[Www.downloadsach.com]-Su Lieu Linh Vi Dai - Brene Brown

7/26/2019 [Www.downloadsach.com]-Su Lieu Linh Vi Dai - Brene Brown

1/202

Cng ng chia ssch hay: http://www.downloadsach.com


2/202



3/202


Bren Brown

SLIU LNH V I

Bn quyn ting Vit Cng ty Cphn Sch Alpha, 2015

Chia sebook :http://downloadsach.com/

Follow us on Facebook :https://www.facebook.com/caphebuoitoi
http://downloadsach.com/http://downloadsach.com/http://downloadsach.com/https://www.facebook.com/caphebuoitoihttps://www.facebook.com/caphebuoitoihttps://www.facebook.com/caphebuoitoihttps://www.facebook.com/caphebuoitoihttp://downloadsach.com/


4/202


TN THNG L BN HAY L TH?

Trong Sliu lnh v i, chng ta sc bit n mt quan nim ho{n to{n tr|i ngc,

rng vic b tn thng, sn sng cho c thgii bit vbn cht, vcon ngi tht ca

chnh mnh mi chnh l nhng con ngi dng cm nht. Nhng con ngi dm liu lnh

mt c|ch v i n{y bit mnh l ai, bn cht ca mnh l{ g. c bit, hbit mnh slun

nhn c tnh yu thng, lun c mt ni chn m h thuc vd trong bt chon

cnh n{o. Chng ta thng tn nhiu cng sc trnh bau n v hthn, nhng t ai

bit rng, vic dm tn thng, d|m i u vi chnh ni au v{ shthn ca mnh, mi

ch thc l{ con ng ngn nht a chng ta tho|t khi nhng iu mt cch

nhanh nht. Trong cun sch l th ny, chng ta s c hc c|ch i mt vi s tnthng, t thay i nhng quan nim chu, nhng hnh vi ng xv ccch chng ta

nui dng v dy d nhng a con ca mnh, hng chng n mt cuc sng vui v,

ton tm v hnh phc, tr|nh cho chng khng i li vo li mn, phi gng mnh khoc ln

nhng chic o gip, chic khin che chn nng n. Cng thng qua cun sch ny, tc gi

cng ~ a ra mt khi nim vcuc sng To{n T}m. }y l{ mt khi nim vsgn b

su sc vi mi trng, cng vic, cuc sng v nhng con ngi quanh ta. Mt cuc sng

m{ trong ta lun sn s{ng i mt vi stn thng trnn dng cm hn.

Khng ai c thln trnh stn thng m~i m~i, chng ta u phi gp nhng khonh khc

btn thng trong cuc sng thng nht. Nu trn trnh n, chng ta strthnh nhng

con ngi tht bi. H~y i mt, hy coi stn thng nh mt ngi bn ng hnh gip

chng ta vt qua c chnh bn thn mnh, dm liu lnh v i tr thnh mt con

ngi dng cm thc s.

Trn trng gi n c gicun s|ch v cng ngha n{y!

Cng ty Cphn sch Alpha


5/202


LI NI U

Cm tSliu lnh v i bt ngun tbi din thuyt Cng d}n trong nn Cng ha ca

Theodore Roosevelt. Bi din thuyt, i khi c gi bng ca i ten Ngi lnh trn trn a,

c pht biu ti i hc Sorbonne, Paris, Ph|p, v{o ng{y 23 th|ng 4 nm 1910. on

trch d i ay a khin bi din thuyt trnn ni ting:

Chng ai thm m xa n nhng kchtrch; cng nh nhng kchc chchng minh

kmnh cng clc vp nga hoc c nhng chin cng c thlng ly hn.

Sghi cng thuc vngi thc sng trn trn a, vi bmt try xc v khi bi, m

hi v{ m|u; ngi gng gi gng mnh, ngi mc sai lm, ngi m ht ln n{y n lnkhc sut chm tay vo chin thng, bi khng c ai nlc m khng mc sai lm hay vp

v|p; nhng mi l{ ngi thc sgng sc l{m iu g ; ngi bit thno l nhit

huyt chy bng, hy sinh mo t ca ch vi; khng tnan v mt l do xng |ng; ngi m

trong trng hp tt nht, cui cng cng schm tay c vo nh ho quang ca chin

cng hin h|ch v{ trong trng hp toi tnht, nu tht bi, th ch t hcng tht bi khi

ang liu lnh mt c|ch v i

Ln u tin c c on trch n{y, ti ~ ngh, }y chnh l{ stn thng. Tt cnhng

g ta hc c sau hng thp knghin cu vstn thng dy ta chnh xc bi hc ny.

Tn thng khng phi l bit n chin thng hay nm mi tht bi, m l hiu c s

cn thit ca chai; n chnh l sdn bc. Tn thng khng phi l{ im yu v chng

ta khng c la chn no khc ngoi vic phi i mt vi nhng bt an, ri ro v{ phi b{y

cm xc hng ngy. La chn duy nht m{ ta c c l cu hi vsgn kt. Mc sn

sng lm chv gn kt vi stn thng ca bn thn squyt nh su ca lng dng

cm v sr rng trong mc tiu ca chng ta; cp m ti , chng ta tbo vbnthn khi btn thng chnh l{ thc o ni shi v smt kt ni ca chnh mnh.

Nu dnh ci chn khi chng ta tht hon ho hay bt khchin bi ri mi bc

vo trn a, th cui cng, chng ta s e vuo t mt cc mi quan hv nhng c hi c mt


6/202


khng hai, chng ta hoang ph thi gian qu gi| v{ quay lng li vi nhng t{i nng ma tr i

phu cho chu ng ta, nhng ng gp m{ chchng ta mi c thto ra.

Hon ho v bt khchin bi u la nh ng ieu rt hp dn nhng chng khng thc s

tn ti trong cuc sng ca con ngi. Chu ng ta eu phi can am, v ng b c ng a uv i kho khan, du o la mt mi quan hmi, mt cuc hp quan trng, qu trnh sng to

ca bn thn, hay mt cuc tr chuyn kh khn vi ngi th}n. ng ng ngoa i cuo c e

|nh gi| hay khuyn rn, chng ta phi dm ldin v{ ngi khc nhn thy mnh. l{

stn thng. l{ s lieu lnh vi.

Hy cng ti khm ph cu trli cho nhng cu hi sau:

Thg iu khin ni sbtn thng ca chng ta?

L{m sao bo vbn thn khi stn thng?

Ci gi phi trkhi ta nhm mt v bcuc l g?

L{m sao lm chv gn kt vi stn thng t ta bt u thay i cch sng,

cach yeu thng, ca ch lam cha mv{ l~nh o?


7/202


M u. NHNG CUC PHIU LU CA

TI TRN TRN A

Ti nhn thng vao ba va noi, Toi ghet cay ghet ang vie c btn thng. Trong hnh dung

ca ti, b l mt nh trliu ti chc chn b{ ~ tng gp nhng ca phc tp hn. Hn

na, nu b cng sm bit mnh ang phi i ph vi ieu g, chung toi cang nhanh chong

ket thu c c qua trnh iu trn{y. Ti ght sbt an. Ti ght vic mnh khong bit mo t

ieu go. Toi khong chu ni vic m long ri bau n hay tht vng. Tn thng

tht phc tp v tht au n. B hiu y to i ch ?

Diana gt gu. Ton thng la mt xc cm tinh t. Ri ba ng c len va thoang mm ci,

nh thb{ ang vra mt iu g p . Toi kha bi ri bi kho long tng tng ni

b{ ang hnh dung ra iu g. Bt cht ti thy lo lng cho sc kho e ca cb v ti.

l{ cm gi|c au kh, ch khng phi tinh t, ti nhc li. Nu nghin cu ca ti

khng lin h ggia vic btn thng vi vic sng mt cuc i To{n T}m, ti ~ chng

}y. Ti ght cm gi|c n{y.

Cm gi|c nh thn{o?

Nh thti thot khi than xac mnh. Kiu nh ti cn sa cha moi thang din ra e

chu ng tt hn.

Khi n{o th chcm thy btn thng nht?

Khi ti sh~i. Ti ngc nhn khi Diana |p li bng cch ngng trong giy lt ri li gt

g theo kiu cua cac bac stam ly khi hmun ngi i din tip tc chia s. Khi ti cngthng v khng chc mi vic sdin tin ra sao, khi ti c mt cuc tranh lun gay gat, khi

ti thmt thg mi hoc mt vic khin ti cm thy khng thoi mi, hoc khi ti phi

chu nhng l i chtrch v ph|n xt. Khi ngh n tnh yu m{ ti d{nh cho l tr va cho

chong toi, va nghcuc i ti sra sao nu c iu g khng hay xy ra vi h. Khi nhn


8/202


thy nhng ngi m ti quan tm phi song mo t cach cht vt m ti khng thgip .

Tt cnhng g ti c thlm l bn cnh h.

Ti hiu.

Ti cn cm thy bi tn thng ngay ca khi mi vic ang vo cung tt p. Ti thc s

mun ngh l{ mt cm xc tinh t, nhng ngay lc n{y, ti chcm thy au kh. Liu

con ngi c ththay i c iu ?

C, ti tin l{ hc th.

Ch c thcho ti bi tp v nh{ hay c|i g i loi nh vay? To i co nen xem li d liu

khng?

Toi se khong a cho chidliu hay bi tp nao ca. Cu ng khong co bai kim tra hay im

s nao het. Chihay b t ca nghva cm nhan nhiu hn.

Liu ti c thcm nhn stinh tm khng thc sbtn thng khng?

Khng.

Quy tha ma ba t.

Nu bn cha tng bit g vti qua nhng cun sch khc ca ti, trang blog c nhn hay

cc video trn website TED, thhay ti tm tt oi dong ve ban than. La thhthnm

trong mt gia nh sinh trng Texas, phng ch}m sng ca gia nh toi la ruo t-khong-

e-ngoai-da, v thti ght cay ght ng sbt an v bc lcm xc mt cch thnh thc

(v bn nng). trng trung hc, khi chng ti bt u phi ng u vi nhng tn

thng, to i la i xay dng v{ m{i gia nhng knng tr|nh thng tn cho bn thn.

Qua thi gian, ti thth, tl{m c g|i ngoan vi thi quen h{i ha - hon ho - hi

lng, n tr thanh thi sni lon, t nhan vien tham vng, cho n c nng tic tung vo

o . Thot u, dng nh tt cu hp l, nu khng mun ni l do|n, khi tri qua

c|c giai on pht trin nh vy, nhng vi ti, c mt iu go con hn th. Mi mt giai

on ti u mc cho mnh mt bgip st kh|c nhau, gi cho ban than khong dn thn


9/202


qu su v dbtn thng. Mi chin lc c xy dng u c chung mt tn ch: Gi

khong c|ch an to{n i vi mi ngi v lun dphng phng |n rt lui.

Bn cnh ni sbtn thng, ti cng c tha hng tgia nh mt tri tim giu tnh

thng v{ sn lng cm thng. Khi gn 30 tui, ti tbvtr qun l tp o{n AT&T, l{mbi b{n v{ ng quy bar, ri trli trng hc trthnh mt nh cng tc x hi. Cng

nh rt nhiu ngi l a chn theo ui cong vie c co ng ta c xa hi, ti thch tng ci thin

con ngi v h thng. Tuy nhin, sau khi nhn bng cnhn (ngnh Cng tc X hi

SW) va hoan thanh khoa hc cao hc (Thc s Cng t|c X~ hi MSW), ti nhn ra rng

cng tc x hi khng lin quan g n vic thay i. N ~ l{ v{ chl sthch nghi hon

cnh v{ dn thn vo cuc sng. Hot ng x hi hon ton l sdn thn vo nhng

kh khn, ti tm v bt n, t mra mt khng gian cm thng, ai cng c thtmthy cho mnh mt con ng. Noi mo t ca ch ngn gn, no rt hn lon.

Trong qu trnh vt ln inh hnh y tng xy dng snghip trong lnh vc cng tc x

hi sao cho khthi, ti ch n tuyn bca mt trong sc|c gi|o s hng dn nghin

cu ca mnh: C|i g khng th o lng c, th c|i khng tn ti. ng gii thch

rng, khng ging nh nhng mn hc kh|c trong chng trnh, nghin cu hon ton l

cng vic ve do|n v{ kim soat. Toi a bcho|ng. Ngha l{ thay v gn kt v duy tr, ti

sdnh ton bsnghip ca mnh ph|n o|n v{ kim so|t ? Ti ~ tm ra smnh

ca i mnh.

iu chc chn nht m ti hc c tqu| trnh theo ui chng trnh cnhn, thc s

v ri tin s chnh l{ }y: Kt ni chnh l l do khin chng ta c mt }y. Con ngi c

bn nng kt ni vi nhng ngi khc, n mang li mc ch v{ ngha cho cuc i ca

chng ta. Nu thieu vang s ket noi, the gi i nay schcn li sau n. Ti mun pht

trin nghin cu gii thch kt cu ca kt ni.

Nghin cu vkt ni nghe c vl mt tng n gin, nhng trc khi bit ti n, ti

~ nhen nhm tng ny nhhai ngi tham gia vo nghin cu ca mnh, nhng ngi

khi c nghkvnhng mi quan hquan trng ca mnh, cng nh c|c tri nghim

lin quan n kt ni, h chk nhng chuyn tht tnh, phn trc v ti hni shi


10/202


khng xng |ng l{ kt ni tht s. Lo{i ngi c xu hng nh ngha mi thbng mo t

cach sai le ch. iu n{y c bit ng i vi nhng tri nghim cm xc.

Sau o, toi tnh c trthnh mt nh nghin cu v s hthn v cm thng, d{nh 6 nm

pht trin mt githuyt gii thch hin tng hthn va c chhot ng ca no , cungnh chng ta ~ hc c|ch nui dng scan m khi phi i mt vi suy ngh rng chng

ta khng khng xng |ng c yu thng v{ c che chra sao. n nm

2006, ti tip tc nhn ra hiu khn vcm gic hthn, ti buc phi hiu c mt

cn li ca vn : Nhng ngi thch ng tt nht vi shthn, nhng ngi tin tng

vo gi trxng |ng ca bn thn ti gi hl nhng ngi Ton Tm (Wholehearted)

c nhng im chung g?

Ti ~ chi cu tr li: Hu l nhng nh nghin cu vsh thn. trthnh

nhng ngi Ton Tm, bn sphi am hieu vhthn. Nhng ti ~ nhm. Thau hiu v

shthn chl mt phn lm nn sTon Tm, mt cch gn kt vi thgii tgc

gi tr. Trong The gifts of imperfection (tm dch: Mn qu ca s bt to{n), ti ~ nh

ngha 10 tn hiu m{ nhng ngi Ton Tm cn c nui dng v nlc bit bqua

nhng iu sau }y:

1.

Nui dng s Xac tn: qua nhng g ngi kh|c ngh

2. Nui dng tnh Yeu thng n thn: Bqua shon ho

3. Nui dng Tinh thn Thch ng: Bqua kiu pht lv bt lc

4. Nui dng n huv Nim vui: Bqua sai lm v ni sbng ti

5.

Nui dng Trc gi|c v{ Tin tng vo Cng bng: Bqua nhu cu vschc

chn

6.

Nui dng s Sang to: Bqua sso snh

7.

Nui dng Vui chi v{ Nghngi: qua skit qubng trng th|i in hnh

v hiu qunh l{ gi| trca bn thn


11/202


8. Nui dng s nh yen va Tnh lng: Bqua lo lng bng phong cch sng

9. Nui dng ngha Cng vic: Bqua snghi ngbn th}n v{ suy ngh |ng

lra

10.Nui dng Nci, Bn nhc, iu nhy: Bqua vic phi tra s{nh iu v

Lun trong tm kim so|t

Khi phn tch dliu, ti nhn ra rng mnh cht c hai trong tng s10 tiu ch

bin cuc sng c nhn trthnh cuc sng To{n T}m. i vi c nhn ti, pht hin ny

thc skinh khng. iu ny xy ra vi tun trc sinh nht ln th41 ca to i va no a lam

sang to phan i co n la i cu a to i. Ho a ra, vic gii quyt cc vn ny mt cch khoa hc

khng ging nh sng v yu bng ctri tim.

Ti ~ vit kh chi tit trong cun sch Mn qu ca sbt ton v ngha ca mt ngi

Ton Tm v vsthc tnh tinh thn sau khi nhn ra iu nay. Nh ng gtoi mun lm

}y l chia snh ngha vcuc sng Ton Tm v 5 chquan trng nht ni ln t

nhng d liu m ti thu thp c, m nh , dn ti n vi nhng tng to bo

c chia strong cun sch ny. N sgi cho bn vnhng g bn sc tip theo:

Sng Ton Tm l liu lnh dn thn vo cuc i vi tm nim rng ta xng |ng. Ngha l{nui dng lng dng cm, tnh yu thng v{ skt ni, mi sng thc dy vi suy

ngh, D hm nay mnh l{m c bao nhiu vic v cn rt nhiu vic cha ho{n th{nh,

mnh vn cm thy . V mi ti khi ln ging, ta ngh, Phi, mnh khng hon ho v d

tn thng, i khi mnh sh~i, nhng iu khng thay i s tht l{ mnh cng can

m v xng |ng c yu thng, che ch.

nh ngha n{y c xy dng da trn nhng tng c bn sau:

1. Yu thng v{ r{ng buc l nhu cu khng thchi bca tt cmi ngi. Bn nang cu a

chung ta la tm kiem skt ni n l mc ch v{ ngha ca cuc sng nay. Ket cuc cua

viec thiu i tnh yu thng, nithuc v va s kt ni s luo n la s au n.


12/202


2. Nu mun phn chia rch ri nhng ngi m{ ti ~ phng vn thnh hai nhm nhm

nhng ngi cm nhn su sc vtnh yu v{ ni mnh thuc v; v{ nhm ngi ang loay

hoay tm kim ban schc mt tiu ch ph}n nh hai nhm n{y. l{ nhng ngi

cm thy |ng c yu, bit yu thng v{ tri nghim cm gic thuc vai n gin

chbi hc nim tin l hxng |ng c nhan nh ng ieu ay. Hkhng cn phi c cuc

sng sung tc hay dd{ng hn. H cung gp rc ri va cung a tng tuyt vng, vn, ly

hn, nhng hti luyn c nhng knng cho php hgivng nim tin rng, hxng

ang c yeu thng, co mo t ni e thuc v, thm ch l tn hng nim vui.

3. Nim tin mnh mvo gi trca bn thn khng phi tdng m{ c n c nui

dng mi ngy nhluyn tp, khi ta thu hiu rng mi tn hiu l mt la chn ca chnh

mnh.

4. Mi bn tm chnh ca nhng ngi Ton Tm, d hl{ {n ng hay phn, l sng mt

cuc i c xy dng bng lo ng can m, tnh yeu thng va s kt ni.

5. Nhng ngi Ton Tm coi tn thng nh mt cht kch thch s can m, lng yu

thng v{ skt ni. Trn thc t, viec sn lng n nhn tn thng l{ phm cht, duy

nht xut hin tt cnhng ngi m ti gi l{ ngi Ton Tm. Hghi nhn nhng g h

t c tthnh cng trong snghip, hn nh}n n nhng khonh khc lm cha m|ng tho nht u la ket qua ca khnng chp nhn tn thng.

Ti ~ vit vstn thng trong nhng cun s|ch trc ca mnh; thc t, toi danh hn

mt chng v ti ny trong lun vn ca mnh. Ngay tnhng ng{y u tin nghin

cu, vie c chp nhn tn thng ~ ni ln nh mt mc quan trng. Ti cng thu hiu

mi quan hgia tn thng v{ c|c loi cm gi|c kh|c m{ ti ~ nghin cu. Nhng trong

nhng cun s|ch trc, ti ginh rng cc mi quan hgia tn thng v{ nhng loi

cm xc kh|c nh shthn, gi trxng |ng chl ngu nhin. Chsau 12 nm {o s}unghien c u ti ny, cui cung toi a hiu c vai tr ca tn thng trong cuc sng

ca chng ta. Tn thng l{ t}m im, l trung tm ca mo i tri nghim mang ngha.

ieu nay a khien toi kho x. Mt mt, lm sao bn c thni vtm quan trng ca vic b

tn thng mt cch trung thc v{ y ngha m{ khng btn thng? Mt khc,


13/202


vi t c|ch mt nh nghin cu, lm sao bn c thb tn thng m{ khng hy sinh s

ring t c| nh}n? Th{nh tht m{ ni, ti ngh rng vic phi b{y xc cm to ra sxu h

cho cc nh nghin cu v cc hc gi. Ngay tnhng ng{y u vo ngh, chng ti ~ c

dy rng lnh lng v xa cch sto nn uy th. Nu bn qu ci m, ngi ta st cu hi

vuy tn ca bn. Trong hu ht mi hon cnh, bngi i nhn xt l tcao thng hm

ngha ch tr|ch, nhng trn th|p ng{, chng ti c dy rng tcao ti ng ngha vi

viec mc ao giap sa t bao ve .

Lm sao ti dm mo him btn thng v{ knhng cu chuyn vhnh trnh ri rm

ca mnh trong qu trnh nghin cu m khng b|nh gi| l{ mong manh dv? Thvy

cn bgip st nghnghip ca ti th sao?

Gi}y pht liu lnh v i m{ Theodore Roosevelt, tng thc gic ngi kh|c, ~ ti vi ti

v{o th|ng S|u nm 2010, khi ti c mi ti ni chuyn ti TEDxHouston1.Cc nh t

chc TED v TEDx cng mi n nhng nh{ t tng v nhng nhn vt |ng kinh ngc

nht thgii v{ thth|ch t ra cho hl trnh by mt bi ni chuyn vcuc i mnh

trong thi gian toi a la 18 phut.

ng thc l cc gim tuyn ca TEDxHouston khng ging bt ccc nh tchc skin

no m ti tng bit. Hu ht cc nh tchc khi mi mt nh nghin cu vhthn-v-tn thng n ni chuyn, hthng c i cht cng thng v{ iu ny thc p mt vi

ngi trong shi c xem trc cng hay d{n ca bi ni chuyn. Khi ti hi

nhng ngi TEDx mun ti ni v ieu g, htr li: Chng ti yu cng vic hien ta i

cua ch. Hy ni vbt ciu g chcm thy thu vihy clm vic ca mnh. Chng ti

rt vui lng c dnh thi gian chia scng ch. Thc tnh, ti khng chc ly do hquyt

nh ti c lm vic ca mnh, bi trc , ti cn khng thc s thc c mnh

ang nm trong tay iu g.

To i v a thch la i v a khong thch stdo trong li mi nay. Toi cam thay cang thng va

cn nhc gia vic dn thn vo mt tnh th khng thoi m|i hay tm ni n nu s

lng trc v kim sot nhng ngi bn c ca ti. Cui cng, ti quyt nh dn

bc. Thnh thc l, ti cn khng bit mnh dn thn vo ci g na.


14/202


Quyt nh liu lnh mo him ca ti khng bt ngun tsttin hay nim tin vi nghin

cu ca mnh. Ti cng bit mnh khng phi l mt nh nghin cu xoang, va ti tin nhng

kt lun m{ ti xut l xc thc v{ |ng tin cy. Tn thng c thdn ti i ti bt c

ni n{o ti mun hoc bt cni n{o ti cn phi n. Ti cng tthuyt phc bn thn

rng cng chng c vn g to tt: Chl Houston thi m. Trong tr ng h p xu nht, th

cng chc 500 khn gicng thm mt sngi xem truyn trc tip ngh mnh u t

m thi.

Bui sng hm sau bui ni chuyn, ti tnh dy vi t{n d ca cm gic btn thng t

nht trong i. Bn hay thtng tng khi ban thc dy v cm thy mi thu n, ri

t nhin k c u a ve , tuon chy khp c thv bn chmun vi mnh trong chn. Mnh ~

lm g thn{y? 500 ngi a th c s nghmnh bin, iu ny tht kinh khng. Mnh ~qun khng nhc n hai quan trng. Hnh nh c mt slide mnh vit tsuy sp nhm

cng ccho cu chuyn, nhng |ng ra mnh khng nn cho tn{y ln u. Mnh phi ri

khi thnh ph nay ngay.

Nhng khng c chn{o trn chy. 6 thng sau bui ni chuyn, ti nhn c mt e-

mail chc mng tcc gim tuyn ca TEDxHouston v bi ni chuyn ca ti c chn

ng trn trang web chnh thc ca TED. Ti bit l{ mt tn hiu tt, mt skhch l,

nhng ti vn vo cung lo s. u tien, toi a chac mam chc 500 ngi ngh ti bin.

Thhai, trong nn vn ha y ry chtrch v giu ct, ti lun ngh rng snghip ca ti

s an to{n hn nu an nap d i tm ngam cu a d lun. Khi nh li, ti khng chc liu

mnh c nn tr li e-mail rng vic mt on video ni v s tn thng v{ tm quan

trng ca vic bc lbn thn khin ti cm thy btn thng va biboc m.

Ngy nay, bi ni chuyn o a trthnh mt trong nhng video c xem nhiu nht trn

TED.com, vi hn 5 triu lt truy cp v{ c dch ra hn 38 thting. Ti cha bao gi

xem li n. Ti mng l{ mnh ~ thc hin n, nhng n vn khin ti cm thy thc s

khng thoi mi.

Theo tng kt ca ti, nm 2010 l{ nm ni chuyn ti TEDxHouston, con nam 2011 la nam

i va noi theo ungngha en. Ti i khp cnc tr chuyn vi cc nhm khn gi,


15/202


ttop 500 cng ty do Fortune bnh chn, cc nh hun luyn l~nh o, qu}n i, cho n

lut s, cac ba c cha m, c|c trng hc cc qun ht. Nm 2012, ti c mi n pht

biu ti hi nghchnh ca TED Long Beach, California. Vi ti, bi ni chuyn nm 2012

l{ c hi c chia sxung quanh chcng vic vc bn l nn tng v b phong

cho mo i nghien cu ca ti ti ni vshthn v{ l{m sao thu hiu cu ng nh h p tac

vi n nu ta thc smun liu lnh v i.

Kinh nghim ni chuyn, chia snghin cu ca ti ~ khin ti vit cun sch ny. Sau cc

trao i vi nh xut bn vvic c nn vit ring sch kinh doanh v/hoc sch lm cha

m, cng thm sch dnh cho gio vin hay khng, ti nhn ra rng chcn vit mt cun

duy nht, bi d ti c i n }u, ni chuyn vi ai, th cc vn ct loi eu vn l: shi,

trn chy v kht vng co them dung kh.

Cc bi ni chuyn ti nh ng tchc ca ti hu ht vn lun tp trung vo vic truyn cm

hng cho l~nh o, ssng to v{ i mi. Cc vn thit yu nht m tt cmi ngi,

tc|c gi|m c iu hnh cp cao, cho n nhng nhn vin h{ng u chin tuyn ~ ni

vi ti u la bat nguo n t sbcuc, sthiu ht phn hi, ssh~i ng im trong khi

thgii luon xoay van va nhu cu c nhng mc ch r r{ng. Nu chng ta mun thc y

ssng to v nim am m, chng ta phi nhan cach hoa cong vic. Khi hthn trthnh

mt phong cch qun ly, no se giet chet sgn kt. Khi tht bi khng phi l mt la chn,

chng ta c thqun ht mi thlin quan n hc tp, sng to v{ i mi i.

Thoi quen tai hai khien cac ong b, b m co inh vao cac khuon mu tt-v-xu xut hin

khp ni. C|c c}u hi thc sdnh cho cha mphi l{: n ~ sn sng? Bn c nh dn

thn vo snghip lm cha mhay cha? Nu c, hy chun bmc v ssai lm v{ a ra

v vn nhng quyt nh ti t. Nhng khonh khc lm cha m bt ton s tr thnh

nhng mn qu, khi con ci quan st chng ta v cgng mng tng xem ieu gbat n

v{ l{m sao c thlm tt hn v{o ln sau.

Nhim v ca chng ta khng phi l trnn hon ho v nui dy nhng a tr hnh

phc. Shon ho khng tn ti v ti nhn ra rng iu khin con ci hnh phc khng

phi lc n{o cng l{ chun b chng phi dng cm, phi liu lnh nh ngi trng


16/202


th{nh. iu n{y cng ng i vi trng hc. Ti cha tng gp tnh hung n lno m

khng phc tp, lin i gia vie c lam cha m, gio vin, thchv/hoc sbcuc ca

hc sinh, v s cnh tranh gia c|c i tng sng u th hin mc ch ca tng i

tng .

Ti ~ nhn ra iu kh khn nht v{ cng l{ th|ch thc |ng c khen ngi nht trong

cng vic ca ti l{ l{m sao ng thi va l{ ngi vbn va l khch du hnh.

Nhng bn hoc cc l thuyt vbn lnh khi ng trc s hthn, sTon Tm v tn

thng khng c rt ra tnhng tri nghim trn hnh trnh ca ring ti, m tnhng

dliu ti ~ thu thp c thn 12 nm qua l{ kinh nghim ca h{ng ng{n ngi,

nhng ngi ang gng gi tin bc trn con ng m ti v rt nhiu ngi kh|c ~

ng vin hdn bc.

Trong nhiu nm, ti hc c rng mt ngi vbn chc chn v ttin khng phi l

mt ngi du hnh ngu hng. Ti vp ri ng~ v{ thng xuyn nhn thy nhu cu thay i

hnh trnh ca bn thn. Ngay ckhi ti cgng theo ui bn ~ vsn, th cng bit

bao nhiu ln khi stuyt vng v nghi ngbn thn chim u th, ti ~ gp bn li,

dm n trong bn ra b|t trong cn bp ca mnh. N khng hl mt h{nh trnh n gin

tau khn tinh t, m{ i vi ti, n i hi snlc trn tng bc i.

Mt im chung m tt cchng ta cng chia siu ma toi a danh vai nam trli }y

ni chuyn vi c|c l~nh o, cac ba c cha mv cc nh gio dc l{ s tht hnh

th{nh nn im v cng ct li ca cun sch ny: Nhng g chng ta bit rt quan trng,

nhng chng ta l{ ai cn quan trng hn. H~y bc lbn th}n, iu tt hn l{ chnhn

thc c iu . l{ bc u tin trn hnh trnh thu hiu chng ta ang }u,

chng ta u tranh cho ci g v cn i ti }u. Ti ngh iu tt nht chu ng ta co the lam la

bt u t du hi vvn ha khng-bao-gica chng ta.


17/202


Chng 1.STHIU HT: NHN SU VO

VN HA KHNG-BAO-GI- CA

CHNG TA

Sau khi lm cng vic n{y trong 12 nm qua v{ chng kin sthiu ht gi{y xo gia nh, t

chc v cng ng ca chng ta, ti c thni rng tt cchng ta u a chan ngan cai

cm gic shi. Chng ta mt mi vi nhng cuc i thoi mang tm quc gia xoay quanh

cc cu hi: Chng ta nn s hai ieu g?; Chu ng ta nen li cho ai? Tt cchng ta u

mun tr nn dng cm.

Bn khng thquay mt con mo m khng va phi mt ksi m bn th}n.

Phi, khng phi l khonh khc xut thn trn sn khu ca ti. Ti khng nh lm ai

kh chu, nhng khi tht sgin dhay qu tht vng, ti c xu hng bt ra nhng ngn

tnm su trong tim thc ca to i qua nhieu thhngi Texas, nhng hhng ttin ca

mnh. Ti qung l mo, tm mi thtrong tm vi v{ thng xuyn cha ln lnh thnh

ln qu. Stht vng thng din ra khi ti cng gia nh v{ bn b, nhng thi thong,khi ti cm thy kh , chu ng th ng bu ng pha t tren csn khu.

Ti ~ nghe v{ sdng cm tquay tt mt con mo t rat lau va chng hmy may ngh

rng c vi nghn khn giang nhn ti bng nh mt kinh hi khi hnh dung n cnh mt

ch mo nh|ng thng n{o . tbo cha, khi trli v sth in tca khn gi,

nhng ngi ngh rng bo h{nh ng vt khng nht qun vi thng ip v s tn

thng v{ kt ni, ti ~ phi gii thch rng cm t chng lin quan g n loi vt c.

Thc ra, l{ mt cch ni ca Hi qun Anh miu tskh khn khi sdng chic roimo chn ui nhng gc cht hp trn tu. Ti bit. Li gii thch cng chng kh| hn

cht no.

Trong tnh hung c bit, khonh khc quay tt mt con mo bt ra khi ti nghe thy mo t

ng i phu n trong a m ong no i: Lu trng{y nay ngh chng qu| c bit. iu g khin


18/202


nhiu ngi yu bn th}n th|i qu| n thnh? C}u trli bc pht ca ti nghe li c v

ngo mn: ng. n khng thquay mt con meo ma khong ung phi mt ksi m bn

th}n. Ti vn nhcm gic tht vng trong ti t nhin c chn ng li, khi cm t

ksi m bn th}n vang ln trong u v bt ra ng ming. Facebook chng phi l biu

hin ca chng qu si m bn th}n sao. Ti sao mi ngi li ngh h lm g li quan

trng n th? L trngy nay, tt cu qu yu bn th}n. Lc n{o cng con, con, con. Sp

c ca ti cng l{ mt ksi m bn thn. C y ngh mnh gii nhat va luon hthp ngi

kh|c.

V{ trong khi ngi bnh thng cng dng tsi m bn th}n nh bt bnh cho mi

biu hin, thnh xc o|n cho n c xth l, th nhng nh nghin cu v nhng

chuyn gia chm sc sc khoe tin hnh kim tra tnh a dng ca khi nim ny bng micch c th. Gn }y, mt nhm cc nh nghin cu ~ tin hnh phn tch dliu tcc

b{i h|t nh |m nht trong vng ba thp ktrli }y. Hbo co mt thng k xu hng

|ng ch vhin tng yu bn thn v ni lon trong m nhc i chng. Kt qurt

ph hp vi githit, hpht hin ra c|c i tnh chng ta, chng ti ng{y c{ng t c

sdng, trong khi cc tnh ti, ta th tng ln.

Cc nh nghin cu cng ng thi bo co tnh trng st gim shin din ca cc tng

lin quan n sgn kt x hi v cm xc tch cc; trong khi cc tlin hn sgin d,

hnh vi phn x hi nh th ght hay git choc lai tang len. Hai trong snhng nh khoa

hc , Jean Twenge v{ Keith Campbell, c|c t|c gica cun The narcissism epidemic (tm

dch: Dch bnh si m bn th}n) ~ cho bit rng tlmc chng ri lon nhn cch do qu

yu bn thn M~ tng gp i trong vng 10 nm trli }y.

C ng l{ quanh ta to{n nhng kqu yu bn thn? Phi chng chng ta ang sng trong

mt nn vn ha ca nhng ktn thbn thn, nhng kngo nghph trng, chquan

tm ti quyn lc, thnh cng, sc p v phi c tht ni bt? C tht chng ta thc s

tin mnh gii hn ngi khc, ngay ckhi thc schng ng gp hay t c iu g c

gi tr? C tht l{ chng ta ang thiu i scm thng cn thit trthnh nhng ngi

c lng trc n v kt ni mi ngi?


19/202


Nu co cung suy nghnh toi, co thbn s hi chau may va ngh, Phi. Chnh xc l vn

y. Khng phi vi mnh, tt nhin. Nhng nhn chung... iu ny c vng!

Tht dchu khi tm ra li gii thch, c bit l khi cu trli y li khin ta cm thy d

chu hn vbn thn, v nhn ra nhng im li cho ngi khc. Trn thc t, mi khi

nghe thy bt ciu g tnhng kyu bn thn, ti thy chng chc mt mc ch duy

nht l gi ra cm gic v dng, gin dv phn xt. Thng thn m ni, thm ch ti cn

cm nhn c nhng cm xc y khi vit ra dng ny.

Phn ng u tin iu tr nhng ksi m bn th}n n{y, l{ ko h tr ve th c ta i.

at ke o la ai, ia vinao, cau trli cung u nh nhau: Nhng khunh hoang nn

bit hcng chng tuyt vi n th, chng ai phong hlm ng hong hay b cha v h

cn bit mnh l{ ai. V{ }y l{ lc svic trnn lt lo hn. Tht vng, thm ch l sp .

Chvnhng kv cung bn thn xm nhp v{o i sng thc x hi mc

hu ht mi ngi lin kt chnh xc n vi mt skiu hnh vi nht nh, bao gm thch

thhin, c nhu cu c ngng mv thiu cm xc. Vn l hu ht mi ngi khng

hiu c rng mi cp k quc trong chng bnh n{y u bt ngun t s h thn.

Ngha l{ chng ta khng thtrcn bnh n{y bng cch ko hxung mt t v nhc nh

thin hnhn nhng im bt ton hay nhmn ca h. Hthn chnh l{ cn nguyn,

khng phi l{ phng thuc dit trcn bnh si m bn thn.

Nhng ksi m bn thn qua lng knhtn thng

Chmt, t tn cho nhng kangvt ln kia bit rng hnh vi ca hbt ngun tmi

trng sng, do hc i, chkhng phi do di truyn hay bn cht chkhin qu trnh cha

trv{ thay i ti. Khi i din vi mt dch bnh, trnhng cn bnh ly nhim qua tip

xc, ngi ta thng li cho mi trng sng l mt trong nhng nguyn nhn, ch t

khi ngh rng l{ vn xuat pha t t suy nghcua mnh. a t ten vn bng c|ch |nhng ngi vi vn , chkhng phi do hla chn khin tt c chu ng ta tranh c

hoan canh kho khan cua vie c ngh: Toi tht ti t. Ti l{ ngi nhit lit ng hvic chnn

|nh gi| con ngi thng qua hnh vi ca h, v vy ti khng ni chuyn li cho h


20/202


thng }y. Ti ang ni vvic thu hiu cn nguyn t, c thgii quyt cc vn

.

Thng th vic nhn ra cc kiu h{nh vi v{ ngha ca chng cng hu ch, nhng cn rt

lu mi c thx|c nh c chnh x|c cn nguyn ca vn , nu chnhn vo hin tng.

V{ }y l{ iu ti tin chc, cng l{ iu m nghin cu chng minh, vic ch thng

khin shthn trnn ti thn v{ ngn cn mi ngi tm kim sgip .

Chng ta cn hiu nhng xu hng v nhng nh hng n{y, nhng ti ngh scn hu ch

hn v{ thm ch sc sbin chuyn nhanh chong, nu ta nhn vo cc kiu hnh vi ny

thng qua lng knh ca stn thng. V d, khi ti nhn mt ksi m bn thn bng lng

knh tn thng, ti nhn thy ni shi v hthn khi thhin bn cht. Ti nhn thy s

shi v khng bao gicm- thy--tt c ch , c yu thng, c thuc vai

hoc ni n{o , hay g}y cy mt cm gi|c c ngha. i khi mt h{nh ng n gin ca

nhng van mang tnh con ngi thp ln mt ngn la ngha trong hv{ n thng tt

ngay vo giy pht bgn mt chic nh~n n{o .

nh ngha mi vssi m bn thn ny khin mi thtrnn r rng v lm sng tc

ngun gc ca vn ln nhng gii phap kha thi. To i co th nhn ra chnh xac ca ch th c va

ly do ngay cang co nhiu ngi cung lon khng chp nhn s tht la mnh cung bnhthng nh bao ng i khac. To i co th nhn thy thng ip, rng mt cuc sng bnh

thng l mt cuc i vo ngha, khap mo i ni. To i cu ng co thnhn thy bon trln ln

vi thc n hng ngy l nhng chng trnh truyn hnh thc t, vn ha ngi sao v{ c|c

knh truyn thng x hi khng kim sot; nhng a trny s hp th thng ip v

pht trin cm nhn hon ton lch lc vthgii. Ti chtt bng slng Like (Thch)

m ti nhn c trn Facebook v Instagram.

Bi tt cchng ta u btn thng trc thng ip l{ cn nguyn ca nhng hnh vin{y, lng knh mi s tch yu tchng ta-vi-nhng-k-si-m-bn-than-gan-d . To i bit

cm gi|c |nh mt nim tin vo nhng g mnh lm quan trng nh thno v rt dnhm

ln n vi ng c ca vic tr nen hoan ho. Ti bit tht kh cng li vic mang nhng

thc o gi| trca x hi gm nhng ngi ni ting ra o shn mn ca cuc i


21/202


bnh thng. V{ ti cng hiu rng cm gic tr nen quan trng c ngng m ging

nh thdu thm xoa diu sau n khi chl mt ngi bnh thng va phai bon chen

trong cuo c song. u ng va y, nhng suy ngh v{ h{nh vi y chcng khin ngi ta them au

kho va trnn lc long. Tuy va y, khi chng ta b ton thng, khi tnh yeu va sshu tr

nen bap benh, chu ng ta co the chm c n ieu ma , theo chu ng ta, no se mang la i s bao

ve toi cao.

Viec chn oan a phan rat co ch khi chung ta ang tm kiem mo t phng phap ieu tri

phu h p. Tuy nhien, vic kim nghim cac hanh vi au tranh thong qua lang knh ca stn

thng luon em la i cho chu ng ta nh ng l i ch. Chung ta luc nao cung rut ra c i iu

khi xem xt cc cu hi sau }y:

Nhng thng ip v kvng n{o nh ngha cho nn vn ha ca chng ta v

vn ha nh hng n hnh vi ca chng ta nh thno?

Nhng nlc tranh u v hnh vi ca chng ta lin quan ra sao n vic bo v

bn thn?

H{nh vi, suy ngh v{ cm xc ca chng ta lin hvi stn thng v{ nhu cu

c c cm gic xng |ng nh thno?

Nu quay trli cu hi ban u, vvic lieu co phi xung quanh ta ton nhng ngi mc

chng si m bn thn, th cu trli ca ti l Khng. Hin nay, c nhng nh hng mang

tnh vn ha ang bao trm ln tt c, va theo to i, no i s ha i tr nen bnh th ng cu ng la

mo t phan cu a tnh van hoa o, du vay, to i cung nghno khong ths}u xa hn th. tm ra

ngun gc, chng ta phi lo c ra nhng tn gi trong qu khv gn mc.

Chng ta va dng lng knh tn thng soi chiu v{o v{i h{nh vi c th, nhng nu

nhn rng ht mc c th, gc nhn li thay i. Chng ta cn phi nhn nh ng van e ang

ban luan trong tng th ro ng l n hn. iu ny cho php chng ta x|c nh chnh xc nh

hng vn ha ln nht trong thi i ca mnh mi trng khng phi l cch l gii duy

nht cho thm mi ngi gi l dch bnh si m bn th}n, nhng n a ra mt gc nhn

ton cnh cho nhng suy ngh, h{nh vi v{ cm xc ang dn l{m thay i vic chng ta l ai,


22/202


chng ta sng, yu thng, l{m vic, lm cha m, l~nh o, dy d v kt ni vi nhng

ngi kh|c. Mi trng m{ ti ang ni n chnh la van hoa khong-bao-gi -la-u ca

chng ta.

Bon chen: Cn bnh khng bao gibit

Mt kha cnh ct loi trong cong vic ca ti l tm ngn ngthhin chnh xc dliu v

nhn c sng cm su sc tnhng ngi tham gia. Ti bit mnh nn dng li khi

thy mi ngi gibhiu c iu g , hoc khi phn ng ca hvi cc thut ngv

khi nim co ve h ng h . i vi c|c ti m ti nghin cu, khi mi ngi quay mt i,

vi v m mt, phn ng kiu i khng; Im i hoc ien ra khi u ti. l{ phn

ng ca hnghe hoc nhn thy dng ch: Khng bao gi____. Chcn vi giy, mi ngi

c thin vo chtrng tu y theo tri nghim ca mi ngi.

Khng bao gitt

Khng bao gihon ho

Khng bao gimnh mai

Khng bao giquyn lc

Khng bao githnh cng

Khng bao githng minh

Khng bao gichc chn

Khng bao gian ton

Khng bao gituyt vi

Chng ta cm thy thiu ht bi chng ta sng trong n.

Mt trong snhng tc gim ti v cng yu thch, nh hot ng x hi ton cu v l

nh gy quLynn Twist ~tng cp n ti thiu ht. Trong cun The soul of money


23/202


(tm dch: Linh hn ca ng tin), b m chsthiu ht chnh l{ mt li ni di v i.

B vit:

i vi ti v rt nhiu ngi trong schng ta, suy ngh u tin khi bt u mt ngy mi

l{ Ti b thiu ng. Tip theo o la Toi b thiu thi gian. D ng hay sai, suy nghkhng din ra mt cch tng trong suy nghtrc ckhi chng ta kp ngh n vic

t cu hi hay kim chng. Chng ta dnh hu ht thi gian trong i lng nghe, gii

thch, phn nn hoc lo lng vnhng thm chng ta cm thy khng ... Trc ckhi

ngi dy va chm chn xung s{n, chng ta ~ trong tnh trng thiu ht, bbri, bmt

mt, bthiu hu t mt th go. Va cho n tn lc ln ging ngvo bui ti, tr c chng

ta vn ang chy ua vi vo van nh ng thm{ chng ta cha t c hoc cha l{m xong

trong ng{y hm . Chng ta chm v{o gic ngvi nh ng ganh nng o va tnh dy trongtrng thi thiu thn n vt v... Tnh trng thiu ht trong tm can ny, dng thc thiu

ht tr c ny chnh l trung tm ca cm gic ghen t, tham lam, nh kin v cu bn ca

chng ta i vi cuc i...2

Sbon chen chnh l{ cn bnh khng-bao- gi-. No hin din trong nn vn ha ni tt

cmi ngi u qua chu y en sthiu thn va cm thy bo p, hoc hao ht mi th, t

cm gic an ton, tin bc cho n cc ngun lc. Chng ta dnh mt khong thi gian bt

thng tnh ton xem chng ta c ci g, mun iu g, khong co cai g, tham chnhng

ngi khc c g, cn g v mun g.

iu khin qu trnh nhn thc va so sanh nay kho ng co ho i kt l{ v chng ta thng xuyn

so snh cuc sng, gia nh v{ cng ng ca mnh vi hnh nh hon ho v thc m

truyn thong tao dng ln, hoc nhng suy ngh trong tng tng ca chung ta vcuc

sng hon ho ca ngi khc. Hoi nim cng l{ mt kieu so sanh nguy him. Chng ta

thng so snh bn thn v cuc sng hin ti cua mnh vi cuc sng trong k c. Nhng

hoi nim y ~ ho{n to{n bchnh sa nh thn cha htng tn ti: C nhci thi...?

Nhng ngay xa o ...

Ngun gc ca sthiu ht


24/202


Sthiu ht khng bng nhien phu kn mt nn vn ha chsau mt m. Cm gic khng-

bao-gi -u ngap tran trong cac nn vn ha ni shthn ngtr, c ngun gc su xa t

sso snh nng nv sbt mn khi bt gy gn kt. (Khi sdng cm tnn vn ha

ni shthn ngtr, ti khng c ni n vic ai cm thy xu hv nhng c tnh

ring ca h, ti mun ni n rt nhiu ngi trong chng ta ang vt ln vi vic trnn

xng |ng vi nhng tiu chun chung nh hnh nn vn ha.)

Trong mt thp ktr li }y, ti ~ chng kin sthay i trong i sng tinh thn ca

nc M. Ti nhn thy iu trong dliu, trong nhng gng mt m ti gp g, phng

vn v tr chuyn. Thgii cha bao gil mt ni dchu, nhng trong vng mt thp k

trli }y, n ~ trth{nh a ngc vi rt nhiu ngi. chnh l{ thlm thay i vn

ha ca chng ta. Sau skin 11/9, vi nhng cuc chin chng cho, cc thm ha thinnhin khng khip cng nh sgia tng c|c vbo lc v bn git trong trng hc, chng

ta ~ sng st v tip tc vt qua sau nhng skin pha tan cm gic an ton, sc p m

con ngi phi chu ng v cng nng n, ngay ckhi chng ta khng bnh hng trc

tip. V{ khi i mt vi con s ngi tht nghip v t hn c tht nghip, ti ngh mi

ngi trong chng ta u bnh hng trc tip, hoc rt gn mt ai bnh hng

trc tip.

Lo lng vtrng thai khong-bao-gi -u trong van hoa hin ti chnh l mt dng thc khc

ca hi chng cng thng sang chn. iu xy ra khi chng ta phi chu ng qu nhiu

v thay v xch li gn nhau cha l{nh (iu n{y i hi stn thng), chng ta li gin

dv hoang mang vi nhng g ngi khc c. Khng ch vn ha theo ngha rng ang

phi chu cn khng hong ny: Ti nhn ra cn khng hong tng tcng ang din ra

trong vn ha gia nh,cng s, trng hc v cng ng. Tt cu c chung mt cng

thc vshthn, so snh v th. Sbon chen ny sinh t nhng iu kin ny v tip

ni khng ngng, cho n khi c mt lng ln cc c nhn bt u a ra nhng la chnkhc v dn gy nh hng ln nhng cng ng vn ha nh hn cu a h.

Mt c|ch suy ngh vba yu tcu thnh nn sthiu ht v nh hng ca chng ln nn

vn ha ca chng ta, l{ xem xt phn ng ca con ngi trc nhng cu hi sau }y.

Khi c cc cu hi ny, bn h~y ngh vcng ng vn ha hoc hthng x hi m bn


25/202


thuc v, d l{ lp hc, gia nh, cng ng hay nhm cng tc m bn ang l{m vic

cng:

Hthn: Qun l con ngi v/hoc gimi ngi trong khun khbng ni sba

ra lm tr ci v hthp nhan pham? Gia trca mi c nhn bgn cht vi thanh tch,tnh hiu quhoc s tuan th? li hoc bh thap lieu co phi l chuyn bnh thng?

Viec hthp v chi ra co ang b lm dng? Va y co n thien v thsao? Liu hon ho c

phi l mt vn ?

So snh: Cnh tranh lnh mnh co the co ch li, nhng vie c so sanh va xp hng c thng

xuyn c ngu y trang hay c the hien mo t cach l liu? Ssng to c bbp nght?

Mi ngi phi tun thcc tiu chun gi trthay v c tha nhn b i ta i nang va s

ng gp c |o ca ring h? Liu c c|ch |nh gi| n{o va nhn ra c mt nhn

ti, va c th|nh gi| cng bng gi trca nhng ngi khc?

Th: Liu mi ngi c smo him hoc thnhng thmi? Sddng khi giim lng

hn l{ chia snhng cu chuyn, kinh nghim v{ tng? Liu c cm gic rng schng ai

thc stm hoc lng nghe? C phi tt cmi ngi u cm thy kh khn khi ldin

hoc bnghe thy?

Khi nhn vo nhng cu hi n{y v{ ngh rng ra vvn ha, truyn thng, vkinh t- x hi

- chnh trni chung, cu trli ca ti l{ NG!

Khi ngh vgia nh mnh, trong phm vi ca nhng cu hi ny, ti bit chnh x|c l{

nhng vn m chng ti Steve v ti ang phi vt ln vt qua tng ng{y. xy

dng mt mi quan h, gy dng mt tm, to dng mt tchc vn ha hoc vn hnh

mt trng hc hay iu hnh mt cng ng c tin, tt cu din ra theo mt cch, v

c bn, l{ i lp vi nhng tiu chun vn ha bchi phi bi sbon chen, thiu ht; vic

n{y i hi nhn thc, s cam kt v nlc tng ng{y. Vn ha theo ngha rng hn lun

t ra p lc, trkhi chng ta sn s{ng i u v chin u v nhng g chng ta tin tng,

nu khng bon chen strth{nh phng |n mc nh. Chng ta gi l{ Sliu lnh v

i mi khi phi a ra nhng la chn thch thc trong bi cnh x hi y ry schen

vai thch cnh.


26/202


i lp vi kiu sng kho ng-bao-gi -u khong phi l{ d tha ma la sbit , hoc chnh

l thm ti gi l Ton Tm. Trn thc t, ti ngh stha thi v thiu ht l hai mt ca

mt ng xu. Nh ~ gii thch trong phn Mu, c rt nhiu nguyn tc v Toan Tam,

nhng ieu cot loi lai chnh la stn thng v{ gi|trxng |ng: khi i din vi sbt

trc, bc lv nhng mo him vmt cm xc, ti bit rng mnh .

Nu trli bba cu hi vsbon chen m ti va t ra v thi liu bn c sn lng b

tn thng hay sn sng dn thn mo him khi vo mt trong ba hon cnh y khng,

hu ht chu ng ta se tra l i la Khong. Nu thi liu nhng hon cnh y c nui dng, to

dng cc gi trkhng, cu trli cu ng van la Kho ng. Nhng hquti tnht ca mt nn

van ho a khong-bao-gi -u o la chung ta |nh mt khnng l{m chnhng tn thng v{

khnng gn kt thgii vi xut ph|t im l cm gic xng |ng.

Sau 12 nm l{m cng vic ny v chng kin sbon chen ln ngi trong c|c gia nh, t

chc v cng ng ca chng ta, ti c tha ramt im chung tt cchng ta, l{

chn ngn cm gic s h~i. Chng ta u mun dng cm, u mun s liu lnh v i.

Chng ta ~ qu| mt mi vi cc cuc tho lun mang tm quc gia vChng ta sh~i iu

g? v{ Chng ta phi li cho ai?

Trong chng tip theo, chng ta s ban en nhng ngnhn v s tn thng, nguynliu ca sbon chen; v{ l{m c|ch n{o dng cm bt u liu lnh, ldin v{ ngi

khc nhn thy chng ta.


27/202


Chng 2.VCH TRN NHNG HIU

LM VTN THNG

Khi hon ton ldin, chng ta cm thy btn thng. Chng ta sng trong cn phng a

ay mang ten: t nh. V{ chng ta ang b{n vmt nguy c mang tnh cm xc v i khi

tcho php bn thn btn thng. Tuy nhin, chp nhn mo him, dng cm trc s

bt an, ldin bn than va the hien cm xc cha bao ging ngha vi yu ui.

Hiu lm s1: Thng tn l yu ui

Nhn thc rng stn thng ng ngha vi yu ui l mt trong nhng sai lm cchp nhn rng ri nht v{ l{ iu nguy him nht. Khi chng ta dnh phn ln thi gian

trong i lng trnh v bo vbn th}n khng ri v{o trng thi tn thng hay b anh

gia la yu ui, chng ta bng c cm gic khinh bkhi thy nhng ngi t c khnng

hoc khng thche giu cm xc, khi thy hngng u v{ i mt vi cm xc. iu ny

dn ti mt phn ng, thay v tn trng v ghi nhn sdng cm, dn thn pha sau tn

thng, chng ta li sshi v kh chu ca mnh bin thnh phn xt v chtrch.

S tn thng khng tt cng chng xu: N khng dng chmt cm xc tiu cc v

cng khng phi lc n{o cng chmt tri nghim tch cc. Tn thng l{ ct li ca mi

loi cm xc v cm nhn. Cm nhn tc l btn thng. Nu tin rng tn thng l{ yu

ui, ngha l{ bn cng tin rng cm nhn l yu ui. Khp cht i sng cm xc chv s

rng ci gi phi trc thqu cao skhin bn |nh mt nhng thc bn nht ban tng

mc ch v{ ngha ca cuc i. Chi ttn thng thng xut pht tvic chng ta lin

kt n vi cc cm xu c tieu c c nh shi, xu h, au n, bun b v tht vng nhng

cm xc m chng ta khng mun nhc ti, ngay ckhi chng nh hng su sc ti cchchng ta sinh sng, yu thng, l{m vic v cl~nh o. C mt im m hu ht chng ta

khng hiu v{ n ~ tiu tn ca ti mt thp knghin cu: tn thng chnh l{ c|i ni

ca cm xc v nhng tri nghim m chng ta thm mun. No chnh la ni chon rau ct

rn ca tnh yu, sgn b, nim vui, sdng cm, lng cm thng v ssng to. N l


28/202


ngun gc ca nim hy vng, scm thng, trch nhim v{ tin cy. Nu chng ta mun

nhn r mc ch sng, hoc sng mt cuc i su sc v i nhiu gi trtinh thn hn, tn

thng chnh l{ con ng dn chng ta ti cuc i y.

Ti bit iu ny tht kh tin, c bit l khi ttrc ti nay, ta vn ngh rng tn thngng ngha vi yu ui. Ti nh ngha tn thng chnh l{ sbt an, smo him v kh

nng bc lcm xc. Vi nh ngha nh vy, hy thsuy ngh vtnh yu. Thc dy mi

sng v cm thy yu mt ai m{ ngi o cung ap li tnh cam cua ta hoc khng, vi

tt ccm gia c an toan ma chu ng ta co thm bo, vnhng ngi c thng hnh cng

ta trong sut cuc i, nhng cng c thra i khng mt li nhn nh, vnhng ngi s

chung thy vi ta n tn cui i hay cng c thphn bi ta ngay ngy mai chnh l{

stn thng. Yu thng l{ bt trc, l mo him kho long tng tng ni. V khi yumt ai , bt buc chng ta phi bc lcm xc. Tht |ng s, chng ta ang m rong tra i

tim c thphi chu au n, nhng bn c thtng tng cuc i sra sao nu sng

ma kho ng co tnh yeu va khong c ap la i?

a mt tc phm nghthut, mt bi vit, mt bc nh, mt tng ca chng ta n vi

cuc i ma khong co s m bo rang chung sc chp nhn hay trn trng cng l{

stn thng. bn th}n chm m trong nhng khonh khc hn hoan trong cuc i,

d chng chthong qua, d cthgii noi vi ta rng ng c vi mng, ng{y vui ngn

chng t{y gang cng chnh l{ mt dng thc c bit ca stn thng.

Nh a e cap, iu nguy him cng cc l chng ta xut pht vi suy ngh rng cm xc l

yu ui. Chvi duy nht mt ngoi l, l stc gin (c coi l cm xc thcp, cm xc

khc nghit c x hi chp nhn nh mt chic mt ncho nhiu dng cm xc kh khn

hn bn di nhng cm xc m chng ta cm nhn), khi y, chng ta |nh mt skhoan

dung i vi cm xc v t, vi cstn thng.

Mi vic strnn c ngha khi chng ta phnhn cng thc tn thng bng yu ui,

iu ny chxy ra khi chng ta nhn ra mnh ang nhm ln gia cm nhn vi tht bi v

gia cc cm xc vi nhng ri ro. Nu mun khi phc phn cm xc thit yu ca cuc

sng va tai nhn thc am m v{ mc ch sng ca mnh, chng ta phi hc cch lm ch


29/202


v gn kt vi tn thng ca chnh mnh, hc cch cm nhn nhng cm xc i km vi

no. Cac nghien cu a ch ra cho toi thay rng tt nht l nn bt u t nh ngha tn

thng, nhn thc v hiu bit vn.

Khi ti nghmi ngi ho{n th{nh c}u vn sau: Stn thng l{___________, nhng v

dm mi ngi chia sdi }y ~ nh ngha vstn thng theo ngha hp v cp

c nhn. Stn thng l{:

Chia smt kin khc l

u tranh cho bn thn

Nhai gip

No i l i t choi

Bt u xy dng doanh nghip ca ring mnh

Gi in thoi cho mt ngi bn va c con qua i

ng k cho mti vo vin dng lo

Ng{y u tin sau khi li d

Thlanh yu em m{ khng bit liu c c |p li hay khng

c thng chc v khng bit liu co qua s c cu a mnh khong

Bsa thi

Thlm mt iu mi

a bn trai mi vnh gii thiu

C bu sau ba ln sy thai


30/202


Tp thdc chn ng ngi, c bit l khi ti khng bit mnh ang tp ci

g v vc dng ca ti khng c}n i

Tha nhn ban than ang shi

c li ln cn sau mt thi gian tp luyn

Bo co vi gi|m c rng thng ti o i nho m cu a mnh khong thhon thnh

nh mc

Gii thiu sn phm va khong nhan c phn hi

u tranh cho bn thn v bn b khi mt ai bchtrch hoc bt nt

Cau xin stha th

Liu nhng iu ny nghe c vyu ui khng? N c cho thy ai ang khn khvt

ln vi iu g ging vi syu ui khng? C trch nhim l yu ui ? KHNG. Stn

thng nghe rt ging stht v cho ta cm giac ging scan m. Du stht va s can

m oi khi khong may dchu, nhng chng khng bao gil syu ui.

Khi hon ton ldin, chng ta cm thy btn thng. Chng ta sng trong cn phng aay mang ten: t nh. V{ chng ta ang b{n vmt nguy c mang tnh cm xc v i khi

tcho php bn thn btn thng. Tuy nhin, chp nhn mo him, dng cm trc s

bt an, ldin bn than va the hien cm xc cha bao ging ngha vi yu ui.

Khi t cu hi Cm gic btn thng nh thn{o? c|c c}u trli sau tht mnh m:

L khi ci blp mt nv hy vng con ngi tht ca ti khng qu| |ng tht

vng.

Khng bai na.

L{ giao im ca scan m v sshi.


31/202


Khi gia oan day thang bng, vic tin ln pha trc hay li li vch xut

ph|t lc n{y u |ng snh nhau.

Va shi va phn khch; va khip sva hy vng.

Dn bc u tin vpha ni shi ln nht ca bn.

Cm gi|c kh khn v{ |ng s, nhng n khin mnh cm thy |ng sng hn.

Tdo v gii thot.

Cm gi|c nh ni sh~i ang ngtr.

Hong lon, lo lng, sh~i v{ kch ng, i km l{ cm gic tdo, hnh din vkinh ngc ri li thm mt cht hong lon.

Nn thkhi i mt vi kth.

Nh ln u tin trong i nghe ting sng n v nn th ch xem bn c b

trng n khng.

Tbskim sot.

V mt cu trli ni len trong moi nlc ca chng ta nhm hiu hn stn

thng? Trn tri.

S tn thng ging nh s trn tri trn sn khu v hy vng nhn c

nhng trng vtay thay v nhng tr{ng ci nho bng.

Ging nh vic kha thn trong khi tt cnhng ngi kh|c u mc o qun.

Khi tho lun vstn thng, c lsc ch nu ta nhn v{o nh ngha v{ ngun gc ca

ttn thng. Theo tin Merriam-Webster, stn thng (vulnerability) c ngun gc

t tieng Latin (vulnerare), co ngha la bthng. nh ngha ~ bao h{m c ngha c

thbthng v{ n nhn tn cng hoc sph hy. Merriam-Webster nh ngha s

yu ui (weakness) l thiu khnng chu ng hoc thng tn. Chtrn phng din


32/202


ngn ng, ~ c ththy }y l{ hai kh|i nim hon ton khc nhau, v trn thc t, ai c

th lp lun rng syu ui thng bt ngun tvic thiu stn thng khi khng

nhn thc c ban than yu im n{o, l{ lc chng ta ng trc nhiu nguy c b

au n hn ca .

Tm l hc v tm l hc x hi ~ tm ra mt bng chng thuyt phc cho thy tm quan

trng ca vic nhn thc stn thng. Trong lnh vc tm l hc sc kho e, ca c nghien cu

cho thy nhn thc c stn thng ng ngha vi khnng nhn bit c|c nguy c v{

ri ro ca n, gip gia tng |ng kkhnng to ra mt sphn ng tch cc, c li cho sc

khoe. gip bnh nhn thch ng vi chu trnh iu tr, hphi nhn thc c stn

thng. iu th v l vn ct li li khng nm cp tn thng trn thc t, m

phthuc vo cp nhn thc c stn thng ca chng ta vmt sbnh hoc mie da.

Tgc tm l hc x hi, cc nh nghin cu nh hng-v-thuyt phc, nhng ngi

kim nghim xem con ngi bnh hng nh thno bi qung co v tip th, ~ cho ra

i mt lot nghin cu vstn thng. Hpht hin ra rng nhng ngi tham gia ngh

rng hkhng bnh hng hoc btn thng khi xem c|c qung co la gt, trn thc t,

li l nhng ngi dbtn thng nht. Cc nh nghin cu gii thch hin tng n{y nh

sau: o tng min nhim vi tn thng cha bao gil mt tm khin bo v, ngay t

u n ~ loi trcc phn ng mang tnh bo vtuyt vi.

Mt trong stri nghim ang s nht trong snghip ca ti chnh l cuc ni chuyn

Hi tho TED tai Long each ma toi a cp. Bn cnh nhng ni s h~i thng thng

nh sbquay phim, sv phi ni chuyn l}u trc nhng khn gicc kth{nh t v

|ng knh, b{i ni chuyn ca ti cn l bi din thuyt kt li ton bchng trnh. Trong

vng 3 ngy lin, ti ~ ngi hng ghkhn giv xem mt snhng bi ni chuyn tuyt

vi v{ mang tnh t ph nht m ti tng c nghe.

Sau mi bi ni chuyn, ti li nhn ra rng bi ni chuyn ca mnh hiu qu, ti phi

tbsuy ngh cgng bt chc tt cnhng ngi khc v phi kt ni c vi khn

gi. Toi a mong moi n tuyt vng c nghe mt bi ni chuyn m ti c thsao chp


33/202


hoc coi nh hnh mu, nhng c|c b{i ni chuyn gy n tng mnh mnht vi ti li

khng htheo mt khun mu n{o. iu c ngha ti phi la chnh ban than mnh. Toi

phi chp nhn btn thng va phai ci m. Ti cn thot khi kch bn v nhn vo mt

mi ngi. Ti phi hoan toan c i bo . Chu a i! To i ghe t ca i cm giac o . Cui cng khi

bc ln sn khu, vic u tin ti l{m l{ giao tip bng mt vi mt v{i ngi trong s

khn gi. Ti nghnhng ngi cho sn khu chiu thm n ti c thnhn thy

mi ngi hn va cm thy kt ni v i ho hn. Chn gin l nhn thy mi ngi l chnh

h, chkhng phi l{ kh|n gi, iu nhc nhti rng nhng thch thc khin ti s

hi nh cm gic trn tri cng khin nhng ngi khc s h~i. Ti ngh l{ l do

ngi ta c ththhin scm thng m khng cn phi len tieng ch can nhn vo mt

mt ai o , ban se nhn thy hnh nh phn chiu ca bn thn.

Trong bi ni chuyn, ti ~ hi khn gihai cu hi lt mrt nhiu o gic vnh ngha

ca stn thng. u tin, ti hi, Trong so cac ban, co bao nhieu ngi ~ phi vt ln

vi stn thng khi ngho chnh la syu ui? H{ng lot canh tay gi len. Sau o, toi

li hi, Khi c|c bn ch ng kien ngi khc btn thng, c bao nhiu ngi trong sbn

ngh rng iu l{ dng cm? Mt ln na, hng lot cnh tay gi ln.

Chng ta thch nhn thy s tht trn tri v lt mni ngi kh|c, nhng li shi khi

nhng iu y xay en v i ban than. Chu ng ta srng stht ca mnh se la khong nu

khng chnh sa v to n tng. Nhng khan gia cua toi qu| th{nh t, qu ni ting con

to i la i qua bt toan va kho oan nh.

}y l{ im mu cht ca vn :

Ti mun tri nghim s tn thng ca bn, nhng ti khng mun b tn

thng.

Tn thng c ngha l{ can m vi bn, ch kho ng pha i vi ti.

Ti ngi ca stn thng ca bn, nhng nguyn ra stn thng ca mnh.


34/202


Khi bc ln sn khu, ti tp trung c|c suy ngh ca mnh vo Steve, khi y ang ngi

hng gh khn gi, chgi ti Texas v mt v{i ngi bn ang ngi xem trc tip qua

TEDActive mt a chtrc tuyn. Ti cng rt ra c sdng cm tv{i iu ti ~ hc

c tTED mt bi hc bt ngvstht bi. Phn ln nhng ngi m{ Steve v{ ti ~

gp trong 3 ngy y u dn dt ti n mt im, l{ ci mvi stht bi. Chng c g

bt thng khi ai ni vi bn v va i khon u t hay ph|t minh m{ h~ phi chu tht

bi. V{i gi}y trc khi c gii thiu, ti cht ngh n c}u: Liu bn snlc lm g nu

bit chc mnh khng ththt bi? nhng a nhanh chong y n ra khi u nh ng

chcho mt cu hi mi: iu g |ng l{m ngay ckhi ti tht bi?

Ti khng nhnhiu vnhng g ~ ni, nhng khi kt thc, u gi ti nh khuu xung,

trong lng ngp trn cm gic tn thng. Liu smo him y c |ng khng? Chc chn.Ti am m cng vic ca mnh v{ tin tng vo nhng g mnh hc c tnhng ngi

tham gia nghin cu. Ti thc lng tin tng vo cc cuc tr chuyn chn thnh vstn

thng v{ xu h c th thay i thgii. Bi ni chuyn sc im sai st v bt ton,

nhng ti ~ bc vo trn a v nlc ht sc. Ssn lng ldin se thay i chng ta.

N khin chng ta trnn dng cm hn. Ti khng chc ve cach |nh gi| mt bi ni

chuyn l thnh cng hay tht bi, nhng vo giy pht hon thnh bi ni chuyn, du co

o i lu c ngac ng hoc to ra ch trch, toi van thay vic ny thc s|ng l{m.

Trong b{i Hallelujah, Leonard Cohen ~ vit, Tnh yu khng phi l mt chin thng, m

xit bao lnh lo va ay ray v, hallelujah. Tnh yu chnh l{ mt dng ca tn thng.

Tvic gi in thoi hi thm ngi bn va tri qua mt thm kch kinh ho{ng n vic

khi nghip, tcm gic shi khi tri nghim sgii thot, tn thng qul sliu lnh

v i ca cuc sng.

Chnh cuc sng ang hi: n co doc het s c mnh khong? n c |nh gi| stn thng

mnh nh ngi khac khong? Vie c tra l i co vi chai cu hi nay khong ch ng to

ban la mo t ng i yu ui. l{ sdng cm khng tho m mo t s liu lnh v i.

Kt quca vie c liu lnh v i th ng khong phi l mt chin thng trn chin tr ng, no

l spha trn ca cm gic tdo trong tnh lng vi mt cht mt mi ca ngi lnh sau

trn chin.


35/202


Hiu lm s2: Ti khng htn thng!

Khi co n nho , ta thng ngh rng khi tr ng thanh, ta s kho ng con b tn thng. Tuy

nhin, trng thnh tc l chp nhn thng tn. Sng tc l btn thng.

- Madeleine LEngle

nh ngha v{ c|c v dm bn va c ddng dng ln iu lm tng thhai vtn

thng. Mo i ng i thng li gii tnh hoc nghnghip ra gii thch: Ti l{ ks

chng ti ght stn thng lm; Ti l{ lut s chng ti gp tn thng nh cm ba

y m{; {n ng ai li tn thng. Tuy khng phi l{ {n ng, ks hay lut s, nhng to i

cu ng no i nh ng t ay hang tram ln. Chng ta khng ththot khi sbt an, mo him v

bc lcm xc nhng thccun tro trong cc tri nghim cuc sng hng ngy. Sngl btn thng.

Hy nhn li cc v d. l{ nhng thch thc khi c sng, khi trong mt mi quan h,

khi c kt ni. Ngay ckhi chn ng ngoi cc mi quan hv chng ngt kt ni

nh mt dng thc ca s t v, chng ta vn ang sng v{ iu c ngha l{ s tn

thng vn tip tc din ra. Nhng cu hi cht vn bn th}n sau }y sc bit hu ch

khi bn hot ng vi nim tin rng chng ta khng tn thng }u. Nu thc skhng

c cu tr li, h~y dng cm hi mt ngi thn c th h s c cu tr li (d c th

chng ta khng thc smun nghe):

1. Ti l{m g khi cm thy mnh bphi b{y cm xc?

2. Ti sxsthno khi cm thy khng thoi mi v bt an?

3.

Ti sn sng chp nhn nhng mo him vmt cm xc nh thn{o?

Trc khi bt u cng vic ny, cc cu trli thnh thc ca ti nh sau:

1.

Khip s, gin d, phn xt, kim sot, cu to{n, i hi schc chn.

2. Shi, gin d, phn xt, kim sot, cu to{n, i hi schc chn.


36/202


3. Trong cng vic, toi cam thay rt kh chu khi bchtrch, phn xt, li, thm

ch l hnhc. Mi khi chp nhn mt ri ro cm xc i vi nhng ngi m ti

yu thng, trong ti lun ngp trn ni shi vvic c iu g xu sp xy ra

mt kchuyn tiu dit hnh phc m chng ta stm hiu trong chng

vit v\o gi|p.

Qu trnh hi |p n{y rt hiu qubi, nh ~ thy tcc cu trli ca ti, bt chp vic

bn c sn lng n nhn tn thng khng, n vn clm ta tn thng. Khi gibnh ta

c thtr|nh n c no , thchung ta li sa vo cc hnh vi thhin sthiu nht qun gia

bn th}n v{ con ngi m chng ta mun trthnh. Tri nghim tn thng khng phi

mt la chn la chn duy nht m{ chng ta c c o la cach phn ng khi i u vi

sbt trc, ri ro v cm xc bbc l. Trong chng 4, chng ta snhn s}u hn v{o c|chnh vi thc v v thc m chng ta sdng bo v ban than khi tin rng mnh khong

he bitn thng.

Hiu lm s3: Tn thng l phi by ht thy?

Mt cu hi ve van hoa phi bay ca chng ta lun thng trc trong u ti. Chng phi

thgii ~ c qu| nhiu stn thng hay sao? Chng phi chia scnhng vic nh vy

l{ hi qu| sao? Nhng cu hi khng thkim li c khi chng ta nhn thy nhng vdtrong x hi ton nhng ngi ni ting. Ti sao din vin ni ting X li tweet vvic

chng c ta ctt? Hoc ti sao cc ngi sao truyn hnh thc tli mang nhng chi tit

c nhn trong cuc sng ca h ln truyn hnh trc tip chia svi c thgii nh

the?

Tn thng l stng t|c a chiu v{ i hi phi c nhng gii hn v s tin cy. N

khng phi l schia sthi qu, tho chy, khep kn va cung khong phi l chia snhng

thong tin vo bo theo kiu ca cc ngi sao trong x hi truyn thng. Tn thng l{chia scm xc v tri nghim ca ca nhan vi nhng ngi xng |ng c lng nghe. Tn

thng v{ mlng l mi quan hhai chiu, l mt phn trong qu trnh xy dng lng tin.

Khi chp nhn ri ro chia svi mt ai , khng phi lc no chng ta cng m bo

l{ ngi xng |ng c nghe cu chuyn ca mnh; tuy nhin, mt iu chc chn l


37/202


chng ta khng th c i m het con ng i cu a mnh v i mt ngi lmt ngay t ln u

gp g. Chng ta khng thbt chuyn theo kiu Xin ch{o, tnti l{ ren, }y l{ nhng

khong ti nht cuo c i ti! N c thl stuyt vng hoc bi thng, thm ch l mt

c|ch g}y ch , nhng khng phi la s tn thng. i chia sng mc, c gii hn,

ngha l{ chia svi nhng ngi ~ cng ta x}ydng mt mi quan hbn cht c

thchu c sc nng ca cu chuyn cuc i chng ta. Kt qul stn thng mang

tnh tng t|c, |ng tn trng ny scng cng c s kt ni, nim tin v srng buc gia

ng i se chia va ngi c chn chia s.

Stn thng khng c ranh gii sdn n vic ngt kt ni, mt lng tin v{ l~nh m.

Trn thc t, nh chng ta s tm hiu trong chng 4, phi b{y ht thy hoc chia s

khng gii hn l mt cch bo v bn thn trnh khi tn thng c thc. Vn qunhiu thng tin (TMI Too Much Information) khng lin quan n qu| nhiu tn thng

bn thn t tn thng ~ b lm dng khi mi ngi chuyn t trng thi b tn

thng sang dng tn thng nh mt c|ch i ph vi nhng nhu cu khng c |p

ng, thu ht s ch hoc tham gia vo cc hnh vi gy sc phbin trong vn ha i

chu ng ngay nay.

gii m sai lm cho rng tn thng l{ mt dng b-mt-chia-s-min-ph-dnh-cho-tt-

c-mi-ngi, hy cng xem xt vn ve long tin.

Khi ti ni chuyn vi cc nhm vtm quan trng ca vic btn thng, lun xut hin

hang ta cau hi vnhu cu nim tin.

L{m thno ti bit mnh tin t ng mt ngi chu tn thng?

Ti chbc ltn thng vi ngi m ti bit chc hskhng phn bi ti.

ang cach nao bn c thbit ai skhng }m bn tsau lng?

L{m sao xy dng lng tin vi ngi kh|c?


38/202


Tin tt l cc cu trli cho nh ng cau hi n{y u xut hin trong dliu thu thp c.

Tin xu: }y l{ mt vn logic kiu con g{ hay qu trng: Chng ta cn cm gic tin

tng c thtn thng v{ cn chp nhn tn thng nhn li stin tng.

Skhng c bi kim tra lng tin, khng c hthng chm im, khong co en tn hieu bao cho bn bit khi n{o th an to{n bc lbn thn. Nhng ngi tham gia th nghim

miu tlng tin nh mt thm bn phi day cong gay dng, mt qu trnh tun tdin ra

theo thi gian. Trong ginghgii lao, Ellen, mo t be ga i hoc l p 3 a kmt chuyn bun

ci, ring t v{ hi xu hca mnh vi mt bn cng lp. n gin tra, c|c bn trong

nhm chi chung vi c bn kia u bit b mt cua Ellen va treu chc con b. Khi trv

nha , con be kho c o a va no i vi ti rng n skhng bao gikcho ai bt ciu g na. Con

b cm thy rt au lng. Khng chth, Ellen cn kvi ti rng bn con gi vn cn cinho con b khi chng quay li phng hc, n mc c gio phi tch chng ra v ly ra vi

vin bi ve trong chic h ng bi ca lp.

C gio ca Ellen c mt chic h ln bng thy tinh ng bi ve. Co giao mt chic ti

ng y cc vin bi nhiu mu sc cnh chic h. Mi khi c lp ngoan ngoan, co nhng

hnh vi tt, c scho v{o h v{i vin bi. Mi khi c lp khng nghe li, c gio lai ly vi

vin bi ra khi h. Chkhi no chic h y bi ve, clp mi c tchc mt ba tic nh

mo t phan thng cho thnh tch y.

Trong khi tm kim c|ch ng n nht gii thch nhng tri nghim ca bn thn v

lng tin v nhng g ti ~ hc c vstin tng trong qu trnh nghin cu, ti cht

ngh, A, h ng bi. Tuyt vi. Toi noi vi Ellen rng h~y ngh vtnh bn nh nhng vin

bi. Mi khi c bn ng h, oi tt, yu qu hoc trn trng nhng iu rieng t ma con chia

s, con hy cho nhng vin bi ve vo mt chic h. Khi c ai thiu tn trng con, hoc k

nhng b mt ca con, hay lay nhng vin bi ra. Con b gt u vi vphn khch. Khi ti

bo con b hy miu tcho ti nghe khoch vnhng chic h, con b k rng c bn

ngi bn m{ con b lun tin tng, nhng ngi bit mt vi b mt ca con v khng bao

gikra, cc bn cng knhng b mt ca mnh. Con be no i, o la nhng bn lun rcon

ngi cng, ngay ckhi cc bn y c goi vao ngi nhng chic b{n ng c nht.


39/202


qu thc l mt khonh khc tuyt vi vi c hai me con toi. Sau mt hi suy nghve

cach nh ng ng i ban co the tr thanh nh ng ng i ban bi ve, hai me con to i cu ng co ca c

cu trli ca mnh. Di }y l{ mt scu trli ca con gi ti:

Bn gib mt cho con.

Bn kb mt cu a ban cho con.

Bn nhsinh nht con!

Bn bit ong ba ca con.

Bn bit khi n{o con ni a.

Bn bit khi no con bun v hi han con.

Khi con nghm, bn nhmgi in thoi hi thm con.

Nh ng cau tra l i cu a to i cung y nh va y. Khi mti c mt trong cc ba tic ca Ellen v

Charlie, cm gic tht tuyt vi khi nghe thy mt trong snhng ngi bn ca ti cho,

, chao bac Deanne! Tha t vui khi la i c gp b|c. Ti lun c mt suy ngh, c y nhtn

mmnh. C y quan tm ti mmnh. C y ch n mnh.

Nim tin chnh l{ vin bi ve c ti luyn qua thi gian.

Bi ton con g hay qutrng xut hin khi chng ta ngh vcch mi ngi vun p hay

bqua trong cc mi quan h, nhng h{nh ng thng din ra trc ckhi qu trnh hnh

thnh mi quan hy chnh thc bt u. C gio khng ni rng, C skhng mua mt

chic h v{ c|c vin bi cho n khi c bit chc l cc em sngoan ngo~n. Chic h ~

trong ng{y u tin ca nm hc. Trn thc t, n cui bui hc u tin, c gi|o ~ c thlp y |y h bng cc vin bi. Bn trcng khng ni, Chng em cng skhng ngoan

ngon bi chng em khng tin c scho bi v{o h. Chng hc h{nh chm chv nhit tnh

gn kt vi tng chic h ng bi ve da trn li ni ca c gio chng.


40/202


Mt trong nhng hc gim ti yu thch nht trong lnh vc nghin cu vcc mi quan

h l{ John Gottman. ng c coi l mt trong s rt t cc nh nghin cu ni danh v

quyn lc h{ng u ca nc Mbi cc nghin cu mang tnh t ph vsgn b ca

con ngi v cch h xy dng cc mi quan h. Cun The Science of Trust: Emotional

Attunement for Couples (tm dch: Khoa hc vnim tin: Nhn thc cm xc dnh cho cc

cp i) ca ng thhin mt ci nhn thu |o v{ sc so i vi nhng iu cn bn trong

nim tin v xy dng nim tin. Trong mt b{i b|o ng trn trang web Greater Good

(www.greatergood.berkeley.edu) ca i hc California Berkeley, Gottman m tvic xy

dng nim tin vi bn i da trn mt hnh vi hon ton nht qun vi nhng g ti tm

ra trong nghin cu ca mnh vi ci m Ellen v ti gi l{ chic h bi ve:

iu m ti nhn ra nhnghin cu l{ nim tin c xy dng bi nhng khonh khcnh be, ma toi gi l nhng khonh khc ca trt, c|ch gi theo tn bphim Sliding

Doors (tm dch: Nhng cnh ca trt). Trong bt cmi quan hno, lun c mt kh

nng din ra skt ni hoc btrt i gia bn v{ i phng.

V d, mt m, ti rt mun c cho xong cun tiu thuyt trinh th|m. Ti ngh mnh ~

o|n ra tn s|t nh}n, nhng vn hi hp c xem phng o|n ca mnh c chnh xc

khng. Mt lc sau, ti t cun sch xung cnh ging v{ bc vo nh vsinh.

Khi lt qua tm gng, ti nhn thy khun mt ca chong toi phn chiu trong gng,

anh ay ang suy t. o chnh la mt khonh khc cnh ca trt.

Ti c mt la chn. Ti c th r i khi phng tm v{ ngh: Ti nay mnh chng mun dnh

dng ti ni bun n{o ca anh ay; mnh mun c cho xong cun tiu thuyt. Nhng,

khng, ti l mt nh nghin cu nhy cm v cc mi quan h, ti quyt nh bc vo

phng tm v hi, C chuyn g vy, anh yeu? Chong cua toi a noi cho toi bit ti sao

trong anh ay li bun nh th.

khonh khc y, ti ang x}y dng lo ng tin v i chong cu a mnh; to i a y vanh ay. Toi

~ kt ni vi anh thay v chchn ngh n iu m ti mong mun. Mt khonh khc nh

vy khng qu quan trng, nhng nu bn lun chn cch quay mt i, th nim tin trong

mt mi quan hstng bc bibao mo n.


41/202


Khi ngh n s phn bi, phn ln chng ta ngh n mt ngi m ta tng tin tng,

nhng hli lm mt iu khng khip, khin chu ng ta mat dan i s tin t ng. Trong tt

cnhng hnh vi phn bi khng khip nht slun c mt vi kiu phn bi nguy him

hn v{ dhy hoi nim tin hn.

Trn thc t, sphn bi di dng th thng din ra tl}u, trc ca nhng hanh vi

khac. o la mo t dang th c cu a vie c khng quan t}m, mi quan h trt i, khng sn

lng dnh thi gian v nlc cho mi quan h. Tphn bi khin ta ngh n nhng kinh

nghim nh la di, lm mt lng tin, khng bit bo vchng ta trc nhng kt iu

v khng chn la ng vphachung ta, ma thay vao o, ng vpha ngi khc. Nhng

h{nh vi nh vy hin nhin l phn bi, nhng chng khng phi l dng thc duy nht ca

phn bi. Nu phi chn mt cch phn bi pho bien nht, nguy him nht, c khnng b{omn lng tin nht, trong nghin cu ca mnh, th chnh l{ sth.

Khi nhng ngi ma ta yeu thng, thc sgn kt bt u ngng quan tm, ngng ,

ngng vun p v ngng u tranh cho mi quan hy, lo ng tin se bt u bitrt i v{ s

tn thng bt u ln ch. Sth kch hot shthn v nhng ni shi ln nht ca

chng ta sbb ri, kho ng x ng ang c yu qu. iu g khin dng phn bi ny tr

nn nguy him hn nhng dng khc, v dnh mt li ni di hay mt cuc vng trm,

l chng ta khng ti no chra c ngun cn ca ni au khng c skin no cth,

khng c bng chng r rng no ca sv. Chung ta chcm thy c mt iu g bt

n.

Chng ta chc thni vi ngi bn i rng, Hnh nh anh khng cn tm ti em

na, nhng chng c bng c n{o cho vic y, cu trli sl{, Ng{y n{o anh chng v

n nh lc 6 giti. Anh chi vi con. Anh a bn trn gii u ththao trng. Em

cn i hi iu g na? Hoc cng s, chng ta ngh, Ti sao mnh khng nhn c

phn hi no? t nht hy ni cho ti bit l ng thch n hay khng! Chcn ni bt ciu

g, t nht ti cng bit ng nhrng ti lm vic }y.

i vi con c|i, h{nh ng cn ngha hn cnhng li ni. Khi chng ta ngng hi han v

cuc sng hng ngy ca chng: ngy hm nay ca con nh th nao, con thch nghe bai hat


42/202


nao, con va bn be van chi vui ve ch , thbn trcm thy au lng v{ shi. Bi chng

khng thby trnh mch nhng g chng cm thy khi chng ta th, ngng quan tm

ti chng, l{ lc chng bt u nh ng hanh ng thu hu t s chu y cu a chu ng ta.

Ging nh lng tin, hu ht cc tri nghim phn bi din ra mt cch chm chp. Trn thc

th, nhng phn bi ln m{ ti nhc n on trc thng xy ra sau mt thi gian

th v{ nim tin b bo mn mt cch chm r~i. iu m ti hc c v s tin tng

trong nghnghip v cch ti sng i sng c nhn c th no i to m gn nh sau:

Tin cy l mt sn phm ca tn thng ln dn qua thi gian v{ i hi nlc, chu y cung

nh ho{n to{n tm. Nim tin khng phi l mt cchr rng n l sthu thp t ng

chu t tin t ng qua thi gian.

Hiu lm s4: Ta chng cn ai

Lm mt mnh l mt thgi tr eo bam con ng i trong nn vn ha cao tnh ca nhan

nh ngay nay, c bit l khi lin quan ti vic xy dng mi quan h. S mnh m; c tnh

c lp a co sn trong ADN ca ti. Trn thc t, cm giac o c hanh co thrt khn khv

tuyt vng, nhng n cha trong n l mt sc mnh khien ta ngng mv{ c trng

vng trong nn vn ha i chng ca chng ta.

Tuy nhin, h{nh trnh thng tn khng phi l loi hnh trnh m chng ta c th thc

hin mo t ca ch n c. Chng ta cn htr, cn nhng ngi mc chng ta th kham

pha nhng con ng mi m khng phn xt. Chng ta cn mt b{n tay nang mo i

khi ta vap nga. Xuyen sut qu trnh nghin cu ca ti, nhng ngi tham gia ~ khng

nh hc nhu cu c htr, ng vin v{ i khi l{ csgip chuyn nghip khi h

dn thn vo tn thng v{ i sng cm xc. Phn ln chng ta u dd{ng a tay ra

gip ngi kh|c, nhng khi i din vi stn thng, i khi chng ta cng cn gi tay

ra nghc htr.

Trong Mn qu ca sbt ton, ti ~ vit:


43/202


Chng n{o chng ta n nhn vi mt tri tim rng m, chng ta mi c ththc scho i

vi mt tri tim rng m. Khi nhn sgip tmt ai km vi mt li phn xt, chng

ta cng smang theo mt li ph|n xt tng tkhi gip ngi khc.

Tt c chu ng ta eu cn s giu p . Ti bit mnh khng thhon thnh vic ny nu thiu

shtrca moi ngi, mt trong s l{ chng ti, Steve, mt nh tm l tuyt vi, mt

kho sach o so , bn b v{ c|c th{nh vin trong gia nh, nhng ngi cng trn hnh

trnh tng t. Khi tn thng lng trong tn thng; th scan m s lan toa.

Trn thc t, c nhng nghin cu vthut l~nh o rt thuyt phc bsung cho tng

rng vin n htr l cn thit, cho thy tn thng v{ dng cm c sc lan toa. Trong

mt bi bo s ra v{o nm 2001 trn tp ch Harvard Business Review, Peter Fuda v

Richard adham ~ sdng mt lot n dthhin c|ch c|c nh{ l~nh o khi xng

v duy tr sthay i. Mt trong nhng n d l{ qubng tuyt. Qubng tuyt bt u

ln khi mt vl~nh o sn lng n nhn tn thng trc cp di ca ho. Nghien cu

ca hcho thy h{nh ng chp nhn tn thng ca ngi l~nh o thng c |nh

gi| l{ can m trong mt nhn vin v truyn cho hcm hng h{nh ng tng t.

Bsung n dqubng tuyt l cu chuyn vClynton, vgi|m c mt tp o{n ln ca

c. ng nhn ra rng phong c|ch l~nh o trc tip ca mnh cn trcc qun l cp thphn trong vic khi xng nhng tng mi. Cc nh nghin cu gii thch, |ng lng

ta c thlng lng thay i hnh vi ca mnh nhng thay v{o , ng ng dy trong mt

cuc hp h{ng nm vi 60 vl~nh o cao cp ca cng ty, tha nhn nhng sai lm v vch

ra vai tr ca ban than trong tchc. ng tha nhn mnh khng phi l{ ng{i bit tut v{

nghnhm c|c nh{ l~nh o giup ong cung ieu hanh cong ty. Xem xet sthay i sau

khi din ra skin ny, cc nh nghin cu ghi nhn tnh hiu qu trong h{nh ng ca

Clynton, ccng ty ng lng pht trin, c thm nhiu tng sng to va hot ng hiu

quhn nhiu so vi c|c i thcnh tranh.

Thay i ln nht mang tnh c nhn v nghnghip ca ti din ra khi ti bt u t ra

nhng cu hi hc ba vcm gic shi khi btn thng, chng c thkhin ti li bc

nh thno v chuyn g xy ra khi ti c c dng kh chia snhng kh khn ca


44/202


mnh v{ nghc gip . Sau khi trn chy khi stn thng, ti nhn ra rng hc

cch da cy vo skh chu ca mt tnh hung bt an, nguy him v bc lxc cm qu

thc l mt qu| trnh au n.

Ti thc long tin tng rng ti c thbqua la chn btn thng v{ khi iu din ra

v nh khi nhn mt cuc in thoi vi nhng tin xu bt ng; hoc khi ti shi; hoc

khi ti yu thng m~nh lit n khng cn cm thy bit n hay hnh phc, thay vo

, ti chchun bcho smt mt c thxy ra ti cgng kim sot mi th. Ti kim

sot mi tnh hung v tmkim sot tng ngi xung quanh. Ti vn ng cho n khi

khng cn cht sc lc n{o m cm nhn. Ti lm cho mi thbt nh trnn chc

chn bang moi gia. Toi khin mnh bn rn sthc vni au v{ shi khng bao gi

chm c n mnh. e ngoa i to i tra mnh mnhng tham tam la i cm thy shi.

Dn dn, ti hc c rng tm khin qu| nng mang theo v tc dng duy nht ca

n l{ ngn khng cho ti hiu bn th}n cng nh khng cho php ngi khc bit n kh

khn ca mnh. Tm khin y i hi ti phi thu mnh, phi im lng li li pha sau n,

khng c thu ht sch n nhng kha cnh bt ton v dbtn thng ca mnh.

Ti tht smt mi.

Ti vn nhmt khonh khc v cng dchu ca nm , khi Steve v{ ti nm trn snngm Ellen nhy nht nh nhnh chng y, i bng u gi v bng. Ti nhn Steve v

ni, Tht bun ci v em yu con b bit bao khi n cb bng, hn nhin v{ ng}y th

nh th. Em khng bao gic nh th. Anh c tng tng c vic ai li c yu

v nhng iu nh thkhng? Steve nhn ti v{ ni, Anh yu em cng v em nh vy y.

Thnh thc m ni, mt ngi tht him khi mo him btn thng v{ lun cm thy r

rng v s ngc nghch hay ngnghch, ti cha bao gingh rng ngi trng thnh

cng c thyu nhau v nhng iu ; rng ti c yu nh smong manh ca mnh

thay v vic bt chp tt c.

Tt ctnh yu thng v{ ng hm ti nhn c c bit l tSteve v{ Diana, b|c s tr

liu tm l ca ti cho php ti dn chp nhn nhiu mo him hn, bc lbn thn

trong cng vic v{ trong gia nh theo nhng cch mi. Ti n nhn nhiu c hi hn v{


45/202


thlm nhiu thmi hn, v dnh kchuyn chng hn. Ti hc c|ch t ra cc gii

hn mi v ni Khng, ngay ckhi ti shi bit my vic mnh lm c khnng khin mt

ngi bn tht vng, hoc bqua mt c hi nghnghip m ti c thhi tic. D sao i

na, ti cha tng hi tic mt cu trli Khng no.

Tr li vi bi din vn Ngi lnh trn trn a ca Roosevelt, ti cng hc c rng

nhng ngi yu qu ti, nhng ngi m ti thc stin cy, chnh l nhng ngi khng

bao gichtrch, nhng ngi khng x xo khi ti vp ng. Hkhng ng ngo{i s{n u

m cng vi ti trn trn a. Hchin u cng ti v v ti.

Khng c iu g l{m thay i cuc sng ca ti hn khi nhn ra rng tht l tn thi gian

c}n o ong m gi trca bn thn da trn phn ng ca nhng kchng lm khn

gi. Nhng ngi yu qu ti sbn cnh ti trn trn a, bt chp kt qu, hchnh l

nhng ngi trong tm vi. Snhn thc n{y ~ thay i tt c. l{ hnh nh ngi v,

ngi mv{ ngi bn m{ ti ang ctrthnh. Ti mun rng tm phi l{ ni chng ta

trvvi bn thcan m nht v shi nht. l{ ni din ra nhng cuc tr chuyn

kh khn nht v{ l{ ni chia snhng khonh khc ti hnht trng hc hay cng s.

Ti mun nhn Steve v cc con ri ni, Em/m }y. Trn trn a ny. Nu tht bi,

chng ta stht bi cng nhau, khi ang liu lnh v i. n gin l chng ta khng thhc

cch tn thng hn v{ dng cm hn khi ctmnh xoay xc. i khi h{nh ng u

tin v mo him nht chnh l hi xin sgip .


46/202


Chng 3.THU HIU V CHIN U VI

HTHN

(Hay cn gi l{ chng trnh hun luyn chin binh Gremlin)

Shthn rt ra sc mnh ca n ttrng thi khng thby t. l{ l do ti sao n rt

a nhng ngi cu ton - hdkhin bim lng hn. Nu chng ta nui dng nhn

thc vshthn c thnh ngha v bn lun vn, th vc bn, chng ta ~ c th

bt n quy phc. Sh thn cm ght bbao quanh bi ngn t. Cch duy nht khin

nhng con yu tinh Gremlin khip s, l{ phi b{y chng di nh sng mi ca ngn

ng; v cc cuc tr chuyn vchng ssoi sng shthn v hy hoi chng.

S tn thng v h thn trong cng mt cun sch! Bn nh git chng ti

chc?Hay Nlc chng li nghthut hc m

Nm ngo|i, sau khi ti ho{n th{nh mt bi ni chuyn vc|c gia nh To{n T}m, mt ngi

{n ng tin li gn ti trn sn khu. ng ta cha tay ra v{ ni, Ti mun cm n ch. Ti

bt tay ng v mm ci trong khi ng lng tng ng xung sn. Ti bit ng ang cngn

nhng git nc mt.

Ri ng ht mt hi tht s}u v{ ni, Phi ni tht vi ch, thc ra ti khng nh c mt

}y ti nay. Ti ~ cn tr|nh, nhng vti ~ p ti n.

Ti hng ging, V}ng, ti rt hiu cm gi|c .

Ti khng hiu ti sao vti li ho hng n vy. Ti ni vi c y l ti khng thngh ra

cch ti tn{o hn cho mt bui ti thNm khi i nghe mt nh nghin cu vshthnni chuyn. C y bo bui ni chuyn ny rt quan trng v{ ti ng c{u nh{u, ng ph

hoi bui ti quan trng ca c y. Ngi {n ng ngng trong giy lt, bt gic ng lm ti

sng li khi hi, Chc phi l{ ngi hm mHarry Potter khng?


47/202


Ti phi nh thn mt my giy, nhu my, ctm mi lin hgia nhng iu ng y ni.

Sau cng, ti tbv tr li. Phi, ti l{ ngi hm mcung nhit Harry Potter. Ti ~

c i c li cc tp vi ln v{ ti ~ xem li tt ccc bphim. Ti l mt fan rut chnh

hiu. Nhng c chuyn g vy?

Ngi {n ng hi c cht bi ri, [, v ti chng bit g vch, cng vi cm gic bp

ung lc u, ti cgn hnh nh ca chvi thy Snape. Ti ngh ch|ng s. Ti ngh ch

smc nguyn mt ben v{ ni chuyn mt cch chm ri bng mt ging kh{n c v

m nh nh ththgii sp kt thc.

Ti ci ngt, n sut sc ngm nc va ung. Ti thch thy Snape lm! Ti khng

chc mnh c mun trng ging ng y khng, nhng l{ nh}n vt yu thch ca ti.

Chng ti cng ci v chuyn lm sao ng li hnh dung ti vi thy Snape, sau c}u

chuyn tr nn nghim tc hn. Nhng g chni tht s c ngha vi ti. c bit l

phn con ngi shi thn{o khi i din vi nhng khong ti. Cu trch dn km bc

nh v nhng nh sng lp lnh l g y nh?

[, c}u trch dn vnh sng lp l|nh. l{ mt trong nhng cu trch dn yu thch ca

ti: Ch khi can m i v{o bng ti, chng ta mi c dng cm khm ph

quyn nng v bin ca |nh s|ng.

ng gt u t|n th{nh. Phi! Chnh l{ c}u ! Ti chc chn l{ l do m{ ti khng mun

n. Tht in rkhi con ngi phi vn dng bao nng lng trnh n nhng ch

hc ba n{y, trong khi i mt l{ con ng duy nht hc tdo. Ti ~ phi chu h

thn rt nhiu trong qu| trnh trng thnh v ti khng mun iu tng txy ra vi ba

a con ca mnh. Ti khng mun chng cm thy shi khi ni vnhng thri rm kh

chu vi chng ti. Ti mun chng cng c ththch ng vi stn thng.

Cng lc , cm xc tro dng ln mt chai chng ti. Ti li gn v lm mt cchchias, nh thmun hi, ng khng ngi khi nhn mt ci m ch?, v{ ri ti trao cho ng

mt ci m tht cht. Sau , ng nhn ti v{ ni, Ti khng gii i mt vi tn thng,

nhng khng ngi hthn. Chng phi vt qua c shthn l svt qua c s

tn thng sao?


48/202


ng. Thch ng vi s h thn l{ cha kha khch l lng tn thng ca chng ta.

Chng ta skhng dm ldin nu lun shi vic ngi khc sngh g. Thng xuyn

trng th|i khng tt khi i din tn thng cng ng ngha vi trng th|i chng ta s

hthn ln |t.

Khi ti ngp ngng tm ngn tgii thch cch m hthn ngn cn chng ta tn thng

v kt ni, ti nhn mt on hi thoi yu thch ca ti trong Harry Potter. ng c nh

on Harry lo lng rng mnh c thtrth{nh ngi xu bi cu b lun gin dv lc no

cng c cm gi|c c suy ngh en ti khng?

ng trli y ho hc, C! Tt nhin! on tr chuyn vi Sirius lack! chnh l{ to{n

b ngha ca cbtruyn.

Chnh x|c! Sirius bo vi Harry h~y chm ch lng nghe v ri ng ni, Con khng phi l

ngi xu. Con l mt ngi tt phi chu ng nhng chuyn ti t. Tuy nhin, thgii ny

khng c chia ct rch ri gia ngi tt v nhng Tthn Thc t. Tt cchng ta u

mang trong mnh cphn nh sng ln phn bng ti. iu quan trng l chng ta chn

phn n{o h{nh ng. mi l{ con ngi thc ca chng ta.

Ti hiu ri, ng thdi.

Tt cchng ta u c ni hthn. Tt cchng ta u mang trong mnh ci tt v ci xu,

bng ti v nh sng. Nhng nu khng d|m cp ti shthn v nhng khc mc ca

bn thn, chng ta sbt u ngh rng c iu g khng n vi bn thn rng chng ta

tht xu xa, ti li, khng tt v thm ch thn, chng ta bt u h{nh ng da trn

nhng nim tin sai lch y. Nu chng ta thc smun gn kt, kt ni, chng ta phi c

khnng b tn thng. c thb tn thng, chng ta cn pht trin khnng thch

ng vi hthn.

ng lc y, vng ~ tin li gn cnh g v chi. ng cm n ti, m cho tm bit v

ra v.

Khi bc xung bc cu thang cui, ng quay li v{ ni, Ch c th khng phi l thy

Snape, nhng chl mt gio vin Phng chng Nghthut Hc m chnh hiu!


49/202


l{ mt cuc ni chuyn v mt khonh khc m ti skhng bao giqun. Trn ng

vnh ti hm , ti ngh n mt cu trong mt cun s|ch m{ Harry Potter c v s

phn chi tit ca mt vi gio vin tht bi ca bmn Phng chng Nghthut Hc m:

Mt ng bui, mt ng cht, mt ng bthay tr nhv mt ng bnht trong rng sut

9 thng tri. Ti vn nhmnh ~ ngh, Nghe c vng y.

Ti skhng ni tip vn dHarry Potter na bi ti chc l mt v{i ngi trong sbn

c c thcha tng c c hi c truyn hoc xem bphim n{y, nhng ti khng cn phi

ni thm rng tr tng tng phi phm ca J. K. Rowling ~ gii thch vshthn mt

cch dd{ng v{ h{i hc bit bao. Harry Potter l biu tng ca cuc ging co gia nh

sng v bng ti, l hnh nh gii thch ti sao tn thng v{ yu thng li l biu hin

|ng tin cy ca lng can m. Tri qua ngn y thi gian miu tv{ nh ngha nhngcm xc cng nh nhng tri nghim khng gi thnh tn, ti nhn ra Harry Potter ~ tng

ti cmt gia ti gm cc nhn vt, tt c, xu c v nhng hnh nh n dti c ths

dng trong cc bi ging ca mnh. Ti lun bit n v iu ny.

Ti khng mc trang phc ca nh truyn gio vi i mt hoang di hay mt gio vin ca

bmn Phng chng Nghthut Hc |m, nhng sau khi dnh hng thp knghin cu

vhin tng bo mn do hthn gy ra trong cch chng ta sinh sng, yu thng, l{m

cha m, lm vic v{ l~nh o, ti nhn ra chnh mnh nh ang g{o n rch cphi, Phi,

rt kh ni chuyn vhthn. Song im lng trc hthn cn nguy hi hn rt nhiu so

vi vic tr chuyn vn. Con ngi ai chng c lc hthn. Tt cchng ta u snhc

n n. V cng t ni vn, chng ta cng cm nhn c n.

Chng ta cn phi btn thng nu nh mun can m hn; nu mun liu lnh mt cch

v i. Nh ti ~ ni vi ngi bn Harry Potter trn, lm sao chng ta dm ldin nu

chngh n nhng g ngi khc c thngh vmnh ~ khin bn hthn n khip m?

H~y ti cho bn mt v d.

Bn thit kmt sn phm hoc vit mt bi bo hoc sng to mt tc phm nghthut

m bn mun chia svi mt sngi. Vic chia smt thdo bn sng to ng ngha vi

tn thng, nhng l{ mt phn khng ththiu ca cuc sng gn kt v{ To{n T}m.


50/202


chnh l hnh nh thu nhca sliu lnh v i. Tuy nhin, ttrc ti nay, d nhn ra hay

khng, chng ta thng c nui dy v{ hng dn tip cn vi thgii bng cch gn gi

trca bn thn vi |nh gi| ca ngi khc vsn phm hay tc phm ca mnh. Ni mt

c|ch n gin, nu hthch n, bn strnn |ng gi|; nu khng, bn chng c gi trno.

C hai iu xy ra im y trong qu trnh ny:

Mt khi bn cm thy nhng gi trca |m ng i ngc li vi nhng g bn lm ra hoc

sng to nn, c lbn skhng mun chia sn, hoc nu c, bn sbc i mt hoc vi

lp sng to v pht kin tinh tnht sn phm ca mnh bt mo him. Bn t ra rt

nhiu gii hn v{ phn sng to in rnht ca mnh bn ngoi ln ranh y.

Nu bn chia svi mi ngi phn sng to nht ca mnh v sn nhn ca cng chngkhng |p ng nhng kvng ca bn, bn ssp . Sn phm ca bn khng tt ngha l{

bn cng khng tt. Sc rt t khnng bn i hi thm phn hi, xem xt chng v tr

li xng sng to. Bn skhp kn. Shthn ni vi bn rng tt hn ht l{ ng c c

gng na. Shthn mch bo rng bn khng tt v bn nn bit iu sm hn.

Nu bn bn khon chuyn g sxy ra khi gn kt gi trbn thn vi tc phm hay sn

phm ca mnh, v ri mi ngi yu thch n? Cu tr li tchnh kinh nghim sng v

lm vic ca ti l mi vic thm ch cn ti thn! i khi y, mi iu kin cn v{ cho

shthn xut hin, bao trm v kim sot cuc sng ca bn u ~ c . Bn ~ t gi

trca bn thn vo nhng g mi ngi ngh. Skhng sao nu chuyn chxy ra mt

vi ln, nhng sau , cm gic sging nh: n c thbc v{o, nhng khng bao gi

bc ra c. Bn chnh thc tr thnh t nhn ca ci vng h{i ha, h{i lng v{ ho{n

ho, tt cchl{m p lng ngi khc.

Mt khi ~ nhn thc vshthn v{ nui dng khnng thch ng vi n, bn snhn

vin cnh trn mt cch hon ton khc bit. Bn vn mun mi ngi yu mn, tn trng,

thm ch l{ ngng mnhng g bn to ra, nhng tt cnhng phn hi y khng lin

quan g n gi trbn thn ca bn. Bn bit mnh cn gi trhn ht thy, hn cmt bc

tranh v, mt tng t ph, mt li khen ngi hay mt |nh gi| cao trn Amazon.com.


51/202


Phi, c th s tht vng v{ kh khn i cht khi bn b v{ ng nghip khng chia s

nim hng khi vi bn, hoc khi mi vic tin trin khng tt lm, nhng nlc ny ch

thhin nhng g bn lm, khng phi nh ngha bn l ai. Bt chp kt qunh th

no, bn ~ thc s liu lnh v i v{ iu ny mi thc sphn nh gi trca bn; vi

con ngi m bn mun trthnh.

Khi gi trbn thn khng cn b li ra trc tin, chng ta ssn s{ng can m hn, sn

lng mo him chia st{i nng nguyn s v{ khnng m{ ta c cuc sng ban tng. T

nghin cu ca ti thc hin vc|c gia nh, trng hc v cc tchc, c mt iu r rng

l{ vn ha thch ng vi h thn nui dng ngi ta trnn ci m hn, d d{ng n

nhn, chp nhn v hp tc vi phn hi hn. cng l{ nhng vn ha nui dng nhng

ngi dn bc, mo him, nhng ngi c k vng l s c gng ht ln ny ti lnkhc cho ti khi t c iu hmun cng l{ nhng ngi sn s{ng a ra ph|t

kin v sng to bng tt cnlc ca bn thn.

Vic cm nhn vgi trng vin chng ta dm btn thng, chia smt cch ci mv

trit hn. Shthn khin ta trnn nhb, mt cm gic v shi. Trong nn vn ha

bshthn thng tr, khi cc bc phhuynh, l~nh o v{ c|c nh{ iu hnh khuyn khch

mt cch c thc hay v thc mi ngi gn kt gi trbn thn vo sn phm ca mnh,

ti nhn thy c slng lo, s li, sho nhong, shi ht, sthin vv chc

chn l sthiu thn chung vsng to v{ i mi.

Peter Sheahan l tc gi, nh din thuyt kim CEO ca ChangeLabsTM, mt cng ty t vn

ton cu chuyn xy dng v cung cp cc d|n thay i hnh vi trn din rng cho cc

khch hng ln nh Apple v{ IM. Peter v{ ti ~ c c hi lm vic chung hi ma h nm

ngo|i v{ ti ngh quan im ca ng vshthn tht x|c |ng. Peter ni:

Knm | giu mt ca sng to chnh l shthn. Bn khng thchtn tay, day tntr|n nhng bn bit n tn ti. Mi ln mi ngi rt mnh li, thu vmt tng mi, t

bkhng phn hi vi nh qun l v shi khi ln ting trc mt mt khch hng, chc

chn khi c scan dca shthn. Hthn l ni sh~i s}u xa m{ con ngi ai cng

c, sbsai, sbcoi thng v sb|nh gi| thp, v{ n chnh l{ c|i ngn chng ta chp


52/202

Cng ng chia s

[Www.downloadsach.com]-Su Lieu Linh Vi Dai - Brene Brown

Documents

Transcript of [Www.downloadsach.com]-Su Lieu Linh Vi Dai - Brene Brown