VCN Jaarconferentievcnonline.nl/images/Plenum.pdfWoordvolgorde The Emergence and Development of SVO...

De positionele methode in de klas

VCN Jaarconferentie10 maart 2018

The writer speaks to the intellect and the heart of mankind, to allin any age who can understand him. (H.D. Thoreau)

Id etiam de isto equo memoratum est, quod, cum insidens in eo Alexander bello Indico et facinora faciens fortia in hostium cuneum non satis sibi providens inmisisset coniectisqueundique in Alexandrum telis vulneribus altis in cervice atque in latere equus perfossus esset, moribundus tamen ac prope iam exsanguise mediis hostibus regem vivacissimo cursuretulit atque, ubi eum extra tela extulerat, ilicoconcidit et domini iam superstitis securus quasi cum sensus humani solacio animam exspiravit.

Gellius, Noctes Atticae, 5.2.4

Een meer specifiek en al veel langer bestaand probleem is de kloof tussen taalverwerving en het ontwikkelen van leesvaardigheid.

Croon, C. Het geheim van de blauwe boer, p. 22.

ontleden

analyseren

decoderen

onder handen nemen

uitpluizen

slopen

te lijf gaan

vertalenontledenanalyserendecoderen onder handen nemenuitpluizenslopente lijf gaan

Het is een illusie te denken dat een leerling werkelijk zelfstandig Cicero kan lezen op basis van de weinige bladzijde originele tekst die het eindexamenpensum vormen.

Croon, C. Het geheim van de blauwe boer, p. 28.

Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek

ontwikkelen van een leesmethode

- inzicht in Latijnse woordvolgorde

- de interne dynamiek van de Latijnse zin

→ systematische manier van lezen

I Woordvolgorde als structurerend element

II Colometrische schikking

III Lezen zonder “vertalen”

C. Plinius Surae suo s.

Et mihi discendi et tibi docendi facultatem

otium praebet. Igitur perquam velim scire,

esse phantasmata et habere propriam figuramnumenque aliquod putes, an inania et vana ex metu nostro imaginem accipere. Ego ut essecredam in primis eo ducor, quod audio accidisseCurtio Rufo.

Woordvolgorde

The Emergence and Development of SVO Patterningin Latin and French (Bauer – 1995)

Latin Word Order (Stephens & Devine – 2006)

Constituent Order in Classical Latin Prose ( Spevak –2010)

“Positionele methode” (Verbaal – 2014)

vormingsprincipe

kader

kleur │ KERN │ precisering

woordvorming

kleur │ KERN │ preciseringpro scrib(e) ba tur

con sue tudin em

woordgroep

kleur │ KERN │ preciseringcapax domus

multis vulneribus

Caesaris imperium

woordgroep

kleur │ KERN │ preciseringpopulo Romano

capite suo

senex macie confectus

Hannibalem cuius opera susceptum …

Eurysteus rex

woordgroep

magnus Alexander ↔ Alexander magnus

pulchra puella ↔ puella pulchra

capite suo ↔ suo capite

woordgroep

Vadit in eundem carcerem atque in eundempaucis post annis scyphum Socrates eodemscelere iudicum quo tyrannorum Theramenes.

in eundem paucis post annis scyphum

Cic. Tusc. 1,97

Niveau van de zin

kader │ KERNzin │ precisering

Niveau van de zin

kader │ kernzin │ precisering

naamwoordelijk blok + werkwoordelijk blok

(spelers) (handeling)

perspectief – objectief – betrokken element

Niveau van de zin




(hoofdrol) (2de speler)

Niveau van de zin




Ariovistus legatos ad eum

Niveau van de zin



kaderende elementen – relatie celeriter mittit

Niveau van de zin


- Bijwoorden : Diu, Tandem, Saepe, …

- Naamwoordgroepen: Postero die, Media nocte, …

- Bijzinnen: Diu cum esset pugnatum,

- Losse ablatieven: Sententiis dictis, …

Niveau van de zin


- bijzin van doel en gevolg

- bijzin van beperkende voorwaarde

- bijzin van verklarende reden

- precisering van een element uit de kernzin

Niveau van de zin


Cognito Caesaris adventu │

Ariovistus legatos ad eum mittit │

ut conloquium postularent.

Syntaxis

BWB onderwerp LV MV BWB gezegde

Morfologie

abl nom acc dat abl/acc ww


Posities

abl nom acc dat abl/acc ww


kader perspectief objectief betrokkene kaderendelement

relatie

Posities

abl nom (acc) (dat) abl/acc ww

BWB ond LV (MV) BWB gezegde

Postero die Arpineius et Iunius

quaeaudierant

ad legatos / deferunt.


relatie

Posities




quaeaudierant



relatie

Postero die ad legatos Arpineius et Iunius

quaeaudierant

/ deferunt.

Posities




quaeaudierant



relatie

Postero die ad legatos Arpineius et Iunius

quaeaudierant

/ deferunt.

Postero die quaeaudierant

ad legatos Arpineius et Iunius

/ deferunt.

Magna virtus res de quibus loquimur clare atqueut cerni videantur enuntiare. Non enim satisefficit neque, ut debet, plene dominatur oratiosi usque ad aures valet, atque ea sibi iudex de quibus cognoscit narrari credit, non exprimi et oculis mentis ostendi.

Quintilianus, Institutio Oratoria, 8.3.62

Innoxia adhuc ac praecalida et libata gustu potiotraditur Britannico; dein, postquam fervore aspernabatur, frigida in aqua adfunditur venenum, quod ita cunctos eius artus pervasit, ut vox pariter et spiritus eius raperentur.

Tacitus, Annales, 13.16

At the outset there existed a conviction that the modern mind could not be so degenerate as to be incapable of reading Latin as the Romans read it, that is to say, in the Roman order, and at a rate of speed which would not be intolerably slow in the reading of a modern tongue.

Hale, The Art of Reading Latin, 1894.

Deze regel kan je in één oogopslag zien.

Qui cum esset bonis parentibus atque honesto loco natus,

etsi id quidem alius alio modo tradidit, abundaretque et

aequalium familiaritatibus et consuetudine propinquorum,

haberet etiam more Graeciae quosdam adulescentes

amore coniunctos, credebat eorum nemini, sed iis, quos ex

familiis locupletium servos delegerat, quibus nomen

servitutis ipse detraxerat, et quibusdam convenis et feris

barbaris corporis custodiam committebat.

Cic. Tusc. 5,58

Qui

cum esset bonis parentibus

atque honesto loco natus,

etsi id quidem alius alio modo tradidit,

abundaretque et aequalium familiaritatibus

et consuetudine propinquorum,

haberet etiam more Graeciae

quosdam adulescentes amore coniunctos,

credebat eorum nemini,

sed iis,

quos ex familiis locupletium servos delegerat,

quibus nomen servitutis ipse detraxerat,

et quibusdam convenis et feris barbaris

corporis custodiam committebat.

“Nemo cum Prophetas versibus viderit essedescriptos metro eos aestimet apud Hebraeosligari, et aliquid simile habere de Psalmis, veloperibus Salomonis; sed quod in Demosthene et Tullio solet fieri, ut per cola scribantur et commata, qui utique prosa, et non versibusconscripserunt: nos quoque utilitati legentiumprovidentes, interpretationem novam, novo scribendi genere distinximus.”

“This kind of colometric arrangement can be made, in varying degrees, with all the classical prose writers – and ought to be made. It would be doing Vergil and Shakespeare a grave injustice if we were to print their lines in a continuous fashion without regard to verses. It is equally an injustice to classical prose writers to print them straight out, using only grammatical punctuation, in disregard of the carefully composed cola and periods. What a tremendous help it would be to students in learning and to teachers and scholars in explaining classics if we were to write them out, in Saint Jerome’s words, per cola and commata.”

Stellarum autem globi terrae magnitudine facile vincebant;

Cic. De rep. 6,20

Stellarum autem globi

terrae magnitudine

facile vincebant;

Cic. De rep. 6,20

Sequitur clades, forte an dolo principis incertum (namutrumque auctores prodidere), sed omnibus, quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt, gravioratque atrocior.

Tacitus, Ann. 15.38

Sequitur clades gravior et atrocior omnibus, quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt.

Fortuna 2, T. 25B

Sequitur clades,

forte an dolo principis incertum

(nam utrumque auctores prodidere),

sed omnibus,

quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt,

gravior atque atrocior. Tacitus, Ann. 15.38

Sequitur clades gravior et atrocior omnibus, quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt. Fortuna 2, T. 25B

Qui









sed iis,





De horizontale lijn

qua auxilia suorum exspectaverant

De verticale lijn

At ii,

qui Alesiae obsidebantur, 2

praeterita die

qua auxilia eorum expectaverant,

consumpto omni frumento

inscii quid in Haeduis gereretur

consilio coacto

de exitu suarum fortunarum consultabant.

1 Woorden blijven binnen de woordgroep waartoe ze behoren

Tum Sabinae mulieres, (naamwoordgroep)

quarum ex iniuria bellum ortum erat, (betr. bijzin)

crinibus passis scissaque veste, (naamwoordgroep)

victo malis muliebri pavore (losse ablatief)

ausae se inter tela volantia inferre, (participiumgroep)

…

2 Woordgroepen lopen niet door elkaar. Eén woordgroep moet afgerond zijn voordat de volgende

kan beginnen.

qui Alesiae obsidebantur, (afgerond)

praeterita die (afgerond)

qua auxilia eorum exspectaverant, (afgerond)

consumpto omni frumento (afgerond)

inscii quid in Haeduis gereretur (afgerond)

3 Een woordgroep kan wel andere omarmen.

At ii, 1a


praeterita die 3

qua auxilia eorum exspectaverant, 4

consumpto omni frumento 5

inscii quid in Haeduis gereretur 6

consilio coacto 7

de exitu suarum fortunarum consultabant 1b

4 Aan het begin en einde van een woordgroep staan vaak woorden die inhoudelijk of grammaticaal nauw

op elkaar betrokken zijn.

quod cum iis pacem fecissent voegwoord - gezegde

munus eorum gratum acceptumque esse onderwerp - gezegde

petitusque saepe principum insidiis passieve vorm - hand. vw.

facultate per provinciam itineris faciendi alliteratie en klankspel

clamore prius undique orto kern - bepaling (congr.)

signum omnibus dat simul invadendi kern - bepaling (niet-congr.)

Qui









sed iis,





De verticale lijn

At ii,


praeterita die

qua auxilia eorum exspectaverant,

consumpto omni frumento

inscii quid in Haeduis gereretur

consilio coacto

de exitu suarum fortunarum consultabant.

1 Woordgroepen staan op die plaats waar ze het beste passen in de zin.

De woordgroepen in een zin staan precies op die plaats waar de auteur ze hebben wil. Als een regisseur positioneert de Romeinse auteur de verschillende woordgroepen in de volgorde waarin hij de lezer het verhaal willen laten zien.

→ inhoudelijke posities

2 De woordgroepen respecteren de chronologie van de gebeurtenissen.

Helvetii

iam per angustias et fines Sequanorum

suas copias traduxerant

et in Haeduorum fines pervenerant

eorumque agros populabantur.

3 Woordgroepen volgen de logische opbouw van een redenering.

De vraag die in een vorige woordgroep wordt opgeroepen, wordt vaak in een volgende beantwoord.

legati Carthaginienses Romam venerunt,

• wat komen ze doen?

qui senatui populoque Romano gratias agerent,

• bedanken waarvoor?

quod cum iis pacem fecissent,….

leesmethode

• de tekst wordt (vooraf) geschikt in cola

• de tekst wordt woordgroep per woordgroep doorgenomen

• bij elke woordgroep worden (aanvankelijk) dezelfde vragen gesteld, in een vaste volgorde

• de lectuur wordt niet afgesloten met een vertaling

leesmethode

1 vorm: woor– soort woordgroep

2 positie: kader│kernzin│precisering

3 inhoud:

4 verwachting: (i

nhoudelijk – grammaticaal)

leesmethode

1 vorm: woordsoort – soort woordgroep


perspectief – objectief – betrokkene – relatie

3 functie: (indien syntaxis afwijkt van semantiek)

4 inhoud:

5 verwachting: (inhoudelijk – grammaticaal)

leesmethode



hoofdrol – 2de speler – betrokkene – relatie

3 functie: (indien syntaxis afwijkt van semantiek)

4 inhoud:


leesmethode




3 inhoud: Wat zie je? Hoe wordt dit in beeld gebracht? Wat voegt deze woordgroep toe?

4 inhoud:


leesmethode




3 inhoud: Wat zie je? Hoe wordt dit in beeld gebracht? Wat voegt deze woordgroep toe?

4 verwachting: (inhoudelijk > grammaticaal)

Tenuis adhuc et obscurus

obtinenti Africam

comes haeserat.

Inclinato die spatiabatur in porticu; offertur eimulieris figura humana grandior pulchriorque

Plinius, Ep. 7,27;

Vercingetorix capituleert

BG 7.89

Postero die

Vercingetorix,

concilio convocato

id bellum se suscepisse

non suarum necessitatum,

sed communis libertatis causa

praeterita die,

qua auxilia suorum exspectaverant,

consumpto omni frumento,

inscii quid in Aeduis gereretur,

concilio coacto

Postero die

Vercingetorix,

concilio convocato




demonstrat,

.

Postero die 1

Vercingetorix, 2a

concilio convocato 3

id bellum se suscepisse 4

non suarum necessitatum, 6

sed communis libertatis causa 7

demonstrat, 2b

.

Postero die 1

Vercingetorix, 2a





demonstrat, 2b

.

Postero die

Vercingetorix,

concilio convocato




demonstrat,

et quoniam sit fortunae cedendum,

.

Postero die Vercingetorix,concilio convocato,id bellum se suscepissenon suarum necessitatum, sed communis libertatis causademonstrat,et quoniam sit fortunae cedendum,ad utramque rem se illis offerre

.

Postero die Vercingetorix,concilio convocato,id bellum se suscepissenon suarum necessitatum, sed communis libertatis causademonstrat,et quoniam sit fortunae cedendum,ad utramque rem se illis offerreseu morte sua Romanis satisfacere

.

Postero die Vercingetorix,concilio convocatoid bellum se suscepissenon suarum necessitatum, sed communis libertatis causademonstrat,et quoniam sit fortunae cedendum,ad utramque rem se illis offerreseu morte sua Romanis satisfacereseu vivum tradere velint.

.

VCN Jaarconferentievcnonline.nl/images/Plenum.pdfWoordvolgorde The Emergence and Development of SVO...

Documents

Transcript of VCN Jaarconferentievcnonline.nl/images/Plenum.pdfWoordvolgorde The Emergence and Development of SVO...