Tytuł oryginału: Mastery · Inteligencja spo ïeczna a kreatywno ... Johann Wolfgang von Goethe...

Tytuł oryginału Mastery

Tłumaczenie Magda Witkowska

ISBN 978-83-246-6976-9

Copyright copy Robert Greene 2012

All rights reserved No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying recording or by any information storage retrieval system without permission from the Publisher

Polish edition copyright copy 2014 by Helion SA All rights reserved

Wszelkie prawa zastrzeżone Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione Wykonywanie kopii metodą kserograficzną fotograficzną a także kopiowanie książki na nośniku filmowym magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą roacutewnież żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce

Wydawnictwo HELIONul Kościuszki 1c 44-100 GLIWICEtel 32 231 22 19 32 230 98 63e-mail editioeditioplWWW httpeditiopl (księgarnia internetowa katalog książek)

Printed in Poland

bull Kup książkębull Poleć książkę bull Oceń książkę

bull Księgarnia internetowabull Lubię to raquo Nasza społeczność

SPIS TRE CI

WPROWADZENIE 15

ESENCJA SI Y 15Wy sza forma inteligencji mdash definicja bieg o ci mdash trzy fazy osi gania bieg o cimdash inteligencja intuicyjna mdash kontakt z rzeczywisto ci mdash si a drzemi ca w ka dym z nas

EWOLUCJA BIEG O CI 19Nasi prymitywni przodkowie mdash ewolucja ludzkiego moacutezgu mdash dystans i koncentracjamdash inteligencja spo eczna u wczesnych hominidoacutew mdash neurony lustrzane mdash my leniez perspektywy mdash opanowanie koncepcji czasu mdash wykorzystanie potencja u ludzkiegomoacutezgu mdash powroacutet do najwcze niejszych korzeni

KLUCZE DO BIEG O CI 24Karol Darwin realizuj cy swoje upodobania mdash cechy wspoacutelne wielkim mistrzom mdash naszawyj tkowo i pierwotne upodobania mdash przeszkody polityczne w d eniu do bieg o cimdash definicja geniuszu mdash degradacja koncepcji bieg o ci mdash rola pragnienia w d eniudo bieg o ci mdash niebezpiecze stwo zwi zane z bierno ci mdash plastyczno ludzkiego moacutezgumdash przegl d strategii i postaci omawianych w ksi ce

1POWO ANIE CZYLI ZADANIE YCIOWE 33

Posiadasz w sobie wewn trzn si ktoacutera proacutebuje naprowadzi Ci na Twoje yciowezadanie Chodzi o to co masz do osi gni cia w trakcie swojego ycia Pierwszy krok

Kup książkę Poleć książkę

6 | JAK ZOSTA MISTRZEM TRENING DOSKONA O CI

na drodze do bieg o ci nale y zatem wykona do wewn trz mdash nale y pozna swojprawdziw natur i odzyska kontakt z wrodzon si Precyzyjne jej zrozumieniepozwoli Ci obra w a ciw cie k kariery i uporz dkowa swoje ycie Nigdy nie jestza poacute no aby ten proces rozpocz

UKRYTA SI A 35Leonardo da Vinci

KLUCZE DO BIEG O CI 39Przyk ady mistrzoacutew kieruj cych si powo aniem mdash roacuted o indywidualnej wyj tkowo cimdash odkrywanie w asnych upodoba mdash definicja powo ania mdash wyboacuter powo ania mdashodkrycie swojej niszy mdash d enie do osi gni mdash poznanie w asnej to samo ci

STRATEGIE POSZUKIWANIA ZADANIA YCIOWEGO 43

1 Powroacutet do roacutede Strategia pierwotnej sk onno ci 44Albert Einstein mdash Maria Curie mdash Ingmar Bergman mdash Martha Graham mdashDaniel Everett mdash John Coltrane

2 Nisza idealna Strategia darwinowska 46A VS RamachandranB Yoky Matsuoka

3 Z dala od niew a ciwych droacuteg Strategia buntu 50Wolfgang Amadeusz Mozart

4 Przesz o pozostawi za sob Strategia adaptacyjna 52Freddie Roach

5 Droga z powrotem Strategia ycia lub mierci 54Buckminster Fuller

INNA DROGA 57Temple Grandin

2GODZENIE SI Z RZECZYWISTO CI TERMINOWANIE W WERSJI IDEALNEJ 61

Po odebraniu wykszta cenia teoretycznego wkraczasz w najwa niejsz faz swojego yciaChodzi mianowicie o faz kszta cenia praktycznego zwan terminowaniem Zanim wi cb dzie za poacute no powiniene wyci gn stosowne wnioski i wkroczy na cie k wytyczonprzez najwi kszych mistrzoacutew zaroacutewno dawnych jak i obecnych Pewne za o eniaterminowania idealnego dotycz w roacutewnej mierze wszystkich dziedzin Proces ten pozwala


SPIS TRE CI | 7

opanowa niezb dne umiej tno ci zdoby kontrol nad w asnym umys em i wykszta cizdolno do samodzielnego my lenia a tym samym przygotowa si na kreatywne wyzwaniaktoacutere czekaj Ci na drodze do bieg o ci

PIERWSZE PRZEOBRA ENIE 63Karol Darwin

KLUCZE DO BIEG O CI 68Definicja terminowania doskona ego mdash cele terminowania rozumianego jako przeobra enie

Faza terminowania trzy kroki mdash trzy tryby 70

Krok pierwszy Dog bna obserwacja mdash tryb pasywny 70Wyt umienie w asnego kolorytu mdash przestrzeganie zasad mdash obserwacja uk adoacuteww adzy mdash interpretacja historii Karola Darwina mdash rozeznanie we w asnymotoczeniu

Krok drugi Zdobywanie umiej tno ci mdash tryb treningu 72Gromadzenie wiedzy milcz cej mdash redniowieczny system czeladniczy mdash cykleprzyspieszonych zwrotoacutew mdash akceptacja nudy mdash kora czo owa a przyswajaniewiedzy mdash wiedza bdquowdrukowanardquo mdash magiczna liczba 10 tysi cy godzin

Krok trzeci Eksperymenty mdash tryb aktywny 76Stopniowe zdobywanie pewno ci siebie i eksperymenty mdash przezwyci enie strachu

Zdobywanie umiej tno ci we wspoacute czesnym wiecie mdash znaczenie terminowania mdashzwi zek mi dzy r k a okiem mdash cz owiek jako budowniczy

STRATEGIE DLA TERMINOWANIA DOSKONA EGO 79 1 Nauka wa niejsza ni pieni dze 79Benjamin Franklin mdash Albert Einstein mdash Martha Graham mdash Freddie Roach

2 Poszerzanie horyzontoacutew 82Zora Neale Hurston

3 Powroacutet do poczucia ni szo ci 85Daniel Everett

4 Zaufanie do procesu 89Cesar Rodriguez

5 Naprzeciw oporowi i boacutelowi 92A Bill BradleyB John Keats

6 Terminowanie w zakresie pora ki 95Henry Ford



7 Zestawianie elementoacutew bdquocordquo i bdquojakrdquo 98Santiago Calatrava

8 Kolejne proacuteby i b dy 101Paul Graham

INNA DROGA 104Wolfgang Amadeusz Mozart mdash Albert Einstein

3PRZEJMOWANIE SI Y OD MISTRZOacuteWDYNAMIKA PRACY Z MENTOREM 105

ycie jest kroacutetkie wi c masz ograniczon ilo czasu na nauk i wykazywanie sikreatywno ci Je eli zabraknie Ci odpowiedniego wsparcia mo esz zmarnowa cennelata na proacuteby zdobywania wiedzy i umiej tno ci z przeroacute nych roacutede Tymczasem lepiejby by o gdyby pod a ladami mistrzoacutew i znalaz sobie w a ciwego mentora Na mentoranale y wybra osob odpowiedni dla Twoich potrzeb ktoacutera pomo e Ci realizowa Twojeyciowe zadanie Po przyswojeniu sobie wiedzy mentora nale y ruszy dalej swoj drog

aby przypadkiem nie pozosta na zawsze w jego cieniu Chodzi o to aby zawsze przewy szaswoich mentoroacutew pod wzgl dem bieg o ci i geniuszu

ALCHEMIA WIEDZY 107Michael Faraday

KLUCZE DO BIEG O CI 114Znaczenie pokory mdash rola mentoroacutew mdash dynamika relacji mi dzy mentorem a jegopodopiecznym mdash nauka jako alchemia mdash interpretacja historii Michaela Faradayamdash Aleksander Wielki mdash znaczenie kontaktoacutew osobistych mdash poszukiwanie i pozyskiwaniementora mdash znane postaci i ksi ki w roli mentoroacutew mdash kiedy zerwa relacje z mistrzem

STRATEGIE POPRAWY DYNAMIKI W RELACJI MENTORSKIEJ 121 1 Wyboacuter mentora odpowiadaj cego naszym potrzebomi upodobaniom 121Frank Lloyd Wright mdash Carl Jung mdash VS Ramachandran mdash Yoky Matsuoka

2 G bokie spojrzenie w lustereczko mentora 125Hakuin Zenji

3 Nowe postacie pomys oacutew 129Glenn Gould

4 Dynamika typu bdquow przoacuted i w ty rdquo 131Freddie Roach


SPIS TRE CI | 9

INNA DROGA 134Thomas Edison

4POZNAWANIE PRAWDZIWEGO OBLICZA LUDZIINTELIGENCJA SPO ECZNA 137

Jedn z najpowa niejszych przeszkoacuted na drodze do bieg o ci okazuje si cz sto wyczerpanieemocjonalne ktoacutere nast puje na skutek konieczno ci zmagania si z ci g ym oporemi proacutebami manipulacji ze strony naszego otoczenia B dnie odczytujemy intencje innychw zwi zku z czym nasze reakcje wywo uj ich zmieszanie b d konflikt Inteligencjaspo eczna to zdolno do postrzegania ludzi Kto potrafi si sprawnie poruszaw rodowisku spo ecznym ten ma wi cej czasu na nauk i pozyskiwanie umiej tno ciWprawdzie bez tego rodzaju inteligencji mo na osi gn sukces ale nie b dzie on trwa yi nie b dzie zas ugiwa na miano prawdziwej bieg o ci

SPOJRZENIE DO WEWN TRZ 139Benjamin Franklin

KLUCZE DO BIEG O CI 145Cz owiek jako najdoskonalsze zwierz spo eczne mdash naiwna perspektywa jako czynnikhamuj cy mdash interpretacja historii Benjamina Franklina mdash dostosowywanie w asnychpostaw

Wiedza szczegoacute owa mdash czytanie ludzi 149Komunikacja niewerbalna mdash wychwytywanie sygna oacutew mdash poszukiwaniewspoacutelnych do wiadcze emocjonalnych mdash intuicyjne odczytywanie ludzimdash rozpoznawanie schematoacutew mdash niebezpiecze stwo zwi zane z pierwszymwra eniem

Wiedza ogoacutelna mdash siedem faktoacutew miertelnych 152ZazdroKonformizmSztywnoObsesyjne skupienie na sobieLenistwoTrzpiotowatoBierna agresja

Inteligencja spo eczna a kreatywno



STRATEGIE ROZWOJU INTELIGENCJI SPO ECZNEJ 158 1 Wyra anie si poprzez prac 159A Ignaz SemmelweisB William Harvey

2 Kszta towanie odpowiedniego wizerunku 164Teresita Fernaacutendez

3 Spojrzenie na siebie cudzymi oczami 168Temple Grandin

4 Cierpliwo wobec g upcoacutew 171Johann Wolfgang von Goethe mdash Josef von Sternberg mdash Daniel Everett

INNA DROGA 175Paul Graham

5ROZBUDZANIE UMYS U WIELOWYMIAROWEGOFAZA AKTYWNO CI I KREATYWNO CI 177

Gdy ju uda Ci si zgromadzi pewien zbioacuter umiej tno ci i przyswoi sobie regu y rz dz ceTwoj dziedzin zapragniesz wi kszej aktywno ci i b dziesz szuka sposobno ciaby wykorzystywa wiedz w sposoacuteb bli szy w asnym upodobaniom Zamiast spoczywana laurach powiniene pog bia wiedz z zakresu dziedzin pokrewnych Twojej aby Twoacutejumys moacuteg poszukiwa nowych skojarze mi dzy przeroacute nymi koncepcjami W pewnymmomencie b dziesz gotowy zmierzy si z zasadami ktoacutere kiedy sobie wpoi e mdash b dzieszmoacuteg zmieni je i ukszta towa zgodnie z w asnymi potrzebami Tak rozumiana oryginalnostanie si dla Ciebie roacuted em wielkiej si y

DRUGIE PRZEOBRA ENIE 179Wolfgang Amadeusz Mozart

KLUCZE DO BIEG O CI 185Umys pierwotny mdash umys konwencjonalny mdash umys wielowymiarowy mdash interpretacjahistorii Mozarta mdash trzy zasadnicze kroki

Krok pierwszy Zadanie kreatywne 189Nowe podej cie do kwestii kreatywno ci mdash polowanie na wielkiego bia egowieloryba mdash Thomas Edison Rembrandt Marcel Proust i najwi ksze wyzwaniakreatywne mdash podstawowe prawo dynamiki kreatywnej mdash poszukiwanie obiektubuntu mdash zachowanie realistycznego spojrzenia mdash rezygnacja z poczuciabezpiecze stwa


SPIS TRE CI | 11

Krok drugi Strategie kreatywne 191

A PODTRZYMYWANIE ZDOLNO CI NEGATYWNEJ 191Keats o procesie kreatywnym mdash definicja zdolno ci negatywnej mdash Mozart i Bachmdash Einstein i zdolno negatywna mdash Shakespeare jako idea mdash Faradayo pokorze mdash zdolno negatywna jako narz dzie otwarcia umys u

B POZYTYWNY STOSUNEK DO PRZYPADKOWO CI 193Moacutezg jako narz dzie przystosowane do podwoacutejnego przetwarzania mdash definicjaprzypadkowo ci mdash William James i potencja intelektualny mdash zachowanieotwarto ci ducha mdash Ludwik Pasteur i przypadkowo mdash Thomas Edisonprzypadkowo i nagranie d wi ku mdash elastyczno umys u mdash strategieprzypadkowo ci Anthonyrsquoego Burgessa oraz Maxa Ernsta mdash sprzyjanieprzypadkowo ci mdash my lenie analogiczne i Galileusz

C bdquoPR Drdquo JAKO SI A ZDOLNA ODMIENI UMYS 197Karol Darwin i pr d mdash definicja pr du mdash nasi prymitywni przodkowie apr d mdash zwarcie pr du mdash Buckminster Fuller i artefakty mdash znaczeniewytwarzania przedmiotoacutew mdash p tla sprz enia zwrotnego

D ZMIANA PERSPEKTYWY 200Typowe schematy my lowe wymagaj ce zmiany

Skupienie na elemencie bdquocordquo zamiast na elemencie bdquojakrdquoUnikanie skroacutetoacutew mdash skupienie na strukturze mdash zdobywanie rozeznaniaco do ca o ci mdash znaczenie zale no ci w nauce

Pochopne uogoacutelnianie z pomini ciem szczegoacute oacutewPrzej cie od perspektywy makro do mikro mdash Karol Darwin i dog bnebadania nad w sonogami mdash Leonardo da Vinci i przywi zywanieskrajnej wagi do szczegoacute oacutew mdash kierowanie si detalami

Potwierdzanie paradygmatoacutew i ignorowanie anomaliiNadmierne przywi zanie do paradygmatoacutew mdash warto anomalii mdash MariaCurie i anomalia radioaktywno ci mdash za o yciele Google i anomaliemdash anomalie jako si a nap dowa ewolucji

Ca kowite skupienie na elementach wyst puj cychprzy pomini ciu tych brakuj cych

Sherlock Holmes i wskazoacutewki negatywne mdash Gowland Hopkins wskazoacutewkinegatywne i szkorbut mdash zaspokojenie niespe nionych potrzeb mdash Henry Fordwskazoacutewki negatywne i linia monta owa mdash odej cie od perspektywyemocjonalnej mdash przeszkody jako szanse

E POWROacuteT DO PIERWOTNYCH FORM INTELIGENCJI 206Inteligencja naszych najwcze niejszych przodkoacutew mdash ludzki moacutezg jakonarz dzie wielozadaniowe mdash gramatyka jako czynnik ograniczaj cymdash my lenie poza granicami j zyka mdash przyk ady s awnych ludzi my l cychobrazami mdash ograniczenia pami ci mdash stosowanie wykresoacutew i modelimdash Schiller Einstein Samuel Johnson i synestezja



Krok trzeci Prze om kreatywny Napi cie i ol nienieWysokie wewn trzne standardy mistrzoacutew mdash porzucenie rozwa a mdash Einsteinporzucenie rozwa a odkrycie wzgl dno ci mdash Ryszard Wagner opera doko czonana podstawie snu mdash jak moacutezg osi ga szczyt swoich kreatywnych mo liwo cimdash przeszkody na drodze do o wiecenia mdash nag y przejaw geniuszu Evaristersquoa Galoismdash znaczenie napi cia mdash wyznaczanie sobie terminoacutew mdash sztuczne napi ciegenerowane przez Thomasa Edisona

Pu apki emocjonalneSamozadowolenieKonserwatyzmZale noNiecierpliwoWysokie mniemanie o sobieBrak elastyczno ci

STRATEGIE DLA FAZY KREATYWNO CI I AKTYWNO CI 215 1 Autentyczny g os 216John Coltrane

2 Znacz cy fakt 220VS Ramachandran

3 Inteligencja mechaniczna 225Bracia Wright

4 Pot ga natury 229Santiago Calatrava

5 Wolna przestrze 234Martha Graham

6 Wysoki poziom rozwa a 238Yoky Matsuoka

7 Ewolucyjne porwanie 241Paul Graham

8 My lenie wielowymiarowe 246Jean-Franccedilois Champollion

9 Alchemiczna kreatywno a pod wiadomo 252Teresita Fernaacutendez

INNA DROGA 255John Coltrane mdash August Strindberg


SPIS TRE CI | 13

6ZJEDNOCZENIE PIERWIASTKOacuteWINTUICYJNEGO I RACJONALNEGO BIEG O 257

Wszyscy mamy dost p do wy szej formy inteligencji dzi ki ktoacuterej mo emy lepiej poznawiat przewidywa trendy a w rezultacie szybko i adekwatnie reagowa na przeroacute ne

wydarzenia Tego typu inteligencj mo na w sobie kszta towa poprzez g bokie zanurzeniesi w danej dziedzinie bada i dochowanie wierno ci w asnym upodobaniom cho by inniodbierali je jako skrajnie niekonwencjonalne W a nie taki poziom kompetencji jest naszemumoacutezgowi pisany i taki poziom osi gniemy je li tylko b dziemy do samego ko ca pod adrog jak wyznaczaj nam nasze upodobania

TRZECIE PRZEOBRA ENIE 259Marcel Proust

KLUCZE DO BIEG O CI 265Szersze postrzeganie w przypadku mistrzoacutew mdash znaczenie przeczucia mdash nimb tajemnicyotaczaj cy ich mo liwo ci mdash intuicja wy szego rz du mdash dynamika mdash intuicyjne wyczucieca o ci mdash Jane Goodall i jej zrozumienie wiata szympansoacutew mdash Erwin Rommel i jegozrozumienie koncepcji bitwy mdash zjednoczenie elementoacutew intuicyjnego i racjonalnegomdash bieg o przy 20 tysi cach godzin mdash czas jako czynnik o zasadniczym znaczeniumdash w a ciwa jako czasu nauki mdash interpretacja historii Prousta

roacuted a mistrzowskiej intuicji 271Osa Ammophila mdash intuicja a nasi pierwotni przodkowie mdash po czeniamnemoniczne w moacutezgu mdash pami Bobbyrsquoego Fishera mdash podj cie wyzwaniaz o ono ci mdash przyzwyczajenie do chaosu mdash wzrost pojemno ci pami cimdash przyk ady intuicji wy szego rz du oraz m odo ducha

Powroacutet do rzeczywisto ci 276Analiza procesu ewolucji mdash wzajemne zale no ci mi dzy wszystkimi formamiycia mdash ostateczna rzeczywisto mdash wspoacute czesny renesans mdash powroacutet do spojrzenia

ca o ciowego mdash zmieniony moacutezg mistrza

STRATEGIE D ENIA DO BIEG O CI 279 1 Kontakt ze rodowiskiem Kompetencje pierwotne 280Wyspiarze z Karolinoacutew

2 Wykorzystywanie w asnych atutoacutew Maksymalne skupienie 283A Albert EinsteinB Temple Grandin

3 Przeobra enie poprzez praktyk Pe ne wyczucie 294Cesar Rodriguez



4 Internalizacja szczegoacute oacutew Si a yciowa 298Leonardo da Vinci

5 Poszerzanie wizji Perspektywa globalna 303Freddie Roach

6 Podporz dkowanie si Perspektywa od wewn trz 306Daniel Everett

7 Synteza wszelkich form wiedzy Cz owiek uniwersalny 312Johann Wolfgang von Goethe

INNA DROGA 318Fa szywe bdquojardquo mdash prawdziwe bdquojardquo mdash odczarowywanie geniuszu mdash sens yciamdash wykorzystanie w asnego potencja u

BIOGRAFIE WSPOacute CZESNYCH MISTRZOacuteW 321

PODZI KOWANIA 327

WYBRANA BIBLIOGRAFIA 329


1POWO ANIE CZYLIZADANIE YCIOWE

Posiadasz w sobie wewn trzn si ktoacutera proacutebujenaprowadzi Ci na Twoje yciowe zadanie Chodzio to co masz do osi gni cia w trakcie swojego yciaW dzieci stwie doskonale rozumia e t si Sk ania aCi ona do podejmowania dzia a i zajmowaniasi rzeczami ktoacutere odpowiada y Twoim wrodzonymupodobaniom rozbudzaj cym w Tobie g boki pierwotn ciekawo W kolejnych latach si ata traci jednak na znaczeniu poniewa w corazwi kszym stopniu kierujemy si radami rodzicoacutewi roacutewie nikoacutew coraz wi cej uwagi po wi camytak e nu cym sprawom dnia codziennegoTo mo e sta si roacuted em poczucia nie-szcz liwo ci ktoacutere wynika z braku kon-taktu z w asn to samo ci i roacuted emindywidualnej wyj tkowo ci Pierwszykrok na drodze do bieg o ci nale yzatem wykona do wewn trz mdash na-le y pozna swoj prawdziw na-tur i odzyska kontakt z wrodzonsi Precyzyjne jej zrozumieniepozwoli Ci obra w a ciw

cie k kariery i uporz dko-wa swoje ycie Nigdy nie jestza poacute no aby ten proces roz-pocz




POWO ANIE CZYLI ZADANIE YCIOWE | 35

UKRYTA SI A

Pod koniec kwietnia 1519 roku po wielu miesi cach choroby artysta Leonardo DaVinci nie mia ju w tpliwo ci e mier przyjdzie po niego w ci gu kilku dniDwa ostatnie lata Leonardo sp dzi we francuskim zamku Cloux jako osobisty gokroacutela Franciszka I Kroacutel nie a owa mu ani pieni dzy ani zaszczytoacutew upatrywaw nim bowiem ywego symbolu w oskiego renesansu ktoacutery chcia importowa doswojego kraju Leonardo s u y kroacutelowi ofiarnie doradzaj c mu w roacute nego rodzajuwa nych sprawach Teraz jako sze dziesi ciosiedmiolatek u schy ku swojego ywotazacz jednak rozmy la o innych sprawach Sporz dzi testament przyj komuniwi t po czym wroacuteci do oacute ka by tam doczeka ko ca swoich dni

W tym czasie odwiedzi o go kilku przyjacioacute w tym kroacutel Zwroacutecili oni uwagna refleksyjny nastroacutej chorego Leonardo nie nale a do ludzi ktoacuterzy du o moacutewilio sobie tymczasem teraz nagle dzieli si z nimi wspomnieniami z dzieci stwa i m o-do ci powraca my lami do dziwnych i nieprawdopodobnych zwrotoacutew w swoimyciu

Leonardo zawsze wierzy w los Przez lata dr czy o go zw aszcza jedno pytanieczy ywe istoty maj w sobie jak si ktoacutera by je sk ania a do wzrostu i przeobra-ania si Gdyby taka si a w przyrodzie istnia a Leonardo chcia j odkry Doszu-

kiwa si jej we wszystkim czemu si bli ej przygl da To by a jego obsesja Z capewno ci zadawa sobie to samo pytanie w tej b d innej formie roacutewnie w odnie-sieniu do zagadki w asnego ycia Po zako czeniu wizyt z pewno ci poszukiwaprzejawoacutew tej si y czy te losu ktoacutery kierowa jego w asnym rozwojem i doprowadzigo a do tej chwili

Z pewno ci najpierw wroacuteci by my lami do swojego dzieci stwa ktoacutere sp dziw wiosce Vinci po o onej mniej wi cej trzydzie ci kilometroacutew od Florencji Jegoojciec Ser Piero da Vinci notariusz godnie reprezentowa pot n bur uazj ponie-wa jednak Leonardo by dzieckiem z nieprawego o a nie moacuteg pobiera nauki na



uniwersytecie ani te podj si adnego z zawodoacutew powszechnie uwa anych zaszacowne Poniewa zapewniono mu jedynie minimalne wykszta cenie wi c w dzie-ci stwie mia wiele czasu dla siebie Najbardziej na wiecie lubi przechadza sipo roacuted gajoacutew oliwnych w okolicach Vinci lub przemierza jedn konkretn cie kwiod c w zupe nie inne miejsce a mianowicie do g stych lasoacutew zamieszka ych przezdzik zwierzyn w ktoacuterych wartkie strumienie spada y w doacute wodospadami ab dziep ywa y po stawach a dzikie kwiaty porasta y zbocza klifoacutew Roacute norodno formycia wyst puj cych w tych lasach zawsze go fascynowa a

Pewnego dnia wkrad si do gabinetu ojca i wynioacutes stamt d kilka arkuszy papieruW tamtych czasach papier nale a do rzadko ci ale ojciec notariusz dysponowaca kiem sporymi jego zapasami Leonardo pow drowa z arkuszami do lasu rozsiadsi na skale i zacz kre li widoki roztaczaj ce si wokoacute niego Dzie po dniu powra-ca w to samo miejsce aby tworzy kolejne rysunki nawet je li pogoda nie sprzy-ja a mdash szuka woacutewczas miejsca w ktoacuterym moacuteg by si schroni eby bez przeszkoacutedrysowa Nie mia nauczyciela rysunku nie wzorowa si na adnych obrazachWszystko robi bdquona okordquo wzoruj c si na przyrodzie Doszed do wniosku e tworze-nie rysunkoacutew wymaga bardziej uwa nej obserwacji i wychwytywania szczegoacute oacutewktoacutere nadaj rzeczom wyrazisty charakter

Pewnego razu rysowa bia ego irysa Przygl da mu si tak uwa nie e zwroacuteciuwag na jego nietypowy kszta t Irys rozpoczyna swoje ycie jako nasionko a nast p-nie przechodzi przez kolejne fazy swojego rozwoju Przez kolejne lata Leonardouwiecznia te fazy na swoich rysunkach Co sprawia e ro lina przechodzi przezkolejne fazy rozwoju aby ostatecznie przeobrazi si we wspania y zupe nie niepo-wtarzalny kwiat By mo e jest w niej jaka si a ktoacutera sk ania j do coraz to nowychprzeobra e Lata p yn y a Leonardo ca y czas zastanawia si nad metamorfozkwiatu

Le c samotnie na o u mierci prawdopodobnie powraca my lami do okresugdy terminowa u florenckiego artysty Andrei del Verrocchia Trafi tam w wiekuczternastu lat kiedy to zosta dostrze ony jego talent rysowniczy Verrocchio prze-kazywa swoim uczniom wszelk wiedz niezb dn do wykonywania pracy ktoacuteraodbywa a si w jego warsztacie Uczy ich in ynierii mechaniki chemii i metalurgiiLeonardo ch tnie przyswaja sobie te umiej tno ci wkroacutetce jednak odkry w sobiepewne szczegoacutelne pragnienie Otoacute nie wystarczy o mu e po prostu wykona zleconezadanie Stara si nie tylko na ladowa swojego mistrza ale te zawrze w swojejpracy co od siebie

Pewnego razu w ramach swoich obowi zkoacutew malowa anio a ktoacutery mia sta-nowi element du ej sceny biblijnej zaprojektowanej przez Verrocchia Postanowitchn w swoje dzie o odrobin samego siebie Na pierwszym planie przed postacianio a namalowa wi c kwiaty Zamiast jednak ograniczy si jedynie do typowychmotywoacutew ro linnych przenioacutes na obraz gatunki ro lin ktoacutere studiowa jeszcze jakodziecko Wykaza si przy tym niespotykan dotychczas naukow rzetelno ci Maluj c twarz anio a eksperymentowa z farbami i stworzy ich now mieszank uzyskuj c w ten sposoacuteb blask o wiele lepiej oddaj cy subtelno uwiecznianej istoty(Aby lepiej tego ducha uchwyci Leonardo sp dzi troch czasu w miejscowym



ko ciele przygl daj c si ludziom pogr onym w gorliwej modlitwie Maluj cswojego anio a wzorowa si na wyrazie twarzy pewnego m odego m czyzny) Posta-nowi tak e e jako pierwszy artysta postara si odwzorowa anielskie skrzyd aw sposoacuteb realistyczny

W tym celu uda si na rynek i kupi tam kilka ptakoacutew Przez wiele godzin ryso-wa ich skrzyd a staraj c si uchwyci precyzyjnie miejsce czenia z cia em Zale-a o mu na wywo aniu wra enia e skrzyd a wyrastaj w sposoacuteb naturalny z cia a

anio a i pozwalaj istocie na swobodny lot Na tym jednak nie koniec tej historiiPo zako czeniu tego dzie a Leonardo obsesyjnie zajmowa si ptakami a w jegog owie pojawi si pomys e by mo e ludzie faktycznie mogliby lata mdash gdybytylko uda o mu si rozszyfrowa prawid owo ci naukowe ktoacutere umo liwiaj ptakomunoszenie si w powietrzu Od tego momentu w ka dym tygodniu po wi ca kilkagodzin na lektur i studia nad wszystkim co dotyczy o ptakoacutew Tak ju funkcjo-nowa jego umys mdash przechodzi p ynnie od jednego zagadnienia do kolejnego

Leonardo z ca pewno ci wspomnia roacutewnie najtrudniejszy moment swojegoycia a mianowicie rok 1481 Papie poprosi woacutewczas Lorenza Medyceusza aby

ten wskaza mu grono najwybitniejszych florenckich artystoacutew i zleci im dekoro-wanie wznoszonej w a nie Kaplicy Syksty skiej Lorenzo spe ni papiesk pro bi wys a do Rzymu najlepszych florenckich artystoacutewhellip Leonardo jednak nie zna-laz si w tym gronie Obaj panowie nigdy za sob nie przepadali Lorenzo nale ado ludzi oczytanych a Leonardo nie czyta aci skich tekstoacutew i niewiele wiedziana temat staro ytno ci Wykazywa raczej bardziej naukowe zainteresowania Tenafront dotkn go raczej z innego powodu Otoacute zd y ju szczerze znienawidzirzeczywisto w ktoacuterej arty ci musz zabiega o przychylno w adcoacutew i zadowolisi yciem od zlecenia do zlecenia Zm czy si Florencj i dworskimi intrygamina ktoacuterych opiera o si tamtejsze ycie

Postanowi zatem radykalnie odmieni swoacutej los Przenioacutes si do Mediolanui zupe nie zmieni strategi zarobkowania Zosta kim wi cej ni tylko artyst zajmowa si teraz przeroacute nymi rzemios ami i dziedzinami nauki ktoacutere wzbudza yjego zainteresowanie architektur in ynieri wojskow hydraulik anatomi rze b W zamian za odpowiednie stypendium sk onny by s u y rad i talentem arty-stycznym ka demu mecenasowi Doszed do wniosku e jego umys pracuje najspraw-niej gdy zajmuje si jednocze nie kilkoma projektami i mo e wynajdywa przeroacute nezale no ci mi dzy nimi

Analizuj c dog bnie swoje ycie Leonardo z pewno ci wroacuteci my lami dojednego z najwi kszych zlece ktoacutere przyj w tamtym okresie swojego ycia a mia-nowicie do wielkiego pos gu z br zu przedstawiaj cego Francesco Sforz ojca oacutewcze-snego ksi cia Mediolanu Po prostu nie moacuteg nie podj tego wyzwania Mia stworzydzie o na skal nieznan od czasoacutew staro ytnego Rzymu Odlanie tak wielkiegopos gu z br zu by o wielkim przedsi wzi ciem in ynieryjnym ktoacuterego pozostaliarty ci jego epoki nie chcieli si podj Leonardo pracowa nad projektem przezwiele miesi cy a w ramach testoacutew stworzy wersj z gliny ktoacuter nast pnie wysta-wi na najwi kszym placu Mediolanu Gigantyczny pos g doroacutewnywa rozmiaramipoka nym budynkom T umy gapioacutew podziwia y ogromn sylwetk konia ktoacuterego



artysta przedstawi jako zapalczyw przera aj c besti Po W oszech roznios a siwie o wspania o ci tego dzie a ludzie z niecierpliwo ci czekali na wersj z br zu Napotrzeby tego zlecenia Leonardo opracowa zupe nie nowy sposoacuteb wykonywaniaodlewoacutew Zamiast odlewa poszczegoacutelne elementy konia osobno Leonardo stwo-rzy jedn form (w tym celu zastosowa do nietypow mieszank materia oacutew wedlew asnego projektu) Mia zamiar odla pos g w ca o ci aby nada mu bardziej natu-ralny wygl d

Niestety kilka miesi cy poacute niej wybuch a wojna i ksi potrzebowa br zu doprodukcji broni Ostatecznie gliniany pos g zosta rozebrany i ko z br zu nigdynie powsta Inni arty ci szydzili z szalonych pomys oacutew Leonarda mdash e zmarnowatyle czasu na dopracowywanie rozwi zania i e w ko cu los sprzysi g si przeciwkoniemu Nawet sam Micha Anio zadrwi z niego kiedy stwierdzaj c bdquoTy ktoacuterysporz dzi e model konia ktoacuterego nigdy nie uda oby si odla z br zu i ktoacutery osta-tecznie porzuci e ku w asnej nies awie A g upi lud mediola ski uwierzy w ciebierdquoLeonardo zd y ju przywykn do drwin z tempa swojej pracy i nie a owa tam-tego do wiadczenia Sta o si ono okazj do pracy nad rozwi zaniami in ynieryj-nymi przystosowanymi do potrzeb du ych projektoacutew Ta wiedza mog a si przydaprzy innej okazji Poza tym sam gotowy efekt zawsze mniej go interesowa ni poszu-kiwania i proces tworzenia

Wracaj c my lami do swojego ycia Leonardo z pewno ci odnalaz w nimprzejawy dzia ania jakiej tajemniczej wewn trznej si y Gdy by dzieckiem ta si apcha a go w najdziksze ost py gdzie moacuteg obserwowa najroacute niejsze najbardziejniesamowite formy ycia Potem sk oni a go do kradzie y papieru i po wi cenia czasurysowniczej pasji Motywowa a go roacutewnie do prowadzenia eksperymentoacutew w okresiepracy u Verrocchia a potem do opuszczenia dworu we Florencji i uwolnienia siod braku pewno ci siebie typowej dla innych artystoacutew Dzi ki niej podejmowa siambitnych wyzwa mdash tworzy ogromne rze by proacutebowa lata wykonywa setkisekcji w ramach bada anatomicznych Wszystko to robi po to aby dotrze doistoty ycia

Gdy patrzy si na to z takiej perspektywy wszystko w jego yciu nabiera sensuBrak szlachetnego urodzenia nagle okaza si b ogos awie stwem poniewa jakodziecko z nieprawego o a moacuteg sam sobie wybra cie k rozwoju Nawet fakt ew jego domu znajdowa si papier mo na uzna za szcz liwe zrz dzenie losu Coby si sta o gdyby Leonardo zbuntowa si przeciwko tej sile Co by by o gdybynie pogodzi si z fiaskiem syksty skim upar si na wyjazd do Rzymu i za wszelkcen stara si wkupi w aski papie a zamiast szuka w asnej drogi Moacuteg tak prze-cie zrobi Co by by o gdyby w swoim yciu postanowi tworzy przede wszystkimobrazy aby w ten sposoacuteb zapewni sobie godziwe rodki na utrzymanie Gdybyzachowywa si podobnie jak wszyscy inni i proacutebowa jak najszybciej wykona zle-con prac Niewykluczone e radzi by sobie zupe nie nie le ale nie zosta by tymLeonardem da Vinci W jego yciu zabrak oby sensu i co w ko cu posz oby nie tak

Tymczasem wewn trzna si a mdash tkwi ca zaroacutewno w nim jak i w irysie ktoacuteregomalowa wiele lat wcze niej mdash pozwoli a mu w pe ni rozwin skrzyd a Wiernieszed za jej g osem a do samego ko ca a gdy zrealizowa swoje zadanie moacuteg spo-



kojnie odej By mo e w chwili mierci wspomnia s owa ktoacutere sam wiele latwcze niej zapisa w notatniku bdquoTak samo jak dobrze sp dzony dzie przynosi b ogisen tak samo dobrze wykorzystane ycie przynosi b og mier rdquo

KLUCZE DO BIEG O CI

Po roacuted przeroacute nych istot cz owiek zawsze znajdzie t jedn prawdziw i auten-tyczn G os prowadz cy go ku tej autentycznej istocie nazywamy bdquopowo aniemrdquoWi kszo ludzi stara si ucisza ten g os powo ania i nie chce go s ucha Udajeim si narobi ha asu we w asnym wn trzu (hellip) odwroacuteci w asn uwag tak abygo nie s ysze W ten sposoacuteb oszukuj sami siebie zamieniaj c autentyczn to samona fa szyw cie k yciow

mdash JOSEacute ORTEGA Y GASSET

Liczni wielcy mistrzowie na przestrzeni dziejoacutew wspominali o oddzia ywaniu si yo jakim g osie b d poczuciu przeznaczenia ktoacutere sk ania y ich do pod ania okre-lon cie k Napoleon Bonaparte moacutewi o swojej bdquogwie dzierdquo ktoacutera mia a wzno-

si si wysoko za ka dym razem gdy podejmowa w a ciw decyzj Sokrates miaswojego demona ktoacuterego s ysza jako g os pochodz cy by mo e od bogoacutew Teng os zawsze przestrzega go przed niekorzystnymi poczynaniami mdash moacutewi czegonale y unika Goethe roacutewnie wspomina o demonie maj c na my li ducha ktoacuteryrezydowa gdzie w jego wn trzu i sk ania do realizacji w asnego przeznaczeniaJe eli chodzi o bardziej wspoacute czesne postacie to Albert Einstein moacutewi o swegorodzaju g osie wewn trznym ktoacutery kszta tuje jego rozwa ania Wszystkie te relacjeto kolejne wariacje na temat przeznaczenia ktoacutere tak wyra nie odczuwa Leonardoda Vinci

Tego typu odczucia interpretuje si niekiedy jako doznania mistyczne wymy-kaj ce si wszelkim wyja nieniom niekiedy te upatruje si w nich przejawoacutew halu-cynacji b d z udze Mo na jednak spojrze na nie zupe nie inaczej jako na co g -boko rzeczywistego praktycznego i daj cego si wyja ni A wyja nia mo na jew sposoacuteb nast puj cy

Otoacute ka dy z nas rodzi si wyj tkowy Ta wyj tkowo przejawia si w charak-terystycznym uk adzie genoacutew w naszym DNA Ka dy z nas jest zjawiskiem jedno-razowym w skali wszech wiata mdash taki sam uk ad genoacutew nigdy wcze niej nie wyst pii nigdy si ju nie powtoacuterzy W przypadku ka dego z nas wyj tkowo ta przejawiasi ju w dzieci stwie w postaci pewnych okre lonych pierwotnych zami owa W przypadku Leonarda chodzi o o zg bianie tajemnic przyrody w okolicach jegorodzinnej wioski i przenoszenia ich na papier w jemu tylko w a ciwy sposoacuteb W przy-padku innych osoacuteb mo e chodzi o wczesne zainteresowanie schematami wizual-nymi mdash taki zapa przejawiaj cz sto ludzie ktoacuterzy poacute niej zajmuj si matematyk W gr mo e wchodzi roacutewnie pasja do pewnej formy fizycznego ruchu b d aduprzestrzennego Jak nale y interpretowa tego typu upodobania Stanowi one przejawwewn trznych si ktoacutere wywodz si z miejsc niedost pnych dla j zyka wiadomo ci



Si y te ci gn nas ku pewnym do wiadczeniom a od innych odwodz Pchaj c nasw t czy inn stron w pewien bardzo charakterystyczny sposoacuteb oddzia uj narozwoacutej naszego umys u

Ta pierwotna wyj tkowo pragnie si oczywi cie umocni i wyrazi ale nie-ktoacuterzy do wiadczaj jej wyra niej ni inni U mistrzoacutew przejawia si ona z takmoc e sprawia wra enie zewn trznej rzeczywisto ci mdash si y g osu czy przezna-czenia Ka dy z nas mo e czego takiego do wiadczy podejmuj c dzia ania zgodneze swoimi najg bszymi upodobaniami Odnosi si woacutewczas wra enie e s owa poja-wiaj ce si na papierze b d fizyczne ruchy naszego cia a kszta tuj si z tak szyb-ko ci i atwo ci jak gdyby mia y swoje roacuted o gdzie na zewn trz Mo na woacutewczasmoacutewi o bdquoinspiracjirdquo w oryginalnym tego s owa znaczeniu albowiem po acinie ozna-cza o ono element zewn trzny wnikaj cy do naszego wn trza

Spoacutejrzmy na to w sposoacuteb nast puj cy W chwili narodzin cz owieka zasiane zostajeziarno ziarno jego wyj tkowo ci Ziarno to chce rosn i przeobra a si aby w pew-nym momencie w pe ni rozkwitn Dysponuje naturaln pozytywn energi ktoacuteramu to umo liwia yciowe zadanie cz owieka polega na piel gnowaniu tego ziarnaaby moacuteg z niego wyrosn kwiat czyli na wyra aniu w asnej wyj tkowo ci poprzezwykonywan prac Cz owiek powinien wype nia swoje przeznaczenie Im silniejsi je odczuwa i podsyca (jako si jako g os czy w dowolnej innej formie) tymwi ksze s szanse na wykonanie zadania yciowego i osi gni cie bieg o ci

Si a ta s abnie a w ka dym razie mniej si j odczuwa i mocniej pow tpiewaw jej istnienie je eli ulega si oddzia ywaniu innego czynnika odgrywaj cego istotnrol w naszym yciu a konkretnie spo ecznej presji na dostosowanie si Ta przeciw-waga bywa niekiedy bardzo pot na Cz owiek chce pasowa do grupy wi c pod-wiadomie dochodzi do wniosku e wszystko co go odroacute nia od pozosta ych jej

cz onkoacutew nale y traktowa jako enuj ce b d dolegliwe W roli przeciwwagi wy-st puj te cz sto rodzice ktoacuterzy staraj si wprowadzi dziecko na cie k dostat-niego i wygodnego ycia Je eli te przeciwwa ne si y oddzia uj zbyt mocno cz owiektraci kontakt ze swoj wyj tkowo ci i swoj prawdziw to samo ci Jego upodo-bania i pragnienia zaczynaj kszta towa si na wzoacuter tych ktoacutere wykazuj inni

Takie zjawisko mo e sk oni cz owieka do obrania niebezpiecznej drogi W rezul-tacie wybiera on zawoacuted ktoacutery mu tak naprawd nie odpowiada Ch ci i zaintere-sowanie z czasem s abn na czym cierpi jako wykonywanej pracy Przyjemno cii satysfakcji zaczynamy szuka gdzie poza obszarem pracy zawodowej Narastaj cybrak zainteresowania przebiegiem kariery zawodowej przek ada si na lekcewa e-nie zmian zachodz cych w danej dziedzinie W rezultacie cz owiek przestaje by nabie co co z kolei przynosi negatywne konsekwencje Cz owiek traci zdolno podej-mowania wa nych decyzji i wzoruje si na innych poniewa brakuje mu wewn trz-nego poczucia kierunku nie mo e polega na wskazaniach wewn trznego radaruTraci kontakt z przeznaczeniem ktoacutere zosta o mu przypisane w chwili narodzin

Takiego losu nale y za wszelk cen unika Proces realizacji zadania yciowegoi d enia do bieg o ci mo e si rozpocz w a ciwie w dowolnym momencie Ukrytasi a ca y czas tkwi gdzie w naszym wn trzu i czeka na przywo anie



Wykonywanie zadania yciowego obejmuje trzy etapy Najpierw nale y nawi -za lub odzyska kontakt z w asnymi upodobaniami z poczuciem wyj tkowo ciPierwszy krok wykonuje si zatem zawsze do wewn trz Nale y przeanalizowa w a-sn przesz o w poszukiwaniu wewn trznego g osu b d si y uwolni si od wszyst-kich innych g osoacutew ktoacutere mog yby nas rozprasza mdash w szczegoacutelno ci tych nale -cych do rodzicoacutew i kolegoacutew Chodzi o to aby znale pewien zasadniczy schematdotrze do istoty w asnego charakteru i mo liwie w pe ni go zrozumie

Gdy ten etap zostanie zrealizowany nale y zastanowi si nad obecn lub obie-ran w a nie cie k kariery Wyboacuter ten lub jego zmiana ma bowiem zasadniczeznaczenie dla naszych dalszych losoacutew Aby pomy lnie przej przez ten etap wartospojrze na kwesti pracy nieco szerzej Nazbyt cz sto ludzie dokonuj w yciurozgraniczenia na prac i rzeczywisto pozazawodow a nast pnie tylko w tejdrugiej szukaj prawdziwej przyjemno ci i satysfakcji Praca bywa cz sto postrze-gana jako sposoacuteb na zarobkowanie dzi ki ktoacuteremu mo na czerpa rado z drugiejcz ci ycia Nawet je li kto czerpie satysfakcj z pracy zawodowej to i tak cz stowykazuje sk onno do rozdzielania swojej rzeczywisto ci na tego typu segmentyTo do deprymuj ce podej cie bo przecie po wi camy na prac znaczn cznaszego wiadomego ycia Je eli wydaje nam si e musimy po prostu przez ni prze-brn aby potem moacutec do wiadcza prawdziwych przyjemno ci woacutewczas praca stajesi tragiczn strat cennego czasu jaki zosta nam dany

Powinni my wi c d y do tego aby praca by a dla nas roacuted em inspiracji abyprowadzi a do realizacji naszego powo ania Samo s owo bdquopowo anierdquo wyra a wezwaniedo podj cia pewnych dzia a W odniesieniu do pracy zacz to je stosowa w pocz t-kowym okresie chrze cija stwa Niektoacuterzy ludzie odczuwali wtedy powo anie doycia w Ko ciele Dochodzili do takiego wniosku poniewa dos ownie s yszeli g os

Boga ktoacutery wyznacza im takie zadanie Z czasem s owo to uleg o sekularyzacjii zacz o odnosi si roacutewnie do innej pracy czy przedmiotu studioacutew do ktoacuterychdana osoba zdawa a si szczegoacutelnie predysponowana z racji swoich zainteresowa Dotyczy o to w szczegoacutelno ci roacute nych form rzemios a Nadszed jednak czas abypowroacuteci do pierwotnego sensu tego okre lenia poniewa pozwoli to lepiej zrozu-mie koncepcj zadania yciowego oraz bieg o ci

W tym konkretnym przypadku g os wcale nie musi pochodzi od Boga alez naszego wn trza Stanowi emanacj naszej indywidualnej to samo ci Podpowiadajakie formy aktywno ci odpowiadaj naszemu charakterowi W pewnych momen-tach mo e te nawo ywa do podj cia okre lonej pracy b d wej cia na konkretncie k kariery Woacutewczas zadania podejmowane przez cz owieka w sposoacuteb bezpo-redni wi si z jego to samo ci i nie stanowi odr bnego elementu jego ycia

Swoj cie k kariery czy powo ania nale y rozpatrywa nie jako lini prost a raczej jako podroacute pe n licznych zwrotoacutew i zakr toacutew Rozpoczyna si j od doko-nania wyboru konkretnej dziedziny b d stanowiska w przybli eniu odpowiadaj -cego naszym upodobaniom To wst pne stanowisko zapewnia nam pewne pole domanewru i stwarza mo liwo zdobywania wa nych umiej tno ci Nie nale y roz-poczyna ze zbyt wysokiego c od zbyt ambitnego wyzwania mdash chodzi przecie o toaby z powodzeniem zarabia na ycie i zdoby pewno siebie Po obraniu okre lonej



cie ki mo emy stwierdzi e niektoacutere boczne alejki wydaj si nam atrakcyjnepodczas gdy inne zagadnienia nale ce do danej dziedziny nie budz naszego entu-zjazmu Nale y na bie co dostosowywa si do sytuacji ewentualnie przej do dzie-dziny pokrewnej Chodzi o to aby ca y czas zdobywa wiedz o sobie a jednocze nieposzerza zakres posiadanych umiej tno ci Id c za przyk adem Leonarda powin-ni my nada w asny ton pracy wykonywanej dla innych

W pewnym momencie ka dy z nas trafi na konkretn dziedzin nisz b dokazj ktoacutera podpasuje mu idealnie wiadczy o tym b dzie iskra niemal dzieci -cego zachwytu i zapa u Ta rzecz b dzie nam po prostu bdquole e rdquo Gdy w ko cu dotego dojdzie wszystko nagle nabierze sensu Proces uczenia si przyspieszy i pog bisi Osi gniemy poziom umiej tno ci ktoacutery pozwoli uniezale ni si od dotychcza-sowej grupy wspoacute pracownikoacutew i rozpocz samodzieln drog W wiecie w ktoacuterymtak wiele czynnikoacutew pozostaje poza nasz kontrol ten fakt zapewnia cz owiekowipoczucie si y w jej najczystszej postaci Odt d mo e on sam kreowa swoj rzeczy-wisto B d c mistrzem dla samego siebie nie musi si ju podporz dkowywakaprysom szefoacutew tyranoacutew ani kolegoacutew intrygantoacutew

Kto moacuteg by powiedzie e akcent na wyj tkowo i zadanie yciowe to jedy-nie wznios e rozwa ania bez adnego prze o enia na praktyk Tak naprawd jednakma to ogromne znaczenie dla rzeczywisto ci naszych czasoacutew Wkraczamy bowiemw epok w ktoacuterej w mniejszym stopniu mo emy polega na ochronie i pomocy zestrony pa stwa korporacji czy rodziny i przyjacioacute wiat staje si zglobalizowa-nym wysoce konkurencyjnym rodowiskiem wi c musimy zdoby umiej tnodoskonalenia si Jednocze nie pojawiaj si coraz to nowe wielkie problemy i mo li-wo ci z ktoacuterymi najlepiej radz sobie ludzie przedsi biorczy czyli jednostki i grupyzdolne do niezale nego my lenia szybko dostosowuj ce si do nowych warunkoacutewpatrz ce na wiat w sposoacuteb wyj tkowy Wyj tkowe kreatywne zdolno ci staj siw takich warunkach atutem

Warto spojrze na to w sposoacuteb nast puj cy we wspoacute czesnym wiecie brakujepoczucia zasadniczego sensu ycia Dawniej potrzeby w tym zakresie zaspokaja azorganizowana religia dzi jednak wi kszo z nas yje w zsekularyzowanym wie-cie Ludzie to istoty zupe nie wyj tkowe mdash musimy wi c zbudowa w asny wiatnie mo emy po prostu odczytywa w a ciwych reakcji z biologicznego scenariuszaBrak ukierunkowania utrudnia nam jednak podejmowanie decyzji Nie potrafimywype ni sobie i zagospodarowa czasu Nasze ycie wydaje si pozbawione jakiegozasadniczego sensu Cz sto w ogoacutele nie zdajemy sobie sprawy z tej pustki a mimoto dotyka nas ona na wiele roacute nych sposoboacutew

Powo anie do realizacji pewnego zadania to najbardziej pozytywne roacuted o poczuciasensu i kierunku Stanowi ono quasi-religijne wezwanie do poszukiwa W poszuki-waniach tych nie powinny nam przy wieca motywy egoistyczne czy antyspo eczneChodzi bowiem w istocie o co znacznie wa niejszego od naszego jednostkowegoycia Nasz gatunek ewoluowa dzi ki du ej roacute norodno ci umiej tno ci i sposo-

boacutew my lenia Odnosimy sukcesy dzi ki temu e grupa ludzi wykazuje si swoimijednostkowymi uzdolnieniami Bez takiej roacute norodno ci kultura by aby skazanana mier



O znaczeniu tej roacute norodno ci wiadczy wyj tkowo ka dego nowo narodzo-nego cz owieka Wa nym zadaniem ka dego z nas jest podsyca i wyra a te nie-powtarzalne cechy Du y nacisk na koncepcj roacutewno ci mo e wzbudza w nas mylneprzekonanie e wszyscy powinni my by tacy sami W rzeczywisto ci jednak chodzio to e wszyscy mamy roacutewne szanse wyra ania naszych roacute nic e tysi ce kwiatoacutewmaj roacutewne szanse rozkwitn Powo anie to co wi cej ni wykonywana przez naspraca Wykazuje ono bliski zwi zek z najg bszymi aspektami naszej to samo cii stanowi przejaw daleko posuni tego zroacute nicowania dotycz cego ludzkiej naturywyra nie widocznego w naszej kulturze Tak rozumiane powo anie to koncepcja nie-w tpliwie wznios a i inspiruj ca

Mniej wi cej 2600 lat temu staro ytny grecki poeta Pindar napisa bdquoZosta sob ucz c si siebierdquo Mia na my li rzecz nast puj c Otoacute ka dy z nas przychodzi nawiat z pewnym okre lonym zestawem cech i sk onno ci ktoacutere stanowi odzwier-

ciedlenie jego losu To one decyduj kim cz owiek jest g boko w swoim wn trzuNiektoacuterzy ludzie nigdy nie u wiadamiaj sobie w asnej to samo ci przestaj sobieufa i zdaj si na gusta innych Nosz woacutewczas mask ktoacutera skrywa ich prawdziwnatur Wystarczy jednak pozwoli sobie na zdobywanie wiedzy o w asnej to sa-mo ci poprzez uwa ne ws uchiwanie si w g os i si p yn c z naszego wn trza abyzgodnie z przypisanym nam przeznaczeniem zosta indywidualno ci mistrzem

STRATEGIE POSZUKIWANIAZADANIA YCIOWEGO

roacutede dr cz cego nas cierpienia nale y szuka nie w wykonywanym zawodzielecz w nas samych Ktoacute na wiecie potrafi by znie swoj sytuacj gdyby wybrarzemios o sztuk lub po prostu sposoacuteb ycia bez uprzedniego do wiadczenia wewn trz-nego powo ania Nie ulega w tpliwo ci e ludzie zrodzeni z talentem lub dla pewnegotalentu czerpi wielk przyjemno z pracy polegaj cej na jego urzeczywistnianiuWszystko na tym wiecie ma swoje trudne strony Tylko jaka wewn trzna si a mdashprzyjemno czy mi o mdash mo e nam pomoacutec przezwyci y przeszkody wytyczycie k i wyrwa si z ciasnych ryz w ktoacuterych inni wiod swoacutej pe en l ku nieszcz -liwy ywot

mdash JOHANN WOLFGANG VON GOETHE

Mog oby si wydawa e odnalezienie czego tak osobistego jak sk onno ci czy zada-nie yciowe oka e si stosunkowo prost i naturaln spraw e wystarczy po prostuu wiadomi sobie znaczenie tych kwestii Rzeczywisto przedstawia si jednakzgo a inaczej Skuteczne prowadzenie poszukiwa wymaga opracowywania licznychplanoacutew i strategii poniewa po drodze czekaj liczne przeszkody Poni ej przed-stawionych zosta o pi strategii wraz z historiami mistrzoacutew Zosta y one nakre lonez uwzgl dnieniem najpowa niejszych przeszkoacuted ktoacutere mog pojawi si z czasemna cie ce poszukiwacza Chodzi o uleganie cudzym namowom niedostatek zasoboacutew



wyboacuter niew a ciwych droacuteg nadmierne przywi zanie do przesz o ci i zboczenie z trasyWszystkich tych przeszkoacuted nale y si wystrzega mdash ka da z nich niemal na pewnopojawi si na naszej drodze w tej lub innej postaci

1 Powroacutet do roacutede Strategia pierwotnej sk onno ciW przypadku mistrzoacutew upodobania ujawniaj si cz sto nadzwyczaj wyra nie w okre-sie dzieci stwa Niekiedy chodzi o pojedynczy bodziec ktoacutery wywo uje siln reakcj Albert Einstein (1879 ndash 1955) mia pi lat gdy ojciec podarowa mu w prezenciekompas Ch opiec natychmiast znalaz si pod urokiem ig y ktoacutera zmienia a kie-runek gdy przenosi o si kompas z miejsca na miejsce Koncepcja si y magnetycznejniewidocznej dla oka ale oddzia uj cej na t ig zafascynowa a go do g bi Zaczsi zastanawia czy istniej inne si y niewidoczne a przy tym roacutewnie pot ne mdashtakie ktoacutere nie zosta y jeszcze odkryte albo zrozumiane Od tego momentu do ko cajego dni zainteresowania Einsteina koncentrowa y si wokoacute tego prostego pytaniadotycz cego si i poacutel Naukowiec cz sto wraca my lami do kompasu ktoacutery pierwot-nie wzbudzi w nim fascynacj tym zagadnieniem

Maria Curie (1867 ndash 1934) ktoacutera mia a w przysz o ci odkry rad jako czteroletniadziewczynka wesz a pewnego razu do gabinetu swojego ojca i ze zdumieniem przy-gl da a si szklanej gablocie w ktoacuterej znajdowa y si przeroacute ne sprz ty laborato-ryjne do prowadzenia eksperymentoacutew chemicznych i fizycznych Wraca a tam wie-lokrotnie aby wpatrywa si w przyrz dy Wyobra a a sobie przy tym przeroacute neeksperymenty ktoacutere mo na by prowadzi za pomoc tych rur i urz dze pomiaro-wych Wiele lat poacute niej gdy po raz pierwszy wesz a do prawdziwego laboratoriumi samodzielnie zacz a prowadzi eksperymenty tamta dzieci ca fascynacja od y aw niej na nowo Wiedzia a e oto odnalaz a swoje powo anie

Przysz y re yser filmowy Ingmar Bergman (1918 ndash 2007) mia dziewi lat gdy naGwiazdk rodzice podarowali jego bratu kinematograf czyli urz dzenie do odtwa-rzania filmoacutew oraz kilka ta m na ktoacuterych zarejestrowane zosta y proste scenyBergman koniecznie chcia mie takie urz dzenie dla siebie Zrezygnowa w tymcelu z kilku w asnych zabawek a gdy ju dokona wymiany zamkn si w najwi k-szej szafie aby tam ogl da obrazy migocz ce na cianie Mia wra enie jak gdybyw chwili w czenia urz dzenia co magicznie o ywa o Podsycanie tej magii sta osi jego yciow obsesj

Zdarza si roacutewnie e tego typu sk onno ci ujawniaj si w trakcie podejmowaniaaktywno ci stanowi cej roacuted o poczucia nadzwyczajnej si y Martha Graham(1894 ndash 1991) jako dziecko bardzo si denerwowa a e inni nie potrafi jej w pe nizrozumie Odnosi a wra enie e nieprecyzyjnie si wyra a Potem mia a okazjpo raz pierwszy ogl da przedstawienie taneczne Tancerz umiej tnie wyra a swojeemocje poprzez ruch przekazywa je w sposoacuteb pod wiadomy a nie za pomoc s oacutew



Wkroacutetce potem Martha Graham zacz a pobiera lekcje ta ca i natychmiast odna-laz a w nich swoje powo anie Tylko podczas ta ca czu a e yje i wyra a siebie Wielelat poacute niej stworzy a zupe nie now form ta ca rewolucjonizuj c ca t sztuk

Czasami g bok wi aktywuje nie jaki okre lony przedmiot lub forma aktywno-ci lecz pewien aspekt kultury Wspoacute czesny antropolog lingwista Daniel Everett

(ur 1951) dorasta w miasteczku zdominowanym przez kowbojoacutew na granicy kali-fornijsko-meksyka skiej Od bardzo wczesnych lat fascynowa si kultur meksy-ka sk ktoacutera go ze wszystkich stron otacza a Interesowa o go wszystko brzmienies oacutew wypowiadanych przez nap ywowych pracownikoacutew ich jedzenie a tak e zacho-wania skrajnie roacute ne od tych w a ciwych przedstawicielom kultury anglosaskiejStara si maksymalnie zanurzy w tym j zyku i kulturze Ta dzieci ca fascynacjaprzerodzi a si w trwaj ce ca e ycie zainteresowanie inno ci roacute norodno ci kul-turow naszej planety i jej znaczeniem dla ewolucji cz owieka

Zdarza si roacutewnie e prawdziwe upodobania cz owieka ujawniaj si na skutekkontaktu z mistrzem John Coltrane (1926 ndash 1967) dorasta w Karolinie Poacute nocnejJako m odzieniec wyra nie odstawa od swoich roacutewie nikoacutew Zachowywa si znacz-nie powa niej do wiadcza emocjonalnych i duchowych pragnie ktoacuterych nawetnie potrafi wyrazi W ramach hobby uprawia muzyk zacz gra na saksofoniei wst pi do szkolnego zespo u Kilka lat poacute niej mia okazj uczestniczy w kon-cercie wybitnego saksofonisty jazzowego Charliego bdquoBirdardquo Parkera Brzmienie jegoinstrumentu porazi o Coltranersquoa do ywego Wydobywa o si z niego co pierwot-nego co osobistego jaki g os z g bi W jednej chwili Coltrane odnalaz sposoacuteb nawyra anie w asnej wyj tkowo ci i duchowych pragnie Zacz wiczy tak intensyw-nie e w ci gu dziesi ciu lat zosta bodaj najwybitniejszym jazzmanem swojej epoki

Nale y u wiadomi sobie jedn rzecz Otoacute aby zdoby mistrzostwo w danej dzie-dzinie trzeba kocha dane zagadnienie i czu z nim siln wi Dziedzina ta musistanowi obiekt wielkiego zainteresowania granicz cego wr cz z religijnym odda-niem W przypadku Einsteina chodzi o nie o fizyk jako tak ale o fascynacj nie-widocznymi si ami rz dz cymi wszech wiatem Bergman fascynowa si nie tylefilmem ile do wiadczeniem tworzenia i prezentowania ycia w ruchu Coltranekocha nie muzyk ale mo liwo wyra ania pot nych emocji Te dzieci ce zain-teresowania zwykle ci ko opisa s owami chodzi bowiem bardziej o odczucie npg bokiego podziwu zmys owej przyjemno ci si y czy podwy szonej wiadomo ciTe wymykaj ce si definicjom sk onno ci warto sproacutebowa uchwyci poniewastanowi one wyraz upodoba jeszcze nieska onych pragnieniami innych ludziNie zosta y nam wpojone przez rodzicoacutew ktoacuterzy zwykle proponuj bardziej powierz-chowne wi zi co atwiejszego do doprecyzowania oraz wiadomego Te pragnieniamaj swoje roacuted o gdzie g biej stanowi wyraz autentycznej to samo ci danegocz owieka odzwierciedlenie jego wyj tkowej chemii



W miar zdobywania kolejnych umiej tno ci wiele osoacuteb traci kontakt z tymi pier-wotnymi sygna ami dobiegaj cymi z wn trza Gin one gdzie po roacuted innych zagad-nie ktoacuterymi si zajmujemy Si a cz owieka i jego przysz o zale tymczasemnierzadko od zdolno ci do odnalezienia tego pierwotnego roacuted a i powrotu do niegoPrzejawoacutew takich pierwotnych sk onno ci nale y szuka w najwcze niejszym dzie-ci stwie po roacuted odruchowych reakcji na zupe nie proste rzeczy mdash w pragnieniuci g ego podejmowania pewnych czynno ci ktoacutere nigdy nas nie nu y y w dziedziniestanowi cej przedmiot nadzwyczajnego zainteresowania w poczuciu si y towarzy-sz cej pewnym formom aktywno ci To co ka dy z nas ma ju w sobie Nie trzebanic tworzy wystarczy jedynie poszuka i nada nowy sens temu co tkwi w naszymwn trzu od pocz tku Bez wzgl du na wiek cz owieka ponowne dotarcie do tego roacute-d a pozwoli rozbudzi na nowo pewien element pierwotnego upodobania i w ten spo-soacuteb wska e mu cie k ktoacutera mo e ostatecznie sta si jego zadaniem yciowym

2 Nisza idealna Strategia darwinowskaA VS Ramachandran dorasta pod koniec lat pi dziesi tych XX wieku w indyj-skim Madras Ju wtedy wiedzia e jest inny Nie interesowa y go ani sporty aniadne inne rozrywki typowe dla ch opcoacutew w jego wieku Zdecydowanie wola czyta

o nauce Dokucza a mu samotno wi c cz sto spacerowa wzd u pla y Szybkozafascynowa a go niesamowita roacute norodno muszli ktoacutere morze wyrzuca na brzegZacz je zbiera i uwa nie im si przygl da W ten sposoacuteb zyska poczucie si yodnalaz bowiem dziedzin ktoacuter mia wy cznie dla siebie Nikt w szkole nie moacutegmu doroacutewna pod wzgl dem wiedzy o muszlach Wkroacutetce zacz y go interesowanajdziwniejsze ich odmiany nale ce na przyk ad do przedstawicieli gatunku Xeno-phora Organizmy te zbiera y porzucone muszle i wykorzystywa y je do kamufla uW pewnym sensie on sam przypomina nieco Xenophora by swego rodzaju ano-mali W przyrodzie tego typu anomalie odgrywaj cz sto istotn rol ewolucyjn Potrafi doprowadzi do zasiedlenia nowych nisz ekologicznych zapewniaj wi k-sze szanse przetrwania Czy Ramachandran moacuteg powiedzie to samo o w asnejnietypowo ci

Lata mija y a on przenosi swoje ch opi ce zainteresowanie na coraz to nowedziedziny Przygl da si nieprawid owo ciom w ludzkiej anatomii dziwnym zja-wiskom chemicznym itp Ojciec obawia si e jego syn odda si w ko cu jakiej ezo-terycznej dziedzinie dzia a dlatego nak oni go do podj cia studioacutew medycznychTam m ody cz owiek mia okazj zg bia przeroacute ne tajniki nauki a przy tym zyskazestaw pewnych praktycznych umiej tno ci Ramachandran podporz dkowa siwoli ojca

Studiowa medycyn z zainteresowaniem ale po pewnym czasie zacz o go codr czy Nie odpowiada o mu e tyle rzeczy musi wkuwa na pami Chcia prowa-dzi eksperymenty i dokonywa odkry a nie przyswaja wiedz na pami Zaczczyta roacute nego rodzaju czasopisma naukowe i ksi ki spoza listy lektur Znalaz asi w roacuted nich ksi ka Oko i moacutezg napisana przez Richarda Gregoryrsquoego neurobio-loga zajmuj cego si wzrokiem W szczegoacutelno ci zaintrygowa y go eksperymenty



dotycz ce z udze optycznych oraz martwego punktu czyli nieprawid owo ci w funk-cjonowaniu zmys u wzroku za pomoc ktoacuterych mo na wyja nia pewne aspektyfunkcjonowania samego moacutezgu

Pod wp ywem tej ksi ki Ramachandran przeprowadzi kilka w asnych ekspe-rymentoacutew ktoacuterych wyniki uda o mu si opublikowa na amach presti owych cza-sopism To z kolei przynios o mu zaproszenie do podj cia studioacutew z zakresu neuro-biologii wzroku na Cambridge University Ramachandran bardzo si ucieszy z szansypog biania w asnych zainteresowa i przyj t propozycj Po kilku miesi cachna Cambridge stwierdzi jednak e nie potrafi si tam odnale W jego dzieci cychmarzeniach nauka by a wielk romantyczn przygod niemal religijnym poszuki-waniem prawdy Tymczasem na Cambrigde zaroacutewno studenci jak i pracownicynaukowi traktowali j bardziej jak prac Trzeba by o swoje odsiedzie wnie cood siebie do analiz statystycznych i ju

Ramachandran nie dawa za wygran i wyszukiwa w roacuted wydzia owych pro-jektoacutew te kwestie ktoacutere najbardziej go interesowa y Zdoby tytu naukowy Kilkalat poacute niej zosta zatrudniony na stanowisku profesora asystenta psychologii wizu-alnej na University of California w San Diego Jak to ju niejednokrotnie bywa opo kilku latach zacz a go poch ania kolejna dziedzina wiedzy Tym razem zafa-scynowa y go studia nad moacutezgiem jako takim w szczegoacutelno ci za zjawisko ko czynfantomowych Dotyczy o ono ludzi ktoacuterym amputowano nogi lub r ce a ktoacuterzymimo to odczuwali w nich potworny boacutel Ramachandran prowadzi eksperymentydotycz ce tego zjawiska i w ten sposoacuteb dokona kilku fascynuj cych odkry na tematsamego moacutezgu Znalaz roacutewnie nowatorski sposoacuteb niesienia ulgi pacjentom odczu-waj cym tego typu dolegliwo ci

Uczucia niedopasowania i niepokoju nagle znikn y Nietypowe zaburzenianeurologiczne okaza y si t dziedzin ktoacuterej Ramachandran mia si odt d po wi -ci Wi za y si z nimi pytania dotycz ce ewolucji wiadomo ci pochodzenia j zykaitd Mo na by odnie wra enie e oto Ramachandran wykona pe en obroacutet i powroacute-ci do okresu gromadzenia najrzadszych muszli znalezionych na brzegu morza Toby a nisza ktoacuter mia tylko dla siebie w ktoacuterej moacuteg rz dzi niepodzielnie i ktoacuteraodpowiada a jego pierwotnym upodobaniom a przy tym s u y a sprawie post punaukowego

B Yoky Matsuoka wspomina dzieci stwo jako okres chaosu i niejasno ci Dora-sta a w Japonii w latach siedemdziesi tych XX wieku i zdawa o si e wszystkomia a podane na tacy System edukacji popycha j ku dziedzinom odpowiednimdla dziewczynek wyboacuter by raczej ograniczony Rodzice uwa ali e sport odegraistotn rol w jej rozwoju dlatego od najm odszych lat zach cali j do wyczynowegouprawiania p ywania Sk onili j te do rozpocz cia gry na fortepianie Innym japo -skim dzieciom by mo e odpowiada o e kto tak steruje ich yciem ale Yoky bole-nie to prze ywa a Interesowa y j przeroacute ne dziedziny przede wszystkim mate-

matyka i nauki przyrodnicze Lubi a sport ale niekoniecznie p ywanie Zupe nienie wiedzia a kim chce zosta i jak mia aby si odnale w tak uporz dkowanymwiecie



W wieku jedenastu lat Yoky w ko cu upomnia a si o swoje Mia a do p y-wania chcia a gra w tenisa Rodzice zgodzili si spe ni jej yczenie Z naturykonkurencyjna Yoky marzy a o karierze tenisowej rozpoczyna a jednak gr na sto-sunkowo poacute nym etapie swojego ycia Aby nadrobi stracony czas podj a niesa-mowicie intensywny program szkoleniowy Treningi odbywa y si poza Tokio wi cYoky odrabia a prace domowe wieczorem w drodze powrotnej do domu W zat o-czonym wagonie cz sto brakowa o miejsc siedz cych wi c na stoj co otwiera a ksi kido matematyki czy fizyki i rozwi zywa a zadania Uwielbia a amig oacutewki wi c zada-nia domowe zupe nie j poch ania y Ledwo zdawa a sobie spraw z up ywaj cegoczasu W pewnym sensie czu a si podobnie jak na boisku tenisowym potrafi a siw pe ni skupi nic nie by o w stanie odwroacuteci jej uwagi

W nielicznych wolnych chwilach podczas jazdy poci giem Yoky rozmy la anad swoj przysz o ci W yciu najbardziej interesowa y j nauki przyrodniczei sport Za ich po rednictwem mog a wyra a roacute ne aspekty swojej natury a miano-wicie umi owanie do rywalizacji prac r cznych i poruszania si z gracj a jednocze-nie do my lenia analitycznego i rozwi zywania problemoacutew W Japonii cz owiek

musi wybra bardzo precyzyjnie okre lon cie k kariery wi c po wi cenie sijednej z tych pasji oznacza o automatycznie wyrzeczenie si wszystkich pozosta ychYoky bardzo to deprymowa o Pewnego dnia zacz a snu w g owie plany robotaktoacutery gra by z ni w tenisa Stworzenie takiej maszyny a nast pnie pojedynek z nimoacuteg by odzwierciedla roacute ne strony jej osobowo ci Pomys pozostawa jednakwy cznie w sferze marze

Wprawdzie Yoky stopniowo awansowa a w rankingach i znalaz a si w gronienajbardziej obiecuj cych japo skich tenisistek szybko sobie jednak u wiadomi ae swojej przysz o ci nie powinna wi za ze sportem Co prawda podczas treningoacutew

nie mia a sobie roacutewnych ale ju na zawodach cz sto co j parali owa o zdarza o jejsi roacutewnie przeteoretyzowa W rezultacie przegrywa a nawet z gorzej klasyfiko-wanymi graczami Poza tym odnios a kilka powa nych kontuzji Okaza o si emusi si skupi na nauce a nie na sporcie Uda a si do akademii tenisowej na Flory-dzie a nast pnie przekona a rodzicoacutew aby pozwolili jej pozosta w Stanach Zjedno-czonych i z o y podanie na University of California w Berkeley

Ju na studiach napotka a powa ny problem z wyborem przedmiotu wiod cegonic bowiem do ko ca nie odzwierciedla o jej szerokich zainteresowa Z braku lep-szego pomys u zdecydowa a si na in ynieri elektryczn Pewnego dnia opowiedzia ajednemu z profesoroacutew o swoim m odzie czym marzeniu skonstruowania robotaktoacutery moacuteg by gra z ni w tenisa Ku jej zaskoczeniu profesor nie roze mia si leczzaprosi j na zaj cia laboratoryjne z robotyki dla starszych studentoacutew Yoky radzi asobie tak dobrze e poacute niej przyj to j na studia na MIT Tam zapisa a si na zaj -cia ze sztucznej inteligencji prowadzone przez pioniera robotyki Rodneya BrooksaUczestnicy laboratorium konstruowali robota dysponuj cego sztuczn inteligencj Matsuoka zg osi a si do pracy nad d oni i ramionami

Od dziecka uwa nie przygl da a si w asnym d oniom zaroacutewno podczas gryw tenisa czy gry na fortepianie jak i podczas zapisywania roacutewna matematycznychLudzka d o wydawa a jej si czym zupe nie niesamowitym Cho ta praca roacute -



ni a si nieco od aktywno ci sportowej Yoky wykorzystywa a teraz w asne d oniedo skonstruowania d oni robota Znalaz a w ko cu co co w du ej mierze odpo-wiada o jej zainteresowaniom Dzie i noc l cza a nad nowym modelem ko czynydla robota staraj c si nada jego d oni tak subtelno chwytu jak posiada ludzkad o Brooks zdumia si gdy przedstawi a mu swoje dzie o wyprzedza o ono bowiemdotychczasowe wynalazki o wiele lat

Matsuoka zdawa a sobie spraw e brakuje jej wiedzy teoretycznej dlategopodj a dodatkowe studia w dziedzinie neurobiologii Wysz a z za o enia e je liuda jej si lepiej zrozumie zwi zek mi dzy r k a moacutezgiem b dzie mog a projek-towa protezy funkcjonuj ce podobnie jak ko czyny ludzkie Kontynuowa a nauki dopisywa a do swojego yciorysu kolejne fakultety a w ko cu przyczyni a si dopowstania zupe nie nowej dziedziny ktoacuter ochrzci a mianem neurobotyki Zajmowa asi ona konstruowaniem robotoacutew zdolnych na ladowa funkcjonowanie ludzkiegouk adu nerwowego a tym samym bli szych yciu Wytyczenie nowego obszaru badaprzynios o jej wielki sukces naukowy i sta o si dla niej roacuted em si y jaka p yniez posiadania mo liwo ci swobodnego urzeczywistniania wszystkich swoich zainte-resowa

wiat pracy przypomina nieco ekosystem Ludzie zajmuj si roacute nymi zagadnie-niami i w swoich dziedzinach musz konkurowa o zasoby i przetrwanie Im wi cejludzi zgromadzi si na danej przestrzeni tym trudniej osi gn tam sukces Pracaw takiej dziedzinie m czy poniewa trzeba zabiega o uwag anga owa si w poli-tyczne gierki i walczy o rzadkie zasoby Te wszystkie wysi ki poch aniaj tyleenergii e niewiele ju pozostaje na osi gni cie prawdziwej bieg o ci Tego typudziedziny kusz poniewa na ka dym kroku widzimy e inni doskonale sobie w nichradz wi c chcemy pod a utart cie k Ludzie nawet nie zdaj sobie sprawyjak trudne mo e si okaza takie ycie

Poleca bym raczej inne rozwi zanie polegaj ce mianowicie na znalezieniu sobietakiej niszy w obr bie tego systemu ktoacuter mo na by spokojnie zdominowa Wymagato cierpliwo ci i realizacji pewnej konkretnej strategii Na pocz tku trzeba wybrasobie dziedzin ktoacutera w przybli eniu odpowiada naszym zainteresowaniom (npmedycyn czy in ynieri elektryczn ) Nast pnie mo na poacutej jedn z dwoacutech cie-ek Pierwsza z nich to cie ka Ramachandrana W obr bie wybranej dziedziny

szuka si woacutewczas bocznych droacuteg ktoacutere wydaj nam si szczegoacutelnie interesuj ce(w jego przypadku by y to studia nad postrzeganiem i wzrokiem) W miar mo liwo-ci nale y d y do zaw enia pola naszych zainteresowa Wysi ki w tym zakresie

powinno si kontynuowa a w ko cu uda si trafi na zupe nie pust nisz mdash imw ziej b dzie ona zdefiniowana tym lepiej Taka nisza ma w sobie co co odzwier-ciedla wyj tkowo konkretnej osoby W przypadku Ramachandrana pewne szcze-goacutelne aspekty neurologii wykazuj zwi zek z jego pierwotnym odczuciem bycia swegorodzaju wyj tkiem

Druga cie ka to cie ka Matsuoki Po opanowaniu pierwszej dziedziny (w tymprzypadku robotyki) nale y szuka kolejnych zagadnie czy umiej tno ci ktoacutere



mo na by zg bi (neurobiologia) W razie potrzeby nale y po wi ci temu swoacutejw asny czas Dzi ki temu mo na potem dokona po czenia tych dwoacutech dziedzini w ten sposoacuteb stworzy by mo e co zupe nie nowego albo przynajmniej przedstawizwi zek obu zagadnie w nowym wietle Proces ten mo e trwa dowolnie d ugo mdashtak to te wygl da w przypadku Matsuoki ktoacutera nigdy nie przestaje szuka nowychmo liwo ci W ko cu powstanie dziedzina ktoacutera stanowi b dzie nasz wy czndomen To drugie rozwi zanie dobrze si sprawdza w kulturze du ej dost pno ciinformacji w ktoacuterych odnajdywanie nowych zwi zkoacutew mi dzy pomys ami stanowiroacuted o si y

Obie drogi prowadz do odnalezienia niszy w ktoacuterej nie trzeba si zmaga z kon-kurencj Taka nisza zapewnia swobod eksploracji zg biania konkretnych zagad-nie ktoacutere budz nasze zainteresowanie Ka dy sam wyznacza sobie plan dzia ai wed ug w asnego uznania zarz dza zasobami dost pnymi w tym konkretnym obsza-rze Poniewa nie trzeba zaprz ta sobie g owy nadmiarem konkurencji ani intrygamipolitycznymi cz owiek ma czas i swobod realizacji swojego zadania yciowego

3 Z dala od niew a ciwych droacuteg Strategia buntuW 1760 roku w wieku czterech lat Wolfgang Amadeusz Mozart rozpocz naukgry na fortepianie pod kierunkiem swojego ojca Pomimo m odego wieku sam chciasi tym zaj Jego siedmioletnia siostra ju pobiera a lekcje nauki gry na instru-mencie Niewykluczone e Wolfgang zdecydowa si na ten krok aby doroacutewnasiostrze Widzia bowiem e ta dzi ki grze cieszy si uwag i mi o ci sam roacutewniechcia tego do wiadcza

Po zaledwie kilku miesi cach wicze ojciec Wolfganga Leopold mdash sk din dutalentowany muzyk kompozytor i nauczyciel mdash zauwa y e jego syn ma wyj t-kowy talent W dodatku co zadziwiaj ce w jego wieku uwielbia wiczy Wieczoramirodzice musieli odci ga go na si od instrumentu W wieku pi ciu lat Wolfgangzacz komponowa w asne utwory Wkroacutetce Leopold zabra swoje z ote dziecko i jegosiostr w tras koncertow po stolicach Europy Ma y muzyk zadziwia koronowaneg owy przed ktoacuterymi wyst powa Gra pewnie i potrafi doskonale improwizowa By troch jak cenna zabawka Ojciec inkasowa teraz spore rodki pieni ne dla swo-jej rodziny poniewa kolejne dwory chcia y podziwia wyst py ma ego geniusza

Jako g owa rodziny Leopold oczekiwa od swoich dzieci bezwarunkowego pos u-sze stwa pomimo e w nowej sytuacji to tak naprawd Wolfgang utrzymywa casw rodzin Pocz tkowo syn podporz dkowywa si woli ojca ktoacuteremu przeciewszystko zawdzi cza Z chwil wkroczenia w wiek dojrzewania co si w nim jed-nak zmieni o Nie bardzo wiedzia czy bawi go faktycznie sama gra na fortepianieczy ca a uwaga ktoacuter udaje mu si na sobie skupi Po wielu latach pracy kompozy-torskiej zacz wreszcie wypracowywa w asny styl Ojciec jednak nalega na niegoaby tworzy bardziej konwencjonalne utwory mdash chodzi o o to aby wpasowa siw gusta szlachetnie urodzonej publiczno ci i zarabia na utrzymanie rodziny Oacutewcze-sny Salzburg w ktoacuterym mieszkali mo na by okre li jako prowincjonalny i bur u-



azyjny Wolfgang pragn innego samodzielnego ycia Lata mija y a on dusi sicoraz bardziej

W ko cu w 1777 roku ojciec pozwoli dwudziestojednoletniemu woacutewczasWolfgangowi na wyjazd do Pary a w towarzystwie matki Mia si tam ubiegao prominentne stanowisko dyrygenta co pozwoli oby mu nadal wspiera rodzinfinansowo Wolfgangowi nie spodoba o si jednak w Pary u Uzna e proponujemu si prac poni ej jego mo liwo ci Jeszcze w Pary u jego matka zapad a na zdro-wiu po czym umar a w drodze powrotnej do domu Podroacute powrotna okaza a sizreszt tragiczna pod ka dym wzgl dem Wolfgang wroacuteci do Salzburga ukorzonyi gotowy podporz dkowa si woli ojca Przyj raczej ma o interesuj c posaddworskiego organisty w aden sposoacuteb nie potrafi jednak zapanowa nad w asnymimy lami Rozpacza e marnuje ycie w tej n dznej pracy i e pisze muzyk podgusta prowincjuszy W jednym z listoacutew do ojca napisa bdquoJestem kompozytorem(hellip) Nie mog i nie powinienem marnowa talentu kompozytorskiego ktoacuterym Boacutegw swojej dobroci tak hojnie mnie obdarzy rdquo

Na te coraz cz stsze narzekania swojego syna Leopold reagowa gniewem przy-pominaj c mu o d ugu jaki ci y na nim z racji odebranego wykszta cenia oraz wydat-koacutew poniesionych przez ojca na niezliczone podroacute e W ko cu jednak Wolfgangdozna nag ego ol nienia i stwierdzi e to nie fortepian (ani nawet muzyka jakotaka) stanowi obiekt jego prawdziwej mi o ci Nie bawi go wyst powanie przedpubliczno ci w roli marionetki Doszed do wniosku e zosta stworzony do kom-ponowania a na dodatek odkry w sobie zami owanie do teatru Chcia komponowaopery mdash tak rozumia swoje prawdziwe powo anie W Salzburgu nie moacuteg tego powo-ania realizowa Ojciec by wi c czym wi cej ni tylko przeszkod mdash powa nie

zagra a jego yciu zdrowiu i poczuciu pewno ci siebie Nie chodzi o wy cznieo pieni dze Ojciec po prostu zazdro ci synowi talentu i wiadomie b d nie wia-domie usi owa hamowa jego post py Wolfgang musia podj radykalne cho bynawet najbardziej bolesne kroki zanim mog oby by za poacute no

W 1781 roku Wolfgang wybra si do Wiednia i podj brzemienn w skutkachdecyzj e tam ju pozostanie Nie zamierza nigdy wraca do Salzburga Ojciec niepotrafi mu tego wybaczy i uzna e porzucaj c rodzin syn pope ni straszliwyczyn Przepa ci mi dzy nimi nigdy ju nie uda o si zasypa Wolfgang AmadeuszMozart mia poczucie e podporz dkowuj c si tak d ugo woli ojca zmarnowa bar-dzo du o czasu Komponowa wi c w szale czym tempie i z op ta cz szybko ciprzelewa na papier swoje najs ynniejsze opery i utwory

Fa szywa cie ka yciowa to taka ktoacuter mamy ochot obra z zupe nie niew a ci-wych powodoacutew mdash dla pieni dzy s awy uwagi itd O uwag zabiegaj zwykle ludziektoacuterzy w swoim wn trzu czuj pustk i licz e uda im si j wype ni fa szywymuwielbieniem publicznym Poniewa wybieraj dziedzin ktoacutera nie odpowiada ichnajg biej zakorzenionym upodobaniom rzadko udaje im si zaspokoi to pragnie-nie Ich praca na tym cierpi a zainteresowanie mdash nawet je li uda si je zdoby mdashszybko maleje Bywa to bardzo bolesne Ludzie ktoacuterzy przy wyborze drogi kieruj



si wzgl dami finansowymi lub my l o swojej wygodzie zwykle dzia aj podwp ywem strachu lub ch ci spe nienia oczekiwa rodzicoacutew Ci ostatni cz sto starajsi sk oni swoje dzieci do wyboru intratnego zaj cia motywowani trosk i obawo nich W roacuted pobudek rodzicoacutew mo e si jednak czai co jeszcze a mianowicieszczypta zazdro ci e oni sami jako m odzi ludzie nie mieli a tak du ej swobodywyboru

W tym zakresie polecam dwutorow strategi Po pierwsze nale y sobie jaknajszybciej u wiadomi e wybra o si cie k kariery z niew a ciwych powodoacutew mdashjeszcze zanim ucierpi na tym nasze poczucie pewno ci siebie Po drugie powinni myte aktywnie stawi czo a si om ktoacutere zepchn y nas ze s usznej cie ki Zapomnijmyo ch ci zabiegania o uwag i aprobat one dzia aj zwodniczo Nie zaszkodzi wzbu-dzi w sobie odrobiny gniewu i alu wobec rodzicoacutew ktoacuterzy proacutebuj narzuci namswoj wol Obranie w asnej cie ki niezale nie od ich woli stanowi wa ny krok nadrodze rozwoju indywidualnego i kszta towania w asnej to samo ci Pozwoacutelmy zatemaby buntowniczy duch podsyci w nas energi i poczucie sensu Je eli na drodzestoi nam ojciec taki jak nasz Leopold Mozart nale y si go pozby i zapewni sobieswobodne przej cie

4 Przesz o pozostawi za sob Strategia adaptacyjnaOd dnia narodzin w 1960 roku Freddie Roach by wychowywany na boksera Jegoojciec sam walczy profesjonalnie a matka s dziowa a w zawodach bokserskichRoacutewnie starszy brat Freddiego zacz poznawa tajniki sportu w bardzo m odymwieku Gdy Freddie uko czy sze lat tak e i on trafi do miejscowego klubu pi -ciarskiego gdzie mia rozpocz intensywny trening sportowy wiczy pod okiem

trenera po kilka godzin dziennie przez sze dni w tygodniuW wieku pi tnastu lat czu si ju wypalony Wymy la kolejne wymoacutewki aby

wymiga si od treningu Pewnego dnia matka wyczu a o co chodzi i stwierdzi abdquoPo co ty w ogoacutele wiczysz ten boks Tylko ci gle obrywasz Nie umiesz si bi rdquoFreddie przywyk ju do ci g ej krytyki ze strony ojca i braci jednak taka szczeraocena z ust matki wywo a a u niego reakcj obronn Najwyra niej to jego starszemubratu matka wroacute y a wielk karier Freddie postanowi udowodni jej e si myliZ now zaciek o ci powroacuteci do treningoacutew Odkry w sobie pasj do wicze i dys-cypliny Z przyjemno ci stwierdza e robi kolejne post py i gromadzi kolejnenagrody Nade wszystko jednak cieszy o go to e teraz potrafi pokona brata Na nowoodnalaz w sobie zami owanie do sportu

Teraz to Freddie rokowa najlepiej ze swoich braci wi c ojciec zabra go doLas Vegas aby w ten sposoacuteb przyspieszy rozwoacutej jego kariery Tam osiemnastoletniFreddie pozna legendarnego trenera Eddiego Futcha i rozpocz szkolenie pod jegookiem Zapowiada o si bardzo dobrze zosta powo any do reprezentacji narodo-wej i wspina si w rankingach Wkroacutetce jednak natrafi na kolejny mur Przyswoisobie najskuteczniejsze zagrania Futcha na treningach opanowa je do perfekcjia mimo to podczas potyczek nie potrafi tych umiej tno ci wykorzystywa Gdy



tylko wchodzi na ring odzywa y si w nim instynkty Emocje bra y goacuter Walki prze-obra a y si w trwaj c wiele rund bijatyk ktoacuter Freddie nierzadko przegrywa

Po kilku latach Futch powiedzia Roachowi e czas zako czy karier Freddienie zna jednak ycia poza boksem Zako czy karier i co dalej Walczy wi cnadal i przegrywa a w ko cu musia pogodzi si z rzeczywisto ci i zrezygnowaz dalszej walki Podj prac w telemarketingu i zacz pi Znienawidzi sport mdashtak wiele mu po wi ci a na tak niewiele si to zda o Jakby na z o samemu sobiepewnego dnia powroacuteci do klubu Futcha aby popatrze jak jego przyjaciel VirgilHill walczy z bokserem przygotowuj cym si do starcia o tytu mistrzowski Obajsportowcy trenowali pod okiem Futcha ale Hill nie moacuteg jednak w tym przypadkuliczy na wsparcie Freddie przynioacutes mu wi c wod i postanowi s u y rad Nast p-nego dnia ponownie zjawi si przy ringu eby pomaga Hillowi mdash a potem zostasta ym bywalcem w klubie Futcha Nie otrzymywa zap aty za swoje us ugi wi cnadal pracowa w telemarketingu co mu jednak moacutewi o e oto stoi przed nimszansa Postanowi sproacutebowa Przychodzi na czas i zostawa d u ej ni wszyscy inniDoskonale zna technik Futcha moacuteg wi c przekazywa innym bokserom wiedzna ten temat Stopniowo przydzielano mu coraz to nowe obowi zki

Nie do ko ca potrafi wyzby si niech ci do boksu wi c czasem si zastana-wia jak d ugo jeszcze tak wytrzyma rodowisko treneroacutew rz dzi o si surowymizasadami ma o kto potrafi si d ugo utrzyma na stanowisku Czy znowu nie oka esi e w koacute ko powtarza po prostu te same wiczenia ktoacuterych nauczy si od FutchaCo mu podpowiada o e powinien wroacuteci na ring mdash e przynajmniej sama walkanie jest a tak przewidywalna

Pewnego dnia Virgil Hill zaprezentowa mu technik ktoacuter podpatrzy u kuba -skich bokseroacutew Zamiast pracowa z workiem treningowym zawodnicy z Kuby wi-czyli g oacutewnie z trenerem korzystaj cym ze specjalnych r kawic Wychodzili na ringi z trenerem symulowali walki wicz c przy tym ciosy Roach wyproacutebowa to roz-wi zanie z Hillem i od razu zapa a do niego entuzjazmem Wroacuteci na ring ale w innejroli Mia poczucie e boks skostnia i e to samo mo na powiedzie o jego meto-dach treningowych Oczyma duszy zobaczy mo liwo wykorzystania tej formytreningu nie tylko przy doskonaleniu ciosoacutew Dostrzeg jej zastosowanie w pracynad strategi walki Stwierdzi e w ten sposoacuteb trener moacuteg by na bie co prezen-towa j zawodnikowi Takie rozwi zanie mog o zrewolucjonizowa boks tchnw t dyscyplin nowego ducha Roach zacz doskonali t technik w pracy z cagrup zawodnikoacutew ktoacuterymi si opiekowa Moacuteg wpaja im ruchy znacznie bardziejp ynne i przemy lane strategicznie

Wkroacutetce zrezygnowa z pracy u boku Futcha na rzecz niezale nej karierySzybko zdoby sobie uznanie jako ten ktoacutery nie ma sobie roacutewnych je li chodzio przygotowywanie bokseroacutew do walki W ci gu kilku lat zosta najlepszym treneremswojego pokolenia

Zastanawiaj c si nad w asn karier i nieuniknionymi zmianami w jej przebiegunale y przeprowadzi nast puj ce rozumowanie Nikt nie jest przywi zany do adnego



stanowiska ani zobowi zany do lojalno ci wobec konkretnego zawodu czy firmyCz owiek ma jedynie obowi zek realizowa swoje yciowe zadanie i to jemu powi-nien si w pe ni odda Ka dy musi we w asnym zakresie zdefiniowa to zadanie i na-kre li cie k jego realizacji Inni nie powinni proacutebowa nas chroni ani namw tym pomaga Tutaj ka dy odpowiada za siebie Zmian nie da si unikn szcze-goacutelnie w epokach tak rewolucyjnych jak nasza Poniewa jeste my zdani tylko nasiebie ka dy z nas musi proacutebowa przewidywa do czego prowadz zmiany zachodz -ce w a nie w konkretnej rzeczywisto ci zawodowej Trzeba dostosowywa definicjw asnego zadania yciowego do bie cych okoliczno ci Nie nale y trwa przy sta-rych rozwi zaniach poniewa w ten sposoacuteb mo na spa na koniec stawki i powa niena tym ucierpie Nale y zachowa elastyczno i stale szuka mo liwo ci dostosowy-wania si

Je eli zmiana zosta a nam narzucona jak to mia o miejsce w przypadku Fred-diego Roacha nale y oprze si pokusie nadmiernie nerwowego reagowania i u a-lania si nad sob Instynkt podpowiedzia Roachowi jak mo e wroacuteci na ringSta o si tak poniewa Roach zrozumia e darzy mi o ci nie tyle boks jako takiile raczej rozgrywki sportowe i tworzenie strategii Dzi ki zmianie podej cia moacutegpchn swoacutej zapa na nowe tory w obr bie wiata boksu Podobnie jak Roach roacutew-nie i my nie powinni my porzuca umiej tno ci i do wiadcze ktoacutere ju uda o sinam zgromadzi Powinni my za to szuka dla nich nowych zastosowa Wzroknale y skierowa ku przysz o ci a nie ku przesz o ci Taka kreatywna zmiana kie-runku mo e nas wprowadzi na wietn cie k Wyzwolimy si od samozadowo-lenia i zmusimy do oceny obranego kierunku Nale y pami ta e zadanie yciowejest jak ywy organizm Ograniczaj c si do realizacji sztywnego planu nakre lonegow m odo ci sami sobie ograniczamy horyzonty przez co mog nas omin wielkieszanse

5 Droga z powrotem Strategia ycia lub mierciJu we wczesnym dzieci stwie Buckminster Fuller (1895 ndash 1983) wiedzia e postrzegawiat zupe nie inaczej ni inni Urodzi si z powa n kroacutetkowzroczno ci Poniewa

wzrok pozwala mu widzie jedynie zamazane obrazy pozosta e zmys y szczegoacutelniedotyk i zmys powonienia rozwin y si u niego bardziej aby to zrekompensowa W wieku pi ciu lat przepisano mu pierwsze okulary ale on nadal postrzega wiatnie tylko za pomoc wzroku Dysponowa roacutewnie dotykow form inteligencji

Fuller by niezwykle zaradnym dzieckiem Aby skutecznie przemieszcza si pojeziorach stanu Maine gdzie podczas lata pracowa przy dostarczaniu korespon-dencji opracowa nowy rodzaj wios a Wios o to umo liwia o na ladowanie ruchoacutewmeduzy (Fuller obserwowa i analizowa funkcjonowanie tych zwierz t) Interpre-towa dynamik ich ruchoacutew nie tylko za pomoc wzroku potrafi j wr cz wyczu Swoje obserwacje prze o y na nowy rodzaj niezwykle efektywnego wios a Podczastych letnich miesi cy rozmy la roacutewnie o innych ciekawych wynalazkach To onemia y sta si przedmiotem jego yciowych dokona jego przeznaczeniem



Odmienno ma jednak roacutewnie minusy Fullerowi brakowa o cierpliwo ci donauki w uj ciu tradycyjnym By niezwykle b yskotliwym uczniem i zdoby miejscena Harvardzie ale nie potrafi przystosowa si do rygoroacutew tamtejszego nauczaniaOpuszcza zaj cia zacz pi prowadzi tryb ycia w a ciwy bardziej cyganerii Dwu-krotnie relegowano go z Harvardu za drugim razem bezpowrotnie

Po przerwaniu studioacutew Fuller chwyta si roacute nych zaj Pracowa przy pako-waniu mi sa a potem podczas I wojny wiatowej zdoby stanowisko w marynarcewojennej Mia niezwyk smyka k do maszyn rozumia jak wspoacute pracuj ze sobich poszczegoacutelne cz ci Ci gle go jednak gdzie nosi o nie moacuteg spokojnie usie-dzie w miejscu Po wojnie mia ju na utrzymaniu on i dziecko a poniewabardzo chcia im zapewni ycie na odpowiednim poziomie postanowi przyjdobrze p atn prac mened era sprzeda y Przyk ada si do swojej pracy i radzisobie przyzwoicie ale po trzech miesi cach firma zako czy a dzia alno Ta pracanie przynosi a mu adnej satysfakcji Fuller s dzi jednak e na nic wi cej gow yciu nie sta

W ko cu kilka miesi cy poacute niej ni st d ni zow d stan przed niezwyk szans Jego te opracowa sposoacuteb wytwarzania materia oacutew do budowy domoacutew dzi ki ktoacute-rym mo na by o wznosi trwalsze i lepiej izolowane konstrukcje ni szym kosztemTe bezskutecznie szuka inwestora ale nikt nie chcia mu pomoacutec w prowadzeniufirmy Fuller oceni pomys jako genialny Zawsze interesowa si budow domoacutewi architektur zaproponowa wi c e podejmie si wdra ania tej nowej technologiiW pe ni zaanga owa si w to przedsi wzi cie uda o mu si nawet nieco udoskonalistosowane materia y Te wspiera go w tych wysi kach i w ten sposoacuteb wspoacutelniestworzyli Stockade Building System Dzi ki rodkom od inwestoroacutew i rodziny mogliotworzy zak ady produkcyjne Firma z pocz tku zmaga a si z powa nymi trud-no ciami Technologia by a nowa i prze omowa a Fuller bardzo rygorystycznietrzyma si zasad i pragn zrewolucjonizowa bran budowlan Pi lat poacute niejprzedsi biorstwo zosta o jednak sprzedane a Fuller straci stanowisko prezesa

Jego perspektywy yciowe rysowa y si teraz nawet w ciemniejszych barwachni wcze niej Dotychczas otrzymywa pensj dzi ki ktoacuterej jego rodzina mog a wiewygodne ycie w Chicago yli jednak nieco ponad stan Przez tych pi lat Fullernie zdo a nic zaoszcz dzi Nadchodzi a zima a szanse na prac wygl da y raczejmizernie Kiepska reputacja te nie pomaga a Pewnego wieczoru Fuller przechadzasi wzd u jeziora Michigan i zastanawia si nad swoim dotychczasowym yciemRozczarowa on i straci rodki ktoacutere te i przyjaciele zainwestowali w jegoprzedsi wzi cie Czu si biznesowym nieudacznikiem i ci arem dla wszystkichW ko cu doszed do wniosku e najlepszym wyj ciem z sytuacji b dzie samoboacutej-stwo Planowa utopi si w jeziorze Mia dobr polis ubezpieczeniow przy-puszcza te e rodzina ony zatroszczy si o ni lepiej ni on sam Id c wzd ubrzegu jeziora zacz si wi c mentalnie przygotowywa na mier

Nagle wydarzy o si co co zupe nie zmieni o jego zapatrywania Poacute niej opi-sywa to jako g os ktoacutery dobiega gdzie z niedaleka by mo e nawet z jego wn trzaG os powiedzia bdquoOd tego momentu nie b dziesz ju wypatrywa doczesnego potwier-dzenia dla swoich przemy le My lisz w a ciwie Nie masz prawa pozbawi si ycia



Nie nale ysz sam do siebie Nale ysz do Wszech wiata Sam nigdy nie poznasz doko ca swojego znaczenia ale mo esz przyj e je li tylko postarasz si wykorzy-stywa swoje do wiadczenia w interesie innych spe nisz swoje pos annictwordquoFuller nigdy wcze niej nie s ysza adnych g osoacutew wi c moacuteg co najwy ej domnie-mywa e ma do czynienia z czym autentycznym Same s owa bardzo go zdumia yale zawroacuteci i ruszy w kierunku domu

W drodze powrotnej zacz si zastanawia nad ich sensem i nad swoim yciemteraz jednak spogl da na nie nieco inaczej By mo e to co jeszcze chwil temuinterpretowa jako b dy wcale b dami nie by o Proacutebowa odnale si w wiecie(i w biznesie) do ktoacuterego nie pasowa wiat mu to nieustannie powtarza wystar-czy o pos ucha Do wiadczenie ze Stockade nie posz o jednak na marne Nauczysi dzi ki niemu czego bardzo warto ciowego o naturze cz owieka Niczego niea owa Tak naprawd faktycznie by inny Dotychczas w jego g owie pojawia y si

przeroacute ne pomys y na wynalazki mdash nowe rodzaje samochodoacutew domoacutew i konstruk-cji Stanowi y zawsze odzwierciedlenie jego wyj tkowych zdolno ci percepcyjnychGdy w drodze do domu przygl da si kolejnym szeregom domoacutew nagle u wiado-mi sobie e ludzie bardziej cierpi na jednakowo ci czyli na braku zdolno ci dorobienia czego inaczej ni na nonkonformizmie

Poprzysi g sobie e od tej pory b dzie si kierowa wy cznie w asnym do wiad-czeniem g osem w asnej intuicji Tworzy alternatywne rozwi zania dzi ki ktoacuterymludzie dostrzegali nowe mo liwo ci Pieni dze te si w ko cu pojawi Przedk a-danie ich ponad wszystko inne zawsze sprowadza o na niego k opoty Zamierzazatroszczy si o rodzin wiedzia jednak e przez jaki czas b d musieli prowadzioszcz dne ycie

Fuller rzeczywi cie dotrzyma obietnicy Jego nietypowe pomys y i zaanga owa-nie w ich realizacj doprowadzi y do powstania projektu niedrogich i energoosz-cz dnych form transportu i mieszka (samochody i domy Dymaxion) a tak e do opra-cowania kopu y geodezyjnej ca kowicie nowej struktury architektonicznej Potempojawi y si pieni dze i s awa

Nic dobrego nie mo e wynikn z zej cia z przeznaczonej cie ki Cz owiek do wiad-cza woacutewczas ukrytego boacutelu w wielu przeroacute nych odmianach Najcz ciej porzucamyt nasz cie k motywowani pokus zdobycia pieni dzy szybszego dorobienia si Poniewa jednak sprzeniewierzamy si w ten sposoacuteb czemu co tkwi g bokow naszym wn trzu nasze zainteresowanie z czasem s abnie i pieni dze przestajnap ywa z tak atwo ci Woacutewczas zaczynamy szuka innych roacutede dochodui coraz bardziej oddalamy si od naszej cie ki Nie bardzo wiemy co nas czekai ostatecznie l dujemy w lepej uliczce kariery Nawet je li nasze potrzeby mate-rialne zosta y ju zaspokojone gdzie w rodku odczuwa b dziemy pustk ktoacutertrzeba b dzie zaspokoi mdash poprzez odwo anie si do jakiego systemu wierze rod-koacutew farmakologicznych czy innych rozrywek Tutaj nie ma mowy o kompromisienie sposoacuteb uciec od tego zjawiska Boacutel i frustracja w ko cu u wiadomi nam jak



bardzo zboczyli my z drogi Wtedy trzeba ws ucha si w przes anie zawarte w tejfrustracji i w tym boacutelu pozwoli mu pokierowa sob mdash tak jak g os Fullera pokie-rowa nim To kwestia ycia i mierci

Powroacutet na w a ciw drog wymaga po wi cenia Nie mo na mie wszystkiegood razu Bieg o wymaga cierpliwo ci Przez pi czy dziesi lat trzeba pozostana obranej cie ce a dopiero potem mo na liczy na nagrody za poniesiony trudCa y proces wi e si z konieczno ci podejmowania wielu wyzwa ale niesie teliczne przyjemno ci Powroacutet na cie k przeznaczenia powinien by wynikiem posta-nowienia ktoacutere czyni si wobec siebie a nast pnie przedstawia innym Zej cie z tejdrogi powinno stanowi powoacuted do wstydu i za enowania Ostatecznie naprawdtrwa y maj tek i sukces staj si udzia em tych ktoacuterzy mdash zamiast my le o celach mdashkoncentruj si na bieg o ci i realizacji swojego zadania yciowego

INNA DROGA

Niektoacuterzy ludzie w dzieci stwie nie potrafi jeszcze zidentyfikowa swoich upodo-ba ani okre li cie ki kariery W tym okresie zwracaj raczej uwag na w asneprzykre ograniczenia Nie radz sobie z tym co innym zdaje si przychodzi z atwo-ci i bez problemu Koncepcja yciowego powo ania wydaje im si zupe nie obca

Niekiedy przyswajaj sobie po prostu krytyk i oceny innych w rezultacie samisiebie postrzegaj jako istoty wybrakowane Przy braku nale ytej staranno ci takiemy lenie mo e sta si samospe niaj cym si proroctwem

Chyba nikt inny nie musia si mierzy z w asnym przeznaczeniem w takimstopniu jak Temple Grandin W 1950 roku u trzyletniej woacutewczas dziewczynki zdia-gnozowano autyzm Nie zd y a jeszcze przyswoi sobie zasad j zyka a specjali ciprzypuszczali e w tej kwestii niewiele si zmieni Zak adano e Temple Grandinsp dzi ca e swoje ycie w placoacutewce opieku czej Jej matka nie chcia a si jednakpodda i postanowi a podj jeszcze jedn proacuteb Pos a a coacuterk do logopedy ktoacuteremuo dziwo uda o si z czasem poczyni pewne post py i nauczy dziecko pos ugiwa-nia si mow Dzi ki temu Temple mog a i do szko y i zacz si uczy tak samojak inne dzieci

Pomimo poprawy jej perspektywy oceniano raczej ostro nie Jej umys funk-cjonowa inaczej My la a obrazami a nie s owami Aby przyswoi sobie jakies owo musia a nakre li w g owie odpowiedni obraz To utrudnia o jej nauk okre-le o charakterze abstrakcyjnym a tak e doskonalenie umiej tno ci matematycz-

nych Poza tym Temple mia a trudno ci w kontaktach z innymi dzie mi te bowiemcz sto naigrywa y si z jej odmienno ci Czy w obliczu tak powa nych trudno ciw uczeniu si dziewczynka mog a liczy na to e w przysz o ci b dzie mog a pod-j jakiekolwiek bardziej ambitne zaj cie Jakby tego wszystkiego by o ma o jejumys pracowa na bardzo wysokich obrotach i potrzebowa nieustannego zaj ciaW przeciwnym razie dziewczynk ogarnia silny niepokoacutej

W razie problemoacutew Temple instynktownie ucieka a si do dwoacutech obszaroacutew aktyw-no ci ktoacutere zapewnia y jej poczucie komfortu nawi zywa a kontakt ze zwierz tami



lub zajmowa a si pracami r cznymi Je eli chodzi o zwierz ta w szczegoacutelno ci zakonie Temple posiada a wyj tkow zdolno interpretacji ich odczu i my li Dosko-nale czu a si w siodle Z uwagi na swoj sk onno do my lenia obrazami gdy sia-da a do prac manualnych (takich jak szycie czy praca w drewnie) od razu potrafi asobie wyobrazi gotowy produkt a potem z atwo ci go tworzy a

W wieku jedenastu lat Temple pojecha a w odwiedziny do ciotki ktoacutera miesz-ka a na ranczu w Arizonie Tam u wiadomi a sobie e z jeszcze wi ksz empatini do koni potrafi podej do byd a Pewnego dnia z wielkim zainteresowaniemzauwa y a e zwierz ta lepiej si rozlu niaj je li do szczepienia zamknie si jew specjalnej klatce zwanej poskromem Przez ca e swoje dzieci stwo Temple odczu-wa a pragnienie przytulania ale nie znosi a u ciskoacutew doros ych W ich obj ciachczu a si pozbawiona kontroli nad sytuacj wpada a w panik Poprosi a ciotk aby ta pozwoli a jej wej do takiego urz dzenia Ciotka zgodzi a si dzi ki czemuprzez poacute godziny Temple z przyjemno ci do wiadcza a otulenia o jakim zawszemarzy a Gdy sesja dobieg a ko ca dziewczynka odczuwa a wielki spokoacutej Urz -dzenie sta o si jej obsesj Kilka lat poacute niej skonstruowa a w asn prymitywnwersj do zastosowa domowych

Zafascynowa a si tematem byd a poskromoacutew i oddzia ywania dotyku i naci-sku na dzieci autystyczne Aby zaspokoi w asn ciekawo musia a nauczy siczyta i gromadzi informacje Gdy to zrobi a stwierdzi a nagle e posiada niezwy-k zdolno koncentracji mdash potrafi godzinami czyta o danym zagadnieniu nawetodrobin si przy tym nie nudz c Stopniowo rozszerza a zakres lektur o pozycjedotycz ce psychologii biologii i nauk przyrodniczych w ogoacutele Znacz co poszerzy aswoje zdolno ci intelektualne dzi ki czemu przyj to j na studia Jej horyzontymy lowe stopniowo ulega y poszerzeniu

Kilka lat poacute niej Temple rozpocz a studia magisterskie w dziedzinie zootech-niki na Arizona State University Jej fascynacja byd em od y a na nowo TempleGrandin postanowi a przyjrze si bli ej tuczarniom a w szczegoacutelno ci poskromomChcia a lepiej zrozumie behawioralne reakcje zwierz t Tamtejsi profesorowie niepodzielali jednak tych zainteresowa i nie pozwolili jej zg bia tego tematu Ponie-wa jednak Temple nie nale a a do ludzi ktoacuterzy po prostu godz si z odmow zacz aszuka na innych wydzia ach a w ko cu znalaz a promotoroacutew dla swojej pracyRozpocz a badania i dzi ki temu w ko cu zacz a odkrywa istot swojego ycio-wego zadania

Nie by o jej pisane ycie uniwersyteckie Temple nale a a do osoacuteb praktycz-nych ktoacutere lubi y tworzy konkretne rzeczy i potrzebowa y ci g ej stymulacji in-telektualnej Postanowi a zatem nakre li dla siebie w asn cie k kariery Zacz aprac jako wolny strzelec Oferowa a swoje us ugi farmom i tuczarniom projektowa aposkromy skuteczniejsze i lepiej przystosowane do potrzeb zwierz t Odwo uj c sido swoich zdolno ci projektowych i in ynieryjnych powoli przyswaja a sobie roacutew-nie podstawowe zasady biznesu Zakres jej us ug poszerzy si o projektowaniebardziej humanitarnych ubojni i systemoacutew zarz dzania zwierz tami gospodarskimi



Ugruntowawszy pozycj na tym polu mog a przej do kolejnych spraw Zaj asi pisaniem Wroacuteci a na uniwersytet jako profesor Prowadzi a wyk ady dotycz cezwierz t i autyzmu Jako uda o si jej przezwyci y przeszkody pozornie nie dopokonania i odkry zadanie yciowe idealnie dostosowane do jej potrzeb

Je eli zamiast atutoacutew i upodoba kto stwierdzi u siebie raczej niedoskona o cipowinien zastosowa nast puj c strategi Otoacute nale y zignorowa swoje s abo cii oprze si pokusie upodabniania do innych Nale y i za przyk adem TempleGrandin i skupi si na tym z czym radzimy sobie dobrze Nie ma sensu marzyani formu owa ambitnych planoacutew na przysz o Lepiej skupi si na doskonale-niu najprostszych i najbardziej podstawowych umiej tno ci W ten sposoacuteb zyskujesi pewno siebie i punkt wyj cia do dalszych poszukiwa Takie post powaniedoprowadzi nas w ko cu do tre ci yciowego zadania

Nale y podkre li e zadanie yciowe nie zawsze objawia si w postaci niesa-mowitych czy obiecuj cych upodoba Czasami skrywa si za s abo ciami zmu-szaj c cz owieka do skupienia si na jednej czy dwoacutech rzeczach z ktoacuterymi radzisobie bezsprzecznie dobrze Doskonalenie tych umiej tno ci pozwala pozna war-to dyscypliny i przekona si jak wielkie korzy ci mog przynosi nasze staraniaNie ma sensu ogl da si z zazdro ci na ludzi ktoacuterych los obdarzy naturalnymtalentem Taki talent cz sto okazuje si przekle stwem poniewa ludzie uzdolnienirzadko maj okazj pozna znaczenie pilno ci i koncentracji uwagi za co zap acw poacute niejszym yciu wysok cen T sam strategi mo na z powodzeniem zasto-sowa w odniesieniu do wszelkich przeszkoacuted i trudno ci ktoacuterych do wiadczamyna swojej drodze W takich chwilach wato skupi si na tych kilku rzeczach ktoacuterewiemy na pewno i z ktoacuterymi radzimy sobie dobrze W ten sposoacuteb mo na odzyskapoczucie pewno ci siebie

Skoro tacy ludzie jak Temple Grandin ktoacuterych los tak le potraktowa na pocz tkupotrafi odnale swoje zadanie yciowe i osi gn bieg o to znaczy e jest to si adost pna dla ka dego z nas

Pr dzej czy poacute niej co nas wezwie do obrania okre lonej cie ki To bdquoco rdquo mo ezapisa si w naszej pami ci jako wezwanie z czasoacutew dzieci stwa jako g os zni-k d fascynacja zadziwiaj cy zwrot wydarze pod wp ywem ktoacuterego nagle sobieu wiadamiamy to w a nie musz zrobi to w a nie musz mie takim cz owie-kiem musz si sta (hellip) Wezwanie nie zawsze bywa ywe i zdecydowane mo eprzypomina raczej agodne pchni cie w stron strumienia ktoacuterym pop yniemy niczegonie wiadomi w kierunku okre lonego punktu na brzegu Z perspektywy czasu b dziemywiedzie e los mia w tym swoacutej udzia (hellip) Realizacj tre ci wezwania mo naodk ada na poacute niej mo na go unika mo na je lekcewa y Mo e ono jednaktak e zaw adn nami ca kowicie Tak czy owak w ko cu wydob dzie si napowierzchni W ko cu da o sobie zna (hellip) W przypadku nadzwyczajnych ludzipowo anie zdaje si bardziej oczywiste By mo e w a nie dlatego tak bardzo nas



oni fascynuj A by mo e ich nadzwyczajno ma zwi zek w a nie z oczywisto citego powo ania i lojalno ci z jak je realizuj (hellip) Nadzwyczajni ludzie stanowilepszy wzoacuter poniewa wykazuj si cechami ktoacuterych brakuje zwyk ym miertel-nikom Nam wszystkim brakuje takiej motywacji wi cej rzeczy nas rozpraszaMimo to naszym przeznaczeniem steruj te same uniwersalne mechanizmy Nad-zwyczajni ludzie nie tworz odr bnej kategorii W ich przypadku dzia anie tegomechanizmu jest po prostu bardziej oczywiste (hellip)

mdash JAMES HILLMAN


SPIS TRE CI

WPROWADZENIE 15

ESENCJA SI Y 15Wy sza forma inteligencji mdash definicja bieg o ci mdash trzy fazy osi gania bieg o cimdash inteligencja intuicyjna mdash kontakt z rzeczywisto ci mdash si a drzemi ca w ka dym z nas

EWOLUCJA BIEG O CI 19Nasi prymitywni przodkowie mdash ewolucja ludzkiego moacutezgu mdash dystans i koncentracjamdash inteligencja spo eczna u wczesnych hominidoacutew mdash neurony lustrzane mdash my leniez perspektywy mdash opanowanie koncepcji czasu mdash wykorzystanie potencja u ludzkiegomoacutezgu mdash powroacutet do najwcze niejszych korzeni

KLUCZE DO BIEG O CI 24Karol Darwin realizuj cy swoje upodobania mdash cechy wspoacutelne wielkim mistrzom mdash naszawyj tkowo i pierwotne upodobania mdash przeszkody polityczne w d eniu do bieg o cimdash definicja geniuszu mdash degradacja koncepcji bieg o ci mdash rola pragnienia w d eniudo bieg o ci mdash niebezpiecze stwo zwi zane z bierno ci mdash plastyczno ludzkiego moacutezgumdash przegl d strategii i postaci omawianych w ksi ce

1POWO ANIE CZYLI ZADANIE YCIOWE 33

Posiadasz w sobie wewn trzn si ktoacutera proacutebuje naprowadzi Ci na Twoje yciowezadanie Chodzi o to co masz do osi gni cia w trakcie swojego ycia Pierwszy krok
















SPIS TRE CI | 7






























SPIS TRE CI | 9






















SPIS TRE CI | 11



























SPIS TRE CI | 13




















PODZI KOWANIA 327










UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN
















SPIS TRE CI | 7






























SPIS TRE CI | 9






















SPIS TRE CI | 11



























SPIS TRE CI | 13




















PODZI KOWANIA 327










UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN
















SPIS TRE CI | 9






















SPIS TRE CI | 11



























SPIS TRE CI | 13




















PODZI KOWANIA 327










UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN














SPIS TRE CI | 11



























SPIS TRE CI | 13




















PODZI KOWANIA 327










UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN
















SPIS TRE CI | 13




















PODZI KOWANIA 327










UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN









PODZI KOWANIA 327










UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN









UKRYTA SI A
































KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN



























KLUCZE DO BIEG O CI

















































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN











































































































































INNA DROGA
























mdash JAMES HILLMAN


















mdash JAMES HILLMAN


Tytuł oryginału: Mastery · Inteligencja spo ïeczna a kreatywno ... Johann Wolfgang von Goethe...

Documents

Transcript of Tytuł oryginału: Mastery · Inteligencja spo ïeczna a kreatywno ... Johann Wolfgang von Goethe...