Trade Union Training Module for Women (Sinhala)
-
Upload
wmcsrilanka -
Category
Documents
-
view
300 -
download
3
description
Transcript of Trade Union Training Module for Women (Sinhala)
-
269
-
1
jD;a;Sh i;s ;=Kl bm;a
lsula muKla n,dfmdfrd;a;= fkdf' jD;a;Sh i;s ldka;djka jeyshka
ksid Tjqka h oekq ugul isk nj u;l ;nd .ekSu wjYH f'
jeysfhda ksrka;rfhka ;ud bf.k .kakd foh ixjdohg iy m%Yakhg
Ndckh lr;s' tfiau Tjqka ;=< ld,hla ;siafia uq,a nei.;a u;jdo" Yajdi"
taldlD;s iy jkdl we;' fndfydag jD;a;Sh i;s iudlhska Tjqka oekqj;a
fldgila h hk ye`.Sfuka ish yels nekaa Tjqkaf.a wNsudkh yE,ajg m;a
fkdjk wdldrhg mqyqKqj isl< hq;=h' tfiau mqyqKqlrejd bm;a lrk u;hg
reoaO u; we;s mqoa.,hskag tu u;jdo ksoyfia m%ldY lsug yels mirhla
mqyqKqlrejd iska ysl< hq;=h'
17' we;e iyNd.sjkakka jemqr l;d lrk w;r we;e msia l;d fkdlr
fyda wvqfjka l;d lr;s' iuyr mqoa.,hska inflda,h fyda ,ecdj ksid
l;d fkdlr isug W;aidy lrkjd h yel' wvqfjka l;d lrk iy l;d
fkdlrk whg l;d lsf Yla;sh we;s lrk m mqyqKqlrejd iska Tjqkag
woyia m%ldY lsf wjia:d Wml%uYS,Sj ilid h hq;af;ah' woyia ,shd oelaug
iEu wfhl=gu wjia:djla ,nd fuka o ieuf.a mQK iyNd.s;ajh ,nd .;
yel' fYaIfhkau l;d lsug mels,Sula we;s whg l;d lsf wjia:d ,nd h
yels iQlaIu l%ufo mqyqKqlrejd oekf.k ish hq;=h'
18' mqyqKqlrejd iyNd.sjkakkaf.a k . wdh oek .ekSuo jeo.;a f' f ksid
ixOdkh lrk wdh;kh iska iyNd.s jk msfia k m%oYkh l< yels
l%uhla ieliSu jvd;a m%fhdackj;a f'
19' mqyqKqjg wod< Ih inkaOfhka jemqr f;dr;=re ,nd.; yelafla fld;ekska
o hkak ms
-
25
th wjxlj m%ldY lsu iqiqh' tfiau tu m%Yakhg ms
-
26
25' iyNd.sjkakka ieisfha lghq;=j,g iafPdfjka iyNd.slrjd .ekSug
mqyqKqlre Wkka h hq;=h' WodyrK f,i h l%shdldrlul igyka ,sug"
mqyqKq wNHdihl Wmfoia lshug Tjqkaf.a iyNd.s;ajh ,nd.; yel' tys
WpdrK fodaI fyda jHdlrK fodaI we;su inkaOfhka iss; lror lr.; hq;=
ke;s nj lSfuka iyNd.sjkakkag iafPd bm;aj,g bv i,ik mirhla
ksudKh l< yel'
26' tfiau ksh; f,djg mqyqKqj mgka f.k kshu lr.;a f,djg mqyqKqj
wjika lsu jeo.;ah' ks;ru kHdh m;%fha ld, igykg wjOdkh fhduq lsu
iy iyNd.sjkakka wkjYH wdldrfhka kHdh m;%hg wod< fkdue;s lreKq
ldrKd olajk g" Wml%uYS,Sj Tjqkaf.a wjOdkh kHdh m;%fha wruqKq iy
f,dj fj; fhduq lsug mqyqKqlre iu;a h hq;=h'
iduQysl$lKavdh l%shdldrl
1' fuu w;afmdf;a ia;r lr we;s iuQy l%shdldrl fndfyduhla ksudKhfldg
we;af;a jD;a;Sh i;s ldka;djka w;r iduqysl yeS jOkh lsu iy
lKavdh ye`.Su jOkh lsu fmroe lrf.kh' kdhl;ajhg
-
27
iyNd.slfhlau h wjia:djl bm;a lsulg fhduq lrk wdldrfhka ieis
fufyh u iqiqh'
6' lKavdh l%shdldrlj,g wjYH Wmfoia l,ska iliafldg uqKh lr.kak'
ke;fyd;a *a,sma pdj, meye,s wl=ka ,shd ilia lr.kak'
7' iEu lKavdh idlPdjlau fufyh ug flfkl= (moderator) m;alr .kakd f,i iEugu Wmfoia fokak' lKavdh idlPdj fufyhjkakd iska
lKavdhf iEu flfklau idlPdjg iyNd.s lr.; hq;= nj;a wjOdrKh
lrkak'
8' lKavdh idlPdj fufyhjkakdf.a N+ldjg iEu iyNd.sjkafkla iskau
bm;a h hq;= nj;a idlPd fufyhf l=i,;djh l%udkql+,j jOkh
lr.ekSu wjYH nj;a wjOdrKh lrkak' lKavdh idlPdjla fufyh f
l=i,;djh ;=
-
28
mqyqKqlrejd iy iyNd.sjkakka fmdf wkq.ukh l< hq;= wdpdrOu
1' cd;s" wd." l=," ia;%S mqreINdjh ms
-
29
ldka;djka ;=< we;s u;jdo" tAldlD;Ska hkdh oek.; yels wdldrfhka fuu
y`kd.ekSu l< yels f'
y`kd .ekSf l%ufoh
wfmalaIs; wruqKq
1' iyNd.slhska w;r tluq;=lu iy ;%;ajh f.dvke.Su'
2' ia;%SsNdjh iy mqreINdjh ms
-
30
mqyqKqlrejd iska ms
-
31
Tnf.a m%foaYfha uka;%Sjh ug Tng wjia:djla ,enqfKd;a" ldka;djkaf.a
;;a;ajh k`.disgqu inkaOfhka Tn .kakd mshjr folla ,shd olajkak'
,enqKq foaYmd,k mska;+rh
ku '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
jD;a;Sh i;sh$jD;a;Sh i;sj, kshekq ld,h ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
/lshdj$;k;=r ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
Tnf.a m%foaYfha uka;%Sjh ug Tng wjia:djla ,enqfKd;a"
ldka;djkaf.a ;;a;ajh k`.disgqu inkaOfhka Tn .kakd mshjr
folla ,shd olajkak'
ke;fyd;a
Tn weu;sjhla jqjfyd;a ldka;djka fjkqfjka f.k tk kS;s
ixfYdaOk fudkjdo@''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ksoYkh ( fuu hq.,hg ,e we;s ldm;a bkard .dka iys; ldm; k
f wdldrfha ms
-
32
$ ;j;a WodyrKhla f,i w;S;fha Y%S ,xldf iQ /kshka" fidajhka iy f,dalfha jdih l< /kshkaf.a k ,ehsia;=jla Wmfhda.Sfldg f.k
wfkla /k fidhd .kakd f,i b,a,d ish yel' fuf,i kdhl;ajh fy
mqoa.,hskaf.a k ;uka fj; wdfrdamKh lsfuka h wNsudkhla Tjqka ;=<
we;s lsu o l< yelsh'
$ ykd .ekSf ldm;a foaYmd,k jYfhka jeo.;a f' fjd my;ska we;s jpk fyda mska;+r fhdod ielish yel'
1' reoaO mo ( m%cd;ka;%jdoh-taldm;sjdoh"
wdKavq mlaIh-mlaIh"
nyq;rh-iq;rh"
Okjdoh-iudcjdoh"
md,lhd-md,s;hd
2' iudk mo ( rg-rdcH"
rgjeishd-mqrjeishd"
rcq-rcqrefjda"
Pkaoh-leue;a;
3' hq., mo ( ue;s-weu;s" lshq-flre" ,s-meks,s"
4' /kshka iy fidajhka f.a k (
wkq,d" iq.,d" l,HdKs" iq.kald" fidaud"
la,sfhdamerd ^Cleopatra Bma;=j&" yefImaiq ^Hatshepsut-Bma;=j&" t,sfin;a" fkm ^Nefertiti- Bma;=j&"
5' b;sydifha is foaYmd,k jYfhkao lshfjk fmj;=ka hq.,hkaf.a k (
id,sh-wfYdalud,d"
frdaaysKS-w;=,"
rdOd-l%sIaKd"
.dKs-;%d"
la,sfhdamerd-cq,shia iSi
5 kug bfhka foaYmd,ksl jYfhka jeo.;a fYaIK moj,ska ykajd u
WodyrK f,iska"
m%cd;ka;%jd m%md ksNS; ksfrdaId
wNsudkj;a wfYdald ck;djd chka;s
idOdrK i|ud,s ksoyia ksu,d
6. Pkao oekaula f,i yskajd u WodyrK jYfhka( zrejkaje,af,ka fiamd,sld jeu ukdmfhka kjuq'Z
zIKhg uer n,hg tfrysj .d,af,aZ
ziq.=kd iqN wkd.;hlg wiaidf,af,a ud.%Z
-
33
mqyqKqjg iyNd.sjk ld,h ;=< ms
-
34
-
35
weKqu 1 mqyqKq i|yd fhdod .kakd WmlrK ,ehsia;=j - workshop checklist
wxlh whs;uh m%udKh jevuqjg fmr my; i|yka oE iqodk lr.;af;aoehs ,l=Kq lrkak
*a,sma pd$fmr igyka
fmd;a (flip charts)
jK lsysmhlska hq;a
mukka udl mEka (Marker Pens) nq,afvda.a la,smaia (Bull Dog clips)" w,afmfk;a;s, (clips), weKq lgq" kagia weK - binder clips, gem clips, file clips, plastic clips, and pins, (tacks) and push pins udialsx fma^MaskingTapes) jeyq m" fif,da fma (Cellotapes)" blue tagjevuqj i|yd m>Kl
wdY%s; bm;a ls (powerpoint presentation) ;sfk
- ,emafgdma m>Klh (Lap Top)
- nyqldh udOH WmlrKh (Multimedia projector)
- m>Kl ;srh (Screen)- yis wjYH;djhla jqjfyd;a
Nd;d lsug *a,EIa v%hs
(Flash drive/Pen drive tlla f.k hEu'
- m>Klh i|yd Nd;d l< yels Yo ldYk hka;%
^Computer speakers)
fud
hq,h 1
-
36
jevuqj i|yd fhdod
.kafka ksol hka;%hla
k zksol oYk hka;%h
^Overead projector) ksol fld, ^OHP sheet)
ksol fld, u; ,shk
mEka ^OHP pen)jhs fnda ^md
lrkafka k&
jhs fnda i|yd mdg
;=kl udl mEka iy jhs
fnda ulkh (whiteboard, whiteboard pens and whiteboard eraser) l ,E,a," yqKq lE,a,"
ulkh ^Blackboard, chalk and eraser) Yd,dj ;=< mqyqKqj
meje;aug YojdyskS
WmlrK wjYH jkafka k
ta i|yd fmdah uhsla
(Podium Mike)md lrk hka;%j,g iy
.e,fmk m ,s wen iy
jh flda
(various compatible plugs/or a wire code)
jevuqf idlPd m.;
lrkafka k m.;
lrk leim iy wjYH
myiql ^Tape recorder and cassets) iyNd.slhskag iy
jevuqjg wjYH hyels
w,jk lvodis, mekai,a, mekai,a W,alrKh iy ulkh (pencils, pencil sharpener, sticky pads and eraser)
-
37
iyNd.slhskag wjYH mEka, ,sms jH, Pdhd msgm;a fld, iy iq ysiaa ,shk
lvodis& (pens, writing pads, photocopy paper packet and blank sheets - yd*aISia) mdg %iag,a lvodis"
jK ldm;a
(colour cards/Flash Cards) l;=r iy . (Pair of Scissor, gum and glue stick)mkalaprhla ke;fyd;a
fmdxh (punch machine)iafgma,rhla, iafgma, lgq iy iafma, lgq .,jkh (Stapler, Stapler Pins and stapler pin remover) .Kl hka;%h
^Calculator)
iyNd.slhskaf.a meKSf
kdu f,aLkh iy w;aika
f,aLk ms
-
38
im;aodhl .dia;=
fldmuK oehs oekf.k
im;aodhl w;aika we;=,;a
l< yels f. ,ehsia;=j"
fpla m;a fyda uqo,a
PdhdrEm .ekSu iy udOH
m%pdrh wjYH k leurdj
im;aodhlhska ish
ud;Dldj inkaOfhka
jk igyka l,a;nd ,nd
fokafka k uqKh lr.;a
wjYH msgm;a m%udKh
iyNd.slhskaf.a iy
im;aodhlhskaf.a k
iy Bf,a yye oek.kq
msKsi kdum;% r|jkh
(visiting cards bowl) wdh;kfha nekrh (organizational banner) t,a,kafka k tu nekrh
iy ta i|yd wjYH kQ,a iy
weKq lgq
wjYH jkafka k
idm%odhsl fmd,af;,a
myk" cd;sl .Sh" bmkao"
.sks fmh" u,a ieris,s
wdh
meye,sj lgq iajk
uqyqK;la we;s Trf,daiqjla
^Clock with visible face & minute hands)fl f,dj i|yd fl
lEu iy u
^Drinks and snacks for a break)jevuqj wjidkfha iy;sl
m;% m%odkh lrkafka k
ta i|yd uqKh lrk ,o
iy;sl m;%
(Certificates)
jevigyfka ku$f;audj
ixOdkfha ku iy ia;r
-
39
weKqu 2
foaYmd,k kdhsldjkaf.a mska;+r iy ia;r - m
-
40
5
fnkdis N+f;da
Benazir Bhutto
1953 cqks 21 isg 2007 foien 27 olajd j;a h'
1988 isg 1990 olajd;a 1993 isg 1996 olajd;a fojrla mdlsia:dkfha w.ue;skssh
h'
6
f frdkaika
Mary Robinson
1944 uehs ui 21 jk k Wm; ,eh' 1990 isg 1997 olajd wh,ka;fha m%:u ldka;d ckdm;s h'
7
fI,a neIf, Michelle Bachelet
1951 iema;en ui 29 jk k Wm; ,eh'
2006 isg 2010 olajd ,s rf m%:u ldka;d ckdm;s h'
8
ka.ala Iskdj;%d Yingluck
Shinawatra
1967 cqks ui 21 jk k Wm; ,eh' 2011 wf.dia;= 5 jkod isg ;dhs,ka;fha w.ue;s OQrh ork w;r weh ;dhs,ka;fha
m%:u ldka;d w.ue;s jk w;r ,dnd,u
w.ue;sksh o fjhs'
-
41
9
cq,shd .s, Julia Gillard
1961 iema;en ui 29 jk k Wm; ,eh'
2010 cqks 24 jeksod isg 2013 cqks 27 jk f;la iaf%,shdf w.ue;s OQrh oerE
w;r weh iaf%,shdf m%:u ldka;d
w.ue;s h'
10
wka.,d fl,a Angela Merkel
1954 cq,s ui 17 jk k Wm; ,eh' 2005 fkdjen 22 jkod isg cuksfha pdkai,jh jk w;r cuksfha rdcH
kdhsldjl ysjQ m%:u wjia:dj fuh h'
11
f.da,avd uh Golda Meir
1898 uehs 03 isg 1978 foien 08 olajd j;a h'
1969 BY%d,fha m%:u ldka;d w.ue;s jQ w;r f,dalfha ;=kajk ldka;d w.ue;s
h'
fud
hq,h 1
-
42
12
l%siakd t,sfifn;a Christina Elizabeth
1953 fmnrjd ui 19 jk k Wm; ,eh'
2007 foien 10 jkod isg wdckakdf ckdm;s njg m;a h'
13
t,ka fcdkaikaEllen Johnson
Sirleaf
1938 Tlaf;dan ui 29 jk k Wm; ,eh'
2006 ckjd 16 jkod isg ,hshdf ckdm;s njg m;a h'
wm%sld uyoamfha m%:u ldka;d ckdm;s h'
t,ka fcdkaika iska wysxidjdj ldka;djkaf.a wdrlaIdj iy whs;Ska
fjkqfjka f.k hk ,o wr.,h
fjkqfjka 2011 fkdfn,a idu ;Hd.
fhka o ms ,nk ,'
14
wjqkaidka iqlsAung San Suu Kyi
1945 cqks ui 19 jk k Wm; ,eh' 1990 Pkaofhka ch.%yKh l< o 2010 fkdjen 13 jkod jk f;la ,sg
cqkagdf ksjdi wviaishg m;ah'
weh 1991 fkdfn,a idu ;Hd.fhka ms ,nk ,'
15
,aud refima Dilma Rousseff
1947 foien ui 14 jk k Wm; ,eh'
2011 ckjd 1 jkod isg n%is,fha ckdm;s njg m;a h'
n%is,fha m%:u ldka;d ckdm;s h'
-
43
ia;%S-mqreI iudcNdjh iy
kdhl;ajh
fudhq,h 2
-
44
yekaufuu ieisfhka uQ,slju n,dfmdfrd;a;= jkafka jD;a;Sh i;s ldka;djka ;=< ia;%S-mqreI iudcNdjhg wod< ixl,am inkaOfhka oekqu jOkh lsuhs' tfiau tu ixl,am ms
-
45
wfmaCIs; wruqKq
jD;a;Sh i;s iy ia;%S-mqreI iudcNdjh ieish ;=
-
46
wjYH iydhl WmlrK Training Aids
jhs fnda" udl mEka"
*a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" yd*aIS" mEka" udialska fma"
l;=re" nq,afvda.a la,smaia"
u,a hd fm%dfclagrh
ld,h Duration
meh 5
ieisfha wka;.;hSession Plan
iaa;%S mqreINdjh ia;%S-mqreI iudcNdjh iudcdkqfhdackh taldlD;Ska iaa;%S-mqreI iudcNdjhg wod< ixl,am
-
47
m
-
48
$ Tng kej; bmf jrula ,enqfkd;a Tn leu;s ia;%shla ugo@ ke;fyd;a mqreIfhla ugo@ Tn ia;%S;ajh fyda mqreI;ajh f;dard .ekSu inkaOfhka
fya;= folla olajkak@ hkqfjka jhsfnda mqjref fyda fydka fmfkk
;ekl ,shkak'
Tng kej; bmf jrula ,enqfkd;a Tn leu;s ia;%shla ugo@ ke;fyd;a mqreIfhla ugo@
Tn iska ia;%S;ajh fyda mqreI;ajh f;dard .ekSu inkaOfhka fya;= folla olajkak@
$ fuys mqyqKqf Ihg wod
-
49
msfhla ug leu;s wehsss @ .eyekshla ug leu;s wehs @;h inkaOfhka ;ksju ;SrK .; yels ksid
u moh ,eh yelafla .eyekshlg muKla ksid
.eyekshlg fndfyda g ;ksju j;a ug yels mirhla ke;s ksid iy mska iska wdrlaIdj ,ndh hq;= ksid
kEu jevla l< yels bjiSula we;s flfkla ksid
wdrlaIdj ms
-
50
$ f i|yd iyNd.sjkakka ms,a follg fnod" f,a ;rhla wdldrfhka mEk tlsfkld fj; Ndr foka lKavdhula f,i ldka;djlf.a iy mqreIfhl=f.a
rEmh ksudKh l< hq;= njg Wmfoia fokak' ;u msf,a iEu flfklau fuu
rEmh ksudKh lsug odhl h hq;= nj mjikak'
$ fufia ta ta ms
-
51
$ Ydl wiudk;djhka r;=mdka ,l=Kq l< miq fuu fjkial idlPdjg Ndckh lsu jeo.;a jkafkaa jD;a;Sh i;s ldka;djka w;r ;u Yrh yd
ine whs;Sska fudkjdo@ Yrh fj; ndysr iudcfhka wdfrdamKh lr we;s
jkdl iy ixialD;sl ;yx fudkjdo@ hkak wjfndaOlr .ekSu myiq
lrkq msKsi h'
$ tfiau fndfyda fofkla ,sx.sl;ajh fyda ,sx.sl wjhj ms
-
52
rEm igyk 1( ms m%ckl moaO;sh
^rEm igyka Wmqgd .ekSu(
;reK m%cdf ,sx.sl yd
m%ckl fi!LH iy whs;Ska
fmr igyka f.dkqj&
uQ,dY%h
uQ;%d ud.h
YsIaKh
fmriu
YsIaK uqKavh
uq;% jrh
.=o ud.h
mqria;s .%ka;shl+m .%ka;sh
.=ohY=l% kd,hjDIKjDIK fldaIh
Tyqf.a ,sx.sl iy m%ckl
wjhjhkaf.a fmkqu
52
-
53
rEm igyk 2( ia;%S m%ckl moaO;sh
frdau l+m
N.uksh
uyd fhdaks f;d,auq;% jrh
iq fhdaks f;d,a
fhdaks jrh
.=oh
fud
hq,h 2
53
-
54
$ f,dalfha ldka;djka tl iudk wx.j,ska hq;= jqjo ,sx.sl wjhjhkays l%shdld;ajh ms
-
55
$ ms orefjl= iy .eyekq orefjl= bm jehg m;aj" uy jk;=re isjk Ydl fjkial my; j.=f oelaf' fuu j.=j idlPdjg Ndckh lrkak'
tfia idlPd lsfuka miq" ia;%S mqreINdjhg wh;a jkafka Ydlj we;sjk
fjkial muKla nj;a" ndysr fjkial iudch iska wdfrdamKh lrk ,o
fjkial nj;a myod fokak' fuu ieish ;=
-
56
.eyekq X X ms X Y
n
X X
Y=l%dKq
X Y
.eyekq orejka
X X
ms orejka
X Y
-
57
fojk ieish
ia;%SmqreI iudcNdjh" iudcdkqfhdackh iy kdhl;ajh
yekau
m
-
58
$ ia;%Ska iy mqreIhska fofldgiu is k 20 fofkla muK l,jf f.k lKavdh folla ilikak' fjku *a,sma pd folla f.k tla fld,hl
.eyekshf.a ksrej;a rEmho" wfkla fld,fha mshdf.a ksrej;a rEmho
;a;sfha w,jkak'
$ lKavdh folla jYfhka my; wdldrfhka .eyekshf.a iy mshdf.a k.ak rEmj,g we wdhs;a;" wdNrK we;= ixialD;sl iy iudch iska
wdfrdams; ,laIK j,ska irik f,ig;a jK .kajk f,ig;a Wmfoia fokak'
fulS wNHdih is lrkqfha ishu we me
-
59
wNHdih 4( Wmf;a isg jhia.; jk;=re mska iy .eyekqka
fj; wdfrdamKh lrk iudc" ixialD;sl ,laIK
fudkjdo@
f,dj kd 30
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka mdg
;=klska
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh( nqoa l,nkh$lKavdh
l%shdldrl
wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hs
wNHdifha wruqK iudcdkqfhdack l%shdj,sfha ia;%sh iy mqqreIhd fj; iudcfhka wdfrdamKh lrk fjkial yd
,laIK ykd .ekSu
ms;DuQ,sl iudch" ixialD;sh" iudcdkqfhdackfha tacka;hka ykd .ekSu
mqyqKqlrejdg Wmfoia
$ iyNd.sjkakka lKAvdh ;=klg fnod" *a,sma pd fld, 3la ,nd fokak'
$ my; m%Yakj,g lKavdhula jYfhka ms
-
60
$ my; i|yka wu;r ia;r lshjd n,d iyNd.sjkakka iska bm;a lrk ,o f;dr;=rej, i;H wi;H;djh uid ne,Sug;a" Tjqkaf.a oekSf h wvqmdvqjla
we;ak tajd ksjer lsug;a mqyqKqlrejdg mshjr .; yel'
$ iudcdkqfhdackh iy ixialD;sh hkafkys ksjpk ,nd fokak' bkamiq fujka m%Yak iyNd.slhskaf.ka uikak'
mS;DuQ,sl iudcfha n,mEug Tn ,lajQfha flfiao@ Tn l=vd ld,fha wfmalaId lrk ,o ;;a;ajhg Tng
-
61
uf.a ia;%SmqreI iudcNdjfha ldYkh
-
62
w;am;%sldj 1 m%fhdackj;a f;dr;=re iy ksjpk(
1' Wmf;a wdfrdams; ia;%SmqreI iudcNdh ,laIK iy iudcdkqfhdackh
we wdhs;a; j,ska fkdirik ,o w; Wmka ms orefjl= iy .eyekq orefjl=f.a
mska;+r folla my; oelaf' fuu A mska;+rh foi n,d .eyekq orefjl=o ms orefjl=o hkak ;SrKh lsu wiSre nj;a" B mska;+rfhaa .eyekq orejkag frdai mdg fukau ms orejkag ks,a mdg we wkaojd we;s w;r ia;%SmqreI iudcNdh f,i
jKhka wdfrdams;lr we;s nj;a fmkajd fokak' ta wkqj weu" wdfrdams; jKhka
ia;%SmqreI iudcNdjh ;=
-
63
17 jk Y;jIfha muK jk f;la
-
64
ke,u" kEu" fi,a, f.or ye,s j
-
65
fldKavh iu. ne`Kq ia;%SmqreI iudcNd wdl,am
.eyekq orejka . fldKavhlao ms orejka fldg fldKavhlao we;sj isu idudkH
Nd;h f,i ie,l=j;a fldKavh iu. nekq iudc wdl,am ld,h;a iu. fjkia
h' fldKAvh lemSu ixlr f ,laIKhla fkdj .eyekq iy ms hk fomlaIhu
fldKavh fldgg lemSu ld,h;a iu. isjQ fjkils' w;S; ld,fha fldKavh ne|
we;s mskaf.a mska;+r wm oel we;' tfiau j;udkfha;a fldKavh nk mqreIfhda
is;s' .= jr,i fyda ls;=,a ?k fuka laj we;s fldKavh we;s ia;%Skaf.a w,xldrh
lhka iska jKkd lrkq ,enQjo mskaf.a fldKavh tfia jKkd fkdlsu
fya;=fjka . fldKavh w,xldrfha ,laIKhla f,i ldka;djka fj; wfrdamKh
h' kuq;a kdhl;ajh inkaOfhka jeo.;a jkafka fldKavh .u fyda flu
fkdj ;sfnk fldKavh mSrd ms
-
66
ysxidjg m;alrk l%ufohla f,i weu fhdod .kakd ,' tfiau Y%S ,xldf jqjo"
fndfyda uqia,s ldka;djka modj m
-
67
/ljrKh ;=
-
68
wx.hkays ldka;d iy ms jYfhka fNaokh lrk ,o N+ld .ej ;sf' fjd
fkd oekqj;aju
-
69
mqoa.,fhl= iudcdkqfhdackh lsf n,mE we;s l< yel' tfiau ckudOH iy
fj;a;d fufyKshhs' tfy;a ch YS% uyd fndafha Wvuj jkaokd
lsug tys hEug fyda o
-
70
$ ia;%SmqreI iudcNdjh iy kdhl;ajhg wod< ixl,am jvd fydka u;l ;nd .ekSu i|yd mqyqKqlrejd iska O l%shdldrl Wmfhda.S lrf.k
fkdaockl wdldrfhka fuu ixl,am myod u l< hq;=h'
$ iyNd.slhska fofldgilg fnod lKavdh folla ilikak'
$ fjku *a,sma pd folla f.k tla fld,hl .eyeksh hkqfjkao wfkla fld,fha mshd hkqfjkao ,shkak'
$ fydka ,shfjk mEka follao ;nkak'
$ .eyeksh iy mshd hk jpk gq muKska ;udg we;sjk m
-
71
mshd .eyeksh
t;rhs ,iaikhs
lvji ,cdYS,shs
olaIhs lreKdjka;hs kdhlfhla wdorKShhs
cjimkakhs wrmsueiqodhlhs
Yla;su;a ixfhs
;d;a;d flfkla wud flfkla
uqo,a yn lrhs ye`ug olaIhs
kmqrehs fnd
-
72
,sx.sl fjki u; mok fkdjk w;r mqoa.,hdf.ka mqoa.,hdg fjkia jk
nj;a fmkajd fokak'
$ iudch iska wdfrdamKh lrk ,o ish ,laIK fyda jkdl fjkia l< yels nj;a .eyekqkag iy mskag ,e we;s Ydl fjkial iy
j oHd;aulj ysj we;s ud;D;ajh fyda mS;D;ajh jeks j oHd;aul
ldhNdrhka fjkia l< fkdyels nj;a fmkajd fokak'
$ fidaud foah jeks ldka;djla fkdhj ;u iehd i;=rdf.ka wdrlaId lsug r:fhka ug mekSsfuka fmkS hkafka ksNS; ldka;djka b;sydifhaa is
njhs' tfukau isudfjda nKavdrkdhl" ud.% ;ep jeks ldka;d kdhsldfjda
w;S;fha fukau j;udkfha o isk nj;a j;udkfhao tjka ldka;d
kdhsldjka rdcH md,kh lrk wdldrh;a wjOdrKh lrkak'
WodyrK bm;a lrkak'
$ ia;%Ska iy mqreIhskaf.a ,sx.sl fjki mok lrf.k mjrd we;s j.lS" /lshd" N+ld iy wfmaCId wdh iudcfhka iudchg fjkia f' tfiau ldka;dj iy
mqreIhd yeish hq;= wkaou ms
-
73
ia;%SmqreINdjh$,sx.fNaoh ia;%SmqreI iudcNdjh$ iudcNd ia;%SmqreINdjh
j oHd;aulhs iudch iy ixialD;sh iska ksudKh lrhs
Wmf;a ;SrKh f iudcdkqfhdackh iu bf.k .kS' ia;%SmqreI iudcNdjh u; mok jQ ldhhka
iudcdkqfhdack l%shdj,sh ;=
-
74
f;jk ieish
ldka;d kdhl;ajhg iy n,dNsjOkhg ndOd lrk ia;%SmqreI iudcNd tAldlD;s
yekau
wdl" iudh" ixialD;sl" kS;suh iy foaYmd,k hk lafIa;%hka ;=< ia;%Ska iy
mqreIhska iska bgq l< hq;= N+ld" jD;a;Ska" j.lS" wfmaCId" yeis rgdjka fukau
idrOu ms
-
75
wNHdifha wruqKq taldlD;Ska" f,an,a iy wkkH;d iSudlrKhka ldka;d kdhl;ajh iy
wNsudkh flfrys we;slrk n,mEu
wjfndaOlr .ekSu'
iudc jHqyhka" mS;DuQ,sl wdl,am" idm%odhsl mS;DuQ,sl n,rgdj wdrlaId
lsug ys we;s nj ta;a;= .ekau'
ldka;djf.a n,h iy wNsudkh kexu i|yd fuu ksfYaOkd;aul iSudlrKhka
fukau ;Hd u; bj; oeh hq;= nj
wjfndaO lru'
mqyqKq
mqyqKqlrejdg Wmfoia
$ iyNd.sjkakka lKavdh y;rlg fnokak'
$ wdl" iudh" ixialD;sl iy foaYmd,k lafIa;%hka ;=< ia;%Ska yd mqreIhskaf.a phdjka" N+ld inkaOfhka we;s taldlD;Ska fudkjdoehs fidhd
n,d bm;a lrk f,i iyNd.slhskag Wmfoia fokak'
$ fuys .S;" l" kdgH" ;%m" cd;l l;d" m%ia:d msre" wdmaf;damfoaY" ckm%sh fg,skdgH" fj
-
76
iudcfhka iudchg" ia:dkh" ld,h iy mirh wkqj fjkia jk nj;a
fmkajd fokak'
$ iudcfha fjkial iy in|;d iudch fukau ixialD;sh iska ksudKh lsug fuu taldlD;s odhl jk w;r ldka;djkag iy mskag iqiq oE
fudkjdo ;SrKh lsugo odhl f' fuu taldlD;sj, n,mEu iudc ;;a;ajh"
ia:dkh wkqj fjkia h yels nj mjikak' tfiau taldlD;s uq,skqmqgd oeu
iudh wjYH;djhla nj;a fmkajd fokak'
$ my; j.=f olajd we;s iudcfha nyq,j Nd;d jk taldlD;Ska fuu ieish ;=
-
77
wu,d la .kafka mq;=ka yokagd mq;=ka
rcqka lrkagd
mqf;la rc lrug ke;fyd;a
foaYmd,khg heug ujf.a we;s
wfmalaIdj .ek we;s .S;hls'
f;d,a, mojk w; f,dj wdKavq flf ldka;dj foaYmd,khg iqiq nj
lshk iqNjd fhuls'
jdyh iy m;sj; inkaOfhka we;s taldlD;s
wjir l,a ryia ;ek
.eyekq ljqreo jrfo fkdnef|k
ldka;djka m;sj; wdrlaId
fkdlrk krl .eyekq f,i
f,an,a lrka is ry,a ud ys
iska ldjH fYaLrfha ,shk ,o
lhls'
leys .Eks fydgq .Eks .;a;d jf.a jdy f h krl .eyekshla
fjkqjg ta yd iudk krl
.eyekshla ,eu ms
-
78
Tn yevldrhs lgldrhs
fidl fjkak fyd|d
meKs ri lEu j .d,d
lxid fndkak fyd|d
iqrf,dj fmak iem .dj
ud w;a ykak tmd
kqT je;s,d Wvql=rej
ihfka bkak fyd|d
,sx.sl ixi.fha mshd
fjkqfjka kEu fohla lsug
ldka;dj ie meye ish hq;= nj
lshfjk kQ;k .S;hls'
ys Wjo WrKd
fkdlshd f;mq,a oreKd
jvj is; lreKd
je,s;a fkdis;j fo;ek irKd
jdyfha ixjdofhka fyda fmrdar kd. I l,;d
iQls o meKss tys ojgd
l
-
79
udh yeg y;r f,dj yeu wkkag
jEh lsis;a fkdlru yels ek.kag
.eyekqka lm njg we;s
taldlD;shls'
wd,h l< uq;a mKg mK fia"
ia;%S cd;s kE Yajdfia
.eyekqka Yajdi l< fkdyels
njg we;s taldlD;shls'
kekaohs f,a,shs jf.a
lkakg ri wyr ;o nv.skak fj;
kskaog hykdj ;o ksu;g we;
kekaodg f,a,s fld;ek;a mej;=fka ke;
kekaod yd f,a,s iod;ksl i;=rka
njg we;s taldlD;shls'
yefokd .fya .eg u,a fm;s foflka oefka
ksid fkdksid ;ks .ufkys o oefka
kgkd kegq jhkd fnr mfoka oefka
wefrkd f. .Eksf.a ms
-
80
wNHdih 6( ia;%SmqreI iudcNdjhg wod< ixl,am
ykd.ekSu
f,dj kd 20 hs
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" mEka" w`.,a 4x3 ldm;a
l%ufoh iyNd.s;aj l%u foh( nqoa l,nkh $
lKavdh l%shdldrl
wjYH myiqldrlhska ixLHdj 3 hs
wNHdifha wruqK taldlD;Ska" f,an,a" wkkH;d iSudlrKhka"
ldka;d kdhl;ajh iy wNsudkh flfrys we;s
lrk n,mEu wjfndaO lr .ekSu'
$ w`.,a 4x3 ldm;a ishu iyNd.sjkakka w;r fnod ia;S%mqreI iudcNdjhg wod< my; ixl,am ysia ldm;aj, ,shk f,i b,a,d iskak'
,sx.sl;ajh ,sx.sl keTqrej ia;%Sjdoh mS;DuQ,sl iudch iudcdkqfhdackh taldlD;Ska ixialD;sh
$ iyNd.slhska ;sfofkla tlg tl;=fldg talrdYs ms
-
81
w;am;%sld 2 ( ixl,am w:l:k
,sx. fNaoh$ia;%S fyda mqreINdjh Sex
Wm;skau ;SrKh jk ia;%Ska iy mqreIhskaf.a Yrj, we;s j oHd;aul fjkihs'
ia;%SmqreI jYfhka fjkiafldg ie,lSu Sex -discrimination
ia;%SmqreINdjh mok lrf.k" /lshdf" wOHdmkfha fukau im;a iy
m%;s,dNj,g m%fYh ,nd.ekSf .eyekqkag iy mskag fohdldrfhka ie,lSu
fyj;a fjkiafldg ie,lSuhs' ia;%Ska iy mqreIhska fj; mejfrk fjkia jQ ia;%S mqreI
N+ldjka fyda j.lS" Tjqka ;=
-
82
fukau ,sx.sl;ajh ms
-
83
ixialD;sfhka ixialD;shg iy iudcfhka iudchg fjkiaug bv we;s idudkHfhka
ldka;djka inkaOj fhfok ia;%S ,sx. wdfKsl ,laIK iy N+ldjka fufia
yekaf' h ixialD;shla ;=< ldka;djla yeish hq;=" is;sh hq;=" fmkS ish hq;=
wdldrh;a ldka;djka iy .eyekq
-
84
weKqu ( mQj Ih oekqu kslaaIKh
Sex ia;S% mqreINdjh ( '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
Employment jev igyka tall ldhd,h ( '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''Perceptions and views u;jdo iy wdl,amPlace a cross in the box next to each appropriate answer or write your answer in the space provided
tla tla fhda.H ms
-
85
12. If you were the president of Sri Lanka, what is the quota you would allocate to appoint women ministers to the Cabinet? Tn ckdm;s OQrhg m;ajqjfyd;a wud;H uKav,hg ldka;d
weu;sjhka ishhg fldmuK m%udKhla m;a lrkafkao@
10] 20] 30] 40] 50] 60]
13. If you are a female, would you like to see your husband engaged in cooking? Tn ldka;djla k Tnf.a iehd wdydr msiSf ldhhkays kshef,kjd olskakg Tn leu;so@
T Yes
ke;
No
14. If you are a man, would you like to see your wife working? Tn mqreIfhl= k | /lshdjla i|yd hkjdg leu;so@
T Yes
ke;
No15. If you are a male, and your government granted you three months' paternity leave to look after the child, would you accept it and engage in child rearing?Tn mqreIfhl= k Tnf.a
-
86
21. Do you know the International Girl Child Day? When?.eyekq
-
87
fudhq,h 3
Y%uh" ldka;djiy
jD;a;Sh i;sh
-
88
yekauY%S ,xldf wdlh f.dvkxjk iy jeu foaY ksuh Wmhk Y%u fj
-
89
wfmaCIs; wruqKq
fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSug n,dfmdfrd;a;= f'
ia;%SmqreI iudcNdjh" Y%uh iy jD;a;Sh i;sj, ldka;d iyNd.s;ajhg wod< uQ,sl ixl,am ms
-
90
m ld,hla c,h yd or fiu jeks m%cdj kv;a;= lrk lghq;= i|yd .; lsug
isfuka ksIamdok ldhhl kshe,S uqo,a Wmhd iajlSh wdl n,h Yla;su;alr
.ekSug Tjqkag we;s yelshdj wvqf' f ksid ldka;djkaf.a wdl n,dNsjOkh we;s
lsug k m%ckk ldhfha nr mska iy .eyekqka w;r fnhdf idOdrK;ajhla
we;s h hq;=h'
;uka j;ajk m%foaYfha fyda fjk;a ;ekl m%cd ixjOkh i|yd iafPdfjka
uey;a fjka bgq lrk jev m%cd ldhNdrh hkqfjka yekaf' mjqf,a iy m%foaYfha
-
91
W;aij" ixialD;sl yd wd.l lghq;=j,g iyNd.S u" Y%uodk" urKdOdr i;sh"
f.d i;sh jeks fmdf m%cdf hqKqjg iafPdfjka" jegqma fyda f;k fkd,nd
lrk lghq;= m%cd lghq;= f,i y`kajdh yelshs' ksjfika mndysrj ldka;djkaf.a
;;a;ajh k`.d isgqug iy kdhl;ajh f.dvke.Su inkaOfhka fulS m%cd N+ld
jeo.;a f' .f i;sfhka wdrN fmd foaYmd,kh lrd hEug m%cd ldhNdrfha
bgqlrk N+ldjka jeo.;a f' fuu m%cd N+ldj" m%cd l
-
92
wvqfjka f,dj .;lrk w;r" ,sh fyda bkaOk myiql we;s m%foaYj,
or fiug ld,h .;lsug isjkafka ke;' f wkqj j;afmdfydi;al
iys; fukau ;dlaIKsl fuj, we;sj j;a jk m%cdj lEu msiSu" fr
fiaau" fr f,Su" mska fiau hkdh hka;%dkqidrfhka islrhs'
ia;%S-mqreI iudcNd N+ld fnu iy Y%u fNaokfhka wjdis iy.; ;;a;ajhka we;s jkafka we;e jev zmskaf.a jevZ hkqfjka o ;j;a
jev z.eyekqkaf.a jevZ hkqfjka o f,an,a lsfuks' f ksid mska lEu
msiSu" orejka /ln,d .ekSu jeks jk iy iudc l=i,;dj,ska ySkj
j;ajk w;r" ksjfia levqkq Kq ;ekla ms
-
93
$ my; mska;+rh ie,ls,a,g f.k fujka ;;a;ajhka iudch ;=< oel ;sfo@ fujeks ;;a;ajhla ;u ksjfia ;sfo@ hkak mqyqKqlrejd iska
iyNd.slhskaf.ka m%Yak l< hq;=h'
$ fuu mska;=rh mdol lrf.k ldka;djka iska Wfoa isg ? jk ;=re bgqlrk ldhhka m%udKh iqYd, nj myod fokak'
$ my; meh 24 j.=j mdol lrf.k idukH ;fha ;u ksjfia mska iy .eyekqka ^jD;a;Sh i;s ldka;dj& iska islrkakd jQ jev iy ldhhka
fudkjdo hkak ;ks mqoa.,hska jYfhka fjkafldg tlS iyNd.slhdf.a ;h
w
-
94
Tnf.a meh 24 f.jkafka flfiao@
f,dj .eyeKsh mshd
1' 5'00 fm'j
2' 6'00 fm'j
3' 7'00 fm'j
4' 8'00 fm'j
5' 9'00 fm'j
6' 10'00 fm'j
7' 11'00 fm'j
8' 12'00 fm'j
9' 1'00 fm'j
10' 2'00 m'j
11' 3'00 m'j
12' 4'00 m'j
13' 5'00 m'j
14' 6'00 m'j
15' 7'00 m' j
16' 8'00 m'j
17' 9'00 m'j
18' 10'00 m'j
19' 11'00 m'j
20' 12'00 m'j
21' 1'00 fm'j
22' 2'00 fm'j
23' 3'00 fm'j
24' 4'00 fm'j
wNHdih 2 ia;%SmqreI iudcNd Y%u fNaokh ykd.ksuq'
f,dj kd 20 hs
wjYH iyNd.slhka .Kk ishu iyNd.sjkakka iy mqyqKqlrejka
wjYH jH *a,sma pd" mEka" nq,afvda.a la,smaiaa" udl mEka yd
ldka;djf.a ;%s;aj N+ld ksrEmkh flfrk mska;+r
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh
wjYH myiqldrlhska
ixLHdj
1hs
wNHdifha wruqK ia;%SmqreI iudcNd N+ld fnu iy Y%u fNaokh ms
-
95
$ lKavdh y;rlg fnod my; m%Yak y;rg ms
-
96
ksji ;=< ldka;djkaf.a jev$ldhhka $wfmalaId ms
-
97
3' .=re iy fy jD;a;Skays jemqr ia;%Ska ksheKo mqreIhskao tu lafIa;%j,
jevlrk w;r" g fmr ldka;djka flakaSh lrf.k ;snQ rEm ,djkHh jeks
lafIa;%hkays mska /lshd lsu ;=
-
98
fuf,i ia;%SmqreI iudcNdjh u; mok jQ Y%u fNaokh fya;=fjka" mqreIhska m%Odk jYfhka mjq, kv;a;= lrkakka iy .Dy uQ,slhska f,io ia;%Ska" .DyKshka
yd jeu jqjfyd;a oa;Shsl Wmhkakka f,io i,lk ksfYaOd;aul Wml,amkhka
we;slr .ekSug fukau ksji ;=
-
99
l%shdldrl
m%ck
k l
dhh
ksIamdo
k l
dhh
m%cd md,
k$
foaY
md,
k l
dhh
je
mqr
kshef
,k
afk
a l
jqo@
ms
je
mqr
kshef
,k
afk
a ljqo@
.ey
ekq
fofok
du
isk
a i
udk
j
Wfoa f;a yeu
lEu ms
-
100
ksjpk
;%s;aj N+ldj$nyq ldhh nr (Triple Role)
nyqldhh nr hkq ia;%Ska idudkHfhka tlsfklg fjkia ia;%SmqreI iudcNd
ldhhka ;=kla bgq lrk neka Tjqka mskag jvd > ld, f,djla yd lka
lv" je k ixLHdjla jev lsuhs' tu ldhhka ke;fyd;a N=ldjka jkafka
m%ckk" ksIamdok iy m%cd ldhhka f'
ia;%SmqreI iudcNd Y%u fNaokh (Genderbased division of labour)
ia;%SmqreI iudcNdjhg wkqj iudcdkqfhdackh f rgdjka u; mokj ldhhka
fnu isf' .eyekqka iy mska w;r Y%u fNaokh ;SrKh jkafka" Tjqka jdih
lrk iudc" foaYmd,k" ixialD;sl mirhg wkqj jk w;r" m%ckk" ksIamdok yd
m%cd ldhhka ljqreka" l=uk f,djl" fldmuK f,djla" flfia" l=ula lrkafkao
hkak by; lS iudcdkqfhdackh u; mokj fn hkq ,nhs'
m%ckk ldhNdrh (Reproductive Role)
orejka yslssu iy /ln,d .ekSu" bjq msyq lsu" or" j;=r wdh /ialsu" f.a
fodr msis lsu" mjqf,a fi!LHh we;= fkdfhl=;a .Dyia: lghq;= fuhg we;=
-
101
m%cd foaYmd,k N+ldj$m%cd md,k ldhNdrh (Community Politics Role)
m%cd md,k ldhNdrh hkq m%cd ixOdk fukau cd;sl foaYmd,k ugka bgq
flfrk fufyhq" l
-
102
fojk ieish
1' jev f,dalfha ia;%S-mqreI iudcNd .eg iy jD;a;Sh i;sj,
l%shdld;ajh
jevlrk ldka;djka ish rdcld ;fha fkdfhla widOdrKhka fiau
fjkialj,g f.dre jk nj o;a; iy mfhaIK u.ska ;yjqre lr we;' tfiau
w;S;fha mgka llre wr.,j, ldka;djkaf.a .eg m%uqL;ajh ,nd we;af;a
ldka;djkagu iqfYaI jQ wjYH;d rdcld ;h ;=< ;yjqre h hq;= ksidfjks'
ud;D wdrlaIKh" m%iQ;s ksjdvq" ,sx.sl w;jrj,ska jev lsf ksoyi" meh wgl
fiajduqrh" jevuqrhka w;r flh wd whs;Sska ldka;djka fj; ,enqfka llre
wr., ;=
-
103
wNHdih 4
f,dj kd 20 hs
wjYH iyNd.slhka .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh
wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hs
wNHdifha wruqK jev f,dalh ;=< ldka;djka uqyqK fokakd jQ .eg
ykd.ekSu
$$$ iyNd.sjkakka lKavdh y;rlg fnokak'
$$$ jD;a;Sh ;h ;=< ldka;djla jQ ksidu isjk widOdrKl" ia;%S-mqreI iudcNdjh mok lr.;a ysxikhka iy fjkial fudkjdo hkak
idlPdfldg .eg .ila ksudKh lrk f,i tla lKavdhulg Wmfoia
fokak'
$$$ ldka;djka jemqr fiajfha fhfok ixl%uKsl fiajh" we ludka;h iy f;a ludka;h wdY%s;j ldka;d Y%lhska uqyqKfok .eg idlPdfldg"
ta ta lafIa;%hg wod
-
104
fuys my; i|yka jkafka jevf,dalh ;=< ldka;djka uqyqK fok .egj,ska
iuyrls' fuu .eg .i ksudKh lsf my; .eg we;=,;a jkafkaoehs uid
ne,sh yel'
Y%u iQrlEu iy wvq jegqma ,eu' fiajd ld,hg i,k m jegqma jOlhka je fkdu' jevlrk ldka;djka u`. f;df" jevmf
-
105
meh wglg jvd jevlsug isu iy wu;r fiajhg w;sld, fkdf.u' ksjdij, jevlrk whg u;a fiajd ld,hla fyda myiql fkdue;su' jevlrk ia:dk wdY%s;j msis jeisls,s iy ikSmdrlaIl myiql
fkdue;su'
yis wk;=re iy rlaIKh ms
-
106
2' ia;%S-mqreI iudcNd .eg ch.ekSu iy jD;a;Sh i;sj, n,mEu
cd;Hka;r llre ixOdkh iska jevf,dalh ;=< ia;%S-mqreI iudkd;au;djh /lSu inkaOfhka t
-
107
wNHdih 5
f,dj kd 20 hs'
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh
wjYH myiqldrlhka ixLHdj 1
wNHdifha wruqK jD;a;Sh i;sj,g ne`fuka ldka;djkag
w;ah yels jdis inkaOfhka oekqj;a lsu'
mqyqKqlrejdg Wmfoia
$ f,dj mqrd jD;a;Sh i;sj, ldka;d ksfhdackfha wvqu o;a; wdY%fhka myod fokak'
$ ldka;djkag jD;a;Sh i;s j,ska ,eh yels iqfYaI jdis fudkjdoehs ms
-
108
jD;a;Sh i;sj,g nefuka w;ajk jdis
jD;a;Sh i;shla ;=
-
109
jD;a;Sh i;s iy ldka;djka ms
-
110
ldka;djkag jD;a;Sh i;s l%shdldrlj, kshe,Sug iy ;SrK .kakd jHqyhkag m;aug bvfkdfoka mj;sk ndOl ldka;djka jD;a;Sh i;sj,ska w;ah yels jdis inkaOfhka oekqj;a
fkdisu fyda t;r we.hSula fkdoelau'
jD;a;Sh i;sj,g tlafuka ;u fiajd fhdaclhdf.a m
-
111
wNHdih 2 f,dj kd 15 hs'wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hswNHdifha wruqK jD;a;Sh i;sj, ldka;d kdhl;ajh iy
iyNd.s;ajh jefuka ldka;djkag
w;ah yels jdis ms
-
112
A lKavdhu B lKavdhu jD;a;Sh i;sj, ldka;d iudl;ajh je
lrkafka flfiao@jD;a;Sh i;sj, ldka;d kdhl;ajh
je lrkafka flfiao@ jD;a;Sh i;s iska ldka;djkag iqfYaIs jQ m%uqL;d iy wjYH;d ykd.ekSu'
ldka;djkag fmdf yd fm!oa.,slj n,mdk jD;a;Sh .eg iy m%Yak
ykd.ekSu'
ldka;djka n|jd .ekSug fYaI l%shdud. .ekSu'
jD;a;Sh i;sj,g ne`fuka we;sjk jdis .ek oekqj;aNdjh je lsug mshjr
.ekSu'
ldka;djkag iudkd;au;djh
-
113
w;a m;%sld
Y%uh" ldka;dj iy jD;a;Sh i;sh hk ieishg wod
-
114
fyda wka;rdodhl jevj, fkdfhoh hq;af;a h' fuu iuq;sh iy wkqnoaOj we;s
191 jk fr.=,dish wkqj lsfok ujlg" ls fok fl tllg fyda Bg jefhka
ke;fyd;a jevlrk ld,h wvqfjka ,ef whs;sh we;'
/ln,d .ekSf jev lghq;= (Care work)
hefmk orejka" jfhdajDoaO mqoa.,hska fyda frda.Ska mjqf,a idudlhska fyda fjk;a
wh iska uqo,a wh lsulska f;drj /ln,d .ekSu fuhskaa woyia f' fujka
/ljrK lghq;=j, fndfyda g kshef,kafka ldka;djka jk w;r th Tjqkaf.a
fi!LH iy hymeje;au u; ie,lsh hq;= n,mEula t,a,lrhs' wu;a /ljrKh
fndfyda wjia:dj, t;r lemSfmfkk fohla fkdjk fyhska f ;=< ldka;djkaf.a
ldhNdrh yd odhl;ajh w.h lsulg ,la fkdf' f,dj mqrd wju;a
/ljrK i,ikakkaf.ka 75] muK ldka;djka f' /ljrK m%;sm;a;s fukau
/ljrK fiajdjka iemhSu ldka;djka iy mqreIhka w;r iudkd;au;djh idlaId;a
lr .ekSu inkaOfhka Rcqju inkaO f' oeh yels" myiqfjka m%fYh yels yd
by< .=Kd;aulNdjhlska hq;a /ljrK fiajdjka fkdue;su fukau ldka;djka iy
mqreIhka w;r /ljrK lghq;= iudk wkaoka fn fkdhdu fya;=fjka ldka;djkag
iudh" wdl" ixialD;sl yd foaYmd,ksl ;h w;aug we;s yelshdj wys f'
-
115
jev jckh inkaOfhka we;s iduQysl whs;sh" wdjdiSka jeks ck lKavdhj,
ixialD;sh inkaOfhka we;s iduQysl whs;Ska" cd;Hka;r kS;sh ;=< iajhx ;SrK
.ekSug rglg we;s iduQysl whs;sh hkdh oelah yelsh'
iduQysl flaj,a lsu (Collective Bargaining)
ixOdkh f whs;sh iy iduQysl flaj,a lsu ms
-
116
cd;Hka;r ixl%uK m%jk;djkays fldgilaj ish;a uE; oYlj, Tjqyq hefmkakka
fyda foaY .; mjq,aj,g tlajkakka f,i ixl%uKh jkq fjkqjg iajdkj /lshd
i|yd ixl%uKhjkakka njg m;a is;s' .Dy fiajh iy id;a;= fiajh jeks wxY
ldka;djka nyq;rhla w;g m;aj we;s w;r wdishdf we;e m%foaYj,g ixl%uKh
uqukska u mdfya ia;%SlrKh u meye,sj olakg we;' ldka;djkag iqfYaIS jQ
wfkl=;a ixl%uK wdldr w;rg ,sx.sl fiajkh fjkqfjka ia;%S cdjdru iy jdyh
msKsi ixl%uKh o we;=
-
117
/lshdf uQ,sl whs;Ska iy m%Odk uQ,Ou (Fundamental principles and rights at work)
fiajd fhdaclhskag" fiajlhskag ys /lshdf uQ,sl whs;Ska iy m%Odk uQ,Ou wdrN
jk ,oafoa cd;Hka;r llre ixOdkfha jHjia:dj iy *s,fv,amshd m%ldYkfhks'
fuu uQ,sl whs;Ska iy m%Odk uQ,Ou .Khg iud.ufha ksoyi" iuq; flaj,a
lsf whs;sh" n,y;aldr Y%uh msgqoelSsf whs;sh"
-
118
-
119
fudhq,h 4
jevf,dalh ;=< ia;%S-mqreI iudkd;au;djh
m%jOkh
-
120
yekauia;%SmqreI iudkd;au;djh hkq udkj yslula jk w;r m%cd;ka;%jdoh
-
121
wfmaCIs; wruqKq
fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSug n,dfmdfrd;a;= f'
ia;%S-mqreI iudkd;au;djh iy iu-idOdrK;ajh hk ixl,am ms
-
122
m
-
123
fkdf' tjeks m%fNaoj,g fyda iudch iska ksudKh l< wkkH;d iSudlrKhka"
taldlD;Ska (Stereotype) ke;fyd;a wpq ;=
-
124
iudk ie,ls,s hkafkka woyia jkafka tlu wdldrfha ie,ls,s fkdf'
khd iy fldldf.a rd;%S fNdackh inkaO ck l;dj
khd iy fldld fyd| hyjka jQ w;r" kla khd fldldg rd;%S wdydr
fNdack ix.%yhlg wdrdOkd lf
-
125
by; ckl;dj fiau ldka;djka iy mskag iudk wjia:d ie,iqj;a bka m%;sM,
fk,d.; fkdyels we;af;a ukao hkak fidhd ne,Su jeo.;a h' ldka;djka
ft;sydisl jYfhka n,j;a mSvdjg iy wjdisodhl ;;a;ajhkag m;a we;s neka
th ksjer lsug iudkd;au;d wjia:djka muKla m%udKj;a h fkdyelsh'
tfiau ldka;djkag iy mskag ys fjkia iudc ;;a;ajhka fya;=fjka iudk
wjia:djkaf.ka tlu m%udKhgu m%fhdack .ekSug Tjqkag fkdyels h yelsh'
we;e wjia:djkays iudk wjia:djkaf.ka jdis ,nd.ekSug ld,h iy Yla;sh jeh
l
-
126
n,d.ekSu mejug yels wfhlaa ksjfia ke;sk fyda ;u ffjjdysl
mdYajfhka frdaO;d t,a, jqjfyd;a tlS mqyqKq wjia:d
-
127
ia;%S-mqreI iudcNdjh iy iu-idOdrK;ajh w;r mj;sk inkaOh
mqoa.,fhl=f.a ia;%S-mqreI iudcNdjh" ,sx.fNaoh" wd.u" cd;sh" jhi fyda fjk kEu
fjkialula fkdi,ld ish mqoa.,hskag idOdrKj iy wmlaImd;Sj ie,lSu" iu-
idOdrK;ajhg hyels ir,u woyihs' kEu ixjOk m%h;akhl wNsu;d:h
h hq;af;a iudkd;au;djh
-
128
wjYH h yelsh' jevlrk ia:dkh ;=< iy jD;A;Sh i;sh ;=< iudkd;au;djh
-
129
fojk ieish
fjkiafldg ie,lSu iy ldka;djkag tfrys ish wdldrfha fjkial ;=rka lsf iuq;sh
yekau
fjkiafldg ie,lSu hkq jhi" Ydl yelshdjka" mx;sh" jd.sl;ajh" ia;%S-
mqreINdjh" cd;sh fyda wd.u hk ljrlg fyda wod< mQj ksYaph u; fjkialulg
fyda fYaIhlg fyda neyer lsulg Ndckh fkdh hq;=h hkakhs' mqoa.,
l=i,;d yereKqfldg wka mokulska mqoa.,fhl=g ie,lSu fjkial lsu k
f' Discrimination hk bx.%Sis jpkh 'discriminare' hk ,;ska jokska ^fnu" fjka lsu" fjkafldg ykd .ekSu hk wre;a fok& wdjls' udkj whs;sjdisl
ms
-
130
$ fjkiafldg ie,lSu hkak Odlr whqka ish yels nj mjikak'
$ iEu fjkial lsulau widOdrK fkdjk nj;a Okd;aul fjkial lsu (positive discrimination) hkak ldka;djkag iudkd;au;djh
-
131
iDcq fjkial lsu (Direct Discrimination)
fuuska h fldgila meye,sju neyerlrk fyda fYaIhlg ,la lrk wjia:djka
we;sf' h flfkl=f.a mqoa., ;;a;ajh u; tk ,sx.fNaoh" cd;sh" foumshkaf.a
;;a;ajh" jhi" wnd; ;;a;ajh wdh u; fjkialulg ,lalsu f' WodyrK
f,i ms fiajlhskaf.a .re;ajhg ,lafkdf hehs is;ka ldka;djla wxY m%Odk
;k;=rlg m;a fkdlsu iDcq fjkial lsuls'
jl% fjkial lsu (Indirect Discrimination)
meye,sj fmfkkakg fkd;snqK;a iee we;s ;;a;ajhka ;=< h fldgila
meye,sju neyer lrk fyda fYaIhlg ,lalrk wjia:djka h' fuu jl% fjkial
h yels wjia:djka jkafka ieugu iudk ie,ls,s
-
132
lsis` mqrjeisfhl= j.h" wd.u" NdIdj" l=,h" ia;%S mqreI fNaoh"
foaYmd,k u;h fyda Wmka ia:dkh hk fya;+ka u;
fjkialulg fyda fYaIhlg fyda Ndckh fkdh hq;=h'
- wdKavql%u jHjia:dj 12 ^2& j.ka;sh fjkiafldg ie,lSu
j.h" wd.u" NdIdj" l=,h fyda ia;%S-mqreI fNaoh hk fya;= u; fyda
bka ljrjQ fya;=jla u; fyda fjf
-
133
ia;%S-mqreI iudcNdjh mok lr.;a fjkiafldg ie,lSu$ ldka;djkag tfrys ish wdldrfha fjkial
;=rka lsf iuq;sh
ia;S%kag tfrysj ish wdldr fjkial msgqoelSf iuq;shg wkqj ia;%Skag
tfrys fjkial hkq iajlSh jdyl wjdyl ;;a;ajh fkdi,ld, ia;%S-mqreI iudkd;au;dj ms
-
134
5 j.ka;sh # ldka;djkag tfrys we;s u; iy f,an,a wfydais lsu'
6 j.ka;sh # ldka;djka l+gkhg ,lalsu iy fj
-
135
wNHdih 3
f,dj kd 20
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a la,smaiaa" udl mEka" ldka;djkag tfrys ish
wdldrfha fjkial ;=rka lsf iuq;sfha msgm;a
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh$nqoa l,nkh
wjYH myiqldrlhska
ixLHdj
1
wNHdifha wruqK ia;%Skag tfrys ish wdldrfha fjkial ;=rka
lsf iuq;sfha we;=,;a ia;%S-mqreI iudcNdh
iudkd;au;d ixl,amh y`kd .ekSu'
fud
hq,h 4
-
136
f;jk ieish
jevlrk mirh ;=< ia;%S-mqreI iudcNdh iudkd;au;djh
yekau
jevf,dalh ;=< tfia;a ke;sk f.!rdka; jev mirhla ;=< ia;%S-mqreI iudcNdh
iudkd;au;djh
-
137
^wE& m%;s,dN we;=j iudk f;k ,eug" iudk jkdl iys; jev
inkaOfhka iudkj i,lkq ,eug fukau fiajd ;;a;ajh we.ehSf
iudkj i,lkq ,eug we;s whs;sh'
^b& fYaIfhka Y%du hdf /lshd rys;Ndjhg" frda.SNdjhg wdnd;
;;a;ajhg uyhg iy fjk;a n,;djkag m;af iudc wdrlaIKhg
we;s whs;sh fukau jegqma iys; ksjdvq i|yd we;s whs;sh
^B& m%ckk ldfhys,d wdrlaIdj we;=j fi!LH wdrlaIdjg iy fiajd
;;a;ajhkays iqrlaIs;Ndjh i|yd we;s whs;sh iy;sl lsu msKsi fhda.H
ish l%shdud. .kq we;af;ah'
2' jdyh fyda ud;D;ajh fyda mok fldgf.k ia;%Skag tfrysj lrk fjkial
j lsu fyda l< hq;=
jkafkah'
wNHdih 4
f,dj kd 20 hs'
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh$nqoa l,nkh
wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1
wNHdifha wruqK jevlsf iuq;sj,ska ;yjqre lr we;s ldka;d
whs;sjdisl ykd.ekSu'
fud
hq,h 4
-
138
$ by; i|yka ia;S%kag tfrys ish wdldr fjkial msgqoelSf iuq;sfha 11 jk j.ka;sh iy ldka;d whs;sjdisl ldYkfha j.=j wdY%h lrf.k fulS
whs;Ska rdcH wxYfha fukau mqoa.,sl wxYfha jevlrk ia:dkj, ldka;djkag
ys ;sfoehs lKavdh lsysmhlg fnod idlPd lrkak'
f,dalfha fukau Y%S ,xldf jevlrk ldka;djkaf.a whs;Ska iy ldka;d whs;sjdisl ms
-
139
1911 cd;Hka;r ldka;d kh m
-
140
1935 fmdf
-
141
1949 ;eke;a;ka fj
-
142
1960 fvdkslka rdcHfha wd{dodhl g%f,da (Trujillo) iska >d;kh lrk ,o rdn,a fidfydhqhka (Mirabalsisters)fjkqfjka 1960 fkdjen ui 25 kh ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh msgqoelSf cd;Hka;r
kh jYfhka k lrk ,'
1958 wxl 111 orK /lshd iy jD;a;Sh fjkiafldg ie,lSu relsf iuq;sh [Discrimination(EmploymentandOccupation)Convention]" 1960 cQks 15 n,d;aul h'
1960 ldka;djla foaYmd,kfha by
-
143
1980 is,a yd foaYmd,k whs;sjdisl ms
-
144
1995 ldka;djka ms
-
145
2003 ishu ixl%uKsl fiajlhskaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, idudlhskaf.a whs;sjdisl iq/lSf cd;Hka;r iuq;sh 2003 n,d;aul u'
mqoa.,hska fYaIfhkau ldka;djka iy
-
146
y;rjk ieish
ldka;d whs;Ska wdrlaId lsu i|yd we;s kS;suh m%;smdok
yekau
f,dj iEu ;eklu ldka;dj mqreI mlaIhg jvd jefhka fkdfhl=;a wdldrfha
ysxikhkag iy nrm;, udkj whs;sjdisl lvj,g uqyqK fokq ,nhss' tneka
udkj whs;sjdisl kHdh m;%fhys ldka;d whs;sjdisl lvu inkaO m%Yakhg
uQ,sl ie,ls,a,la ;sf' f,dalfha fndfyda rgj, ldka;d whs;sjdisl wdrlaId
lsug iuq;s ;=
-
147
m%cdj ;=< isjk ysxikhka
ia;%S IKh l+gkh wvkaf;ag lsu ,sx.sl w;jr .Ksld^,sx.sl& jD;a;sfha
fhou
kS uereu .id lsu ldfudaoamk rpkd nrm;, ,sx.sl
wmfhdackh
rch u.ska isjk ysxikhka
ikakoaO wr.,j, islrk ysxid
irKd.; iy wj;eka jQ ldka;djkag tfrysjQ
ysxid
Y%u iQrdlEu
mqyqKqlrejdg Wmfoia
$ kS;sh iy ldka;d whs;Ska inkaOfhka fYaI{ oekqula we;sj fuu ieish islsu jeo.;ah'
$ ,sys,a niska ,shjqKq ldka;djkag wod< kS;s-wKmk;a iy fmd;am;aj, msgm;a iyNd.sjkakkag ,nd fokak'
$ fuu ieisfha ,nd we;s Wmldrl igyka fhdodf.k ldka;djg n,mdk kS;sh inkaOfhka wjfndaOh ,nd fokak'
$ fuu j.=f my; olajd we;s kS;s wK mk;a iy fudhq,fha i|yka iuq;Ska ms
-
148
6' ,sx.sl iQrd lEu oKav kS;s ix.%yfha 360 ^wd& j.ka;sh
7' ,sx.sl fj
-
149
w;a m;%sld
Y%uh" ldka;dj iy jD;a;Sh i;sh hk ieishg wod
-
150
wjia:d hkq hlsis /lshdjlg b,a lsug iudk wjia:d ;su" jHjidhl jev
lsug ke;fyd;a mj;ajdf.k hEug" wOHdmkh ,eug" mqyqKqj ,nd .ekSug" h
jD;a;Sh iqiql W;amdokh lr .ekSug" jD;a;Sh ;;a;ajh hqKq lr .ekSug iy
Wiia ,nd .ekSug iudk wjia:d ;su;a" mska fyda .eyekqka jYfhka tla
,sx.hla wNsNjd je jYfhka ksfhdackh lrk /lshdjkays ia;%S-mqreI fjkila
fkdue;sj /lshdjl fhug iudk wjia:dj ;su;a fuhska wdjrKh f' jevf,dalh
;=< iudk ie,ls,s hkq iudk jegqma" iudk fiajd fldkafoais" iudc wdrlaIdj iy
jD;a;Sh wdrlaIdjg we;s whs;Ska we;=,;a f'
ia;%S-mqreI iudcNdjh iy ixjOkh (Gender and development - GAD)
ish ixjOk ie,iq" m%;sm;a;s" jHdmD;s ia;%S-mqreI iudcNd ixf;djlska hq;=j
ne,Sug fuu m%fYh w;HjYH f' iudchl mqreIhskaf.a iy ia;%Skaf.a N+ldjka"
Tjqkag im;aj,g we;s m%fYfha fjkial iy tajd md,kfha ixjOk l%shdj,sh
mskag iy .eyekqkag n,mdk wdldrfha fjkial ka woyia f' fujeks m%fYhl
wjika b,lalh jkafka ldka;djka iy mska w;r iudc ;sridr ixjOkhla we;s
lsuh' ta i|yd ia;%S-mqreI iudcNd h:doYkhlska hq;=j iudc mhdihla we;s
lsug fuu lKavdh n,.ekau iy ;SrK .kakjqka f,i lghq;= lsug Tjqka
.kajkq ,ef'
ia;%S-mqreI iudcNdjh u; mok jQ m%pKav;ajh (Gender-based violence)
mqoa.,fhl=f.a ia;%S-mqreI iudcNdjh u; mokj Ydl" ,sx.sl" udkisl fyda
wdl ydks isug fya;=jk fyda isug fya;= h yels ljr fyda l%shdjla
fukhska ye`kah yelsh' th idudkHfhka ia;%Ska iy .eyekq
-
151
ta ia;%sh ;udf.a Ndhdj jk wjia:djl jqjo WodyrK jYfhka weh kS;s ud.fhka fjkaj is k wef.a leue;a; fkdue;sj ,sx.sl ixi.hl
fhh fkdyel'
n,y;aldrh md lsfuka fyda h .ekafuka fyda r|jd .ekSf ;ckfhka fyda wehg urK Nh fyda ;=jd, islsf Nh we;s lsfuka
fyda weh kS;Hdkql+, fyda kS;s frda f,i r|jdf.k ish fyda wehf.a
leue;a; ,ndf.k we;s wjia:djl wef.a leue;a; we;sj ,sx.sl ixi.fha
fhko th ia;%S IKhls'
weh isysl,j ish fyda ta mqreIhd iska ke;fyd;a fjk;a h ;eke;af;l= iska wehg fok ,o uoHidr fyda u;ajH fya;=fjka u;ajQ
wjia:djl weh ish wef.a leue;a; we;sj ,sx.sl ixi.fha fhko th
ia;%S IKhls'
;ud wef.a iajdmqreIhd fkdjk nj ta mqreIhd oek is w;r" weh wef.a leue;a; fok ,oafoa weh iu`. kS;Hdkql+,j jdy isk fyda weh yd
kS;Hdkql+,j jdy we;ehs weh Yajdi lrk mqreIhd fudyq hehs weh
Yajdi lsu ksid nj wod< je/oao lrkq ,nk ta mqreIhd okakd gl
wef.a leue;a; we;sj ,sx.sl ixi.fha fhko th ia;%S IKhls'
ia;%sh jhi wjqre 16 g wvq jkg jk wehf.a leue;a; we;sj fyda ke;sj fyda ,sx.sl ixi.hl fhko th jHjia:dms; IKhls'
.id lssu ms
-
152
jHdNspdrh (Incest)
jI 1995 jHNspdrh nrm;, wmrdOhla f,i Y%S ,xldf m%:ufhka kS;shg
ykajd ;sf' fuu jro 1995 wxl 22 orK oKav kS;s ix.%yfha 364 w j.ka;sfha
olajd we;' ta wkqj ;yk {d;s inkaO;d we;s wfhl= iu`. ,sx.sl ixi.fhys
fhfok ljr fyda ;eke;af;l= jHNspd jro isl
-
153
Ydl jYfhka isjk ,sx.sl w;jrPhysical
wkjYH wdldrfha ldhsl iamY lsu (Touching) fldks;a;Su (Pinching) lSu (Squeezing) w;m;.Eu (Stroking)
wvkaf;ag lsu (Sexual assault) ism.ekSu (Kissing) nod .ekSu (Hugging) wefa we;s,a,Su (Brushing up against the body) ,sx.sl iajNdjhla .;a ;gq lsu (Patting) wjysr ls yd wefa .Efjk fkd.Efjk ;rug Yrhg imug
;e;a lsu
wkjYH f,i Yrh we,a,Su Ydlj ysxidjka lsu yd ,sx.sl m%foaY we,a,Su fyda we,a,Sug ;e;a
lsu
oDYH jYfhka isjk ,sx.sl w;jrVisual
lduql woyia m%ldYkh (display sex-based writing) ,sx.sl bh fmkau (sexual exposure) wie ,sx.sl wNskhka mqoa.,sl ,sx.sl wjhj fmkau wie mska;+r fmkau (display sex-based materials), fiajd ia:dkfha my;a" wjuka f.kfok" wmyiq;djhg m;alrk
,sx.sl fhdackd;aul WmlrK" mska;+r fyda l=regq igyka ,sh,s
;nd ;su'
wdh;kfha ;a;sj, ksrej;a mska;+r w,jd ;su (Covering the wall drawings, photographs of naked) ksrej;a oYk iys; fhda oYk we;=j ,sx.sl fhdackd;aul ,sh,s
m.; l< fyda oaHq;a mKsjqv heu ,sx.sl ;%m fmfkkakg ie,eiau ,sx.sl jfl%dala;s /.;a oaHq;a ;eme,a mKsjqv f*aia nqla iy rl;k fl mKsv fyda oYk heu fyda f*aianqla msgqf we,u
wiNH wkdjrKh ,sx.sl wNskh ,sx.sl oiqka fmfkkakg ie,eiau ijd we;s leurdj,ska jeisls,sfha fyda fl .kakd fyda we udrelrk ;ekaj, cdhdrEm .ekSu
flfkl=f.a oekqulska f;drj .kakd ixf iy ,sx.sl iajrEmhla /.;a cdhdrEm iudc udOH cd,hka ;=< m,lsu mqoa.,hdg Y%jKh
lsug wmyiq ,sx.sl iajrEmfhka hq;a jpk iy w:l;khka
fud
hq,h 4
-
154
jdl jYfhka isjk ,sx.sl w;jrVerbal
,sx.sl jfl%dala;Ska Nd;d lsu yd ,sx.sl woyia m%ldY lsu m%ydrd;aul$wie jpk Nd;h
;uka wh;a ,sx.h fyda ,sx.sl;ajh ms
-
155
fudhq,h 5
jD;a;Sh i;s m%jOkh iy
ia;%S-mqreI iudcNd uQ,m%jdy.; lsu
-
156
yekauia;%S-mqreI iudcNdjh uQ,m%jdy.; lsu ke;fyd;A uQ,m%jdylrKh (Gender Mainstreming) hkq ia;%S-mqreI iudkd;au;djh
-
157
wfmaCIs; wruqKq
fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSug n,dfmdfrd;a;= f'
jD;a;Sh i;s ;=< ia;%S ixf ia;%S-mqreI iudkd;au;d jevms
-
158
m
-
159
ixjOk ie,iq" udkj im;a ms
-
160
1' ia;%S-mqreI iudcNdjh b,lal lr.;a jev ms
-
161
2' jD;a;Sh i;sj, wNHka;r jHqyhka iy wdh;k j,g ia;%S-mqreI iudcNd uQ,m%jdy.; lsu'
jD;a;Sh i;sj, l%shdldrlj, ldka;d iyNd.s;ajh je lsu iy Tjqkag jD;a;Sh
i;s ;=< iudk wjia:d iy ie,ls,s we;s lsu hq.fha wjYH;djhla njg m;a we;'
f i|yd jD;a;Sh i;s ;=< fYaI jHqyhka iy wdh;k we;s lsu jD;a;Sh i;s ;=<
ldka;djkag iudkd;au;djh ,ndf l%shdj,shg rel=,la jkq we;' iudkd;au;djh
we;s lsu i|yd lgq (committees), fomd;fka;= (departments)" ldka;d foaYmd,k wxY (wings)" f,al ldhd, (secretariats), fldIka iNd (commissions) iy ldka;d wxYhka (sections) hkdh ia:dmkh l< yel' idudkHfhka lgqjla f,iska k lrkq ,nk jHqyh" jD;a;Sh i;s Pkaoj,ska m;alrk w;r ldka;d foaYmd,k wxY
fyda ldka;d wxYo jD;a;Sh i;s jHqyhg taldnoaOj tysu fldgila jYfhka m;a
l< yelsh' kuq;a f,al ldhd,hla fyda ldka;d whs;Ska fjkqfjka ks,Odkshla
m;a l
-
162
ia;%S-mqreI iudkd;au;djh m%jOkh lsu i|yd .kakd ,o mshjr iy m%.;sh ms
-
163
jD;a;Sh i;sh ;=< ldka;djkaf.a wjYH;d iy /lshdj wdY%s; .eg inkaOfhka l;d lsug wjldYhla ke;fyd;a fldjla ksudKh lsu'
ldka;djka jD;a;Sh i;sj, oDYHudk u i|yd fYaI l%shdud. .ekSu'
ldka;djkaf.a kdhl;ajh iy .kqfokqldr n,h kexu i|yd fYaI mqyqKq ,ndu'
iuq; flaj,a lsf .kqfokqldr uKav,j,g ldka;djka m;a lsu'
cd;Hka;r llre iuq we;= iuka;%K hkdhg iyNd.s f ldka;d ksfhdackh ;yjqre lsu iy jelsu'
ldka;djkag jD;a;Sh i;sfha idlPd iy ;SrK .kakd wjia:djkaj,g iyNd.s u myiq lsu msKsi ldka;djkag myiqfjka iyNd.s h yels
f,djkays /ia meje;au'
wjqre follg jrla ldka;djka fldmuK m%udKhla ;SrK .kakd uKav,j,g m;a jQfhaoehs miq mrula iy wlaIKhla lsu'
jD;a;Sh i;s Pkaoj, ldka;djka mska iy iudkj Pkaoh b,a,Sug kdu fhdackd ,eu (Double nominations) iy;sl lsu'
4' jD;a;sh i;s ;=< oekqj;aNdjh we;s lsu iy WoafoaYkh
jD;a;Sh i;s inkaOfhka idudkH ck jHjydrh ;=< me;sr we;af;a ksfIaOkd;aul
wdl,am jk w;r fndfyda rg jD;a;Sh i;s ;=
-
164
jD;a;Shkag ldka;djka n|jd .ekSug fYaI l%shdud. .ekSu'
w;am;%sld uqKhlr jD;a;Sh i;sfha l%shdldrl inkaOfhka oekqj;aNdjh je lsu'
jD;a;Sh i;s ldka;djkaf.a jOkh je lsug ndOd t,a, h yels fldgia tk ldka;djkaf.a ffjjdysl mdYajhka" mjqf,a Woh oekqj;a
lsu'
ia;%S-mqreI iudkd;au;djh ms
-
165
6' ldka;djka i|yd muKla fYaIs; jevigyka iy mshjr l%shd;aul lsu
ldka;djkag fYaIs; jYfhka jeo.;a jQ ud;Dld iy Tjqkag wod< jQ ldka;d iuq meje;au'
ldka;djkag muKla fjkajQ wOHhk lj (Study Circles) ;=
-
166
fndfyda g jD;a;Sh i;s ms
-
167
jD;a;Sh i;s ;u ff;%mdYal mdYajlrejka jk llre wud;HdxYh" fiajd fhdaclhskaf.a ix.uh iy fjk;a jD;a;Sh i;s iu ia;%S-mqreI
iudkd;au;djh m%jOkh lrk jevj, im inkaO;djhla mj;ajd .ekSu'
ldka;djkag wod< jk lafIa;%hkays jevlrk ldka;d lghq;=" wlrK jeks wud;HdxY iu. im inkaO;djhla mj;ajd .ekSu'
is,a iudcfha l%shdldka iy is,a ixOdk iu. in|;d mj;ajd .ekSu'
ia;%S-mqreI iudcNdjh iy llre whs;Ska ms
-
168
jD;a;Sh i;sfha whjeh Yaf,aIKhg ,lalsu'
ia;%S-mqreI iudkd;au;djh fjkqfjka fjkalrk uqo,a m%udKh fldmuKo hkak fidhd ne,Ssu wruqKqlr f.k jD;a;Sh i;sfha whjeh Yaf,aIKhg ,lalsu'
jD;a;Sh i;shla hlsis jev igykaj,g fyda fjk;a iqNidOk jevj,g uqo,a fjka lrk g ia;%S-mqreI iudkd;au;djh
-
169
jD;a;Sh i;s l%shdldrlj, ia;%S-mqreI iudcNdjh uQ,m%jdy.; lsug mqoa.,fhl= m;a lsu'
jirla ;=
-
170
w;am;%sld
jD;a;Sh i;s m%jOkh iy ia;%S-mqreI iudcNd uq,m%jdy.;
lsu wod
-
171
sensitivity) inkaOfhka iajhx we.ehS l%uhla u.ska uidne,Su fuu uiqf m%Odk ldhNdrh fjhs' tys wjidk M,h ia;%S-mqreI iudkd;au;djh (gender-equality) iq/lSu iy m%jOkhhs' ta wkqj fuu uiqu ia;S%-mqreI iuidOdrK ms
-
172
ia;%S-mqreI iudcNdjh ms
-
173
fudhq,h 6
ikaksfokh iy
kdhl;ajh
-
174
yekauikaksfokh" tk ;u woyia wfkla mqoa.,hd fj; fydka oekq u kdhl;ajh
-
175
wfmaCIs; wruqKq
m%n, kdhl;ajhla
-
176
m
-
177
wNHdih 1
f,dj kd 20 hs'
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH udl mEka" *a,sma pdl%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh( wdoY .kqfokqldr
uKav,hla Tiafia iduQysl flaj,a lsf
l%shdldrl
wjYH myiqldrlhska ixLHdj 3 hs
wNHdifha wruqK iuq; flaj,a lsu ;=
-
178
fjkial fkdlsu iy jev lsf .re;ajh inkaOfhka kd .; yels whs;Sska
jD;a;Sh i;s l%shdldrl ke;fyd;a iud.ufha ksoyi ;yjqre lsu'
,sx.fNaoh u; mok jQ fjkial msgqoelSu' ,sx.sl w;jr msgqoelSu' jevmf,a isjk ysxikhka msgqoelSu' /lshdjg n|jd .ekSf iy Wiia ,nd f iudk wjia:d we;s lsu'
wOHdmk iy mqyqKq wjia:dj,g iu m%fYh ,nd u' jD;a;Sh i;s ;=< ldka;d y`v kxjd,Sug Okd;aul mshjr .ekSu
jegqma iy m%;s,dN inkaOfhka kd.; yels whs;Sska
iu jevg iu jegqma ,nd .ekSu' Y%du jegqma ,nd .ekSu' lsish ixOdkhl fyda jHjidhl /lshd j.SlrKhg fhdod .kakd j.SlrK l%ufoj,g n,mE lsu
m%jdyk m%;s,dN ,nd .ekSu ffjoH m%;s,dN ,nd .ekSu w;sld, ysl ,nd .ekSu mdf;daIsl ,nd .ekSu ksjdi m%;s,dN ,nd .ekSu hefmkakka i|yd ukd ,nd .ekSu'
ud;D wdrlaIdj iy mjq,a j.lS inkaOfhka kd.; yels whs;Ska
.NKS ldka;djkag iy lsfok ujrekag fjkial fkdlsf m%;sm;a;shla wkq.ukh lsu iy Tjqkaf.a whs;Ska ;yjqre lsu
ud;D ksjdvq iy uQ,H m%;s,dN /lshdf wdrlaIdj m%ckk fi!LHh whs;Ska wdrlaId lsu iy fiajdjka foumshkaf.a ffjoHuh wjYH;d i|yd ksjdvq ,nd .ekSu orelug yod .ekSf ksjdvq foumsh ksjdvq
-
179
fojk ieish
ikaksfokh
yekau
we;e ldka;dfjda iajNdlj olaI ll;ajhla iys;j bmfo;s' Tjqyq ;ukaf.a woyia
wka wh fj; fkdmels,j bm;a lr;ss' f ksid ;u woyia ie,ls,a,g .; hq;=
nj lSug Tjqka Yla;sh we;slr .kshs' tfy;a ikaksfokh hkq yq ll;ajhg jvd
Tng .sh fohls' jD;a;Sh i;shlg" foaYmd,k mlaIhlg fyda kEu wdh;khlg
,s; ikaksfok Wmdhud.hla (Communication Strategy) ilid .; hq;=h' tfiau foaYmd,khg msiSsug n,dfmdfrd;a;= jkafka k h mqoa.,fhl= iska ;u mqoa.,sl
ikaksfok l%ufo iy Wmdhud.hla ilid .; hq;= f' Pkao jHdmdrhl
wfmalaIlhd iska ;u ikaksfok Wmdhud. ilid .ekSu Pkao igka ch.%yKh
lsf jeo.;a f'
ldhlaIu f,i ikaksfokh f.dvk`.d .ekSu hkakg ;udf.a woyia" fhdackd fyda
u;jdo m%n, wdldrfhka bm;a lsu fukau wka whf.a woyia ukdj wjfndaOlr
.ekSf yelshdjo we;=,;ah' h flfkla ;udf.a iarNd m%ldYkhka bm;a
lsu (self-assertion), yeisula f.dvkd .ekSu" h fohla inkaOfhka fydka j.Nd.h (Probing) iy h fohlg ksjer m%;spdr oelau o (corrective feedback) ikaksfokh hkakg we;=,;ah'
jD;a;Sh i;s ldka;djkaf.a ikaksfokh je hqKq lsug l%shd lsf m
-
180
n,h we;s ;eke;a;d iska fok ksfhda.hka ;ud jf isk wh lsis m%Yak lsulska
f;drj ms
-
181
$ miqj iyNd.sjkakd iska bm;a lrk ,o l;df lgy`v md,kh" wx. p,khka iy jpk Nd;h flfia jqfhaoehs kslaIKh lrkak'
$ llhd iska bm;a lrk ,o ldrKd fydka jegyqfkao@ Ydl wx. p,khka md l< whqre is;a .;af;ao@ llhd iska ;jrg;a jOkh
lr.; hq;= wx.hka fudkjdo@ hkak iyNd.slhska iu. idlPdfldg" iEu
jD;a;Sh i;s ldka;djlf.au ll;ajh iy ikaksfok l=i,;d je hqKq
lsug mshjr .kak'
$ ikaksfokfha jOkh h hq;= wx. idlPd lsf jd;d lr .kakd ,o fhda mgh" l;dj bm;a l< mqoa.,hdg kej; fmfkkakg i,iajd"
ta ta mqoa.,hd iska ;jrg;a jOkh lr .; hq;= wx.hka fudkjdoehs
inkaOfhka nqoa l,nkh lrkak'
$ ikaksfok Ifhys fYaI{hl= iu.ska fuu ieish meje;afuka jvd jdisodhl m%;sM, ,nd.; yelsf'
$ wkHhka bfha ;u woyia oelaug h olajkakkaag lKakdhla bhg f.dia l;d mj;ajd l,a;shd mqre jk f,i iyNd.slhskag Wmfoia ug
mqyqKqlrejdg yelsh'
$ ;ju;a jvd fyd| ikaksfok yelshdjla ,ndf.k fkdue;s ldka;djkag Yla;sh iy ffOhh Wmojd,Su i|yd ll;ajfhka wkQk ldka;djkaf.a
ikaksfok yelshdjka fhda m.; lsulska fyda fjk;a l%uhla u.ska
m%oYkhfldg jD;a;Sh i;s ldka;djka in, .ekaug mshjr .kak'
$ fyd| ikaksfok l=i,;djhla mej;Su fya;=fjka kdhl;ajhg m;ajQ mqoa.,hskaf.a p; ,laIK fudkjdoehs wOHhkhfldg n,d" ;udf.a
kdhl;aj Yla;sh jOkh lr .kafka flfiao hkak ms
-
182
wNHdih 2
f,dj kd 20 hs
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH fld, lene,a,la
l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh( nqoa l,nkh
wjYH myiqldrlhska ixLHdj
1 hs
wNHdifha wruqK ikaksfokfha uQ,sl .=Kdx. ykd.ekSu'
mqyqKqlrejdg Wmfoia
$ lKavdhu rjqulg le|jkak'
$ tla wfhl=f.a lkg lr mKsvhla ,nd fokak'
$ tu mKsvh" lkska lkg" wka whg kEfik fia fika rjqf isk wfkla whg yqjudre lrk f,i Wmfoia fokak'
$ ldka;djkag Pkaoh fuka hymd,kh f.dvke.sh yelsh jeks mKsvhla fuys Nd;d l< yelsh'
$ tla mqoa.,fhla u.ska wfkla mqoa.,hdg jYfhka fuu mKsvh lKAvdhu jf hejQ g tu mKsvh ta wdldrfhkau kej;
-
183
ikaksfokh hkakg jpk iy Yo ;=
-
184
;u ksjfia idudlhska iu. tk ;udf.a iehd iu. fyda | iu." orejka iy ;=rka iu. m
-
185
iuq;shg bv ,nd foka reoaO u;j,g bvu fyd| ikaksfokhl ,laIKhls'
m%;smlaI woyia uqukska m%;slafIamfldg ;u woyi fyd|u woyi f,i f.dvkexug W;aidy lsu id:l ikaksfokhla fkdf'
hym;a ikaksfokhla is lrkakd iska ixjdoj,g leue;a; olajk w;r n,y;aldrh msKl msgqjlg^ia,hs tllg& tla woyila f.dkqjk f,i;a wl=re w;r meye,s
mr;rhla ;sfnk f,i;a fl jdlH fyda rEmj,ska ilid .; yel'
foaYkhla lrkafka k wid iskakd ;u foaYkh iu. isk nj meye,s lr .ekSug w;ru Tng ud lshk foa jegfykjdo@ Tn ;du;a ud iu.o@ jeks
m%Yak ke`.sh yel' tfiau wikakdf.a weia ;ud fj; fhduq we;aoehs hkak jka
jr kslaIKh l< hq;=h'
l;djla meje;af mirfha fyda Yo ldYk hka;%j,ska t,a, jk ndOd wju lr .ekSu jeo.;ah' tfia ke;sk Tnf.a lgy`vg jvd mdil n,mEu
je l;dj wid isu wm%ikak w;aoelSula jkq we;'
iuyr g l;djla mj;ajk g Tnf.a ;k;=r fyda ks,h .ek wid iskakd fkdokakjd h yel' idukH ckhd ;k;=rg fyda ks,hg .relrk neka ;ud
ykajdug fjk;a flfkl= fhdod .; yelsh' tfia ke;fyd;a l;dj w;r;=r
fud
hq,h 6
-
186
;ud ljqo hkak ta;a;= .efkk wdldrfhka jdlHhla folla l;djg we;=,;a
lsug u;l ;nd .kak' WodyrK f,i m%dfoaYSh iNd iNdm;skshla yehg ud
jev ndr f.k wjqre 3la .; we;s f fufydf;a Tnj weu;Sug ,eu Nd.Hhla
fldg i,lkjd jeks lshuka fhdod .; yel'
l;dj ;=
-
187
ikaksfokh i|yd iqodk f jeo.;alu olajd we;af;a fufiah' ug kd
10laa l;d lsug we;ak ta i|yd iqodk ug ug i;shla wjYHhs' ug we;af;a
kd 15la k k ;=kl iQodk ula wjYH f' ug we;af;a meh Nd.hla k
iqodk u i|yd k folla wjYHh' ug mehl f,djla we;af;a k uu f
oekau iQodk h' (If I am to speak for ten minutes, I need a week for preparation; if fifteen minutes, three days; if half an hour, two days; if an hour, I am ready now)
tfiau l;djla lsf wu;l fkdh hq;= lreKq u;lfha rojd .ekSug tu lreKq l=vd ld m;l igyka lr foaYkh lrk ia:dkfha ;nd .kak'
l;djla meje;af mjikd fohg .e,fmk wdldrfhka wx. p,khka is lrkak' llhd iy Y%djlhska weig wei yuqjk f,i jd isu (Eye Contact) jeo.;a f' tfiau llhd yeugu weig wei yuqjk f,iska wjOdkh fhduq
l< hq;=h'
l;djla meje;aug iNdjlg hEf Tf fmkqu inkaOfhka wjOdkh fhduq lrkak' ;ekg W; wdldrfhka we| me
-
188
kla nQrejdf.a msf ke`. .ukla hdug msg;ajQ ;d;a;d iy mq;dg uqyqKug isjQ isoah u;l ;nd .kak' tu .ufka mq;d nQrejd msf ke`. hkg ;d;a;d mhska hjka ;reK mq;d nQrejd msf hkjd hehs u`. fomi iskakka iska fpkh lrk ,' tu fpkhg ijka fuka miqj mshd nQrejd msf ke`. mq;d mhska .uka hk g mq;d mhska hjka ;d;a;d nqrejd msf hkjd hehs u`. fomi iskafkda fpkh l
-
189
mlaIhla fyda jD;a;Sh i;shla .;fyd;a tajdfha oYkh" wNsm%dh" mrud: iy jkdl fudkjdo hkak ikaksfokh ;=< we;=,;a h hq;=h'
h wdh;khla fyda mlaIhla ;=< iudlhska iska ms
-
190
ikaksfok l%fudamdh ;=< fok mKsvh l=ulaoehs iqmlaIdldj is;d jOkh l< hq;=h'
h mqoa.,fhl=g hlsis mKsvhla fyda hula lSug we;sg" uqyqKg uqyqK lSu fyda /iaulg le|jd idlPd lsu jeo.;a h' ;=ka jk mdYajhla ,jd tu
mKsv ,ndu ;=
-
191
Pkao m;%sldjla ksudKh lsf fyda foaYmd,kh i|yd ikaksfokh lsf ie,lsh hq;= lreKq
1' Tnf.a mKsvh meye,s h hq;=h'
2' mKsvh" ck;dj we tk wdldrfhka ksudKh h hq;=h'
3' mKsvh je fofkl= fj;g hEug yels jk wdldrfhka m%pdrKh h
hq;=h'
4' iudc cd, yryd ;u mKsvh ,nd f" Tn mj;ajkq ,nk l;d iy
iudh W;aijhkays PdhdrEm m, lrkak'
5' f*aianqla jeks iudc cd, yryd foaYmd,kh ms
-
192
w;a m;%sld
ikaksfokh iy kdhl;ajhg wod
-
193
WoafoaYKh (Advocacy)
WoafoaYKh hkq h wNsm%dhla" .egjla ch.ekSug fmd wem Wmldr iy wkq.%y
we;s lrk" fmd tl;djka f.dvk.k" hym;a jd;djrKhla iy mirhla f.dv
ke.Sug iyfhda.fhka yd iyka;kfhka jevlrk mqoa.,hska fyda wdh;k iska
fydka ie,iq lrk ,o yd ixOdkh lrk ,o l%shdud.hka f' ke;fyd;a tu
l%shdud. .ekSf l%shdj,sh f'
idlaIs mok jQ WoafoaYkh (Evidence-based advocacy)
;uka ia:dms; lsug W;aidy lrk ;l fyda u;jdo Yla;su;a lsug o;a;" m%ia:dr"
jd;d Wmqgd oela ;=
-
194
-
195
fudhq,h 7
jD;a;Sh i;s ldka;dj iy
kdhl;ajh
-
196
yekauldka;djka fndfyduhla O jD;a;Skays fhk;a Tjqka jD;a;Sh i;s kdhl;ajhg fyda iDcq foaYmd,khg inkaO we;af;a b;d wvqfjks' fuhg fya;=j ,sx.fNaoh u; mok jQ ia;%S-mqreI iudcNdh jYfhka f.dvke`.S we;s w.;s.d Nd;hka iy fjkial lsf iudc Nd;djka ;ju;a fmd iudch ;=< olakg ,euhs' tjka ndOl fya;=fjka ldka;djka m%udKj;a whqka kdhl;aj ;k;=rej,g l%shdldj iyNd.su fyda uyck ksfhda;hska jYfhka ;r lsug bm;a ula isfkdf' we;e mqreIhska ldka;d m%Yak inkaOfhka ixf jk nj i;Hhla jqj;a ldka;djkag iqfYaI jQ jD;a;Shuh .eg wduka;%Kh lsug ldka;djka jefhka ixf jkq we;' jD;a;Sh i;s ;=
-
197
wfmaCIs; wruqKq
fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSsug n,dfmdfrd;a;= f'
iah;aj jOkh" Okd;aul wdl,am jOkh iy kdhl;ajh hk ixl,am inkaOfhka jD;a;Sh i;s ldka;djka oekqj;a lsu'
h mqoa.,fhl= iska wruqKq lr.;a oYkh Tyqg fyda wehg kdhl;ajh lrd
-
198
m
-
199
$ jD;a;Sh i;s ldka;djkaf.a mqoa.,sl oYkh l=ulaoehs idlPd lrkak' oYkh yDohdx.u tlla h hq;=h ;u is;g im mrud:hla h hq;=h
fuys my; WodyrK ie,ls,a,g .kak'
-
200
Tnf.a ;h inkaOfhka wruqKq m%ldYhla ;sfo@
Tnf.a iajNdl olaI;d fudkjdo@
tlS iajdNdl olaI;d j,ska Tn j;udkfha m%fhdack .kafkao@
tlS iajdNdl olaI;d j,ska wkd.;fha m%fhdack .ekSug n,dfmdfrd;a;= jkafkao@
Tng f;a
-
201
wd;au .fIKh iy n,.ekau
;uka ljqreo hkak inkaOfhka ksis wjfndaOhla ,nd.ekSu wd;au .fIKhhs' h
flfkla ;u mqoa.,;ajh m%Yak lsf l%shdj,shla ;=
-
202
i|yd wOHdmkh ,eug wjia:d iy wod< f;dr;=re fj;
-
203
fm!oa.,sl n,.ekau
fm!oa.,slj ;uka ork N+ldjka wkqj ldka;dj ;u mjqf,a idudlhska iu O inkaO;d mj;ajhs' mjq, ;=< ldka;dj mj;ajkq ,nk inkaO;dj, mjqf,a
idudlhska ldka;djf.a whs;sjdisl ms
-
204
ldka;djka iudcfha wfkla msia iy wdh;k iu wka; in|;d we;slr .ekSu
whs;sjdisl" iudkd;au;djhka iy idOdrK;ajh jeks lreKq .fIKh lsu i|yd fm
-
205
;dlaIKh i|yd we;s Yla;sh m>Klfhkao oekqu i|yd we;s Yla;sh fmd;a
m;aj,skaao j;al i|yd we;s Yla;sh ksjfika o fmkajk nj lshd fokak'
$ n,.ekajQ mqoa.,fhl= ;=< ;sh hq;= Yla;Ska fudkjdo hkak iyNd.slhskaf.ka wikak'
$ tu Yla;Ska fudkjdo hkak ,ehsia;= .; lrk f,i Wmfoia fokak' WodyrKhla f,i wd;au Yajdih" Okd;aul ka;kh wdh flfkl= i;=
Yla;Ska nj mjikak'
my; i|yka m%Yak" ksjpkhka iy Wmldrl igyka Nd;d lrka idlcdj fufyhjkak' fuys mqyqKqlrejdg" iyNd.sjkakkaf.a ; n,.ekaug iy Tjqkaf.a iah;ajh wj lsug my; m%Yak Wmfhda.S lr.; yelsh' tfukau n,.ekau" n,h" ldka;d n,i;=lrKh hkd ixl,amj, kshu w:h meye,s lrkak'
Tf ;fha m%;slafIam jk ,o wNsu;hkaa ke;fyd;a f;dard .ekSug ;snQ yelshdjka fudkjdo@
Tn n, rys;hs fyda Tn n,j;a hkqfjka Tng ye=fka ljodo@
foaYmd,k n,h Tn i;=j we;ao@ tfia k ta l=uk wjia:djka j,o@
iudch ;=< iy mjq, ;=< wiudk n,inkaO;dj,g fya;= fudkjdo@
Tn jdih lrk m%foaYfha ldka;djka n,.ekajqkq wjia:d fudkjdo@
n,.eka jQ ;eke;af;lah hk yeSu f.dvke`.Su i|yd Tjqkaf.a ;fha hqKq lr.ekSug iy fjkia lsug wjYH jkafka fudkjdo hkak jD;a;Sh
i;s ldka;djkaf.ka wikak'
iduQysl n,.ekau ;=
-
206
fojk ieish
Okd;aul wdl,am jOkh
ldka;djkaf.a kdhl;ajh f.dvke`.Sug iy n,.ekau i|yd Okd;aul ka;kh
w;sYhska jeo.;ah' ukao fndfyda ldka;djka ;ukag ke;s foa .ek is;ka lmd
j;a jkq i" ;uka i;=j we;s foa ms
-
207
$ fuys uu;ajh kue;s ixl,amfhka ;ud foi msgia;rhl= n,k wdldrfhka uYkd;aulj n,k f,i Wmfoia fokak'
$ ;ud" ;ud iskau fudfyd;la iajhx fpkhg ,lafldg" ;ud ;=< mj;sk j,l fufkysfldg tlS .;s.=K iDK - ,l=K we;s me;af;a ,shk f,ig Wmfoia fokak'
$ fojkqj ;ud ;=< mj;sk fyd| .;s.=K fufkys fldg imhd we;s ld mf;ys Ok + ,l=K we;s me;af;a tls .;s.=K ,shk f,i Wmfoia fokak'
$ ;ud ;=< we;s Okd;aul iy iDKd;aul .=Kdx. t
-
208
2 jk wNHdih
$ wvla j;=r msrjQ rejla iyNd.slhskag fyd|ye fmfkkakg i,iajd ta ms
-
209
Okd;aul ka;khg wod< ck l;dj
wE; w;S;fha b;d oeyeka fifuka rcl l< rc flfkla rc
jdi,g wE;ska jQ mi,a okjl isjk wlghq;a;la ms
-
210
fufyu ys;,d Tyqg je rla hkak ,enqfK keye' ksoka fydre
lKavdhula mqfrdays; nuqKd jglr .;a;d' wfma fyd| fj,dj'
f ksyd fyd|hs ksOdfk .kak ,sfokak' ksia ,a, fydhd
.kak ;j;a uykais fjkak fka kE fidruqf,a kdhlhd lSjd'
kdhlhd tfyu lshoa ;j;a fidfrla lSjd" wr my< ;sfhk h
we,a,g .syska uQj;a kdj,d wms;a kdf.k ksoka.,g hk tl fyd|d
lsh,' kdjkak .shdu ;uhs oelafl mqfrdays; nuqKf. ll=f,a f,a
.,k ;=jd,hla ;sfhk ;a;sh' f,a le
-
211
f;jk ieish
kdhl;ajh f.dvke`.Su
kdhl;ajh hkq h wruqKla
-
212
kdhl;ajh hkakg'''
>> Yr ,laIK tk Wi" uy;" " iq fyda l wd oE kdhl;ajh inkaOfhka t;r jeo.;a ke;s w;r wjYH jkafka lKavdhula fufyhug wjYH m%fndaOh" fm> kdhlfhl= ug ;k;=rla fyda ks, kduhla wjYH ke;'
>> kdhlfhl= Wm;ska ys fkdf' tfy;a ld,hla ;siafia w;m;aa lr .;a l=i,;d uska iy iudcdkqfhdack l%shdj,sfha n,mEu u; kdhl;ajh > ks,n,Orhd (bureaucrat) iy kdhlhd hkak tl yd iudk fkdjk w;r ks,n,Orhd wdh;kj, fr.=,dis iy kS;s l%shd;aul lsug ld,h lemlrk w;r fndfyda g kdhlhka ysjkafka kS;s ;s j,ska iajhxl%ShlrKh jQ jd;djrKhla ;=< fkdj iajNdlj ;u fud
-
213
mqyqKqlrejdg Wmfoia
wNHdih 3
f,dj kd 20
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH kdhl;ajh ms
-
214
kdhl;ajh inkaO Wmud l;dj
wE; w;S;fha tlu;a tl ld,hl kla
rdcd,sfhla lEu fidhka mshdUkakg jqKd'
k fol ;=klau y yuka lEula ke;sj
rdcd,shd isfha Yd, nv.skaklsks' rdcd,shd
l rla mshUd f.k hkg W! gqjd fika
fikaa .dg .dgd hk bfnlaa' fmfkk
f;la udkhl ;ukaf.a wdydrhg .e,fmk fjk lsisu fohla rdcd,shd
fkdoelal ksid;a fjk;a lsisu l,amhla fkdue;s jQ ksid;a rdcd,shd
fika fika bnd bkak ydjg mshdUkakg .;a;d' rdcd,shdg fudk
;r nv.sks jqK;a W! yu m%cd;ka;%jd flfkla' ta ksid W! bndg
lsgq lr,d f .ek Tyqg okajkakg ys;=jd'
f b Wkakefya" ug hflla lkak nv.skshs' Tfya wefrkak weye
.efgk udkhl lsisu f.drla keye' b;ska ug WUj lkak isoaO fjkjd'
bndg lsisu fohla f;are .kak nerej .shd'
fudk jrola l
-
215
lEfj;a kE lSjfk' tfyu fldfyduo ;rhlg uqyqK fokafka@ '''' ''''
tfyu lrk tflka Tng widOdrKhla isfjkak mqjka' rdcd,sfhda wr .f,ka
tyd ;sfhk fod
-
216
l;d l
-
217
fuu Wmud l;dj lshjQ miq my; i|yka m%Yak i|yd
iyNd.sjkakkaf.ka ms
-
218
ukd ixOdk Yla;shla ;su ;=
-
219
kdhl;ajh inkaO wdOdrl igyka
fmd wruqKla fj;
-
220
hym;a udkj in|;d f.dvk`.d .ekSf yelshdj (Leadership depends on relationship-building)
kdhl;ajh we;s ;eke;a;d flfrys fiiq msia wdlIKh
jkafka kdhlhska udkj ys;jd jqjfyd;a muKs' f ksid
kdhlhd" uyckhd iy ;ud wjg jdih lrk m%cdj iu. ukd
in|;djka f.dvk`.d .; hq;=h' tfiau uyckhd fyda ;ud
jevlrk ia:dkh fyda hlsis m%cdjla ;=< in|;d f.dvk`.d
.ekSu" ;ud wjg j;ajk m%cdj inkaOfhka oekqj;aj isu" Tjqkaf.a tfkod
;h ms mqoa.,sl ;h iy fmd ;h hk foflau hy meje;au kdhl;ajhg jeo.;ah'
WodyrK f,i ksjfia ;u |g myr foka ldka;djkaf.a wNsjDoah
fjkqfjka l;d lsu ydiHhg ldrKhls' ;udf.a orejka fkdi,ld yka
f,dalfha orejkaf.a hymeje;au .ek l;d lsfuka Tjqka ck;dj bfha
ysjg Ndckh f'
kdhlhd ;u phdjka i;Hjd phdjka njg m;alr .; hq;=h' ;ud wrlal= iy is.r fndka" rd;%S iudcYd,dj, kgka iyNH;ajh fyda
ixialD;sl pHdjka .ek l;d fkdl< hq;=h' tfiau fo ;hla .;
-
221
lsfuka ck;djf.a m%idoh kd .ekSug fkdyels jkq we;'
tfiau fyd| kdhlhd fndre fmdfrdka fkdfok w;r l< yels foa muKla lshhs'
fyd| kdhlhd wdpdrOu wkqj yeisf' IKh w,a,i fyda {d;s ix.%y msgqolshs'
tfiau wka whf.ka khdkql+, yeisula n,dfmdfrd;a;= jkafka k" ;ukao mlaI kh fyda wdh;ksl kh wdrlaId lrk
mqoa.,fhla njg m;ah hq;=h'
kdhlfhl= ;u yeiss iajNdjfha wLKav ,laIK mj;ajd .ekSu jeo.;ah' f,djl Okjdoh l;d lrka
;j;a fgl iudcjdoh fjkqfjka fmkSisu jeks l%shd
fyda ck;d yuq bfha fydka iqyoYs,Sj yeis
ksjig meKs Pkaoodhlhdg wldreKsl f,i ie,lSu
iqiq ke;'
f,dj lld,Skj l< hq;= jev ,ehsia;=jla (To do List, long term) ilid .ekSu l< hq;=h' tu ,ehsia;=f jev bgq lf
-
222
h foaYmd,k mlaIhla fyda jD;a;Sh i;s /iaula le|f ldhh Tn iska lrkafka k tu /ia i|yd l,a we;sj iqodk u"
l,a;shd idudl;ajhg oekqu" wjidk fudfydf;a /ia wj,x.=
fkdlsug j. n,d .ekSu hkdh Tnf.a j.lS w;r f'
iEugu ;ud fjkqfjka ldh idOk m;%sldjla (Action Plan) ilid .; hq;=h'
;ukaf.a ldh idOk m;%fha m%uqL;d ykd .; hq;=h'
;udf.a oekqu iy l=i,;d jOkh lr.ekSu (Knowledge Building and Learning)
flfkl=g kdhl;ajh Klhla yeisrug mqreu wd
l=i,;d
-
223
m;%h ;udg wjYH m ilia fkdfldg wka whg fjkia jk f,i lSu
wiSre h'
kdhl;ajh oerE ish,af,da Ialr;dj,g uqyqK kafkda fj;s' kdhl;ajh
-
224
tfiau kdhl;ajh ,nd .ekSug wjYH jeo.;a idOlhla jkafka ;uka iskd nj oDYHudk lsuhs' (Be Visible). fndfyda g ;uka m%cdj fjkqfjka lrkakd jQ jev fyda iqNidOk jev ms
-
225
hula jerkq g thg ksoyig lreKq lSu fyda jeroao wka wh fj; megug ;e;alsu kdhl;aj ,laIKhla fkdf' h jerula isjQ g
tu jeroao ;ud w;ska is jQfhao ke;so hkak m%ldY lsu jeo.;ah'
kdhl;ajh we;s ;eke;a;d hlsis ;;a;ajhla fyda mqoa.,hska ms
-
226
tlu ugul ,d ie,lSfuka m%cdj iu jvd im h yel'
fyd| kdhlhd wka wh inkaOfhka mQj ks.ukj,g fkd t
-
227
fuf,i cd,.; f my; lreKq flfrys wjOdkh fhduq l< hq;=h'
Odldr wjYH;d we;s" tlsfkldg fjkia jQ ck iuQyhd fj; jD; ukilska n,d ;u ixOdkh ke;fyd;a jD;a;Sh i;sh fj; Tjqka
-
228
hym;a kdhlfhl= i;= .=Kdx.
fuu kdhl;aj .=Kdx.h ud ;=< ;sf
fuu kdhl;aj .=Kdx.h ud ;=< ke;
fuu kdhl;aj .=Kdx.h ud ;=< jOkh fjka ;sf +
j.lsj hq;=nj - accountability
-
229
kuHYS,Snj - flexibilityiudj fok .;sh - forgiveness;=renj - freindhsipwl=,nj$wjxlnj - frankness/ honesty/ integrity ;Hd.YS,snj - generosityflf
-
230
iQodkj isu - preparednessYsIag;ajh - refinementYajdih ;eh yels - reliability
Wmdh fl!I,Hfhka hq;=u - resourcefulness.reire we;snj - respectlemlsu - sacrifiesplaIKNdjh - sagacityiajhx md,kh -self controlmrd:ldnj - selflessnessixfnj - sensitivityiqlaIu nqoah - shrewdnessl=i,;d iys;u - skillfulnessir, nj - simplicitywkqlmd iy.;nj - sympathylKavdh yeSfuka jevlsu - team workiaa;=;sjka;u - thankfulnesswjfndaOfhka hq;=u - understandingl,n, l< fkdyels - unflappabilityfome;a;gu jdis i,id .; yels - win win wisdomuy;a Wkkaj - zest
-
231
w;a m;%sld
Y%uh" ldka;dj iy jD;a;Sh i;sh hk ieishg wod
-
232
{dk Nd.h (Epistemology)
{dk Nd.hla hkq oekqu ms
-
233
ia;%Skaf.a woyia uid" tu m%dfhda.sl wjYH;d wduka;%Kh lsu u.ska ia;%S-mqreI iudcNdh wiudk;d ke;s lrk > ld,Sk Wmdhud.sl wjYH;d fj;
-
234
-
235
fudhq,h 8
jD;a;Sh i;sfhka foaYmd,khg'''
-
236
yekauiaa;%S-mqreI iudkd;au;djh
-
237
fndfyda ldka;djka foaYmd,k l%shdj,sh ;=< ;u foaYmd,k whs;sh Pkaoh ug iy mskaf.a Pkao jevj,g iydh ug muKla Nd;d lrhs' tfiau fndfyduhla mlaI ;=< wNHka;r m%cd;ka;%jdohla fkdue;s w;r fuu idm%odhsl foaYmd,k mlaI jHqyhka ldka;djka fojk fm< mqrjeishka fia i,lhs' Pkao ld,fha muKla ldka;djka jeo.;a fldgila f,i i,ld" ;SrK .kakd ;ekaj, Tjqkaf.a u;jdo .Kka fkdf.k yeisfrk mqreIjd foaYmd,k mlaI wmg yuq we;' foaYmd,k mlaI ;=< ;Ska ;SrK .kakd uKav,j, ldka;djka ksfhdackh jkafkao b;d wvqfjks' m%cdjf.a ixjOk l%shdoduh ksKh lrk ;SrK .ekSf l%shdoduhkaf.ka ldka;djka wE;au iy msgux lsu ;=
-
238
uq,sl wruqKq Objectives
ldka;dj iy foaYmd,k kdhl;ajhg wod< uQ,sl
ixl,am inkaOfhka oekqu jOkh lsu"
ldka;djkag foaYmd,khg meKSug we;s ndOl
ykd.ekSu iy foaYmd,k kdhl;ajh
-
239
m
-
240
f ksid 1947 isg Y%S ,xld foaYmd,kfha ldka;d ksfhdackfha wvq ;;a;ajh iy ldka;djg
tfrysj mj;sk widOdrK ;;a;ajhka fjkia lsf l%shdj,shla wdrN lsu jeo.;ah'
fkdfhla jd;djrKhka ;=< ish ukqIHhskaf.a ^mqreIhska" ldka;djka"
-
241
mqyqKqlrejdg Wmfoia
wNHdih 1
f,dj kd 20
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka
wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a la,sma" udl mEka
l%ufoh iyNd.s;aj l%u foh$nqoa l,nkh
wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hs
wNHdifha wruqK foaYmd,k ;fha bhg taug wjYH
p; ,laIK fudkjdoehs fidhd ne,Su iy foaYmd,kh inkaOfhka jeo.;a jkakd jQ
ikaia:dk idlPd lsu'
$ Tnf.a ;fha jvd;au leue;s ldka;d foaYmd,k kdhsldj ljqo@
$ weh Tnf.a leu;su ldka;d kdhsldj jkafka ukao@
$ Tjqkag foaYmd,k ;fha bhg taug Wmld jQ lreKq iy p; ,laIK fudkjdo@
hk m%Yak j,g ms
-
242
foaYmd,k iy iudc jHdmdrhkays ldka;d ch.%yK iy ikaia:dk
1889 kd YslaIdodk ix.uh msysgqu (Womens Education Society)1904 ,xld ldka;d ix.uh msysgqu (Ceylons Womens Union)1909 o< ldka;d ix.uh msysgqu' ( Tamil Womens Union)1927 ldka;d ij ck Pkao ix.uh msysgqu' (Womens Franchise
Union - WFU)1930 ldka;d foaYmd,k ix.uh (Womens Political Union -WPU) msysgqu'1930 ,xld uys,d i;sh msysgqu'
1931 fvdkfuda fldiu hgf;a ldka;djkag ijck Pkao n,h ,eu'
1931 we,ska fud,uqf (Adeleine Molamure) m%:u ldka;d uka;%Sjh jYfhka f;a m;au'
1932 rdcH uka;%K iNdjg o< cd;sl ldka;djla tk fkai irjkuq;a;= (Neysum Saravanamuttu) m%:u j;djg f;a m;au'
1936 fld
-
243
m%cdjf.a tfkod ;hg yqremqre WodyrK u.ska m%cd;ka;%jdoh" iajdm;Hh" ,snr,ajdoh" wdKavql%u jHjia:dj iy ue;sjrK l%uh jeks
ixl,amj, w:hka meye,s lrkak'
ldka;djkag tfrys ish wdldr fjkiafldg ie,lS msgqoelSf iuq;sfha my; i|yka 7 jk j.ka;sh ,xldf fld;r rg n,d;aul ;sfo"
hkak iyNd.slhska lKavdh 3lg fnod idlPd lrkak'
Y%S ,xldf uOHu wdKavqj iy m
-
244
fojk ieish
ldka;dj foaYmd,kfha uqyqK fok ndOl
yekau
ldka;djkaf.a kdhl;ajh ms
-
245
>> Y%S ,xldj ijck Pkao n,h ,nd jir 80 lg jvd .; we;;a ldka;djka 13 fofkl=g jvd mdfka;=jg heug yels ;sfo@
>> uOHu wdKavqj iy m> jD;a;Sh i;sj, ldka;djkaf.a ksfhdackh jelsfuka ldka;djkag fiajd whs;sjdisl kd .ekSug" fiajl iqNisoah fjkqfjka b,a,S kd .ekSug
iy flaj,a lsug n,hla we;sf' ldka;djka Yd, m%udKhla fiajfha
fhk;a jD;a;Sh i;sj, kdhl;ajh uqukskau mdfya ms mdYajh iska
oeug fya;=j l=ulao@
>> ksoyi ,nd jir 60lg jvd ld,h .; we;;a" tfiau 1960 jif ldka;djla foaYmd,k rduqf by,u n, jHqyh ksfhdackh lrka f,djg m> ck.ykfhka 52] lg jvd ia;%S ksfhdackhla mj;skafka jqjo ckaoodhlhska f.ka 53]la ldka;djka jqjo md,sfka;=f ia;%S ksfhdackh 6] lg jvd wvq
jkafka ukao@
mqyqKqlrejd iska weish hq;= m%Yak iy
wjOdrKh l< hq;= lreKq
fud
hq,h 8
-
246
my; lshuka inkaOfhka iyNd.slhska fld;r tl jkafkao@ hkak .ek nqoa l,nkh lrkak' m>kl bm;a ls iy
o;a;j,ska my; lshukaj, i;HNdjh ikd: lrkak'
Y%S ,xldf ck.ykfhka 52] la ldka;djka' ckaoodhlhskaf.ka nyq;rh;a
ldka;djka' wfma rf ldka;djkag ckao n,h ,enqfKa 1931 ' f,dalfha m%:u
w.ue;sKsh 1960 ys jqfk;a Y%S ,xldfjks'
ta;a md,sfka;=f uka;%Ska 225ka ldka;djka iskafka 13 fofkls' ldka;djka
mska fukau olaI h' kdhl;ajfhka msmqka h'
md,sfka;=f" m
-
247
isoa wOHkh
Y%shd,;d l=reKE., m%foaYfha fjfik wjqre 38l foore ujls' wef.a
iehd u,a fukaia wjqre 45la jhie;s mqoa.,fhla jk w;r Tyq
m%foaYfha ms mdie,l foaYmd,k oHd .=rejrhd h' fuhg wu;rj
u,a hqIka .=rejrfhls' Y%shd,;d jD; Yaj oHd,fha bf.kqu ,nka
isk ld,fha u,a iu wer fma%u inkaO;djhla u; jdy jQfha
wef.a Wmdh o w;ru k;r lrks' jdyfhka miqj weh u,af.a
uyf.or mx jQjdh' bf.k f.k ish;a bf.k .;a fohska jevla
fkdf.k ksjfia isfuka Y%shd,;d vdjg m;aj is neka weh" rdcH
fkdjk ixOdkhl mqyqKqlrefjla iy lafIa;% ks,Odkshl jYfhka
/lshdjla ,nd .;a;dh'
fuf,i wjqre folla muK weh /lshdj l< w;r m
-
248
my; Wmldrl igyka fhdod f.k ish lreKq wkdjrKh
we;aoehs n,d Tjqkaf.ka .s,syS .sh ldrKd idlPdjg .kak'
ldka;d foaYmd,k m%jOkh bfha we;s indOl
1' mqreIdm;Hhsl foaYmd,k mlaI" foaYmd,k jHqyhka iy foaYmd,kh ;=< mqreIdm;H oeu
iudch Wia my;al ms
-
249
ksid f;a m;ajQ uka;%Sjhkag ;u m%cdj fjkqfjka lghq;= lsug fkdyels fuka
wkd.;fha kej; m;aug we;s bvlv wys fjhs' bkahdf 33] l fldagdjla
ldka;djka fjkqfjka fjkalr we;s ;;a;ajhka ;=< mjd we;e mxpdh;a iNdjkays
ldka;djka m%Odk;ajh oerejo wh jeh fjkalsf idlPdj, tu iNdjg m;a jQ
ms ksfhda;hska iska ldka;d wjYH;d fjkqfjka wh jeh fjka lsug wlue;a;la
olajhs' tu ksid iEu whjehlskau ldka;djka fjkqfjka m%;sY;hla fjka lsfuka
ldka;djkag ;u ksfhda; wdh;k ;=< ;u jevigyka bhg f.k hdug msgqn,hla
,efnkq we;'
3' ldka;d foaYmd,k ksfhda;hskag udOH wkq.%yh fkd,eu
foaYmd,kh ;=< o mskaf.a l%uhka iy ms rjrhska inkaOfhka we;s jk
ril;d i ldka;d foaYmd,kh ms
-
250
udkisl iy ldhsl Y%uh lemlrka ;SrK .ekSf l%shdj,shg odhlug .eyeKqkag
yelshdj ,efnkaafka iudcuh iy wdluh jYfhka bhg meKshfyd;a muKs'
6' idm%odhsl jekaoUq iy mjq,ajd ia;%S foaYmd,k m%jk;djh
ol=Kq wdishdj mqrdu idm%odhsl jekaoUq mjq,ajd ia;%S foaYmd,kh olakg we;' we;e
g foaYmd,k Wkkaj mrhd mjq,a n,h fjkqfjka ke`.Sisk ia;%S foaYmd,khla
Y%S ,xldj ;=
-
251
ufkdaNdjd;aul idOlo ldka;djf.a foaYmd,k b .ukg ndOd muqKqjhs'
ta wkqj ldka;dj fifkynr ud;dj o fidre | o wdorKSh hKsh o ohdnr fidhqh o muKla fkdj" fyd|u iudc l%shdldksh" olaI fialdj"
ck;d kdhsldj jeks iudc ks,kduo weh fj; ,eug yels mirhla
ksudKh lrk iudchla we;s lsug lghq;= l< hq;=j ;sf' ldka;djg
f.!rj lrk iudc mirhla yslsug wkqn, imhk wdl,auh fjkila
we;s lsugo fjfyish hq;= f'
9' wksjdh fldagd l%uhla fkdue;su
udkj ixjOkh ;=< foaYmd,k ksoyi" udkj whs;Ska iy mqoa.,sl wd;au .re;ajh
hk ldrKd we;=,;a jk w;r ldka;djkag tu ksoyi N=la;s ug k ldka;djka
we;=,;a wdKavqlrKhla iy mirhla ksudKh h hq;=f' bkahdj jeks rgl 73
jHjia:d ixfYdaOkh u.ska 33] l wksjdh fldagd l%uhla tys m
-
252
ukd l
-
253
wkqn,hla fkdimhk nj;a fmkS hhs' f ksid ldka;dj .Dyia: lghq;=j,g wu;rj
kdhl;aj mqyqKqj we;= ixOdkYS,Ss u iy oekqj;au w;ska by, ugulg
meKsh hq;=j ;sf' tfiau ksis mqyqKqj o f ioyd jeo.;a h' ldka;djf.a wNsudkh
m%jOkh lsu i|yd Tjqka i;= l=i,;d Tma kexu ;=
-
254
ue;sjrK m%pdrl /,sj, ldka;d wfmalaIsldjkag iydh ug ixOdhlhska lghq;= lrkafka wvqfjks' weh jefhka ria;shd lr m%pdrl /,sfha wjidk
wjia:dj f;la r|jdf.k wehg ish m%pdrl l;dj meje;aug bv fokafka
ksiqkaf.a Woafhda.h myj .sh wjidk fydardf hs' tg wehf.a m%pdrl
jHdmdrh wlukH f' tfiau ldka;d wfmalaIsldjkaf.a m%pdrl /,s lvdlmam,a
ls lr we;af;a fndfyda g ms wfmalaIlhska isks'
19' kdufhdackd l%shdj,sh ;=< ksoNdjhla fkdue;su
fndfyda wjia:djkays wfmalaIlhska f;dard m;alr .kakd kdu fhdackd l%shdj,sh
;=< ksoNdjhla fkdue;s w;r" ldka;djkag wfmalaIl;ajh ug mskaf.a
wdm;Hfhka hq;a foaYmd,k mlaI ue,slula olajhs' tfiau fuu wfmalaIl;ajh
,nd .ekSu r|d mj;skafka h flfkla mlaI wdm;Hh iu`. mj;ajd .; hq;=
fyd| ys; kue;s m%;sm;a;s rys; .Kka ne,Su u;h' tfiau kdu fhdackd ,nd
.ekSug k ldka;djka mskag jvd uykais mlaIh fjkqfjka jev l< hq;=
f' wfmalaIl ,ehsia;=f ldka;d ksfhdackh yeugu mdfya tla wfhl=g fyda
fofofkl=g iSudj ;sfnkq oelsh yelsh' f ksid m%pdrK /,sj, tu ldka;d
wfmalaIsldj yqfol,d njg m;a f' kdu fhdackd l%shdj,sh ;=< ldka;djka i|yd
wksjdh fldagdjla kshu l< hq;= jkafka fujeks fya;+ka ksidfjks' WodyrKhla
f,iska ;reK fldagdfjka wvla ldka;djka fjkqfjka (Reserved Seats and Double Normation) kS;sfhka kshu l< hq;= w;r we;e Pkao fldGdY ldka;djkag muKla ;r lsug bv fuka ldka;djkag kdu fhdackd ,ef m%;sY;h ks;H f,iska
je l< yel'
20' fmd iy foaYmd,k ;fha wiudk;djhka
ldka;djg rf foaYmd,k fukau fmd ;fha mqreI mlaIh yd iudkj lghq;=
lsf iu whs;sh we;' fuys fYaIfhka ish Pkao uiSj, fukau cku;
pdrKj, Pkaoh ug" uyckhd iska f;dard m;a lr .kq ,nk ish uKav,j,g
f;dard m;alr .kq ,eug Tjqyq iqiafida fj;s' kuq;a ldka;djkaf.a m%.;sh my; ouk
wdl" iudc" ixialD;sl iy fmd foaYmd,k ;fha wiudkd;au;djhka ;ju;a
olakg ,efnk w;r tjka wiudk;djhka bj;a lsu iuia; m%cdfu iqN idOkhg
n,mdhs' ldka;djka ;SrK .kakd uKav,j, ksfhdackh fkdjkafka" we;e g
Tjqkaf.a ;fha iajdk;ajh ms
-
255
f;jk ieish
ldka;dj foaYmd,k jYfhka ch.%yKh lrug wjYH l%ufo fhdackd lsu
wNHdih 3
f,dj kd 20 hs
wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a
la,sma" udl mEka
l%ufoh iyNd.s;aj l%u foh$nqoa l,nkhwjYH myiqldrlhska ixLHdj 1hswNHdifha wruqK n,h hk ixl,amh idlPd lsu iy
ldka;djkag foaYmd,k n,h
-
256
my; m%ia;dj msre iy wdmaf;damfoaY Wmfhda.S lr.kska foaYmd,kfha
kshe,Sf wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq wjfndaO lr .kak'
f;d,a, mojk w; f,dj wdKavq flf (The hand that rocks the cradle is the hand that rules the World)
orejka yslsf isg Tjqka fydka /l n,d .kakd ldka;djka ksji
fydka md,kh lrhs' f ksid ksjfia rdcldh fydka lrk ldka;djkag
foaYmd,kh lsu t;r wiSre jkafka ke;' wdKavq md,kh lrk ksfhda;hska
ug Tjqka ksi.fhkau Yla;sh iy yelshdj ,nd f.k we;' f ksid ukd
l
-
257
jmqrmq yehg ;uhs wiajekak (You reap what you sow) foaYmd,kfha b;du jeo.;a jkafka ck;d Pkaohhs' f ksid ck;djf.a
Pkaoh ,efnkafka ta ta mqoa.,hdf.a l%shd l,dmh wkqjh' f.hska f.g
f.diska m%shukdm jokska ck;dj ms ld,hla tlu Pkao fldGdYfha isug fkdyels
jk w;r O foaYmd,k fya;= ksid fjk;a Pkao fldGdYhlg udre ug
ish yelsh' f ksid Tng l=uk Pkao fldGdYhl jev lsug is jqj;a
;udf.a Yla;sh wvqfldg fkd.; hq;=h'
ld,h rka yd iudkh (Time Is Gold) ;fha kEu ch.%yKhg jeo.;au foa ld,h ukd f,i l
-
258
.ekSu b;du wmyiq fohla jk w;r ckm%sh;djh ke;s lr .ekSug hkafka
kd folla jeks iq ld,hls' f ksid l;d l< hq;= foa inkaOfhka
wjOdkh fhduqlsu jeo.;a h'
iEu l j
-
259
l, gq l, j< bi .ekSu h wjia:djla gq g bka m%fhdack .ekSu jeo.;a h' fuhska woyia l< hq;=
jkafka ;u m%;sm;a;s mdjd foka lm wdldrfhka yeisu fkdj hlsis jdis
iy.; wjia:djla gqg bka m%fhdack .ekSug Wkka h hq;= wdldrhhs'
WodyrKhla f,i h iqNidOk jev ms
-
260
Tf k,dj Tnu kdo lrkak (Blow your own horn) iuyr g ;uka lrk ,o jevj,g t;r ms
-
261
or fldagqjla leh yels uq;a tlg nk or hla leu wmyiqh (A single twig breaks easily)
;ud ;j;a lKavdhj,g WmfoaYkh iy .=reyrel foka wkq.dlhka
msila f.dvk`.d .ekSug fjfyiSu jeo.;a h' tfiau ;u lKavdhu Yla;su;a
lr .kska lKavdh yeSfuka bhg hEfuka ;u Yla;sh je lr.; yels
f'
;ks j
-
262
ldka;djka iska n,h ,nd .ekSug" ,nd .;a n,h /l .ekSug iy foaYmd,k ;fha wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq
l< hq;=h fkdl< hq;=h
wd;;sh iy udkisl mSvkh uyefrk
wdldrfhka fkdaodxYj, ksr;u l< hq;=h'
uykais jev lsu wjYH jqj;a ;udf.a kskao
lemlsu fyda f,djg lEu wkqNj lssu
wu;l fkdl< hq;=h'
Ydl wNHdihkays fhfoka ksfrda.S
;hla f.dvk`.d .ekSu l< hq;=h'
;rld f,dalh ;=< Tn hula wdrN l<
miq w;ru kj;ajd fkdhd hq;=h'
Okd;aul iy iunr udkisl ;;a;ajhla ;nd
.; hq;=h' ;ryd iy flaka;sh md,kh lr
.; hq;=h'