TÜRKİYE’NİN İNOVASYON

POTANSİYALİ FONLANMASI www.alphanmanas.com

www.facebook.com/alphan.manas

ALPHAN MANAS

• TOBB Genç Girişimciler Kurulu Üyesi

• World Future Society (Dünya Fütüristler

Birliği) Türkiye Başkanı

İnovasyon Ekonomik Büyüme Motorudur

Ekonomik büyümenin:

• % 15’inin üretim sürecine yeni katılan üretim

faktörleri (emek, sermaye, toprak) tarafından,

• % 85’inin teknolojik gelişim sayesinde elde

edildiği biliniyor

O yüzden Türkiye’nin ekonomik geleceği NE

ürettiğiyle değil, bunları NASIL ürettiğiyle ilgilidir

Silikon Vadisi ve Girişim Fonlarının Önemi

• Son 30 yılda, özellikle ABD ve İsrail gibi ülkelerdeki teknolojik gelişme GİRİŞİM FONLARININ (Venture Funds) büyümesi ile paralel,

• ABD girişim fonları 30 yılda 100’e katlanarak 1 milyar dolardan 100 milyar dolara yükseldi,

• Dahası, bu fonlar artık ABD merkezli olmaktan çıkıp giderek daha GLOBAL hale geldi,

• Silikon Vadisi girişim fonlarının çıkış noktası haline de geldi,

• Stanford Üniversitesi bölgeye teknoloji katkısı anlamında çok büyük destekte bulundu. 1930 senesinde, Üniversitenin dekanı Prof. Frederick Terman örneğin Hewlett-Packard’ın kuruluşuna bizzat öncülük etti,

• Şirketler şirket doğurdu ve teknolojik girişimcilik yaygınlaştı (Spin-offs çok önemli),

• O dönem Girişim Sermayesi kurumu olmadığından, yerel MELEK YATIRIMCILAR ve bankalar bölge şirketlerini finanse etti,

• Melek yatırımcılar ve bankalar paralarının çabuk geri dönmediğini görünce hevesleri kırıldı ve bu işten tırsmaya başladı,

Silikon Vadisi ve Girişim Fonlarının Önemi

Girişim Fonlarının Önemi

• Savunma Sanayi Silikon Vadisinin taşıyıcısı olurken, Türkiye'deki sorun büyük savunma sanayi şirketlerinin SSM (Savunma Sanayi Müsteşarlığı)’nın baskısına rağmen sektörün gelişimine destek olmanın çok ötesindedirler,

• Ne yazık ki bu şirketler aldıkları kontratların çok altında bir fiyata alt yüklenicilere bu kontratları devretmekte, alt yükleniciler de hesap-kitap yapmadan bu kontratları imzalamaktadırlar,

• 1958 yılında, melek yatırımcıların ve bankaların kaçtığını gören federal hükümet, kendi garantisi altında Small Business Investment Companies (SBIC) isimli ilk Girişim Sermayesi şirketini kurdu,

• Şirketin fonlarının yarısı Federal fonlardan, diğer yarısı da emeklilik fonları gibi özel fonlardan geliyordu,

• Hükümette rüşvet olasılığını ortadan kaldırmak için de özel sektörün kâr güdüsüyle fon kullanıcılarını seçmesi prensibi belirlendi,

• Intel, Compaq (HP) ve Apple IPO öncesi SBIC fonunu kullandı,

Silikon Vadisi ve Girişim Fonlarının Önemi

• 1979 öncesinde emekli fonlarının (pension funds) risk-sermayesi kurumlarıyla diğer yüksek riskli varlık kategorilerine yatırım yapmaları kanunen yasaktı,

• 1979 yılında ABD Çalışma Bakanlığı “Employee Retirment Income Security Act” isimli kanunda yer alan bu engelleyici “basiretli adam” kuralını kaldırınca bu dev fonlar, girişim sermayesi alanlarına dev yatırımlar yapma serbestisine kavuştu,

• Benzer politikalar Almanya’dan Hindistan’a kadar daha pek çok ülkede yürürlüğe kondu,

Silikon Vadisi ve Girişim Fonlarının Önemi

Silikon Vadisi ve Girişim Fonlarının Önemi

• Dünyanın her köşesinde, rekabet gücü ve başarısı yüksek olan girişimcilik etkinliklerinin istisnasız hepsinin temelinde proaktif hükümet desteği var,

• Benzer şekilde, dünyanın başarılı girişim sermayesi endüstrisi geliştirmiş olan tüm uluslarında da bu başarının altında proaktif devlet müdahalesinin çok belirleyici bir rolü oldu,

Kopyalamak Değil, Ülke İçin Uygununu Seçmek

• Ar-Ge’nin bilim adamlarının fazla olduğu yerde yapılması doğrudur ama TEKNOPARK’lar Türkiye'de istenilen ivmeyi sağlamaktan uzak kalmış olup, bazı üniversiteler için “Gayrimenkul Kiralama” projesi haline gelmiştir,

• TEKNOLOJİ SERBEST BÖLGELERİ ise büyük şirketlerin mühendislerini Ar-Ge Merkezi adı altında bazı vergi avantajlarını kullandığı yerler haline gelmiştir,

• Dubai Media City “Dubai Ghost City” olmuştur. Çünkü kopyadır,

• “Silikon Vadisi” kurmak, “Silikon Vadisi Evleri” kurmak kadar basit algılanmakta, bir kültür oluşumunun önemi dikkate alınmamaktadır,

• Türkiye'de teşvik denince akla hemen vergi

muafiyeti, ertelemesi, yatırım indirimi gibi

unsurlar gelir. Oysa uluslararası bulgular

VERGİ MUAFİYETİ teşviğinin inovasyonun

kaynağı olan yeni girişimcileri baltalayıcı bir

unsur olduğunu ortaya koymuştur,

• Capital Gains Tax’ türü vergilerden muaf

tutulmalıdırlar. Bir de yabancı venture

yatırımcılarının çifte vergi gibi olası

durumlara girmesini önleyecek düzenlemeler

yapılmalıdır,

Devlet/Kamu İşin Neresinde Olacak?

Devlet/Kamu İşin Neresinde Olacak?

HÜKÜMET“FONLARIN

FONU”

Genel Yatırım

Ortağı I

Genel Yatırım

Ortağı II

Genel Yatırım

Ortağı IV

Genel Yatırım

Ortağı VI

Genel Yatırım

Ortağı VII

Genel Yatırım

Ortağı VIII

Genel Yatırım

Ortağı IX

Yeni Girişimci

Şirket X

Yeni Girişimci

Şirket Y

Yeni Girişimci

Şirket Z

Yeni Girişimci

Şirket A

Yeni Girişimci

Şirket B

Yeni Girişimci

Şirket C

Yeni Girişimci

Şirket 1

Yeni Girişimci

Şirket 2

Yeni Girişimci

Şirket 3

ÖZEL

GİRİŞİM

FONU

A

ÖZEL

GİRİŞİM

FONU

B

ÖZEL

GİRİŞİM

FONU

C

Genel Yatırım

Ortağı III

Genel Yatırım

Ortağı V

ÖZEL SEKTÖR GİRİŞİM

SERMAYESİ YATIRIM KATILIMCILARI

ÖZEL SEKTÖR

GİRİŞİM FONLARIMÜNFERİT GİRİŞİMCİ ŞİRKETLER

HÜKÜMET“FONLARIN

FONU”

Devlet/Kamu İşin Neresinde Olacak?

• Kamu, Katılımlı Fonlama Programına dahil olmalıdır. New Zealand Venture Investment Fund (NZVIF) buna çok iyi bir örnektir,

• Hükümet, hemen erişebileceği özellikteki, bağımsız yönetilen, yarı-kamu özellikli bir kuruma fon verir,

• Bu kurumun adı “fonların fonu” olur,

• “Fonların fonu”, piyasadaki potansiyel özel yönetilen girişim sermayesi fonlarını tarar,

• Bu fonlardan bazılarına limited ortak olarak katılımda bulunur,

• Bu kamu-özel girişimci fonları, yeni girişimci projeleri değerlendirip fon sağlar ve denetler,

Ekosistem Yaratmak

• Otomotiv sanayi güçlü yan sanayi sayesinde

yarattığı ekosistem ile başarılıdır,

• Eğer Elektrikli Otomobil’de başarı bekleniyorsa

aynı ekosistemin yaratılması zorunludur,

• Motor ve transmisyon aksamı know-how’ı,

elektrikli araba ile birlikte elektrik motoru ve pile

kaymıştır ve dünyada bu konuda herkes “Pole

Position” dadır,

• Elektrikli Araba’nın önündeki en büyük engel her

2 şarj arasında arabanın yapabildiği max. 150

km’dir,

Ekosistem Yaratmak

• Pil maliyetinin sorun olmadığı ve yaklaşık 5

milyon kwh’lık bir pil üretimi ile maliyetlerin yarı-

yarıya düşeceği daha önceki tecrübelere

bakılarak anlaşılmaktadır,

• IBM Lithium-Metal-Air pil teknolojisi üzerine

çalışmaya başladı. Bu çalışmanın 5 yıl içinde

başarılı olması halinde elde edilecek pilin enerji

yoğunluğu kilogram başına 5,000 watt-saat

olacak. Bu durumda 24 kwh’lık bir motora sahip

Renault Fluence’ın pili sadece 5 kg olacak. Bu

durumda aynı arabanın 450 km gitmesini

istediğimizde konacak pil 15 kg’ı geçmeyecek,

Ekosistem Yaratmak

• Türkiye bu projenin neresinde yer alabilir?

Dersek, IBM ile ortak geliştirmeye gidebilir.

Örneğin UNAM (Uluslarası Nanoteknoloji

Merkezi) bunu rahatlıkla yapabilir,

• http://www.egnc-ibm.gov.eg/home.html

• In recent months, the Government of Egypt

(represented by the Ministry of

Communications and Information Technology

and the Ministry of Higher Education and

Scientific Research) set the strategic objective

to develop expertise in nanoscience and

nanotechnology,

Ekosistem Yaratmak

• To this end, an agreement was signed with

IBM to establish the Egypt-IBM

Nanotechnology Research Center as a

sustainable world-class center in Egypt. IBM

will provide training and professional

development to scientists in its research

laboratories in the Project Areas, including

insight into IBM’s process, operations, and

analytical techniques,

• IBM ile yaratılacak işbirliklerin yanısıra benzeri

ortak “Araştırma Merkezleri” dünyaca ünlü

mucitlerle (Örneğin Sadeg Faris) de yapılabilir

Ekosistem Yaratmak

• Türkiye Elektrikli Araba (Otomotiv) gibi

kendisine hedef sektörler belirleyerek bu

sektörlere yönelmeli, bu konuda dünyadaki

teknoloji firmalarına da fonlar aracılığıyla

yatırım yapmalıdır,

• ITC (Bilişim Teknolojileri) de otobüsü kaçıran

Türkiye ET (Enerji Teknolojileri) konusunda

kendisine yeni hedef belirlemelidir,

• Birçok “fantezi” sektör hedefi tekrar gözden

geçirilmelidir. Örneğin nano-teknoloji bir amaç

değil bir araç olarak görülmelidir,

Devlet Kendini Nasıl Fonlayacak?

• Sadece İstanbul'daki emlak rantı 100 milyar

USD’lerle ifade ediliyorsa ve bunda

genişleyen şehri düzenlemek için Belediyenin

imar yapısı ile oynamasının etkisi varsa,

Belediyenin bunun karşılığını alması gerekir,

• “Karşılık”ın adı halk dilinde “Şerefiye”, hukuk

dilinde ise DAP (Değer Artış Payı)’tır,

• 3194 sayılı İmar Kanunun 8. maddesine

yapılacak Ek madde 4 ile:

Devlet Kendini Nasıl Fonlayacak?

Özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerine ait parseli

kapsayan imar planında parsel malikinin isteği

üzerine veya re’sen yapılan herhangi bir

değişikliğin parselin değerinde bir artış

oluşturması halinde, artan kısmın %25’i, planın

askıdan indirilmesinden veya askıdayken itiraz

yapılırsa itirazın karara bağlanmasından sonra

parsel maliki tarafından, DAP (Değer Artış

Payı) olarak ilgili idareye nakden ödenir. İlgili

idare Büyükşehir belediyesi sınırları içinde

sadece Büyükşehir belediyesi olarak kabul

edilir.

Devlet Kendini Nasıl Fonlayacak?

• DAP (Değer Artış Payı) ilgili Büyükşehir

belediyesi tarafından toplandıktan sonra 1 ay

içinde parselin bulunduğu ilçe veya ilk

kademe belediyeye belirli bir oranda yüzdeyi

(%) aktarmalıdır,

• Geri kalan miktardan da belirli bir oranda

yüzdeyi (%) “Ulusal Girişimcilik Fonu”na

aktarmalı,

• Gene belirli bir yüzdeyi (%) de “Uluslararası

Teknoloji Transfer Fonu”na aktarmalıdır.

SON SÖZ

Bir kuru yemişçi KOBİ olarak belki 3 kişiye iş

imkanı yaratırken, Prof. Dr. Arman Kırım’ın

tabiriyle Yüksek Büyüme Tempolu Yeni Girişimci (İnnovasyona ve innovasyon

sektörlerine odaklı olan, finansmanı da, erişim

hedefi de ‘küresel’ olan, bilim ve teknolojiyle

evrensel pazarlama becerilerine dayalı bir

girişimcilik) ülkenin gelişimine büyük katkı

sağlayacaktır.

TÜRKİYE İÇİN BUNDAN

SONRAKİ HEDEF

“ULUSAL GİRİŞİMCİLİK

STRATEJİSİ”

GELİŞTİREBİLİRMEKTİR

(TOBB Genç Girişimciler Kurulu bu

konuda detaylı bir rapor

hazırlamaktadır)