Werff write on thursday #wot

Saskia van der Werff/ #WOT pagina 1 van 88

Write on Thursday #WOT

Een creatieve schrijfopdracht

Door Saskia van der Werff

Write on Thursday Copyright © 2012 by Creathos bv.


0. WAT IS #WOT ................................................. 5

1. WOT 1: NIEUW ............................................... 6

1.1 VREUGDE OM NIETS .................................... 6

2. WOT 2: WENS ................................................. 7

2.1 MIJN WENS .................................................. 7

3. #WOT 3: UITDAGEN ..................................... 9

3.1 UITGEDAAGDE SUKKEL ............................... 9

4. #WOT 4: STROOM ....................................... 11

4.1 DE DUURZAAM STROMENDE RIVIER .......... 11

5. #WOT 5: VERWONDEREN ........................ 13

5.1 DE ZWARTE PARELS VAN MIJN

LEVENSKETTING ................................................... 13

6. #WOT 6: KAPSTOK ..................................... 15

6.1 HET LIED VAN DE TROUBADOUR ............... 15

7. #WOT 7: KEUZE ........................................... 17

7.1 HET WISKUNDIGE DRAMA VAN DE

KEUZEVRIJHEID .................................................... 17

8. #WOT 8: FEIT ............................................... 19

8.1 FEITEN BESTAAN NIET ............................... 19

9. #WOT 9: VRIJ ............................................... 22

9.1 GEDWONGEN VRIJ TE ZIJN ......................... 22

10. #WOT 10: PRÉCAIR ................................. 24

10.1 PRÉCAIR TERRORISME ........................... 24

11. #WOT 11: CRISIS ...................................... 26

11.1 7 CRISIS OVERLEVINGSTIPS ................... 26

12. #WOT 12: VRIEND .................................... 30

12.1 EEN WARE VRIEND ................................. 30

13. #WOT 13: OPZET ...................................... 32

13.1 ZONDER OPZET....................................... 32

14. #WOT 14: VERWACHTING .................... 33

14.1 TEGEN ALLE VERWACHTINGEN IN ......... 33

15. #WOT 15: TOEKOMSTMUZIEK ........... 35

15.1 MIJN TOEKOMSTMUZIEK ........................ 35

16. #WOT 16: TROOST ................................... 36

16.1 ELEVATOR PITCH ................................... 36

17. #WOT 17: ONDERHUIDS ........................ 38

17.1 KIPPENVEL ............................................. 38

18. #WOT 18: NEP, FAUX-PAS, VERIFIEREN ........................................................ 39

18.1 HOAX .................................................... 39 18.2 FAUX PAS, NEMA PROBLEMA ................. 41 18.3 #WOT 18: VERIFIËREN .......................... 42

19. #WOT 19: BAKSTEEN .............................. 44


19.1 OUDE BAKSTEEN.................................... 44

20. #WOT 20: MODE ....................................... 45

20.1 MODE, EPIDEMIE VAN LELIJKHEID......... 45

21. #WOT 21: CONVENTIE ........................... 47

21.1 HET PROBLEEM ...................................... 47

22. #WOT 22: PASSIE ..................................... 48

22.1 EEN GROOT TRANENDAL ....................... 48

23. #WOT 23: TOETSEN ................................ 49

23.1 DE TOETSENDE DERDE MAN .................. 49

24. #WOT 24: FLEXIBEL ............................... 51

24.1 BIZAR, I TJING ....................................... 51

25. #WOT 25: BLOED ..................................... 53

25.1 NIEUW LEVEN ........................................ 53

26. #WOT 26: BELOFTE ................................ 55

26.1 MACHT DER BELOFTE ............................ 55

27. #WOT 27: ARROGANT ............................ 57

27.1 GOUWE, OUWE ARROGANTIE ................. 57

28. #WOT 28: ANDERS ................................... 58

28.1 LINKS IN DE SCHIJNWERPERS ................. 58

29. #WOT 29: TIJDELIJK .............................. 60

29.1 DE HELD VAN VANDAAG? ...................... 60

30. #WOT 30:UITSTELLEN ........................... 62

30.1 UITGESTELDE ZON ................................. 62

31. #WOT 31: SPELEN .................................... 64

31.1 MISLEIDEND SPEL ...................................... 64

32. #WOT 32: ONVERWACHT ..................... 65

32.1 ONVERWACHT ....................................... 65

33. #WOT 33: LOS ........................................... 66

33.1 WILDBREIEN .......................................... 66

34. #WOT 34: EXPLICIET ............................. 67

34.1 MYTHE VAN TEUTH ............................... 67

35. #WOT 35: ZIEN .......................................... 69

35.1 IK ZAL WEL ZIEN .................................... 69

36. #WOT 36: MENSENMENS ....................... 71

36.1 BEESTENMENS ....................................... 71

37. #WOT 37: GELUK ..................................... 73

37.1 GEEN WOORDEN .................................... 73

38. #WOT 38: VERLEGEN ............................. 74

38.1 VERLEGEN ............................................. 74

39. #WOT 39: KWETSUUR ............................ 75

39.1 VRIJWILLIG CRIMINEEL .......................... 75

40. #WOT 40: AMBITIE .................................. 77


40.1 VERLANGEN NAAR LEVENSGELUK ........ 77

41. #WOT 41: NIEUWSGIERIG .................... 78

41.1 VERWONDERING, HET ALLERKLEINSTE . 78

42. #WOT 42: KUNST ..................................... 80

42.1 SNOBISTISCHE KUNST ............................ 80

43. #WOT 43: VLOG ....................................... 82

43.1 PRESENTEREN ZONDER JE TE GENEREN . 82

44. #WOT 44: MEDIA ..................................... 84

44.1 OVER DE DIEPGAANDE

OPPERVLAKKIGHEID VAN TWITTER ..................... 84

45. #WOT 45: OPHEF ..................................... 86

45.1 VAN OPHEF TOT RUGGENGRAAT ........... 86

46. #WOT 46: STILTE .................................... 87

46.1 AAN GENE ZIJDE .................................... 87

47. LAATSTE #WOT ....................................... 88


0. Wat is #WOT

#WOT is de hashtag waarmee Karin Ramaker in 2012 een blog-initiatief is begonnen. #WOT heeft totaal 46 weken geduurd. Er waren bloggers die elke week hebben meegedaan, er waren ook blog-gers die een paar weken een bijdrage hebben gele-verd. Alle bijdragen zijn terug te vinden op de site van Karin: www.metkcom.nl.

Write On Thursday. #WOT. Iedereen kan mee-doen, het is een creatieve schrijfopdracht, vrij om te bepalen hoe je dat wilt doen, zoals het bij bloggen hoort en mag kort, lang, in blog, flog- of vlogvorm. Het gaat erom dat je het woord wat elke donderdag gebruikt gaat worden in z’n meest vrije vorm kan uitleggen. Wat vind je ervan, hoe denk je erover, heeft het een metaforische werking, zijn er vergelij-kingen, kun je een anekdote terughalen, laat het je dromen of is het vlak en abstract? Wil je andere #WOT woorden en blogposts lezen, check hier! Vergeet ook niet de link naar je eigen blogpost in de comments te zetten zodat anderen je blog kunnen le-zen en reageren.

Karin Ramaker

Ik ben na een paar weken mee gaan doen. Het heeft mij verrassende blogs opgeleverd. Ik ben de kracht van het bloggen gaan ontdekken. De extra dimensie die dit initiatief met zich meebracht, is dat er een gemeenschap van #wot-ters ontstond, die elkaar ook via twitter gingen volgen.

In dit e-book heb ik al mijn bijdragen samenge-bracht. Elk hoofdstuk start met de inleiding van Karin over het #wot woord.

Saskia van der Werff, 2012

http://www.met-k.com/?s=%23wot&submit=Search

http://www.met-k.com/categorie/wot/


1. WOT 1: Nieuw

Nieuw* [bijvoeglijk naamwoord]• wat nog niet lang bestaat of nog niet gebruikt is vb:ik heb nieu-we kleren aan. tegenstelling: oud

1.1 Vreugde om niets

Iets gaat over in het niets Wat achterblijft Is de zekerheid dat iets verdwenen is

Sprakeloos dwarrelen duizenden woorden Dralend om iets Dat zich onverwacht verheugt

Want het niets dat blijft bestaan Verspreidt zich in iets nieuws Dat er eerder niet zo was

(improvisatie op Bernlef’s Kanttekeningen)


2. Wot 2: Wens

Wens [zelfstandig naamwoord]• wat je wilt dat ge-beurt of wat je wilt krijgen Synoniem: verlangen `een wens hebben/koesteren` `een wens uiten/uitspreken` `Het was zijn wens om ooit eens in een luchtballon te vliegen.

2.1 Mijn Wens

Wens, wens, wens? Wat gebeurt er met me als ik over dit woord nadenk? Gedachteloos begint een toon in mij rond te zingen, een stem brengt mij

terug naar mijn kindertijd. Wat een prachtig liedje was dat. “Als er een ster valt mag je een wens doen”. Een mannetje dat niet weet wat hij wensen moet als hij een ster ziet vallen, en dan maar als wens nog een ster laat vallen. Tot er geen één meer aan de hemel staat. Niet alleen dit liedje maar ook sprookjes leren ons dat het mogen doen van wen-sen een geschenk is, waar je bedachtzaam mee om moet gaan. Want voordat je het weet gebeurt er iets verschrikkelijks! Maar die fee dan, of de geest uit de fles die onze wensen doen uitkomen. Waar ligt hun verantwoordelijkheid? Zijn die feeën en geesten wezens aan wie het vermogen ‘nee’ te zeg-gen, ontbreekt? Ik ken de sprookjes niet waarin een fee zegt: ‘Die wens van jou, die vind ik zo be-roerd, die laat ik niet uitkomen’. Komt dat omdat wij alleen goede wensen hebben? Daar ben ik niet van overtuigd. Vaak zijn onze wensen heel erg banaal. De rijdende rechter heeft er wat mee te stellen. Een man die een vrij uitzicht wenst en zijn buurman verplicht zijn schutting weg te halen. Of een vrouw die gek wordt van het ge-twitter van vogeltjes in de overhangende takken van de boom van de buren. En dan wenst dat die boom omgehakt wordt. Eigenlijk vaak erger nog: om een wens te realiseren is het handig om er een


recht van te maken. ‘Ik heb recht op nachtrust dus moet die boom weg’. Het opschalen van een wens naar een recht maakt duidelijk wat er zo vervelend is aan een wens. Het lastige aan een wens is de uit-komst ervan: daarin zijn we meestal afhankelijk van anderen. En die ander zit niet altijd te wach-ten op jouw wensen. Hoe kan ik dan de ander be-ter aanzetten om mijn wens te vervullen dan hem te wijzen op zijn plichten. De rijdende rechter rijdt vaak uit omdat wij het onderscheid niet meer we-ten tussen wensen en rechten. Waar ligt dan het onderscheid? Wij mensen voelen goed aan dat het hebben van een recht betekenisvol is omdat het een ander ver-plicht. Mijn recht op eigendom verplicht de ander er vanaf te blijven. Mijn recht op geluk verplicht de ander mij dat te gunnen. Ik kan eigendom wen-sen, maar er bestaat geen plicht bij een ander mij dit te geven. Die wens, daar ben ik zelf verant-woordelijk voor. Daarin ligt het belangrijkste on-derscheid tussen een recht en een wens. Voor het uitoefenen van rechten ben ik gerechtvaardigd een ander te verplichten, die mede-verantwoordelijk is. De rijdende rechter helpt ons deze mede-verantwoordelijk aan de juiste personen toe te wij-zen. Welke plicht heb ik, welke plicht heeft mijn buurman. Voor het uitoefenen van mijn wensen kan ik alleen diegene verplichten die mij elke och-

tend in de spiegel aankijkt. Alleen mijzelf dus. En dat geeft tevens het belang van wensen weer. Die-gene die mij elke ochtend in de spiegel aankijkt, kan mij de volgende vraag stellen: ‘Als dat wat je voor vandaag wenst, daadwerkelijk uitkomt, hoe denk je dan ik je morgen aankijk?’ Eigenlijk is dat een fee of een geest uit de sprookjes, maar dan met mijn eigen reflectie. Het nadenken over mijn wen-sen maakt me er bewust van hoe ik in mijn leven sta. Ik wens mijzelf voor vandaag veel bedachtzaam-heid toe, in datgene wat ik anderen toewens. Luister hier naar het liedje van Elly en Rikkert: Als er een ster valt

http://youtu.be/5N8QjSe1hO4

http://youtu.be/5N8QjSe1hO4


3. #WOT 3: Uitdagen

Uitdagen* [regelmatig werkwoord] • iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken ~ synoniemen: provoceren, tarten, prikkelen, uitlokken

Valentino leeft regel nr 10 na

3.1 Uitgedaagde sukkel

Mijn hond Valentino beheerst de kunst van het uitdagen tot in de puntjes van zijn pootjes. Met zo’n schattig scheef koppie kijken, zijn frisbee naast me op de grond leggen, zijn neus voorzich-tig tegen mijn been duwen, luidruchtig gelukkig

zijn als mijn auto richting bos afslaat….. En ik ben zo’n sukkel die daar op ingaat.

Eigenlijk tegen beter in, want de wetten van de Mechelse herder staan als een rode vlag in mijn geheugen gegrift. Maar wat doe ik als ik gecon-fronteerd wordt met regel 10 “Als ik iets aan stuk-ken scheur, zijn alle stukjes van mij’? Ik kan mijn lachen niet inhouden. Met mijn lachen daag ik Va-lentino nog meer uit en vele stukjes plastic vliegen om mijn hoofd. Beiden breed lachend! Waarom toch laat ik me door een hond uitdagen?

Deze vraag prikkelt mij op zoek te gaan naar de kracht van het uitdagen. Wat doet Valentino toch zo goed? Waarom val ik als een sukkel voor zijn geblaf, gepiep, gekwispel, gestaar? Omdat hij mij in mijn hart raakt, en mijn hart laat zich makkelijk verleiden. Maar wil dit dan zeggen dat als iemand mij niet in mijn hart raakt, een uitdager geen voet aan de grond krijgt? Er zijn meerdere manieren om iemand uit te dagen naast verleiding. Humor kan dat ook. Ik weet niet precies waar humor mij raakt, maar de lach bevrijdt en prikkelt tegelijkertijd.


Een klein grapje ter illustratie:

“Een multinationale onderneming zoekt per advertentie een secretaresse. Een mechelse herder solliciteert, komt door de typetekst en krijgt een gesprek. ‘Spreekt u ook een of an-dere buitenlandse taal?’ vraagt de perso-neelschef. ‘Miauw’ antwoordt de hond.” (uit Plato en zijn kornuitenvan Ca-thcart&Klein)

Wat dit grapje voor mij zo interessant maakt is de eenvoudige vermenging van werkelijkheid en fictie. Iedereen weet dat honden niet kunnen typen, noch miauwen, en zeker geen personeelsadvertenties kunnen lezen. Toch daagt een grapje uit. Het kan het begin zijn van een ‘Wat als…..’. gedachte-experiment. Dit grapje is voor mij interessant om-dat het veel overeenkomsten vertoont met de filo-sofie. Zowel het grapje als filosofie zijn erop ge-richt ons in verwarring te brengen. Wat voor de moppentapper de clou is, is voor de filosoof in-zicht. En daarom houd ik zo van filosofie: het daagt mijn geest uit paden te bewandelen waar ik niet eerder ben geweest. Mag ik je uitdagen: wan-del met mij mee in de wereld van de sukkels!

Valentino heeft zijn eigen website: Dagboek van een Her-dershond

3.2

http://werffs.wordpress.com/

http://werffs.wordpress.com/


4. #WOT 4: Stroom

Stroom* overvloed, stortvloed, toevloed, uitbar-sting, uitstorting, vloed massa, menigte loop, stro-ming, trek rivier ~ Totale elektrische stroom door de werkspleet van werkstuk naar gereedschapselek-trode

4.1 De duurzaam stromende rivier

Heraclitus, de ‘duistere’ filosoof, zou als eerste de zin Panta Rhei (alles stroomt) hebben gezegd. Heraclitus’ bijnaam was de ‘duistere’ filosoof, om-dat hij, gedreven door haat voor zijn medemens, als kluizenaar door het leven ging. Hij woonde in de bergen en at niets anders dan gras en kruiden. Net zo droevig als zijn leven was ook zijn dood. In de bergen werd hij ziek, waar-

door hij toch weer terug de stad in moest. Hij wil-de dat de arts hem insmeerde met koeienmest in de hoop zijn duistere gemoed uit te drijven. Die koeienmest is hem fataal geworden. Hoe is niet helemaal duidelijk. Het lukte hem niet om de op-gedroogde koeienmest van zijn lichaam te halen, waarna hij werd opgegeten door een troep honden. Een andere versie is dat hij verdronk in de mest waarin hij werd ondergedompeld. Net zo duister als zijn leven zijn ook zijn gedach-ten*. Naast Panta Rhei heeft Heraclitus een andere fascinerende uitspraak gedaan: ‘We kunnen niet tweemaal in dezelfde rivier afdalen’. De gangba-re interpretatie is dat zowel het water dat door de rivier stroomt als de persoon geen moment het-zelfde zijn. Toch is daar de eenheid scheppende bedding van de rivier. De tegenstelling in deze uit-spraak vind ik treffend. Wat ons mensen bindt is niet te vinden in een persoonlijke zoektocht, deze gaat eraan vooraf en volgt erop. Wat ons mensen bindt ligt in wat wij delen met elkaar: onze mense-lijke wereld. Daarom vind ik het streven naar duurzaamheid zo belangrijk, omdat daarin mijn verantwoordelijkheid voor onze aarde tot leven komt. De uitspraak van Heraclitus inspireerde mij ooit tot het volgende verhaal. In dit verhaal komt mijn zoektocht naar verantwoordelijkheid tot le-ven.


De rivier stroomt al eeuwen door het landschap. In de lente neemt de snelheid van het water en de omvang van de rivier door smeltwater toe. In de herfst gebeurt dit door de heftige najaarsbuien. Overstromingen vinden regelmatig plaats. Bij de bron van de rivier ziet het landschap er anders uit dan bij de mond. De rivier begint met watervalle-tjes, stort zich daarna in stroomversnellingen waaruit zalmen omhoog springen, creëert draai-kolken en eindigt bij de mond in een breed delta-landschap, met kleine poeltjes waarin kikkers le-ven. Hoe hoog het water morgen staat is niet te voorspellen. De mensen die bij de bron wonen, maken zich hier niet druk om. De mensen in de delta echter werpen dijken op om te voorkomen dat ze elk voorjaar natte voeten hebben. De men-sen bij de bron bouwen stuwdammen, de bomen in de omgeving hoeven niet langer gekapt te wor-den om ’s winters in de warmte te zitten. Een plaatselijke fabriek maakt handig gebruik van het stromende water om haar machines te kunnen koelen en het afvalwater te lozen. Pas na protesten van boeren worden er filters geïnstalleerd. Er wordt een kanaal aangelegd, dat de rivier met een ander verbindt. Er komt meer scheepvaart. In de delta wordt een grote haven gebouwd. Om te voorkomen dat hoog water het aanmeren onmoge-lijk maakt, worden sluizen toegevoegd. Halverwege

stroomt de rivier door een grote stad, de oevers zijn verbonden met bruggen. Rondvaartboten doorkruizen de weg van de scheepvaart. Het pano-rama vanaf de brug is elke dag anders. De ene dag is de rivier grijs en wild, de andere dag is de rivier glad als olie. Toch noemen de mensen haar al eeuwenlang de blauwe rivier. Ik heb dit verhaal geschreven tijdens mijn onder-zoek naar de spagaat in de sociale werkvoorzie-ning, een thema dat nu weer erg actueel is. Waar-voor zou de Sociale werkvoorziening moeten gaan: haar maatschappelijke rol of haar economische rol? Het niet kunnen kiezen tussen dit duivelsdi-lemma bracht de Sociale Werkvoorziening in een metaforische spagaat. Ik kwam er in mijn onder-zoek ook niet uit. Het zwaard van Damocles is nu gevallen, hart en ziel van dit unieke bedrijf zijn ge-spleten. En toch stroomt er ook nu weer nieuw water door de rivier, waarin hoop besloten ligt. Meer lezen over mijn onderzoek? ‘Oefening baart kunst; Over de spagaat in de sociale werkvoorziening’ in PDF of via publicaties op mijn website. ”Stroom”. In gedachten op donderdag geschreven, gepubliceerd op vrijdag. *Ontleend aan Simon Critchley ‘Over mijn lijk’

http://www.creathos.nl/htmlarea/uploaded/file/Werff%20Oefening%20baart%20kunst%20over%20de%20spagaat%20in%20de%20sociale%20werkvoorziening%202005.pdf

http://www.creathos.nl/htmlarea/uploaded/file/Werff%20Oefening%20baart%20kunst%20over%20de%20spagaat%20in%20de%20sociale%20werkvoorziening%202005.pdf

http://www.creathos.nl/nl/content/publicaties


5. #WOT 5: Verwonderen

Verwonderen ~ [regelmatig werkwoord]• ervan opzien omdat je het niet verwacht

5.1 De zwarte parels van mijn levensketting

Bijna elke dag hetzelfde ritje naar mijn bedrijf en weer terug naar huis. De mij zo bekende wereld schuift als een film aan me voorbij. Verwonderen komt er niet aan te pas. Onderweg naar huis nog even wat boodschappen doen. Zonder aarzelen parkeer ik mijn auto op

hetzelfde plekje, daarover verwonder ik me echt niet meer. In de supermarkt weet ik precies wat ik waar kopen moet. Ook hier geen verwondering, dat zou mijn snelle rondje alleen maar vertragen. Thuisgekomen zak ik na het eten op de bank, al zappend mijn avond doorbrengend. En ook nu, geen verwondering. Zelfs de hond verwondert me niet, want hij begint rond de klok van 10 uur stan-daard te piepen. Tijd voor zijn laatste rondje. En als ik ga slapen, gaan mijn gedachten zonder ver-wondering over in dromen. Een dag uit mijn leven zonder verwondering is goed mogelijk, het is zelfs een gelukkige dag. Toegegeven, zo’n alledaagse gelukkige dag is zelfs een beetje saai. Een gelukkige dag is echter niet hetzelfde als een gedenkwaardige dag. Waarom herinner ik me dat dagelijkse ritje niet, blijft het flitsbezoekje supermarkt mij niet bij, verdwijnt zelfs het rondje met mijn hond in het niets? Al mijn dagelijkse bezigheden treden toe tot de verge-telheid, ondanks dat het een gelukkige dag was. Wat zorgt ervoor dat een dag anders is dan giste-ren of morgen?. Niet de vanzelfsprekendheid maar de afschrikwekkendheid van een gebeurtenis draagt bij aan een niet-te-vergeten dag. Dat vrese-lijke auto-ongeluk met een zwarte auto op zijn kant, slechts een paar auto’s tussen mij en die an-der; de ambulance hoor ik nog aankomen. Die dag


dat ik vertrok naar huis en onderweg op mijn net nieuwe, eerste, mobiele, groene telefoon met zwar-te toetsen en een klein grijs schermpje, hoorde dat hij er niet meer was. Die groene telefoon op mijn passagiersstoel is voor altijd in mijn geheugen ge-grift. Of de dag dat jij vol twijfel met tranen in je ogen durfde uit te spreken dat je je niet thuisvoel-de in dit land, mijn land. Ik voel je tranen nog op mijn hand, ze glijden langzaam naar beneden en spatten uiteen op het houten parket. Deze mo-menten zijn als zwarte parels aan een ketting die langzaam groeit. Een ketting die mijn leven ont-trekt uit de dagelijkse saaiheid. Die gelukkig ma-kende, alledaagse saaiheid. Maar toch, als ik in de spiegel kijk en mijn ketting met zwarte parels zie opflitsen in de schaduw van mijn reflectie, verwonder ik mij over zijn schoon-heid. Zwart is opeens zo zwart niet meer, maar parelmoer. Pas door die zwarte parels krijgt mijn leven reliëf en diepgang. In mijn verwondering over zijn verschilligheid zie ik mijn levensketting in een ander licht. In mijn verwondering krijgen de zwarte gebeurtenissen een bijzondere plek in mijn leven. In mijn verwondering over de schoonheid van de parels ontspringt mijn dagelijkse leven het ritme van de onverschilligheid. Een dag uit mijn leven vol verwondering is misschien een ongeluk-

kige dag, maar wel een dag die ik koester als een zwarte parel.

Filosoof Hannah Arendt over verwondering: ‘Het begin van de filosofie is verwondering over alles wat bestaat. Verwondering is een houding vol pathos. Wat mensen aanzet tot verwondering, is normaal gesproken on-zichtbaar; het is het beginpunt van het den-ken.’


6. #WOT 6: Kapstok

kapstok (zn): aanknopingspunt [zelfstandig naam-woord]• plank of standaard met haken om jassen aan op de hangen

6.1 Het lied van de troubadour

“De troubadour moest even slikken. Het woord galmde na in zijn hoofd en het kwam hard aan: ‘kapstok’. Dat had hij niet verwacht. Normaal ge-sproken kwam zijn publiek met woorden als ‘lief-de’, ‘weemoed’, ‘bier’, ‘koning’. Kapstok, nee, dat was een onverwacht antwoord op zijn vraag: ‘Roep een woord en ik verzin ter plekke een lied’.

“Maar ja, het was zijn eer te na zijn vraag te herha-len. Hij draaide zich met zijn rug rug naar het pu-bliek en begon zachtjes te neuriën. Zijn luit volgde hem zonder aarzelen. Een melodie begon zich te vormen, hij draaide zich terug naar zijn publiek en de woorden kwamen als vanzelf: Een huis in een straat, de lantaarns al aan Een scheefhangende deur, de klink verroest Ik weet niet waarom ik aarzelend blijf staan, Is het de geur, de kleur, of die deur zonder fleur Of mijn hang naar rust in mijn luizenbestaan Ik sta in de gang, de deur op een kier, De kapstok leeg, geen jas, geen hoed, Geen mens in het huis, geen teken van plezier, En toch sta ik daar, ongekamd haar, met luit en gitaar, Eenzaam te wachten als een aalmoezenier En dan staat zij daar, haar jas doet zij uit, Hangt hem op die eenvoudige kapstok, En vraagt mij met prachtig stemgeluid, Troubadour, een lied, om te vergeten mijn grote verdriet Dat is alles wat ik verlang, zodat mijn wanhoop zich sluit


Ik ademde diep, mijn ogen gesloten, En zong voor haar, als nooit tevoren mijn lied, Haar tranen stroomden gelijk mijn woorden, on-verdroten, Geen schaamte, geen aarzeling, zij niet langer een vreemdeling Maar in mijn ontluikende liefde haar verdriet afge-sloten De diepe zucht van de troubadour werd ontvan-gen door een oorverdovende stilte van het publiek. Hoe was het mogelijk om van een kapstok een liefdeslied te maken. De menigte ging uiteen, de troubadour keek zijn publiek na. Terwijl hij zijn luit in zijn plunjezak stopte, voelde hij een zachte aanraking op zijn schouder. Naast hem stond zij; de vrouw uit zijn lied. Precies zoals hij haar naast haar kapstok had zien staan. De troubadour pakte haar hand, keek haar lang aan. Ze knikte voorzich-tig, en liep met hem mee, voorbij de horizon, op weg naar het volgende dorp.” Als filosoof stel ik mezelf weleens de vraag waar gedachten vandaan komen. Ik realiseer me dan dat ik door iets geraakt wordt; een geluid, een stem, een kleur, of een woord. Het woord ‘kapstok’ daagde mij uit het pad in te slaan van de verbeel-dingskracht. Een verhaal, waarin ik op zoek ging naar de verbinding tussen een alledaags voorwerp

en de grote vragen in het leven. Deze oefening is gebaseerd op de filosofische methode ‘Onopval-lend moment’.


7. #WOT 7: Keuze

Keuze ~ verkiezen van één orgaan of gedragslijn uit meerdere mogelijkheden, overeenkomstig de uitslag van een bepaalde test of gestelde voorwaar-de.

7.1 Het wiskundige drama van de keuzevrijheid

Ik heb me wel eens afgevraagd hoe het toch komt dat ik niet goed ben in het maken van keuzes. En

ik ben er achter gekomen, waarom dat is. Ik kan niet goed hoofdrekenen. Laat ik je even meenemen in het wiskundige drama van het kiezen.

Stel dat ik in de winkel sta en dat ik mij in het ko-pen van een avondmaaltijd, zeg keuze K, gecon-fronteerd zie met verschillende mogelijkheden. Een snelle snack, zeg alternatief A1, een magne-tronmaaltijd, zeg alternatief A2 en een gezonde maaltijdsalade, zeg alternatief A3. Vervolgens ben ik me ervan bewust dat ik met verschillende doelen in het vizier voor dit keuzemoment sta. In dit ge-val, dat van de avondmaaltijd, zijn dat het ophef-fen van mijn honger, zeg doel D1; het vullen van mijn lege avond, zeg doel D2 en/of het genieten van de mooie setting op mijn tafel, zeg doel D3. Deze doelen spelen in het keuzemoment niet een gelijkwaardige rol, maar dienen zich aan in een be-paalde verhouding. Tegelijkertijd moet ik de ver-schillende alternatieven afwegen tegen hoe ik in het leven sta: ben ik bemiddeld (wat is de inhoud van mijn portemonnee), zeg criterium C1; hoe ge-zond wil ik leven, zeg criterium C2; hoeveel tijd heb ik om de maaltijd te bereiden, zeg criterium C3; wat zegt de aanschaf van dit product over de reputatie die ik heb en wil behouden, zeg criterium C4. Dit brengt mij, let wel, tot een gereduceerde en


aanzienlijke versimpeling van de werkelijkheid, want in het echt gebeurt dit natuurlijk nooit. Want in het echt kom ik een bekende tegen, die me een bepaalde maaltijd aanbeveelt en natuurlijk volg ik haar advies. Want in het echt heb ik niet altijd het-zelfde humeur, dus koop ik afhankelijk van mijn humeur geheel andere dingen (over toetjes en voorafjes en tussendoortjes heb ik het gemakshal-ve maar even niet). Want in het echt is het weer onvoorspelbaar, in de zomer is mijn keuze anders dan in de winter. Dus de keuze voor een avond-maaltijd ziet er in zeer eenvoudige vorm als volgt:

K (A1) v K (A2) v K(A3) ∩ C(1,2,3,4) = D (1,2,3) - D1=30%, D2=40%, D3=30% - C1:C2:C3:C4 ∩ 8 x 3 x 7 x 1

- A1 ≠ A2 ≠ A3

Wat kan ik uit deze wiskundige reeks opmaken? Slechts 1 ding: ik ben niet goed in het maken van keuzes omdat deze formule niet zonder hoofdbre-kens tot een goed einde kan worden gebracht. Dit wiskundige drama staat mij in de weg om tot een goede en afgewogen keuze te komen. Iedereen die zegt dat mensen niet goed kunnen kiezen omdat zij gevangen zitten in keuzestress, dat zij in het kiezen iets verliezen, dat niet het ‘ik’ kiest maar de

elektrische stroompjes in het brein, dat keuzevrij-heid een illusie is, dat goed kiezen een morele di-lemma is, dat keuzes ons overvloedig aangeboden worden door de hyperconsumptiemaatschappij, zij verkopen kletspraatjes. Mensen die niet kunnen kiezen kunnen gewoonweg niet goed rekenen. Zo-als ik. Hoe heb ik mij aan dit keuzedrama ontwor-steld? Heel simpel, ik heb een fantastische App gedownload op mijn mobiele telefoon, waarmee ik de verschillende alternatieven inscan en vervolgens biedt die App mij een weloverwogen, rekenkundig verantwoorde keuze. Dat was pas een goede keuze van me, het aanschaffen van die App. Geen mo-ment spijt van gehad en altijd heerlijk gege-ten. Keuzevrijheid en vrijheid van de wil: kern-thema binnen de filosofie, waarover boekenkasten vol geschreven zijn; opgelost in 1 App. Eet smake-lijk!


8. #WOT 8: Feit

Feit •een gebeurtenis of omstandigheid die werke-lijk gebeurd is.

8.1 Feiten bestaan niet

Iets is pas waar als het gebaseerd is op een feit, iets is niet waar als het gebaseerd is op een verzinsel, speculatie, fantasie, roddel, leugen en andere ‘on-waarheden’. Over feiten valt niet te discussiëren want feiten zijn ‘waar’ gebeurd. Toch is het waar-heidsgehalte van feiten nog maar de vraag. Een kleine illustratie over het ‘waar’ zijn van feiten.

Pieter zit op de bank een krantje te lezen als zijn vrouw Janneke thuiskomt. Al kletsend hangt ze haar jas op, begroet haar man, pakt een glas uit de kast, vult hem met water en valt opeens stil. Na een korte pauze roept ze uit: ‘Wat ben jij toch een attente man’ als zij de met bloemen gevulde vaas op het dressoir ziet staan. Nog vol van die onver-wachte verrassing belt ze een vriendin en vertelt het verhaal in geuren en kleuren. De vriendin belt daarna een andere vriendin en ga zo maar door. Feit: Pieter is attent. Pieter, die de bloemen van een relatie heeft gekregen, zegt niets en laat zijn vrouw in de waan. Feit: Pieter is niet attent.

Waar in deze stroom gebeurtenissen bevindt zich nu een feit? Wanneer noemen we iets een feit? Pie-ter is niet attent, omdat daarvan pas sprake zou zijn als hij zelf de bloemen gekocht had omdat hij zijn vrouw wilde verrassen. De intentie van Pieter maakt hem attent, niet de uitspraak van zijn vrouw. Maar die intentie zit opgesloten in Pieter zijn brein, en ‘bestaat’ daarmee niet in de voor an-deren toegankelijke werkelijkheid. Klaarblijkelijk kan er pas sprake zijn van een feit, als het waar-neembaar is voor anderen. En hoe de waarneem-bare werkelijkheid ons in het ooitje kan nemen, daarvan kan ik uit eigen ervaring meespreken. Nog


een voorbeeld van een ‘echt’ feit. Ik was een paar jaar geleden voor studie in Amerika. We onder-zochten hoe organisaties in Amerika omgaan met klachten van consumenten. Wij deden ons voor als consument (we hadden echt iets gekocht) en gin-gen naar de bedrijfsleider om te klagen. Na afloop van het gesprek evalueerden we onze ervaringen. Op de vraag: ‘Hoe zag die man eruit’ kwamen de volgende feiten op tafel.

1)Een nette broek met een hawai shirtje;2)Een strak pak met paarse das; 3)Een spijkerbroek met witte bloes; 4)Een donkere broek met een t-shirt. Na een hoop verbazing en gelach werden we het eens. Feit: de man had kleren aan.

Beide voorbeelden illustreren dat feiten geen van-zelfsprekendheden zijn. We kiezen feiten uit een stroom van gebeurtenissen. Al die gebeurtenissen zijn echt gebeurd maar niet van waarde als niemand ze opmerkt. Onopgemerkt verdwijnen ze. We noemen die stroom nietszeggendheid geen feit. Aan de andere kant benoemen we iets als feit als het gebaseerd is op iets dat niet is echt is gebeurd. Janneke veronderstelt iets, en constateert vervol-gens het feit ‘Pieter is attent’. Dit noemen we geen feit maar een illusie. Wanneer is er nu sprake van

een feit? De mens is inventief en heeft instrumen-ten ontwikkeld om zekerder te zijn over gebeurte-nissen die we waarnemen. Als we in Amerika een foto hadden genomen was het duidelijk geweest wat de bedrijfsleider aanhad. Instrumenten als fo-totoestellen, telescopen, horloges, thermometers lijken ons dichter bij de feiten te brengen. Helaas is ook dit een illusie, zoals de dichter Bernlef prach-tig verwoordt.

Een met een elektronenmicroscoop 300x vergrote babytand Groeit uit tot een glinsterend hooggebergte Het wit lijkt sneeuw tot lichtspikkels uiteen-gevlokt Buiten ons gezichtsvermogen verdwijnen de omtrekken Dreigen onze ogen de verbinding met het geheugen te verbreken

(uit ‘De werkelijkheid’, in bundel Kantteke-ningen)

Feiten zijn eigenlijk helemaal niet zo makkelijk te vinden. Ze zijn doorspekt van aannames, interpre-taties, leugens, illusies, goede bedoelingen, vaaghe-den, waardes, blinde vlekken en hoop. Als dit zo gemakkelijk is te constateren, waarom hechten we


dan eigenlijk zoveel waarde aan feiten? Omdat wij als mens op zoek zijn naar een betekenisvol leven, selecteren wij uit de willekeurige stroom van het leven gebeurtenissen die we feiten noemen. De grote valkuil is het verbinden van feiten met waar-heid, iets wat bijvoorbeeld wetenschappers, politi-ci, accountants, doctoren, managers maar al te graag doen. Feiten bestaan niet op zichzelf, maar zijn verbonden aan de waarde die mensen eraan toekennen. Feiten zijn betekenisgevende anker-punten in ons anderszins zinloze bestaan. En daarmee hebben feiten voor mij onschatbare waarde.


9. #WOT 9: Vrij

Vrij * Niet (langer) afhankelijk van de verslavende stof ~ [bijvoegelijk naamwoord] en [bijwoord] (-er, -st), los, niet gebonden; onbedwongen, niet ver-slaafd; niet gevangen, bevrijd; ontslagen; niet ge-dwongen; onbeperkt, niet belemmerd; open

9.1 Gedwongen vrij te zijn

Wat me meteen opvalt in de definitie van vrij, is dat het vooral ingaat op wat het allemaal niet is. Wat is vrij zijn allemaal niet? Onvrij zijn is gebon-den, bedwongen, verslaafd, gevangen, belemmerd. Eigenlijk alles wat te maken heeft met een zekere dwang of plicht ontneemt me volgens deze defini-tie mijn vrijheid. Als ik dit rijtje tot me door laat dringen, vraag ik me af of ik eigenlijk wel vrij ben.

Een groot gedeelte van mijn dag ben ik belem-merd, gebonden, bedwongen, en gevangen in de druk van werk, agenda, sociale verplichtingen, de kost moeten verdienen, eten, slapen. Toch heb ik wel het gevoel vrij te zijn. Houd ik mezelf dan niet enorm voor de gek? Of zet deze definitie me op het verkeerde been? Een opsomming van alle die-ren in de wereld, die geen leeuw zijn, maken voor mij ook niet duidelijk welk dier een leeuw is. Deze definitie werkt dus niet echt verhelderend. Het be-nadrukt gedwongen vrijheid.

Wat deze definitie mij wel duidelijk maakt is de tijdsgeest waarin die is geschreven. We leven in een liberaal tijdperk, waarin vrijheid vooral een negatieve invulling heeft. Vrij zijn betekent ‘vrij van bemoeienis van de staat in mijn persoonlijke levenssfeer’. Deze opvatting van vrijheid werd in de 18e eeuw ingezet om de burgers van het juk van despoten en kerk te bevrijden. Klaarblijkelijk is de tijdsgeest van toen nog steeds actueel. We leven in een tijd dat we gedwongen zijn vrij te zijn. Vrij van een enorme overheid die haar tentakels steekt in zaken waar ze niet thuishoren. De gedachte lijkt te overheersen dat we een te grote, verslindende overheid hebben, die moet inkrimpen. Of deze gedachte juist is, is een geheel andere discussie.


Wat wel opvalt is dat deze opvatting het onvrij zijn centraal stelt. Zijn er ook tijdsgeesten waarin dit onvrij zijn niet centraal staat?

De tijd waarin Epictetus leefde, kende inderdaad een hele andere tijdsgeest. Hij leefde in de nadagen van het Romeinse rijk. Niet zozeer het juk van de staat en kerk maar de oorlogsdruk van omringende steden en landen overheerste. In die tijdsgeest is zijn citaat geboren: ‘Niemand is vrij die niet zich-zelf de baas is’. Epictetus roept op tot het ervaren van vrijheid in de innerlijke wereld. De opgave voor de mens is dan een onderscheid te maken tussen invloeden van buitenaf, waarover hij geen macht heeft en invloeden van binnenuit. Dus dan ben ik pas vrij als ik mijn eigen emoties ken en kan beheersen. Een prachtige gedachte, en wederom bekruipt me het gevoel dat ik dan eigenlijk niet vrij ben. Ik ken mijn emoties niet altijd en ze zijn goed in staat mijn gedrag te sturen. En wederom valt me op dat ook deze opvatting een negatieve invulling heeft. Ik ben pas vrij als ik vrij ben van emoties die mijn gedrag sturen. Niet mijn emoties maar mijn ratio zou achter het stuur moeten zitten. Komt het dan dat ik het gevoel heb vrij te zijn omdat ik mijn ratio achter het stuur heb zitten? Ook dat vind ik niet echt een plezierige gedachte. Ik ben dan nog

steeds gedwongen om vrij te zijn, niet door kerk of staat maar door mijn eigen ratio. Want ook de ra-tio kan dwingend zijn.

Niet een tijdsgeest maar een persoon, die weet wat het is een groot deel van zijn leven fysiek gevangen te zijn, heeft een opvallende uitspraak gedaan over vrijheid. Nelson Mandela heeft het volgende over vrijheid gezegd: ‘Vrij zijn is niet alleen het afwer-pen van uw ketenen, maar leven op een manier die de vrijheid van anderen respecteert en vergroot.’ Ik vind dit een indringende boodschap. Vrijheid gaat niet om mijn veiligheid, gaat niet om mijn innerlij-ke zielenrust, maar gaat over de manier waarop ik met anderen mensen samenleef. Pas als ik de vrij-heid van anderen respecteer en bijdraag aan het vergroten ervan, dan kan ik echt vrij zijn. Mijn vrijheid gaat niet om mij alleen maar om het res-pecteren van de vrijheid van anderen. Ik voel mij vol van vrijheid als ik anderen respecteer in het gunnen van mijn vrijheid. In onze huidige tijds-geest vind ik dit een inspirerende gedachte. Met deze gedachte voel ik mij niet langer gedwongen vrij te zijn maar aangemoedigd mijn vrijheid te de-len met anderen. Niet uit angst me niet langer vrij te voelen, maar uit hoop dat iedereen vanuit zich-zelf hetzelfde wenst.


10. #WOT 10: Précair

precair * pre – cair [pree` kèr] («Frans«Latijn) bij-voeglijk naamwoord onzeker, bedenkelijk, hache-lijk, gevoelig, heikel, twijfelachtig

10.1 Précair terrorisme

De vliegtuigen waren nog maar net ontploft of er werd geroepen om vergelding. Ik begrijp deze

emotie. Het gevoel dat je wereld op instorten staat is al overweldigend, laat staan dat je wereld fysiek ineen stort. Terwijl ik dit opschrijf, bekruipt me ook meteen weer het sprakeloze, verbijsterende, ongelofelijk, niet van deze wereld zijnde gevoel toen ik de Twin Towers ineen zag storten. Deze ervaring van geraakt zijn, tot diep in je wezen je kwetsbaarheid uiteengereten staat me nog bij als de dag van gisteren. De confrontatie dat een open samenleving niet alleen haar deuren opent voor het goede maar ook voor het kwade komt hard aan. Hoe sluit je je deuren voor het een en hoe open je je deuren voor het ander? Onze beschaving is pre-cair, ons leven is precair, en het terrorisme vindt precaire wegen om onze open samenleving te tref-fen. De reactie liet niet lang op zich wachten; oor-log aan het terrorisme. Er was geen andere weg dan voor ons of tegen ons te zijn.

Sindsdien zijn niet alleen de Amerikanen maar ook wij Nederlanders gevangen in een vicieuze cirkel van vergelden van geweld met geweld. Veiligheid heeft de hoogste prioriteit. Wat ik signaleer is dat dit gevoel van onveiligheid ons onze denkkracht ontneemt. Want hebben we echt het idee dat deze maatregelen van geweld en aantasten van burger-


rechten bijdragen aan een veilige wereld? We gaan voorbij aan het wezen van een menselijke samen-leving. In een open samenleving zijn wij afhanke-lijk van onbekende anderen. Anderen, die ik niet ken en die mij niet kennen maar die mijn leven drastisch kunnen wijzigen. Geen één veiligheids-maatregel kan deze afhankelijkheid van het onbe-kende wegnemen. Geen één vergeldingsactie is in staat onze precaire afhankelijkheid weg te nemen. Als wij veiligheid voorop zetten, moeten we bereid zijn onze menselijkheid op te geven. Ik ben daar-toe niet bereid. In plaats van het opwerpen van betonnen muren, het ontnemen van burgerrechten aan nieuwkomers of het aanwijzen van de zonde-bok, wil ik nadenken over andere wegen dan die van de gemakkelijke vergelding. De vraag die prangend op de voorgrond treedt is: Kan ik losla-ten zonder te verliezen?

Met deze vraag breng ik mijzelf terug naar de peri-ode waarin ik een dierbare heb verloren zonder haar te kunnen loslaten. Jarenlang heb ik mij aan haar herinnering vastgeklonken als een slaaf aan zijn ketenen. Ik veranderde in een precair mens, balancerend tussen het loslaten en vastklemmen. Pas veel later begreep ik dat loslaten pas echt mo-gelijk was als je elkaar voor een laatste keer van

hart tot hart heb toegesproken, elkaar op wezenlijk niveau hebt geraakt. In deze uiteindelijke aanraking verloor ik niet, maar verrijkte ik mijn hart waar-door ik ontving in het loslaten. Wat brengt mij de-ze ervaring voor het nadenken over precair terro-risme? Ik herken in het vergelden van geweld met geweld een harteloos vluchten in een vicieuze cir-kel. Amerika werd een land dat haar kwetsbaarheid niet onder ogen kon zien, maar zichzelf verblindde met zoete wraak. Nederland is een land dat haar kwetsbaarheid niet koestert, maar zichzelf wentelt in verongelijktheid. Ik geloof niet in deze weg, omdat wij in deze weg onze menselijkheid op het spel zetten. Net zo goed ik aan mijn dierbare vast-klampte, houden we in oorlog vast aan het ideaal van een monsterlijke ander. Beide bestaan niet, noch de dode, noch de afschrikwekkende ander. In het loslaten van het ideaal van de onaantastbare dierbare en de monsterlijke terrorist behouden wij onze precaire menselijkheid.


11. #WOT 11: Crisis

Crisis * is het omslagpunt, waarbij de conjunctuur-golf een neerwaartse beweging maakt. Daarom wordt dit punt ook wel een recessiepunt genoemd. (korte) Periode van ernstige ontwrichting van het staatkundig, sociaal-economisch en/of cultureel leven.

11.1 7 Crisis overlevingstips

Ik zie regelmatig lijstjes met tips voorbijkomen. Klaarblijkelijk zijn die lijstjes met tips erg populair. Elke keer als ik weer zo’n lijst heb doorgelezen, denk ik vaak: ‘Ja, dat had ik ook wel kunnen be-denken’. En op de een of andere manier bedenk ik ze toch nooit. Veel tips klinken als gezond ver-

stand, maar mensen (ik) hebben moeite naar hun eigen gezonde verstand te luisteren. De tip van een ander klinkt vaak slimmer dan die van jezelf. In mijn ‘7 crisis-overlevingstips’ geef ik meteen toe dat ik niets van deze tips zelf heb bedacht. Wat zijn mijn ‘7 crisis-overlevingstips’?

Tip 1: Durf anti-cyclisch te denken

Klinkt niet heel erg eenvoudig, maar Guido Thys ziet hier toch de beste overlevingstip in. Investeer tijdens slechte tijden en spaar tijdens goede tijden. Deze tip doet me meteen denken aan mijn eerste economieles over de varkenscyclus; dat was inder-daad een heldere les. De varkenscyclus vertelt u precies waarom deze tip van levensbelang is. Wat is die varkenscyclus? Als varkensfokkers massaal gaan uitbreiden, omdat de prijs van varkens hoog ligt, duurt het een tijdje voordat al die varkentjes geboren en opgegroeid zijn. Als die varkentjes dan eindelijk op de markt verschijnen, zal de prijs door het hoge aanbod kelderen. Met als gevolg dat de varkensfokkers massaal kippen gaan fokken, waar-door er na een tijdje weer weinig varkens op de markt zijn, de prijs weer stijgt en nieuwe varkens-fokkers massaal gaan uitbreiden. En als je het fok-


ken van varkens niet zo ziet zitten, is wellicht de volgende investering de moeite waard: een nieuw model spaarvarken voor betere tijden.

Tip 2: Ophouden met het gezeur

Niet erover praten maar handjes uit de mouwen! Dat is pas een prikkelende tip van Bouke te Pas. Volgens Bouke zorgt negatieve taal ervoor dat we onze handen in onze mouwen laten zitten en niet aan de gang gaan. Ik begrijp best wel dat we ons niet onnodig in de put moeten praten, maar als we ophouden over de crisis te praten, verdwijnt hij dan vanzelf? Dat is toch niet wat Bouke bedoelt.

Bouke geeft de tip de crisis als kans te benutten; doe het rustiger aan. Als ik hier goed over nadenk, voel ik toch wat tweestrijd in me op borrelen. Rus-tig mijn handjes uit de mouwen steken dan maar? Dat is pas een wijze tip.

Lees hier Bouke’s overlevingstips>>

Tip 3: Trek de broekriem aan

Deze tip is van geheel andere orde en lijkt strijdig met tip 1. Toch is dat niet zo, want deze tip vertelt u hoe u gezond én zuinig kunt koken. Dus zie dat als een investeren in jezelf. Of in je boekenplank, want voor de juiste uitvoering van deze tip moet je een crisis-kookboek aanschaffen. Of nog simpeler: ‘geen vlees meer eten en de kruimels van tafel ve-gen en in een kom verzamelen’. Ondanks dat deze tip wel wat zuinig overkomt, bevat deze tip veel gezond verstand. Niet goedkoper gaan eten maar gezonder gaan eten. Ik neem hem graag in mijn lijstje over. Leuk detail: deze tip is zeer populair in Griekenland, de crisiskookboeken gaan als hete broodjes over de toonplank.

Lees hier de tip van Innofood

http://www.peppermintmedia.nl/blog/115/5_overlevingstips_in_crisistijd

http://www.innofood.org/nl/nieuws/6199/grieken-trekken-de-broekriem-aan-met-crisiskookboeken.html


Tip 4: Lees geen overlevingstips

Een vreemde eend in de bijt van de overlevings-tips, want deze tip adviseert je toch vooral je eigen gezonde verstand te gebruiken. Wat zeer handig is van deze tip is dat hij stiekem toch verwijst naar al die tips die je niet zou moeten lezen. Ben je nieuwsgierig naar welke tips ik allemaal niet noem, dan moet je deze link volgen. En wellicht kom je tot de ontdekking dat er veel waarheid in deze tip zit. Maar dan heb je dat inzicht toch maar mooi zelf verworven!

Lees hier de tips over het niet-lezen van overle-

vingstips van Erwin Wijman

Tip 5: Wees creatief

Wederom een zeer goede gezond verstand tip. Maar om creatief te kunnen zijn moet je weten wat creativiteit is. Een goede uitlegger van creativiteit is John Cleese. Creativiteit heeft alles te maken met het niet bewust nadenken over een probleem. Op een bepaalde manier zijn de eerste 4 tips slechts een voorbereiding op deze tip. Als ik naar John Cleese luister, brengt het wel de vraag naar voren wie er gezelschap in je geest houdt als je niet-

bewust nadenkt en je je meest creatieve ideeën geeft. Ergens gebruikt John Cleese in zijn speech het symbool van een schildpad. Ik kon het niet helpen, maar mijn gedachten dwaalden af naar de schildpad die volgens een zeer oude gedachte de aarde zou dragen. De schildpad was het creatieve antwoord op de vraag waarom de aarde niet naar beneden valt. De aarde valt niet naar beneden om-dat hij op de rug van een schildpad wordt gedra-gen. Logisch toch?

Kijk hier naar de speech die John Cleese>> over creativiteit geeft

Tip 6: Denk gezond na

Na het anders denken, niet denken maar doen, zuinig denken en onbewust denken een heldere tip. Gebruik je gezonde verstand! Want het gebrek aan gezond verstand heeft ons deze crisis gebracht. Tenminste, dat doet onze deze tipgever beloven. Volgens hem is gezond verstand het medicijn dat ons geneest van alle crisissen, die van vandaag en die van de toekomst. Als ik hier ongezond over nadenk, dan realiseer me echter meteen dat gezond verstand juist dat verstand is waar je niet al te lang

http://www.adformatie.nl/achtergrond/bericht/hoe-overleef-ik-de-recessie/P3/

http://www.adformatie.nl/achtergrond/bericht/hoe-overleef-ik-de-recessie/P3/

http://www.youtube.com/watch?v=zGt3-fxOvug


over na hoeft te denken. Al die tips zijn toch wel erg verwarrend.

Lees hier het artikel van Martijn van Namen>>

Tip 7: Onderzoek je vooroordelen

En hier ben ik bij een tip aanbeland waar je wel echt zelf over na moet denken. Gezond verstand, onbewust denken, anders denken brengen het nieuwe maar staan onvoldoende stil bij het oude. Welke vooroordelen hebben je tot nog toe gere-geerd? En hoe hebben die bijdragen aan de huidige crisis. De constatering dat een crisis een ramp wordt, als we erop reageren met voorgevormde oordelen, met vooroordelen dus, is een tip die alle tips om zeep helpt. Want hoe kan je een tip in stand houden en tegelijkertijd je vooroordelen weggooien. Een prachtige paradox! Want hoe zet ik dit inzicht om in een tip zonder dat het een nieuw vooroordeel wordt?

Ik kan het toch niet nalaten om paradoxaal af te

sluiten met een leestip. Lees Between past and

future van Hannah Arendt, over het inzicht over de crisis als fenomeen.

http://www.nieuwwij.nl/index.php?pageID=13&messageID=7031


12. #WOT 12: Vriend

Vriend *persoon die vol genegenheid voor [ie-mand] of iets is ~ persoon die je vertrouwt en aar-dig vindt ~ Amice, Bekende, Compagnon, Gab-ber, Goede bekende, Jongen, Kameraad

12.1 Een ware vriend

Wanneer is er sprake van vriendschap? Het twit-teren facebooktijdperk brengt met zich mee dat we opeens heel veel vrienden hebben. Zijn dat wel ware vrienden?

Ik heb iemand eens horen roepen dat we door die grote hoeveelheden virtuele vrienden het zicht op ware vriendschap kwijtraken. Ik zou het tegen-overgestelde wilde bepleiten. Juist die grote hoe-veelheid volgers en vrienden verscherpt het zicht op ware vriendschap. Wat bedoel ik daarmee?

Laat ik eerst eens een geheel ander verhaal vertel-len dat mij is bijgebleven. Het was in Amerika op-gevallen dat er bijna alleen mannelijke muzikanten in orkesten speelden, ondanks dat er voldoende vrouwelijke musici waren. Pas nadat er ‘blinde’ au-dities werden georganiseerd, nam het aantal vrou-welijke muzikanten toe. Het vooroordeel dat man-nen betere muzikanten waren dan vrouwen werd na die blinde audities zichtbaar. Wat heeft deze situatie met twitter en facebook te maken? Ook de virtuele wereld van twitter en facebook maakt blind. En door die blindheid gaan andere zintuigen een sterkere rol spelen. Bij de blinde audities draaide het om de muzikale talenten die op de voorgrond traden, uiterlijk en andere visueel waar-neembare kenmerken verdwenen.

Bij de virtuele wereld treedt geschreven tekst op de voorgrond. Als we de boodschappen lezen, die in


de twitter en facebook wereld verschijnen, vertra-gen we. Het gesproken woord is veel vluchtiger dan het geschreven woord. We kunnen het ge-schreven woord nog eens herlezen, er over naden-ken, nog een keer herlezen. We luisteren op een heel andere manier dan als we ‘in real life’ met el-kaar spreken. We verliezen nabijheid, we winnen aan vertraging. Maar worden we door die vertra-ging ook betere vrienden? Wat we aan vertraging winnen is dat we beter in staat zijn om waardevolle uitspraken te onderscheiden. Ook in de korte teksten van de vluchtige sociale media klinkt altijd een persoon door. De vertraging helpt die per-soonlijkheid gewaar te worden. Dat ik nu zoveel nadruk op deze kwaliteit van het virtuele tijdperk leg, zegt wat over mij. Ik hecht waarde aan vriend-schappen die gericht zijn op het goede. Aristoteles zou dit karaktervriendschap noemen. Deze nadruk klinkt ongetwijfeld door in de wijze waarop ik in het virtuele tijdperk verschijn. En ik hecht waarde aan het geschreven woord, aan mijn geschreven woord. In het geschreven woord, of dat nu getypt is of met inkt is gekerfd, onthult zich iets…

Na het schrijven lees ik …. Waarom heb ik dit geschreven? Waar heb ik dit vandaan gehaald? Van waar is dit tot mij gekomen? Dit is beter dan ikzelf … Zouden wij op deze wereld niets dan pennen zijn met inkt Waarmee iemand waarachtig schrijft wat wij hier krassen?” Fernando Pessoa (1934)


13. #WOT 13: Opzet

Opzet * Zelfst. Naamw. wat je wilt bereiken. Sy-noniem: bedoeling met opzet (= expres; = opzet-telijk) Voorbedacht – Moedwil

13.1 Zonder opzet

Het is niet zomaar dat ik een Socratisch Café heb opgericht. Ik heb dat met opzet gedaan. Ik houd van de goede gesprekken die we in deze Cafés voeren. Wat maakt een gesprek tot een goed ge-sprek?

Volgens mij onthult zich in een goed gesprek wat een mens tot persoon maakt. Wat maakt van een mens een persoon? Een persoon is iemand die in zijn dagelijkse leven zijn overtuigingen tot uitdruk-king brengt. Vaak gebeurt dat onbewust, zonder

opzet. Met de gesprekken in het Socratisch Café maken we deze overtuigingen of levensregels be-wust, zodat we ze als persoon kunnen beoordelen. Is die overtuiging in die situatie de juiste? Welke andere overtuigingen of levensregels kunnen in die situatie van belang zijn? Vaak blijkt dat er meerde-re juiste overtuigingen een rol spelen.

Ik ben me niet altijd bewust door welke overtui-gingen ik in mijn dagelijkse leven laat leiden. Daar-om houd ik zo van een Socratisch gesprek. Tijdens deze gesprekken kom ik tot inzichten over mijzelf en anderen. Ik denk graag met opzet terug zodat mijn onopzettelijke overtuigingen wat meer opzet-telijk en bewust worden.


14. #WOT 14: Verwachting

Verwachting * [zelfstandig naamwoord]• het den-ken of hopen dat het zal gebeuren, voorspelling, vooruitzicht afwachting

14.1 Tegen alle verwachtingen in

Waarom vind ik iets dat tegen alle verwachtingen in gebeurt waardevoller dan iets dat volgens ver-wachting gebeurt?

Een klein voorbeeld: ik verwacht mooi weer op mijn komende vakantie. Ik zal teleurgesteld zijn als het slecht weer wordt. Alsof mijn verwachtingen dé zekerheid geven voor mooi weer. Vorige vakan-

tie verwachtte ik mooi lente weer; we werden overvallen door een hittegolf van 370C. Wat een onverwachte en zalige herinnering; wat een prach-tige vakantie was dat. Dit voorbeeld maakt duide-lijk dat het klaarblijkelijk normaal is dat verwach-tingen uitkomen; abnormaal als verwachtingen niet uitkomen en gelukzalig als iets tegen alle verwach-tingen in gebeurt. Karin Bloemen heeft een mooi lied geschreven over wat haar ten deel valt als ze tegen alle verwachtingen in geraakt wordt. Wat een weemoedig geluk spreekt uit haar woorden!

Tegen alle verwachtingen in, hou ik mij vast aan jou En al verbaasd het me zelf nog het meest Ik blijf altijd Ik kon het altijd alleen Voor onze eerste ontmoeting Maar bij die eerste begroeting keek ik je aan en voel Jij tegen alle verwachtingen in raak je mijn zielKarin Bloemen

<Klik hier om het lied “‘Tegen alle verwachtingen in”

te beluisteren>

http://youtu.be/wNd9wufL-kw

http://youtu.be/wNd9wufL-kw


Wat wringt er met verwachtingen? Ik herken in het verwachtingen-syndroom het ideaal van maak-baarheid. Wij leven in een tijdperk, waarin we ge-loven dat onze toekomst maakbaar is. Als ik hier goed over nadenk, leidt het maakbaarheid-ideaal tot minder geluksgevoel. Ik verwacht dat mijn verwachtingen uitkomen, omdat ik dat zelf kan

beïnvloeden, mijn toekomst is door mij maakbaar. ‘Eigen schuld, dikke bult’ is mijn harde oordeel als de toekomst niet datgene in het verschiet heeft dat ik verwacht. Het maakbaarheid-ideaal leidt ook tot een kille samenleving. ‘Eigen schuld, dikke bult’ is het harde oordeel als de toekomst mij in een onge-lukkige situatie brengt, die ik niet kan beïnvloeden. Hoe hard is dit oordeel voor iemand die ziek wordt, die zijn liefde ziet opbranden, die zijn for-tuin ziet wegsmelten op de beurs, die zijn ontslag-brief uit de brievenbus haalt?

We zijn te ver doorgeschoten in ons ideaal van de maakbaarheid; we zijn gaan geloven dat de werke-lijkheid overeenstemt met het ideaal. Helaas is niets minder waar. Ik heb nooit mijn eigen toe-komst in de hand, omdat ik niet op een onbe-woond eiland woon. Ik sta midden in een samen-leving waarin ik mijn toekomst mede in de handen van mijn medemens leg. Ik doe dat graag, want

zonder medemensen geen medemenselijkheid. En zonder medemensen geen samenleving. Juist door die aanwezigheid van anderen ligt mijn lot in han-den van mijn medemens. In plaats van mijn me-demens te veroordelen met ‘Eigen schuld, dikke bult’ zie ik meer kracht in de volgende vraag: ‘Wat dien ik op te geven om ons gezamenlijke geluk ze-ker te stellen?’. Ik laat me graag verrassen, tegen alle verwachtingen in, waartoe deze vraag mij en anderen brengt.


15. #WOT 15: Toekomstmuziek

Toekomstmuziek * Het mooie, maar onwaar-schijnlijke dat in de toekomst zou kunnen gebeu-ren.

15.1 Mijn toekomstmuziek

Ooit was dit iemands droom, een gedachte over de toekomst, de perfecte compositie. De maker een genie. En nu een klassieker. In deze muziek komt mijn toekomst tot leven, mijn verleden, en vooral

vandaag. Geraakt tot en met de stilte na de laatste toon. Toekomstmuziek voor altijd.

< Klik hier om naar mijn toekomstmuziek te luis-

teren>

http://youtu.be/f_FfAi68aW8

http://youtu.be/f_FfAi68aW8


16. #WOT 16: Troost

Troost * steun bij verdriet of pijn. Bemoediging, opbeuring, verlichting, zalving koffie, leut, pleur, slemp, slobber

16.1 Elevator Pitch

Daar sta je dan, in een druk bezocht netwerkevent. Je raakt in gesprek met onbekenden, en al snel komt de vraag: ‘Wat doe je?”. Je wisselt visitekaart-jes uit en je begint je verhaal. Maar het gaat niet zoals je verwacht. Je stamelt, je stottert. Je consta-teert dat dat geen beste Elevator Pitch was. En als

klap op de vuurpijl krijg je de volgende reactie: ‘Fi-losofie? Wijsgerig gespreksleider? Wat heb ik daar-aan?’

Natuurlijk is dat een hele redelijke vraag. ‘Wat heb ik aan filosofie?’ Het is wel een lastig te beant-woorden vraag, zeker als je in een lift staat waar je maar even de tijd hebt. Want filosofie is abstract, zweverig, staat veraf van het dagelijkse bedrijfsle-ven, gaat om algemene dingen. Filosofie biedt geen hapklare brokken en heeft geen direct toepasbare tips in de aanbieding. Eigenlijk is filosofie helemaal niet zo nuttig. Maar is nut het enige criterium om zinvol te zijn?

Wie het boek ‘De troost van de filosofie’ van Alain de Botton leest, begrijpt dat het pad van de filoso-fie ons langs andere perspectieven brengt. Het nut van filosofische kennis richt zich op onze visie over de werkelijkheid. De filosoof troost ons niet met hapklare brokken of nuttig tips maar laat ons zien dat conflicten en frustraties ‘part of the deal’ zijn. Helpt de troost van de filosofie mij voor een volgende kennismaking in de lift of tijdens een netwerkevent? Om heel eerlijk te zijn, nee. Wat ik me wel realiseer is dat de kracht van een Elevator


Pitch zit in de denkkracht die eraan vooraf gaat. ‘In de beperking kenmerkt zich de meester’.

Wer Grosses will, muss sich zusammenraf-fen; In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister, Und das Gesetz nur kann uns Freiheit ge-ben. Goethe


17. #WOT 17: Onderhuids

Onderhuids * 1) Sluimerend 2) Subcutaan 3) Ver-borgen

17.1 Kippenvel

Het overkomt me bij het luisteren naar mooi mu-ziek, een ontroerende film, maar ook als ik door een koude wind overvallen wordt. Een lichte rilling en hup, kippenvel. Een uiterlijke verschijning van een onderhuids gevoel. Vreemd eigenlijk. Als ik WIKIPEDIA raadpleeg over wat kippenvel eigen-lijk is, leer ik dat het geen functie meer heeft.

Alleen zoogdieren met een vacht hebben een ver-gelijkbare reactie, die wij kippenvel noemen. Bij koude gaan de haren rechtop staan, zodat het lijf warmer blijft. Toch roept dit vraagtekens bij me op. Wij hebben vooral kippenvel als uiterlijke ver-schijningsvorm van een emotie. Zouden dieren dit ook hebben? Of zijn wij het enige zoogdier dat kippenvel door emoties krijgt?

Wat WIKIPEDIA niet vertelt is dat we ook kip-penvel krijgen als geesten in onze nabijheid zijn. Tenminste, als je in geesten gelooft. Dan is de oor-zaak van kippenvel niet zozeer een onderhuids ge-voel maar een bovennatuurlijke aanraking. Ge-combineerd met de overtuiging dat geesten be-staan. We kunnen geesten niet met onze zintuigen waarnemen maar wel met iets anders. Een ander ‘zintuig’ dat geesten waarneemt en onze huid aan-stuurt. En dan opeens is kippenvel heel functio-neel. Het maakt het verborgene zichtbaar.


18. #WOT 18: Nep, Faux-pas, Verifieren

Nep * onecht, vals, bedrog. Ondeuglijk, alsof. Let-terwoord voor het begrip `Noise Equivalent Po-wer`, het vermogen dat door een effectief signaal met een signaal/ruis-verhouding van 1 in een de-tector wordt gegenereerd. Faux pas * Een overtreding van de sociale regels of etiquette Verifiëren * Kijken of het klopt, nagaan, double-checken.

18.1 HOAX

Er zijn verschillende gradaties nep. Fraude is een vorm van nep die strafbaar is. Een hoax is een

vorm van nep waarmee we elkaar op grappige ma-nier beetnemen. In Nederland doen we dat traditi-oneel op 1 april. Ik ben 1x in een 1 april grap ge-trapt. Tja, het overkomt iedereen wel eens en mij dus ook. Het heeft te maken met een fiets. Eigen-lijk was de grap niet zo leuk, dus laat ik het eens hebben over wel geslaagde 1 april grappen.

1969: Het Nederlandse Journaal meldde dat op 1 april een grote landelijke actie zou worden gehou-den om zogenaamde ‘zwartkijkers’ op te sporen, mensen die hun kijk en luistergeld niet hadden be-taald. Controleurs zouden met een scanner door de straten rijden om overtreders te betrappen. “Of daar niets tegen te doen zou zijn”, vroeg een jour-nalist. ”Nee”, was het antwoord van een contro-leur, want hij kon zich niet voorstellen dat men zijn televisietoestel in aluminiumfolie zou wikke-len, want dan zou de voorbijrijdende controle-dienst met hun scanner niets kunnen uitrichten. De volgende dag was al het aluminiumfolie in de winkels binnen enkele uren uitverkocht. Voor hen die niet weten wat kijk en luistergeld is: een vorm van belasting op het bezitten van een TV-toestel, die in 2000 is afgeschaft.


1977: Een krant meldde dat er op op die dag (1 april) een ijsberg bij Katwijk aan Zee zou aanspoe-len. Vele mensen kwamen naar het strand met een verrekijker op zak.

Het lijkt ongeloofwaardig, maar ijsbergen komen wel voor in Nederland. Nou ja, ijsschotsen die door kruiend ijs tot een ijsbergje groeien. Maar dan moet het wel winter zijn en hard vriezen. Gelukkig komt dat in april weinig voor dus was het een leu-ke grap.

1993: Het Jeugdjournaal meldde op 1 april dat men in het Rijksmuseum van Oudheden het hart van een mummie aan het kloppen had gekregen. De belangstelling was enorm toen de kist waar de mummie in zou zitten, geopend werd. In de kist lag echter alleen maar een papiertje. Mensen uit het hele land waren helemaal voor niets naar Lei-den gekomen.

Zou deze grap zo geslaagd zijn, omdat mensen graag willen geloven dat er leven na de dood mo-gelijk is?

2008: De Nederlandse Spoorwegen en Pro-Rail melden op de stations dat alle wissels op de zomertijd worden gezet. Gezien de vertragingen op het spoor (debacles van vallende herfstbladeren

en vastgevroren wissels) zou je het nog geloven ook.

2008: De mooiste grap vind ik die van de BBC. In Engeland heeft 1 April een typerende naam “Foolsday”. Op 1 april zonden ze een korte film uit over de nieuwste natuurvondst: vliegende pin-guïns. Prachtige grap!

Klik hier voor de BBC-film

http://www.youtube.com/watch?v=9dfWzp7rYR4


18.2 Faux pas, nema problema

Ik spreek Servo-Kroatisch, min of meer, en dat is handig op vakantie. Maar is het ook grappig?

Ik liep gisteren met mijn hond in een leuk wijkje in Split. Mechelse herders zijn daar niet zo bekend als in Nederland, dus hij trekt veel bekijks. En aan-spraak. Ik liep langs een bakkerijtje en de bakker vroeg, in het Kroatisch of zijn dochtertje hem kon bekijken. Ik reageerde met ‘nema problema’ (na-tuurlijk, geen probleem), en we raakten aan de praat.

Zijn collega kwam erbij staan. Ze waren onder de indruk van Valentino. Of ik hem zelf had gedres-

seerd? Klaarblijkelijk worden honden in Kroatië door trainers afgericht en daarna voor veel geld doorverkocht. En toen gebeurde het, een faux-pas. Ze vonden mijn Kroatisch ‘smesno’ , grappig. Voor hen een normale opmerking, voor mij een overtreding van de sociale etiquette. Wat was er aan de hand? Het trof me dat ze om mijn taalge-bruik konden lachen , zoiets zeg je in Nederland niet. Waarom zij dan wel? Was het mijn Servische accent waar ze niet zo van gecharmeerd waren? Ruim twintig jaar na de oorlog en nog steeds rau-we littekens? Toen ik afscheid nam, bood de bak-ker me een brood aan. Klaarblijkelijk was dat grappig dan toch wel grappig bedoeld.

Nadenkend liep ik door. Zo’n gastvrij land, harte-lijke, temperamentvolle mensen, met in hun hart het litteken van een dramatische burgeroorlog. Die faux-pas bracht mij in verwarring. Een brood voor een vreemdeling, en het indrukwekkende verhaal van een familielid, dat ik een dag eerder had ge-hoord, over het gewelddadige verzoek van haar buurman huis en haard te verlaten. Ik kan het niet met elkaar rijmen. Een onschuldige faux-pas is snel gemaakt en bestraft door sociale afkeur. On-menselijke misdaden geaccepteerd en zo lastig tot gerechtigheid omgezet. En toch, dat brood was


meer dan een vriendelijk gebaar. Het was voor mij een gebaar dat vreemdelingen welkom zijn. Ik liep met een glimlach terug naar de familie en verheug-de me op mijn volgende overtredingen van de so-ciale etiquette. Faux-pas?, nema problema.

18.3 #WOT 18: Verifiëren

Soms kom ik een verhaal tegen waarvan ik denk: Echt waar? En als het niet waar is, dan is het toch zeker mooi verzonnen. Wat te denken van het vol-gende verhaal. Het gaat over teveel controle en te weinig loslaten.

Apen vang je door in een holle boom een kokosnoot te plaatsen. De kokosnoot moet precies in het gat passen. Als de aap dan de kokosnoot wil pakken, krijgt hij hem er niet uit. De kokosnoot en zijn hand zijn samen groter dan het gat. De aap zal de aantrekke-lijke kokosnoot niet opgeven en blijft door hebzucht met zijn hand vastzitten in het gat. Voor de apenvanger is het dan eenvoudig de aap te vangen.

Deze metafoor werkt goed tijdens veranderings-processen. Mensen die te krampachtig vasthouden aan oude gewoonten zetten zichzelf vast. Meegaan met veranderingen is wenselijk en goed. De les van dit verhaal is dat vasthouden aan het oude levens-gevaarlijk is. Het is veel beter om het oude los te laten. De boodschap is dat teveel controle niet goed is en dat tijdig loslaten bijdraagt. Maakt het uit voor de metafoor dat dit verhaal niet klopt?

Toch maken we veel en vaak gebruik van controle. We stapelen controle op controle, vaak met dou-ble-check. Waarom doen we dit eigenlijk? Wat zit er achter de behoefte om van alles en nog wat te verifiëren? Vaak gaat er achter de behoefte aan controle onzekerheid en angst schuil. Gelukkig


maar dat we met de uitkomsten van onze controle rustig kunnen leven.

Een statisticus waadde vol vertrouwen door een rivier die gemiddeld één meter diep was. Hij verdronk. Godfried Bomans


19. #WOT 19: Baksteen

Baksteen * uit klei of leem gebakken steen waar-mee je huizen bouwt, klinker, tichel, tichelsteen, mop

19.1 Oude baksteen

Ik ben sinds een paar dagen neergestreken op een plekje waar ik vele jaren geleden ook al ben ge-weest. Ik kijk net als toen uit op een nieuwe ruïne met oude bakstenen, een bekend verschijnsel in Kroatië.

Mensen bouwen een huis volgens de inhoud van hun portemonnee. Een lege portemonnee bete-kent stilstand in de bouw. De bakstenen vertellen het verhaal van hun afwezige bewoner. Deze heeft al een tijdje een lege portemonnee. De bak-stenen waren ooit jong, nu zijn ze oud en al jaren niet gebruikt. Toch zal er na betere tijden een nieuw huis staan. De oude bakstenen zullen dan verborgen zijn achter een nieuwe pleisterlaag met een frisse kleur. Op dit plekje is het alsof de tijd stilstaat. De jaren tussen de eerste keer dat ik hier was en nu verdwijnen in het niets. Ik voel me hier weer helemaal de oude. Eigenlijk is dat een vreemd gevoel, want ik verwijs met de uitdrukking ‘de ou-de zijn’ naar mijn jongere zelf die ik in mijn he-dendaagse zelf voel herleven. Waarom noem ik dat dan de oude? Ik heb geen idee hoe dat voelt, om-dat ik mijn oudere zelf pas in de toekomst de hand kan schudden. In deze paradoxale uitdrukking lijkt de tijd zich om te keren. Het verhaal van de bak-steen, die in betere tijden uit het zicht zal verdwij-nen, en het verhaal van mijn oude zelf, die zich in de tijd spiegelt, komen tezamen op deze plek waar de tijd lijkt stil te staan. Die oude baksteen laat mij zien hoe ik kan stilstaan bij datgene dat altijd be-weegt; het vertelt het verhaal van de tijd.


20. #WOT 20: Mode

Mode * idee dat veel mensen tegelijk hebben over wat mooi is – een heersende gewoonte, gebruik of stijl, meestal van korte duur. Een krachtige instruc-tie uit MS-DOS, waarmee men de seriële poorten, de parallelle poorten en de beeldscherm uitvoer kan definiëren.

20.1 Mode, epidemie van lelijkheid

Mode is een idee dat veel mensen tegelijk hebben over wat mooi is, maar let op, het moet wel tijde-lijk zijn. Klopt de definitie van mode eigenlijk wel?

Want mooie dingen die we al vele eeuwen mooi vinden, noemen we kunst: de Mona Lisa, een mu-ziekstuk van Bach, een epos van de dichter Home-rus. Er zijn dus dingen die we nu modieus vinden en die in de toekomst kunnen overgaan tot de kunst. Of kitsch, dat is blijvend lelijk. Wat bepaalt wanneer mode overgaat in kunst? Of kitsch, dat kan ook. Is dat het aantal mensen dat iets blijvend mooi vindt? Maar dat is ook weer raar want we hebben niet zomaar het gezegde dat over smaak niet valt te twisten. Hieruit kunnen we opmaken dat elk mens zijn eigen opvatting over het mooie heeft. Hoe kan er dan zoiets ontstaan als mode, dat zo lang duurt dat mensen het kunnen delen zonder erover te twisten maar dat tegelijkertijd tij-delijk is? Een interessante tegenstelling. Een mode is een idee dat tijdelijk is maar dat lang genoeg duurt om zich over vele mensen tegelijkertijd te verspreiden. Eigenlijk is het een epidemie, want ook die verspreidt zich veel sneller dan het medi-cijn.

Mode verspreidt zich over de aardbol als een ziek-tekiem. Toch noemen we de mensen die weer-stand bieden aan modeverschijnselen niet gezond, het zijn rare wezens die zich niet volgens de laatste mode kleden of gedragen. Zij vallen op door hun


afwijkende gedrag. En dat afwijkende gedrag kan weer aanleiding zijn tot een nieuwe mode. Lady Gaga, om maar een voorbeeld van een mode-icoon te noemen, valt op door haar anti-modieuze gedrag dat heel snel de trend voor een nieuwe mo-de zet. Eigenlijk klopt de definitie niet, want het kenmerkende van mode is het startpunt, dat af-wijkt van het normale, van hetgeen mensen nu juist niet delen. Zodra mode gewoon wordt, als iedereen in Uggs of Nikes rondloopt, is het geen mode meer. Loop je in Uggs? Zo saai, zo ouder-wets, zo gewoon, zo onopvallend, want iedereen loopt ermee. Het kenmerkende aan mode is dus de snelheid waarmee iets normaal wordt. Des te snel-ler, des te modieuzer. Het lastige is dan hoe je een nieuwe afwijkende trend herkent als potentiële mode, want het is voorbij voordat je er erg in hebt. Het moet mooi genoeg zijn om in de smaak te kunnen vallen van vele mensen, het moet dus po-tentiële kunst zijn. Aan de andere kant moet het ook weer niet te mooi zijn dat het buiten het be-reik van de gewone mens valt, dus het moet poten-tiële kitsch zijn. Want dat kitscherige maakt het tevens betaalbaar.

De definitie van mode klopt duidelijk niet. Mode is een idee over wat mensen heel snel in de toekomst

lelijk zullen vinden. Gelukkig maar, want dan ben ik binnenkort heel modieus.


21. #WOT 21: Conventie

Conventie * wat men gewoonlijk doet of moet ~ De aard van de conventie wordt bepaald door een aantal dimensies, met name meerdere of mindere mate van verplichting en bewustheid.

21.1 Het probleem

Conventies zijn oplossingen waarvan we de proble-men zijn vergeten

Het eten van beschuit met muisjes is een leuke traditie. Maar volgens bovenstaand citaat is het een

oplossing voor een probleem dat we zijn vergeten. Zou dat ook voor de beschuit met muisje opgaan?

Natuurlijk gaat dat op voor het eten van muisjes. Hoe zit dat in elkaar? Muisjes zijn gesuikerde anijs-zaadjes. Het is niet toevallig dat we anijs eten na de geboorte van een kind. In de 17de eeuw geloofde men dat anijs boze geesten kon bezweren. Dus het probleem dat we met het eten van muisjes oplos-sen is de kwade kracht van boze geesten. Denk daar maar eens aan de volgende keer dat je be-schuit met muisjes eet.


22. #WOT 22: Passie

Passie [onbekend woordtype, zelfstandig naam-woord] * groot verlangen naar iets, of grote liefde voor iets

22.1 Een groot tranendal

Volgens Schopenhauer, een Duitse filosoof, is het leven één groot tranendal. Als we ons realiseren dat ons leven een continu balanceren is tussen pijn en verveling, krijgt het bereiken van een ge-passioneerd leven een geheel andere invulling. Volgens Schopenhauer moeten we ons er continu van bewust zijn dat het ergste nog moet komen. Tja, dan is het vinden van je passie wel een hele grote opgave.

Maar als ik bedenk hoe we de laatste tijd over-spoeld worden door oproepen je passie te leven, op zoek te gaan naar je passie, in je passie te staan, vraag ik me af waarvan dit eigenlijk een uiting is. De nadrukkelijke roep om je passie te vinden zou je kunnen interpreteren als een tegenreactie op ons leven in een tranendal. Maar ook de waarschuwing van Schopenhauer dat die passie niet binnen ons bereik ligt. Passie? Een illusie. Hoe eerder we ons dat realiseren, hoe beter het is om het beetje geluk dat ons ten deel valt, te kunnen waarderen. We zouden met veel meer bescheidenheid en matig-heid ons leven moeten inrichten.

Ik ben bang dat Schopenhauer de werkelijkheid van ons bestaan scherp heeft gezien. Maakt mij dat een optimist of een pessimist? En wat maakt dat uit?

De optimist verkondigt dat we in de beste van alle mogelijke werelden leven; en de pes-simist vreest dat het waar is.


23. #WOT 23: Toetsen

Toetsen * onderzoeken hoe goed iemand iets weet of kan ~ Synoniem: keuren ‘iemand toetsen op zijn kennis’.

23.1 De toetsende derde man

‘En wie toetst er nou eigenlijk de toetser?’ We zijn er goed in om steeds maar weer een nieuwe toetser aan te wijzen die de voorgaande toetser toetst. Want stel je voor dat die voorgaande toetser een steek (of een heel breiwerk) heeft laten vallen.

Aan de andere kant snappen we ook wel dat toet-sen-van-de-toetser niet tot in het oneindige door kan gaan. In de filosofie is dit toets-probleem al eeuwen geleden onderkend. We noemen dit het probleem van de derde man. Het is een man die natuurlijk niet bestaat, maar hij maakt wel duidelijk dat er ergens achter de oneindige reeks van toetsen van de toetsende toetser een punt moet komen te staan. Zo van genoeg is genoeg. Maar wanneer is het nu genoeg? Want dat het ergens ridicuul is steeds maar weer nieuwe toetsers en toetsen in te voeren maakt het volgende denktrant duidelijk:

1. Er zijn drie wezens aangetroffen die er hetzelfde uitzien. Laten we ze voor het gemak ‘mensen’ noemen.

2. Nu treffen we een vierde wezen aan, dat er on-geveer hetzelfde uitziet, maar net wat anders. Hoe weten we nu of dit wezen ook een ‘mens’ is? We bedenken een toets waaraan ‘mens’ moet voldoen en noemen dit voor het gemak een ‘toets’.

3. We hebben nu een groep getoetste mensen en een heleboel wezens die willen weten of ze ook ‘mens’ zijn. We stellen enkele van de getoetste mensen aan, die de wezens gaat toetsen en noe-men ze voor het gemak ‘toetser’.


4. Nu doet zich het volgende probleem voor. Hoe weten we nu zeker dat de toetsers hun werk goed doet? Om dit probleem op te lossen stellen we en-kele van de toetsers aan als supertoetser die de toetsers toetst. Maar waarmee moet die supertoet-ser de toetser beoordelen? Daar hebben we een andere toets voor nodig die de supertoetser kan hanteren. Dit is de ‘supertoets’.

5. Het volgende probleem doet zich voor. Hoe weten we nu zeker dat de supertoetser geen steken laat vallen? Daar hebben we al snel wat voor ge-vonden, namelijk de ‘opper-super-toets’.

Wat is er nu echt aan de hand? Waarom maken we elkaar gek met al dat toetsen van de toetsers? Waarom hebben we telkens opnieuw een derde mens nodig, die de supertoetser toetst? Waarom vertrouwen we de toetser die zegt dat goed goed genoeg is niet? Ik kan eigenlijk maar 1 reden be-denken. We kunnen die derde man nooit meer de positie geven van de eerste man die zegt: “Genoeg is genoeg en daarmee basta”. Ik wil erop blijven vertrouwen dat er een oneindig aantal derde men-sen blijft bestaan die ons langs de menselijke maat legt. Maar weten we eigenlijk nog wel wat dat is?


24. #WOT 24: Flexibel

Flexibel * Zich gemakkelijk aan kunnen passen aan veranderende omgeving, werkwijzen, werktijden, taken, verantwoordelijkheden, beleidswijzigingen en gedragingen van anderen ~ De mate waarin het systeem kan worden aangepast aan nieuwe ont-wikkelingen en behoeften.

24.1 Bizar, I Tjing

Hoe groot is de kans dat je 2x achter elkaar uit 64 mogelijkheden dezelfde uitkomst krijgt? Heel klein, en toch is me dat vandaag overkomen. Ik raadpleegde het Chineese wijsheden boek I Tjing. Zowel via de muntenmethode als via het internet kreeg ik als raadgever hetzelfde hexagram. Bizar!

Of toch niet. De I Tjing, het boek der veranderin-gen, is gebaseerd op oude Chinese wijsheden. Ja-ren geleden heb ik op de middelbare school voor het eerst kennis gemaakt met dit wijshedenboek. Ik vond het toen wel grappig, maar zag er de diep-gang niet van. Je stelt een vraag, gooit 6x met drie muntjes, et voila: een hexagram als uitkomst. Dit hexagram geeft antwoord op je vraag. Het ant-woord is wel een orakel waardig, want het is geen hap-snap antwoord. Wat te doen met dit ant-woord: “In tijden van duisternis is het van essenti-eel belang dat men voorzichtig en gereserveerd is. Het heeft niet de minste zin zich door brutaal op-treden een verpletterende vijandschap op de hals te halen”. Ik heb al die jaren niets meer met de I Tjing gedaan. Tot vandaag. Met die bizarre statisti-sche uitkomst als resultaat. Verwarrend. Voor mij tijd om me wat meer te verdiepen in de achter-grond van dit wijshedenboek.

De Chinees filosofen Confucius en Lao-tse zijn door de I Tjing gevormd. Het boek bestaat uit 64 hexagrammen, die zijn samengesteld uit een com-binatie van 6 doortrokken of onderbroken lijnen. De hexagrammen onthullen veel over de Chinese levensfilosofie. Deze filosofie gaat ervan uit dat er in het universum twee tegengestelde energien


werkzaam zijn: de vrouwelijke Yin en de mannelij-ke Yang energie. Een teveel aan Yin vindt altijd zijn compensatie in een te weinig aan Yang. De 64 hexagrammen uit de I Tjing symboliseren de ba-lancerende veranderingen tussen de Yin en Yang lijnen. De hexagrammen bevatten levensregels voor het juiste handelen en is daarmee een bron voor praktische, ethische wijsheid. Ze bieden een flexibiliteit die over de eeuwen heen naar onze tijd reikt. De vraag is wat we in onze tijd met deze ou-de wijsheden kunnen. En dat was de vraag, waar ik het orakel voor raadpleegde. Het antwoord lijkt niet toevallig. Toch laat het mij in verwarring ach-ter. Het orakel bood mij 2x hexagram 36 “de ver-duistering van het licht”. Was het een onfatsoenlijk vraag?


25. #WOT 25: Bloed

Bloed * Lichaamsvocht dat rondstroomt in de slagaderen en aderen ter verspreiding van zuurstof en andere voor de levensprocessen onontbeerlijke stoffen. 2 Verkleinwoord bloedjes in bloedjes van kinderen: kinderen van mijn eigen vlees en bloed.

25.1 Nieuw leven

Op de Ljachovski-eilanden is het skelet van een mammoet gevonden. In dat skelet is ook bloed aangetroffen. Met dat bloed komt de stap tot het

opnieuw tot leven wekken van de mammoet een stukje dichterbij. Wellicht dat wetenschappers met het DNA uit het bloed een mammoet kunnen klo-nen. Zou dat niet fantastisch zijn: een levende mammoet!

Eigenlijk denk ik niet dat dat zo fantastisch is. De mammoet is eeuwen geleden uitgestorven. Niet door toedoen van de mens, maar door opwarming van de aarde. De grote graslanden waar mammoe-ten op leefden, zijn verdwenen. De mammoet kon in de woudrijke gebieden minder goed aan voedsel komen en is uitgestorven. De kans dat een nieuw tot leven gewekte mammoet in het wild zou kun-nen overleven, lijkt mij zeer klein. De pogingen van wetenschappers om een mammoet te klonen, doet mij denken aan de parabel van de Blinden en de olifant.

‘Voorbij Ghor was een stad, wiens inwoners alle-maal blind waren. Op een dag kwam er een koning met zijn hofhouding en zijn leger naar deze stad en zette daar zijn kamp op. Deze koning bezat een olifant, die hij gebruikte om ontzag af te dwingen bij de mensen. De mensen stonden te popelen om de olifant te zien en sommige blinden renden vooruit om te ontdekken wat het was. En omdat


ze geen idee hadden wat de vorm of het uiterlijk van de olifant was, verzamelden ze informatie door een gedeelte ervan te betasten. Ieder van hen dacht dat hij iets begrepen had, omdat hij een ge-deelte op de tast onderzocht had. Toen ze met het nieuws terugkwamen bij hun stadgenoten, werden ze onmiddellijk omgeven door mensen, die nauwe-lijks konden wachten om van hen – die het zelf verkeerd begrepen hadden – te horen wat ze dach-ten dat de waarheid was. Ze stelden vragen over de vorm en het uiterlijk van de olifant en ze luisterden naar wat hen daarover werd verteld. De man die het oor had aangeraakt werd gevraagd om de aard van de olifant te beschrijven en hij zei: “Het is een groot, ruw ding, zo groot als een tapijt.” Degene die de slurf had aangeraakt zei: “Ik weet wat het is. Het is een rechte en holle pijp, vreselijk en vernie-tigend.” Degene die een poot had onderzocht zei: “Het is krachtig en stevig, zoals een pilaar. Ieder van hen had op de tast een gedeelte van het li-chaam van de olifant onderzocht. Maar geen van hen had daardoor een juist beeld van het gehele lichaam gekregen. In plaats daarvan vormden ze allemaal hun eigen beeld van het geheel, maar die voorstellingen waren niet juist.”

DNA uit het bloed van een mammoet is slechts informatie. Net als de blinden uit de parabel is er uit deze informatie geen samenhangend levend wezen te maken. Een mammoet is meer dan zijn lichaam, zijn DNA, zijn slagtanden, zijn staart en dikke vacht. Een mammoet zonder soortgenoten, zonder leefomgeving is een slechts een puzzelstuk-je uit een verloren gegane puzzel.


26. #WOT 26: Belofte

Belofte * [zelfstandig naamwoord] • wat je zegt dat je zult doen

26.1 Macht der belofte

Wat doen we als we iets beloven? We betalen de prijs van de vrijheid. Wat bedoel ik daarmee? Ik bedoel daarmee dat we onmogelijk kunnen weten wat de toekomst voor ons in petto heeft. Dat we samen met andere mensen deze wereld bewonen, die we niet kennen maar ons wel kunnen raken. Dat we allemaal autonome individuen zijn, die hun eigen beslissingen nemen. Dat we niet in staat zijn om de gevolgen van deze besluiten te overzien, juist omdat ze vrij zijn. In het aangezicht van de angstwekkende (of vreugdevolle) onvoorspelbare

vrijheid kunnen we elkaar iets beloven. Met een belofte raken we elkaar, zeggen we elkaar iets toe, spreken we iets af. Met een belofte doorbreken we de onvoorspelbaarheid, die de vrijheid ons schenkt. Toch is het geen duivelse transactie. We verkopen niet onze vrijheid voor een belofte, we bouwen met een belofte aan vertrouwen. We per-ken met een belofte onze vrijheid in en ontvangen daarvoor een vertrouwensband terug.

Laat ik het eens hebben over de politieke belofte. In de komende verkiezingstijd overstelpen politici ons met allerlei beloften. ‘Als je op mij kiest, dan zorg ik voor een goede oude dag’. ‘Als je op ons kiest, dan zorgen wij voor minder Europa’. ‘Als je op mij kiest, dan hoef je minder belasting te beta-len’. ‘Als je op ons kiest, dan wordt je energiereke-ning een stuk goedkoper’. Wij als kiezers vertrou-wen erop dat de politici zullen gaan doen wat ze nu in de verkiezingsstrijd zeggen. Daarom kiezen we op ze. Natuurlijk weten we wel dat politici hun beloftes nooit kunnen waarmaken omdat ze altijd moeten gaan samenwerken met andere partijen. De eerder gedane beloftes verdwijnen dan in de compromissen. Deze compromissen zijn de belof-tes van de nieuwe regering. En ook die kunnen ze


lastig waarmaken. Wat is hier eigenlijk aan de hand? De grootste denkfout die we maken, is dat we de uitspraken van politici zijn gaan zien als beloftes. We verwachten dat de politici zullen gaan doen wat ze zeggen. Maar deze uitspraken zijn helemaal geen beloften. De uitspraken van politici leggen een zeker pad naar een onzekere toekomst vast. En dit zekere pad is nooit waar te maken, omdat we leven in een vrij land. En een vrij land ken-merkt zich door onvoorspelbaarheid. De belofte neemt die onzekerheid nooit en te nimmer weg, maar zorgt ervoor dat we elkaar kunnen vertrou-wen. Politici, die ons een zekere toekomst beloven, zijn niet te vertrouwen. Een politicus, die ons een onzekere toekomst belooft, nemen we niet serieus. Ik ben benieuwd of we de politicus, die de moed heeft onze vrijheid serieus te nemen en ons een onzekere toekomst belooft, een kans gaan geven. Ik ben nog niet overtuigd.


27. #WOT 27: Arrogant

Arrogant * als je jezelf heel goed vindt en als je op anderen neerkijkt

27.1 Gouwe, ouwe arrogantie

Vraag me niet waarom maar bij het woord arro-gant denk ik meteen aan dit liedje en deze man. En dat helpt enorm als ik mijn allergie in het echt te-genkom.

Ik ben namelijk allergisch voor arrogante mensen, dan ga ik (bijna) arrogant terugdoen. En om dat te voorkomen neurie ik zachtjes dit lied. Dat helpt

enorm, want dat wat je uitstraalt, ontmoet je ook weer terug. Tenzij die persoon écht arrogant is. Maar ook dan helpt het, omdat ik dan met een big smile de ontmoeting doorsta.

<klik hier om het filmpje te bekijken>

http://youtu.be/yzZilvan-Q0


28. #WOT 28: Anders

Anders * Niet hetzelfde, Afwijkend, Anderszins, Afwijkend van de norm, Abnormaal, Alias, Beter

28.1 Links in de schijnwerpers

Het is vandaag de internationale dag van de links-handigen. Dat is dus een dag voor mij en nog zo’n 100 miljoen mensen. Wij vormen een onhandige, knullige, stuntelige groep mensen. Waarom zijn we zo anders, zou je denken. Heel simpel, de wereld staat voor ons verkeerd om.

Ik voel me niet alleen omhandig maar ook bijzon-der om mijn linkshandigheid. De bijzonderheid begon al vroeg in mijn jeugd. In de eerste klas moest ik leren schrijven. Dat was voor een links-handige best een drama. Al die inktvlekken in mijn schriftje! Gelukkig werd ik niet door de juf op mijn vingers getikt om mij te dwingen rechts te schrij-ven. Leraren van de oude stempel deden dat toen nog wel. Mijn juf (mijn moeder) liet me lekker met links schrijven. Ik was wel een geval apart, omdat ik in spiegelschrift schreef. De wereld stond im-mers voor mij verkeerd om. Alle kinderen die net-jes konden schrijven kregen een vulpen als belo-ning. Een vulpen zou voor mij geen beloning zijn maar een straf. Wat heeft een linkshandige nou aan een vulpen? Toen ik eindelijk netjes kon schrijven kreeg ik een fantastisch alternatief, namelijk een kleurrijk balpen. Ik voelde me bijzonder met die pen, want niemand had er zo een. Sindsdien heb ik die linkshandigheid als een ge-schenk ervaren. Een eigen schaar, een eigen dun-schiller, een eigen plekje aan de etenstafel, lastig verdigbaar tijdens het baskettballen, vrijstelling van afwascorvee (om het servies te sparen), en de crea-tieve en intelligente mythe van linkshandigen. Ik


wijk natuurlijk niet af van die mythe. Mooie toegift is dat ik in bijzonder gezelschap verkeer: Aristote-les, Leonardo da Vinci, Michelangelo, Einstein, Pele, Picasso, Obama en Bill Gates, allemaal links-handig. Toch was linkshandigheid niet altijd een geschenk. In de middeleeuwen dacht men dat linkshandigen bezeten waren door de duivel. Denk maar eens over het volgende na. Op welke schouder zit je beschermengel? En waar zit je duiveltje? De duivel zit sinds de middeleeuwen op je linkerschouder. De sinistere (juist, Latijn voor links) mensen ein-digden regelmatig op de brandstapel. En als je niet op de brandstapel eindigde, dan was de kans groot dat je door een zwaard doorboord werd. Immers, de wenteltrappen in kastelen draaiden met de klok mee. De linkshandige ridders waren sterk in het nadeel omdat zij met hun linkerkant en zwaard vast in het trapgat zaten en recht in het zwaard van hun vijand liepen. Ik ben blij dat ik als linkshandi-ge niet in dat tijdperk ben geboren.

Vandaag staan dus de linkshandigen in de schijn-werpers. Ik weet niet of ik deze dag wel zo op prijs stel. Het is alsof mijn bijzonderheid omslaat in een rariteit. Ik ben weer even sinister. Het duiveltje op mijn linkerschouder prikt met zijn hoorntjes mijn

luchtbel van bijzonderheid door. Ik sta weer met beide benen verkeerd om op de grond.


29. #WOT 29: Tijdelijk

Tijdelijk * voor een beperkte tijd, niet permanent

29.1 De held van vandaag?

Striphelden in overvloed, maar wie is nu eigenlijk de held van vandaag? Dat deze vraag filosofisch van aard is, lijkt onverwacht maar is het niet. Ik zal

dit duidelijk maken aan de hand van de stripfigu-ren Captain Hindsight en Superman.

Onze eerste held is Captain Hindsight van South-park. De volgende scene positioneert onze held zeer goed: Als er brand uitbreekt in een apparte-mentsgebouw verschijnt Captain Hindsight ten tonele. Hij wijst iedereen op de veiligheidsmaatre-gelen die men had moeten nemen. De brandweer-lieden en omstanders geven Captain Hindsight een overweldigend applaus voor zijn inzicht, pakken hun spullen en vertrekken, terwijl het apparte-mentsgebouw afbrandt met alle inwoners er nog in. Captain Hindsight staat voor het inzicht dat we achteraf hebben als we over ons handelen naden-ken. Handig voor gisteren, maar of dat ook handig is voor vandaag? Captain Hindsight is de held die achteraf precies weet te vertellen wat de juiste handeling had moeten zijn. Helaas hebben we daar weinig aan, de daden van gisteren kunnen we niet meer ongedaan maken. Nee, dan kan je beter onze tweede held Superman ten tonele laten verschij-nen. Superman beschikt over bijzondere krachten, niet alleen fysiek maar ook mentaal. Hij kan op verre afstand gevaarlijke situaties waarnemen, waardoor hij mogelijke rampen in de toekomst kan voorkomen. Superman staat voor het inzicht dat


we vooraf hebben, voordat we gaan handelen. Maar ondanks het inzicht van Superman vinden er vandaag evengoed vele rampen plaats, omdat de toekomst altijd verrassingen in petto heeft. Wat hebben onze twee helden nu met filosofie te ma-ken?

Captain Hindsight en Superman zijn metaforen voor de wijze waarop we over handelen nadenken. Zij verbeelden onze ethiek. Marjolein Februari stond hier op de Dag van de Filosofie bij stil. Wat onze helden ons vertellen is dat onze activiteiten vandaag nooit overeenstemmen met de beschrij-vingen die we er vooraf of achteraf van geven. Captain Hindsight vertelt achteraf precies wat we vooraf niet wisten en Superman vertelt vooraf pre-cies wat achteraf nooit zo gebeurde. Hetzelfde geldt voor redenen die onze handelingen achteraf of vooraf moeten verklaren. De redenen zijn wel-licht in staat om de handeling te beschrijven, hetzij achteraf, hetzij vooraf, maar deze redenen sluiten nooit overeen met dat wat we daadwerkelijk doen. En dat maakt het vraagstuk van verantwoordelijk-heid erg lastig. Immers, als we niet in staat zijn om onze handelingen vooraf of achteraf van juiste re-denen te voorzien, waar ligt dan de verantwoorde-lijkheid voor een handeling van vandaag? Waar is

de held die ons de weg wijst naar onze verant-woordelijkheid voor vandaag?

Onze helden zijn moedig en weten precies wat zij moeten doen of hadden moeten doen. Maar als deze moed vanuit het precieze weten eigenlijk niets oplevert, omdat we gisteren niet kunnen verande-ren en morgen nog niet bestaat, wat heeft een held van vandaag ons dan wel te bieden? Ik ben niet zo thuis in de stripwereld, maar een held die zijn schouders ophaalt en zegt ‘eigenlijk weet ik het niet’ scoort waarschijnlijk niet zo hoog op de hel-denvaardighedentest. Maar toch is dat ‘niet weten’ wel een vaardigheid die van belang is voor het tij-delijke leven van vandaag. Een houding van ‘niet weten’ biedt ruimte voor nieuwsgierigheid en ver-wondering over het leven van vandaag. Ik denk dan meteen aan Socrates, die ooit zei: ‘Ware kennis bestaat erin te weten dat men niets weet’. Ik be-wonder zijn onderzoekende en prikkelende hou-ding. Ik nomineer dan ook als ‘held voor vandaag’ Socrates, de filosoof uit de Griekse Oudheid. Wie nomineert u?


30. #WOT 30:Uitstellen

Uitstellen * naar een later tijdstip verschuiven

30.1 Uitgestelde zon

Ik zit in de zon en geniet. Er is maar een reden waarom ik dit zo lang heb uitgesteld en dat is het ontbreken van zon. Vaak heeft mijn uitstelgedrag te maken met iets dat ontbreekt. Waaraan ont-breekt het me dan?

Nummer 1: gebrek aan zin

Laat ik daar niet moeilijk over doen. Het ontbre-ken van zin om iets te doen is mij geen onbekend fenomeen. De lijst is eindeloos: stofzuigen, email opschonen, hardlopen, Wc schoonmaken, filerij-den, tandartsbezoek, skiën, nagelvijlen, spruitjes eten, linedancen etc, etc, etc, ………….. Toch doe ik veel (sorry, enkele) van deze dingen wel. Dat komt omdat een lerares mij ooit het vol-gende zei : “Zonder zin gaat het ook”. Ze had ge-lijk.

Nummer 2: gebrek aan tijd

Gebrek aan zin en tijd zijn fenomenen die lastig van elkaar te onderscheiden zijn. Soms vraag ik me af of er wel verschil tussen zit, zeker als het om uitstel-gedrag dingen gaat. Natuurlijk hebben we allemaal veel te doen, moeten we meerdere ballen tegelijkertijd in de lucht houden. En dan is het vanzelfsprekend dat er soms balletjes op de grond vallen en te laat weer in de lucht gegooid worden. Iedereen heeft daar last van. En ja, ik heb twee linkerhanden waardoor mij dat gejongleer niet makkelijk afgaat. Allemaal uitstelgedrag. Want ook hier spreekt een trainer de wijze woorden: “gebrek aan tijd staat gelijk aan gebrek aan prioriteit”.


Dubbel waar als je prioriteit uitgaat naar dingen doen waar je zin in hebt. Deze uitspraak heeft mij meer zelf-discipline gebracht.

Nummer 3: gebrek aan moed

Gebrek aan moed is voor mij van een heel andere categorie dan de vorige twee. Ik heb niet de moed om parachute te springen, koude acquisitie te doen of mij vrijmoedig te mengen in grote groepen mensen. Ik ben er te laf voor, ik zie beren en ande-re monsters op mijn weg die er met mijn grote verbeeldingskracht afschrikwekkend uitzien. Of ik zie helemaal niets, denk niets, hoor niets, en doe niets. Bij gebrek aan moed werken uitspraken als “zonder zin gaat het ook” of “stel betere prioritei-ten” niet. Wat wel helpt is de gedachte van de Klassieke leermeester Plato, namelijk dat moed, als een der kardinale deugden, verbonden is met het hart. Ik realiseer me dat mijn hart niet zit in deze uitstelgedrag-activiteiten. En dan komt van uitstel een hartgrondig afstel.

Nummer 4: buiten mijn macht

Wellicht is dit de beste reden voor het uitstellen van gedrag. Er ligt wel een gevaar op de loer, na-melijk de eerste twee redenen. Als er eigenlijk

sprake is van een gebrek aan zin of gebrek aan (priori)tijd, dan is het buiten-mijn-macht argument niets meer dan een smoesje. Waar zit dan het ver-schil tussen een smoesje en een geldige reden?

Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen;

Geef me de rust om te accepteren wat ik niet kan veranderen:

En geef me de wijsheid om het verschil tus-sen beide te zien.

Franciscus van Assisi

De cirkel is rond. Ik stel vandaag vele dingen uit, omdat ik dat nodig heb om de rust en de moed te verkrijgen, die voorafgaan aan het verlangen naar wijsheid. Voorlopig zit ik in de zon en geniet.


31. #WOT 31: Spelen

Spelen * recreatief of ontspannend bezig zijn. ~ muziek maken op een muziekinstrument ~ dobbe-len, gokken, mallen, beuzelen, dartelen, zich ver-maken, uitvoeren, weergeven, zingen, opvoeren

31.1 Misleidend spel

Je leert iemand beter kennen door een uur spelen dan door een jaar praten. Plato

Een prachtig citaat! Volgens dit citaat zou Plato aan spelen een hogere waarde toekennen dan aan praten. Het is veelvuldig aan Plato toeschreven. Maar heeft Plato dit geschreven? Een korte zoek-

tocht op het internet maakt al snel duidelijk dat dit citaat onterecht aan Plato is verbonden. Plato had een specifieke opvatting over spelen, die lastig te verenigen is met bovengenoemd citaat.

In onze tijd heeft dit citaat de betekenis dat je kin-deren hun gang moet laten gaan en dat de onder-wijzer kinderen niets met praten moet opleggen. Vrij baan voor het spel! Voor Plato gold eerder het tegenovergestelde. Volgens Plato bezit iedereen het vermogen om de waarheid te kennen, maar dat vermogen diende al vroeg in de jeugd gericht te worden. Het was een belangrijke taak van de on-derwijzer om ‘het oog van de ziel te richten op het goede en het ware’, en dat gebeurde tijdens het spel. Onderwijzers dienden kinderen tijdens het spel gestructureerd te begeleiden om te voorko-men dat ze zonder inspiratie maar wat deden. Dus helemaal geen loos gespeel, wat rommelen in de zandbak, lekker ravotten of tikkertje spelen. Nee, het spelen stond in het teken van gestructureerd en begeleid onderwijs. Ook tijdens de volwassenheid speelde het spel deze rol. Spel was voor volwasse-nen het vermogen om in alle rust, vrij van arbeid en werk, zich te richten op het ware. Dat is heel wat anders dan wat wij tegenwoordig onder spel verstaan.


32. #WOT 32: Onverwacht

Onverwacht * Zonder dat je het van tevoren weet ~ onverhoopt, onvermoed, onvoorzien, plomp-verloren, abrupt, onnozel, onverhoeds, onver-wachts, plots, plotseling, schielijk, verrassend

32.1 Onverwacht

Ik kijk naar je en vraag me af wat er in je kop om-gaat. Ik kan van alles bedenken en dat doe ik graag. ‘s Morgens vroeg begroet je me nog een beetje ingetogen maar overduidelijk blij me te zien. Als we op straat een onbekend iemand tegen komen voel ik de spanning in je nekharen ontwikkelen en waarschuw je me voor naderend onheil. Een echte

beschermheer van het overdreven waakzame ty-pe. Je behoefte aan lichaamsbeweging trekt mij als een magneet van de bank, samen wandelen is veel gezelliger dan alleen, je bent een echt gezelschaps-dier. Je angst voor bijvoorbeeld zwemmen steek je niet onder stoelen of banken, die straalt uit je ogen als stekende priemen. Maar ben je echt blij, vrolijk, waakzaam, verzot op gezelschap en angstig? Of leg ik dat in je ogen, je houding omdat ik dat zo voel, denk, ervaar? De vraag wat het is een hond te zijn houdt me bezig.

Maar dan draai je onverwacht je kop mijn kant op en schenkt me een voorzichtige glimlach. Het ant-woord wat het is een hond te zijn vervliegt. Je bent nu.


33. #WOT 33: Los

Los * niet of niet stevig vast

33.1 Wildbreien

Meedoen aan #wot is leuk maar niet eenvoudig. Soms komt de tekst vanzelf los, maar regelmatig ontstaat er een kluwen van gedachten die niet is te ontwarren. Wat me dan helpt is associatief goog-len. Los-trossen los-boek van de Kameleon-zeemansknoop-kluwen-draad-breien-wildbreien. En daar had ik nog nooit van gehoord.

Ik heb een periode meegemaakt, heel lang geleden, dat breien in was. Ik heb ooit als een bezetene truien met kabels, beertjes, landschappen gebreid. Insteken, doorhalen, aflatenglijden; ik kon het dromen. Totdat mijn klerenkast vol lag met truien,

die ik amper droeg omdat ik niet tegen dat gekrie-bel van wol kan. Breien als een bezetene werd ech-ter nooit wildbreien genoemd. Wat is toch dat wildbreien?

Het is niet breien om je klerenkast te vullen of je (klein)kinderen een plezier mee te doen. Wildbrei-en is een nieuwe vorm van straatkunst. Beelden, bomen, bussen, verkeersborden, telefooncellen, allerlei kale plekken zijn opgevrolijkt met een wild breiwerkje. Over smaak valt niet twisten, maar ik vind dit vele malen mooier dan graffiti. Ik ben be-nieuwd wanneer de rage doordringt in mijn woon-plaats. Ik ga alvast op zoek naar mijn breipennen.

Jetz geht’s LOS!


34. #WOT 34: Expliciet

Expliciet * uitdrukkelijk vermeld of erbij geschre-ven.

34.1 Mythe van Teuth

Vol trots stapt de Egyptenaar Theuth naar zijn ko-ning en presenteert hem zijn uitvinding. Hij roemt zijn vinding als nieuw tovermiddel voor geheugen en wijsheid. Koning Thamos denkt hier heel an-ders over. Hij voorziet dat deze vinding slechts de schijn van geheugen en wijsheid zal brengen. “ Ik ben geneigd om Theuth gelijk te geven. Zijn uitvinding, het schrift, zorgt ervoor dat ik prachti-

ge verhalen kan lezen die eeuwen oud zijn. Zonder het schrift zou ik waarschijnlijk nooit over hem hebben gehoord. En inderdaad, als ik wat wil ont-houden, maak ik dit expliciet door het op te krab-belen in mijn notitieboekje, dat ik altijd bij me heb. Maar waarom onthoud ik die gedachte eigenlijk niet? Heeft dan toch Thamos gelijk dat het schrift ons geheugen lui maakt?

Waar het in deze mythe volgens mij om draait, is het verschil tussen een collectief en een persoonlijk geheugen. We kunnen ons persoonlijke geheugen trainen om er zoveel als mogelijk in op te slaan, maar het zal nooit de capaciteit van ons geschre-ven collectieve geheugen kunnen overtreffen. Waar het in deze mythe ook om draait is de vraag wat zich onder al die feitjes vormt. Al die rijtjes die ik uit mijn hoofd heb moeten leren: ‘mit, nach, bei, zeit’, of ‘bon, beau, grand, gros, mauvais, me-chant’. Of de stelling van Phythagoras, de relativi-teitsformule. Of jaartallen, die ik me niet eens meer kan herinneren. Wanneer was de Slag bij Nieuwpoort of de Franse revolutie? Al deze feitjes zijn zo op het internet, ons moderne collectieve geheugen, terug kunnen vinden. Wat heb ik aan al die feiten in mijn persoonlijke geheugen als ons collectieve geheugen ze zo kan ophoesten? Wat


zich volgens mij onder invloed van al die onthou-den feiten vormt, is ons vermogen te begrijpen. Als ik niets kan onthouden, dan kan ik ook niets begrijpen. Wat heb ik aan al die extern opgeslagen kennis als ik er niets van begrijp?

Als ik er wat meer bij stil sta, ben ik toch geneigd om Thamos gelijk te geven. Het gemak van mijn notitieboekje staat symbool voor de gehaastheid waarin we leven. Als mij een gedachte treft, kan ik ook stilstaan om die gedachte verder uit te werken en de uitkomst op te slaan in mijn geheugen. Er-over in gesprek te gaan met anderen, om uit mijn eigen denkcirkeltje te kunnen stappen. Daar is tijd voor nodig die ik mijzelf niet langer gun. En wat maken mijn gedachten eigenlijk nog uit in dit in-formatietijdperk. Het zijn rimpeltjes in een grote oceaan van wilde golven, die in een mum van tijd verdwijnen in de massaliteit van al die andere op-geschreven feiten.

Het mooie van de mythe is dat zowel Theuth als Thamos gelijk hebben. Het schrift is een van de invloedrijkste uitvindingen geweest. Stel je eens je leven voor zonder het geschrift. Wat een gemis zou dat zijn voor ons collectieve leven! Maar stel je ook eens een leven voor zonder je geheugen. Wat

een gemis dat ook zou zijn voor ons persoonlijke leven! Ik vertrouw mijn uitgewerkte, expliciete ge-dachten toe aan een oceaan van massaliteit in de wetenschap dat ik daarmee iets ben veranderd, al is het maar een spatje.


35. #WOT 35: Zien

Zien * aanschouwen, kijken, beschouwen, bezich-tigen, bijwonen, ervaren, waarnemen, overwegen, letten, uitstaan, proberen

35.1 Ik zal wel zien

Als je deze reactie krijgt “Ik zal wel zien” weet je hoe laat het is. Het betekent “Ik vind het niks, maar heb geen zin je voor de kop te stoten, dus hou ik het vaag”. En we komen er bijna altijd mee weg. We accepteren deze dooddoeners van elkaar, maar waarom doen we dat eigenlijk?

Stel je eens het volgende gesprek in een winkelcen-trum voor.

Saskia: He hallo, leuk je weer eens te zien! Hoe gaat het met je?

Jeroen: Eh…… , Sand… Em, Saskia, eh, ja, leuk, eh, goed, en jij?

Saskia: Prima, fantastisch, kon niet beter! Heb je tijd om even bij te kletsen, ik tracteer je op een kopje koffie.

Jeroen: Eh,….. Tuurlijk, leuk, maar ik moet nu door, heb zo een afspraak.

Saskia: Natuurlijk, morgen dan?

Jeroen: Ik zal wel zien

Saskia: Prima, we bellen!

Weinig waarheid in dit gesprek, klaarblijkelijk doet die er niet zo toe. Want stel je eens het volgende gesprek voor.

Saskia: He hallo, verdorie, dat ik je hier moet tegenkomen. Hoe gaat het met je?

Jeroen: Ik ben je naam vergeten. En ik heb een rothumeur dus wat moet je?

Saskia: Ik heb je al een hele tijd niet meer gezien en dat is niet toevallig, wat kan jij vervelend zijn!

Jeroen: Dan hebben we toch nog iets gemeenschappelijk.

Saskia: Nou, nou, kan dat niet wat minder.

Jeroen: Ik zal wel zien.

Saskia: Dank je.

Dit laatste gesprek is meer waarheidsgetrouw en toch voer ik het niet. Zeker niet in het winkelcen-trum. Het eerste gesprek is niet alleen makkelijker, het is ook nog eens vriendelijker. Raar eigenlijk dat de waarheid confronterend en onvriendelijk is. De


waarheid is blind voor emoties. Ziet niets. Hoort niets. Is gewoon wat het is, ongeacht wat ik of jij ervan vinden. Als de waarheid wel afhankelijk is van wat ik vind, dan zou het haar waarde verliezen. Dooddoeners zijn niet blind voor emoties, respec-teren emoties. Is het mogelijk tegelijkertijd de waarheid en emoties te respecteren? Ik zie een pad waarin deze hand in hand gaan, namelijk met hu-mor. Ken je fabel van Lafontaine over de nijvere mier en de vierenfluitende krekel? Kijk daar maar eens naar en hopelijk zie je wat ik bedoel.

Fabel Mier en Krekel

http://www.youtube.com/watch?v=ZT_XKOGmyhs


36. #WOT 36: Mensenmens

Mensenmens * ‘Ik ben een mensenmens’.

36.1 Beestenmens

Hond: Oh help, daar heb je er weer zo een.

Kat: Jekkie bah, ik snap wat je bedoelt.

Goudvis: Ah joh, leg eens uit, ik zie het niet, want mijn viskom is een beetje groen.

Hond: Je weet wel, zo’n mens.

Goudvis: Bedoel je zo’n mens die nu eindelijk mijn kommetje schoonmaakt?

Kat: Nee, dat denk ik niet, geen vissenmens. Deze mens houdt duidelijk van heeeeeel wat anders.

Goudvis: Nou, een kattenmens is het zeker niet want dan hing jij al lang in de gordijnen. En als het een hondenmens was geweest, dan lag jij kwijlend op je rug belachelijk te doen. Is het misschien een spinnenmens, dan heeft Jacobus ook een lolletje vandaag.

Hond: Nee, nee, het is een mensenmens. Goudvis: Een wat? Een mensenmens? Wat is dat toch weer?

Kat: Dat is een mens die heeeeeeel veel van andere mensen houdt. Zo’n mens die ervan houdt hee-eeeel veel mensen tegelijkertijd te omhelzen. Jekkie bah!

Hond: Nu je dat zo zegt, het zijn net beesten.

Goudvis: Oh, zeg dat dan meteen. ‘t Is een bees-tenmens. Wat is daar nu zo bijzonder aan. Die zie ik elke drie seconden. Maar eh, Sylvester, wat doen die katten op de foto? Ik dacht dat er geen katten-katten bestonden.

Kat: Daar heb je zo gelijk in. Ik ben helemaal geen kattenkat. Weet je hoe dat komt? Toen de eerste katten de aarde ontdekt hadden, waren we nog niet zo. Op onze planeet Felix stond er een fikse boete


op dat kleffe gedoe. Maar op aarde zijn we mee-trokken in de evolutie. Ik stam nog af van de eer-ste Felix katten dus mij zou je nooit in zo’n situatie kunnen betrappen. Ik weet hoe het hoort, ik om-hels slechts bomen en mensen. Ik ben een echte mensenkat.


37. #WOT 37: Geluk

Geluk * gunstig toeval ~ gunstige gebeurtenis ~ prettige loop van de omstandigheid

37.1 Geen woorden

Je ogen zijn afwezig. Er staat geen glimlach op je lippen. Elke ochtend begroet je me en ‘s avonds begeleid je me als ik de trap oploop. Ik ken je door en door. En toch weet ik niets van je.

De eerste keer dat ik je ontmoette raakte je me. Ik weet niet waarom maar je bleef me bij. Het was een glimp, maar het was voldoende. Je trok me als een magneet terug naar de plek waar ik je ont-moette. Toen ik je weer zag, wist ik zeker dat je in mijn leven hoorde. Zonder woorden vertelde je wie je was. De eerste paar dagen dat je bij ons

kwam moesten we wel wat wennen. Voelde je je wel thuis? Was dit het juiste plekje voor iemand als jij? Na een paar dagen viel die onwennigheid van ons af zonder te vervallen in sleetsheid. Ik bleef je bewonderen, elke ochtend, elke avond, en allerlei momenten er tussen in. Zomaar, zonder aanlei-ding, toevallig, ongepland. En eigenlijk weet ik nog steeds niet waarom. Hoeft ook niet. Woordeloze veelzeggendheid in een glimp, het geluk van een toeval.


38. #WOT 38: Verlegen

Verlegen * onzeker tegenover anderen ~ bevan-gen, gegeneerd, schaamachtig, schroomvallig, timi-de, bedeesd, bedremmeld, beschaamd, be-schroomd, honteus, preuts, schuchter, schuw, te-rughoudend

38.1 Verlegen

Niet durven praten Niet durven voelen Niet haantje de voorste En al zeker niet de laatste

Niet willen schreeuwen Niet willen schaterlachen Niet willen opvallen En al zeker niet er buitenstaan

Wel durven observeren Wel willen luisteren En al zekerder een beetje rust Verlegen, wat een lastige pracht

Geïnspireerd door Susan Cain “The Power of the introverts”‘ a TED talk.

<Klik hier voor de TED Talk van Susan>

http://youtu.be/c0KYU2j0TM4


39. #WOT 39: Kwetsuur

Kwetsuur * beschadiging, verwonding, wonde, blessure, letsel, wond

39.1 Vrijwillig crimineel

Zijn wil ligt op grond, van hem afgesmeten als overtollige ballast. Op de plek waar hij hem uit zijn lichaam heeft gerukt, zit een gapende wond. Dit komt niet meer goed, maar wat heeft hij nu nog te willen?

Overgeleverd aan de grillen van het toeval dobbert hij rond in het leven. Onbezorgd, willoos, ongrijp-baar, onbezonnen, overtuigd van zijn doelloos be-staan. Het pad dat hij bewandelt gaat heel erg snel

bergafwaarts. Op de dag dat hij in de goot valt, speelt zijn oude kwetsuur weer op. Ooit een ga-pende wond, nu een litteken. Hij noemt het zijn lijdenskenmerk, een litteken dat hem onderscheidt van de andere stumpers in de goot. Zo doelloos, zo willoos, zo lijdzaam als hij is er geen.

Met het eerste heftige noodweer glijdt hij verder af van de goot het riool in. Maar ook daar heeft hij niets te willen. De vunzige modderstroom in het riool sleurt hem langs gruwelijkheden, waar zelfs zijn willoosheid niet tegen bestand is. Gebroken en beschadigd komt hij voor de rechter te staan. Zij legt hem woordeloos twee keuzes voor. Een oud doosje met onbekende inhoud en een sleutel van een getraliede deur. Maar wat heeft hij nog te wil-len? De rechter beschikt en de sleutel valt hem ten deel. Aanbeland in de cel berust hij willoos in zijn lot.

Op de dag dat hij weer voor het eerst in het vrije zonlicht staat, overvalt hem zijn lot als een zware onweersbui. Bezwaard en met loden schoenen gaat hij op weg, en laat zich leiden door de wind in zijn rug. Geheel uitgeput laat hij zich vallen op een bankje in het stadspark. Hij sluit zijn ogen en geeft zich over aan een onrustige sluimer. Als hij ont-


waakt merkt hij dat niet op kan staan. Zijn jas zit verstrikt in de prullenbak naast zijn bankje. Na wat rukken schiet de prullenbak los van zijn paaltje en klettert hard op de grond. Als hij de prullenbak rechtop zet, valt zijn oog op een oud doosje. Vol verbazing pakt hij het op. Een siddering van her-kenbaarheid doortrekt zijn lichaam, zijn litteken scheurt open tot een nieuwe gapende wond. Dan opent hij het doosje. Beschadigd, verkleurd, ge-krompen maar onmiskenbaar ligt daar zijn wil. Zonder aarzeling pakt hij zijn wil op en plaatst hem voorzichtig terug in de gapende wond. Een diepe zucht slakend sluit zich zijn huid. Met lichte tred stapt hij zijn toekomst tegemoet.

Waar komt inspiratie vandaan? Soms komt een idee zomaar op, soms brengt een gesprek of een toevallige ontmoeting nieuwe inspiratie. In dit ge-val was de uitzending ‘De vijfde dag’ over Geert Spieker de aanleiding voor dit verhaal. Geert Spie-ker is een ex-hooligan die met een onorthodoxe methode ontspoorde jeugd Overstag probeert te halen. De uitspraak van een van de jongeren, dat ‘zijn wil op bepaalde momenten heeft opgehou-den’ inspireerde tot dit verhaal.

<Kijk vanaf 41:20min naar het interview / uitzen-

ding de Vijfde dag>

http://www.eo.nl/tv/devijfdedag/reportage-detail/ex-hooligan-pakt-probleemjeugd-aan-kopie-1/

http://www.eo.nl/tv/devijfdedag/reportage-detail/ex-hooligan-pakt-probleemjeugd-aan-kopie-1/


40. #WOT 40: Ambitie

Ambitie * streven om een betere positie te krijgen ~ Is veeleisend ten aanzien van de doelen die hij/zij aan zichzelf stelt en wil continu het beste uit zichzelf halen ~ Ernaar streven hogerop te komen in de organisatie

40.1 Verlangen naar levensgeluk

Ik kijk naar een interview met paralympisch me-daillewinnaar Maurice Deelen. Indrukwekkend. Bizar. Onvoorstelbaar. Hij kan het zich niet meer herinneren dat hij die medailles won, want zijn ge-heugen werkt niet meer. Verder dan twee dagen terug gaat zijn herinnering niet. Toch straalt hij levensgeluk en berusting uit. Hij leeft bij de dag. Hoe dan is het mogelijk dat hij zo’n grote ambitie heeft gerealiseerd?

Als je niet weet wat je kan, omdat je dat vergeten bent, hoe kan je dan streven naar beter worden? Weet het lichaam van Maurice soms wat het kan? Zodat hij zonder kennis over zichzelf voelt waar het anders moet. En dat hij weet dat hij zwemmen kan. Of bezit hij een talent dat ook zonder geheu-gen naar boven komt drijven? Dat hem voort-stuwde naar deze ongekende prestatie. Een presta-tie die oh zo snel wegzinkt in zijn vergetelheid. Het gaat aan mijn voorstellingsvermogen voorbij. Wat hij voor mij belichaamt is een nieuwe betekenis van ambitie: verlangen jezelf te vinden. Verlangen naar levensgeluk.

Interview gemist? Kijk dan hier>>

http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/187224


41. #WOT 41: Nieuwsgierig

Nieuwsgierig * wie graag iets wil weten ~ be-nieuwd, curieus, kijklustig, weetgierig, onbeschei-den

41.1 Verwondering, het allerkleinste

Hoe leg je uit wat onbegrijpbaar is? Met fascinatie kijk ik naar het College van Robbert Dijkgraaf op de DWDD en verwonder me. Ik verwonder me over het kleine, dat kleiner is dan het kleinste dat we kunnen voorstellen. Wat mij enorm aanspreekt in deze twee filmpjes is de energie van Robbert Dijkgraaf. Hij geniet terwijl hij vertelt over het on-begrijpelijke. Hij vertelt op zo’n manier dat ik ge-boeid raak, ook wil begrijpen. En volgens mij is deze houding van belang in de wetenschap, in de politiek en in de zakelijke wereld. Wat bedoel ik hiermee?

Tijdens de uitzending vraagt een mevrouw: “U vertelt dat het grootste gedeelte van onze cellen bestaat uit niets, uit leegte. Wat is dat dan?” Ik verwonder me er niet over dat Dijkgraaf hierop het antwoord niet weet. Leegte heeft bepaalde ei-genschappen, die we indirect waarnemen, maar wat ruimte is? Dat weten we niet. Als we nog ver-der kijk dan het kleinste, komen we op een gege-ven moment in het niets terecht. Ergens is er dus een overgang van het kleinste naar het niets. Is die overgang het begin der tijden? We hebben er slechts ideeën over, geen waarheden. Dijkgraaf getuigt in al zijn deskundigheid van een open en niet-wetende houding. Ik vind dat een prachtige houding. Accepteren dat je iets niet weet en vanuit nieuwsgierigheid verder zoeken. Deze onder-zoekshouding is niet alleen het werkgebied van de wetenschapper, het is tevens het werkgebied van de filosoof. Wat heeft deze onderzoekshouding met de zakelijke wereld te maken?

Als ik probeer uit te leggen wat een filosoof kan betekenen voor de zakelijke wereld, dan kom ik toch vaak terug op deze houding. De houding waar Dijkgraaf uiting aan geeft. De houding die inspireert, die aanzet tot beweging, die aanzet tot nadenken. En helaas tref ik daar in de zakelijke


wereld niet vaak de sporen van aan. In de zakelijke wereld draait het om zekerheid, vastigheid en loya-liteit. Loyaliteit aan de doelstellingen van de orga-nisatie; vastigheid in dienstverband of contracten en zekerheid in het vermijden van risico’s en ver-krijgen van feitelijke kennis. Echt nadenken over het ongrijpbare, over het allerkleinste, over het niets gebeurt er eigenlijk niet. Het ontbreekt in de zakelijke wereld vaak aan een houding van ver-wondering. Verwondering geeft energie, inspireert, is van waarde, ook voor de zakelijke wereld. Juist voor de zakelijke wereld.

Een wijsgeer in de zakelijke wereld vertelt je niet wat je weten moet. Een wijsgeer staat stil. Ver-wondert zich. Over niets. Over alles. Over het al-lerkleinste dat van waarde is. Een wijsgeer weet ‘niets’ en brengt geen kennis die je in encyclopedieën, handboeken of gedragscodes aan treft. In de verwondering openen zich per-spectieven die we nog niet eerder voor mogelijk hadden gehouden. Innovatie, vernieuwingskracht, samenwerkingsverbanden, enthousiasme kunnen voortvloeien uit verwondering. Een houding die de zakelijke wereld veel te bieden heeft. Een hou-ding die iedereen in zich heeft, in het allerkleinste van het niets.

Kijk en verwonder je!

Uitzending DWDD University over het Allerklein-

ste

Het Web-only deel van het Allerkleinste

http://gemi.st/14957005

http://gemi.st/14957005

http://omroep.vara.nl/media/193170


42. #WOT 42: Kunst

Kunst * het maken van unieke creatieve dingen, zoals een schilderij of een beeld, of de producten zelf ~ Het is niet mogelijk een determinerende de-finitie te geven, omdat kunst een sociologisch, psy-chologisch én historisch gebonden begrip is. En dus continu in beweging. Kunst is in die zin een verzamelbegrip voor het totaal aan kunstuitingen ~ iets moois dat door mensen gemaakt is

42.1 Snobistische kunst

Bezuinigen op cultuur lijkt heel redelijk. Het is niet aan de overheid om te investeren in kunstuitingen. De markt moet maar bepalen wat de waarde ervan is. De bezuinigingen zijn gebaseerd op een opvat-

ting van cultuur, die de filosoof Hannah Arendt ‘snobisme’ of ‘filistijnisme’ noemt. Hieronder ver-staat ze dat snobisten van cultuur een kwestie van sociale nut maken. Is het nuttig, dan heeft kunst een waarde, is het onnuttig dan is het prullaria of kitsch. Arendt ziet in dit nuttigheidsdenken voor cultuur een denkfout.

De waarde van de objecten van cultuur, kunst-voorwerpen zoals schilderijen, poëzie, muziek, to-neel, is niet te herleiden tot nut. Ze zijn immers niet noodzakelijk voor het overleven van de mens. Kunst is vooral van waarde omdat het de vergan-kelijkheid van de maker overstijgt. Kunst maakt iemand ‘onsterfelijk’ voorbij zijn dood. Kunst kan daarom niet in termen van vraag en aanbod en consumptie van de markt begrepen worden. Wat kunst aan de wereld zichtbaar maakt, is schoon-heid. Schoonheid is een waarde die niet te verhan-delen is op de markt. In het algemeen vind je iets niet mooier omdat het duur is. Het probleem dat er inderdaad veel mensen zijn die iets pas mooi vinden als het duur is, dat is dus wat Arendt sno-bisme noemt.

Toch denk ik niet dat de bezuinigen op cultuur kunst geheel en al aan de snobisten uitlevert. Aan-


gezien ik nog nooit een museum vol heb zien han-gen met alleen maar prijskaartjes, heb ik de hoop dat de onvergankelijkheid van de schoonheid dit snobisme zal overleven. Want uiteindelijk bepaalt niet de economische ruilwaarde, maar schoonheid de eeuwige waarde van een kunstobject. En voor de snobisten, daar heeft Cees Buddingh een mooie uitspraak voor:

Er zijn ergere vormen van armoede dan geldgebrek


43. #WOT 43: VLOG

Vlog * Afkorting van Video Weblog, een weblog met video’s ~ (een afkorting voor video weblog) is de benaming van een dagboek (Engels: log) op internet, waarbij het grootste deel van het dagboek bestaat uit videobeelden

43.1 Presenteren zonder je te generen

Vloggen is populair. Youtube is er groot mee ge-worden. Een vlog is echter van geheel andere orde dan een blog. Bij een vlog kom IK in beeld. En sinds het spreekbeurtentrauma van de lagere school, is dat iets wat niet vanzelf gaat. Ik heb ooit eens een cursus ‘Presenteren zonder je te generen’ gevolgd, maar de gene om voor de camera te staan

is niet minder geworden. Geen vlog dus van mijn hand. Tenzij die gene te overwinnen is.

Gene om te presenteren is te overwinnen met het aanleren van prestatietechnieken. Een eerste zoek-tocht op internet levert een aanzienlijke hoeveel-heid tips op. Een klein rijtje waaraan je moet den-ken tijdens een presentatie:

Waarom komt mijn publiek naar mij luiste-ren?

Wat is de kern van de boodschap die mijn publiek moet onthouden?

Treed ik mijn publiek gemotiveerd en en-thousiast tegemoet?

Maak ik contact met mijn publiek?

Is mijn verhaal bondig en begrijpelijk?

Heb ik een pakkende opening?

Heb ik een kernachtig slot?


Als ik dit rijtje op me in laat werken, zie ik eigenlijk geen verschil met de kunst van het bloggen of de kunst van het vloggen. Toch is er een belangrijk verschil dat niet in dit rijtje staat. Als ik in beeld verschijn, breng ik de boodschap niet alleen over met mijn geschreven woord maar ook met mijn stem, mijn glimlach, mijn handgebaren, mijn ademhaling, met het zweet dat over mijn voor-hoofd parelt, met de energie die ik uitstraal. En daarin zit de crux. Heb ik dat allemaal wel onder controle? Volgens mij is het essentiële onderscheid tussen een blog en een vlog iets dat ik niet vol-doende onder controle heb, en dat ben ik namelijk zelf. Is er een manier om mijzelf beter onder con-trole te krijgen?

Laat ik daar maar meteen helder over zijn. Er zal vast wel een weg zijn richting zelfbeheersing, maar dat is volgens mij een doodlopend pad. Zelfbe-heersing in termen van beheersing van mijn li-chaam en de daaruit voortkomende emoties is ge-baseerd op de gedachte dat lichaam en geest scheidbaar zijn. “Mijn geest is in staat om mijn li-chaam te beheersen. Als ik mijn lichaam (emoties, angstzweet, trillingen, piepstemmetje) beheers, dan ben ik in staat tot een perfect presentatie. Mijn

vlog’s zullen in grote aantallen geliked worden.’ Aangezien ik niet denk dat ik mijn geest in een ti-ran kan transformeren, noch mijn lichaam in een willoos object, moet ik dan maar geen vlogs ma-ken?

Ik zie nog een ander onderscheid tussen bloggen en vloggen. Juist met vloggen manifesteert zich iets dat zich niet met woorden laat vangen, name-lijk de unieke persoonlijkheid van een individu. Een niet te beheersen, niet onder één noemer te vangen uniek mens. Zou dat het vloggen zo popu-lair maken?


44. #WOT 44: Media

Media * Letterlijk: middelen, maar gewoonlijk ge-bruikt voor communicatiemiddelen als krant, radio en tv ~ meervoud van medium ~ Media zijn dra-gers van informatie

44.1 Over de diepgaande oppervlakkigheid van Twitter

Een luchtig gedachtesprongetje op een regenachtige vakantie-dag

Op een filosofienetwerk van Linkedin riep een fi-losoof op tot het elkaar volgen op Twitter. De

commentaren die zij op dit verzoek kreeg waren divers. Van ‘nice idea’ tot ‘what a rediculous way of making fake friends’. Het verbaasde me gezien de teneur niet dat er op Twitter geen netwerk ont-stond; de meningsverschillen vormden de discus-sielijn.

Op een spiritualiteitnetwerk op Linkedin kwam een zelfde verzoek voorbij. Binnen een dag meld-den zich allerlei mensen die elkaar op Twitter gin-gen volgen. Ik ben ook mee gaan doen. Sindsdien gaan verschillende berichten voorbij, die gezien hun kortheid heel kernachtig kunnen zijn. Bij-voorbeeld het volgende bericht: ‘You cannot plough a field by turning it round in your mind’. Precies op dat moment was ik aan het malen over het thema zelfreflectie. Het lezen van het Twitter-berichtje bracht mij het inzicht, dat denken niet los staat van de werkelijkheid. Denken verbindt het zelf met anderen in die werkelijkheid. Zonder het daadwerkelijk ploegen van het veld, het contact met de dagelijkse werkelijkheid, in welke vorm dan ook, kan nadenken verworden tot een windei. Ik trok mezelf lachend omhoog uit de bodemloze put van mijn zelfreflecterende spiegelbeeld.


Hetzelfde verzoek in een andere context heeft twee heel verschillende uitkomsten. Waar draait het verschil in deze verzoeken om? Heeft ‘de ware filosoof’ minachting voor het futiele, vluchtige van de Twitterwerkelijkheid? Twitter is voor de roddel en achterklap en wetenschappelijke literatuur is voor de waarheid van filosofen? Het roept ook vragen op wat er in onze huidige samenleving voor nodig is om mensen te kennen als vriend. Het zou zo kunnen zijn dat het begrip vriend door de toon die op Twitter heerst verder uitgehold wordt. De ‘veil of ignorance’ die over Twitter en andere so-ciale media ligt, kan verschillende kanten op geïn-terpreteerd worden. Inderdaad, Twitter is een makkelijk medium, waarin vergeten kan worden dat de mensen aan de andere kant van het netwerk meer zijn dan het toetsenbord, waarmee ze hun woorden produceren. Hier staat tegenover dat die mensen ook meer zijn dan onnozele, oppervlakkig vermaak zoekende mensen. Twitter en andere so-ciale media bieden ruimte voor uiteenlopende op-vattingen van vriendschap. Ik zie Twitter vooral als een medium dat verrassend verbindt, zowel oppervlakkig, als met humor en kernachtige diep-gang.


45. #WOT 45: Ophef

Ophef * veel onrustige aandacht ~ overdreven drukte of gewichtigheid ~ Drukte ~ Blabla

45.1 Van ophef tot ruggengraat

Hoe kom ik van ophef tot ruggengraat? Heel sim-

pel, door synoniemen aan elkaar te verbinden. Het

rijtje synoniemen is als volgt:

Ophef – blabla – poeha – bombarie – geweld

– kracht – ruggengraat

Hieruit blijkt dat de definitie van synoniemen

niet klopt: woorden met dezelfde betekenis.

Juist omdat er ruimte zit tussen synoniemen kan

je in 6 stappen van ophef tot ruggengraat ko-

men. De grootste sprong zit in woorden die

naast een letterlijke betekenis ook een figuurlijke

betekenis hebben. En dat is met ruggengraat het

geval. Elk mens heeft een ruggengraat in de let-

terlijke betekenis; maar niet iedereen geeft er in

zijn handelen blijk van over een ruggengraat in

figuurlijke betekenis te beschikken. En daar kan

weer een hoop ophef over ontstaan, zeker als je

er met een hoop blabla op reageert.


46. #WOT 46: Stilte

Stil * als je geen geluid maakt of als er geen geluid is ~ 1 Geen of weinig geluid producerend. 2 On-beweeglijk. 3 Rustig, kalm ~ wie of wat niet be-weegt

46.1 Aan gene zijde

Zonder tegenspraak

Ontbreekt het inzicht

Om te worden wie je bent

17 lettergrepige Haiku


47. Laatste #WOT

Karin Ramaker startte het begin van 2012 met een creatieve schrijfopdracht via het internet. Zij ein-digde in week 46, op 15 november, #WOT als volgt:

Ik stop met de Write On Thursday. Het was mijn idee destijds een relatief makkelijke online oefening te doen met bloggers die moeite hebben een blogon-derwerp te vinden. Ik gaf hen via deze weg een hand-vat. Naar mijn mening zouden de bloggers die trouw elke week hebben meegedaan zelf vooruit moeten kunnen. Ik dank allen hartelijk voor trouwe bijdra-gen! It is time to do it yourself!

Ik ga door met het schrijven van blogs. Het mee-doen met #WOT heeft de schrijver in mij op-nieuw wakker gemaakt. Ooit begonnen in de tweede klas met het volschrijven van een schriftje over allerlei avonturen van een Prinses. Nu met een zakelijkere toon. En met evenveel zin, enthou-siasme en verwondering.

Werff write on thursday #wot

Education

Transcript of Werff write on thursday #wot