n‡¤§om
ni¯R _x
nvwÀ¡@
nvūÎ mv
wn‿g~ i
n~ ½
‡n․bvg© ¨
¯R _tù~ _©
¯R À¡
R v[‿g¨
¯R vq_¡ `vnm
R v ¨
¯§iY
bxm¤§m¨_v
b« ¯R
b« vn
nsjwo_
@´Y
m‒ `sn
nj© v‡aõv ³iè_¡a~Y© jvmvm nfxWxm, bix_w@, jvo¥xw@, M‡_vf‡k¨ , Kwh`va, w_i¯‥vi ,
awi®‥vi , f~k© m¨, N‒ wbYx , w`itaxev, Kh¨ ūÎ ixm, wm`xU, K‡kvNw_ ,
wmixb, wjaix_, wmix¸Y, g~ dYxq, ‡_]w¯q_v , fy b© ~ fy b~ © , wjhxwd@v|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 10/43
;7
n‡fvWvwi_ `á K`¦ ‡Bvev K`¥ avUi
Kvjvn jvn¯Î vm Kvhvn KwhhvdY, Kvova, h~ wf@v, fyDjÔ Kvhvn Mw¾_, K¯ÿñ aØ@v`
@z Z aj© _ ‒ ¾, gyN© @~ Z @y wZo
Wz ¨_ øwo_,aw__, hª ñ W~ _ Kvf _z ov gvweavoó v _~ ov @va© vn
gvwe gvweavoó v, a~Y©‡[g wWþ gvex ‡c †m․@vq gve Zv‡m gvwe `¥ Ø Ɲ
gxa aØ gxa wÓa b¯Î x, bv_x Óxa ]o‡jwñ_ h~ hvN wmiv` b_v`, Kv`vbxm wmivn aØ _¨vD¨vm, wmjviY, wminm
wmw`_ `vwY_, kviv‡ov, z ikvi wm`xU Nhxi ivwÂ
mxe avwDi jvnv, @z ovq
mxi ]o, avwm
jvZ bv_o, Njvwgi ¯Î m jvZ aU
wj` @y we, wjs` wjd Nio, bovbo wjn f‒Yvo
wjw¯§_ Kv÷c© vw¤R _ wj¯§‒ _ cv hy ‡o cvIqv b‡q‡[
`iY Kv`ª q ¯§iY ¯§‒ w_
w`o w`ov, avUi `xo Wwi , R hvj, aØ j‒ wÀ nxo nxo‡fvbi
`y w± wQmy @ ny w± ny jWm, †jgfūµ, nyhvwd_
åwW åÖ, awjÂ, wmf© o ny wW wmB© ‿Z, aØūvwgI wjdq _vwo@v, ny W
åi jxi ny i @É R i , †gj_v ny i n~ c©
`ª jY @Y© nª jY ¸iY
nÀ¡ Kw¯Î_¡, aØ vY, nÀv ¯R _¡ v Kwk@vi, fvwo@vmv, ¯R vwf_¡
nv¸i K¸iËvmwjw`ñ ¯R v¸i mvfnwb, g¯ÎD_ nvU© jwY@, kmjvm& ¯R vU© wm‡]i a؇qv]m, wm‡]i o vh
ny g @z nxg n~ g avW@
ôr ôgq ô_ Kvô_, Kvmx_
jvNkviv w@[z ³iè_¡a~Y© jvNkviv
K K]Ni j‒ wÀ > Kvo‡nwf Kj‡inj‡i > @v‡o - h‡gª Kn~ c© ¯ÿ`¨v > N‒ ‡b KūÎ Î ixY
K¸‡i K¸‡i > n¤ÿ~Y© hv‡j K Kv @ D > aØ vUwf@ Ëvm
K¸q jZ > aØ vWxm j¨w±
Kk© W※gª > Novk·v
Kfvjn¨vi Wu vg > gy o© h j ‧ KÔ@v‡i wSo †[u vev > ay ivay wi Kv‿gv‡] @v] @iv K‣U ]o > hxdY wjag
Kmy ‡ivk †Su w@ ‡Nov > a‡ii Kmy ‡iv‡k @ñ avIqv
Kv Kv@v` kiv > j‒ wñ jÔ bIqv Kv@v‡` UyUy †lov > wm‡]iM ¸w_ @iv Kv‡·of‷Î Î. Kv‡·of※g > wj‡jWmv @‡i Ffm KvZ@av‡o > b_hvN¨
KvZDvm @iv, KvZDvmv @iv > Zz @‡iv Zz @‡iv @iv Kvwf-Kvwf @iv > Kv_¥aØ `snv @iv
Kv‡qvny ‡qv > nkjv µx‡ov‡@i go Kvu @zau v@z @iv > [ZlZ @iv
Kv@v‡`i Wu vg > gy o© h j ‧ Kv‡·o³Vy f > b_jy wÖ bIqv Kvmvwe > KaZz, KmwhË
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 11/43
;;
M M_z wmg@u ‡e > Kon
Mu W‡e av@v > K@voa·
Mo‡` ³u we > ³u we ³u we j‒ wñ Mu gy i @av‡o > f‿ghvN¨ M_i wj‡`d > aØ ‡hk jv avU© @¨ M‡gi Wu vg > @vw¸_ j ‧
L L‡ev @Uv > ³]j
LemW×x > L[‒ Do L@i-kv@i > F‡ova vUvwe
Lwm`-wj` > nvfvm¨ avU© @¨
Laem‡a‡@ > Kaj¨qx
LoyDvNev > ³iè _¡ bxm †ov@ L‡ev wWwX > †jmvwf a Jmau v]‡i > KagvU©
JmaÍv` jvqy > avNovwf
Jwf© fvox > nfy gª
F F@ ovbfvq > F@ fy ð‡_© F‡o‡j‡o > wm@… ñ F@ †WvDv > a¸av_ gy ñ
F@vg` j‒ b®ÿw_ > fbv‡n․ hvN¨
F@ z ‡i fvUv fy ev‡mv > F@ gohy ±
F@ @Uvi fvmy d > g‒ p ns@î j¨w± Fovwb @vÐ > wjivZ Kv‡qv]m
@ @- K¸i †Nvfvsn > n¤ÿ~Y© f~D©
@owfi Qve > js‡` jð †ov@ @Wy †avev > KDvg¨
@[‡ai @vfe > cv nb‡] [v‡ e mv
@we @av‡o > hvN¨jvm
@we @vX Nmv > @v] mv @‡i @vobiY @vjy ‡_ avIqv > jv‡N avIqv @z u ‡Wv jvnm > †[vZDv‡Zv UvovjvwZ @z u ]‡evamv > QNev‡Z R hvj ‡@u ‡W N ×y d > †Nvev †U‡@ å iè
@oy i jog > F@Zvmv DvZz wm
@avo †liv > ‡n․ hvN¨ ovh
@_ kv‡m @_ Wvo > wb‡nj @‡i Wov @evq N×vq > n¤ÿ~Y© , ay ‡ivay wi
@u vWv aqnv > mNg Lav]© m
D Dvf@v] > hy o@v]
Dy ‡g iv¸n > †aZz @ fvmy d ‡D]y ‡i Kvova > @v‡]i @Uv wDWz we av@v‡mv > ]wZo @iv
D×@avo > gy h© vN¨
D×aØ oq > _z f~ o@v×, hxdY j¨vavi
‡Dvgvi Dvwn > ôñay ñ
Dvwj DvIqv > [ZlZ @iv
N NÆvwo@v aØ jvb > KÔ Kmy @iY|
NgvM o¯‥ix Wvo > f ū i Nw_|
Nix‡ji †Bvev †ivN > Kw_wi± Kv`v @iv|
Ng© h ivwNmx > fvky c© bxm wWr@vi|
‡Nv@z ‡oi dvu e > † R [vWvix †ov@, †j@vi|
Nv ovNv > f‡mv‡cvN †gqv|
Nv‡q ovNv > f‡mv‡cvN †gqv|
Nv‡q lu y wg‡q †jev‡mv > lu vw@i f‡mvhvj| Nv‡[ _z ‡o fM @vev > aØ w_ Ø èw_ h¾ @iv|
B BvZ fvmv > Km¨vq ¯R x@vi @iv Bv‡e -Ngv© ‡m > K_¨ ūÎ †fvZv
ByY bIqv > g¸_v ovh @iv ‡Bvevi wVf > Kjv¯Î j By By Wiv‡mv > nj© mv` @iv Bi hv¾v > C@¨ mñ @iv ‡Bvevi Bvn @vZv > K@v‡] nfq mñ ‡Bvevi @vfe > g‒ p aY BÃvNièe > K@f© Y¨ †ov@ Bv‡Zi fev > Kw_ j‒ Ö, †c fi‡_ j‡n‡[
W
W¸z gvm @iv > Wz wi @iv W`f†Dvi > n¤ÿ~Y© †jbvqv Wu vg- @av‡o > hvN¨jvm ‡Wv‡Di jvwo > W¸z `~ o W‡¸i ay _wo > Kvg‡i i km We M avwDi aØ vY > ¸xY]xjx ‡ov@ wWwmi ay _z o > ªf_v_z ‡i Wwj© _ Wj© Y > ay mivj‒ wÀ WvWv Kvam jvu Wv > ¯R vU© ai wWwmi jog > hvijvbx W¸z We@ Nv[ > wj¯§‡q †WvD je b‡q cvIqv
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 12/43
;=
[ [vu gmv_ov > wjjv‡bi f ×a
[vfwm mvev > g‒ wñ wjwmfq [u y ‡Wvi †@Àm > Kwjivf @ob
[vM Wvav Kv³m > KaØ @vw`_ aØ w_hv
‡[‡oi bv‡_i †fvqv > nvfvm¨ j ‧
[·v avÌv @iv > je je @Uv jov w[u W @vu gy ‡m > K‡îM @u v‡g Ffm w[wmwfwm †Dov > mñ @iv
] ]ohv_ > nb]nvk¨ ]o‡cvN > bvo@v Dvjvi ]oavm > bvo@v Dvjvi ]oavwm > j‒ wÀ ]@ (]N) †gIqv > X@v‡mv ]oNØ bY mv @iv > n¤ÿ@© mv ivDv ]‡oi gvN > ¸Y vqx ]vfvM-Kvgi > aØ Wz i Kvgi c_ő w]wNi †_vov > kųwm †gIqv ]xq‡‷Î fviv > ]xjm¥‒ _ ‡]v‡ei avqiv > Bwmü jÔz
Q Qv‡ejs‡` > njåÖ Qv‡u ‡@i ‣@ > F@ gohy ±
Qv‡o †Qv‡o K¤R ‡o > nj©  wjivw]_ Q‡ev @v@ > wjac© ¯Î wQ‡Elz o †lv Zv > Kvqy lz wi‡q Kvnv ‡Qvoi ovL K¤R ‡oi @gy > nj a‡¸i fm ]y wN‡q Wov ‡Qv‡o K¤R ‡o F@ @iv > wfw`‡q †lov Qivav_v > ]xY© `xY© †ov@
Z Zm@ mev > n]vN bIqv Zv@vi Kvw×o > wjay o Zv@vi fvwo@
Zv@vi @z wfi > kmx j¨w± Zv@vZv wnw@Zv > Dy j nvfvm¨ Zv@v Zza hy ]¾ > †m`vq wj‡hvi Zvmv †av‡em > wjiw±@i cv_vqv_ ‡Su ‡@ †Nvu ]v > Kv_őnvr @iv Zz wa aiv‡mv > †_vnv‡fvg @iv Zvo nvfov‡mv > wjag b‡_ fy w± Zx@v hvd¨ > gxB© Kv‡ovWmv r
X Xv‡i Xv‡i > Mw¾‡_ XvÐv oevM > †Nva‡m wj‡ivwk_v
‡Xvu Z @vZv > ¯ÿñhvdx ‡X@v †f‡q > wWi@y fvix Xy u ‡Zv ]Nm‽ vU > K@f© Y¨ Xu vZ j]vq ivDv > Khvj Wvav ivDv
V wV‡f †ivNv > wWi-iè Nő Vvm bv‡_i j¨vavi > DvIqv
Vvfv‡Vvo > †Nvo‡cvN V‡@ IXv > mñ bIqv Vy fy ‡ii lz o > Kg © mxq Vy ‡j Vy ‡j ]o DvIqv > †Nva‡m †Nva‡m @v] @iv
S S·v wmNvg > LW @‡É †BvdYv Sv‡@i @vwX > †_vdvfy ‡g Sv@ Sv@ ³e ³e > oy ‡@vWz wi Sv‡@ jvu qv > KaØ ‡qv]mxq
Sv‡@i @vwX aev > n~ Wmv @iv ‡Su w@ Kj_vi > wm‡jv© k †ov@ ‡Su w@i @z wfi > KagvU©
_ _-DiW > jv‡] DiWv _‡· _‡· Uv@v > †Nva‡m n_© @ Uv@v _vo Nv‡[i KvevM bv_ > †`d I nj‡W‡q @wXm Ks` _z onx j‡mi jvB > n y ‡j‡` gy j© ‒ À wÂ` z Kj¯ v > fk¨vj v
U U b‡q cvIqv > ¯Î w¤¢ _ bIqv Uibwi @¤ÿ > h‡q aØW × @vu vav UvLw@ †jov > wjovo †jov
g gw¸Y bv‡_i j¨vavi > DvIqv gy ‡ki fvw[ > ny nf‡qi jÔz gv-@z fev n¤R Ô > `Âè_v gbif fbif > fvDvfvwD jÔz _¡
g kvfvkiv > ‡_vdvfy ‡g k‡f© i @o > n_¨ ‡kv‡a †Z@v > cy w±wnÖ k‡f© i dve > ‡ R [vWix
m mmxi ay _z o > ªfwjfyD
m@ev [@ev @iv > ‡bov ‡lov @iv
mv@vwm Wz jvwm > @ñ m]i ovNv > Kåh g‒ wñ‡_ aev
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 13/43
;1
wm@z wW @iv > KNØ vb¨ @iv
a ay @z i Wz wi > je ki‡mi Wz wi avqvhvwi > Kbs@vi
aj© ‡_i fy wd@ aØ ng > j¨va@ aØ _¨v`vq nvfvm¨
avU‡i au vW@wo > aØ jo †n․ hvN¨
aZo †_vov > fviv cvIqv
j j¨v‡Ei nwg© > Kn¤¢j j¨vavi
j@ kvwf©@ > h× _a¯R x
jY© ‡Wviv > Kvamvi awiWq †Nvam @‡i †c
h whZvq By By Wev‡mv > nj© mv` @iv
hu y M‡lve > m_z m
hvmy fw_i †Do > Kwj ¦ vn¨ j¨vavi hy `w×i @v@ > gxB© ]xjx
wh‡] ‡hevo > wmixb w@ ū‧ ny ‡cvN nÔvwm
f f‡Ni fy oó y @ > Kiv]@ †g` fv‡[i fv‡qi ay  †`v@ > @aZ †jgmv wf[wii [z wi > fy ‡D fky KūÎ ‡i wjd fvwm@ †]ve > wmiU© @ gytD
c/i/o c‡fi †gvni > wmüz i j¨w±
ivði g`v > gytnfq
‡ovZv @¤Ro > nvfvm¨ nsNx_
‡olvl v gy i Î > jvM‡i Xu vZ j]vq ivDv iv]v Lw]i fviv > je je @Uv jov
`/d/n/b `@z wm fvfv > @z Wºx †ov@
`wmi g‒ wñ > @z g‒ wñ `v‡a ji > Kwm‡ü Mñ ovh ‡nvmvi avUi jvwZ > Kn¤¢j j ‧ nv¸x †Nvavo > wmw®q g © @ ‡dvoKvmv > ay ‡ivay wi d_¡-Y_¡ Ëvm > @v×Ëvm
bv_Zvm > Wz wii Kh¨v n bv‡_i au vW > ‡`d n¤R o
bvZz i jqn > wm_vūÎ w`å
avwihvwd@ `áKmsaebljbt ‡livix, aov_@ Kmserptieb Kv_ő x@iY Kaaeubtkbt wbnvji¸@Kat KvMmKatibf hviaØ vÕKlljblun awiw`ñ, ns‡cv]mKloeurbnjbt fy o_jxKlvjrtisjnjbt wjËvamKhhilkvit bolmvfvKfjblk Kv‡ovW¨ Kirarkht wjfvmKddikbaj ‣fw‡]vZ Kbbjxlurj ‡ºvea Kbebyneus ‡jmvfx Ksskssib ³ÕBv_@Kttjstjl n_¨vwq_Mkb`rupt ‡gLwoqv
Mimdiefrkpcy NØ ū awÌ Midibfukd wÓhvdxMdka`nkid gy ñ‡@․`oMdujpribt aØ w_wWÂMebl aØ w_Ëvam,fy W‡o@vMeyaett j]© mMre`jr gvovoMyjdkw LaKvMmAknpibf KwhcvmAkrisjlevjr †]i Ajbsus Kvgfåfvix
Ackbajdder KvWvc©Adijbt f‡·o Aeddkmerkter nb‡cvNx Aennjbtkter hvd¨@viAenpdinjbt †n․]m¨Aebsifber †aØ i@Aebsudktj gy _voqAerrifjblun åwÖaÂAepyrifct †oDv¯R _¡ Aebveaktieb nfvj_© mAurriaudun avX¨ºf
Likfrkn m@`v, awi‡oDLikdjat LahvdvLjvkduktieb f~ o¨b« vnLjpesiter Kvfvm_@vixLrkhtsnkb m@`x@vi,fynvwjgv@vixJspiebkfj ³ÕWij‒ wÀInkfibktieb aØ jvnmJbayadepjlik wj`¦ ‡@vdJdkstiaity w¯ w_¯ va@_vJquktieb nfx@imJxjautivj wmj© vbx
Jxckustivj nvfwNØ @Jx Ehhiaie agvwk@v‡iJxpjrinjbt wmix¸v
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 14/43
;<
Jxpdesieb wj‡úviYJxpudsieb jwb®‥vi Jyjwksc ‡kv@vJyjwitbjss aØ _¨¸g`x© Jtcbedefy †]vw_wj© g¨v Hkasinidj aØ w_iƝa, Kwj@o Hkaudty KmydgHkdds ]oaØav_Hjljrkd cy ±ivñª xq
Hiatieb @Uvnvwb_¨Hkraj aØ bnmHertbifctdy avw¸@Herjakst a~ j© vhvnHerhjitjl jv‡]qvÕ Fkdkxy [vqvaUFkzjttjjr _U¨‡@vd Fjbjsis LrawÀFkrriseb ‡nmvgo Frkvitktieb fbv@d©Feelwidd aØ w_üvwk@vi, nymvfdemkd wj ¦ j¨waFdesskry `áawÌCkblmidd aØ WviaÂCkrmer ‡av_v`ª q Cjnispcjrj ‡Nvovk© Ciffibf gi@vdv@wdCerizebtkd Kmy h~ wf@Cunkbitkrikb fvmj‡aØ fx Cyfijbj ¯R v¯ ¨wjg¨v Cypearisy @aZ_vCypetcjsis Kmy fvmCifc \ilj ]‡ov[vn Cymril LW lom`xo Cjkldkbl K ūÎ ixaCkbliarkht b Î w`îCkbldeen _uv_Iljkdisn hvjjvgInprisebnjbt @vivg×Ib ackrfj hviaØ vÕIbljx wmk© ‿Z, n~ W@ Ibvjbtery lg©
Inpjkacnjbt Kwhns`mDebfitulj gª vwBfvDemmyibf _gwjiDivjstea` aåavomDitifktieb fvfovDibfuk Hrkbak wf ª hvdvDiquilktieb KjnvqmDifct- Yjkr Kv‡ov@jd© Ljvkduktieb jvfaū x Ljpesiter aØ WviaÂDktitulj K¸vs`
Dkblsdilj h~av_, kųsn Dkissjz- Hkirj Kjvkvmxw_Dkmerktery aix¸vNvi
aØjvg aØ jWm
R ijY©
K KhvNv †cwg‡@ Wvq, nvNi åw@‡q cvq > nj© ÂM ‣miv`¨ Kw_ g‡a© b_o´v > Kw_wi± Kbs@viM a_m BZvq
Kvwg¨@v‡oi jwg¨ jy ‡ev > Dy j aØ vWxm j¨w± Kwk@ ‷‧ m †gvdvq > aØ ‡qv]‡mi †j`x b‡oI ¸w_ †mM | Knv‡ii _]© m N]©m nvi > ³Ybx‡mi j¨U© Kvúvom| Khv‡j ¯R hvj mñ > Khv‡j ae‡o hvo fvmy dI Knr bq| Kî wjg¨v hq´ix > Kî wjg¨vi Kw_ ga© |
Kw_ Wvov‡@i Novq gwe > †jw` Wvovw@ @wiqv Km¨‡@ X@vM‡_ †N‡o K‡m@ nf‡q wm‡]‡@ wja‡g awe‡_ bq| Kw_ †ov‡h _u vw_ mñ > ‡jw` ‡ov‡h nj© R bvivM‡_ bq|
K‡m@ nm‽ ¨vnx‡_ Nv]m mñ > K‡m@ †ov@ bM‡o @v‡] wj`‒ Dov bq| KU© M Km‡U© i f~ o > KU© bM‡_M c_ †Nvofv‡o n‒ wñ| Kivuky wmi bv‡_ a‡e iè M fv[ @u v‡g > K‡cvN¨ †ov‡@i bv‡_aweqv hvo w]wmnI mñ bq|
Kv
Kviw`i fy ‡D ae`x‡@ †gDv > wm‡]i f_ @‡i Km¨‡@ hvjv Kvev‡o †ov‡@ iv]vi fv‡@I VvMwm j‡o > Knv¸v‡_ K‡m¨i wm‿gv njvM @‡i|
Kv‡f gy ‡k F@ bo, Kvu wZ †Dvnv a‡e iÚo > gy M a‡¸i f‡k¨
†jvQvaev bMqv †No, KUW †cvNv‡cvN @wiqv wgo †c †n -M KjvwÍ_ jwoqv NY¨ bMo| Kvawm ju vW‡o jv‡ai mvf > WvWv Kvam aØ vY ju vWv| Kvawm å‡_ Xu vM †mM, `´iv‡@ Vv‡@ > wm‡]i Kvq wgqv wm‡] Wwo‡_ av‡i mv0 KUW K‡m¨i ]m¨ DiW @‡i| Kv‡N g`© mgvix a‡i ³YwjWvix > jvwb¨@ †n․‿gc© ÓvivM fvmy daØUf Kv @… ñ bq|
Kvn‡o fy do †mM †Su w@ B‡i Wu v‡gvqv > Lacy ± j¨j¯ v Kjo¤R ‡mi Khvj|
Kva hvov †_v ]Nr hvov > wm‡] hvo b‡o n@oM hvo bq| Kvfev Nv‡[ Kvf bq mv > f‿g R hv‡ji †ov‡@i @v‡[ hvo j¨jbvi Kv`v @iv cvq mv| Kvawm KvWwi kf© Ka‡i w`DvI > cv wm‡] fvm mv, _v Kai‡@ w`Dv‡j mv| Kv¾y o lz ‡o @ovNv[ > Kwj ¦ vn¨ Lmő w_| Kvam av‡q @z evo fviv > wm‡]i ¸w_ wm‡] @iv| Kv¾y i lo Z@ > avm mv _vM Dvm mv| Kvgvi j¨vavwii ]vbv‡]i Dji > Kmwk@vi WW©v @iv|
Kv‡Z - wa‡X ge, _‡j †Bvevi Lai We > †@vmI @vc© @wijvi†cvN¨ mv bM‡o, †n @vc© @wi‡_ cvIqv LwW_ mq|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 15/43
;:
M Mu gy ‡i †W‡mmv hvNj_ ay u wU > f~D© j¨w± ³Yxi ³Y †jv‡Q mv| MZwZ fvi‡o avZ‡@owZ †D‡_ bq > †cfm @f© †_fm lo, KU© vr a‡ii Kwmñ @wi‡o wm‡]iI Kwmñ bq|
L
Loj‡m fy ± [ev‡mv > K‡cvN¨ av‡Â f~ o¨jvm j ‧ gvm @iv| LwW_ @Uv jÔz †j]vi > n_¨ @Uv jo‡o Kvam]mI ièñ bq|
LX ‷Î j‒ ¸ aÀ‡mM †Wmv cvq > @v‡]i Kvi¤¢ †gwDqv @v‡]i †`d
jy Qv cvq|
L‡ev DM †Nvwj※gvq mft > ‡c DM bv_ bM‡_ jv_v‡n Lweqv†No, _vbv †Nvwj‡‿gi mv‡f wm‡jgm|
L‡gviwaw × jy ‡gvi Bv‡e > F‡@i †gvd K‡m¨i Lai Wvav‡mv| J‡mv hv‡_ gy ‡mv jo > Kî Kvbv‡i `w± j‒ wÖ| LwW_ @Uvq jÔz †j]vi > n_¨@Uv KwaØ q |
FF@ bv‡_ _vwo jv‡] mv > †c †@vm @o‡bM Lhq a‡¸i w@[z mv w@[z †gvd Uv‡@|F@ @evi fy ig †mM, hv_ fvivi †Nu vnvM > Lav]© ‡mi ¸f_v mvM KUW DiW @‡i aØ Wz i|F@ fv‡B `x_ cvq mv > w jag F@jviM Kv‡n mv|F@ wS‡o gy M avwD fviv > F@M nv‡U gy M L‡Å`¨ nvkm
@iv|
F@ fv‡B `x_ cvq mv > F@jv‡iM wjag †`d bq mv| j¨ÌmjY©
@
@vu Wv jvu ‡` By ‡m kiv > Kawim_ jq‡n •mw_@ Kkta_m BZv, @M‡qi †_‡o @M hv]v > a‡ii Lai wg‡q R vU© LÖvi|
@vmv †[‡oi mvf aÙ‡ovWm > cvi †c ³Y †mM, _v‡@ †nM³‡Y Kwhwd± @iv|
@u vZv wg‡q @u vZv †_vov > `Âè mv`| @‡mi B‡i wawn, j‡ii B‡i fvnx > Lhq‡@ †owo‡q wg‡q ¯R vU© LÖvi@vix|
‡@vUv cvI †Nvavo, n‡¾ cv‡j @avo > hvN¨ wWin¾x|
@qov cvq mv ky ‡o, ¯R hvj cvq mv fi‡o > Dviva †ov@ nb‡] _vi R hvj awij_©m @i‡_ av‡i mv| @v‡]i †jovq @v]x, @v] lz iv‡o av]x > aØ ‡qv]‡m @vL‡@ @v‡[ Vv@v, KaØ ‡qv]‡m fyD wlwi‡q †mIqv|
@u vWvq mv †mvqv‡o ju v` av@‡o @‡i Xvn Xvn > †[vZ‡jovq w`¸v mv wm‡q je b‡o awiY_ jq‡n _v n¤¢ j mq|
@v‡m wg‡qw[ _z ov Kvi wa‡X †ju ‡kw[ fy ov > wj‡`d nb¨ `w±I •kc© KvqÀ @iv|
@avo ³‡Y †Nvavo Xv@z i > Kg‒ ñ hvo Uvw@‡o †cvN¨_vbxm†ov@I je bq| @vmv Niè jvfy m‡@ gvm > K‡@‡]v w]wmn gvm @wiqv gv‡mia~Y¨ ov‡hi †Wñv @iv|
@z wf‡ii n‡¾ wjjvg @‡i ]‡o jvn @iv > cvbvi †cDv‡m
aØ hy _¡ †nDv‡m _vbvi n‡¾ wj‡ivk @wiqv Uv@v cvq mv| @ñ mv @i‡o †@ñ wf‡o mv > nvkmv [vev nvlo¨ ovh @iv cvq mv|
@vEv‡oi @Uv jvwn b‡o Dv‡Z > ³iè _¡ mv †gIqv †ov‡@i @Uvi gvf wja‡g awe‡oM †jvQv cvq| @v‡iv †a․Î d fvn, @v‡iv nj© mv` > F‡@i ov‡h K‡m¨i ¸w_| ‡@L f‡i wjo †[u ‡W, †@L Dvq •@ > F‡@i awi ª ‡f K‡m¨i wjovwn_v|
‡@u ‡Wv Dy u e‡_ wN‡q nva †j‡iv‡mv > _z [ wjd‡qi n~ ‡Â ]wZo nfn¨vi Lℭ¢ j|
D wD‡g †a‡o hv‡B kvm Dvq > aØ ‡qv]‡mi Kvwk@¨|Dvo †@‡Z @z fxi Kvmv > wm‡]i wjag wm‡] †V‡@ Kvmv|Dy u wZi †]v‡i †hev mv‡W > `w±`vox j¨w±i a‒ ü‡avd@_vq K‡cvN¨ j¨w±iI `w± †gDv‡mv n¤¢ j|Dvn _voy ‡@i aØ ]v > Dy j KmyN_ j¨w±|
NNu v‡q fv‡m mv Kvawm †fveo > K‡m¨ mv fvwm‡oI wm‡]‡@ je jwoqv f‡m @iv| ‡Nvmv N iè jv‡B Dvq mv > wb‡n‡ji N iè jv‡B Dvq mv|Niè †f‡i ]y ‡_v gvm > @vbviI c‡Uñ ¸w_ @wiqv a‡i
_vbviM nvfvm¨ La@vi @iv|
Nv‡[ @u vXvo †Nu v‡l †_o > hwjd¨‡_i g iè`q LgNØ xj bMqvUv@v|
Nv‡[iI Dvq, _oviI @z evq > F@M n‡¾ F@vwk@ R vU© wnwÖ
@iv| ‡Nu ‡qv †cvNx whD avq mv > wm‡]i Fov@vq ³Yxi Kvgi†mM|
Bi‡avev N iè wnu gy ‡i †fB g‡D Vivq > je wja‡gi KwhË_v K@vi‡YM hx_ @wiqv †_v‡o| ‡Nv - fe‡@ fy wWi avj© Y > F‡@i ¸w_‡_ Ka‡ii ovhNgvM o¯‥ix Wvo > gxB© ny wÂ_vi hvj
Niè †f‡i ]y ‡_v gvm > †j`x ¸w_ @‡i nvfvm¨ w@[y wg‡q Dy w` @ivi
†Wñv
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 16/43
;8
B
B‡ii †D‡q j‡mi †fvd _vev‡mv > wm‡]i ¸w_ @‡i K‡m¨i La@vi
@iv|
By By †g‡D[ lu vg †gDwm > W_z i j¨w±‡@ †@․`‡o ]á @ivi Mw¾_|
W
W@W@ @wi‡o †nvmv bq m v >
†Wbviv‡_ Kvno ³Y kiv cvq mv| ‡Wviv mv †`v‡m k‡f© i @vwbmx > La‡g` wgqv Knr‡@ nr @iv cvq mv|
WvWv Kvam aØ vY jvu Wv > wm‡]i ]xjm i¸v @wiqv _viai Km¨‡@ nvbv‡c¨i ]m¨ bv_ jvevI| WvfwW‡@I avwD, wVay wZI bvw@f > Kv@v‡i jv WvoWo‡m je jwoqv f‡m bM‡oM aØ @… _ je bq mv|
‡Wmv jvfy ‡mi •a‡_ ov‡N mv > †cvN¨ †ov‡@i ]m¨ nyavwi` ov‡N mv|
‡Wvi avov‡o jy wÖ jv‡e > BZmv BwZqv cvMjvi ai _vbvFevMjvi aU avIqv|
‡Wv‡i †Wv‡i fvn_z‡_v hvM > Kaivkxiv F‡@ K‡m¨i nvbvc @vix bq|
‡Wviv mv å‡m k‡f© i @vwbmx > f ‿g †ov@ hvo La‡g‡` @vm†gq mv|
‡Wv‡ii nv¸x Nu vZ @vZv > f‿g †ov@M f‿g †ov@‡@ nvbvc¨ @‡i|
[ ‡[u ev @u vUvq å‡q ovD Zv@vi ¯Ra‽ †gDv > Kn¤¢j @îmv @iv|
[vM †lo‡_ hv¾v @z ‡ov > nvfvm¨ @v‡]i nvfvm¨ avÂ| [z u W b‡q Sy ‡@ lvo b‡q †j‡iv‡mv > gqvaØ vU© x bMqv Sy w@qv wjivZ Kwmñ @wiqv Wwoqv cvIqv|
‡[‡e †g fv †@u ‡g ju vwW > †@vm KjvwÍ_ Qv‡fov bM‡_ fy w±avMjvi Kv@z o_v|
]
‡]vi cvi fy o y @ _vi > `w±`voxivM wZ‡@ Uv‡@| ]y ‡_v †novM †U‡@ Ww ×avX > †[vZ -je cvj_xq @v] @iv|
Q
‡Qva jy ‡Q †@va fviv > ny ‡cv‡Ni nÓ¨jbvi @iv| Q‡e j@ f‡i lw@‡ii †@ivfw_ jv‡e > K‡m¨i Óviv n¤ÿvwg_ @… w__¡ wm‡]i j‡o gvwj @iv|
X
XN jv[‡_ Nu v L‡]ve > †cDv‡m f‡‿gi nsD¨vwk@¨, †nDv‡m
hvo jv[vM @iv cvq mv| ‡Xovi vmf jvjv]x > Wv‡a a‡e mw_ R x@vi @iv|
V/S
Vy ‡j Vy ‡j ]o DvIqv > †Nva‡m †Nva‡m †@vm @v ] @iv|
Svo †mM _‡ovqvi †mM wmwkivf ng©vi > ¸f_v †mM w@ū‧ Kvúvom Kv‡[|
‡Su w@ ¯R ‡N© †N‡oI kvm hv‡m > nj© ÂM †c F@M i@‡fi gvq -Nvwq_¡ jbm @‡i|
‡Sw@ ¯R ‡N© †N‡oI kvm hv‡m > Kg‒ ñ nj©  n‡¾ n‡¾ cvq _
_Õ hv‡_ my m †]v‡Z mv, av‷Î v hv‡_ wB > aª ‡qv]mxq @v] nv fovMjvi nvfU¨© mvM cDm, _Dm KaØ ‡qv]mxq @v‡]i aØ w_†Qvu @ †gDv‡mv|
‡_ov fvUvq †_o †gqv > cvi Kv‡[, _v‡@ KviI †gIqv| _z wf †li Vv‡o Vv‡o, Kvwf wlwi av_vq av_vq > Wvov‡@i†W‡qI †jw` Wvovw@ @iv|
g g` W‡º hNjvm h~ _ > F@vwk@ †ov‡@ wf‡o hvo‡@I f‿g j‡o aØ w_amő @iv| gy ‡ki nvk †Bv‡o †f‡Z mv > Kvno w]wm‡ni Kvm‿g m@‡oavIqv cvq mv|
g‡`i ovwX F‡@i †jvQv > F@]‡mi a‡¸ cvbv @wXm, g`]‡mi a‡¸ _vbv Kw_ nb]| gu v_ Uv@‡_ gu v‡_i ff© †jv‡Q mv > †@vm w@[z i Khvj mv
b‡o †n wjd‡qi ³ iè_¡ Kmykvjm @iv cvq mv|
gyk-@ov wg‡q @vonva †avdv > `‡@ ncy ‡_¡ aØ w_avom| ‣g_¨@z ‡oi aØ bovg > f‿g awi‡j‡` hvo †ov@ |
k
kwi fv[ mv [u y M avwm > w@[z fv †jN mv †a‡q bq Ffm †@․`‡o wnwÖ|
kiv‡@ nivËvm @iv > @vL‡@ a‡ivqv mv @iv|k‡f© i Sv@v Kvawm jv‡] > †`d ac©ūÎ n_¨ aØ@v` av‡jM|k‡f© i @o jv_v‡n m‡e > K‡m¨i nfv‡ovWmv mv @wiqv wm‡]i @v] wm‡] @iv|
m
‡mev gy jvi †jo_ovq cvq mv > F@M wja‡g fvmy d Kwk@jviaw__ bq mv| mvmv fy wmi mvmv f_ > wjwhmő †ov‡@i wjwhmő f_| mvM fvfvi †W‡q @vmv fvfv hvo > mv Uv@vi †W‡q nvfvm¨ Uv@vM hvo|
mvW‡_ mv ]vm‡o LXvm ju v@v > K‡@‡]v †ov@ @v‡]i Knvl‡o¨i ]m¨ K‡m¨i †gvd †gq| my m DvM cvi, ³Y NvM _vi > La@vixi La@vi @iv|
my m Kvm‡_ avm_v ly ivq > gvwigªNØ ¯Î ]xjm mv‡@i jo‡g m ièm > whmő w]wm‡n nvfm¨ ¸w_a~ im
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 17/43
;6
a
‡a‡Z †D‡o wa‡X nq > ov‡hi aØ _¨v`vq @ñ nb¨ @iv|aU Wo‡j †]‡m, @we †m‡j ³‡Y > a‡Ui hv‡ovf‿g†]‡må‡m aU Wo‡_ bq Fjs @viI @v[ †U‡ @ Zv@v aqnv
†mIqvi nfq ³‡Y wm‡_ bq|a‡ii k‡m †avÅvwi > Ka‡ii KU© c‡U ñ j¨q @iv|a‡ii fvUvq @u vXvo hvEv > Kai‡@ @ñ wg‡q wm‡]i ¯R vU© bvwno
@iv| av‡ai km aØ vqw÷‡Ài cvq > Kngyav‡q Kw]© _ km Knr
a‡UM j¨wq_ bq|a‡ii Bv‡i j※gy @ †i‡D w`@vi > K‡m¨i Lai gvq ivwDqv ¯R vU©
LÖvi @iv| aj‡© _i fy wd@ aØ nj > wjivZ Kve¤R ‡ii _y [ awiYw_ wua‡eq j‡n †au ‡evi DiW > mNm¨ †ov‡@i ³i_¡a~ m© Dji ivDv|
j
j]ª KvZz wm l¯‥v †N‡iv > jvM‡ i `w±fvm †h_‡i gy j© o ju v‡`i †W‡q @wÍ je > jv‡ai †W‡q †[‡oi †_] †jw` | jvfy m b‡q Wu v‡g bv_ > †[vZi Kw_ je `D | jn‡_ †a‡o å‡_ Wvq > w@[z ny wjkv avM‡o Kv‡iv Kwk@ ny wjkv gvwj @iv|
wjmv †f‡B j]ªav_ > Kv@w¯§@ wjag Law _ bIqv| wjd †mM _vi Kvjvi @z ‡ovamv W·i > ¸f_vbx‡mi K‡b_z @ Kvúvom|
jv‡B [z ‡o KvXvi Bv > gy ñ †ov‡@i avovq ae‡o w@[z mv w@[z w_ b‡jM| jvi bv_ @u v@z ‡ei †_i bv_ jxwW > f~ o wjdq K‡a¸v KaØ ‡qv]mxq wjd‡qi jvevjvwe| wjmv jv_v‡n av_v m‡e mv > @viY [vev †@vm @v] bq mv| jW‡m ]Nr _z ñ > wfwñ @Uv jo‡o njvM nū‧ ñ Uv‡@|
h
hvN¨jv‡mi †jvQv hNjv‡m jq > hvN¨jvm †ov‡@iv †@vUvI
KvZ@vq mv|
hv_ [ev‡o @v‡@i Khvj bq mv > Zv@ v Uvw@‡o @v‡]i†ov‡@i Khvj bq mv|
wh‡¸i Wvo @u vev Kvi Kv@vev > gqvi gv‡mi hvo - f‿g wjWvi W‡o mv |
f
‡fv oó vi †g․ Î e fnw]g ac© ‷Î > @vc© ¸f_vi wmwg© ñ nxfv|
fiv bvw_ ovD Zv@v > f~ o¨jvm j ‧ i w@[z ¸w_ b‡oI Kjw`ñ
Ks‡`i f~ o¨ Uv‡@ aØ Wz i|
f‡‷Î µ i nvkm w@sjv `ixi av_m > ‡@vm @v] n¤ÿvgm @ivi ]m¨ g‒ p -aØw_Ë bIqv|
f`v fvi‡_ @vfvm gvNv > nvfvm¨ j¨vav‡i wjivZ Kv‡qv]m| fiv jv B‡@ w@wo‡q fviv > wfU¨v jvbvgy ix
c
c_ N‡]© __ j‡d© mv > Kve¤R i Kmy cvqx @v] mv bIqv|
cv‡@ †gD‡_ mvwi _vi Wom ju v@v > cv‡@ a[‿g bq mv, _viaØ ‡_¨@ @v‡]M †gvd|
cvi ovwX _vi fvwZ > †]vi cvi fy o y @ _vi|
cvi ]¡ vov †nM ]v‡m > h~ ±‡hvNxM cUvU© gytD LaowÖ @i‡_av‡i|
c_ †gvd m※g‡Bvd > †@vm gy j© o j¨w±‡@ nj †gv‡di ]m¨ gvqx @iv|
c_¸Y ¦ vn, __¸Y Kv u > †`d Kjwk Kv`v _¨vN mv @iv|
cvi ]m¨ Wz wi @wi †nM j‡o ‡Wvi > cvbvi La@vi @iv bMo,
†n - M cDm wm‿gv @‡i| cvi @f© _vi nv‡], Km¨ †ov‡@i ovwX jv‡] > †c †ov@ † c @v‡]i †cvN¨ mq, _vbvi Óviv †n @v] bq mv| ‡cDv‡m jv‡Bi hq †nDv‡m iv_ bq > F@vwk@ wjag F@n‡¾ BZv|
‡cfm jy ‡mv Io, †_fwm jvBv †_u _z o > †nqv‡m †nqv‡m fy ‡Dvfy wD|
i
iU †gDv @ov †jWv > F@ wS‡o gy M avwD fviv| iv]vq iv]vq cy Ö bq, LoyDvNevi aØ vY cvq > ¸f_vjvm‡gi Ó‡‿gi l‡o nvkviY †ov‡@i ]xjm wjamő bIqv|
o
ov‡N Zv@v †g‡j †N․ix‡nm > K‡m¨i Lai hinv @wiqv†jwbnv‡j DiW @iv|
‡ojy @Wov‡o †_‡_v bq > ‡c †@vm j¨vav‡i †jw` Bu vZvBu vwZ @wi‡o K`vwūÎ i L‡gª@ bq|
`/n w`@vwi wjevo †Nu v‡l †Wmv cvq > bvjhvj †gwDqv †jvQv cvq| nv‡ai bu vwW †j‡g †W‡m > aØ @… _ o¸Y KwhË †ov@M †jv‡Q| n Î vi w_m Kj¯ v > n¯Î vi gª j¨ aØ vqM Diva Uv‡@| njy ‡i †fIqv l‡o > •k‡c© ny lo l‡o| nf‡qi F@ †lu ve, Knf‡qi g` †lu ve > nfq Uvw@‡_ nvjkvm bM‡o wjag@v‡o †ibvM avIqv cvq| nva b‡q @v‡Zv _z wf, IQv bq Qv‡ev > Lhq a‡¸i
aivf © gv_v wb‡n‡j †c @aZ_v @‡i|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 18/43
;3
ny ‡D Uv@‡_ hy ‡_ w@‡ovq > †jv@vwfi @vi‡Y Qv‡fovq ]we_ bMqvaev|
b
bvw_i au vW a v †gDv > †n․hvN¨ N‡j© Kw_`q jvevjvwe| bv‡_ fv‡i mv, hv‡_ fv‡i > aØ _¨¸hv‡j †@vm `Âè _v mv @wiqv Ko‡¸¨ nj© mv` nvkm @iv|
Kmy jvg7;. Idd fet, idd spjbt- av‡ai km aØ qw÷‡À cvq |
7= . Frksp kdd, desj kdd - †ov‡h ava av‡a f‒ _z ¨ |
71. Ckrn wktac, ckrn aktac.- fivbv_x ovD Zv@v|
7<. Kdd aevjt, Kdd dest . - Kw_ †ov‡h _vu w_ mñ|
7:. Vkstj bet, wkbt bet,- KaWq @i mv,
Khv‡j‡_ a‡ev mv |
78. Heeds prkisj heeds- f~D© M f~ ‡D© i @gi @‡i |
76. Qidjbaj is ckdh aebsjbt- mxij_vM K‡k© @ n¤§w_ |
73. K hrijbl ib bjjl is k hrijbl ibljjl- wja‡gi jÔz i awiWq|
79. Khtjr ljktc aenjs tcj leater.- †Wvi avov‡o jywÖ jv‡e|
;7. Vcidj ib renj le ks ]enkbs le-†cDv‡m †cfm †nDv‡m †_fm|
;;. Be pkibs, be fkibs.- @ñ mv @i‡o †@ñ ‡f‡o mv |
;=. Frkpjs krj seur- Kv¾y i lo Z@|
;1. Nkb prepesjs, Fel lispesjs- fvmy d hv‡j F@, bq Kvi
F@|
;<. It tk`js twe te nk`j k qukrrjd- F@ bv‡_ _vwo jv‡]
mv|
;:. It’s yeur ewb dee` eut.- FZv †_vfvi wm] R j¨vavi|
;8. I kn dee`ibf herwkrl te sjjibf yeu - Kvwf†_vfvi wg‡@ †W‡q Kvw[
;6. Nebjy mjfjts nebjy.- Zv@vq Zv@v Kv‡m |
;3. Bjajssity bews be dkw- aØ ‡qv]m †@vm KvMm fv‡m mv |
;9. Leb’t Qcir` Qaceed- ¯‥z o avwo I mv|
=7. Dihj is bet wertc divibf witceut hrijblscip-
jÔz _¡ [vev ]xjm ny ‿gi bq mv |
=;. \ee nuac aeurtjsy tee nuac arkht- Kw_ hw±†Wv‡ii o¸Y |
==. Cj cks febj te lefs-†n †Nv oó vq †N‡[ |
=1. K stiatac ib dibj skvjs bibj- nf‡q F@ †lve Knf‡q g` †lu ve |
=<. K mkl wer`nkb qukrrjds witc cis teeds-
mvW‡_ mv ]vm‡o LXvm ju v@v |
=:. K te _- n¤ÿ~Y©hv‡j |
=8. Wjbby wisj, peubl heedisc- j]ª KvZz wm l¯‥v†N‡iv |
=6. K aea` kbl mudd stery.- Kvdv‡p Nî |=3. Ks yeu sew, Qe yeu rjkp- †cfm @f©, †_fm lo |=9. Liknebl Auts Linebls- fvwm‡@ fvwm@ †W‡m |
17. Kdd is wjdd tckt jbls wjdd - nj hvo _vi †`d hvo cvi
1;. Aut yeur aekt kaaerlibf te yeur adetc- Kvq
jy ‡Q j¨q @i |
1=. It is k debf stery- †n K‡m@ @Uv | 11. \cj dieb is k mjkst eh prjy- wnsb w`@vix aå|
1<. Ebj sceudl devj ebj’s Aeubtry- aØ ‡_¨‡@iM†g`‡@ hvojvnv LwW_ |
1:. Bjre hilldjs wcidj ]enj murbs- @viI †a․Î d fvn @viI nj© mv`|
18. Nkb is tcj mjst arjkturj eh Kddkc- fvmy d
Kvoó vbi nj‡W‡q † ª ü]xj |
16. \cj jxknibktieb is `bea`ibf kt tcj leer- aix¸v nwmő@‡Z |
13. Neljrb Qaijbaj is k mdjssibf- Kvky wm@ wjËvm
Kv`x© jvg|
19. Cjkdtc is wjkdtc- R v ¨M n¤ÿg |
<7. Wrkatiaj nk`js k nkb pjrhjat- NvM‡_ NvM‡_Nv‡qm |
<;. Qtuljbts sceudl emsjrvj tcj dkws eh
cjkdtc.- [v [vÂx‡gi R v ¨wjwk †f‡m Wov LwW_ |
<=. Mee`s krj njb’s mjst aenpkbieb ib dihj-
ay ¯Î @ fvmy ‡di LÀf n¾x |
<1. ]ivjr sjrvjs us ib nkby wkys- gx mvmv hv‡j Kvfv‡gi La@vi @‡i|
<<. \cjrj is betcibf bemdjr tckb herfivjbjss-
¸fv @ivi †W‡q fbr Kvi w@[z †mM |
<:. \we is Aenpkby tcrjj is bebj- gy ]‡m jÔz _¡ bq
w_m]‡m @ob |
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 19/43
;9
<8. Leb’t muidt akstdj ib tcj kir- Kv@v` @z ny f wW ūÎ v @i mv|
<6. Mee`s krj k nkb’s mjst Aenpkbiebs ib dihj- ay ¯Î @ fvmy ‡di ]xj‡mi LÀf n¾|
<3. Dee` mjherj yeu djkp- hvwjqv @wiI @v]|
<9. Vj nust ckvj pdjbty eh jxjraisj- Kvfv‡gi Kj`¨M K‡m@ j¨vqvf @iv LwW_ |
:7. Iblustry is tcj reet eh suaajss- awi ª f Lmő w_i f~ o|
:;. Vckt krj tcj ljnkbls tckt eur hrjjlen nk`js
eb us. - ¯Rvkxm_v Kvfv‡gi Lai †@vm †@vm gvwq_¡ j_© vq|
:=. Vj sceudl ckvj rjspjat her eur jdljr- je‡giaØ w_ Kvfv‡gi ª Öv Uv@v LwW_ |
:1. Ckvj pktijbaj ib lkbfjr- wj a‡g •kc© kvim @i |
:<. \cjrj krj nkby viddkfjs kreubl Lck`k-
Sv@vi Wviav‡` K‡m@ NØ vf i‡q‡[ |
::. \cj resj is k vjry mjkutihud hdewjr- †Nvova Dy j ny ‿gi lz o|
:8. Be pjrseb akb mj ckppy witceut hrijbls. - jÔz j¨_x_ †@vm j¨w±M nyDx b‡_ av‡i mv |
:6. Wevjrty is k frjkt premdjn ib eur dihj- gvwigª ¨
Kvfv‡gi ]xj‡m F@ wjivZ Kwh`va |
:3. Nkb is tcj kracitjat eh cis ewb dihj. - fvmy d
_vi wm] ]xj‡mi aw_ |
:9. Cebjsty is tcj mjst pediay- n__vM Lr@… ñ aūÎ v |
87. Cis tcirst her `bewdjlfj ibarjksjl witc cis
kfj - jq‡ni n‡¾ n‡¾ _vi Ëvm waavnv †j‡e cvq |
8;. Cj is eut eh dua` - _vi †avev @avo |
8=. It is rkibibf akts kbl lefs - f~ dokv‡i j‒ wñ b‡[ 81. Cj is feel kt nktcjnktias kbl Qaijbaj - †n
K‡´ I wjËv‡m hvo
8<. Cj divjs ckbl te neutc - †n wg‡m Kv‡m wg‡mDvq|
8:. \cj Aew divjs eb frkss - Niè Bvn †D‡q ]xjm kviY
@‡i|
88. Kdd cis fjjsj krj swkbs ‑ Kvam aY¨ n@‡oM hv‡ov j‡o|
86. K nkb is `bewb tcj aenpkby cj `jjps- n¾†g‡D †ov@ †Wmv cvq|
83. K trjj is `bewb my its hruit- mv‡f mq @‡f©awiWq|
89. K stiac ib tinjs skvjs bibj- nf‡qi F@ †lu ve Knf‡qi g` †lu ve|
67. Mirls eh tcj sknj hjtcjr hdea` tefjtcjr-
‡Wv‡i †Wv‡i fvn_z ‡_v hvM 6;. Mdjssibf krj bet vkdujl tidd tcjy krj febj-
gu v_ Uv@‡_ gu v‡_i fc© vgv †jvQv cvq mv| 6=. Mdeel is tcia`jr tckb wktjr - i‡±i Zvm je
Zvm|61. Mdka` widd tk`j be etcjr cuj- @qov ky M‡o fqov
cvqmv|
6<. Mjttjr kdebj tckb mkl aenpkby- @z n‡¾ Uv@vi†W‡q F@v Uv@vI hv‡ov|
6:. Lebgt aeubt acia`jbs mjherj tcjy krj
cktacjl- Nv‡[ @u vXvo †Nv‡l †_o| 68. Lkbfjr ehtjb aenjs wcjrj lkbfjr is
hjkrjl- ‡cDv‡m jv‡Bi hq †nDv‡mM ivw bq|
66. Hkudts is tcia` wcjrj devj is tcib- cv‡i †gD‡_ mvwi _vi Wom ju v@v|63. Feel wibs be musc- †Wmv jvfy ‡mi •a_v ov‡Nmv|
69. Frjkt nibls tcib` kdi`j- fbr †ov‡@iv F@i@f wW‷Î v @‡i|
37. Cj is difct hibfurjl- _vi bv_Zvm Kv‡[| 3;. Cubfjr is tcj mjst skuaj- ¸zkv †a‡o jv‡B kvm
Dvq| 3=. It is djssjr jvid- FwZ f‡※gi hv‡ov| 31. Idd fet, idd spjbt- av‡ai km aØ vqw÷‡À cvq| 3<. I kn sia` eh hdkttjrjrs- WvZz @vi‡gi Kvfvi hv‡ov ov‡N mv|
3:. Di`j hktcjr di`j sebs- jva@v †jZv †navM@v †Bvev|
38. Di`j aurj di`j- @u vZv wg‡q @u vZv †_vov| 36. Bjajssity `bews be dkw- Khv‡j ¯R hvj mñ| 33. Be sne`j witceut hirj- @vim [vev @vc© bqmv| 39. Wrilj fejtc mjherj ljstruatieb- Kw_ jve
†j‡evmv Q‡e a‡e cv‡j|
97. Jvjry lef cis lky- a؇_¨‡@i ]xj‡m F@vjwi ny wgm Kv‡n|
9;. Qjt k tcijh te aktac e tcijh - @u vZv wg‡q @u vZv†_vov|
9=. Qjdh prjsjrvktieb is tcj hirst dkw eh bkturj-
Kvawm ju vW‡o jv‡ai mvf| 91. Nk`j cky wcidj tcj sub scibjs- †Qva jy ‡Q †@va
fviv|
9<. \e tcj purj kdd tcibfs krj purj- Kvawm hv‡ov†_v ]Nr hv‡ov|
9:. \cj acidl is tcj hktcjr te tcj nkb- LXw ‷Î fy ov
aÀ‡mM †Wmv cvq| 98. \e kll ibsudt te uboury- @u vZv Bv‡q my ‡mi w[Zv| 96. \e nk`j k njss tcibf- hy ‡_i jv‡ai `ª vÖ|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 20/43
=7
93. \e aut eh ewb besj te spitj ebjgs hkaj-
wm‡]i mv@ †@‡Z a‡ii cvÂv h¾ @iv|99. Xirtuj tcrivjs mrst ib klvjrsity- gytDM fvmy d‡@ fbr
@‡i|;77. K lewibf nkb aktacjs kt tcj strkw- c_¸Y
`¦ vn __¸Y Kv`|
nwÔ wmqfvmy cvqx bIqv nwÔ³‡ov n¤ÿ‡@© a~Y© aØ ‧ w_i ]m¨ wm‡Wi
nwÔ³‡ov oõ¨ @ièm ?
¯RinwÔ Kv > K+K
mjvm‽ > mj + Kmő mivkf > mi + Kkf wbfvWo > wbf + KWo Km¨vm¨ > Km¨ + Km¨
Kaivai > Kai + Kai aØ vYvwk@ > aØ vY + Kwk@ ¯R vkxm > ¯R + Kkxm nj© ¯R v‷Î > nj© ¯R + KūÎ ny c© v¯Î > n~ c© + K Î
Kv > K+Kv wnsbvnm > wnsb + Kvnm wbfvoq > wbf + Kvoq ‡gjvoq > †gj + Kvoq NØ ‷vNvi > NØ ū + KvNvi ‣¯RivWvi > •¯R i + Kv Wvi avXvNvi > avX + KvNvi i_‽v@i > i_ő + Kv@i @z `vnm > @z ` + Kvnm ¯R vq_¡ > ¯R + Kvq_¡
Kv > Kv+K _Uvwa > _Uv + Kwa @Uvf‒ _ > @Uv + Kf‒ _ Kv`v_x_ > Kv`v + K_x_ nxfv‷Î > nxfv + KūÎ fbvB© > fbv + KB© cUvU© > cUv + KU© Kv`vw_w i± > Kv`v + Kw_wi±
Kv > Kv+Kv wjg¨voq > wjg¨v + Kvoq fbv`q > fbv + Kv`q @vivNvi > @viv + KvNvi ¸zkv_z i > ¸zkv + Kv_z i
ngvm※g > ngv + Kvm‿g fvÂvwk@ ¨ > fvÂv+ Kvwk@¨F > K/Kv + M/A
F > K + M m‡i※gª > mi + M‿gª a~ ‡Y© ※gy > a~Y© + M‿gy ‡g‡j※gª > †gj + M‿gª ‡¯R [v > ¯R + M[v n‡_¨※gª > n_¨ + M‿gª å‡h[v > åh + M[v
F > K + A K‡a¸v > Ka + A¸v h‡j` > hj + A`
m‡i` > mi + A` N‡Y` > Nm + A` iv‡]¨`¦ i > iv]¨ + A`¦ i g~ ‡N© ` > g~N© + A`
F > Kv + M c‡U[v > cUv + M[v f‡b※gª > fbv + M‿gª c‡Uñ > cUv + Mñ in‡mw※gª q > inmv + Mw‿gª q
F > Kv + A f‡b` > fbv + A` i‡f` > ifv + A` f‡b`¦ i > fbv + A`¦i Sv‡@`¦ ix > Sv@v + A`¦ ix
N‡¾`¦ i > N¾v + A`¦ i K/Kv + L/J > I
I > K + L m‡ivÀf > mi + LÀf a‡iva@v i > ai+La@vi n~ ‡c© vgq > n~ c© + Lgq l‡ovgq > lo + Lgq LÀ‡ivÀ i > LÀi + LÀi `x‡_vý > `x_ + Lý ]‡ov[¡ v n > ]o + L[¡ vn mx‡ovra o > mxo + Lrao wb‡_va‡ g` > wb_ + La‡g` f~ ‡ov‡[ g > f~ o+ L‡[g
n‡j©vW > nj© + LW gx‡B© vWviY > gxB© + LWviYaØ ‡`‽ vÀi > a Ø ő + LÀi
I > K + J W‡ovwf© > Wo + Jwf© m‡jvpv > mj + JpvN‒ ‡bvkų© > N‒ b + Jkų© n‡j©vkų© > nj© + Jkų© F‡@vmwj s`w_ > F@ + Jmwjs`w_
I > Kv + L f‡bvrnj > fbv + Lrnj c‡UvwW_ > cUv + LwW_
@‡Uva@ Um > @Uv + La@Um c‡Uvacy ± > cUv + Lacy ± f‡bva@ vi > fbv + La@vi f‡bvgq > fbv + Lgq
I > Kv + J f‡bvkų© > fbv + Jkų© n‡¾vwf© > n¾v + Jwf© f‡bvwf > fbv + Jwf©
K/Kv + F/C > C
C > K + FF‣ @@ > F@ + F@ ]‣m@ > ]m + F@ wb‣_dx > wb_ + Fdx n‡j©j > nj© + Fj
C > K + C f‣_@¨ > f_ + C@¨ K‣m@¨ > Km + C@¨k‣m`¦ c© > km + C`¦ c© iv‣]`¦c© > iv] + C`¦c© hv‣j`¦ c© > hvj + C`¦c© hv‣j@¨ > hvj + C@¨
C > Kv + F n ‣ gj > ngv + Fj _‣Uj > _Uv + Fj
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 21/43
=;
C > Kv + C iv‣]`¦ c© > iv]v + C ¦ c© f‣b`¦ c© > fbv + C ¦ c© f‣b@¨ > fbv + C@¨
K/Kv + I/O > O
O > K + I j‡m․dwk > jm + Idwk fvs‡n․gm > fvsn + Igm ]‡o․ B > ]o + IB NØ v‡f․ @ > NØ vf + I@
]‡o․ @ > ]o + I@O > K + O
ai‡f․dk > aif + Odk wW‡À․ gvc © > wWÀ + Ogvc© wg‡j․ dk > wgj¨ + Odk
O > Kv + I @‡U․dwk > @Uv + Idwk f‡b․dwk > fbv + IdwkN‡¾․B > N¾v + IB
O > Kv + O
f‡b․dk > fbv + Odk f‡b․gvc© > fbv + Ogvc© f‡b․gvn ¨ > fbv + Ogvn¨
M/A + M/A > A A > M + M
@jx※gª > @wj + M‿gª Khxñ > Kwh + Mñ ijx※gª > iwj + M‿gª K_x_ > Kw_ + M_ c_x※gª > cw_ + M‿ gª wNix※gª > wNwi + M‿gª fy ±x[v > fy w± + M[v fYx※gª > fwY + M‿gª
K_xj > Kw_ + Mj K_x※gª > Kw_ + M‿gªaØ _x_ > aØ w_ + M_ A > M + A
aix¸v > awi + A v aØ _x¸v > aØ w_ + A¸v Kkx ¦ i > Kwk + A ¦ i wNix` > wNwi + A` w¸_x` > w¸w_ + A` Khxëv > Kwh + Aëv
M > A + M ny gx※gª > nykx + M‿gª fbx※gª > fbx + M‿gª fbx※gª > fbx + M‿gª ‡cvNx※gª > †cvNx + M‿gª
lYx※gª > lYx + M‿gª
A > A + A o½x` > o½x + A` a‒ wUjx`¦ i > a‒ wUjx + A ¦ ia‒ wU¡ x`¦ i > a‒U¡ x + A ¦ i Kjmx ¦ i > KjYx + A ¦ ia‒ wU¡ x` > a‒U¡ x + A` ª x` > ª x + Ad n_x` > n_x + A` fbx ¦ i > fbx + A ¦ i lYx ¦ i > lYx + A ¦ i
M/A + M/A (whm‽ ¯R i) > Üc&Ú + whm‽ R i cg¨wa > cwg + Kwa K_¨vWvi > Kw_ + KvWvi M_¨vwg > Mw_ + Kvwg Khy ¨gq > Kwh + Lgq K_¨‷Î > Kw_ + KūÎ K_z ¨W > Kw_ + LWaØ _z ¨d > aØ w_ + Ld aØ ‡_¨@ > aØ w_+F@
]v‣_¨@¨ > ]vw_ + C@¨ K‡_¨vB > Kw_ + IB K‡_¨․Î dk > Kw_ + Odk mg¨‷Î > mgx + KūÎ
mg¨v@vi > mgx + Kv@vi mgy ¨awi > mgx + Lawi mg~ ¨wf© > mgx + Jwf© m‡g¨vB > mgx + IBN_¨‷Î i > Nw_ + KūÎ i M_¨jni > Mw_ + KjniaØ _¨¸ > aØ w_ + K¸ aØ _¨b > aØ w_ + Kb
j¨j¯ v > wj + Kj v aØ _¨v`v > aØ w_ + Kv`vaØ _¨vj_© m > aØ w_ + Kvj_©m j¨vwk > wj + Kvwk j¨vb_ > wj + Kvb_ j¨U© > wj + KU© j¨v@z o > wj + Kv@z o j¨jbvi > wj + Kjbvi j¨jbvi > wj + KÌm K_¨v÷c© > Kw_ + Kv÷c© M_¨v@vi > Mw_ + Kv@vi aØ _z ¨a@vi > aØ w_ + La@i K_z ¨w± > Kw_ + Lw± Khy ¨Ävm > Kwh + LÄvm K_z ¨kų© > Kw_ + Lkų© K‣_¨`¦c© > Kw_ + C ¦ c© mg¨¤Ry > mgx + K¤Ry fn¨vkvi > fnx + Kvkvi my ¨m > wm + Lm K_¨wk@ > Kw_ + Kwk@ Lacy © awi > Lawi + Lawi aØ _¨vD¨vm > aØ w_ + KvD¨vmac© v‡ovWm v> awi + Kv‡ovWmv Kk¨¸ > Kwk + K¸
Kvg¨‷Î > Kvwg + KūÎ aØ _z ¨Ài > aØ w_ + LÀi
L/J + L/J > J J > L + L
wjk~ gq > wjky + Lgq fk~rnj > fky + Lrnj nvk~ Àf > nvky + LÀf @Z~ w± > @Zz + Lw± WviƝi > Wviè + Li fiƝg¨vm > fiè + Lg¨vm Km~ wg_ > Kmy + Lwg_ n~ w± > ny + Lw± n~ ± > ny + L±
J > L + J
oB~ wf© > oBy + Jwf© jb~kų© > jð + Jkų© KY~kų© > KYy + Jkų© _iƝkų© > _iè + Lkų©
J > J + L jk~rnj > jk~ + Lrnj jk~ w± > jk~ + Lw± jk~ wW_ > jk~ + LwW_
J > J + J h~kų© > h~ + Jkų© nic~ wf > nic~ + Jwf©
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 22/43
==
L/J + Km¨ R i > ÜiÚ + Km¨ R i K‷R q > Kmy + Kq R vN_f > ny + KvN_f K‡‷R dY > KYy + FdY nvkųxwb_ > nvky + Awb_ f‷R ‷Î i > f my + KūÎi a ¦ vwg > aå + Kvwg fwkų_¨vwg > fky + M_¨vwg jkųvwg > jk~ + Kvwg jwkų_¨vwg > jk~ + M_¨vwg a ¦kf > aå + Kkf R î > ny + Kî a ¦ vWvi > aå + KvWvi
Kw‷ÎR _ > KYy + M_ _ ‷R x > _Yy + A jkųvoq > jk~ + Kvoq jkųvNfm > jk~ + KvNfma`‽ vjwo > a ő + Kvjwo R vN_ > ny + KvN_
K‷Î R x¸v > KYy + A¸v ³jx© > ³iè + AF/ + Km¨ R i > Kf& + Km¨ R i
Ki& > F + Km¨ R i mqm > †m + Km `qm > †` + Km jqm > †j + Km
C + Km¨ R i > Kvm + Km¨ R i mvq@ > •m + K@ wjmvq@ > wj‣m + K@
I + Km¨ R i > Kj& > Km¨ R i hjm > †hv + Km ajm > †av + Km ojY > †ov + Km Njvwg > †Nv + KvwgN‡jdYv > †Nv + FdYv
O + Km¨ R i > Kvj& + Km¨ Riavj@ > †a․ + K@ mvwj@ > †m․ + M@ hvjy @ > †h․ + L@ `vj@ > †`․ + K@
gª vj@ > †gª ․ + K@ Kv + H > Ki&
Ki& >K/Kv + H ‡gjwd© > †gj + Hwd wbf_z © > wbf& + H_z fbwd© > fbv + Hwd ‡gj_vd© h > ‡gj_v + Hdh nÕwd© > nÕ + Hwd LÀfY© > LÀf + HY KkfY© > Kkf > HY iv]wd© > iv]v + Hwd
K/Kv + H_ > Kv_©
`x_v_© > `x_ + H_ gytDv_© > gytD + H_ _… ýv_© > _… ýv + H_ ‡`v@v_© > †`v@ + H_ hqv_© > hq + H_ waavnv_© > waavnv + H_ ¸zkv_© > ¸zkv + H_ ‡jgmv_© > †jgmv + H_
H + Km¨ R i > ( ª ) i-lov + Km¨ R i waÂmy fw_ > wa_… + Kmy fw_ waÂv‡g` > wa_… + Kv‡g` waÂwi > wa_… + Kwi fvÂv‡g ` > fv_… + Kv‡g` fvÂx ¦ i > fv_… + A ¦ i waÂU© > wa_… + KU© wawÂ[v > wa_… + M[v kvÂx > kv_z + A
waÂya‡g` > wa_… + La‡g` wa‣Â`¦ c© > wa_… + C ¦ c© fvwÂ[v > fv_… + M[v fvÂya‡g` > fv_… + La‡g`
j¨vÌmnwÔ
jNx© q _… _xq jY© (@) cwg jNx© q _… _xq j‡Y© i nv‡U ¯Rikųwmi L WviY Uv‡@ _‡jÛ
wgN※g > wg@& + KūÎ jvNve¤R i > jv@& + Kve¤R i jvNx` > jv@& + A` ]Ng‷Î > ]Nr +KūÎ ]Ngx` > ]Nr + A` ]Nwg※gª > ]Nr + M‿gª
hjgy Àf > hjr + LÀf w gwN※gª > wg@& + M‿gª ]Ngx ¦i > ]Nr + A ¦ i K]‷Î > KW& + KūÎ jvNU© > jv@& + KU© a‒UNm‽ > a‒U@& + Kmő jvNx ¦ ix > jv@& + A ¦ ixaØ v‣Nw_bvwn @ > aØv@& + Cw_bvwn@
wm]‷Î > wmW& + K ūÎ K]‷Î v > KW& + KūÎ v devmm > dZ& + Kvmm deH_z > dZ& + H_z @… g‷Î > @…r + KūÎ f‒ g¾ > f‒r + K¾ ngvm※g > nr + Kvm‿g ngv`q > nr + Kv`q
_g‷Î > _r + KūÎ j‒ bgviY¨@ > j‒ br + KviY¨@ _gjwk > _r + Kjwk nwg[v > nr + M[v ngy ‡Å` > nr + L‡Å` ny j‷Î > nya& + KūÎ ngya‡g` > nr + La‡g` fb‡g․ dk > fbr + OdkaØ v³± > aØ v@& + L± de¾ > dZ& + K¾
d‣e`¦ c© > dZ& + C ¦ c© ngU©@ > nr + KU©@ f‒ g¾ > f‒r + K¾ `iwg※gy > `ir + M‿gy KjwN‽ > Ka& + KwNő KwjÔm > Ka& + MÔm
(D) cwg j Nx© q 1q j‡Y© i nv‡U R ikųwmi LWviY mv Uv‡@Û jvN& ]vo > jv@& + ]vo wgN&N] > wg@& + N] jvN& gvm > jv@& + gvm ]Ng& mvU > ]Nr + mvUHN&†jg > H@& + †jg jvN& c ‷µ > jv@& + c ūµ jvN& gÀv > jv@& + gÀv wgN&g © m > wg@& + g © m jvN&kviv > jv@& + kviv de& ] > dZ& + ] de& g © m > dZ& + g © m de&kv > dZ& + kv de& wjs` > dZ& + wjs` de& hy ] > dZ& + hy ]
LgN_ > Lr + N_ LgBvim > Lr + BvZm wgN&b Î x > wg@& + b Î x dec‷µ > dZ& + c ūµ Lg&cvam > Lr + cvam wN& êf > wg@& + êf deiN > dZ& + iN wgNêv‷Î > wg@& + êvūÎ
(N) cwg j Nx© q 1q j‡Y© i cy ± jY© Uv‡@Û j‒ bÖk > j‒ br + kf© Kngª Ɲa > Knr + iƝa ]NÓÔz > ]Nr + jÔz fbÓm > fbr + jm @z ÇwZ@v > @zr + QwZ@v _gª èa > _r + ièa
Lg¨f > Lr + cf Lg¨_ > Lr + c_ L‡g¨vN > Lr + †cvN wgwN¦ ]q > wg@& + wj]q
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 23/43
=1
]NwÓD¨v_> ]Nr + wjD¨v_ L ¢ j > Lr + hj Lw ¢ g > Lr + whg _ ¢ j > _r + hj n ¢ vj > nr + hvj Kí > Ka + ]
Ü[Ú cwg (W) jv g wg‡q gy M av‡` hv¾v cvqÛ o½x[vqv > o½x + [vqv awi[g > awi + [g j‒ ¸[vqv > j‒ ¸ + [vqv _iè[vqv > _iè + [vqv
Kv[vgm > Kv + [vgm F@[Â > F@ + [Â ¯R [※g > R + [‿g fyD[wj > fyD + [wjaØ [g > aØ + [g aØ [vqv > aØ + [vqv
K¾‡[g > K¾ + †[g Kv‡ov@[Zv > Kv‡ov@ + [Zv @Uv[‡o > @Uv + [‡o @Uv[‡o > @Uv + [‡o Kv[m‽ > Kv + [mő w]Ëvnv[‡ o> w]Ëvnv + [‡oaix¸v[‡o > aix¸v + [‡o aØ w_ [wj > aØ w_ + [wj
awi‡[g > awi + †[g wj‡[g > wj + †[g
wjw[m‽ >
wj + w[mő Kmy ‡[g>
Kmy + †[gawi[m‽ > awi + [mő
cwg (W) j vg wg‡q gy M av‡` hv¾v mv cvq| fb[ > fbr + [ _[wj > _g& + [wj _w[gª > _g& + w[gª L‡[g > Lr + †[g n[v > nr + [v _[vq > _g& + [vq wja[vqv > wjag& + [vqv Lw[m‽ > Lr + w[mő
‡c n@o † ¸‡Â ([)-Fi awij‡_© (`) bqÛ
]N[iY¨ > ]Nr + `iY¨ fb[@Z > fbr + @Z L[‒ Do > Lr + ‒ Do L[¡ v` > Lr + ¦vn _[w± > _g& + `w± Wo[w± > Wig& + `w±
wÓ_¡ j¨Ìm³‡ovi †¸‡Â L²¡ o > Lr + ]¡ o hj²© m¥ > hjr + ]m¥F_²o > F_g& + ]o wja²vo > wja²vo
]N‡²¨vw_ > ]Nr + †]¨vw_ _²v_xq > _g& + ]v_xq n²m > nr + ]m _²m¨ > _g& + ]m¨
]N²xjm > ]Nr + ]xjm cvj²xjm > cvjr + ]xjm _²v_xq > _g& + ]v_xq LÆxm > Lr + Vxm hjÆf& iè > hjr + Vfiè fbÆfiè > fbr + ]fiè j‒ boó ovZ > j‒ br + oovZ Lwoó wD_ > Lr + wowD_ wjgy ¨oó _v > wjgy ¨r + o_v _woó wD_ > _g& + wowD_ Loó vn > Lr + ovn L‡oóD¨ > Lr + †oD¨ L‡oóD > Lr + †oD hjÅ © Y > hjr + g © Y LÈow_ > Lr + Zow_ _Èow_ > _g& + Zow_ j‒ bȪx@v > j‒ br + Zx@v jbÈV@vi > j‒ b r + ZV@vi ]Nm‽ vU > ]Nr + mvU Lm‽ qm > Lr + mqm Lm‽ w_ > Lr + mw_ _wm‽ wfÀ > _g& + wmwfÀ
_wm‽ ü > _g& + wmü ¸z wY‽ j‒ wÀ > zk& + wmj‒ wÀ LWviY > Lr + WviY F _WiY > F_g& + WiY nwW‷Îv > nr + wWūÎ v nwWr > nr + wWr wjawW‷Î v > wjag& + wWūÎv wjaWq > wjag& + Wq `iW※gª > `ir + W‿gª WowWÂ > Wor + wWÂ _wWÂ > _g& + wWÂ
cy ±j‡Y©i aØU‡f mvwn@¨ jY© Uv@‡o
N‷Î j¨ > Nf& + _j¨ N‷Î v > Nf& + _v K vºv‷Î > Kvºvf& + _ n‷Î va > nf& + _va `´v > `f& + @v nÍq > nf& + Wq g※g`‒ m > nf& + g © m n¤§vm > nf& + fvm nm‽¨vn > nf& > m¨vn w@wÍr > w@f& + wWr nÌv_ > nf& + ]v_ nÍq > nf& + ]qN‷Î j¨ > Nf& + _j¨ w@‷Î ‧ > w@f& > _z nÔvm > nf& + kvm nwÔ > nf& + wk
w@m‽ i> w@f& + mi n¤ÿ~Y© > nf& + a~Y©
n¤aØ gvm > nf& + aØ gvm n‡¤R vkm > nf& + †jvkm n¤§vm > nf& + fvm nw¤§om > nf& + wfom
ÜsÚ Uv@‡o w@s@‡ivwd > w@f& + @‡ivwd N‒ bsN[ > N‒ bf& + N[ `Âès]wb > `Âèf& + ]wb @ñsnb > @ñf& + nb nsD¨v > nf& + D¨v nsBZm > nf& + BZm ns‡cvN > nf& + †cvN w@sjv > w@f& + jv j`sjg > j`f& + jg nsnvi > nf& + nvi
nsbvi > nf& + bvi nsjk© mv > nf& + jk© mv nsova > nf& + ova nscf > nf& + cf nsivN > nf& + ivN ns@î > nf& + @î nsjvg > nf& + jvg ns‡`vkm > nf& + †`vkm ns‡cv]m > nf& + †cv]m ns`Õ@ > nf& + `Õ@ ns`q > nf& + `q nsoN‽ > nf& + oNő nsBv_ > nf& + Bv_ nsNx_ > nf& + Nx_ Kbs@vi > Kbf& + @vi nsNXm > nf& + NXm
ns@xY© > nf& + @xY© w@sjgw‷Î > w@f& + jgwūÎ waØ qsjgv > waØ qf& + jgv wj`sjg > wj`f& + jg wnsb > wnm& + b nsi¸v > nf& + i¸v nsBd© > nf& + Bd© nsN_ > nf& + N_ nsB > nf& + B nsc_ > nf& + c_ nscy ± > nf& + cy ± nsi¸Y > nf& + i¸Y nj© snbv > nj© f& + nbv nsb_ > nf& + b_
ÜÄÚ-Fi †¸‡Â LÄvm >
Lr + vm LwÄw_ >
Lr + w w_
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 24/43
=<
Ö-Fi †¸‡Â LÖ‒ _ > Lr + ô_ LÖ_ > Lr > b_ _wÖ_ > _g& + wb_ LÖvi > Lr + bviaÖw_ > ag& + bw_
r-Fi †¸‡Â _r@vo > _g& + @vo ôr@¤ÿ > ôg& + @¤ÿ ôrwa× > ôg& + wa× _rai > _g& + ai
_rnf > _g& + nf ôr¯ÿ※gm > ôg& + ¯ÿ‿gm ¸zr@v_i > ¸zk& + @v_i ¸zrwaavnv > ¸zk& + waavnv
ñ / ü j‒ wñ > j‒ d& + w_ Kv@… ñ > Kv@… d& + _ dü > dd& + U
wjnN©nwÔÜIÚ @vi Uv@‡o
n‡g¨v]v_ > ng¨t + ]v_ K@z ‡_vhq > K@z _t + hq f‡mvNvfx > fmt + Nvfx n‡g¨vB‒ _ > ng¨t + B‒ _ cra‡ivmvw¯ > crait + mvw Î f‡mvbi > fmt + bi f‡mvif > fmt + if _‡avjm > _at + jm f‡mviU > fmt + iU f‡mvmqm > fmt + mqm f‡mv‡cvN > fmt + †cvN n‡ivji > nit + ji n‡iv] > nit + ] f‡mv] > fmt + ] w_‡ivkvm > w_it + kvm w_‡ivhvj > w_it + hvj K‡kvNw_ > Kkt + Nw_ f‡mvN_ > fmt + N_
j‡qv‡]¨ü > jqt + †]¨ü ‡qvg` > Âqt + g` w`‡iv‡gf > w`it + †g` w`‡ivkvc© > w`it + kvc© f‡mvmx_ > fmt + mx_ K‡kvjgm > Kkt + jgm
n‡ivji > nit + ji f‡mvhvj > fmt + hvj M‡_vf‡k¨ > M_t + f‡k¨ n‡g¨vfy ± > ng¨t + fy ± w`‡ivi_¥ > w`it + i_ő c‡`vwoëv > c`t + woëv c‡`vovh > c`t + ovh ay ‡ivwb_ > ay it + wb_ K‡kvfyD > Kkt + fyD K‡kvNvfx > Kkt + Nvfx K‡qvfq > Kqt + fq K‡kv‡iD > Kkt + †iD
`/d/n-Fi cy ±jY© cy ±j‡ Y© i åiè ‡_ `/n/d Uv@‡o
Ü`Ú-Fi cy ± jY© a~Y© ÷※gª > a~Y© t + W‿gª wmw÷_ > wmt + wW_
_iè[vqv > _ièt + [vqv gy w÷‷Î v > gyt + wWūÎ v w`i‡÷g > w`it + †[g wm÷q > wmt + Wq gy ÷wi > gyt + Wwi wmw÷gª > wmt + w[gª wm÷o > wmt + Wo
wmw÷‷Î>
wmt + wWūÎ wmw÷þ > wmt + wWþ wm÷za > wmt + Wza wm‡÷vñ > wmt + †Wñ wm‡÷_m > wmt + †W_m
ÜnÚ-Fi cy ± jY© w_i¯‥vi > w_it + @vi ay i¯‥vi > ay it + @vi mf¯‥vi > mft + @vi ‡`ª q¯‥i > † ª qt + @i c`¯‥i > c`t + @i fm¯‥vf > fmt + @vf hv¯‥i > hvt + @i jvW¯ÿw_ > jvWt + aw_ wm Î vi > wmt + _vi fm Î va > fmt + _va ‡_]¯‥i > †_]t + @i Kv¯ÿg© > Kvt + ag
gy Îi > gyt + _i wm‡¯Î ] > wmt + †_] M_ Î _ > M_t + __ Kk Î m > Kkt + _m Kv wj®‥vi > Kvwjt + @vi wm¯ÿwÀ > wmt + awÀ wm®ÿm‽ > wmt + amő W_z ‡®‥vY > W_zt + †@vY ‡_]w¯q > †_]t + wºq mh Î o > mht + _o
ÜdÚ-Fi cy ± jY© wm®‥vi > wmt + @vi gy ®‥f© > gyt + @f©
Kvwj®@… _ > Kvwjt + @… _ wmúo > wmt + lo
jwb®@… _> jw
bt + @… _ W_z ‡®‥vY>
W_zt + †@vYkmy ñ´vi > kmyt + Z´vi êv_… ®ÿy  > êv_zt + ay  W_z ®ÿg > W_zt + ag Kvqy ®‥vo > Kvqyt + @vo wm®ÿva > wmt + ava wm®‥vf > wmt + @vf Kvwj®‥vi > Kvwjt + @vi gy ®ÿvW¨ > gyt + avW¨
gy ®‥vc© > gyt + @vc© wmüz i > wmt + Xy i wmüv > wmt + Xv W_z ñq > W_zt + ñq wm÷q > wmt + Wq gy w÷‷Î v > gyt + wWūÎ v wmw÷gª > wmt + w[gª w`i‡÷g > w`it + †[g
W_z ñq > W_zt + Zq kmy ñ´vi > kmyt + Z´vi wmüz i > wmt + Xy i
ÜiÚ-Fi †¸‡Â ay miwa > ay mt + Kwa ay mivN_ > ay mt + KvN_ RN© _ > ¯Rt + N_ fv_‡g© wb > fv_t + †gwb wmk© m > wmt + km jÔz ivN_ > jÔzt + KvN_kmy wj© g¨v > kmyt + wjg¨v aØ v_ièÄvm > aØ v_t + LÄvm
K‷Î i¾ > KūÎt + K¾ a~ mj© vi > a~ mt + jvi
wmh© q > wmt + hq wmY© q > wmt + mq wmj© v@ > wmt + jv@ wmivag > wmt + Kvag K‷Î c©vfx > KūÎt + cvfx aØ vgy h© vj > aØ vgyt + hvj Kvwjh© vj > Kvwjt + hvj ‡]¨vw_f© q > †]¨vw_t + fq gy ivWvi > gyt + KvWvi gy jx© wm_ > gyt + jxwm_ gy o©B¨ > gyt + oB¨ wmc© v_m > wmt + cv_m wmf© o > wmt + fo K‷ÎN© _ > KūÎt + N_ K‷Îk©vm > KūÎt + kvm Kbwm© ` > Kbt + wm` Kbib > Kbt + Kb W_z g© ` > W_zt + g`
W_z ‡gvov > W_zt + †gvov W_z fy © D > W_zt + fyD W_z hy © ] > W_zt + hy ] gy j© vi > gyt + jvi
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 25/43
=:
gy wg© m > gyt + wgm gy g© f > gyt + gf g y ‡j© vk > gyt + †jvk wmiè‡ÓN > wmt + L‡ÓN wmQ© i > wmt + Qi gy ij¯ v > gyt + Kj v gyN© w_ > gyt + Nw_ gy i‷Î > gyt + KūÎ wmg© q > wmt + gq wm]© m > mt + ]may mivq > ay mt + Kvq aØ v_iv` > aØ v_t + Kv` jwbN© _ > jwbt + N_ ay mj© vi > ay mt + jvi
K‷Î g© vb > KūÎt + gvb Kv`xj© vg > Kv`xt + jvg wmB© v_ > wmt + Bv_ wmim‽ > wmt + Kmő wmiv@vi > wmt + Kv@vi wmivfv > wmt + Kv`v jwbi¾ > jwbt + K¾ jwbwiw※gª q > jwbt + Mw‿gª q wmixb > wmt + Ab wmix¸Y > wmt + A vY wmièavq > wmt + Lavq wmièafv > wmt + Lafv gy iv`v > gyt + Kv`v gy ièw± > gyt + Lw±
gy ièWvc© > gyt + LWvc© gy iƝb > gyt + Lb gy iv_¥v > gyt + Kv_¥v ‡]¨vw_wiw※g ª q > †]¨vw_t + Mw‿gª q K‷Î iv_¥v > KūÎt + Kv_¥v K‷Î wi_ > KūÎt + M_ K‷Î wi_ > KūÎt + M_ K‷Î wiw※gª q > KūÎt + Mw‿gª q K‷Î ix¸v > KūÎ + A¸v K‷Î ixa > KūÎt + Aaay mivwk@vi > ay mt + Kwk@vi ay mièÄvm > ay mt + LÄvmay mièw± > ay mt + Lw± K‷Î ‡h© gx > KūÎt + †hgx
K‷Î f© vky c© > KūÎt + fvky c© K‷Î c© vfx > KūÎt + cvfx K‷Î ox© m > KūÎt + oxm gyN‒ _ > gyt + N_
gy B© Zmv > gyt + BZmv gy ]©m > gyt + ]m jwb]© Nr > jwbt + ]Nr wmwg© ñ > wmt + wgñ W_z wg© @ > W_zt + wg@ wmk© viY > wmt + kviY W_zk© v > W_zt + kv gy wm© jvi > gyt + wmjvi gy j© b > gyt + jb wmj© v@ > wmt + jv@ K‷Î h~ ± > KūÎt + h~ ± gy h© vN¨ > gyt + hvN¨ wmf© vY > wmt + fvY jwbfy © D > jwbt + fyD wmc© v_m > wmt + cv_m gy ‡c© vN > gyt + †cvN
wmo© ² > wmt + o² gy o© h > gyt + oh K‷Î wb© _ > KūÎt + wb_ K‷Î ]© Nr > KūÎt + ]Nr K‷Î Ë© vY > KūÎt + ËvY K‷Î ]© o > KūÎt + ]o K‷Î wm© wb_ > KūÎt + wmwb_ K‷Î j© _x > KūÎt + j_x© W_z ‡g© vov > W_zt + †gvov W_z fy © D > W_zt + fyD W_z ivmm > W_zt + Kvmm W_z ‡j© g > W_zt + †jg W_z wj© k > W_zt + wjk ‡]¨vw_wj© g > W_zt + wjg gy iwhnwÔ > gyt + KwhnwÔ gy mx© w_ > gyt + mxw_ gyN© w_ > gyt + Nw_ gyN© _ > gyt + N_
gy ij¯ v > gyt + Kj v gy i‷Î > gyt + KūÎ gy ig‒ wñ > gyt + g‒ wñ gy ‡Ë© q > gyt + †Ëq
gy g© `v > gyt + g`v gy g© v‷Î > gyt + gvūÎ gy j© b > gyt + jb gy h© vN¨ > gyt + hvN¨ gy o©j > gyt + oh wmi¸i > wmt + K¸i wmi´z ` > wmt + K z ` wmiaivk > wmt + Kaivk wmiwhfvm > wmt + Kwhfvm wmio´vi > wmt + Ko´vi wmièwÓN‽ > wmt + LwÓNő wmN© _ > wmt + N_ wmB© v_ > wmt + Bv_ wm]© ov > wmt + ]ov
wm]x© j > wmt + ]xj wm‡g© vd > wmt + †gvd wmj© vb > wmt + jvb wm‡j© g > wmt + †jg wmY© q > wmt + mq wmhx© @ > wmt + wh@ wmf© vY > wmt + fvY wm‡f© vb > wmt + †fvb wmf~ © o > wmt + f~ o wmc© vn > wmt + cvn wmwo© Õ > wmt + woÕ wm‡o©vh > wmt + †ovhay mwf© om > ay mt + wfom ay mh© vj > ay mt + hvjay miè²xwj _ > ay mt + L²xwj_ay mièrawÀ > ay mt + LrawÀ
ay miè ¢ j>
ay mt + Lℭ¢ jay mièÖvi > ay mt + LÖvi ay mivN_ > ay mt + KvN_ay mivj‒ wÀ > ay mt + Kvj‒ wÀ ay mivNfm > ay mt + KvNfm jwbivN_ > jwbt + KvN_ jwbivjiY > jwbt + KvjiY jwbN© _ > jwbt + N_ jwbÓ© vi > jwbt + Óvi jwb© jvwY]¨ > jwbt + jvwY]¨ jwb© h~ _ > jwbt + h~ _
wj nN© wX@ Uv‡@ Ffm K‷Ît@iY > KūÎt + @iY K‷Ît‡@vY > KūÎt + †@vY K‷Îtºxev > KūÎt + ºxev Kkta_m > Kkt + a_m
K‷Îtay i > KūÎt + ay i K‷Îtnwoov > KūÎt + nw oov K‷Ît`xo > KūÎt + `xo M_ta~ ‡j© > M_t + a~ ‡j© Kktºf > Kkt + ºf Kkt‡¸a > Kkt + †¸a K_tai > K_t + ai nwÔi †¸‡Â nj †W‡q ³iè_¡a~Y© b‡ov wmav_‡m wnÖ nwÔ I wj‡`d wmq‡f nvwk_ nwÔ| wmav_‡m wnÖ ¯RinwÔ nf~ b b‡ov? @z o + KZv > @z oZv †Nv + K¸ > Njv ¸
aØ + Jp > †a․ p Km¨ + Km¨ > Km¨m¨ fv_© > K× > fv_©× åÖ + Igm > å‡Övgm R + Ai > ‣ R i R+ AwiYx> • R wiYx †Nv + M‿gª > N‡j‿gª †Nv + A ¦ i > N‡j ¦ i K¸ + JwbYx > K‡¸․ wbYx i± + Iü > i‡±vü nxfm + K_ > nxfūÎ `vi + K¾ > `vi¾ g` + HY > g © vY wj‡`d wmq‡f nvwk_ j¨Ìm nwÔ nf~ b Lr + vm > LÄvm nf + @vi > ns¯‥vi|
Lr + w _ > LwÄ_ Lr + vam > LÄvam| nf& + @… _ > ns¯‥… _ awi + @vi > awi®‥vi|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 26/43
=8
nf& + @… w_ > ns¯‥… w_ awi + @… _ > awi®‥… _ | @_@³‡ov nwÔ wmav_‡m wnÖ bq| †cfm - Kv + Wc© > Kv÷c© †Nv + ag > † Nv®ÿg jm + aw_ > jm¯ÿw_ j‒ br + aw_ > j‒ b¯ÿw_| _r + @i > _¯‥i ai + ai > ai¯ÿi| fmn + Adv > fmxdv dZ& + g` > †dve`|
F@ + g` > F@vg` ‡Nv+ c > Nj¨ ‡m․ + c > mvj¨ wj¤R + Iü > wj‡¤R vü a_r + KÌwo > a_Ìwo M_¨vwg|
nfvn
wjdq whwÀ@ Kv‡ovWmv nfv‡ni aØ wºqvq nfvnjÖ jv nfvnwm®ÿmő agwZi mvf nf¯Î
ag |
nf¯Î ag jv nfvnjÖ agw Zi KūÎN© _ ag³‡ov‡@ nfn¨fvm ag j‡o|
nfvncy ± a‡gi aØUf Ks` (`á)-†@ jov bq a~ j© ag Fjs aij_x© Ks` (`á)-†@ jov bq LÀiag jv aiag |
nf¯Î ag‡@ †h‡E †c jv@¨vs` @iv bq, _vi mvf nfvnjv@¨ , j¨vnjv@¨ jv wjNØ bjv@¨ |
³iè_¡a~Y© w@[z nfv‡ni LgvbiY
Ó※Ó nfvn ;. wfomvU© @ `á‡cv‡N ? fv-jva, fvwn-wawn, w]¡m-aix, Wv- wj¯‥z Z M_¨vwg|
=. wj‡ivkvU© @ `á‡cv‡N ? gv-@z fev, Kwb-m@z o, ¯RN© -mi@ M_¨vwg|
1. wjaix_vU© @ `á‡cv‡N ? Kvq-j¨q, ]fv-DiW, †[vZ -je,†[‡o - jy ‡ev, ovh -†ov@nvm M_¨vwg|
<. K¾jvW@ `á‡cv‡N ? bv_-av, mv@-@vm, jy @-waX, fvUv-fy×z, mv@-fyD M_¨vwg|
:. nsD¨vjvW@ `á‡cv‡N ? nv_-au vW, mq-[q, nv_- n‡_i, Jwm`-wj` M_¨vwg|
8. nfvU© @ `á‡cv‡N ? bvZ-jv]vi, Bi-gy qvi, @o-@viDvmv,†fv oó v- † f ․ owh, Dv_v-a M_¨vwg|
6. Koy @ Ó※Ó ? †c Ó‿Ó nfv‡n †@v‡mv nfn¨fvm a‡gi wjhw± †ova bq mv, _v‡@ Koy @ Ó‿Ó j‡o| †cfm - gy ‡k - hv‡_, ]‡o - ¯ ‡o, †g‡` - wj‡g‡`, bv‡_ - @o‡f|
3. jðagx Ó※Ó ? w_m jv jð a‡g Ó‿Ó nfvn b‡o _v‡@ jðagx Ó‿Ó nfvn j‡o| †cfm ? nv‡bj -wjwj-†Nvovf, bv_ -av- mv@- fyD-†WvD M_¨vwg|
9. Km¨vm¨? @vae- ‡Wvae, †av@v -fv@e, gqv-fvqv, ky w_-Wvgi, cv- _v, †c - ‡n, cUv -_Uv, _z wf- Kvwf, FDv‡m -†nDv‡m, †gDv -
†`vmv, cvIqv -Kvnv, Wov-†liv, †gIqv -†mIqv, kx‡i - ny ‡¯ , Kv‡N -av‡[, Kv@v‡i - Mw¾‡_, hvo - f‿g, @f - ‡jw`, Kvno - m@o, jvw@- j‡@qv M_¨vwg|
@f© kviq nfvn
fk¨ag‡ovax @f©kviq wnsb wWwþ_ Kvnm > wnsbvnm nvwb_¨ wjdq@ nhv> nvwb_¨nhv ¯§‒ w_ i¸v‡U© †n․k > ¯§‒ w_‡n․k @u vWvwfXv > cv @u vWv _vM wfXv mxov@v` > mxo †c Kv@v` fbvmjx > fbvm †c mjx fbv]m > fbvm †c ]m fbv@vj¨ > fbv †c @vj¨ fbv_@© > fbv †c _@© `v ūÎ-w`ñ > ‡c `vūÎ †nM w`ñ Wvov@-W_z i > ‡c Wvov@ †nM W_z i
Lafvm @f© kviq êfi@… ý > †@` êf‡ii m¨vq @… ý _z dviåê > _z dv‡ii m¨vq åê
KièYiv¾v > Kiè‡Yi m¨vq ivEv @v]o@v‡ov > @v]‡oi m¨vq @v‡ov @z ny f‡@vfo > @z ny ‡fi m¨vq †@vfo _z dvi-`x_o > _z dv‡ii m¨vq `x_o gy°kjo > gy ‡°i m¨vq kjo j]ª @‡Xvi > j‡]ª i m¨vq @‡Xvi i±ovo > i‡±i m¨vq ovo
Lawf_ @f© kviq fyDW※gª > fyD W‡‿gª i m¨vq ay ièdwnsb > ay ièd wns‡bi m¨vq
WiY@fo > WiY @f‡oi m¨vq W※gª fyD > fyD W‡‿gª i m¨vq Wu vgjgm > Wu v‡gi m¨vq jgm ay ièdwnsb > ay iè d wns‡bi m¨vq lz o@z fvix > @z fvix lz ‡oi m¨vq jvðo_v > jvð o_vi m¨vq
iƝa@ @f© kviq †ºvkvmo > †ºvk wjdvgwnÔz > wjdvg iƝa wnÔz fmfvwQ > fm iƝa fvwQ aØ vYavwD > aØ vY iƝa avwD ‡c․jmn~ c© > ‡c․jm iƝa n~ c© ‡ºvkvmo > ‡ºvk iƝa Kmo fmfvwQ > hw± iƝa fvwQ fm‡jwe > fm iƝa †jwe
‡fvbwmgª v > ‡fvbiƝa wmgª v ‡`v@vmo > ‡`v@ iƝ a Kmo _ray ièd nfvn
wÓ_xqv _ray ièd nfvn gytDaØ vÕ, wjagvamő, ai‡ov @N_
_… _xqv _ray iè d nfvn fmNev, `ª foì, fky fvDv, kmvS¨, F‡@vm, wjg¨vbxm, Ëvm`~ m¨, ¯RY© fw×_, bxi@DwW_, W‿gmWwW© _, i_ő ‡`vwh_ M_¨vwg|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 27/43
=6
W_yUx© _ray ièd nfvn³iè hw±, Kvivf‡@gviv, jn_jvwe, wj‡qavNov , [vÂvjvn, Vv@fvåo, †Wvd@vN], w`åf¾o, fy nvwliDvmv, b]¡cvÂv, fvo³gvf, ivmő vBi, fva@vwX, †f‡q¯‥z o, jvwo@v -wjg¨voq,avNovNvig M_¨vwg|
aÍfx _ray ièd nfvnDu vWv[vev, wjov_‡li_ , ¯‥y oavov‡mv, †]ofy ± , †]oDvovn,
†ju vZvDnv, KvNv‡Nvev, vafy ±, HYfy± M_¨vwg| düx _ray ièd nfvn
WvjvNvm, iv]ay Â, †DqvBvZ , [vÂnfv], †g`‡njv, wgo x ¦ i, ju vgimvW, avZ‡¸_, [wjBi, †Bve‡g․e, ¦ åijvwe, wjevo[vmv M_¨vwg|
nÕfx _ray ièd nfvn jv@aZz, †Nvovhiv, _vo@vmv, K@vof‒ _z ¨, wj ¦ wjD¨v_, †hv]maZz, gvmjxi, jv¶jw‿g, j ¯Î vaWv, iv_@vmv, fmfiv M_¨vwg|
m\ _ray ièd nfvn
KmvWvi, Kmvgi, mvw_gxB© , mvw_Dj© , Khvj, †j_vo , mvfÌy i, Kvoy wm, mv‡[ve, Kmvjvgx M_¨vwg|
Laag _rayièd nfvn n_¨jvgx, M‿gª w]r, †[‡okiv, kvfvkiv, a‡@Zfvi, av_vWvZv, bvehv¾v, fvw[fviv, [vi‡av@v, Bi‡avev, jY© ‡Wviv, Nov@vZv, av- WvZv, avev‡jevmx, [v -†avdv M_¨vwg|
Koy @ _ray ièd nfvn @‡oi Nvm, Niè i Nvwe, fvfvi jvwe, Nv‡mi Kvni M_¨vwg|
wÓ³ nfvn wÂ@vo, †W․iv ¯Î v, †_fv Uv, Kñkv_z, W_z i¾, w‡fvwbmx, †_imgx,aÍh~ _, nv_nfy gª, `_váx, aÍjZx, wÂlov, aÍmg, M_¨vwg|
jðjª xwb nfvn
nfvmvwk@iY jðjª xwb b_ ª x, Dv`‡f]v] , ô_nj© ¯R, LWw`i, ax_v Ri, mxo@É,]jigw Î, ny `xo, ny ª x, jgjD&_, @fjD& _ M_¨vwg|
j¨vwk@iY jðjª xwb
Kv`xwjd, @Uvnj© ¯R, gy @vm@vZv, †ju vZvDnv , [v-†avdv, av -WvZv,av_v‡[u ev. kvfvkiv M_¨vwg|
j¨w_bvi jðjª xwb bv_vbvw_, @vmv@vwm, Wy ovWz wo, @vev@vwe, NvovNvwo, †gDv‡gwD,† @vov@z wo, ovXvovwX, bvnvbvwn, ³u _v³w_, By dvBy wd M_¨vwg|
m\& jðjªxwb KËvm, †j‡bV, mvWvi , wmhy © o, mv]vmv, K]vmv, mvb@, wmièavq, wmQ© ÊvZ, Kjy Q, K‡@‡]v, †j -a‡ivqv, †jðu `, KmūÎ, †j_vi
M_¨vwg|
fk¨ag‡ovax jðjª xwb wjevo‡WvDx, bv‡_Dwe , Nv‡q boy g, †fwmfy ‡Dv, wje vov¸x , f‒Nmqmv, w_wfi@z ūÎov, Kkiaoójx M_¨vwg|
aØ _¨qv‷Î jðjª xwb F@‡WvDv , Bify ‡Dv , †gvZvmv, †gvfmv, F@³u ‡q, K‡@‡]v, F@B‡i,†gvmov, †gv_ov, Jmau v]y ‡i M_¨vwg|
Koy @ jðjªxwb
fvUvqavNwe, NovqNvf[v, bv‡_ - [we, @v‡m - @of, Nv‡q -aev, bv‡_ - ‡jwe, fvUvq - [u v_v, fy ‡D - hv _, @v‡m -Dv‡Zv M_¨vwg|
nsD¨vjW@ jðjª xwb g`Nw], †W․Wvov , Wvibvw_, †_avqv , †n_vi M_¨vwg|
wmav_‡m wnÖ (†@v‡mv wmq‡fi Kkx‡m mq) jðjª xwb Óxa, K ūÎN©_ Ka cvi > K ūÎ ixa, miaå, ]xjm¥‒ _, aw× _f~D© M_¨vwg|
Kj¨qxhvj nfvn
La@É, La@~ o, aØ w_ wgm, aØ w_ ¸‡Y, Kmy ¸Y , wmivwfd, wmh© vjmv, wm]© o, wmièrnvb, Kvnfy gª wbfvWo, Kvavgf Î @, La`bi, LaNØ b, Lajm, cUvixw_, cUvnvk¨, cUvwjwk, cUv‡cvN¨ , L‡Óo, L[‒ Do ,aØ w_@~ o, Kmykvjm, Kvm_, Kviw±f, LaNØ b, Lamgx, awia~Y© ,
n¤ÿ~Y©, a‡iv¸ , aØ wa_vfb, aØ w_[vqv, aØ w_[wj, aª w_wj¤R,aØ w_a¸, aØ_z Ài M_¨vwg|
aØvwg nfvnaØ jWm, awiêfY, Kmy _va, aØ hv_, aØNw_ M_¨vwg|
wm_¨ nfvnNØ vfv ūÎ i, g © mfvÂ, N‒ bvūÎ i, @vonva, Kvfiv, wjivmjųM M_¨vwg|
kųwm I jY© LWviY vm Kmy cvqx jvsov j¨Ìmkųwmi wjhvN
LWviY ¯ vm
j¨Ìmkųwmi jY© nf~ b
LWiY ¯ vm Kmy cvqx mvf
w]bųvf~ o
KNØ _voya÷vr gūÎ f~ o KNØ g ūÎ f~ oIü
@ D N B E W [ ] Q \ ` c q Z X V S Y d i e p _ U g k m o na l j h f
@ɨ jv w]bųvf~ oxq jY©
_voj¨ jY© f~k© m¨ jv a÷vr g ūÎ f~ oxq jY© g ūÎ ¨ jY© jv KNØ gūÎf~ oxq jY© Iü¨ jY©
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 28/43
=3
- KîaØ vY I fbvaØ vY Fjs †Bvd I K‡Bvd kųwm - LWvi Y ¯ vm
K‡Bvd (veiajdjss) †Bvd (veiajl)
(;) KîaØ vY
(Zbkspirjl)
(=) fbvaØ vY(Kspirj
l)
(1) KîaØ vY
(Zbkspirjl)
(<) fbvaØ vY(Kspirj
l)
(:) mvwn@
¨
@ß @ D N B E
_voy W [ ] Q \ f~k© v Z V S Y g ‷Î _ U g k mI a l j h f
K ‡ B v d † B v d
_ v e m
] v _
@ ¤ ÿ m ] v _
a v w ` ¦ © @
L ® § / w ` `
K ‷ Î t ¯
@ D N B mvwn@¨ E
e i o ` c
W [ ] Q \ p Kmy mvwn@ d i
Z X V S Y aiv`ª qx s n o _ U g k m s b j
a l j h f t
fvÂv jY© a~Y© fvÂv Kk© fvÂv fvÂvbxm
¯R ijY© 8 ; < j¨ÌmjY© =8 6 8
‡fvZ 1= 3 ;7P La‡ii [‡@i wjdqvwg jv‡gI kųwm jY© nf~ ‡bi mvf wm‡q wjwhmő
i@f aØ ő b‡q Uv‡@| Fn‡ji LÀi †gIqvi ]m¨ wm‡Wi nsËv³‡ov†g‡D wmm|^
¯ÿ`© kųwm - @ †U‡@ f ac© ūÎ =:wZ kųwm‡@ ¯ÿ © kųwm j‡o|
K‡Bvd kųwm - †c kųwm LWvi‡Yi KvIqv‡] Nv¤¢ xc© Kv‡n mv †nnj kųwm‡@ K‡Bvd kųwm j‡o| ‡cfm - @, W, Z, _, a|
m vwn@¨ kųwm -†c kųwm LWvi‡Yi nfq mv@ wg‡q jv_vn
†ji bq _v‡@ mvwn@¨ kųwm j‡o|‡cfm - E, \, Y , m , f| _vem]v_ kųwm - w]bjv wg‡q g u v‡_i f~ ‡o KvBv_ @‡i ‡c
kųwm LWviY @iv bq _v‡@ _vem]v_ kųwm j‡o| e p| @¤ÿm]v_ kųwm - w]bjvi KNØ hvN @w¤ÿ_ @‡i F kųwm
LWvwi_ bq j‡o F‡@ @¤ÿm]v_ kųwm j‡o| i|avw ¦ © @ kųwm -†c kųwm LWvi‡Yi nfq w]bjvi gy Mav`
wg‡q jvqy †ji bq _v‡@ avw ¦ © @ kųwm j‡o| o| w`` kųwm -†c jY© LWvi‡Yi nfq w`` † gIqvi f ‡ _v
KvIqv] bq _v‡@ w`` kųwm j‡o| `, d, n|
L®§/w`` kųwm -†c jY© LWvi‡Yi nfq aØ Wz i jv_vn(L®§) j¨jô_ bq _v‡@ L®§ jY© jov bq| `, d, n, b|
K ‷Ît¯ kųwm - LWvi‡Yi wg@ †U‡@ ¯ÿ © kųwm I L®§kųwmi fk¨j_© x kųwm‡@ KūÎt kųwm j‡o| c, i, o, j|
aiv ª qx kųwm -†c kųwm Km¨ kųwmi nvbvc¨ [vev LWvwi_ b‡_ av‡i mv _v‡@ aiv ª qx kųwm j‡o|
Kmy mvwn@ jY© -†c jY© _vi aij_© x j‡Y© i LWviY‡@ mvwn@¨ @‡i †nM jY© ‡@ Kmy mvwn@ jY© j‡o|
B‒ ñ jY© - W,[,],Q FM WviwZ jY© ‡@ B‒ ñ jY© jov bq|
wmoxm jY© - K-†@ wmoxm jY© jov bq| @vi- R ij‡Y© i nsw¸Õ iƝa‡@ @vi j‡o| @v‡ii nsD¨v
;7wZ| ÜKÚ [vev nj@wZ R ij‡Y© i @vi bq| lov- j¨Ìmj‡Y© i nsw¸Õ iƝa‡@ lov j‡o| lov 8wZ|
cUv- m, f, c, i, o, j|
ay ièd I ¯µxjvW@ `á
@¬ xj wo¾jvW@ `á ? ay iè d KUjv µ x †@vmwZ †jvQvq mv| LgvbiY -avbve, †Zwjo, jM, Nv[, lo M_¨vwg| Lhqwo¾jvW@ `á ? ¯µ x Fjs ay iè d LhqM †jvQvq| LgvbiY ? Vv±vi, w`îx, @wj, avwD, nū vm, w`å, ³iè, w`w _ M_¨vwg| wm_¨ µ x jvW@ `á ? Kk© vw¾mx, @z oZv, wjkjv, na_ő x, Kn~ c© ¤ÿ`¨v, n_xm, Ki¸Yxqv, u vDWz wmő, @ow´mx, KūÎtnÀ¡ v , nrfv, nkjv,F‡qv, gvM, VvMwm M_¨vwg| wm_¨ ay ièd jvW@ `á ? LgvbiY- @wjiv], Sv@x, @… _gvi, K@… _gvi, ivñªaw_, †cvÖv, †nmvaw_, goaw_ M_¨vwg|
wj‡`d wmq‡f nvwk_ ay ièd I µ xjvW@ `á ? nhvaw_- nhv‡mÂx w`¸@-w`¸wqÂx ‡ ª v_v - ‡ ª vÂx
kv_v-kvÂx fbr-fb_x ³Yjvm-³Yj_x
nr-n_x iƝajvm - iƝaj_x ª xfvm- ª xfw_
jy wÖfvm-jy wÖf_x Nixqvm-Nwiqnx nfª vZ-nfª vËx
iv]v-ivËx iv]v-ivYx ¦ åi- ¦ våwe
wj‡g`x ay ièd I µ xjvW@ `á ? Dvm-Dvmf, fig- ‡]mvmv, fv‡o@ - fv‡o@v, fy b_vwif -fy b_vwifv, ny o_vm-ny o_vmv|
@_@³‡ov ay iè djvW@ `‡ái gy ‡Zv @‡i ¯µ x jvW@ `á i‡q‡[? ‡gji -mmg/]v, hvM- ‡jvm/hvwj, w`¸@ - w`¸wqÂx/ w`¸@a_ő x, jÔz- jvÔjx/jÔza_ő x, gvgv - gvwg/†j․wg M_¨vw g| M@v aØ _¨q? ¸z ‡gª K‡U© M@v aØ _¨q †cvN bq| ‡cfm? mvZ@ -mvwZ@v, fvov-fvwo@v, Nxw_-Nxw_@v, ay ¯Î @-ay w¯Î @v, F@v´-F@vw´@v,F³‡ov µ x jvW@ aØ _¨q mq0 z gª vU© @ aØ_¨q|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 29/43
=9
@vi@
@_… © © @vi‡@i ³ iè_¡a~Y© w@[z LgvbiY;. Kvq‡i avwD †o] †Qvov| - @_© vq `~ m¨|=. F@ †c w[o iv]v| - @_© vq `~ m¨|
1. ‡@vw@o Vv‡@| - @_© vq `~ m¨|<. Niè Nvwe Zv‡m| - @_© vq `~ m¨|
:. Niè‡_ Bvn Dvq| - @_© vq 6fx|8. Niè‡_ gyk †gq| - @_© vq 6fx|6. Nu v‡q fv‡m mv Kvawm †fveo| - @_© vq 6fx|3. ³Ybxm wWiwgm Uv‡@ aivkxm| - @_© vq `~ m¨|9. ‡Bvevq Nvwe Zv‡m| - @_© vq 6fx|;7. ‡B vev Bvn Dvq| - @_© vq `~ m¨|;;. [vN‡o @x mv Dvq| - @_© vq 6fx|;=. ‡Wv‡i mv å‡m k‡f© i @vwbmx| - @_© vq 6fx|;1. ]o a‡e av_v m‡e| - @_© vq `~ m¨|;<. _vbviv lz Zjo †D‡o| - @_© vq `~ m¨|
;:. g‡` wf‡o @wi @v]| - @_© vq 6fx|;8. mv f‡i avdvY jva wgov †bm j‡i | - @_© vq `~ m¨|;6. avN‡o w@ mv j‡o [vN‡o w@mv Dvq| - @_© vq 6fx|;3. avwD nj @‡i ij ivw †avbvMo| - @_© vq `~ m¨|;9. ay wo` †Wvi k‡i‡[| - @_© vq `~ m¨|=7. jy ojy wo‡_ kvm †D‡q‡[ Dv]mv wgj w@‡n| - @_© vq 6fx|=;. jv‡B fwb‡d F@ Bv‡Z avwm Dvq| - @_© vq 6fx|==. ‡f‡qwZ fvov Nu v‡U| - @_© vq `~ m¨|=1. f~ ‡D© @xmv j‡ o | - @_© vq 6fx|=<. i_‡m i_m wW‡m| - @_© vq 6fx|
=:. ‡ov‡@ @xmv j‡o| - @_© vq 6fx|=8. nj© w`‡d¨ Ëvm †gm ³ièfbv`| - @_© vq `~ m¨|=6. R vkxm_vbxm_vq †@ ju vwW‡_ Wvq †b| - @_© vq `~ m¨|=3. jv‡B fwb‡d oevM jvwk‡q‡[| -@_© vq 6fx|=9. †ov‡@ j‡o fv‡Bi †`‡d j‒ wñ b‡o †g‡`i @o¨vY bq -
@_© vq 6fx| 17. jy ojy wo‡_ kvm ‡D‡q‡[| -@_© vq 6fx| 1;. iv]vi b¯Î @‡i nf ¯Î @vEv‡oi km Wz wi|Û@_©vq `~ m¨| 1=. iv]vq iv]vq oevM LoyDvNevi aØ vYv ūÎ|Û@_© vq 6fx|
11. ª Övjvm o‡h Ëvm K‡m¨ @hy mq| Û@_© vq `~ m¨| 1<. avwD nj @‡i ij| Û@_© vq `~ m¨| 1:. av‡[ †ov‡@ w@[z j‡o| - @_© vq =qv| 18. fvmy d hv‡j F@ bq Kv‡i@| Û@_© vq 6fx| 16. ‡Bvevq Bvn Dvq| Û@_© vq 6fx| 13. w`åNY †gq fm wm] wm] av‡X| - @_© vq `~ m¨| 19. fvmy ‡d hv‡j F@, bq Kvi F@| - @_© vq 6fx|<7. jy ojy wo‡_ kvm †D‡q‡[, Dv]mv wgj w@‡n5- @_© vq 6fx|<;. ‡li‡g․nx @_… © @ `vbmvfv iwW_ b‡q‡[|- @_© vq 1qv|<=. ‡_vfv Óviv F @v] b‡j m v nvkm| - @_© vq 1qv|
<1. n@o‡@ fwi‡_ bM‡j| - @_© vq =qv|<<. mvMjv _z wf F‡o| - @_© vq `~ m¨|<:. _vbvi Sv@v cvIqv gy ®‥i| - @_© vq 8üx|
<8. ‡_vfv‡@ †c‡_ b‡j | - @_© vq =qv|<6. ‡_vfvi cvIqv LwW_| - @_© vq 8üx|<3. Kvfv b‡_ F @v] b‡j mv nvkm| - @_© vq :fx|<9. Kvfvi DvIqv b‡ov mv| - @_© vq 8üx|:7. Kvfv‡@ †c‡_ b‡j| - @_© vq =qv|:;. Kv]‡@ Kvfvi cvIqv b‡j mv| - @_© vq 8üx|:=. ‡@vUvI Kvfvi bvwi‡q cvjvi ‡mM fvmv - @_© vq 8üx|:1. n@o‡@ F@wgm fi‡_ b‡j| - @_© vq 1qv|
:<. jv]mv jv‡] | - @_© vq `~ m¨|::. jvw]o @vbvi jxYv5 - @_© vq `~ m¨|:8. ju vw` jv‡]| - @_© vq `~ m¨|:6. KU© KmU© BZvq| - @_© vq `~ m¨|:3. Kvamvi †g` †@vUvq5 - @_© vq `~ m¨|:9. Kvdvp fv‡n mvfo So| - @_© vq `~ m¨|87. By we I‡e ny mxo Kv@v‡`| - @_© vq `~ m¨|8;. av_v m‡e| - @_© vq `~ m¨|8=. @vm‡m @z ny f @wo n@wo lz wZo| - @_© vq `~ m¨|81. ‡nª v‡_ †m․@vwZ LoZvMqv wgo| - @_© vq 6fx|
@f© @vi‡@ i ³iè_¡a~Y© w@[z LgvbiY
;. ‡Wvi k‒ _ b‡q‡[ | - @‡f© `~ m¨| =. w]Ëvwnj ]‡m ]‡m | - @‡f© 6fx|
1. wQ‡@ †f‡i †j․Ú†@ w`Dv‡mv| - @‡f© =qv| <. Vv±vi Vv@ | - @‡f© `~ m¨| :. ‡_vfvi †gDv †aovf mv | - @‡f© 8üx| 8. ‡_vfvq †gD‡oI ava| - @‡f© 6fx|
6. ‡kvav‡@ @vae gvI| - @‡f© =qv| 3. ay wo ‡` Dji gvI| - @‡f© 6fx| 9. ay wo` Vv@ | - @‡f© `~ m¨| ;7. ‡iD fv gv‡n‡i f‡m| - @‡f© =qv| ;;. wQ‡@ †f‡i ‡j․‡@ ‡`Dv‡mv| - @‡f© =qv| ;=. avax‡@ B‒Yv @‡iv mv| - @‡f© `~ m¨| ;1. Kvwf wWwm †Nv wWwm †_vfv‡i | - @‡f© =qv| ;<. _vbv‡@ w@ †_vfvi f‡m a‡e| - @‡f© 6fx| ;:. Kvfv‡i _z wf @wi‡j ÂvY, F m‡b †fvi aØ vU©mv -
@‡f© wÓ_xqv |
;8. †kvav‡@ @vae gvI| - @‡f© =qv|;6. ijx‿gª mvU Nx_vÌwo wo‡D‡[m| - @‡f© `~ m¨| ;3. jy wÖ DvwZ‡q @v] @i| - @‡f© `~ m¨| ;9. wja‡g †cm @wi‡_ avwi ]q| - @‡f© 6fx| =7. avbve mevq nvk¨ @vi5 - @‡f© `~ m¨| =;. Dy j X@v X‡@w[| - @‡f© `~ m¨| ==. Kvfvi @z iKvm aev b‡q‡[| - @‡f© `~ m¨| =1. Kv‡ov WvM, Kmő WvM, WvM fy ± jvqy| - @‡f© `~ m¨|=<. A‡gi Wu vg L‡X‡[| - @‡f© `~ m¨|
=:. jvwo@v fvov Nu v‡U| - @‡f© `~ m¨|=8. wja‡g †cm @wi‡_ avwi ]q| - @‡f© 6fx|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 30/43
17
=6. Kvfvi hv_ DvIqv bMo mv| - @‡f© `~ m¨| =3. ‡n _z w@© mvWm mvwWo | - @‡f© `~ m¨| =9. ‡n Dy j X@vm X@vMqv‡[| - @‡f© `~ m¨|
17. Kvfvi hv_ DvIqv bMo mv| - @‡f© `~ m¨| 1;. @‡avo hvwnqv †No gy M mq‡mi ]‡o - @‡f© `~ m¨| 1=. ‡Wvivjv]vix gfm @wi‡j ‡@5 - @‡f© `~ m¨|
@iY @vi‡@i ³ iè_¡a~Y© w@[z LgvbiY ;. Kv³‡m †nu @ gvI | - @i‡Y 6fx| =. F @o‡f hvo †oDv bq| - @i‡Y 6fx|
1. F ny _vq @vae bq mv | - @i‡Y 6fx| <. @vwoi gvN gvI | - @i‡Y 8üx| :. ‡[‡oiv jo †D‡o| - @i‡Y `~ m¨ | 8. ]‡oi woDm Uv‡@ mv| - @i‡Y 8üx| 6. _vn †D‡o @_ †[‡o aev mñ @‡i| - @i‡Y `~ m¨|3. m_z m kv‡m¨ b‡j mjvmő | - @i‡Y 6fx| 9. m‡Di Kvu We wgI mv| - @i‡Y 8üx| ;7. avMo‡Z †oDv bq hvo | - @i‡Y 6fx| ;;. lz ‡o lz ‡o nvw]‡q‡[ Bi| - @i‡Y 6fx| ;=. ovE‡o ]wf Wvd @iv bq | - @i‡Y 6fx| ;1. `v@ wg‡q fv[ †S‡@v mv| - @i‡Y 1qv| ;<. ‡[‡oiv _vn ‡D‡o aev mñ @i‡[| - @i‡Y `~ m¨|;:. @vwoi gvN nb‡] L‡X mv | - @i‡Y 8üx| ;8. w`@vix wjevo †Nu v‡l †Wmv cvq| - @i‡Y 6fx| ;6. MZ-avU‡ii jvwe je ± | - @i‡Y 8üx| ;3. bv‡_ mv fvwiqv hv‡_ fvwij| - @i‡Y 6fx|
;9. ÝLg¨f wjb‡m @vi ay ‡iv f‡mviU5 - @i‡Y åY¨| =7. w_wi` j[i wh]v‡q ‡i‡Dw[ gy M mq‡mi ]‡o | - @i‡Y 6fx|
=;. Kvfvwi †nvmvi kv‡m wNqv‡[ hwi| - @i‡Y 6fx | ==. fm wgqv @i n‡j wjg¨v Lav]© m| - @i‡Y 1qv | =1. `i‡_ kiv_o w`w`‡ i Qofo| - @i‡Y 6fx| =<. ‡_vfvi fwbfv †cm ]¡ oūÎ K¸‡i †oDv|-
@i‡Y 6fx|=:. K‡U© KmU© B‡Z| - @i‡Y 6fx | =8. Kî †`v‡@ @v_i Kwk@ †`v‡@ avUi|- @i‡Y 6fx|
=6. F nūÎ vm b‡_ gytD g~ i b‡j mv| - @i‡Y :fx| =3. @Uvq @Uv jv‡]| - @i‡Y 6fx| =9. @u vUvq `x_ fv‡m mv | - @i‡Y 6fx|
17. Zv@vq jv‡Bi gyk †f‡o| - @i‡Y 6fx| 1;. Zv@vq w@mv bq| - @i‡Y 6fx| 1=. l‡o j‒ ‡¸i awiWq| - @i‡Y 6fx| 11. jm¨vq †g` a vwj_ b ‡ ov| - @i‡Y 6fx| 1<. je bI wm‡]i †Wñvq | - @i‡Y 6fx| 1:. hv‡_ †aZ h‡i| - @i‡Y 6fx| 18.
‡ov@wZ @vmő vq hvw¾qv aweo| -
@i‡Y 6fx|
16. `i‡_ kiv_o w`w`‡i Qofo | - @i‡Y 6fx| 13. w`@vwi wjevo ‡Nu v‡l †Wmv cvq| - @i‡Y 6fx|
19. ‡n axevq b‡q‡[ gy j© o| - @i‡Y 6fx| <7. ‡]¨vrnő v‡_ Kv‡ovw@_ iv_| - @i‡Y 6fx| <;. j¨jbv‡i js‡`i awiWq| - @i‡Y 6fx| <=. je bI R xq †Wñvq | - @i‡Y 6fx| <1. j¨vqv‡f `ixi hvo Uv‡@| - @i‡Y 6fx| <<. bv‡_i •_wi w]wmd Kvfvi waØ q| - @i‡Y 8üx| <:. wja‡g †n L_ov bMqv‡[| - @i‡Y 6fx| <8. j¨jbv‡iM M_i- hgª †Wmv cvq| - @i‡Y 6fx|
<6. `ª f wjmv kmovh bq mv| - @i‡Y 6fx| <3. ]Zv‡_ _van wWwm| - @i‡Y 6fx| <9. k‡f© i @o jv_v‡n m‡e| - @i‡Y 6fx| :7. wWi‡ivNx w@ Kv`vq ju v‡W5 - @i‡Y 6fx|
n¤aØ gvm @vi‡@i ³ iè_¡a~Y© w@[z LgvbiY
;. nwfw_‡_ Wu vgv gvI| n¤aØ gv‡m 6fx| =. nrav‡Â @m¨v gvm @i| n¤aØ gv‡m 6fx|
1. whDvix‡@ wh¸v gvI| n¤aØgv‡m W_zU© x|<. nj©h~ ‡_ km gvI| n¤aØgv‡m 6fx| :. wh z @‡@ wh¸v gvI| n¤aØgv‡m <U© x| 8. gwigª ‡@ km gvI| n¤aØgv‡m <U© x| 6. ‡_vfvq †@m †gMwm Kvfvi n@o `~ m¨ @‡i - n¤aØ gv‡m 6fx|3. ‡_vfv‡@ nu wamy †fvi cvbv w@[z waØ ‡q - n¤aØ gv‡m <U© x|9. N‒ bbx‡m N‒ b wg‡o Kvwf Uvw@ B‡i - n¤aØgv‡m 6fx| ;7. N‒ bbx‡m N‒ b gvI| n¤aØgv‡m 6fx| ;;. KÔ]‡m †gb Kv‡ov| n¤aØgv‡m 6fx| ;=. ¸ykv_©‡@ Kmő gvI| n¤aØgv‡m <U© x|
;1. f‒ _]‡m †gb aØ vY| n¤aØgv‡m 6fx| ;<. Kvfvq F@Zz Kv ªq wgm | n¤aØ gv‡m 6fx| ;:. ³iè ]‡m @i mw_| n¤aØgv‡m 6fx| ;8. _vM wgM †gj_v‡i | n¤aØgv‡m <U© x| ;6. gx‡m gqv @i | n¤aØgv‡m 6fx| ;3. wgj †_vfv ª Övhw±| n¤aØgv‡m `~ m¨| ;9. nj©]‡m gqv @i| n¤aØgv‡m 6fx| =7. n@o @f© lo hNjv‡m Ka© Y @i| n¤aØgv‡m 6fx| =;. ‡gj_vi km †@ cvq wliv‡q o‡q| n¤aØgv‡m 8üx| ==. wa Ø q]‡m cvbv wg‡_ avM, _vM wgM †gj_v‡i | n¤aØ gv‡m
6fx|=1. n@o @f© lo hNjv‡m Ka© Y @i| n¤aØgv‡m 6fx| =<. nj©w`‡d¨ Ëvm †gm ³ ièfbv`q| n¤aØgv‡m 6fx| =:. ny ‡Di ovwNqv F Bi ju vwkmy | wmwfÀv‡U© 8üx| =8. ‡jov †c a‡e Fo ]o‡@ Wo| wmwfÀv‡U© <U© x| =6. ‡g‡`i ]m¨ aØ vY gvI | wmwfÀv‡U© <U© x| =3. ] o‡@ Wo| wmwfÀv‡U© <U© x| =9. _viv _x‡U© cvÂv @io| n¤aØgv‡m 6fx|
17. ny ‡Di ovwNqv Bi ju vwkmy | n¤aØgv‡m 8üx|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 31/43
1;
Kavgvm @vi‡@i ³ iè_¡a~Y© w@[z LgvbiY
;. lz ‡oi N‡Ô By f Kv‡n mv| - Kavgv‡m düx|=. †fB †U‡@ j‒ wñ bq| - Kavgv‡m :fx|
1. nvgv †f‡B j‒ wñ bq mv| - Kavgv‡m 6fx| <. nj w Qmy ‡@ fy ±v avIqv cvq mv| - Kavgv‡m =qv| :. ny ‡Di †W‡q `vwūÎ hvo | - Kavgv‡m 8üx| 8. ‡ov@ fy ‡D F @Uv †`vmv cvq| - Kagv‡m 6fx|
6. ‡ov‡h ava av‡a fy _z ¨| - Kavgv‡m 6fx| 3. ‡f‡B j‒ wñ bq| - Kavgv‡m 6fx| 9. gy ‡k [vmv bq | - Kagv‡m 6fx| ;7. w_‡o •_o bq| - Kavgv‡m 6fx| ;;. Ëv‡ m wjfo Kvm‿g ovh bq| - Kavgv‡m 6fx| ;=. ]‡o jv®ÿ bq| - Kavgv‡m 6fx| ;1. ‡WvD wgqv avwm a‡e| - Kavgv‡m 1qv| ;<. Nv‡[ _±v bq| - Kavgv‡m 6fx| ;:. @_ kv‡m @_ Wvo _v Kvwf ]vwm| - Kavgv‡m 6fx ;8. F ]wf‡_ †nvmv l‡o| - Kavgv‡m 6fx| ;6. F †f‡B j‒ wñ bq mv| - Kavgv‡m 6fx| ;3. nj wQmy ‡@ fy ±v †f‡o mv| - Kavgv‡m 6fx| ;9. ‡WvD wg‡q ]o a‡e| - Kavgv‡m 1qv| =7. nj wQmy ‡@ fy & ± wf‡o mv | - Kavgv‡m 6fx| =;. @_ kv‡m @_ Wvo, †n Kvwf ]vwm| - Kavgv‡m 6fx|==. aevq wji_ b‡qv mv| - Kavgv‡m 6fx| =1. †Zª mwZ Sv@v [veo| - Kavgv‡m `~ m¨|=<. ¯‥z o avovMI mv| - Kavgv‡m `~ m¨| =:. ‡iv] †iv] @‡o] avovI †@m5 - Kavgv‡m `~ m¨|
=8. aix v Kvwno _vM †Wv‡D ]o a‡e - Kavgv‡m 6fx|=6. ‡Zª m Sv@v [veo| - Kavgv‡m `~ m¨| =3. Nvwe Sv@v [veo| - Kavgv‡m `~ m¨| =9. Nvwe †ö`m [veo| - Kavgv‡m `~ m¨|
17. @wiovf fm ª xj‒ ‿gvjm jv‡i@ Kvwnj wl‡i|- Kavgv‡m `~ m¨| 1;. fv_… ‡nő b ¯RN© b‡_ Kv‡n| - Kavgv‡m `~ m¨| 1=. wbfvoq b‡_ N¾v aØ jvwb_| - Kavgv‡m :fx| 11. Kvwf w@ VivM nDx whDvix ivB‡j 5 - Kavgv‡m 6fx| 1<. @z @‡f© wji_ bI | - Kavgv‡m 6fx| 1:. ‡Wv‡ii h‡q By f Kv‡n mv| - Kavgv‡m 8üx|
18. ‡_vfv‡@ Kvfvi hq bq| - Kavgv‡m =qv| 16. _‡@ © wji_ bI | - Kavgv‡m 6fx| 13. kf© b‡_ wjWwo_ b‡qv mv | - Kavgv‡m :fx| 19. aiv]‡q V‡i mv jxi| - Kavgv‡m 6fx| <7. av‡a wji_ bI| - Kavgv‡m 6fx| <;. wja‡g †fv‡i i¸v @i| - Kavgv‡m 6fx| <=. jvjv‡@ jÆ hq avM| - Kavgv‡m =qv| <1. h~ _‡@ Kvjvi @x‡ni hq5 - Kavgv‡m =qv| <<. ‡cDv‡m jv‡Bi hq †nDv‡m nÔ¨v bq|- Kavgv‡ m 8üx|
Kwk@iY @vi@;. ôgq Kvfvi mv‡W‡i Kvw]‡@ | Kwk@i‡Y =qv| =. nviviv_ j‒ wñ w[o| Kwk@i‡Y `~ m¨|
1. j¨vaviZv R ‡aő B‡Z‡[ | Kwk@i‡Y 6fx| <. jd© v@v‡o nv‡ai hq Kv‡[ | Kwk@i‡Y 6fx| :. jn‡ūÎ †@vw@o Vv‡@ | Kwk@i‡Y 6fx| 8. jn‡ūÎ lz o lz ‡X| Kwk@i‡Y 6fx| 6. aØ hv‡_ n~ c© I‡X| Kwk@i ‡Y 6fx| 3. w_wi` j[i wh]v‡q †i‡Dw[ gy M mq‡mi ]‡o|
Kwk@i‡Y 6fx|9. w_wm åºjv‡i Kvn‡jm| Kwk@i‡Y 6fx| ;7. F@wgm cvj| Kwk@i‡Y `~ m¨| ;;. F j[i Dy j hvo lno b‡q‡[| Kwk@i‡Y `~ m¨| ;=. w@ @wi Kv] †h‡j avM mv | Kwk@i‡Y `~ m¨| ;1. n@v‡o LwXqv Kvwf f‡m f‡m jwo| Kwk@i‡Y 8üx|;<. aØ v_t@v‡o êf Y @wi‡j| Kwk@i‡Y 6fx| ;:. Kv] b‡jmv, @vo F‡nv| Kwk@i‡Y åm¨|
;8. nf‡q njM bq| Kwk@i‡Y 6fx| ;6. nviviv_ ]vwNqv @vZvMqvw[| Kwk@i‡Y `~ m¨| ;3. w_m iv_ _vi By f bqwm| Kwk@i‡Y `~ m¨| ;9. Kv@v‡` Wu vg L‡X‡[ | Kwk@i‡Y 6fx| =7. @av‡oi †oDm mv cvq DÏm| Kwk@i‡Y 8üx| =;. @vm‡m @z ny f @wo n@wo lz wZo| Kwk@i‡Y 6fx| ==. Nv‡[ @u vXvo †Nu v‡l †_o| Kwk@i‡Y 6fx| =1. N_ iv‡_ av‡`i jvwe‡_ Wz wi b‡q‡[| Kwk@i‡Y 6fx|=<. NN‡m Ni‡] †fB Bm jidv| Kwk@i‡Y 6fx|=:. B‡i avwm a‡e | Kwk@i‡Y 6fx|
=8. Bi‡@ cvI | Kwk@i‡Y =qv| =6. [vqvq jn| Kwk@i‡Y 6fx| =3. ]‡o @z wfi Uv‡@| Kwk@i‡Y 6fx| =9. w_wm Sv@v Uv‡@m| Kwk@i‡Y ~ m¨|
17. Uvmvq F]vbvi gvI | Kwk@i‡Y 6fx| 1;. mq‡m mqm ivwD| Kwk@i‡Y 6fx| 1=. mgx‡_ fv[ Kv‡[| Kwk@i‡Y 6fx| 11. av_vq av_vq a‡e wm xi w w`i| Kwk@i‡Y 6fx| 1<. a‒ wUjx‡_ nv_wZ fbvnfy gª Kv‡[| Kwk@i‡Y 6fx| 1:. lz ‡Z‡[ jvNv‡m Kv] K]nª †Nvova| Kwk@i‡Y 6fx| 18. j ‡m jvB Uv‡@| Kwk@i‡Y 6fx| 16. jvjv Kv] jvwe mvM| Kwk@i‡Y `~ m¨| 13. j‡m¨iv j‡m ny ‿gi w`åiv fv_… ‡ºv‡e |Kwk@i‡Y 6fx| 19. nj©v‡¾ j¨Uv Odk wgj †@vUv | Kwk@i‡Y 6fx| <7. j‒ wñ a‡e Zvay i Zzay i m‡g F‡ov jvm - Kwk@i‡Y 6fx|<;. @av‡oi woDm mv cvq DÏm| Kwk@i‡Y 6fx| <=. jvsov‡g` Kvfvi ]m¥h~wf | Kwk@i‡Y åm¨| <1. n@o j‒ ‡¸ ny fky i lo l‡o mv| Kwk@i‡Y 6fx|<<. av_vq a_vq a‡e wm xi w`w i| Kwk@i‡Y 6fx|
<:. nfy ‡gª ojY Kv‡[| Kwk@i‡Y 6fx| <8. n‡ivj‡i aÙ ]‡m¥| Kwk@i‡Y 6fx| <6. w`åNY †gq fm wm] wm] av‡X| Kwk@i‡Y 6fx|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 32/43
1=
<3. av‡X f‡mv‡cvN gvI | Kwk@i‡Y 6fx| <9. aev‡_ _vi fm j‡n mv| Kwk@i‡Y 6fx| :7. _¨v‡N w_wm wmib´vi| Kwk@i‡Y 6fx| :;. _vbvi k‡f© fw_ Kv‡[ | Kwk@i‡Y 6fx| :=. ‡n․‿g‡c© @vi mv iè wW Kv‡[| Kwk@i‡Y 6fx| :1. Kw_je j‒ Ö aw_ wnwÖ‡_ wmayY| Kwk@i‡Y 6fx| :<. @vmő vq †`v@ f‿gxh~ _ bq| - hv‡j 6fx| ::. Kv‡ovq Kvukvi @v‡Z | - hv‡j 6fx|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 33/43
11
jvsov nvwb‡_¨i M w_bvn
jvsov nvwb‡_¨i cyNwjhvN t jvsov nvwb‡_¨i Mw_bv‡ni gxB© nfq@vo‡@ w_mwZ cy ‡N hvN @iv bq| cUv? @. aØ vWxm cyN 8:7 wDª?- ;=77 wDª? (V. fy b¤§g `bxgy oó vbi f ‡ _)9:7 wDª ñvá †U‡@ ;=77 wDª? (V. ny mxw _ @z fv ‡ii f‡_),
D. fk¨cyN ;=7; wDª?- ;377 wDª?,N. Kvky wm@ cyN ;37; wDª?- Kvky wm@ @vo ac© ūÎ|
F[vev jvsov hvdvq aw× ‡_iv KviI gy wZ cyN wWwþ_ @‡i‡[m -(i) KÔ@vi cyN (;=7;-;1:7) ;:7 j[i|
(ii) cyN nwÔ¸Y (;687-;387) ;77 j[i|
aØ vWxm cyN7;. jvsov nvwb‡_¨i aØ vWxm_f I aØ vWxm cy ‡Ni F@fv wmg © m
Wc© vag|7=. Wc© va‡gi Kvwg mvf Wc© vWc© wjwm÷q jv Wc© vNxw_‡@vd|71. Wc© vag b‡ov †j․Ö nbw]qv n¤aØgv‡qi kf© xq Nv‡mi ns@om|
ns‡¸‡a Wc© vag nsºv‷Î _U¨
7;. Wc© va‡gi †fvZ ag w[o - :; wZ|7=. biaØ nvg `v µ x @_© ‒ @ Kvwj®@… _ ag nsD¨v- <8; / = wZ|71. Wc© va‡gi †fvZ ag@_© v jv @wj - Wwjų`]m (=< ]m)|7<. Wc© va‡g nj‡W‡q †j`x ag iWmv @‡im †@ - @vþav (;1wZ)|
7:. Wc© va‡gi Kvwg @wj - oy M av|78. Wc© va‡gi aØUf agwZi iWwq_v - oy Mav|76. Wc© va‡gi jvEvwo iWwq_v - `ji av|
Kvwj®‥vi I aØ @v`
7;| Wc© vag Kvwj®‥vi @‡im - biaØ nvg `v µ x †mav‡oi iv]gijv‡ii ay u wU`vov †U‡@| (;976 nv‡o)
7=| ;9;8 nv‡o @o@v_v j¾xq nvwb_¨ awidg †U‡@ biaØ nvg
`v µ xi n¤ÿvgmvq Ýbv]vi j[‡ii ay ivm jvsovhvdvq †j․ÖNvm I †gvbvÑ mv‡f Wc© vag aØ @vw`_ bq|
fk¨cyN;. jvsov wowai Lrn- jªvòxwowa|=. fk¨ cy ‡Ni aØUf @wj - je W×xgvn|
1. fk¨cy ‡Ni aØUf fy nofvm @wj - `vb& fy b¤§g nNxi (MLny l ]y ‡oDv)|
<. Kmy jvg nvwb‡_¨i cvÂv å iè bq- @wj @… wÀjvn -Fi fvk¨‡f|:. ivfvqY Kmy jvg @‡im - @wj @… wÀjvn|
8. jvsov nvwb‡_¨i Kvwg fk¨cy ‡Ni wmg © m - ª x@… ý@x_© m|6. ª x@… ý@x_© ‡mi iW wq_v- jey W×xgvn|3. je W× xgv‡ni Kvno mvf - Km ūÎ|
9. ª x@… ý@x_© m aØ @vw`_ bq - ;9;8 wDª. (;1=1 j¾vá)|;7. ;1;8 j¾v‡á ju v@z ev †]ovi @u vw@o¨v NØ vf †U‡@
Ü ª x@… ý@x_© ‡mi au y wU Kvwj®@… _ bq|;;. ª x @… ý@x_© ‡mi Kvwj®‥vi@ - jn ūÎ iÌm ivq wjÓÓoó h|;=. au y wU nvwb ‡_¨i aØUf nvU© @ @wj - lw@i Nixjy oó vb|;1. wjg¨vaw_ †c hvdvq agvjwo iWmv @‡im - •fwUwo hvdvq|;<. jvsov hvdvq aØUf ivfvqY iWwq_v- @… wÀjvn IQv|;:. fbvhvi‡_i aØUf Kmy jvg @‡im - @jx‿gª ai‡f ¦i
;8. jª ]jy wo S‡E †oDv ijx‿gª mv‡Ui @vj¨ - hvmy wnsb Xv@z ‡iiagvjox|
;6. ivfvq‡Yi f~ o iWwq_v - jvo¥xw@|;3. jvsov nvw b‡_¨i cyNnwÔi @vo - ;687 wDª.- ;387 wDª.|;9. jvsov nvwb‡_¨ cyNnwÔi @wj - A ¦ iW‿gª ³Õ|=7. fk¨cy ‡Ni jvsov nvwb‡_¨i † ªü @wj - hviW‿gª ivq³Yv@i =;. fk¨cy ‡Ni jvsov nvwb‡_¨i aØUf fy nwof @wj - `vb& fy b¤§g
nNxi|==. ÝMLny l ]y ‡oDvÑ @v‡j¨i iWwq_v - `vb& fy bv¤§g nNxi|
@wj-nvwbw_¨ @‡gi j¨w±N_ _U¨ `irW※gª W‡Èvavk¨vq
]m¥ - ;:†n‡Ò¤R i ;368 wDª öv‡á ]m¥¯ vm - aw÷fj‡¾i byNwo †]ovi †gjvm‿gay i NØ v‡f| f‒ _y ¨ - ;8 ]vmy qvwi ;913 nv‡o @wo@v_vq, av@© mvwn©s
†bv‡f|
jw´fW※gª W‡Èvavk¨vq ]m¥ - =8 ]y m, ;313wDª? ]m¥¯ vm - @u vXvoavev NØ vf, Wwjų` aiNYv †]ov, aw÷fj¾| f‒ _y ¨ - 3 FwaØ o, ;39<wDª?
ijx※gªmvU Xv@z i ]m¥ - Ms‡iw] ;38; nv‡oi,6 †f|
jvsov ;=83 nv‡oi, =: ‣j`vD| ]m¥¯ vm - @o@v_vi wjD¨v_ Xv@z i awijv‡i|
f‒ _y ¨ - Ms‡iw] ;9<; nv‡oi, 6 KvNö| jvsov-;1<3 nv‡oi, == ª vjY| wa_vi mvf - fbwd© †g‡j‿ gª mvU Xv@z i| wa_vfb - waØ Þ Óvi@vmvU Xv@z i|
mvMZ Lavwk ovh - ;9;: nvo| mvMZ Lavwk _¨vN - ;9;9 nvo| Ms‡i] @_… ©@ avÌv‡ji
Kf‒ _n‡i ]vwoqvmIqvovjvN b_¨v@v‡ × i aØ w_jv‡g| F`xq‡gi f‡k¨ nj© aØUf ‡mv‡jo ay i®‥vi ovh ? ;9;1 nvo|
w_wm †mv‡jo ay i®‥vi avm Nx_vÌwo @v‡j¨i Ms‡iw] Kmy jv‡gi ]m¨|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 34/43
1<
@v]x m]ièo Mnovf ]m¥ - =: †f, ;399 wDª?, ;; ‣]¨ü, ;178|
]m¥¯ vm - aw÷fj‡¾i jk© fvm †]ovi Kvnvm‡nvo fb@z fvi Wz iè woqv NØ v‡f|
f‒ _y ¨ - =9 KvNö, ;968, ;= hvgª ;131 cy ‡Ö †cvNgvm Û ;9;6 nv‡o| ‡c cy ‡Ö w_wm †cvNgvm @‡im Û aØUf wj ¦ cy Ö| ‡c aà‡m w_wm cy Ö @‡im Û <9 ms jvEvwo aà‡m @wj g~ iv‡ivN¨ j¨vwk‡_ Kvºv‷Î bm Û <1 j[i jq‡n|
]wbi ivqbvm ]m¥ - ;911 nv‡o|
]m¥¯ vm - ‡l m x †]ovi f]yay i NØ v‡f|
f‒ _y ¨ - ;96= nv‡oi 17 ]vmy qvwi|
ðfvq~ m Kvb‡fg
]m¥ - ;9<3 nv‡oi ;1 m‡h¤R i ]m¥¯ vm - fqfmwnsb †]ovi @z _z jay i NØ v‡f|
f‒ _y ¨ - ;9 ]y ovM =7;=
†iv‡@qv nvDvIqv_ †bv‡nm ]m¥ - 9 wV‡n¤R i ;337|
]m¥¯ vm - wfXvay @z i Uvmvi avqivj‿g NØ v‡f, isay i|
f‒ _y ¨ - 9 wV‡n¤R i ;91=|
aØ fU †W․ky ix
]m¥ - 6 KvNö, ;383| ]m¥¯ vm - c‡`vi †]ov|
‣awÂ@ wmjvn - avjmv †]ovi bwiay i|
f‒ _y ¨ - = †n‡Ò¤Ri, ;9<8|
fvwm@ j‡※g¨vavk¨vq ]m¥ - ;973 wDª öv‡ái ;9 †f|
]m¥¯ vm - wjbv‡ii nu vI_vo aiNYv †]ovi gy f@v `b‡i f‒ _y ¨ - ;9:8 wDª öv‡ái 1 wV‡n¤R i|
wa_…aØ gÀ mvf - aØ ‡jvk@z fvi j‡‿g¨vavk¨vq
fy mxi †W․ky ix ]m¥ - =: m‡h¤R i, ;9=: wDªövá|
]m¥¯ vm - fvwm@NÌ|
‣ awÂ@ wmjvn - ‡mvqvDvwo|
f‒ _y ¨ - ;< wV‡n¤R i, ;96; wDªövá|
fxi f`viil †bv‡nm
]m¥ - ;3<6 wDª övá|
]m¥¯ vm - @z wñqv †]ovq ovwbmx avev| f‒ _y ¨ - ;9;; wDª övá|
fvM‡@o fky n~ gm gÀ ]m¥ - =: ]vmy qvwi, ;3=< wDª öv‡á|
]m¥¯ vm - c‡`v‡ii nvNigu vwe NØ v‡f|
f‒ _y ¨ - =9 ]y m, ;361 wDª öv‡á, @o@v_vq|
ny @v ‷Î hÈvWvc © ]m¥ - ;9=8 wDª öv‡á @o@v_vq ]m¥¯ vm - †NvavoNÌ †]ov q
f‒ _y ¨ - ;9<6 wDª öv‡á fv =; j[i jq‡n
]nxf Lg& gxm ]m¥ - ; ]vmy qvwi ;971 wDªt|
]m¥¯ vm - fv_z ovoq, _v¤Ry oDvmv NØ vf, lwigay i|
f‒ _y ¨ - ;1 fvW© , ;968 wDªt|
liièD Kvbfg ]m¥ - ;9;3 wDªt|
]m¥¯ vm - fv³iv †]ovi fvQ KvMo NØ vf|
f‒ _y ¨ - ;96< wDªt| ny wlqv @vfvo
]m¥ - ;9;; nv‡o ]m¥¯ vm - jwi`vo †]ovi `v‡q ¯Î vjv‡g f‒ _y ¨ - ;999 nv‡oi =7 m‡h¤Ri
`vfny i ivbfvm ]m¥ - =< K‡»vji, ;9=9 wDª övá|
]m¥¯ vm - Sv@vi fvð_Zz wo|
f‒ _y ¨ -;6 KvNö, =778 wDª övá
@wj, nvwbw_¨@‡gi nvwb_¨@f©
nb‡] f‡m ivDvi Lavq
`irW※gª W‡Èvavk¨vq
Lam¨vn jvfy ‡mi †f‡q awiYx_v ª x@v‡ūÎi jiwgwg , _vi wj‡q bq wjaØ gv‡ni
nv‡U| @Uv w[o wjaØ gvn _v‡@ wjiv] †j․ @‡i ivD‡j| w@ū‧ _vi WwiÂbxm ¯R vfx _v‡@ wm®@… w_ wgomv †gmvavImvi ]m¨ _vov@ wgo| _vM ª x@vūÎ I awiYx_vi wa_v W‿gª mvU awÐ_f`vM aoó x nfv‡]i @v‡[ a‡Ui gvwj _z ‡o mj wjkv‡mi ]m¨ †`d aØ ő @io|aoóx nfv‡]i aØkvm åhgv •j@z ‡ßi LM‡oi fvk¨‡f †BvdYv wgo †c,
wjaØ gvn _vi jvN gÀv‡@ †`‡di awiWq mv wg‡o _v‡@ †gjgv‡ni m¨vq nfv] †U‡@ †ji @‡i wg‡q _vi N‒ bgvb @iv b‡j|
# jvfy ‡mi †f‡q, awiYx_v, `ª x@v‷Î, jiwgwg, wjaØ gvn, wjiv]†j․, WwiÂbxm, ¯R vfx, wm®@… w_, †gmvavImv, W※gª mvU, awÐ_f`vM,aoóx nfv], a‡Ui gvwj, mj wjkvm, †`d aØ `‽, åhgv, •j@z ‡ßi
LMo, gÀv, †`‡di awiWq, †gjgvn, N‒ bgvb|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 35/43
1:
jw´fW※gª W‡È vavk¨vq
Lam¨vn cyNov¾y ixq NØ v‡f jnjvni_ w_m hvM W‿gª ‡`Di , iv]wnsb I @avo-@z Ðovi nv‡U n¤ÿ@© w[o F@M NØ v‡f jnjvni_ w_m †jvm i]mx, f‒Yvwomx , I gy ‡N© `mw‿gmxi| w@ū‧ wjdqwZ ]wfgvi aw_ő †gjx†W․ky ivYxi wm@Z wjdj‒ ¸ f‡m b_| _vM †n Mw‿giv NvÔxi @v‡[
mvwo` @io| w@ū‧ jy wÖfw_ Mw‿giv _vi WºvūÎ jy Q‡_ avi‡omFjs hvj‡om cwg ivkvivYx †aØ f @i‡_ av‡i, cwg nx_vivf @i‡_av‡i _‡j _viv @i‡o †gvd @x5 _vM w_wm _v‡gi nfvkvm @i‡_ Kwh‡cvN@vix I Kwhcy ±‡gi nv‡U wm‡q Kvm‿gf‡X †N‡om|†nDv‡m @… ý@v‡ūÎ i LM‡oi fvk¨‡f w_wm Kwhcy ±‡gi wj‡q wg‡q wg‡om|
# cyNov¾y ixq, W※gª ‡`Di, iv]wnsb, @avo -@z Ðov, i]mx, f‒Yvwomx, gy ‡N© `mw※gmx, †gjx †W․ky ivYx, wjdj‒ ¸, Mw※giv, ivkvivYx,
nx_vivf, Kvm※gfX, @… ý@v‡‷Î i LMo |aØ jÔ @fov@v‡ūÎ i gÕ‡i j¾‡g‡`i @… d@ nfv‡]i nvf¨ aØ w_üv wm‡q wjg¨fvm ibn¨ wm‡q Kv‡ovWmv bq| †nDv‡m †ov@ ibn¨ I wjËvm ibn¨ wjdq@ wjwjk aØ j‡Ôi La‡i Kv‡ovWmv @iv bq| †nDv‡m _viv @… ýWwi I fy wWivf ³‡ei ]xjm Wwi Kv‡ovWmvi ]m¨kf© _‡À¡ i Kmy `xom @‡i|
# @fov@v‡‷Î i gÕi, j¾‡g‡`i @… d@, nvf¨, †ov@ ibn¨,
wjËvm ibn¨, wjwjk aØ jÔ, @… ýWwiÂ, fy wWivf ³‡ei ]xjm Wwi ,kf© _‡À¡ i Kmy `xom|
Kwfq Wºj_x©
@vj¨NØ ‷ Kwfq _vi bviv‡mv Kw@© V wZi †`v‡@ KwhËvm jnūÎ mvf@ mvZ‡@iDnev iWmv @i‡om| Kj‡`‡d @¬ vūÎ f‡mi avovjg‡oi ]m¨ w_wm
_vi jvwe Kfivj_x‡_ wl‡i †c‡_ WvM‡om| B‡i †livi wgm _v‡@ mgx avivavi b‡_ bo| jvwe wl‡i †gD‡om _vi jvwei fvwZi
†gqvo †h‡E a‡e‡[| †n F@fy ‡Xv fvwZ bv‡_ wm‡q jo‡om Kvfvi Kv_¥wj ¦ vn Kwmt‡`d @viY Kvfvi Kv‡[ ay w®ÿ_ M‡f] |
# bviv‡mv Kw@©V, KwhËvm jn‷Î, Dnev, avovjgo. Kfivj_x, B‡i †livi wgm, avivavi, fvwZi †gqvo, F@fy ‡Xv, Kwmt‡`d,ay w®ÿ_ M‡f]|
Ng¨ iWmv
I‡Nv nv¤aØ w_@ nf‡qi ay ijvnx ifYxiv Wo cvM aU KūÎ bx‡m |
# nv¤aØ w_@, ay ijvnx, Wo cvM, aU K‷Î bx‡m|
ny @v‷Î hÈvWvc© @vj¨
FM Kv@v‡o @wji †Wv‡D By f †mM| @viY FM wf‡X@i v bi_vo-Fi wg‡mI ay wo` †@vm a~ j© vhvn [vevM Kv] Kwhcvm Wvwo‡q _vi [vea I Nxw_³[ wm‡q †N‡[|
# Kv@vo, wf‡X@iv, bi_vo, a~ j© vhvn, Kwhcvm, [veaÂ,
Nxw_³[| ‣nqg Kvox Kvbnvm
@vj¨ jn‡ūÎ i F@ nÔ¨vq (F@@ nÔ¨vq jnūÎ) Wvbvi gi‡j` nbnv nWw@_ b‡q joo Kvwf i]mxNÔv lz o Kvmvi ]m¨ K‡m@ Kv@v` †awi‡q nfy ‡gª M cv‡jv | @viY Kvwf Kvfvi aØ w_wg‡mi `‡á FM Kv@vDvi LWviY åm‡_ av M|
# F@@ nÔ¨vq jn‷Î, Wvbvi gi‡j`, nbnv nWw@_, i]mxNÔv, K‡m@ Kv@v`, nfy ‡gª M cv‡jv, Kvfvi aØ w_wg‡mi `á, LWviY |
‡jNf ny wlqv @vfvo
@vj¨ ny wlqv @vfvo _vi fm I ]xjm wg‡q Kmy hj @‡im †fvi ]vgy ‡gi nfvwk a‡i Kv]I f‒ wÀ@vi BØ vY avM| w@ū‧ w_wm ]v‡mm _viv FM LgvÀ a‒ wUjxi fvqv @v]o _¨vN @‡i nv‡Qi fvqvq Km¨ ]N‡_i KwhcvwÂ@ †gi g‡o †cvN wg‡q‡[|
# fm I ]xjm, †fvi ]vgy ‡gi nfvwk a‡i, f‒ wÀ@vi BØvY, LgvÀa‒ wUjx, fvqv @v]o, nv‡Qi fvqv, KwhcvwÂ@ |
]wbi ivqbvm
Lam¨vn bv]vi j[i k‡i jil Nov mgx i _x‡i †`d wj@v‡oi †f‡q Kv‡i@ lvïy m-Fi _… ývq K‡a¸v @i‡[| _vi F@ZvM w]Ëvnv Kvi
@_wgm @‡q@wZ f‒ _z ¨i nsjvg åm‡_ b‡j|
# bv]vi j[i k‡i, jil Nov mgx, †`d wj@v‡oi †f‡q, Kv‡i@ lvïy m, _… ýv, Kvi @_wgm, @‡q@wZ f‒ _z ¨|
WowW ‡jðov I Kv‡mvqviv †nvmvi @v]o avjvi jvbvmvq @u v‡Wi †gqvo †h‡¾ n¾f @io| _vbviv ]xjm †U‡@ †mqv wn‡mfv †gD‡_ †c‡q
ovMZ (†oZ †gqvi wj ovMZ )-Fi Khv‡j wn‡mfv †gDv öa @‡i wgo ( öa †]‡mvnvMV )|
# ‡jðov, Kv‡mvqviv, †nvmvi @v]o, jvbvmv, @u v‡Wi †gqvo, n¾f, ]xjm †U‡@ †mqv, †oZ †gqvi wj ovMZ, öa †]‡mvnvMV|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 36/43
18
`vfny i ivbfvm
@vj¨ jw‿g w `wji †U‡@ wl‡i `vfny i ivbfvm `~ m¨_vq _z wf †`v@nhv mvf@ nhvq jo‡om, Kv] Kvwf wjÖ¯ mxwofv †U‡@ †i․gª @‡ivwZ‡_ nő vm @i‡_ F‡nw[| Kvamviv Kv] †c Kvfv‡@ †gD‡[m jy @ _vi jvsov‡g‡`i ôgq FZv Kvfvi F@ ki‡mi Kbs@vi| w@ū‧
Kv] Lℭ¢ Z L‡Zi wa‡X Wo‡[ R ‡g` | †c j¾ ny ‿gix - ‡@ Kvwf wW‡mw[ _vi Kwjio ]ovh~ wf‡_ †n․‿gc© †Dov @i_| w@ū‧ Kv]F@ †lvZv †@fm Kmo FDv‡m, Kv] †Nvi v‡m †@vw@‡oi @iY
Kvbjvm †`vmv cvq, hvEv‡Wviv Wu vg fyD @v‡ov @‡i ky @‡[ | R ‡aő I gyt R ‡aő †ju ‡W Kvw[, F †cm mv jv¯ j mv gyt Raő| _‡j Kvfvi ôg‡qi kųwm jo‡[ aØUf Nv m wÓ_xq f‒ _z ¨i Kv‡N b‡oI Kvwf h¯§ ‧ ‡a †Nvov‡ai bvwn †lvZvj|
# jw※g w`wji, `~ m¨_vq _z wf † `v@nhv, wjÖ¯ mxwofv, †i․gª
@‡ivwZ, jy @ _vi jvsov‡g‡`i ôgq, F@ ki‡mi Kbs@vi, L ¢ Z L‡Zi wa‡X Wo‡[ ¯R ‡g`, †c j¾ ny ※gix, Kwjio ]ovh~ wf‡_, F@†lvZv †@fm Kmo, †Nvi¯ v‡m †@vw@‡oi @iY Kvbjvm,
hvEv‡Wviv Wu vg fyD @v‡ov @‡i ky @‡[, ¯R ‡a‽ I gyt¯R ‡a‽ †ju ‡W Kv‡[, mv jv¯ j mv gyt¯Ra‽ ôg‡qi kųwm, aØUf Nvm wÓ_xq f‒ _z ¨i Kv‡N, h¯§¯‧ ‡a †Nvov‡ai bvwn|
‣nqg Iqvox Loó vb
Lam¨vn ‣nqg nv‡bj Wi]vNv mgxi L‡Å‡`¨ joo @u v‡gv mgx @u v‡gv @viY Kvi †@L Wu v‡gi Kfvj`¨vq ovo nvoy a‡e †_vfvq †gD‡_ Kvn‡j mv|
# @u v‡gv mgx @u v‡gv, Wu v‡gi Kf vj`¨vq, ovo nvoy |
mvZ@ jwþaxi cvÂv a‡Ui _i¾ h¾ @‡i ny i¾ aU kio|
# jwþaxi, _i¾ h¾, ny i¾|
‡[vZ Nî mqmWviv NØ v‡fi ]vbv]x lw@i wmúo ]xjm I wmúo cvÂvi @v‡[aiv]q jiY @‡i f‒ _z ¨cvÂv @io| _vi ]xjm †cm aÙvi gy M _x‡i †j‡e IXv F@wZ _z onx Nv‡[i @vwbmx †cDv‡m Dy mx †@qviv _v‡@ _vw[o¨ @‡i bv‡n|
# mqmWviv, ]vbv]x, wmúo ]xjm I wmúo cvÂv, aiv]q, f‒ _z ¨cvÂv, gy M _xi, F@wZ _z onx Nv‡[i @vwbmx, Dy mx †@qviv|
]nxf Lg& gxm
mvZ@aÙv av‡ei F@ NØ v‡fi †f‡q fky fvov I _vi n¾x aoó x jky Kvnfvm wns‡bi h‡q ay ®ÿ †kmy ‡@ (I‡Nv ay ®ÿ †kmy) †j‡gi †f‡qi @v‡[ wg‡q wgo|
# aÙv ave, NØ v‡fi †f‡q, fky fvov, aoó x jky, Kvnfvm wnsb,I‡Nv ay ®ÿ †kmy, †j‡gi †f‡q|
êfY nvwb_¨ ]vf© vwmi `b‡i j‿g‡i W‡o fy nvwli njvM j‡o _vi jvn bo‡gaixi †g‡` †c †g‡` fvmy d je |
# ]vf© vwmi `b‡i j※g‡i, W‡o fy nvwli, bo‡g aixi †g‡`, †c†g‡` fvmy d je|
Kv_¥@Uv @wji ¯§‒ w_a‡Z Kv]I hv¯§i _v‡gi ]xjm@Uv cv‡gi †g‡Dw[ Xv@z i jvwei KvwEmvq|
# ¯§‒ w_a‡Z, _v‡gi ]xjm@Uv, cv‡gi †g‡Dw[, Xv@z i jvwei KvwEmvq|
@vj¨ iwEov mv‡qi fvwQ bvny i F@aqnvi ju vw`i ny i å‡m iƝaj_x I
ny Wqmx nw@mv boy g jiY `vex a‡e †nv]m jvwgqvi BvZ I m@`x @u vUvi fvX-Fi fvQvfvwQ kvm‡¸_ avwe wg‡q jvoy W‡i [z ‡Z Kvno| _DmM _vi f‡m aeo 6;-Fi †nM hqvjb wgm³woi @Uv, cDmFDv‡m w[o @vl‡mi wfw[o i± i‡E ]‡oi †oDm| cDm †@u ‡g‡[ K‡m@ fv ]mmx (fv †c ]mmx @v‡‿g) _viaiI fv‡Nv ]vwo‡q ‡i‡D‡[ Kv‡ov| (fv‡Nv ]vwo‡q ivwDn Kv‡ov )|
# iwEov mv‡qi fvwQ, bvny, F@aqnvi ju vw`, iƝaj_x, ny Wqmx, nw@mv, boy g jiY, †nv]m jvwgqvi BvZ, m@`x @u vUvi fvX,kvm‡¸_, jvoy Wi, hqvjb wgm³wo‡_, @vl‡mi wfw[o, ]‡oi†oDm, fv †c ]mmx @v‡※g, fv‡Nv ]vwo‡q ivwDn Kv‡ov|
Lam¨vn?- _vi F@fv Lam¨vn ܇jvjv @vwbmxÚ|
@v]x m]ièo Mnovf mvZ@
Kv‡oqv wQwowfwo i‡Ei `vwe a‡e fky fvovi ay _z ‡oi wj‡q †gD‡_†No|
# Kv‡oqv, wQwowfwo, fky fvov, ay _z ‡oi wj‡q |
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 37/43
16
Lam¨vn @z ‡bwo@v f‒ _z ¨ zkvq jvukmbviv| # @z ‡bwo@v, f‒ _z ¨¸zkv, jvukmbviv|
Nî NØ ‷ w`Lwo fvov aÙ †NvDivi j¨Uvi gvm †U‡@ fy w± †a‡_ w]‡mi jvg`vi @v‡[ wi‡±i †jgm wm‡q ‡No| # w`Lwo fvov, aÙ †NvDivi, j¨Uvi gvm, w]‡mi jvg`v, wi‡±i
†jgm| @vj¨
‡gvomWu vav , wWÀmvfv I wnÔz wb‡‿gvo Knv‡f¨i w]wÌi hvE‡_ I nvf¨jvgx Kv‡‿gvo‡m `wi@ b‡_ nj© bviv‡gi g‡o † cvN wgo| _v‡gi Nv‡mi go [vqvmZ m_z m Wu v‡gi nfq nwÍ_v †U‡@ hvEviNvm NvM_| _v‡gi †`d nINv‡_i wja - jx ny ‡ii KwNő jxYvq Wºjv‡@ ay ‡ji bvIqvi Qe LX‡_v| fihv¯‥‡i aØ oq †g‡D @u va_ wQ‡E lz o I lwY-fmnv|
# ‡gvomWu vav, wWÀmvfv, wnÔz wb‡※gvo, w]wÌi, nvf¨jvg, nj© bviv, [ vqvmZ, m_z m Wu vg, nwÍ_v, hvEvi Nvm, †`d nINv_, KwN‽ jxYv, Wºjv@, ay ‡ji bvIqv, Qe, fihv¯‥i, wQ‡E lz o, lwY-fmnv|
ijx※gª mvU Xv@z i
Lam¨vn
‡Nviv wb‿gy B‡ii †f‡q iv]dx© I fvoÍ †j․ Xv@z ivYxi bvZ †U‡@ wli‡_ †m․@vVy wj‡_ Kvb_ bo| W_z i‡¾ j¨Uvi @vi‡Y B‡ii jvM‡i †cvNv‡cvN @i‡_ avio mv| B‡i j‡n gy M †jvm F@]m Kv‡i@ ]‡mi †Wv‡Di jvwo‡_ awiY_ bo Fjs å‡q å‡q †`‡di @wj_vi Wvi Kk¨vq fyD @‡i †loo|
# ‡Nviv, iv]dx© , fvoÍ, †j․ Xv@z ivYxi bvZ, †m․@vVy wj, W_z i¾, B‡i jvM‡i, †cvNv‡cvN, gy M †jvm, †Wv‡Di jvwo, † ‡di @wj_v, Wvi Kk¨vq |
mvZ@ KWovq_m †g‡`i iv]v iègª WÐ I ivYx wWÂv¾gv Dy jM gy w÷ūÎ vq Kv‡[m| _v‡gi nūÎ vm a‒ wU¡ iv] iv]¨ Wvomvq fm mv wg‡q a‒ wUjxi fvqvi †Dovq †f‡_ i‡q‡[| Kv] jvu `ix jv]vq †_v @vo f‒Nqvq cvq| †n •j@z ‡Éi Dv_vq mvf †owD‡q Vv@B‡ii @v‡[ wWi@z fvi nhvq †cvN wg‡q‡[| Ff_vj vq FM nfn¨v †U‡@ awiÂvY †a‡_ iè gªWÐ †N‡om jvo¥xw@i ( jvo¥xw@ aØ w_hv ) @v‡[ jo‡om Kvfv‡@ ]xjm cy ‡Öi FM aiv]q †U‡@ i¸v @‡im| m_z jv F †g` _v‡ni
†g‡` awiY_ b‡j| jvo¥xw@ Lavq wb‡n‡j jo‡om ª vjY fv‡n WÐvwo@v †gjxi fw‿g‡i mZxi a~ ]v @i‡_ b‡j Fjs fy ±kvivq i±
wjn]© m wg‡_ b‡j| iv]v _vM @i‡om Fjs aij_x© lvïy m fv‡na‒ wU¡ iv] iv] fy @z Z NØ bY @i‡om I iv]v ivYx †Nvevi Nog wfwZ‡q @v‡oi cvÂvq W‡o †No|
# KWovq_m, iè gª WÐ, wWÂv¾gv, a‒ wU¡ iv], fvqvi †Dov, jvu `ix, @vo f‒Nqvq •j@z ‡Éi Dv_v Vv@Bi wWi@z fvi nhv, awiÂvY, jvo¥xw@ aØ w_hv , aiv]q, _v‡ni †g‡`, `ª vjY, WÐvwo@v, mZxi
a~ ]v, fy ±kvivq, i±, wjn]© m, lvïy m, fy @z Z, †Nvevi Nog, @v‡oi cvÂv |
@vj¨ hvmy wnsb Xv@z i nvmvM bv‡_ @‡i wWÂv mgx avi bIqvi ]m¨ †Dqv †nvmvi _ix‡_ I‡X| F@M nf‡q ¸wY@v, `¨vfox, fðqv I fvmnx mgx avi bIqvi ]m¨ †nvmvi _ix‡_ I‡X| fðqv‡@ †g‡D Xv@z i nv‡bj fy° bq| _vi †aØ ‡f bvjy Vy jy †D‡_ Uv‡@| •m‡jg¨ †n ]vm‡_av‡i fvB fv‡ni ;= _vwiD fðqvi ]m¥wgm | F]m¨ †n fðqvi
]m¥wg‡m jmlz o @we I †@vfo jov@vi @v‡[ avwX‡q †gq| jov@v _Dm @îmvi f‡k¨ Nx_vÌwo @vj¨ ae‡_ Uv‡@| fðqv aÂay ‡Zi [evi [wj n Ô¨vi n¾x‡_i f_ NvM‡_ Uv‡@| @wji F †`d †oDv _vi ]xj‡mi @wj @vwbmx|
# hvmy wnsb Xv@z ‡ii agvjox, nvmvM, wWÂv, †Dqv, †nvmvi _ix, ¸wY@v, `¨vfox, fðqv, fvmnx, •m‡jg¨, ]m¥wg‡m, jmlz o, @we I†@vfo, jov@v, @îmv, Nx_vÌwo, aÂay Z, [evi [wj, nÔ¨v n¾x_,†`d †oDv, @wj @ vwbmx|
Lavwk Lavwk aØ @…_ mvf
‡g․o_ Lw]i jvbivf Dvm @wj @´m fy @z ‿givf Wºj_© x ivq NyYv@i hvi_W‿gª
cyNnwÔõ‡Yi @wj A ¦ iW‿gª ³Õ jvsovi wfàm ‡bfW‿gª fy‡Dvavk¨vq
‡hv‡ii avwD wjbvixovo Wºj_© x nvwb_¨ wj`vig Kváy o @wif wj`¦ @wj ijx‿gª mvU Xv@z i
[‡‿ gi ]vgy @i n‡_¨‿gª mvU gÀ nvwb_¨ n¤ª vZ, Hwd jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq
wj‡gª vbx @wj @v]x m]ièo Mnovf wjg¨vnvNi A ¦ iW‿gª aoó x @wj ]wnf Lggxm
ièanx jvsovi @wj ]xjmvm‿g gvn WviY @wj fy @z ‿g gvn
Kaiv‡]q @Uvw`îx `irW‿gª W‡Èvavk¨vq mvNwi@ @wj `vfny i ivbfvm hvdv wjËvmx V. ‡fvbv¤§g `bxgy oó vb
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 38/43
13
w@‡`vi @wj ny @vūÎ hÈvWvc© fy nwof mvix ]vNi‡Yi KNØ gy _ ‡jNf †iv‡@qv
@¬ ¨vwn@ @wj nykx‿gª mvU gÀ Raőv_z i @wj ‣nqg MnfvMo †bv‡nm wniv]x
wfwUovi ‡@vw@o wjg¨vaw_ fbv@wj KvovIo
nvwb_¨ †iu ‡mnvi @wj fvM‡@o fky n~ gm gÀ jvsov nvwb‡ _¨i wjaó wj @wj fvM‡@o fky n~ gm gÀ
Mnovwf †iu ‡mnvi @wj liièD Kvbfg
[Ùmvf
[Ùmvf aØ @…_ mvf je W×xgvn KmūÎ je Nv]x wfqv fxi f`viil †bv‡nm hvmy wnsb ijx‿gª mvU Xv@z i jxijo aØ fU †W․ky ix
@vq‡@vjvg @v‡]f Kvo †@viv‡q`x ð‡_vf †au Wv @vwo@vm‿g
jmlz o jovM Wu vg fy ‡Dvavk¨vq bvqvr fvfy g V. fwmiè²vfvm
aiåivf iv] †`Di jny `I@_ Infvm ‡`D Kvw]]y i ibfvm
k~ f‡@_z @v]x m]ièo Mnovf
jvsov nvwb‡_¨i wjwhm‽ `vDvi Kvwg @wj, aØj_©@,
]m@ Fjs awU@…_
wjjiY ‡oD@/@wji mvf jvsov nvwb‡_¨i/ aØ vWxm cy ‡Ni
Kvwg @wj oy M av
fk¨ cy ‡ Ni Kvwg @wj je W×xgvn fmnvf¾o @v‡j¨i Kvwg @wj @vmv bwigÀ W×x f¾o @v‡j¨i Kvwg @wj fvwm@ gÀ
jvsov nvwb‡_¨i aØUf fy nofvm @wj
`vb †fvbv¤§g nNxi
ivfvq‡Yi aØUf Kmy jvg@ @wj @… wÀjvn Iu Qv
fbvhvi‡_i aØUf Kmy jvg@ @jx‿gª ai‡f ¦ i @z iKvm `ix‡li aØUf Kmy jg@ hvM wN wi` W‿gª †nm
jvsov N‡g¨i awU@… _ LMwoqvf †@ix w`în¤§_ Ng¨ixw_i
]m@/Ng¨ixw_i ]m@ A ¦ iW‿gª wjg¨vnvNi
Wwo_ Ng¨ixw_i ]m@ aØ fU †W․ky ix jvsov Lam¨v‡ni awU@…r a¨vwiWu vg wf jvsov Lam¨v‡ni ]m@ jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq jvsov mvZ‡@i aØ j_© @ _vivWiY w`@gvi
jvsov mvZ ‡@i ]m@ fvM‡@o fky n~ gm gÀ jvsov aØ bn‡mi ]m@ fvM‡@o fky n~ gm gÀ jvsov n‡m‡Zi aØ j_©@/]m@ fvM‡@o fky n~ gm gÀ
jvsov nvwb‡_¨ †aÂv@xq n‡m‡ZiaØ j_© @
aØ fU †W․ky ix
jvsov fbv@v‡j¨i ]m@ fvM‡@o fky n~ gm gÀ jvsov nvwb‡_¨ KwfÂvõi [‡‿gi
aØ j_© @ fvM‡@o fky n~ gm gÀ
jvsov †[vZ N‡îi ]m@ ijx‿gª ª mvU Xv@z i
jvsov nvwb‡_¨i wjwhm‽ `vDvi aØUf
wjjiY iWmvi mvf iWwq_vi mvf jvsov nvwb‡_¨i Kvwg
wmg © m Wc© vag ‡fvZ =< ]m
fk¨cy ‡Ni jvsov nvwb‡_¨i Kvwg
wmg © m
Ø x@… ý @x_© m je W×x gvn
fy nofvm‡gi †oDvaØUf nvwb_¨ MLny l ]y ‡oDv `vb& †fvbv¤§ g nNxiaØUf fy wgª _ NØ ū @‡Uva@Um LMwoqvf †@wi aØUf Lam¨vn Kvov‡oi B‡ii
gy ovoa¨vixWu vg wfÂ
aØUf nvU©@ Lam¨vn gy ‡B© ` mw‿gmx jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq
aØUf †ivfvw‿Z@ Lam¨vn
@avo@z×ov jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq
aØUf aØY‡qvaõvY MLny l †]v‡oDv `vb& fy b¤§g nNxi
aØUf aØ jÔ ‡jgvūÎ iv]v ivf‡fvbm ivq aØUf mvZ@ hgª v]© y m _vivWiY w`@gvi
aØUf nvU© @ mvZ@ `wf© üv fvM‡@o fky n~ gm gÀ
aØUf aØ bnm F@M @x j‡o nh¨_v
fvM‡@o fky n~ gm gÀ
aØUf Fjs F@fv nvU© @ fbv@vj¨
‡fBmvg jk @vj¨ fvM‡@o fky n~ gm gÀ
aØUf †[vZ Nî whDvwimx ijx‿gª mvU v@z i
a ØUf nvU© @ †[vZNî ‡gmv avImv ijx‿gª mvU v@z i aØUf fy nofvm mvZ¨@vi
fxi f`viil†bv‡nm
Sv@v †U‡@ aØ @vw`_aØUf iWmv
mxo ga© Y gxmjÔz wfÂ
aØUf jvsov Kõ‡ii†DvgvM@vix
aÍvmm @f©@vi
aØUf jvsov Kõi†DvgvM@vix
Wvo© n LMow@Þ
aØUf fwbov
Oam¨vwn@
‡fjvi iv] ¯RY© @z f vix †gjx
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 39/43
19
wjwhm‽ @wji aØUf @vj¨Nª ‷
iWwq_vi mvf @vj¨NØ ‡‷ i mvf fvM‡@o fky n~ gm gÀ \cj Akptivj Dkly
ijx‿gª mvU Xv@z i jmlz o @v]x m]ièo Mnovf KwNő jxYv
]xjmvm‿g gvn Qiv avo@ `vfny i ivbfvm aØUf Nvm, wÓ_xq f‒ _z ¨i Kv‡N Kvo fvbfy g ‡ov@ †ov@vūÎi
ny @vūÎ hÈvWv c© [vea wmf©‡o‿gy ³Y ‡aØ fvsåi i± WvM
Kvjy †bmv †fv Î lv @vfvo KvaY †c․jm •jix ]nxf Lg& gxm ivDvox liièD Kvbfg nv_ nvN‡ii fvwQ ðfvqy m Kv]vg K‡o․w@@ Mwöfvi Kwfq Wºj_© x avivavi
wjwhm‽ Oam¨vwn‡@i aØUfaØ@vw`_ Lam¨vn
Oam¨vwn‡@i mvf Lam¨v‡ni mvf jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq gy ‡N© ` mw‿gmx
ijx‿gª mvU Xv@z i ‡j․ Xv@z ivYxi bvZ @v]x m]ièo Mnovf ju vkmbviv
Kvjy Mnbv@ n~ c© gxBo jvwe
fvwm@ j‡‿g¨vavk¨vq wgjv ivwÂi @vj¨ `I@_ Infvm jwm Kvgf
`bxgy oó vb @vqnvi nv‡is †j․ fxi f`viil †bv‡nm i_ő vj_x
KvD_viè²vfvm Mwoqvn wW‡o‡@vXvi †navM ‣nqg IqvoxLoó vb ovonvoy
a¨vixWu vg wf Kvov‡oi B‡ii gy ovo ‡jNf †iv‡@qv aÙivN
wjwhm‽ mvZ¨@v‡ii aØUfaØ@vw`_ mvZ@
mvZ¨@v‡ii mvf mvZ‡@i mvf fvM‡@o fky n~ gm gÀ `wf© üv
ijx‿gª mvU v@z i iègªW× @v]x m]ièo Mnovf wQwowfwo
my ièo †fv‡fm †m‡fwnn fvfy my i iw`g Iiv @gf Kvox
fy mxi †W․ky ix i±v± jvsov gxm jÔy wf mxoga© Y fxi f`viil †bv‡nm jnūÎ @z fvix
wjwhm‽ nvwb‡_¨i L‡oóD‡cvN¨ Wwi‡Âi ª ñv,
NØ ‷ I N؇‷ i aØ @… w_
Wwi‡Âi mvf Wwi ª ñvi mvf
NØ ‡‷i mvf iWmvi kim
ivkv, @… ý Fjs
jevwq
je W×xgvn Ø x@… ý @x_© m au vWvwo
@vj¨ A ¦ ix avZmx hvi_W‿gª
ivq ³Yv@i Kmő gvf¾o
@vj¨ f¾o@vj¨
aÙvj_x KvovIo aÙvj_x aØYq LavD¨vm
X@WvWv a¨vixWu vg wfÂ
Kvov‡oi B‡ii gy ovo
Lam¨vn
mjxm fvkj,†_viva
gxmjÔz wf mxo ga© Y mvZ@
ivjY, aØ wfovFjs †fBmvg fvM‡@o fky n~ gm gÀ ‡fBmvgjk fbv@vj¨
h±aØ nvg jvjy fvM‡@o fky n~ gm gÀ
jy ‡ev `vwo‡@i Bv‡e †iu v
aØ bnm
Kfo ijx‿gª mvU Xv@z i
Vv@Bi mvZ@
lwZ@ Wºj_© x ijx‿gª mvU Xv@z i
[z wZ ‡[vZNî
ibf_, Dy @x ijx‿gª mvU Xv@z i
@vjy oxIqvov ‡[vZNî
i_m ijxY& gª mvU Xv@z i
‡avö fvövi ‡[vZNî
‡Nviv, owo_v, ny Wwi_v Fjs
wjmq
ijx‿ gª mvU Xv@z i
‡Nviv Lam¨vn
Kwf_, ovjY¨Fjs †@ wZ wfÂ
ijx‿gª mvU Xv@z i
‡`‡di @wj_v Lam¨vn
fky n~ gm Fjs @z fy wgmx
ijx‿gª mvU Xv@z i
‡cvNv‡cvN Lam¨vn
ivMWiY ijx‿gª mvU Xv@z i ‡Dv@vjvjy iaØ _¨vj_© m
Nî
‣bfūÎ x,†N․ix`´i Fjs
Kay
ijx‿gª mvU Xv@z i
‣bfūÎ x Nî
@z ‿gmw‿gmx, m ‡N‿gª mvU
jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq
wjdj‒ õ Lam¨vn
@avo@z×ov Fjs mj@z fvi
jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq
@avo@z×ov Lam¨vn
êfi, †ivwbYx
Fjs †Nvwj‿govo
jw´fW‿gª
W‡Èvavk¨vq
@… ý@v‡ūÎ i
LMo
Lam¨vn
Kv‡q`v Fjs jw´fW‿gª gy ‡N© `mw‿gmx Lam¨vn
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 40/43
<7
w_‡ovÀfv W‡Èvavk¨vq ‡bfvw¾mx, †@ñFjs @vgw¤R mx
jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq
‡f]wgwg Nî
Nlz i `irW‿gª ª W‡Èvavk¨vq
f‡b` Nî
fvkwj Fjs ny ‡im `irW‿gª ª W‡Èvavk¨vq
jewgwg jeNî/ Lam¨vn
m‡im, ifv `irW‿gª ª
W‡Èvavk¨vq
gÀv Lam¨vn
Ø x@vūÎ, M‿gª mvU, Kmő gvwgwg, iv]o½x
`irW‿gª ª W‡Èvavk¨vq
Ø x@vūÎ Lam¨vn
n_x`, nvwjÂxFjs w@iYfqx
`irW‿gª ª W‡Èvavk¨vq
WwiÂbxm Lam¨vn
fwbf, ny ‡i`Fjs KWov
`irW‿gª ª W‡Èvavk¨vq
N‒ bgvb Lam¨vn
ifv Fjs i‡f` `irW‿gª ª
W‡Èvavk¨vq
aoó xnfv] Lam¨vn
@z ‡ji, fvov, †bv‡nm
wfqv Fjs †bv‡nm
wfqv
fvwm@ j‡‿g¨vavk¨vq
aÙv mgxi fvwQ
Lam¨vn
‡]vbiv Fjs Mj¨vbxf
@vwg©
fy mxi †W․ky ix i±v± aØ vūÎ i mvZ@
jvsov nvwb‡_¨i Mw_bv‡ni ³iè_¡a~Y© aÂawÂ@v Fjs
n¤ÿvg@
aÂ-awÂ@vi mvf Fjs wjjiY n¤ÿvg‡@i mvf ‡j¾o †N‡]Z (jvsov _Uv hvi‡_i aØUf nsjvgaÂ)
‡]fn KNvövn wbw@
wgNg © m (j¾h~ wf‡_ jvsov hvdvq aØ @vw`_ aØUf nvfwq@
awÂ@v)
]m @¬ ¨v@© fv © f¨vm
nfvWvi ga© Y (aØUf aØ @… _ jvsov
awÂ@v cvi Óviv nsjvgawi‡j`m åiè bq)
]m @¬ ¨v@© fv © f¨vm
jv¾vov †N‡]Z (jvEvwo @_© ‒ @ n¤ÿvwg_ I aØ @vw`_ aØUf
jvsov nsjvgaÂ)
N¾vw@‡`vi hÈvWvc©
n¤R vg aØhv@i A ¦ iW‿gª ³Õ _À¡ ‡jvwkmx Kõ@z fvi gÀ
fvwn@ awÂ@v a¨vixWu vg wf I ivkvmvU w`@gvi
j¾g © m jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq Kvw]]y ‡mő bvi fxi f`viil †bv‡nm
hvi_x wÓ‡]‿gª mvU v@z i
nvwb_¨ ny ‡i`W‿gª nfv]aw_ nvkmv ijx‿gª mvU v@z i mjm~ i ‣nqg Ffgvg Kvox
nvÕvwb@ †fvbv¤§gx ‡fvbv¤§g Kv@ivf Du v njy ]a (Wwo_ Ng¨ixw_i
fyDaÂ)aØ fU †W․ky i x
nINv_ ‡fvbv¤§g mvwni LwÅm k~ f‡@_z (Kvm‿gfqxi KvNf‡maØ @vw`_ b‡o awÂ@vwZ wmwdÖ @iv bq Fjs n¤ÿvg@ @v]x
m]ièo Mnov‡fi mv‡f†g`‡gª vwb_vi Kwh‡cvN Kvmv
bq)
@v]x m]ièo Mnovf
‣gwm@ Kv]vg ‡fvbv¤§g Kv@ivf Du v @‡oó vo gx‡m`iÌm gvn ov¾o @v]x m]ièo Mnovf
w`Dv (Ë vm †cDv‡m nxfvjÖ,
jy wÖ †cDv‡m Kveü, fy w±†nDv‡m Kn¤¢ j)
Kvjy o ð‡nm
nf@vo wn@v‿gvi Kvjy ]vli fv‡b mI Kvjgy o @vwgi
‣gwm@ mjcyN @v]x m]ièo Mnovf ‡jNf m~ i]vbvm ‡jNf
cvq cvq wgm `wl@ †ibfvm KvEz i (w`å‡_vd awÂ@v) V. fy b¤§g `bxgy oó vb
n‡‿g` ny @z fvi ivq
wj whm‽ ³iè_¡a~Y© WiY, jvYx I LÖ… w_ 7;. a‡ii @vi‡m R vU© wgqv jwo
F ]xjm fm n@wo gvI, _vi f_ nyD †@vUvI w@ Kv‡[5 Kvamvi @Uv hy woqv cvI|Ñ - nyD, @vwfmx ivq|
7=. ÝKvbv, w@ fky i IM Kvcv‡mi kųwm
f‡f© f‡f© †nM ny i jvw]o w@ ny fky i Kv@z o bMo aØ vY, mvwWo kfmx|Ñ - Kvcvm , @vq‡@vjvg |
71. Ý@wi‡_ avwi mv @v] ngv hq ngv ov], ns`‡q ns@‡î ngv Z‡o av‡[ †ov‡@ w@[z j‡o|Ñ - av ‡[ †ov‡@ w@[z j‡o, @vwfmx ivq |
7<. Ýwja‡g †fv‡i iõv @i F m‡b †fvi aØ vU© mv
wja‡g Kvwf mv †cm @wi hq|Ñ - Kv_¥ÂvY, ijx‿gª mvU Xv@z i |
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 41/43
<;
7:. ݇c ]m wgj‡n f‡mi bi‡ d, ]¡ vovq †fv‡fi jvw_, Kv`y N‒ ‡b _vi, †gwD‡j mv Kvi, wm`x‡U aØ gxa hvw_|Ñ - wf_j¨wq_v, @… ýW‿gª f]y fgvi|
78. ÝwWinyDx ]m ê‡f w@ @Dm j¨wU_ †jgm jy wQ‡_ av‡i w@ cv_mv wj‡d jy wQ‡j †n w@‡n
@hz Kvw`wj‡d gs‡`wm cv‡i|Ñ - nfj¨Ux, @… ýW‿gª f]y fgvi|76. Ýjvjy M av wD‡i Vvw@, jwo‡[ WevM
@z ‡e B‡i †U‡@ @‡i w`‡îi jevM Kvwf Uvw@ fbvny ‡D KÈvwo@v a‡i _z wf @_ @ñ avI †ivg j‒ wñ Q‡e|Ñ
- R vkxm_vi nyD, i]mx@vūÎ †nm| 73. Ýkmkv‡m¨ ay ‡®ÿ hiv Kvfv‡gi FM jny Ôiv
_vbvi fv‡Q Kv‡[ †g` F@ - n@o †g‡`i †niv|Ñ -
kmkv‡m¨ ay ‡®ÿ hiv, wÓ‡]‿gª ov o ivq|
79. ‡fv‡gi Nij †fv‡gi Kv`v Kv fwi jvsov hvdvÑ- Kv fwi jvsov hvdv, - K_z o aØ nvg †nm|
;7. ÝKvamv‡i o‡q wjjª _ iwb‡_ Kv‡n mvM †@b Kjwm a‡i, n@‡oi _‡i n@‡o Kvfiv aª ‡_¨‡@ Kvfiv a‡ii _‡i|Ñ - aiv‡U© , @vwfmx ivq|
;;. ÝNvwb nv‡f¨i Nvm fvmy ‡di †W‡q je w@[z mvM,
m‡b w@[z fbxqvm|ÚÚ - nvf¨, @v]x m]ièo Mnovf|;=. Ýwj‡ ¦ cv w@[z fbvm n‒ wñ
wWi @o¨vY@i K‡k© @ _vi @wiqv‡[ mvix K‡k© @ _vi mi|Ñ - mvix, @v]x m]ièo Mnovf|
;1. ÝKvw] b‡_ `_jd© a‡i ‡@ _z wf awe[ jwn Kvfvi @wj_vDvwm Kvw] b‡_ `_jd© a‡i|Ñ - ;<77 nvo, ijx‿gª m vU Xv@z i|
;<. ݇b j¾, hv×v‡i _j wjwjk i_m| _v n‡j, (K‡jvk Kvwf) Kj‡bov @wi,Ñ - j¾hvdv, fvM‡@o fky n~ gm gÀ|
;:. ݇b @wj, mxij †@m lv³m †c F‡n‡[ kivq, jn‡ūÎ jwiqv _z fw oÚ‡j mv w@ _j j‿gmvq5Ñ
- _vbv‡iM a‡e f‡m, †jNf ny wlqv @vfvo| ;8. ÝavwD nj @‡i ij, ivw_ †avb vMo
@vm‡m @z ny f @wo n@wo lz wZo|Ñ - fgm‡fvbm _@© vo´vi|;6. Ý]x‡j †aØ f @‡i †cM ]m, †nM nj †nwj‡[ A ¦i|Ñ
- R vfx wj‡j@vm‿g|
;3. ݇_vfvi @xw_© i †W‡q _z wf †c fbr FM _j ]xj‡mi iU a÷v‡_ †lwoqv cvq @xw_© ‡i †_vfvi jvisjvi wWþ _j a‡e Kv‡[ _z wf †bUv mvM|Ñ
- `v]vbvm, ijx‿gª mvU Xv@z i| ;9. Ýmvmvm †g‡`i mvmvm hvdv
wj‡m R ‡g`x hvdv
‡f‡Z w@ Kv`v5Ñ - R ‡g`x hvdv, ivfwmwk ³Õ| =7. Ý@_ NØ vf @_ aU cvq n‡i n‡i,
`b‡i ivmvi cv‡jM †a․‡[ †hv‡i|Ñ - ivmvi, ny @vūÎ hÈvWvc© |=;. ÝF‡n‡[ m_z m w`å, _v‡@ †[‡e wg‡_ b‡j vm0
]xY© a‒ wUjx‡_ j¨U© , f‒ _ kųsn ‧a - wa‡X W‡o †c‡_ †bj Kvfv‡gi|Ñ - [veaÂ, ny @vūÎ hÈvWvc© |
==. Ý]wm¥‡o fwi‡_ b‡j, Kfi †@ ‡@vUv @‡j5Ñ- fvM‡@o fky n~ gm gÀ|
=1.ÝUv@j mv‡@v jÖ B‡i ‡gDj Fjvi ]NrZv‡@ ‡@fm @‡i By i‡[ fvmy d cyNvūÎ ‡ii B~ wY© av‡@|Ñ - ns@î, @v]x m]ièo Mnovf|
=<. ÝKvamv‡@ je j‡o je †nM mq ‡ov‡@ cv‡i je j‡o je †nM bq|Ñ- je †@, - A ¦ iW‿gª ³Õ|
=:. ݇@vm †g‡`‡_ _ièo_v n@o †g‡`i WvM‡_ `¨vfo5 ‡@vm †g‡`‡_ Wo‡_ †N‡oM
go‡_ bq‡i gy j© v @fo5Ñ- †@vm †g‡`, n‡_¨‿gªmvU gÀ|=8. Ýhv_ †g bvivf]vgv, _v mv b‡o fvmwWÂ Dvj|Ñ
- iwl@ Kv]vg|=6. Ýfv‡Nv, Iiv j‡o,
njvi @Uv †@‡e †m‡j, ‡_vfvi †@v‡o å‡q Nî åm‡_ †g‡jmv
jo, fv| _vM w@ bq5Ñ - Kvjy ]vli Ijvqgy oó vb|
=3. Ýfvi †Wv‡D mvM K Ø è †@jo Kmm]¡ vov, gy܇WvD _vi `Âè bm‡mi Kvbųvm|Ñ
- `bxg ¯§i‡Y, ‡fvbv¤§g fwmiè²vfvm| =9. ݇b gvwigª ¨, _z wf †fv‡i @‡i[ fbvm|
_z wf †fv‡i gvwmqv[ Dª x‡üi n¤§vm @Ã@ fy @z Z †`vhv|Ñ - gvwigª ¨, @v]x m]ièo Mnovf|
17. ÝF wj ¦ ‡@ m_z m w`åi jvn‡cvN¨ @‡i cvj Kvwf - mj]v_‡@i @v[ F Kvfvi g‒ p Kw¾@vi|Ñ
- [veaÂ, ny @vūÎ hÈvWvc© |
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 42/43
<=
1;. ÝfbvËvmx fbv]m, †c a‡U @‡i Nfm b‡q‡ [ aØ v_¯§iYxq|Ñ - †bfW‿gª j‡‿g¨vavk¨vq|
1=. ÝI‡i mjxmÚ I‡i Kvfvi @u vWv,I‡i njy ], I‡i Kjy Q,
Kvk- fiv‡gi Bv †f‡i _z M ju vWv|Ñ - njy ‡]i Kwhcvm, ijx‿gª mvU Xv@z i|
11. ݇@m avū õvūÎ bI †bwi gxB© aU
Lg¨f wjb‡m ay ‡i @vi f‡mviU| @u vZv †bwi õvūÎ †@m @fo _z wo‡_ gytD wjmv nyD ovh bq w@ fwb‡_5Ñ - @… ýW‿gª f]y fgvi|
1<. Ýfwi‡_ Wvwbmv Kvwf ny ‿gi hz j‡m fvm‡ji fv‡Q Kvwf ju vwWjv‡i WvM|Ñ
- @we I †@vfo, ijx‿gª mvU Xv@z i| 1:. Ý]‡m¥w[ fv‡Nv †_vfvi †@v‡o‡_
fwi †cm FM †g‡`|Ñ - ]‡m¥w[ FM †g‡`, ny wlqv @vfvo| 18.
݇_vfv‡@ avIqvi ]m¨, †b Rvkxm_v ‡_vfv‡@ avIqvi ]m¨
Kvi @_jvi hvn‡_ b‡j i±N¾vq|Ñ - `vfny i ivbfvm| 16. ݇c nj j‡¾‡_ ]‡m¥ wbs‡n j¾jvYx
‡n nj @vbvi ]m¥ wmY© q m ]vwm|Ñ- j¾jvYx, Kvjgy o bvw@f| 13. ÝF‡mw[‡o nv‡U @‡i f‒ _z ¨bxm aØ vY
fi‡Y _vbvM _z wf @‡i †N‡o gvm|Ñ - ijx‿gª mvU Xv@ z i| 19. Ý@wj_vq Kvi w@ woDj5
cDm jy ‡@i i‡± wo‡Dw[
F@wZ mvf jvsov‡g`|Ñ - †fvbv¤§g fwmiè²vfvm|
<7. Ýjvsovi fyD Kvwf †gwDqvw[, _vM a‒ wUjxi iƝa ‡gwD‡_ WvM mv Kvi|Ñ - ]xjmvm‿g gvn|
<;. ÝKvjvi Kvwnj wl‡i kvmwnu wewZi _x‡i FM jvsovq bq‡_v fvmy d mq bq‡_v jv `DwWo `vwo‡@i †j‡`|Ñ
- Kvjvi Kvwnj wl‡i, ]xjmvm‿g gvn| <=. ÝmvM w@‡i nyD5 mvM w@‡i nyD5
F kiv w@ åky wjdvgfq5 cv_‡m ]¡ vwoqv @u vwgqv fwi‡_ ‡@jwo w@ mi ]mf oq5Ñ - @vwfmx ivq|
<1. Ý@v×vwi F _ixi av@v fvwQ fvoó v gu vwe fy ‡D nvwi Nvm ov `ix@ Kvoó vb|Ñ
- †Dqvav‡ii _ iYx, @v]x m]ièo Mnovf|<<. ÝNvwb _vb‡gi Nvm,
wj‡ ¦ i nv‡U ]xj‡mi a‡U cviv Kvw] Kv³qvm|Ñ-@v]x m]ièo Mnovf|
<:. ÝJkų© w`i cwg _z wf @z o fm k‡m @wiImv B‒Yv _j wmW w`i ]‡m|Ñ
- invo I RY© ow_@v, fvM‡@o fky n~ gm gÀ| <8. Ýny ‡Di ovwNqv F Bi ju vwkmy
Km‡o ay wiqv †N o|Ñ - Ëvm gvn|<6. ݯR vkxm_v bxm_vq †@ ju vwW_ Wvq
‡@ ju vwW‡_ Wvq
gvn_¡ ‒ Do jo ‡@ awi‡j avq †b ‡@ awi‡j avq|Ñ
- R vkxm_v, i¾ovo j‡‿g¨vavk¨vq <3. ÝnwD †@f‡m kwi wbq5
Kvfvi jk~ qv Kvm jvwe cvq Kvfvi KvwEmv wgqv|Ñ- W×xgvn
<9. Ýbv ay Â! bv jxj ijvð! jx‡i‿gª w@`ix| ‡@f‡m kwij aØ vY †_vfvi wjb‡m5Ñ
- nfy ‡gª i aw_ ivjY, fvM‡@o fky n~ gm gÀ|
:7. Ýåm‡b fvmy d hvM
njvi La‡i fvmy d n_¨ _vbvi La‡i mvM&Ñ - W×xgvn|
:;. Ýff F@ bv‡_ ju v@v ju v‡`i ju v`ix Kvi bv‡_ iY -_z c©|Ñ - wj‡gª vbx, @v]x m]ièo Mnovf|
:=. Ý_z wf fv ‧ ‡o, Kvwf gu ve Zvwm hz ‡o n¤§y ‡D åky Knxf @z qv`v †bwi|Ñ - av‡Ìwi, liièD Kvbfg|
:1. ݇`vm fv Kvwfmv, †i‡D †g‡i @v], _¡ iv @‡i fvX Wo
Fo †fBmvi †]vqv‡ii †jov, FDwm mvwf‡j So|Ñ - †fBmvi So, ðfvq~ m @wji|
:<. ÝKvfvi fv‡qi †nvmvi ‡mvo@ bvwi‡q †No †`‡d ‡bUvq Du y w] †bUvq Dy u w] nviv jvsov‡g‡`|Ñ
- †mvo@, Kvo fvbfy g| ::. ݇g`x hvdv wjg¨v cvi f‡m m ]y evq
wm] †g` _¨vNx †@m wj‡g` m cvq|Ñ - Kváy o bvw@f|:8. ÝF@ Dvwm †[vZ †D_, Kvwf F‡@ovÑ
- †nvmvi _ix, ijx‿gª mvU Xv@z i| :6. ÝIiv Kvfvi fy ‡Di hvdv @vMev wm‡_ WvqÑ - Kváy o ow_l|:3. Ýnj @Zv ]vmvov Dy ‡o gvI mvÑ - m]ièo Mnovf jvjy|:9. ÝKvfiv njvM iv]v Kvfv‡giM iv]vi iv]‡_¡Ñ
- ijx‿gª mvU Xv@z i| 87. ÝKvfiv wb‿gy †cfm n_¨ _vi †W‡q ‡jw` n_¨ Kvfiv jvEvwoÑ
- V. fy b¤§g `bxgy oó vb&8;. ݇@L fvov, †@L _nwj Novq, _vM‡_v ]v_ whmő jovqÑ-
ovom lw@i|
8=. ݇cDv‡m wl« wUsw@s †mM †nDv‡m @voWvi †mM|Ñ - ijx‿gª mvU Xv@z i|
8/19/2019 Bengali Grammar-Exam. Preparation
http://slidepdf.com/reader/full/bengali-grammar-exam-preparation 43/43
81. Ýfky i †W‡qI Kv‡[ fky i †n Kvfvi †g‡`i fvwZ Kvfvi †g‡`i a‡Ui k~ ov Du vwZ †nvmvi WvM‡_ Du vwZ|Ñ
- n‡_¨‿gª mvU gÀ| 8<. Ýfvmy ‡di fv‡Q RN© mi@, fvmy ‡d‡_ ny ivny iÑ
- †`D l]oo @wif| 8:. ÝiƝa ovwN KvwD Qz ‡i å‡m fm †hviÑ - Ëvm gvn|88. Ýhvdv fvmy ‡di fyD †U‡@ @o‡f Kv‡n, L‡àvZv @i‡_ †N‡o
fy ‡D åky @vwo a‡e|Ñ - aØ fU †W․ky ix|86. Ýn@v‡o LwXqv Kvwf f‡m f‡m jwo nviv wgm Kvwf †cm hvo
b‡q Wwo|Ñ - fgm‡fvbm _@© vo´vi|83. ÝDu vWvi wh_i KwWm avwD ‡@f‡m Kv‡n cvq5Ñ- ovom lw@i|89. Ý]m¥M Kvfvi Kv]m¥ avaÑ - gvLg bvqgvi|67. ÝawU@, _z wf aU bvivMqv[|Ñ
- @avo@z×ov, jw´fW‿gª W‡Èvavk¨vq| 6;. Ýõzkvi iv‡]¨ a‒ wUjx Ng¨fq,
a~ wY©fvi Wu vg †cm Qonv‡mv ièwZ|Ñ -
ny @vūÎ hÈvWvc©|
6=. Ýjei wawiw_ jvwoi ju vk, õ‡Y bv‡_ gwe õ‡Y@ Wu vgÑ- - hvi_W‿gª ivq ³Yv@i|
61. ÝF hiv jvgi fvb hvgi `~ m¨ fw‿gi †fvi|Ñ - wjg¨vaw_|
Top Related