UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl)

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

The ghost artistTracing spectral embodiment as a figure of aesthetic resistance, in an unknown woman’seighteenth century paintings, and works by Hilma af Klint and Louise BourgeoisMcNab, J.A.

Link to publication

Creative Commons License (see https://creativecommons.org/use-remix/cc-licenses):Other

Citation for published version (APA):McNab, J. A. (2019). The ghost artist: Tracing spectral embodiment as a figure of aesthetic resistance, in anunknown woman’s eighteenth century paintings, and works by Hilma af Klint and Louise Bourgeois.

General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, statingyour reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Askthe Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam,The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

Download date: 05 Aug 2020

THE G

HO

ST ARTIST – Janice M

cNab

Janice McNab

Tracing spectral embodiment as a figure of aesthetic resistance, in an unknown woman’s C18th century paintings, and works by Hilma af Klint and Louise Bourgeois.

THE GHOST ARTIST

ACADEMISCH PROEFSCHRIFTter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus Prof. Dr. Ir. K.I.J. Maex ten overstaan van een door het College voor Promoties ingestelde commissie,in het openbaar te verdedigen in de Aula der Universiteitop vrijdag 13 december 2019, te 13:00 uurdoor Janice Agnes McNabgeboren te Aberfeldy

Tracing spectral embodiment as a figure of aesthetic resistance, in an unknown woman’s Eighteenth century paintings, and works by Hilma af Klint and Louise Bourgeois.

PromotiecommissiePromotor: Prof. Dr. C.M.K.E. Lerm Hayes Universiteit van AmsterdamCopromotor: Dr. M.I.D. van Rijsingen Universiteit van Amsterdam

Overige leden: Prof. Dr. E. Peeren Universiteit van Amsterdam Prof. Dr. M. Schavemaker Universiteit van Amsterdam Dr. P.A. Andrade Da Silva Albuquerque Universiteit van Amsterdam Prof. Dr. J. Elkins University of Chicago Dr. V. Sky Rehberg Hogeschool Rotterdam Faculteit der Geesteswetenschappen

This research was made possible in part by the Royal Academy of Art, The Hague

Design Mind Design, AmsterdamNiels Schrader and Martijn de Heer

PrintRobstolk®, Amsterdam

Dutch translation of summaryKlawa Koppenol

Image credits − Ottilia Adelborg archive: The Ottilia Adelborg Museum, Gagnef − Hilma af Klint: The Hilma af Klint Foundation, Stockholm, photos by Moderna Museet, Stockholm

− Karin Larsson: The Carl and Karin Larsson’s Family Association − Maria Lassnig: ©️The Maria Lassnig Foundation − MS Ferguson 115: The University of Glasgow − Permission to reproduce works by Louise Bourgeois, Alice Neel, and Cindy Sherman is pending

54

The Ghost ArtistTracing spectral embodiment as a figure of aesthetic resistance, in an unknown woman’s Eighteenth century paintings, and works by Hilma af Klint and Louise Bourgeois.

With The Ghost Artist, I seek to define a conceptual figurine hovering within the work of women artists who have rejected portraiture as an appropriate register of a life in which objectification is a lived bodily reality. Traced as a spectral representation of the body, this figurine resists visual naturalism in favour of a fantasised approach to portrayal, created out of self-knowing aesthetic stand-ins. These stand-ins reconfigure the skin of a unified, naturalistic body image, and offer a partial, multiple, and permeable idea of the subject in its place.

Surprised recognition of my own artistic approach in a notebook of paintings by an anonymous eighteenth-century artist, became the starting point of an analysis that concludes these paintings were most likely created by a woman artist. Her entwining of detailed observational study with an imaginative exploration of her inner world is then traced, as a method, in the works of two other women working roughly one and two hundred years later: in serial works by Hilma af Klint and Louise Bourgeois that are also considered in terms of the close attention they gave to materials close to their lived, bodily experience. A commonality of practice is found in this choice to create artworks from such contact with surfaces that would have been intimately known from the sensing side of each artist’s skin. I argue that this intimate knowledge was the conduit through which their work also reproduces, or holds, something of their life experience, as image. This reading of the artwork as a ghostly ‘holder’ is also bound into the seriality of the selected works, as it is an idea of the body as a diffracted form that requires the viewer to collaborate in imagining a unity

from parts that are never all visible at the same time. This spectral body, hovering on the edge of vision, is traced with new research into the little-studied notebook, and The Paintings for the Temple by Af Klint. These are interpreted within a psychoanalytic framework more familiar to readings of the work of Bourgeois, whose Cells are considered in a case study focused on their visually permeable skins.

Unfurling these ideas backwards in time has created a genealogy of a spectral form of portraiture, held within things, and within which a woman portrayed ‘as’ thing is also present. The Ghost Artist focuses on case studies that resist and return this dehumanisation, traced as a metaphorical body, and revealed within the ‘skins’ of eighteenth century firewood, nineteenth century maps and embroideries, and twentieth century rooms and cages. These bodies insist upon a displaced form of presence, in which the classical self-portrait, with its emphasis on the skin, and its potential for self-alienation, is returned as an aesthetic vitality, found within the re-presented skins of actual domestic objects. This feminist re-scripting of objectification imagines the body as a situation in time, rather than a static thing. It is an approach I found within older women’s practices, and it may be that it takes half a lifetime to find a way to work out, and work with, the rage that these works, in their different ways, all insist upon. It is a self-realisation as image that continues to resonate with women’s cultural needs today.

As a work of artistic research, The Ghost Artist is itself ghosted by the fictional tale of Jess, a middle-aged woman who is written into its margins. It is further interwoven with reproductions of the writer’s own serial stand-in bodies, The Ice Cream Paintings (2008 – 2016), and D. I. Y. (2014 – present).

SUMMARY

76

De fantoom kunstenaarSpectrale belichaming als esthetische opstand in de vrouwelijke kunstenaarspraktijk, en zijn seriële sporen in het werk van een anoniem achttiende-eeuws kunstenaar, Hilma af Klint, en Louise Bourgeois.

Met The Ghost Artist probeer ik de conceptuele figuur te definiëren die in het werk van vrouwelijke kunstenaars aanwezig is, die de portretkunst hebben afgezworen als een adequate wijze van vastlegging van een leven waarin objectificatie een aan den lijve beleefde realiteit is. Opgevat als een spectrale representatie van het lichaam ontstijgt deze figuur een visueel naturalistische weergave. In plaats daarvan is een gefantaseerde wijze van portretteren gekomen, die van zichzelf bewuste, esthetische stand-ins van de kunstenaar toont. Deze stand-ins geven nieuwe vormen aan de huid van het eenvormige, naturalistische lichaamsbeeld en vervangen deze door een gedeeltelijke, meervoudige en doorlaatbare weergave van de geportretteerde.

Tot mijn verrassing herkende ik veel van mijn eigen artistieke benadering terug in een notitieboek van schilderingen van een anonieme achttiende-eeuwse kunstenaar, wat leidde tot een nader onderzoek van deze werken. Mijn conclusie is dat ze hoogst waarschijnlijk gemaakt zijn door een vrouwelijke kunste-naar. Haar gedetailleerde observaties gecombineerd met een verbeeldingsrijke exploratie van de eigen innerlijke wereld heb ik als methode teruggevonden in het seriële werk van twee andere vrouwelijke kunstenaars, die respectievelijk grofweg 100 en 200 jaar later leefden: Hilma af Klint en Louise Bourgeois. Ook hun werken worden bestudeerd in het licht van hun nadrukkelijke gebruik van bepaalde materialen, waarmee zij een nauwe, lijfelijke band hadden. Hun kunstenaarspraktijk vertoont overeenkomsten in de keuze om werken te maken die voortkomen uit een dergelijk contact met materiële oppervlakken, waarvan zij door huidcontact

ieder een intieme, zintuiglijke kennis hadden. De centrale stelling in mijn onderzoek is dan ook dat deze intieme, zintuig lijke kennis als kanaal fungeert voor de weergave van de levenservaring van deze kunstenaars in hun beeldende werk. De lezing van het kunstwerk als verschijning en container wordt versterkt door de serialiteit van de geselecteerde kunstwerken, die het idee van het lichaam als een gefragmenteerde vorm weerspiegelt. De beschouwer wordt als het ware uitgenodigd om bij te dragen aan de verbeelding van de eenheid van de delen, die nooit in hun geheel tegelijkertijd zichtbaar zijn. Dit spectrale lichaam, dat grenst aan een visioen, wordt hier voor het eerst getraceerd in het notitieboekje van de achttiende-eeuwse kunstenaar en Af Klint’s serie Schilderijen voor de Tempel. Deze worden geïnterpreteerd binnen een psycho analytisch kader, dat meestal is voorbehouden aan de duiding van Louise Bourgeois’ werken. In een aparte case study ga ik dieper in op de visueel doorlaatbare huid van haar serie Cells.

Door deze opvattingen teruggaand in de tijd te ontvouwen, is er een genealogie van de spectrale portretvorm ontstaan. De geportretteerde is gevat in objecten, waarbij ook de notie van de ‘vrouw als object’ een plaats heeft. In The Ghost Artist wordt deze ontmenselijking in een aantal case studies aan het licht gebracht en weerlegd: de ‘huid’ van achttiende-eeuws brand-hout, negentiende-eeuwse kaarten en borduurwerk en twin-tigste-eeuwse kamers en kooien wordt beschreven als metafoor voor het lichaam. De lichamen benadrukken een verdrongen aanwe zigheid, waarmee het klassieke zelfportret  — met zijn nadruk op de huid, die vervreemding van het Zelf in de hand werkt — een nieuwe esthetische vitaliteit krijgt dankzij de weergave van de textuur van alledaagse objecten. De op deze wijze tot stand gebrachte feministische overschrijving van het begrip objectificatie benadert het lichaam eerder als een in de tijd geplaatste situatie dan als een statisch ding. Deze benadering heb ik gevonden in de kunstenaarspraktijk van de genoemde kunstenaars op het moment dat zij oudere vrouwen waren geworden. Misschien kost het nu eenmaal een half leven om een manier te vinden de woede – die in alle bestudeerde werken op uiteenlopende manieren duidelijk van zich laat spreken — in het creatieve proces in te zetten. Deze zelfrealisatie in het beeld blijft relevant voor de culturele behoeften van vrouwen vandaag de dag.

The Ghost Artist is een artistiek onderzoeksproces en geeft in die hoedanigheid onderdak aan de geest van het fictieve personage Jess, een vrouw van middelbare leeftijd die zich in de marges van het onderzoek ophoudt. Ook vindt er een wisselwerking plaats tussen de onderzochte werken en de seriële stand-in lichamen in het werk van de onderzoeker, met name in The Ice Cream Paintings (2008 – 2016) en D. I. Y. (2014 – heden).

SAMENVATTING

98

SummarySamenvatting

Introduction: Ghosts in the Paintwork

Part One: Shadows and LightA Books of SecretsWays of SeeingStitches in TimeBlack MirrorsWomen, Looking

Part Two: Light and RageThe Speculative Body of Bits and PiecesHilma af Klint and Bodies of LightLouise Bourgeois – A Room of One’s Own

Conclusion

Additional Paintings ListBibliographyURL Reference List

46

13

30335589

109119

152155191225

251

260260264

CONTENTS