21-11-2014

1

Workshop over dual useen bio-ethiek

Simone van der Burg (Radboud UMC)Virgil Rerimassie

2 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Dual-use dilemma

“Promoting good in the context of the potential for also causing harm” (Miller & Selgelid 2007)

21-11-2014

2

3 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Rol van bio-ethiek

• Argumenteren niet om te winnen, maar om gezamenlijk het probleem te ontwarren

• Perspectieven van alle belanghebbenden aan bod laten komen

• Meer begrip bewerkstelligen…hopelijk

4 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Wat gaan we doen?

• Discussie niet beslechten maar openen

• Casus: heruitvinden Spaanse Griepvirus

• Rollenspel: willen we dit?− Vereniging van Virologen (voorstander)

− Vereniging voor Vaccinatieonderzoek (tegenstander)

− Rijksoverheid

− Burger

− Huisarts

21-11-2014

3

5 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Casus – Heruitvinden Spaanse griep

Spaanse griep 1918: tussen 20 en 50 miljoen doden wereldwijd

6 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Casus – Heruitvinden Spaanse griep

• Onderzoekers schrijven in 2005 in Science hoe ze erin slaagden om kunstmatig het volledige erfelijk materiaal van het Spaanse griep virus te regenereren.

• Op basis van longweefsel van een soldaat die in 1918 op 21-jarige was overleden reversed geneticengineering.

• Waarom? Met het virus, kan er ook medicatie/vaccins worden ontwikkeld die beschermen tegen een nieuwe pandemie

21-11-2014

4

7 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Ronde 1 – Waarden

• Welke kernwaarden (vrijheid, duurzaamheid etc.) neem je (vanuit je rol) mee in de beoordeling van de casus?

5 Minuten

8 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Ronde 2 – Argumenten en oordeelsvorming

• Hoe kijk jij aan tegen het onderzoek? Welke argumenten zou je kunnen inbrengen?

7 Minuten

21-11-2014

5

9 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Ronde 3 – Plenaire terugkoppeling

• Wat hebben jullie gevonden?

• Wat zijn belangrijke verschillen?

• Waar liggen overeenkomsten?

• Zien jullie kansen om verschillen te overbruggen?

10 | Workshop over dual use en bio-ethiek

Veel dank voor jullie deelname!Mankind's greatest achievements have come about by talking. And it's greatest failures by NOT talking.It doesn't have to be like this!

Our greatest hopes could become reality in the future.With the technology at our disposal, the possibilities are unbounded. All we need to do is make surewe keep talking.

-Stephen W. Hawking

(Pink Floyd, The Division Bell)

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

1Titelpresentatie

21‐11‐2014

BOUWENAANBIOSECURITYDEKNAWOVERDUAL‐USE ONDERZOEK

Lous vanVloten‐Doting,KoosvanderBruggen

30oktober2014

EENKORTEVOORGESCHIEDENIS• Antrax‐brievenvan2001• Internationaleaandachtvoorbiosecurityendual useresearch

• OCWverzoektKNAWgedragscodeoptestellen• 2007:publicatiegedragscode• 2008‐2009bewustmakingsactiviteiten• 2011H5N1debatontbrandt

2

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

2Titelpresentatie

21‐11‐2014

INHOUDGEDRAGSCODEBIOSECURITY1

• BEWUSTMAKING

• ONDERZOEK‐ ENPUBLICATIEBELEID

• SIGNALERINGENWAAKZAAMHEID

• INTERNEENEXTERNECOMMUNICATIE

• TOEGANKELIJKHEID

• VERZENDINGENTRANSPORT

INHOUDGEDRAGSCODEBIOSECURITY2

ONDERZOEK‐ ENPUBLICATIEBELEID• Voerindeaanvraag‐ enbeoordelingsprocedureentijdensde

uitvoeringvanonderzoeksprojecteneenscreeninguitnaarmogelijkedual‐use aspecten.

• Maak,indienmogelijkedual‐use aspectenwordenvastgesteld,eenafwegingtussendeteverwachtenresultatenenderisico’svanhetonderzoek

• Beperkhetrisicodatwetenschappelijkepublicatiesvanresultatenvanpotentieeldual‐use levenswetenschappelijkonderzoekonbedoeldbijdragenaanmisbruikvanopdezewijzeopenbaargemaaktekennis.

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

3Titelpresentatie

21‐11‐2014

H5N1DEBAT:EENCHRONOLOGIE(1)

•September2011:Fouchier presenteertonderzoeksresultatenover

aerosole overdraagbaarheidvanH5N1virus

•ManuscriptaanScience;vergelijkbaarmanuscript(Kawaoka)

voorgelegdaanNature

•Science enNaturevragenadviesaanNIHdiedoorverwijstnaarNSABB

•December2011:NSABBadviseerttotweglatenvanuitvoeringsdetails

•Internationaldebate:US,WHO,media,moratorium

5

USNATIONALSCIENCEADVISORYBOARDFORBIOSECURITYDECEMBER2011

Papersshouldbepublished,butwithout fullexperimentaldetailsandmethodologyandwithout

specificmutationdata sonottoenablereplicationoftheexperimentsbythosewho

wouldseektodoharm…Detailsofthestudiesshouldonlybesharedwithalimitednumberofthirdpartiesonaneed‐to‐know

basis.

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

4Titelpresentatie

21‐11‐2014

DEBAT ISSUES

Vrijheidvanonderzoekenrechtvanpublicatieversus

VeiligheidenVolksgezondheid

Onderzoekkanveiligenisnoodzakelijkvoortijdigevaccinontwikkeling

versusOnderzoekiszeerrisicovolenvoorspellende

waardeisnihil

7

•26 December 2011

•“Debate Persists on Deadly Flu Made Airborne”

•7 January 2012

•“An Engineered Doomsday”

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

5Titelpresentatie

21‐11‐2014

H5N1DEBAT:EENCHRONOLOGIE(2)

•Netherlands:exportvergunningnodigvoorpublicatieinScience

•Maart2012:NSABBakkoordmetpublicatieherziene versies

•April2012:PublicatieKawaoka artikelinNature

•April2012:Nederlandseregeringgeeftexportvergunning;ErasmusMC

gaatinberoeptegenprocedure;

•Jun12012:PublicatieHerfst‐ Fouchier artikelinScience

9

H5N1DEBATE:EENCHRONOLOGIE(3)

•September2013:RechtbankgeeftstaatgelijkinberoepszaakErasmus

MC;hogerberoepwordtaangetekend.

•Januari2013:eindeaanmoratorium

•Hetdebatgaatdoor:brievenvantweegroepenvirologenaanEU

•NieuwemaatregelenVS;opschortengain‐of‐function onderzoek

10

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

6Titelpresentatie

21‐11‐2014

ONDERTUSSENINDENHAAG

Zomer2012:adviesaanvraagvanOCWaanKNAW

• Wat isdual‐useonderzoek?

• Hoemoet dat beoordeeld worden?

• Doorwiemoet dat beoordeeld worden?

11

COMMISSIE BIOSECURITY

RoelCoutinho RIVM(med)

HansFranken 1ekamer,Informatie recht

BobdeGraaff intelligenceensecurity

AndréKnottnerus vz WRR,oudvz GR(med)

StevenLamberts oudrectorEUR(med)

JanWilschut viroloog (med)

Lous vanVloten‐Doting(vz) plantenbiotech/viroloog/beleid

KoosvanderBruggen(sec) politicoloog

12

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

7Titelpresentatie

21‐11‐2014

WAT ISDUALUSEONDERZOEK ?

Onderzoekdatkanleidentotkennis,productenoftechnologiendiemisbruikt

kunnenwordenen

plaatsvindtineendreigingscontexten

waarvanmisbruiktoternstigegevolgenvoordesamenlevingkanleiden

13

HOEENDOORWIE BEOORDELEN?

Hoe?

Biologischeencontextueleoverwegingen

Wiebegint?

Onderzoekers,‐managers,redacteuren

Hulpnodig

14

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

8Titelpresentatie

21‐11‐2014

OVERWEGINGEN

RisicowordtnooitnulGroteenkleinerisico’sonderscheiden

Bijgroterisico’sisergeenindividu,geendiscipline,geendepartementdie

hetgeheelkanoverzien

Noodzaakomvertrouwenoptebouwenenbruggenteslaantussen

wetenschappers,veiligheidsexperts,politiciendemaatschappij.

15

INSCHATTEN ENWEGEN

Baten ?Risico’s

Adviescommissiemetheelverschillendedisciplines(kern+adhoc)

16

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

9Titelpresentatie

21‐11‐2014

BELANGRIJKSTEAANBEVELINGEN

• Bij vaststellen dualusezowel rekening houden metbiologische factoren eneigenschappen als metmaatschappelijke enpolitieke context:een geïntegreerdebenadering vanuit veiligheids‐ enwetenschappelijkperspectief.

• Politiek haalbare enwetenschappelijk uitvoerbareinstitutionele enbeleidsopties:niet meerbureaucratie,maarmeerduidelijkheid.Daartoeinstellingvankleinepermanenteadviescommissiebiosecurity.

• Meerinternationalesamenwerkingencoördinatie

17

MAARZOU HETKUNNEN WERKEN?

• Advies vragen (kan),maarniet wettelijkverplicht.

• Onderzoekers willen graag hulp.

• Exportvergunning aanvragen blijft (soms)verplicht,maarals onderzoek eerder isbeoordeeld kan hetsnel.(bonus)

• Advies openbaar

18

KoninklijkeNederlandseAkademie vanWetenschappen

10Titelpresentatie

21‐11‐2014

MEERINFORMATIE

www.knaw.nl

Koos.van.der.bruggen@knaw.nl

19