D a v i d F . Ve n n e l l s

RefleksologiaD L A P O C Z ĄT K U J Ą C Y C H

Uzdrawiający masaż stóp

PRZEŁOŻYŁA: Agata Szczygieł

TYTUŁ ORYGINAŁU:Reflexology for Beginners. Healing Through Foot Massage of Pressure Points

Redakcja: Katarzyna Pietruszka Korekta: Dominika Dudarew

Skład i projekt okładki: skladigrafika@gmail.com Ilustracje: Mary Ann Zapalac

Ilustracja Buddy Medycyny: Courtesy of Tharpa Publications © 1990 Andy Weber

REFLEXOLOGY FOR BEGINNERS:HEALING THROUGH FOOT MASSAGE OF PRESSURE POINTS

Copyright © 2001 David F. VennellsRys. 2 – str. 36, Rys. 3 – str. 39, Rys. 4 – str. 41, Rys. 5 – str. 45, Rys. 6 – str. 46, Rys. 7/8 – str. 48/49, Rys. 9 – str. 51, Rys. 10 – str. 52, Rys. 11 – str. 58, Rys. 12 – str. 60, Rys. 13, 14 – str. 62, Rys. 15 – str. 63, Rys. 16 – str. 78, Rys. 17 – str. 79, Rys. 18, 19 – str. 80, Rys. 20 – str. 81, Rys. 21 – str. 82, Rys. 22 – str. 83, Rys. 23 – str. 84, Rys. 25, 26 – str. 92, Rys. 27 – str. 93, Rys. 28 – str. 94, Rys. 29 – str. 95, Rys. 30 – str. 96, Rys. 31, 32 str. 97, Rys. 33 – str. 98, Rys. 34 – str. 100, Rys. 35 – str. 102, Rys. 36 – str. 103, Rys. 37 – str. 104, Rys. 38 – str. 105, Rys. 39 – str. 106, Rys. 40 – str. 107, Rys. 41 – str. 108, Rys. 43 – str. 110, Rys. 44 – str. 111 są zaczerpnięte z ilustracji zawartych w książce Reflexo-logy: – A Practical Introduction autorstwa Inge Dougans – ISBN 1 -862041601; Text & Illustrations © Inge Dougans 1992, Compilation ©HarperCollins Publishers Ltd 1998 – wykorzystano za zgodą.

Published by Llewellyn Publications Woodbury, MN 55125 USA

www.llewellyn.com

Copyright © for Polish edition by ILLUMINATIO Łukasz Kierus 2013

Wszelkie prawa do polskiego przekładu i publikacji zastrzeżone. Powielanie i rozpowszech-nianie z wykorzystaniem jakiejkolwiek techniki całości bądź fragmentów niniejszego dzieła bez uprzedniego uzyskania pisemnej zgody posiadacza tych praw jest zabronione.

Wydanie 1 Białystok 2013

ISBN: 978-83-62476-97-8

www.illuminatio.pl

Wydawnictwo ILLUMINATIO Łukasz Kierus E-mail: wydawnictwo@illuminatio.pl

Dział handlowy: zamowienia@illuminatio.pl

Pełna oferta wydawnictwa jest dostępna na stronie www.illuminatio.pl

Bądź na bieżąco i śledź nasze wydawnictwo na Facebooku:www.facebook.com/illuminatiopl

SPIS TREŚCI

Wykaz ilustracji ............................................................................................7Refleksologia: droga do dobrego samopoczucia ....................................9Podziękowania ........................................................................................... 11Od autora ................................................................................................... 13Od wydawnictwa ...................................................................................... 15Wstęp ........................................................................................................... 17

1. Czym jest refleksologia? ........................................................... 21 2. Położenie refleksów .................................................................. 33 3. Podstawowe techniki ................................................................ 55 4. Rozpoczęcie zabiegu ................................................................. 67 5. Główna część zabiegu ............................................................... 89 6. Praktyczne rady ........................................................................115 7. Studia przypadków .................................................................131 8. Choroba i umysł ......................................................................167 9. Proste medytacje .....................................................................187 10. Przyszłość refleksologii ..........................................................197

Dedykacja .................................................................................................200Dodatek 1: Historia refleksologii ........................................................201Dodatek 2: Grupy medytacyjne ..........................................................211Dodatek 3: Książki o buddyzmie ........................................................213Dodatek 4: Niedoczynność tarczycy ..................................................215Bibliografia ...............................................................................................219

21

Oxford English Dictionary definiuje refleksoterapię w następu-jący sposób:Praktyka masowania punktów na stopie,

służąca zmniejszeniu napięcia i uzdrawianiu dolegliwości.

Refleks określa się jako:

Mimowolny lub automatyczny ruch w reakcji na bodziec.

Są to opisy dobre i ogólne, ale dotykają jedynie powierzchni prawdziwej natury sztuki i nauki, jaką jest refleksologia. Tak na-prawdę definicja słowa „refleks” jest dość myląca. Refleksolodzy nie poszukują odpowiedniego „ruchu”, ale raczej innego bodźca czy reakcji w formie zwiększenia, zmniejszenia czy przywrócenia równowagi danej funkcji fizycznej, umysłowej lub emocjonalnej.

1

CZYM JEST REFLEKSOLOGIA?

22

Na jednym poziomie celem refleksologii jest głównie przywró-cenie ciału i umysłowi zdrowia tak szybko, jak to możliwe, aby pa-cjent nie potrzebował dalszego leczenia i mógł znów cieszyć się życiem. Byłoby wspaniale, gdyby tak działo się po każdej sesji za-biegów. Nie żyjemy jednak w idealnym świecie, zatem i cel reflek-sologii trzeba dostosować do realiów, żeby odzwierciedlał to, co w praktyce można osiągnąć z każdym pacjentem.

Czasem jedyne, co uzyskujemy, to złagodzenie objawów choroby. Taką poprawę można utrzymać dzięki regularnym zabiegom. Gdy pacjent jest zadowolony z efektów, można uznać powodzenie terapii.

Ogromne znaczenie ma stosunek osoby chorej do jej stanu. To w tym zakresie refleksologia może przynieść najkorzystniejsze re-zultaty. Najlepszy sposób pomocy udzielonej pacjentowi przez refleksologa to wzmocnienie pozytywnych cech fizycznych i psy-chicznych poprzez zabiegi, słuchanie, a czasem prowadzenie roz-mów. Pozytywne nastawienie to wspaniały efekt dodatkowy za-biegów refleksologicznych, a  zarazem jeden z  najważniejszych czynników procesu uzdrawiania. Moc pozytywnego myślenia po-twierdzają nawet badania naukowe. Można zatem oficjalnie uznać, że poczucie szczęścia działa cuda!

Przywrócenie dobrego nastawienia u chorego powinno stano-wić najważniejszy priorytet refleksologa. Powody przedstawię póź-niej, a teraz mogę tylko powiedzieć, że szczęśliwy umysł jest bardzo pożyteczny. Na świecie żyje wiele osób borykających się z ogrom-nym cierpieniem w różnej postaci, jednak wiele z nich radzi sobie z tym, zachowując szczęśliwy umysł, zadowolony umysł, umysł, któremu zależy jedynie na poczuciu szczęścia. Czy takie osoby są zdrowe? Czy potrzebują uzdrowienia?

W jaki sposób odnosi się to do definicji czy rozumienia reflekso-logii? Jeżeli wyruszamy w podróż do zrozumienia „sposobu uzdra-

23

wiania”, musimy zdobyć pewną mądrość, aby hartować i kształto-wać pełne współczucia pragnienie pomocy innym. Mądrość jest niezwykle ważna. Bez niej wiele działań traci swój cel, marnuje się czas i wysiłek. Dotyczy to nawet terapeutów obdarzonych naj-większymi umiejętnościami technicznymi i altruizmem. Może się to wydawać dziwne, ale najważniejszą ambicją uzdrowiciela nie jest zdrowie. Tej kwestii również przyjrzymy się później, gdy zaj-miemy się przyczyną choroby i jej uzdrawianiem oraz naturą umy-słu (Rozdział 8).

Jak działa refleksologia?

Naprawdę ciężko jest określić historycznie pierwsze zastosowa-nie refleksologii. Najstarsze znane udokumentowanie użycia tej tech-niki to wizerunek na ścianie tzw. grobowca lekarzy w Ankhmahor w egipskiej Sakkarze. Pochodzi on z okresu około 2330–2500 p.n.e. i przedstawia dwóch mężczyzn masujących stopy dwóm innym męż-czyznom. Według podpisu pod malowidłem pacjent mówi: „Nie rób mi krzywdy”, a terapeuta odpowiada: „Będę działał tak, abyś mnie chwalił”. (Więcej informacji o historii refleksologii w Dodatku 1).

Jeżeli przyjmiemy, że masaż stóp to prosty rodzaj refleksotera-pii, można powiedzieć, że jest ona stara jak ludzkość, a może na-wet starsza. Wiele gatunków małp, w tym te najbliżej spokrewnione z człowiekiem, wykonuje prymitywny rodzaj masażu stóp. Oczy-wiście nie zdają sobie sprawy z tego, że stymulują moce uzdrawia-jące ciało. To działanie instynktowne, które wiąże się z dobrym samopoczuciem. Wiele osób lubi masaż stóp. Jest relaksujący, przy-jemny i pozwala pozbyć się stresu. Jednak masaż stóp i refleksote-rapia to dwie różne rzeczy, nawet jeżeli obie wpływają korzystnie na ciało z tych samych powodów.

24

Rozróżniamy dwie główne szkoły myślenia o tym, na czym po-lega działanie refleksologii. Niestety obecnie w badaniach klinicz-nych nie można udowodnić prawidłowości żadnej z nich. Nie zmie-nia to jednak faktu, że refleksologia działa.

Teoria numer jeden, preferowana przez wielu pierwszych reflek-sologów, w tym Eunice Ingham uważaną za matkę współczesnej re-fleksologii, mówi o powiązaniu stopy z różnymi częściami ciała po-przez zakończenia nerwowe. W stopach znajduje się ogromna liczba zakończeń nerwowych, dlatego też wiele osób odczuwa ich szcze-gólną wrażliwość na stymulację fizyczną (np. łaskotanie). Zakoń-czenia nerwowe są przypisane różnym „zonom” ciała – jest to tzw. teoria „zonowa”. Doktor William Fitzgerald odkrył, że ciało można podzielić na dziesięć zon pionowych od stóp do głowy, które odpo-wiadają dziesięciu palcom u rąk i nóg (Rys. 1). Uciskanie konkret-nych palców może wpływać na części ciała w odpowiednich zonach. Uważa się też, że zakończenia nerwowe odpowiadają mapie ludz-kiej anatomii. Jeżeli spojrzymy na podeszwy stóp złożone razem, ich kształt przypomina zarys ludzkiego ciała. Duże palce odnoszą się do głowy i szyi, podstawa małych palców to lewe i prawe ramię, a każde podbicie stopy (stęp) to lewa oraz prawa część kręgosłupa.

W pewnym zakresie to również prawda. Brak jednak jedno-znacznego dowodu, czyniącego tę tezę ostateczną, rozstrzygającą i rzetelną. Po prostu duża liczba zakończeń nerwowych w stopach i ich złożoność praktycznie uniemożliwia jednoznaczną identyfika-cję tego, który obszar stopy wpływa na daną część ciała. Układ ner-wowy jest bardzo rozbudowany i obejmuje całe ciało, dlatego też wywołanie przyjemności lub bólu w jednym obszarze ma ogrom-ny wpływ na cały układ.

Pomimo braku dowodów naukowych występuje wiele świa-dectw pochodzących ze studiów przypadków i opowiadań. Po-

25

kazują one, że to raczej refleksoterapia, a nie zwykły masaż stóp, wpływa korzystnie na zdrowie. Dlatego też można powiedzieć, że masaż i stymulacja stóp w określony sposób mają bezpośredni po-zytywny wpływ na ciało oraz umysł.

Obecnie wielu praktyków wyjaśnia zasady działania refleksolo-gii, posługując się drugą teorią – zgodną z medycyną chińską. We-dług tego podejścia w ciele znajduje się wiele niewidocznych ście-żek energetycznych, meridianów, przewodzących energię życiową

Rysunek 1: Zony ciała na podstawie teorii zonowej

26

chi/ki. W przypadku zablokowania tych ścieżek, np. z powodu stre-su, pojawia się choroba. Czasem do uwolnienia blokad i stymulo-wania swobodnego przepływu zdrowej energii życiowej stosuje się akupunkturę lub akupresurę. Wiele głównych ścieżek energe-tycznych kończy się lub zaczyna w stopach, dlatego refleksotera-pia może je pobudzać w sposób naturalny. Pełen zabieg refleksolo-giczny nie stymuluje ani nie dotyka wszystkich meridianów – nie wszystkie kończą swój bieg w stopach. Poza głównymi ścieżkami występuje też wiele połączeń mniejszych czy pomocniczych. Dla-tego akupunkturę i akupresurę stosuje się na całym ciele. (Aku-punktura ma tysiące lat, więc gdyby była najskuteczniejsza przy stosowaniu tylko na stopach, ktoś by to już wcześniej zauważył).

Nowe idee

Potrzebujemy nowych wskazówek i prostych idei dotyczących tego, jak działają refleksologia, akupunktura oraz podobne terapie. Poniżej znajduje się możliwe wyjaśnienie czerpiące z teorii zakoń-czeń nerwowych (teoria zonowa) oraz z teorii meridianów ener-gii życiowej.

Z nauk wielu kierunków filozofii Wschodu i systemów medy-cyny naturalnej wiemy, że układ nerwowy stanowi połączenie po-między ciałem i umysłem. Wiemy też, iż naszym zdrowiem umy-słowym oraz fizycznym rządzą eteryczne energie wewnętrzne, w filozofii buddyjskiej nazywane „wiatrami”. Stan naszego zdro-wia umysłowego i fizycznego jest dobry, jeżeli nosimy w sobie i generujemy w sposób naturalny silne, wyraźne i zrównoważone eteryczne wewnętrzne/wiatry. Aby to zrozumieć, potrzeba pod-stawowej wiedzy na temat energii życiowej i przyczyny, dla której jest tak istotna.

27

Można powiedzieć, że energia życiowa to delikatny fundament istnienia, rodzaj kosmicznej zupy, która karmi, wspiera i podtrzy-muje cykl narodzin, życia oraz śmierci wszelkich form istnienia.

Współcześni fizycy twierdzą, że materia składa się z  energii o różnej częstotliwości. Przedmioty stałe powstają z energii wi-brującej w niskiej lub wolnej częstotliwości. Obiekty o innej kon-systencji (woda, powietrze, energia życiowa) wibrują niewiary-godnie szybko. Wiemy też, że pomiędzy molekułami i atomami materii występuje proporcjonalnie więcej przestrzeni niż między planetami we Wszechświecie. Nic nie jest takim, jakim się wydaje.

Wiele kierunków filozofii Wschodu, jak buddyzm czy wedyzm, rozumie koncepcję energii o wiele lepiej niż my. Włączają tę wiedzę do swojej religii w sposób, który wyjaśnia mistyczne, duchowe do-świadczenia przeżywane przez wielu oddanych praktyków. W tych społeczeństwach nie rozdziela się nauki, religii i sztuki. Postrze-ga się je po prostu jako gałęzie tego samego drzewa życia. Jeden z aspektów wschodniego rozumienia Boga utożsamia Go z uni-wersalną energią życiową, czyli z jedynym prawdziwym źródłem wszelkiego istnienia. To z niego pochodzi cała energia tchnąca ży-cie w rośliny, drzewa, zwierzęta, ludzi, planety, gwiazdy i wszech-światy. To źródło życia, z którym musimy nawiązać kontakt, jeże-li chcemy zachować dobre zdrowie fizyczne, umysłowe i duchowe lub je odzyskać.

Będąc w kontakcie z tą energią poprzez modlitwę, medytację, spacer na łonie natury czy poddanie się uzdrawianiu, czujemy się mniej „osobni”, a coraz bardziej „pełni” w nas samych, stanowimy „całość” ze stworzeniem. Doświadczamy poczucia jedności. Staje-my się bardziej świadomi naszego miejsca i roli w wielkim schema-cie rzeczy. Jednocześnie czujemy wsparcie, bezpieczeństwo, otwar-cie i pewność co do naszych umiejętności bycia wszystkim, czym

28

jesteśmy, bez wątpliwości czy poczucia winy. Można powiedzieć, że te duchowe, osobiste doświadczenia stanowią „esencję” uzdrowie-nia. To dodatkowa korzyść innych terapii niekonwencjonalnych.

Wyróżniamy dwa główne rodzaje energii życiowej. Wewnętrz-na energia życiowa to eteryczna energia obecna w ciele oraz umy-śle wszystkich żywych istot. Zewnętrzna energia życiowa występuje w roślinach, kwiatach, drzewach, skałach, minerałach i kryształach. Często wykorzystuje się ją w celach zdrowotnych, np. w esencjach kwiatowych doktora Bacha, uzdrawianiu kryształami, homeopa-tii i zielarstwie. Nawet sam spacer po lesie czy nad brzegiem mo-rza może działać uspokajająco i uzdrawiająco. W takich miejscach dostępne jest tyle czystej zewnętrznej energii życiowej, że podno-si ona poziom naszej energii wewnętrznej, co wpływa odpowied-nio na ciało i umysł. I na odwrót, jeżeli zbyt wiele czasu spędzamy w mieście czy w środowisku stresogennym, gdzie naturalne energie są ograniczone, może to niekorzystnie wpłynąć na nasze zdrowie. Szczególnie w przypadku, gdy nie potrafimy zmienić takiej sytuacji czy wznieść się ponad nią. Jak wspomniano wcześniej, wewnętrzna energia życiowa przepływa przez kanały czy meridiany w ciele czło-wieka. W przypadku ich zablokowania czy zaburzenia równowagi (np. z powodu stresu) może się pojawić choroba. Większość terapii niekonwencjonalnych obiera za cel pomoc w odzyskaniu równowa-gi pomiędzy ciałem i umysłem, oczyszczenie energii wewnętrznych, a tym samym wzmocnienie zdrowia i dobrego samopoczucia. Tak działa również refleksologia jako metoda uzdrawiania.

Refleksoterapia może wspaniale wpływać na zdrowie i dobre sa-mopoczucie, przywracając równowagę wewnętrznemu systemowi energetycznemu, oczyszczając go i regenerując. Jeżeli wewnętrz-na energia życiowa jest zablokowana, spowolniona lub niezrówno-ważona, regularne zabiegi refleksologiczne pomagają jej natural-

29

nie i łatwo się uwolnić oraz podnoszą jej jakość do najzdrowszego poziomu, na jaki pozwala ciało, umysł i środowisko. Zabieg ten otwiera również nasz system energetyczny, aby ponownie otrzy-mać zrównoważony przepływ uniwersalnej energii życiowej, od-cinany lub ograniczany często przez chorobę. Można stwierdzić wprost, że odcięcie od energii życiowej stanowi przyczynę więk-szości chorób.

Ważna część procesu uzdrawiania to ustalenie, dlaczego pacjent utracił naturalną łączność z uniwersalną energią życiową i co może zrobić, aby utrzymać z nią prawidłowy kontakt w przyszłości. Dla niektórych może to oznaczać osobistą rewolucję duchową, polega-jącą na ponownym odkryciu własnej religii lub nowego wyznania, czy też zainteresowanie się takimi praktykami jak medytacja, joga lub tai chi. Nie musimy jednak stawać się religijni, aby wytworzyć tę specjalną wewnętrzną łączność z życiem. Dzieci nie są zbyt re-ligijne, a na pewno kryją w sobie szczególną czystą energię, która pochodzi ze specjalnych źródeł. Warto zauważyć, że wielu znanych i szanowanych nauczycieli duchowych, uzdrowicieli oraz świętych posiada podobną energię.

Świadoma energia

Gdy wewnętrzne i zewnętrzne energie życiowe są w harmonii, posiadają ten sam poziom czystości, funkcjonują na tej samej dłu-gości fal/częstotliwości i występują na tym samym poziomie eg-zystencji, są zatem bardzo do siebie podobne. Jedyna różnica mię-dzy nimi jest taka, że wewnętrzna energia życiowa ma świadomość lub „umysł”, bez którego nie może istnieć. Z powodu tego bliskie-go związku świadomości i wewnętrznej energii życiowej, łatwo jest uwierzyć, że poczucie bliskości czy pokrewieństwa wobec drzew,

30

kryształów, ziemi i innych źródeł zewnętrznej energii życiowej wy-nika z ich osobistego charakteru czy posiadania przez nie umysłu. Zewnętrzna energia życiowa (w drzewach, kryształach, ziemi) nie ma świadomości ani umysłu. Nie oznacza to jednak, że są to mniej wyjątkowe czy mniej święte „żywe” przedmioty.

Nasza wewnętrzna energia i umysł są zatem nierozłączne. Ist-nieją niemal jako jedno, jest między nimi bardzo intymny, zależny związek. Chociaż nie możemy tego dostrzec, w rzeczywistości na-sze myśli i uczucia „poruszają się” na naszych energiach wewnętrz-nych. Jeżeli posiadamy pozytywną wewnętrzną energię życiową dobrej jakości, łatwiej nam przychodzi wytworzenie pozytyw-nych stanów umysłu, przyciągamy ogólnie pozytywne doświad-czenia i lepiej radzimy sobie z problemami. Podobnie, jeżeli pró-bujemy świadomie wytworzyć pozytywne stany umysłu, takie jak pewność, dobroć i mądrość, podnosimy w ten sposób jakość na-szych wewnętrznych energii, a to z kolei wpływa korzystnie na na-sze zdrowie i wiele innych aspektów życia.

Łącząc starożytność ze współczesnością

Nawiązując do połączenia pomiędzy układem nerwowym, umysłem i naszymi energiami wewnętrznymi, można powiedzieć, że praktyka refleksologii stymuluje lub relaksuje układ nerwowy. To z kolei wpływa na umysł i jednocześnie na wewnętrzny system energetyczny, gdyż są one nierozdzielne. Później wyjaśnię szczegó-ły, teraz tylko nadmienię, że jeżeli zdobędziemy potencjał wyzdro-wienia, lecząc, stymulując, relaksując lub „masując” umysł i we-wnętrzny system energetyczny poprzez układ nerwowy, w sposób naturalny będziemy zmierzać do dobrego zdrowia. W odpowied-nich warunkach nasze ciała zdają się robić to tak czy inaczej. Re-

fleksologia i inne terapie polegają po prostu na zainicjowaniu tego procesu i wytworzeniu stanu wewnętrznego spokoju, „przestrze-ni” oraz innych warunków sprzyjających zdrowiu.

Obserwowanie, jak masaż stóp wpływa korzystnie na zdrowie fizyczne i umysłowe, jest naprawdę niesamowite. Wiele z tych efek-tów wynika już z głębokiej relaksacji fizycznej i umysłowej, powsta-łej podczas zabiegu. To jeden z głównych warunków koniecznych do odzyskania wewnętrznych umiejętności zdrowienia. Występu-je też wiele innych oczywistych warunków, takich jak odpowied-nia dieta, regularne ćwiczenia fizyczne, sprzyjające warunki spo-łeczne i środowiskowe, nastawienie pacjenta itp. Zdarza się jednak, że odzyskanie czy zachowanie dobrego zdrowia nie jest takie pro-ste. Wtedy potrzebne są rozwiązania sięgające głębiej. (Przyjrzy-my się im później w Rozdziale 8, dotyczącym przyczyny chorób i uzdrawiania).

Podsumowując, przy dobrej motywacji refleksologia może po-prawić jakość życia naszego i innych, dzięki czemu staniemy się peł-niejsi i zdrowsi na wszystkich poziomach. To z kolei przyniesie na-turalne korzyści naszemu otoczeniu, przyjaciołom i krewnym tych, których uzdrawiamy. Kiedy pomagamy pacjentowi, pośrednio po-magamy wszystkim osobom będącym z nim w bliskim związku czy relacji. Mamy więc wspaniałą okazję pomóc wielu ludziom.

33

Kluczem do dobrej refleksoterapii jest prawidłowe zrozumienie sposobu, w jaki refleksy stóp odzwierciedlają ludzką anato-mię. W tym rozdziale, posługując się ilustracjami, dokładnie omó-wię główne refleksy stóp oraz ich powiązanie z konkretnymi ukła-dami i częściami ciała.

Na początku możecie mieć wrażenie zbyt dużej ilości informa-cji do przetworzenia. Znalezienie i zapamiętanie głównych reflek-sów dla głowy, kręgosłupa, płuc i jelit jest raczej proste. Nie trzeba uczyć się wszystkich tych informacji na pamięć, aby dobrze prak-tykować refleksologię. Kontynuując naukę technik, można wracać do zamieszczonych w książce rysunków. Z czasem, gdy dowiecie się więcej, poczujecie się pewniej i łatwiej wam będzie pogłębiać wiedzę. Wtedy spróbujcie zapamiętać położenie bardziej skompli-kowanych refleksów.

Niektóre funkcje ciała czy organy są tak podstawowe, że nie wy-magają wyjaśnienia. Inne za to są tak złożone, że nie da się w peł-

2

POŁOŻENIE REFLEKSÓW

34

ni opisać ich natury. Zachęcam do skorzystania z fachowego prze-wodnika po anatomii i  fizjologii, dzięki któremu zdobędziecie szczegółową wiedzę na ten temat. Jeżeli ktoś chce praktykować zawodowo, musi posiadać takie wiadomości; to kluczowy element szkolenia każdego terapeuty w tym zakresie. Temu, kto chce prak-tykować tylko na przyjaciołach i rodzinie, wystarczą podstawowe informacje zawarte w niniejszej książce.

Zaczynając od palców stóp odpowiadających obszarowi głowy i szyi, zapoznamy się z głównymi częściami anatomicznymi, na któ-re wpływają te refleksy. Przesuwając się w kierunku pięt i kostek, przyjrzymy się obszarowi pomiędzy ramionami a przeponą, które-mu odpowiada kłąb palucha. Potem przejdziemy do obszaru brzu-cha, z którym wiążą się refleksy pomiędzy kłębem palucha a piętą. Następnie zajmiemy się obszarem miednicy, któremu odpowiada pięta. W dalszej kolejności będziemy poznawać wewnętrzną część stopy związaną z kręgosłupem, jak również zewnętrzną część odpo-wiadającą ramionom, biodrom, nogom itd. Na końcu przyjrzymy się wierzchowi stopy, odnajdując dodatkowe refleksy klatki pier-siowej i krążenia.

Chociaż poruszamy się systematycznie w dół stopy od palców do pięty, wiele refleksów odpowiadających różnym częściom cia-ła czy układom wykracza poza obszar stóp. Czytając o konkretnym układzie (np. nerwowym, limfatycznym lub oddychania) czy na-rządzie, znajdziecie dodatkowe objaśnienia, z wyjątkiem oczywi-stych opisów takich elementów anatomicznych jak zęby, oczy czy ramiona.

35

Palce stóp/obszar głowy i szyi

Układ wydzielania wewnętrznego

Układ wydzielania wewnętrznego składa się z gruczołów wy-dzielających różne rodzaje hormonów bezpośrednio do krwiobie-gu. Główne gruczoły endokrynne to przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, nadnercza, jajniki i jądra, łożysko oraz część trzustki. Dzięki hormonom kontrolują one skład chemiczny, funkcje i hi-postazę (równowagę) ciała. Hormony to bardzo silne substancje chemiczne. Po wyprodukowaniu wędrują po całym ciele do róż-nych organów lub tkanek, które je rozpoznają lub na nie reagują. Następnie wpływają na ich funkcję lub konstrukcję w zależności od rodzaju. Każdym organem i każdą tkanką ciała sterują bardzo złożone czynności oraz reakcje chemiczne. W ujęciu chemicznym ciało jest w ciągłym stanie przepływu czy wewnętrznego ruchu. Zadaniem układu wydzielania wewnętrznego jest kontrolowanie i równoważenie wszystkich tych funkcji wewnętrznych (Rys. 2).

Przysadka mózgowa: (Refleks nr 7) Czasem nazywana głównym gruczołem dokrewnym. Ten organ wielkości ziarnka grochu łą-czy się z podwzgórzem, a umiejscowiony jest u podstawy czasz-ki. Wydziela wiele ważnych hormonów.

Podwzgórze: (Refleks nr 11) Steruje temperaturą ciała, uczuciem głodu, równowagą wodną oraz funkcjami seksualnymi. Stano-wi także ośrodek współpracy i komunikacji pomiędzy hormo-nami a autonomicznym układem nerwowym.

36

Rysunek 2: Refleksy na stopach powiązane z obszarem głowy i szyi

REFLEKSY

1. Mózg2. Usta3. Nos4. Migdałki5. Szyja6. Kanał przetoki, zęby i górna część głowy7. Przysadka mózgowa8. Trąbka Eustachiusza9. Szyszynka10. Skronie11. Podwzgórze12. Wyrostek sutkowaty13. Oczy14. Uszy15. Odcinek szyjny kręgosłupa (C1-C7)16. Gruczoły łzowe (kanały łzowe)17. Górna część układu limfatycznego18. Ośrodek mowy

6

66 6 6

6

1

5

911

15

12

7

13

1313

1414

148

8

14

23

417

18

17 17 17

Wierzch stopy

Spód stopy

37

Refleksy na głowie

Uszy i  ucho wewnętrzne: (Refleks nr 14) Ucho wewnętrzne lub „ślimak” to układ jam i kanałów tworzących organ słuchu i równowagi, obejmujący trąbkę Eustachiusza (Refleks nr 8), która łączy ucho środkowe z gardłem.

Migdałki: (Refleks nr 4) Niewielkie skupiska tkanki limfatycznej, które pomagają zapobiegać infekcjom.

Pozostałe obszary

Szyszynka: (Refleks nr 9) Obszar tkanki nerwowej wielkości ziarnka grochu ściśle związany z trzecią komorą mózgu. Jest to gruczoł produkujący melatoninę – hormon pochodny se-rotoniny, który można znaleźć w całym ciele. Pomaga regulo-wać cykl snu (razem z serotoniną).

Wyrostek sutkowaty: (Refleks nr 12) Odnosi się do dwóch ele-mentów: wyrostka sutkowatego – zgrubienia w kształcie sutka na kości skroniowej sięgającego w dół i w stronę kanału ucha; jamy sutkowej – wypełnionego powietrzem kanału łączącego wyrostek sutkowaty z jamą ucha środkowego.

Kręgosłup szyjny: (Refleks nr 15) Siedem kręgów tworzących odcinek szyjny kręgosłupa. (Patrz też s. 47–50).

Gruczoły łzowe lub kanały łzowe: (Refleks nr 16) (Patrz też s. 52–53).

Górna część układu limfatycznego: (Refleks nr 17) Sieć naczyń (w górnej części ciała, szczególnie pod pachami, wokół szyi i w centrum klatki piersiowej) przenosząca limfę (elektrolity, wodę, proteiny itp.) z płynu tkankowego do krwiobiegu. Stano-wi główną część układu odpornościowego. (Patrz też s. 52–53).

Ośrodek mowy: (Refleks nr 18) Część mózgu odpowiadająca za mowę. (Patrz też s. 52–53).

38

Kłąb palucha/Odcinek piersiowy kręgosłupa

Układ oddechowy i krążeniowy

Dzięki krążeniu krew przepływa przez ciało ponad tysiąc razy dziennie. Dostarcza głównym organom wszystkiego, czego potrze-bują do skutecznego działania, umożliwia funkcjonowanie układu odpornościowego, stale usuwa i wydala toksyny.

Krew ulega natlenieniu w płucach i wędruje z lewej komory ser-ca do wszystkich części ciała. W drodze powrotnej do serca regene-ruje i odżywia najważniejsze organy. Krew oczyszcza się, a toksyny są usuwane i cały proces zaczyna się od początku. Czerwone krwin-ki rozprowadzają po ciele tlen, a białe krwinki walczą z chorobami i infekcjami, oczyszczając krew i ciało z zanieczyszczeń. W okresie choroby/infekcji ilość produkowanych białych krwinek wzrasta.

Układy oddechowy i krążeniowy są połączone niczym dwa koń-ce piły. Jeżeli jeden z nich znajduje się pod presją z powodu wysił-ku fizycznego, drugi reaguje i odwrotnie, aż wejdą w stan równo-wagi, gdy ciało otrzyma taką ilość tlenu i przepływ krwi, jakiego potrzebuje do dalszej aktywności (Rys. 3).

39

Rysunek 3: Refleksy na kłębie palucha powiązane z obszarem piersiowym

Refleksy19. Płuca20. Serce21. Przełyk, krtań, oskrzela, grasica22. Tarczyca, przytarczyce24. Przepona25. Splot słoneczny

Podeszwa lewej stopy

Podeszwa prawej stopy

22

2219 20

24

2521

2219

24

22

2521

Serce

Przytarczyce

PrzełykTarczyca

Przepona

OskrzelaPłuco

Spodobał Ci się fragment, który przeczytałeś?

Zamów książkę

na www.CzaryMary.pl

www.TaniaKsiazka.pl

Bądź na bieżąco i śledź nasze wydawnictwo na Facebooku:https://www.facebook.com/illuminatiopl

Wydawnictwo Illuminatio

www.illuminatio.pl

Refleksologiadla początkujących

www.CzaryMary.plwww.TaniaKsiazka.plhttps://www.facebook.com/illuminatioplwww.illuminatio.pl