Bukkersstraat 38 tel. 057 21 60 48 8900 Ieper

info@clb-ieper.be www.clb-ieper.be

Het CLB stapt met je mee

Anderstaligen en anderstalige nieuwkomers

Eerste opvang en zorg in de basisschool: methodiekenFeebe Leclercq

Studente MW – Vives KortrijkStagiair in het vrij CLB Ieper

2013-2014

Directeur: Hans Vandenbroucke – E-mail : directeur@clb-ieper.be Open : voormidd.: 8u30 - 12u - namidd.: 13u30 - 16u30; maandag tot 18u; of na afspraakCLB 75 - Instellingsnummer: 115139 – VAPH-nummer: M532 1

InhoudsopgaveVOORWOORD................................................................................................................................................... 3

1 ONTHAAL................................................................................................................................................... 41.1 DE INSCHRIJVING.......................................................................................................................................................41.2 METHODIEKEN BIJ HET ONTHAAL..........................................................................................................................4

1.2.1 Woordenboekje in verschillende talen................................................................................................... 41.2.2 Rondleiding met de ouders (en leerling) in de school......................................................................41.2.3 Schema met werking en structuur op school.......................................................................................41.2.4 Opvolging na het onthaal............................................................................................................................. 5

2 EERSTE OPVANG...................................................................................................................................... 62.1 SCHOOL....................................................................................................................................................................... 62.2 KLAS............................................................................................................................................................................ 62.3 INDIVIDU.....................................................................................................................................................................62.4 HET CLB.................................................................................................................................................................... 7

3 ZORG............................................................................................................................................................ 73.1 HULPMIDDELEN........................................................................................................................................................ 7

3.1.1 Methoden............................................................................................................................................................. 73.1.2 Doe- en leesboeken....................................................................................................................................... 123.1.3 Pictogrammen................................................................................................................................................ 153.1.4 Educatieve spelen.......................................................................................................................................... 163.1.5 Computerprogramma’s en sites.............................................................................................................. 183.1.6 Diversen............................................................................................................................................................. 19

3.2 MAATREGELEN....................................................................................................................................................... 213.2.1 Op scholengemeenschapsniveau............................................................................................................ 213.2.2 Op schoolniveau............................................................................................................................................. 213.2.3 Op klasniveau en leerlingenniveau........................................................................................................ 22

4 COMMUNICATIE MET DE OUDERS...................................................................................................244.1 METHODEN EN MAATREGELEN............................................................................................................................24

4.1.1 Tolken................................................................................................................................................................. 244.1.2 Brieven............................................................................................................................................................... 244.1.3 Ouderwerker................................................................................................................................................... 254.1.4 Informeel en laagdrempelig..................................................................................................................... 254.1.5 Praatgroep....................................................................................................................................................... 254.1.6 Bibbox................................................................................................................................................................ 254.1.7 Nieuwsbrieven................................................................................................................................................ 26

5 ORGANISATIES....................................................................................................................................... 265.1 REGIONAAL..............................................................................................................................................................26

5.1.1 Auxilia................................................................................................................................................................ 265.1.2 Caritas................................................................................................................................................................ 265.1.3 De Katrol (CAW)............................................................................................................................................ 275.1.4 Albatros............................................................................................................................................................. 275.1.5 Het Huis van het Nederlands.................................................................................................................... 285.1.6 Andere scholen............................................................................................................................................... 28

5.2 BUITEN DE REGIO...................................................................................................................................................295.2.1 De Som............................................................................................................................................................... 295.2.2 Centrum voor Taal en Onderwijs........................................................................................................... 29

6 BIBLIOGRAFIE........................................................................................................................................ 30

2

3

VoorwoordIn deze bundel lijst ik een aantal praktische methoden op om te werk te gaan met anderstalige nieuwkomers. Ik wil de directies, zorgcoördinatoren, zorgleerkrachten en onthaalleerkrachten een overzicht aanreiken van bestaande middelen en materialen. Toch wil ik hierbij een kanttekening maken. Dé anderstalige nieuwkomer bestaat niet, en dus dé methode ook niet. Iedere nieuwkomer is anders en vraagt een andere aanpak. De opgelijste methoden bieden u echter wel een houvast bij het werken met anderstalige nieuwkomers. Verschillende methoden mixen en matchen bieden doorgaans de beste oplossing om volledig tegemoet te komen aan de noden van deze doelgroep.

Bovendien zijn handleidingen vaak gericht op het aanbrengen van de taalvaardigheid van de leerlingen. Ze houden geen rekening met het sociaal welbevinden van de nieuwkomer in de klas. Als leerkracht is het dus van belang om hierbij stil te staan. Een anderstalige nieuwkomer komt terecht in een volledig nieuwe omgeving, begrijpt geen woord Nederlands en weet soms niet goed wat hem overkomt. Het kind kent in eerste instantie een stille periode. Bij de ene nieuwkomer duurt dit een aantal dagen, bij de andere een aantal weken of zelfs maanden. Tijd gunnen en veiligheid installeren is hier de boodschap. Geef de leerling de kans om te observeren en te acclimatiseren. Een anderstalige nieuwkomer draagt dikwijls een hele bagage met zich mee, houdt hier rekening mee en erken dit ook.

De sociale integratie in de klas, school en samenleving is minstens even belangrijk als het aanleren van de Nederlandse taal. Als leerkracht zijn er een aantal maatregelen die men kan nemen in de klas en op school om aan de behoefte van veiligheid en geborgenheid te voldoen. De hulpmiddelen (4.1.) zijn vooral gericht op het aanleren van de Nederlandse taal en de schoolse vaardigheden. De maatregelen (4.2.) daarentegen bieden een antwoord op de vraag hoe men de sociale integratie kan bevorderen.

Hoe men de beschikbare materialen aan bod laat komen, beslist de school zelf. Afhankelijk van het beleid van de school en het aantal uren die de school ontvangt voor de opvang van anderstalige nieuwkomers, zal de school voor zichzelf de meest haalbare opvang kiezen. Een school met veel uren ‘anderstalige nieuwkomers’ kan ervoor kiezen om de anderstalige nieuwkomers centraal op te vangen in een onthaalklas. Maar de meest voor de hand liggende opvang is de geïntegreerde opvang of de semi-geïntegreerde opvang. In het eerste geval zitten de leerlingen voltijds in de reguliere klas (al dan niet tussen leeftijdsgenoten). In het andere geval krijgen ze voor bepaalde vakken en thema’s extra zorg door de onthaalleerkracht of zorgleerkracht, maar zitten ze merendeels in de reguliere klas.

Tot slot wil ik vermelden dat dit een onafgewerkte bundel is. Er bestaan nog veel meer methoden, boeken, educatieve spelen, hulpmiddelen, enz. Ik tracht enkel een leidraad aan te bieden aan de leerkrachten die te maken krijgen met anderstalige nieuwkomers in hun klas.

In deze bundel wordt er regelmatig verwezen naar de bijlagen. Deze kunt u vinden op de website van CLB Ieper onder het luikje ‘anderstalige nieuwkomers’. U kunt natuurlijk ook steeds contact

4

opnemen met het vrij CLB in Ieper. Binnenkort zal er een box beschikbaar zijn waarin alle materialen verzameld worden. Alle scholen zijn vrij om beroep te doen op deze materialendoos.

Link materialen: http://www.clb-ieper.be/site/index.php?option=com_content&view=article&id=93&Itemid=74

1 Onthaal

1.1 De inschrijvingIedereen heeft recht op inschrijving in een school naar keuze. Maar aan dit recht zijn enkele grenzen gesteld. De school moet in een aantal gevallen een inschrijving weigeren (Onderwijskiezer, 2012). Dit is het geval wanneer er geen plaats meer is in de school (het maximum aantal leerlingen moet wel op voorhand vastgelegd zijn). Toch kan er voor een anderstalige nieuwkomer in het basisonderwijs een uitzondering gemaakt worden. Indien het maximum aantal leerlingen bereikt is en er leerlingen werden geweigerd omwille van een gebrek aan plaats, kan de school toch beslissen om de anderstalige nieuwkomer in te schrijven.

Aan de andere kant kan de school de inschrijving van een anderstalige nieuwkomer ook weigeren. De school kan een anderstalige nieuwkomer weigeren in het basisonderwijs als de capaciteit bereikt is én als er afspraken zijn gemaakt over de opvang van anderstalige nieuwkomers in een school in de omgeving (Onderwijskiezer, 2012).

Daarnaast zijn er heel wat verschillen tussen scholen onderling wat de inschrijving betreft. Ze moeten zich wel houden aan een aantal regels om ervoor te zorgen dat de inschrijvingen correct verlopen. Maar voor de rest zijn de scholen vrij om zelf te beslissen hoe ze te werk gaan tijdens de inschrijvingsmomenten (Onderwijskiezer, 2012).

1.2 Methodieken bij het onthaal

1.2.1 Woordenboekje in verschillende talenIn dit woordenboekje worden 45 belangrijke woorden vertaald in een 12-tal talen. De woorden zijn zo uitgekozen om de schriftelijke communicatie (nota’s in de agenda, brieven, …) vlotter te laten verlopen. Het woordenboekje kan bij de inschrijving aan de ouders worden bezorgd.Volgende talen komen aan bod: Nederlands, Engels, Frans, Duits, Spaans, Portugees, Arabisch, Turks, Russisch, Pools, Albanees en Bosnisch, Servo-Kroatisch, Roma. Het woordenboekje is terug te vinden in de bijlagen.

1.2.2 Rondleiding met de ouders (en leerling) in de school.Een rondleiding in en rond de school kan een gevoel van veiligheid creëren voor de ouders en het kind. Toon de school, de klas waar de leerling vermoedelijk in terecht komt, de eetzaal, de speelplaats, de turnzaal en andere belangrijke locaties waar het kind zal vertoeven. Benoem tijdens de rondleiding deze ruimtes, belangrijke voorwerpen en rituelen op school.

5

1.2.3 Schema met werking en structuur op school Maak een visuele dagindeling op van een dag op jullie school. Gebruik zo weinig mogelijk tekst, maar werk schematisch. Vermeldt het uur waarop de les begint en het tijdstip waarop de school sluit. Ondersteun met pictogrammen en foto’s (lees verder: fotoboekje).

Stel een schematische voorstelling op over het verloop van de studie, de maaltijden op school, benodigdheden van thuis. Werk ook hier met zoveel mogelijk pictogrammen om de boodschap duidelijk over te brengen.

Geef een weekkalender of zelfs jaarkalender mee met de ouders. Maak duidelijk wanneer er school is en wanneer niet. Arceer de weekends en de schoolvakanties en maak duidelijk dat de kinderen dan niet aanwezig moeten zijn. Indien er geen kalender voor handen is, kunt u werken met de jaarkalender in de schoolagenda. Overloop deze samen met de ouders en visualiseer. Voorbeelden van bovengenoemde schema’s kunt u vinden in de bijlagen.

Maak eventueel een fotoboekje met foto’s uit de school en foto’s van activiteiten die op school worden georganiseerd. Tijdens de inschrijving overloopt u samen met de ouders en de leerling dit fotoboekje. Aan de hand van de foto’s maakt u duidelijk hoe de school te werk gaat en welke activiteiten er worden georganiseerd. Link de foto’s aan de schematische dag- of weekindeling. Voorbeelden van foto’s:

de leerlingen die spelen op de speelplaats; leerlingen die in de rij staan na het belsignaal; het dagelijkse gebeuren in de klas; leerlingen die op school eten over de middag (warme maaltijd of boterhammen); de turnles; activiteiten georganiseerd door de school (muzische dagen, bosklassen).

1.2.4 Opvolging na het onthaalOrganiseer een aantal weken of maanden na de eerste schooldag een opvolgmoment. Nodig alle ouders van anderstaligen en anderstalige nieuwkomers uit voor een gezamenlijk overlegmoment. Zorg ervoor dat de directie, de zorgcoördinator, de zorgleerkracht, eventueel de ouderwerker en andere belangrijke spilfiguren aanwezig zijn tijdens deze bijeenkomst. De leerling kreeg ondertussen de kans om kennis te maken met de school, de klasleerkracht, de medeleerlingen, enz. De ouders daarentegen zitten misschien met een aantal vragen. Ouders van anderstalige nieuwkomers hebben het misschien moeilijk met het concept ‘huiswerk’. Of ze weten niet goed hoe ze die facturen moeten regelen…

Tijdens dit moment start u met de voorstelling van het aanwezig schoolpersoneel. Het is belangrijk dat ouders weten bij wie ze terecht kunnen met eventuele vragen. Voorzie een leidraad van de zaken die je zeker aan bod wilt laten komen tijdens het overlegmoment, maar vertrek indien mogelijk vanuit de vragen van de ouders zelf. Dit kan zijn: facturen en betalingen, de brieven, het huiswerk van de kinderen, enz. Biedt ruimte voor vragen rond eenvoudige opvoedingsmoeilijkheden. Indien de opvoedingsproblematiek te complex wordt, verwijst u beter door naar het CLB.

6

De school kan eventueel een tolk voorzien of andere middelen inzetten om de boodschap duidelijk over te brengen bij de ouders.

2 Eerste opvang

2.1 School Zelfs als de leerling samen met zijn ouders reeds een rondleiding kreeg tijdens de inschrijving, kan een tweede (individuele) rondleiding nuttig zijn. Beperk je tot de plaatsen die voor de leerling in kwestie belangrijk zijn en benoem voorwerpen waar hij dagelijks mee in contact zal komen. Stel alle leerkrachten van het schoolteam voor aan de nieuwe leerling en maak duidelijk bij wie hij terecht kan met vragen. Installeer veiligheid.

2.2 KlasEerst en vooral moet de school beslissen in welke klas de leerling terechtkomt. Er zijn diverse mogelijkheden voor handen. Afhankelijk van de middelen die de school ter beschikking heeft kan de school al of niet beroep doen op een aantal extra zorguren. De school kan beslissen om de leerling voltijds op te vangen in een onthaalklas samen met andere anderstalige nieuwkomers van alle leeftijden. Deze vorm van opvang vindt men in scholen met een groot aantal nieuwkomers en is eerder uitzonderlijk. De leerling kan ook deeltijds opgevangen worden in de klas van zijn leeftijd, deeltijds in aparte zorguren. Tot slot kan de anderstalige nieuwkomer ook voltijds in de reguliere klas zitten tussen leeftijdsgenoten of in een klas lager. Men kan ook opteren om de leerling in de klas van zijn leeftijd te plaatsen waarbij de focus ligt op de taalontwikkeling. Het jaar erop kan de leerling overzitten en komt de nadruk te liggen op de leerinhouden. De school beslist zelf in welke klas de leerling in kwestie terecht komt, rekening houdend met het huidige niveau en de groeimogelijkheden van de nieuwkomer.

2.3 IndividuVerken de beginsituatie. Er zijn een aantal zaken die je als leerkracht moet weten om aan de slag te gaan met een bepaalde leerling. Heeft het kind reeds onderwijs gelopen in het thuisland of in België? Kan hij lezen in de eigen taal? Kan hij schrijven in zijn moedertaal? Wat is zijn achtergrond? Aan de hand van eenvoudige opdrachtjes verkrijgt u een antwoord op deze vragen.Bijvoorbeeld:

Woord in thuistaal (Russisch)

Fonetische klank luisteren naar de leerling

Nederlandse vertaling

Woord overschrijven

книга Boek

цветок Bloem

Киска Poes

солнце Zon

дома Huis© (Catteau, 2013)

7

Maak een tabel op met een aantal eenvoudige Nederlandse woorden. Zoek op voorhand de vertaling op van deze woorden aan de hand van een vertaalsite (bv. Google Translate). Laat de nieuwkomer het woord luidop lezen en noteer de fonetische klank. Vraag hem nadien wat het woord betekent. Voorzie eventueel een aantal foto’s, afbeeldingen of pictogrammen waarop de woorden staan afgebeeld. De leerkracht leest het woord hardop in het Nederlands en vraagt of hij het woord kan herhalen. Als dit goed gaat, vraag dan of hij het woord in de eigen taal kan overschrijven in de laatste kolom. Aan de hand van deze oefeningen gaat u na of de leerling kan lezen en eventueel zelfs al vertalen in het Nederlands. Bovendien krijgt u zicht op de schrijfmotoriek van het kind. Door interesse te tonen in de cultuur en de thuistaal van het kind, wordt er ook een vertrouwensrelatie gecreëerd.

Maak kennis met het kind en zijn achtergrond aan de hand van een tekening. Laat het kind zijn naam in het midden van een A3-blad schrijven. Nadien tekent de leerling zelf allerlei zaken rond zijn naam die hij kan linken aan zichzelf. Dit kunnen zaken zijn die hij fijn vindt of net niet, zaken waar hij aan denkt of wat hij voelt… Biedt allerlei knutselmateriaal waarmee ze hun eigen tekening kunnen opmaken. Nadien benoemt de leerkracht samen met de leerling de zaken die hij tekende en bespreek je deze.

2.4 Het CLBDe komst van een anderstalige nieuwkomer op een school moet steeds worden gemeld aan het CLB via de meldingsfiche. De paramedisch werker en de psycho-pedagogisch werker of maatschappelijk werker nemen contact op met het gezin van de nieuwe leerling voor een gesprek. Tijdens dit gesprek tracht het CLB medische en psychosociale gegevens te verzamelen. Het doel is informatie te verstrekken aan het gezin en eventuele vraagverheldering. Indien nodig kan een onderzoek worden uitgevoerd door het CLB.

3 Zorg

3.1 HulpmiddelenIn dit onderdeel som ik bestaande materialen op om te werken met anderstalige nieuwkomers. Er komen een aantal methodes, doe- en leesboeken, educatieve spelen en digitale hulpmiddelen aan bod. Zoals ik eerder al zei is dit geen afgewerkte lijst, maar biedt het wel een aanknopingspunt om aan te slag te gaan met anderstaligen.

Het Provinciaal Documentatiecentrum Atas (docAtlas) is een documentatie- en leermiddelencentrum in Antwerpen, gespecialiseerd in Nederlands voor anderstaligen, intercultureel onderwijs, mondiale vorming en interculturaliteit. Leerkrachten, studenten, vormingswerkers of andere geïnteresseerden kunnen er terecht om didactisch materiaal en documentatie in alle vormen te ontlenen. Op de onderstaande link vindt u een overzich van een interessante selectie materialen voor anderstaligen in het basisonderwijs. Deze en andere hulpmiddelen zijn beschikbaar in docAtlas (Carnotstraat 110,2060 Antwerpen). Selectie materialen: http://www.provant.be/binaries/NT2_lager_tg_tcm7-24708.pdf

8

3.1.1 Methoden

3.1.1.1 Goochelen met woordenGoochelen met woorden is een driedelige reeks die het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) specifiek ontwikkelde voor anderstalige nieuwkomers van 6 tot 12 in de onthaalklas. De eerste serie van Goochelen met woorden verscheen in 1998, maar de activiteiten kunnen tot op vandaag ingezet worden in de onthaalklas. Het pakket bestaat uit tal van activiteiten die gesitueerd zijn in een hier-en-nu klascontext. Vooral praktische woordenschat en taaluitingen komen hierin aan bod. Goochelen met woorden is een gedifferentieerd pakket omwille van de heterogeniteit van de doelgroep. Het materiaal is evenzeer geschikt voor analfabete leerlingen.

In het eerste deel wordt er vooral gewerkt aan de luistervaardigheid. Spreken, lezen of schrijven is niet nodig om de taak tot een goed einde te brengen (Centrum voor Taal en Onderwijs, 2013).

Goochelen met woorden 1: gratis download: http://www.cteno.be/index.php?idWp=268&id_materiaal=398

Goochelen met woorden 2 is bedoeld voor anderstalige nieuwkomers in de onthaalklas die de Nederlandse taal voor een stuk begrijpen en zich goed voelen in de klas en op school. De luistervaardigheid wordt hierin verder ontwikkeld en uitgebouwd. Bovendien zijn er nu ook activiteiten waarin de spreekvaardigheid wordt gestimuleerd. Lezen en schrijven komen hier nog niet aan bod (Centrum voor Taal en Onderwijs, 2013). Goochelen met woorden 2 kunt u terug vinden in de bijlagen of bestellen via onderstaande link.

Goochelen met woorden 2: bestelformulier + voorbeeld: http://www.cteno.be/index.php?idWp=268&id_materiaal=78 Prijs: € 52,55

Het derde en laatste deel van goochelen met woorden verscheen in 2001 en bevat lesmateriaal voor gevorderde nieuwkomers in de onthaalklas. De nadruk ligt niet zozeer meer op het begrijpen en het spreken, maar wel op het lezen en het schrijven. De vier vaardigheden zijn dus nodig om de activiteiten tot een goed einde te brengen ( Centrum voor Taal en Onderwijs, 2013).

Goochelen met woorden 3: bestelformulier + voorbeeld: http://www.cteno.be/index.php?idWp=268&id_materiaal=79 Prijs: € 65,69

De volgorde waarin je de activiteiten uit dit bronnenboek geeft, kan men gedeeltelijk zelf bepalen. De onthaalleerkracht bepaalt zelf welke activiteiten hij zinvol vindt en welke minder. Uiteraard moet er rekening worden gehouden met de mogelijkheden van de leerlingen en de moeilijkheidsgraad van de verschillende activiteiten in de bronnenboeken van goochelen met woorden.

3.1.1.2 Joker Joker is een bronnenboek specifiek voor anderstalige nieuwkomers in de reguliere klas. Het werd eveneens ontwikkeld door het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO). Hoewel het bronnenboek

9

dateert uit 1997 zijn de meeste activiteiten nog actueel en bruikbaar in de klas. Het bronnenboek bevat 150 activiteiten voor nieuwkomers die geen Nederlands kennen, maar toch opgevangen kunnen worden in de gewone klas. De activiteiten zijn vooral gericht op het aanleren van de Nederlandse taal. De hele klas werkt in principe aan dezelfde taak, maar voor de gewone leerlingen worden daarbij inhoudelijke of sociale doelstellingen nagestreefd, terwijl voor de anderstalige nieuwkomers talige doelstellingen voorop staan. Ook hier kan men de volgorde van de activiteiten gedeeltelijk zelf bepalen. De leerkracht tast de beginsituatie van de leerling af en bepaalt op basis daarvan welke activiteiten nuttig zijn voor de anderstalige nieuwkomer. De meeste taken kunnen ingepast worden in de lessen taal, rekenen en wereldoriëntatie. Het materiaal is ook geschikt voor analfabete leerlingen (Centrum voor Taal en Onderwijs, 2013).Gratis download: http://www.cteno.be/index.php?idWp=267&id_materiaal=407

3.1.1.3 Matti en MonaMatti en Mona is een nieuwe methode uit 2013 ontwikkeld door Stefanie Lannoo van Westdiep uit Oostende. De methode bestaat uit een box met daarin een handleiding en multimediale materialen om te werken met anderstalige nieuwkomers. De box is bedoeld voor nieuwkomers in een onthaalklas en biedt een kapstok voor de onthaalleerkracht en/of zorgleerkracht. Deze methode geeft een concreet antwoord op de vraag: “hoe moet ik er aan beginnen?” De taal die Matti en Mona aanbrengen en oefenen in deze eerste box is de basis die een kind nodig heeft om te kunnen deelnemen aan het klas - en schoolleven. Matti neemt de kern voor zijn rekening, Mona staat in voor de uitbreiding.

Er is ook een Cd-rom bijgevoegd. Een handig hulpmiddel voor leerlingen in de reguliere klas die geen gebruik kunnen maken van aparte lesuren. Zo kunnen ze op een zinvolle manier en zelfstandig te werk gaan aan de computer als de les voor hen iets te moeilijk wordt (Lannoo, 2013).Prijs voor de box: € 348 Bestellen: http://lager.diekeure.be/nl-be/zoeken?q=t%2bseDS%2bIuyE%3d

3.1.1.4 Zien is snappen Zien is snappen is een visuele handleiding voor leerkrachten met één of meer anderstalige nieuwkomers in de klas. De nadruk ligt sterk op visualisering tijdens het aanbrengen van de Nederlandse taal. Het boek bevat veel foto’s van lessen in de praktijk en mogelijke materialen om te gebruiken in de klas. Daarnaast biedt het boek praktische informatie met oefeningen en aanbiedingsvormen voor bijvoorbeeld verkleinwoorden, werkwoorden en klanken en letters.

In het boek wordt uitgelegd hoe bepaalde Nederlandse taalverschijnselen aangebracht kunnen worden: de lidwoorden een, de en het, zinnen, aanwijzende voornaamwoorden, samenstellingen, verbuigingen en vervoegingen, klanken en letters (Bazalt HCO, 2011).Prijs: €58,00Bestellen (zie folder CLB Ieper): http://www.abimo-uitgeverij.com/educatieve_uitgaven/index.php?doelgroep=kleuterschool&ct=28&pg=detail&rid=627

10

3.1.1.5 Horen, Zien en SchrijvenHoren, Zien en Schrijven is een NT2-startprogramma voor niet-Nederlandstalige leerlingen die geen of weinig Nederlands spreken, maar wel enigszins kunnen lezen en schrijven (in de eigen taal). In het pakket is een handleiding voorzien voor de leerkracht en oefenmateriaal in de vorm van werkmappen voor de leerlingen.Prijs: €498,00Bestellen: http://www.bazalt.nl/educatieve-uitgaven/nieuw/horen-zien-en-schrijven-complete-set-kopieerbanden-in-ordners Op het CLB Ieper beschikken wij over een (onvolledige) versie van deze methode, namelijk een aantal werkmappen waarin bepaalde thema’s (in de klas, in huis, kleding, vrienden, enz.) aan bod komen. Voor meer informatie kunt u het CLB contacteren of de bijlagen op de website raadplegen.

3.1.1.6 Mondeling Nederlands – NieuwMondeling Nederlands nieuw is een taalmethode om nieuwkomers zo snel mogelijk taalvaardig te maken. Deze methode staats los van een andere methode en kan zelfstandig gebruikt worden. Het pakket biedt een compleet lesstofaanbod voor 36 weken, verdeeld over vier cursussen. In deze cursus staan diverse materialen op een cd-rom: een handleiding, verhaalplaten, werkbladen, woordlijsten, enz. Deze methode legt de nadruk op het inoefenen van de mondelinge taalvaardigheid en woordenschat, het oefenen van alledaagse en schoolste taalfuncties, het onderscheiden van uitspreken van diverse klanken van het Nederlands. Deze methode voorziet voldoende ruimte voor een eigen inbreng van de leerkracht bij lessen en activiteiten.Prijs: €285,00Bestellen: http://webwinkel.cedgroep.nl/producten/basisonderwijs/mondeling-nederlands.aspx

3.1.1.7 Stenvertbloks NT2De stenvertbloks kennen vier deelaspecten. Taal, spelling, werkwoordspelling en anderstaligen. Deze laatste reeks bestaat uitsluitend uit woordenschat voor anderstalige leerlingen. Het doel is dat anderstaligen zich een groot aantal frequente Nederlandse woorden eigen kunnen maken. De keuze van de woorden in de Stenvertbloks is gebaseerd op onderzoek. Ieder woord wordt bovendien gevisualiseerd in het werkboekje waardoor het begrijpbaar is voor alle nationaliteiten. De aangebrachte woorden worden regelmatig herhaald, met de bedoeling de woorden in te prenten. De systematische opbouw zorgt ervoor dat de oefeningen gemakkelijk in te passen zijn in bestaande methoden voor anderstalige nieuwkomers. De serie ‘anderstaligen’ bestaat uit drie delen: woordenschat A, B en C met elk hun verbetersleutel. De methode ‘Stenvertbloks NT2’ is beschikbaar op het vrij CLB Ieper of in de bijlagen op de CLB website.

3.1.1.8 Mol en Beer NT2-pootMol en Beer is een taalmethode om te leren lezen voor alle leerlingen uit het eerste leerjaar. Als aanvulling op deze taalmethode ontwikkelde NT2 ‘Mol en Beer’ voor anderstalige kinderen die het Nederlands nog onvoldoende beheersen. De map bevat lesmateriaal voor de leerlingen, een didactische demonstratie-dvd en heel wat illustratie- en beeldmateriaal. Met de specifieke aanpak van de Total Physical Response-methode leren de kinderen woorden en eenvoudige taalstructuren. Alles is gebaseerd op het demonstreren en nadoen. Het is aangewezen om deze methode te gebruiken in samenhang met de aanvankelijke taalmethode van Mol en Beer. De thema’s en lessen lopen namelijk parallel met deze van de gewone taalmethode. Om de methode visueel aantrekkelijk

11

te maken zijn er ook handpoppen van Mol en Beer te koop op die Keure. Prijs: €130,00Bestellen: http://lager.diekeure.be/nl-be/catalogus/mol-en-beer-596/mol-en-beer-nt2-pakket-375

3.1.1.9 GO4ty!De GO4ty is een lijst van 40 woorden die de basis vormt waarop anderstalige nieuwkomers verder kunnen bouwen in hun woordenschatontwikkeling. De GO4ty!-lijst werd ontwikkeld voor kleuters, maar kan evengoed gebruikt worden voor lagere schoolkinderen die de Nederlandse taal niet machtig zijn. Als de woorden op een functionele manier voldoende worden aangebracht in de dagelijkse klaspraktijk, kan het kind de 40 woorden in drie weken tijd begrijpen. De GO4ty! zet veiligheid en geborgenheid als voorwaarde voor een verdere natuurlijke taalontwikkeling voorop. Bij de vraag welke 40 woorden de basis vormen van de taalontwikkeling, baseerden ze zich op de behoeftepiramide van Maslow als ordeningsmiddel (Pedagogische begeleidingsdienst, 2013).

Hoe de GO4ty! gebruiken?Vooreerst worden de GO4ty!-woorden gebruikt tijdens routineactiviteiten in de klas. Denk maar aan een toiletbezoek, de onthaalmomenten, de speeltijd, enz. De klasleerkracht gaat in interactie met het kind en herhaalt voortdurend dezelfde woorden. Hij stimuleert het kind om de woorden zelf te gebruiken. Tot slot zorgt de leraar ervoor dat de GO4ty!-woorden zoveel mogelijk in het klasbeeld gevisualiseerd aanwezig zijn.

Daarnaast brengt de klasleerkracht woorden aan tijdens keuze-activiteiten van het kind. De leerkracht observeert het kind en gaat op zoek naar zijn interesses. Hij volgt het kind intensief. Vervolgens past de leraar zich aan aan het gedrag van het kind. Tot slot zal hij taal uitlokken bij de leerling door woordbetekenis toe te voegen aan de dingen waar hij interesse voor toont. Dit worden de VAT-principes genoemd (volgen-aanpassen-toevoegen in kind-leraar-interactie) (Pedagogischebegeleidingsdienst, 2013).

Hoe vaker de begrippen aan bod komen in diverse contexten, hoe sneller de leerlingen zich de woorden eigen maken. Een aantal voorbeelden van allerhande manieren waarop de begrippen aan bod komen: de rondleiding tijdens het onthaal en de eerste opvang, een uitbeeldingsspel, tonen van concreet materiaal en linken aan de begrippen (bv. aan de hand van een poppenhuis), tonen van foto’s, enz. (Basisschool De Groeiboom, 2013).

De brochure ‘GO4ty!’ is beschikbaar op het vrij CLB in Ieper of in de bijlagen op de CLB website.

12

3.1.2 Doe- en leesboekenHet overgrote deel van onderstaande doe- en leesboeken werden ontwikkeld voor kleuters en kinderen die leren praten, lezen en schrijven. Het gevolg daarvan is dat het vaak om kinderlijke thema’s gaat. Houdt er rekening mee dat je werkt met anderstalige nieuwkomers van een bepaalde leeftijd met bepaalde interesses. Stem je keuze voor een bepaald boek dan ook steeds af op de leerling(en) waarmee je aan de slag wilt.

Feestpark van Tom Schoonooghe (2009)Uitgever: LannooFeestpark is een prentenboek. Er staat geen tekst in, enkel illustraties en kijkplaten. De kinderen kunnen het hele verhaal volgen en zelf vertellen. Als leerkracht vertrek je vanuit hun zintuigelijke waarneming om het verhaal te brengen. Wat merken zij op? Welke elementen vallen hen het meest op? Neem deze zaken als basis om de prenten in het boek in een verhaal om te zetten.Prijs: €14,45

Afbeelding 1 De 40 woorden op basis van de behoeftenpiramide van Maslow (Pedagogische begeleidingsdienst, 2013)

13

Bestellen: http://www.lannoo.be/feestpark

Picknick met taart van Thé Tjong-KhingUitgever: LannooHet boek verbeeldt hoe een bende dieren er op uit trekt om te picknicken. Het prentenboek bestaat enkel uit tekeningen en illustraties. Net zoals bij het voorgaande boek kunnen de kinderen het verhaal volgen en vertellen vanuit hun eigen waarneming. Prijs: €14,99Bestellen: http://www.lannoo.be/picknick-met-taart Picknick met taart is slechts één voorbeeld uit de talrijke collectie van Thé Tjong-Khing. Op zijn website (http://www.thetjongkhing.nl/boeken) kunt u de volledige collectie bekijken.

Kijk- en zoekboek van Mayana ItoizUitgever: BakermatDit kijk- en zoekboek gaat over sprookjes zoals we ze nog nooit hebben bekeken. Het boek biedt twaalf grote prenten, telkens over een dubbele pagina gespreid, die elk een ander, bekend sprookje uitbeelden. Bij elke illustratie horen twee zoekopdrachten. Telkens moeten twintig details worden teruggevonden en bovendien zit er een personage vanuit een ander sprookje verstopt in elke prent. De leerlingen moeten dan wel vertrouwd zijn met de klassieke sprookjes die wij vandaag de dag kennen.Prijs: €12,95Bestellen: http://www.standaardboekhandel.be/seo/nl/boeken/andere/9789077826379/-/kijk-en-zoekboek-sprookjes-zoals-we-ze-nog-nooit-hebben-bekeken

Boris van Hilde Herpels en Amélie Leboeuf Dit doe-boek vertelt het verhaal van Boris die een toren bouwt naar een planeet. Op de linkerbladzijde kunnen de kinderen zijn avontuur lezen. De woordenschat wordt regelmatig herhaald zodat de aangereikte woorden worden ingeoefend. Rechts is er ruimte voorzien om creatief aan de slag te gaan. Ze kunnen tekenen, kleuren, schilderen, knippen, enz. Dit werkboek bevindt zich op het vrij CLB in Ieper (bukkersstraat 38).

Het grote rituelenboek van Karel van Liesbet Slegers (2010)Uitgever: ClavisIn dit leesboek komen dagelijkse rituelen voor van een kind: opstaan, eten, tanden poetsen, zich aan- en uitkleden, in bad gaan en slapengaan. Rituelen bieden zekerheid van houvast en geven voor het kind een gevoel van veiligheid. Het grote rituelenboek is een rijk en gevarieerd boek, met gedichten, flapjes waarachter je verrassingen ontdekt, doe- en zoekopdrachten, vragen en spelletjes. Prijs: €16,95Bestellen: http://www.clavisbooks.com/book/het-grote-rituelenboek-van-karel

De eerste schooldag van Milan van Kathleen Amant (2011)Uitgever: Clavis Dit peuterboekje vertelt het verhaal van Milan die voor het eerst naar school gaat. De anderstalige nieuwkomer herkent misschien een aantal zaken uit het boekje bij zichzelf toen hij voor het eerst

14

naar de klas ging. Het vormt een aanknopingspunt om te na te gaan hoe de leerling zich voelt in de klas en om stil te staan bij de beleving van het kind.Prijs: €12,95Bestellen: http://clavis.be/book/de-eerste-schooldag-van-milan

Bang Boos Blij van Kathleen AmantUitgever: Abimo Gevoelens staan in dit leesboek centraal. Aan de hand van prenten leren ze de verschillende soorten gevoelens (her)kennen. De taalontwikkeling wordt gestimuleerd en de sociaal-emotionele vaardigheid scherpt aan.Prijs: €14,95Bestellen: http://www.abimo.net/jeugdboeken_prentenboeken/index.php?pg=detail&bkid=415&ct=44

Lees(s)lang Uitgever: GarantLees(s)lang is lesmateriaal voor begrijpend lezen voor alle leerlingen in het basisonderwijs. De boeken van Lees(s)lang bieden de leerkracht kant-en-klaar lesmateriaal om begrijpend lezen te stimuleren. De serie lees(s)lang kan dus ook gebruikt worden voor anderstalige nieuwkomers van alle leeftijden die Nederlands leren. De serie bestaat uit vier reeksen en kan gebruikt worden naast eender welke methode.

In de vier reeksen – leesprikkels, Spelend lezen, Leesschat en Leesfestijn – krijgen de leerlingen interactieve en taakgerichte leeskansen gepresenteerd op een prikkelende wijze. De leerlingen lossen raadsels op, voeren instructies van doe-opdrachten uit, stellen stripverhalen samen, gaan op- schattenjacht,... Ze zetten zo al doende de stap naar begrijpend lezen. De moeilijkheidsgraad en het niveau verschilt uiteraard per reeks. Naarmate de nieuwkomer de taal beter onder de knie krijgt, kan men overschakelen naar een volgende reeks.

De vier reeksen bestaan telkens uit twee delen: een handboek en werkbladen.Deze kunt u bestellen op: http://www.maklu.be/MakluEnGarant/QSResults.aspx De prijzen variëren per reeks:

- Leesprikkels: handboek: €39,90/werkbladen: €19,70- Spelend lezen: handboek: €26,20/werkbladen: €19,90- Speelschat: handboek: €39,90/werkbladen: €19,90- Leesfestijn: handboek: €39,90/werkbladen: €20,90

Wat is dat van J.P. SteevensUitgever: die KeureIn dit beeldwoordenboek worden meer dan 3000 frequent gebruikte Nederlandse woorden, verdeeld over 77 thema‘s, visueel voorgesteld. Door deze differentiatie is 'Wat is dat ?' voor alle leeftijden bruikbaar en nuttig voor het aanleren van het Nederlands als vreemde taal. Het beeldwoordenboek verrijkt de taalkennis en de woordenschat van de leerling in kwestie. In dit boek leert men woorden en beelden waarnemen en associëren. Prijs: €17,55

15

Bestellen: http://www.educatief.diekeure.be/educatief/lager/catalogus/detail.php?uitgaveID=273

Leesboekjes van LeesleeuwDe leesboeken van Leesleeuw zijn bedoeld voor alle kleuters en alle kinderen tot en met het vierde leerjaar. De boekjes kunnen evenwel gebruikt worden bij anderstalige nieuwkomers die reeds een basis Nederlands hebben, maar uitvallen voor lezen. Iedere maand verschijnt er een nieuw boek met een nieuw avontuur. De verhalen in de boekjes zijn afwisselend en eigentijds, en er is voor elk wat wils. U kunt de boeken bestellen voor €29,25 per schooljaar. In deze prijs zijn tien boeken inbegrepen.Bestellen: http://www.leesleeuw.be/

3.1.3 Pictogrammen Taalprikkels – pictogrammen, basispakket.

Deze doos bevat 674 pictogrammen, opgedeeld in 22 rubrieken. De pictogrammen kunnen in diverse contexten gebruikt worden; tijdens een spel of in de les als ondersteuning. Een overzicht van de pictogrammen: http://basis.deboeck.com/resource/extra/9789045527895/Taalprikkels_pictolijst.pdf

Prijs: €204,00De pictogrammendoos kunt u bestellen bij De Boeck: http://basis.deboeck.com/titres/51046_/taalprikkels-pictogrammen-basispakket.html

ScleraOp de site ‘Sclera’ vindt u heel wat pictogrammen onderverdeeld in categorieën. Er zijn 405 pictogrammen onder de categorie ‘school’. Deze pictogrammen zijn visueel minder aantrekkelijk voor de leerlingen, maar bevorderen de communicatie tussen de school en de ouders.Sclera: http://www.sclera.be/nl/picto/cat_overview

Een aantal voorbeelden van pictogrammen op Sclera:

Boekentas Geen school Klas Klasuitstap

Pictogrammenwoordenboek - KlasseIn deze brochure staan handige pictogrammen om te gebruiken binnen de school- en klascontext. De pictogrammen zijn bovendien vertaald in een 9-tal talen: Frans, Duits, Engels, Spaans, Kroatisch, Pools, Russisch, Turks en Arabisch. Er zijn twee versies: een voor de ouders en één voor de leerkracht. De brochure voor de ouders geeft u mee aan de ouders zodat zij thuis steeds kunnen opzoeken welke boodschap de leerkracht overbrengt aan de hand van een bepaalde pictogram.

16

Deze brochure is gratis te downloaden op Klasse:Ouders: http://www.klasse.be/leraren/files/2010/08/Picto_boekje_A4.pdf Leerkracht: http://www.klasse.be/leraren/files/2010/08/04032012Pictogrammenwoordenboek.pdf

Pictogrammenwoordenboek – Onderwijsopbouwwerk Stad KortrijkIn het boekje staan ruim 160 picto's die de meest uiteenlopende boodschappen afbeelden. Daaronder staat de boodschap vertaald in 29 talen. Op de cover van het pictogrammenwoordenboekje is ruimte voorzien voor de stempel van de school. Nadien kunt u het boekje meegeven met de ouders of het kind. De leerkracht kan de picto’s op de site van die Keure gratis downloaden. Deze kunt u dan gebruiken in de agenda van de leerling of in de briefwisseling. Prijs: €4Bestellen: http://www.educatief.diekeure.be/educatief/lager/catalogus/detail.php?uitgaveID=978

Welkom in Vlaanderen – Nederlands pictogrammenwoordenboekDe publicatie is een pictogrammenboek voor nieuwkomers met informatie over Vlaanderen. Werken, wonen, school, EHBO, … zijn thema’s die aan bod komen in het woordenboek.Gratis downloaden: http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/welkom-in-vlaanderen-nederlands-pictogrammenwoordenboek

3.1.4 Educatieve spelen Lego Lingua

Uitgever: TumultLego Lingua is een spellendoos met vijf meertalige gezelschapsspelen. Het spel heeft als doel meertaligheid erkennen en valoriseren, de basisinzichten verruimen over taal en taaldiversiteit en openheid en interesse voor talen en culturen creëren. Het is een manier voor de klasleerkracht en de medeleerlingen om kennis te maken met de cultuur en de achtergrond van de anderstalige nieuwkomer. Een nieuwkomer dat erkenning krijgt voor zijn cultuur en moedertaal, zal gemakkelijker integreren in de klas. Filmpje: http://www.foyer.be/spip.php?page=article&id_article=9746&lang=nl&id_rubrique=179 (zie folder CLB Ieper).Prijs: €42,50Bestellen: http://tumult.be/producten/lego-lingua

Woordenrace Uitgever: Anaton’s EditionsTijdens dit spel oefenen kinderen in het spellen van woorden. Bovendien moeten ze het tegen elkaar opnemen. De eerste die het woord op de kaart correct kan spellen en op de bel drukt, haalt de kaart binnen. Prijs: €24,95Bestellen kan op: http://www.tklavertje-vier.be/be/shop/1859-speelgoed/1881-gezelschapsspellen/product/32611-woordenrace

Bonte Ballonnen (2011) Uitgever: Ravensburger

17

In dit spel moeten de kinderen zes verschillende kleuren ballonnen verzamelen. De ideale manier om de basiskleuren in spelvorm aan te leren aan anderstalige nieuwkomers. Ze leren de kleuren herkennen en onderscheiden. De leerkracht helpt hen deze te benoemen. Bovendien wordt ook het concentratie- en waarnemingsvermogen geoefend. Prijs: €16,99Bestellen: http://www.bol.com/nl/p/ravensburger-nijntje-bonte-ballonnen-bordspel/1004004011996269/

Topologie 1 & 2 Uitgever: SchubiDe spelen van Topologie bevorderen de denkontwikkeling en het ruimtelijk inzicht. Ze maken kennis met begrippen als voor, achter, naast, onder, boven, enz. die van belang zijn tijdens het spel. Topologie 1 is de eenvoudig versie. De gevorderde nieuwkomers kunnen zich beter behelpen met de tweede versie van het spel. Prijs: €39,90/spelBestellen:Topologie 1: http://www.schubi.be/?artId=L73370Topologie 2: http://www.schubi.be/?artId=L73371

ColorCardsColorCards zijn sets van gelamineerde fotokaarten over de meest uiteenlopende onderwerpen, bedoeld voor het ontwikkelen van taal en taal-denken. Het materiaal overstijgt cultuur- en leeftijdsverschillen en bestaat uitsluitend uit foto’s of illustraties. Het doel is om de spreekvaardigheid te stimuleren bij het kind. Er bestaan heel diverse reeksen van deze uitgave. Een aantal voorbeelden:

- alledaagse voorwerpen;- Wat is er verkeerd?;- Emoties;- Bijvoeglijke naamwoorden.

U kunt de sets afzonderlijk aankopen op basis van uw persoonlijke voorkeuren en de behoeften van de leerlingen. Op de onderstaande websites vindt u een overzicht van de bestaande reeksen waar u ze eveneens kunt bestellen:http://www.advys.be/index.php?id=118&groep=21001 http://www.k2-publisher.nl/pnl/catalogsearch/result/index/?p=1&q=colorcards

3.1.5 Computerprogramma’s en sitesComputerprogramma’s en websites zijn vooral populair in de reguliere klas. De klasleerkracht kan zich focussen op de lesinhouden, terwijl de leerling in kwestie zinvol en zelfstandig aan de slag kan gaan. Uiteraard moet de nieuwkomer de tijd krijgen om een welbepaalde site of programma te leren kennen. De klasleerkracht of zorgleerkracht begeleidt hem bij het gebruik van deze digitale middelen. Ook wanneer de leerling aan het werk is, blijft de klasleerkracht best in de buurt om eventuele moeilijkheden aan te pakken. De hoeveelheid en variatie aan computerprogramma’s en sites is enorm, daarom beperk ik mij tot de voornaamste websites en programma’s. Deze worden doorgaans

18

ontwikkeld voor alle leerlingen in het basisonderwijs, maar kunnen evengoed gebruikt worden door anderstalige nieuwkomers (op een ander niveau).

PROGRAMMA’S: Woordkasteel

Woordkasteel is een taalprogramma voor alle leerlingen uit het basisonderwijs. Het bevat mogelijkheden om met taal en spelling te oefenen in 20 verschillende spelvormen. Bovendien worden er negen toetsen meegeleverd.gratis downloaden: http://www.woordkasteel.com/wkasteel/download.htm

Spits met BitsSpits met bits is een totaalpakket rond aanvankelijk rekenen voor alle leerlingen. Volgende zaken komen aan bod in het programma: getalbegrip en rekenen tot 20, betalen met de euro en kloklezen. Het pakket geeft ondersteuning bij alle leerdoelen in verband met getalbegrip en bewerkingen tot 20. Bestellen: http://www.ewoc.be/bestellen.html

WEBSITES: Je kan me wat

Deze website is ontwikkeld voor mensen die nauwelijks de Nederlandse woordenschat beheersen. Deze bestaat uit 15 lessen/modules met elk hun eigen moeilijkheidsgraad. Iedere module bevat diverse oefeningen om de aangebrachte woordenschat in te studeren. Zij die geen fan zijn van de digitale manier, kunnen de 15 modules ook afprinten. Eén afgeprinte module omvat alle oefeningen in de vorm van werkbladen, een correctiesleutel en een begrippenlijst. www.jekanmewat.nl

De BabbelbankDe babbelbank is een gratis totaalpakket dat zich richt tot anderstalige nieuwkomers en taalzwakke kinderen met als doel het thematisch verrijken van hun woordenschat. Op de site vindt u een praatplaat waarbij leerlingen op voorwerpen en personen kunnen klikken. Ze horen dan de naam van het voorwerp of de activiteit van een welbepaalde persoon doet. U kunt kiezen om woorden of zinnen te beluisteren. Als u klikt op 'kijken' krijgen de leerlingen een tekening te zien. Onder de tekening staan drie woorden. De leerlingen moeten het woord aanklikken dat past bij de tekening. Klikt u op 'lezen', dan verschijnt er bovenaan een woord en onderaan drie tekeningen. De leerlingen lezen het woord en klikken op de tekening die bij het woord past. Bij 'luisteren' horen de leerlingen een woord en klikken ze op de juiste tekening. http://www.ictenzorg.be/babbelbank/

Andere oefensites http://www.cyberkidz.nl/cyberkidz/spel.php?spelUrl=library/wetenschap/groep4/

wetenschap1/&spelNaam=Lichaamsdelen&groep=5&vak=rekenen: oefeningen rond het thema ‘lichaam’

http://www.kennisnet.nl/sectoren/mbo/nt2/oefenen/ : oefeningen taal (Nederlands), wiskunde, enz.

19

…

Ga eens na of er oefensites op de website van jullie school staan. Deze oefensites zijn vaak bedoeld als extra ondersteuning voor alle leerlingen, maar kunnen evengoed ingezet worden voor anderstalige nieuwkomers in de klas. Veel oefensites starten op een beginnend niveau (eerste leerjaar) en bouwen langzaam op. Start bij het niveau dat van toepassing is op de anderstalige nieuwkomer.

3.1.6 Diversen Koken

Organiseer een kookles (voor de nieuwkomers of de hele klas). Ga indien mogelijk samen met de anderstalige nieuwkomers naar de winkel om de ingrediënten te halen. Tijdens het bereiden van het gerecht, benoem je de ingrediënten en leg je de bereidingswijze stap voor stap uit. Stimuleer hen om de aangebrachte zaken te herhalen. Op die manier leert het kind de Nederlandse taal op een informele manier.

Rondleiding in de stadAnderstalige nieuwkomers weten doorgaans weinig over de stad waarin ze leven. Organiseer een tocht door de stad met alle anderstalige nieuwkomers. Benoem dagdagelijkse, maar essentiële zaken die je onderweg passeert. Bv.: de bakker, de slager, de boom, het huis, de grote markt, de kerk, de winkel, enz.

Uitstap naar de fruit- en groentemarkt. Plaats in de klas een mandje met nepfruit. Oefen eerst de benaming van het fruit en groente op een speelse manier. Op de markt laat je hen diverse stukken fruit en groente benoemen. Koop van iedere soort één stuk. Eénmaal terug in de klas laat je hen waarnemen met al hun zintuigen. Laat ze de stukken fruit bekijken, proeven, benoemen, voelen, enz.

Foto’s van de school en de klasMaak foto’s van de klassen, belangrijke lokalen en plaatsen op school. Het secretariaat, de directie, de eigen klas, eventueel de zorgklas, de turnzaal, de computerklas, de eetzaal en de speelplaats zijn de voornaamste. Afhankelijk van de inrichting van uw school kunt u nog andere locaties aan dit rijtje toevoegen. Neem ook foto’s van belangrijke en dagdagelijkse voorwerpen in de klas en op school. Hierbij denk ik aan de kapstokken, het bord, de bordenwisser en het krijtje, de agenda, het schrift, lat, potlood, enz. Breng deze woordenschat op een creatieve en speelse manier (bv. memory) over aan de nieuwkomer.

LiedjesVersjes en liedjes zijn een handige en leuke manier om nieuwe woordenschat aan te brengen. Een liedje wordt sneller opgenomen dan een saaie en lange woordenlijst. De keuze aan liedjes en versjes is oneindig. Het thema ‘lichaam’ kan bijvoorbeeld ondersteund worden door het bekende liedje ‘hoofd, schouder, knie en teen’.

Herkenbare woorden

20

Een anderstalige hoeft niet ieder woord te begrijpen om de boodschap te verstaan. Een aantal cruciale woorden zijn voldoende om te begrijpen wat hij leest of hoort. Met ‘transparante’ woorden help je de nieuwkomer soms al een stuk op weg. Transparante woorden zijn woorden die internationaal klinken en dus herkenbaar zijn (Klasse, 2013). Voorbeelden:

Typisch Nederlands Herkenbaar Nederlands

AfzeggenGeschenkBellenUitstapAfdelingGevoelensGetuigschriftInlichtenAfdrukkenVerdiepingSlordigBoterhamdoosVerbeteringLeerrijkGesprekVanzelfVanzelfsprekendBereikenVoorrang

AnnulerenCadeauTelefonerenExcursieDepartementEmotiesAttestInformerenPrintenEtageNonchalantLunchboxCorrectieEducatiefConversatieAutomatischEvidentContacterenPrioriteit

Woordenboekje per vakLeerlingen in de reguliere klas kunnen (samen met de klasleerkracht of zorgleerkracht) een woordenboekje opstellen met belangrijke woordenschat uit bepaalde cursussen. Hierbij denk ik aan wero of andere talige vakken. Tijdens de les kunnen de nieuwkomers hun woordenboek raadplegen als ze een woord niet begrijpen. Dit woordenboekje kan eventueel ook gebruikt worden tijdens huistaken en toetsen. Een voorbeeld van dergelijke woordenlijsten of woordpakketten vindt u in de bijlagen.

Les rond monumentenhttp://www.foyer.be/?page=article&id_article=11190&lang=nl Op deze website vindt u een kort lesje omtrent monumenten in de hele wereld. Wat is de langste muur ter wereld? Waar staat het kleinste standbeeld ter wereld? Hoeveel betaal je om in de hoogste bol van het Atomium te komen? Dit en andere zaken komen de leerlingen te weten. Deze les is vooral bedoeld voor oudere leerlingen in het basisonderwijs en biedt heel wat kansen om aan taalstimulering te werken. De anderstalige nieuwkomer vertelt – indien gewenst – over belangrijke monumenten in zijn land van herkomst. De andere leerlingen maken kennis met zijn land en er ontstaat openheid ten aanzien van andere culturen.

21

Op de website kunt u de kant-en-klare lesfiche downloaden met een gedetailleerde lesstructuur, infobladen en werkbladen.

WerkbladenOp het CLB beschikken wij over een aantal losse werkbladen over thema’s zoals wonen, voedsel, dieren, lichaam, gevoelens, enz. Deze werkbladen werden opgesteld door Ann Catteau uit Ieper. Zij engageert zich als vrijwilligster in de scholen om extra zorg te bieden aan anderstalige nieuwkomers. Van het begin tot nu maakte zij deze werkblaadjes op om aan de slag te gaan met de nieuwkomers. De werkbladen kunt u eveneens terug vinden in de bijlagen.

3.2 Maatregelen

3.2.1 Op scholengemeenschapsniveauEen scholengemeenschap kan veelal meer realiseren dan een individuele school. Er zijn immers meer middelen voor handen. Stel eventueel een team samen met medewerkers uit de verschillende scholen. Organiseer activiteiten voor alle (ouders van) anderstalige nieuwkomers uit de hele scholengemeenschap. Stel desnoods een uniform zorgbeleid op dat voor alle scholen van toepassing is. Vanuit ieder zijn ervaring en kennis over anderstalige nieuwkomers kunnen er heel wat interessante ideeën voortvloeien.

3.2.2 Op schoolniveau

3.2.2.1 Houding schoolteamEen positieve houding van alle leerkrachten en schoolpersoneel ten aanzien van de nieuwkomer is een cruciale voorwaarde opdat de leerling zich welkom, aanvaard en gerespecteerd voelt in zijn eigenheid. Dit betekent ook non-verbaal. Een glimlach en open lichaamshouding doen soms wonderen.

Toon respect voor de cultuur en de thuistaal van het kind. Gun de nieuwkomer voldoende tijd om zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Ook tijdens deze stille periode pikt het kind Nederlandse woorden op, zelfs al laat hij dit niet blijken. Beperkt u zich gedurende deze stille periode tot een luisterbereide houding (Cré & Driesmans, 2000).

3.2.2.2 Relatie ouders – school Een vertrouwensrelatie opbouwen met de ouders is belangrijk om een gunstig school- en klasklimaat te creëren. Als de nieuwkomer een goed contact ervaart tussen de school en zijn ouders, zal hij zich ‘veilig’ voelen in de nieuwe omgeving. Zorg voor een open dialoog met de ouders om mogelijke misverstanden te vermijden. Een aantal methodieken die hierbij kunnen helpen vindt u bij punt 4.

3.2.2.3 Naschoolse initiatievenOrganiseer wekelijks of zelfs dagelijks een soort ‘creatieve’ opvang voor anderstalige nieuwkomers. Creëer een omgeving waar de kinderen geprikkeld kunnen worden. Dit kan gaan om een uurtje dans, knutselen, muziek, een toneelgroepje, enz. Kinderen besteden op een creatieve en zinvolle manier hun vrije tijd en oefenen op een informele manier de Nederlandse taal.

22

3.2.2.4 Samenwerken met externe diensten en vrijwilligersScholen kunnen ervoor kiezen om samen te werken met diverse organisaties en diensten die bijstand verlenen aan leerlingen met specifieke problemen. U vindt een aantal regionale organisaties maar ook organisaties buiten de regio onder de laatste rubriek. Naast de bestaande diensten, kan men ook beroep doen op vrijwilligers. Ga eens na in het eigen netwerk of doe een beroep studenten uit het hoger onderwijs.

3.2.3 Op klasniveau en leerlingenniveau

3.2.3.1 Relatie nieuwkomers – medeleerlingenEen goed contact met alle leerlingen uit de klas, maakt de sociale integratie in de klas en in de samenleving mogelijk. De leerkracht bevordert de interactie in de klas door een klimaat te creëren waarin er veel kansen zijn tot informele contacten zowel binnen als buiten de klasmuren. Zorg voor een aangename en prettige sfeer in de klas door gebruik te maken van een gezonde portie humor. Respect en aandacht voor de cultuur van de nieuwkomer is belangrijk opdat hij zich welkom en aanvaard voelt, maar vermijdt dat hij telkens opnieuw in het centrum van de belangstelling staat. Voor de nieuwkomer kan dit overweldigend zijn, terwijl de andere leerlingen al snel zullen denken dat hij een voorkeursbehandeling krijgt door het ‘anders-zijn’.

Een andere manier om de leerlingen te helpen elkaar beter te leren kennen is het maken van een ‘themamuur’. Dit kan de familiemuur zijn, de thuismuur, de vriendjesmuur, … Leerlingen kunnen zelf iets meebrengen over het betreffende thema en aan de muur kleven of bij de muur plaatsen. Het kan gaan om een foto, een knuffel, of nog iets helemaal anders. Deze zaken kunnen het onderwerp vormen van een gesprek onderling. Op die manier leren de andere leerlingen niet alleen de nieuwkomer kennen, maar leert de nieuwkomer ook zijn medeleerlingen kennen. Bovendien biedt een vertrouwd voorwerp veiligheid in de klas.

3.2.3.2 KlasbuddyEen klasbuddy is een medeleerling die naast de anderstalige nieuwkomer zit in de klas. Dit kan een leerling zijn die de moedertaal van de anderstalige nieuwkomer begrijpt of gewoon een taalsterke leerling. Deze ‘buddy’ helpt de nieuwkomer bij eventuele moeilijkheden. Hij wijst de bladzijde aan, vertaalt eventueel een aantal zaken, maakt de nieuwkomer wegwijs op school, ontfermt zich wat over de leerling. Het is belangrijk dat de klasbuddy deze taak op zich wilt nemen en dit niet als een extra last ziet. Zorg, indien nodig, voor een afwisselende klasbuddy zodat de anderstalige nieuwkomer in contact komt met alle medeleerlingen.

3.2.3.3 StructuurBiedt de leerling structuur! Voorzie een vast ochtendritueel en eventueel avondritueel. Overloop de kalender (welke dag is het? welke maand? welk jaar?). Bespreek nadien ook het weer van die dag. Ondersteun dit alles door pictogrammen en afbeeldingen. Overloop nadien de dagindeling voor komende dag. Structuur biedt zekerheid voor kinderen en bezorgen hen een veilig gevoel. Maak ook een aantal gewoonten in de klas duidelijk door ze zelf voor te tonen (bv. afval in de vuilnisbak).

23

3.2.3.4 KlaslokaalProbeer te zorgen voor een vast en degelijk klaslokaal. De nieuwkomer moet dan niet steeds wennen aan een nieuwe omgeving. Bij bepaalde vakken (turnen, ICT) is dit uiteraard niet mogelijk. Het kan wel helpen om de ruimtes waar het kind vaak zal vertoeven op voorhand te laten zien aan de nieuwkomer. Als de anderstalige nieuwkomer een aantal uren of bepaalde thema’s volgt in een onthaalklas, voorzie dan ook een vast lokaal. Het is belangrijk dat het kind een onderscheid kan maken tussen de reguliere klas en de onthaalklas. Maak ook duidelijk wanneer het kind in welk lokaal zit en waarom. Voorzie eventueel een plek waar de nieuwkomer (of een andere leerling) zich even kan terugtrekken als hij er nood aan heeft om tot rust te komen.

3.2.3.5 Opdrachten, huiswerk en toetsenGedurende de eerste weken zal de nieuwkomer niet kunnen deelnemen aan de toetsen en/of de (huis)taken. Voorzie een aangepaste toets of taak voor deze leerling. Aanvankelijk test u de leerling op het begrijpen en het zelf praten. Nadien kunt u over gaan tot het lezen en het schrijven. Om een concreet voorbeeld te geven: bij een dictee kan gewerkt worden met invulzinnen of met voorbeeldzinnen. De leerling hoeft dan enkel een woord in te vullen of de zin te kopiëren.

Onderstaand schema bevat kenmerken waaraan een taak voor beginnende en gevorderde nieuwkomers moet voldoen:

Beginners Latere fase Gevorderden

RECEPTIEFook PRODUCTIEF(verstaanbaar is voldoende) vormelijke correctheid

MONDELINGook SCHRIFTELIJK(verstaanbaar is voldoende) vormelijke correctheid

onderwerp HIER EN NU onderwerp DAAR EN TOEN onderwerp ABSTRACT

onderwerp BEKEND onderwerp MINDER BEKEND onderwerp ONBEKEND

VEEL CONTEXT(visueel; talig)

WEINIG CONTEXT GEEN CONTEXT

taak opBESCHRIJVEND niveau

taak opSTRUCTUREREND niveau

taak opEVALUEREND niveau

© (Cré & Driesmans, 2000)

De zorgleerkracht/onthaalleerkracht helpt met de voorbereiding van een geplande toets. De leerling ondersteunen in het leren maar hem ook leren hoe je moet studeren. Indien nodig, kan de leerkracht ook ondersteuning bieden in het afnemen van toetsen. Het is uiteraard niet de bedoeling dat de leraar de toets in zijn plaats maakt, maar eventueel wel bepaalde woorden verduidelijkt. Een toets dat werd afgenomen met hulp, kan vermeld worden op het rapport aan de hand van een symbool bij dat vak.

Sommige anderstalige nieuwkomers zijn nog niet vertrouwd met het maken van huiswerk. Leg de bedoeling uit van huiswerk en ondersteun hem om een taak tot een goed einde te brengen.

24

3.2.3.6 Zorgleerkracht in de klasDe leerling verblijft voltijds in de reguliere klas, maar de zorgleerkracht stuurt individueel bij. Het voordeel voor de leerling is dat hij in zijn vertrouwde omgeving kan blijven. Bovendien wordt er gewerkt met de thema’s die aan bod komen in de klas. Hij krijgt dus dezelfde leerstof als alle andere leerlingen, maar aangeboden volgens zijn eigen kunnen. Niet alle klasleerkrachten zijn te vinden voor dergelijk systeem. Duidelijke afspraken hieromtrent zijn dus van belang.

4 Communicatie met de oudersOnder het eerste luikje ‘inschrijving’ kunt u reeds heel wat methodieken en maatregelen vinden om met de ouders van anderstalige nieuwkomers aan de slag te gaan. In dit onderdeel ga ik dieper in op de mogelijke manieren van communicatie. Tevens geef ik een aantal manieren om de betrokkenheid van de ouders te verhogen doorheen het schooljaar.

4.1 Methoden en maatregelen

4.1.1 Tolken

De SomMen kan een tolk aanvragen via de Sociaal Tolken- en vertaaldienst van De Som. Vooraleer een school beroep kan doen op deze dienst moet er een samenwerkingsovereenkomst getekend worden. Eenmaal dit gebeurt is, kan de school een aanvraag indienen via de aanvraagfiche en deze per e-mail verzenden naar tolkenvertaaldienst@deSOM.be. De aanvraag moet minstens twee werkdagen voor het geplande gesprek met de tolk gebeuren.

Een tolkopdracht kost €24 voor het eerste uur tolken (forfaitair bedrag). Per begonnen kwartier daarna wordt een bedrag van €6 aangerekend.

Tolkentelefoon ba-bel: http://www.vlaamsetolkentelefoon.be/ Ba-bel, de Vlaamse Tolkentelefoon verschaft telefonische tolkhulp aan organisaties onder Vlaamse bevoegdheid. Vooraleer men gebruik kan maken van deze dienstverlening, moet men zich aanmelden als nieuwe gebruiker. Daarna kan men gebruik maken van Ba-bel op het nummer 02 208 06 11. Men kan een beroep doen op de Vlaamse Tolkentelefoon op voorwaarde dat het gesprek vrij kort is, emotioneel minder geladen is, anonimiteit vereist of gewenst is en/of als acute vertaalnood zich voordoet (bv. bij crisismomenten). De dienstverlening is gratis.

Eigen netwerkEen tolk zoeken in het eigen netwerk kan een derde mogelijkheid zijn. Vraag indien mogelijk een ouder van een andere leerling die dezelfde taal spreekt om te vertalen (afhankelijk van de inhoud van het gesprek).

4.1.2 BrievenOndersteun de brieven met pictogrammen (zie hoger). Laat belangrijke informatie opvallen door een groter en/of ander lettertype te gebruiken, te onderlijnen en/of te arceren. Als de brief bijvoorbeeld handelt over een klasuitstap, benadruk dan de prijs en de datum. Maak eventueel duidelijk wat de

25

activiteit inhoudt aan de hand van een foto. Vraag aan de leerling zelf om de brief samen met zijn ouders door te nemen. Indien de brief per post wordt toegezonden, zorg er dan voor dat het logo en de naam van de school duidelijk in beeld wordt gebracht. Een voorbeeld van dergelijke brief vindt u in de bijlagen.

4.1.3 OuderwerkerIndien de middelen dit toelaten, is het een goed idee om een ouderwerker aan te stellen. Een ouderwerker verzorgt de communicatie tussen de school en de ouders van de leerlingen.

Sommige steden (bvb. Oostende) nemen deel aan een brugfigurenproject. Een brugfiguur is de persoon die een 'brug' maakt tussen de school en de ouders. Zij zijn 'neutrale' vertrouwenspersonen omdat ze werken voor verschillende scholen van verschillende onderwijsnetten. De brugfiguur maakt deel uit van het zorgteam in de basisschool, maar is geen werknemer van de school (Sociaal HuisOostende). Deze persoon begeleidt de ouders naar externe diensten, helpt meezoeken naar opvang voor de kinderen, gaat op huisbezoek, organiseert infomomenten, regelt studietoelagen, enz. De brugfiguur gaat dus veel verder dan enkel het schoolse.

Zolang de stad dit project niet organiseert, moet de school zelf op zoek gaan naar middelen om de communicatie met de ouders te verzorgen…

4.1.4 Informeel en laagdrempeligMen onderschat hoe groot de kloof soms is voor ouders van anderstalige nieuwkomers om de stap naar school te zetten. Houdt daarom de communicatie zo laagdrempelig mogelijk. Maak een ‘praatje’ aan de schoolpoort. Mondelinge communicatie is heel belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Creëer een losse sfeer tijdens bijeenkomsten en oudercontacten. Een hapje en een drankje kunnen dikwijls wonderen verrichten…

4.1.5 PraatgroepOrganiseer een wekelijkse/maandelijkse praatgroep voor de ouders van anderstalige nieuwkomers. Hoe deze gezamenlijke momenten worden ingevuld kan de school zelf beslissen. Tijdens deze bijeenkomsten kunnen er ‘lesjes’ gegeven worden over diverse thema’s. Een greep uit de talrijke mogelijkheden: hygiëne, een doktersbezoek, ontspanningsmogelijkheden, de verkiezingen, enz. Dit kan zowel door externen worden gegeven, als door een medewerker op school zelf. Ook hier opnieuw kan de school een tolk aanvragen of andere hulpmiddelen gebruiken om de boodschap duidelijk te maken aan de ouders. De praatgroep kan begeleidt worden door een medewerker van de school of door vrijwilliger(s). Zorg voor een losse sfeer en houdt de praatgroep zo laagdrempelig mogelijk. Maak ruimte vrij voor vragen van de ouders en eventuele bezorgdheden.

4.1.6 Bibbox Maak een box aan met allerlei boeken uit de bib. Zorg voor een divers en rijk aanbod uit prentenboeken, Nederlandstalige leesboeken, leesboeken uit een andere taal, enz. Voorzie een ruimte waar ouders terecht kunnen om deze boeken uit te lenen. Het is belangrijk om duidelijke afspraken te maken met de ouders omtrent het uitlenen (duur? waar binnenbrengen? eventuele boete?). Ga na of een samenwerking met de openbare bibliotheek mogelijk is.

26

4.1.7 NieuwsbrievenMaak een wekelijkse/maandelijkse nieuwsbrief op. Som in deze nieuwsbrief de activiteiten die aan bod zullen komen op. Er kan hierbij een onderscheidt gemaakt worden tussen schoolnieuws, klasnieuws, nieuws uit de buurt en nieuws uit de stad. Door buitenschoolse activiteiten te vermelden, verhoog je de socio-culturele participatie. Gebruik pictogrammen en zorg ervoor dat belangrijke woorden, data en prijzen extra opvallen. Een voorbeeld van dergelijke nieuwsbrief vindt u in de bijlagen.

5 Organisaties

5.1 Regionaal

5.1.1 AuxiliaAuxilia is een vrijwilligersorganisatie die kansarmen de kans geeft om les te volgen. Deze organisatie heeft geen vast omlijnd aanbod, maar gaat in op concrete vragen zoals leren lezen, schrijven, rekenen, schoolvakken, creatieve vakken, enz. Om van Auxilia gebruik te kunnen maken gelden drie criteria:

- de leerling heeft een effectieve onderwijsvraag;- zij / hij kan met deze vraag nergens anders terecht;- en zij / hij bevindt zich in een situatie van kansarmoede.

In een eerste gesprek wordt nagegaan of de leerling aan de 3 criteria voldoet. Als dit zo is, dan worden de nodige afspraken gemaakt en wordt er een vrijwillige lesgever aangesteld. In het andere geval wordt er samen gezocht naar een andere oplossing.

Aangezien Auxilia een vrijwilligersorganisatie is, worden er geen kosten aangerekend. Er wordt enkel een dossierkost van €10 aangerekend. Ook de verplaatsingsonkosten van de vrijwillige lesgever worden vergoedt door de aanvrager (Auxilia VZW).

Meer informatie: http://www.auxilia-vlaanderen.be/index.html Contactpersonen voor regio Ieper-Roeselare:Roos DedulleTel.: 0499 24 54 71Marc SteenlantTel.: 051 69 72 27

5.1.2 CaritasCaritas begeleidt vluchtelingen/asielzoekers in procedure. Zij helpen in administratieve zaken, komen tussen op medisch vlak, maken de mensen wegwijs op juridisch gebied, verlenen psycho-sociale begeleiding, helpen zoeken naar een zinvolle tijdsbesteding, enz. Ze bieden zowel materiële als niet-materiële hulp.

27

Heel wat anderstalige nieuwkomers maken gebruik van de huiswerkklas. Deze gaat door op dinsdag en donderdag van 16u tot 18u. Vrijwilligers begeleiden en helpen leerlingen met het maken van hun huiswerk. Dit gaat door in het Perron, Fochlaan 1 in Ieper.

Contactpersoon in Ieper:Lemahieu Anja057 22 80 890475/812 873anja.lemahieu@telenet.be

5.1.3 De Katrol (CAW)De Katrol is een integraal preventief ontwikkelingsproject. Vrijwilligers bieden studie- en opvoedingsondersteuning aan huis. De Katrol richt zich op kwetsbare gezinnen met kinderen in het derde kleuter of basisonderwijs. Tweemaal per week verlenen studenten uit het hoger onderwijs studie- en opvoedingsondersteuning aan huis en dit gedurende 3 maanden. Daarnaast wil De Katrol ook een onderwijscultuur binnenbrengen in deze kwetsbare gezinnen, waarin kinderen gestimuleerd en gemotiveerd worden om schoolse kennis te verwerven (CAW De Papaver).

Een voorwaarde om gebruik te kunnen maken van deze vorm van ondersteuning is dat het gezin moet beantwoorden aan één van de SES-indicatoren (De Katrol). Bij anderstaligen vormt dit geen probleem, aangezien de thuistaal doorgaans niet Nederlands is.

De studieondersteuning duurt minimum drie maanden maar kan eventueel verlengd worden. Bovendien is de dienstverlening ook gratis. Vanuit De Katrol wordt verwacht dat één van de ouders aanwezig is tijdens de studieondersteuning. Het is namelijk de bedoeling dat de ouder de studieondersteuning op termijn overneemt (De Katrol).

Meer informatie: http://www.cawdepapaver.be/Deelwerking/de%20katrol.htm Contact:CAW De PapaverMaloulaan 43, 8900 IeperTelefoon : 057 22 09 30onthaal@cawdepapaver.be

5.1.4 AlbatrosAlbatros is een plaatselijke vereniging die de integratie van vreemdelingen en kansarme autochtonen in de stad en maatschappij behartigt. Ze focussen zich op de deelgebieden wonen, dagbesteding en vrije tijd. De vereniging werkt ondersteunend om deze doelgroep uit de kansarmoede te houden of te halen door de hulpzoekenden te verwijzen naar de juiste instanties, door hen te helpen bij ziekte en de moeilijke zoektocht naar werk, door te fungeren als leesouder voor kinderen en volwassenen, door hen te laten participeren aan sociale- en culturele activiteiten en door de jeugd te motiveren om aan te sluiten bij sportclubs en jeugdbewegingen.

28

Vooreerst onthalen ze kandidaat asielzoekers en maken hen wegwijs in het dagelijkse leven in de gemeente. Er worden huisbezoeken gedaan en bieden hierbij een luisterend oor voor eventuele problemen, vragen, enz. Albatros maakt contact met diverse diensten en verenigingen die een steun kunnen bieden aan de persoon. Albatros vormt hierbij een brugfunctie tussen de cliënt en een derde partij. Vervolgens bieden zij ook hulp bij het opvolgen van de asielaanvraag. Voor mensen in nood bieden zij dringende hulp: dit kan zowel materiële hulp zijn (kledij, voeding, …), als medische hulp (betalen van noodzakelijke medische kosten) en financiële hulp (huur, nutsvoorzieningen,…).

Ook in Poperinge is er een huiswerkklas. Deze richt zich naar kleuters en kinderen in het basisonderwijs. De huiswerkklas gaat door in het Buurthuis Bellewijk in Poperinge en wordt intensief ondersteund door Albatros. De kinderen kunnen er eveneens terecht op dinsdag en donderdag na schooltijd.

Contactpersoon:Manu ClaesSchipvaartweg 6 8970 PoperingeTel.: 057 33 49 53GSM: 0496 54 50 31E-mail: albatros-wzs@skynet.be

5.1.5 Het Huis van het NederlandsEr zijn heel wat diensten, organisaties en verenigingen die een cursus Nederlands aanbieden. Iedere aanbodverstrekker heeft een specifieke opdracht en richt zich tot een bepaalde doelgroep. Voor een kandidaat-cursist is het niet altijd makkelijk om in de grote waaier aan cursussen net die cursus te vinden die het best aansluit bij zijn eigen behoeftes. het Huis van het Nederlands (HvN) helpt een anderstalige ouder om een cursus op maat te zoeken. Het HvN biedt dus zelf geen cursussen aan, maar de consulenten adviseren de kandidaat-cursist over de cursus die het best aansluit bij zijn individuele behoefte.

Contactpersoon:Wouter DumontLoket IeperCC Het Perron Maarschalk Fochlaan 1Tel.: 0478 804 394E-mail: westhoek@hvn-wvl.be

5.1.6 Andere scholenDurf aan te kloppen bij andere scholen in de buurt! Ga na wat zij reeds ondernemen voor anderstalige nieuwkomers en wissel ervaringen uit.

29

5.2 Buiten de regio

5.2.1 De SomDe Som begeleidt en ondersteunt personen en organisaties vanuit het Onthaalbureau Inburgering, het Integratiecentrum en de Sociaal Tolken- en Vertaaldienst.

Bij het Onthaalbureau Inburgering kunnen volwassenen er terecht om er Nederlands te leren, om een cursus maatschappelijke oriëntatie te volgen, enz. De Som helpt minderjarige nieuwkomers door samen op zoek te gaan naar een geschikte school en door hen te leiden naar welzijns- en gezondheidsvoorzieningen. Organisaties en scholen kunnen terecht bij de Sociaal Tolken- en Vertaaldienst als zij een tolk of een vertaling willen aanvragen. Tot slot begeleidt de Som scholen bij het voeren van een diversiteitsbeleid. Dit wil zeggen dat de school rekening houdt met en actief gebruik maakt van de diversiteit van de leerlingen in de klas en de diversiteit in de samenleving (DeSom).

5.2.2 Centrum voor Taal en OnderwijsHet centrum voor Taal en Onderwijs is het Vlaamse expertisecentrum op vlak van taalonderwijs. Een anderstalige nieuwkomer in de klas: Hoe ga je daarmee om? Hoe kan je deze leerlingen zo snel mogelijk de taal leren die ze nodig hebben om op school te kunnen volgen? Hoe kan je hen bij de les betrekken? Welke lesmaterialen bestaan er voor deze doelgroep? Het zijn vragen waarop het CTO een antwoord kan bieden. Op de website zijn er materialen te vinden (met gratis downloads) om te werken met anderstalige nieu wkomers. Daarnaast zijn er ook heel wat publicaties van zowel medewerkers van het CTO als externen (Centrum voor Taal en Onderwijs, 2013).

Meer informatie: http://www.cteno.be/index.php?idWs=18

Contact:Mie Sterckx 016/32.53.58 (elke voormiddag)E-mail: mie.sterckx@arts.kuleuven.be

30

6 Bibliografie

Centrum voor Taal en Onderwijs. (2013). Goochelen met woorden 3. Opgeroepen op december 13, 2013, van Centrum voor Taal en Onderwijs: http://www.cteno.be/index.php?idWp=268&id_materiaal=79

Auxilia VZW. (sd). Voorwaarden. Opgeroepen op december 2013, van Auwilia VZW: http://www.auxilia-vlaanderen.be/voorwaarden.html

Basisschool De Groeiboom. (2013, november 20). ATN. Oostende, West-Vlaanderen, België.

Bazalt HCO. (2011). Zien = snappen. Opgeroepen op december 10, 2013, van Bazalt HCO: http://www.bazalthco.nl/zien-is-snappen/zien-is-snappen

Broeckaert, E. (2013, november 22). Anderstalige nieuwkomers in de vrije Centrumschool, Roeselare. (F. Leclercq, Interviewer)

Catteau, A. (2013, november 18). Werken met anderstalige nieuwkomers. (F. Leclercq, Interviewer)

CAW De Papaver. (sd). De Katrol. Opgeroepen op december 5, 2013, van CAW De Papaver: www.cawdepapaver.be/Deelwerking/de%20katrol.htm

Centrum voor Taal en Onderwijs. (2013). Anderstalige Nieuwkomers. Opgeroepen op december 16, 2013, van Centrum voor Taal en Onderwijs: http://www.cteno.be/index.php?idWs=18

Centrum voor Taal en Onderwijs. (2013). Goochelen met woorden 1. Opgeroepen op december 9, 2013, van Centrum voor Taal en Onderwijs: www.cteno.be/index.php?idWp=268&id_materiaal=398

Centrum voor Taal en Onderwijs. (2013). Goochelen met woorden 2. Opgeroepen op december 9, 2013, van Centrum voor Taal en Onderwijs: http://www.cteno.be/index.php?idWp=268&id_materiaal=78

Centrum voor Taal en Onderwijs. (2013). Joker. Opgeroepen op december 5, 2013, van Centrum voor Taal en Onderwijs: http://www.cteno.be/index.php?idWp=267&id_materiaal=407

Cré, J., & Driesmans, L. (2000, 11 3). Anderstalige nieuwkomers: het onthaal op school. Brussel, België.

De Katrol. (sd). Voor Wie. Opgeroepen op december 5, 2013, van De Katrol: www.dekatrol.be/nl/Katrol/ouders/pages/voor-wie.html

De Som. (sd). De Som. Opgeroepen op december 5, 2013, van De Som: www.desom.be

Decoene, A. (2013, november 7). Anderstalige nieuwkomers in de basisschool Immaculata. (F. Leclercq, Interviewer)

Destatsbader, M. (2013, december 5). Anderstalige nieuwkomers in Sint-Jozef, Kortrijk. (F. Leclercq, Interviewer)

31

Elebaut, F. (2010-2011). Anderstalige nieuwkomers in het reguliere basisonderwijs. Anderstalige nieuwkomers in het reguliere basisonderwijs . Kortrijk, West-Vlaanderen, België: KATHO.

Herpels, H. (2013, november 12). Anderstalige nieuwkomers in de basisschool 3 Hofdsteden, Kortrijk. (F. Leclercq, Interviewer)

Hollenberg, H. (2009-2010). Eerste oriëntering en didactische aanpak bij anderstalige nieuwkomers in het lager onderwijs. Eerste oriëntering en didactische aanpak bij anderstalige nieuwkomers in het lager onderwijs . Kortrijk, West-Vlaanderen, België: KATHO Kortrijk.

Karaca, Ö., Ramaut, G., & Sterckx, M. (2004, September). De opvang van anderstalige nieuwkomesr in de reguliere klas en de onthaalklas. Praktische informatie en aandachtspunten bij eht werken aan taalvaardigheid . Leuven, België.

Lagaet, P. (2002). Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers in de basisschool. Caleidoscoop: spiegel van eigentijdse begeleiding , 18-21.

Lannoo, S. (2013, november 15). Anderstalige nieuwkomers in de basisschool Westdiep, Oostende. (F. Leclercq, Interviewer)

Onderwijskiezer. (2012, november). Inschrijvingsrecht. Opgeroepen op 12 13, 2013, van Onderwijskiezer: http://onderwijskiezer.be/download/Inschrijven%20en%20aanmelden%20OK.pdf

Pedagogische begeleidingsdienst. (2013). Brochure GO4ty! Brussel, België.

Sociaal Huis Oostende. (sd). Brugfiguren. Opgeroepen op december 13, 2013, van Sociaal Huis Oostende: http://www.oostende.be/product.aspx?id=10752

Vanderlocht, M. (2006). Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers: een blik op de nieuwe regelgeving. Caleidoscoop: spiegel van eigentijdse begeleiding , 26-31.

VCLB Kansenbevordering. (2012, Juni 25). GOK maakt plaats voor een nieuw en geïntegreerd SES-beleid in het gewoon basisonderwijs. Brussel, België.

Vlaams ministerie van onderwijs en vorming. (2006, juni 30). Omzendbrief voor anderstalige nieuwkomers. Opgeroepen op november 5, 2013, van Edulex. Wetgeving en omzendbrieven voor het Vlaamse Onderwijs: www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=13800

Vlaamse Overheid. (2010). Onthaalonderwijs. Brussel: Guy Janssens; Agentschap voor Onderwijsdiensten.

Woordkasteel. (sd). Woordkasteel. Opgeroepen op december 9, 2013, van Woordkasteel: http://www.woordkasteel.com/wkasteel/indexw.htm

32