Translated in Kurdish (Kurdî) - archive.org · 30.Û gavekî Xudayê te Muhemmed! ji bona...
Transcript of Translated in Kurdish (Kurdî) - archive.org · 30.Û gavekî Xudayê te Muhemmed! ji bona...
Maktabah.org
The Holy Quran Translated in Kurdish (Kurd)
Source: www.qurandatabase.org 8/29/2009
2 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Contents
Chapter 1 (Sura 1) .............................................................................................. 7
Chapter 2 (Sura 2) .............................................................................................. 7
Chapter 3 (Sura 3) ............................................................................................ 47
Chapter 4 (Sura 4) ............................................................................................ 71
Chapter 5 (Sura 5) ............................................................................................ 96
Chapter 6 (Sura 6) .......................................................................................... 115
Chapter 7 (Sura 7) .......................................................................................... 137
Chapter 8 (Sura 8) .......................................................................................... 162
Chapter 9 (Sura 9) .......................................................................................... 171
Chapter 10 (Sura 10) ...................................................................................... 190
Chapter 11 (Sura 11) ...................................................................................... 203
Chapter 12 (Sura 12) ...................................................................................... 217
Chapter 13 (Sura 13) ...................................................................................... 229
Chapter 14 (Sura 14) ...................................................................................... 236
Chapter 15 (Sura 15) ...................................................................................... 242
Chapter 16 (Sura 16) ...................................................................................... 247
Chapter 17 (Sura 17) ...................................................................................... 260
Chapter 18 (Sura 18) ...................................................................................... 271
Chapter 19 (Sura 19) ...................................................................................... 283
Chapter 20 (Sura 20) ...................................................................................... 290
Chapter 21 (Sura 21) ...................................................................................... 301
Chapter 22 (Sura 22) ...................................................................................... 310
Chapter 23 (Sura 23) ...................................................................................... 320
Chapter 24 (Sura 24) ...................................................................................... 329
Chapter 25 (Sura 25) ...................................................................................... 337
3 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Chapter 26 (Sura 26) ...................................................................................... 345
Chapter 27 (Sura 27) ...................................................................................... 356
Chapter 28 (Sura 28) ...................................................................................... 365
Chapter 29 (Sura 29) ...................................................................................... 375
Chapter 30 (Sura 30) ...................................................................................... 382
Chapter 31 (Sura 31) ...................................................................................... 387
Chapter 32 (Sura 32) ...................................................................................... 390
Chapter 33 (Sura 33) ...................................................................................... 393
Chapter 34 (Sura 34) ...................................................................................... 399
Chapter 35 (Sura 35) ...................................................................................... 404
Chapter 36 (Sura 36) ...................................................................................... 407
Chapter 37 (Sura 37) ...................................................................................... 412
Chapter 38 (Sura 38) ...................................................................................... 419
Chapter 39 (Sura 39) ...................................................................................... 423
Chapter 40 (Sura 40) ...................................................................................... 429
Chapter 41 (Sura 41) ...................................................................................... 436
Chapter 42 (Sura 42) ...................................................................................... 440
Chapter 43 (Sura 43) ...................................................................................... 445
Chapter 44 (Sura 44) ...................................................................................... 450
Chapter 45 (Sura 45) ...................................................................................... 452
Chapter 46 (Sura 46) ...................................................................................... 455
Chapter 47 (Sura 47) ...................................................................................... 458
Chapter 48 (Sura 48) ...................................................................................... 461
Chapter 49 (Sura 49) ...................................................................................... 464
Chapter 50 (Sura 50) ...................................................................................... 466
Chapter 51 (Sura 51) ...................................................................................... 468
4 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Chapter 52 (Sura 52) ...................................................................................... 471
Chapter 53 (Sura 53) ...................................................................................... 473
Chapter 54 (Sura 54) ...................................................................................... 475
Chapter 55 (Sura 55) ...................................................................................... 478
Chapter 56 (Sura 56) ...................................................................................... 480
Chapter 57 (Sura 57) ...................................................................................... 484
Chapter 58 (Sura 58) ...................................................................................... 486
Chapter 59 (Sura 59) ...................................................................................... 489
Chapter 60 (Sura 60) ...................................................................................... 491
Chapter 61 (Sura 61) ...................................................................................... 493
Chapter 62 (Sura 62) ...................................................................................... 494
Chapter 63 (Sura 63) ...................................................................................... 495
Chapter 64 (Sura 64) ...................................................................................... 496
Chapter 65 (Sura 65) ...................................................................................... 497
Chapter 66 (Sura 66) ...................................................................................... 499
Chapter 67 (Sura 67) ...................................................................................... 500
Chapter 68 (Sura 68) ...................................................................................... 503
Chapter 69 (Sura 69) ...................................................................................... 505
Chapter 70 (Sura 70) ...................................................................................... 507
Chapter 71 (Sura 71) ...................................................................................... 509
Chapter 72 (Sura 72) ...................................................................................... 511
Chapter 73 (Sura 73) ...................................................................................... 513
Chapter 74 (Sura 74) ...................................................................................... 514
Chapter 75 (Sura 75) ...................................................................................... 517
Chapter 76 (Sura 76) ...................................................................................... 518
Chapter 77 (Sura 77) ...................................................................................... 520
5 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Chapter 78 (Sura 78) ...................................................................................... 522
Chapter 79 (Sura 79) ...................................................................................... 523
Chapter 80 (Sura 80) ...................................................................................... 525
Chapter 81 (Sura 81) ...................................................................................... 527
Chapter 82 (Sura 82) ...................................................................................... 528
Chapter 83 (Sura 83) ...................................................................................... 529
Chapter 84 (Sura 84) ...................................................................................... 530
Chapter 85 (Sura 85) ...................................................................................... 531
Chapter 86 (Sura 86) ...................................................................................... 533
Chapter 87 (Sura 87) ...................................................................................... 533
Chapter 88 (Sura 88) ...................................................................................... 534
Chapter 89 (Sura 89) ...................................................................................... 535
Chapter 90 (Sura 90) ...................................................................................... 536
Chapter 91 (Sura 91) ...................................................................................... 537
Chapter 92 (Sura 92) ...................................................................................... 538
Chapter 93 (Sura 93) ...................................................................................... 539
Chapter 94 (Sura 94) ...................................................................................... 539
Chapter 95 (Sura 95) ...................................................................................... 539
Chapter 96 (Sura 96) ...................................................................................... 540
Chapter 97 (Sura 97) ...................................................................................... 541
Chapter 98 (Sura 98) ...................................................................................... 541
Chapter 99 (Sura 99) ...................................................................................... 542
Chapter 100 (Sura 100) .................................................................................. 542
Chapter 101 (Sura 101) .................................................................................. 543
Chapter 102 (Sura 102) .................................................................................. 543
Chapter 103 (Sura 103) .................................................................................. 543
6 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Chapter 104 (Sura 104) .................................................................................. 544
Chapter 105 (Sura 105) .................................................................................. 544
Chapter 106 (Sura 106) .................................................................................. 544
Chapter 107 (Sura 107) .................................................................................. 545
Chapter 108 (Sura 108) .................................................................................. 545
Chapter 109 (Sura 109) .................................................................................. 545
Chapter 110 (Sura 110) .................................................................................. 545
Chapter 111 (Sura 111) .................................................................................. 546
Chapter 112 (Sura 112) .................................................................................. 546
Chapter 113 (Sura 113) .................................................................................. 546
Chapter 114 (Sura 114) .................................................................................. 546
7 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Chapter 1 (Sura 1)
1. Bi nav Yezdan Dilovan Dilovn.
2. iqas pesindan sipas hene! Hem ji bona Xuda y cihan ra ne.
3. mihrban dilovan.
4. Xudan roja xelat celat.
5. Em her te dihebnin em ten ji te alkar dixwazin.
6. Tu me bide ser rya rastn.
7. Rya n ku te qenc bi wan kiriye; ne n xeim li wan bye ne n r a
kirine.
Chapter 2 (Sura 2)
1. E.L.M. (Ji van tpne di ser ferkeran da hatne, tpne ji hevy t
gotine:Ara wan e rast hey Yezdan dizane).
2. Eva pirtka han, tu dudil tda tune ye, ku ji Yezdan hatye hinartin. Bi
xweber j b dudil beled e ji bona xudaparisan.
3. Xudaparis ew in, ku bi heyne ne berav bawer dikin (a maf hebona wan
bi xwaber j). xudaparis, nimja xwe dikin ji wan titne, ku me ji wan ra
xistye rzn li hewcan disixurnin.
4. ew in (Muhemmed!) ku bi wan biryarne li bal te da hatine hnartin bi
wan pirtk biryame, ku di berya te da j hatine hnartin bawer dikin
ewan (xudaparis in) ku di nzk da bi ro ( dan dawy da) bi xweber bawer
dikin.
5. Ewa beledya, ku ji Xuday wan ji bona wan ra hatye, evan li ser w
beledy ne ewan (ji atan) fereste bne ( gehjtine armanne xwe) hey
evanan in.
6. Bi rast ewan bne filehene! Tu i ewan (bi apatan) bid tirsandin i
(ewan bi apatan) ned tirsandin, li bal wan yek e: hey ewan bawer nakin.
7. Yezdan li ser dil wan bhtina wan duruf kirye li ser dtina wan bi
xweber j xl heye ji bona wan ra apatek e mezin heye.
8. ji kesan hinek hene, ku dibjin: Me bi Yezdan bi ro dan dawy bawer
kiriye. Ewan bi xweber j qe bawer ne kirine.
8 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
9. Ewanan, Yezdan ewan ku bawer kirine dixapnin; (gotina wan nne) l
ewanan hey xwe, bi xweber dixapnin ewan bi xapandina xwe j aga nabin.
10. Di dil wan da nexwe heye, d Yezdan nexweya wan bi nexwa pir
kirye. ji bona wan ra bi sedema wan derewne, ku ewan dikiribne;
apatek e dilsoz heye.
11. di gava ji wan : hatye gotin; Hn di zemn da tevdan nekin. Ewan
gotin; Bi rast em bi xweber atkar in.
12. Hn hiyar bin! Bi rast hey tevdanok ewan bi xweber in, l ewan bi
tevdanokya xwe j agah nabin.
13. di gava ji wan ra hatye gotin; Hn j bawer bikin, a (misilmanan)
bawer kirine. Ewan gotin: Qey em j wek evsanan bawer bikin? Hn
hiyarbin! Bi rast hey evsene ewan bi xweber in, l ewan bi evseniya xwe
nizanin.
14. di gava ewan rast wan bawer kirine tn, ewan ji bawergeran ra gotine;
Em bawer dikin. di gava bi ten bi peldne xwe va dimnin, ji pelnde
xwe ra gotine: Bi rast em bi we ra nin, bi rast hey em bi wan bawergeran
tinaza dikin.
15. Yezdan bi wan tinazan dike ji bo ku ewan di koraya xwe da bi quret bijn ji
wan ra dan dide.
16. Ewan in, ku r wundabon, bi beledy kirne. d kirn firotana wan kar ne
kirye ewan bi xweber j ne hatine li ser rya rast.
17. Hecwekya wan, wek v temtla han; (ku yek di ola tar da ji bona
ronahy) agirek hil bike (dora xwe dibne). d gava agir dora w ronah
kirye, heman Yezdan ronaya wan birye Yezdan ewan di tarty da
htye, d ewan nabnin.
18. Ewan (duryan) ker in, lal in, kr in. d ewan ji temtla xwe, li bal rasty da
j nafetilin.
19. ya j hecwekya wan wek temtla wan kesne, ku ji jor da tavya ilya ewr
re tar, ku tda deng, reqereqa ewr berqetav hebe, bi wan da digire,
wan ji tirsan tlne xwe dixine gohne xwe (ji bo ku ji deng) nemirin. Yezdan
bi xweber j filehildane bin zanna xwe.
20. Nzk dibe, ku berqetav dtina wan behere. i qa ji bona wan ra ronah
dibe, ewan di ronah da diin di gava tart li ser wan dibe, ewan radibin
9 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
li pya dimnin. ixwa heke Yezdan biv, w bihstin dtina wan behere.
Bi rast Yezdan bi xweber j li ser hem titan bi hz e.
21. Gel kesan! hn perestya w Xuday xwey, ku hn ewan heyne berya
we da hey afirandye, bikin. Bi v away bi rast hv heye ku hn xudaparis
bikin.
22. Yezdan ew e; ku zemn ji bona we ra xistye binrax ezman j xistye avay.
Yezdan ji ezman, avk e wusa hnartye; (ji bo ku ji we ra bibe dilik) Yezdan
bi w av ber dane derxistine. d hn j ji bona Yezdan rhevryan negirin,
Loma hn bi xweber j dizanin, ku hevrn w tune ne.
23. heke hn dudil dibin, di wan biryarne ku me li ser bend xwey
(Muhemmed) da hi-nartye, hn ji ptir Yezdan, gaz hem arkar xwe j
bikin (heke hn dikarin, ka) hn j ferkerek e wek ferker w bnin; heke
hn di doza xwe da rastin.
24. d heke hn ferkerk wusa neynin hn nikarin j bnin, d hn xwe ji w
agir, ku ji bona filan ra hatye amede kirin ardk w, kes kevir in,
biparisnin.
25. (Muhemmed!) ewan bawer kirine kar at kirine hene! tu mizgna
bide wan, ku bi rast ji bona wan ra bihitne dibin (dar wan da) emne
av dikiin, hene. i qa berk ji wan bihitan ji wan ra t dayn (ji
bihityan ra) dibjin: Ewan berne me hj di ber da xweribn, evan in
hn ji xwarin berne cure cure ji me ra bnin. ji bona wan ra di bihitan
da zone paqij hene. ewan bi xweber j di bihitan da hermanok in.
26. Bi rast Yezdan fed nake, ku mixmixk bi hecwek (ji bona derxistina maf)
bide nan kirin hej titne ji mixmixk wdatir j. d ewan bawer kirine
hene! ixwa ewan dizanin, ku ewa hecwekya mafek reste ji Xuday wan e.
L ewan bne file j dibjin: Ka Yezdan bi wan hecwekyan i vaye? Yez-
dan bi wan hecwekyan pir kesan ji rya rast dr dixe pir kesan j bi wan
tne rya rast. Bi wan hecwekyan, hey ewan ji rya rast derket wunda
dibin.
27. Ewan rderket hene! ew in, ku ji pit peymana dane Yezdan, (ji bona
baweri peresty) Peymana xwe diknin. tita Yezdan ferman kirye, ku
bi hev ra bin ewan ewe hevraty dibirin (sertdana da bav pismanan).
ewan di zemn da j tkily dikin. Evanan in hey ziyan dikin.
10 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
28. Hn a dibine file ( bi Yezdan bawer nakin)? Hn mir bn, d ew hn
zinde kirin. Pa (Yezdan) we bimirne pa w we dsa zinde bike hn
pa li bal w da bizivirin.
29. Ew ku hemk titne di zemn da hey ji bona we ra afirandye heye! Ewa
Yezdan e. Pa ewa li bal ezman da fetilye, d ew ezman xistye heft
balokne jor da. ewa bi xweber j bi hemk titan pir dizane.
30. gavek Xuday te (Muhemmed!) ji bona feretan ra gotye: Bi rast ez di
zemn da nmayek bi afirni. (feretan ji Yezdan ra) gotine: Ka tu di
zemn da a ewan kesne, ku tevdan dikin xn dirjin, biafirn? em bi
xweber j te ji kemasyan paqij dikin sipaz (bi perest) ji bona te ra dikin.
(Xuday te ji wan ra) gotye: Bi rest ez bi tita, ku hn pe nizannn tir
dizanim.
31. 31 (Xuday te) bi nia kesan hemk nav ( navdan) daye hnkirin, pa
ewan titan ber feretan ra avitye, d (ji feretan ra aha) gotye: Ka, heke
hn di doza xwe da rast in, nav van titan ji min ra bejin.
32. 32(Feretan, ji Xuda ra) gotine: Em te ji kmasyan paqij dikin, bi rast ji
ptir w tita te bi me daye hn kirin, tu zanna me tune ye. Bi rast
pirzan bijejke hey tu bi xweber.
33. 33(Yezdan ji bona nia kesan ra) gotye: Adem! tu ji bona feretan ra nav
wan titan bje. d gava Adem nav wan titan ji feretan ra gotye (ewan
bzar mane). Yezdan ji wan ra gotye: Min ji bona we ra ne got. Ku bi rast
ez bi veartin titne di ezman zemn da hene dizanim ez bi wan titne
ku hn vedirin diyar dikin j dizanim?
34. 34 di gava me ji bona feretan ra gotye: Hn ji bona Adam ra kunde
beherin. d ji ptir peld, hemkan kunde birin. Peld ji kunde birine
para , ew quret kir. (peld bi xweber j) bye file.
35. 35 me (ji bona Adem ra) gotye: Adem! Tu bi tev jina xwe va di bihit
da bihewin hn ji kdera bihit divn, hn di wura da (ji ber w) bixun. L
hn herduk j nzk v dara (da nana titan eceretul merifet) nebin. d
heke hn nzkn w dar bibin (ji ber w bixun) hn bibine jiwan
cewrkar.
36. 36d peld ewan herduk j ji bihit imitandin ewan herduk ji wan
xwene, ku ewan ber tda bn, derxistin. Me j (ji bona wan ra) got: Hn
11 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
ji bihit berjr bibin, hinek ji we, ji bona hinekne we ra neyar bin. Hn
heya danek di zemn da bi v temtl bijn.
37. 37(Pa) Adem ji Xuday xwe end peyv hildan (bi wan peyvan ji Xuda lava
kirye) Xuda j lavaya w lit kirye. Bi rast baxiger dilovn hey Xuda ye.
38. 38Me ji bona (nia kesan ra) gotye: Hn hemk j ji wi ra berjr bin. Kng
ji min, ji bona we ra beledyek hatbe; d kjan ji we bibe peyrew w
beledya min, ji bona w ra tu murzya ji (km xelat) tirsa (ji apatan) tune
ye.
39. 39 ewan bne file beraten me didine derew drandin hene! Hevrn
agir hey ewan in. Di agir da hey ewan in tim (gavan) dimnin.
40. 40Gel zarne cihyan! Hn ewan qencne min e, ku min bi we kirye bra xwe
bnin. hn ew peymana min daye we pk bnin, ku ez j ew peymana
we pk bnim. d hn hey ji min bitirsin.
41. 41 (gel zarne cihyan!) ewa (Quran) a min hinartye heye! rastdarya wan
(biryar pirtka) bi we ra heye dike. Hn bi w bavr bikin. ewan di cara
yekem da bi w filet kirine hene! hn nebine ji wan hn beraten min bi
perek hindik nefroin. di hn hey parisya min bikin.
42. 42Hn bizanin, ji bona ku maf verin; maf py teve hev nekin.
43. 43 hn nimja xwe bikin hn baca mal xwe bidin hn bi wan, ku
xwe (ji bona Yezdan ra) kz dikin, xwe kz bikin.
44. 44Hn a fermana kesan bi qencyan dikin, hn xwe j brva dikin hn bi
xweber j pirtk di xunin? d qe hn hi hilnadin?
45. 45 hn ji Yezdan bi hewdana li ser peresty bi nimj kirin, arikar
bixwazin. Eva xwastina bi v away ji xnc xudatirsan li ser merivan pir
mezin e.
46. 46Ewan guman dikin, ku ewan rast Xuday xwe werin bi rast ewan li
bal Xuday xwe da bizivirin, hene! Xudatirs ewan in.
47. 47Gel zarne cihyan! hn ewan qencne min e, ku min bi we kirye bra xwe
bnin bi rast min hn li ser (rntne) cihan rmetdartir kirine.
48. 48 ji w roya, ku di w roye da bi tu curey can ji ber canek may ra nay
apat kirin ji bona w can nsitemkar tu mehder nay lit kirin ji
bona ferestya w tu berberya bi titan j nay hildan ewan bi xweber j
nayne arkar kirin, hn xwe biparsnin.
12 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
49. 49 hn (gel zarne cihyan!) gava min hn ji hevrne Firewn fereste
kiribn, ku (ewan hevrne Firewn j) bi ik apatan hn didane apat kirin.
Ewan ser zarne we ne kur in j dikirin (ke) jin we para da didane
jnandin (bra xwe bnin). Bi rast di van apatan da ji Xuday we ji bona we
ra ceribandineke pir mezin heye.
50. 50 hn ew gava, ku me derya ji bona (ferestya we) ji hev rand, me hn
fereste kirin hevrne Firewn j me di av da fetisandin we bi xweber j li
wan mze dikirin (bra xwe bnin).
51. 51 hn ew gava, ku me ji bona Msa ra peymana bi il ev dab; (ji
bona hinartina pirtka bin av Tewrat li yay Trusnay) we bi xweber j li
dv Msa da ewa golika ji xwe ra bi perest girtibn, bi w girtna golik bi
perest we bi xweber li xwe cewr kiribn.
52. 52Me pa ji wan nsitemkaryan, hn baxiandin (bra xwe bnin) dibe ku
hn sipaz bikin.
53. 53 hn ew gava, ku me ji bona Msa ra pirtk (Tewrat) berewanya di
nveka maf pty dab (bra xwe bnin). Bi rast hv heye, ku hn
werne rya rast.
54. 54 hn ew gava, ku Msa ji bona kmal xwe ra gotib: Gel komal
min! Bi rast, ji ber ku we ewa golika ji xwe ra bi perest girtibn, we li xwe
cewr kiribye, hn ji wan kirine xwe para da li bal Xuday xwe da bizivirin
hn (dil xwazine) xwe bikujin (bi gotina w nekin). Eva reta han li bal
Xuday we, ji bona we ra tir e. d (ji pit pomanya we Xuday we) hn
baxiandin (bra xwe bnin). Bi rast hey Xuda bi xweber pir baxikar dilovn
e.
55. 55 hn ew gava, ku we ji bona Msa ra gotib: Bi rast heya ku em
Yezdan ber av ne bnin, em bi te bawer nakin. d deng birska b hi
hn girtbn, we bi xweber j bi b zar mze dikirin (bra xwe bnin).
56. 56Dibe ku hn sipaz bikin, pa me hn ji we xwava n bi hiyar rakirin.
57. 57 me ewr li ser we da xistine swan me li ser we da qart gezo
hinartye (me ji wan ra aha gotye): Hn ji qenc wan rozne, ku me bi rozt
daye we, bi xwun Ewan li me cewr ne kirye, l ewan bi xweber li xwe cewr
dikiribne.
13 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
58. 58 gava me (ji wan zarne cihyan ra) gotib: Hn bikebine v gund
(Qudis); d hn ji xwarinne w a hez dikin. li kder bivn, wusa bixun.
we bi givivire hn bi kundet di der da bikebine hundur hn lava bikin,
(aha) bejin: Xuda! Tu gunehne me bibaxine, ji me dayne (di na peyva
Hitet. Hintetn di gotiban). Em j ji bona we ra gunehne we bibaxinin
hj em ji bona wan qenc kar ra, qencyan pirtir bikin.
59. 59d ewan cewr kiribne hene! Ewan; van reta han, bi wan retne, ku
qe ji wan ra ne hatibye getin, guhurandine. Me j li ser wan cewr
kiribne ji ezmanan bi sedema ji r derketina wan, apatek hinartye.
60. 60 gavek Msa ji bona komal xwe ra li av digerya, d me j ji Msa ra
got: Tu gopal xwe li kevir bixe. Ji pit ku Msa bi gopal li kevir da, ji kevir
danzdeh kan zan. Bi sond! Hemk kesan na av vexwarina xwe,
dizanyan. Hn ji wan xwerin vexwirin, ku Yezdan ji bona we ra xistye
rozn bixun vexun hn di zemn da bi tevdan negerin (ji rya rast
dernekebin).
61. 61 hn (gel zarne cihyan! Evan qencne me ne bor bra xwe binin). Di
gava we ji bona Msa ra gotib; Msa! Bi rast em li ser xwarineke bi ten
nanivin. d tu ji bona me ra bi lavat gaz Xuday xwe bike, ji bo, ku Xuda ji
bona me ra titne zemin hn dike ji zrzewadan; kundur xyar sr nisk
pvazne ji zemin derdikebin bide me. (Msa) Ji bona wan ra gotye: Qey
hn divn, ku ewan xwarinne qenc, bi wan xwarinne ne qenc bi guhurin?
Hn hemk d berjr bajar bin, bi rast di bajara da ji bona we ra, hn i
bixwazin heye. li ser wan evsenet belengaz hatye vegirtin ewan
rast xemeke ji Yezdan hatine. Evan apatan, bi sedema ku ewan bi
beraten Yezdan dibne file (bawer ne dikirin) Pxemberne Yezdan b maf
dikutin, loma bi wan da hatye. Er! Eva apata bi sedema gu-nehkarya
wan bi sedema ji re derketina wan e bi cewrkar, bi wan da hatye.
62. 62Bi rast ewan bawer kirine; (Misilman) ewan Cih ewan Merin
(saw) ewan sterk paris, hene! Ji wan k bi Yezdan bi dan gav pay
bawer bike kar at j kiribe, d ji bona wan ra li bal Xuday wan, xelata
wan heye ji bona wan tirsa ji (apatdan) mur-zya ji (km xelaty) tune
ye.
14 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
63. 63(Gel zarae cihyan!) ew gava, ku me ji we peyman stand me yay
Tr li ser we da bilin kirib, me ji we ra gotib: Hn bi hz ewan biryarne
ku me ji we ra daye, bigirin hn ewan retne ku di wan biryaran da hene
(bra xwe bnin). Bi rast di be ku hn paris biken. (Ji ber, ku yay Tr
nwar bye ji bona niqandina pirtka bi nav Tewrat, eva pirtka j ji bona
jyana wan bi komal rna tekona wan tda hebye, d y ali bal wan bi
rmet proz bilind bi abr bye).
64. 64Pa we dsa pita xwe daye peyman, ry xwe fetilandine. d heke
rmet dilovanya Yezdan e ku li ser we heye tune bya, bi rast hn
bibnan ji wan ziyan kirine.
65. 65Bi sond! Hn ewan, ku di roya emy da (nera masyan kirine) ji
biryaran borne, dizanin; ka ewan kne. d me j ji bona wan ra gotye: Hn
bibine meymn p ken pint.(Ji pit v ferman, ewan li kdi xwyan,
komal bi wan dikenyan; wusa bn, d ji mala xwe derneketin, hinek ji wan
di mala xwe da ji kovanan mirin).
66. 66d me ewa apata, ji bona wan merivne di gava wan da dijtn ji bona
wan merivne, ku di pey wan da mane, xistye beratek e sodret ji bona
xudaparisan j xistye ret.
67. 67Di gava Msa ji bona komal xwe ra gotye: Gel min! Bi rast Yezdan
fermana we kirye, ku hn lekek ser j bikin. Ewan ji Msa ra gotine:
Qey tu bi me tinazan dik? Msa gotye: Ez xwe davjime Yezdan, ku min
ji nezanan biparisne.
68. 68Ewan ji (Msa ra) gotin: Ka (Msa!) tu ji Xuday xwe lava bike, bira ji
bona me ra diyar bike; ewa dewarek e ane? (Msa ji bona wan ra) gotye:
Bi rast Xuda dibje; ku ewa dewarek e wusa ne; ne pr e ne j ciwan e,
nvwar ye: d hn bi tita hatine ferman kirin pk bnin.
69. 69Ewan ji (Msa ra) gotin: (Msa!) tu ji bona me ji Xuday xwe lava bike,
bira ji bona me ra diyar bike, ka reng w ane? (Msa ji wan ra) gotye:
Bi rast Xuda dibje reng w zerek wusa ne, di gava yek li mze bike ewa
mzegre xwe a dike.
70. 70Ewan ji (Msa ra) gotine: (Msa!) tu ji bona me, ji Xuday xwe lava bike,
bira Xuda ji bona me ra diyar bike, ka ewa dewaek e ane? Bi rast bi van
15 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
salixan lek li bal me tev hevbn e (Em nizanin ka kjan e?) bi hezkirina
Yezdan em ew pk bnin.
71. 71(Msa ji bona wan ra) gotye: Bi rast Xud dibje: Ewa dewarek e wusa
ne, sernerm nne, ku bi w andin bne andin bi w (zev j) nayne
avdan (hj ne ketye bin nr) tu kmaya w tune ye. Ewan ji (Msa ra)
gotine: Te hj salix rast ji bona me ra an. Ewan d xwe ne dane para da
ewan ser w dewar j kirin.
72. 72Kan, we di gavek da merivek kutib, d we ewa kutya diavte sty
hev (ji ber ku kujraw w xya ne bye) Yezdan bi xweber j, tita hn
vedirin derdixe.
73. 73d (ji pit er kirina lek) me ji wan ra gotye: Hn hinek ji gewd
lek hinek j ji gewd kut li hev bixin. (Ji pit li hev xistina gewdan,
kujraw hate diyar kirin). Bi v away Yezdan mirya j zinde dike Yezdan
beraten xwe dide nan we. Bi rast hv heye, ku hn ji wan hi hildin.
74. 74Pa dil we dsa ji pey (v byer da) wek keviran hik bye, hj ji
keviran j hiktir bye. ima, bi rast hinek kevir hene, ku ji wan emne av
bi sodret dizn hinek j ji wan keviran hene! Di gava ji hev diirin kany
av ji wan bi sodret dizn. hinek j ji wan keviran hene! Ji heybeta
Yezdan, wusa jorda tot dibin (Dil we qe wusa nabe). Yezdan bi xweber j
ji wan titne, ku hn dikin b (agah) nne.
75. 75Qey hm (gel bawergeran!) guman dikin ku ewan (zarne cih filan) ji
bona we bawer bikin, bibne heval we? Sond! Di nava wan bi xweber da j
destek ji wan heye, peyvne Yezdan dibhn, ji pit ku ponjn ka peyvan i
arman kirine; bi zann peyvan ji na wan diheivnin.
76. 76 ewan di gava rast wan bawerger tn, ji bawergeran ra gotine: Bi
rast em bawer dikin. di gava ku ewan bi ten li bal hev dimnin, ji hev ra
dibjin: Hn a li bal wan dipeyvin, ku ewan bawergeran, bi wan titan li
bal Xuday we nihrewanan bigirin. d qe hn naponijin?
77. 77Qey ewan nizanin, ku bi rast Yezdan bi wan titne ewan vedirin bi
wan titne ewan diyar dikin j dizane?
78. 78Ji wan hinek hene ne xwandine (wek wan ku hj nzane, ji dya xwe ra
bne) ewan ji pirtk hey dil xwazyan dizanin ewan bi xweber j hey
gumanan dikin.
16 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
79. 79d ewan ku pirtk bi deste xwe dinivsin, pa ji bo ku bi perek hindik
bifiroin dibjin: Eva pirtka han ji bal Yezdan hatye; xwel li van be! Ji
ber ku dest wan ewa nivsye xwel li wan be! ji bona keda ku ewan dikin,
sed koray xwel li wan be!
80. 80 ewan gotin: Ji ptir end rone hijmar, bi rast qe agir bi me
nagire. Tu ji wan ra bje: Qey we ji bal Yezdan peyman hildaye? d bi rast
Yezdan j ji peymana xwe para nae ya j tita hn p nizanin, di maf
Yezdan da dibjin?
81. 81Gotina wan nne! Bi rast k gunahan bike gunehne w, ew som bike,
d hevrn agir ewan in. Ewan ku di agir da her dimnin ewan bi xweber in.
82. 82Ewan bawer kirine kar at kirine, hene! Ewan hevrn bihit ne.
Ewan ku di bihit da her dimnin ewan bi xweber in.
83. 83 di gavek da dsa me ji zarne cihyan peyman hildab. Hn (geli zarne
cihyan!) ji ptir Yezdan perestya tu tit nekin hn ji bona da bav
xwe ra hey qenc bikin hn ji bona bira pismamne xwe sewyan
xezan belengazan qenckar bin hn ji bona merivan hey ret qenc
bjin hn nimj bikin baca mal xwe bidin. Ji ptir hindikan, we pa
dsa r ji peyman fetilandin hn bi xwe, hj j r difetilnin.
84. 84 me dsa carek j ji we peyman hildab ku hn bi kutin xna hevd
nerjin hn hevd ji welat xwe, nedne derxistin we bi xweber j
ddevanya peyman dikirin; pa we er j gotin.
85. 85Dsa pa da hn bi xweber in, hevd dikujin hn bi xweber in, ku hn
destek e ji xwe ji welat wan derdixin hn bi xweber in, bi vir neyart
pita hevd di hember wan da dikin, ji welat derdixin, eva derxistn bi
xweber j li ser we qedexe bye. Heke yek ji wan zebn bibe, were bal we,
hn bi mal, ewan ji zebny fereste dikin. d qey hn bi hinek biryarne
pirtk bawer dikin hn bi hineka j bawer nakin? Ji pit naha da, k ji we
aha bike, d bi rast celata w di jna cihan da riswabn e di rya rabna
hemtda j, ewan li bal apata zor da tne avtin. Yezdan bi xweber j ji
wan titne ku hn dikin b agah nne.
86. 86Ewan ku jna cihan, bi jna dan gav para da kirne, evan in. d apat
ji wan sivik nabe arkarya wan qe nay kirin.
17 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
87. 87 bi sond! Me ji Msa ra pirtk (Tewrat) daye me li pey w da
pxember xistine peyrew w me ji bona say kur Meryem ra beratene
daveker dane me sa bi cane proz deye hez kirin. d qey k gav
pxemberek hatibe bal we; bi wan beraten ku can we ne xwestibe, hn
doza mezinay nakin? d hn; destek ji wan pxemberan didine
derewdrandin hn destek j nakujin?
88. 88Ewan ji bawergeran ra gotin: Dil me da xl heye (ji ber w em rasty
nabnin; bawer nakin). Gotina wan nne, l Yezdan bi sedema filetya wan,
ewan deherandine. d i qa hindik ji wan bawer dikin!
89. 89 gava ji bal Yezdan ji wan (cihyan ra) pirtk (Quran) hatye, ku ew
(Quran) bi xweber j rastdarya we (pirtka) li bal wan hey dikir ji bona
serva hatina xwe. di gava ewa pxembera bi pirtka xwe va hatye bal wan
ewan (pirtk pxember) nas nekirin (ewan cihyan bi wan bawer ne
kirine, bne file). d deherandina Yezdan li ser filan e.
90. 90i qa sike! Ku ewan, ji dexesya di nava wan da heye, xwe firotine; ji ber
ku ewan, bi wan biryarne Yezdan bi rmeta xwe li ser bendek xwe
hinartye, bawer nakin. di ewan xema Yezdan bi peywest ked kirine. ji
bona filan ra apatek risway, heye.
91. 91 di gava ji bona wan ra te gotin: Hn bi wan biryarne, ku Yezdan
hinartye, bawer bikin. Ewan gotin: Em hey bi wan biryarne, ku li bal me
da hatine hinartin bawer dikin. ewan ji ptir w bi tu tit bawer
nakin. ewa (pirtka Quran) bi xweber j, rastdar ji bona we pirtka
(Tewrat) ku li bal wan hey. d (Muhemmed tu ji bona wan ra) bje: Heke
hn bi rast bi w pirtka li bal we hey, bawer dikin, we ima hj di ber da
pxemberne Yezdan di kutin?
92. 92 bi sond! (gel cihyan!) Msa bi beraten daveker va hatib bal we
pa we di pey w da (gava ji bona niqandina Tewrat b iyay
Trusnay) ewa golika ji xwe ra bi perest girtibn we bi xweber li xwe j
cewr kiribn.
93. 93 di gava, ku me ji we peyman standib; me yay Tr bi ddevan li ser
we, bilind kir, ku hn biryarne Tewrat bi hz bigirin. Me ji bona we ra got:
Hn (gel zarne cihyan!) ewan biryarne me ji we ra anne bi hz bigirin
guhdar bikin. Ewan gotib: "Me bihst l em bi gotina w nakin." bi
18 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
sedema filetya wan, hezkirina golik di dil wan da nermojek bye.
(Muhammed! Tu ji bona wan ra) bje: Heke hn (bi golik) bawer bikin,
fermana bawerya we, ji bona we ra i qa titek sike!
94. 94(Muhammed! Tu ji bona wan ra) bje: Heke bi rast li bal Yezdan (bihit)
xwur ji bona we ra ne ji tu kes ra nne, heke hn di doza xwe da rast in, d
hn xwazya mirin bikin.
95. 95 l bi sedema wan kedne, ku ewan hj p da kirine tu car ewan
xwazya mirin nakin. Yezdan bi xweber j pir rind bi cewrkaran dizane.
96. 96 tu rast wan ty, ku ewan ji hem kesan pirtir ji jn hez dikin ewan
hj ji hevr keran pirtir j ji jn hez dikin; her yek ji wan hez dikin, ku hezar
sal bijn. Ewa jna wan bi xweber j, ewan ji apatan nade paradan
Yezdan bi xweber j dibne, ka ewan i dikin.
97. 97(Muhemmed! Tu ji wan ra aha) bje: Kjan ji bona Cibral ra neyarty
dike, d (bira ewa bizane!) bi rast (Cibral) ewa (Qurana) rastdara (wan
biryarne berya xwe dike) ji bo ku ewa bibe beled ret, ji bona bawergeran
ra li ser dil te da hinartye.
98. 98 k bibe neyar Yezdan feretene w pxemberne w Cibral
Mkal, bira bizane! Bi rast Yezdan bi xweber j neyar filan e.
99. 99 bi sond! Me li bal te da beraten daveker hinartine. ji ptir wan ji
r derket, tu kes nankorya wan nake.
100. 100Qey i qa ewan peymanek dabin, destek ji wan ewa peymana
para da ne avtye? ixwa pirne ji wan bawer nakin.
101. 101 i qa pxemberek ji aly Yezdan, li bal wan da hatibe, ewa
pirtka, ku li bal wan heye j rastdran dibe, dsa destek ji wan komal
xwey pirtk, pirtka Yezdan avtine pita guh xwe, te digo qey ewan bi
w pirtk nizanbne?
102. 102Ewan (cihyan) bne peyrew wan titne ku peldan dixwendin, ji
bona ku maldar seroktya Sleyman ji dest w derxin. Sleyman ne bib
file, l ewan peldan bibne file. ima ewan meriv hn an dikirin ewan
meriv hn wan titne, ku li ser wan herduk serokne (welat) Babl
hatibye hinartin j dikirin. Ewan herduk serokne (bi nav) Hart (Xwert)
Mart (Mrat) gava yek hn wan titne, ku li ser wan da hatye hinartin, bi
kirnan, ji wan ra digotin: d tu bi wan titne me hn te kirye nebe file,
19 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
loma bi rast em hey ceribandokin. d meriv ji wan (herdu serokan) ewan
tine, ku mr jin, bi zanna wan titan ji hev ra tiqetyan, hn bne. L heya
destra Yezdan ne bya (ewan serokan) zayana tu kes bi wan kirine xwe
ne dikirin. Ewan merivan ji wan (serokan) ewan tine, ku zyana merivan
dikirin, hn dibne, hn wan titne bi kerhat, ne dibne. bi sond! Ewan
dizanin, ku k ewa zanna kiribe, di dan para da ji bona w ra tu par tune
ye. heke ewan bizanyan, ka eva firotina han, ku ewan xwe p firotine, i
qa sike, ewan eva firotin, ne dikirin.
103. 103 heke ewan bawer kiribnan Xuda paris bikirnan, bi rast
xelata li bal Yezdan ji bona wan ra qenctir dib. Xwezka bizanyan!
104. 104Gel bawergeran! Hn (wek cihyan, a ji Msa ra digotin:
Gohdarya me bike.) Ji bona (Muhemmed ra) ne bjin: Tu guhdarya me
bike. hn bjin: Tu li me mze bike hn guhdar bikin. Ji bona filan ra
apatek e dilsoz heye.
105. 105Ewan filene xwey pirtk ewan hevr perest hez nakin, ku ji
Xuday we, ji bona we ra qencyek b hinartin. Yezdan bi xweber j evne
xwe ji dilovanya xwe ra xwur dike. Yezdan bi rast xwey rmeta mezin
e.
106. 106Heya me h genctir ya j wek w, beratan neynin, em tu
beratan biryaran ji na wan ranakin. Qey tu nizan ku Yezdan bi rast li
ser hem titan bi hz e?
107. 107Ma qey tu nizan, ku maldarya ezman zemn hey j bona Yezdan
ra ne? ji bona we ra ji ptir Yezdan tu serkar arkar tune ye.
108. 108Qey hn j (gel musilmanan!) divn ku hn j ji pxeber xwe
pirsan bikin, a hj ber da ji Msa pirs hatine kirin? bi sond! d k
bawery bi filetiy biguhure, ew wunda kirye.
109. 109Pir kes ji xwey pirtkan hene, ji dexesyan ji pit maf ji wan ra
bye j hez dikin, ku we ji bawerya we bifetilnin, bixne file. d heya
fermana Yezdan ku b, hn ewan bibaxinin; ji wan bibore. Bi rast Yezdan
li ser hem titan bi hz e.
110. 110 hn nimj bikin, baca mal xwe bidin. Hn ji bona xwe ra
qencyan i p da verkin, hn ew gency li bal Yezdan bibnin. Bi rast
Yezdan, ddevan hem kirin we ye.
20 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
111. 111 ewan (cih mexnan) gotine: Ji ptir cih mexnan tu kes
nae bihit. Eva gotina dilxwazya wan e. Tu (ji wan ra) bje: Heke hn
digotina xwe da rastin, ka nana xwe bnin.
112. 112Na, wek gotina wan nne; l k xwe hispartibe Yezdan, bi xweber
j qenckarbe, d ji bona w ra li bal Xuday w, xelata w heye. Ji bona wan
ra tu tirs murzaya (ji km xwelat dan) j tune ye.
113. 113 Cihyan gotin: Tu ola mexnan tune ye. Mexnan j gotin:
Tu ola cihyan tune ye. Ewan (herduk) j pirtk dixnin. Wek van
herdukan ewan ne xwend j, wek gotina wan gotin. d di roya rabna
hemt da Yezdan di wan titne, ku ewan tda ne wekhev dibin, berewan
bike.
114. 114Gelo ji wan kesne; ku nahlin di mizgevtne Yezdan da, nav
Yezdan bi perest b hildan dixebitin, ku ewan mizgevtan hilnin,
cewrkartir k hene? Evanan hey bi tirs dikarin bikebine mizgevtan. Di cihan
da ji bona wan ra riswat heye di dan para da j ji bona wan ra apatek e
mezin heye.
115. 115 rojhilat rojava ji bona Yezdan ra nin. d (ji bona peresty)
hn kjan al bizivirin, bardana Yezdan di wura dane. Bi rast (dilovanya)
Yezdan pir fre ye ewa pir zan e.
116. 116Ewan (filan) gotin: Yezdan ji xwe ra zar hildane. Yezdan ji zar
girtin ber ye. L ixwa hem titne di ezman zemn da hey, ji bona
Yezdan ra ne. Hem j ji bona Yezdan ra bi tirs ser berjr dikin.
117. 117Ji tunebn (Yezdan) ezman zemn afirandiye. gava ewa biv,
ku byerek bibe; d ji w byer ra dibje: Bibe. Ewa byara j heman
dibe.
118. 118 ewan nezan (ji bona pxeberya te) gotine: Got Yezdan bi me
ra biaxifta, ya j ji bona me ra beratek ne anbya? Ewan berya wan da j
wek gotina wan gotine, dil wan di gotin da wek hev bye. Bi sond! Me
berate ji bona w komal ku di nzk da bawer dikin, vekirine.
119. 119Bi rast me tu bi maf andy, ji bo ku tu mizgnvan tirsvan b
tu ji hevrne doje nay pirs kirin.
120. 120 bi rast cih mexn hene! Heya tu neb peyrew komal ola
wan, ewan bi te qayl nabin. Tu (ji wan ra) bje: Bi rast rya rast hey rya
21 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
Yezdan e. heke ji pit ku ewan zanna ji te ra hatye, tu bib peyrew
hewasa wan, d ji bona te ra li bal Yezdan tu serkar arkar tune ye.
121. 121Ewan ku me ji wan ra pirtk anye hene! Ewan pirtk bi
babetya pirtk dixnin. ixwa ewan bi pirtk bawer dikin evan in. k
(bi pirtk bawer neke) bibe file, d evan in hey zyan kirine.
122. 122Gel zarne cihyan! Hn ewan qencn min, ku li ser we hene
bra xwe bnin. Kan min hn bi rast li ser hem komalne chan rmetdar
kiribn.
123. 123 hn, ji w roya, ku di w roy da, tu canek ji ber canek may ra
nay celat kirin ji w can celat kir, tu bertl xelat j nayne girtin, (ku
ewa ji celat kirin fereste be) tu mehder j havil nake ewan canan
nayne arkar kirin j, xwe biparisnin.
124. 124 di gavek da, Xuday brahm, bi end peyvan brahm
ceribandye, d brahm j ewan peyvan pk anne. Xud ji bona brahm ra
gotye: Bi rast ez te ji bona merivan bixme prewan. brahm (ji Xud
ra) gotye: Ji rta min j prewanan bike. Xud gotye: (brahm) ji
rta te ewan cewrkar nagihjne peymana min.
125. 125Di wan gava da j me xaxistib na civn qenc ewlwty. Hn
j di bingeha brahm da ji xwe ra na nimjkirin bigirin. me li bal
brahm smal peyman daye, ku ewan herduk xany min, ji bona
sertdanne w ji bona rnitne w (bi perest) ji bona ewan ku di w da
bi kzay bi kundet nimj dikin, paqij bikin.
126. 126 di w gav da brahm ji Xud lava kirye, gotye: Xuda! T ev
der ji bona kesan ra bixe bajarek wusa, ku bibe na ewlety tu na
rnitne w ra, ku bi Yezdan bi dan gav para da bawer dikin, ber zr
zewadne xwe bibe. (Xud gotye:) Kjan ji wan bibe file, d ez ew bi
berxudar hindik bidime jnandin, pa ez ew li bal apata agir da stxar
bikim. apata agir i qa sik nan e.
127. 127 di w gav da brahm smal xme xan ji zemin bilind kirine,
(aha) gotine: Xuday me! Tu evan kirin me, ji me lit bike. Bi rast tu bi
xweber dibh dizan.
128. 128Xuday me! Tu me herduka j, bi gern ji wan ku xwe hispartine
te. tu ji rta me j, komne, ku ji bona te ra xwe hispartine bi (afirn ) bi
22 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
gihin tu r biryar perestya me, bi me bide hnkirin tu nostemne
me bibaxine. Birast tu pir baxiger dilovin .
129. 129Xuday me! Tu di nava rta me da, ji wan, pxemberan bine, ku
ewan ji wan rt me ra beraten te bixnin ewan bi wan rt me,
xwendina pirtk zanna retkok hn bikin ewan rt me ji sikatyan paqij
bikin. Bi rast tu bi xweber j servahat bijejkey.
130. 130 bi rast ji ptir wan evsene tu kes ji ola brahm, r
nafetilne. Bi sond! Me (brahm) di cihan da hlbijartye brahm di dan
gav para da j ji atkaran e.
131. 131Di gava Xuday (brahm,) ji bona w ra gotye: Tu xwe hispere.
(brahm) gotye: Min xwe hispartye Xuday gerdne.
132. 132 brahm eva reta han ji bona zarne xwe ra bi olit ret kiriye
Yaqb j ret kirye ( gotye): Gel zarne min! Bi rast Yezdan ji bona we
ra eva ola hlbijartye. d hn j hey bihispar misilman bimirin.
133. 133Qey (gel cihyan!) di gava Yaqb ketib ber mirin, hn amede
bn? Di w gav da Yaqb ji bona zarne xwe ra gotib: Gel zarne min!
Hn di pey min da ji bona ira perest bikin? Zaran ji bona Yaqb ra
gotine: Em ji bona Xuday te ji bona Xuday bav baprne te ra;
brahm smal shaq, ku Xudak bi tne ye, perest bikin. em bi xweber
j ji bona w ra xwe hisparokin.
134. 134Evan (zarne brahm Yaqb) komne wusa nin bi rast hatine
ne. Ewan iked kiri-bin, keda wan ji bona wan ra ne hn j iked bikin,
keda we j ji bona we ra ne hn ji kirine wan nayne pirs kirin.
135. 135Ewan ji bona we ra gotin: Hn bibne cih ya bibne mexn, ku
hn werne rya rast. (Muhammed! Tu ji wan ra bje:) Gotina we nne, l
em di ola brahim e ku ji xary dr e, rast dann. brahm bi xweber j qe ne
bye ji hevr keran.
136. 136(Gava ewan wusa ji bona we ra bjin) hn j bjin: Me bi Yezdan
bi w pirtk bir-yarne li bal me da hatine hinartin bi wan biryarne li bal
brahn smail shaq Yaqb nevne wan hatine hinartin bi wan
pirtne, ku ji Msa ji sa ra hatine bi wan pirtne biryarne ku ji hem
pxemberan ra, ji Xudey wan hatine, bawer kiriye. Em di nava wan yek da
23 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
j tu veqetandin nakin me bi xweber j ji bona Yezdan ra xwe
hispartye.
137. 137d heke ewanan wek we a bawer kirye, bawer bikin, bi rast
ewan hatine rya rast heke ewan pita xwe bidine bawerya bi v away, bi
rast d ewan di dudily danin. Di hember wan da Yezdan bes te ye.
Yezdan bihstek pir zan e.
138. 138(Hn bibne peyrew) reng, ku Yezdan (ji bona we ra daye). gelo
reng (ola k) ji reng (ola) Yezdan rindtire? em bi xweber j hey ji bona
Yezdan ra perest dikin.
139. 139Tu ji bona filan ra bje: Ka hn a di ola Yezdan da bi me ra
tekon dikin? Yezdan bi xweber j Xuday me herdu destan e, keda me ji
bona me ra ne keda we j ji bona we ra ne em bi xweber ji bona Yezdan
ra hey perest dikin.
140. 140Qey hn dibjin: Ku bi rast brahim smal shaq Yaqb
nevne wan, cih ya j mexn ne? (Muhemmed! Tu ji wan ra) bje: Gelo
hn tir dizanin, ya j Yezdan tir dizane? gelo ji w kes, ku Yezdan ji w
ra rast dabe hn kirin, ewa j rasty vere, cewrkartir k heye? Yezdan
bi xweber j ji kirin we b agah nne.
141. 141Evan komek in hatine ne, keda wan ji bona wan ra ne keda
we j ji bona we ra ne hn ji wan kirin, ku ewan dikin, nayne pirs kirin.
142. 142Di nzk da ewan evsenene ji kesan w bjin: Gelo ber wan
(misilmanan) ji berdana wan e, ku ber da ewan ber xwe didane, idaye
fetilandin? (Muhemmed! tu ji wan ra) bje: Rojhilat rojava, herduk j ji
bona Yezdan ra ne. Yezdan ji k ra biv, ew tne rya rast.
143. 143 her wusa me hn xistine kemek e nvwar, ji bo ku hn li ser
kesan bibne (nem ) nihrevan ji bo ku pxember j li ser we bibe (nem
) nihrevan ji bo ku em evan peyrew te ewan ji peyrewya te para da
ne, bi zann ji hev raqetnin, me ewa berdana te ye hj ber da te (di
peresty da) ber xwe didaye ji we ra xistye berdan. eva berdana j ji
ptir ser wan, ku Yezdan ewan anne rya rast i qa li ser kesan mezine!
Yezdan (bi van fermanan) bawer ( perestya) we wunda nake. Bi rast
Yezdan ji boma kesan ra dilsoz di-lovn e.
24 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
144. 144Bi sond! Em ry te (Muhemmed!) ku tu li ezmanan mze dik (ji
bona niqandinan) dibnin. d bi rast em ber te (Muhemmed!) bizivirne li
bal berdanek e wusa, ku tu bi w berdan qayil bib. d (Muhemmed!) tu
ry xwe bi fetilne bide aly mizgevta (bi nav) Mescid el-Heram. hn
(gel bawergeran!) li kur bi i away dibin bibin (di peresty da) d hn j
ber xwe bidine aly w mizgevt. bi rast ewan ku ji wan ra pirtk
hatye hene! Ewan dizanin, ku eva fermana mafek rast e ji Xuday wan
hatye. Yezdan bi xweber j ji kirin wan b guman nne.
145. 145 heke (Muhemmed!) tu ji bona wan pirtk ji wan ra hatye
hem beratan j bn, dsa ewan nabine peyrew berdana te tu bi xweber
j nab peyrew berdana wan. Ewanan j nabine peyrew berdana hev. bi
sond! Heke tu ji pit, ku ji te ra zann hatye bib peyrew xweya wan, bi
rast d tu di w gav da dib ji wan cewrkar.
146. 146Bi rast ewan, ku me ji wan ra pirtk daye hene! Ewan (bi
Muhemmed bi pxember-ya w) nyasin a zarne xwe nas dikin; bi rast
destek ji wan hene maf vedirin, ewan bi xweber j bi maftya w dizanin.
147. 147d tu nebe ji wan du dil; rast ji Xuday te ye.
148. 148 ji bona her yek ra berdanek heye, ewa ber xwe dide w al. d
hn (gel bawerge-ran!) di qencyan da bidine ber hev. Hn li kur dibin bibin
hey Yezdan we hemkan bicivne. Bi rast Yezdan li ser hem titan bi hz
e.
149. 149 tu keng li kuder derkeb r, d tu ber xwe bide aly
mizgevta (bi nav) Mescid el-Heram. (eva fermana) bi ber dana aly miz-
gevta (bi nav) Mescid el-Haram rastyek e ji Xuday te ye. Yezdan bi
xweber j ji kirin we b agah nne.
150. 150 tu keng li kuder derkeb r, d tu ber xwe bide aly
mizgevta (bi nav) Mescid el-Heram. hn (gel bawergeran!) keng li
kuder bin, ji bo ku tu kes ji we ra rexne nekin. d hn j ber xwe bidine
aly w mizfevt, ji ptir wan cewrkarne ji wan (dexesan, ix-wa) tu
kes (ji we ra rexnan nake). d hn ji wan netirsin hn ji min bitirsin, ku
ez (ewan) qencne min e, ku li ser we hene pk bnim hv heye ku hn
werne rya rast.
25 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
151. 151Loma me di nava we da ji we pxemberek (wusa) andye ji bo ku
ewa (pxembera) ji bona we ra beraten me bixne we ji sikatyan paqij
bike xwendina pirtk zann retkok hn we bike ewa (pxembera)
zanna wan titne, qe we di ber da p nizanbye hn we bike.
152. 152d hn min (bi perest) bra xwe bnin, ku ez j ji bona we ra
(baxiandin) bra xwe bnim hn sipazya min bikin hn nankorya min
nekin.
153. 153Gel bawergeran! hn bi hewandin bi nimj kirin (ji Yezdan)
arkar bixwazin. Bi rast Yezdan bi hew keranrane.
154. 154 hn ji bona wan kesne di rya Yezdan da hatine kutin, nebejin:
Ewan mirne. Na, ewan ne mir ne l ewan dijn haya we (bi jna) wan tune
ye.
155. 155 (gel bawergeran!) bi rast em we bi hinek ji tirs birbn
bi kemasya di mal can beran da biceribnin. (Muhemmed!) tu mizgn
bide hewkeran.
156. 156Ewan di gava bi wan da atek hatibe, (aha) gotine: Bi rast em
benden Yezdan in bi rast em li bal Yezdan da bizivirin hene! hewker ew
in.
157. 157(Ewan) ku ji bona wan ra ji Xuday wan baxiandin dilovn
heye, evan in (ewan) hatine rya rast j evan in.
158. 158Bi rast Sefa Merve herduk j ji nian Yezdan in. d kjan li
dora xany (Kabe) bigere ya j senedana (bi nav) Umre bike, tu zyan li ser
w tune ye, ku ewa di nveka wan herdu girikanda j bigere. kjan ji ber
xwe qencyek bike bira (bizane, bi rast Yezdan hember ya qenciya w) dide
w. d bi rast Yezdan sipazkar pir zan e.
159. 159Bi rast ewan ku ji pit me ewan (biryarne xwene ji salix rya
rast e) me bi huzwart hinartye, ji pit me ewan (biryaran) di pirtk da ji
bona merivan ra daye vekirin, vedi-rin, hene! Yezdan ewanan ji
dilovanya xwe didehirne ewan, ku hatine dehrandin j evanan
didehernin.
160. 160Ji ptir wan, ku (ji kirin xwe) poman bne at kirine
titne veart, derxistine derva. d ez j evan dibaxinim. bi rast ez bi
xweber pir baxikar dilovn im.
26 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
161. 161Bi rast ewan, ku bne file di gava mirin e, bi filet j mirin e,
hene! Evan in, ku deherandina Yezdan firitan merivan bi hemt li ser
wan in.
162. 162Ewanan di deherandin da her dimnin. apat liwan sivik nabe li
wan nay mze kirin j (ku apata wan para bikebe).
163. 163 (gel bawergeran!) Xuday we Yezdanek bi tne ye, ji ptir w
tu yezdan (babet peresty) tune ye. Ewa ye dilovan dilovn.
164. 164Bi rast di afirandina ezman zemn da di newek hevbna ev
royan da di ki-andina wan kelekne, ku di deryay da bi bar xwe va bi
wan titne ku havilin ji bona merivan ra, di gera wan da di w ava ku
Yezdan ji ezmanan hinartye. d yezdan bi w av zemn ji pit mirina w
zinde kirye da di belav kirina Yezdan, ya hem candaran di zemn da di
hatina bay da di w ewr amedey di nveka ezman zemn da ku li hev
dizivirin, beraten (hca ji bona hebna afirandok wan) ji bona komalek
(ku bi ponijandin hi hildidin) heye.
165. 165 (bi v ra j) hinek meriv hene, ku ji ptir Yezdan (babet
peresty) ji xwe ra hinek manendan digirin (ji wan ra perest dikin) a ji
Yezdan hez dikin wusa j ji wan manendan hez dikin. Ewan bawer kirine
hene! Ewan pir ji Yezdan hez dikin. Xwezka ewan ku li xwe cewrkirine di
gava apat dibnin, bi zanyan ku bi rast hem hez ji bona Yezdan ra ne!
Yezdan bi xweber j bi rast zor apat e.
166. 166Di gava ewan apat dibnin, bi rast ewan peyrew ji wan
prewne xwe para da diin di nava wan bi xweber da j bend grdan
pizirye.
167. 167 ewan peyrew hene! (Aha) gotine: Heke careke din j ji bona
me ra hatina (cihan hebe) d em ji wan perewanan xwe bion, a ewan
dest ji me berdabn e. Bi v away Yezdan kirin wan bi wan dide dtin, ji
bo ku ji wan ra bibe kovan. Ewan ji agir j der-nakebin.
168. 168Gel kesan! Hn ji wan titne di zemn da hey bi durist bi paqij
bixun, hn nebine peyrew opa peld. Bi rast peld ji bona we ra ne
yarek xya ye.
27 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
169. 169Peld hey fermane we bi kirina sikatyan b fed matqiyan
dike ( peld fermana we dike) ku hn tita p nizanin, di maf Yezdan da
bjin.
170. 170 di gava ji bona wan ra hatye gotin: Hn bibine peyrew wan
biryarne ku Yezdan hinartine. Ewan gotine: Na, em nabine peyrew wan,
l ewan titne, ku bav kal me hogir daye wan em hey bibne peyrew
wan. Ere! L heke bav kal wan qe hi wan negi-hje tu tit di rya rast
da nebin j, ewan dsa bibine peyrew hogirya wan?
171. 171 hecwekya wan file hene! Wek hecwekya w ivan tarian,
ku di gava qr tarian dike, tari ji ptir deng tu tit ji w ivan nabih
(evan filan j ji pxemberan hey deng dibhn tu aran, ji gaz kirina wan
nabihn. Ewan filan) ker in lal in kor in, d ewan (ji gaz kirina
pxemberan) tu hi hilnadin.
172. 172Geli bawergeran! Hn ji qenc wan rozne me dane we bixun
hn ji bona Yezdan ra sipaz bikin, heke hn bi rast ji bona Yezdan ra
perest dikin.
173. 173Bi rast ji bona we ra hey mirar xn got berazan got wan
tarine, ku ne ji bona qayl bona Yezdan hatine ser jkirin, ne durist in. d
heke yek bar bibe ji bona xwarina wan ra; heke ji wan xwarinek e (wusa
nvwar) ne j ne mir bixun ji bo xwarina ji wan tu guneh li ser w tune ye.
Bi rast Yezdan baxikar dilovn e.
174. 174Bi rast ewan, ku beraten Yezdan ji pirtk hinartin vedirin,
ji bo ku ewan (beraten di pirtk da) bi perek hindik bifiroin, hene!
Evanan zik xwe hey bi agir tij kirine. (Ewan titne ku ewan bi beratan
kirine, xurina ewa agir e). Di roya rabna hemt da Yezdan bi wan ra
napeyve ewan ji gunehan paqij nake. Ji bona wan bi xweber j apatek e
dilsoz heye.
175. 175Ewan rya rast bi rya xar baxiandin bi apat kirne, hene!
Evan bi xweber in. d gelo ewan li ser agir a hew dikin?
176. 176Ji bo, ku Yezdan bi maf pirtk hinartib, ewan (bawer ne dikir eva
apat bi wan da hatye). Ewan di pirtk da ne wekhevbn e hene! Bi rast
ewan di ne wekhevbnek e dr danin.
28 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
177. 177Bi rast berdana we ye ku hn ber xwe didine aly rojhilat
rojava ji qencyan nne, l qencya rast (qencya w kes) ku ewa bi Yezdan
bi dan gav para da bi firitan bi pirtkan bi pxemberan bawer
kirye (qenciya w kes) ji bona hez kirina (Yezdan) mal, ji bona pismam
swyan xezanan rwyn ryan xwustevanan ji bona azadya bende
zebnan, dabe. (qencya w kes) nimj kiribe baca mal xwe dabe
(qencya wan kesne) di gava peyman ji bona hev ra dabin, peymana xwe
pk tnin, (gencya w kes) di tirs tengay di gava tirs da j hew
hewdanok in. Evan bi van salixan in, rast in evan bi xweber in hey Yezdan
paris dikin.
178. 178Gel bawergeran! Tl hildan di kutin da, li ser we bi v nev
bye. (Kutin hemberye; kjan meriv ku merivek bikuje, ewa kujraw j t
kutin). Meriv azad bi azadek may merivek bende bi bendek may
jinek bi jinek e ma bihemberne. heke kujraw ji alye bira ( xwayn e)
kut da hate baxiandin, d (div ku kujraw) bibne peyrew (xwy ku di
nava wan da hey) ji bona (mrat xurne kut ra xn) bidin. Eva
(baxiandin xndana) bi v away (ji bona we ra) ji Xuday we sivikat
dilovanyek e (daye we). d ji pit (van biryaran) kjan (evan biryaran rake
disa ne yart bike) ji bona w ra apatek e dilsoz heye.
179. 179Gel xwey hian! Ji bona we ra di v tl hildan da jn heye. Bi
rast dibe ku hn (Xuda) pariz bikin.
180. 180(Gel merivan!) Di gava yek ji we amedey mirin bibe; heke (ew)
li pey xwe malek htibe, bi v nev ye, ku ewa meriva ji bona da bav
pismamne xwe ji w mal iret bi qencyan bike. (Evan retan) li ser (Xuda)
parisan mafek e.
181. 181d kjan ewan (retan) ji pit bihstn biguhure, guneh ret
guhurandin li ser ew ku retan diguhure ye. Bi rast Yezdan bihstek pir
zan e.
182. 182d k ji retvan bitirse, ku retvan di retne xwe da bixelite
ya j gunehkar be; d bira di nava wan (mrat xuran retvanan da) at
bike, tu gunehkar ji bona (atvan) tune ye. Bi rast Yezdan baxikar
dilovn e.
29 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
183. 183Gel bawergeran! Roj li ser we bi v nev hatye nivsandin, a li
ser wan merivne berya we da j bi v nev hatye nivsandin. Bi rast dibe
ku hn (Xuda) paris bikin.
184. 184(Ewa rone roj girtin) rone bi hijmar in, d kjan ji we di wan ron
roj girtin da nexwa be ya j rwy ryan be bira wek hijmara wan
rojy bor di roy may da roj bigire. ewan ku hza wan tune ye (ji bona
roj girtin) hene! Ji ber her royek rojy da li ser wan xurek (dana)
belengazek bi v nev heye. d kjan ji bona qencyan xurek pir bide, ixwa
ji bona w ra tir e. heke hn bizanin ixwa roj girtin ji bona we ra
qenctir e.
185. 185Di w meha rojy dan, ku ewa Qurana ji bona merivan bi beled
(p rasty ji hev derdixe) hatye hinartin. d kijan ji we bigihje w
meh bira di w (meh da) roj bigire; kjan ne xwe be, ya j rwy ryan
be bira wek hijmara wan rojn xwer, di roy may da roj bigire. Ji bo ku
hn hijmara rojyan hem pk bnin ji bo ku hn bi payan Yezdan ji gote
gotan paqij bikin, Yezdan ji bona we ra firet di v ji bona we ra tengas
nav. Ji ber ku ew hn anne rya rast, bi rast dibe ku hn sipazya w bikin.
186. 186 di gava bendene min pirsa min ji te kirin, (Muhemmed! Tu ji
wan ra) bje: Ez li bal wan da nezk im. Gava yek gaz min bike, ez pisyara
w bidim. d bira ewan j ji bona min ra pisyar bidin bira ewan bi min
bawer bikin. Bi rast heke ewan (aha) bikin, dibe ku ewan di rya rast da
herin.
187. 187Ji bona we ra di ew meha rojy da na we li bal (nivna) jina
we, durist bye, ewan jinan ji bona we ra kinc in, a hn j ji bona wan jinan
ra kinc in. (Hn ji hev ra kinc in, ji ber ku hn hev ji sikariyan diparisnin).
Yezdan dizanya ku hn bi xwe nikarin ji ber v qas Yezdan hn baxiandin
pomanya we ji gunehan lit kirye. d di naha da hn dikarin herne nivna
wan jinne xwe (di ev meha rojy da) hn ji Yezdan ewa tita, ku Yezdan
ji bona we ra bi pvay nivsye bixwazin. hn heya tay sip ji tay re (ku
j ra segura sib dibjin) ji bona we ra diyar be bixun vexun hn ji pit v
dan, rojya xwe heya ev pk bnin. heke hn di mizgevtan da ji bona
peresty rawestyabin, d hn neine nivna wan jinan. (Di meha rojye da,
nemaze di deh rojy para da di mizgevtan da bi roj meriv rtnin, perest
30 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
dikin). Evanan biryarne Yezdan in, d hn nzk wan nebin. Bi v away
Yezdan biryarne xwe ji bona merivan ra vedike. Bi rast dibe ku ewan
merivan paris bikin.
188. 188 hn (gel kesan!) mal hev di nava hev da bi sedemne p
nexun hn bi zann mal hevdu nevjine bal berewanan, ku ewan
berewanan j bi gunehkar hinek mal kesan bixun (hn mal hevdu bi
bertl nedine xwerin).
189. 189(Muhemmed!) Ewan ji te hvan di pirsin. (Tu ji bona wan ra) bje:
Ewan hvan ku n dibin, ji bona meriv hec kirin, danin (meriv dan xwe
dan hec bi wan hvan dizanin). ji qencyan nne, ku hn di pita
xanyan da herne xanyan l xudaparisya kesan ji qenc-yan e hn di
der xanyan da herne xanyan hn Yezdan paris bikin, bi rast hv heye
ku hn fereste bibin.
190. 190 hn (gel bawergeran!) Bi wan ku bi we re qirn dikin, di rya
Yezdan da bi wan ra qirn bikin hn bi cewrkar p va nein. Bi rast
Yezdan ji wan, ku bi cewrkar p va di in hez nake.
191. 191 hn (gel misilmanan!) li kder, bi i away rast wan
(qirnkerne, ku bi we ra qirn dikin) hatin, bi wan ra qirn bikin hn ewan
(qirnkarne, qureyyan) ji w cy (Mekke) ku ewan hn ji wura derxistibn,
derxin; bi rast tevdan ji kutin zortir e. hn (geli misilmanan!) li bal
mizgevta (bi nav) Mescid el-Heram da, bi wan (filan ra) qirn nekin, heya ku
ewan di wura da bi we ra qirn nekin. d heke ewan di wura da bi we ra
qirn bikin, hn j di wura da bi wan ra qirn bikin. Celata filan ahan e.
192. 192d heke ewan ji qirn poman bibin, hn ewan bibaxinin. Bi
rast Yezdan baxikar dilovn e.
193. 193 hn (gel misilmanan!) heya tu tevdan nemne heya ol j ji
bona Yezdan ra bi ten bimne, bi wan (filan ra) qirn bikin. d heke ewan ji
qirn poman bibin hn ewan bibaxinin. Neyart hey ji bona wan
cewrkar e.
194. 194Mehne bi rmet hemberne. (Heke ewan di wan mehan da bi we
ra qirn bikin, hn j di wan mehan da bi wan ra qirn bikin.) ixwa
rmetdar bi hemberye. d heke yek ri an ser we hn j wek ria w
31 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
ri bikin hn Yezdan paris bikin, hn bizanin! Bi rast Yezdan bi wan
yezdanparis ra ne.
195. 195 hn di rya Yezdan da, ji bona hewcan ra xwarin xwakirina
bidin, hn bi dest xwe, xwe nevjine taqel hn qencyan bikin. Bi rast
Yezdan ji qenckaran hez dike.
196. 196 hn (gel misilmanan!) ji bona Yezdan, hec umra xwe pk
bnin. d heke hn hatine para xistine, ji bona we ra ji tari heyran kjan
hsay be, hn ew bi ne na heyran j kirinan hn ser xwe kur nekin
heya heyran neghjne na heyran j kirinan. Heke ji we yek nexwa be
ya j di ser w de cefadan hebe (keeli, ya birndar). Li ser w, di na ser
kurkirin da, hember ji van herskan yek heye; roj girtin, ya j ji bona
hewcan ra mal dayn ya j heyran j kirin. d heke hn ewlebn, kjan
kes, ku biv di gava hec da umre j pk bne (kjan heyran ji tarian ji bona
w ra hsay be) bira ew j bike. d ewan ku nikarin (heyranan j bikin) ya
j gor bi dest wan neket, dive ku ewan s royan roj, di gav hec da heft
royan j gava hn para da hatine mala xwe bigirin. Deh roy pkhat eva ye.
Evan biryaran ji bona wan kesne, ku mala wan di bajar mizgevta (bi nav)
Mesdd el-Heram da nebe, heye. hn parisaya Yezdan bikin, hn bizanin!
Bi rast Yezdan zor apat e.
197. 197Hec, mehne diyar zanene, d kjan di wan mehan da ketibe
hec (yan hram hilgirtibe) bira bizane! Di hec da na bal nivna jinan
sikat dujmndayn tekon tune ye. Hn ji qencyan i bikin, Yezdan bi
w qency dizane. hn ji xwe ra rozinan bikin, d bi rast rozina qenc,
parisya Yezdan e. gel xwy hian! Hn parisya min bikin.
198. 198Ji ber ku we ji aborya Xuday xwe, berxwudar di dan hec da
dixwast, tu sikat li ser we tune ye (di dan hec de hn dikarin, kirn
frotin bikin), d di gava hn ji nwar bi nav (Erefat) rabn, ber bi
muzdelf herkin hatin, hn li bal mizgevta (bi nav) Mescid el-Heram bi
perest Yezdan bra xwe bnin. hn Yezdan bi perest bira xwe bnin, wek
ew a hn anne rya rast. Hn di berya naha da hj ji wan r wunda r
wundanok bne.
32 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
199. 199Pa hn j di wan cne, ku meriv tda bi hev ra diin, bi hev ra
herin. Hn ji Yezdan baxiandina gunehne xwe bixwazin. Bi rast Yezdan
baxikar dilovn e.
200. 200d di gava, ku we perestya heca xwe pk an, hn Yezdan bi
perest bra xwe bnin wek ku hn a bav xwe bra xwe tnin. Hj ji
branina bav xwe pirtir j Yezdan bi perest bra xwe bnin. d hinek ji
merivan hene (aha) daxwaz dikin: Xuday me! Tu di cihan da ji bona me
ra (qencyan) bide. ji bona w ra di dan gav para da tu par tune ye.
201. 201 hinek ji merivan hene j (aha) daxwaz dikin, dibjin: Xuday
me! Tu ji bona me ra di cihan da di dan gav para da ji qencyan bide
tu me ji apata agir biparisne.
202. 202d ewan, ku ji bona wan ra ji keda ku ewa kirye par heye,
evanan in. Yezdan bi xweber j (kirinan) z dihijmire.
203. 203 hn di rone hijmar da Yezdan bi perest bra xwe bnin (Ellahu
ekber bejin) d (ji bona wan ku xudaparis dikin) heke ewan perestne
xwene (Mina) di duryan da pk bnin ya j di duryan da pk neynin para
dikebin, tu gunehkar tune ye. hn parisya Yezdan bikin, hn bizanin bi
rast hn hemk j li bal Yezdan da bicivin.
204. 204Ji merivan hinek hene! Ku mijlya w di jna v cihan de te sodret
dike, ewa Yezdan ji bona tita dil xwe da dixe ahid (ku rastbj e). L ewa
bi xweber j dijwar ne yaran e.
205. 205 di gava ku ewa dibe (serok merivan) ji bona ku di zemn da
tevdan derxe ku an din rtan hemkan teqele bike, li bal heval
pitevanne xwe ra die. Yezdan bi xweber j ji tevdanokan hez nake.
206. 206Di gava ji bona w ra b gotin: Tu Yezdan paris bike (dest ji van
xebatan berde.) Quret bi w digire, hj ji bona wan xebatan pvatir die.
d ji bona w ra doj bes e doj j i qa nek e sike!
207. 207 hinek ji merivan j hene, ku can xwe di rya Yezdan da difiroe
(xwe dide kutin) ji bo ku qaylbna Yezdan bikire. Bi rast Yezdan bi
xweber j ji bona benden xwe ra henn e.
208. 208Gel bawergeran! Hn bi hemt bikebine ola bi nav slam (ya j
bi hemt bi at bijn, li hev werin.) hn nebine peyrew opa peld. Bi
rast peld ji bona we ra ne yarek xwya ye.
33 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
209. 209(Gel bawergeran!) Heke hn ji pit, ku ewan biryarne huzwart ji
we ra hatibe biimitn, d hn bizanin! Bi rast Yezdan servahet bijejke ye.
210. 210Qey ewan hv ne, ku Yezdan bi tev firitan va di nava sne ji
ewran da (bi ser wan da apatan) bnin paya byera wan pk hatibe,
guman dikin? Hem byer hey li bal Yezdan da dizivirin.
211. 211(Muhemmed!) tu ji zarne cihyan bipirse; ka me ji bona wan ra i
qa beraten daveker daye? k qencne Yezdan ji pit ku ji w ra hatibe,
biguhure, bira bizane! Bi rast Yezdan zor apat e.
212. 212Jna cihan ji bona wan file hatye xemlandin ewan file bi
wan bawer kirine tinazan dikin. Di roya rabna hem da j ewan Xuda
paris dikin, li sit wan file da nin. Yezdan ji bona evn xwe ra b hijmar
roznan dide.
213. 213Di cara yekem da hemk meriv komeke bi ten bne, Yezdan li
bal wan da bi mizgnvan bi tirs darok pxember andine (Yezdan) bi
wan (pxemberan ra) pirtk bi maf hinartye, ji bo ku ewan (pxemberan)
bi wan (pirtkan) di nava (merivan da) di wan titne ku (meriv) tda ne wek
hev bne, berewan bikin. Ji ptir wan kesne ku ji wan ra berate hatine,
pa ewan di (raman xwe da) ji dexesya di nava wan da hey ne wek hev
bne, tu kes (di wan biryaran da) ne wekhevbn nekirine. d Yezdan
ewan, ku bawer kirine bi dustra xwe ewan ji ne wekhevbna wanan, kjan
rya rast e li bal w da anye. Bi rast Yezdan evn xwe li bal rya rast da
tne.
214. 214Qey (gel koma Muhemmed!) hn guman dikin, ku hn herne
bihit, wek wan cefane, ku bi ser wan komne berya we da hatib, bi ser
we da ney? (Cefa danne wusa hatib ser wan) ji tirs tengas zemn
hej, ewan bawer kiribn bi tev pxember xwe va aha lava di kiribne:
Gelo d arkarya Yezdan ji bona me ra we keng be? Hn bizanin! Bi rast
arkarya Yezdan nzk e.
215. 215(Muhemmed!) ewan ji te dipirsin: Ka ewan di rya Xuda da i
bidin? Tu ji bona wan ra bje: Hn ji qencyan i bikin, d ewa qencya ji
bona da bav pismam swyan belengaz rwne ryan bikin. Hn i
qa qencyek bikin, ixwa Yezdan bi w dizane.
34 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
216. 216Qirn li ser we bi v nev hatye nivsandin qirn kirin bi xweber
j ji bona we ra miz t. Guman e, ku tita hn j mz xwe tnin, ewa ji
bona we ra qenc be guman e, tita ku hn j hez kin, ewa bi xweber j ji
bona we ra qenc nebe. Yezdan dizane, hn bi xwber p nizanin.
217. 217(Muhemmed!) Ewan ji te qirna di wan mehne, ku qirn di wan da
qedexe ne, dipirsin. Tu ji wan ra bje: Bi rast di wan mehan da qirn pir
gunehek mezin e, l fetilandina (ber merivan) ji rya Yezdan filetya bi
Yezdan para dana merivan ji mizgevta (bi nav) Mescid el-Heram
derxistina komal w (bajar) ji wura, li bal Yezdan bi guneh hj ji qirna di
wan da meztir e bi rast eytan tevdan, ji kutin meztir e. Heke ewan
(filan) bikaribin haya ku ewan we ji ola we nezivirnin w bi we ra qirn
bikin, ji we kjan ji ola xwe derkebe dsa bibe file, d pa ewa bi filet j
miribe, evan in ku keda wan di cihan da kir, di cihan di dan gav para
da j ewtye. hevrn agir, evan in evan bi xweber j di agir da hey
dimnin.
218. 218Bi rast ewan bawer kirine di rya Yezdan da ji welat xwe ko
kirine derketine ji bona qaylbna di rya Yezdan da tekon dikin hene!
Ewan dilovanya Yezdan guman dikin evan in. Yezdan bi xweber j
baxikar dilovn e.
219. 219(Muhemmed!) Ewan ji te ra durist bn qedexen mey xumar
dipirsin. Tu (ji bona wan ra) bje: Di wan herdukan da j ji bona merivan
gunehne mezin krhatin hene. L gunehne wan herdukan j ji krhatina
wan herdukan meztir e. Ewan ji te dipirsin: Ka ewan ji bona hewcan ra i
bidin? Tu ji bona wan ra bje: Baxiandin (yan mal ji ber hewcene we
mane ya j mal durist paqij bidine wan). Bi v away Yezdan ji bona we ra
beraten xwe vedike. Bi rast dibe ku hn di beraten Xuda da raman bikin.
220. 220Ka Yezdan di cihan di dan gav para da i armanc kirye? Ewan
ji te maf swyan dipirsin. Tu (ji bona wan ra) bje: Heke hn ji bona wan
ra bi at (mal wanji wan ra bihvnin) tir e heke hn tev wan bibin
(mal wan tev mal xwe bikin, bi hev ra di cyek da bijn) ixwa di ewan
swyan biran we ne (bi hev ra bijn). Yezdan bi xweber j bi tevdanok
bi atkaran dizane. heke Yezdan biva w hn bixistina tengas
cefadan. Bi rast Yezdan servahat bijejke ye.
35 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
221. 221 hn bi wan jinne hevr ker ra heya ewan bawer nekin, kevn
nebin. Bi rast jinek e bawerger bende, ji w jinika hevr ker qenctir e, i
qa bedew zareway w jinika hevr ker xwea we here we sodret
bike j. hn jin bawerger, bi mrne hevr ker ra kevn nekin heya ewan
mran bawer nekin. bi rast bendeki bawerger ji w mrik hevr ker
qenctir e i qa bedew zar w (zar rnya w maldarya w) xwea w
here w sodret j bike. Evan hevr keran we gaz li bal agir da dikin
Yezdan bi xweber ji we bi dustra xwe gaz li bal behit baxiandin dike
ji bona merivan j beraten xwe vedike. Bi rast hv heye, ku ewan ji wan
beratan bi raman hi hildin.
222. 222 (Muhemmed!) Ewan ji te kiras jinan dipirsin, tu (ji bona wan
ra) bje: Ewa kiras jinan cefak bi qirje, d hn di kirasan da dr jinan
bikebin, heya ku ewan jinan ji kirasan paqij bibin. Gava ewan jinan ji kirasan
paqij bn, d Yezdan a, di kur da fermana we, ji bona nivna wan kiribe,
hn j wusa herne bal wan. Bi rast Yezdan ji wan, ku ji sikatine xwe
poman dibin ji wan paqij, hez dike.
223. 223Jinne we, ji bona we ra zevnin; d hn a hez dikin, wusa herne
zevn xwe hn ji bona xwe ra hj di ber da hza xwe amade bikin hn
Yezdan pariz bikin hn bizanin! Ku bi rast hn herin rast Yezdan bn.
Tu (ev) bi mizgin ji bona bawergeran ra (bje).
224. 224 hn (gelb awergeran!) ji bo ku hn ewan di hember xwe da,
bi xwe bidne bawer kirin ji bona parisya xwe ji gunehan ji bo ku hn di
nava merivan da at dikin (ewan bi xwe bidne bawer kirin) Yezdan nexne
armanc di sondne xwe da. ixwa Yezdan dibh dizane.
225. 225Yezdan we di wan sondne we ne, ku hn tda dixelitin gunehkar
nake, lYezdan we bi wan kedne, ku dil we dike we gunehkar dike. Yezdan
bi xweber j baxikar muahm e.
226. 226Ji bona wan mrne, ku sond dixun neine nivna jin xwe, heya
ar mehan dan hv mabn heye, heke ewan mran di w dan da dsa
ne nivna wan jinne xwe, d bi rast Yezdan baxikar dilovn e.
227. 227 heke (ewan mrne sond xwar) hey berdana wan jinan van, d
bira bizanin! Ku bi rast Yezdan dibh dizane.
36 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
228. 228 ewan jinne hatine berdan hene! Heya s kirasan, bi xweber
xwe ji mr kirin digirin. Heke ewan jinan bi Yezdan bi dan gav para da
bawer dikin, ne durist e ji bona wan ra, ku ewan, ewa tita Yezdan di zik
wan da afrandye verin (yan zara di zik xwe da verin, bejin: Em bi
zar nnin). Heke ewan hevhatin bivn, di w gav da (yan di w dan jinik
xwe ji mr kirin dide para da, merivne atkar bikebine nveka wan, ewan li
hev bnin) mr wan, ji bona wan jinan ra tir e, ku ewan jinan dsa hildne
bin kevn bne xwe da ji bona jinan ra maf wan, wek xy (adet) jin
wan dera pk xebat heye (ewan jinan di kar xebatan da wek hev in).
ji bona mran ra li ser jinan payek heye. Yezdan bi xweber j servahat
bijejke ye.
229. 229Berdana jinan du cure ne; d di w dan xwe girt da, ya ewan
jinan bi qenc dsa hildne bine kevn kirina xwe, ya j bi wan qenc bikin
ewan berdin. Ji bona we mran ra durist nne, ku hn titek ji mara wan
jinan, ku we daye wana, para da bigirin, xnc heke herduk tirsyan, ku ewan
herduk j (mr jin) di nava xwe da biryarne Yezdan pk naynin. Heke hn
tirsyan, ku ewan herduk biryarne Yezdan e, ku di nava wan da hey pk
naynin, d tu zyan li ser wan herdukan j tune ye, ku jinik ji bona berdana
xwe hinek ji mara xwe, ji bona mrik ra bibaxine. Evan (biryarne di nava
mr jinan da hatine bi c dan) biryarne Yezdan in. d hn ji wan biryaran
neborin kjan ji biryarne Yezdan bibore, bi rast d cewrkar hey evn bi
xweber in.
230. 230d heke ji pit (kevn kirina cara duduyan) mrik dsa jinik berda,
ji bona w mrik ra dsa kevnbna bi w jinik ra ne durist e, heya ewa
jinika bi mrik may ra kevn nebe. d ji pit ku ew mr may j ewa jinika
berda, tu zyan ji bona w mrik cara yekem jinika berday ra tune ye, ku
dsa bi hev ra kevn bibin. Heke ewan herduk j (jinik mrik) goman bikin,
ku w ewan biryarne Yezdan e (di nava mr jinan da danye) pk bnin.
Yezdan evan biryaran, ji bona komal zana ra vedike.
231. 231Di gava ku hn jinan berdin, d ewan jinan j gehtine dawya
dac hv mayn, hn d di w gav da ya ewan bi xwe bigirin(bi wan ra
dsa kevn bibin) ya j ewan bi qenc berdin, ji bo ku hn li wan cewr bikin,
hn ewan jinan (di mala wan da) negirin (ewan jinan negirin, bira ewan bi
37 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
xwe herin bighjne armanca xwe). Kjan ewan jinan xwur ji bona cewr
kirin bigire, bi sond! Ew d li xwe cewr kirye. Hn biryarne Yezdan bi
tinaz negirin hn qencne Yezdan ne, ku li ser we hene bra xwe bnin. (
ewan qencne Yezdan) ku pirtk zanna retkok li ser we da hinartye, bi
wan li we retan dike (bixne sere xwe). Hn Yezdan paris bikin hn
bizanin! Bi rast Yezdan bi hem titan dizane.
232. 232 di gava, ku hn jinan berdin, d heke mrne wan van, dsa
ewan jinne xwe hildine bin kevnya xwe, di gava ku ewan herdukan j
(mr berdanok jina berday) bi kevn kirine qayl bibin, hn (gel serkarne
jinan!) ewan jinan ji kevn kirina bi wan mran ra nedine para dan. Bi van
(biryaran Yezdan) ewan merivne ji we ne, ku bi Yezdan bi dan gav para
da bawer dikin, retan hildidin. (Evan biryarne) han heke hn wusa pk
bnin, ji bona we ra temz paqijtir e. Yezdan dizane (ku evan biryaran ji
bona we ra tir e) l hn bi xweber j nizanin.
233. 233Dayk; heke bav zaran biv, ji bona zara xwe ra du salan bi
hemt bi v nev r dide, xwarin xwey kirina wan jinan wek adet wan
deran, li ser bav wan zara ne. (Ewa jinika hatye berdan, heke zara w
hebe, div ku ewa jinika r bide w zarok heya du salan, heke bav w
zarok biv; w gav, xwarin xwey kirina w jinik li ser bav zarok ye).
Her yek dikare wek burha xwe xwarin xwey kirina bide, qe tu kes ji burha
xwe pirtir nade. Dayk; bi zaroka xwe nay zyan kirin bav w zarok j bi
w zaroka xwe, nay zyan dayn li ser mrat xurn wan j evan mafan
hene. d heke ewan da bavan, herduk j qayl bn, ku ew zarok re
vekin, tu zyan li ser herduka j tune ye. heke hn bivn, ku hn zarne
xwe,bi wan jinne may bidne r dayn, heke hn wek adet wan deran bi
wan jinan ra qencyan bikin (xwarin, xwey kirina wan bidin) tu zyan ji bona
we ra tune ye. Hn Yezdan paris bikin hn bizanin j ku Yezdan bi rast
tita hn dikin dibne.
234. 234 ewan mrne ji we ne, ku dimirin, li pey xwe da jinan dihlin,
evan jinne (mr mir hene!) w bi xweber heya ar mehan deh royan ji
mr kirin xwe para da bigirin (yan ewan jinne, ku mr wan mirine, ewan
jinan bi xweber w xwe ji merkirin ji xemlandin heya ar mehan deh
royan bigirin, naine mr. Di v dana hvt da, ji bona mr kirin qe tu tit
38 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
nakin). d gava ewan jinan, gehjtine dawya dan hv mayy, ewan jinan ji
bona qencya bi xwe ra, i ji xwe ra bikin (ji xemilandin mrkirin wek
adet wan deran) li ser we tu zyan tune ye. Yezdan bi tita hn dikin
agahdar e.
235. 235 tu zyan ji bona we mran ra tune ye, ku hn, li ber wan jinne
dawya dan wan hv may hatibe bavjin; ji bona ku hn bi wan ra kevn
bibin, ya j ku hn kevn bna, bi wan ra di dil xwe da veerin (hn di dil
xwe da bi swirnin; heke paya dan hv mayya wan were, em bi wan ra
kevn bibin). Yezdan dizanya ku hn bi rast ji wan ra di nzk da bjin: (Ka
hn bi me ra kevn nabin?) L hn bi wan jinan ra, di dizka da peymanne
qency ptir nedin (yan hey hn ji bona wan ra bi qnat peyman bi
retne qencyan bikin, di nava hev da ewan titne, ku dibine sedemne ji
bona sikat gunehan, nedine hev). hn (gel mran!) heya ewan jinan
neghjne dawya dan xwe girtin, bi wan jinan ra kevn kirina wan nekin.
hn bizanin! Bi rast Yezdan bi tita di dil we da hey dizane. d hn xwe
ji Yezdan biparisnin hn bizanin! Ku bi rast Yezdan baxiger mulahm e.
236. 236(Gel mran!) Heke hn ewan jinne ku hj hn tkil wan jinan bi
jinan nebbin, ya j hj we ji bona wan ra marek diyar ne kiribe, berdin. Tu
gunehkar ji bona we ra tune ye. Hn ji wan jinan ra; zengin wek , zenginan
xezan j wek xezanan, bi qenc mal bidne wan. Eva temtla han mafek
babet e, li temtla qenckaran t.
237. 237 heke (gel mran!) we ewan jinan berdan, hj hn tkil wan bi
jinan nebbin l we ji bona wan ra marek diyar kiribe, nv w mara diyar
kir div ku hn bidne wan jinan. Ji xnc heke ewa jinika, ya j ewa serkar
jinik, ku birna mare di dest w da bye, mare ji bona (zav ra) bibaxinin.
Heke hn bibaxiandin (gel mran!) mar hemk bidne wan jinan, ixwa ji
bona xudaparizan nzktir e. hn (gel mran!) ewa rmet babetya, ku
di nveka we da heye (nveka mr jinan da heye) brva nekin. Bi rast
Yezdan tita ku hn dikin dibne.
238. 238Hn (gel bavergeran!) parisya li ser nimj kirin, nemaze nimja
nvwar bikin hn ji bona Yezden ra, bi dil rabin perest bikin.
239. 239d heke hn ji (atan) tirsyan, hn (a dikarin wusa bikin). d bi
peyat bi siwart (hn a dikarin wusa bikin). d gava hn ewlebn Yezdan
39 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
a kirina we ji bona we ra hn kirye hn perestya Yezdan wusa bikin, loma
we bi xweber j di berya niha da nizan bye.
240. 240Ewan merivne ji w gava dimirin, li pey xwe da jinan dihlin hene!
Div ku ewan mran ji bona wan jinne xwe ra, li wan mratxurn xwe ra
ratan bikin, ku ewan mratxuran, jina w ji xany w heya salek dernexin
xwarin xwey kirina w j bidin. d heke ewan jinan ji berxwe ji wan
xanyan bi xwe derkebin, tu gunehkar li ser we tune ye. servahat
bijejke Yezdan e.
241. 241Dayna xwarin xwey kirin, ji bona wan jinne berday li ser
xudaparisan mafek e.
242. 242Bi v away Yezdan ji bona we ra biryarne xwe vedike. Bi rast
dibe, ku hn ji wan hi hildin.
243. 243Ma qey tu li bal wan merivne ku bi hezaran, ji tirsa (merga) mirin
ji welat xwe derketine mze nak ? d Yezdan ji bona wan ra gotye: Hn
bimirin. (Ewan mirine) Pa (Yezdan) ewanan zinde kirine. Bi rast rmeta
Yezdan li ser kesan heye l pirne kesan j sipazya Yezdan nakin.
244. 244 hn (gel bawergeran!) di rya Yezdan da qirn bikin. hn
bizanin! Bi rast Yezdan dibh dizane.
245. 245Kjan ji bona qaylbna Yezdan deynek bi qenc bide, d Yezdan j
ji bona w ra hemberya w deyn (bi peywest pir dike) Yezdan bi xweber e,
ixwa mal dide distne. Bi rast hn li bal w da bizivirin.
246. 246Ma qey tu li bal wan serokne, ji zanan cihyan, ku ji pit Msa
da hatine, mze nak? Di gava ewan ji bona pxemberne xwe ra gotibne:
Ka (pxember!) tu ji bona me ra serokek bine, ku em di bin seroktya w
da di rya Yezdan da qirn bikin. (pxember ji wan ra) gotye: Heke
qirn li ser we biv nev b nivsandin. jar hn j qirn nekin? (Ewan ji
bona pxember ra) gotine: Em a di rya Yezdan da bi wan ne yaran ra
qirn nekin em bi xweber j ji welat xwe di nava zarne xwe da hatine
derxistin (dre wan ketine)? d di gava qirnkirin, li ser wan (bi v nev)
hate nivsandin ji ptir hindikne ji wan, hemka j ber xwe ji qirn
fetilandin. Yezdan bi cewrkaran pir dizane.
247. 247 pxember wan, ji bona wan ra gotbye: Bi rast Yezdan ji
bona we ra (Talt) bi serokt andye. Ewan ji bona pxember xwe ra
40 | P a g e Kurd
Maktabah.org Source: www.qurandatabase.org
gotine: Ka seroktya w li ser me a dibe em bi xweber j ji w tir
babet seroktyne ji bona w bi xweber j maldaryek e mezin nehatye
dayn? Pxember wen ji wan ra gotibye: Bi rast Yezdan ewa ji bona
we ra hlbijartye Yezdan ewa bi gewde bi zann pir kirye. Yezdan
serokt maldarya xwe ji bona evne xwe ra dide. Yezdan bi xeber j
maldar pir zana ye.
248. 248 ji bona wan ra pxember wan gotibye: Bi rast berata
seroktya w ev e; w ji bona we ra sursmek were, ku di w sursm da
hawdana dilan ji Xuday we heye (a j di w sursm da) biryarne ji
bermeyne binamala Msa Harn mane j hene. Firitan ew (sursm)
hildigirin (digernin). Bi rast heke we bawer kiribe, ji bona we ra div
(byer da,) beratek mezin heye.
249. 249d di gava Talt bi leker xwe va ji bona qirn derket (Talt ji
bona leker xwe ra) gotye: (Gel leker) bi rast Yezdan we bi emek (ji
av) biceribne, d kjan ji (ava w) em vexwe, bi rast ewa d ji heval
leker min nne kjan ji (ava w) em qe tam neke, ya j kjan ji (ava w)
em qemek bi dest xwe vexwe, ewa ji heval leker min e. d ji
ptir hindikne ji wan, hemka j (av) ji w em vexwarin. d di gava
(Talt) bi xweber ewan ku (bi Talt) bawer kirine, ji em borine, e