Transport Rules 2054 1

170
www.lawcommission.gov.np www.lawcommission.gov.np 1 ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf lgodfjnL, @)%$ lgodfjnL, @)%$ lgodfjnL, @)%$ lgodfjnL, @)%$ g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt @)%$.#.!@ ;+zf]wg ;+zf]wg ;+zf]wg ;+zf]wg != ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -klxnf] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^! @)^!.^.& @= ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -bf];|f] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^^ @)^^.%.!& #= ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -t];|f] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^^ @)^&.!.@& ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g, @)$( sf] bkmf !&( n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf lgodx¿ agfPsf] 5 . kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b – ! ! ! ! k|f/lDes k|f/lDes k|f/lDes k|f/lDes != != != != ;+l ;+l ;+l ;+lIf If If IfKt gfd / k|f/De Kt gfd / k|f/De Kt gfd / k|f/De Kt gfd / k|f/De M -!_ oL lgodx¿sf] gfd æ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf lgodfjnL, @)%$Æ /x]sf] 5 . -@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 . @= @= @= @= kl/efiff kl/efiff kl/efiff kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,– -s_ æP]gÆ eGgfn] ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g, @)$( ;Demg' k5{ . -v_ æsfof{noÆ eGgfn] oftfoft Joj:yf sfof{no ;Demg' k5{ . kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b – @ @ @ @ ;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf ;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf ;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf ;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf #= #= #= #= ;jf/Lsf] k|j]z btf{ ;jf/Lsf] k|j]z btf{ ;jf/Lsf] k|j]z btf{ ;jf/Lsf] k|j]z btf{ M -!_ ljb]zaf6 k}7f/L u/]sf] k|To]s ;jf/L g]kfndf k|j]z u/]kl5 ;jf/L wgLn] k|j]z ug]{ :yfgdf /x]sf] k|x/L sfof{nodf P]gsf] bkmf !# adf]lhd k|j]z btf{sf] nflu cg';"rL–! adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 . ldlt @)^&.$.! ut]af6 nfu" x'g] .

description

Nepal

Transcript of Transport Rules 2054 1

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 1

;jf/L tyf oftfoft Joj:yf;jf/L tyf oftfoft Joj:yf;jf/L tyf oftfoft Joj:yf;jf/L tyf oftfoft Joj:yf lgodfjnL, @)%$lgodfjnL, @)%$lgodfjnL, @)%$lgodfjnL, @)%$

g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt

@)%$.#.!@

;+zf]wg;+zf]wg;+zf]wg;+zf]wg

!= ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -klxnf] ;+zf]wg_ lgodfjnL,

@)^! @)^!.^.&

@= ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -bf];|f] ;+zf]wg_ lgodfjnL,

@)^^ @)^^.%.!&

#= ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -t];|f] ;+zf]wg_ lgodfjnL,

@)^^☺ @)^&.!.@&

;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g, @)$( sf] bkmf !&( n] lbPsf] clwsf/ k|of]u

u/L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf lgodx¿ agfPsf] 5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– ! ! ! !

k|f/lDesk|f/lDesk|f/lDesk|f/lDes

!=!=!=!= ;+l;+l;+l;+lIfIfIfIfKt gfd / k|f/DeKt gfd / k|f/DeKt gfd / k|f/DeKt gfd / k|f/De M -!_ oL lgodx¿sf] gfd æ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf

lgodfjnL, @)%$Æ /x]sf] 5 .

-@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 .

@=@=@=@= kl/efiffkl/efiffkl/efiffkl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,–

-s_ æP]gÆ eGgfn] ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g, @)$( ;Demg' k5{ .

-v_ æsfof{noÆ eGgfn] oftfoft Joj:yf sfof{no ;Demg' k5{ .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– @ @ @ @

;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf;jf/L btf{ ;DaGwL Joj:yf

#=#=#=#= ;jf/Lsf] k|j]z btf{;jf/Lsf] k|j]z btf{;jf/Lsf] k|j]z btf{;jf/Lsf] k|j]z btf{ M -!_ ljb]zaf6 k}7f/L u/]sf] k|To]s ;jf/L g]kfndf k|j]z

u/]kl5 ;jf/L wgLn] k|j]z ug]{ :yfgdf /x]sf] k|x/L sfof{nodf P]gsf] bkmf !#

adf]lhd k|j]z btf{sf] nflu cg';"rL–! adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

☺ ldlt @)^&.$.! ut]af6 nfu" x'g] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 2

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf ;DalGwt k|x/L

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfnfO{ P]g tyf o; lgodfjnLdf

plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL To:tf] ;jf/Lsf] k|j]z btf{ u/L ;DalGwt

;jf/L wgLnfO{ cg';"rL–@ adf]lhdsf] 9fFrfdf ;jf/L k|j]z btf{sf] lg:;f lbg'kg]{5 .

$=$=$=$= ;jf/L btf{;jf/L btf{;jf/L btf{;jf/L btf{ M -!_ P]gsf] bkmf !$ adf]lhd btf{ u/fpg' kg]{ ;jf/L btf{ u/fpFbf

P]gsf] bkmf !% df plNnlvt sfuhftsf] cltl/Qm b]xfo adf]lhdsf] sfuhft tyf

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt ;jf/L btf{ u/fpg rfx]sf] sfof{nodf cg';"rL–

$ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 M–

-s_ ljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L k}7f/L u/]sf] eP pQm btf{

k|df0fkqsf] k|ltlnlk,

-v_ lgod # adf]lhdsf] k|j]z btf{ ;Ssn lg:;f,

-u_ ;jf/L wgL cfkm}F pkl:yt geO{ c¿ s;}nfO{ k7fPsf] eP

;f]sf] clVtof/gfdf .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf sfof{non] To:tf] b/vf:tsf]

;DaGwdf cfjZos hfFra'em u/L P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL sfof{nodf /flvPsf] cg';"rL–% adf]lhdsf] ;jf/L btf{

lstfadf ;jf/L btf{ u/L b/vf:tjfnfnfO{ btf{sf] k|df0fkq lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd btf{ ePsf] ;jf/Lsf] wgLnfO{ sfof{non]

cg';"rL–^ df pNn]v eP adf]lhd �cIf/ / cÍ ;lxtsf] gDa/ Kn]6 ;+s]t lbg]5 .

;jf/L wgLn] o:tf] gDa/ Kn]6, ;+s]t ;DalGwt ;jf/Ldf k|i6 ¿kdf b]Vg ;lsg]

u/L /fVg' kg]{5 .

�-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] gDa/ Kn]6 ODaf]:8 ul/Psf] x'g' kg]{5 .

:k:k:k:kiiii6Ls/0fM6Ls/0fM6Ls/0fM6Ls/0fM pklgod -$_ sf] k|of]hgsf] nflu …ODaf]:8Ú eGgfn] …wft'sf]

Kn]6df ljB'tLo tyf oflGqs dfWodåf/f cIf/ / cÍ p7\g] u/L n]lvg] sfd ;Demg'

k5{ .Ú

%=%=%=%= ;jf/Lsf] c:yfoL btf{;jf/Lsf] c:yfoL btf{;jf/Lsf] c:yfoL btf{;jf/Lsf] c:yfoL btf{ M P]gsf] bkmf !( df plNnlvt cj:yf k/L s'g} ;jf/Lsf]

c:yfoL btf{ ug'{ k/]df ;DalGwt ;jf/L wgLn] cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt

� t];|f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt . � t];|f] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 3

;jf/L btf{ u/fpg rfx]sf] sfof{nodf cg';"rL–& adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t

lbg'kg]{5 .

^=^=^=^= ;jf/Lsf] ;;jf/Lsf] ;;jf/Lsf] ;;jf/Lsf] ;????jf btf{jf btf{jf btf{jf btf{ M -!_ Ps If]qdf btf{ ePsf] ;jf/L csf]{ If]qdf rnfpg' k/]df

;jf/Lsf] wgLn] ;fljsdf btf{ eO/x]sf] sfof{noaf6 ;?jf btf{sf] ;xdltkq k|fKt

u/L To:tf] ;xdlt k|fKt u/]sf] ldltn] k}+tL; lbgleq xfn btf{ u/fpg rfx]sf]

sfof{nodf P]gsf] bkmf @& adf]lhd cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt cg';"rL–*

adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] b/vf:tsf] ;DaGwdf

sfof{non] P]gsf] bkmf @# adf]lhd lgwf{l/t dfkb08sf] cwLgdf /xL cfjZos

hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd ;jf/Lsf] ;?jf btf{ ug{ pko'Qm b]v]df

P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL ;?jf btf{

ug{ ;Sg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;jf/Lsf] ;?jf btf{ u/]sf]df sfof{non] To;sf]

hfgsf/L ;fljsdf ;jf/L btf{ eO/x]sf] sfof{nonfO{ lbg'kg]{5 / To:tf] hfgsf/L

k|fKt x'g cfPdf ;DalGwt sfof{non] klg ;fljs btf{sf] nut s§f ug'{kg]{5 .

&=&=&=&= ljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L rnfpg] cg'dltkq ;DaGwdfljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L rnfpg] cg'dltkq ;DaGwdfljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L rnfpg] cg'dltkq ;DaGwdfljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L rnfpg] cg'dltkq ;DaGwdf M -!_ ljb]zdf btf{

ePsf] ;jf/L P]gsf] bkmf #) adf]lhd g]kfndf rnfpg] cg'dltkq lng rfxg]

JolQmn] cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt sfof{nodf cg';"rL–( adf]lhdsf]

9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non]

cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd cg'dltkq lbg pko'Qm b]v]df

P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL cg';"rL–!)

adf]lhdsf] 9fFrfdf cg'dltkq lbg ;Sg]5 .

*=*=*=*= btf{sf] k|df0fkbtf{sf] k|df0fkbtf{sf] k|df0fkbtf{sf] k|df0fkq gjLs/0fq gjLs/0fq gjLs/0fq gjLs/0f M -!_ P]gsf] bkmf #! adf]lhd btf{sf] k|df0fkq gjLs/0f

u/fpg rfx]df cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt s'g} sfof{nodf cg';"rL–!!

adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] ;jf/Lsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos k|fljlws hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd btf{sf]

k|df0fkq gjLs/0f ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL btf{sf] k|df0fkq gjLs/0f ug{ ;Sg]5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 4

-#_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg b]xfo adf]lhdsf

;jf/Lsf] btf{ k|df0fkqsf] gjLs/0f z'? btf{ ug]{ sfof{non] dfq gjLs/0f ug]{5 M–

-s_ s'6g}lts ;jf/Lsf] ¿kdf btf{ ePsf,

-v_ s'6g}lts ;'ljwf k|fKt JolQmx¿sf] gfddf btf{ ePsf,

-u_ c:yfoL btf{ ePsf .

-$_ Pp6f sfof{noaf6 lbOPsf] btf{sf] k|df0fkq csf]{ sfof{noaf6 gjLs/0f

ul/Psf]df To;/L gjLs/0f ug]{ sfof{non] oyf;So l56f] ;f] s'/fsf] hfgsf/L

To:tf] ;jf/L btf{ ug]{ sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 / To:tf] hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf

;jf/L btf{ ePsf] sfof{non] klg To:tf] ;jf/Lsf] btf{sf] k|df0fkq gjLs/0f ePsf]

Joxf]/f cg';"rL–% adf]lhdsf] ;jf/L btf{ lstfadf hgfpg' kg]{5 .

(=(=(=(= ;jf/Lsf] gfd;f/L;jf/Lsf] gfd;f/L;jf/Lsf] gfd;f/L;jf/Lsf] gfd;f/L M -!_ s'g} JolQmsf] gfddf btf{ ePsf] ;jf/L cGo s'g} JolQmsf]

gfddf gfd;f/L u/fpg rfx]df ;DalGwt ;jf/L wgLn] To:tf] ;jf/L btf{ ePsf]

sfof{nodf P]gsf] bkmf #& sf] pkbkmf -!_ df pNn]v eP adf]lhdsf sfuhft tyf

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt cg';"rL–!@ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t

lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] b/vf:tsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd ;jf/Lsf] gfd;f/L

ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf]

cwLgdf /xL ;jf/Lsf] gfd;f/L u/L lbg]5 .

!)=!)=!)=!)= ;jf/L wgLsf] d[To' ePsf] ;jf/Lsf] gfd;f/L;jf/L wgLsf] d[To' ePsf] ;jf/Lsf] gfd;f/L;jf/L wgLsf] d[To' ePsf] ;jf/Lsf] gfd;f/L;jf/L wgLsf] d[To' ePsf] ;jf/Lsf] gfd;f/L M -!_ btf{ ePsf] s'g} ;jf/Lsf]

wgLsf] d[To' eO{ To:tf] ;jf/L wgLsf] k|rlnt sfg"g adf]lhdsf] xsjfnfn] ;f]

;jf/L cfˆgf] gfddf gfd;f/L ug{ rfx]df P]gsf] bkmf #& sf] pkbkmf -@_ df pNn]v

eP adf]lhdsf sfuhft tyf cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt To:tf] ;jf/L btf{

ePsf] sfof{nodf cg';"rL–!# adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] b/vf:tsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd ;jf/Lsf] gfd;f/L

ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf]

cwLgdf /xL gfd;f/L u/L lbg]5 .

!!=!!=!!=!!= ;jf/L gfd;f/L gul/g;jf/L gfd;f/L gul/g;jf/L gfd;f/L gul/g;jf/L gfd;f/L gul/g] M lgod ( / !) df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg s'g}

JolQmsf] gfddf btf{ /x]sf] ;jf/L b'3{6gf jf cGo s'g} sf/0faf6 IftLu|:t eO{

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 5

To:tf] ;jf/Lsf] O{lGhg / r]l;; b'a} ljlu|O{ sfd gnfUg] cj:yfsf] /x]5 eg] To:tf]

;jf/L cGo s'g} JolQmsf] gfddf gfd;f/L ul/g] 5}g .

!@=!@=!@=!@= ;jf/L pks/0fsf] kl/jt{g;jf/L pks/0fsf] kl/jt{g;jf/L pks/0fsf] kl/jt{g;jf/L pks/0fsf] kl/jt{g M -!_ ;jf/L wgLn] P]gsf] bkmf #( adf]lhd ;jf/Lsf]

/Ë, l;6 ;+Vof, :j¿k, OlGhg jf r]l;; kl/jt{g u/fpg rfx]df To;/L kl/jt{g

ug{ :jLs[ltsf] nflu To:tf] ;jf/L btf{ ePsf] sfof{nodf cg';"rL–!$ adf]lhdsf]

9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] ;jf/Lsf] ;DaGwdf

sfof{non] ;DalGwt k|fljlwsaf6 cfjZos hfFra'em u/fO b/vf:tjfnfsf] dfu

adf]lhd ;jf/Lsf] /Ë, l;6 ;+Vof, :j¿k, OlGhg jf r]l;; kl/jt{g ug{ pko'tm

b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL

;jf/Lsf] /Ë, l;6 ;+Vof, :j¿k, OlGhg jf r]l;; kl/jt{g ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 .

!#=!#=!#=!#= btf{sf] k|df0fkq vf/]hLbtf{sf] k|df0fkq vf/]hLbtf{sf] k|df0fkq vf/]hLbtf{sf] k|df0fkq vf/]hL M -!_ P]gsf] bkmf $! df plNnlvt sf/0f k/L s'g}

;jf/Lsf] wgLn] To:tf] ;jf/Lsf] btf{sf] k|df0fkq vf/]h u/fpg rfx]df To:tf] ;jf/L

btf{ ePsf] sfof{nodf cg';"rL–!% adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] ;jf/Lsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd btf{sf] k|df0fkq

vf/]h ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf]

cwLgdf /xL btf{sf] k|df0fkq vf/]h u/L ;f] sf] Joxf]/f btf{ lstfadf hgfO{ To:tf]

;jf/Lsf] nut s§f ug'{kg]{5 .

!$=!$=!$=!$= btf{sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlkbtf{sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlkbtf{sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlkbtf{sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk M -!_ P]gsf] bkmf $# df plNnlvt cj:yf k/L s'g}

;jf/Lsf] btf{sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk cfjZos k/]df ;DalGwt ;jf/L wgLn]

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt To:tf] ;jf/L btf{sf] k|df0fkq lbg] sfof{nodf

cg';"rL–!^ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] b/vf:tsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd btf{sf] k|df0fkqsf]

k|ltlnlk lbg cfjZos b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL btf{sf] k|df0fkqsf] k|ltlnlk lbg'kg]{5 / To;sf] ;"rgf

;DalGwt k|x/L sfof{nonfO{ lbg'kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 6

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– # # # #

;fj{hlgs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf ;fj{hlgs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf ;fj{hlgs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf ;fj{hlgs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf IfIfIfIfdtfdtfdtfdtf

!%=!%=!%=!%= ofqLjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf ofqLjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf ofqLjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf ofqLjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, :t/ tyf IfIfIfIfdtfdtfdtfdtf M ofqLjfxs ;jf/Lsf] :t/ tyf

Ifdtf b]xfo adf]lhdsf] x'g]5 M–

-s_ a; M rfns ;lxt @^ b]lv %^ hgf;Dd ofqL /fVg ;Sg] l;6 ;+Vof

ePsf],

-v_ ldlga; M rfns ;lxt !% b]lv @% hgf;Dd ofqL /fVg ;Sg] l;6 ;+Vof

ePsf],

-u_ hLk, Eofg, lksck / dfO{j|mf] a; M rfns ;lxt a9Ldf !$ hgf;Dd ofqL

/fVg ;Sg] l;6 ;+Vof ePsf],

-3_ sf/ / 6\ofS;L M rfns ;lxt a9Ldf % hgf;Dd ofqL /fVg ;Sg] l;6

;+Vof ePsf],

-ª_ 6]Dkf] M rfns ;lxt a9Ldf $ hgf;Dd ofq' /fVg ;Sg] l;6 ;+Vof ePsf]

ld6/ hl8t 6]Dkf] / ;f] afx]s ld6/ h8fg gePsf] a9Ldf !# l;6 ;+Vof

ePsf] cGo 6]Dkf],

-r_ df]6/ ;fO{sn, :s"6/ / ;g ;fO{g M rfns ;lxt a9Ldf @ hgf;Dd ofqL

/fVg ;Sg] l;6 ;+Vof ePsf] .

!^=!^=!^=!^= dfnjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, tyf dfnjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, tyf dfnjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, tyf dfnjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f, tyf IfIfIfIfdtfdtfdtfdtf M dfnjfxs ;jf/Lsf] juL{s/0f tyf

To;sf] Ifdtf b]xfo adf]lhdsf] x'g]5 M–

-s_ 6«s tyf 6}+s/ M cl3Nnf] tkm{ rfns ;lxtsf] tLg l;6 / k5fl8 tkm{ k|lt

PSzn !)=@ 6g ;Ddsf] ef/jxg ug{ ;Sg] / l:nk/ /fvL % hgf;Dd

nf]8/ a:g ;Sg],

-v_ ldlg 6«s M cufl8 tkm{ rfns ;lxtsf] tLg l;6 / k5fl8 tkm{ % 6g;Ddsf]

ef/jxg ug{ ;Sg] / l:nk/ /fvL $ hgf;Dd nf]8/ a:g ;Sg],

-u_ kfj/ l6n/ M rfns ;lxt a9Ldf Ps l;6 / Ps 6g ;Ddsf] ef/jxg ug{

;Sg] Ifdtf ePsf],

-3_ lksck M rfns ;lxt kfFr l;6 / Ps 6g;Ddsf] ef/jxg ug{ ;Sg] .

!&=!&=!&=!&= cGo ;jf/Lsf] juL{s/0f tyf cGo ;jf/Lsf] juL{s/0f tyf cGo ;jf/Lsf] juL{s/0f tyf cGo ;jf/Lsf] juL{s/0f tyf IfIfIfIfdtfdtfdtfdtf M lgod !% / !^ df plNnlvt ;jf/Lx¿

afx]s 8f]h/, nf]8/, 8Dkm/, qm]g, bdsn, /f]8/f]n/, :sfe]6/ h:tf cGo

;jf/Lx¿sf] juL{s/0f / ef/jxg Ifdtf To:tf] ;jf/L lgdf{tf sDkgLn] hf/L u/]sf]

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 7

Sof6nu, :k]lzlkms]zg jf dfkb08sf] cwLgdf /xL k|1fkgkqdf plNnlvt ljj/0f,

;jf/Lsf] :j¿k tyf cfs[ltnfO{ ;d]t ljrf/ u/L g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf

;"rgf k|sfzg u/L tf]s] adf]lhd x'g]5 .

!*=!*=!*=!*= ofqL jfxs ;jf/Lsf] :t/, ;~rfng cjlw tyf ultofqL jfxs ;jf/Lsf] :t/, ;~rfng cjlw tyf ultofqL jfxs ;jf/Lsf] :t/, ;~rfng cjlw tyf ultofqL jfxs ;jf/Lsf] :t/, ;~rfng cjlw tyf ult M -!_ P]gsf] bkmf ^ sf]

pkbkmf -$_ sf] k|of]hgsf] nflu b]xfo adf]lhdsf ofqLjfxs ;jf/Lsf] :t/ b]xfo

adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf] 5 M–

-s_ l;w} -8fO{/]S6_ a; ;]jf M

-!_ rfns ;lxt a9Ldf $) l;6 ;+Vof,

-@_ l;6sf] nDafO{, rf}8fO{ / prfO{ !^ b]lv !( O{~r,

#) b]lv $% l8u|L ;Ddsf] kmf]lN8Ë l;6sf] lk7\o"Fsf]

prfO{ @@ b]lv @^ O{~r,

-#_ @÷@ k+lQmsf] l;6 Ps k+lQmaf6 csf]{ k+lQmsf]

aLrsf] af6f] sDtLdf !$ O{~r / l;6sf] k+lQmaf6

n]u Kn];sf] b"/L sDtLdf !# O{~r,

-$_ a;sf] leqL prfO{ ^^ O{~r / 5tsf] Sofl/o/

a;sf] s'n nDafO{sf] cfwf / prfO{ * O{~r,

-%_ a;sf] k|j]zåf/sf] klxnf] l;+9L hdLgsf] ;txb]lv

a9Ldf Ps km'6sf] prfO{,

▲-^_ a;df cfuf] lgefpg] oGqsf] Joj:yf,

▲-&_ a;sf] pko'Qm :yfgdf ;+s6sfnLg 9f]sfsf]

Joj:yf,

▲-*_ a;df cfjZos cf}iflw tyf pks/0f;lxtsf]

k|fylds pkrf/sf] Joj:yf,

▲-(_ a;df em\ofnsf] nssf] cj:yf b'?:t, /

▲-!)_ a;sf] ;s cAhe{/sf] cj:yf b'?:t .

-v_ b|'t -PS;k|];_ a; ;]jf M

-!_ rfns ;lxt a9Ldf %) l;6 ;+Vof,

▲ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 8

-@_ l;6sf] nDafO{, rf}8fO{ / prfO{ sDtLdf j|mdzM !%=

!% / !% O{~r / l;6sf] lk7\o"Fsf] prfO{ sDtLdf

!* O{~r,

-#_ @÷# k+lQmsf] l;6 Ps k+lQmaf6 csf]{ k+lQmsf]

aLrsf] af6f] !$ O{~r / l;6sf] k+lQmaf6 n]u

Kn];sf] b"/L sDtLdf !! O{~r,

-$_ a;sf] leqL prfO{ sDtLdf ^^ O{~r,

-%_ a;sf] k|j]zåf/sf] klxnf] l;+9L hdLgsf] ;txb]lv

a9Ldf Ps km'6sf] prfO{,

▲-^_ a;df cfuf] lgefpg] oGqsf] Joj:yf,

▲-&_ a;df pko'Qm :yfgdf ;+s6sflng 9f]sfsf]

Joj:yf,

▲-*_ a;df cfjZos cf}iflw tyf pks/0f;lxtsf]

k|fylds pkrf/sf] Joj:yf,

▲-(_ a;df ‰ofnsf] nssf] cj:yf b'?:t, /

▲-!)_ a;sf] ;s cAhe{/sf] cj:yf b'?:t .

-u_ ;fwf/0f -nf]sn_ a; ;]jf M

-!_ rfns ;lxt a9Ldf %^ l;6 ;+Vof,

-@_ l;6sf] nDafO{, rf}8fO{ sDtLdf !% O{Gr / !% O{Gr

prfO{ !% O{Gr, lk7\o"Fsf] prfO{ sDtLdf !* O{~r,

-#_ l;6sf] Ps k+lQmaf6 csf]{ k+lQmsf] aLrsf] af6f]

sDtLdf !$ O{~r / l;6sf] k+lQmaf6 n]u Kn];sf]

b"/L !! O{~r,

-$_ a;sf] leqL prfO{ sDtLdf ^^ O{~r,

-%_ a;sf] k|j]zåf/sf] klxnf] l;+9L hdLgsf] ;txb]lv

a9Ldf Ps km'6sf] prfO{ .

-3_ ldlg a; M

-!_ rfns ;lxt a9Ldf @% l;6 ;+Vof,

▲ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 9

-@_ l;6sf] nDafO{, rf}8fO{ / prfO{ sDtLdf !% O{Gr

lk7\o"Fsf] prfO{ sDtLdf @@ O{~r / k+lQm a9Ldf

@÷@,

-#_ l;6sf] Ps k+lQmaf6 csf]{ k+lQmsf] aLrsf] af6f]

sDtLdf !$ O{~r / l;6sf] k+lQmaf6 n]u Kn];sf]

b"/L !# O{~r,

-$_ ldgL a;sf] leqL prfO{ ^$ O{~r,

-%_ a;sf] k|j]zåf/sf] klxnf] l;+9L hdLgsf] ;txb]lv

a9Ldf Ps km'6sf] prfO{ .

▲-ª_ dfO{qmf] a; M–

-!_ rfns ;lxt !@ b]lv !$ l;6 ;+Vof,

-@_ l;6sf] nDafO{ sDtLdf !% OGr, rf}8fO{ sDtLdf !^

OGr, prfO{ sDtLdf !% OGr, lk7\o"Fsf] prfO{

sDtLdf @@ OGr / n]u Kn];sf] b"/L !! OGr eO{

;a} l;6x¿ cufl8 kms]{sf],

-#_ dfO{qmf] a;sf] leqL prfO{ sDtLdf !#$% Pd=Pd,

-$_ dfO{qmf] a;sf] k|j]zåf/sf] klxnf] l;9L hldgsf]

;txb]lv a9Ldf Ps km'6 prfO{, /

-%_ dfO{qmf] a;sf ‰ofnsf] nssf] cj:yf b'?:t .

-@_ l;w} -8fO{/]S6_ ;]jf cGtu{t ;~rfng x'g] a;nfO{ z'? ;~rfng ePsf]

ldltn] kfFr jif{;Ddsf] nflu ;~rfng ug{ lbO{g]5 / ;f] cjlw gf3]kl5 To:tf]

;jf/Lsf] ofl~qs tyf k|fljlws l:ylt nufot cGo cfjZos s'/fx¿sf] af/]df

k|To]s jif{ hfFra'em u/L yk tLg jif{;Ddsf] nflu ;~rfng ug]{ cg'dlt lbg

;lsg]5 .

-#_ b|'t -PS;k|];_ ;]jf cGtu{t ;~rfng x'g] a;nfO{ z'? ;~rfng ePsf]

ldltn] cf7 jif{;Ddsf] nflu ;~rfng ug{ lbO{g]5 / ;f] cjlw gf3]kl5 To:tf]

;jf/Lsf] ofl~qs tyf k|fljlws l:ylt nufot cGo cfjZos s'/fx¿sf] af/]df

k|To]s jif{ hfFra'em u/L yk rf/ jif{;Ddsf] nflu ;~rfng ug]{ cg'dlt lbg]

;lsg]5 .

▲ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 10

-$_ b'|t -PS;k|];_ ;]jf cGtu{t ;~rfng x'g] ldlga;nfO{ z'? ;~rfng

ePsf] ldltn] cf7 jif{;Ddsf] nflu ;~rfng ug{ lbO{g]5 / ;f] cjlw gf3]kl5

To:tf] ;jf/Lsf] ofl~qs tyf k|fljlws l:ylt nufot cGo cfjZos s'/fx¿sf]

af/]df k|To]s jif{ hfFra'em u/L yk ;ft jif{;Ddsf] nflu ;~rfng ug]{ cg'dlt

lbg ;lsg]5 .

▲-$s_ nfdf] af6f] tyf dWod af6f]df b'|t -PS;k|];_ ;]jf cGtu{t

;~rfng x'g] dfOqmf] a;nfO{ z'? ;~rfng ePsf] ldltn] kfFr jif{;Ddsf] nflu

;~rfng ug{ lbOg]5 / ;f] cjlw gf3]kl5 To:tf] ;jf/Lsf] oflGqs tyf k|fljlws

l:ylt nufot cGo cfjZos s'/fx¿sf] af/]df k|To]s jif{ hfFra'em u/L yk tLg

jif{;Ddsf] nflu cg'dlt lbOg]5 .

▲-$v_ nfdf] af6f], dWod af6f] / 5f]6f] af6f]df ;~rfng x'g] ;fwf/0f

-nf]sn_ a; ;]jf, ldlga; / dfOqmf]a;df o; lgoddf plNnlvt cGo s'/fsf

cltl/Qm cfjZos cf}iflw tyf pks/0f ;lxtsf] k|fylds pkrf/ / cfuf] lgefpg]

oGq ;d]tsf] Joj:yf x'g' kg]{5 .

▲-$u_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg l;w}

-8fO/]S6_ a; ;]jf /fqL tyf lbjf ;]jfdf / b'|t -PS;k|];_ a; ;]jf, ;fwf/0f

-nf]sn_ a; ;]jf, ldlga;, dfOqmf]a; lbjf ;]jfdf dfq ;~rfng ug]{ cg'dlt

lbOg]5 . t/ dfO{qmf]a;sf] xsdf a9Ldf #)) lsnf]ld6/ ;Ddsf] b"/Lsf nflu dfq

af6f] Ohfht lbOg]5 .

-%_ P]gsf] bkmf ^ sf] pkbkmf -$_ sf] k|of]hgsf nflu b]xfo adf]lhdsf

;jf/Lsf] ult b]xfo adf]lhd lgwf{/0f ul/Psf]5 M–

-s_ sf/, hLk, Eofg / lksck a9Ldf *) ls=ld= k|lt306f,

-v_ 6]Dkf], :s"6/, kfj/ l6n/ tyf 6«ofS6/ a9Ldf $) ls=ld=

k|lt 306f,

-u_ df]6/ ;fOsn a9Ldf %) ls=ld= k|lt 306f,

-3_ a;, ldgLa;, 6«s, ldgL 6«s kxf8L af6f]df a9Ldf %) ls=ld=

k|lt 306f / ;dtn af6f]df a9Ldf &) ls=ld= k|lt 306f .

t/ afSnf] a:tL ePsf] O{nfsfdf k|lt306f $) ls=ld= eGbf a9L

ultdf s'g} klg ;jf/L rnfpg x'Fb}g .

▲ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 11

-^_ ljefun] pklgod -%_ adf]lhdsf ;jf/L afx]s cGo ;jf/Lsf] ult

lgwf{/0f ug{ / ult lgwf{/0f ul/Psf] ;jf/Lsf] xsdf ef}uf]lns cj:yf / ;8ssf]

l:ylt ;d]t larf/ u/L ;jf/Lsf] ultdf ]̊/abn ug{ ;Sg]5 .

-&_ pklgod -%_ / -^_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg P]gsf] bkmf !!%

adf]lhd s'g} :yfgdf ;jf/Lsf] ult ;DaGwL ;"rgf jf ;+s]t pNn]v ul/Psf] /x]5

eg] To:tf] :yfgdf ;f]xL ;"rgf jf ;+s]tdf pNn]v eP adf]lhd ;jf/L rnfpg'

kg]{5 .

-*_ ofqL jfxs ;jf/L rnfpg] rfnsn] af6f] O{hfhtkq lbg] sfof{non]

lgwf{/0f u/]sf] ;do zf/0fL cg';f/sf] ;dodf ;jf/L 5'6fpg' / uGtJo :yfgdf

k'¥ofpg' kg]{5 .

-(_ sfa" aflx/sf] cj:yf k/]sf]df jfx]s pklgod -*_ adf]lhdsf] ;do

eGbf l9nf] x'g] u/L jf ofq'nfO{ c;'ljwf x'g] u/L jf cnkq kfg]{ u/L ;jf/L uGtJo

:yfgdf k'¥ofpg' x'Fb}g .

!(=!(=!(=!(= ko{6s ;jf/Lko{6s ;jf/Lko{6s ;jf/Lko{6s ;jf/L M -!_ b]xfo adf]lhdsf] ;jf/LnfO{ P]gsf] bkmf & adf]lhd ko{6s

;jf/Lsf] ¿kdf btf{ ul/g]5 M–

-s_ k|rlnt sfg"g adf]lhd ko{6g Joj;fo ug{ kfpg]

cg'dltkq k|fKt ko{6g Joj;foLsf] gfddf btf{ ePsf],

-v_ s'g} ljlQo ;+:yfåf/f k|bfg ul/Psf] C0faf6 vl/b ePsf]

;jf/L ;DalGwt ljQLo ;+:yfsf] gfddf btf{ ePsf]

ePtfklg To:tf] ;jf/L k|rlnt sfg"g adf]lhd ko{6g

Joj;fo ug{ kfpg] cg'dltkq k|fKt ko{6g Joj;foLn]

ko{6g Joj;fosf] nflu k|of]u u/]sf] eP .

-@_ ko{6s ;jf/Ln] cGo ;fj{hlgs ;jf/L ;/x ofqL tyf dfn;fdfg

cf];f/ k;f/ ug{ kfpg] 5}g .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– $ $ $ $

rfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfrfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfrfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfrfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yf

@)=@)=@)=@)= rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:trfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:trfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:trfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:t M -!_ P]gsf] bkmf $* adf]lhd rfns

cg'dltkq lng rfxg] JolQmn] cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt s'g} sfof{nodf

cg';"rL–!& adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 12

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t lb+bf b/vf:t ;fy b/vf:tjfnfsf]

lg/f]uLtfsf] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/åf/f dfGotf k|fKt lrlsT;sn] cg';"rL–!*

adf]lhdsf] 9fFrfdf k|dfl0ft u/]sf] lg/f]uLtfsf] k|df0fkq ;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t lbg] JolQmx¿dWo] P]gsf] bkmf $(

adf]lhd rfns cg'dltkqsf] nflu lnOPsf] k/LIf0fdf ;kmn ePsf JolQmx¿nfO{

dfq rfns cg'dltkq lbO{g]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd rfns cg'dltkq lb+bf lghL ;jf/L / ;fj{hlgs

;jf/Lsf] nflu rfns cg'dltkq 5'§f5'§} ¿kdf lbg ;lsg]5 .

-%_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg of] lgodfjnL

k|f/De ePkl5 �;f7L jif{ pd]/ k"/f ePsf s'g} JolQmnfO{ 7"nf] / demf}nf

;fj{hlgs ;jf/L rnfpg cg'dltkq lbOg] 5}g .

-^_ ;fgf] ;jf/L rnfPsf] b'O{ jif{ k"/f geP;Dd ▲6\ofS6/ afx]ssf

demf}nf / 7"nf] ;jf/L rnfpg rfns cg'dltkq lbOg] 5}g .

�@)s=@)s=@)s=@)s= ljB'tLo kl/ro kqsf] ¿kdf lbg' kg]]{ljB'tLo kl/ro kqsf] ¿kdf lbg' kg]]{ljB'tLo kl/ro kqsf] ¿kdf lbg' kg]]{ljB'tLo kl/ro kqsf] ¿kdf lbg' kg]]{ M lgod @) adf]lhd lbOg] rfns cg'dlt

kq ljB'tLo kl/rokq -On]S6«f]lgs :df6{ sf8{_ sf] ¿kdf lbg' kg]{5 .

@!=@!=@!=@!= rfns cg'dltkq btf{ lstfarfns cg'dltkq btf{ lstfarfns cg'dltkq btf{ lstfarfns cg'dltkq btf{ lstfa M lgod @) adf]lhd lbOPsf] rfns cg'dltkqsf]

nut cBfjlws ¿kdf /fVg sfof{non] cg';"rL–!( adf]lhdsf] 9fFrfdf rfns

cg'dltkq btf{ lstfa tof/ u/L /fVg' kg]{5 .

@@=@@=@@=@@= rfns cg'dltkqdf rfns cg'dltkqdf rfns cg'dltkqdf rfns cg'dltkqdf c¿c¿c¿c¿ ;jf/L ;dfj]z ug]{ ;jf/L ;dfj]z ug]{ ;jf/L ;dfj]z ug]{ ;jf/L ;dfj]z ug]{ M -!_ lgod @) adf]lhd lbOPsf]

rfns cg'dltkqdf plNnlvt ;jf/Lsf cltl/Qm cGo s'g} ;jf/L ;dfj]z u/fpg

rfx]df rfnsn] P]gsf] bkmf %% adf]lhd ;dfj]z u/fpg rfx]sf] ;jf/Lsf] lsl;d

v'nfO{ cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt To:tf] cg'dltkq lbg] sfof{nodf

�cg';"rL–!& adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non]

P]gsf] bkmf %% adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{ b/vf:tjfnfnfO{ klxn] lbPsf]

cg'dltkqdf plNnlvt ;jf/Lsf] cltl/Qm lghn] ;dfj]z u/fpg rfx]sf] ;jf/L

;dfj]z u/L gofF rfns cg'dltkq lbg]5 .

� klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt . ▲ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk . � t];|f] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 13

@#=@#=@#=@#= rfns cg'dltkqsf] gjLs/0frfns cg'dltkqsf] gjLs/0frfns cg'dltkqsf] gjLs/0frfns cg'dltkqsf] gjLs/0f M -!_ rfnsn] P]gsf] bkmf %^ adf]lhd rfns

cg'dltkqsf] gjLs/0fsf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt To:tf]

cg'dltkq lbg] sfof{nodf cg';"rL–@! adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd rfns cg'dltkqsf] gjLs/0fsf] nflu b/vf:t

lb+bf cg';"rL–!* adf]lhdsf] 9fFrfsf] lg/f]uLtfsf] k|df0fkq ;d]t ;+nUg ug'{ kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd rfns cg'dltkqsf] gjLs/0fsf] nflu b/vf:t

kg{ cfPdf sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L To:tf] rfns cg'dltkq gjLs/0f

ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf]

cwLgdf /xL rfns cg'dltkq gjLs/0f u/L ;f] sf] Joxf]/f �cg';"rL–!(

adf]lhdsf] rfns cg'dltkq btf{ lstfa tof/ u/L /fVg' kg]{5 .

-$_ Pp6f sfof{noaf6 lbOPsf] rfns cg'dltkq pklgod -#_ adf]lhd

csf]{ sfof{noaf6 gjLs/0f ul/Psf]df gjLs/0f ug]{ sfof{non] oyf;So l56f] ;f]

s'/fsf] hfgsf/L To:tf] rfns cg'dltkq lbg] sfof{nonfO{ lbg'kg]{5 / To:tf]

hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf rfns cg'dltkq lbg] sfof{non] klg To:tf] rfns

cg'dltkq gjLs/0f ePsf] Joxf]/f cg';"rL–@# adf]lhdsf] btf{ lstfadf hgfpg'

kg]{5 .

@$=@$=@$=@$= rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlkrfns cg'dltkqsf] k|ltlnlkrfns cg'dltkqsf] k|ltlnlkrfns cg'dltkqsf] k|ltlnlk M -!_ P]gsf] bkmf ^@ adf]lhdsf] cj:yf k/L rfns

cg'dltkqsf] k|ltlnlk cfjZos k/]df ;DalGwt rfnsn] To:tf] rfns cg'dltkq

lbg] sfof{nodf cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt cg';"rL–@$ adf]lhdsf] 9fFrfdf

b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] b/vf:tsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd rfns cg'dltkqsf]

k|ltlnlk lbg cfjZos b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlk lbO{ cg';"rL–!(

adf]lhdsf] rfns cg'dltkq btf{ lstfadf ;f] Joxf]/f hgfpg' kg]{5 .

@%=@%=@%=@%= rfnssf] d[To'sf] ;"rgf lbg'kg]{rfnssf] d[To'sf] ;"rgf lbg'kg]{rfnssf] d[To'sf] ;"rgf lbg'kg]{rfnssf] d[To'sf] ;"rgf lbg'kg]{ M -!_ P]g tyf o; lgodfjnL adf]lhd rfns

cg'dltkq k|fKt JolQmsf] d[To' ePdf d[To' ePsf] ldltn] k}+tL; lbgleq To:tf]

d[tssf] glhssf] gft]bf/n] lghsf] d[To'sf] ;DaGwdf k|rlnt sfg"g adf]lhdsf]

d[To' btf{ k|df0fkq lnO{ To:sf] k|ltlnlk To:tf] rfns cg'dltkq lbg] sfof{nodf

a'emfpg' kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 14

-@_ pklgod -!_ adf]lhd d[To'sf] af/]df hfgsf/L lb+bf d[tssf] rfns

cg'dltkq pknAw ePdf ;f] ;d]t a'emfOlbg' kg]{5 / To:tf] hfgsf/L k|fKt x'g

cfPdf ;DalGwt sfof{non] klg cg';"rL–!( adf]lhdsf] rfns cg'dltkq btf{

lstfaaf6 lghsf] nut s§f ul/lbg' kg]{5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– % % % %

kl/rfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfkl/rfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfkl/rfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yfkl/rfns cg'dltkq ;DaGwL Joj:yf

@^=@^=@^=@^= kl/rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:tkl/rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:tkl/rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:tkl/rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:t M -!_ P]gsf] bkmf ^^ adf]lhd kl/rfns

cg'dltkq lng rfxg] JolQmn] kl/rfns cg'dltkqsf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf]

b:t'/ ;lxt s'g} sfof{nodf cg';"rL–@% adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t lb+bf b/vf:t ;fy b/vf:tjfnfsf]

lg/f]lutfsf] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/åf/f dfGotf k|fKt lrlsT;sn] cg';"rL–@^

adf]lhdsf] 9fFrfdf k|dfl0ft ul/lbPsf] lg/f]lutfsf] k|df0fkq ;d]t ;+nUg ug'{

kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd kl/rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:t kg{ cfPdf

sfof{non] P]gsf] bkmf ^& adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO kl/rfns cg'dltkq lbg'

kg]{5 .

@&=@&=@&=@&= kl/rfns cg'dltkq btf{ lstfakl/rfns cg'dltkq btf{ lstfakl/rfns cg'dltkq btf{ lstfakl/rfns cg'dltkq btf{ lstfa M lgod @^ adf]lhd lbOPsf] kl/rfns

cg'dltkqsf] nut cBfjlws ¿kdf /fVg kl/rfns cg'dltkq hf/L ug]{

sfof{non] cg';"rL–@& adf]lhdsf] 9fFrfdf kl/rfns cg'dltkq btf{ lstfa tof/

u/L /fVg' kg]{5 .

@*=@*=@*=@*= kl/rfns cg'dltkqsf] gjLs/0fkl/rfns cg'dltkqsf] gjLs/0fkl/rfns cg'dltkqsf] gjLs/0fkl/rfns cg'dltkqsf] gjLs/0f M -!_ kl/rfnsn] P]gsf] bkmf ^* adf]lhd

cg'dltkqsf] gjLs/0fsf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt s'g} sfof{nodf

cg';"rL–@* adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t lb+bf cg';"rL–@^ adf]lhdsf] 9fFrfdf

b/vf:tjfnfsf] lg/f]uLtfsf] k|df0fkq ;d]t ;+nUg ug'{kg]{5 .

-#_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non]

cfjZos hfFra'em u/L kl/rfns cg'dltkq gjLs/0f ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf

o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL kl/rfns cg'dltkq

gjLs/0f u/L ;f]sf] Joxf]/f cg';"rL–@( adf]lhdsf] kl/rfns cg'dltkq gjLs/0f

lstfadf hgfpg' kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 15

-$_ Pp6f sfof{noaf6 lbPsf] kl/rfns cg'dltkq pklgod -#_ adf]lhd

csf]{ sfof{noaf6 gjLs/0f ul/Psf]df gjLs/0f ug]{ sfof{non] oyf;So l56f] ;f]

s'/fsf] hfgsf/L To:tf] kl/rfns cg'dltkq lbg] sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 / To:tf]

hfgsf/L k|fKt x'g cfPdf kl/rfns cg'dltkq hf/L ug]{ sfof{non] klg To:tf]

kl/rfns cg'dltkq gjLs/0f ePsf] Joxf]/f cg';"rL–#) adf]lhdsf] btf{ lstfadf

hgfpg' kg]{5 .

@(=@(=@(=@(= kl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlkkl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlkkl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlkkl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlk M -!_ kl/rfnsn] kl/rfns cg'dltkqsf]

k|ltlnlk cfjZos k/]df cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt To:tf] kl/rfns

cg'dltkq lbg] sfof{nodf cg';"rL–#! adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf To:tf] b/vf:tsf] ;DaGwdf

sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd kl/rfns

cg'dltkqsf] k|ltlnlk lbg cfjZos b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt

cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL kl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlk lbO{ cg';"rL–@&

adf]lhdsf] kl/rfns cg'dltkq btf{ lstfadf ;f] Joxf]/f hgfpg' kg]{5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– ^ ^ ^ ^

oftfoft Joj:yfkgoftfoft Joj:yfkgoftfoft Joj:yfkgoftfoft Joj:yfkg

#)=#)=#)=#)= af6f] Ohfhtkqsf] nflu b/vf:t lbgaf6f] Ohfhtkqsf] nflu b/vf:t lbgaf6f] Ohfhtkqsf] nflu b/vf:t lbgaf6f] Ohfhtkqsf] nflu b/vf:t lbg] M -!_ P]gsf] bkmf &^ adf]lhd af6f]

Ohfhtkq lng rfxg] ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] af6f] Ohfhtkqsf nflu

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL–#@ adf]lhdsf]

9fFrfdf b/vf:t lbg'kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd af6f] O{hfhtkqsf] nflu b/vf:t lb+bf ;DalGwt

;jf/L wgL jf Joj:yfksn] rfns tyf kl/rfnsx¿nfO{ cg';"rL–^@ adf]lhd

lbPsf] lgo'lQmkqsf] k|ltlnlk ;d]t ;+nUg ug'{kg]{5 .

-#_ Pp6f af6f] Ohfhtkq k|of]u ul//x]sf] ;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfksn]

;f] af6f]df ;jf/L grnfO{ csf]{ af6f]df ;jf/L rnfpg] ePdf To;/L ;jf/L rnfpg]

af6f] Ohfhtkq lngsf] nflu ;fljssf] af6f] Ohfhtkq lbg] sfof{non] lbPsf]

;xdltkq ;d]t ;+nUg ug'{kg]{5 .

#!=#!=#!=#!= af6f] kl/jt{gaf6f] kl/jt{gaf6f] kl/jt{gaf6f] kl/jt{g M -!_ P]gsf] bkmf && adf]lhd lbOPsf] af6f] Ohfhtkqdf plNnlvt

af6f] afx]s cGo af6f] k|of]u ug{ rfx]df ;DalGwt ;jf/L wgL jf Joj:yfksn]

P]gsf] bkmf &( adf]lhd cGo af6f] k|of]u ug{sf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 16

;lxt To:tf] af6f] Ohfhtkq lbg] sfof{nodf cg';"rL–## adf]lhdsf] 9fFrfdf

b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] b/vf:t k/]df sfof{non] P]gsf] bkmf &(

adf]lhd gofF af6f] Ohfhtkq lbg' kg]{5 .

#@=#@=#@=#@= k6s] af6f] Ohfhtkqk6s] af6f] Ohfhtkqk6s] af6f] Ohfhtkqk6s] af6f] Ohfhtkq M -!_ P]gsf] bkmf *! adf]lhd k6s] af6f] Ohfhtkq lng

rfxg] ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt ;DalGwt

sfof{nodf cg';"rL–#$ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t k/]df sfof{non] hfFrj'em u/L P]gsf]

bkmf *! adf]lhdsf] cjlwsf nflu cg';"rL–#% adf]lhdsf] 9fFrfdf k6s] af6f]

Ohfhtkq lbg' kg]{5 .

##=##=##=##= dWod / nfdf] af6f]df oftfodWod / nfdf] af6f]df oftfodWod / nfdf] af6f]df oftfodWod / nfdf] af6f]df oftfofffft ;]jf k|bfg ug]{ ;fj{hlgs ;jf/Lsf] :t/t ;]jf k|bfg ug]{ ;fj{hlgs ;jf/Lsf] :t/t ;]jf k|bfg ug]{ ;fj{hlgs ;jf/Lsf] :t/t ;]jf k|bfg ug]{ ;fj{hlgs ;jf/Lsf] :t/ M

P]gsf] bkmf *@ adf]lhd dWod / nfdf] af6f]df oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{

;fj{hlgs ;jf/Lsf] :t/ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L

tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .

#$=#$=#$=#$= af6f] Ohfhtkqsf] gjLs/0faf6f] Ohfhtkqsf] gjLs/0faf6f] Ohfhtkqsf] gjLs/0faf6f] Ohfhtkqsf] gjLs/0f M -!_ P]gsf] bkmf *# adf]lhd af6f] Ohfhtkqsf]

gjLs/0fsf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt To:tf] af6f] Ohfhtkq lbg]

sfof{nodf cg';"rL–#^ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non]

cfjZos hfFra'em u/L af6f] Ohfhtkq gjLs/0f ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o;

lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL af6f] Ohfhtkq gljs/0f

u/L lbg' kg]{5 .

#%=#%=#%=#%= af6f] Ohfhtkq :ylutaf6f] Ohfhtkq :ylutaf6f] Ohfhtkq :ylutaf6f] Ohfhtkq :ylut M -!_ P]gsf] bkmf &&, &(, *) / *# adf]lhd lbOPsf]

af6f] Ohfhtkqdf plNnlvt cjlw ;dfKt x'g' cufj} af6f] Ohfhtkq k|fKt

;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfksn] ;jf/L rNg g;Sg] sf/0f b]vfO{ af6f] Ohfhtkq

:ylut ug{sf] nflu P]gsf] bkmf *^ adf]lhd To:tf] af6f] Ohfhtkq lbg]

sfof{nodf cg';"rL–#& adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non]

cfjZos hfFra'em u/L P]gsf] bkmf *^ adf]lhd af6f] Ohfhtkq :ylut u/L

lbg]5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 17

-#_ pklgod -@_ df n]lvPb]lv afx]s s'g} ;jf/Lsf] ;DaGwdf P]g tyf o;

lgodfjnL adf]lhd ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] sfof{noaf6 dfu eP adf]lhdsf

sfuhftx¿ k]z ug'{ kg]{5 . To;/L dfu ePsf sfuhft k]z ug{ g;s]df jf k]z

u/]tf klg To:tf] sfuhft z+sf:kb b]lvPdf To:tf] ;jf/Lsf] ;DaGwdf P]g tyf

o; lgodfjnL adf]lhd lbOPsf] af6f] Ohfhtkq :ylut ug{ ;Sg]5 .

#^=#^=#^=#^= af6f]af6f]af6f]af6f] Ohfhtkqsf] gfd;f/L Ohfhtkqsf] gfd;f/L Ohfhtkqsf] gfd;f/L Ohfhtkqsf] gfd;f/L M P]g tyf o; lgodfjnL adf]lhd af6f] Ohfhtkq

k|fKt u/]sf] s'g} ;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfksn] ;jf/L laqmL jf cGo s'g} Joxf]/faf6

;f] ;jf/Lsf] gfd;f/L u/fPdf To:tf] af6f] Ohfhtkq k|fKt ;jf/Lsf] gofF wgL jf

Joj:yfksn] pQm af6f] Ohfhtkq k|of]u ug{ rfx]df af6f] Ohfhtkqsf] gfd;f/Lsf]

nflu lgj]bg lbPdf ;DalGwt sfof{non] To:tf] af6f] Ohfhtkq gfd;f/L ul/lbg'

kg]{5 .

#&=#&=#&=#&= af6f] Ohfhtkq btf{ lstfaaf6f] Ohfhtkq btf{ lstfaaf6f] Ohfhtkq btf{ lstfaaf6f] Ohfhtkq btf{ lstfa M P]g tyf o; lgodfjnL adf]lhd lbOPsf] af6f]

Ohfhtkq af6f] kl/jt{g ul/Psf] Ohfhtkq, k6s] af6f] Ohfhtkq, af6f] Ohfht

gjLs/0f, af6f] Ohfhtkq :ylut tyf af6f] Ohfhtkq gfd;f/Lsf] nut cg';"rL–

#* adf]lhdsf] af6f] Ohfht btf{ lstfadf cBfjlws ¿kdf /fVg' kg]{5 .

#*=#*=#*=#*= af6f] Ohfhtkqsf] af6f] Ohfhtkqsf] af6f] Ohfhtkqsf] af6f] Ohfhtkqsf] k|ltlnlk lbg]k|ltlnlk lbg]k|ltlnlk lbg]k|ltlnlk lbg] M -!_ P]gsf] bkmf ** adf]lhdsf] sf/0f k/L

af6f] Ohfhtkqsf] k|ltlnlk cfjZos k/]df ;DalGwt ;jf/L wgL jf Joj:yfksn]

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL–#( adf]lhdsf]

9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non]

P]gsf] bkmf ** adf]lhd cfjZos hfFra'em u/L b/vf:tjfnfnfO{ af6f]

Ohfhtkqsf] k|ltlnlk lbO{ To:sf] ;"rgf ;DalGwt k|x/L sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .

#(=#(=#(=#(= hhhhfFfFfFfFrkf; k|df0fkqsf] nflu b/vf:trkf; k|df0fkqsf] nflu b/vf:trkf; k|df0fkqsf] nflu b/vf:trkf; k|df0fkqsf] nflu b/vf:t M -!_ P]gsf] bkmf () adf]lhd ;jf/L

hfFrkf; k|df0fkq lng rfxg] Joj:yfks jf ;jf/L wgLn] ;jf/L ;~rfng ug'{

cuf8L P]gsf] bkmf () adf]lhd hfFrkf;sf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/

;lxt ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL–$) adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf sfof{non] ;DalGwt

k|fljlws dfkm{t cg';"rL–$! adf]lhdsf] 9fFrfsf] hfFrkf; ljj/0f kmf/fd adf]lhd

;DalGwt ;jf/Lsf] cfjZos hfFra'em ug{ nufO hfFrkf; ljj/0f kmf/fd

adf]lhdsf] Joxf]/f 7Ls b]lvg cfPdf P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 18

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL cg';"rL–$@ adf]lhdsf] 9fFrfdf hfFrkf; k|df0fkq

lbg'kg]{5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd lbOPsf] hfFrkf; k|df0fkqsf] Dofb axfn /x]s}

cj:yfdf s'g} ;jf/L clwsf/ k|fKt clwsf/L, oftfot lg/LIfs jf ;DalGwt 6«flkms

k|x/Ln] hfFr ubf{ 7Ls cj:yfdf /x]sf] gb]lvPdf pQm ;jf/Lsf] cfjZos dd{t

;+ef/sf] nflu kGw| lbgsf] Dofb lbg ;Sg]5 / ;f] Dofb leq ;jf/Lsf] dd{t ;+ef/

ug{ gEofPdf yk kGw| lbgsf] Dofb lbg ;Sg]5 / ;f] Dofb leq dd{t ;+ef/ u/fpg'

;DalGwt ;jf/Lsf] wgL / Joj:yfkssf] st{Jo x'g]5 .

-$_ pklgod -#_ adf]lhd lbOPsf] Dofb leq cfjZos dd{t ;+ef/ gu/L

To:tf] ;jf/L rnfpg x'Fb}g .

$)=$)=$)=$)= k'gM hk'gM hk'gM hk'gM hfFfFfFfFrkf; ug'{kg]{rkf; ug'{kg]{rkf; ug'{kg]{rkf; ug'{kg]{ M -!_ P]gsf] bkmf (! adf]lhd lbOPsf] hfFrkf; k|df0fkqdf

plNnlvt cjlw ;dfKt ePkl5 k'gM hfFrkf;sf] nflu ;jf/L wgL jf Joj:yfksn]

P]gsf] bkmf (@ adf]lhd To:tf] hfFrkf; k|df0fkq lbg] sfof{nodf cg';"rL–$#

adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd k'gM hfFrkf;sf] nflu b/vf:t kg{ cfPdf

sfof{non] lgod #( sf] pklgod -@_ adf]lhd cfjZos hfFra'em ug{ nufO P]g

tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL k'gM hfFrkf;

k|df0fkq lbg' kg]{5 .

$!=$!=$!=$!= hhhhfFfFfFfFrkf; k|df0frkf; k|df0frkf; k|df0frkf; k|df0fkqkqkqkq :ylut :ylut :ylut :ylut M -!_ P]gsf] bkmf (! / (@ adf]lhd lbOPsf] hfFrkf;

k|df0fkqdf plNnlvt cjlw ;dfKt x'g' cufj} ;DalGwt ;jf/Lsf] wgL jf

Joj:yfksn] ;jf/L rNg g;Sg] sf/0f b]vfO{ hfFrkf; k|df0fkq :ylut ug{sf] nflu

;DalGwt sfof{nodf cg';"rL–$$ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd hfFrkf; k|df0fkq :ylut ug{sf] nflu b/vf:t

kg{ cfPdf sfof{non] cfjZos hfFra'em u/L hfFrkf; k|df0fkq :ylut ug{

pko'Qm b]v]df :ylut ul/lbg]5 .

$@=$@=$@=$@= hhhhfFfFfFfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlkrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlkrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlkrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlk M -!_ hfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlk cfjZos k/]df

;DalGwt ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] hfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlksf] nflu

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt ;DalGwt sfof{nodf cg';"rL–$% adf]lhdsf]

9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 19

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf sfof{non] cfjZos

hfFra'em u/L b/vf:tjfnfsf] dfu adf]lhd hfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlk lbg

cfjZos b]v]df hfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlk lbg]5 .

$#=$#=$#=$#= hhhhfFfFfFfFrkf; lstfarkf; lstfarkf; lstfarkf; lstfa M P]gsf] bkmf (! / (@ tyf lgod #(, $) / $! adf]lhd

hfFrkf; k|df0fkq lbOPsf], k'gM hfFrkf; ul/Psf] / hfFrkf; :ylut ul/Psf]

Joxf]/f cBfjlws ¿kdf /fVg sfof{non] cg';"rL–$^ adf]lhdsf] 9fFrfdf hfFrkf;

lstfa tof/ u/L /fVg' kg]{5 .

$$=$$=$$=$$= oftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t ugoftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t ugoftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t ugoftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t ug]{ M -!_ P]gsf] bkmf (# adf]lhd oftfoft

;]jfsf] gfd kl~hs[t u/L oftfoft ;]jf ;~rfng ug{ rfxg] ;jf/L wgL jf

Joj:yfksn] b]xfo adf]lhdsf] sfuhft tyf cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt

ljefu ;dIf cg';"rL–$& adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 M–

-s_ k|f]kfO{6/, ;fem]bf/ jf k|yd ;~rfnsx¿sf] gful/stfsf]

k|df0fkq,

-v_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] oftfot ;]jf cGt{ut /x]sf ;jf/Lsf]

btf{sf] k|df0fkq,

-u_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] oftfoft ;]jf o; cl3 cGo s'g}

gfdaf6 ;~rfng ePsf] eP To;sf] btf{ k|df0fkq, cfos/

btf{ k|df0fkq / s/ ˚5\of}{6 k|df0fkq,

-3_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] oftfoft ;]jfsf] k|aGwkq /

lgodfjnL,

-ª_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] oftfoft ;]jf cGt{ut sfd ug]{

rfns, kl/rfnsnfO{ lbOPsf] cg';"rL–^@ adf]lhdsf]

lgo'lQmsf] k|ltlnlk / cGo sd{rf/Lx¿sf] ljj/0f .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf ljefun]

cfjZos hfFra'em ubf{ To:tf] oftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t u/L oftfoft ;]jf

;~rfng ug{ lbg pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL cg';"rL–$* adf]lhdsf] 9fFrfdf oftfoft ;]jf kl~hs[t

lstfadf kl~hs[t u/L oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq lbg]5 .

$%=$%=$%=$%= oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkqsf] gjLs/0foftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkqsf] gjLs/0foftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkqsf] gjLs/0foftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkqsf] gjLs/0f M -!_ oftfoft ;]jf

;~rfng ug{] cg'dltkqdf plNnlvt cjlw ;dfKt ePkl5 To:tf] cg'dltkq

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 20

gjLs/0fsf] nflu ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt

ljefu ;dIf cg';"rL–$( adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] gjLs/0fsf] nflu kg{ cfPsf] b/vf:tsf]

;DaGwdf ljefun] cfjZos hfFra'em u/L oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq

gjLs/0f ug{ pko'Qm b]v]df P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq gjLs/0f u/L

lbg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd oftfoft ;]jf ;~rfng ug{ cg'dltkq gjLs/0f

ul/Psf] Joxf]/f cg';"rL–$* adf]lhdsf] oftfoft ;]jf kl~hs[t lstfadf ;d]t

hgfpg' kg]{5 .

$^=$^=$^=$^= oftfoft ;]jf ;~rfng cg'oftfoft ;]jf ;~rfng cg'oftfoft ;]jf ;~rfng cg'oftfoft ;]jf ;~rfng cg'dltkq :ylut ug]{dltkq :ylut ug]{dltkq :ylut ug]{dltkq :ylut ug]{ M -!_ oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{

cg'dltkq k|fKt ;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfksn] oftfoft ;]jf ;~rfng ug{ g;Sg]

ePdf ;f] sf] sf/0f ;lxt oftfoft ;]jf :ylut ug]{ :jLs[ltsf] nflu cg';"rL–%)

adf]lhdsf] 9fFrfdf ljefu ;dIf b/vf:t lbg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd kg{ cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf ljefun]

cfjZos hfFra'em u/L oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq :ylut ug{ pko'Qm

b]v]df cg';"rL–%! adf]lhdsf] 9fFrfdf oftfoft ;]jf ;~rfng :ylut ug]{ cg'dlt

lbg]5 .

-#_ pklgod -@_ adf]lhd oftfoft ;]jf :ylut ug{ cg'dltkq lbOPsf]

Joxf]/f cg';"rL–$* adf]lhdsf] oftfoft ;]jf kl~hs[t lstfadf ;d]t hgfpg'

kg]{5 .

-$_ pklgod -@_ adf]lhd :ylut ePsf] oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{

cg'dltkqdf plNnlvt cjlw leq ;DalGwt ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] :ylut

ePsf] oftfoft ;]jf k'gM ;~rfng ug]{ cg'dltsf] nflu lgod $% df plNnlvt

sfuhftx¿ ;+nUg u/L ljefudf cg';"rL–%@ adf]lhdsf] 9fFrfdf b/vf:t lbg

;Sg]5 .

-%_ pklgod -$_ adf]lhd oftfoft ;]jf k'gM ;~rfng ug{sf] nflu kg{

cfPsf] b/vf:tsf] ;DaGwdf ljefun] cfjZos hfFra'em u/L To:tf] oftfoft ;]jf

k'gM ;~rfng ug{ pko'Qm b]lvPdf P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo

Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL cg';"rL–$* adf]lhdsf] oftfoft ;]jf kl~hs[t

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 21

lstfadf ;f]xL Joxf]/f hgfO{ cg';"rL–%# adf]lhdsf] 9fFrfdf oftfoft ;]jf k'gM

;~rfng cg'dltkq lbg]5 .

$&=$&=$&=$&= oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dloftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dloftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dloftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkqsf] gfd;f/Ltkqsf] gfd;f/Ltkqsf] gfd;f/Ltkqsf] gfd;f/L M oftfoft ;]jf ;~rfng

ug]{ cg'dltkq k|fKt u/]sf] s'g} ;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfksn] cfˆgf] ;jf/L c¿

s;}nfO{ laqmL u/L jf cGo s'g} Joxf]/faf6 gfd;f/L ul/ lbPdf ;jf/Lsf] gofF wgL

jf Joj:yfksn] ;fljssf] ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] k|of]u u/L cfPsf] oftfoft

;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq cfˆgf] gfddf gfd;f/L ug{sf] nflu lgod $% sf]

pklgod -!_ adf]lhdsf] sfuhft ;+nUg u/L cg';"rL–%$ adf]lhdsf] 9fFrfdf

ljefu ;dIf b/vf:t lbPdf ljefun] To:tf] cg'dltkqsf] gfd;f/L ul/lbg]5 .

$*=$*=$*=$*= ofqL l6s6 laqmL ug]{ JolQmn] nufpg]ofqL l6s6 laqmL ug]{ JolQmn] nufpg]ofqL l6s6 laqmL ug]{ JolQmn] nufpg]ofqL l6s6 laqmL ug]{ JolQmn] nufpg] kl/rokq kl/rokq kl/rokq kl/rokq M ;fj{hlgs ;jf/L ;~rfng

ug]{ kl~hs[t oftfoft ;]jfsf] ofqL l6s6 laqmL ug]{ JolQmn] nufpg] kl/rokqsf]

9fFrf cg';"rL–%% adf]lhd x'g]5 .

$(=$(=$(=$(= ofqL l6s6sf] 9ofqL l6s6sf] 9ofqL l6s6sf] 9ofqL l6s6sf] 9fFfFfFfFrfrfrfrf M ;fj{hlgs ;jf/L ;~rfng ug]{ kl~hs[t oftfoft ;]jfsf]

ofqL l6s6sf] 9fFrf cg';"rL–%^ adf]lhd x'g]5 .

%)=%)=%)=%)= dfn;fdfg 9'jfgLsf] landfn;fdfg 9'jfgLsf] landfn;fdfg 9'jfgLsf] landfn;fdfg 9'jfgLsf] lan M dfnafxs ;jf/L ;~rfng ug]{ kl~hs[t oftfoft

;]jfsf] sd{rf/Ln] dfnj:t'sf] cf];f/ k;f/ u/] afkt ;DalGwt dfnwgLaf6 ef8f

a'lemlnO{ cg';"rL–%& adf]lhdsf] 9fFrfdf lan lbg' kg]{5 .

%!=%!=%!=%!= ofqL ;"rLofqL ;"rLofqL ;"rLofqL ;"rL M -!_ nfdf] / dWod b"/Ldf ;~rfng ul/g] kl~hs[t oftfoft ;]jfsf]

Joj:yfks jf ;jf/L wgLn] P]gsf] bkmf !)) adf]lhd tof/ ug'{ kg]{ ofqL ;"rLsf]

9fFrf cg';"rL–%* adf]lhd x'g]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] 9fFrfdf tof/ ul/g] ofqL ;"rLdf ;jf/L

k|:yfg ubf{ ;jf/Ldf /x]sf ofqLsf] cltl/Qm aLrdf ;jf/Ldf r9\g] gofF ofqLsf]

gfd ;d]t ;dfj]z u/L To:tf] ofqL ;"rLsf] Ps k|lt aLr af6f]df /x]sf k|x/L

sfof{no tyf r]s kf]i6nfO{ ;d]t lbg' kg]{5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– & & & &

aLdf ;DaGwL Joj:yfaLdf ;DaGwL Joj:yfaLdf ;DaGwL Joj:yfaLdf ;DaGwL Joj:yf

����%@=%@=%@=%@= oftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] aLdfoftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] aLdfoftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] aLdfoftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] aLdf M -!_ oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{

;jf/L wgL jf Joj:yfksn] P]gsf] bkmf !$( adf]lhd b'3{6gf aLdf u/fpFbf ;f]

oftfoft ;]jfdf ;+nUg ;jf/L rfns, kl/rfns, r]s/, x]Nk/, ;'/IffsdL{ jf cGo � bf];|f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 22

sd{rf/Lsf] ;jf/L b'3{6gfsf] sf/0faf6 x'g] d[To', cËeË tyf pkrf/ jfkt o;

lgoddf pNn]v eP adf]lhdsf] /sdsf] aLdf u/fpg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf d[To'sf] nflu kfFrnfv ?k}ofFsf]

aLdf u/fpg' kg]{5 .

-#_ oftfoft ;]jfdf ;+nUg s'g} ;jf/L ;fwg b'3{6gf eO{ pklgod -!_ df

plNnlvt s'g} JolQmsf] d[To' ePdf To:tf] ;jf/L ;fwgsf] wgL jf Joj:yfksn]

k|To]s d[tssf] k/Dk/f cg';f/sf] sfh lsl/of vr{ jfkt lghsf] xsjfnfnfO{

tTsfn kRrL; xhf/ ?k}ofF pkAw u/fpg' kg]{5 / ;f] /sd To:tf] wgL jf

Joj:yfksn] pklgod -@_ adf]lhdsf] aLdf /sdaf6 ;f]wegf{ lng ;Sg]5 .

-$_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf cËeË jfkt b]xfo adf]lhdsf]

aLdf u/fpg' kg]{5 M–

-s_ :yfoL k"0f{ czQmtf kfFr nfv ?k}ofF

-v_ b'j} cfFvfsf] b[i6L u'd]df kfFr nfv ?k}ofF

-u_ b'j} xftsf] gf8L jf b'j} v'§fsf]

uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf ;f] eGbf

dflysf] efu a]sDdf ePdf

kfFr nfv ?k}ofF

-3_ Pp6f xftsf] gf8L, Pp6f v'§fsf]

uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf ;f]eGbf

dfly / Pp6f cfFvfsf] b[i6L

k"0f{¿kn] u'd]df

kfFr nfv ?k}ofF

-ª_ Pp6f cfFvfsf] b[i6L k"0f{¿kn]

u'd]df

b'O{ nfv krf; xhf/

?k}ofF

-r_ Pp6f xftsf] gf8L jf Pp6f

v'§fsf] uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf

;f]eGbf dflysf] efu a]sDdf

ePdf

b'O{ nfv krf; xhf/

?k}ofF

-5_ cGo s'g} cËeË ePdf dfGotf k|fKt

lrlsT;sn] lgwf{/0f

u/]sf] Iflt cg';f/sf]

dgfl;j aLdf /sd

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 23

-%_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf 3fprf]6sf] pkrf/ vr{, la/fdL

s'?jf vr{ / ljljw vr{ afkt b]xfo adf]lhdsf] aLdf u/fpg' kg]{5M–

-s_ Ps nfv ?k}ofF;Ddsf] jf:tljs pkrf/ vr{,

-v_ c:ktfn egf{ ePsf] cjlwsf] nflu k|lt lbgsf] kfFr ;o

?k}ofFsf b/n] a9Ldf tL; lbg;Ddsf] nflu s'?jf vr{ /

ljljw vr{ .

����%#=%#=%#=%#= ofqL aLdfofqL aLdfofqL aLdfofqL aLdf M -!_ oftfofq ;]jf ;~rfng ug]{ ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] P]gsf]

bkmf !%) adf]lhd ofqLsf] b'3{6gf aLdf u/fpFbf ofq'jfxs ;jf/L ;fwgsf] xsdf

;f] ;jf/L ;fwgsf] ;L6 ;+Vof a/fa/ / dfnjfxs ;jf/L ;fwgsf] xsdf ;f] ;jf/L

;fwgsf] ANo" a'sdf pNn]v eP adf]lhdsf] ;L6 ;+Vof a/fa/sf] ;+Vofdf ofqLsf]

d[To', cËeË tyf pkrf/ vr{ jfkt aLdf u/fpg' kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf ;jf/L b'3{6gfaf6 x'g] d[To'sf] nflu

kfFr jif{eGbf a9L pd]/ ePsf k|To]s ofqLsf] nflu Psnfv ?k}ofF, Ps jif{b]lv kfFr

jif{;Ddsf] k|To]s ofqLsf] nflu krf; xhf/ ?k}ofF / Ps jif{eGbf sd pd]/sf]

ofqLsf] nflu kRrL; xhf/ ?k}ofFsf] aLdf u/fpg' kg]{5 .

-#_ oftfoft ;]jfdf ;+nUg s'g} ;jf/L ;fwg b'3{6gf eO{ ofqLsf] d[To'

ePdf To:tf] ;jf/L ;fwgsf] wgL jf Joj:yfksn] k|To]s d[tssf] k/Dkf/

cg';f/sf] sfh lsl/of vr{ jfkt lghsf] xsjfnfnfO{ tTsfn kRrL; xhf/ ?k}ofF

pknAw u/fpg' kg]{5 / ;f] /sd To:tf] wgL jf Joj:yfksn] pklgod -@_

adf]lhdsf] aLdf /sdaf6 ;f]wegf{ lng ;Sg]5 .

-$_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf cËeË jfkt b]xfo adf]lhdsf]

aLdf u/fpg' kg]{5 M–

-s_ :yfoL k"0f{ czQmtf pklgod -@_ df d[To'

jfkt plNnvt aLdf

/sdsf] ztk|ltzt

-v_ b'j} cfFvfsf] b[i6L u'd]df pklgod -@_ df d[To'

jfkt plNnvt aLdf

/sdsf] ztk|ltzt

� bf];|f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 24

-u_ b'j} xftsf] gf8L jf b'j} v'§fsf]

uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf ;f]

eGbf dflysf] efu a]sDdf

ePdf

pklgod -@_ df d[To'

jfkt plNnvt aLdf

/sdsf] ztk|ltzt

-3_ Pp6f xftsf] gf8L, Pp6f

v'§fsf] uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf

;f]eGbf dfly / Pp6f cfFvfsf]

b[i6L k"0f{¿kn] u'd]df

pklgod -@_ df d[To'

jfkt plNnvt aLdf

/sdsf] ztk|ltzt

-ª_ Pp6f cfFvfsf] b[i6L k"0f{¿kn]

u'd]df

pklgod -@_ df d[To'

jfkt plNnvt aLdf

/sdsf] krf; k|ltzt

-r_ Pp6f xftsf] gf8L jf Pp6f

v'§fsf] uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf

;f]eGbf dflysf] efu a]sDdf

ePdf

pklgod -@_ df d[To'

jfkt plNnvt aLdf

/sdsf] krf; k|ltzt

-5_ cGo s'g} cËeË ePdf dfGotf k|fKt lrlsT;sn]

lgwf{/0f u/]sf] Iflt

cg';f/sf] dgfl;j aLdf

/sd

-%_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf 3fprf]6sf] pkrf/ vr{, la/fdL

s'?jf vr{ / ljljw vr{ afkt b]xfo adf]lhdsf] aLdf u/fpg' kg]{5M–

-s_ Ps nfv ?k}ofF;Ddsf] jf:tljs pkrf/ vr{,

-v_ c:ktfn egf{ ePsf] cjlwsf] nflu k|lt lbgsf] kfFr ;o

?k}ofFsf b/n] a9Ldf tL; lbg;Ddsf] nflu s'?jf vr{ /

ljljw vr{ .

-^_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg ;jf/L ;fwgdf

/x]sf] ;L6 ;+VofeGbf a9L ;+Vofdf ofqL ;jf/ u/fpg] s'g} ;jf/L ;fwg b'3{6gf eO{

;L6 lagf ofqf ug]{ ofqLsf] d[To' jf cËeË ePdf jf To:tf ofqL 3fOt] ePdf

To:tf] ;jf/L ;fwgsf] wgL jf Joj:yfksn] o; lgoddf plNnvt aLdf /sd

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 25

a/fa/sf] /sd d[tssf] xsjfnf jf cËeË ePsf] JolQm jf 3fOt]nfO{ Ifltk"lt{

jfkt lbg' kg]{5 .

%$=%$=%$=%$= ofqL u'06fsf] aLdfofqL u'06fsf] aLdfofqL u'06fsf] aLdfofqL u'06fsf] aLdf M ofqL u'06fsf] aLdf /sd g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf

;"rgf k|sfzg u/L tf]s] adf]lhd x'g]5 .

����%%=%%=%%=%%= t];|f] t];|f] t];|f] t];|f] kIfkIfkIfkIfsf] aLdfsf] aLdfsf] aLdfsf] aLdf M -!_ ;jf/L b'3{6gfaf6 x'g] t];|f] kIfsf] d[To', cËeË, 3fprf]6

jf ;DklQsf] gf]S;fgL jfkt Ifltk"lt{ lbg] k|of]hgsf] nfu ;jf/L wgL jf

Joj:yfksn] d[To', cËeË, 3fprf]6sf] nflu Go"gtd krf; nfv ?k}ofF / ;DklQ

xfgL gf]S;fgLsf] nflu Go"gtd krf; nfv ?k}ofF /sdsf] aLdf ug'{ kg]{5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf k|To]s t];|f] kIfsf] d[To'sf] nflu ;f]

pklgoddf plNnlvt /sdsf] cwLgdf /xL kfFr nfv ?k}ofF pknAw x'g] u/L aLdf

u/fpg' kg]{5 .

-#_ s'g} ;jf/L ;fwg b'3{6gf eO{ t];|f] kIfsf] d[To' ePdf To:tf] ;jf/L

;fwgsf] wgL jf Joj:yfksn] k|To]s d[tssf] k/Dk/f cg';f/sf] sfh lsl/of vr{

jfkt lghsf] xsjfnfO{ tTsfn kRrL; xhf/ ?k}ofF pknAw u/fpg' kg]{5 / ;f]

/sd To:tf] wgL jf Joj:yfksn] pklgod -@_ adf]lhdsf] aLdf /sdaf6 ;f]wegf{

lng ;Sg]5 .

-$_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf cËeË jfkt b]xfo adf]lhdsf]

aLdf u/fpg' kg]{5 M–

-s_ :yfoL k"0f{ czQmtf pklgod -!_ df plNnvt

/sdsf] cwLgdf /xL kfFr

nfv ?k}ofF

-v_ b'j} cfFvfsf] b[i6L u'd]df pklgod -!_ df plNnvt

/sdsf] cwLgdf /xL kfFr

nfv ?k}ofF

-u_ b'j} xftsf] gf8L jf b'j} v'§fsf]

uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf ;f]

eGbf dflysf] efu a]sDdf

ePdf

pklgod -!_ df plNnvt

/sdsf] cwLgdf /xL kfFr

nfv ?k}ofF

-3_ Pp6f xftsf] gf8L, Pp6f pklgod -!_ df plNnvt

� bf];|f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 26

v'§fsf] uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf

;f]eGbf dfly / Pp6f cfFvfsf]

b[i6L k"0f{¿kn] u'd]df

/sdsf] cwLgdf /xL kfFr

nfv ?k}ofF

-ª_ Pp6f cfFvfsf] b[i6L k"0f{¿kn]

u'd]df

pklgod -!_ df plNnvt

/sdsf] cwLgdf /xL b'O{

nfv ?k}ofF

-r_ Pp6f xftsf] gf8L jf Pp6f

v'§fsf] uf]nL ufF7f]sf] hf]gL{ jf

;f]eGbf dflysf] efu a]sDdf

ePdf

pklgod -!_ df plNnvt

/sdsf] cwLgdf /xL b'O{

nfv ?k}ofF

-5_ cGo s'g} cËeË ePdf dfGotf k|fKt lrlsT;sn]

lgwf{/0f u/]sf] Iflt

cg';f/sf] dgfl;j aLdf

/sd

-%_ pklgod -!_ adf]lhd aLdf u/fpFbf 3fprf]6sf] pkrf/ vr{, la/fdL

s'?jf vr{ / ljljw vr{ afkt b]xfo adf]lhdsf] aLdf u/fpg' kg]{5M–

-s_ Ps nfv ?k}ofF;Ddsf] jf:tljs pkrf/ vr{,

-v_ c:ktfn egf{ ePsf] cjlwsf] nflu k|lt lbgsf] kfFr ;o

?k}ofFsf b/n] a9Ldf tL; lbg;Ddsf] nflu s'?jf vr{ /

ljljw vr{ .

����%%s=%%s=%%s=%%s= aLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]vaLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]vaLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]vaLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]v M ;jf/L ;fwgsf] wgL jf Joj:yfksn] o; kl/R5]b

adf]lhd u/fPsf] aLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]v ;DalGwt ;jf/L ;fwgdf clgjfo{

¿kdf /fVg nufpg' kg]{5 .

����%%v=%%v=%%v=%%v= aLdfaLdfaLdfaLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]vsf] bflvnfsf] k|df0fkq / aLdfn]vsf] bflvnfsf] k|df0fkq / aLdfn]vsf] bflvnfsf] k|df0fkq / aLdfn]vsf] bflvnf M s'g} ;jf/L b'3{6gf ePdf b'3{6gf x'g]

ljlQs} To:tf] ;jf/L ;fwgsf] wgL jf Jo:yfksn] b'3{6gf:yn /x]sf] lhNnfsf] k|d'v

lhNnf clwsf/L ;dIf aLdfsf] k|df0fkq / aLdfn]v a'emfpg' kg]{5 .

����%%u=%%u=%%u=%%u= aLdf /sd pknAw u/fpg] clwsf/L / cjlwaLdf /sd pknAw u/fpg] clwsf/L / cjlwaLdf /sd pknAw u/fpg] clwsf/L / cjlwaLdf /sd pknAw u/fpg] clwsf/L / cjlw M lgod %%v= adf]lhd aLdfsf]

k|df0fkq / aLdfn]v k|fKt ePkl5 k|d'v lhNnf clwsf/Ln] o; kl/R5]b adf]lhdsf]

� bf];|f] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 27

aLdfsf] /sd b'3{6gfaf6 d[To' ePsf] cj:yfdf b'3{6gf ePsf] PSsfO; lbgleq

d[tssf] xsjfnfnfO{ / cGo cj:yfdf tLg dlxgfleq ;DalGwt JolQmnfO{

;DalGwt ;jf/L wgL jf Joj:yfkssf] /f]xj/df ladsaf6 pknAw u/fOlbg' kg]{5 .

����%%3=%%3=%%3=%%3= aLdf ;DaGwdf ;jf/L wgL jf Joj:yfkssf] bfloTjaLdf ;DaGwdf ;jf/L wgL jf Joj:yfkssf] bfloTjaLdf ;DaGwdf ;jf/L wgL jf Joj:yfkssf] bfloTjaLdf ;DaGwdf ;jf/L wgL jf Joj:yfkssf] bfloTj M -!_ oftfoft ;]jf ;~rfng

ug]{ s'g} ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] o; lgod adf]lhd aLdf u/fPsf]df To:tf]

aLdfdf plNnlvt /sdsf] bfloTjeGbf a9L /sdsf] bfloTj lghn] jxg ug'{kg]{

5}g .

-@_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg To:tf] ;jf/L

;fwgsf] wgL jf Joj:yfksn] o; lgoddf plNnlvt aLdf /sdeGbf a9L ladfÍ

/sd sfod u/L aLdf ug{ of] lgodn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

����%%ª=%%ª=%%ª=%%ª= oftfoft ;++:yoftfoft ;++:yoftfoft ;++:yoftfoft ;++:yf dfkm{t aLdf u/fpg ;lsg] f dfkm{t aLdf u/fpg ;lsg] f dfkm{t aLdf u/fpg ;lsg] f dfkm{t aLdf u/fpg ;lsg] M oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ ;jf/L

wgL jf Joj:yfksn] o; kl/R5]b adf]lhdsf] aLdf ubf{ oftfoft Joj;fo;Fu

;DalGwt ;+:yf dfkm{t aLdf u/fpg ;Sg]5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– * * * *

k|lzIf0fk|lzIf0fk|lzIf0fk|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf tyf js{;k ;~rfng s]Gb|, sf/vfgf tyf js{;k ;~rfng s]Gb|, sf/vfgf tyf js{;k ;~rfng s]Gb|, sf/vfgf tyf js{;k ;~rfng

%^=%^=%^=%^= k|lk|lk|lk|lzIf0fzIf0fzIf0fzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug{ cg'dlt lng' kg]{ s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug{ cg'dlt lng' kg]{ s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug{ cg'dlt lng' kg]{ s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug{ cg'dlt lng' kg]{ M -!_ ;jf/L

rfns k|lzIf0f s]Gb|, a; 6«ssf] a8L lgdf{0f ug]{ sf/vfgf jf c6f]df]jfO{n js{;k

;~rfng ug{ rfxg] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] To:tf] Joj;fo ;~rfng ug]{

cg'dlt lng rfx]df P]gsf] bkmf ! %( adf]lhd b]xfo adf]lhdsf] sfuhft tyf

cg';"rL–# adf]lhdsf] b:t'/ ;lxt ljefu ;dIf cg';"rL–%( adf]lhdsf] 9fFrfdf

b/vf:t lbg' kg]{5 M–

-s_ k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug{ rfxg]

k|f]kfO{6/, ;fem]bf/ jf k|yd ;~rfnsx¿sf] gful/stfsf]

k|df0fkq,

-v_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k

o; cl3 cGo s'g} gfdaf6 ;~rfng ePsf] eP To;sf]

btf{ k|df0fkq, cfos/ btf{ k|df0fkq / s/ km5\of}{6

k|df0fkq,

� bf];|f] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 28

-u_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;ksf]

k|aGwkq / lgodfjnL,

-3_ ;~rfng ug{ vf]h]sf] k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k

cGtu{t sfd ug]{ sd{rf/L, kl/rfns tyf cGo

sfdbf/x¿sf] ljj/0f .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd b/vf:t kg{ cfPdf ljefun] cfjZos hfFra'em

ubf{ To:tf] k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug{ lbg pko'Qm b]v]df P]g

tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt cGo Joj:yfx¿sf] cwLgdf /xL cg';"rL–^)

adf]lhdsf] btf{ lstfadf btf{ u/L cg';"rL–^! adf]lhdsf] 9fFrfdf k|lzIf0f s]Gb|,

sf/vfgf jf js{;k ;~rfng ug]{ cg'dltkq lbg]5 .

%&=%&=%&=%&= ;]jfsf] juL{s/0f;]jfsf] juL{s/0f;]jfsf] juL{s/0f;]jfsf] juL{s/0f M -!_ lgod %^ adf]lhd btf{ ePsf] k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf

js{;k ;~rfng ug]{ kmd{, sDkgL jf ;+:yfnfO{ k"FhL, k|ljlw, u'0f:t/ hgzlQm tyf

cGo s'/fsf] cfwf/df ljefun] juL{s/0f ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhd juL{s[t kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] kfngf ug'{ kg]{ zt{

tyf sfod ug'{ kg]{ u'0f:t/ sfod u/] gu/]sf] ;DaGwdf ljefun] cfjZostf cg';f/

;do ;dodf lg/LIf0f ug{ ;Sg]5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– ( ( ( (

oftfoft ;]jfsf] sd{rf/Loftfoft ;]jfsf] sd{rf/Loftfoft ;]jfsf] sd{rf/Loftfoft ;]jfsf] sd{rf/Lx¿x¿x¿x¿sf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwf

%*=%*=%*=%*= rfns tyf kl/rfnssf] sfd / st{Jorfns tyf kl/rfnssf] sfd / st{Jorfns tyf kl/rfnssf] sfd / st{Jorfns tyf kl/rfnssf] sfd / st{Jo M oftfoft ;]jfdf sfd ug]{ rfns tyf

kl/rfnssf] sfd / st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5 M–

-s_ rfnssf] sfd / st{Jo M

-!_ cfˆgf] lhDdfdf /x]sf] ;jf/L lxkmfht ;fy rnfpg],

-@_ ;jf/L ;~rfng ;DaGwdf ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] lbPsf]

cfb]z tyf lgb]{zg O{dfGbf/Lk"js kfng ug]{,

-#_ cfkm"n] rnfPsf] ;jf/Lsf] wgL jf Joj:yfkssf] :jLs[lt ljgf

To:tf] ;jf/L c¿ s;}nfO{ rnfpg glbg],

-$_ ;jf/L rnfpFbfsf] cj:yfdf rfnsn] ug{ gx'g] egL lgif]w u/]sf

sfo{x¿ gug]{,

-%_ cfkm" ;]jf/t /x]sf] ;jf/Lsf kl/rfnsx¿nfO{ ;jf/L rnfpFbfsf]

qmddf cfjZostf cg';f/sf] sfd st{Josf] kfng ug{ nufpg],

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 29

-^_ ;jf/L rnfpFbf x'g ;Sg] ;Defljt b'3{6gf, ;jf/Lsf] oflGqs l:ylt,

;8ssf] cj:yf 6«flkms ;+s]t cflb gePsf] sf/0faf6 ;jf/L

cfjfudgdf sl7gfO{ pTkGg eP To; ;DaGwdf ;DalGwt ;jf/L

wgL jf Joj:yfks, ljefu jf sfof{nodf ;f] sf] hfgsf/L lbg] .

-v_ kl/rfnssf] sfd / st{Jo M

-!_ ofqLx¿;Fu lzi6 Jojxf/ ug]{,

-@_ ofqLx¿sf] ;/;fdfgsf] ;'/Iffsf] nflu plrt k|aGw ug]{ / s'g}

ofqLn] ;/;fdfg tyf dfn j:t' ;jf/Ldf 5f]l8 uPdf To:tf]

;/;fdfg tyf dfn j:t'sf] wgL km]nf k/]df lghnfO{ / km]nf

gk/]df glhssf] k|x/L jf cfkm" sfo{/t oftfoft ;]jfsf] lhDd]jf/

JolQmsf] lhDdfdf lbg],

-#_ dlxnf, a[4, afns tyf cGo czQm JolQmx¿nfO{ ofqf cjlwdf

;Dej eP;Ddsf] ;'ljwfsf] aGbf]j:t ug]{,

-$_ k|rlnt sfg"g tyf ;'/Iffsf] b[li6sf]0fn] lgif]lwt j:t' ;jf/Ldf

/fv]sf] yfxf x'g cfPdf k|x/LnfO{ ;"rgf lbg],

-%_ ;jf/L lgdf{tf sDkgLn] lgwf{/0f u/]sf] ;jf/Lsf] jhgsf] xbsf]

;Ldf gf£g] u/L ;jf/Ldf dfn j:t' tyf ;/;fdfgx¿ /fVg glbg],

-^_ ;jf/Lsf] kfls{Ë :yndf ofqL cf]/fNg] / r9fpg] sfo{df cfjZos

;xof]u ug]{,

-&_ ;jf/L rnfpFbfsf] cj:yfdf x'g ;Sg] ;Defljt b'3{6gf k|lt ofqL

tyf rfnsnfO{ ;dod} ;r]t u/fpg] / ;jf/Lsf] oflGqs l:ylt

7Ls gePdf ;f] sf] hfgsf/L Joj:yfks / ;DalGwt sfof{nonfO{

lbg],

-*_ ;8ssf] cj:yf tyf 6«flkms ;+s]t gePsf] sf/0faf6 ;jf/L

cfjfudgdf sl7gfO{ eP ;f] sf] hfgsf/L ljefunfO{ lbg] .

-(_ ;jf/L rnfpFbfsf] cj:yfdf rfnsnfO{ cfjZos ;xof]u k'¥ofpg],

-!)_ cfkm" kl/rfns /x]sf] ;jf/Lsf] ;'/Iff / lxkmfht ug]{ tyf gf]S;fgL

x'g glbg],

-!!_ cfkm" ;]jf/t /x]sf] ;jf/L wgL jf Joj:yfksn] lbPsf] ;jf/L

;~rfng ;DaGwL cfb]zsf] kfngf ug]{ .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 30

%(=%(=%(=%(= oftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Loftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Loftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Loftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/Lx¿x¿x¿x¿sf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwfsf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwf M

P]gsf] bkmf (# tyf lgod $$ adf]lhd k~hLs[t ePsf oftfoft ;]jfdf sfd ug]{

sd{rf/Lx¿sf] kfl/>lds, ;]jfsf zt{ / ;'ljwf ;DaGwL Joj:yf >d P]g, @)$* /

>d lgodfjnL, @)%) adf]lhd x'g]5 .

kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b kl/R5]b –––– !) !) !) !)

ljljwljljwljljwljljw

^)=^)=^)=^)= 6«fl6«fl6«fl6«flkmkmkmkms ;+s]ts ;+s]ts ;+s]ts ;+s]t M ;jf/L rnfpFbf ;jf/L rfnsn] P]gsf] bkmf !@) adf]lhd kfng ug'{

kg]{ 6«flkms ;+s]tx¿ cg';"rL–^# df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .

����^!=^!=^!=^!= ;jf/L ;jf/L ;jf/L ;jf/L ;fwg ;fwg ;fwg ;fwg llllkmkmkmkmtf{ ug'{ kg]{tf{ ug'{ kg]{tf{ ug'{ kg]{tf{ ug'{ kg]{ M -!_ b'3{6gfsf] hfFra'emsf] lgldQ P]gsf] bkmf !#$

adf]lhd ;DalGwt k|x/Ln] cfkm" ;dIf bflvn u/fPsf] ;jf/L ;fwg rf}aL;

306fleq ;DalGwt ;jf/L wgL jf Joj:yfksnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 .

-@_ pklgd -!_ adf]lhd ;jf/L ;fwg lkmtf{ gu/]df To;/L lkmtf{ gu/]sf]

k|ltlbgsf] nflu tLg xhf/ ?k}ofFsf b/n] k|d'v lhNnf clwsf/Ln] ;DalGwt k|x/L

sfof{noaf6 ;jf/L wgL jf Joj:yfksnfO{ e/fOlbg' kg]{5 .

^@=^@=^@=^@= lgb]{lzsf agfpg lgb]{lzsf agfpg lgb]{lzsf agfpg lgb]{lzsf agfpg ;Sg;Sg;Sg;Sg] M -!_ P]g tyf o; lgodfjnLdf plNnlvt Joj:yfsf]

ljk/Lt gx'g] u/L ljefun] ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf ;~rfngsf] ;Gbe{df

cfjZostf cg';f/ lgb]{lzsfx¿ agfO{ nfu" ug{ ;Sg]5 .

-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgb]{lzsfsf] kfngf ug'{ u/fpg' ;DalGwt

;a}sf] st{Jo x'g]5 .

^#=^#=^#=^#= cg';"rLdf x]/cg';"rLdf x]/cg';"rLdf x]/cg';"rLdf x]/kmkmkmkm]/ tyf yk36 ug{ ;Sg]]/ tyf yk36 ug{ ;Sg]]/ tyf yk36 ug{ ;Sg]]/ tyf yk36 ug{ ;Sg] M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf

k|sfzg u/L cg';"rLdf cfjZostf cg';f/ yk36 tyf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .

^$=^$=^$=^$= vf/]hL / arfpvf/]hL / arfpvf/]hL / arfpvf/]hL / arfp M -!_ ;jf/L lgodfjnL, @)#) tyf /fli6«o oftfoft Joj:yf

lgodfjnL, @)@& vf/]h ul/Psf 5g\ / tL lgodfjnLx¿ adf]lhd eP u/]sf ;a}

sfd sf/afxLx¿ o;} lgodfjnL adf]lhd eP u/]sf dflgg]5g\ .1

� bf];|f] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt . b|i6Jo M ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf -klxnf] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^! åf/f d"n lgodfjnLsf] cg';"rLsf] 7fpF 7fpF /x]sf ælgdf{0f tyf

oftfoft dGqfnoÆ eGg] zAbx¿sf] ;§f æ>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfnoÆ eGg] zAbx¿ /fvL ¿kfGt/ ul/Psf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 31

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––! ! ! !

-lgod # sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

k|j]z btf{sf] nflu lbOg] b/vf:t >L ================== ====================== != b/vf:tjfnfsf] gfd / 7]ufgf -JolQm, kmd{, sDkgL_ –

@= lktf jf kltsf] gfd –

#= ;jf/Lsf] lsl;d –

$= ;jf/L agfpg] sDkgLsf] gfd –

%= ;jf/L df]8]n –

^= l;ln08/ ;+Vof –

&= xif{ kfj/ jf l;=l;= –

*= Rofl;; gDa/ –

(= O{l~hg gDa/ –

!)= ;jf/L /ª –

!!= l;6 jhg Ifdtf –

!@= k]6«f]n, l8h]n, UofF; jf ljB'taf6 rNg] –

!#= /]l8of] eP gePsf] –

!$= vl/b ug]{ JolQm, kmd{ jf sDkgLsf] ljj/0f –

!%= k|j]z ug]{ eG;f/ sfof{no –

!^= lemsfpg] O{hfht kfPsf] lg:;f –

!&= ;jf/L vl/b ePsf] lg:;f / cGo sfuhftx¿sf] ljj/0f –

dfly pNn]lvt ul/P adf]lhdsf] ;jf/Lsf] k|j]z btf{ u/L lg:;f k|bfg ul/lbg'x'g

cg'/f]w ub{5' .

b/vf:tjfnfsf]

;xL

gfd y/ –

pd]/ –

7]ufgf –

ldlt –

Olt ;+jt\ @)====== ;fn =========== dlxgf ===== ut] ===== /f]h sf lbg z'ed\=============

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 32

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@ @ @ @

-lgod # sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/L k|j]z btf{sf] lg:;f

g]kfn ;/sf/

u[x dGqfno

=====================================k|x/L sfof{no

========================.

k|j]z btf{ lg:;f g+======================= ldlt M==========================

lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/L ldlt=====================df g]kfn k|j]z u/L o; sfof{nodf

k|j]z btf{ u/fPsf] Joxf]/f k|dfl0ft ul/G5 .

;jf/Lsf] ljj/0f

!= ;jf/L btf{ g+= –

@= ;jf/Lsf] lsl;d –

#= ;jf/L cfoft ug]{ -JolQm, ˚d{, sDkgL_ sf] gfd y/ –

$= 7]ufgf –

%= ;jf/Lsf] O{l~hg gDa/ –

^= ;jf/Lsf] r]l;; gDa/ –

&= ;jf/L agfpg] sDkgLsf] gfd –

*= df]8]n g+= -lgdf{0f ePsf] ;fn_ –

(= ;jf/Lsf] /ª –

!)= ;jf/L cfoft ug]{ O{hfht kqsf] lg:;f g+=

!!= cGo –

af]wfy{M– lg:;f lbg] clwsf/Lsf]

>L oftfoft Joj:yf sfof{no, ;xL –

======================================== . gfd y/ –

bhf{ –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 33

�cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––####

b:t'/ tflnsf

-s_ lgod $ sf] pklgod -!_ / lgod ^ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;jf/L btf{

/ ;?jf btf{ b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f ;jf/Lsf] lsl;d b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L lghL ())÷–

@= demf}nf ;jf/L lghL ^))÷–

#= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

lghL $%)÷–

-v_ df]6/ ;fOsn, :s'6/ lghL !%)÷–

$= 7"nf ;jf/L ;fj{hlgs !%))÷–

%= demf}nf ;jf/L ;fj{hlgs !)))÷–

^= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

;fj{hlgs &%)÷–

-v_ df]6/ ;fO{sn, :s'6/ ;fj{hlgs @%)÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M ko{6s ;jf/L / ;+:yfgsf ;jf/Lx¿sf] b:t'/ ;fj{hlgs ;jf/L ;/x nfUg]5 .

-v_ lgod % sf] k|of]hgsf] nflu ;jf/Lsf] c:yfoL btf{ b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f ;jf/Lsf] lsl;d b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L lghL $%)÷–

@= demf}nf ;jf/L lghL #))÷–

� ldlt @)^).$.! sf] g]kfn /fhkqsf] ;"rgf adf]lhd x]/km]/ .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 34

#= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

lghL @#)÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ lghL &)÷–

$= 7"nf ;jf/L ;fj{hlgs &%)÷–

%= demf}nf ;jf/L ;fj{hlgs %))÷–

^= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

;fj{hlgs #*)÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ ;fj{hlgs !#)÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f Mko{6s ;jf/L / ;+:yfgsf] ;jf/Lx¿sf] b:t'/ ;fj{hlgs ;jf/L ;/x nfUg]5 .

-u_ lgod & sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ljb]zdf btf{ ePsf ;jf/L rnfpg]

cg'dltkq b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L / demf}nf ;jf/L %))÷–

@= ;fgf ;jf/L @))÷–

-3_ lgod * sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu btf{ k|df0f kq gjLs/0f b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f ;jf/Lsf] lsl;d b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L lghL @#)÷–

@= demf}nf ;jf/L lghL !%)÷–

#= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

lghL !))÷–

$= -v_ df]6/;fOsn, :s'6/ lghL $)÷–

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 35

$= 7"nf ;jf/L ;fj{hlgs #*)÷–

%= demf}nf ;jf/L ;fj{hlgs @%)÷–

^= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

;fj{hlgs !*)÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ ;fj{hlgs &)÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M ko{6s ;jf/L / ;+:yfgsf] ;jf/Lx¿sf] b:t'/ ;fj{hlgs ;jf/L ;/x

nfUg]5 .

-ª_ lgod ( sf] pklgod -!_ / lgod !) sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;jf/Lsf]

gfd;f/L / wgLsf] d[To' ePsf] ;jf/Lsf] gfd;f/L b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f ;jf/Lsf]

lsl;d

b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L lghL $%)÷–

@= demf}nf ;jf/L lghL #))÷–

#= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

lghL @#)÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ lghL &)÷–

$= 7"nf ;jf/L ;fj{hlgs &%)÷–

%= demf}nf ;jf/L ;fj{hlgs %))÷–

^= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

;fj{hlgs #*)÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ ;fj{hlgs !#)÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M ko{6s ;jf/L / ;+:yfgsf] ;jf/Lx¿sf] b:t'/ ;fj{hlgs ;jf/L ;/x

nfUg]5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 36

-r_ lgod !$ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu btf{ k|df0fkqsf] k|ltlnlk b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f ;jf/Lsf] lsl;d b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L lghL !))÷–

@= demf}nf ;jf/L lghL !))÷–

#= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

lghL !))÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ lghL !))÷–

$= 7"nf ;jf/L ;fj{hlgs !))÷–

%= demf}nf ;jf/L ;fj{hlgs !))÷–

^= ;fgf ;jf/L M

-s_ sf/, lhk, Eofg, lksck, 6]Dkf], kfj/

l6n/

;fj{hlgs !))÷–

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/ ;fj{hlgs !))÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f Mko{6s ;jf/L / ;+:yfgsf] ;jf/Lx¿sf] b:t'/ ;fj{hlgs ;jf/L ;/x nfUg]5 .

-5_ lgod @) sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu rfns cg'dltkq b/vf:t b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L @))÷–

@= demf}nf ;jf/L @))÷–

#= ;fgf ;jf/L @))÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M Pp6} b/vf:taf6 PseGbf a9L lsl;dsf ;jf/L rnfpg Ohfhtsf]

nflu b/vf:t lbg rfx]sf] xsdf hlt lsl;dsf] ;jf/L rnfpg] Ohfhtsf] nflu

b/vf:t lbPsf] xf] ;f] sf] 5'§f5'§} b:t'/ nfUg]5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 37

-h_ lgod @@ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu rfns cg'dltkqdf c¿ ;jf/L

;dfj]z ug]{ b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L %))÷–

@= demf}nf ;jf/L @%)÷–

#= ;fgf ;jf/L

-s_ df]6/ ;fOsn, :s'6/ afx]ssf ;fgf

;jf/L

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/

!))÷–

!))÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M Pp6} rfns cg'dltkqdf Ps eGbf a9L lsl;dsf ;jf/L rnfpg]

Ohfht kfPsf xsdf ;a}eGbf a9L b:t'/ nfUg] ;jf/Lsf] b:t'/ dfq nfUg]5 .

-em_ lgod @# sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu rfns cg'dltkqsf] gjLs/0f b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L @)))÷–

@= demf}nf ;jf/L !%))÷–

#= ;fgf ;jf/L

-s_ df]6/;fOsn, :s'6/ afx]ssf ;fgf

;jf/L

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/

!)))÷–

&))÷–

:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f:ki6Ls/0f M -!_ Pp6} rfns cg'dltkqdf PseGbf a9L lsl;dsf ;jf/L

rnfpg] Ohfht kfPsf xsdf ;a}eGbf a9L b:t'/ nfUg]

;jf/Lsf] b:t'/ dfq nfUg]5 .

-@_ gjLs/0f kfFr jif{sf] nflu sfod /xg]5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 38

-`_ lgod @$ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu rfns cg'dltkq k|ltlnlk b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L !))÷–

@= demf}nf ;jf/L !))÷–

#= ;fgf ;jf/L

-s_ df]6/;fOsn, :s'6/ afx]ssf ;fgf

;jf/L

-v_ df]6/;fOsn, :s'6/

!))÷–

!))÷–

-6_ lgod @^ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu kl/rfns cg'dltkq b/vf:t b:t'/

?= %)÷–

-7_ lgod @* sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu kl/rfns cg'dltkq gjLs/0f b:t'/

?= !%)÷–

-8_ lgod @( sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu kl/rfns cg'dltkq k|ltlnlk b:t'/

?= %).–

-9_ lgod #) sf] pklgod -!_ tyf lgod #!, #@ / lgod #$ sf] k|of]hgsf] nflu af6f]

Ohfhtkq, af6f] kl/jt{g, k6s] af6f] Ohfhtkq / af6f] Ohhftkqsf] gjLs/0f b:t'/

-!_ af6f] Ohfhtkq b:t'/ -gjLs/0f ;d]t, rf}dfl;s_

qm=;+= b"/L -ls=ld=_ 7"nf / demf}nf a;

ldlga; cflb

-?=_

7"nf / demf}nf 6«s,

ldlg6«s cflb

-?=_

!= ! b]lv %) ls=ld= ;Dd #&)÷– $@)÷–

@= %! b]lv !)) ls=ld= ;Dd $!)÷– $&)÷–

#= !)! b]lv !%) ls=ld= ;Dd %$)÷– ^@)÷–

$= !%! b]lv @)) ls=ld= ;Dd ^@)÷– ^()÷–

%= @)! b]lv @%) ls=ld= ;Dd ^&)÷– *!)÷–

^= @%! b]lv #)) ls=ld= ;Dd &*)÷– *&)÷–

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 39

&= #)! b]lv #%) ls=ld= ;Dd *^)÷– (()÷–

*= #%! b]lv $)) ls=ld= ;Dd ($)÷– !)^)÷–

(= $)! b]lv $%) ls=ld= ;Dd !)@)÷– !!%)÷–

!)= $%! b]lv %)) ls=ld= ;Dd !!))÷– !@%)÷–

!!= %)! b]lv %%) ls=ld= ;Dd !#()÷– !#$)÷–

!@= %%! b]lv ^)) ls=ld= ;Dd !$&)÷– !$$)÷–

!#= ^)! b]lv ^%) ls=ld= ;Dd !%%)÷– !%#)÷–

!$= ^%! b]lv &)) ls=ld= ;Dd !^#)÷– !^@)÷–

!%= &)! ls=ld= eGbf dfyL !**)÷– !&%)÷–

▲-!s_ kfFr l;6eGbf a9L rf}w l;6;Dd Ifdtf ePsf] ;fj{hlgs ;jf/Lsf] nflu

af6f] Ohfht b:t'/ -gjLs/0f ;d]t_ M

qm=;+= b"/L rf}dfl;s /sd

!= ! b]lv %) ls=ld= ;Dd ?= @&).–

@= %! b]lv !)) ls=ld= ;Dd ?= #!).–

#= !)! b]lv !%) ls=ld= ;Dd ?= $)).–

$= !%! b]lv @)) ls=ld= ;Dd ?= $^).–

%= @)! b]lv @%) ls=ld= ;Dd ?= $&%.–

^= @%! b]lv #)) ls=ld= ;Dd ?= %%).–

-@_ tf]lsPsf] lglZrt af6f] -?6_ jf If]qleq ;~rfngfy{ nfUg] af6f] Ohfhtkq

b:t'/ -rf}dfl;s_

-s_ !$ ;L6 jf ;f] eGbf d'lgsf -ld6/jfnf afx]s_ xn'sf ;fj{hlgs ;jf/L /

Ps 6g;Dd Ifdtf ePsf 6\ofS6/, kfj/l6n/ ?= @%).–

-v_ ld6/ ePsf] 6\ofS;L ?= @%).–

-u_ ld6/ ePsf] 6]Dkf] ?= @)).–

-#_ k6s] af6f] Ohfht b:t'/ k|lt %) ls=ld= sf] nflu ?= $).–

-$_ sf7df8f}+ pkTosfel/sf af6f] -?6_ x¿df ;~rfng ug]{ 7"nf tyf demf}nf

;fj{hlgs ;jf/Lx¿sf] af6f] Ohfht b:t'/ ?= !*&%.– -rf}dfl;s_

▲ klxnf] ;+zf]wgåf/f yk .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 40

-%_ g]kfndf sfod ePsf af6f]x¿df ;~rfng ug]{ 7"nf tyf demf}nf ko{6s

;jf/Lx¿, ;+:yfgsf ;jf/Lx¿ / ef8fsf 6«sx¿sf] /fi6«JofkL af6f] Ohfht

(National Permit) b:t'/ ?= (,$)).– -rf}dfl;s_

-^_ tf]lsPsf] af6f] -?6_ df clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] ;fj{hlgs ;jf/Lx¿nfO{

k|lt:kwf{ u/fO af6f] Ohfhtkq k|bfg u/]sf]df dfly pNn]lvt b:t'/df g36g]

u/L b:t'/ lgwf{/0f ug{ ;lsg]5 .

-0f_ lgod #* sf] k|of]hgsf nflu af6f] Ohfhtkq k|ltlnlk b:t'/ ?= %).–

-t_ lgod #( sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu hfFrkf; k|df0fkqsf] b/vf:t b:t'/

qm=;+= ;jf/Lsf] juL{s/0f b:t'/ -?k}ofFdf_

!= 7"nf ;jf/L !))÷–

@= demf}nf ;jf/L %)÷–

#= ;fgf ;jf/L %)÷–

-y_ lgod $$ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;]jfsf] gfd k~hLs[t b:t'/

-b_ lgod $% sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{

cg'dltkqsf] gjLs/0f b:t'/

qm=;+= kF"hL b:t'/ -?k}ofFdf_

!= ?= kGw| nfveGbf sdsf] nflu &%)÷–

@= ?= kGw| nfveGbf a9L ?= krf; nfveGbf

sdsf] nflu

@@%)÷–

#= ?= krf; nfveGbf a9L hlt;'s} ePklg #&%)÷–

qm=;+= kF"hL b:t'/ -?k}ofFdf_

!= ?= kGw| nfveGbf sdsf] nflu &%)÷–

@= ?= kGw| nfveGbf a9L ?= krf; nfveGbf

sdsf] nflu

@@%)÷–

#= ?= krf; nfveGbf a9L hlt;'s} eP klg #&%)÷–

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 41

-w_ lgod %^ sf] pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf, js{;k

;~rfng cg'dltkq b:t'/

qm=;+=

kF"hL b:t'/ -?k}ofFdf_

!= ?= b'O{ nfveGbf sdsf] nflu *))÷–

@= ?= b'O{ nfveGbf a9L kfFr nfveGbf

sdsf] nflu

!@))÷–

#= ?= kfFr nfveGbf a9L !) nfv eGbf

sdsf] nflu

@)))÷–

$= ?= bz nfvb]lv dfly hlt;'s} ePtfklg #)))÷–

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 42

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$$$$

-lgod $ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/L btf{ ug{ lbOg] b/vf:t

>Ldfg sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no ,

==============================c~rn

================================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf vl/b ePsf]–k|fKt ePsf]–lemsfPsf] lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/L

z'? btf{ u/fpgsf nflu nfUg] b:t'/ / rflxg] cGo lg:;f k|df0fx¿ o;} ;fy /fvL k]z

u/]sf] 5'÷5f}+ . pQm ;jf/L hfFr u/L d]/f] / xfd|f] gfddf btf{ u/L btf{ k|df0fkq kfpg

b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ .

!= ;jf/L lemsfpg] -JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yf_ sf] gfd y/ –

@= 7]ufgf M– -s_ :yfoL –

-v_ c:yfoL –

#= lktf jf kltsf] gfdy/ -JolQm ePdf_ –

$= ;jf/Ldf ePsf] btf{ g+ -;fljssf]_ –

%= ;jf/Lsf] lsl;d –

^= ;jf/L agfpg] sDkgLsf] gfd –

&= ;jf/Lsf] df]8]n g+= -lgdf{0f ePsf] ;fn_ –

*= l;ln08/ ;+Vof –

(= xif{ kfj/ l;=l;= –

!)= ;jf/Lsf] O{l~hg g+= –

!!= ;jf/Lsf] r]l;; g+= –

!@= ;jf/Lsf] /ª M– -s_ al8sf] /ª –

-v_ l;;fsf] /ª –

!#= k|of]u ug]{ OGwgsf] lsl;d –

!$= ;jf/Ldf ePsf] On]S6«f]lgs ;+rf/sf] pks/0f -/]l8of], Sof;]6, 6]lnkmf]g cflb_

!%= ;jf/Lsf] jhg Ifdtf M–-s_ s'n jhg –

l6s6

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 43

-v_ ef/jxg Ifdtf –

-u_ l;6 ;+Vof –

!^= k|of]u –

!&= rnfpg] If]q –

!*= eG;f/ lt/]sf] lg:;f M– -s_ eG;f/ sfof{nosf] gfd –

-v_ k|1fkg kq g+= –

-u_ /l;b g+= –

-3_ ldlt M –

!(= k|j]z btf{ k|df0f kqsf] lg:;f M– -s_ k|j]z kq lbg] k|x/L sfof{nosf] gfd –

-v_ k|j]z kq lbPsf] ldlt –

-u_ k|j]z kq g+=

@)= lemsfpg] Ohfht kfPsf] lg:;f M– -s_ lg:;f lbg] sfof{no –

-v_ lg:;f k|df0fkq g+= –

-u_ ldlt –

@!= cGo k|df0fsf] ljj/0f –

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

;jf/L lg/LIf0fsf] Joxf]/f

k|bfg ul/Psf] btf{ g+=

btf{ ldlt –

dfly pNn]lvt ;Dk"0f{ ljj/0fx¿sf ;fy} k|fljlws k|ltj]bgaf6 ;jf/L btf{ ug{ pko'Qm

b]lvPsf]n] lg0f{ofy{ k]z ug]{ .

lg/LIf0f ug]{ k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL btf{ ug]{ clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 44

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%%%%

-lgod $ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/L btf{ lstfa

oftfoft Joj:yf sfof{no

============================c~rn

=================================.

;jf/L btf{ g+= –

;jf/Lsf] lsl;d –

;jf/Lsf] btf{ ldlt –

;jf/L btf{ nut -ljj/0f_

;jf/L wgLsf] kmf]6f]

! @ # $ % ^ & * ( !)

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 45

;jf/Lsf] gfd;f/L ;jf/Lsf] btf{ k|=k=sf]

gjLs/0f

;jf/Lsf] lj:t[t ljj/0f ;jf/L btf{ u/fpg]

lg:;fx¿sf] ljj/0f

;jf/L

wgLsf] gfd

y/ / 7]ufgf

;jf/L

wgLsf]

b:tvt laj|mL ug]{sf]

;xL

vl/b ug]{sf]

;xL

gjLs/0f

ldlt

Dofb k'Ug] ldlt

b:t'/ a'emfPsf]

/l;b g+= / ldlt

r9fpg] jf

kmfF6jfnfsf]

b:tvt

;jf/L btf{ gfd ;f/L

jf gjLs/0f k|dfl0ft

ug]{ clws[tsf]

b:tvt

s}lkmot

!=;jf/Lsf] btf{ g+= – != eG;f/ lt/]sf] lg:;f –

@= ;jf/L btf{ ldlt –

-s_ eG;f/ sfof{nosf]

gfd –

#= ;jf/Lsf] df]8]n jf

lgdf{0f ePsf] jif{ –

-v_ k|1fkg kq g+=

$= agfpg] sDkgL – -u_ /l;b g+= –

%= l;ln08/ ;+Vof -3_ ldlt –

^= xif{–l;=l;= – -ª_ cGo –

&= s'n jhg – @= k|j]z btf{sf] lg:;f

*= jhg Ifdtf l;6 jf

af]Sg] Ifdtf –

-s_ k|j]z btf{ ug]{ k|x/L

sfof{nosf] gfd –

-s_ l;6 ;+Vof – -v_ k|j]z kq g+=

-v_ jhg Ifdtf– -u_ ldlt –

(= r]l;; g+= -3_ cGo –

!)= OlGhg g+= – -ª_ lemsfpg] Ohfht

kfPsf] lg:;f –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 46

;jf/Lsf] gfd;f/L ;jf/Lsf] btf{ k|=k=sf]

gjLs/0f

;jf/Lsf] lj:t[t ljj/0f ;jf/L btf{ u/fpg]

lg:;fx¿sf] ljj/0f

;jf/L

wgLsf] gfd

y/ / 7]ufgf

;jf/L

wgLsf]

b:tvt laj|mL ug]{sf]

;xL

vl/b ug]{sf]

;xL

gjLs/0f

ldlt

Dofb k'Ug] ldlt

b:t'/ a'emfPsf]

/l;b g+= / ldlt

r9fpg] jf

kmfF6jfnfsf]

b:tvt

;jf/L btf{ gfd ;f/L

jf gjLs/0f k|dfl0ft

ug]{ clws[tsf]

b:tvt

s}lkmot

!!= Ans g+= –

#=

-s_ lemsfpg Ohfht lbg]

sfof{no –

!@= ;jf/Lsf] /ª – -v_ Ohfht kq g+= –

-s_ a8Lsf] /ª – -u_ Ohfht lbPsf] ldlt

-v_ l;;fsf] /ª – $= vl/b e} cfPsf]

dflg; jf sDkgLsf]

ljj/0f –

!#= r];L;sf] – -s_ ljqm]tfsf] gfd –

-s_ nDafO{ –

-v_ laqmL jf vl/b

ePsf] ldlt –

-v_ rf}8fO{ –

-u_ k|dfl0ft ug]{ JolQm

jf lgsfo –

!$= a8Lsf] –

-3_ ;flas ljb]zL g+= –

s_ nDafO{ – %= cGo –

-v_ rf}8fO{ –

-u_ prfO{ –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 47

;jf/Lsf] gfd;f/L ;jf/Lsf] btf{ k|=k=sf]

gjLs/0f

;jf/Lsf] lj:t[t ljj/0f ;jf/L btf{ u/fpg]

lg:;fx¿sf] ljj/0f

;jf/L

wgLsf] gfd

y/ / 7]ufgf

;jf/L

wgLsf]

b:tvt laj|mL ug]{sf]

;xL

vl/b ug]{sf]

;xL

gjLs/0f

ldlt

Dofb k'Ug] ldlt

b:t'/ a'emfPsf]

/l;b g+= / ldlt

r9fpg] jf

kmfF6jfnfsf]

b:tvt

;jf/L btf{ gfd ;f/L

jf gjLs/0f k|dfl0ft

ug]{ clws[tsf]

b:tvt

s}lkmot

!%= k|of]u ug]{ OGwgsf]

lsl;d –

!^= ;jf/Ldf ePsf]

On]S6«f]lgs ;+rf/sf]

pks/0f –

!&= cGo k|fljlws

ljj/0f –

!*= k|of]u –

!(= rnfpg] Onfsf –

@)= gofF k|ljlwsf] ;jf/L

ePdf k|b'if0fsf] k|df0fkq

lg/LIf0f ug]{ k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL sfof{no k|d'vsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 48

�cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––^̂̂̂

-lgod $ sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/Lsf] gDa/ Kn]6sf] ;+s]t -cIf/ / cÍ_

-s_ 7"nf tyf demf}nf ;jf/L -a;, 6«s, 8f]h/, 8Dkm/, nf]8/, qm]g, bdsn, 6\ofÍ/, /f]n/,

lksck, Eofg, ldgLa;, ldgL6«s, ldgLEofg cflb ofq'jfxssf xsdf !$ l;6eGbf

dflydf / dfnjfxssf xsdf $ 6g jf ;f]eGbf a9L s"n ef/jfxg Ifdtf ePsf_

;jf/L ;fwgx¿sf] nflu .

c~rn ;+s]t lghL ;fj{hlgs ;/sf/L ;+:yfg ko{6s

d]rL, sf]zL, ;u/dfyf,

hgsk'/, afudtL, gf/fo0fL,

u08sL, n'lDagL, /fKtL, e]/L,

;]tL / dxfsfnL c~rnx¿sf]

nflu qmdzM d]=, sf]=, ;=, h=,

af=, gf=, u=, n'=, /f=, e]=, ;]=,

/ d=

s

3

u

v

v

u

3

s

u

v

s

3

s

3

v

u

k

o

o

o

-v_ ;fgf -sf/, lhk, Eofg, lksck, dfOqmf]a; cflbh:tf @$ l;6 jf s"n ef/jxg

Ifdtf $ 6geGbf sd ePsf_ ;jf/L ;fwgx¿sf] nflu .

c~rn ;+s]t lghL ;fj{hlgs ;/sf/L ;+:yfg ko{6s

v08 -s_ df pNn]v

ePadf]lhd,

r

em

h

h

em

r

em

h

r

r

h

em

k

o

o

� lgdf{0f tyf oftfoft dGqfnosf] ldlt @)%^.^.# sf] g]kfn /fhkqsf] ;"rgfn] x]/km]/ ePsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 49

-u_ ;fgf -df]6/ ;fOsn, :s'6/ cflbh:tf b'O{kfª\u|]__ ;jf/L ;fwgx¿sf] nflu .

c~rn ;+s]t lghL ;fj{hlgs ;/sf/L ;+:yfg ko{6s

v08 -s_ df pNn]v

ePadf]lhd,

k

d

a

km

km

a

d

k

a

km

k

d

d

k

km

a

k

o

o

o

-3_ 6\ofS6/ / kfj/l6n/sf] nflu .

c~rn ;+s]t lghL ;fj{hlgs ;/sf/L ;+:yfg ko{6s

v08 -s_ df pNn]v

ePadf]lhd,

t

g

b

y

y

b

g

t

b

y

t

g

g

t

y

b

k

o

o

o

-ª_ ;fgf -6]Dkf], c6f]l/S;f cflbh:tf tLgkfË]_ ;jf/L ;fwgx¿sf] nflu .

c~rn ;+s]t lghL ;fj{hlgs ;/sf/L ;+:yfg ko{6s

v08 -s_ df pNn]v

ePadf]lhd,

;

q

If

x

x

If

q

;

If

x

;

q

q

;

x

If

k

o

o

k

b|i6b|i6b|i6b|i6AAAAo Mo Mo Mo M

gDa/Kn]6sf] :j¿k M

!= ;jf/Ldf /fVg] gDa/Kn]6 sDtLdf klg @) u]hsf] wft'af6 ag]sf] kftfdf P]gsf]

cg';"rL–@ adf]lhdsf] ;fOhdf x'g' kg]{5 .

@= dfly b|i6Jo ! adf]lhd kftfdf P]gsf] cg';"rL–@ df tf]lsPsf] /Ë cg';f/sf cÍ /

cIf/ b]jgfu/L lnlkdf :ki6 ¿kdf n]lvPsf] x'g' kg]{5 .

#= gDa/ Kn]6df a9Ldf cf7j6f;Dd cÍ / cIf/ /xg] 5g\ h;nfO{ tn / dfly u/L b'O {

nfO{gdf lgDgfg';f/ /flvg' kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 50

-s_ dflyNnf] nfOgsf] z'?df ;jf/L btf{ ug]{ sfof{nosf] c~rn ;+s]t cIf/ /

To;kl5 ;jf/L ;d"x hgfpg cÍ n]lvg' kg]{5 . o:tf] ;jf/L ;d"x hgfpg] cÍ

cfjZostf cg';f/ ! b]lv (( ;Dd x'g]5 . o:tf] cÍ kl5 ;jf/Lsf] lsl;d

hgfpg] ;+s]t cIf/ n]Vg' kg]{5 .

-v_ tNnf] nfOgdf ;jf/Lsf] btf{ gDa/ n]Vg' kg]{5, o:tf] btf{ gDa/ Pp6f ;+s]t

cIf/df a9Ldf rf/ cÍ;Dd -! b]lv (((( ;Dd_ dfq x'g]5 . k|of]u cg';f/

s'g} Ps ;+s]t cIf/df rf/ cÍsf] ;a}eGbf 7"nf] ;+Vof -((((_ k'u]kl5 qmdzM

csf]{ ;+s]t cIf/ lbO{ To;df klg ! b]lv (((( ;Dd lbb} hfg' kg]{5 .

pbfx/0ffypbfx/0ffypbfx/0ffypbfx/0ffy{ M oftfoft Joj:yf sfof{no, jfudtL c~rndf btf{ x'g] klxnf] ;d"xsf] !@*^

btf{ gDa/sf] lghL df]6/ ;fOsnsf] gDa/Kn]6 b]xfo adf]lhd x'g]5 .

af ! k

! @ * ^

t/ df]6/;fO{sn :s'6/ cflb b'O{ kfªu|] ;jf/Lx¿sf] cufl8kl§ /flvg] gDa/Kn]6sf]

xsdf Ps nfO{g sfod u/L pko'Qm ;fO{hdf /fVg ;lsg]5 .

$= s'6gLlts lgof]usf ;jf/L / cGo s'6gLlts gDa/ k|of]u ug{ kfpg] JolQm jf

;+:yfx¿sf] ;jf/Lsf] Kn]6df To:tf] lgof]u / ;+:yfnfO{ ;jf/L btf{ k|of]hgsf nflu

k|bfg ul/Psf] ;+s]t, cÍ / cIf/ k|of]u ug{ kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 51

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––&&&&

-lgod % ;Fu ;DalGwt_

;jf/Lsf] c:yfO{ btf{ ug{ lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

==========================c~rn

===================================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf vl/b ePsf]÷k|fKt ePsf]÷lemsfPsf] lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/L

c:yfoL btf{ u/fpgsf nflu nfUg] b:t'/ / rflxg] cGo lg:;f k|df0fx¿ o;} ;fy /fvL k]z

u/]sf] 5'÷5f}+ . pQm ;jf/L hfFr u/L d]/f] / xfd|f] gfddf btf{ u/L btf{ k|df0fkq kfpg

b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ .

!= ;jf/L lemsfpg] -JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yf_ sf] gfd y/ –

@= 7]ufgf M–

#= ;jf/Ldf ePsf] btf{ g+ -;fljssf]_ –

$= ;jf/Lsf] lsl;d –

%= ;jf/L agfpg] sDkgLsf] gfd –

^= ;jf/Lsf] df]8]n -lgdf{0f ePsf] ;fn_ –

&= ;jf/Lsf] r];L; g+ –

*= ;jf/Lsf] OlGhg g+ –

(= l;ln08/ ;+Vof –

!)= xif{ kfj/ – l;=l;= –

!!= ;jf/Lsf] /ª M–

!@= k|of]u ug]{ OGwgsf] lsl;d –

!#= ;jf/Ldf ePsf] On]S6«f]lgs ;+rf/sf] pks/0f -/]l8of], Sof;]6, 6]lnkmf]g cflb_ –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 52

!$= ;jf/Lsf] jhg Ifdtf M–-s_ s'n jhg –

-v_ ef/jxg Ifdtf –

-u_ l;6 ;+Vof –

!%= k|of]u –

!^= rnfpg] If]q –

!&= eG;f/ lt/]sf] lg:;f M– -s_ eG;f/ sfof{nosf] gfd –

-v_ k|1fkg kq g+= –

-u_ /l;b g+= –

-3_ ldlt M –

!*= k|j]z btf{ k|df0f kqsf] lg:;f M–-s_ k|j]z btf{sf] lg:;f lbg] k|x/L sfof{nosf] gfd

-v_ k|j]z btf{sf] lg:;f lbPsf] ldlt –

-u_ k|j]z btf{ lg:;f g+=

!(= lemsfpg] Ohfht kfPsf] lg:;f M– -s_ lg:;f lbg] sfof{no –

-v_ lg:;f kq g+= –

-u_ ldlt –

@)= cGo k|df0fsf] ljj/0f –

@!= c:yfoL btf{sf] nflu l;kmfl/; ug]{ ;+:yfsf] gfd –

@@= c:yfoL btf{ ug'{kg]{ k|d'v sf/0f –

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf nflu

;jf/L lg/LIf0fsf] Joxf]/f

k|bfg ul/Psf] c:yfoL btf{ g+= –

btf{ ldlt –

lg/LIf0f ug]{ k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL btf{ ug]{ clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 53

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––****

-lgod ^ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/Lsf] ;?jf btf{ ug{ lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no

==========================c~rn

=========================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf oftfoft Joj:yf sfof{no====================c~rndf btf{ /x]sf]

;jf/L pQm sfof{noaf6 lbOPsf] ;?jf btf{ ;xdlt kq ;fy ;?jf btf{ ug{ nfUg] b:t'/ /

rflxg] cGo lg:;f k|df0f ;fy /fvL k]z u/]sf 5'÷5f}+ . ;jf/L hfFr u/L d]/f]÷xfd|f] gfddf

;jf/Lsf] ;?jf btf{ u/L btf{ k|df0fkq kfpg b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ .

!= ;jf/L btf{ g+= –

@= ;jf/Lsf] lsl;d –

#= agfpg] sDkgLsf] gfd –

$= df]8]n –

%= l;ln08/ –

^= xif{ kfj/ –

&= ;jf/Lsf] O{l~hg g+= –

*= ;jf/Lsf] r];L; g+= –

(= ;jf/Lsf] /ª M– -s_ a8L -v_ l;;f

!)= OGwg –

!!= ;+rf/ pks/0f –

!@= jhg Ifdtf – s"n Ifdtf -!_ l;6 ;+Vof –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 54

!#= ;?jf ;xdlt kqsf] r=g+= ldlt / ;Ssn ;=b=k|=k=

!$= af6f] Ohfht kq –

!%= ;jf/L s/ k|df0fkq –

!^= hfFrkf; –

!&= k|b"if0f k|df0fkq –

!*= cGo k|df0f –

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

sfof{no k|of]hgsf nflu

;jf/L lg/LIf0fsf] k"0f{ Joxf]/f k|bfg ul/Psf] btf{ g+=

btf{ ldlt –

;jf/L hfFRg] k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL btf{ ug]{sf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 55

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––((((

lgod & sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

ljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L rnfpg] cg'dltkqsf] nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

============================c~rn,

====================================.

d]/f]÷xfd|f] lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/LnfO{ g]kfnleq b]xfosf] :yfgdf

=========================lbg /fVg'÷rnfpg' k/]sf] x'gfn] pQm ;jf/L /fVg÷rnfpgsf] nflu nfUg]

b:t'/ / rflxg] cGo lg:;f k|df0f o;} ;fy /fvL cg'dltkq kfpg b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ .

!= ;jf/L btf{ g+= –

@= ;jf/Lsf] lsl;d –

#= ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

$= 7]ufgf –

%= ;jf/Lsf] O{l~hg g+= –

^= ;jf/Lsf] r];L; g+= –

&= df]8]n –

*= ag]sf] ;fn –

(= xif{ kfj/ – l;=l;= –

!)= ;jf/Lsf] /ª M–

!!= ;jf/Ldf k|of]u x'g] OGwgsf] lsl;d –

!@= ;jf/Lsf] l;6 / jhg Ifdtf –

!#= ;jf/Lsf] k|j]z b:t'/ lt/]sf] lg:;f M– -s_ sfof{nosf] gfd –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 56

-v_ /l;b g+= –

-u_ b:t'/ –

-3_ ldlt –

!$= ;jf/L ;~rfng cg'dltkq lbg' kg]{ sf/0f –

!%= rnfpg] – /fVg] If]q –

!^= ;jf/L /fVg] – rnfpg] Dofb –

!&= ;jf/L :jb]z kms{g] lbg –

!*= ;jf/L :jb]z kms{+bf s'g eG;f/ gfsf eP/ hfg] xf] < –

!(= cGo

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 57

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!)!)!)!)

-lgod & sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

ljb]zdf btf{ ePsf] ;jf/L rnfpg lbOg] cg'dltkq

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

=================c~rn,

===================.

cg'dlt–kq

cg'dltkq g+= ldlt –

!= ufl8 wgLsf] gfd –

@= 7]ufgf –

#= ;jf/Lsf] g+= –

$= Ol~hg g+= –

%= r]l;; g+= –

^= df]8]n g+= –

&= ;jf/L ag]sf] ;fn –

*= ;jf/Lsf] lsl;d –

(= k|j]z u/]sf] –

s_ eG;f/ sfof{nosf] gfd – v_ ldlt –

u_ eG;f/sf] k|=k=g+= – 3_ g]kfndf a:g kfpg] cjlw –

ª_ dx;'n /sd –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 58

!)= of=Jo=sf af6 ;~rfngsf] nflu tf]lsPsf] cjlw .

ldlt – b]lv ;Dd lbg

!!= ;~rfng ug{ kfpg] If]q –

!@= k|of]u –

!#= b:t'/ –

!$= cGo –

Ohfht kq a'‰g]sf] ;xL – Ohfht kq lbg] clwsf/Lsf]

gfd y/ – ;xL –

ldlt – gfd –

bhf{ –

ldlt –

b«i6Jo M–

-!_ of] cg'dltkqaf6 g]kfnleq s'g} oftfoft ;]jf ;~rfng ug{ kfOg] 5}g .

-@_ Ps jif{sf]lardf #) lbgsf] cjwL eGbf a9L g]kfnleq ;jf/LnfO{ /fVg kfO{g]

5}g .

-#_ of] cg'dltkqdf tf]lsPsf] eGbf a9L cjlw;Ddsf] nflu g]kfnleq ;jf/L /fVg'

k/]df k'gM ;DalGwt eG;f/ sfof{nodf uO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd k'gM eG;f/

k|j]z, z'Ns a'emfO Dofb ykL NofPdfdfq ;DalGwt oftfoft Joj:yf

sfof{non] csf]{ cg'dltkq lbg ;Sg]5 .

-$_ of] cg'dltkqsf] Dofb ;lsPkl5 g]kfnaf6 kms{g] a]nfdf of] cg'dltkq

;DalGwt sfof{nodf a'emfpg Nofpg' kg]{5 . sf/0fjz csf]{ sfof{no If]q

leqsf] eG;f/ gfsfaf6 kms{g' k/]df glhssf] oftfoft Joj:yf sfof{nodf ;f]

cg'dltkq a'emfpg' kg]{5, / ;f] sfof{noaf6 To;sf] hfgsf/L ;flassf]

sfof{nonfO{ k7fO{lbg' kg]{5 .

-%_ of] cg'dltkq s'g} sf/0fn] x/fP jf gfl;Pdf ;DalGwt sfof{nodf uO{ lgj]bg

lbO{ k|ltlnlk lng' kg]{5 .

-^_ of] cg'dltkq k|fKt ;jf/Ln] g]kfnL ofq' tyf dfn;fdfg cf];f/ k;f/ ug{

kfpg] 5}g .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 59

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!! !! !! !!

-lgod * sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

btf{ k|df0f kq gjLs/0f u/fpg lbO{g] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

==========================c~rn,

===================================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf btf{ ePsf] lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/Lsf] btf{ k|df0f kqsf]

gjLs/0fsf] nflu nfUg] b:t'/ / cGo cfjZos lg:;f o;} ;fy ;+nUg u/L b/vf:t lbPsf]

5'÷lbPsf 5f}+ .

!= ;jf/L btf{ g+= –

@= ;jf/Lsf] lsl;d –

#= ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

$= ;jf/L gljs/0f Dofb ;dfKt ePsf] ldlt –

%= ;jf/L btf{ k|df0f kq gljs/0f ug'{ kg]{ cjlw –

^= ;jf/L ;fwg cfos/ a'emfPsf] lg:;f –

-s_ ;jf/L cfos/ a'emfPsf] sfof{no –

-v_ ;jf/L cfos/ a'emfPsf] cjlw –

-u_ /l;b jf ef}r/ g+= –

-3_ ldlt –

&= ef8fsf ;jf/Lsf] nflu af6f] Ohfht kq –

-s_ af6f] Ohfht kq lbg] sfof{no –

-v_ af6f] Ohfht kq kfPsf] If]q –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 60

-u_ af6f] Ohfht kq kfPsf] cjlw –

-3_ af6f] Ohfht kq lnPsf] ldlt –

*= k|b'if0f hfFr k|df0f kq lng' kg]{ ;jf/L eP –

-s_ k|b'if0f hfFr ug]{ sfof{no –

-v_ k|b'if0f k|df0f kq lbPsf] ldlt –

-u_ k|b'if0f hfFr k|df0f kq k|fKt u/]sf] cjlw –

(= cGo –

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

gjLs/0f u/]sf] ldlt –

gjLs/0f u/]sf] cjlw –

==================================== =================== =====================================

hfFra'em ug]{ k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL gjLs/0f ug]{ clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 61

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!@ !@ !@ !@

-lgod ( sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/Lsf] gfd;f/L u/fpg lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

===========================c~rn,

===================================.

lnlvtd d]/f]÷xfd|f] gfddf btf{ eO{ d]/f]÷xfd|f] xs ef]udf /x]sf] O=g+= r]l;;

g+=============df]8]n g+==============ePsf]============c===========g+= sf] ;jf/LnfO{ d}+n]–xfdLn] lgDg

lnlvt gfd y/ 7]ufgf ePsf] JolQm–JolQmx¿–kmd{–sDkgL–;+:yfnfO{ lsgf/fsf ;fIfLsf]

/f]xj/df ?=================================cIf/]kL====================df lnnfd–laj|mL–pkxf/–js; u/L

lbPsf] x'gfn] pQm ;jf/L lgh–lghx¿sf] gfddf gfd;f/L ul/ lbg' x'g cg'/f]w ub{5'÷u5f}{+ .

dflysf] Joxf]/f km/s kl/ laj|mL–lnnfd–pkxf/–js; u/]sf] ePdf sfg"g adf]lhd ;x'Fnf

a'emfpFnf .

cf}+7fsf] 5fk

bf= af=

laj|mL–lnnfd–pkxf/–js; ul/lbg]sf]

;xL –

gfd y/ –

jif{ –

7]ufgf – c~rn – lhNnf –

uf=lj=;=–g=kf=–p=d=g=kf=–d=g=kf –

j8f g+= 6f]n – kmf]g g+= –

afa'–kltsf] gfd –

afh]sf] gfd –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 62

;fIfL

!=

@=

pko'{Qm adf]lhdsf] ;jf/L ;fwg dfly pNn]lvt JolQm–JolQmx¿–kmd{–sDkgL–

;+:yfaf6 d}n]–xfdLn] vl/b–lnnfd ;sf/–pkxf/–js;–xsef]u sfod u/L lnPsf] xf] .

o;df s'g} km/s kg]{ 5}g . km/s kf/L n]gb]g u/]sf] 7x/L of] gfd;f/L ab/ ePdf sfg"g

adf]lhd b08 ;hfo u/]df ;xg a'emfpg tof/ 5'–5f}+ .

cf}+7fsf] 5fk

bf= af=

vl/b ug]{–lnnfd ;sf/ ug]{–pkxf/–

js; kfpg]sf] ;xL –

gfd y/ –

jif{ –

7]ufgf – c~rn – lhNnf –

uf=lj=;=–g=kf=–p=d=g=kf=–d=g=kf –

j8f g+= 6f]n – ˚f]g g+= –

afa'–kltsf] gfd –

afh]sf] gfd –

n]vs –

k]z ePsf sfuh kqx¿

!= lng] lbg] b'a}sf gful/stf – -s_ lbg]sf] – lhNnf gful/stf g+= –

-v_ lng]sf] – lhNnf gful/stf g+= –

@= ;jf/L cfos/ lt/]sf] k|df0f – -s_ ;jf/L cfos/ a'emfPsf] sfof{no –

-v_ ldlt –

-u_ cjlw –

-3_ /l;b jf ef}r/ g+= –

#= ;fj{hlgs ;jf/L eP af6f] Ohfht lnPsf] k|df0f kq – -s_ lbg] sfof{no –

-v_ kfPsf] If]q –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 63

-u_ kfPsf] ldlt –

-3_ cjlw –

$= ;+:yf–kmd{–sDkgLsf] gfddf n]gb]g ePsf] eP ;DalGwtsf] kq –

-s_ kq ;+Vof r= g+===================ldlt=======================

%= jfl/;gfdf jf k|ltlglw tf]ls cfPsf] eP ;f] sf] kq, k|df0f tyf gufl/stfsf] jf

kl/ro kqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk

^= gfd;f/Lsf] nflu a'emfPsf] b:t'/sf] /l;b g+===============/ ldlt====================

&= >d P]g, @)$* sf] bkmf $& sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -h_ adf]lhd ;DalGwt

sfdbf/ jf sd{rf/LnfO{ ltg'{kg]{ /sd a'emfPsf] k|df0f .

*= cGo k|df0fx¿ –

-s_ ;jf/L hfFrkf; k|df0fkq

-v_ ;jf/L k|b'if0f k|df0fkq

Olt ;Dat @)==========;fn============dlxgf ====== ut] /f]h=====z'ed\=============

sfof{no k|of]hgsf nflu

;jf/L hfFr k|ltj]bgsf] Joxf]/f

===================================

;jf/L hfFRg] k|fljlwssf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 64

pko'{Qm adf]lhd n]gb]gsf] dGh'/L u/L d]/f] /f]xj/df ;xL–;gfvt u/]sf] / pNn]lvt

sfuhkqx¿ ;d]t k]z u/L ;s]sf] x'Fbf gfd;f/L ul/lbg k]z u/]sf] 5' .

kmfF6jfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

gfd;f/L ;b/ u/L k|dfl0ft ul/lbg] clwsf/Lsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

b|i6b|i6b|i6b|i6JoJoJoJo M–pko'{Qm adf]lhd gfd;f/L b/vf:t kmf/d g]kfnL sfuhdf 5kfOPsf] x'g' kg]{5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 65

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!# !# !# !#

-lgod !) sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/L wgLsf] d[To' ePdf ;jf/Lsf] gfd;f/L ug{ lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

=========================c~rn,

==================================.

ljifo M ;jf/Lsf] gfd;f/L .

d]/f]÷xfd|f] xs ef]udf /x]sf] O=g+================r]l;; g+=================btf{ g+============sf]

;jf/Lsf] wgL >L================================sf] d[To' ePsf]n] :yfgLo k~hLsflwsf/L

sfof{nosf] d[To' btf{ k|df0fkq r=g+=============ldlt=============lhNnf k|zf;g sfof{no========sf]

gftf k|dfl0ft kq Pj+ glhssf] xsjfnf eGg] Joxf]/fsf] kq ;fy ;jf/L s/ k|df0f kq,

gful/stf k|df0fkq, af6f] Ohfht kq, ;+:yf–kmd{–sDkgL eP kqsf] r=g+=======ldlt========jf

k|ltlglwTj kq ;+nUg /fvL tf]lsPsf] b:t'/ ;lxt gfd;f/L ul/lbg x'g cg'/f]w ub{5'÷5f}+ .

dflysf] Joxf]/f km/s k/]df sfg"g adf]lhd ;x'Fnf÷a'emfpFnf .

!= d[tssf] d[To' btf{ k|df0fkq –

@= lhNnf k|zf;g sfof{nosf] gftf k|dfl0ftkq –

#= ;jf/Lsf] ;=b=k|=k –

$= af6f] Ohfhtkq –

%= ;jf/Lsf] hfFrkf; –

^= ;jf/Lsf] k|b'if0f hfFr k|df0fkq –

&= cGo k|df0fx¿ –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 66

dfly n]lvPsf] ;jf/L ;fwg=====================xfd|f] xsef]usf] ePsf]n] s'g} km/s kg]{

5}g . km/s kfl/Psf] jf a]xs 7xl/Pdf gfd;f/L ab/ ePdf sfg"g adf]lhd

;x'Fnf÷a'emfpFnf .

cf}7fsf] 5fk xsjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

jif{ –

7]ufgf –

;jf/L hfFrsf] lj:t[t k|ltj]bg –

dfly pNn]lvt k|df0fx¿sf] ;fy} ;xL ;gfvtsf] cfwf/df gfd;f/L ul/lbg k]z

u/]sf] 5' .

====================================== ================== ==============================

;jf/L hfFRg] k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL gfd;f/L ;b/ ug]{sf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 67

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!$ !$ !$ !$

-lgod !@ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/Lsf] pks/0f kl/jt{g ug{ lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

========================c~rn,

================================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf btf{ /x]sf]============;jf/Lsf] Ol~hg÷r]l;;÷/ª÷l;6÷:j¿k

kl/jt{g÷x]/km]/ ug'{kg]{ ePsf]n] cfjZos b:t'/ / k|df0f ;+nUg /fvL b/vf:t lbPsf] 5'÷

5f}+ . ;jf/L hfFrL a'emL==============kl/jt{g–x]/km]/ ug{ :jLs[lt kfpF . km/s k/]df sfg"g

adf]lhd ;x'Fnf÷a'emfpFnf .

!= ;jf/L wgLsf] gfd y/ / 7]ufgf –

@= ;jf/L btf{ g+= –

#= ;jf/Lsf] lsl;d –

$= ;jf/Ldf kl/jt{g÷x]/km]/ ug'{k/]sf] sf/0f –

%= eG;f/ u/L NofPsf] eP eG;f/ k|1fkgkq / /l;b –

^= cGo sfuhft –

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

;jf/L========================kl/jt{g÷x]/km]/ ;DaGwdf k|fljlwssf] /fo –

=============================== ======================= ============================

;jf/L hfFRg] k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL kl/jt{g÷x]/km]/ ug{

:jLs[lt lbg] clws[tsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 68

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!% !% !% !%

-lgod !# sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

btf{sf] k|df0fkq vf/]hLsf] nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

========================c~rn,

==============================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf o; sfof{nodf btf{ ePsf] lgDg cg';f/sf] ;jf/L lau|LO{÷gf;LO

eljiodf rnfpg g;Sg] ePsf]n] btf{ k|df0fkq ;+nUg /fvL b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ . Joxf]/f

a'emL btf{ k|df0f kq vf/]h u/L kfpF .

!= ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

@= 7]ufgf –

#= ;jf/L btf{ g+= –

$= ;jf/Lsf] lsl;d –

%= ;jf/L btf{ vf/]h ug'{kgf{sf] sf/0f –

^= x/fPsf]–gfl;Psf]–cflbsf] Joxf]/f–k|df0f jf l;kmfl/;kq –

&= ;jf/L btf{ k|df0fkq –

*= hfFrkf;sf] k|df0fkq –

(= k|b"if0f hfFrkf;sf] k|df0fkq –

!)= af6f] Ohfht kq –

!!= cGo k|df0f –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 69

sfof{no k|of]hgsf] nflu

;jf/Lsf] lj:t[t hfFr u/L btf{ vf/]h ug'{kg]{ sf/0f vf]lnPsf] k|ltj]bg======================

=============================== ======================= ============================

;jf/L hfFRg] k|fljlwssf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL ;jf/L btf{ vf/]h ug{

lg0f{o lbg] clws[tsf] ;xL

b|i6«Job|i6«Job|i6«Job|i6«Jo M x/fPsf] jf gfl;Psf] Joxf]/f lgj]bg k/]df s'g} sfof{no jf lgsfoaf6 s'g} sf/afxL

jf cGo k|of]hgsf nflu glvlrPsf] / ;f] Joxf]/f em'6f] ePdf sfg"g adf]lhd

;x'Fnf÷a'emfpFnf egL sa'lnot ;d]t u/fpg] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 70

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!^ !^ !^ !^

-lgod !$ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

btf{sf] k|df0f kqsf] k|ltlnlksf] nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

=========================c~rn,

================================.

d]/f]÷xfd|f] gfddf o; sfof{nodf btf{ ePsf] lgDg cg';f/sf] ;jf/Lsf] btf{ k|df0f

kqsf] k|ltlnlk kfpg nfUg] b:t'/ / cfjZos k|df0f ;d]t o;} ;fy ;+nUg u/L b/vf:t

lbPsf] 5'÷5f}+ . Joxf]/f a'lem btf{ k|df0f kqsf] k|ltlnlk kfpF .

!= ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

@= 7]ufgf –

#= ;jf/L btf{ g+= –

$= ;jf/Lsf] lsl;d –

%= k|ltlnlk lng'kg]{ sf/0f –

^= x/fPsf]–gfl;Psf] ePdf ;f] sf] ldlt / :yfg –

&= pQm Joxf]/f k|dfl0ft ug]{ cfwf/–k|df0f –

*= s'g} sfof{nosf] l;kmfl/; eP ;f] sf] M– -s_ gfd –

-v_ kq ;+Vof –

-u_ ldlt –

(= cGo –

!)= n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] xf] . em'Ýf 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'Fnf÷a'emfpFnf .

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 71

sfof{no k|of]hgsf] nflu

l/s8{ le8fpFbf ;Dk"0f{ Joxf]/f ldNg uPsf]n]

k|ltlnlk lbg l;kmfl/; ug]{

======================== ==================================================

kmfF6jfnfsf] ;xL k|ltlnlk k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 72

�cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!&!&!&!&

-lgod @) sf]] pklgod -!_ / lgod @@ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

rfns cg'dltkq÷rfns cg'dltkqdf c¿ ;jf/L

;dfj]z ug{sf] nflu lbO{g] b/vf:t

>Ldfg sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no,

========================c~rn===============

d}n] lgDg adf]lhdsf] ;jf/L Jofj;foLs÷u}/–Joj;foLs sfo{sf] nflu rnfpg

cg'dltkq kfpgsf nflu÷klxn] k|fKt u/]sf] cg'dltkqdf b]xfo adf]lhdsf] ;jf/L yk u/L

kfpg lgDg ljj/0f e/L cfjZos b:t'/ / sfuh kq ;lxt b/vf:t lbPsf] 5' . ;jf/L

rnfpg] cg'dltkq kfpF .

!= b/vf:tjfnfsf] gfd y/ M– -s_ b]jgful/df M

-v_ c+u|]hLdf 7"nf] cIf/df M

@= :yfoL 7]ufgf M–-s_ c~rn M -v_ lhNnf M

-u_ d=g=kf=÷p=d=g=kf=÷uf=lj=;= -3_ j8f g+= M

-ª_ 6f]n M -r_ kmf]g g+= M

#= c:yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn M -v_ lhNnf

-u_ d=g=kf=÷p=d=g=kf=÷uf=lj=;= -3_ j8f g+= M

-ª_ 6f]n M -r_ kmf]g g+= M -5_ df]jfO{n g+=

-h_ cGo M

$= k]zf M %= lnË M dlxnf÷k'?if ^= z}lIfs of]Uotf M

&= gful/stf M *= gful/stf k|=k=g+= (= gful/stf lnPsf] lhNnf M

!)= hGd ldlt !!= b/vf:t lb+bfsf] pd]/ M !@= ljz]if lrGx -x'lnof_ M

!#= /ut ;d"x M !$= lktf jf kltsf] gfdy/ / 7]ufgf M

!%= ;jf/L rnfpg k|lzIf0f k|fKt u/]sf] ;+:yfsf] gfd M

!^= ;jf/L rnfpg l;sfpg] rfnssf] gfd / cg'dltkq g+= M

!&= o; cl3 cg'dltkq k|fKt u/]sf] eP ;f]sf] ljj/0f M

� klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

l6s6

cfj]bssf] kf;kf]6{ ;fO{hsf] kmf]6f]

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 73

-s_ cg'dltkq lbg] sfof{no M -v_ cg'dltkq k|fKt u/]sf] ;jf/Lsf] lsl;d M

-u_ cg'dltkq g+= M -3_ ldlt M

!*= o; cl3 cg'dltkqsf] nflu b/vf:t lbPsf] eP –

-s_ b/vf:t lbPsf] ldlt M -v_ k/LIff ldlt M

-u_ k/LIff lng] sfof{no M -3_ k/LIffsf] kl/0ffd M

!(= cg'dltkq k|fKt ug{÷yk ug{ rfx]sf] ;jf/L –

-s_ df]6/;fOsn, :s'6/, df]k]6 -v_ hLk, sf/, 8]lne/L Eofg

-u_ 6]Dkf], c6f]l/S;f -3_ kfj/l6n/ -ª_ 6\ofS6/

-r_ ldgLa;, ldgL6«s -5_ a;, 6«s, nx/L -h_ /f]8 /f]n/, 8f]h/

-em_ qm]g

@)= b/vf:t / k/LIff b:t'/ ?==================-cIf/]kL ================_ /l;b jf ef}r/

g+==========÷=========

@!= cGo –

bfofF afofF

pk/f]Qm ;Dk"0f{ ljj/0f 7Ls 5 egL

;xL ug]{ M

b/vf:tjfnfsf] ;xL M

cf}7fsf]

5fk

ldlt M

;+nUg sfuhftx¿ M

-!_ b:t'/ lt/]sf] ef}r/ -@_ gful/stfsf] k|dfl0ft k|ltlnlk -#_ lg/f]lutfsf]

k|df0fkq

-$_ xfn;fn} lvr]sf] kf;kf]6{ ;fO{hsf] # k|lt c6f] ;fO{hsf] @ k|lt

-%_ k|lzIf0f s]Gb|n] lbPsf] k|df0f kqsf] k|ltlnlk

sfof{no k|of]hgsf] nflu

!= k/LIf0f / k/LIffkmnsf] ljj/0f –

k/LIffsf]

lsl;d

k/LIff

ldlt

k|fKtfÍ glthf -pQL0f{

cg'QL0f{_

k/LIf0f ug]{

clwsf/Lsf] gfd

;xL s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 74

;fd"lxs d"NofÍg k|ltj]bgsf] Joxf]/f M

@= ;kmn x'g]sf] nflu cg'dlt kq ;DaGwL ljj/0f M

-s_ cg'dlt kq g+=

-v_ cg'dlt kq lbg l;kmfl/; ug]{ clwsf/Lsf] ;xL M

k/LIff ;ldltsf] lg0f{o ldlt M

-u_ cg'dlt kq lbg] jf k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf] ;xL M

#= c;kmn x'g]sf] nflu jf k/LIffdf ;lDdlnt gx'g]sf] nflu k'gM k/LIffdf ;fd]n x'g

jf b/vf:t lbg kfpg] jf k/LIffdf ;fd]n x'g kfpg]÷gkfpg] ;DaGwdf ePsf]

lg0f{osf] Joxf]/f M

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no ==========================

;jf/L rfns cg'dlt kqsf] k/LIffsf] nflu

k|j]z–kq

btf{ g+= M btf{ ldlt M

cfj]bssf] gfd y/ M gf=k|=g+= kf;kf]6{ g+=

lktf jf kltsf] gfd, y/ M :yfoL 7]ufgf M /Qm ;d"x M

cfj]bg u/]sf] ;jf/Lsf] lsl;d M cfj]bssf] b:tvt M

k/LIff x'g] ldlt M ;do M :yfg M

cfj]bg kmf/fd :jLs[t ug]{sf] b:tvt M

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 75

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!* !* !* !*

-lgod @) sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

lg/f]lutfsf] k|df0f–kq

!= lgj]bssf] gfd y/ –

@= lgj]bssf] 7]ufgf –

#= pd]/ –

$= /ut ;d"x –

%= x'lnof –

:jf:Yo k/LIf0fsf] ljj/0f

^= lgj]bsnfO{ lgDg lnlvt /f]u 5 jf 5}g -:ki6 ;Fu cIf/df n]Vg' xf];\_

-s_ 5f/] /f]u –

-v_ kfunkg –

-u_ l/+u6f nfUg] jf d'5f{ kg]{ /f]u –

-3_ kmf]S;f] jf Åbo ;DaGwL s'g} /f]u –

-ª_ s'g} lsl;dsf] dfgl;s /f]u –

-r_ cGo –

&= cfFvfsf] zlQm –

-s_ b]Vg] zlQm –

-v_ :ki6 b]Vg] zlQm sd ePdf rZdf k|of]u ubf{ :ki6 b]Vg ;S5 jf ;Sb}g –

-u_ rZdf nufpFbf s] slt kfj/sf] nufpFbf 7Ls x'G5 <

-3_ ljleGg /ªx¿ / ljz]if u/L /ftf], xl/of], kx]+nf] 5'6\ofpg ;S5 jf ;Sb}g –

-ª_ To:tf] /ªx¿ s] slt b'/L ;Ddsf] 5'6\ofpg ;S5 <

-r_ /tGwf] ePsf]÷gePsf] –

-5_ lbgsf] pHofnf]df @% ld6/sf] b'/Ldf ;jf/Lsf] gDa/ Kn]6 x]g{ / To;sf]

lje]b 5'6\ofpg ;S5 ;Sb}g –

-h_ cfFvf ;DaGwL cGo /f]u s]xL 5 5}g –

*= >j0f zlQm 7Ls 5 jf 5}g -:ki6 ;Fu cIf/df n]Vg' xf];\_

-s_ sfgsf] >j0f zlQm –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 76

-v_ ljleGg ;jf/L, dfG5] jf hgfj/sf] cfjfh ;'gL 5'6\ofpg] zlQm –

(= zf/Ll/s :jf:y / cj:yf – =========================

d}n] lgj]bssf] :jf:y k/LIf0f u/] . dfly n]lvPsf] ljj/0f d]/f] 1fg / ljZjf;df

7Ls 5 . lgh ;jf/L rnfpg of]Uo b]lvg' x'G5÷b]lvg' x'Gg .

lrlsT;ssf] –

;xL –

gfd y/ –

bhf{ –

/lhi6«]zg g+= –

ldlt –

-sfof{no eP ;f] sf] 5fk_

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 77

�cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!(!(!(!(

-lgod @! / lgod @# sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_

rfns cg'dltkq÷gjLs/0f btf{ lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

================ c~rn ==================

!= rfns cg'dlt kq g+= M @= hf/L ePsf] ldlt M

#= Dofb ;dfKt x'g] ldlt M $= xf]nf]u|fd gDa/ M

%= sf8{ g+= ^= /ut ;d"x M

&= cg'dlt kq kfpg]sf] gfd, y/ M *= pd]/ M

(= lktf jf kltsf] gfd M

!)= :yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn M -v_ lhNnf M

-u_ d=g=kf=÷p=d=g=kf=÷uf=lj=;=

-3_ j8f g+= M -ª_ 6f]n M -r_ kmf]g g+= M

-h_ Ans g+= M -em_ ;Dks{ :yfg jf sfof{no M

!!= c:yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn M -v_ lhNnf

-u_ d=g=kf=÷p=d=g=kf=÷uf=lj=;=

-3_ j8f g+= M -ª_ 6f]n M -r_ kmf]g g+= M

-5_ df]jfO{n g+= -h_ Ans g+= M

-em_ ;Dks{ :yfg jf sfof{no M

!@= k]zf M !#= z}lIfs of]Uotf M !$= gful/stf g+= M

!%= gful/stf lnPsf] lhNnf M !^= kf;kf]6{ g+=

!&= rfns cg'dlt kq k|fKt u/]sf] ;jf/L ljj/0f M

-s_ -v_ -u_

-3_ -ª_ -r_

� klxnf] ;+zf]wgåf/f ;+zf]lwt .

cfj]bssf] xfn;fn} lvlrPsf] kf;kf]6{ ;fO{hsf] kmf]6f] 6fF:g]

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 78

-5_ -h_ -em_

!*= b:tvt / cf}7f 5fk M

bfofF afofF

cg'dlt kq kfpg]sf] b:tvt M

cf}7fsf]

5fk M

kmfF6jfnfsf] b:tvt M r]s ug]{sf] b:tvt M hf/L ug]{ clwsf/Lsf] b:tvt M

!(= cg'dlt kqdf yk ;jf/L ;dfj]z ePsf] ljj/0f M

;d"x yk ;jf/Lsf]

ljj/0f

yk ;jf/Lsf] cg'dlt

kq k|fKt ldlt

kmfF6jfnfsf]

;xL

k|dfl0ft ug]{sf]

;xL

@)= rfns cg'dlt kq gjLs/0f ubf{sf] ljj/0f M

;fljs

cg'dlt

kq g+=

hf/L ug]{

sfof{no

Dofb ;dfKt

ePsf] ldlt

xfn

gjLs/0f

u/]sf] ldlt

/l;b g+=

/ b:t'/

/sd

gjLs/0f

axfn /xg]

ldlt

kmfF6jfnfsf]

;xL

k|dfl0ft

ug]{sf]

;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 79

�cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@)@)@)@)

==========================

� klxnf] ;+zf]wgåf/f vf/]h .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 80

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@! @! @! @!

-lgod @# sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

rfns cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lbO{g] b/vf:t

>Ldfg sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

=========================c~rn,

==================================.

d]/f] gfddf oftfoft Joj:yf sfof{no ========================= af6 lbOPsf] rfns

cg'dltkq g+============= ldlt ===================== df gjLs/0f Dofb ;dfKt ePsf]n] k'gM %

jif{sf] nflu gjLs/0f ug{ of] b/vf:t ;fy cfjZos b:t'/ / lg/f]uLtfsf] k|df0fkq ;+nUg

/fvL k]z u/]sf] 5' . gjLs/0f u/L kfpF .

!= ;jf/L rfnssf] gfd –

rfns cg'dltkq g+= –

rfns cg'dltkq hf/L ug]{ sfof{no –

@= :jLs[t lrlsT;saf6 xfn} hfFr ePsf] lg/f]uLtfsf] k|df0fkq –

-cg';"rL–!* lgod @) -@_ kmf/fd eg]{_

#= /fh:j b:t'/ ?===============/l;b g+= – ef}r/

b/vf:tjfnfsf] –

;xL –

gfdy/ –

7]ufgf –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 81

�cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@@@@@@@@

======================

� klxnf] ;+zf]wgåf/f vf/]h .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 82

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@#@#@#@#

-lgod @# sf] pklgod -$_ ;Fu ;DalGwt_

rfns cg'dltkq lbg] sfof{no afx]s cGo sfof{noaf6 ug]{ gjLs/0f lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

c~rn

====================.

l;=g+= rfns cg'dlt

kq g+= / lbg]

sfof{ no

rfnsf] gfd

y/ jtg

rfns cg'dlt kq

/ k|fKt ;jf/Lsf]

ljj/0f

rfns cg'dlt

kq gjLs /0f

ldlt

gjLs/0f

Dofb ;dfKt

x'g] ldlt

gjLs/0f

b:t'/

gjLs/0f ul/lbg]sf]

gfd, kb / x:tfIf/

r9fpg]sf]

;xL

k|dfl0ft ug]{sf]

;xL

gjLs/0f

b:t'/

cg'dlt kq

hf/L ug]{

sfof{no

s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 83

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@$ @$ @$ @$

-lgod @$ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlksf] nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

=======================c~rn,

=============================.

d]/f] gfddf o; sfof{noaf6 hf/L ePsf] lgDg cg';f/sf] rfns cg'dltkqsf]

k|ltlnlk kfpg nfUg] b:t'/ / cfjZos k|df0f ;d]t o;} ;fy ;+nUg u/L b/vf:t lbPsf]

5' . Joxf]/f a'lem rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlk kfpF .

!= rfnssf] gfd y/ –

@= jtg –

#= rfns cg'dltkq g+= / ldlt –

$= k|ltlnlk lng'kg]{ sf/0f –

%= k|x/L–6«flkms sfof{nosf] l;kmfl/; kq M– -s_ sfof{nosf] gfd –

-v_ kq ;+Vof –

-u_ ldlt –

^= cGo k|df0f –

&= n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] xf] em'Ýf 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'Fnf a'emfpFnf .

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

====================================== ===========================

k|ltlnlk lbg l;kmfl/; ug]{ k|ltlnlk k|dfl0ft ug]{

kmfF6jfnfsf] ;xL clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 84

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@% @% @% @%

-lgod @^ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dltkqsf] nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

kmf]6f]

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

============================c~rn,

====================================.

oftfoft ;]jfdf sfd ug{ kl/rfns cg'dltkq kfpgsf nflu lgDg ljj/0f e/L

cfjZos b:t'/ / sfuh kq ;lxt b/vf:t lbPsf] 5' . kl/rfns cg'dltkq kfpF .

!= b/vf:tjfnfsf] gfd y/ M– -s_ b]jgful/df –

-v_ c+u|]hLdf 7"nf] cIf/df –

@= :yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn -v_ lhNnf

-u_ uf=lj=;=–g=kf=–p=d=g=kf=–d=g=kf=

-3_ j8f g+= -ª_ 6f]n -r_ kmf]= g+= -5_ cGo

#= c:yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn -v_ lhNnf

-u_ uf=lj=;=–g=kf=–p=d=g=kf=–d=g=kf=

-3_ j8f g+= -ª_ 6f]n -r_ kmf]= g+= -5_ cGo

$= k]zf –

%= z}lIfs of]Uotf –

^= gful/stf g+= –

&= b/vf:t lb+bfsf] pd]/ –

*= x'lnof –

(= /ut ;d"x –

!)= lnË

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 85

!!= lktf jf kltsf] gfd y/ / 7]ufgf –

!@== s'g} ;jf/Ldf kl/rfnssf] sfd ul//x]sf] eP ;f] sf] ljj/0f –

-s_ ;jf/L g+=========================== -v_ oftfoft ;]jfsf] gfd M–

!#= ;jf/L wgL–Joj:yfks jf rfnssf] l;kmfl/; 5 5}g < eP ;f] sf] k|ltlnlk k]z

ug]{ –

!$= b/vf:t / k/LIff b:t'/ ?=====================sf] /l;b jf ef}r/ g+=========================

!%= cGo –

!^= ;+nUg sfuhftx¿ M

!_ b:t'/ a'emfPsf] ef}r/

@_ xfn ;fn} lvr]sf] tLg k|lt kf;kf]6{ ;fOhsf] ˚f]6f]

#_ gful/stfsf] k|dfl0ft k|ltlnlk

$_ lg/f]lutfsf] k|df0f kq

cf}7fsf] 5fk

pk/f]Qm ;Dk"0f{ ljj/0f 7Ls 5 egL ;xL ug]{ –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

!= k/LIff jf k/LIffkmnsf] ljj/0f –

k/LIffsf]

lsl;d

k/LIff

ldlt

k|fKtfÍ glthf pQL0f{–

cg'QL0f{

k/LIf0f ug]{

clwsf/Lsf] gfd

;xL s}lkmot

lnlvt

df}lvs

hDdf M–

;fd"lxs d"NofÍg k|ltj]bgsf] Joxf]/f M

@= ;kmn x'g]sf] nflu cg'dltkq ;DaGwL ljj/0f –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 86

-s_ cg'dltkq g+= –

-v_ cg'dltkq lbg l;kmfl/; ug]{ clwsf/Lsf] ;xL –

-u_ cg'dltkq lbg] jf k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf] ;xL –

#= c;kmn x'g]sf] nflu jf k/LIffdf ;lDdlnt gx'g]sf] nflu ul/g] Joj:yfsf] lg0f{o –

k/LIffdf ;fd]n x'g] k|j]z kq

b/vf:tfjfnfsf] gfd y/ – 7]ufgf –

k/LIff x'g] :yfg –

k/LIff x'g] ldlt –

============================================== ===============================================

l;kmfl/;stf{ kmfF6jfnfsf] b:tvt k|j]z kq lbg] clwsf/Lsf] b:tvt

-k|j]zkq k5fl8 n]lvg] s'/fx¿_

b|i6Job|i6Job|i6Job|i6Jo–

-!_ of] k|j]z kq k/LIffdf ;fd]n x'gsf nflu clgjfo{ ¿kdf lnO{ cfpg' kg]{5 .

k|j]z kq gePsfnfO{ k/LIffdf ;fd]n u/fOg] 5}g .

-@_ of] k|j]zkqdf pNn]lvt kmf]6f] jf b/vf:tjfnf JolQm afx]s c¿n] of] k|j]z

kqsf] k|of]u ug'{ x'Fb}g .

-#_ k/LIffdf ;fd]n x'g g;s]df # lbg cufl8 hfgsf/L glbPdf jf k/LIffdf

tf]lsPsf] ldlt :yfg / ;dodf pkl:yt gePdf lghnfO{ k'gM k/LIffdf

;fd]n u/fOg] 5}g / b/vf:t / k/LIff b:t'/ ;d]t lkmtf{ x'g] 5}g .

-$_ k/LIffdf s'g} lsl;dsf] clgoldt sfo{ ug{ kfOg] 5}g . To:tf] clgoldt sfo{

u/]df lghnfO{ k/LIff ejg jf :yfgaf6 lgsflng] 5 / lghsf] k/LIff ;d]t

/2 ul/g]5 .

-%_ lnlvt–df}lvs k/LIffsf] ldlt / ;do sfof{nosf] ;"rgf kf6Ldf 6fF; u/L

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 87

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@^ @^ @^ @^

-lgod @^ sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dltkqsf] nflu b/vf:t lb+bf ;+nUg ug'{kg]{ lg/f]lutfsf] k|df0f–kq

!= lgj]bssf] gfd y/ –

@= lgj]bssf] 7]ufgf –

#= pd]/ –

$= /ut ;d"x –

%= x'lnof –

:jf:y k/LIf0fsf] ljj/0f

^= lgj]bsnfO{ lgDg lnlvt /f]u 5 jf 5}g -:ki6 ;Fu cIf/df n]Vg'xf];\_

-s_ 5f/] /f]u –

-v_ kfunkg –

-u_ l/+u6f nfUg] jf d'5f{ kg]{ /f]u –

-3_ 5ftL jf Åbo ;DaGwL /f]u –

-ª_ s'g} lsl;dsf] dfgl;s /f]u –

&= cfFvfsf] zlQm 7Ls 5 jf 5}g -:ki6 ;Fu cIf/df n]Vg' xf];\_

-s_ b]Vg] zlQm –

-v_ :ki6 b]Vg] zlQm sd ePdf rZdf k|of]u ubf{ :ki6 b]Vg ;S5 jf ;Sb}g –

-u_ ljleGg /ªx¿ 5'6\ofpg ;S5 jf ;Sb}g –

-3_ /tGwf] ePsf]÷gePsf] –

-ª_ cfFvf ;DaGwL cGo /f]u s]xL 5 5}g –

*= >j0f zlQm 7Ls 5 jf 5}g -:ki6 ;Fu cIf/df n]Vg' xf];\_

(= zf/Ll/s :jf:y / cj:yf – =======================

!)= cGo –

d}n] lgj]bssf] :jf:y k/LIf0f u/+] . dfly n]lvPsf] ljj/0f d]/f] 1fg / ljZjf;df

7Ls 5–5}g lgh ;jf/Ldf sfd ug{ kl/rfns cg'dltkq lngsf nflu of]Uo b]lvg'

x'G5÷b]lvg' x'Gg .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 88

lrlsT;ssf] –

;xL –

gfd y/ –

bhf{ –

/lhi6«]zg g+= –

ldlt –

-sfof{no eP ;f]sf] 5fk_

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 89

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@& @& @& @&

-lgod @& ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dlt–kq btf{ lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

c~rn

================================.

!= kl/rfns cg'dltkq g+= –

@= kl/rfns hf/L ePsf] ldlt –

#= cg'dltkq kfpg]sf] gfd y/ –

$= pd]/ –

%= :yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn -v_ lhNnf

-u_ uf=lj=;=–g=kf=–p=d=g=kf=–d=g=kf=

-3_ j8f g+= -ª_ 6f]n -r_ kmf]= g+=

-5_ ;Dks{ :yfg jf sfof{no

^= c:yfoL 7]ufgf M– -s_ c~rn -v_ lhNnf

-u_ uf=lj=;=–g=kf=–p=d=g=kf=–d=g=kf=

-3_ j8f g+= -ª_ 6f]n -r_ kmf]= g+=

-5_ ;Dks{ :yfg jf sfof{no

&= k]zf –

*= z}lIfs of]Uotf –

(= /ut ;d"x –

!)= gful/stf M gful/stf lnPsf] lhNnf –

gful/stf g+= – kf;kf]6{ g+=–

!!= lktf jf kltsf] gfd –

!@= sfo{/t /x]sf] eP oftfoft ;]jfsf] gfd jf ufl8 g+= –

!#= cg'dltkq ;DaGwdf ePsf] b08 hl/jfgfsf] ljj/0f –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 90

b08 hl/jfgfsf] ljj/0f b08 hl/jfgf

ePsf] ldlt /

cjlw

b08 hl/jfgf

ug]{ sfof{no

-s_

-v_

-u_

-3_

-ª_

!$= k|ltlnlk lnPsf] eP ;f] sf] ljj/0f –

!%= cGo –

================================= ============================ ==========================

cg'dltkq kfpg]sf] ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL kl/rfns cg'dltkq lbg]

clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 91

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@* @* @* @*

-lgod @* sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lbO{g] b/vf:t

l6s6

>Ldfg sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no,

============================c~rn,

==================================.

d]/f] gfddf oftfoft Joj:yf sfof{no=======================af6 lbOPsf] kl/rfns

cg'dltkq g+===============sf] cjlw ldlt==================df ;dfKt ePsf]n] k'gM % jif{sf] nflu

gjLs/0f ug{ of] b/vf:t ;fy cfjZos b:t'/ / lg/f]uLtfsf] k|df0fkq ;+nUg /fvL k]z

u/]sf] 5' . gjLs/0f u/L kfpF .

!= ;jf/L rfnssf] gfd –

rfns cg'dltkq g+= –

rfns cg'dltkq hf/L ug]{ sfof{no –

@= :jLs[t lrlsT;saf6 xfn} hfFr ePsf] lg/f]lutfsf] k|df0fkq –

-cg';"rL @^ lgod @& -@_ kmf/fd eg]{_

#= /fh:j b:t'/ ?=================/l;b g+= – ef}r/

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 92

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@( @( @( @(

-lgod @* sf] pklgod -#_ ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dltkq gjLs/0f lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

c~rn

=========================.

l;=g+= kl/rfns cg'dltkq

g+= / lbg] sfof{no -

k=;= r=g+= ldlt_

kl/rfnssf] gfd y/

jtg

kl/rfns

cg'dltkq gjLs/0f

ldlt

gjLs/0f Dofb

;dfKt ldlt

gjLs/0f

b:t'/

ef}r/ jf /l;b

g+=

r9fpg]sf]

;xL

k|dfl0ft

ug]{sf] ;xL

s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 93

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#) #) #) #)

-lgod @* sf] pklgod -$_ ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dltkq lbg] sfof{no afx]s cGo sfof{noaf6 kl/rfns

cg'dltkq gjLs/0f ul/Psf] Joxf]/f hgfpg] lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

c~rn

=============================.

l;=g+= kl/rfns

cg'dltkq g+= / lbg]

sfof{no

-k=;= r=g+= ldlt_

kl/rfnssf]

gfd y/ jtg

kl/rfns

cg'dltkq

gDj/

kl/rfns

cg'dlt k|fKt

;jf/L

kl/rfns

cg'dltkq

gjLs/0f ldlt

gjLs/0f

Dofb ;dfKt

ldlt

r9fpg]sf]

;xL

ef}r/ jf

/l;b g+=

r9fpg]sf]

;xL

k|dfl0ft

ug]{sf] ;xL

s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 94

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#! #! #! #!

-lgod @( sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

kl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlksf] nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo",

oftfoft Joj:yf sfof{no,

========================c~rn

==========================.

d]/f] gfddf o; sfof{noaf6 lbOPsf] lgDg cg';f/sf] kl/rfns cg'dltkqsf]

k|ltlnlk kfpgsf nflu nfUg] b:t'/ / cfjZos k|df0f ;d]t o;} ;fy ;+nUg u/L b/vf:t

lbPsf] 5' . Joxf]/f a'lem kl/rfns cg'dltkqsf] k|ltlnlk kfpF .

!= kl/rfnssf] gfd y/ –

@= jtg –

#= kl/rfns cg'dltkq g+= –

$= kl/rfns cg'dltkq k|fKt ldlt –

%= k|ltlnlk lng'kg]{ sf/0f –

^= x/fPsf] jf gfl;Psf] ePdf ;f] sf] ldlt / :yfg –

&= pQm Joxf]/f k|dfl0ft ug]{ cfwf/ jf k|df0f –

*= s'g} sfof{nosf] l;kmfl/; eP ;f] sf] M– -s_ gfd –

-v_ kq ;+Vof –

-u_ ldlt –

(= cGo –

!)= n]lvPsf] Joxf]/f 7Ls ;fFrf] 5, em'Ýf 7x/] sfg"g adf]lhd ;x'Fnf

a'emfpFnf .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 95

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

==================================== =========================

k|ltlnlk lbg l;kmfl/; ug]{ k|ltlnlk k|dfl0ft ug]{

kmfF6jfnfsf] ;xL clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 96

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#@ #@ #@ #@

-lgod #) sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

af6f] Ohfht kqsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

========================c~rn

============================.

lgDg cg';f/sf] oftfoft ;]jfsf] ;jf/LnfO{ lgDg cg';f/sf] af6f] Ohfht kq

kfpgsf nflu nfUg] b:t'/ / cfjZos k|df0f kqx¿ /fvL b/vf:t lbPsf] 5' . lgodfg';f/

af6f]sf] Ohfhtkq kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] ljj/0f –

-s_ oftfoft ;]jfsf] gfd –

-v_ oftfoft ;]jf btf{ ldlt –

-u_ oftfoft ;]jfsf] gjLs/0f cjlw –

-3_ oftfoft ;]jf btf{ ug]{ sfof{no –

-ª_ oftfoft ;]jf /x]sf] d'Vo sfof{nosf] :yfg / kmf]= g+= –

-r_ cGo

@= ;jf/L wgLsf] ljj/0f –

-s_ ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

-v_ 7]ufgf –

-u_ ;jf/L Joj:yfkssf] gfd y/ –

-3_ ;jf/L Joj:yfkssf] 7]ufgf –

#= ;jf/Lsf] ljj/0f –

-s_ ;jf/L g+= –

-v_ btf{ ldlt –

-u_ ;jf/Lsf] lsl;d –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 97

-3_ ;jf/Lsf] OlGhg g+= –

-ª_ ;jf/Lsf] r]l;; g+= –

-r_ ;jf/Lsf] df]8]n g+= / lgdf{tf sDkgL M–

-c_ df]8]n M– -cf_ lgdf{tf sDkgL –

-5_ lgdf{0f ePsf] ;fn –

-h_ ;jf/Lsf] jhg Ifdtf –

-c_ s'n jhg – -cf_ ef/jfxg Ifdtf – -O{_ l;6 Ifdtf –

-em_ cGo –

$= ;jf/Lsf] af6f] Ohfht kq dfu u/]sf] If]q jf af6f]sf] ljj/0f –

-s_ -v_

-u_ -3_

-ª_ -r_

%= o; cl3 s'g} sfof{noaf6 af6f] Ohfht kq k|fKt u/]sf] eP ;f] sf] ljj/0f –

-s_ kfPsf] af6f] –

-v_ Ohfht kq kfPsf] g+= / ldlt –

-u_ axfn cjlw –

-3_ Ohfht lbg] sfof{no –

-ª_ ;xdlt kq kfPsf] ldlt –

^= hfFrkf; ;DaGwL ljj/0f –

-s_ hfFrkf; ePsf] ldlt / cjlw – ldlt – cjlw –

-v_ hfFrkf; ul/lbg] sfof{no –

&= ;jf/L aLdf ;DaGwL ljj/0f –

-s_ ;jf/L aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-v_ ofq' aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-u_ dhb'/ aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-3_ t];|f] kIf aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 98

-ª_ ofqL u'06f aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

*= ;jf/Ldf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] ljj/0f –

-s_ rfns M– -c_ gfd y/ –

-cf_ 7]ufgf –

-O_ cg'dltkq lbg] sfof{no / cg'dltkq g+= –

-v_ kl/rfns M– -c_ gfd y/ –

-cf_ 7]ufgf –

-O_ cg'dltkq lbg] sfof{no / cg'dltkq g+= –

-u_ cGo sd{rf/L M– -c_ gfd y/ –

-cf_ 7]ufgf –

-O_ cg'dltkq lbg] sfof{no / cg'dltkq g+= –

(= ofqL afxs ;jf/L ePdf l6s6 sfpG6/ /xg] :yfg –

!)= ;jf/L grn]sf] ;dodf jf cjlwdf ;jf/L kfls{· ug]{ :yfg –

!!= cGo ljj/0f –

-s_

-v_

-u_

-3_

-ª_

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 99

sfof{no k|of]hgsf] nflu

-!_ pQm ;jf/Ln] dfu u/]sf] af6f]sf] Ohfht kq lbg ;lsg] – g;lsg] ljj/0f

v'nfpg]–

-s_ af6f] Ohfht kq lbg g;lsg] eP ;f] sf] sf/0f v'nfpg] –

-c_

-cf_

-O_

-v_ af6f] Ohfht kq lbg ;lsg] eP s'g s'g af6f]sf] Ohfht kq lbg] xf] ;f]

v'nfpg] –

-s_ -v_

-u_ -3_

-ª_ -r_

@= af6f] Ohfht kq g+= –

#= af6f] Ohfht kqsf] b:t'/ ?= – ef}r/ – /l;b g+= –

$= ;+nUg sfuh kqx¿ –

%= cGo ljj/0f –

============================================================== ==============================================

af6f] Ohfht lbg l;kmfl/; ug]{ kmfF6jfnfsf] ;xL af6f] Ohfht lbg] clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 100

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––## ## ## ##

-lgod #! sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

af6f] kl/jt{gsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

==========================c~rn

=================================.

o; sfof{nosf] af6f] Ohfht g+================af6 af6f] Ohfht kq lnO/x]sf]df xfn

pQm af6f] kl/jt{g u/L Ohfht kq lng] OR5f ePsf]n] cfjZos b:t'/ / k|df0fx¿ /fvL

b/vf:t lbPsf] 5' . lgodfg';f/ af6f] kl/jt{g u/L Ohfhtkq kfpF .

!= ;jf/L gDa/ –

@= af6f] Ohfht g+= –

#= oftfoft ;]jf –

$= ;jf/L wgL –

%= klxn] ;jf/Ln] af6f] Ohfht kq kfPsf] af6f] –

^= ;jf/L btf{ k|df0fkq gljs/0f –

&= hfFrkf; k|df0fkq –

*= aLdfx¿ –

(= kl/jt{g u/L lng rfx]sf] af6f]sf] ljj/0f – -s_

-v_

-u_

!)= b:t'/ –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 101

sfof{no k|of]hgsf] nflu

af6f] Ohfht kq gDa/ –

b:t'/ –

;+nUg sfuhft –

================================== ============================

gofF af6f] Ohfht kq lbg gofF af6f] Ohfht lbg]

l;kmfl/; ug]{sf] ;xL clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 102

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#$ #$ #$ #$

-lgod #@ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

k6s] af6f] Ohfht kqsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo" oftfoft Joj:yf sfof{no ========================c~rn ============================. lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/LnfO{ lgDg adf]lhd af6f]df ;~rfng ug{ k6s] af6f]

Ohfht kq kfpgsf nflu nfUg] b:t'/ / cfjZos k|df0f kq ;d]t /fvL b/vf:t lbPsf]

5'÷5f}+ . lgodfg';f/ k6s] af6f] Ohfht kq kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd / 7]ufgf –

@= ;jf/L wgLsf] gfd / 7]ufgf –

#= ;jf/Lsf] btf{ g+= / ldlt –

$= ;jf/Lsf] lsl;d –

%= ;jf/Lsf] af6f] Ohfht kqsf] ljj/0f –

-s_ Ohfht kq kfPsf] af6f] Ohfht kq g+= / lbg] sfof{no –

-v_ kfPsf] :yfoL af6f] –

-u_ jxfn cjlw –

^= k6s] af6f] Ohfht kq lng] If]q –

&= k6s] af6f] Ohfht kq lng' kg]{ sf/0f –

-s] sfo{sf] nflu hfg] xf] ;f] v'nfpg]_

*= k6s] af6f] Ohfht kq dfu u/]sf] cjlw – b]lv – ;Dd –

(= hfg] cfpg] k6s –

!)= pQm ;jf/Lsf] hfFrkf; jxfn cjlw –

!!= b:t'/ /sd –

!@= cGo ljj/0f –

b/vf:tjfnfsf] ;xL – gfd y/ – jtg – ldlt – rfns–kl/rfns cg'dltkq g+= / lbg] sfof{no –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 103

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#% #% #% #%

-lgod #@ sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

k6s] af6f] Ohfht kq

Ohfht kq g+= – ldlt –

!= oftfoft ;]jfsf] gfd / 7]ufgf –

@= ;jf/L wgLsf] gfd y/ / 7]ufgf –

#= ;jf/L btf{ g+= / ldlt –

$= ;jf/Lsf] lsl;d –

%= k6s] af6f] lbPsf] If]q – b]lv ;Dd

^= k6s] af6f]sf] cjlw – b]lv ;Dd

&= hfg] cfpg] k6s –

*= k6s] af6f] lnPsf] b"/L –

(= a'emfPsf] b:t'/ /sd –

!)= ;]jf ;~rfngsf zt{ -s]xL eP_ –

!!= cGo –

Ohfht kq a'‰g]sf] ;xL Ohfhtkq lbg] clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 104

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#^ #^ #^ #^

-lgod #$ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

af6f] Ohfht kqsf] gjLs/0fsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

=====================c~rn

============================.

lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/Lsf] lgDgfg';f/sf] af6f] Ohfht kq gjLs/0f u/L kfpgsf

nflu nfUg] b:t'/ / cfjZos sfuhkq o;} ;fy ;+nUg /fvL b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ .

lgodfg';f/ af6f] Ohfht kq gjLs/0f u/L kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd / 7]ufgf –

@= ;jf/L wgLsf] gfd / 7]ufgf –

#= ;jf/L Joj:yfkgsf] gfd / 7]ufgf –

$= ;jf/L btf{ g+= –

%= ;jf/Lsf] lsl;d –

^= ;jf/Lsf] af6f] Ohfht kq g+= –

&= ;jf/Lsf] af6f] Ohfht kq gjLs/0f ug'{ kg]{ If]q –

-s_ -v_ -u_

-3_ -ª_ -r_

*= ;fljs af6f]df yk36 ePsf] eP ;f] sf] ljj/0f –

-s_

-v_

(= af6f] Ohfht kqsf] axfn cjlw –

!)= af6f] Ohfht gjLs/0f ug'{ kg]{ cjlw – b]lv ;Dd .

!!= hfFrkf; ;DaGwL ljj/0f –

-s_ hfFrkf; ePsf] ldlt / cjlw M– ldlt M cjlw M

-v_ hfFrkf; ul/lbg] sfof{no –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 105

!@= ;jf/L aLdf ;DaGwL ljj/0f –

-s_ ;jf/L aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-v_ ofq' aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-u_ dhb'/ aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-3_ t]>f] kIf aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-ª_ ofqL u'06f aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

!#= ;jf/Ldf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] ljj/0f M– -klxn] glbPsf] jf klxn] lbPsf] ljj/0f

kl/jt{g ePsfsf] nflu dfq_

-s_ rfnssf] gfd y/ 7]ufgf / cg'dltkq g+= –

-v_ kl/rfnssf] gfd y/ 7]ufgf / cg'dltkq g+= –

-u_ cGo sd{rf/Lsf] gfd y/ 7]ufgf / cg'dltkq g+= –

!$= ofq'jfxs ;jf/Lsf] l6s6 sfp06/ /xg] :yfg –

!%= ;jf/L grn]sf] ;dodf kfls{Ë ug]{ :yfg –

!^= cGo –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 106

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#& #& #& #&

lgod #% sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

af6f] Ohfht kq :ylut /fVg lbOg] b/vf:t

>Ldfg sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

==========================c~rn

==============================.

o; sfof{nosf] af6f] Ohfht kq g+==============;jf/L gDa/==========sf] ;jf/L xfn

;~rfng ug{ pko'Qm gePsf]n] af6f] Ohfhtkq :ylut /fVg af6f] Ohfhtkq / hfFrkf;

k|df0fkq ;Ssn ;+nUg /fvL of] b/vf:t k]z u/]sf] 5' . Joxf]/f ;fFrf] xf] em'Ýf 7x/] sfg"g

adf]lhd ;x'Fnf÷a'emfpFnf .

!= ;jf/L gDa/ –

@= af6f] Ohfht gDa/ –

#= hfFrkf; k|df0fkq –

$= lau|LO{ agfpg g;Sg] ePdf js{zksf] kq –

%= :ylut /fVg' kgf{sf] sf/0f v'Ng] cGo k|df0f–kqx¿ –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

!= ;Ssn – af6f] Ohfhtkq lvlr sfof{nodf /flvPsf] .

@= ;Ssn – hfFrkf; k|df0fkq lvlr sfof{nodf /flvPsf] .

#= :ylut /fVg' kgf{sf] sf/0f v'n]sf] kq .

$= k|fljlwssf] /fo –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 107

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#* #* #* #*

-lgod #& ;Fu ;DalGwt_

af6f] Ohfhtkq btf{ lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

========================c~rn .

!= af6f] Ohfht kq g+= –

@= o; sfof{noaf6 k|fKt z'? af6f]sf] ljj/0f –

-s_ -v_ -u_

-3_ -ª_ -r_

#= oftfoft ;]jfsf] ljj/0f –

-s_ oftfoft ;]jfsf] gfd –

-v_ oftfoft ;]jf btf{ g+= / ldlt –

-u_ btf{ ug]{ sfof{no –

-3_ oftfoft ;]jfsf] d'Vo sfof{no /x]sf] :yfg / ˚f]=g+= –

$= ;jf/Lsf] ljj/0f –

-s_ ;jf/L g+= –

-v_ btf{ ldlt –

-u_ lsl;d –

-3_ Ol~hg g+= –

-ª_ r]l;; g+= –

-r_ df]8]n / lgdf{tf sDkgL M– -c_ df]8]n – -cf_ lgdf{tf sDkgL –

-O_ ag]sf] ;fn –

-5_ ;jf/Lsf] jhg Ifdtf M– -c_ s"n jhg – -cf_ ef/ jxg Ifdtf –

-O_ l;6 Ifdtf –

-h_ cGo –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 108

%= ;jf/L wgL / ;~rfns ;DaGwL ljj/0f –

-s_ ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

-v_ ;jf/L wgLsf] 7]ufgf –

-u_ ;jf/L Joj:yfks jf ;~rfnssf] gfd y/ –

-3_ ;jf/L Joj:yfks jf ;~rfnssf] 7]ufgf –

^= hfFrkf; ;DaGwL ljj/0f –

-s_ hfFrkf; ePsf] ldlt / cjlw M– ldlt – cjlw –

-v_ hfFrkf; ul/lbg] sfof{no –

&= ;jf/L aLdf ;DaGwL ljj/0f –

-s_ ;jf/L aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt M– -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-v_ ofq' aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-u_ dhb'/ aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-3_ t];|f] kIf aLdf M– -c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

-ª_ ofqL u'06f aLdf M–-c_ aLdf ePsf] ldlt – -cf_ cjlw –

-O_ aLdf ug]{ sDkgL jf lgsfo –

*= ;jf/Ldf sfd ug]{ sd{rf/Lsf] ljj/0f M–

-s_ rfnssf] gfd y/ 7]ufgf / cg'dltkq g+= –

-v_ kl/rfnssf] gfd y/ 7]ufgf / cg'dltkq g+= –

-u_ cGo sd{rf/Lsf] gfd y/ 7]ufgf / cg'dltkq g+= –

(= ofq'jfxs ;jf/L ePdf l6s6 sfp06/ /xg] :yfg –

!)= ;jf/L grn]sf] ;do jf cjlwdf ;jf/L kfls{Ë ug]{ :yfg –

!!= o; cl3 af6f] Ohfhtkq kfPsf] eP ;f] sf] ljj/0f, cjlw / lbg] sfof{no –

!@= cGo ljj/0f –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 109

af6f] Ohfhtkq gjLs/0f, af6f] yk, :ylut / '̊s'jf cflbsf] ljj/0f

sfod

ePsf] jf

gjLs/0f

ePsf]

af6f]sf]

ljj/0f

gjLs/0f

ldlt

jxfn

cjlw

hfFrkf;sf]

jxfn

cjlw /

hfFrkf;

lbg]

sfof{no

aLdfsf]

jxfn

cjlw /

ljdf

ul/Psf]

sfof{no

af6f] Ohfht

kq :ylut /

km's'jf

ljj/0f

ljj/0f /fVg]sf]

x:tfIf/

s}lkmot -o; dxndf w]/}

7fpF /fvL pQm ;jf/Lsf]

;DaGwdf x/]s k6s

ePsf ljleGg lg0f{o jf

sf/jfxLsf] ljj/0f

r9fpg]_

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 110

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––#( #( #( #(

-lgod #* sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

af6f] Ohfht kqsf] k|ltlnlksf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

=========================c~rn

==============================.

o; sfof{noaf6 k|bfg ul/Psf] ;jf/L gDa/==========sf] af6f] Ohfht kq

g+====================x/fPsf]n] pQm af6f] Ohfht kqsf] gSsn kfpg lgDg k|df0f kq ;Ssn

;+nUg /fvL of] b/vf:t k]z u/]sf] 5' . Joxf]/f ;fFrf] xf] em'Ýf 7x/] sfg"g adf]lhd

;x'Fnf÷a'emfpFnf .

!= ;jf/L gDa/ –

@= af6f] Ohfht gDa/ –

#= hfFrkf; k|df0fkq –

$= lau|L agfpg g;Sg] ePdf js{zksf] kq –

%= cGo k|df0fx¿–kqx¿ –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 111

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$) $) $) $)

-lgod #( sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

hfFrkf; u/fpgsf nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo" oftfoft Joj:yf sfof{no ===========================c~rn ==================================. lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/Lsf] hfFrkf; k|df0f kq kfpgsf nflu nfUg] b:t'/ / cGo

cfjZos sfuhkq ;lxt b/vf:t lbPsf] 5' . ;jf/Lsf] hfFr u/L lgodfg';f/ hfFrkf;

k|df0f kq kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= ;jf/L wgLsf] gfd, y/ / 7]ufgf –

#= ;jf/L Joj:yfkssf] gfd / 7]ufgf –

$= ;jf/L btf{ g+= / ldlt –

%= ;jf/Lsf] lsl;d –

^= klxn] af6f] Ohfht kq lnPsf] eP ;f] sf] ljj/0f –

-s_ ;jf/Ln] kfPsf] af6f] Ohfht kq g+= / jxfn cjlw –

-v_ af6f] Ohfht kfPsf] If]q –

-u_ af6f] Ohfht lbg] sfof{no –

&= klxn] hfFrkf; k|df0f kq lnPsf] eP ;f] sf] ljj/0f –

*= hfFrkf; k|df0f kq lng] cjlw M– ldlt – b]lv ;Dd

(= ;jf/L dd{t ;+ef/ ug]{ u/]sf] js{;ksf] gfd, 7]ufgf / cg'dltkq g+= / cg'dlt

k|fKt ldlt M–

!)= b:t'/ –

b/vf:tjfnfsf] ;xL – gfd y/ – 7]ufgf – ldlt – !!= b/vf:tjfnf ;jf/L rfns–kl/rfns eP lghsf] gfd, y/, 7]ufgf / cg'dltkq

g+=–

!@= cGo –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 112

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$! $! $! $!

-lgod #( sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

;jf/L hfFr ubf{ k|fljlwsn] eg'{kg]{ ljj/0f kmf/fd

!= ;jf/L ;DaGwL ljj/0f –

-s_ ;jf/L btf{ g+= –

-v_ ;jf/L btf{ ldlt –

-u_ ;jf/L wgLsf] gfd y/ jtg –

-3_ ;jf/Lsf] lsl;d –

-ª_ ;jf/Lsf] df]8]n / agfpg] sDkgLsf] gfd M– -c_ df]8]n –

-cf_ agfpg] sDkgL –

-r_ ;jf/L ag]sf] ;fn –

-5_ ;jf/Lsf] Ol~hg g+= –

-h_ ;jf/Lsf] Rofl;; g+= –

-em_ l;ln08/ ;+Vof –

-`_ kfj/ – l;=l;= –

-6_ ;jf/Lsf] /ª– -s_ a8Lsf] /ª -v_ l;;fsf] /ª

-7_ k|of]u ug]{ OGwgsf] lsl;d –

-8_ ;jf/Lsf] jhg M– -s_ s'n jhg -v_ ef/jxg Ifdtf -u_ l;6 ;+Vof –

-9_ k|of]u –

-0f_ cGo –

@= ;jf/L btf{ k|df0f kqdf pNn]lvt ljj/0f 7Ls eP gePsf] –

#= ;jf/Lsf] a8Lsf] /ª / cj:yf 7Ls eP gePsf] < –

$= ‰ofn, l;6 / l;;fsf] cj:yf 7Ls eP gePsf] < –

%= ;jf/Lsf] x]8nfO{6, Jofs nfO6, ;fO8 nfO{6 cflbsf] cj:yf 7Ls eP gePsf] < –

^= ;jf/Lsf] Ol~hgsf] cj:yf -!_ :6fl6{Ë -@_ lksck -#_ hg/n 6\o'lgË

&= ;jf/Lsf] :6]l/ª, a|]s, luo/ cflbsf] cj:yf –

*= ;jf/Lsf] cfjfh / wF'jfsf] dfqf 7Ls eP gePsf] –

(= ;jf/Lsf] gDa/ Kn]6sf] cj:yf –

-s_ tf]lsPsf] ;fOhdf eP gePsf] –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 113

-v_ tf]lsPsf] /ª eP gePsf] –

-u_ pko'Qm 7fpFdf ;a}n] b]Vg] a'‰g] u/L b'a} tkm{ /fv] g/fv]sf] –

!)= ;jf/Lsf] lgoldt ¿kdf ;le{l;Ë u/fP gu/fPsf] –

!!= ;jf/Lsf] 6fo/ / lJxnsf] cj:yf -s_ 6«s -v_ l/;f]n ul/Psf] jf gul/Psf]

-u_ lJxn g6

!@= ;di6Lut d"NofÍg M -;jf/Lsf] 6fo/, l:k|Ë kftf, 6fO/]6 tyf ;/;kmfO cflbsf]

cj:yf_

!#= hfFrkf; k|df0f lbg of]Uo eP gePsf] –

!$= hfFrkf; k|df0fkq lbg' kg]{ cjlw –

!%= cGo –

;jf/L hfFrkf; lbg of]Uo b]lvPdf ;f] sf] hfFrkf; k|df0fkq k|dfl0ft

l;kmfl/; ug]{ k|fljlwssf] – ul/lbg] clwsf/Lsf] –

;xL – ;xL –

gfd y/ – gfd y/ –

ldlt – ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 114

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$@ $@ $@ $@

-lgod #( sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

hfFrkf; k|df0fkq

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

====================c~rn

===================.

j|m=;+= ldlt –

!= ;jf/L btf{ g+= –

@= ;jf/Lsf] lsl;d –

#= oftfoft ;]jfsf] gfd –

$= ;jf/L wgLsf] gfd y/ –

%= ;jf/Lsf] Rofl;; gDa/ –

^= ;jf/Lsf] O{l~hg gDa/ –

&= ;jf/Lsf] df]8]n / lgdf{tf sDkgL M– -s_ df]8]n -v_ lgdf{tf sDkgL –

*= ;jf/Lsf] /ª –

(= OGwgsf] lsl;d –

!)= ;jf/Lsf] jhg Ifdtf M– -s_ s'n jhg – -v_ ef/jxg Ifdtf – -u_ l;6 Ifdtf –

!!= w'Fjfsf] dfqf –

!@= ;jf/L hfFr u/]sf] ldlt –

!#= ;jf/L hfFrkf;sf] jxfn cjlw –

!$= cGo, ;]jf ;~rfngsf zt{x¿ –

;jf/L hfFrkf; ug]{ k|fljlwssf] – hfFrkf; k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf] –

;xL – ;xL –

gfd y/ – gfd y/ –

ldlt – ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 115

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$# $# $# $#

-lgod $) sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

k'gM hfFrkf; k|df0fkqsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

=========================c~rn

==============================.

lgDg ljj/0f ePsf] ;jf/Lsf] k'gM hfFrkf; ug{ nfUg] b:t'/ / cfjZos sfuhkq

;lxt b/vf:t lbPsf] 5' . ;jf/Lsf] k'gM hfFr u/L hfFrkf; k|df0fkq kfpF .

!= ;jf/Lsf] gDa/ / lsl;d –

@= af6f] Ohfhtkq gDa/ / jxfn cjlw –

#= klxn] k|fKt hfFrkf; k|df0fkq g+= / jxfn cjlw . hfFrkf; lbg] sfof{no –

$= k'gM hfFrkf;sf] nflu dfu u/]sf] cjlw –

%= dd{t–;+ef/–;kmfO ug]{ u/]sf] js{zksf] gfd –

^= b:t'/ –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

rfns–kl/rfns eP cg'dltkq g+= / 7]ufgf –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

-;jf/L hfFrsf] lj:t[t ljj/0f k|fljlwsn] cg';"rL–#* lgod #( -@_ eg]{_

b:t'/

;jf/L hfFrkf; lbg of]Uo hfFrkf; k|df0fkq

b]lvPdf l;kmfl/; ug]{ k|dfl0ft ul/lbg]

k|fljlwssf] ;xL – clws[tsf] ;xL –

gfd y/ – gfd y/ –

ldlt – ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 116

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$$ $$ $$ $$

-lgod $! sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

hfFrkf; k|df0fkq :ylut /fVgsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

==========================c~rn

===============================.

d]/f]–xfd|f] gfddf /x]sf] ;jf/L ================== sf/0fn] s]xL ;dosf] nflu ;~rfng

ug{ g;lsg] ePsf]n] hfFrkf; k|df0fkq :ylut ul/kfpF .

!= ;jf/Lsf] gDa/ / lsl;d –

@= af6f] Ohfhtkq –

#= hfFrkf; k|df0fkq –

$= ;jf/L dd{t ug'{kg]{ eP js{zksf] l;kmfl/; kq tyf js{zksf] gfd, 7]ufgf

cg'dltkq / cg'dltkq k|fKt ldlt –

%= b'3{6gfdf k/]sf] eP 6«flkms k|x/Lsf] kq –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

!= ;Ssn – af6f] Ohfhtkq sfof{nodf lvRg] .

@= ;Ssn – hfFrkf; k|df0fkq sfof{nodf lvRg] .

============================= ==================== ========================

k|fljlwssf] /fo / ;xL kmfF6jfnfsf] ;xL :ylut /fVg lg0f{o lbg]

clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 117

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$% $% $% $%

-lgod $@ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

hfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlk nflu lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ sfof{no k|d'vHo"

oftfoft Joj:yf sfof{no

=========================c~rn

================================.

d]/f]÷xfdLn] o; sfof{noaf6 ldlt================df ;jf/Lsf] hfFrkf; k|df0fkq

lnPsf]df x/fP–gfl;Psf]n] hfFrkf; k|df0fkqsf] k|ltlnlk kfpg cfjZos kq / b:t'/

;+nUg /fvL b/vf:t lbPsf] 5'÷5f}+ .

!= ;jf/Lsf] gDa/ / lsl;d –

@= hfFrkf; k|df0fkq g+= / ldlt –

#= hfFrkf; gjLs/0f jxfn /x]sf] ldlt –

$= b:t'/ –

%= cGo k|df0f –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

b:t'/ –

======================================== ========================

k|ltlnlk ptf/ ul/lbg k]z ug]{ k|ltlnlk k|dfl0ft lbg]

k|fljlwssf] ;xL clws[tsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 118

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$^ $^ $^ $^

-lgod $# ;Fu ;DalGwt_

hfFrkf; lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

oftfoft Joj:yf sfof{no

c~rn

==================.

j|m=

;+=

ldlt ;jf/L

wgLsf]

gfd y/

;jfl/sf]

btf{

g+=

lsl;d ag]sf]

;fn

df]8]n agfpg]

sDklg

OGwgsf]

lsl;d

r]l;; g+= OlGhg

g+=

w'jfFsf] dfqf k'gMhfFrkf;sf]

ljj/0f

hfFrkf;

:ynsf]

ljj/0f

hfFrkf;

jxfn

cjlw

r9fpg]sf]

;xL

k|dfl0ft

ug]{sf]

;xL

s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 119

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$& $& $& $&

-lgod $$ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t ug{ lbOg] b/vf:t

l6s6

>Ldfg\ dxflgb]{zsHo"

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+ .

lgDg ljj/0f ePsf] oftfoft ;]jf ;~rfng ug{sf] nflu pQm oftfoft ;]jfsf] gfd

kl~hs[t u/L kfpgsf nflu nfUg] b:t'/ / cfjZos sfuh kqx¿ ;+nUg u/L b/vf:t

lbPsf] 5'÷5f}+ . lgodfg';f/ pQm oftfoft ;]jfsf] gfd kl~hs[t u/L ;~rfng ug]{ Ohfht

kq kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ ;jf/L wgLsf] gfd y/ 7]ufgf÷;Ful7t ;+:yf eP To:tf]

;+:yfsf] gfd 7]ufgf –

-s_

-v_

-u_

#= oftfoft ;]jfsf] 7]ufgf –

$= oftfoft ;]jfsf] k"FhL /lhi68{ ePsf] eP –

-s_ kmd{ jf k"FhL /lhi68{ ug]{ sfof{no –

-v_ /lhi68{ k"FhL M– -c_ rfn" -cf_ clws[t –

-u_ /lhi68{ g+= –

-3_ /lhi68{ ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 120

%= pQm oftfoft ;]jfsf] gfd /fvL ;~rfng x'g] ;jf/Lsf] ljj/0f –

j|m=;+= ;jf/L wgLsf]

gfd

;jf/L

btf{ g+=

;jf/L

btf{ ldlt

;jf/Lsf]

lsl;d

;]jfsf]

lsl;d

^= pQm oftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/L tyf dhb'/x¿sf] ljj/0f –

j|m=;+= gfd y/ 7]ufgf kb lgo'lQm ldlt cGo

&= cGo ljj/0f –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 121

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$$$$****

-lgod $$ sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf kl~hs[t lstfa

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+

k|d'v ;~rfnssf]

kmf]6f] jf oftoft

;]jfsf] 5fk

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= btf{ ldlt –

#= 7]ufgf –

$= oftfoft ;]jfsf] k|f]k|fO6/ jf ;fem]bf/ jf k|yd ;~rfnsx¿sf] gfd y/ 7]ufgf–

;Ful7t ;+:yf eP k|aGwkq –

-s_

-v_

-u_

%= oftfoft ;]jfsf] kF"hL /lhi68{ ePsf] eP –

-s_ /lhi68{ g+= / ldlt –

-v_ /lhi68{ ug]{ sfof{no –

-u_ /lhi68{ kF"hL M– -c_ rfn" kF"hL -cf_ clws[t kF"hL –

^= pQm oftfoft ;]jfsf] gfddf ;~rfng x'g] ;jf/Lsf] ljj/0f –

j|m=;+= ;jf/L

wgLsf] gfd

;jf/L

btf{ g+=

;jf/L

btf{ ldlt

;jf/Lsf]

lsl;d

;]jfsf]

lsl;d

&= ;jf/Ldf sfd ug]{ sd{rf/L tyf dhb'/x¿sf] ljj/0f –

j|m=;+= gfd y/ 7]ufgf kb lgo'lQm ldlt cGo

*= cGo ljj/0f –

oftfoft ;]jf btf{ ug]{ l;kmfl/; ug]{sf] btf{ k|dfl0ft ug]{ clwsf/Lsf]

kmfF6jfnfsf] ;xL ;xL ;xL

ldlt ldlt ldlt

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 122

gjLs/0f, gfd;f/L, vf/]h, k'gM btf{ cflbsf] ljj/0f

ldlt gjLs/0f

jxfn cjlw

b:t'/ /

/l;b g+=

:ylut

ldlt

vf/]h

ldlt

k'gM btf{

ldlt

gfd;f/L ePdf

gfd;f/L x'g] JolQmsf]

gfd y/ 7]ufgf

s}lkmot

b|b|b|b|i6Joi6Joi6Joi6Jo M– JolQmut nutsf] k5fl8sf] k[i7df pNn]v ug]{ –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 123

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$( $( $( $(

-lgod $% sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq gjLs/0fsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ dxflgb]{zsHo",

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+ .

l6s6

lgDg cg';f/sf] oftfoft ;]jf ;~rfng ug{ lbOPsf] cg'dltkqsf] cjlw ;dfKt

ePsf] x'gfn] pQm cg'dltkqsf] gjLs/0f u/fpgsf nflu lgDg cg';f/sf] ljj/0f e/L nfUg]

b:t'/ / cfjZos sfuhkq o;} ;fy ;+nUg u/]sf] 5' . lgodfg';f/ gjLs/0f u/L kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= btf{ g+= –

#= btf{ ldlt –

$= gjLs/0f Dofb ;dfKt ePsf] ldlt –

%= gjLs/0f u/fpg] cjlw –

^= oftfoft ;]jfsf] k|f]k|fO6/ jf ;fem]bf/ jf d'Vo ;~rfnssf] gfd y/ –

&= oftfoft ;]jfsf] 7]ufgf -d'Vo sf/f]jf/ :yfg_ –

*= kF"hL /lhi68{ gjLs/0f cjlw –

(= cfos/ btf{ k|df0f kq gjLs/0f cjlw –

!)= oftfoft ;]jfdf ;~rfng x'g] ;jf/Lsf] ljj/0f -klxn] lbPsf] ljj/0fdf yk36

ePsf] dfq pNn]v ug]{_

j|m=;+= ;jf/L wgLsf]

gfd

;jf/L

btf{ g+=

;jf/L

btf{ ldlt

;jf/Lsf]

lsl;d

;]jfsf]

lsl;d

!!= oftfoft ;]jfdf sfd ug]{ sd{rf/L tyf oftfoft dhb'/x¿sf] ljj/0f -klxn] lbPsf]

ljj/0f yk36 ePsf] dfq pNn]v ug]{_ –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 124

j|m=;+= gfd y/ 7]ufgf kb lgo'lQm

ldlt

cGo

!@= gjLs/0f ug{ a'emfPsf] b:t'/ / /l;b g+= –

!#= cGo ljj/0f –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 125

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%) %) %) %)

-lgod $^ sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq :ylut /fVg lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ dxflgb]{zsHo",

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+ .

l6s6

o; ljefuaf6 lgDg ljj/0f ePsf] oftfoft ;]jf k~hLs[t u/L ;]jf ;~rfng u/L

/x]sf]df xfn oftfoft ;]jf ;~rfng ug{ g;s]sf]n] oftfoft ;]jf ;~rfng cg'dltkq

;+nUg /fvL :ylut /fVgsf] lglDt of] b/vf:t k]z u/]sf] 5' . Joxf]/f km/s 5}g km/s k/]df

sfg"g adf]lhd ;x'Fnf–a'emfpFnf .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkq –

#= ;]jf cfos/ lSnP/]G; k|df0fkq –

$= cGo k|df0f –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

!= gjLs/0f jxfn /x]sf] ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dltkqsf] ;Ssn

@= oftfoft ;]jf ;~rfng cg'dltkqsf] s/ lSnP/]G; k|df0fkq ;Ssn

#= cGo k|df0f –

kmfF6jfnfsf] ;xL l;kmfl/; ug]{sf] ;xL ;]jf :ylut /fVg

lg0f{o lbg] clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 126

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%! %! %! %!

-lgod $^ sf] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf ;~rfng :ylut /fVg] cg'dltkq

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

====================.

o; ljefudf ldlt===============df=============gfdaf6 oftfoft ;]jf ;~rfng

cg'dltkq lbOPsf]df ;jf/L wgL jf Joj:yfkssf] tkm{af6====================n] pQm cg'dltkq

:ylut /fVg ldlt==============df lgj]bg lbg' ePsf]df ldlt====================sf] lg0f{o cg';f/

ldlt===========b]lv===========gfdsf] oftfoft ;]jf :ylut /fVg cg'dlt lbOPsf] 5 .

clws[tsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 127

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%@ %@ %@ %@

-lgod $^ sf] pklgod -$_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf k'gM ;~rfng ug]{ lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ dxflgb]{zsHo",

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+ .

d]/f]÷xfdL÷xfd|f] o; ljefudf btf{ /x]sf] ================== gfdsf] oftfoft ;]jf

;~rfng cg'dltkq ldlt ================ sf] lg0f{on] :ylut /flvPsf]df xfn ;]jf ;~rfng

ug'{ k/]sf]n] k|df0fkq km's'jf u/L kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= ;~rfnsx¿sf] gfd -x]/km]/ eP gfdsf] pNn]v_ –

#= cfos/ btf{ k|df0fkq –

$= b:t'/ –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfdy/ –

7]ufgf –

ldlt –

sfof{no k|of]hgsf] nflu

oftfoft ;]jf k~hLs[t k|df0fkq km's'jf ul/lbg k]z ug]{

kmfF6jfnfsf] ;xL l;kmfl/; ug]{sf] ;xL km's'jfsf] lg0f{o lbg]

clwsf/Lsf] ;xL

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 128

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%# %# %# %#

-lgod $^ sf]] pklgod -%_ ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf k'gM ;~rfng cg'dlt

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

==============================.

!= oftfoft ;]jfsf] gfd / 7]ufgf –

@= btf{ ldlt –

#= k'gM btf{ ldlt –

$= oftfoft ;]jfsf k|f]k|fO6/–;fem]bf/ jf ;~rfnsx¿sf] gfd –

%= oftfoft ;]jfsf] kF"hL /lhi68{ –

-s_ rfn" – -v_ clws[t –

^= oftfoft ;]jfdf ;+nUg ;jf/Lsf] ljj/0f –

j|m=;+= ;jf/L wgL ;jf/L

btf{ g+=

;jf/L btf{

ldlt

;jf/Lsf]

lsl;d

;]jfsf]

lsl;d

&= ;jf/Ldf sfo{/t sd{rf/L / dhb'/sf] lgo'lQm / ljj/0f –

*= cGo ljj/0f –

oftfoft ;]jf k'gM ;~rfng ug{ clws[tsf] ;xL

cg'dlt k|fKt ug]{sf] ;xL

gfd y/ –

ldlt

lgb]{zg – !=

@=

#=

$=

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 129

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%$ %$ %$ %$

-lgod $& ;Fu ;DalGwt_

oftfoft ;]jf ;~rfng ug]{ cg'dlt kq gfd;f/Lsf] nflu lbOg] b/vf:t

>Ldfg\ dxflgb]{zsHo",

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+ .

lnlvtd\ lgDg cg';f/ ljj/0f ePsf] o; ljefuaf6 lbOPsf] oftfoft ;]jf

;~rfng ug]{ cg'dltkqdf k|f]k|fO6/÷;fem]bf/ jf ;~rfnsx¿ lgDg cg';f/sf]

JolQm÷JolQmx¿ ePsf]df ca pQm ;]jfsf] k|f]k|fO6/÷;fem]bf/ jf ;~rfnsx¿ b]xfo

cg';f/sf JolQm÷JolQmx¿ x'g] ePsf]n] ;f] cg';f/ pQm oftfoft ;]jfsf] k|f]k|fO6/÷;fem]bf/

jf ;~rfnssf] gfdaf6 ca b]xfosf JolQm–JolQmx¿sf] gfd pQm oftfoft ;]jf ;~rfng

ug]{ cg'dltkqsf k|f]k|fO6/÷;fem]bf/ jf ;~rfnssf] gfddf sfod u/L gfd;f/L u/L kfpF .

!= oftfoft ;]jfsf] gfd –

@= oftfoft ;]jfsf] btf{ g+= –

#= oftfoft ;]jfsf] btf{ ldlt –

$= oftfoft ;]jf ;~rfng cg'dltkqsf] axfn cjlw –

%= oftfoft ;]jfsf] ;fljs k|f]k|fO6/–;fem]bf/ jf ;~rfnsx¿sf] gfd / 7]ufgf

-s_

-v_

-u_

^= oftfoft ;]jf ;~rfng cg'dltkqdf ca sfod x'g] jf gfd;f/L x'g] k|f]k|fO{6/–

;fem]bf/ jf ;~rfnssf] gfd y/ 7]ufgf –

-s_

-v_

-u_

&= gfd;f/L x'g' kg]{ sf/0f M– -vl/b, laj|mL, pkxf/, js; jf xsjfnf sfod cflbsf]

ljj/0f eg]{_

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 130

*= gfd;f/L kl5sf] l:ylt jf kl/0ffd –

-s_ oftfoft ;]jfsf] ;Dk"0f{ kF"hL jf :jfldTj g} gfd;f/L x'g] < jf –

-v_ k|f]k|fO6/–;fem]bf/ jf ;~rfnsx¿sf] gfd dfq km]l/g] xf] < –

-u_ pQm oftfoft ;]jfsf] /lhi68{ rfn' / clws[t kF"hLsf] l:ylt < –

-3_ pQm oftfoft ;]jfsf] gfddf ;~rfng x'g] ;jf/Lx¿ yk36 x'g] eP ;f]sf]

ljj/0f –

-s_

-v_

-u_

-ª_ pQm oftfoft ;]jfdf sfo{/t sd{rf/L tyf dhb'/x¿ km]l/g] jf yk36 x'g]

eP ;f]sf] ljj/0f –

-s_

-v_

-u_

(= cGo zt{ / ljj/0f –

-s_

-v_

-u_

!)= k]z ePsf sfuhkqx¿– -s_ lbg] lng] b'a}sf] gful/stf M–

-c_ lbg]sf] lhNnf ========== gful/stf g+= ==========

-cf_ lng]sf] lhNnf ========= gful/stf g+= ==========

-v_ cfos/ btf{ k|df0f kq gjLs/0f u/]sf]M–

-s_ sfof{no

-v_ ldlt

-u_ cjlw

-u_ s'g} ;+:yf– kmd{–sDkgLsf] gfddf n]gb]g ePsf] eP ;DalGwtsf] kq

-s_ kq ;+Vof -v_ r=g+= -u_ ldlt

-3_ jfl/;gfdf jf k|ltlglw tf]ls cfPsf] eP ;f] sf] kq, jfl/; e}

cfPsf] gful/stf jf kl/ro kqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk –

-ª_ gfd;f/Lsf] nflu a'emfPsf] b:t'/ /l;b g+= – ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 131

!!= cGo sfuh kq / k|df0fx¿ –

s=

v=

u=

3=

ª=

pk/f]Qm Joxf]/f 7Ls ;fFrf] xf] . To;df s'g} km/s k/]df jf em'Ýf Joxf]/fn] gfd;f/L

u/fOPsf] ePdf o; adf]lhd ePsf] gfd;f/L ab/ ePdf tyf ;f] jfkt sfg"g b08 ;hfFo

;d]t ePdf ;xg a'emfpg d~h'/ 5'÷5f}+ .

laqmL – pkxf/ – js; jf xs x:tfGt/0f vl/b ug]{ – xs ;b/ ug]{

pkxf/ jf js; kfpg]sf]

NofKr] ;xL5fk NofKr] ;xL5fk

bf af

;xL –

gfd y/ –

jif{ –

7]ufgf –

;xL –

gfd y/ –

jif{ –

7]ufgf –

afa'sf] gfd –

afh]sf] gfd –

bf af

afa'sf] gfd –

afh]sf] gfd –

Olt ;Dat @)===== ;fn =======dlxgf ===== ut] ==== /f]h z'ed\

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 132

sfof{nosf] k|of]hgsf] nflu

pk/f]Qm adf]lhd n]gb]g tyf gfd;f/L x'g] Joxf]/f d~h'/ u/L b'a} y/Ln] d]/f] /f]xj/df ;xL–

;gfvt u/]sf] / pNn]lvt sfuh–k|df0f ;d]t k]z u/L ;s]sf] x'Fbf pQm oftfoft ;]jf

;~rfng ug]{ cg'dltkq gfd;f/L ul/lbg k]z u/]sf] 5' .

kmfF6jfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

gfd;f/L ;b/ u/L k|dfl0ft ul/lbg] clwsf/Lsf]

;xL –

gfd y/ –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 133

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%% %% %% %%

-lgod $* ;Fu ;DalGwt_

ofqL l6s6 laj|mL ug]{ JolQmsf] kl/rokqsf] 9fFrf

>L ========= oftfoft ;]jf ÷ ;ldlt

kl/ro kq g+= –

gfd –

kb –

laj|m]tf cg'dltkq g+= –

lbg] sfof{no –

kl/ro kq kfpg]sf] ;xL –

kl/ro kq k|dfl0ft ug]{sf]

;xL –

-csf]{ tkm{_

Shree………………Transport Service/Committee

==========================================

IDC. No.:-

Name:-

Post:-

Con. Ly. No.:-

Office:- Att. by.…………………

kmf]6f]

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 134

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%^ %^ %^ %^

-lgod $( ;Fu ;DalGwt_

ofqL l6s6sf] 9fFrf

l6s6 g+= – oftfoft ;]jfsf] kmf]g g+=

>L oftfoft ;]jf

===============.

;]jf btf{ g+= – l6s6 a]Rg]sf] gfd

ldlt – kl/ro kq g+= –

sfof{no – cg'dltkq g+= –

a;÷ldgLa; g+= M

l;6 g+= M

ofqf ug]{ ldlt M

ofqf :yfg M

==========b]lv=====;Dd

a; 5'6\g] :yfg

ofq' cfOk'Ug' kg]{ ;do M

a; ldgLa; 5'6\g] clGtd

;do M

ofq'sf] gfd y/ –

pd]/ –

:yfoL 7]ufgf M– lhNnf============g=kf=–uf=lj=;===============6f]n kmf]g g+====================

c:yfoL 7]ufgf M– lhNnf=============g=kf=–uf=lj=;==================6f]n kmf]g g+==============

lktf–kltsf] gfd y/ –

ofq'sf] nflu t'?Gt ;Dks{ ug'{ k/]df ;Dks{ sfof{no jf JolQmsf] gfd –

;Dks{ JolQm jf sfof{nosf] 7]ufgf – kmf]g g+= –

ofqL ;fydf hfg] aRrfx¿ eP ;+Vof / gfd –

aRrfsf] gfd================================jif{

lgMz'Ns n}hfg] ;fdfgsf] ljj/0f / jhg –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 135

z'Ns lt/]/ n}hfg] ;fdfgsf] ljj/0f / jhg –

ef8f /sd

ofqLsf]

;fdfgsf]

hDdf

l6s6 a]Rg]sf] ;xL –

gfd –

ldlt –

gf]6 M– ofq' l6s6 k|To]s ofq'sf] nflu a]Unf a]Un} /Ësf] # k|lt agfpg]

k|yd k|lt M– ofq'nfO{ lbg]

bf]>f] k|lt M– oftfoft ;]jfsf] clkm;df /fVg]

t]>f] k|lt M– ;jf/Ldf kl/rfnsn] n}hfg]

-s[kof M k5fl8 lgb]{lzsf k9\g'xf];\_

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 136

-ofq' l6s6sf] k5fl8 kl§ n]lvg] s'/fx¿_

l6s6 a]Rg]sf] nflu lgb]{lzsfl6s6 a]Rg]sf] nflu lgb]{lzsfl6s6 a]Rg]sf] nflu lgb]{lzsfl6s6 a]Rg]sf] nflu lgb]{lzsf oooofq'sf] nflu lgb]{lzsffq'sf] nflu lgb]{lzsffq'sf] nflu lgb]{lzsffq'sf] nflu lgb]{lzsf

!= l6s6df pNn]lvt ;Dk"0f{ ljj/0fx¿ -eP

;Dd_ clgjfo{ ¿kdf eg'{ xf]nf .

!= tkfO{Fsf] l6s6df pNn]lvt ljj/0fx¿

;Dk'0f{ e/]sf]5 5}g clgjfo{ ¿kdf

x]g'{xf];\ . ljj/0f eg]{ sfo{df l6s6 a]Rg]

JolQmnfO{ cfˆg' ;Dk'0f{ ljj/0f atfO{

;xof]u ug'{ xf];\ .

@= s'g} ljj/0f gePdf jf eg{ j]jf:tf

u/]df ;f] sf] ;Dk"0f{ lhDd]jf/L tkfO{sf]

x'g] / o; jfkt tkfOF{nfO{ sfg"gL

sf/afxL x'g ;Sg]5 .

@= ofqL l6s6 lsGbf pQm l6s6 laj|m]tf

kl/ro kq k|fKt JolQm xf] xf]Og ljrf/

ug'{ xf];\ . kl/rokq gePsf;Fu l6s6

glng' xf];\ .

#= l6s6 a]Rg] ;fy ;f] sf] ljj/0f ofq'

;"rLdf klg clgjfo{ ¿kn] r9fpg'

xf]nf . l6s6 a]Rbf k|To]s ofq'sf] 5'§f

5'§} l6s6 sf6\g' xf]nf .

#= cfkm"n] ofqf ug]{ :yfgsf] tf]lsPsf] ef8f

clgjfo{ ¿kn] ltg'{xf];\ . ef8f glt/L

ofqf u/]df tkfO{FnfO{ a; sd{rf/Ln]

a;af6 h'g;'s} 7fpFdf ptf{g / tkfOF{

dfly sfg"gL sf/afxL ug{ ;Sg]5 .

$= ofq'x¿;Fu lzi6 / gd| Jojxf/ ug'{

xf]nf .

$= lgwf{l/t ;dodf / lgwf{l/t :yfgdf a;

r9\g' cfO{k'Ug' xf];\, gcfO{ a; 5'6]df

tkfO{Fsf] /sd lkmtf{ x'g] 5}g .

%= s'g} klg ofq'nfO{ ofqf sfndf cfO{kg]{ /

;s]sf] ;xof]u ug'{ xf]nf .

%= s'g} sf/0fn] lnPsf] l6s6 /2 ug'{ k/]df

a; 5'6\g' eGbf # 306f cufl8 ;Dddf

;"rgf u/]df dfq l6s6 /2 x'g]5 / ;f]

jfkt @%∞ /sd s6fOg]5 .

^= ofq';Fu tf]lsPsf] eGbf a9L ef8f glng'

xf]nf .

^= ofqfdf sfg"gn] k|ltalGwt u/]sf]

dfn;fdfg nfg Nofpg sfg"gåf/f

k|ltalGwt cfr/0f, Jojxf/ / c¿nfO{

c;/ kg]{ sfo{ ug{ k"0f{ k|ltaGw 5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 137

&= tf]lsPsf] l;6 eGbf a9Lsf] l6s6 a]Rg]

/ ofq' /fVg] sfo{ k|ltalGwt 5 .

&= s'g} sf/0fn] a; ;]jf :ylut ePdf,

5'6\g] / k'Ug] ;do x]/km]/ ePdf jf

af6f]df ;jf/L lalu|Pdf cfˆg" / cfˆgf

dfn;fdfgsf] ;'/Iff ug]{ / ofqf ;kmn

u/fpg] sfo{df sd{rf/LnfO{ d2t ug'{

xf];\ .

*= l6s6 a]Rbf Pp6} l;6df b'O{ JolQmnfO{

a]Rg] gug'{ xf]nf .

*= ;?jf /f]un] u|l;t, dfbs kbfy{ ;]jg

u/L hyfefjL Jojxf/ ug]{ / ofq' jf

;jf/L sd{rf/LnfO{ b'Jo{jxf/ ug]{ ofq'nfO{

a;af6 ptf/L k|x/LnfO{ lhDdf nufpg

;lsg]5 .

(= ;Demg'xf];\ tkfO{Fsf] /fd|f] ;b\Jojxf/n]

ubf{ tkfO{Fsf] oftfoft ;]jfsf] /fd|f] gfd

rN5 / tkfO{Fs} oftfoft ;]jfaf6 ofqf

ug{ k6s k6s ofq'x¿ em'lDdG5g\ .

(= % jif{ eGbf dflysf aRrf jf l;6

cf]u6]/ hfg] aRrfsf] ;d]t ef8f ltg'{

kg]{5 .

!)=l6s6df pNn]v gePsf] ;fdfg /

lgMz'Ns ¿kdf cfkm";Fu /fvL nu]sf]

;fdfg x/fPdf ;f] sf] lhDd]jf/L oftfoft

;]jfn] lng] 5}g .

!!=tkfOF{sf] ofq' aLdf ;'/lIft 5 . tkfOF{sf]

ofqf ;kmn / d+undo xf];\ .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 138

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%& %& %& %&

-lgod %) ;Fu ;DalGwt_

dfn;fdfg 9'jfgLsf] jLnsf] 9fFrf

>L==========================oftfoft ;]jf

===============================.

ljn g+= –

oftfoft ;]jf cg'dltkq g+=

oftfoft ;]jfsf] ˚f]g –

jLn sf6\g]sf] gfd –

ldlt – kl/ro kq g+= –

sfof{no – cg'dltkq g+= –

9'jfgL ug]{ ;jf/L g+=– 9'jfgL ug]{ :yfg – dfn;fdfg lhDdf nufpg] clGtd ldlt–

9'jfgL ug]{ ldlt –=================b]lv=============;Dd dfn;fdfg lhDdf nufpg] :yfg –

;jf/L 5'6\g] :yfg – dfn;fdfg lhDdf nufpg] JolQm jf lgsfo –

dfn ;fdfg / lnPsf] dx;'nsf] ljj/0f

j|m=d= dfn;fdfgsf]

ljj/0f

yfg–uf]6f jhg dx;'n b/ hDdf dx;'n

/sd

s'n hDdf

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 139

tkfO{F >L=================sf] pk/f]Qm adf]lhdsf] dfn;fdfg=================b]lv====================;Dd

ldlt=======================b]lv===============;Dddf 9'jfgL u/L===========nfO{ a'emfpg] u/L To;sf]

nflu dx;'n hDdf ?=========================cIf/]kL -====================================_ lnO{ aLn

lbPsf] 7Ls ;fFrf] xf] . pk/f]Qm adf]lhd dfn;fdfg 9'jfgL u/L ;'/lIft ¿kdf k'¥ofpg]

lhDd]jf/L d]/f]–xfd|f] oftfoft ;]jfsf] x'g]5 .

aLn sf6\g] sd{rf/Lsf]

;xL –

gfd, y/ –

bhf{ –

kl/ro kq g+= –

ldlt –

pk/f]Qm adf]lhdsf] dfnf;dfg cfh ldlt=====================;do================df k|fKt eof] .

;f] adf]lhdsf] dfn;fdfg b'?:t ¿kdf a'emL ;f]sf] e/kfO{ ul/lbPF .

dfn;fdfg a'emL e/kfO{ ul/lbg]sf] ;xL –

gfd –

bhf{ –

ldlt –

7]ufgf –

gf]6 M– o:tf] dfnf;fdfg 9'jfgLsf] aLn a]Unfa]Un} /ªdf # k|lt sf6\g' kg]{ .

k|yd k|lt M– dfn;fdfg a'lsË ug]{nfO{ jf k7fpg]nfO{ .

bf]>f] k|lt M– dfn;fdfg 9'jfgL ug]{ oftfoft ;]jfsf] clkm;df .

t]>f] k|lt M– dfn;fdfg 9'jfgL ;fwgdf /fvL dfn;fdfg 9'jfgL ug]{n] /fVg] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 140

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%* %* %* %*

-lgod %! sf] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

ofqL ;"rL

>L=======================oftfoft ;]jf

============================.

oftfoft ;]jf cg'dltkq g+= – oftfoft ;]jfsf] kmf]g –

ldlt – ofq' ;"rL tof/ ug]{sf] gfd –

sfof{no – kl/ro kq g+= –

cg'dltkq g+= –

a;–ldgLa; g+= – rfnssf] gfd y/ – hDdf l;6 –

ofqf ug]{ ldlt – kl/rfnssf] gfd y/ – hDdf ofqL ;+Vof –

ofqf ug]{ :yfg M–====================b]lv====================;Dd

cGo ;jf/L sd{rf/Lsf] gfd y/ M–

;jf/Ldf /x]sf] dflg;x¿sf] ofqf ug]{ ;do –

hDdf ;+Vof –

j|m=;+= l6s6 g+= l;6 g+= ofq'sf]

gfd y/

:yfoL 7]ufgf ofq'sf] nflu t'?Gt

;Dks{ ug'{ k/]df ;Dks{

ug]{ JolQmsf] gfd y/ /

7]ufgf

s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 141

gf]6gf]6gf]6gf]6 M–

-!_ of] ofq' ;"rL tof/ ubf{ x/]s ofqfsf] nflu $ k|lt tof/ ug]{ .

k|yd k|lt M– oftfoft ;]jfsf] clkm;df /fVg] .

bf]>f] k|lt M– glhssf] k|x/L sfof{nodf a'emfpg] -a; 5'6L ;s] kl5sf] klxnf] k|x/L

r]skf]i6df a'emfpg]_

t]>f] / rf}yf] k|lt ;jf/Lsf] kl/rfns -s08S6/_ n] /fvL – To;df ofqf ug{ yk

36 x'g] ;"rL tof/ ub}{ hfg] / ;f] yk 36 ePsf] ;'lr ;f] af6f]df kg]{ ljefu jf

oftfoft Joj:yf sfof{non] tf]s]sf] k|x/L sfof{nodf t]>f] k|lt a'emfO{ rf}yf] k|lt

clGtd uGtJo :yfgdf /x]sf] oftfoft ;]jfsf] sfof{nodf a'emfpg] .

-@_ ofq' ;'lrsf] jLrsf vftfx¿ k|To]ssf] nflu slDtdf ^ ;]lG6ld6/ rf}8fO{sf] /fVg] /

To;df cfjZos ljj/0fx¿ k|i6 ;a}n] a'lemg] u/L eg]{ .

-#_ ofq' ;Fu hfg] t/ l6s6 gsf6]sf aRrfx¿sf] gfd / pd]/ ofq'sf] gfd y/ dxndf

g} ;fydf /x]sf] aRrf egL clgjfo{ ¿kdf pNn]v ug]{ .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 142

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%( %( %( %(

-lgod %^ sf]] pklgod -!_ ;Fu ;DalGwt_

k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf js{;k ;~rfng cg'dltkqsf] nflu lbOg] b/vf:t

>L dxflgb]{zsHo",

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+ .

lgDg ljj/0f ePsf] ============ k|lzIf0f s]Gb| sf/vfgf js{;k ;~rfng ug'{ kg]{

ePsf]n] ============= ;~rfng ug{sf nflu =========== ju{sf] cg'dltkq kfpg nfUg] b:t'/ /

cfjZos sfuh kq ;d]t ;+nUg u/L b/vf:t lbPsf] 5' . lgodfg';f/ =========== ju{sf]

============= ;~rfng ug]{ cg'dlt kq kfpF .

!= JolQm, kmd{÷sDkgL jf ;+:yfsf] gfd –

@= JolQm k|f]k|fO6/÷;fem]bf/–k|d'v ;~rfnsx¿sf] gfd y/ 7]ufgf –

-s_

-v_

-u_

#= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] 7]ufgf –

$= kF"hL /lhi68{ ePsf] ljj/0f –

-s_ kF"hL /lhi68{ ug]{ sfof{no –

-v_ /lhi68{ g+= –

-u_ /lhi68{ ldlt –

-3_ /lhi68{ kF"hL M– -c_ rfn" – -cf_ clws[t –

%= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] gfddf ePsf] hUuf, 3/, sf/vfgf, jf tfnLd s]Gb|sf]

ljj/0f –

-s_ hUufsf] If]qkmn –

-v_ 3/, sf/vfgf jf tfnLd s]Gb|sf] ;+Vof / ljj/0f –

-u_ Ifdtf –

-3_ kmlg{r/ –

l6s6

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 143

-ª_ cGo ;'ljwf –

^= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] gfddf ePsf] ;jf/Lsf] ljj/0f –

j|m=;+= ;jf/L

wgLsf] gfd

;jf/L

btf{ g+=

;jf/L

btf{ ldlt

;jf/Lsf] lsl;d k|of]u

-s_

-v_

-u_

-3_

-ª_

-r_

&= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] gfddf ePsf] d]lzg/L cf}hf/sf] ljj/0f –

*= kmd{–sDkgL jf ;+:yfdf sfd ug]{ k|fljlws tyf cGo sfdbf/x¿sf] lgo'lQm /

ljj/0f

j|m=;+= gfd y/ 7]ufgf kb lgo'lQm ldlt cGo

(= cGo ljj/0f –

b/vf:tjfnfsf]

;xL –

gfd y/ –

7]ufgf –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 144

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––^)^)^)^)

-lgod %^ sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng cg'dltkq btf{ lstfa

cg'dltkq g+= –

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

sf7df8f}+

k|d'v

;~rfnssf]

kmf]6f] jf

5fk

!= JolQm, kmd{÷sDkgL jf ;+:yfsf] gfd –

@= cg'dltkq lbPsf] ldlt –

#= 7]ufgf –

$= JolQm, k|f]k|fO6/÷;fem]bf/÷k|d'v ;~rfnsx¿sf] gfd y/ 7]ufgf –

-s_

-v_

-u_

%= kF"hL /lhi68{ ePsf] ljj/0f –

-s_ kF"hL /lhi68{ ug]{ sfof{no –

-v_ /lhi68{ g+= –

-u_ /lhi68{ ldlt –

-3_ /lhi68{ kF"hL M– -c_ rfn" kF"hL – -cf_ clws[t kF"hL –

^= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] gfddf ePsf] hUuf, 3/, sf/vfgf jf tfnLd s]Gb|sf]

ljj/0f –

-s_ hUufsf] If]qkmn –

-v_ 3/, sf/vfgf, jf tfnLd s]Gb| cflbsf] ;+Vof / ljj/0f –

-u_ Ifdtf –

-3_ kmlg{r/ –

-ª_ cGo ;'ljwf –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 145

&= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] gfddf ePsf] ;jf/Lsf] ljj/0f –

j|m=;+= ;jf/L

wgLsf]

gfd

;jf/L

btf{ g+=

;jf/L

btf{ ldlt

;jf/Lsf]

lsl;d

k|of]u

-s_

-v_

-u_

-3_

-ª_

-r_

*= kmd{–sDkgL jf ;+:yfsf] gfddf ePsf] d]l;g/L cf}hf/sf] ljj/0f –

-s_

-v_

-u_

-3_

-ª_

-r_

(= kmd{÷sDkgL jf ;+:yfdf sfd ug]{ k|fljlws tyf cGo sfdbf/x¿sf] ljj/0f –

j|m=;+= gfd y/ 7]ufgf kb sfo{ ljj/0f cGo

!)= cGo ljj/0f / ;+nUg k|df0fx¿ –

!!= k|fljlwssf] /fo –

oftfoft ;]jf btf{ ug]{ l;kmfl/; ug]{ btf{ k|dfl0ft ug]{

kmfF6jfnfsf] clws[tsf] clwsf/Lsf]

;xL – ;xL– ;xL–

gfd y/ – gfd y/ – gfd y/ –

ldlt – ldlt – ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 146

gjLs/0f, gfd;f/L, vf/]h, k'gM btf{ cflbsf] ljj/0f

ldlt gjLs/0f

jxfn cjlw

b:t'/ /

/l;b g+=

vf/]h

:ylut

ldlt

k'gM btf{

ldlt

gfd;f/L ePdf gfd;f/L

x'g] JolQmsf] gfd y/

7]ufgf

s}lkmot

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 147

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––^! ^! ^! ^!

-lgod %^ sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

k|lzIf0f s]Gb|, sf/vfgf jf js{;k ;~rfng cg'dlt kq

g]kfn ;/sf/

>d tyf oftfoft Joj:yf dGqfno

oftfoft Joj:yf ljefu

======================sf7df8f}+

kmf]6f]

cg'dltkq g+= –

ldlt –

;jf/L tyf oftfoft Joj:yf lgodfjnL, @)%$ adf]lhd lgDg ljj/0f ePsf]

JolQm÷kmd{÷sDkgL÷;+:yfnfO{ lgDg adf]lhd sfo{ ;~rfng ug{ kfpg] u/L============ju{sf]

cg'dltkq k|bfg ul/Psf] 5 .

!= JolQm, kmd{÷sDkgL jf ;+:yfsf] gfd –

@= 7]ufgf –

#= sfo{ ;~rfngsf] lsl;d –

$= ju{ –

%= k|f]k|fO6/–;fem]bf/ jf d'Vo ;~rfnssf] gfd y/ / 7]ufgf –

-s_

-v_

-u_

^= cGo –

cg'dlt k|fKt ug]{sf] cg'dltkq lbg] clwsf/Lsf]

;xL – ;xL –

gfd y/ – gfd y/ –

ldlt – bhf{ –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 148

b|i6Job|i6Job|i6Job|i6Jo M–

!= cg'dltkqdf pNn]lvt sfo{x¿dfq ug'{ xf]nf .

@= cg'dltkq k|fKt ug{ b/vf:t lb+bf pNn]v u/]sf s'g} ljj/0fx¿sf] ]̊/jbn ePdf

;f] sf] hfgsf/L t'?Gt lbg' kg]{5 .

#= ljefuaf6 lg/LIf0f ubf{ u/fpFbf cg'dltkq k|fKt ju{sf] nflu rflxg] k"jf{wf/ jf

of]Uotf gePdf To;df sf/afxL eO{ cg'dltkq lgnDag jf vf/]h ug{ ;lsg]5 .

$= cg'dltkq gjLs/0f ug{ cfpFbf tf]lsPsf] b:t'/ cg'dltkq k|fKt ubf{sf] of]Uotf jf

k"jf{wf/ sfod} ePsf] k'li6 x'g] k|df0f, ;fn el/sf] k|ult ljj/0f / cfos/ btf{

k|df0f kq gjLs/0f u/fPsf] k|df0f ;d]t k]z ug'{ kg]{5 .

%= cg'dltkqsf] jxfn cjlw Ps jif{sf] x'g]5 . jxfn cjlw ;dfKt ePsf] ldltn] #)

lbgleq gjLs/0f gu/fPdf To;kl5 gjLs/0f ubf{ lgodfg';f/ hl/jfgf ;d]t

a'emfpg' kg]{5 .

^= cg'dltkq jxfn cjlw ;dfKt ePsf] ldltn] % jif{;Dd gjLs/0f gu/] cg'dltkq

vf/]h x'g]5 .

&= cg'dltkq k|fKt sf/vfgf jf js{;kn] P]g tyf o; lgodfjnLdf tyf ljefuåf/f

lgwf{l/t dfkb08 ljk/Lt s'g} ;jf/Lsf] a8L lgdf{0f dd{t ;Def/ ug'{ x'Fb}g . u/]df

of] cg'dltkq lgnDag jf vf/]h ug{ ;lsg]5 .

cg'dltkqsf] gjLs/0f

gjLs/0f ldlt gjLs/0f jxfn

cjlw

b:t'/ hl/jfgf /l;b jf

ef}r/ g+=

k|dfl0ft

ug]{sf] ;xL

s}lkmot

gf]6gf]6gf]6gf]6M– cg'dltkqsf] gjLs/0f dxn cg'dltkq k5fl8 /fVg] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 149

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––^@ ^@ ^@ ^@

-lgod #) sf]] pklgod -@_ ;Fu ;DalGwt_

==============oftfoft ;]jf===============

lgo'lQm kq

>L==================================

gfd –

7]ufgf –

rfns÷kl/rfns cg'dltkq g+= –

tkfO{FnfO{ ldlt==================b]lv nfu" x'g] u/L o; oftfoft ;]jfsf]===============kbdf

lgo'lQm ul/Psf] 5 . tkfOF{sf] k/LIf0fsfn @$) lbgsf] x'g]5 . pQm cjlwdf sfd

;Gtf]ifhgs ePdf :yfoL lgo'lQm ePsf] dflgg]5 . tkfOF{n] o; oftfoft ;]jf k|lt k"0f{

jkmfbf/L tyf Odfgbf/Lsf ;fy cfˆgf] kbLo bfloTj k"/f ug'{x'g] ljZjf; ul/Psf] 5 .

tkfOF{sf] cGo ;]jfsf zt{x¿ >d P]g, @)$*, ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g, @)$(

tyf To; cGtu{t ag]sf] lgodfjnL adf]lhd x'g]5 .

——————————————

-Joj:yfks_

oftfoft ;]jfsf] gfd –

;jf/L wgL –

ldlt –

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 150

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––^#^#^#^#

-lgod ^) ;Fu ;DalGwt_

6«flkms ;+s]t

!= k|ltaGwfTds lrGxx¿ (Regulatory Signs)

-s_ /f]s / hfg b]pm ci6fsf/ eO{ /ftf] /Ësf] e"FO{ / sfnf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] .

-v_

d"n ;8s / 3'DtLdf ult sd u/L

hfg b]pm

3f]K6] lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ /

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] .

-u_

k|j]z lgif]w

uf]nfsf/ eO{ /ftf] /Ësf] e"FO{, ;]tf]

lsgf/f / jLrsf] v08sf] e"FO{ ;]tf]

ePsf] .

-3_

gS;fdf b]vfOPsf j:t'sf] k|j]z

lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{, /ftf]

/Ësf] lsgf/f / aLrdf afofFaf6 bfofF

tkm{ 58\s] kf/L sf]l/Psf] /ftf] /Ësf]

58\s] Jof; ePsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 151

-ª_

pNn]lvt nDafO{ eGbf nfdf] ;jf/L

k|j]z lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{, /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] .

-r_

pNn]lvt prfO{ eGbf cUnf] ;jf/L

k|j]z lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] .

-5_

pNn]lvt rf}8fO{ eGbf cUnf] ;jf/L

k|j]z lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] .

-h_

pNn]lvt s'n ef/jxg Ifdtf eGbf

a9L ef/ ePsf] ;jf/L k|j]z

lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 152

-em_

w'/L tf}nsf] ;Ldf

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] .

-`_

kfls{Ë / kvf{O lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f / jLrdf c+u|]hL

cIf/sf] æPÆ n]vL afofFaf6 bfofF tkm{

58\s] kf/L sf]l/Psf] /ftf] /Ësf]

58\s] Jof; ePsf] .

-6_

/f]Sgsf nflu lgif]w

uf]nfsf/ eO{ gLnf] /Ësf] e"FO{ /ftf]

/Ësf] lsgf/f aLrdf u'0fg lrGx kf/L

sf]l/Psf] /ftf] /Ësf] Jof; ePsf] .

-7_

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f afofF tnaf6 bfofF

dfly tkm{ 58\s] kf/L sf]l/Psf] /ftf]

/Ësf] 58\s] Jof; ePsf] . sfnf]

/Ësf] w;f]{ bfofFaf6 afofF 3'd]sf] .

pl5g]/ hfgsf nflu lgif]w

-8_ /f]s, x]/ / hfpm

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf sfnf]

/Ësf] v08 t];f]{ kf/L sf]l/Psf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 153

-9_

bfofF hfg lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f jLrdf afofF dflyaf6

bfofF tn 58\s] kf/L sf]l/Psf] /ftf]

/Ësf] Jof; ePsf] . sfnf] /Ësf]

w;f]{ afofFaf6 bfofF 3'd]sf] .

-0f_

afofF hfg lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/faLrdf bfofF dflyaf6

afofF tn;Dd 58\s] kf/L sf]l/Psf]

/ftf] /Ësf] Jof; ePsf] . sfnf]

/Ësf] w;f]{ bfofFaf6 afofF 3'd]sf] .

-t_

c+u|]hL æo'Æ cIf/sf] 3'dfO 3'Dg

lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf], jLrdf

jfofFaf6 bfofF dfly 58\s] kf/L

sf]l/Psf] /ftf] /Ësf] Jof; ePsf]

c+u|]hL æUÆ cIf/ kf/L dflyaf6

tn sf]l/Psf] sfnf] /Ësf] w;f]{

ePsf] .

-y_

xg{ ahfpg lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{, /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf jfofF

dflyaf6 bfofF tn kf/L sf]l/Psf]

/ftf] /Ësf] 58\s] Jof; / xg{sf]

gS;f ePsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 154

-b_

pNn]lvt cÍ eGbf a9Lsf] ultdf

;jf/L rnfpg lgif]w

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf cÍ

n]lvPsf] .

-w_ pNn]lvt cÍsf] ult ;Ldf

cGt

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ sfnf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf cÍ

n]lv bfofF–afofF cÍnfO{ sf6L sfnf]

w;f]{ sf]l/Psf] .

-g_

Ps l5g /f]s

uf]nfsf/ eO{ /ftf] /Ësf] e"FO{ ;]tf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf c+u|]hLdf

STOP jf g]kfnLdf /f]s n]lvPsf] .

-k_ hfpm

uf]nfsf/ eO{ xl/of] /Ësf] e"FO{ /

;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf], jLrdf

c+u|]hLdf GO jf g]kfnLdf hfpm

n]lvPsf] .

-km_ aGb]h ;dfKt

uf]nfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ xl/of]

/Ësf] lsgf/f eO{ jLrdf jfofF

tnaf6 bfofF dfly tkm{ xl/of] /Ësf]

$ j6f w;f{ sf]l/Psf] .

4

0

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 155

-a_

l;wf hfgnfO{ v'nf

uf]nfsf/ eO{ gLnf] cfsf;] /Ësf]

e"FO{ ;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf],

tnaf6 l;wf dfly tkm{ ;]tf] P/f]

lbOPsf] .

-e_

afofF hfpm

uf]nfsf/ eO{ gLnf] cfsf;] /Ësf]

e"FO{ ;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf],

bfofFaf6 jfofF l;wf ;]tf] /Ësf] P/f]

sf]l/Psf] .

-d_

;jf/L afofF tkm{ RofkL rnfpm

uf]nfsf/ eO{ gLnf] cfsf;] /Ësf]

e"FO{, ;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf], bfofF

dflyaf6 jfofF tn tkm{ ;]tf] /Ësf]

P/f] sf]l/Psf] .

-o_

cufl8 uP/ afofF hfpm

uf]nfsf/ eO{ gLnf] cfsf;] /Ësf]

e"FO{ ;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf], bfofF

tnaf6 dfly nlu k'gM jfofF tkm {

;]tf] P/f] sf]l/Psf] .

-/_

uf]nfsf/ eO{ gLnf] cfsf;] /Ësf]

e"FO{ ;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf], l;wf

/ jfofF tkm{ b'j} lt/ ;]tf] /Ësf] P/f]

sf]l/Psf] .

cufl8 hfpm jf jfofF 3'd

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 156

-n_ 3'DtL cfpFb}5 . -bfofF tkm{af6

cfpg] ;jf/LnfO{ af6f] b]pm_

uf]nfsf/ eO{ gLnf] cfsf;] /Ësf]

e"FO{ ;]tf] /Ësf] lsgf/f ePsf], /

jfofF tkm{ ;Dd'v kf/L ;]tf] /Ësf]

P/f] sf]l/Psf] .

-j_ bfofF jf jfofF b'j} lt/ hfg

;lsg]

uf]nfsf/ eO{ gLnf] /Ësf] e"FO{ ;]tf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] / bfofF / jfofF

tkm{ ;Dd'v kf/L dflyaf6 tn ;]tf]

/Ësf] P/f] sf]l/Psf] .

-z_ PstkmL{ af6f]

rt'e'{hfsf/ eO{ lgnf] cfsf;] /Ësf]

lsgf/f ePsf] / tnaf6 dfly l;wf

;]tf] /Ësf] P/f] sf]l/Psf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 157

@= ;r]tfTds lrGxx¿ (Warning Signs)

-s_

rf}af6f]

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

7"nf] af6f]sf] lrGxsf] aLrdf ;fgf]

af6f]sf] lrGx qm; ul/Psf] .

-v_

cufl8 7"nf] af6f] cfpFb}5

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

;fgf] af6f]sf] lrGxsf] jLrdf 7"nf]

af6f]sf] lrGx qm; ul/Psf] .

-u_

bfofFlt/ ;xfos dfu{ cfpFb}5

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

7"nf] af6f]df bfofF tkm{ ;fgf]

af6f]sf] ;+s]t ul/Psf] .

-3_

km/s b"/Ldf jfofF / bfofF ;xfos

af6f] cfpFb}5

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

7"nf] jf6f]df tn jfofF tkm{ / dfly

bfofF tkm{ ;fgf] af6f]sf] ;+s]t

ul/Psf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 158

-ª_

cufl8 c+u|]hL 6L (T) cfsf/sf]

h+;g cyf{t\ bfofF jfofF b'O{

tkm{sf] l;wf af6f] cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

c+u|]hL cIf/sf] "T" n]lvPsf] .

-r_

cufl8 Y cfsf/sf] h+;g cyf{t\

bfofF jfofF tkm{ 3'd]sf] b'O{tkmL{

af6f] cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

c+u|]hL cIf/sf] æYÆ n]lvPsf] .

-5_

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

af6f]sf] jfofF tkm{ tnlt/ x'g] u/L

;xfos dfu{sf] ;+s]t ul/Psf] .

jfofFlt/af6 ;xfos dfu{ hf]l8Psf]

5 .

-h_ bfofFlt/af6 ;xfos dfu{

hf]l8Psf] 5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

af6f]sf] bfofF tkm{ tnlt/ x'g] u/L

;xfos dfu{sf] ;+s]t ul/Psf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 159

-em_

3'DtL cfpFb}5

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

sfnf] /Ësf] # j6f 3'd]sf] P/f]

ePsf] .

-`_

af6f] bfofF tkm{ 3'd]sf] 5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

sfnf] /Ësf] P/f] tnaf6 dfly x'Fb }

bfofF tkm{ 3'd]sf] .

-6_

af6f] k"0f{ bfofF 3'd]sf] 5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

sfnf] /Ësf] P/f] tnaf6 dfly uO{

afofF tkm{ k"0f{ ¿kdf 3'd]sf] .

-7_

bf]xf]/f] 3'DtL

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

sfnf] /Ësf] P/f] tnaf6 dfly uO{

k'gM afofF tkm{ tn cfO{ k'gM dfly

tkm{{ uPsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 160

-8_ sfnf] e"FO{df ;]tf] P/f] ePsf] .

af6f] df]l8Psf] 5 .

-9_

af6f]sf] b'j} lsgf/f ;fF3'/f] 5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] af6f]sf]

b'a} lsgf/f ;fF3'/f] b]vfOPsf] .

-0f_ af6f]sf] bfofF lsgf/f ;fF3'/f] 5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] tyf

af6f]sf] bfofF lsgf/f ;fF3'/f]

b]vfOPsf] .

-t_

bf]xf]/f] af6f]sf] ;dfKtL (Ddouble

Carriage Way Ends)

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

tyf b'O{6f af6f] uP/ Pp6} 7fpFdf

ldl;Psf] b]vfOPsf] .

-y_

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] tyf

jLrdf dflyaf6 tn j|mdzM /ftf],

kx]+nf] / gLnf] /Ësf] aQLx¿

/flvPsf] .

6«flkms aQL cfpFb}5 .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 161

-b_

;8sdf 7f8f] cf]/fnf] effu

cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

tyf jLrdf sfnf] /Ën] afofF

jLraf6 bfofF tNnf] tx;Dd ;8s

7f8f] cf]/fnf] uPsf] b]vfOPsf] .

;jf/L cf]/fnf] emb}{ u/]sf]

b]vfOPsf] .

-w_

;8sdf 7f8f] psfnf] efu cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

tyf jLrdf sfnf] /Ën] bfofF

jLraf6 jfofF tNnf] tx;Dd ;8s

7f8f] psfnf] uPsf] b]vfOPsf] .

;jf/L psfnf] hfFb} u/]sf]

b]vfOPsf] .

-g_

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO{ tyf

/ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

cÍ / ld6/ n]lvPsf] .

b]vfOPsf] prfO ;Ldf cfpFb}5 .

-k_

b'O{ tkmL{ af6f] cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

jLrdf b'O{j6f tn / dfly P/f]

uPsf] b]vfOPsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 162

-km_

af6f] bfofF jfofF b'O{ tkmL{ af6f];Fu

hf]l8Psf] 5 .

lqe'hfsf/ eO{ ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

jLrdf b'O{ j6f bfofF jfofF P/f]

uPsf] b]vfOPsf] .

-a_

k}bn ofqLsf] nflu af6f] sf6\g] 7fpF

cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

jLrdf ;8ssf] ;]tf] /Ësf] /]vf

sf]l/Psf] / dfG5]sf] gS;f

b]vfOPsf] .

-e_

;8sdf 7"nf] dfG5] / aRrf

lx+l8/x]sf] gS;f

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

jLrdf ;8sdf 7"nf] dfG5] /

aRrf lx+l8/x]sf] gS;f b]vfOPsf] .

-d_ :s"n, 3/, ghLs 5 aRrfx¿

;8sdf lx+l8/x]sf x'g

;S5g\ .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO{

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] /

aRrfx¿sf] gS;f ePsf] .

-o_

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] /

jLrdf ufO{j:t'sf] gS;f

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 163

r/0f, uf]7 cflb cfpFb}5 ;8sdf

ufO{ j:t' jf kfNt' hgfj/ lx+l8/x]sf

x'g ;S5g\ .

agfOPsf] .

-/_

h+un, jGo hGt' cf/If s]Gb|

cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

jLrdf h+unL hgfj/x¿sf] gS;f

ePsf] .

-n_

gbL lsgf/f cfpFb}5 To;df s'g}

5]sjf/x¿ 5}g .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

tyf /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf]

tyf jLrdf dfly df]6/ tn au/

/ To;sf] tn gbL aUb} u/]sf]

b]vfOPsf] .

-j_

vt/gfs ulx/fO{ ;tx ePsf] af6f]

cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf af6f]

ulxl/P/ k'gM psfnf] r9]sf] gS;f

b]vfOPsf] .

-z_

af6f]df gbLsf] ;fF3'/f] k'n cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf gbLsf]

;fFu'/f] k'n b]vfOPsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 164

-if_

af6f]df ;fgf] 7"nf lu§Lx¿

cf]R5\ofOPsf] 7fpF cfpFb}5 ufl8

l56f] rnfpFbf ;f] lu§Lx¿ 5l/g /

s;}nfO{ nfUg ;S5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

/ /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf

af6f]df ;fgf dl;gf lu§Lx¿ 5l/O

/x]sf] gS;fdf b]vfOPsf] .

-;_

sd prfO{df p8fg x'g] 7fpF

cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

/ /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] aLr

af6f]sf] dfly hxfh pl8/x]sf]

gS;f b]vfOPsf] .

-x_

vfN8f v'N8L af6f] cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

/ /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

af6f]df vfN8fv'N8L b]vfOPsf] .

-If_

lrKnf] af6f] cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO {

/ /ftf] /Ësf] lsgf/f ePsf] aLr

af6f]df dfly df]6/ / tn kfgL jf

a/km kUn]/ au]sf] b]vfOPsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 165

-q_

af6f]df l9:sf] cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

af6f]df l9:sf] p7]sf] b]vfOPsf] .

-1_

af6f]df 9'Ëf v:g] jf klx/f] hfg] 7fpF

cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] jLrdf 9'Ëf

v:b} u/]sf] gS;f b]vfOPsf] .

-1!_

rf}8fO sd / nDafO{ nfdf] ePsf]

@ j6f Kn]6df aLrdf 58\s] kf/L

sfnf] / kx]+nf] df]6f w;f{x¿

kf]ltPsf] / tn sfl6Psf] .

vt/gfs ;jf/L ;~rfngdf afwf

kg]{ 7fpF cfpFb}5 .

-1@_

r]s kf]i6 cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

r]skf]i6sf] gS;f b]vfOPsf] .

-1#_

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

;8sdf dfG5]n] sfd ul//x]sf]

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 166

;8sdf sfd x'Fb}5 . gS;f b]vfOPsf] .

-1$_cGo lsl;dsf] vt/fx¿ ePsf]

7fpF cfpFb}5 .

lqe'hfsf/ Kn]6df ;]tf] e"FO{ / /ftf]

/Ësf] lsgf/f ePsf] aLrdf

dflyNnf] / tn yf]Knf ePsf]

cfZro{hgs lrGx h:tf] gS;fdf

b]vfOPsf] .

-1%_

rf}s'g] nfdf] Kn]6df sfnf] e"FO{ /

b'j} tkm{ -bfofF afofF_ kms]{sf] b'O{–

b'O{ j6f ;]tf] P/f] b]vfOPsf] .

bfofF jf afofF dfq 3'Dg] lsl;dsf] l6

hS;g cfpFb}5 .

-1^_ c:yfO{ 8fOe;{g

rf}s'g] nfdf] Kn]6df sfnf] e"FO{ eO{

kx]+nf] /Ësf afofF kms]{sf P/f]x¿

b]vfOPsf .

-1&_ cufl8 8fOe;{g ePsf] 7fpF

cfpFb}5 .

rf}s'g] nfdf] Kn]6df kx]+nf] e"FO{ eO{

sfnf] lsgf/f ePsf] / aLrdf

cufl8 8fOe;{g n]lvPsf] .

#= ;"rgfd"ns ;+s]tx¿ (Information Signs)

-s_

af6f] ;dfKtL

juf{sf/ cfsfz] gLnf] /Ësf]

Kn]6sf] aLrdf c+u|]hL æ6LÆ cIf/,

h;sf] t];f]{ w;f]{ /ftf] /Ë / 7f8f]

w;f]{ ;]tf] /Ësf] ePsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 167

-v_

k}bn ofqL af6f] sf6\g] 7fpF .

juf{sf/ cfsfz] gLnf] /Ësf]

Kn]6sf] leq ;]tf] /Ësf] lqsf]0fdf

dflg; lx+8\b} u/]sf] .

-u_ kfls{Ë ug]{ 7fpF .

juf{sf/ cfsfz] gLnf] /Ësf]

Kn]6df ;]tf] /Ësf] c+u|]hL cIf/

ækLÆ /x]sf] .

-3_ cf]e/6]s ug]{ 7fpF .

rt'e'{h cfsf/sf] gLnf] cfsfz]

/Ësf] Kn]6df ;]tf] /Ësf] 7f8f] jf0f

h;sf] tNnf] efuaf6 jfofFtkm{

;fgf] ;]tf] /Ësf] jf0fn] Pp6f a;

/ Pp6f 6«s b]vfPsf] / To;sf]

dfly ;fgf] ;]tf] /Ësf] jf0fn] bfofF

tkm{ b]vfPsf] .

-ª_ OGwg eg]{ 7fpF .

rt'e'{h cfsf/, cfsfz] gLnf] /Ësf]

lsgf/f ePsf] Kn]6df ;]tf] /Ësf]

e"FO{df kKksf] gS;f b]vfPsf] .

-r_ dd{t ;+ef/ ug]{ :yfg

rt'e'{h cfsf/sf] Kn]6 cfsfz]

gLnf] /Ësf] lsgf/f ePsf] / ;]tf]

/Ësf] e"FO{df sfnf] /Ëdf dd{t ug]{

cf}hf/ -/]Gh_ b]vfPsf] .

-5_ 6]lnkmf]g ;]jf pknAw x'g]

:yfg

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] /Ësf]

lsgf/f ePsf] / ;]tf] /Ësf] e"FO{df

6]lnkmf]gsf] l/l;e/ b]vfOPsf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 168

-h_ ;'Tg] a:g] Joj:yf ePsf] 7fpF

jf lj>fd:yn

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] /Ësf]

lsgf/f / ;]tf] /Ësf] e"FO{df

ljR5\of}gfsf] gS;f b]vfOPsf] .

-em_ dfG5] / ;fOsn lx+8\g] af6f]

rt'e'{h cfsf/sf] cfsfz] gLnf]

/Ësf] Kn]6df ;]tf] /Ësf] Pp6f

7"nf] dflg;n] aRrfsf] xft ;dfO{

lx+l8/x]sf] / ;Fu} Pp6f ;fOsnsf]

gS;f b]vfOPsf] .

-`_ ;fOsn lx+\8\g] af6f]

rt'e'{h cfsf/sf] cfsfz] gLnf]

/Ësf] Kn]6df ;]tf] /Ësf]

;fOsnsf] gS;f b]vfOPsf] .

-6_ a; la;f}gL

rt'e'{h cfsf/sf] cfsfz] gLnf]

/Ësf] Kn]6df ;]tf] /Ësf] a;sf]

gS;f b]vfOPsf] .

-7_ 6\ofS;L la;f}gL

rt'e'{h cfsf/sf] cfsfz] gLnf]

/Ësf] Kn]6df ;]tf] /Ën] g]kfnL /

c+u|]hLdf 6\ofS;L (Taxi) n]v]sf] .

-8_ PstkmL{ af6f]

rt'e'{h cfsf/sf] cfsfz] gLnf]

/Ësf] Kn]6df ;]tf] /Ësf] jfofF tkm{

kms]{sf] jf0f b]vfOPsf] / To;sf]

d'lg æPstkmL{Æ n]v]sf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 169

-9_ k|fylds pkrf/ s]Gb|

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] lsgf/f

ePsf] Kn]6df ;]tf] /Ësf] e"FO{df

/ftf] /Ësf] qm; lrGx ePsf] .

-0f_ c:ktfn /x]sf] 7fpF

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] lsgf/f

/ ;]tf] /Ësf] e"FO{df tn sfnf]

/Ëdf ljR5\of}gf / dfly /ftf]

/Ësf] qm; lrGx ePsf] .

-t_ rd]gf u[x

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] /Ësf]

lsgf/f / ;]tf] /Ësf] e"FO{df sfnf]

/Ësf] sk / Kn]6sf] gS;f

b]vfOPsf] .

-y_ /]i6'/fF

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] /Ësf]

lsgf/f / ;]tf] /Ësf] e"FO{df sfnf]

/Ëdf sfF6f / rDrfsf] gS;f

b]vfOPsf] .

-b_ lkslgs :yn

juf{sf/ eO{ cfsfz] gLnf] /Ësf]

lsgf/f / ;]tf] /Ësf] e"FO{df

lkknsf] ¿vsf] gS;f b]vfOPsf] .

$= aQLsf ;+s]tx¿

-s_ /f]Sg';\

rf}8fO ;fgf] nDafO{ a9L ePsf]

rt'e'{h cfsf/sf] Kn]6df sfnf] e"FO{

eO{ dflyNnf] efudf /ftf] aQL

an]sf] .

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 170

-v_ af6f] vfnL eP hfg ;lsG5 .

rf}8fO ;fgf] nDafO{ a9L ePsf]

rt'e'{h cfsf/sf] Kn]6df sfnf] e"FO{

eO{ tNnf] efudf xl/of] aQL

an]sf] .

-u_ :6k nfOgsf] glhs cfO;s]sf]

/ ;'/Iffk"j{s ;jf/L /f]Sg

;lsg] l:ylt gePdf hfg

;lsG5 .

rf}8fO ;fgf] nDafO{ a9L ePsf]

rt'e'{h cfsf/sf] Kn]6df sfnf] e"FO{

eO{ aLr efudf kx]+nf] aQL

an]sf] .

-3_

o:tf] ;fOhdf klg aQL ;+s]tx¿ /xg

;S5g .

-ª_

-r_

aQLsf ;+s]tx¿sf] j}slNks Joj:yf