Uak'Testamentotukuyob'al - eBible.org - read and download the … · 2018-07-03 · 2...

397

Transcript of Uak'Testamentotukuyob'al - eBible.org - read and download the … · 2018-07-03 · 2...

  • iiU ak' Testamento tu kuyob'al

    New Testament in Ixil Nebaj; ixl (GT:ixl:Ixil)copyright 2008 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: IxilDialect: NebajTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

    Copyright Information 2008, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-NoDerivative Works. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the text to differentfile formats, as long as you do not change any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include the abovecopyright information:

    You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

    Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testamentin Ixil

    2008, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

    You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

    Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents. Forother uses, please contact the respective copyright owners.2014-12-07UpdateseBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 3 Jul 2018 from source files dated 14 Jun 201888a5e16b-3127-5e16-a77b-2e0ab4016bb6

    http://www.wycliffe.orghttp://www.ethnologue.org/language/ixlhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/https://eBible.org/find/details.php?id=ixlNNThttps://eBible.org
  • Contents

    FRT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Introduccin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2MATEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3MARCOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52LUCAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83XHUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135HECHOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171ROMANOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2171 CORINTIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2382 CORINTIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258GLATAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271EFESIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279FILIPENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286COLOSENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2911 TESALONICENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2962 TESALONICENSES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3001 TIMOTEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3032 TIMOTEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309TITO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313FILEMN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316HEBREOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318SANTIAGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3351 LU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3412 LU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3471 XHUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3512 XHUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3563 XHUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357JUDAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358APOCALIPSIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383

  • 1

    U AK TESTAMENTO TU KUYOBALU AK TESTAMENTO TU KUYOLBAL

    El Nuevo Testamentoen Ixil de Nebaj, El Quich, Guatemala

    [ixl]Las ilustraciones usadas con el permiso de

    1978 David C. Cook Publishing Co.Primera edicin

    2008, Wyliffe Bible Translators, Inc.3.5M

    www.ScriptureEarth.orgCreative Common License

    Atribucin - No Comercial - No Derivadas 4.0http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0

    Vibii unqa uuj tu uAk Testamento tu kuyolbal

    pg.

  • 2

    Keche, vitzin vatzik,As laqal kal u yol see ti u Ak Testamento, as kat itzali uva ban uva la tzibal viyol u Tiixhe tu

    kuyolbal Naaba.Ma atixoj eetza uva nasa ootzit viyol u Tiixhe tu kuyolbal? As cheel la uch asiklet vete tan

    vibanil u Kubaal Tiixhe, as kat uch umal u nimla aqon ti iqajsal viyol u Tiixh tu kuyolbal. Astantiixh te unqa qitzin qatzike uva kat nachon Tiixh ti u aqone tuk ti vilochbale uva kat ibanati itzibal tu kuyolbal.

    As kat tzibali tu kuyolbal ti uva la pal unqa kumoole stuul ti tootzit isuuchil viyol u Tiixhe,aqal uva la ootzili uva abiste u bane, as abiste u valexhe. As la pal unqa kumoole stuul uva yeootzimal stan, as la ootzili asoj la siklel viyol u Tiixhe.Isuuchil unqa yole:

    Ni qal isuuchil unqa tzib ila see tu kuyolbal Naaba aqal uva ye la sotz akul ti isiklele.As tul kat chotil te unqa ilol isuuchil tenam Tiixh, tuk unqa chusule tu kuyolbal, as kat ok tu

    umal u komon yol ti uva kam itzibal kan kal unqa yol uva ye nichee tu kuyolbal, as jankal uva katyolaxi as kat ikul tib kuyol ti uva echat kuxh itzibale kam unqa yole uve ye nichee tu kuyolbaleche ibii umaj uxhchil as moj ibii unqa tename uve tzibamal kan tu u Ak Testamento. Estie uvaa unqa tzib ila uva kat kukama tan ye nichee tu kuyolbal: b, c, d, f, g, h, ll, z. As eche unqa yolila: barco, Csar, David, fariseo, higo, camello, Zaqueo.

    As ni tuch qoksat umat tzib skatz uva e , eche u vila: barcoe, Davide, higoe, Jesse.As ech koj umat u tzib ila tan nu kubanbe tu kuyolbal uva aa, as kat ok vet katz unqa yole

    uve kat kukama, as ech ni tal ile: aa Egipto, aa Jerusaln, aa Glatas.Estie ni qal isuuchil unqa yole aqal uva yel sotzebal kul sti.

    Una aclaracin:La presente nota se refiere a los casos especiales que se dan en el idioma ixil dentro del mbito

    cultural especficamente en el municipio de Nebaj, El Quich.Estos casos especiales se tratan de unos sustantivos propios y comunes en el Nuevo Testamento

    que se expresan en otra forma en ixil y no como en espaol. Para establecer la forma de presentarestos en ixil, los traductores ixiles consultaron con la Asociacion de Pastores, y con maestros y variaspersonas que estn involucradas en la predicacin de la palabra de Dios. Ellos llegaron a un acuerdounnime que se explica en los siguientes parrafos.

    Se hace la aclaracin que se prestan los siguientes fonemas del idioma espaol: b, c, d, f, g, h, ll, z,(barco, Csar, David, fariseo, higo, camello, Zaqueo). Este listado de letras no existe en el alfabeto ixiloficializado por la Academia de las Lenguas Mayas de Guatemala.

    Para formar un sustantivo gentilicio se toma la palabra base del espaol y se le agrega unmorfemadel ixil, por ejemplo: aa Glatas, aa Jerusaln, aa Nazaret.

    Adems, en cuanto al lxico del pueblomaya ixil, al hablar, siempre se usa una grafa -e como sufijo.Dicha grafa tiene una funcin de enfatizar algo que se conoce o se ha escuchado con anterioridad,por ejemplo: Jesse, Davide, Pabloe.

    As pueden saber los lectores la forma de la escritura de palabras prestadas del espaol al idiomaixil en el Nuevo Testamento en maya ixil de Nebaj.

  • MATEO 1:1 3 MATEO 1:25

    Unqa banla yol uva tzibamal kan tanu Mateoti u Jess

    Unqa qesla ibaal u JesucristoLucas 3.23-38

    1U Jesucristo uva tiaal David, as tiaal u Abrahame Aak unpajte. As ech vibii unqa qesla ibaal Aakile:2As ikaol Abraham u Isaac; ikaol u Isaac u Jacob; ikaol u Jacob u Jud tuk unqa titzin tatzike;3 ikaol u Jud u Fares tuk u Zara. As Tamar ibii vitxutxe. As ikaol u Fares u Esrom ikaol u Esrom uAram;4 ikaol u Aram u Aminadab; ikaol u Aminadab u Naasn; ikaol u Naasn u Salmn;5 ikaol u Salmn u Booz. As itxutx u Booz u Rahab. Ikaol u Booz u Obed. As itxutx u Obed u Rut. Ikaolu Obed u Isa;6 ikaol u Isa u David uva ok ijlenaalil. Ikaol u David u Salomn. As itxutx u Salomn u ixoj uvatixqelik u Uras.7 Ikaol u Salomn u Roboam; ikaol u Roboam u Abas; ikaol u Abas u Asa;8 ikaol u Asa u Josafat; ikaol u Josafat u Joram; ikaol u Joram u Uzas;9 ikaol u Uzas u Jotam; ikaol u Jotam u Acaz; ikaol u Acaz u Ezequas;10 ikaol u Ezequas u Manass; ikaol u Manass u Amn; ikaol u Amn u Josas.11As ech unbiit teqol ben unqa tiaal Israel preexhuil tu u Babilonia, as ikaol vet u Josas u Jeconastuk unqa titzine.

    12Tul matik iben vet unqa tiaal Israel preexhuil tu u Babilonia, as ikaol vet u Jeconas u Salatiel.As ikaol u Salatiel u Zorobabel;13 ikaol u Zorobabel u Abiud; ikaol u Abiud u Eliaquim; ikaol u Eliaquim u Azor;14 ikaol u Azor u Sadoc; ikaol u Sadoc u Aquim; ikaol u Aquim u Eliud;15 ikaol u Eliud u Eleazar; ikaol u Eleazar u Matn; ikaol u Matn u Jacob;16 ikaol u Jacob u Xhul, vitzumel u Male. As a u Male vitxutx u Jess uva Cristo.

    17As kaalaval jolol unqa tiaal u Abraham uve xetik tzan sti. As a ulkat ti u David. Kaalavat jolteuve xetik tzan ti u David. As a ulkat tul uva sitxeypik ben unqa tiaal Israel preexhuil tu Babilonia.Kaalavat jolte tul siqaavik vet tzan unqa tiaal Israel tu vitename. As a ulkat tul uva stitzeb uCristo.

    Ni titzeb u JessLucas 2.1-7

    18 Ech u titzeb u Jesucristo ile. Tul kujlik vet tzii ti u Male tuk u Xhule ti uva la teqo tibchama as tul yexnik teqot tib chama, as je vet ventasioon ti u Male, vitxutx u Jesse, tan uTiixhla Espritue.19 As jikik chit itxumbal u Xhule, vitzumel u Male, vatz u Tiixhe. As ye nikat isa u Xhule teesaliqii uMale vatz unqa tename. Tal vet je u Xhule ste uva tu kuxh isuuchil la taq vet kan u Xhuleu Male.20Tul uva nikat iban vet je u Xhule tivi, as ul tal vet umal u ngel ste tivatzik. As ech tal u ngelile: Axh Xhul, tiaal David, ye kuxh xov axh ti eeqot eeb tuk u Male, tan a u Tiixhla Esprituekat ul aqon kan ventasioon sti.21 As la til vet ixoj umal u ne. As tul la itzebi, as Jess ibii u nee la ebane, tan ae la qalpunvitename vatz vipaave, tik u ngel tal te u Xhule.

    22 As ech kat iban vete eche uva tal kan u Kubaal Tiixhe tan u qajsan tetz viyole tul uva echtal Aak ile:23 La je ventasioon ti umal u qopo ixoj.As la til ixoj umal u ne.As tul la oksal ibii u nee, as Emanuel ibii la ibane, tik viyol u Tiixhe uva tal kan.As a isuuchil u yole uva Emanuel tu kuyolbal: Ate u Tiixhe sqi.

    24 Tul ul taama u Xhule tan vivatzike, as inima vet u Xhule kam uva tal u ngel ste. As kuxhteqo vet tib u Xhule tuk u Male,25 as yel u Xhule nikat ivat katz u Male. Pet itzebnal vet u nee. As tul itzeb u nee, as Jess ibiiu nee uva toksa vet u Xhule.

  • MATEO 2:1 4 MATEO 2:212

    Ni toksal iqii u nee1 As tul atik ok u Herodese ijlenaalil tu u Judea, as tul bex itzeboj u Jesse tu u tal tename uva

    Beln, uva echen tu u Judea. As oon vet kal unqa naj tu u Jerusaln uva nimal txumbal chusel stanas tuk ti unqa txumile. As a tzaanajkat chajnaj tu u buuqebal qii.2As ech ul tal chajnaj ile: Katil atkat u tijlenaal unqa tiaal Israel uva kat itzebya? Tan tul atik otu u buuqebal qii as kat qil tzan umal u txumil, texhlal tetz uva kat itzebya. Estie il o qule tiqoksat iqii u nee, tik chajnaj.3 As bex alpo vet te u Herodes uva nikat tal chajnaj. As samun vet naj tuk unqa aa Jerusalneskajayil tan u yole.4As oora chit imolo vet u Herodes unqa iqesal oksan iyol tenam vatz Tiixh uva atik tu u Jerusalnetuk unqa uxhchile uva chusel tib ti unqa tzaqite. As ichoti vet naj te chajnaj uva katil laitzebkat u Cristo.5 As ech tal vet chajnaj ile: Echen la itzebkat u Cristoe tu u tal tename uve Beln uva echentzitza tu u Judea, tan eche ni tal u yole uva tzibamal kan tan umal u qajsan tetz viyol u Tiixheuva ech ni tal ile:6 Axh u tal tenam uve Beln uva echen tu u Judea, tan kuxh yel aqii xol unjoltu unqa tename tu

    u Judea, as axh la aqon el tzan umal u eqon tetz bey vatz vuntename uva tiaal Israel, tik uyole tal kan,

    tik chajnaj.7 As ijutxi vet u Herodese imolol unqa naje uva chuselik tib ti unqa txumile. As iban vet u

    Herodese ichotil te chajnaj uva jatvax qii ichee u txumile uve til chajnaj.8 As ech tal vet u Herodes ile tul ichaj ben naj chajnaj tu u Beln: Benoj ex tu u Beln. As benojetabi itziblal u nee sban. As tul la eleje, as la ul etal sve, tan la ben vile ti voksat iqii, tik uHerodese.

    9 As tul tabi chajnaj viyol u Herodese, as ben vet chajnaj. As an chit u txumile uva matik tilatchajnaj tu u buuqebal qii as til vet chajnaj unpajte. As ae eqon bey vatz chajnaj. As a bextxakebojkat u txumile tiiba u kabale uve atikkat u nee.10As valik chit itxuqtxun vet chajnaj tul til vet chajnaj u txumile.11As ok vet chajnaj tu u kabale. As til vet chajnaj u nee katz vitxutxe, u Male. As ku vet chajnajqaaloj svatz ti toksal iqii u nee. As ijaj vet chajnaj unqa ikaaxhae. As toya vet chajnaj u banlaqan chiche te u nee, tuk incienso, as tuk txumtxulla tzakabal uva mirra ibii.

    12Tul qaav vet chajnaj, as ul alpo te chajnaj tivatzik uva ye la qaav vet chajnaj vatz u Herodese.Estie valen bey teqo vet chajnaj ti iqaav tu vitename.

    Ni tal u Herodes iyatzax unqa talaj ne xaake13Tul kuxh el chul unqa naje uva chuselik tib ti unqa txumile, as ul vet umal u ngel tivatzik

    u Xhule unpajte. As ech ul tal ile: Xhul, txakpen. As kuxh tu u Egipto tuk u nee as tuk vitxutxe.As la atin ex tzitzi. As in lanal alon see uva jatu la el chul ex tzitzi, tan tuk ichuk u Herodes u neeti iyatzata, tik u ngele tal te u Xhule.14As yak kuxhul vet taamauXhule tu u aqbale. As txakpu vete. As teqo vet u nee tuk vitxutxe.As ben vet tu u Egipto.15A atinkat chama tu u Egiptoe. Pet kamnal vet u Herodes. As bex ibana kam uva tal u Tiixhe teunqa qajsan tetz viyole, tan ech tal Aak ile: Kat unmolo tzan vunKaole tu u Egipto, tik u Tiixhe.

    16Tul til vet uHerodese uva chulil kan naj syol tan unqa naje uva chuselik tib ti unqa txumile,as ul vet ivi naj. As ichaj vet ben naj unqa sole ti iyatzat unqa talaj ne xaake tu u Belne tuk tuunqa talaj tename uva najlich u Beln. As a unqa nee yatzpi uve yexnik iban kaval iyaab, tana benkat u Herodese ti tachax unqa qiie uva alax ste tan unqa naje.17As bex iban u yole uva tal kan u Tiixhe tan u qajsan tetz viyole uva Jeremas, tul ech tal ile:18 La abil vet tuul ivi unqa ixoje tu u Ram uva saqchibal chit toqe,tan kat kamyu vet unqa tale.As a u Raquel ni toqe ti unqa tale uve kat kami.As ye nisa uva la mutxbeli, tik u Jeremase.

    19 Tul matik ikam vet u Herodese, as ul tal umal u ngel tivatzik u Xhule tu u Egipto.20 As ech ul tal ile: Xhul, txakpen. Kuxh vete tuk u nee as tuk vitxutxe. As qaavoj ex tuvetename, tan kat kamyu vet u Herodese uva nikat alon ikam u nee, tik u ngel.21As txakpu vet u Xhule. As teqo vet u nee tuk vitxutxe. As qaav vet chama tu u txavae uvatetz unqa tiaal Israele.

  • MATEO 2:22 5 MATEO 4:222As tul tabi uXhule uva a u Arquelao, vikaol uHerodese, atik vet ok ijlenaalil sichexel vibaale

    tu u Judea, as xov vet u Xhule ti toon tu u Judea. As ul tal vet u ngel tivatzik uva la uch iben tuu Galilea. As estie a benkat vet tu u Galilea.23 As bex vet chama jejeboj tu u tename uva Nazaret. As bex iban vet u yole uve alel kan tanunqa qajsan tetz viyol u Tiixhe uva aa Nazaret u Jesse la ibane.

    3Ni tal u Xhun u tijlem u JesseMarcos 1.1-8; Lucas 3.1-9, 15-17; Xhun 1.19-28

    1 As tu vet unqa qiie, as ul tal vet u Xhune viyol u Tiixhe tu u tzuukin txavae uva at tu uJudeae. As a u Xhune uva nik aqon ku unqa uxhchile xe u ae.2As ech nik tal u Xhun ile tul nik tal viyol u Tiixhe: Ekaxataj vepaave! Tan il u Tiixh ile tul vettuk u tijleme ti vitename, tik u Xhune.3As a u Xhune uve kat tal kan u Isaas, u qajsan tetz viyol u Tiixhe, tul ech tal ile:Tan la uch umal u sikim tu u tzuukin txavae.As ech la tal ile: Ebantaj etuche ti ekulat u Kubaale!As ejikbataj vetxumbale eche ijikbal umaj bey! chaj la tale, tik u Isaas.

    4As u toksam u Xhune, as a vixil u camello uva chemike. As kalik ok umal u tzum xe tuul. Asa unqa sake nik techbu tuk u tal kabe.5 As mamala tenam nikat tex abin vet viyol u Xhune. At uxhchil tzaa tu u Jerusaln as tuk tu uJudeae skajayil. As at uxhchil tzaa tu unqa talaj tename tzi u nimla ae uva Jordn ibii.6As jankal unqa uxhchile uve nikat tal vipaave te u Tiixhe, as taq vet ku u Xhune unqa uxhchilexe u nimla ae tuk vibii u Tiixhe.

    7 Tul til vet u Xhune uva ye saach unqa fariseoe tuk unqa saduceoe ooni ti uva la ku xe uae, as ech tal vet u Xhun ile te chajnaj: Ech vetxumbale eche u txilatxooe! Tan abil kat alonsete uva la ooj ex vatz u kaxkoe uve tule?8 Ebantaj u bane, texhlal tetz uva kat ekaxal etib vatz u Tiixhe.9As ye etitza uva ti kuxh uva: O tiaal u Abraham, chex netale, as yel ex la pal ex tu u kaxkoeuva tule. Pet tuk val sete uva eche kaxko koj ibensat u Tiixhe unqa kube stiaal u Abraham.10 As ech vet banel etane eche unqa tzee uva at vet ok u koxbale sti ti itzokpu unqa taqiltzee. As abiste u tzee uve ye ban vivatze ni taqe, as la tzokax el. As la sutil ok tu xamal.

    11 Jik chit tuk val sete, tan xe kuxh ae ni vaqkat ku ex, texhlal tetz uva kat ekaxal vepaave. Petech koj umat u uxhchile uva an tule, tan nime u tijleme svi. As jit unkulele uva la unsaapuvixape. As tul la uli, as Aake la oksan u Tiixhla Espritu tu vetaanxelale, as la ijikba vet ex Aak tukvixamalile.12 Tan ech la banche sete eche nibanchu te u trigo, tan il u txaabal tetz u trigoe ile at tiqab Aak.As la ikol vet Aak u banla trigoe tu u tatinbale. Pet ech koj u chise, tan yaklok tu u xamale, umalu xamal uva yexh jatu la tzaai, tik u Xhune.

    Niku vet u Jess xe u ae tan u XhuneMarcos 1.9-11; Lucas 3.21-22

    13 As tzaa vet u Jesse tu u Galilea. As ul vet Aak tzi u Jordne uva atikkat u Xhune, ti uva laaqax vet ku Aak xe u ae tan u Xhune.14 As ye nikat isa u Xhune. As ech tal u Xhun ile te u Jesse: Yele, Pap, tan kam qii uva in laaqon ku axh xe u ae? Pet axhe la aqon ku in xe u ae. As tul a naale uva in la aqon ku axh,tik u Xhune.15As ech tal vet u Jesse ile: Techal la untzojpisa uva ni tal u Tiixhe, tik u Jesse. As inima vetu Xhune viyol u Jesse. As taq vet ku u Xhune u Jesse xe u ae.16 As tul je vet chul u Jesse xe u ae, as ijajpu vet tib u almikae. As til vet Aak iku chul uTiixhla Espritu tu almika uva ech iku chule eche umaj u paroomaxh. As ul vet tiiba u Jesse.17 As abil umal u yol tu almika uva ech tal ile: A vunKaole uva, xon chit sve. As val chituntxuqtxun vet sti, tik u yole.

    4Nichuk u txilanaj txumbal ti uva la paavin u JessMarcos 1.12-13; Lucas 4.1-13

    1As ben vet u Jesse tu u tzuukin txavae tan u Tiixhla Espritue, ti uva la ichuk u txilanajetxumbal ti ipaavin u Jesse.2As kaviinqil qii tuk kaviinqit aqbal uva yel u Jesse nikat itxane. As vay vet Aak.

  • MATEO 4:3 6 MATEO 4:243As ul vet u txilanaje katz u Jesse. As ech tal vet naj ile: Asoj axh iKaol u Tiixhe, as ala uva

    la ben unqa kube txixil, tik u txilanaje.4 Ech tal vet u Jess ile: Ech ni tal viyol u Tiixh ile uva tzibamal kan:Jit kuxh u txixe la isban unqa uxhchile.Pet kajayil chit unqa yole uve ni tel chul titzi u Kubaal Tiixhe, as ae uve la isban unqa uxhchile,

    tik Aak.5As ben vet u Jesse tan u txilanaje tu u tenam uva txaael tan u Tiixhe uva Jerusaln. As je

    vet Aak vi u tostiixhe tan u txilanaje.6As ech tal vet naj ile: Asoj axh viKaol u Tiixhe, as suti ku eeb tzitza, tan ech ni tal u yol ile uvatzibamal kan:La ichaj tzan u Tiixhe unqa ngel ti ul ilochat axh.As la ul ikul axh unqa ngel aqal uva ye la kaxbu vet avoj ti umaj u kub, tik u txilanaje.

    7 Ech tal vet u Jess ile: Ech ni tal viyol u Tiixh ile uva tzibamal kan:Ye la uch abekat u Kubaal Tiixhe,tik Aak.

    8 As ben vet u Jesse vi umal u nimla vitz tan u txilanaje. As ikuch vet u txilanaje te uJesse jankal unqa vee at tulaj unqa tename skajayil vatz u txavae as tuk unqa itxiibal iqiiunqa tename skajayil.9As ech tal naj ile: Asoj la ku axh qaaloj sunvatz ti ooksat unqii, as la vaq unqa vee see skajayil, tik u txilanaje.10 Ech tal vet u Jess ile: Jetzen el sunvatz, txilanaj, tan ech ni tal umat u yol ile uva tzibamalkan:Tan kuxh u Tiixhe, u Kubaale, la ku axh qaaloj svatz.As Aak kuxhe la anima,tik u Jesse.

    11As taq vet kan u txilanaje u Jesse. As ul vet kal unqa ngel katz Aak ti ilochpu vet Aak.Nixet u Jess chusun tu u GalileaMarcos 1.14-20; Lucas 4.14-15; 5.1-11; 6.17-19

    12As tul tabi vet u Jesse yol uvamatik tok vet u Xhune tu u kaarsa, as qaav vet Aak tu u Galilea.13As taq vet kan Aak u Nazaret. As a bexkat vet Aak jejeboj tu u Capernam uva echen tzi u nimlanaabe uva atikkat vitxava u Zabuln tuk u Neftal.14 As bex iban vet u yole uve alelik kan tan u Isaas, u qajsan tetz viyol u Tiixhe, uva ech nik talile:15Unqa uxhchile uve jejlel tu vitxava u Zabuln tuk tu vitxava u Neftal,tuk unqa uxhchile uva echen najlich u nimla beye uva yaklel tzi u mare,tuk unqa uxhchile uva echen jalit u Jordn,as tuk unqa jit tiaal Israel uva jejlel tu u Galilea,16 as a unqa tename uva eyen u taanxelale tu u qej toktoe.As la til vet unqa tename umal u txijun tetz u taanxelale uva nim talche.As jankal unqa tename uva at tzan u kamchile sti, as la txijul vete, tik u yole uve tal kan u Isaas.

    17 Tul kat oon vet u Jess tu u Capernam, as xet vet Aak ti talat viyol u Tiixhe. As ech nik talAak ile: Ekaxataj vepaave! Tan il u Tiixh ile tul vete tuk u tijleme ti vitename, tik u Jess.

    18 Tul nik ixaan u Jess tzi u mar tu u Galilea, as til vet Aak u Simn uva Lu, tuk u titzine uvaLixh. As nik isuti ben chajnaj vikache xe u mar, tan txeyol txay chajnaj.19 As ech tal u Jess ile te chajnaj: Xekeboj ex svi. As la voksa vet ex ti uva la eteqo tzan unqatename ti tok sunkatz, tik u Jess.20As yak kuxh taq vet kan chajnaj unqa ikache. As xekeb vet chajnaj ti u Jess.21Biil kuxh ixaa u Jess. As bex ilej Aak kavat unqa txeyol txay uva titzin tib, tuk u Jacobo tuk uXhun, vikaol u Zebedeo. As xonlik kuxh chajnaj tuk vibaale tu u barco, tan nikat kuxh ikooa chajnajunqa ikache. As imolo vet u Jess chajnaj.22As yak kuxh taq vet kan chajnaj vibaale tuk u barco. As xekeb vet chajnaj ti u Jess.

    23As bex vet u Jess chusun tu u atinbale tetz nachbal Tiixh, tulaj unqa talaj tename tu u Galileaskajayil. As nikat tal u Jess isuuchil u banla yole ti u Tiixhe uva la ul vet tuk u tijleme tivitename. As nikat ibanxisa vet Aak unqa aachome skajayil, kuxh kam kuxh chomil.24As pax vet itziblal Aak tulaj unqa tename tu u Siria. As mamala aachom eqol tzan vatz Aak. Asati uva subul atik ok skatz. As ati uva chujil elnallukat. As ati uva ye nikat itxol itiin vichiole.As kat ibanxisa vet u Jess skajayil.

  • MATEO 4:25 7 MATEO 5:2125As mamala tenam xekelik ti Aak. As xekelik unqa aa Galilea tuk unqa aa Decpolis, tuk unqa

    aa Jerusaln, tuk kat unqa aa Judea, as tuk kat unqa tename uva jalit u Jordn.5

    U chusbal uva kat tal u Jess vatz umal u vitzLucas 6.20-23

    1 As til vet u Jess u mamala tenam. As je vet Aak vi umal u vitz. As xoneb vet tzan Aak. Asjetzen vet ok unqa ichusulib Aake skatz.2As xet vet Aak chusun. As ech tal vet Aak ile:3Achvebal chit unqa uxhchile uve ootzimal stan uva techal chit la lochpu tan u Tiixhe, tan auxhchile uva at tokebal xol unqa tename uva at jaq u tijlem u Tiixhe.4As achvebal chit unqa uxhchile uve nitxumune, tan la mutxbel vete tan u Tiixhe.5As achvebal chit unqa uxhchile uve sula aama, tan tetze u vatz txavae skajayil la ibane.6 As achvebal chit unqa uxhchile uve nivay u taanxelale as nitzaj itzi ti ibanat u jike uva ni talviyol u Tiixhe, tan ae la lochpu tan Aak.7As achvebal chit unqa uxhchile uve nitxum ivatz imool, tan la itxum u Tiixhe ivatz.8As achvebal chit unqa uxhchile uve txaael vet u taanxelale tan u Tiixhe, tan la til vet tib tukAak.9As achvebal chit unqa uxhchile uve nichukun txumbal ti iyasal chao, tan ae uva meal ikaolu Tiixhe.10 As achvebal chit unqa uxhchile uve ni paleben unqa kaxkoe ti ibanat u jike vatz u Tiixhe,tan a uxhchile uva at tokebal xol unqa tename uva at jaq u tijlem u Tiixhe.11As achvebal chit ex ti uva nenima in as kuxh la xet unqa uxhchile seti. As la yoqpu vet ex. Askam kuxh chuli yolil la alpu seti.12 Chiibojtaj ex. As txuqtxunoj ex, tan nime vetxajame tuk aqaxoj sete tu almika. As chiibojtajex kuxh la epalebe kaxko, tan ech chit kat ulbel unqa qajsan tetz viyol u Tiixhe tul uva yexnikul ex.

    Ni tal u Jess uva ech u niman tetz Aake eche u atzame13As ech exe u atzame xol unqa tename. Pet asoj la pal vet ipitzpolil u atzame, as ye la txakon

    vete, tan la koj uch ichee ipitzpolil unpajte. Pet la kuxhmakpik vet ele tu bey. As la pal ipach vetunqa xaole.

    Ni tal u Jess uva ech u niman tetz Aake eche umaj txijubal14 As ech exe eche umaj txijubal xol unqa tename, eche umal u tenam uva at je vi umal u

    vitz, tan kajayil uxhchil la ilon.15As la koj uchi uva tul la matxax umaj xamal, as a la mujaxkat ok jaq umaj kaaxha. Pet a la aqaxkatje vi u matxbale, aqal uva la itxiju u xamale unqa uxhchile skajayil uve at tu u kabale.16 Echat chit ex la ibane, tan exe la kuchun u bane vatz unqa uxhchile eche niban u xamaletul nitxijune. As la til unqa uxhchile u bane uve nebane. As la toksa vet unqa uxhchile iqii uKubaal Tiixhe uva echen tu almika.

    Ni tal u Jess isuuchil u tzaqite17Kamal netitza uva kat ul in ti ul veesat iyakil u tzaqite uva tzibamal kan tan u Moiss, tuk

    viyol unqa qajsan tetz viyol Aake. As jit eesamal iqiie kat ul unbana. Pet kat ul in ti ul valatisuuchil, as ti ul unbanata kam uve nital svi.18 As tuk val sete, tan tul yexnaj sotz u almikae tuk u vatz txavae, as yele uva ye koj tuk ibanumaj yol uva tzibamal kan. Pet techal chite tuk ibane skajayil kam uve tzibamal kan.19Tan abil uva la teesa iyakil umaj unqa tzaqite uve tzibamal kan uva choo kuxh iyolbele, asojla ichus te unqa tename uva ye la nimali, as la eesal iqii u uxhchile xol unqa tename uva at jaqu tijlem u Tiixhe. Pet abil uve la niman unqa tzaqite as la ichus te unqa tename uva la nimali,as nim chit talche la ibane.20As tuk val sete, asoj ye la pal ex ti enimat u jikla tzaqite ti uva niban unqa fariseo as tuk unqauxhchile uva chusel tib ti unqa tzaqite, as yel etokebal xol u tename uva at jaq u tijlem uTiixhe.

    Nichusun u Jess ti u ulchil vieLucas 12.57-59

    21 As ootzimal setan uva ech ni tal umal u yol ile uva alax kan te unqa tename uva naytzan:Eyatzak umaj uxhchil, tan abil uve la yatzoni as tetz chit vete uva la ben tu u choobal paave,tik u yole.

  • MATEO 5:22 8 MATEO 5:4222 Pet tuk val sete, as abil uve la kuxh ul ivi ti umaj imool, as la chee ipaav vatz u banol isuuchilunqa tename. As abil uve la toksa je iqii tul la teesa iqii vimoole, as la chee ipaav vatz unqabanol isuuchil u tename uve molel tib. As abil uve la chian taama ti vimoole tul niyoqon sti, asa la aqaxkat vet ben tu u choobal paave.23As tuk val sete, tul la eteqo ben umaj oy vatz u atinbale uva niyatzpukat unqa txooe, asoj la ulsekul uva yael etib tuk umaj etitzin etatzik,24 as la etaq kan u oye vatz u nachbal Tiixhe. As la ben echuk vetitzin etatzike uve yael etib stuk.As tul la ikul tib eyol stuk, as an la ben etaqok u oye vatz u nachbal Tiixhe.

    25Asoj at umaj uxhchil ni alon uva la ixoch ex, as tul uva atil ex tu bey, as oora kuxh la eyol sevatzajti u yaaibe uva nebane, tan la ibane uva la ben ixoch ex te u baal tename. As la aqax vet ok extiqab u mayule uve ni xeen u kaarsae. As la juplik vet ok ex tu u kaarsa.26As jik chit ni val sete, tan yel exe la el chul ex tu u kaarsae. Pet lanal chit echoo skajayil, jankaluva la ijaj u banol isuuchil unqa tename sete.

    Nichusun u Jess ti uva ye la iyansa tib umaj uxhchil tuk umat uxhchil uva jit ikulel27As ootzimal setan uva ech ni tal umat u yol ile uva alax kan:

    Ye la ichuk u naje tixoj.As ye la moolin u ixoje, tik u tzaqite.28 Pet tuk val sete, tan abil uve la ilon umaj ixoj asoj la kuxh tachva ben naj u ixoje ti ibanat uvalexhe stuk, as kat paavinyu vet naj tu u taanxelale.

    29Asoj la paavin ex tan u sebal evatze, as eyasataj epaavine eela kuxh stuk uva kat eteesal el ubaq evatze, tan aal bane uva la etzej umaj u baq evatze. As ye la ben vechiole skajayil tu uchoobal paave.30 Asoj la paavin ex tan u sebal eqabe, as eyasataj epaavine eela kuxh stuk uva kat etzoklu elveqabe as kat sutil el, tan aal bane uva la etzej umaj veqabe. As ye la ben vechiole skajayil tuu choobal paave.

    Nichusun u Jess ti u jatxiibeMateo 19.9; Marcos 10.11-12; Lucas 16.18

    31As ootzimal setan unpajte uva alax kan uva ech ni tal ile:Abil la ijatx tib tuk tixqel as techanal la taq naj umal u uuj tiqab ixoj, texhlal tetz uva jatxel vet

    tib naj tuk ixoj, tik u yole.32Pet tuk val sete, tan asoj la ijatx tib u naje tuk u tixqele, as tul yel ixoj kat iyansa tib tuk umatojnaj, as iqaaqal naj uva la paavin u tixqel naje. As abil la teqo tib tuk u ixoje, as la paavin vetekatz ixoj.

    Nichusun u Jess ti uva jik chit la yolon uxhchil33As abimal umat u yol setan uva alax kan te unqa tename naytzan uva ech tal ile:

    Asoj la aal umaj ayol tuk viBii u Tiixhe, as techal la atzojpisa kam uva kat aala.As ye la achuli yol, tik u yole.34Pet tuk val sete, tan kaminik kuxh etoksa katz veyole ti uva la nimali. As etoksak kuxh u almikaekatz veyole, tan ixonlebal u Tiixhe u almikae.35Asmitan u txavae la etoksa katz veyole, tan ti uva ech u txavae eche tilebal toj u Tiixhe. Asmitan kuxh u Jerusaln la etoksa ti veyole, tan ti uva itenam u Nimla Ijlenaale u Jerusaln.36 As mitan kuxh la etoksa u xil evie katz veyole, tan eche la koj oleb ex ti isajbisal umal u xilevie. As mitan la oleb ex ti iqejbisale.37 Pet ech eyolon ile tul la yolon ex: An chite, chaj ex, asoj an chittu. As: Yele, chaj ex asojjiteche. Tan asoj jit ech eyolone tul la yolon ex, as xe u txilanaje tzaanajkat vetxumbale.

    Niyolon u Jess ti uva jik chit itxumbal u niman tetze la ibaneLucas 6.27-36

    38As ootzimal umat u yole setan uva alel kan uva ech ni tal ile:Abil uva la poqon el tzan baq ivatz imool, as la poqlik el u baq ivatze unpajte.As abil uva la itoopisa el tee imool, as la toopisal el u tee unpajte, tik u yole.39 Pet ech koj uve tuk val sete, tan eqaavisak ichexel u valexhe uve la banchu sete. Pet asoj laitzich umaj uxhchil u sebal evatze, as etaqtaj ok unjalit vevatze.40Asoj abil la ichuk ixet seti ti imaat vekamixhe, as etaqtaj vekamixhe tuk vexheerkae ste.41Asoj la alax sete ti uva la etija ben umaj ijatz tu umal il, as kaval il la etijakat ben.42Asoj abil la jajon umaj kam sete, as etaqtaj ste. Asoj abil la ul jajon umaj kam sete skam, as yel exla epiu etib ti etaqat ste.

  • MATEO 5:43 9 MATEO 6:1443As ootzimal umat u yole setan uva alax kan uva ech ni tal ile: Xonoj unqa emoole sete. As

    chianoj etaama ti unqa uxhchile uve nichian taama seti, tik u yole.44 Pet ech koj uve tuk val sete, tan xonoj unqa uxhchile sete uve nichon taama seti. As banojeyolon ti unqa uxhchile uva valexh iyolon seti. As ebantaj banil te unqa uxhchile uva ni banonu valexhe sete. As enachtaj Tiixh ti unqa uxhchile uve nixet seti.45Asoj ech la ebane, as ech ekuchate uva exmeal ikaol u Kubaale uva echen tu almika, tan Aakeni aqon el tzan u qiie ti unqa banla aamae tuk unqa txila aamae. As ni taq Aak u jabale tiunqa jikla aamae tuk ti unqa paasan tziie.46Tan asoj a kuxh unqa uxhchile xon sete uva xon ex ste, as kam umaj etxajam qii la ekul sti?As ma ye etootza uva ech niban unqa uxhchile uva ni molon u puaje tetz u Roma?47Asoj a kuxh unqa etitzin etatzike netiixhi, as eelatel kuxh ex tuk unqa uxhchile uva ye ni nimanu Tiixhe.48 Pet jik chit ex la ebane eche u Kubaale uva echen tu almika, tan jik chit Aake.

    6Nichusun u Jess ti ibanax banil

    1As tuk val sete uva ye la epaxsa vi unqa tename tul la eban umaj banil. As ti inik kuxhtu uvala til ex unqa tename kam uva kat ebana, tan asoj la epaxsa vi unqa tename, as yel etxajam lataq u Kubaale uva echen tu almika.

    2 As tul la eban umaj banil te umaj uxhchil, as ye la epaxsa vi unqa tename, eche uve nibanunqa kavatze tu u atinbale tetz nachbal Tiixh as tulaj unqa beye aqal uva la oksal iqii chajnajtan unqa tename. Pet tuk val sete uva tan itxajam chajnaje uva la oksal iqii chajnaj tan unqatename.3 Pet ech koj ex, tan tul la eban umaj u banil te umaj uxhchil, as katinik etalkat. As mitan la etal teumaj uxhchil uva kulel tib eyol stuk,4 aqal uva yexhebil la ootzin uva kat eban umal u banil te umaj uxhchil. Pet a kuxh u Kubaaleuva at tu almika ootzin tetz u banile uve kat ebana, tan nale vatz Aak kam uve nebane. As latil unqa uxhchile u banile uve la iban Aak sete.

    Ni tal u Jess isuuchil kam inachpu TiixhLucas 11.2-4

    5 As tul la enach Tiixh, as ebanak etetz eche uve niban unqa naje uve kavatz, tan tul ninachchajnaj Tiixh, as achav chit te chajnaj tul nitxakeb chajnaj tu u atinbale tetz nachbal Tiixh as tulajunqa ju pee as tu kayibale, ti uva la til unqa tename. Pet tuk val sete uva tan itxajam chajnajeuva la oksal iqii chajnaj tan unqa tename.6 Pet ech koj ex, tan tul la enach Tiixh, as la ok ex tu vekabale. As la ejup u tzi kabale aqal uva exkuxh sejunal tuk u Kubaale uva yexhebil ni ilon, tan nale vetaanxelale vatz Aak. As la til unqauxhchile u banile uve la iban Aak sete.7 As tul la enach Tiixh, as pilqik kuxh ex ti veyole eche niban unqa uxhchile uve ye ootzin tetzu Tiixhe, tan a ni tal je ste uva asoj la kuxh pilqu ti viyole, as ae nititza uva la taq Aak ste kamuva nijaje.8Pet ebanak etetz eche uve niban unqa uxhchile, tan ootzimale tan u Kubaale kam uve nisavitseti. As at vet skul Aak tul yexnaj ejaj te Aak.9As ech la etal ile tul la enach Tiixh:Kubaal Tiixh, echen axh tu almika.Tiixhla bii chite tatin vabiie.10As ulen vete tuk u eejleme ti vatename skajayil.As a ni qale uva la aban vatz u txavae kam uva ni tal aamaeche uva naban tu almikae.11 Ban banil. Aq vas qechbubale uva la qechbu jun qii.12As sotzsa kupaave, Pap, ti u valexhe uve nu kuban savatz,eche kusotzsat ipaav u kumoole uve ni paavin sukuvatz.13 Ban banil. Achajpuk kan o ti kuben tu u valexhe.Pet la akol o vatz u txilanaje,tan tan axhe at eejlem ti unqa tename skajayil.As tan axhe la qoksa aqii sbenameen ti chit ibene. An chite.

    14 Tan asoj la esotzsa ipaav unqa emoole uva nipaavin sevatz, as echat la iban u Kubaale uvaechen tu almika, tan la isotzsa Aake vepaave.

  • MATEO 6:15 10 MATEO 6:34

    15Pet asoj ye la esotzsa ipaav unqa emoole vet ni paavin sevatz, as yel vepaave la isotzsa u Kubaaleuva echen tu almika.

    Nichusun u Jess ti uva kam ikuypu vay tul la nachpu Tiixh16As ebanak etetz eche uve niban unqa kavatze, tan tul uva nikuy chajnaj ivay, as txumlebal

    chit ivatz chajnaj nibane vatz unqa tename, tan a nisa chajnaj uva la til unqa tename uva nikuychajnaj ivay. Pet tuk val sete uva tan itxajam chajnaje uve kat oksal iqii tan unqa tename.17 Pet ech koj ex, tan tul uva la ekuy evay vatz u Tiixhe, as la exee evi. As la etxaa evatz,18 aqal uva ye la pal unqa tename stuul kam uva nebane. Pet vatz u Kubaal Tiixhe la ebankat,tan nale vetaanxelale vatz Aak. As la til unqa tename u banile uve la iban Aak sete.

    Nichusun u Jess ti unqa txiibal qiieLucas 12.33-34

    19As tuk val sete, ye kuxh etoksa etaama ti u txiibal qiie tzitza vatz u txavae, tan jankal uvala emole, as la pokte. As moj la yani. As la kuxh esuti vet el. As moj u elqome la elqan.20 Pet a la etoksakat etaama ti emolat unqa nimla txiibal qiie tu almika, tan ae ye la pokti. Asye la yani. As mitan u elqome la elqan.21As katil uva nemolkat unqa etetze, as tzitzie netoksakat etaama.

    Niyolon u Jess ti u baq ivatz unqa uxhchilLucas 11.33-36

    22As tuk val sete, tan u baq evatze ni kuchun uva kam vetxumbale, tan asoj ban u baq evatze,as bane vetxumbale.23 Pet asoj valexh u baq evatze, as echen exe tu u qej toktoe tuk vetxumbale. Tan asoj echen extu u qej toktoe tuk vetxumbale, as txumlebal kuxh etatine tu u qej toktoe.

    U Tiixhe tuk u txiibal qiieLucas 16.13

    24 As ye la uch taqonvu umaj uxhchil xe kaval baal aqon, tan la tixva kan u uxhchile umal ubaal aqone. As la ixoni umate. As moj la inima umal u baal aqone. As ye la inima umate. Estiela val sete, etoksataj etaama ti u Tiixhe, tan asoj netoksa etaama ti u txiibal eqiie vatz u txavae,as ye la uchi uva la etoksa etaama ti enimat u Kubaal Tiixhe.

    Nichusun u Jess ti uva ye la xaan taama unqa meal ikaol u TiixheLucas 12.22-31

    25Estie ni val sete uva ye kuxh exaansa etaama ti uva kam la etechbu sqejal, moj kam la etuka,as mitan ti unqa etoksame uva kam la etoksami, tan nim talche vetiichajile ti vetechbubale.As nim talche vechiole ti vetoksame.26 Etiltaj unqa tzikine uve nixichan tu almika, tan yel txoo ni tave. As yel txoo nipitxone. Yelikuay txoo ati. As a u Kubaal Tiixhe uva echen tu almika ni aqon techbubal txoo. As a kol chitvet yel ex qa? Tan nim etalche ti unqa tzikine.27As tuk val sete uva yel umaj ex la koj oleb ex ti echiisat etxakebe tuk kavatoj kuchbal, as kuxhnexaansa etaama sti.

    28As ye kuxh exaansa etaama ti uva kam la etoksami. Pet etitzataj unqa xume, tan achav chitichiie, as kuxh yexhkam ni taqonve as yexhkam nichemone.29 Pet tuk val sete, tan mitan kuxh u ijlenaal Salomn kat lejon ivejat tib tuk u toksame ti unqaxume, as kuxh xovebalik kuxh naj ti ivejat tib.

    30 As chiumal chit unqa xume uve cheesamal tan u Tiixhe, as kuxh ye kuxh jatval qii stuulas kat tzaj vete as eela itze vete tuk unqa chise. As a kol chit ye la iban Aak qa sete ti elochpetan nim etalche ti unqa xume, ex uva biil kuxh u kujlebal ekule at ti u Tiixhe.

    31 As ye kuxh exaansa etaama. As ye la etal ech ile: Kam tuk qechbu? As kam tuk quka? Askam tuk qoksami? chajinik ex etala,32 tan a kuxhe ni titza unqa tename uve ye ni niman u Kubaal Tiixhe. Pet ech koj ex, tanootzimale tan u Kubaal Tiixhe uva echen tu almika kam uva nisavit seti.33 Pet aal bane uva la ok ex xol unqa tename uva at jaq u tijlem u Tiixhe. As etoksataj etaamati ebanat u jikla txumbale vatz Aak. As Aake la aqon vet unqa vee skajayil sete, kam uva nisavitseti.34Estie ni val sete, ye kuxh exaansa etaama ti u qiie uve qejal, tan kam kuxhe eqomal tan junununqa qiie. As kat kuxh ibanle kam uva eqomal tan junun unqa qiie.

  • MATEO 7:1 11 MATEO 7:217

    Nichusun u Jess ti uva ye la iban u meal ikaol u Tiixhe isuuchil vimooleLucas 6.37-38, 41-42

    1Ye kuxh eban isuuchil vemoole, aqal uva ye la banax esuuchil tan vemoole,2 tan kam chit ebanat isuuchil vemoole, as echat chit la banax sete. As kam chit u txumbale uva laeban ti vemoole, as echat chit la banchu sete.3 As kam qii uve val kuxh esajit ok u tal chise tu vivatz vetitzin etatzike, as tul ye netil je etibtul at umal u potzom tu vevatze?4 Tan asoj at umal u potzom tu vevatze, as la kol uch etalat qa te vetitzin etatzike uva: Qena!Tuk veesa el tzan u tal chise tu vavatze, ma chaj ex la etale? Tul il u potzom ile at tu vevatze!5 Ex kuxh kavatz! Eteesataj u potzome tu vevatze baxa. As an la uch etilat vet u chise tivatzvetitzin etatzike. As la eteesa vet el.

    6 Pet tuk val sete, tan ye la uch etalat u banla yole te unqa uxhchile uva ye la saon tabit viyolu Tiixhe, tan ae ye la niman. As la ibane uva la ul ivi seti eche niban unqa txie tul uva nichiex txi. As moj ech itxumbal unqa uxhchile eche unqa chichame, as latz koj ti txoo, tan la kuxhipach txooe tu toj.

    Nichusun u Jess ti ijajax u banile te u TiixheLucas 11.9-13; 6.31

    7 As ejajtaj. As la aqpe sete. Echuktaj. As la eleje. As etoktaj u tzi kabale. As la jajpe u tzikabale sevatz.8 Tan abil uva la jajon, as la ikule. As abil uva la chukun, as la ileje. As abil uva la tokon u tzikabale, as la jajpe u tzi kabale svatz.9 As at kol umaj ex qa uva la txakon taqax umaj kub te vetalaj intxae tul la ijaj ipaan sete?10 As moj ichibil txilatxoo la etaq te vetalaj intxae tul la ijaj unbooj chibil txay sete?11Tan kuxh txila aama chit ex, as ootzimal setan uva a u bane netaq te unqa etalaj intxae. Asa kol chit yel u Kubaal Tiixhe qa uva at tu almika? Tan nime vibanil Aake seti. Tan la taq Aakeu banile sete, abiste ex uva la jajon te Aak.

    12As kam kuxh uva la ebane, as echat la eban te unqa uxhchile eche uva nesa uva la banchusete. Tan ech isuuchil u tzaqite uva tzibamal kan, as tuk kat unqa yole uva itziba kan unqaqajsan tetz viyol u Tiixhe.

    Nichusun u Jess ti kaval u tzi kabale tuk kavat u beyeLucas 13.24

    13As okoj ex tu u tzi kabale uva choo kuxh ivatz, tan at umat u tzi kabale uva nim chit ivatz.As at umat u bey uva nim chit ivatz uva ech toon tu u choobal paave. As nimal unqa tename nitok tu u nimla tzi kabale.14 Pet kal kuxh unqa uxhchile la itxol tok tu u tzi kabale uva choo kuxh ivatz as tuk tu u beyeuva choo kuxh ivatz uva la eqon unqa uxhchile tu vitiichajile uve yel iyatebal.

    Ni tal u Jess isuuchil uva a viyolon unqa uxhchile la kuchun ma ban moj yeleLucas 6.43-44

    15 Estie ni val sete, atoj chit enachbal vatz unqa chulin yole uva nu kuxh ibensa tib qajsan tetzviyol u Tiixhe. As ech tilon vitxumbale eche umal u banla kaneero. Pet ech koj u taanxelale, taneche umal u xo ti ichiat ex.16 Pet a vitxumbal unqa uxhchile la kuchun sete ma ban moj yele, eche niban unqa tzee, tanye la uch quxat uuva ti u chixe. As ye la uch quxat higuera ti u vokkin chix.17As jankal unqa tzee uve ban, as ban vivatz tzee. Pet ech koj u tzee uve ye ban, tan valexhvivatz tzee.18 As u tzee uve ban, as ye la uch taqat tze ivatz uva ye ban; as u tzee uve ye ban, as ye lauch taqat tze ivatz uva ban.19 Pet jankal unqa tzee uve valexh ivatz ni taqe, as la tzokax el. As la oksal tu u xamale.20 Estie ni val sete uva a vitxumbal unqa uxhchile la kuchun ma ban moj yele, eche uva nibanunqa tzee.

    Ni tal u Jess uva jit kajayil unqa uxhchile la ok tu almikaLucas 13.25-27

    21As jit kajayil unqa uxhchile uva ni alon sve: Kubaal Jess! Kubaal Jess! taqe ni tal sve, asyel tokebal xol unqa tename uva at jaq u tijlem u Tiixhe. Pet tan kuxh unqa uxhchile uve niniman kam uve nisa Aak uva la ibane.

  • MATEO 7:22 12 MATEO 8:1422 As la iban umal u qii uva nimal uxhchil la alon sve, Kubaal Jess! Kubaal Jess! chaj la talsve. As ati la alon uva: Tuk vabiie, Pap, kat qal vayole; as tuk vabiie kat qeesa el unqa subule;as tuk vabiie kat kukuch vanimla banile vatz unqa tename, chaj vete la tal sve.23 As ech la val vet ile: Ye vootzaj ex. Jetzenoj el ex sunvatz, tan ex banol tetz unqa valexhe,chaj in la val vet ste.

    Nichusun u Jess ti kaval unqa lakol kabalLucas 6.46-49

    24As abil uve la abin vunyole as la inima, as la iban eela tuk umaj naj uva at itxumbal, as la ilakvikabale vi u sivane.25As tul la ul umal u mam jabal tuk umal u mam kajiq ti u kabale, as la sipku vet unqa ae. Asyel u kabale la kui, tan chabamal chit ikujeb u kabale vi u sivane.26 Pet abil uve la abin vunyole as ye la inima, as la iban eela tuk umat u naj uva yel itxumbal atiuva la ilak ikabal vi u sanabe.27As tul la ul vet u mam jabale tuk u mam kajiqe ti u kabale, as la sipku vet unqa ae. As la paltija vet u ae u kabale. As txumlebal chit vet tep u kabale la ibane, tik u Jess.

    28 As tul ya vet u Jess ti iyolone, as teqo vet taama unqa tename ti u chusbale uva nik talAak,29 tan ech iyolon Aake eche umaj naj uva at tijlem. Pet ech koj unqa naje uva chusel tib ti unqatzaqite, tan jitech ichusun chajnaje eche uve nik iban Aak.

    8Nibanxisa u Jess umal u naj uva atik ok chak chin stiMarcos 1.40-45; Lucas 5.12-16

    1As tul ku chul u Jess vatz u vitze, as a chit mamala tename xekelik vet ti Aak.2As ul vet umal u naj katz u Jess uva atik ok chak chin sti. As ku naj qaaloj vatz Aak. As ech talnaj ile: Pap, asoj la asa, as ban banil sve. As eesa u chome svi, tan la oleb axhe, tik naj tal teu Jess.3As taq vet ben u Jess iqab ti naj. As ech tal vet Aak ile: Nunsa. Kat banxiy vet axhe, tikAak. As yak kuxh el vet u chak chine ti naj.4As ech tal vet u Jess ile: Tuk val see uva katinik chit aalkat uva kat banxiy axh. Pet kuxh kucheeb vatz unqa iqesal oksan iyol tenam vatz Tiixh. As kuxh aq u oye uva alel kan tan u Moiss,texhlal tetz uva kat txanyu vet axh, tik Aak tala.

    Nibanxisa u Jess vikam umal u qesal solLucas 7.1-10

    5As tul ok u Jess tu u Capernam, as ul umal viqesal unqa sole vatz u Jess. As ijaj naj banil teAak.6 As ech tal naj ile: Pap, ban banil. Banxisa umal vas unkam uve nichone, tan ile koxhleltunkabal. As ye nitxol vet itiinsat tib, tan nimxinal chittu, tik u naje tal te u Jess.7 Ech tal vet u Jess ile: Ban kuxhe. Ben unbanxisa, tik u Jess.8As ech tal vet viqesal unqa sol ile: Yele, Pap, tan nim aalche. As yel vijlem ati uva la oon axhtunkabal. Pet al ben kuxhtu uva la banx vet vunkame. As tuk banxoje,9 tan eche in, tan at unqesal eche axh. As at sol jaq u vijleme unpajte. As kam uve la val te umajvunsole, as la ibane. Asoj la val te umaj naj: Kuxh ben, chaj in ste, as mate. Asoj: Siu, chajin te umat naj, as la ul naj sunvatz. Asoj la val te umaj vunkame: Ban u vile, chaj in ste, as laibane, tik naj tal te u Jess.

    10 As tul tabi vet u Jess u yole uva tal viqesal unqa sole, as txuqtxun vet Aak. As ech tal vetAak ile xol unqa tename: Ile jik chit tuk val sete, tan yel umaj naj vilete xol unqa tiaal Israeluva ech u kujlebal ikule eche niban u naje.11 As tuk val sete uva ye saach unqa uxhchile la ul tibuuqebal qii as la ul tibenebal qii. As laxoneb tu almika katz u Abraham, tuk u Isaac, tuk u Jacob ti itxane, as tuk unqa tename uva atjaq u tijlem u Tiixhe.12Pet nimal unqa tiaal Israel uva ye nisa tok jaq u tijlem u Tiixhe, as ech iben tu u qej toktoe. Astzitzi la oqkat vete. As la ikux vet tib tee tan u kaxkoe, tik u Jess.13As ech tal vet u Jess ile te viqesal unqa sole: Kuxh vete, tan kamuva kat anima as kat ibanla, tik u Jess. As tul kuxh tal Aak u yole, as yak kuxh el u chome ti vikam naje.

    Nibanxisa u Jess viji u LueMarcos 1.29-34; Lucas 4.38-41

    14As oon vet u Jess tikabal u Lue. As koxhlik viji u Lue vi chach tan xamal chom.

  • MATEO 8:15 13 MATEO 8:34

    15As itxey vet u Jess iqab viji u Lue. As yak kuxh el vet u xamal chome sti. As txakpu vete. Astaq vet viji u Lue techbubal unqa uxhchile.

    16 As tul tzotin vete, as ye saach unqa aachome eqol tzan vatz u Jess. Atik unqa aachomeuva atik ok subul skatz. As tuk viyol Aake as kat el unqa subule. As ibanxisa Aak unqa aachomeskajayil.17As bex iban vet umat u yol uva kat tal kan u Isaas, u qajsan tetz viyol u Tiixhe, uva ech tal ile:Aake la taq tib sqi ti teesat u kuchometuk unqa vee nichonsan o, tik u yole.

    Ni tal kaval uxhchil ixekeb ti u JessLucas 9.57-62

    18As tul til u Jess uva a chit mamala tename nikat imol tib katz Aak, as tal vet Aak iqax jalit umar.19 As jetzen vet ok umal u naj katz Aak, uva chusel tib ti unqa tzaqite. As ech tal vet naj ile:Pap, a ni vale uva la xekeb in see, katil kuxh uva la benkat axh, tik naj.20Ech tal u Jess ile: Unqa chisi as at ijul txoo. As unqa tzikine uva nixichan vatz u almikae tanat isok txoo. Pet ech koj VIK AOL U NAJE * tan yel ivitz ati uva la qaeb ok sti, tik u Jess.

    21 As ech tal umat vichusulib Aak ile: Pap, la xekeb in see ni vale, poro lanal ben unmuj kanak unbaale baxa. As an la xekeb ine see, tik naj.22 Ech tal vet u Jess ile: Xekeben svi cheel. Imujen tib unqa uxhchile svatzaj uva kamnal utaanxelale vatz u Tiixhe, tik Aak.

    Niyasa u Jess u mam kajiqe vi u marMarcos 4.35-41; Lucas 8.22-25

    23As tul ok vet u Jess tu umat u barco, as xekeb vet unqa ichusulib Aake sti.24 As vat vet u Jess. As xet vet umal u mam kajiq jabal vi u mar. As valik chit ipilqut tib u aetan u mam kajiq jabale. As nik tok vet u ae tu u barco. As biit kuxh ye nik iben vet u barco xeu mar.25As bex ibey vet chajnaj u Jess. Ech tal vet chajnaj ile te Aak: Loch o, Pap, tan tuk benoj veto xe u ae! tik chajnaj.

    26As ech tal vet u Jess ile: Kam qi nexova, ex uva biil kuxh u kujlebal ekule ati? tik Aak.As txakpu vet u Jess. As iyaa vet Aak u kajiqe tuk u mar. As yak kuxh ya vet u ae ti ipilqut tib.27 As yak kuxh samun vet unqa ichusulib Aake. As ech tal vet chajnaj ile svatzaj: Xovebal utijlem Aake, tan ninimal Aak tan u kajiq jabale tuk u mar! tik chajnaj svatzaj.

    Nibanx vet kavat uxhchil uva atik ok subul skatzMarcos 5.1-20; Lucas 8.26-39

    28 As oon vet u Jess jalit u mar tu vitxava unqa aa Gadara. As ul ilej Aak kaval unqa naj uvaatik ok subul skatz. As a elkat chul chajnaj tu u vi kamnaje. As abil koj nikat itxak ipal tu u beyeuve atikkat unqa naje uve atik u subule skatz, tan yexhebil nik ichajpu pal chajnaj.29As sikin vet chajnaj. As ech tal vet chajnaj ile: Jess, iKaol Tiixh! Kam nasa sqe? As ma katulyu vet axh ti ayansat o? As tul yel u qiie ilejete, tik unqa naje tal te u Jess.30As nik ikuachin unjolol unqa chicham najlich uve atikkat u Jess.31As ech tal unqa subul ile tul ijaj banil te u Jess: Asoj la atilu el o, as ban banil. Aq qokebalti unqa chichame, tik unqa subule.32 Ech tal vet u Jess ile: Benoj ex ba! tik Aak. As el vet chul unqa subule katz unqa naje.As ok vet unqa subule ti unqa chichame. As oojel iben vet unqa chichame. As chajpik vet bentxoo vatz vitz ti toon tu u mar. As kam vet txoo skajayil xe u mar.

    33As ooj vet unqa xeen chichame. As tul oon vet chajnaj tu u tename, as tal vet chajnaj kam katiban unqa naje uve atik ok unqa subule skatz as tuk uve kat iban unqa chichame.34As el vet chul unqa uxhchile skajayil uve atik tu u tename ti ichukpu u Jess. Tul lejpu vet Aak,as ijaj vet unqa uxhchile banil te Aak ti uva la el vet Aak tzitzi.

    9Nibanxisa u Jess umal u aachom uva tzeun tib vichioleMarcos 2.1-12; Lucas 5.17-26

    * 8:20 As tul tal u Jesse u yole uva VIK AOL U NAJE , as a uva tal Aak uva itziba kan u Daniel 7.13-14: Kat unvatzka umal u vatzikaqbal as kat vil iku chul umal u naj tu u suutz tu almika. As kat ul vet katz umal u qesla naj. As kat aqax ok vatz u qesla naje.As kat aqpu vet tijlem ti unqa tename ti unqa yolbale skajayil, as ni toksal vet iqii. As yel vet iyatebal u tijleme la ibane, asyexhebil la oleb sti.

  • MATEO 9:1 14 MATEO 9:20

    1As ok vet u Jess tu u barco unpajte. As qaav vet Aak tu u tename uva jejlikkat Aak.2As eqol vet tzan umal u aachom vi umal u chachim tze, tan tzeunik tib vichiole. As oksal vetu aachome vatz u Jess. Tul til u Jess uva kujlik chit ikul chajnaj ti Aak, as ech tal vet Aak ile teu aachome: Ye txumun axh, vitzin vatzik, tan kat sotzye vapaave, tik Aak.3As tul tabi unqa uxhchile uva chusel tib ti unqa tzaqite, as ech tal vet je chajnaj ile ste: Niteesa naj iqii u Tiixhe tuk viyole! tik chajnaj.4Atik skul u Jess uva kam nik tal je chajnaj ste. As ech tal vet Aak ile: Kam qi uve valen kuxhnetitza ti vunyole uva kat vala?5 As abiste umatoj qi uva ye la oleb in ti ibanche uva netitza? Ma ti uva: Kat sotzyevapaave, chaj in te u aachome? Petmoj: Txakpen. As kuxh vete, chaj in la val te u aachome?6Pet aqal uva la etootzi u tijlem VIK AOL U NAJE ti ul isotzsat ipaav unqa aapaave vatz u txavae,as sevatz tuk valkat te u aachome, tik Aak. As ech tal vet Aak ile te u aachome: Txakpen. Aseqo vasoke. As kuxh vet takabal, tik Aak.7As yak kuxh txakpu vet u aachome uva tzeunik tib vichiole. As ben vet naj tikabal.

    8 As tul til vet unqa tename uve iban u Jess, as teqo vet taama unqa tename. As toksa vetunqa tename iqii u Tiixhe, tan ti uva matik taqat Aak tijlem u Jess ti ilochat unqa uxhchile.

    Nimolo u Jess u MateoMarcos 2.13-17; Lucas 5.27-32

    9As tul pal vet u Jess tzi u mar, as til vet Aak umal u naj uva Mateo ibii uva xonlik tu u atinbaluva nimolpukat puaj tetz u Roma. As ech tal vet Aak ile te naj: Siu. Xekeben svi, tik Aak. Astxakpu vet u Mateo. As xekeb vet naj ti u Jess.

    10 As bex vet u Jess txaon tikabal u Mateo. Nimal unqa molol puaje tetz Roma tuk unjoltuunqa uxhchile uve ye ni niman u Tiixhe, as xoneb vet ok chajnaj katz u Jess tuk unqa ichusulibAake.11Tul til vet unqa fariseo, as ichoti vet chajnaj itzi unqa ichusulib Aake. Kam qi uva nu kuxhitxanik ok vechusule xol unqa aapaave tuk unqa molol puaje tetz u Roma? tik chajnaj.12As tul tabi vet u Jess uva ech nik tal unqa fariseo, as ech tal vet Aak ile te chajnaj: Abil uveyel chom sti, as yel u aatzake la txakon sti. Pet a unqa aachome uve nitxakon u aatzake sti.13As benoj echustaj kam isuuchil u yole uva ech ni tal ile:A ni val sete uva la etxum ivatz vemoole.As ae uve ban sve ti unqa txooe uva la yatzpu sunvatz, tik u yole.Estie tuk val sete uva jit unqa uxhchile tul unmolo uva ni tal je ste uva yel ipaav ati. Pet unqauxhchile uva nichon ste uva kat paavini, as ae tul unmolo, aqal uva la ijalpu vet vitxumbale,tik u Jess.

    Nichotil itzi u Jess ti uva kam ikuypu u vay vatz u TiixheMarcos 2.18-22; Lucas 5.33-39

    14As ul ichoti vet kal vichusulib u Xhune te u Jess. As ech tal vet chajnaj ile: Kam qi, Pap?Tan o tuk unqa fariseo as jatpajul kuxh nu kukuy kuvay vatz u Tiixhe. As kam qi uva ye nikuyunqa achusulibe ivay? tik chajnaj tal te Aak.15 Ech tal vet u Jess ile: As tul uva at umaj nimla qii ti teqot tib umaj meal ikaol umaj uxhchil,as lakol uch qa uva la ikuy unqa ilonaale ivay tul il u tzumela ile at tu u nimla qiie? Pet lanal ilejumal u qii uve la ul eesal el u tzumelae sxol. As an la ikuy vet unqa ilonaale ivay.

    16 As yexhebil la kooan umaj qal oksam tan umaj u ak koo, tan la iqix u ak kooe u qaloksame. As aal chit la qixmu vet u qal oksame tan u ak kooe.

    17 As ye la uch taqax ku u ak vino tu umaj qal tzum uva ech tilone xhaalo, tan la iqix u akvino u qal tzume, tul la quili. As la peqxik el u vino. As la tzejxu vet u tzume tuk u vino. Pet tuumaj ak tzum la kukat u ak vino, aqal uva ye la tzejxi. As mitan la yan u tzume, tik u Jess.

    Ni tulsa u Jess taama vimeal u JairoMarcos 5.21-43; Lucas 8.40-56

    18As antelik iyolon u Jess tul bex uloj umal viqesal unqa tiaal Israel. As qaaeb vet naj vatz Aak.As ech tal naj ile: Ban banil, Pap. Kuxh il vas unmeale uve kat kamya. As ban banil. Kuxh ila.As la aaq je aqab sti, aqal uva la ul taama, tik naj tala.19As txakpu vet u Jess. As ben vet Aak ti naj tuk unqa ichusulibe.

    20As tul nik ixaan u Jess tu bey, as ul vet umal u ixoj katz Aak uva kablavaxnik yaab ixet ixojchonoj, tan a vitxaao u ixoje ye nikat iyae. Pet at kuxh vet sbenameen. As jetzen ok ixoj ti iqulAak. As ikanok ixoj u toksam Aake,

  • MATEO 9:21 15 MATEO 10:421 tan ech nik tal je ixoj ile ste: Tul kuxh la unkanok u toksam u Jess, as tuk banxoj ine, tikixoj.22 As isuchqi vet tib u Jess. As isaji vet ben Aak ixoj. As ech tal vet Aak ile: Ye txumun axh,ixoj, tan kat elyu vet u chome see, tan ti uva kat akujba akul svi, tik u Jess. As yak kuxh elvet u chome ti ixoj.

    23As tul oon vet u Jess tu vikabal u Jairo, as isaji vet ben Aak unqa naje uve nik oqsan u suekatz u kamnaje. As til vet Aak uva val chit toq unqa uxhchile katz u kamnaje.24 As ech tal vet Aak ile te unqa uxhchile: Benoj el ex ti kabal! Tan yel u xvaake kamnal koj.Pet vatik kuxhe, tik Aak. As itzele kuxh unqa tename viyol Aake.25 As tul el vet chul unqa uxhchile, as ok vet Aak tu kabal. As itxey vet Aak iqab u xvaake. Astxakpu vet ixoj.26As pax vet itziblal u yole tulaj unqa tename as tu unjoltu unqa atinbale ti uve iban u Jess.

    Nibanxisa u Jess ivatz kaval u tzot27 As tul el vet chul u Jess tzitzi, as xekeb ben kaval unqa tzot ti Aak. As sikin vet chajnaj.

    Ech nikat tal chajnaj ile: Pap tiaal David, txum kuvatz! tik chajnaj.28 As oon vet u Jess tu kabal. As jetzen vet ok unqa tzote katz Aak. As ichoti vet Aak te

    chajnaj: Ma nenima uva la untxol unbanxisat vevatze? tik Aak. Kano, Pap. Ban banil sqe, tik chajnaj.29 As ikan vet u Jess vivatz chajnaje. As ech tal vet Aak ile te chajnaj: Tan ti uva kat ekujbaekul svi as tuk unbanxisa vevatze, tik u Jess.30 As yak kuxh banx vet vivatz chajnaje. As ilon vet chajnaj. As tal vet Aak te chajnaj ti uvayexhebil la tal chajnaj ste ti uva kat ibanxisa Aak vivatz chajnaje.31Pet tul kuxh el chul chajnaj katz u Jess, as bex ipaxsa vet chajnaj itziblal Aak tulaj unqa tenameas tulaj unjoltu unqa atinbale.

    Nibanxisa u Jess umal u mem32As tul uva nik ipaxsa vet chajnaj itziblal u Jess, as eqol vet ok umal u aachom vatz Aak uva

    mem tan u subule.33 As teesa vet u Jess u subule ti u naje. As yolon vet naj. As teqo vet taama unqa tenameskajayil. As ech tal vet unqa tenam ile svatzaj: Ye atixoj qil ibanx vet umaj uxhchil tu kutenameeche uve kat qilla, tik unqa uxhchile.34Pet ech koj unqa fariseo, tan ech tal vet chajnaj ile: A vibooqol unqa subule aqol tetz u tijlemnaje ti teesal el unqa subule, tik chajnaj.

    Nitxum u Jess ivatz unqa tename35 As isoli vet u Jess unqa tename tuk unqa talaj tename. As nik ichusun vet Aak tulaj unqa

    atinbale tetz nachbal Tiixh. As nikat tal Aak isuuchil u banla yole ti u Tiixhe uva la ul vet tuku tijleme ti vitename. As kam kuxh chomil uve atik xol unqa tename as nik ibanxisa vet Aakunqa aachome skajayil.36 As tul til vet u Jess u mamala tename uva ech tatine eche unjoloj kaneero uva yel xeen tetzati, as itxum vet Aak ivatz.37 Ech tal vet Aak ile te unqa ichusulibe: Ech vet tatin unqa tename eche unqa kome uva lapitxlu vete. As tul kal kuxh unqa aqonvile ati.38Pet ejajtaj te Tiixhe ti uva la ichaj tzan Aak unqa aqonvile ti ipitxlu vet u kome, tik u Jess.

    10Ni taq vet u Jess tijlem kablaval unqa apstolMarcos 3.13-19; Lucas 6.12-16

    1 As imolo vet u Jess kablaval unqa ichusulibe. As taq vet Aak tijlem chajnaj ti teesal unqasubule as ti ibanxisal unqa aachome, kuxh kam kuxh chomil nik banon.

    2A vibii kablaval unqa apstol u vila: U Simn uva Lu; tuk u Lixh, u titzin u Simn; u Jacobo,vikaol u Zebedeo; u Xhun, u titzin u Jacobo;3u Pil; u Bartolom; uMaxh; uMateo uva nikmolon puaj tetz u Roma; umat u Jacobo, vikaol u Alfeo;u Tadeo;4 umat u Simn uva echenik xol unqa tenam uva nik alon itilul el unqa ibooqol unqa tenameuva atik kan tan u ijlenaale tu u Roma; tuk u Judas uva Iscariote uva kat kayin u Jess.

    Nichaj vet ben u Jess kablaval unqa apstolMarcos 6.7-13; Lucas 9.1-6

  • MATEO 10:5 16 MATEO 10:29

    5As ichaj vet ben u Jess kablaval unqa apstol. As ech tal Aak ile te chajnaj: Tul la ben ex, asye la ok ex xol unqa uxhchile uve jit tiaal Israel. As mitan xol unqa tename tu u Samaria la okkatex.6Pet a la okkat ex baxa xol unqa tename uve tiaal Israel, tan ech tatin unqa uxhchile eche unjolojunqa kaneero uve tzejxinajle.7 As ben epasataj u yole, as ech la ben etal ile ste: Tan il u Tiixh ile tul vet tuk u tijleme tivitename, chaj ex la etale.8 As ben ebanxisataj unqa aachome tuk unqa uxhchile uva atok chak chin sti. As etulsatajtaama unqa kamnaje. As eteesataj el unqa subule ti unqa uxhchile. Asoj la eban umaj banil, asejajak ijamil, tan oyamal kuxhe vetijleme.

    9As eteqok epuaj tetz bey.10As mitan umatoj kam la eteqo. Eteqok umatoj exap; eteqok chexpub eti. As eteqok esam; aseteqok etechbubal, tan umal u aqonvil as tetz chite uva la aqpu vet u techbubale.

    11 As tul la oon ex tu umaj tenam moj tu umaj tal tenam, as la echuk umaj uxhchil uva banitxumbal. As la ejaj evatbal ste. As tzitzi la atinkat ex lanal el chul ex tu u tename.12 Tul la ok ex tu u kabale, as la etiixhi unqa uxhchile uve at tu u kabale.13Asoj ban itxumbal unqa uxhchile la iban sete, as ban tatin svatzaj la ibane tan u Tiixhe. Asojyele, as ye ban tatin u uxhchile svatzaj. Pet ech koj ex tan ban chit etatine sevatzaj la ibane.14Pet abil uva ye la kulun ex as ye la isa tabit veyole, as la el chul ex tu u kabalemoj tu u tenamekatil uva ye la kulpukat ex. As la echitu vet el u pojoe ti vetoje texhlal tetz uva ye ban vitxumbalunqa tename.15As jik chit tuk val sete, tan la ilej umal u qii uva la ul u kaxkoe ti u tename. As xovebal chit ukaxkoe la ibane ti uve kat iban tu u Sodoma tuk u Gomorra.

    Ni tal u Jess uva la palebel kaxko16 As tuk unchaj ben ex. As ech ebene eche iben unjoloj kaneero xol unqa xoe. Pet atoj

    enachbal eche niban unqa txilatxooe. As sula aama ex la ibane eche niban unqa paroomaxhe.17 As atoj enachbal vatz unqa uxhchile, tan la eqol ok ex vatz unqa banol tetz isuuchil unqatename. As la qospu vet ex tulaj unqa atinbale tetz nachbal Tiixh.18As ti kuxh uva kujlel ekul svi, as la eqol vet ok ex vatz unqa ijlenaale as vatz unqa banol ivatzu ijlenaale. As la etal vet vunyole te unqa ijlenaale as te unqa uxhchile uva jit tiaal Israel.19 As tul la txeypik ben ex vatz unqa ijlenaale, as xaanik kuxh etaama ti uva kam la etale, tan laaqax vet eyol kam uva la etal vete.20As jit vet exe la yolon ex. Pet a u Tiixhla Espritu la aqon veyole kam uva la etale.21As la ixoch vet tib unqa uxhchile tuk unqa titzin tatzike ti iyatzat tib. As echat la iban unqabaalae te unqa meal ikaole. As la ul vet ivi unqa meal kaole ti vibaale. As la tal vet iyatzpuvibaale.22As la ixval vet ex tan unqa tename ti kuxh uva kujlel ekul svi. As abil uva ye la iyasa inimatin, kuxh kam kuxh kaxko la ipalebe, as at itiichajil sunkatz la ibane.23 Asoj la tilul ex tu umaj tenam, as la ooj ex ti etoon tu umat u tenam, tan tuk val sete uva yexnajoleb ex ti isolil vitenam unqa tiaal Israele skajayil tul la ben uloj VIK AOL U NAJE .

    24As tuk chit ixvaloj ex, tan yel umaj u chusulibe uva at pal ti u chusul tetze. As yel umaj kamat pal ti vibaal u aqone.25As kat ibanle uva la epalebe unqa kaxkoe eche uve nunpalebe. As tul in vechusule. As echatchit la iban u kame eche niban u baal aqone. As ech u vatine sexol eche umaj baala xol unqameal ikaole. Asoj kat alpi uva: Axh Beelzeb uva vibooqol unqa subule, chelel u baalae, asa kol chit ye la alax qa ti unqa meal ikaole?

    Ni tal u Jess uva abil la xovaliLucas 12.2-9

    26 Pet xovik ex te unqa tename, tan jankal unqa yole uva yexhebil ootzin tetz, as techal laootzili. As jankal unqa yole uva mujel, as techal la ootzili.27 As jankal unqa yole uve ni val sete cheel, as techal la ben etal isuuchil te unqa uxhchile. Asjankal unqa yole uve nu kuyol skujunal setuk as benoj etaltaj vi unqa tename skajayil.28 As xovik ex te unqa uxhchile uve la yatzon vechiole, tan eche la koj oleb ti iyatzatvetaanxelale. Pet exovataj u Tiixhe, tan la taq ben Aak vechiole tuk vetaanxelale tu u choobalpaave.

    29As ootzimal setan uva yexh jatval nibenkat kavoj talaj tzikin tul nikayile. As eche la kuxhkoj chajpik tzan txoo tu txava, asoj jit u Kubaal Tiixhe la alon.

  • MATEO 10:30 17 MATEO 11:1030 Echat kuxh ex unpajte, tan junun unqa xil evie, as achele skajayil tan Aak.31 Estie ni val sete uva xovik chit ex, tan nim etalche vatz u Tiixhe ti unqa talaj tzikine.

    32As abil uva ye la xovi ti talat tib uva nimamal in stan vatz unqa tename, as echat la unbansti vatz vunBaale uva echen tu almika.33 Pet abil uva la teesa tib sunkatz vatz unqa tename, as echat la unban sti vatz vunBaale uvaechen tu almika.

    Niyolon u Jess ti tok ixol unqa uxhchile tuk vimoole ti AakLucas 12.49-53; 14.26-27

    34 As kamal netitza uva kat ul in ti uva ban tatin unqa uxhchile svatzaj vatz u txavae, as tulyele tan aal tuk okoj vet ixol. As techal la iyatz vet tib svatzaj.35 As tul kat ul in, as at unqa naje kat iyaa tib tuk vibaale. As at unqa ixoje kat iyaa tib tukvitxutxe as unqa alibae tuk u talibe.36Tan yele uva kat koj chit la ulkat unqa chonchil aamae. Pet an kuxh unqa titzin tatzike la oksanu chonchil aamaile.

    37 Estie ni val sete uva abil uve a kuxh vitxutxe moj vibaale la ixoni as ye la ixoni in, as jittetze uva la ok sunkatz. As abil uve a kuxh la ixoni u meal ikaole as ye la ixoni in, as jit tetzeuva la ok sunkatz.38As abil uva ye la kuyun unqa kaxkoe ti ixekeb svi, as ye la uch tok vet chusulibil sunkatz.39As abil uve a kuxh vitiichajile ni titza vet vatz u txavae, as yel itiichajil katz u Tiixhe la ibane.Pet abil uva ye la toksa taama ti u vatz txavae tan ti uva nimamal in stan, as at itiichajil katz uTiixhe.

    U choobal tetz unqa uxhchile uve nixekeb ti u JessMarcos 9.41

    40As abil uve la kulun ex as eela kuxh stuk uva in nikul in. As abil uve ni kulun in as eela kuxhstuk uva a vunBaale nikule.41 As abil uve la kulun umaj u qajsan tetz viyol u Tiixhe, as eela kuxh vitxajame tuk vitxajamu qajsan tetz viyol u Tiixhe. As abil uva la kulun umaj u jikla aama as eela kuxh vitxajame tukvitxajam u jikla aamae.42 As abil la aqon umaj u picheel chevla a te umaj vunchusulibe ti kuxh uva unchusulib, as jikchit tuk val sete uva at itxajam xe u Tiixhe, tik u Jess.

    11Nichaj ben u Xhun unqa ichusulib ti ichotil itzi u JessLucas 7.18-35

    1 As tul ya vet u Jess ti talat ben itxumbal kablaval unqa ichusulibe, as ben vet Aak tiichusune as ti ipaxsat viyol u Tiixhe tulaj unqa tename.

    2As tul atik ok u Xhune tu u kaarsa, as tabi vet naj itziblal u Jesucristo. As ichaj vet ben u Xhunekaval unqa ichusulibe3 ti ben ichotit te Aak. Ech tal vet chajnaj ile: Ma axh u Cristo uva alel kan uva la uli? Pet mojla kutxeb tul umatoj uxhchil? tik chajnaj.4As ech tal vet Aak ile te unqa ichusulib u Xhune: Benoj etaltaj te u Xhune kam uva kat etila askam uva kat etabi,5 tan ni tilon vet unqa uxhchile uva tzotike; as nixaan vet unqa uxhchile uva koxike; as unqauxhchile uve atik ok chak chin sti, as kat txanyu vete; as ni tabin vet unqa uxhchile uva ye niktabine; as kat ulyu vet taama unqa kamnaje. As ni talax vet u banla yole te unqa meebae.6 As achvebal chit u uxhchile uva ye la kakabin taama ti ikujbat ikul svi, tik u Jess tal techajnaj.

    7 Tul qaav vet unqa ichusulib u Xhune, as tal vet u Jess isuuchil u yole ti u Xhune xol unqatename. As ech tal vet Aak ile: Kam kat bex etil ti u Xhune tul atik tu u tzuukin txavae? Makat bex etil umaj uxhchil uva ech vitxumbale eche vioj aa uva niliiqach tan u kajiqe?8 Pet moj a kat bex etil umaj uxhchil uva vejel chit tib tuk u toksame? Yele, tan jankal unqanaje uve vejel chit tib tuk u toksame, as a kuxh atkat chajnaje tulaj ikabal unqa ijlenaale.9 Pet kam qi kat bex etil ti u Xhune? As moj umaj qajsan tetz viyol u Tiixhe? Kano, an chite, tanqajsan tetz viyol u Tiixhe u Xhune. Pet at pal u Xhune ti unjoltu unqa qajsan tetz viyol u Tiixhe,10 tan a u Xhune uva ni tal u yole uva tzibamal kan uva ech ni tal ile:Tuk unbaxsa ben umal u alol tetz vunyole savatz.As ae la banon tuch u beye savatz, tik u yole.

  • MATEO 11:11 18 MATEO 11:30

    11 As jik chit tuk val sete, tan yel umatoj uxhchil kat itzebi uva nim talchu ti u Xhune uva nikaqon ku unqa uxhchile xe u ae. Pet u uxhchile uva at jaq u tijlem u Tiixhe, as ni tile uvenunbane, as antu vet unqa uxhchile uve tzub kuxh talche ni ilon, as nim vet talche ti u Xhune,tan ye kat til u Xhune uve nunbane.12Tul xet u Xhune chusun, as xet unqa uxhchile ti iyalut tib ti toksat tib xol unqa tename uveat jaq u tijlem u Tiixhe, tan a ni tal unqa uxhchile uva tuk kuxh viyakile uva la ok xol unqaitenam Aake.13As kajayil chit unqa qajsan tetz viyol u Tiixhe, tuk u tzaqite uve itziba kan u Moiss kat yolonkan ti unqa uva ni tuch vet cheel. As katnal ul vet u Xhune ti ul ibanata,14 tan u Elas uva alel kan u tulebale as ivaatzile kat ul iban u Xhune. Asoj la enima, as enimataj.15As abiste ex uva nepal tu vunyole, as etabitaj uve ni vale.

    16 As kam unbooj la unban eela tuk u txumbale uve nebane? Tan eela kuxh vetxumbale tukunqa xaake uve nixoneb tu kayibal. As nisikine tul nisaache.17 As ech ni tal ile svatzaj: Kuxh kat qoqsa unqa aae sevatz, as yel ex kat bix ex; as kuxh katkubitza unqa bitze uva txumlebal chittu, as yel ex kat oq ex, tik chajnaj.18 As tul kat ul u Xhune, as nik ikuy ivay. As ye nik tuka u tal u uuvae. As kat eteesa iqii, tan katetala uva subul atik ok skatz, uve nik etale.19As tul kat ul in, in VIK AOL U NAJE , as nuntxane, as ni vuka u tal u uuvae. As netal vet svi uvain bich uul as vetz kultzi vib tuk unqamolol puaje tetz u Roma as tuk unqa uxhchile uva aapaavsevatz. Pet ech koj uve la val sete, tan a la etexhlakat u jikla txumbale ti uve nunbane as tuk uvekat iban u Xhune, tik u Jess.

    Niyaan u Jess te unqa tename uva ye kat ikaxa tibLucas 10.13-16

    20 As xet iyaa vet u Jess unqa tename uva matik ikuchat Aak unqa mamala banile ste, tanti uva ye kat ijalpu vet unqa uxhchile vitxumbale. Ech tal vet Aak ile te unqa uxhchile:21 Oyeb chit evatz, ex aa Corazn; as oyeb chit evatz, ex aa Betsaida! Tan a koj kat unbankatunqa nimla banile vatz unqa aa Tiro as vatz unqa aa Sidn eche uve nunban sexol scheel,as naytzanexh ijalput unqa tename itxumbal vatz u Tiixhe. As kat ikuchle uva kat ijalpu vetvitxumbale ti toksat unqa qichkin oksame as ti taqat je tzaj tivi.22 Estie ni val sete uva xovebal chit u kaxkoe uve la ul seti ti unqa aa Tiro tuk unqa aa Sidn,tul la ilej vet u qiie uva la banax isuuchil unqa tename skajayil.23 As echat kuxh ex, ex aa Capernam, tan a netale uva la oon ex tu almika tuk u txiibal eqiie.As yele, tan a la aqpikkat ben ex tu u kaxkola atinbale uva atkat unqa kamnaje uva paasan tzii,tan tu koj u Sodoma ta kat kuchpukat unqa banile eche uva kat unkuch sexol, as atilexh unqaaa Sodoma cheel.24 Estie ni val sete, tan xovebal chit unqa kaxkoe la ul seti ti unqa kaxko uve la ul ti unqa aaSodoma tul la ilej u qiie ti ibanax isuuchil unqa tename skajayil, tik u Jess.

    Ni tal u Jess uva la il unqa uxhchile katz AakLucas 10.21-22

    25 As an chit tu unqa qiie inach vet u Jess Tiixh. Ech tal Aak ile: UnBaal, axhe viBaal ualmikae tuk u vatz txavae skajayil. As ni voksa aqii, tan ti uva kat amuj vet isuuchil unqa yolevatz unqa uxhchile uve at itxumbal ni tal je ste. As a kat akuchkat te unqa uxhchile uva echitxumbale eche unqa talaj intxae.26As an chite, unBaal, tan eche ta uve nasa, tik u Jess tul inach Aak Tiixh.

    27 As ech tal vet u Jess ile te unqa tename: Tan at vet vijlem ti unqa vee skajayil tanvunBaale. As yexhebil ootzin vetz uva in iKaol u Tiixhe. As yexhebil ootzin tetz vunBaale.Pet tan kuxh ine uva ootzin tetz Aak as tuk unqa tename uva la unsa vaqat ste ti uva la tootziAak.

    28Estie tuk val sete, siunajtaj sunkatz sekajayil, tan ine la aqon etilebal, jankal ex uve koolinalex tan vetaqone as ijtzinalu vet ex tan vepaave.29As okojtaj ex sunkatz. As eelataj kubene. As echustaj etib sunkatz, tan in chit sula aama tuk chitu vaanxelale. As sunkatz la elejkat u ilichile tetz vetaanxelale,30 tan jit tzale ti enimat vuntzaqite. As yele uva kaxko koj enimat u banla yole uva ni val sete, tik u Jess.

  • MATEO 12:1 19 MATEO 12:21

    12Tux vet unqa ichusulib u Jess ivatz u trigo tu umal xeem qiiMarcos 2.23-28; Lucas 6.1-5

    1 Tu umal u xeem qii, as bex paloj u Jess tuk unqa ichusulibe xol unqa trigo uva avamalike.As nikat ivay vet chajnaj. As xet itzuj vet chajnaj kal ivatz unqa trigo. As techbu chajnaj.2 Tul til vet kal unqa fariseo, as ech tal vet chajnaj ile te u Jess: Saji u vee niban unqaachusulibe, tan ae ye la uch ibanchu tu u xeem qiie, tik chajnaj.3As ech tal vet u Jess ile: Ma yexhkam ba nesikle uva kat iban u David tuk unqa imoole uvaxekik sti, tul uva kat vayi?4 Tan kat ok vet u David vatz u atinbale uva ninachpukat Tiixh. As unqa paane uva matik teesalel tzan vi u meexhae tu u nachbal Tiixhe, as kat itxa u David tuk unqa imoole, kuxh yel tokebalu David ti techbut unqa paane as mitan unqa imoole uva xekelik sti. Pet tan kuxh unqa oksaniyol tenam vatz Tiixh la echbun unqa paane.5 As ma yexhkam ba nesikle tu u tzaqite uve itziba kan u Moiss ti unqa oksan iyol tenam vatzTiixh? Tan jun xeem qii ni tok chajnaj tu u nachbal Tiixhe ti ibanat chajnaj u taqone ti u tijleme.Tan kuxh ye la uch taqonvu uxhchil tu u xeem qiie, as yel ipaav unqa nachol Tiixhe vatz u Tiixheti u taqone uve niban tu u xeem qiie.6 As tuk val sete, tan at umal u uxhchil sexol cheel uva nim chit talche ti u tostiixhe. As ine uuxhchile.7As la koj pal ex stuul ti umal u yol uva ech ni tal ile:A nunsa uva la etxum ivatz vemoole.As ae uve ban sve ti unqa txooe uve la eyatz je tzan sunvatz, tik u yole.As nu koj epal stuul, as yel ipaave unqa uxhchile la etaq je uve yel ipaav ati.8As tul ine uva in VIK AOL U NAJE , as ine viBaal u xeem qiie, tik u Jess.

    Nibanxisa u Jess viqab umal u najMarcos 3.1-6; Lucas 6.6-11

    9 Tul matik ipal u Jess katz unqa trigo, as ok vet Aak tu u atinbale tetz nachbal Tiixh.10 As atik ok umal u naj uva koroxhinik tib umal viqabe. Tul nikat ichuk kal unqa fariseotxumbal ti icheesat ipaav u Jess. As ichoti vet chajnaj te Aak. Ech tal chajnaj ile: Ma la uchibanxisal umaj aachom tu u xeem qiie moj yele? tik chajnaj.11 Ech tal vet u Jess ile: Asoj at umaj ex uva at umaj ekaneero as tul la ben txoo tu umaj jul tu uxeem qiie, as ma ye la ben eteqo je tzan txoo tu u jule?12 As a kol chit yel umaj uxhchil qa? Tan nim talche u uxhchile ti u kaneeroe. Estie ni val seteuva la uch ibanax u bane tu u xeem qiie, tik u Jess.13 As ech tal vet Aak ile te u aachome: Yuba vaqabe, tik Aak. As iyuba vet naj viqabe.As yak kuxh banx vet viqab naje. As eela vet viqab naje skaabil ibana.

    14 Tul el vet chul unqa fariseo tu u atinbale tetz nachbal Tiixh, as xet iyol vet chajnaj svatzajti ichukax txumbal ti iyatzpu u Jess.

    Ninima u Jess umal u yol uva itziba kan u Isaas15As ootzimalik tan u Jess kam uva nikat iyol vet chajnaj. As el vet chul Aak tu u tename. As

    a chit mamala tename xekeb vet ti Aak. As nikat ibanxisa vet Aak unqa aachome skajayil uvakat oon katz Aak.16As tal u Jess te chajnaj uva yexh katil la talkat chajnaj uva kam u tijlem Aake.17As bex iban vet umat u yol uva tal kan u qajsan tetz viyol u Tiixhe uva Isaas. Ech tal ile:18 Il umal vunkam ila at sexol uva txaael ben svan, uva xon chit sve.As tuk voksa vunTiixhla Espritu sti, tan nitxuqtxun vet vaama sti.As ae la alon unqa jikla yole xol unqa tename uva jit tiaal Israel.19As yel chao la ibane.As yexhkam la sikini.As yexhebil la abin u tuul ivie tu bey.20As ye la ul itatz umaj aa uva vuchul vete.As yel u xamale la itzaasa uve nu kuxh ibusbulane.Pet techal chit la ilej vet u qiie uva la oleb vet ti ikujbat u jikla txumbale xol unqa tename.21As la ikujba unqa uxhchile ikul sti uva jit tiaal Israel, tik u yole uva tal kan u Isaas.

    Ni tal u Jess uva ye la eesal iqii u Tiixhla EsprituMarcos 3.20-30; Lucas 11.14-23

  • MATEO 12:22 20 MATEO 12:42

    22 As eqol ok umal u aachom vatz u Jess uva tzot as mem unpajte, tan atik ok subul skatz. Asibanxisa vet u Jess u naje. As yolon vet naj. As ilon naj.23 As teqo vet taama unqa tename. As ech tal vet ile svatzaj: Moj jit u tiaal David u naje uvaalel kan u tulebale? tik unqa uxhchile.24As tul tabi vet unqa fariseo, as ech tal vet chajnaj ile: Yele, pet a vibooqol unqa subule uvaBeelzeb ni aqon tijlem naj ti teesal el unqa subule, tik chajnaj.25As ootzimalik vitxumbal chajnaje tan u Jess uva kam nikat tal chajnaj ti Aak. As ech tal vet Aakile: As jankal unqa nimla tename, asoj jatxel tib, as yel iyol nikul tib svatzaj. As la kuxh tepisavet tib u tename. As echat tatin unqa uxhchile tu umaj tenam as moj tu umaj kabal, tan asoj ye laikul tib iyol svatzaj, as yel unqa uxhchile ban koj tatine la ibane.26As echat kuxh banel tan u Satans, tan asoj a u Satans ni laqban el unqa imoole, as jatxel tibesvatzaj. As la kuxh yooke u tatin u txilanaje.27 Tan asoj ni veesa el unqa subule tan u Satans uva Beelzeb, as abil etz u yakile qi uvenitxakonsa unqa echusulibe tul ni teesa el unqa subule? As ech ni valkate sete uva an chit chajnajni kuchun uva sotznal ekul tul ni teesa el chajnaj unqa subule.28Pet nunlaqba el unqa subule tan viTiixhla Espritu u Tiixhe, as a texhlal tetze uva kat ulyu vetu tijlem u Tiixhe ti vitename.

    29As la koj uch tok umaj uxhchil tikabal umaj naj uva xovebal chit viyakile ti ben telqat el tzanu tetz naje. Pet lanal kalpe u naje uva xovebal chit viyakile, as an la uch telqal vet unqa tetznaje.

    30 Pet tuk val sete, tan abil uva jit echen sunkatz, as ae ni chon taama svi. As abil uve ye nilochon in, as ae ni majon ivatz unqa tename ti tok sunkatz.

    31 Estie tuk val sete, tan kam kuxh yoqomil la tal umaj uxhchil vatz u Tiixhe as moj kam kuxhpaavil la iban umaj uxhchil, as la uch isotzsal ipaav u uxhchile. Pet abil uva la yoqon ti u banileuva niban u Tiixhla Espritu ti talata uva a u txilanaje ni banon, as yel ipaav u uxhchile la sotzi.32As abil uva la yoqon svi, in uva in VIK AOL U NAJE , as la uch isotz ipaav u uxhchile. Pet asoj abilla yoqon ti u Tiixhla Espritu, as yel ipaav u uxhchile la sotz vete, mitan cheel tu unqa qiia asmitan tu u qiie uve tule.

    33 Tan asoj ban u tzee, as bane vivatz tzee; asoj valexh u tzee, as valexhe ta vivatz tzee,tan la exhlal unqa tzee tul la vatzin tze.34 Ech etxumbale eche unqa txilatxooe! Tan la koj uch etalat umaj banla yol, tan a u valexheuve at tu vetaanxelale. Tan kam uve at tu vetaanxelale, as ae ni tal vetzie.35As u banla aamae, tan a kuxh unqa banla chaj txumbale ni tel chul tu u taanxelale. Pet echkoj u uxhchile uva valexh vitxumbale, tan a kuxh u valexhe ni tel chul tu u taanxelale.36 As tuk val sete, tan jankal unqa valexhla chaj yole uva la tal unqa uxhchile as tuknal chotpojitzi ti u valexhe uve kat tala, tul la ilej vet u qiie ti ibanax isuuchil unqa uxhchile.37As a ni val kate tan an kuxh veyole la banon uva yel epaav ati. As an kuxh veyole la alon ebentu u kaxkoe, tik u Jess.

    Nijaj unqa uxhchil umaj u kuchbal tetz u tijlem u JessLucas 11.29-32

    38As ech tal vet kal unqa uxhchil ile uva chusel tib ti unqa tzaqite, as tuk kat unqa fariseo:Chusul, a ni qale uva la qil akuchat umaj kuchbal tetz uva at eejlem, tik chajnaj.39As ech tal vet u Jess ile: Ech vet vetxumbale eche unqa uxhchile uva valexh vitxumbalenibane! As ech vet ex vatz u Tiixhe eche umaj naj uva nichuk tixoj! As kuxh nejaj umaj kuchbaltetz u vijleme, as eche la koj kuchpu sete. Pet a kuxh uva la kuchpu sete eche uva kat iban uJons, u qajsan tetz viyol u Tiixhe,40 tan echat chit tuk unbane eche uve kat iban u Jons, tan oxval qii tuk oxvat aqbal kat atinu Jons tu tuul umal u nimla txay. As oxval qii tuk oxvat aqbal tuk atinoj VIK AOL U NAJE tu utxavae.41 As la ul vet unqa aa Nnive vatz u Tiixhe ti ixochat ex tu u qiie uva la banax isuuchil unqatename skajayil, tan tul uva tabi unqa tename viyol u Jons, as yak kuxh ikaxa tib. Pet ech koj ex,tan kuxh at in sexol uva nim valche ti u Jons, as ye nekaxa etib.42As abimale setan uva iban u ixoj uva ijlenaalike tu u tenam uva Sab, tan tzian kat tzaakat ixojti ul tabit itxumbal te u ijlenaal uva Salomn. As tul la ilej u qiie ti ibanax isuuchil unqa tenameskajayil, as antu vet u ixoje la uli ti ixochat ex, tan kuxh at in sexol, as ye nesa etabit vunyole. Astul nim valche ti u Salomn.

  • MATEO 12:43 21 MATEO 13:15U subul uva la qaavik tzan katz umaj uxhchilLucas 11.24-26

    43 As la val sete, tan ech etatine la ibane eche umaj uxhchil uva kat el chul umaj subul skatz.As kat kuxh xaan vet u subule tu u tzuukin txavae ti ichukat tilebal. As tul ye kat ilej u tilebale,44 as ech kat tal vet je ile ste: La qaav vet in tu u vatinbale uve kat elkat chul in, chaj la tale. Astul la oon vet u subule, as ech vet tatin u uxhchile eche umaj kabal uva amlel kuxhtu, as eesamalvet chis stuul, as chiumal tilone.45 As la ben teqo vet tzan u subule vujvat imool uva nim talche ti ibanax u valexhe. As la okvet unqa subule katz u uxhchile. As pal chit vet ivi la iban u uxhchile ti uva nik iban baxa. Asechat chit tuk ebane, jankal ex uva valexh vetxumbale nebane, tik u Jess.

    Nichukax u Jess tan vitxutxe tuk unqa titzineMarcos 3.31-35; Lucas 8.19-21

    46As nikattel iyolon u Jess xol unqa uxhchile tul bex oonoj vet vitxutx Aake tuk unqa titzinAake. As nikat isa chama iyolon tuk Aak. As a kuxh atkat chama ti u kabale uve atikkat Aak.47 As ech bex tal vet umal u uxhchil ile te u Jess: Il ak atxutx at ti kabal tuk unqa eetzin. Asnisa aak iyolon see, tik u uxhchile.48As ech tal vet u Jess ile: Tuk val sete uva abil ech tatine sunkatz eche vuntxutxe as abil uvaech tatine sunkatz eche unqa vitzine, tik Aak.49As ikuch vet Aak unqa ichusulibe tan iqab. As ech tal vet Aak ile: As ech exe vuntxutxe; asech exe unqa vitzine,50 tan jankal unqa uxhchile uve ni banon kam uve ni tal u Tiixhe uva at tu almika, as ech tatineeche vitzin, as ech tatine eche vanab, as ech tatine eche untxutx, tik u Jess.

    13Ni tal u Jess umal u kuchuvatz ti umal u naj uva bex avojMarcos 4.1-9; Lucas 8.4-8

    1An chit tu u qiie, el vet chul u Jess tu kabal. As bex vet Aak xonloj tzi u mar.2 As a chit mamala tename imol tib ti Aak. As ok vet Aak tu umal u barco. Xoneb vet Aak. Askaaik vet kan unqa tename tzi u ae.3Nimal unqa yole nikat tal Aak te unqa tename. As tuk kuchuvatz nikat ichusunkat Aak.

    Ech tal Aak ile: Bex vet umal u naj avoj.4As tul av naj, as at unqa iiae uva echik toon tu bey. As ul unqa tzikine. As ijuna vet txoo.5As at unqa iiae ech toon xol unqa kube uva yelkat tuul txava. As oora chit kat buuqi, tan yeltuul txava at xol unqa kube.6 As tul kat tzesan vet u qiie, as oora kuxh kat tzaj vete, tan ti uva yel taqil kat ben tan unqakube.7As at unqa iiae echik toon xol chix. As tul kat chii unqa chixe, as kat isoka vet unqa chixe uchikoe.8 Pet ech koj unqa iiae uva echik toon tu u banla txavae, tan kat taq ivatz. As ati uva kat aqonokalal (100) ivatz ti junun vil; as ati uva kat aqon oxkalal (60) ivatz; as ati uva kat aqon vinaj laval(30) ivatz.9As abiste ex uva nepal tu vunyole, as etabitaj uve ni vale, tik u Jess.

    Nichoti unqa chusulib isuuchil u kuchuvatzeMarcos 4.10-12; Lucas 8.9-10

    10As ijetz vet ok tib unqa ichusulib u Jess skatz. As ech tal vet chajnaj ile te Aak: Kam bantane, Pap, uva tuk kuxh kuchuvatz nachusunkat te unqa tename? tik chajnaj.11Ech tal vet u Jess ile: As ex uva at vet ok ex xol unqa tename uva at jaq u tijlem u Tiixhe. Assete tuk valkat isuuchil u tijlem u Tiixhe, as yexhibil ootzin tetz. Pet ech koj unjoltu unqa tename,as yexhkam la alax isuuchil ste.12As abil uva ni toksa taama ti inimat u yole, kuxh biil kuxh nipal stuul, as la alpu isuuchil ste. Asaal la chee itxumbal sti. Pet ech koj u uxhchile uva ye ni toksa taama ti tabit u yole as tuk tiinimata, as aal la sotzsal vet u yole skul.13 Estie uva tuk kuchuvatz nunchusunkat xol unqa tename, tan kuxh ni tile kam uve nunbaneas kuxh ni tabi unqa yole uva ni vale, as ye nipal stuul.14As ae nibane uva itziba kan u Isaas, u qajsan tetz viyol u Tiixhe, uva ech ni tal ile:Kuxh nimal yol la tabi, as ye la pal stuul;as kuxh nimal unqa vee la tile, as ye la texhla,15 tan yannal itxumbal unqa tename. As eela kuxh stuk uva jupel vixikine tuk vivatze.

  • MATEO 13:16 22 MATEO 13:33

    As ye nipal tisuuchil u yole uva ni tabi tuk uva ni tile.As ye nijalpu vitxumbale. Estie uva yel ipaav la sotzi, tik u yole uva itziba kan u Isaas.

    16Pet ech koj ex, tan achvebal chit ex, tan nepal stuul kam uva netile. As nesa etabit u yole uveni vale.17As jik chit ni val sete, tan ye saach unqa qajsan tetz viyol u Tiixhe tuk kat unqa niman tetz Aakeuva atik naytzan kat saon tilat unqa vee netil cheel. As ye kat tila. As kuxh kat isa tabit unqayole uve netabi cheel, as ye kat tabi.

    Ni tal u Jess isuuchil u kuchuvatzMarcos 4.13-20; Lucas 8.11-15

    18As etabitaj isuuchil u kuchuvatze uve tuk vale ti u naje uve ni tave.19 Tan unqa iiae uve kat ku tu bey, as a ni tokkate ti unqa uxhchile uva ni abin u yole ti utijlem u Tiixhe. As ye nipal stuul, tan ni tul teesa u txilanaje u yole uve kat ok tu u taanxelalunqa uxhchile.20 As unqa iiae uve kat oon xol unqa kube, as a ni tokkate ti unqa uxhchile uve tul ni tabi uyole, as nichiib sti. As ni tok u yole tu u taanxelale.21Pet ech unqa uxhchile eche u iiae uva ye kat palik ben u taqile tu u txavae, tan ye kat yakinu yole tu u taanxelale. As yexh jatval qii kat ibana, tan tul kat ul unqa kaxkoe ti u uxhchile tiuva nimamal u yole stan, as oora kuxh kat kakabin taama sti.22As unqa iiae uve kat oon xol unqa chixe, as a ni tokkate ti unqa uxhchile uve kat abin u yole.As ni xaansa unqa uxhchile taama ti unqa vee at vatz u txavae as tuk ti u txiibal qiie uva nisotzsan ikul unqa uxhchile ti u yole. Estie ye niyakin u yole tu u taanxelal unqa uxhchile echeumaj u tze uva ye nivatzine.23 Pet ech koj unqa iiae uve ech toon tu u banla txavae, tan a ni tokkate ti unqa uxhchile uveni abin u yole as ninima. As niyakin vet u yole tu u taanxelale eche unqa tzee uva nivatzine,tan ati uva ni taq okalal (100) ivatz, as ati uva ni taq oxkalal (60) ivatz, as ati uva ni taq vinaj laval(30) ivatz ti junun vil, tik u Jess.

    Umat u kuchuvatz ti u valexhla kuach uva eche trigo uva at xol u trigo24As tal u Jess umat u kuchuvatz uva ech ile: Ech niban u tijlem u Tiixhe eche niban umaj

    naj uva kat ichaj ben ikam ti tavat u banla iiae uva trigo tu vitxavae.25 As tul kat tzotin vete, as vat vet unqa kame. As oon vet umat u naj uva nik ichon taama tivibaal u txavae. As bex tava kan naj unqa valexhla iiae xol unqa trigo, uva ech tilone echetrigo.

    26 Tul kat buuq vet unqa trigo, as xumat vete. As antu vet u valexhla iiae uva eche trigo katbuuq xol unqa trigo.27As oon vet unqa kame xe vibaal u trigo. As ech tal chajnaj ile: Pap, banla iiae unqa iiae uvekat bex qava tu vatxavae. As katile qi kat tzaakat vet unqa valexhla chaj kuache uve echetrigo uve kat chee xol unqa trigo? tik chajnaj.28 Ech tal vet vibaal u trigo ile te unqa ikame: A umal u uxhchile uve nichon taama svi katbex banon, tik vibaal u trigo. As ech tal vet unqa kam ile: Pap, ma nasa uva la ben kutzuj uvalexhla kuache uve eche trigo uva at xol unqa trigo? tik chajnaj.29 Ech tal vet vibaal u trigo ile: Yele, tan asoj la etzuj u valexhla kuache uve eche trigo, as anteu trigoe la etzuje.30Pet chiiojno skaabil. As lanal ilej vet u qiie ti imakle, as an la val te unqa makol tetze ti teesatchajnaj unqa valexhla kuache baxa. As la imol chajnaj. As la ikal chajnaj ti tok tu xamal. As an laitzok vet chajnaj unqa trigoe ti ikolpe, tik vibaal u trigoe tal te unqa ikame, tik u Jesse.

    Umat u kuchuvatz ti u iiae tetz u mostazaMarcos 4.30-32; Lucas 13.18-19

    31 As tal vet u Jess umat u kuchuvatz. As ech tal Aak ile: Ech niban u tijlem u Tiixhe echeuva kat iban u iiae tetz u mostaza uva bex tava umal u naj tu vitxavae.32As kuxh tzup chit u iiae ti unjoltu unqa iiae, as tul uva kat chii vete, as nim chit kat oonkat tiunjoltu unqa chikoe uve at tu u pee. As ni tul vet unqa talaj tzikine ti ibanat visoke vi viqabu tzee, tik u Jess.

    Umat u kuchuvatz ti u levaduraLucas 13.20-21

    33As ech tal u Jess ile ti umat u kuchuvatz: Echniban u tijlemuTiixhe eche niban u levadurauve nipaxi tib xol oxval paabal u harina. As kat ipaxi vet ben tib u levadura xol viqotil u paane.As kat isipkisa vet skajayil, tik u Jess.

  • MATEO 13:34 23 MATEO 13:53Ni tal u Jess unqa kuchuvatze ti itzojpisal uva tzibamal kanMarcos 4.33-34

    34As jankal chit unqa chusbale uve nik tal Aak ti tilat u Tiixhe isuuchil vitename, as tuk kuxhkuchuvatz nik ichusunkat Aak. As yel umatoj yol nik tal Aak uva jit tuk kuchuvatz,35 tan ae nik iban u Jess kam uva alel kan tan umat u qajsan tetz viyol u Tiixhe, tul ech tal ile:Tul la yolon in, as tuk kuchuvatz la yolonkat in.As la val vet isuuchil unqa txumbale uva ye ootzimal tan unqa tename uva kujbal kan tul uva

    sichee u vatz txavae, tik u yole.Ni tal u Jess isuuchil unqa valexhla chaj kuache uva xol unqa trigo

    36As taq vet kan u Jess unqa tename. As ok vet Aak tu u kabale. Jetzen vet ok unqa ichusulibAake skatz. As ech tal vet chajnaj ile: Pap, ban banil. Al isuuchil u yole sqe uve kat aal ti unqavalexhla kuache uva xol unqa trigo, tik chajnaj.37 Ech tal vet u Jess ile: U naje uve ni avan u banla iiae, as a VIK AOL U NAJE .38As u txavae, as ae unqa tename. As unqa banla iiae, as ae unqa tename uve at jaq u tijlemu Tiixhe. Pet ech koj unqa valexhla kuache, tan a unqa uxhchile uve echen katz u txilanaje.39 As u naje uva nichon taama uve kat avan kan u valexhla kuache, as ae u txilanaje. Tul lamaklu u trigo, as ae vimotxtebal u qiie vatz u txavae. As unqa makol tetz u trigo as a unqangel.40 As eche uve nibanchu te unqa valexhla kuache tan tul kat molaxi as kat oksal tu xamal tiitzesale, as echat tuk iban unqa uxhchile uva ni banon u valexhe tul la ilej imoxtel u qiie.41 Tan la ichaj vet tzan VIK AOL U NAJE unqa ngel ti ul teesat el unqa uxhchile uve ni paavinsanvimoole as tuk unqa paasan tziie uva ni banon u valexhe, uve at xol unqa tename uva at jaqu tijlem u Tiixhe.42As la sutil vet ben unqa paasantziilla uxhchile tu u oornoe uve nitoypukat u xamale. As tzitzila oqkat vete. As la ikux vet tib tee.43 Pet ech koj unqa jikla aamae uva at jaq u tijlem u Kubaale, tan achav chit vet tatine la ibanvatz Aak eche niban u qiie tul nitxijune.

    As abiste ex uva nepal tu vunyole, as etabitaj uve ni vale.Umal u txiibal qii uva mujel

    44As ech niban u tijlem u Tiixhe eche umaj u txiibal qii uva mujel tu umaj u txava. Tul la ilejumaj u naj u txiibal qiie, as la chiib vet naj sti. As la imuj kan naj. As la ben ikayi vet kan najunqa tetze skajayil, aqal uva la ben iloq naj u txavae uve atkat u txiibal qiie.

    Umal u banla kueentaxh uva jenal ijamil45As ech la iban unqa uxhchile uva nisa tok xol u tename uva at jaq u tijlem u Tiixhe eche la

    iban umaj aakay uve nixaane ti ichukat unqa banla chaj kueentaxhe.46 As tul la ilej naj umaj u banla kueentaxh uva jenal ijamil, as la ben ikayi kan naj unqa