Trade Union Training Module for Women (Sinhala)

download Trade Union Training Module for Women (Sinhala)

If you can't read please download the document

description

Training module

Transcript of Trade Union Training Module for Women (Sinhala)

  • 269

  • 1

    jD;a;Sh i;s ;=Kl bm;a

    lsula muKla n,dfmdfrd;a;= fkdf' jD;a;Sh i;s ldka;djka jeyshka

    ksid Tjqka h oekq ugul isk nj u;l ;nd .ekSu wjYH f'

    jeysfhda ksrka;rfhka ;ud bf.k .kakd foh ixjdohg iy m%Yakhg

    Ndckh lr;s' tfiau Tjqka ;=< ld,hla ;siafia uq,a nei.;a u;jdo" Yajdi"

    taldlD;s iy jkdl we;' fndfydag jD;a;Sh i;s iudlhska Tjqka oekqj;a

    fldgila h hk ye`.Sfuka ish yels nekaa Tjqkaf.a wNsudkh yE,ajg m;a

    fkdjk wdldrhg mqyqKqj isl< hq;=h' tfiau mqyqKqlrejd bm;a lrk u;hg

    reoaO u; we;s mqoa.,hskag tu u;jdo ksoyfia m%ldY lsug yels mirhla

    mqyqKqlrejd iska ysl< hq;=h'

    17' we;e iyNd.sjkakka jemqr l;d lrk w;r we;e msia l;d fkdlr

    fyda wvqfjka l;d lr;s' iuyr mqoa.,hska inflda,h fyda ,ecdj ksid

    l;d fkdlr isug W;aidy lrkjd h yel' wvqfjka l;d lrk iy l;d

    fkdlrk whg l;d lsf Yla;sh we;s lrk m mqyqKqlrejd iska Tjqkag

    woyia m%ldY lsf wjia:d Wml%uYS,Sj ilid h hq;af;ah' woyia ,shd oelaug

    iEu wfhl=gu wjia:djla ,nd fuka o ieuf.a mQK iyNd.s;ajh ,nd .;

    yel' fYaIfhkau l;d lsug mels,Sula we;s whg l;d lsf wjia:d ,nd h

    yels iQlaIu l%ufo mqyqKqlrejd oekf.k ish hq;=h'

    18' mqyqKqlrejd iyNd.sjkakkaf.a k . wdh oek .ekSuo jeo.;a f' f ksid

    ixOdkh lrk wdh;kh iska iyNd.s jk msfia k m%oYkh l< yels

    l%uhla ieliSu jvd;a m%fhdackj;a f'

    19' mqyqKqjg wod< Ih inkaOfhka jemqr f;dr;=re ,nd.; yelafla fld;ekska

    o hkak ms

  • 25

    th wjxlj m%ldY lsu iqiqh' tfiau tu m%Yakhg ms

  • 26

    25' iyNd.sjkakka ieisfha lghq;=j,g iafPdfjka iyNd.slrjd .ekSug

    mqyqKqlre Wkka h hq;=h' WodyrK f,i h l%shdldrlul igyka ,sug"

    mqyqKq wNHdihl Wmfoia lshug Tjqkaf.a iyNd.s;ajh ,nd.; yel' tys

    WpdrK fodaI fyda jHdlrK fodaI we;su inkaOfhka iss; lror lr.; hq;=

    ke;s nj lSfuka iyNd.sjkakkag iafPd bm;aj,g bv i,ik mirhla

    ksudKh l< yel'

    26' tfiau ksh; f,djg mqyqKqj mgka f.k kshu lr.;a f,djg mqyqKqj

    wjika lsu jeo.;ah' ks;ru kHdh m;%fha ld, igykg wjOdkh fhduq lsu

    iy iyNd.sjkakka wkjYH wdldrfhka kHdh m;%hg wod< fkdue;s lreKq

    ldrKd olajk g" Wml%uYS,Sj Tjqkaf.a wjOdkh kHdh m;%fha wruqKq iy

    f,dj fj; fhduq lsug mqyqKqlre iu;a h hq;=h'

    iduQysl$lKavdh l%shdldrl

    1' fuu w;afmdf;a ia;r lr we;s iuQy l%shdldrl fndfyduhla ksudKhfldg

    we;af;a jD;a;Sh i;s ldka;djka w;r iduqysl yeS jOkh lsu iy

    lKavdh ye`.Su jOkh lsu fmroe lrf.kh' kdhl;ajhg

  • 27

    iyNd.slfhlau h wjia:djl bm;a lsulg fhduq lrk wdldrfhka ieis

    fufyh u iqiqh'

    6' lKavdh l%shdldrlj,g wjYH Wmfoia l,ska iliafldg uqKh lr.kak'

    ke;fyd;a *a,sma pdj, meye,s wl=ka ,shd ilia lr.kak'

    7' iEu lKavdh idlPdjlau fufyh ug flfkl= (moderator) m;alr .kakd f,i iEugu Wmfoia fokak' lKavdh idlPdj fufyhjkakd iska

    lKavdhf iEu flfklau idlPdjg iyNd.s lr.; hq;= nj;a wjOdrKh

    lrkak'

    8' lKavdh idlPdj fufyhjkakdf.a N+ldjg iEu iyNd.sjkafkla iskau

    bm;a h hq;= nj;a idlPd fufyhf l=i,;djh l%udkql+,j jOkh

    lr.ekSu wjYH nj;a wjOdrKh lrkak' lKavdh idlPdjla fufyh f

    l=i,;djh ;=

  • 28

    mqyqKqlrejd iy iyNd.sjkakka fmdf wkq.ukh l< hq;= wdpdrOu

    1' cd;s" wd." l=," ia;%S mqreINdjh ms

  • 29

    ldka;djka ;=< we;s u;jdo" tAldlD;Ska hkdh oek.; yels wdldrfhka fuu

    y`kd.ekSu l< yels f'

    y`kd .ekSf l%ufoh

    wfmalaIs; wruqKq

    1' iyNd.slhska w;r tluq;=lu iy ;%;ajh f.dvke.Su'

    2' ia;%SsNdjh iy mqreINdjh ms

  • 30

    mqyqKqlrejd iska ms

  • 31

    Tnf.a m%foaYfha uka;%Sjh ug Tng wjia:djla ,enqfKd;a" ldka;djkaf.a

    ;;a;ajh k`.disgqu inkaOfhka Tn .kakd mshjr folla ,shd olajkak'

    ,enqKq foaYmd,k mska;+rh

    ku '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

    jD;a;Sh i;sh$jD;a;Sh i;sj, kshekq ld,h ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

    /lshdj$;k;=r ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

    Tnf.a m%foaYfha uka;%Sjh ug Tng wjia:djla ,enqfKd;a"

    ldka;djkaf.a ;;a;ajh k`.disgqu inkaOfhka Tn .kakd mshjr

    folla ,shd olajkak'

    ke;fyd;a

    Tn weu;sjhla jqjfyd;a ldka;djka fjkqfjka f.k tk kS;s

    ixfYdaOk fudkjdo@''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

    ksoYkh ( fuu hq.,hg ,e we;s ldm;a bkard .dka iys; ldm; k

    f wdldrfha ms

  • 32

    $ ;j;a WodyrKhla f,i w;S;fha Y%S ,xldf iQ /kshka" fidajhka iy f,dalfha jdih l< /kshkaf.a k ,ehsia;=jla Wmfhda.Sfldg f.k

    wfkla /k fidhd .kakd f,i b,a,d ish yel' fuf,i kdhl;ajh fy

    mqoa.,hskaf.a k ;uka fj; wdfrdamKh lsfuka h wNsudkhla Tjqka ;=<

    we;s lsu o l< yelsh'

    $ ykd .ekSf ldm;a foaYmd,k jYfhka jeo.;a f' fjd my;ska we;s jpk fyda mska;+r fhdod ielish yel'

    1' reoaO mo ( m%cd;ka;%jdoh-taldm;sjdoh"

    wdKavq mlaIh-mlaIh"

    nyq;rh-iq;rh"

    Okjdoh-iudcjdoh"

    md,lhd-md,s;hd

    2' iudk mo ( rg-rdcH"

    rgjeishd-mqrjeishd"

    rcq-rcqrefjda"

    Pkaoh-leue;a;

    3' hq., mo ( ue;s-weu;s" lshq-flre" ,s-meks,s"

    4' /kshka iy fidajhka f.a k (

    wkq,d" iq.,d" l,HdKs" iq.kald" fidaud"

    la,sfhdamerd ^Cleopatra Bma;=j&" yefImaiq ^Hatshepsut-Bma;=j&" t,sfin;a" fkm ^Nefertiti- Bma;=j&"

    5' b;sydifha is foaYmd,k jYfhkao lshfjk fmj;=ka hq.,hkaf.a k (

    id,sh-wfYdalud,d"

    frdaaysKS-w;=,"

    rdOd-l%sIaKd"

    .dKs-;%d"

    la,sfhdamerd-cq,shia iSi

    5 kug bfhka foaYmd,ksl jYfhka jeo.;a fYaIK moj,ska ykajd u

    WodyrK f,iska"

    m%cd;ka;%jd m%md ksNS; ksfrdaId

    wNsudkj;a wfYdald ck;djd chka;s

    idOdrK i|ud,s ksoyia ksu,d

    6. Pkao oekaula f,i yskajd u WodyrK jYfhka( zrejkaje,af,ka fiamd,sld jeu ukdmfhka kjuq'Z

    zIKhg uer n,hg tfrysj .d,af,aZ

    ziq.=kd iqN wkd.;hlg wiaidf,af,a ud.%Z

  • 33

    mqyqKqjg iyNd.sjk ld,h ;=< ms

  • 34

  • 35

    weKqu 1 mqyqKq i|yd fhdod .kakd WmlrK ,ehsia;=j - workshop checklist

    wxlh whs;uh m%udKh jevuqjg fmr my; i|yka oE iqodk lr.;af;aoehs ,l=Kq lrkak

    *a,sma pd$fmr igyka

    fmd;a (flip charts)

    jK lsysmhlska hq;a

    mukka udl mEka (Marker Pens) nq,afvda.a la,smaia (Bull Dog clips)" w,afmfk;a;s, (clips), weKq lgq" kagia weK - binder clips, gem clips, file clips, plastic clips, and pins, (tacks) and push pins udialsx fma^MaskingTapes) jeyq m" fif,da fma (Cellotapes)" blue tagjevuqj i|yd m>Kl

    wdY%s; bm;a ls (powerpoint presentation) ;sfk

    - ,emafgdma m>Klh (Lap Top)

    - nyqldh udOH WmlrKh (Multimedia projector)

    - m>Kl ;srh (Screen)- yis wjYH;djhla jqjfyd;a

    Nd;d lsug *a,EIa v%hs

    (Flash drive/Pen drive tlla f.k hEu'

    - m>Klh i|yd Nd;d l< yels Yo ldYk hka;%

    ^Computer speakers)

    fud

    hq,h 1

  • 36

    jevuqj i|yd fhdod

    .kafka ksol hka;%hla

    k zksol oYk hka;%h

    ^Overead projector) ksol fld, ^OHP sheet)

    ksol fld, u; ,shk

    mEka ^OHP pen)jhs fnda ^md

    lrkafka k&

    jhs fnda i|yd mdg

    ;=kl udl mEka iy jhs

    fnda ulkh (whiteboard, whiteboard pens and whiteboard eraser) l ,E,a," yqKq lE,a,"

    ulkh ^Blackboard, chalk and eraser) Yd,dj ;=< mqyqKqj

    meje;aug YojdyskS

    WmlrK wjYH jkafka k

    ta i|yd fmdah uhsla

    (Podium Mike)md lrk hka;%j,g iy

    .e,fmk m ,s wen iy

    jh flda

    (various compatible plugs/or a wire code)

    jevuqf idlPd m.;

    lrkafka k m.;

    lrk leim iy wjYH

    myiql ^Tape recorder and cassets) iyNd.slhskag iy

    jevuqjg wjYH hyels

    w,jk lvodis, mekai,a, mekai,a W,alrKh iy ulkh (pencils, pencil sharpener, sticky pads and eraser)

  • 37

    iyNd.slhskag wjYH mEka, ,sms jH, Pdhd msgm;a fld, iy iq ysiaa ,shk

    lvodis& (pens, writing pads, photocopy paper packet and blank sheets - yd*aISia) mdg %iag,a lvodis"

    jK ldm;a

    (colour cards/Flash Cards) l;=r iy . (Pair of Scissor, gum and glue stick)mkalaprhla ke;fyd;a

    fmdxh (punch machine)iafgma,rhla, iafgma, lgq iy iafma, lgq .,jkh (Stapler, Stapler Pins and stapler pin remover) .Kl hka;%h

    ^Calculator)

    iyNd.slhskaf.a meKSf

    kdu f,aLkh iy w;aika

    f,aLk ms

  • 38

    im;aodhl .dia;=

    fldmuK oehs oekf.k

    im;aodhl w;aika we;=,;a

    l< yels f. ,ehsia;=j"

    fpla m;a fyda uqo,a

    PdhdrEm .ekSu iy udOH

    m%pdrh wjYH k leurdj

    im;aodhlhska ish

    ud;Dldj inkaOfhka

    jk igyka l,a;nd ,nd

    fokafka k uqKh lr.;a

    wjYH msgm;a m%udKh

    iyNd.slhskaf.a iy

    im;aodhlhskaf.a k

    iy Bf,a yye oek.kq

    msKsi kdum;% r|jkh

    (visiting cards bowl) wdh;kfha nekrh (organizational banner) t,a,kafka k tu nekrh

    iy ta i|yd wjYH kQ,a iy

    weKq lgq

    wjYH jkafka k

    idm%odhsl fmd,af;,a

    myk" cd;sl .Sh" bmkao"

    .sks fmh" u,a ieris,s

    wdh

    meye,sj lgq iajk

    uqyqK;la we;s Trf,daiqjla

    ^Clock with visible face & minute hands)fl f,dj i|yd fl

    lEu iy u

    ^Drinks and snacks for a break)jevuqj wjidkfha iy;sl

    m;% m%odkh lrkafka k

    ta i|yd uqKh lrk ,o

    iy;sl m;%

    (Certificates)

    jevigyfka ku$f;audj

    ixOdkfha ku iy ia;r

  • 39

    weKqu 2

    foaYmd,k kdhsldjkaf.a mska;+r iy ia;r - m

  • 40

    5

    fnkdis N+f;da

    Benazir Bhutto

    1953 cqks 21 isg 2007 foien 27 olajd j;a h'

    1988 isg 1990 olajd;a 1993 isg 1996 olajd;a fojrla mdlsia:dkfha w.ue;skssh

    h'

    6

    f frdkaika

    Mary Robinson

    1944 uehs ui 21 jk k Wm; ,eh' 1990 isg 1997 olajd wh,ka;fha m%:u ldka;d ckdm;s h'

    7

    fI,a neIf, Michelle Bachelet

    1951 iema;en ui 29 jk k Wm; ,eh'

    2006 isg 2010 olajd ,s rf m%:u ldka;d ckdm;s h'

    8

    ka.ala Iskdj;%d Yingluck

    Shinawatra

    1967 cqks ui 21 jk k Wm; ,eh' 2011 wf.dia;= 5 jkod isg ;dhs,ka;fha w.ue;s OQrh ork w;r weh ;dhs,ka;fha

    m%:u ldka;d w.ue;s jk w;r ,dnd,u

    w.ue;sksh o fjhs'

  • 41

    9

    cq,shd .s, Julia Gillard

    1961 iema;en ui 29 jk k Wm; ,eh'

    2010 cqks 24 jeksod isg 2013 cqks 27 jk f;la iaf%,shdf w.ue;s OQrh oerE

    w;r weh iaf%,shdf m%:u ldka;d

    w.ue;s h'

    10

    wka.,d fl,a Angela Merkel

    1954 cq,s ui 17 jk k Wm; ,eh' 2005 fkdjen 22 jkod isg cuksfha pdkai,jh jk w;r cuksfha rdcH

    kdhsldjl ysjQ m%:u wjia:dj fuh h'

    11

    f.da,avd uh Golda Meir

    1898 uehs 03 isg 1978 foien 08 olajd j;a h'

    1969 BY%d,fha m%:u ldka;d w.ue;s jQ w;r f,dalfha ;=kajk ldka;d w.ue;s

    h'

    fud

    hq,h 1

  • 42

    12

    l%siakd t,sfifn;a Christina Elizabeth

    1953 fmnrjd ui 19 jk k Wm; ,eh'

    2007 foien 10 jkod isg wdckakdf ckdm;s njg m;a h'

    13

    t,ka fcdkaikaEllen Johnson

    Sirleaf

    1938 Tlaf;dan ui 29 jk k Wm; ,eh'

    2006 ckjd 16 jkod isg ,hshdf ckdm;s njg m;a h'

    wm%sld uyoamfha m%:u ldka;d ckdm;s h'

    t,ka fcdkaika iska wysxidjdj ldka;djkaf.a wdrlaIdj iy whs;Ska

    fjkqfjka f.k hk ,o wr.,h

    fjkqfjka 2011 fkdfn,a idu ;Hd.

    fhka o ms ,nk ,'

    14

    wjqkaidka iqlsAung San Suu Kyi

    1945 cqks ui 19 jk k Wm; ,eh' 1990 Pkaofhka ch.%yKh l< o 2010 fkdjen 13 jkod jk f;la ,sg

    cqkagdf ksjdi wviaishg m;ah'

    weh 1991 fkdfn,a idu ;Hd.fhka ms ,nk ,'

    15

    ,aud refima Dilma Rousseff

    1947 foien ui 14 jk k Wm; ,eh'

    2011 ckjd 1 jkod isg n%is,fha ckdm;s njg m;a h'

    n%is,fha m%:u ldka;d ckdm;s h'

  • 43

    ia;%S-mqreI iudcNdjh iy

    kdhl;ajh

    fudhq,h 2

  • 44

    yekaufuu ieisfhka uQ,slju n,dfmdfrd;a;= jkafka jD;a;Sh i;s ldka;djka ;=< ia;%S-mqreI iudcNdjhg wod< ixl,am inkaOfhka oekqu jOkh lsuhs' tfiau tu ixl,am ms

  • 45

    wfmaCIs; wruqKq

    jD;a;Sh i;s iy ia;%S-mqreI iudcNdjh ieish ;=

  • 46

    wjYH iydhl WmlrK Training Aids

    jhs fnda" udl mEka"

    *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" yd*aIS" mEka" udialska fma"

    l;=re" nq,afvda.a la,smaia"

    u,a hd fm%dfclagrh

    ld,h Duration

    meh 5

    ieisfha wka;.;hSession Plan

    iaa;%S mqreINdjh ia;%S-mqreI iudcNdjh iudcdkqfhdackh taldlD;Ska iaa;%S-mqreI iudcNdjhg wod< ixl,am

  • 47

    m

  • 48

    $ Tng kej; bmf jrula ,enqfkd;a Tn leu;s ia;%shla ugo@ ke;fyd;a mqreIfhla ugo@ Tn ia;%S;ajh fyda mqreI;ajh f;dard .ekSu inkaOfhka

    fya;= folla olajkak@ hkqfjka jhsfnda mqjref fyda fydka fmfkk

    ;ekl ,shkak'

    Tng kej; bmf jrula ,enqfkd;a Tn leu;s ia;%shla ugo@ ke;fyd;a mqreIfhla ugo@

    Tn iska ia;%S;ajh fyda mqreI;ajh f;dard .ekSu inkaOfhka fya;= folla olajkak@

    $ fuys mqyqKqf Ihg wod

  • 49

    msfhla ug leu;s wehsss @ .eyekshla ug leu;s wehs @;h inkaOfhka ;ksju ;SrK .; yels ksid

    u moh ,eh yelafla .eyekshlg muKla ksid

    .eyekshlg fndfyda g ;ksju j;a ug yels mirhla ke;s ksid iy mska iska wdrlaIdj ,ndh hq;= ksid

    kEu jevla l< yels bjiSula we;s flfkla ksid

    wdrlaIdj ms

  • 50

    $ f i|yd iyNd.sjkakka ms,a follg fnod" f,a ;rhla wdldrfhka mEk tlsfkld fj; Ndr foka lKavdhula f,i ldka;djlf.a iy mqreIfhl=f.a

    rEmh ksudKh l< hq;= njg Wmfoia fokak' ;u msf,a iEu flfklau fuu

    rEmh ksudKh lsug odhl h hq;= nj mjikak'

    $ fufia ta ta ms

  • 51

    $ Ydl wiudk;djhka r;=mdka ,l=Kq l< miq fuu fjkial idlPdjg Ndckh lsu jeo.;a jkafkaa jD;a;Sh i;s ldka;djka w;r ;u Yrh yd

    ine whs;Sska fudkjdo@ Yrh fj; ndysr iudcfhka wdfrdamKh lr we;s

    jkdl iy ixialD;sl ;yx fudkjdo@ hkak wjfndaOlr .ekSu myiq

    lrkq msKsi h'

    $ tfiau fndfyda fofkla ,sx.sl;ajh fyda ,sx.sl wjhj ms

  • 52

    rEm igyk 1( ms m%ckl moaO;sh

    ^rEm igyka Wmqgd .ekSu(

    ;reK m%cdf ,sx.sl yd

    m%ckl fi!LH iy whs;Ska

    fmr igyka f.dkqj&

    uQ,dY%h

    uQ;%d ud.h

    YsIaKh

    fmriu

    YsIaK uqKavh

    uq;% jrh

    .=o ud.h

    mqria;s .%ka;shl+m .%ka;sh

    .=ohY=l% kd,hjDIKjDIK fldaIh

    Tyqf.a ,sx.sl iy m%ckl

    wjhjhkaf.a fmkqu

    52

  • 53

    rEm igyk 2( ia;%S m%ckl moaO;sh

    frdau l+m

    N.uksh

    uyd fhdaks f;d,auq;% jrh

    iq fhdaks f;d,a

    fhdaks jrh

    .=oh

    fud

    hq,h 2

    53

  • 54

    $ f,dalfha ldka;djka tl iudk wx.j,ska hq;= jqjo ,sx.sl wjhjhkays l%shdld;ajh ms

  • 55

    $ ms orefjl= iy .eyekq orefjl= bm jehg m;aj" uy jk;=re isjk Ydl fjkial my; j.=f oelaf' fuu j.=j idlPdjg Ndckh lrkak'

    tfia idlPd lsfuka miq" ia;%S mqreINdjhg wh;a jkafka Ydlj we;sjk

    fjkial muKla nj;a" ndysr fjkial iudch iska wdfrdamKh lrk ,o

    fjkial nj;a myod fokak' fuu ieish ;=

  • 56

    .eyekq X X ms X Y

    n

    X X

    Y=l%dKq

    X Y

    .eyekq orejka

    X X

    ms orejka

    X Y

  • 57

    fojk ieish

    ia;%SmqreI iudcNdjh" iudcdkqfhdackh iy kdhl;ajh

    yekau

    m

  • 58

    $ ia;%Ska iy mqreIhska fofldgiu is k 20 fofkla muK l,jf f.k lKavdh folla ilikak' fjku *a,sma pd folla f.k tla fld,hl

    .eyekshf.a ksrej;a rEmho" wfkla fld,fha mshdf.a ksrej;a rEmho

    ;a;sfha w,jkak'

    $ lKavdh folla jYfhka my; wdldrfhka .eyekshf.a iy mshdf.a k.ak rEmj,g we wdhs;a;" wdNrK we;= ixialD;sl iy iudch iska

    wdfrdams; ,laIK j,ska irik f,ig;a jK .kajk f,ig;a Wmfoia fokak'

    fulS wNHdih is lrkqfha ishu we me

  • 59

    wNHdih 4( Wmf;a isg jhia.; jk;=re mska iy .eyekqka

    fj; wdfrdamKh lrk iudc" ixialD;sl ,laIK

    fudkjdo@

    f,dj kd 30

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka mdg

    ;=klska

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh( nqoa l,nkh$lKavdh

    l%shdldrl

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hs

    wNHdifha wruqK iudcdkqfhdack l%shdj,sfha ia;%sh iy mqqreIhd fj; iudcfhka wdfrdamKh lrk fjkial yd

    ,laIK ykd .ekSu

    ms;DuQ,sl iudch" ixialD;sh" iudcdkqfhdackfha tacka;hka ykd .ekSu

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    $ iyNd.sjkakka lKAvdh ;=klg fnod" *a,sma pd fld, 3la ,nd fokak'

    $ my; m%Yakj,g lKavdhula jYfhka ms

  • 60

    $ my; i|yka wu;r ia;r lshjd n,d iyNd.sjkakka iska bm;a lrk ,o f;dr;=rej, i;H wi;H;djh uid ne,Sug;a" Tjqkaf.a oekSf h wvqmdvqjla

    we;ak tajd ksjer lsug;a mqyqKqlrejdg mshjr .; yel'

    $ iudcdkqfhdackh iy ixialD;sh hkafkys ksjpk ,nd fokak' bkamiq fujka m%Yak iyNd.slhskaf.ka uikak'

    mS;DuQ,sl iudcfha n,mEug Tn ,lajQfha flfiao@ Tn l=vd ld,fha wfmalaId lrk ,o ;;a;ajhg Tng

  • 61

    uf.a ia;%SmqreI iudcNdjfha ldYkh

  • 62

    w;am;%sldj 1 m%fhdackj;a f;dr;=re iy ksjpk(

    1' Wmf;a wdfrdams; ia;%SmqreI iudcNdh ,laIK iy iudcdkqfhdackh

    we wdhs;a; j,ska fkdirik ,o w; Wmka ms orefjl= iy .eyekq orefjl=f.a

    mska;+r folla my; oelaf' fuu A mska;+rh foi n,d .eyekq orefjl=o ms orefjl=o hkak ;SrKh lsu wiSre nj;a" B mska;+rfhaa .eyekq orejkag frdai mdg fukau ms orejkag ks,a mdg we wkaojd we;s w;r ia;%SmqreI iudcNdh f,i

    jKhka wdfrdams;lr we;s nj;a fmkajd fokak' ta wkqj weu" wdfrdams; jKhka

    ia;%SmqreI iudcNdjh ;=

  • 63

    17 jk Y;jIfha muK jk f;la

  • 64

    ke,u" kEu" fi,a, f.or ye,s j

  • 65

    fldKavh iu. ne`Kq ia;%SmqreI iudcNd wdl,am

    .eyekq orejka . fldKavhlao ms orejka fldg fldKavhlao we;sj isu idudkH

    Nd;h f,i ie,l=j;a fldKavh iu. nekq iudc wdl,am ld,h;a iu. fjkia

    h' fldKAvh lemSu ixlr f ,laIKhla fkdj .eyekq iy ms hk fomlaIhu

    fldKavh fldgg lemSu ld,h;a iu. isjQ fjkils' w;S; ld,fha fldKavh ne|

    we;s mskaf.a mska;+r wm oel we;' tfiau j;udkfha;a fldKavh nk mqreIfhda

    is;s' .= jr,i fyda ls;=,a ?k fuka laj we;s fldKavh we;s ia;%Skaf.a w,xldrh

    lhka iska jKkd lrkq ,enQjo mskaf.a fldKavh tfia jKkd fkdlsu

    fya;=fjka . fldKavh w,xldrfha ,laIKhla f,i ldka;djka fj; wfrdamKh

    h' kuq;a kdhl;ajh inkaOfhka jeo.;a jkafka fldKavh .u fyda flu

    fkdj ;sfnk fldKavh mSrd ms

  • 66

    ysxidjg m;alrk l%ufohla f,i weu fhdod .kakd ,' tfiau Y%S ,xldf jqjo"

    fndfyda uqia,s ldka;djka modj m

  • 67

    /ljrKh ;=

  • 68

    wx.hkays ldka;d iy ms jYfhka fNaokh lrk ,o N+ld .ej ;sf' fjd

    fkd oekqj;aju

  • 69

    mqoa.,fhl= iudcdkqfhdackh lsf n,mE we;s l< yel' tfiau ckudOH iy

    fj;a;d fufyKshhs' tfy;a ch YS% uyd fndafha Wvuj jkaokd

    lsug tys hEug fyda o

  • 70

    $ ia;%SmqreI iudcNdjh iy kdhl;ajhg wod< ixl,am jvd fydka u;l ;nd .ekSu i|yd mqyqKqlrejd iska O l%shdldrl Wmfhda.S lrf.k

    fkdaockl wdldrfhka fuu ixl,am myod u l< hq;=h'

    $ iyNd.slhska fofldgilg fnod lKavdh folla ilikak'

    $ fjku *a,sma pd folla f.k tla fld,hl .eyeksh hkqfjkao wfkla fld,fha mshd hkqfjkao ,shkak'

    $ fydka ,shfjk mEka follao ;nkak'

    $ .eyeksh iy mshd hk jpk gq muKska ;udg we;sjk m

  • 71

    mshd .eyeksh

    t;rhs ,iaikhs

    lvji ,cdYS,shs

    olaIhs lreKdjka;hs kdhlfhla wdorKShhs

    cjimkakhs wrmsueiqodhlhs

    Yla;su;a ixfhs

    ;d;a;d flfkla wud flfkla

    uqo,a yn lrhs ye`ug olaIhs

    kmqrehs fnd

  • 72

    ,sx.sl fjki u; mok fkdjk w;r mqoa.,hdf.ka mqoa.,hdg fjkia jk

    nj;a fmkajd fokak'

    $ iudch iska wdfrdamKh lrk ,o ish ,laIK fyda jkdl fjkia l< yels nj;a .eyekqkag iy mskag ,e we;s Ydl fjkial iy

    j oHd;aulj ysj we;s ud;D;ajh fyda mS;D;ajh jeks j oHd;aul

    ldhNdrhka fjkia l< fkdyels nj;a fmkajd fokak'

    $ fidaud foah jeks ldka;djla fkdhj ;u iehd i;=rdf.ka wdrlaId lsug r:fhka ug mekSsfuka fmkS hkafka ksNS; ldka;djka b;sydifhaa is

    njhs' tfukau isudfjda nKavdrkdhl" ud.% ;ep jeks ldka;d kdhsldfjda

    w;S;fha fukau j;udkfha o isk nj;a j;udkfhao tjka ldka;d

    kdhsldjka rdcH md,kh lrk wdldrh;a wjOdrKh lrkak'

    WodyrK bm;a lrkak'

    $ ia;%Ska iy mqreIhskaf.a ,sx.sl fjki mok lrf.k mjrd we;s j.lS" /lshd" N+ld iy wfmaCId wdh iudcfhka iudchg fjkia f' tfiau ldka;dj iy

    mqreIhd yeish hq;= wkaou ms

  • 73

    ia;%SmqreINdjh$,sx.fNaoh ia;%SmqreI iudcNdjh$ iudcNd ia;%SmqreINdjh

    j oHd;aulhs iudch iy ixialD;sh iska ksudKh lrhs

    Wmf;a ;SrKh f iudcdkqfhdackh iu bf.k .kS' ia;%SmqreI iudcNdjh u; mok jQ ldhhka

    iudcdkqfhdack l%shdj,sh ;=

  • 74

    f;jk ieish

    ldka;d kdhl;ajhg iy n,dNsjOkhg ndOd lrk ia;%SmqreI iudcNd tAldlD;s

    yekau

    wdl" iudh" ixialD;sl" kS;suh iy foaYmd,k hk lafIa;%hka ;=< ia;%Ska iy

    mqreIhska iska bgq l< hq;= N+ld" jD;a;Ska" j.lS" wfmaCId" yeis rgdjka fukau

    idrOu ms

  • 75

    wNHdifha wruqKq taldlD;Ska" f,an,a iy wkkH;d iSudlrKhka ldka;d kdhl;ajh iy

    wNsudkh flfrys we;slrk n,mEu

    wjfndaOlr .ekSu'

    iudc jHqyhka" mS;DuQ,sl wdl,am" idm%odhsl mS;DuQ,sl n,rgdj wdrlaId

    lsug ys we;s nj ta;a;= .ekau'

    ldka;djf.a n,h iy wNsudkh kexu i|yd fuu ksfYaOkd;aul iSudlrKhka

    fukau ;Hd u; bj; oeh hq;= nj

    wjfndaO lru'

    mqyqKq

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    $ iyNd.sjkakka lKavdh y;rlg fnokak'

    $ wdl" iudh" ixialD;sl iy foaYmd,k lafIa;%hka ;=< ia;%Ska yd mqreIhskaf.a phdjka" N+ld inkaOfhka we;s taldlD;Ska fudkjdoehs fidhd

    n,d bm;a lrk f,i iyNd.slhskag Wmfoia fokak'

    $ fuys .S;" l" kdgH" ;%m" cd;l l;d" m%ia:d msre" wdmaf;damfoaY" ckm%sh fg,skdgH" fj

  • 76

    iudcfhka iudchg" ia:dkh" ld,h iy mirh wkqj fjkia jk nj;a

    fmkajd fokak'

    $ iudcfha fjkial iy in|;d iudch fukau ixialD;sh iska ksudKh lsug fuu taldlD;s odhl jk w;r ldka;djkag iy mskag iqiq oE

    fudkjdo ;SrKh lsugo odhl f' fuu taldlD;sj, n,mEu iudc ;;a;ajh"

    ia:dkh wkqj fjkia h yels nj mjikak' tfiau taldlD;s uq,skqmqgd oeu

    iudh wjYH;djhla nj;a fmkajd fokak'

    $ my; j.=f olajd we;s iudcfha nyq,j Nd;d jk taldlD;Ska fuu ieish ;=

  • 77

    wu,d la .kafka mq;=ka yokagd mq;=ka

    rcqka lrkagd

    mqf;la rc lrug ke;fyd;a

    foaYmd,khg heug ujf.a we;s

    wfmalaIdj .ek we;s .S;hls'

    f;d,a, mojk w; f,dj wdKavq flf ldka;dj foaYmd,khg iqiq nj

    lshk iqNjd fhuls'

    jdyh iy m;sj; inkaOfhka we;s taldlD;s

    wjir l,a ryia ;ek

    .eyekq ljqreo jrfo fkdnef|k

    ldka;djka m;sj; wdrlaId

    fkdlrk krl .eyekq f,i

    f,an,a lrka is ry,a ud ys

    iska ldjH fYaLrfha ,shk ,o

    lhls'

    leys .Eks fydgq .Eks .;a;d jf.a jdy f h krl .eyekshla

    fjkqjg ta yd iudk krl

    .eyekshla ,eu ms

  • 78

    Tn yevldrhs lgldrhs

    fidl fjkak fyd|d

    meKs ri lEu j .d,d

    lxid fndkak fyd|d

    iqrf,dj fmak iem .dj

    ud w;a ykak tmd

    kqT je;s,d Wvql=rej

    ihfka bkak fyd|d

    ,sx.sl ixi.fha mshd

    fjkqfjka kEu fohla lsug

    ldka;dj ie meye ish hq;= nj

    lshfjk kQ;k .S;hls'

    ys Wjo WrKd

    fkdlshd f;mq,a oreKd

    jvj is; lreKd

    je,s;a fkdis;j fo;ek irKd

    jdyfha ixjdofhka fyda fmrdar kd. I l,;d

    iQls o meKss tys ojgd

    l

  • 79

    udh yeg y;r f,dj yeu wkkag

    jEh lsis;a fkdlru yels ek.kag

    .eyekqka lm njg we;s

    taldlD;shls'

    wd,h l< uq;a mKg mK fia"

    ia;%S cd;s kE Yajdfia

    .eyekqka Yajdi l< fkdyels

    njg we;s taldlD;shls'

    kekaohs f,a,shs jf.a

    lkakg ri wyr ;o nv.skak fj;

    kskaog hykdj ;o ksu;g we;

    kekaodg f,a,s fld;ek;a mej;=fka ke;

    kekaod yd f,a,s iod;ksl i;=rka

    njg we;s taldlD;shls'

    yefokd .fya .eg u,a fm;s foflka oefka

    ksid fkdksid ;ks .ufkys o oefka

    kgkd kegq jhkd fnr mfoka oefka

    wefrkd f. .Eksf.a ms

  • 80

    wNHdih 6( ia;%SmqreI iudcNdjhg wod< ixl,am

    ykd.ekSu

    f,dj kd 20 hs

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" mEka" w`.,a 4x3 ldm;a

    l%ufoh iyNd.s;aj l%u foh( nqoa l,nkh $

    lKavdh l%shdldrl

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj 3 hs

    wNHdifha wruqK taldlD;Ska" f,an,a" wkkH;d iSudlrKhka"

    ldka;d kdhl;ajh iy wNsudkh flfrys we;s

    lrk n,mEu wjfndaO lr .ekSu'

    $ w`.,a 4x3 ldm;a ishu iyNd.sjkakka w;r fnod ia;S%mqreI iudcNdjhg wod< my; ixl,am ysia ldm;aj, ,shk f,i b,a,d iskak'

    ,sx.sl;ajh ,sx.sl keTqrej ia;%Sjdoh mS;DuQ,sl iudch iudcdkqfhdackh taldlD;Ska ixialD;sh

    $ iyNd.slhska ;sfofkla tlg tl;=fldg talrdYs ms

  • 81

    w;am;%sld 2 ( ixl,am w:l:k

    ,sx. fNaoh$ia;%S fyda mqreINdjh Sex

    Wm;skau ;SrKh jk ia;%Ska iy mqreIhskaf.a Yrj, we;s j oHd;aul fjkihs'

    ia;%SmqreI jYfhka fjkiafldg ie,lSu Sex -discrimination

    ia;%SmqreINdjh mok lrf.k" /lshdf" wOHdmkfha fukau im;a iy

    m%;s,dNj,g m%fYh ,nd.ekSf .eyekqkag iy mskag fohdldrfhka ie,lSu

    fyj;a fjkiafldg ie,lSuhs' ia;%Ska iy mqreIhska fj; mejfrk fjkia jQ ia;%S mqreI

    N+ldjka fyda j.lS" Tjqka ;=

  • 82

    fukau ,sx.sl;ajh ms

  • 83

    ixialD;sfhka ixialD;shg iy iudcfhka iudchg fjkiaug bv we;s idudkHfhka

    ldka;djka inkaOj fhfok ia;%S ,sx. wdfKsl ,laIK iy N+ldjka fufia

    yekaf' h ixialD;shla ;=< ldka;djla yeish hq;=" is;sh hq;=" fmkS ish hq;=

    wdldrh;a ldka;djka iy .eyekq

  • 84

    weKqu ( mQj Ih oekqu kslaaIKh

    Sex ia;S% mqreINdjh ( '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

    Employment jev igyka tall ldhd,h ( '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''Perceptions and views u;jdo iy wdl,amPlace a cross in the box next to each appropriate answer or write your answer in the space provided

    tla tla fhda.H ms

  • 85

    12. If you were the president of Sri Lanka, what is the quota you would allocate to appoint women ministers to the Cabinet? Tn ckdm;s OQrhg m;ajqjfyd;a wud;H uKav,hg ldka;d

    weu;sjhka ishhg fldmuK m%udKhla m;a lrkafkao@

    10] 20] 30] 40] 50] 60]

    13. If you are a female, would you like to see your husband engaged in cooking? Tn ldka;djla k Tnf.a iehd wdydr msiSf ldhhkays kshef,kjd olskakg Tn leu;so@

    T Yes

    ke;

    No

    14. If you are a man, would you like to see your wife working? Tn mqreIfhl= k | /lshdjla i|yd hkjdg leu;so@

    T Yes

    ke;

    No15. If you are a male, and your government granted you three months' paternity leave to look after the child, would you accept it and engage in child rearing?Tn mqreIfhl= k Tnf.a

  • 86

    21. Do you know the International Girl Child Day? When?.eyekq

  • 87

    fudhq,h 3

    Y%uh" ldka;djiy

    jD;a;Sh i;sh

  • 88

    yekauY%S ,xldf wdlh f.dvkxjk iy jeu foaY ksuh Wmhk Y%u fj

  • 89

    wfmaCIs; wruqKq

    fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSug n,dfmdfrd;a;= f'

    ia;%SmqreI iudcNdjh" Y%uh iy jD;a;Sh i;sj, ldka;d iyNd.s;ajhg wod< uQ,sl ixl,am ms

  • 90

    m ld,hla c,h yd or fiu jeks m%cdj kv;a;= lrk lghq;= i|yd .; lsug

    isfuka ksIamdok ldhhl kshe,S uqo,a Wmhd iajlSh wdl n,h Yla;su;alr

    .ekSug Tjqkag we;s yelshdj wvqf' f ksid ldka;djkaf.a wdl n,dNsjOkh we;s

    lsug k m%ckk ldhfha nr mska iy .eyekqka w;r fnhdf idOdrK;ajhla

    we;s h hq;=h'

    ;uka j;ajk m%foaYfha fyda fjk;a ;ekl m%cd ixjOkh i|yd iafPdfjka

    uey;a fjka bgq lrk jev m%cd ldhNdrh hkqfjka yekaf' mjqf,a iy m%foaYfha

  • 91

    W;aij" ixialD;sl yd wd.l lghq;=j,g iyNd.S u" Y%uodk" urKdOdr i;sh"

    f.d i;sh jeks fmdf m%cdf hqKqjg iafPdfjka" jegqma fyda f;k fkd,nd

    lrk lghq;= m%cd lghq;= f,i y`kajdh yelshs' ksjfika mndysrj ldka;djkaf.a

    ;;a;ajh k`.d isgqug iy kdhl;ajh f.dvke.Su inkaOfhka fulS m%cd N+ld

    jeo.;a f' .f i;sfhka wdrN fmd foaYmd,kh lrd hEug m%cd ldhNdrfha

    bgqlrk N+ldjka jeo.;a f' fuu m%cd N+ldj" m%cd l

  • 92

    wvqfjka f,dj .;lrk w;r" ,sh fyda bkaOk myiql we;s m%foaYj,

    or fiug ld,h .;lsug isjkafka ke;' f wkqj j;afmdfydi;al

    iys; fukau ;dlaIKsl fuj, we;sj j;a jk m%cdj lEu msiSu" fr

    fiaau" fr f,Su" mska fiau hkdh hka;%dkqidrfhka islrhs'

    ia;%S-mqreI iudcNd N+ld fnu iy Y%u fNaokfhka wjdis iy.; ;;a;ajhka we;s jkafka we;e jev zmskaf.a jevZ hkqfjka o ;j;a

    jev z.eyekqkaf.a jevZ hkqfjka o f,an,a lsfuks' f ksid mska lEu

    msiSu" orejka /ln,d .ekSu jeks jk iy iudc l=i,;dj,ska ySkj

    j;ajk w;r" ksjfia levqkq Kq ;ekla ms

  • 93

    $ my; mska;+rh ie,ls,a,g f.k fujka ;;a;ajhka iudch ;=< oel ;sfo@ fujeks ;;a;ajhla ;u ksjfia ;sfo@ hkak mqyqKqlrejd iska

    iyNd.slhskaf.ka m%Yak l< hq;=h'

    $ fuu mska;=rh mdol lrf.k ldka;djka iska Wfoa isg ? jk ;=re bgqlrk ldhhka m%udKh iqYd, nj myod fokak'

    $ my; meh 24 j.=j mdol lrf.k idukH ;fha ;u ksjfia mska iy .eyekqka ^jD;a;Sh i;s ldka;dj& iska islrkakd jQ jev iy ldhhka

    fudkjdo hkak ;ks mqoa.,hska jYfhka fjkafldg tlS iyNd.slhdf.a ;h

    w

  • 94

    Tnf.a meh 24 f.jkafka flfiao@

    f,dj .eyeKsh mshd

    1' 5'00 fm'j

    2' 6'00 fm'j

    3' 7'00 fm'j

    4' 8'00 fm'j

    5' 9'00 fm'j

    6' 10'00 fm'j

    7' 11'00 fm'j

    8' 12'00 fm'j

    9' 1'00 fm'j

    10' 2'00 m'j

    11' 3'00 m'j

    12' 4'00 m'j

    13' 5'00 m'j

    14' 6'00 m'j

    15' 7'00 m' j

    16' 8'00 m'j

    17' 9'00 m'j

    18' 10'00 m'j

    19' 11'00 m'j

    20' 12'00 m'j

    21' 1'00 fm'j

    22' 2'00 fm'j

    23' 3'00 fm'j

    24' 4'00 fm'j

    wNHdih 2 ia;%SmqreI iudcNd Y%u fNaokh ykd.ksuq'

    f,dj kd 20 hs

    wjYH iyNd.slhka .Kk ishu iyNd.sjkakka iy mqyqKqlrejka

    wjYH jH *a,sma pd" mEka" nq,afvda.a la,smaiaa" udl mEka yd

    ldka;djf.a ;%s;aj N+ld ksrEmkh flfrk mska;+r

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh

    wjYH myiqldrlhska

    ixLHdj

    1hs

    wNHdifha wruqK ia;%SmqreI iudcNd N+ld fnu iy Y%u fNaokh ms

  • 95

    $ lKavdh y;rlg fnod my; m%Yak y;rg ms

  • 96

    ksji ;=< ldka;djkaf.a jev$ldhhka $wfmalaId ms

  • 97

    3' .=re iy fy jD;a;Skays jemqr ia;%Ska ksheKo mqreIhskao tu lafIa;%j,

    jevlrk w;r" g fmr ldka;djka flakaSh lrf.k ;snQ rEm ,djkHh jeks

    lafIa;%hkays mska /lshd lsu ;=

  • 98

    fuf,i ia;%SmqreI iudcNdjh u; mok jQ Y%u fNaokh fya;=fjka" mqreIhska m%Odk jYfhka mjq, kv;a;= lrkakka iy .Dy uQ,slhska f,io ia;%Ska" .DyKshka

    yd jeu jqjfyd;a oa;Shsl Wmhkakka f,io i,lk ksfYaOd;aul Wml,amkhka

    we;slr .ekSug fukau ksji ;=

  • 99

    l%shdldrl

    m%ck

    k l

    dhh

    ksIamdo

    k l

    dhh

    m%cd md,

    k$

    foaY

    md,

    k l

    dhh

    je

    mqr

    kshef

    ,k

    afk

    a l

    jqo@

    ms

    je

    mqr

    kshef

    ,k

    afk

    a ljqo@

    .ey

    ekq

    fofok

    du

    isk

    a i

    udk

    j

    Wfoa f;a yeu

    lEu ms

  • 100

    ksjpk

    ;%s;aj N+ldj$nyq ldhh nr (Triple Role)

    nyqldhh nr hkq ia;%Ska idudkHfhka tlsfklg fjkia ia;%SmqreI iudcNd

    ldhhka ;=kla bgq lrk neka Tjqka mskag jvd > ld, f,djla yd lka

    lv" je k ixLHdjla jev lsuhs' tu ldhhka ke;fyd;a N=ldjka jkafka

    m%ckk" ksIamdok iy m%cd ldhhka f'

    ia;%SmqreI iudcNd Y%u fNaokh (Genderbased division of labour)

    ia;%SmqreI iudcNdjhg wkqj iudcdkqfhdackh f rgdjka u; mokj ldhhka

    fnu isf' .eyekqka iy mska w;r Y%u fNaokh ;SrKh jkafka" Tjqka jdih

    lrk iudc" foaYmd,k" ixialD;sl mirhg wkqj jk w;r" m%ckk" ksIamdok yd

    m%cd ldhhka ljqreka" l=uk f,djl" fldmuK f,djla" flfia" l=ula lrkafkao

    hkak by; lS iudcdkqfhdackh u; mokj fn hkq ,nhs'

    m%ckk ldhNdrh (Reproductive Role)

    orejka yslssu iy /ln,d .ekSu" bjq msyq lsu" or" j;=r wdh /ialsu" f.a

    fodr msis lsu" mjqf,a fi!LHh we;= fkdfhl=;a .Dyia: lghq;= fuhg we;=

  • 101

    m%cd foaYmd,k N+ldj$m%cd md,k ldhNdrh (Community Politics Role)

    m%cd md,k ldhNdrh hkq m%cd ixOdk fukau cd;sl foaYmd,k ugka bgq

    flfrk fufyhq" l

  • 102

    fojk ieish

    1' jev f,dalfha ia;%S-mqreI iudcNd .eg iy jD;a;Sh i;sj,

    l%shdld;ajh

    jevlrk ldka;djka ish rdcld ;fha fkdfhla widOdrKhka fiau

    fjkialj,g f.dre jk nj o;a; iy mfhaIK u.ska ;yjqre lr we;' tfiau

    w;S;fha mgka llre wr.,j, ldka;djkaf.a .eg m%uqL;ajh ,nd we;af;a

    ldka;djkagu iqfYaI jQ wjYH;d rdcld ;h ;=< ;yjqre h hq;= ksidfjks'

    ud;D wdrlaIKh" m%iQ;s ksjdvq" ,sx.sl w;jrj,ska jev lsf ksoyi" meh wgl

    fiajduqrh" jevuqrhka w;r flh wd whs;Sska ldka;djka fj; ,enqfka llre

    wr., ;=

  • 103

    wNHdih 4

    f,dj kd 20 hs

    wjYH iyNd.slhka .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hs

    wNHdifha wruqK jev f,dalh ;=< ldka;djka uqyqK fokakd jQ .eg

    ykd.ekSu

    $$$ iyNd.sjkakka lKavdh y;rlg fnokak'

    $$$ jD;a;Sh ;h ;=< ldka;djla jQ ksidu isjk widOdrKl" ia;%S-mqreI iudcNdjh mok lr.;a ysxikhka iy fjkial fudkjdo hkak

    idlPdfldg .eg .ila ksudKh lrk f,i tla lKavdhulg Wmfoia

    fokak'

    $$$ ldka;djka jemqr fiajfha fhfok ixl%uKsl fiajh" we ludka;h iy f;a ludka;h wdY%s;j ldka;d Y%lhska uqyqKfok .eg idlPdfldg"

    ta ta lafIa;%hg wod

  • 104

    fuys my; i|yka jkafka jevf,dalh ;=< ldka;djka uqyqK fok .egj,ska

    iuyrls' fuu .eg .i ksudKh lsf my; .eg we;=,;a jkafkaoehs uid

    ne,sh yel'

    Y%u iQrlEu iy wvq jegqma ,eu' fiajd ld,hg i,k m jegqma jOlhka je fkdu' jevlrk ldka;djka u`. f;df" jevmf

  • 105

    meh wglg jvd jevlsug isu iy wu;r fiajhg w;sld, fkdf.u' ksjdij, jevlrk whg u;a fiajd ld,hla fyda myiql fkdue;su' jevlrk ia:dk wdY%s;j msis jeisls,s iy ikSmdrlaIl myiql

    fkdue;su'

    yis wk;=re iy rlaIKh ms

  • 106

    2' ia;%S-mqreI iudcNd .eg ch.ekSu iy jD;a;Sh i;sj, n,mEu

    cd;Hka;r llre ixOdkh iska jevf,dalh ;=< ia;%S-mqreI iudkd;au;djh /lSu inkaOfhka t

  • 107

    wNHdih 5

    f,dj kd 20 hs'

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh

    wjYH myiqldrlhka ixLHdj 1

    wNHdifha wruqK jD;a;Sh i;sj,g ne`fuka ldka;djkag

    w;ah yels jdis inkaOfhka oekqj;a lsu'

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    $ f,dj mqrd jD;a;Sh i;sj, ldka;d ksfhdackfha wvqu o;a; wdY%fhka myod fokak'

    $ ldka;djkag jD;a;Sh i;s j,ska ,eh yels iqfYaI jdis fudkjdoehs ms

  • 108

    jD;a;Sh i;sj,g nefuka w;ajk jdis

    jD;a;Sh i;shla ;=

  • 109

    jD;a;Sh i;s iy ldka;djka ms

  • 110

    ldka;djkag jD;a;Sh i;s l%shdldrlj, kshe,Sug iy ;SrK .kakd jHqyhkag m;aug bvfkdfoka mj;sk ndOl ldka;djka jD;a;Sh i;sj,ska w;ah yels jdis inkaOfhka oekqj;a

    fkdisu fyda t;r we.hSula fkdoelau'

    jD;a;Sh i;sj,g tlafuka ;u fiajd fhdaclhdf.a m

  • 111

    wNHdih 2 f,dj kd 15 hs'wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka wjYH jH *a,sma pd" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hswNHdifha wruqK jD;a;Sh i;sj, ldka;d kdhl;ajh iy

    iyNd.s;ajh jefuka ldka;djkag

    w;ah yels jdis ms

  • 112

    A lKavdhu B lKavdhu jD;a;Sh i;sj, ldka;d iudl;ajh je

    lrkafka flfiao@jD;a;Sh i;sj, ldka;d kdhl;ajh

    je lrkafka flfiao@ jD;a;Sh i;s iska ldka;djkag iqfYaIs jQ m%uqL;d iy wjYH;d ykd.ekSu'

    ldka;djkag fmdf yd fm!oa.,slj n,mdk jD;a;Sh .eg iy m%Yak

    ykd.ekSu'

    ldka;djka n|jd .ekSug fYaI l%shdud. .ekSu'

    jD;a;Sh i;sj,g ne`fuka we;sjk jdis .ek oekqj;aNdjh je lsug mshjr

    .ekSu'

    ldka;djkag iudkd;au;djh

  • 113

    w;a m;%sld

    Y%uh" ldka;dj iy jD;a;Sh i;sh hk ieishg wod

  • 114

    fyda wka;rdodhl jevj, fkdfhoh hq;af;a h' fuu iuq;sh iy wkqnoaOj we;s

    191 jk fr.=,dish wkqj lsfok ujlg" ls fok fl tllg fyda Bg jefhka

    ke;fyd;a jevlrk ld,h wvqfjka ,ef whs;sh we;'

    /ln,d .ekSf jev lghq;= (Care work)

    hefmk orejka" jfhdajDoaO mqoa.,hska fyda frda.Ska mjqf,a idudlhska fyda fjk;a

    wh iska uqo,a wh lsulska f;drj /ln,d .ekSu fuhskaa woyia f' fujka

    /ljrK lghq;=j, fndfyda g kshef,kafka ldka;djka jk w;r th Tjqkaf.a

    fi!LH iy hymeje;au u; ie,lsh hq;= n,mEula t,a,lrhs' wu;a /ljrKh

    fndfyda wjia:dj, t;r lemSfmfkk fohla fkdjk fyhska f ;=< ldka;djkaf.a

    ldhNdrh yd odhl;ajh w.h lsulg ,la fkdf' f,dj mqrd wju;a

    /ljrK i,ikakkaf.ka 75] muK ldka;djka f' /ljrK m%;sm;a;s fukau

    /ljrK fiajdjka iemhSu ldka;djka iy mqreIhka w;r iudkd;au;djh idlaId;a

    lr .ekSu inkaOfhka Rcqju inkaO f' oeh yels" myiqfjka m%fYh yels yd

    by< .=Kd;aulNdjhlska hq;a /ljrK fiajdjka fkdue;su fukau ldka;djka iy

    mqreIhka w;r /ljrK lghq;= iudk wkaoka fn fkdhdu fya;=fjka ldka;djkag

    iudh" wdl" ixialD;sl yd foaYmd,ksl ;h w;aug we;s yelshdj wys f'

  • 115

    jev jckh inkaOfhka we;s iduQysl whs;sh" wdjdiSka jeks ck lKavdhj,

    ixialD;sh inkaOfhka we;s iduQysl whs;Ska" cd;Hka;r kS;sh ;=< iajhx ;SrK

    .ekSug rglg we;s iduQysl whs;sh hkdh oelah yelsh'

    iduQysl flaj,a lsu (Collective Bargaining)

    ixOdkh f whs;sh iy iduQysl flaj,a lsu ms

  • 116

    cd;Hka;r ixl%uK m%jk;djkays fldgilaj ish;a uE; oYlj, Tjqyq hefmkakka

    fyda foaY .; mjq,aj,g tlajkakka f,i ixl%uKh jkq fjkqjg iajdkj /lshd

    i|yd ixl%uKhjkakka njg m;a is;s' .Dy fiajh iy id;a;= fiajh jeks wxY

    ldka;djka nyq;rhla w;g m;aj we;s w;r wdishdf we;e m%foaYj,g ixl%uKh

    uqukska u mdfya ia;%SlrKh u meye,sj olakg we;' ldka;djkag iqfYaIS jQ

    wfkl=;a ixl%uK wdldr w;rg ,sx.sl fiajkh fjkqfjka ia;%S cdjdru iy jdyh

    msKsi ixl%uKh o we;=

  • 117

    /lshdf uQ,sl whs;Ska iy m%Odk uQ,Ou (Fundamental principles and rights at work)

    fiajd fhdaclhskag" fiajlhskag ys /lshdf uQ,sl whs;Ska iy m%Odk uQ,Ou wdrN

    jk ,oafoa cd;Hka;r llre ixOdkfha jHjia:dj iy *s,fv,amshd m%ldYkfhks'

    fuu uQ,sl whs;Ska iy m%Odk uQ,Ou .Khg iud.ufha ksoyi" iuq; flaj,a

    lsf whs;sh" n,y;aldr Y%uh msgqoelSsf whs;sh"

  • 118

  • 119

    fudhq,h 4

    jevf,dalh ;=< ia;%S-mqreI iudkd;au;djh

    m%jOkh

  • 120

    yekauia;%SmqreI iudkd;au;djh hkq udkj yslula jk w;r m%cd;ka;%jdoh

  • 121

    wfmaCIs; wruqKq

    fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSug n,dfmdfrd;a;= f'

    ia;%S-mqreI iudkd;au;djh iy iu-idOdrK;ajh hk ixl,am ms

  • 122

    m

  • 123

    fkdf' tjeks m%fNaoj,g fyda iudch iska ksudKh l< wkkH;d iSudlrKhka"

    taldlD;Ska (Stereotype) ke;fyd;a wpq ;=

  • 124

    iudk ie,ls,s hkafkka woyia jkafka tlu wdldrfha ie,ls,s fkdf'

    khd iy fldldf.a rd;%S fNdackh inkaO ck l;dj

    khd iy fldld fyd| hyjka jQ w;r" kla khd fldldg rd;%S wdydr

    fNdack ix.%yhlg wdrdOkd lf

  • 125

    by; ckl;dj fiau ldka;djka iy mskag iudk wjia:d ie,iqj;a bka m%;sM,

    fk,d.; fkdyels we;af;a ukao hkak fidhd ne,Su jeo.;a h' ldka;djka

    ft;sydisl jYfhka n,j;a mSvdjg iy wjdisodhl ;;a;ajhkag m;a we;s neka

    th ksjer lsug iudkd;au;d wjia:djka muKla m%udKj;a h fkdyelsh'

    tfiau ldka;djkag iy mskag ys fjkia iudc ;;a;ajhka fya;=fjka iudk

    wjia:djkaf.ka tlu m%udKhgu m%fhdack .ekSug Tjqkag fkdyels h yelsh'

    we;e wjia:djkays iudk wjia:djkaf.ka jdis ,nd.ekSug ld,h iy Yla;sh jeh

    l

  • 126

    n,d.ekSu mejug yels wfhlaa ksjfia ke;sk fyda ;u ffjjdysl

    mdYajfhka frdaO;d t,a, jqjfyd;a tlS mqyqKq wjia:d

  • 127

    ia;%S-mqreI iudcNdjh iy iu-idOdrK;ajh w;r mj;sk inkaOh

    mqoa.,fhl=f.a ia;%S-mqreI iudcNdjh" ,sx.fNaoh" wd.u" cd;sh" jhi fyda fjk kEu

    fjkialula fkdi,ld ish mqoa.,hskag idOdrKj iy wmlaImd;Sj ie,lSu" iu-

    idOdrK;ajhg hyels ir,u woyihs' kEu ixjOk m%h;akhl wNsu;d:h

    h hq;af;a iudkd;au;djh

  • 128

    wjYH h yelsh' jevlrk ia:dkh ;=< iy jD;A;Sh i;sh ;=< iudkd;au;djh

  • 129

    fojk ieish

    fjkiafldg ie,lSu iy ldka;djkag tfrys ish wdldrfha fjkial ;=rka lsf iuq;sh

    yekau

    fjkiafldg ie,lSu hkq jhi" Ydl yelshdjka" mx;sh" jd.sl;ajh" ia;%S-

    mqreINdjh" cd;sh fyda wd.u hk ljrlg fyda wod< mQj ksYaph u; fjkialulg

    fyda fYaIhlg fyda neyer lsulg Ndckh fkdh hq;=h hkakhs' mqoa.,

    l=i,;d yereKqfldg wka mokulska mqoa.,fhl=g ie,lSu fjkial lsu k

    f' Discrimination hk bx.%Sis jpkh 'discriminare' hk ,;ska jokska ^fnu" fjka lsu" fjkafldg ykd .ekSu hk wre;a fok& wdjls' udkj whs;sjdisl

    ms

  • 130

    $ fjkiafldg ie,lSu hkak Odlr whqka ish yels nj mjikak'

    $ iEu fjkial lsulau widOdrK fkdjk nj;a Okd;aul fjkial lsu (positive discrimination) hkak ldka;djkag iudkd;au;djh

  • 131

    iDcq fjkial lsu (Direct Discrimination)

    fuuska h fldgila meye,sju neyerlrk fyda fYaIhlg ,la lrk wjia:djka

    we;sf' h flfkl=f.a mqoa., ;;a;ajh u; tk ,sx.fNaoh" cd;sh" foumshkaf.a

    ;;a;ajh" jhi" wnd; ;;a;ajh wdh u; fjkialulg ,lalsu f' WodyrK

    f,i ms fiajlhskaf.a .re;ajhg ,lafkdf hehs is;ka ldka;djla wxY m%Odk

    ;k;=rlg m;a fkdlsu iDcq fjkial lsuls'

    jl% fjkial lsu (Indirect Discrimination)

    meye,sj fmfkkakg fkd;snqK;a iee we;s ;;a;ajhka ;=< h fldgila

    meye,sju neyer lrk fyda fYaIhlg ,lalrk wjia:djka h' fuu jl% fjkial

    h yels wjia:djka jkafka ieugu iudk ie,ls,s

  • 132

    lsis` mqrjeisfhl= j.h" wd.u" NdIdj" l=,h" ia;%S mqreI fNaoh"

    foaYmd,k u;h fyda Wmka ia:dkh hk fya;+ka u;

    fjkialulg fyda fYaIhlg fyda Ndckh fkdh hq;=h'

    - wdKavql%u jHjia:dj 12 ^2& j.ka;sh fjkiafldg ie,lSu

    j.h" wd.u" NdIdj" l=,h fyda ia;%S-mqreI fNaoh hk fya;= u; fyda

    bka ljrjQ fya;=jla u; fyda fjf

  • 133

    ia;%S-mqreI iudcNdjh mok lr.;a fjkiafldg ie,lSu$ ldka;djkag tfrys ish wdldrfha fjkial

    ;=rka lsf iuq;sh

    ia;S%kag tfrysj ish wdldr fjkial msgqoelSf iuq;shg wkqj ia;%Skag

    tfrys fjkial hkq iajlSh jdyl wjdyl ;;a;ajh fkdi,ld, ia;%S-mqreI iudkd;au;dj ms

  • 134

    5 j.ka;sh # ldka;djkag tfrys we;s u; iy f,an,a wfydais lsu'

    6 j.ka;sh # ldka;djka l+gkhg ,lalsu iy fj

  • 135

    wNHdih 3

    f,dj kd 20

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a la,smaiaa" udl mEka" ldka;djkag tfrys ish

    wdldrfha fjkial ;=rka lsf iuq;sfha msgm;a

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh$nqoa l,nkh

    wjYH myiqldrlhska

    ixLHdj

    1

    wNHdifha wruqK ia;%Skag tfrys ish wdldrfha fjkial ;=rka

    lsf iuq;sfha we;=,;a ia;%S-mqreI iudcNdh

    iudkd;au;d ixl,amh y`kd .ekSu'

    fud

    hq,h 4

  • 136

    f;jk ieish

    jevlrk mirh ;=< ia;%S-mqreI iudcNdh iudkd;au;djh

    yekau

    jevf,dalh ;=< tfia;a ke;sk f.!rdka; jev mirhla ;=< ia;%S-mqreI iudcNdh

    iudkd;au;djh

  • 137

    ^wE& m%;s,dN we;=j iudk f;k ,eug" iudk jkdl iys; jev

    inkaOfhka iudkj i,lkq ,eug fukau fiajd ;;a;ajh we.ehSf

    iudkj i,lkq ,eug we;s whs;sh'

    ^b& fYaIfhka Y%du hdf /lshd rys;Ndjhg" frda.SNdjhg wdnd;

    ;;a;ajhg uyhg iy fjk;a n,;djkag m;af iudc wdrlaIKhg

    we;s whs;sh fukau jegqma iys; ksjdvq i|yd we;s whs;sh

    ^B& m%ckk ldfhys,d wdrlaIdj we;=j fi!LH wdrlaIdjg iy fiajd

    ;;a;ajhkays iqrlaIs;Ndjh i|yd we;s whs;sh iy;sl lsu msKsi fhda.H

    ish l%shdud. .kq we;af;ah'

    2' jdyh fyda ud;D;ajh fyda mok fldgf.k ia;%Skag tfrysj lrk fjkial

    j lsu fyda l< hq;=

    jkafkah'

    wNHdih 4

    f,dj kd 20 hs'

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a la,smaia" udl mEka

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh$nqoa l,nkh

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1

    wNHdifha wruqK jevlsf iuq;sj,ska ;yjqre lr we;s ldka;d

    whs;sjdisl ykd.ekSu'

    fud

    hq,h 4

  • 138

    $ by; i|yka ia;S%kag tfrys ish wdldr fjkial msgqoelSf iuq;sfha 11 jk j.ka;sh iy ldka;d whs;sjdisl ldYkfha j.=j wdY%h lrf.k fulS

    whs;Ska rdcH wxYfha fukau mqoa.,sl wxYfha jevlrk ia:dkj, ldka;djkag

    ys ;sfoehs lKavdh lsysmhlg fnod idlPd lrkak'

    f,dalfha fukau Y%S ,xldf jevlrk ldka;djkaf.a whs;Ska iy ldka;d whs;sjdisl ms

  • 139

    1911 cd;Hka;r ldka;d kh m

  • 140

    1935 fmdf

  • 141

    1949 ;eke;a;ka fj

  • 142

    1960 fvdkslka rdcHfha wd{dodhl g%f,da (Trujillo) iska >d;kh lrk ,o rdn,a fidfydhqhka (Mirabalsisters)fjkqfjka 1960 fkdjen ui 25 kh ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh msgqoelSf cd;Hka;r

    kh jYfhka k lrk ,'

    1958 wxl 111 orK /lshd iy jD;a;Sh fjkiafldg ie,lSu relsf iuq;sh [Discrimination(EmploymentandOccupation)Convention]" 1960 cQks 15 n,d;aul h'

    1960 ldka;djla foaYmd,kfha by

  • 143

    1980 is,a yd foaYmd,k whs;sjdisl ms

  • 144

    1995 ldka;djka ms

  • 145

    2003 ishu ixl%uKsl fiajlhskaf.a iy Tjqkaf.a mjq,aj, idudlhskaf.a whs;sjdisl iq/lSf cd;Hka;r iuq;sh 2003 n,d;aul u'

    mqoa.,hska fYaIfhkau ldka;djka iy

  • 146

    y;rjk ieish

    ldka;d whs;Ska wdrlaId lsu i|yd we;s kS;suh m%;smdok

    yekau

    f,dj iEu ;eklu ldka;dj mqreI mlaIhg jvd jefhka fkdfhl=;a wdldrfha

    ysxikhkag iy nrm;, udkj whs;sjdisl lvj,g uqyqK fokq ,nhss' tneka

    udkj whs;sjdisl kHdh m;%fhys ldka;d whs;sjdisl lvu inkaO m%Yakhg

    uQ,sl ie,ls,a,la ;sf' f,dalfha fndfyda rgj, ldka;d whs;sjdisl wdrlaId

    lsug iuq;s ;=

  • 147

    m%cdj ;=< isjk ysxikhka

    ia;%S IKh l+gkh wvkaf;ag lsu ,sx.sl w;jr .Ksld^,sx.sl& jD;a;sfha

    fhou

    kS uereu .id lsu ldfudaoamk rpkd nrm;, ,sx.sl

    wmfhdackh

    rch u.ska isjk ysxikhka

    ikakoaO wr.,j, islrk ysxid

    irKd.; iy wj;eka jQ ldka;djkag tfrysjQ

    ysxid

    Y%u iQrdlEu

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    $ kS;sh iy ldka;d whs;Ska inkaOfhka fYaI{ oekqula we;sj fuu ieish islsu jeo.;ah'

    $ ,sys,a niska ,shjqKq ldka;djkag wod< kS;s-wKmk;a iy fmd;am;aj, msgm;a iyNd.sjkakkag ,nd fokak'

    $ fuu ieisfha ,nd we;s Wmldrl igyka fhdodf.k ldka;djg n,mdk kS;sh inkaOfhka wjfndaOh ,nd fokak'

    $ fuu j.=f my; olajd we;s kS;s wK mk;a iy fudhq,fha i|yka iuq;Ska ms

  • 148

    6' ,sx.sl iQrd lEu oKav kS;s ix.%yfha 360 ^wd& j.ka;sh

    7' ,sx.sl fj

  • 149

    w;a m;%sld

    Y%uh" ldka;dj iy jD;a;Sh i;sh hk ieishg wod

  • 150

    wjia:d hkq hlsis /lshdjlg b,a lsug iudk wjia:d ;su" jHjidhl jev

    lsug ke;fyd;a mj;ajdf.k hEug" wOHdmkh ,eug" mqyqKqj ,nd .ekSug" h

    jD;a;Sh iqiql W;amdokh lr .ekSug" jD;a;Sh ;;a;ajh hqKq lr .ekSug iy

    Wiia ,nd .ekSug iudk wjia:d ;su;a" mska fyda .eyekqka jYfhka tla

    ,sx.hla wNsNjd je jYfhka ksfhdackh lrk /lshdjkays ia;%S-mqreI fjkila

    fkdue;sj /lshdjl fhug iudk wjia:dj ;su;a fuhska wdjrKh f' jevf,dalh

    ;=< iudk ie,ls,s hkq iudk jegqma" iudk fiajd fldkafoais" iudc wdrlaIdj iy

    jD;a;Sh wdrlaIdjg we;s whs;Ska we;=,;a f'

    ia;%S-mqreI iudcNdjh iy ixjOkh (Gender and development - GAD)

    ish ixjOk ie,iq" m%;sm;a;s" jHdmD;s ia;%S-mqreI iudcNd ixf;djlska hq;=j

    ne,Sug fuu m%fYh w;HjYH f' iudchl mqreIhskaf.a iy ia;%Skaf.a N+ldjka"

    Tjqkag im;aj,g we;s m%fYfha fjkial iy tajd md,kfha ixjOk l%shdj,sh

    mskag iy .eyekqkag n,mdk wdldrfha fjkial ka woyia f' fujeks m%fYhl

    wjika b,lalh jkafka ldka;djka iy mska w;r iudc ;sridr ixjOkhla we;s

    lsuh' ta i|yd ia;%S-mqreI iudcNd h:doYkhlska hq;=j iudc mhdihla we;s

    lsug fuu lKavdh n,.ekau iy ;SrK .kakjqka f,i lghq;= lsug Tjqka

    .kajkq ,ef'

    ia;%S-mqreI iudcNdjh u; mok jQ m%pKav;ajh (Gender-based violence)

    mqoa.,fhl=f.a ia;%S-mqreI iudcNdjh u; mokj Ydl" ,sx.sl" udkisl fyda

    wdl ydks isug fya;=jk fyda isug fya;= h yels ljr fyda l%shdjla

    fukhska ye`kah yelsh' th idudkHfhka ia;%Ska iy .eyekq

  • 151

    ta ia;%sh ;udf.a Ndhdj jk wjia:djl jqjo WodyrK jYfhka weh kS;s ud.fhka fjkaj is k wef.a leue;a; fkdue;sj ,sx.sl ixi.hl

    fhh fkdyel'

    n,y;aldrh md lsfuka fyda h .ekafuka fyda r|jd .ekSf ;ckfhka fyda wehg urK Nh fyda ;=jd, islsf Nh we;s lsfuka

    fyda weh kS;Hdkql+, fyda kS;s frda f,i r|jdf.k ish fyda wehf.a

    leue;a; ,ndf.k we;s wjia:djl wef.a leue;a; we;sj ,sx.sl ixi.fha

    fhko th ia;%S IKhls'

    weh isysl,j ish fyda ta mqreIhd iska ke;fyd;a fjk;a h ;eke;af;l= iska wehg fok ,o uoHidr fyda u;ajH fya;=fjka u;ajQ

    wjia:djl weh ish wef.a leue;a; we;sj ,sx.sl ixi.fha fhko th

    ia;%S IKhls'

    ;ud wef.a iajdmqreIhd fkdjk nj ta mqreIhd oek is w;r" weh wef.a leue;a; fok ,oafoa weh iu`. kS;Hdkql+,j jdy isk fyda weh yd

    kS;Hdkql+,j jdy we;ehs weh Yajdi lrk mqreIhd fudyq hehs weh

    Yajdi lsu ksid nj wod< je/oao lrkq ,nk ta mqreIhd okakd gl

    wef.a leue;a; we;sj ,sx.sl ixi.fha fhko th ia;%S IKhls'

    ia;%sh jhi wjqre 16 g wvq jkg jk wehf.a leue;a; we;sj fyda ke;sj fyda ,sx.sl ixi.hl fhko th jHjia:dms; IKhls'

    .id lssu ms

  • 152

    jHdNspdrh (Incest)

    jI 1995 jHNspdrh nrm;, wmrdOhla f,i Y%S ,xldf m%:ufhka kS;shg

    ykajd ;sf' fuu jro 1995 wxl 22 orK oKav kS;s ix.%yfha 364 w j.ka;sfha

    olajd we;' ta wkqj ;yk {d;s inkaO;d we;s wfhl= iu`. ,sx.sl ixi.fhys

    fhfok ljr fyda ;eke;af;l= jHNspd jro isl

  • 153

    Ydl jYfhka isjk ,sx.sl w;jrPhysical

    wkjYH wdldrfha ldhsl iamY lsu (Touching) fldks;a;Su (Pinching) lSu (Squeezing) w;m;.Eu (Stroking)

    wvkaf;ag lsu (Sexual assault) ism.ekSu (Kissing) nod .ekSu (Hugging) wefa we;s,a,Su (Brushing up against the body) ,sx.sl iajNdjhla .;a ;gq lsu (Patting) wjysr ls yd wefa .Efjk fkd.Efjk ;rug Yrhg imug

    ;e;a lsu

    wkjYH f,i Yrh we,a,Su Ydlj ysxidjka lsu yd ,sx.sl m%foaY we,a,Su fyda we,a,Sug ;e;a

    lsu

    oDYH jYfhka isjk ,sx.sl w;jrVisual

    lduql woyia m%ldYkh (display sex-based writing) ,sx.sl bh fmkau (sexual exposure) wie ,sx.sl wNskhka mqoa.,sl ,sx.sl wjhj fmkau wie mska;+r fmkau (display sex-based materials), fiajd ia:dkfha my;a" wjuka f.kfok" wmyiq;djhg m;alrk

    ,sx.sl fhdackd;aul WmlrK" mska;+r fyda l=regq igyka ,sh,s

    ;nd ;su'

    wdh;kfha ;a;sj, ksrej;a mska;+r w,jd ;su (Covering the wall drawings, photographs of naked) ksrej;a oYk iys; fhda oYk we;=j ,sx.sl fhdackd;aul ,sh,s

    m.; l< fyda oaHq;a mKsjqv heu ,sx.sl ;%m fmfkkakg ie,eiau ,sx.sl jfl%dala;s /.;a oaHq;a ;eme,a mKsjqv f*aia nqla iy rl;k fl mKsv fyda oYk heu fyda f*aianqla msgqf we,u

    wiNH wkdjrKh ,sx.sl wNskh ,sx.sl oiqka fmfkkakg ie,eiau ijd we;s leurdj,ska jeisls,sfha fyda fl .kakd fyda we udrelrk ;ekaj, cdhdrEm .ekSu

    flfkl=f.a oekqulska f;drj .kakd ixf iy ,sx.sl iajrEmhla /.;a cdhdrEm iudc udOH cd,hka ;=< m,lsu mqoa.,hdg Y%jKh

    lsug wmyiq ,sx.sl iajrEmfhka hq;a jpk iy w:l;khka

    fud

    hq,h 4

  • 154

    jdl jYfhka isjk ,sx.sl w;jrVerbal

    ,sx.sl jfl%dala;Ska Nd;d lsu yd ,sx.sl woyia m%ldY lsu m%ydrd;aul$wie jpk Nd;h

    ;uka wh;a ,sx.h fyda ,sx.sl;ajh ms

  • 155

    fudhq,h 5

    jD;a;Sh i;s m%jOkh iy

    ia;%S-mqreI iudcNd uQ,m%jdy.; lsu

  • 156

    yekauia;%S-mqreI iudcNdjh uQ,m%jdy.; lsu ke;fyd;A uQ,m%jdylrKh (Gender Mainstreming) hkq ia;%S-mqreI iudkd;au;djh

  • 157

    wfmaCIs; wruqKq

    fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSug n,dfmdfrd;a;= f'

    jD;a;Sh i;s ;=< ia;%S ixf ia;%S-mqreI iudkd;au;d jevms

  • 158

    m

  • 159

    ixjOk ie,iq" udkj im;a ms

  • 160

    1' ia;%S-mqreI iudcNdjh b,lal lr.;a jev ms

  • 161

    2' jD;a;Sh i;sj, wNHka;r jHqyhka iy wdh;k j,g ia;%S-mqreI iudcNd uQ,m%jdy.; lsu'

    jD;a;Sh i;sj, l%shdldrlj, ldka;d iyNd.s;ajh je lsu iy Tjqkag jD;a;Sh

    i;s ;=< iudk wjia:d iy ie,ls,s we;s lsu hq.fha wjYH;djhla njg m;a we;'

    f i|yd jD;a;Sh i;s ;=< fYaI jHqyhka iy wdh;k we;s lsu jD;a;Sh i;s ;=<

    ldka;djkag iudkd;au;djh ,ndf l%shdj,shg rel=,la jkq we;' iudkd;au;djh

    we;s lsu i|yd lgq (committees), fomd;fka;= (departments)" ldka;d foaYmd,k wxY (wings)" f,al ldhd, (secretariats), fldIka iNd (commissions) iy ldka;d wxYhka (sections) hkdh ia:dmkh l< yel' idudkHfhka lgqjla f,iska k lrkq ,nk jHqyh" jD;a;Sh i;s Pkaoj,ska m;alrk w;r ldka;d foaYmd,k wxY

    fyda ldka;d wxYo jD;a;Sh i;s jHqyhg taldnoaOj tysu fldgila jYfhka m;a

    l< yelsh' kuq;a f,al ldhd,hla fyda ldka;d whs;Ska fjkqfjka ks,Odkshla

    m;a l

  • 162

    ia;%S-mqreI iudkd;au;djh m%jOkh lsu i|yd .kakd ,o mshjr iy m%.;sh ms

  • 163

    jD;a;Sh i;sh ;=< ldka;djkaf.a wjYH;d iy /lshdj wdY%s; .eg inkaOfhka l;d lsug wjldYhla ke;fyd;a fldjla ksudKh lsu'

    ldka;djka jD;a;Sh i;sj, oDYHudk u i|yd fYaI l%shdud. .ekSu'

    ldka;djkaf.a kdhl;ajh iy .kqfokqldr n,h kexu i|yd fYaI mqyqKq ,ndu'

    iuq; flaj,a lsf .kqfokqldr uKav,j,g ldka;djka m;a lsu'

    cd;Hka;r llre iuq we;= iuka;%K hkdhg iyNd.s f ldka;d ksfhdackh ;yjqre lsu iy jelsu'

    ldka;djkag jD;a;Sh i;sfha idlPd iy ;SrK .kakd wjia:djkaj,g iyNd.s u myiq lsu msKsi ldka;djkag myiqfjka iyNd.s h yels

    f,djkays /ia meje;au'

    wjqre follg jrla ldka;djka fldmuK m%udKhla ;SrK .kakd uKav,j,g m;a jQfhaoehs miq mrula iy wlaIKhla lsu'

    jD;a;Sh i;s Pkaoj, ldka;djka mska iy iudkj Pkaoh b,a,Sug kdu fhdackd ,eu (Double nominations) iy;sl lsu'

    4' jD;a;sh i;s ;=< oekqj;aNdjh we;s lsu iy WoafoaYkh

    jD;a;Sh i;s inkaOfhka idudkH ck jHjydrh ;=< me;sr we;af;a ksfIaOkd;aul

    wdl,am jk w;r fndfyda rg jD;a;Sh i;s ;=

  • 164

    jD;a;Shkag ldka;djka n|jd .ekSug fYaI l%shdud. .ekSu'

    w;am;%sld uqKhlr jD;a;Sh i;sfha l%shdldrl inkaOfhka oekqj;aNdjh je lsu'

    jD;a;Sh i;s ldka;djkaf.a jOkh je lsug ndOd t,a, h yels fldgia tk ldka;djkaf.a ffjjdysl mdYajhka" mjqf,a Woh oekqj;a

    lsu'

    ia;%S-mqreI iudkd;au;djh ms

  • 165

    6' ldka;djka i|yd muKla fYaIs; jevigyka iy mshjr l%shd;aul lsu

    ldka;djkag fYaIs; jYfhka jeo.;a jQ ud;Dld iy Tjqkag wod< jQ ldka;d iuq meje;au'

    ldka;djkag muKla fjkajQ wOHhk lj (Study Circles) ;=

  • 166

    fndfyda g jD;a;Sh i;s ms

  • 167

    jD;a;Sh i;s ;u ff;%mdYal mdYajlrejka jk llre wud;HdxYh" fiajd fhdaclhskaf.a ix.uh iy fjk;a jD;a;Sh i;s iu ia;%S-mqreI

    iudkd;au;djh m%jOkh lrk jevj, im inkaO;djhla mj;ajd .ekSu'

    ldka;djkag wod< jk lafIa;%hkays jevlrk ldka;d lghq;=" wlrK jeks wud;HdxY iu. im inkaO;djhla mj;ajd .ekSu'

    is,a iudcfha l%shdldka iy is,a ixOdk iu. in|;d mj;ajd .ekSu'

    ia;%S-mqreI iudcNdjh iy llre whs;Ska ms

  • 168

    jD;a;Sh i;sfha whjeh Yaf,aIKhg ,lalsu'

    ia;%S-mqreI iudkd;au;djh fjkqfjka fjkalrk uqo,a m%udKh fldmuKo hkak fidhd ne,Ssu wruqKqlr f.k jD;a;Sh i;sfha whjeh Yaf,aIKhg ,lalsu'

    jD;a;Sh i;shla hlsis jev igykaj,g fyda fjk;a iqNidOk jevj,g uqo,a fjka lrk g ia;%S-mqreI iudkd;au;djh

  • 169

    jD;a;Sh i;s l%shdldrlj, ia;%S-mqreI iudcNdjh uQ,m%jdy.; lsug mqoa.,fhl= m;a lsu'

    jirla ;=

  • 170

    w;am;%sld

    jD;a;Sh i;s m%jOkh iy ia;%S-mqreI iudcNd uq,m%jdy.;

    lsu wod

  • 171

    sensitivity) inkaOfhka iajhx we.ehS l%uhla u.ska uidne,Su fuu uiqf m%Odk ldhNdrh fjhs' tys wjidk M,h ia;%S-mqreI iudkd;au;djh (gender-equality) iq/lSu iy m%jOkhhs' ta wkqj fuu uiqu ia;S%-mqreI iuidOdrK ms

  • 172

    ia;%S-mqreI iudcNdjh ms

  • 173

    fudhq,h 6

    ikaksfokh iy

    kdhl;ajh

  • 174

    yekauikaksfokh" tk ;u woyia wfkla mqoa.,hd fj; fydka oekq u kdhl;ajh

  • 175

    wfmaCIs; wruqKq

    m%n, kdhl;ajhla

  • 176

    m

  • 177

    wNHdih 1

    f,dj kd 20 hs'

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH udl mEka" *a,sma pdl%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh( wdoY .kqfokqldr

    uKav,hla Tiafia iduQysl flaj,a lsf

    l%shdldrl

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj 3 hs

    wNHdifha wruqK iuq; flaj,a lsu ;=

  • 178

    fjkial fkdlsu iy jev lsf .re;ajh inkaOfhka kd .; yels whs;Sska

    jD;a;Sh i;s l%shdldrl ke;fyd;a iud.ufha ksoyi ;yjqre lsu'

    ,sx.fNaoh u; mok jQ fjkial msgqoelSu' ,sx.sl w;jr msgqoelSu' jevmf,a isjk ysxikhka msgqoelSu' /lshdjg n|jd .ekSf iy Wiia ,nd f iudk wjia:d we;s lsu'

    wOHdmk iy mqyqKq wjia:dj,g iu m%fYh ,nd u' jD;a;Sh i;s ;=< ldka;d y`v kxjd,Sug Okd;aul mshjr .ekSu

    jegqma iy m%;s,dN inkaOfhka kd.; yels whs;Sska

    iu jevg iu jegqma ,nd .ekSu' Y%du jegqma ,nd .ekSu' lsish ixOdkhl fyda jHjidhl /lshd j.SlrKhg fhdod .kakd j.SlrK l%ufoj,g n,mE lsu

    m%jdyk m%;s,dN ,nd .ekSu ffjoH m%;s,dN ,nd .ekSu w;sld, ysl ,nd .ekSu mdf;daIsl ,nd .ekSu ksjdi m%;s,dN ,nd .ekSu hefmkakka i|yd ukd ,nd .ekSu'

    ud;D wdrlaIdj iy mjq,a j.lS inkaOfhka kd.; yels whs;Ska

    .NKS ldka;djkag iy lsfok ujrekag fjkial fkdlsf m%;sm;a;shla wkq.ukh lsu iy Tjqkaf.a whs;Ska ;yjqre lsu

    ud;D ksjdvq iy uQ,H m%;s,dN /lshdf wdrlaIdj m%ckk fi!LHh whs;Ska wdrlaId lsu iy fiajdjka foumshkaf.a ffjoHuh wjYH;d i|yd ksjdvq ,nd .ekSu orelug yod .ekSf ksjdvq foumsh ksjdvq

  • 179

    fojk ieish

    ikaksfokh

    yekau

    we;e ldka;dfjda iajNdlj olaI ll;ajhla iys;j bmfo;s' Tjqyq ;ukaf.a woyia

    wka wh fj; fkdmels,j bm;a lr;ss' f ksid ;u woyia ie,ls,a,g .; hq;=

    nj lSug Tjqka Yla;sh we;slr .kshs' tfy;a ikaksfokh hkq yq ll;ajhg jvd

    Tng .sh fohls' jD;a;Sh i;shlg" foaYmd,k mlaIhlg fyda kEu wdh;khlg

    ,s; ikaksfok Wmdhud.hla (Communication Strategy) ilid .; hq;=h' tfiau foaYmd,khg msiSsug n,dfmdfrd;a;= jkafka k h mqoa.,fhl= iska ;u mqoa.,sl

    ikaksfok l%ufo iy Wmdhud.hla ilid .; hq;= f' Pkao jHdmdrhl

    wfmalaIlhd iska ;u ikaksfok Wmdhud. ilid .ekSu Pkao igka ch.%yKh

    lsf jeo.;a f'

    ldhlaIu f,i ikaksfokh f.dvk`.d .ekSu hkakg ;udf.a woyia" fhdackd fyda

    u;jdo m%n, wdldrfhka bm;a lsu fukau wka whf.a woyia ukdj wjfndaOlr

    .ekSf yelshdjo we;=,;ah' h flfkla ;udf.a iarNd m%ldYkhka bm;a

    lsu (self-assertion), yeisula f.dvkd .ekSu" h fohla inkaOfhka fydka j.Nd.h (Probing) iy h fohlg ksjer m%;spdr oelau o (corrective feedback) ikaksfokh hkakg we;=,;ah'

    jD;a;Sh i;s ldka;djkaf.a ikaksfokh je hqKq lsug l%shd lsf m

  • 180

    n,h we;s ;eke;a;d iska fok ksfhda.hka ;ud jf isk wh lsis m%Yak lsulska

    f;drj ms

  • 181

    $ miqj iyNd.sjkakd iska bm;a lrk ,o l;df lgy`v md,kh" wx. p,khka iy jpk Nd;h flfia jqfhaoehs kslaIKh lrkak'

    $ llhd iska bm;a lrk ,o ldrKd fydka jegyqfkao@ Ydl wx. p,khka md l< whqre is;a .;af;ao@ llhd iska ;jrg;a jOkh

    lr.; hq;= wx.hka fudkjdo@ hkak iyNd.slhska iu. idlPdfldg" iEu

    jD;a;Sh i;s ldka;djlf.au ll;ajh iy ikaksfok l=i,;d je hqKq

    lsug mshjr .kak'

    $ ikaksfokfha jOkh h hq;= wx. idlPd lsf jd;d lr .kakd ,o fhda mgh" l;dj bm;a l< mqoa.,hdg kej; fmfkkakg i,iajd"

    ta ta mqoa.,hd iska ;jrg;a jOkh lr .; hq;= wx.hka fudkjdoehs

    inkaOfhka nqoa l,nkh lrkak'

    $ ikaksfok Ifhys fYaI{hl= iu.ska fuu ieish meje;afuka jvd jdisodhl m%;sM, ,nd.; yelsf'

    $ wkHhka bfha ;u woyia oelaug h olajkakkaag lKakdhla bhg f.dia l;d mj;ajd l,a;shd mqre jk f,i iyNd.slhskag Wmfoia ug

    mqyqKqlrejdg yelsh'

    $ ;ju;a jvd fyd| ikaksfok yelshdjla ,ndf.k fkdue;s ldka;djkag Yla;sh iy ffOhh Wmojd,Su i|yd ll;ajfhka wkQk ldka;djkaf.a

    ikaksfok yelshdjka fhda m.; lsulska fyda fjk;a l%uhla u.ska

    m%oYkhfldg jD;a;Sh i;s ldka;djka in, .ekaug mshjr .kak'

    $ fyd| ikaksfok l=i,;djhla mej;Su fya;=fjka kdhl;ajhg m;ajQ mqoa.,hskaf.a p; ,laIK fudkjdoehs wOHhkhfldg n,d" ;udf.a

    kdhl;aj Yla;sh jOkh lr .kafka flfiao hkak ms

  • 182

    wNHdih 2

    f,dj kd 20 hs

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH fld, lene,a,la

    l%ufoh iyNd.s;aj l%ufoh( nqoa l,nkh

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj

    1 hs

    wNHdifha wruqK ikaksfokfha uQ,sl .=Kdx. ykd.ekSu'

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    $ lKavdhu rjqulg le|jkak'

    $ tla wfhl=f.a lkg lr mKsvhla ,nd fokak'

    $ tu mKsvh" lkska lkg" wka whg kEfik fia fika rjqf isk wfkla whg yqjudre lrk f,i Wmfoia fokak'

    $ ldka;djkag Pkaoh fuka hymd,kh f.dvke.sh yelsh jeks mKsvhla fuys Nd;d l< yelsh'

    $ tla mqoa.,fhla u.ska wfkla mqoa.,hdg jYfhka fuu mKsvh lKAvdhu jf hejQ g tu mKsvh ta wdldrfhkau kej;

  • 183

    ikaksfokh hkakg jpk iy Yo ;=

  • 184

    ;u ksjfia idudlhska iu. tk ;udf.a iehd iu. fyda | iu." orejka iy ;=rka iu. m

  • 185

    iuq;shg bv ,nd foka reoaO u;j,g bvu fyd| ikaksfokhl ,laIKhls'

    m%;smlaI woyia uqukska m%;slafIamfldg ;u woyi fyd|u woyi f,i f.dvkexug W;aidy lsu id:l ikaksfokhla fkdf'

    hym;a ikaksfokhla is lrkakd iska ixjdoj,g leue;a; olajk w;r n,y;aldrh msKl msgqjlg^ia,hs tllg& tla woyila f.dkqjk f,i;a wl=re w;r meye,s

    mr;rhla ;sfnk f,i;a fl jdlH fyda rEmj,ska ilid .; yel'

    foaYkhla lrkafka k wid iskakd ;u foaYkh iu. isk nj meye,s lr .ekSug w;ru Tng ud lshk foa jegfykjdo@ Tn ;du;a ud iu.o@ jeks

    m%Yak ke`.sh yel' tfiau wikakdf.a weia ;ud fj; fhduq we;aoehs hkak jka

    jr kslaIKh l< hq;=h'

    l;djla meje;af mirfha fyda Yo ldYk hka;%j,ska t,a, jk ndOd wju lr .ekSu jeo.;ah' tfia ke;sk Tnf.a lgy`vg jvd mdil n,mEu

    je l;dj wid isu wm%ikak w;aoelSula jkq we;'

    iuyr g l;djla mj;ajk g Tnf.a ;k;=r fyda ks,h .ek wid iskakd fkdokakjd h yel' idukH ckhd ;k;=rg fyda ks,hg .relrk neka ;ud

    ykajdug fjk;a flfkl= fhdod .; yelsh' tfia ke;fyd;a l;dj w;r;=r

    fud

    hq,h 6

  • 186

    ;ud ljqo hkak ta;a;= .efkk wdldrfhka jdlHhla folla l;djg we;=,;a

    lsug u;l ;nd .kak' WodyrK f,i m%dfoaYSh iNd iNdm;skshla yehg ud

    jev ndr f.k wjqre 3la .; we;s f fufydf;a Tnj weu;Sug ,eu Nd.Hhla

    fldg i,lkjd jeks lshuka fhdod .; yel'

    l;dj ;=

  • 187

    ikaksfokh i|yd iqodk f jeo.;alu olajd we;af;a fufiah' ug kd

    10laa l;d lsug we;ak ta i|yd iqodk ug ug i;shla wjYHhs' ug we;af;a

    kd 15la k k ;=kl iQodk ula wjYH f' ug we;af;a meh Nd.hla k

    iqodk u i|yd k folla wjYHh' ug mehl f,djla we;af;a k uu f

    oekau iQodk h' (If I am to speak for ten minutes, I need a week for preparation; if fifteen minutes, three days; if half an hour, two days; if an hour, I am ready now)

    tfiau l;djla lsf wu;l fkdh hq;= lreKq u;lfha rojd .ekSug tu lreKq l=vd ld m;l igyka lr foaYkh lrk ia:dkfha ;nd .kak'

    l;djla meje;af mjikd fohg .e,fmk wdldrfhka wx. p,khka is lrkak' llhd iy Y%djlhska weig wei yuqjk f,i jd isu (Eye Contact) jeo.;a f' tfiau llhd yeugu weig wei yuqjk f,iska wjOdkh fhduq

    l< hq;=h'

    l;djla meje;aug iNdjlg hEf Tf fmkqu inkaOfhka wjOdkh fhduq lrkak' ;ekg W; wdldrfhka we| me

  • 188

    kla nQrejdf.a msf ke`. .ukla hdug msg;ajQ ;d;a;d iy mq;dg uqyqKug isjQ isoah u;l ;nd .kak' tu .ufka mq;d nQrejd msf ke`. hkg ;d;a;d mhska hjka ;reK mq;d nQrejd msf hkjd hehs u`. fomi iskakka iska fpkh lrk ,' tu fpkhg ijka fuka miqj mshd nQrejd msf ke`. mq;d mhska .uka hk g mq;d mhska hjka ;d;a;d nqrejd msf hkjd hehs u`. fomi iskafkda fpkh l

  • 189

    mlaIhla fyda jD;a;Sh i;shla .;fyd;a tajdfha oYkh" wNsm%dh" mrud: iy jkdl fudkjdo hkak ikaksfokh ;=< we;=,;a h hq;=h'

    h wdh;khla fyda mlaIhla ;=< iudlhska iska ms

  • 190

    ikaksfok l%fudamdh ;=< fok mKsvh l=ulaoehs iqmlaIdldj is;d jOkh l< hq;=h'

    h mqoa.,fhl=g hlsis mKsvhla fyda hula lSug we;sg" uqyqKg uqyqK lSu fyda /iaulg le|jd idlPd lsu jeo.;a h' ;=ka jk mdYajhla ,jd tu

    mKsv ,ndu ;=

  • 191

    Pkao m;%sldjla ksudKh lsf fyda foaYmd,kh i|yd ikaksfokh lsf ie,lsh hq;= lreKq

    1' Tnf.a mKsvh meye,s h hq;=h'

    2' mKsvh" ck;dj we tk wdldrfhka ksudKh h hq;=h'

    3' mKsvh je fofkl= fj;g hEug yels jk wdldrfhka m%pdrKh h

    hq;=h'

    4' iudc cd, yryd ;u mKsvh ,nd f" Tn mj;ajkq ,nk l;d iy

    iudh W;aijhkays PdhdrEm m, lrkak'

    5' f*aianqla jeks iudc cd, yryd foaYmd,kh ms

  • 192

    w;a m;%sld

    ikaksfokh iy kdhl;ajhg wod

  • 193

    WoafoaYKh (Advocacy)

    WoafoaYKh hkq h wNsm%dhla" .egjla ch.ekSug fmd wem Wmldr iy wkq.%y

    we;s lrk" fmd tl;djka f.dvk.k" hym;a jd;djrKhla iy mirhla f.dv

    ke.Sug iyfhda.fhka yd iyka;kfhka jevlrk mqoa.,hska fyda wdh;k iska

    fydka ie,iq lrk ,o yd ixOdkh lrk ,o l%shdud.hka f' ke;fyd;a tu

    l%shdud. .ekSf l%shdj,sh f'

    idlaIs mok jQ WoafoaYkh (Evidence-based advocacy)

    ;uka ia:dms; lsug W;aidy lrk ;l fyda u;jdo Yla;su;a lsug o;a;" m%ia:dr"

    jd;d Wmqgd oela ;=

  • 194

  • 195

    fudhq,h 7

    jD;a;Sh i;s ldka;dj iy

    kdhl;ajh

  • 196

    yekauldka;djka fndfyduhla O jD;a;Skays fhk;a Tjqka jD;a;Sh i;s kdhl;ajhg fyda iDcq foaYmd,khg inkaO we;af;a b;d wvqfjks' fuhg fya;=j ,sx.fNaoh u; mok jQ ia;%S-mqreI iudcNdh jYfhka f.dvke`.S we;s w.;s.d Nd;hka iy fjkial lsf iudc Nd;djka ;ju;a fmd iudch ;=< olakg ,euhs' tjka ndOl fya;=fjka ldka;djka m%udKj;a whqka kdhl;aj ;k;=rej,g l%shdldj iyNd.su fyda uyck ksfhda;hska jYfhka ;r lsug bm;a ula isfkdf' we;e mqreIhska ldka;d m%Yak inkaOfhka ixf jk nj i;Hhla jqj;a ldka;djkag iqfYaI jQ jD;a;Shuh .eg wduka;%Kh lsug ldka;djka jefhka ixf jkq we;' jD;a;Sh i;s ;=

  • 197

    wfmaCIs; wruqKq

    fuu fudhq,fhka my; wruqKq bgqlr .ekSsug n,dfmdfrd;a;= f'

    iah;aj jOkh" Okd;aul wdl,am jOkh iy kdhl;ajh hk ixl,am inkaOfhka jD;a;Sh i;s ldka;djka oekqj;a lsu'

    h mqoa.,fhl= iska wruqKq lr.;a oYkh Tyqg fyda wehg kdhl;ajh lrd

  • 198

    m

  • 199

    $ jD;a;Sh i;s ldka;djkaf.a mqoa.,sl oYkh l=ulaoehs idlPd lrkak' oYkh yDohdx.u tlla h hq;=h ;u is;g im mrud:hla h hq;=h

    fuys my; WodyrK ie,ls,a,g .kak'

  • 200

    Tnf.a ;h inkaOfhka wruqKq m%ldYhla ;sfo@

    Tnf.a iajNdl olaI;d fudkjdo@

    tlS iajdNdl olaI;d j,ska Tn j;udkfha m%fhdack .kafkao@

    tlS iajdNdl olaI;d j,ska wkd.;fha m%fhdack .ekSug n,dfmdfrd;a;= jkafkao@

    Tng f;a

  • 201

    wd;au .fIKh iy n,.ekau

    ;uka ljqreo hkak inkaOfhka ksis wjfndaOhla ,nd.ekSu wd;au .fIKhhs' h

    flfkla ;u mqoa.,;ajh m%Yak lsf l%shdj,shla ;=

  • 202

    i|yd wOHdmkh ,eug wjia:d iy wod< f;dr;=re fj;

  • 203

    fm!oa.,sl n,.ekau

    fm!oa.,slj ;uka ork N+ldjka wkqj ldka;dj ;u mjqf,a idudlhska iu O inkaO;d mj;ajhs' mjq, ;=< ldka;dj mj;ajkq ,nk inkaO;dj, mjqf,a

    idudlhska ldka;djf.a whs;sjdisl ms

  • 204

    ldka;djka iudcfha wfkla msia iy wdh;k iu wka; in|;d we;slr .ekSu

    whs;sjdisl" iudkd;au;djhka iy idOdrK;ajh jeks lreKq .fIKh lsu i|yd fm

  • 205

    ;dlaIKh i|yd we;s Yla;sh m>Klfhkao oekqu i|yd we;s Yla;sh fmd;a

    m;aj,skaao j;al i|yd we;s Yla;sh ksjfika o fmkajk nj lshd fokak'

    $ n,.ekajQ mqoa.,fhl= ;=< ;sh hq;= Yla;Ska fudkjdo hkak iyNd.slhskaf.ka wikak'

    $ tu Yla;Ska fudkjdo hkak ,ehsia;= .; lrk f,i Wmfoia fokak' WodyrKhla f,i wd;au Yajdih" Okd;aul ka;kh wdh flfkl= i;=

    Yla;Ska nj mjikak'

    my; i|yka m%Yak" ksjpkhka iy Wmldrl igyka Nd;d lrka idlcdj fufyhjkak' fuys mqyqKqlrejdg" iyNd.sjkakkaf.a ; n,.ekaug iy Tjqkaf.a iah;ajh wj lsug my; m%Yak Wmfhda.S lr.; yelsh' tfukau n,.ekau" n,h" ldka;d n,i;=lrKh hkd ixl,amj, kshu w:h meye,s lrkak'

    Tf ;fha m%;slafIam jk ,o wNsu;hkaa ke;fyd;a f;dard .ekSug ;snQ yelshdjka fudkjdo@

    Tn n, rys;hs fyda Tn n,j;a hkqfjka Tng ye=fka ljodo@

    foaYmd,k n,h Tn i;=j we;ao@ tfia k ta l=uk wjia:djka j,o@

    iudch ;=< iy mjq, ;=< wiudk n,inkaO;dj,g fya;= fudkjdo@

    Tn jdih lrk m%foaYfha ldka;djka n,.ekajqkq wjia:d fudkjdo@

    n,.eka jQ ;eke;af;lah hk yeSu f.dvke`.Su i|yd Tjqkaf.a ;fha hqKq lr.ekSug iy fjkia lsug wjYH jkafka fudkjdo hkak jD;a;Sh

    i;s ldka;djkaf.ka wikak'

    iduQysl n,.ekau ;=

  • 206

    fojk ieish

    Okd;aul wdl,am jOkh

    ldka;djkaf.a kdhl;ajh f.dvke`.Sug iy n,.ekau i|yd Okd;aul ka;kh

    w;sYhska jeo.;ah' ukao fndfyda ldka;djka ;ukag ke;s foa .ek is;ka lmd

    j;a jkq i" ;uka i;=j we;s foa ms

  • 207

    $ fuys uu;ajh kue;s ixl,amfhka ;ud foi msgia;rhl= n,k wdldrfhka uYkd;aulj n,k f,i Wmfoia fokak'

    $ ;ud" ;ud iskau fudfyd;la iajhx fpkhg ,lafldg" ;ud ;=< mj;sk j,l fufkysfldg tlS .;s.=K iDK - ,l=K we;s me;af;a ,shk f,ig Wmfoia fokak'

    $ fojkqj ;ud ;=< mj;sk fyd| .;s.=K fufkys fldg imhd we;s ld mf;ys Ok + ,l=K we;s me;af;a tls .;s.=K ,shk f,i Wmfoia fokak'

    $ ;ud ;=< we;s Okd;aul iy iDKd;aul .=Kdx. t

  • 208

    2 jk wNHdih

    $ wvla j;=r msrjQ rejla iyNd.slhskag fyd|ye fmfkkakg i,iajd ta ms

  • 209

    Okd;aul ka;khg wod< ck l;dj

    wE; w;S;fha b;d oeyeka fifuka rcl l< rc flfkla rc

    jdi,g wE;ska jQ mi,a okjl isjk wlghq;a;la ms

  • 210

    fufyu ys;,d Tyqg je rla hkak ,enqfK keye' ksoka fydre

    lKavdhula mqfrdays; nuqKd jglr .;a;d' wfma fyd| fj,dj'

    f ksyd fyd|hs ksOdfk .kak ,sfokak' ksia ,a, fydhd

    .kak ;j;a uykais fjkak fka kE fidruqf,a kdhlhd lSjd'

    kdhlhd tfyu lshoa ;j;a fidfrla lSjd" wr my< ;sfhk h

    we,a,g .syska uQj;a kdj,d wms;a kdf.k ksoka.,g hk tl fyd|d

    lsh,' kdjkak .shdu ;uhs oelafl mqfrdays; nuqKf. ll=f,a f,a

    .,k ;=jd,hla ;sfhk ;a;sh' f,a le

  • 211

    f;jk ieish

    kdhl;ajh f.dvke`.Su

    kdhl;ajh hkq h wruqKla

  • 212

    kdhl;ajh hkakg'''

    >> Yr ,laIK tk Wi" uy;" " iq fyda l wd oE kdhl;ajh inkaOfhka t;r jeo.;a ke;s w;r wjYH jkafka lKavdhula fufyhug wjYH m%fndaOh" fm> kdhlfhl= ug ;k;=rla fyda ks, kduhla wjYH ke;'

    >> kdhlfhl= Wm;ska ys fkdf' tfy;a ld,hla ;siafia w;m;aa lr .;a l=i,;d uska iy iudcdkqfhdack l%shdj,sfha n,mEu u; kdhl;ajh > ks,n,Orhd (bureaucrat) iy kdhlhd hkak tl yd iudk fkdjk w;r ks,n,Orhd wdh;kj, fr.=,dis iy kS;s l%shd;aul lsug ld,h lemlrk w;r fndfyda g kdhlhka ysjkafka kS;s ;s j,ska iajhxl%ShlrKh jQ jd;djrKhla ;=< fkdj iajNdlj ;u fud

  • 213

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    wNHdih 3

    f,dj kd 20

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH kdhl;ajh ms

  • 214

    kdhl;ajh inkaO Wmud l;dj

    wE; w;S;fha tlu;a tl ld,hl kla

    rdcd,sfhla lEu fidhka mshdUkakg jqKd'

    k fol ;=klau y yuka lEula ke;sj

    rdcd,shd isfha Yd, nv.skaklsks' rdcd,shd

    l rla mshUd f.k hkg W! gqjd fika

    fikaa .dg .dgd hk bfnlaa' fmfkk

    f;la udkhl ;ukaf.a wdydrhg .e,fmk fjk lsisu fohla rdcd,shd

    fkdoelal ksid;a fjk;a lsisu l,amhla fkdue;s jQ ksid;a rdcd,shd

    fika fika bnd bkak ydjg mshdUkakg .;a;d' rdcd,shdg fudk

    ;r nv.sks jqK;a W! yu m%cd;ka;%jd flfkla' ta ksid W! bndg

    lsgq lr,d f .ek Tyqg okajkakg ys;=jd'

    f b Wkakefya" ug hflla lkak nv.skshs' Tfya wefrkak weye

    .efgk udkhl lsisu f.drla keye' b;ska ug WUj lkak isoaO fjkjd'

    bndg lsisu fohla f;are .kak nerej .shd'

    fudk jrola l

  • 215

    lEfj;a kE lSjfk' tfyu fldfyduo ;rhlg uqyqK fokafka@ '''' ''''

    tfyu lrk tflka Tng widOdrKhla isfjkak mqjka' rdcd,sfhda wr .f,ka

    tyd ;sfhk fod

  • 216

    l;d l

  • 217

    fuu Wmud l;dj lshjQ miq my; i|yka m%Yak i|yd

    iyNd.sjkakkaf.ka ms

  • 218

    ukd ixOdk Yla;shla ;su ;=

  • 219

    kdhl;ajh inkaO wdOdrl igyka

    fmd wruqKla fj;

  • 220

    hym;a udkj in|;d f.dvk`.d .ekSf yelshdj (Leadership depends on relationship-building)

    kdhl;ajh we;s ;eke;a;d flfrys fiiq msia wdlIKh

    jkafka kdhlhska udkj ys;jd jqjfyd;a muKs' f ksid

    kdhlhd" uyckhd iy ;ud wjg jdih lrk m%cdj iu. ukd

    in|;djka f.dvk`.d .; hq;=h' tfiau uyckhd fyda ;ud

    jevlrk ia:dkh fyda hlsis m%cdjla ;=< in|;d f.dvk`.d

    .ekSu" ;ud wjg j;ajk m%cdj inkaOfhka oekqj;aj isu" Tjqkaf.a tfkod

    ;h ms mqoa.,sl ;h iy fmd ;h hk foflau hy meje;au kdhl;ajhg jeo.;ah'

    WodyrK f,i ksjfia ;u |g myr foka ldka;djkaf.a wNsjDoah

    fjkqfjka l;d lsu ydiHhg ldrKhls' ;udf.a orejka fkdi,ld yka

    f,dalfha orejkaf.a hymeje;au .ek l;d lsfuka Tjqka ck;dj bfha

    ysjg Ndckh f'

    kdhlhd ;u phdjka i;Hjd phdjka njg m;alr .; hq;=h' ;ud wrlal= iy is.r fndka" rd;%S iudcYd,dj, kgka iyNH;ajh fyda

    ixialD;sl pHdjka .ek l;d fkdl< hq;=h' tfiau fo ;hla .;

  • 221

    lsfuka ck;djf.a m%idoh kd .ekSug fkdyels jkq we;'

    tfiau fyd| kdhlhd fndre fmdfrdka fkdfok w;r l< yels foa muKla lshhs'

    fyd| kdhlhd wdpdrOu wkqj yeisf' IKh w,a,i fyda {d;s ix.%y msgqolshs'

    tfiau wka whf.ka khdkql+, yeisula n,dfmdfrd;a;= jkafka k" ;ukao mlaI kh fyda wdh;ksl kh wdrlaId lrk

    mqoa.,fhla njg m;ah hq;=h'

    kdhlfhl= ;u yeiss iajNdjfha wLKav ,laIK mj;ajd .ekSu jeo.;ah' f,djl Okjdoh l;d lrka

    ;j;a fgl iudcjdoh fjkqfjka fmkSisu jeks l%shd

    fyda ck;d yuq bfha fydka iqyoYs,Sj yeis

    ksjig meKs Pkaoodhlhdg wldreKsl f,i ie,lSu

    iqiq ke;'

    f,dj lld,Skj l< hq;= jev ,ehsia;=jla (To do List, long term) ilid .ekSu l< hq;=h' tu ,ehsia;=f jev bgq lf

  • 222

    h foaYmd,k mlaIhla fyda jD;a;Sh i;s /iaula le|f ldhh Tn iska lrkafka k tu /ia i|yd l,a we;sj iqodk u"

    l,a;shd idudl;ajhg oekqu" wjidk fudfydf;a /ia wj,x.=

    fkdlsug j. n,d .ekSu hkdh Tnf.a j.lS w;r f'

    iEugu ;ud fjkqfjka ldh idOk m;%sldjla (Action Plan) ilid .; hq;=h'

    ;ukaf.a ldh idOk m;%fha m%uqL;d ykd .; hq;=h'

    ;udf.a oekqu iy l=i,;d jOkh lr.ekSu (Knowledge Building and Learning)

    flfkl=g kdhl;ajh Klhla yeisrug mqreu wd

    l=i,;d

  • 223

    m;%h ;udg wjYH m ilia fkdfldg wka whg fjkia jk f,i lSu

    wiSre h'

    kdhl;ajh oerE ish,af,da Ialr;dj,g uqyqK kafkda fj;s' kdhl;ajh

  • 224

    tfiau kdhl;ajh ,nd .ekSug wjYH jeo.;a idOlhla jkafka ;uka iskd nj oDYHudk lsuhs' (Be Visible). fndfyda g ;uka m%cdj fjkqfjka lrkakd jQ jev fyda iqNidOk jev ms

  • 225

    hula jerkq g thg ksoyig lreKq lSu fyda jeroao wka wh fj; megug ;e;alsu kdhl;aj ,laIKhla fkdf' h jerula isjQ g

    tu jeroao ;ud w;ska is jQfhao ke;so hkak m%ldY lsu jeo.;ah'

    kdhl;ajh we;s ;eke;a;d hlsis ;;a;ajhla fyda mqoa.,hska ms

  • 226

    tlu ugul ,d ie,lSfuka m%cdj iu jvd im h yel'

    fyd| kdhlhd wka wh inkaOfhka mQj ks.ukj,g fkd t

  • 227

    fuf,i cd,.; f my; lreKq flfrys wjOdkh fhduq l< hq;=h'

    Odldr wjYH;d we;s" tlsfkldg fjkia jQ ck iuQyhd fj; jD; ukilska n,d ;u ixOdkh ke;fyd;a jD;a;Sh i;sh fj; Tjqka

  • 228

    hym;a kdhlfhl= i;= .=Kdx.

    fuu kdhl;aj .=Kdx.h ud ;=< ;sf

    fuu kdhl;aj .=Kdx.h ud ;=< ke;

    fuu kdhl;aj .=Kdx.h ud ;=< jOkh fjka ;sf +

    j.lsj hq;=nj - accountability

  • 229

    kuHYS,Snj - flexibilityiudj fok .;sh - forgiveness;=renj - freindhsipwl=,nj$wjxlnj - frankness/ honesty/ integrity ;Hd.YS,snj - generosityflf

  • 230

    iQodkj isu - preparednessYsIag;ajh - refinementYajdih ;eh yels - reliability

    Wmdh fl!I,Hfhka hq;=u - resourcefulness.reire we;snj - respectlemlsu - sacrifiesplaIKNdjh - sagacityiajhx md,kh -self controlmrd:ldnj - selflessnessixfnj - sensitivityiqlaIu nqoah - shrewdnessl=i,;d iys;u - skillfulnessir, nj - simplicitywkqlmd iy.;nj - sympathylKavdh yeSfuka jevlsu - team workiaa;=;sjka;u - thankfulnesswjfndaOfhka hq;=u - understandingl,n, l< fkdyels - unflappabilityfome;a;gu jdis i,id .; yels - win win wisdomuy;a Wkkaj - zest

  • 231

    w;a m;%sld

    Y%uh" ldka;dj iy jD;a;Sh i;sh hk ieishg wod

  • 232

    {dk Nd.h (Epistemology)

    {dk Nd.hla hkq oekqu ms

  • 233

    ia;%Skaf.a woyia uid" tu m%dfhda.sl wjYH;d wduka;%Kh lsu u.ska ia;%S-mqreI iudcNdh wiudk;d ke;s lrk > ld,Sk Wmdhud.sl wjYH;d fj;

  • 234

  • 235

    fudhq,h 8

    jD;a;Sh i;sfhka foaYmd,khg'''

  • 236

    yekauiaa;%S-mqreI iudkd;au;djh

  • 237

    fndfyda ldka;djka foaYmd,k l%shdj,sh ;=< ;u foaYmd,k whs;sh Pkaoh ug iy mskaf.a Pkao jevj,g iydh ug muKla Nd;d lrhs' tfiau fndfyduhla mlaI ;=< wNHka;r m%cd;ka;%jdohla fkdue;s w;r fuu idm%odhsl foaYmd,k mlaI jHqyhka ldka;djka fojk fm< mqrjeishka fia i,lhs' Pkao ld,fha muKla ldka;djka jeo.;a fldgila f,i i,ld" ;SrK .kakd ;ekaj, Tjqkaf.a u;jdo .Kka fkdf.k yeisfrk mqreIjd foaYmd,k mlaI wmg yuq we;' foaYmd,k mlaI ;=< ;Ska ;SrK .kakd uKav,j, ldka;djka ksfhdackh jkafkao b;d wvqfjks' m%cdjf.a ixjOk l%shdoduh ksKh lrk ;SrK .ekSf l%shdoduhkaf.ka ldka;djka wE;au iy msgux lsu ;=

  • 238

    uq,sl wruqKq Objectives

    ldka;dj iy foaYmd,k kdhl;ajhg wod< uQ,sl

    ixl,am inkaOfhka oekqu jOkh lsu"

    ldka;djkag foaYmd,khg meKSug we;s ndOl

    ykd.ekSu iy foaYmd,k kdhl;ajh

  • 239

    m

  • 240

    f ksid 1947 isg Y%S ,xld foaYmd,kfha ldka;d ksfhdackfha wvq ;;a;ajh iy ldka;djg

    tfrysj mj;sk widOdrK ;;a;ajhka fjkia lsf l%shdj,shla wdrN lsu jeo.;ah'

    fkdfhla jd;djrKhka ;=< ish ukqIHhskaf.a ^mqreIhska" ldka;djka"

  • 241

    mqyqKqlrejdg Wmfoia

    wNHdih 1

    f,dj kd 20

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka

    wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a la,sma" udl mEka

    l%ufoh iyNd.s;aj l%u foh$nqoa l,nkh

    wjYH myiqldrlhska ixLHdj 1 hs

    wNHdifha wruqK foaYmd,k ;fha bhg taug wjYH

    p; ,laIK fudkjdoehs fidhd ne,Su iy foaYmd,kh inkaOfhka jeo.;a jkakd jQ

    ikaia:dk idlPd lsu'

    $ Tnf.a ;fha jvd;au leue;s ldka;d foaYmd,k kdhsldj ljqo@

    $ weh Tnf.a leu;su ldka;d kdhsldj jkafka ukao@

    $ Tjqkag foaYmd,k ;fha bhg taug Wmld jQ lreKq iy p; ,laIK fudkjdo@

    hk m%Yak j,g ms

  • 242

    foaYmd,k iy iudc jHdmdrhkays ldka;d ch.%yK iy ikaia:dk

    1889 kd YslaIdodk ix.uh msysgqu (Womens Education Society)1904 ,xld ldka;d ix.uh msysgqu (Ceylons Womens Union)1909 o< ldka;d ix.uh msysgqu' ( Tamil Womens Union)1927 ldka;d ij ck Pkao ix.uh msysgqu' (Womens Franchise

    Union - WFU)1930 ldka;d foaYmd,k ix.uh (Womens Political Union -WPU) msysgqu'1930 ,xld uys,d i;sh msysgqu'

    1931 fvdkfuda fldiu hgf;a ldka;djkag ijck Pkao n,h ,eu'

    1931 we,ska fud,uqf (Adeleine Molamure) m%:u ldka;d uka;%Sjh jYfhka f;a m;au'

    1932 rdcH uka;%K iNdjg o< cd;sl ldka;djla tk fkai irjkuq;a;= (Neysum Saravanamuttu) m%:u j;djg f;a m;au'

    1936 fld

  • 243

    m%cdjf.a tfkod ;hg yqremqre WodyrK u.ska m%cd;ka;%jdoh" iajdm;Hh" ,snr,ajdoh" wdKavql%u jHjia:dj iy ue;sjrK l%uh jeks

    ixl,amj, w:hka meye,s lrkak'

    ldka;djkag tfrys ish wdldr fjkiafldg ie,lS msgqoelSf iuq;sfha my; i|yka 7 jk j.ka;sh ,xldf fld;r rg n,d;aul ;sfo"

    hkak iyNd.slhska lKavdh 3lg fnod idlPd lrkak'

    Y%S ,xldf uOHu wdKavqj iy m

  • 244

    fojk ieish

    ldka;dj foaYmd,kfha uqyqK fok ndOl

    yekau

    ldka;djkaf.a kdhl;ajh ms

  • 245

    >> Y%S ,xldj ijck Pkao n,h ,nd jir 80 lg jvd .; we;;a ldka;djka 13 fofkl=g jvd mdfka;=jg heug yels ;sfo@

    >> uOHu wdKavqj iy m> jD;a;Sh i;sj, ldka;djkaf.a ksfhdackh jelsfuka ldka;djkag fiajd whs;sjdisl kd .ekSug" fiajl iqNisoah fjkqfjka b,a,S kd .ekSug

    iy flaj,a lsug n,hla we;sf' ldka;djka Yd, m%udKhla fiajfha

    fhk;a jD;a;Sh i;sj, kdhl;ajh uqukskau mdfya ms mdYajh iska

    oeug fya;=j l=ulao@

    >> ksoyi ,nd jir 60lg jvd ld,h .; we;;a" tfiau 1960 jif ldka;djla foaYmd,k rduqf by,u n, jHqyh ksfhdackh lrka f,djg m> ck.ykfhka 52] lg jvd ia;%S ksfhdackhla mj;skafka jqjo ckaoodhlhska f.ka 53]la ldka;djka jqjo md,sfka;=f ia;%S ksfhdackh 6] lg jvd wvq

    jkafka ukao@

    mqyqKqlrejd iska weish hq;= m%Yak iy

    wjOdrKh l< hq;= lreKq

    fud

    hq,h 8

  • 246

    my; lshuka inkaOfhka iyNd.slhska fld;r tl jkafkao@ hkak .ek nqoa l,nkh lrkak' m>kl bm;a ls iy

    o;a;j,ska my; lshukaj, i;HNdjh ikd: lrkak'

    Y%S ,xldf ck.ykfhka 52] la ldka;djka' ckaoodhlhskaf.ka nyq;rh;a

    ldka;djka' wfma rf ldka;djkag ckao n,h ,enqfKa 1931 ' f,dalfha m%:u

    w.ue;sKsh 1960 ys jqfk;a Y%S ,xldfjks'

    ta;a md,sfka;=f uka;%Ska 225ka ldka;djka iskafka 13 fofkls' ldka;djka

    mska fukau olaI h' kdhl;ajfhka msmqka h'

    md,sfka;=f" m

  • 247

    isoa wOHkh

    Y%shd,;d l=reKE., m%foaYfha fjfik wjqre 38l foore ujls' wef.a

    iehd u,a fukaia wjqre 45la jhie;s mqoa.,fhla jk w;r Tyq

    m%foaYfha ms mdie,l foaYmd,k oHd .=rejrhd h' fuhg wu;rj

    u,a hqIka .=rejrfhls' Y%shd,;d jD; Yaj oHd,fha bf.kqu ,nka

    isk ld,fha u,a iu wer fma%u inkaO;djhla u; jdy jQfha

    wef.a Wmdh o w;ru k;r lrks' jdyfhka miqj weh u,af.a

    uyf.or mx jQjdh' bf.k f.k ish;a bf.k .;a fohska jevla

    fkdf.k ksjfia isfuka Y%shd,;d vdjg m;aj is neka weh" rdcH

    fkdjk ixOdkhl mqyqKqlrefjla iy lafIa;% ks,Odkshl jYfhka

    /lshdjla ,nd .;a;dh'

    fuf,i wjqre folla muK weh /lshdj l< w;r m

  • 248

    my; Wmldrl igyka fhdod f.k ish lreKq wkdjrKh

    we;aoehs n,d Tjqkaf.ka .s,syS .sh ldrKd idlPdjg .kak'

    ldka;d foaYmd,k m%jOkh bfha we;s indOl

    1' mqreIdm;Hhsl foaYmd,k mlaI" foaYmd,k jHqyhka iy foaYmd,kh ;=< mqreIdm;H oeu

    iudch Wia my;al ms

  • 249

    ksid f;a m;ajQ uka;%Sjhkag ;u m%cdj fjkqfjka lghq;= lsug fkdyels fuka

    wkd.;fha kej; m;aug we;s bvlv wys fjhs' bkahdf 33] l fldagdjla

    ldka;djka fjkqfjka fjkalr we;s ;;a;ajhka ;=< mjd we;e mxpdh;a iNdjkays

    ldka;djka m%Odk;ajh oerejo wh jeh fjkalsf idlPdj, tu iNdjg m;a jQ

    ms ksfhda;hska iska ldka;d wjYH;d fjkqfjka wh jeh fjka lsug wlue;a;la

    olajhs' tu ksid iEu whjehlskau ldka;djka fjkqfjka m%;sY;hla fjka lsfuka

    ldka;djkag ;u ksfhda; wdh;k ;=< ;u jevigyka bhg f.k hdug msgqn,hla

    ,efnkq we;'

    3' ldka;d foaYmd,k ksfhda;hskag udOH wkq.%yh fkd,eu

    foaYmd,kh ;=< o mskaf.a l%uhka iy ms rjrhska inkaOfhka we;s jk

    ril;d i ldka;d foaYmd,kh ms

  • 250

    udkisl iy ldhsl Y%uh lemlrka ;SrK .ekSf l%shdj,shg odhlug .eyeKqkag

    yelshdj ,efnkaafka iudcuh iy wdluh jYfhka bhg meKshfyd;a muKs'

    6' idm%odhsl jekaoUq iy mjq,ajd ia;%S foaYmd,k m%jk;djh

    ol=Kq wdishdj mqrdu idm%odhsl jekaoUq mjq,ajd ia;%S foaYmd,kh olakg we;' we;e

    g foaYmd,k Wkkaj mrhd mjq,a n,h fjkqfjka ke`.Sisk ia;%S foaYmd,khla

    Y%S ,xldj ;=

  • 251

    ufkdaNdjd;aul idOlo ldka;djf.a foaYmd,k b .ukg ndOd muqKqjhs'

    ta wkqj ldka;dj fifkynr ud;dj o fidre | o wdorKSh hKsh o ohdnr fidhqh o muKla fkdj" fyd|u iudc l%shdldksh" olaI fialdj"

    ck;d kdhsldj jeks iudc ks,kduo weh fj; ,eug yels mirhla

    ksudKh lrk iudchla we;s lsug lghq;= l< hq;=j ;sf' ldka;djg

    f.!rj lrk iudc mirhla yslsug wkqn, imhk wdl,auh fjkila

    we;s lsugo fjfyish hq;= f'

    9' wksjdh fldagd l%uhla fkdue;su

    udkj ixjOkh ;=< foaYmd,k ksoyi" udkj whs;Ska iy mqoa.,sl wd;au .re;ajh

    hk ldrKd we;=,;a jk w;r ldka;djkag tu ksoyi N=la;s ug k ldka;djka

    we;=,;a wdKavqlrKhla iy mirhla ksudKh h hq;=f' bkahdj jeks rgl 73

    jHjia:d ixfYdaOkh u.ska 33] l wksjdh fldagd l%uhla tys m

  • 252

    ukd l

  • 253

    wkqn,hla fkdimhk nj;a fmkS hhs' f ksid ldka;dj .Dyia: lghq;=j,g wu;rj

    kdhl;aj mqyqKqj we;= ixOdkYS,Ss u iy oekqj;au w;ska by, ugulg

    meKsh hq;=j ;sf' tfiau ksis mqyqKqj o f ioyd jeo.;a h' ldka;djf.a wNsudkh

    m%jOkh lsu i|yd Tjqka i;= l=i,;d Tma kexu ;=

  • 254

    ue;sjrK m%pdrl /,sj, ldka;d wfmalaIsldjkag iydh ug ixOdhlhska lghq;= lrkafka wvqfjks' weh jefhka ria;shd lr m%pdrl /,sfha wjidk

    wjia:dj f;la r|jdf.k wehg ish m%pdrl l;dj meje;aug bv fokafka

    ksiqkaf.a Woafhda.h myj .sh wjidk fydardf hs' tg wehf.a m%pdrl

    jHdmdrh wlukH f' tfiau ldka;d wfmalaIsldjkaf.a m%pdrl /,s lvdlmam,a

    ls lr we;af;a fndfyda g ms wfmalaIlhska isks'

    19' kdufhdackd l%shdj,sh ;=< ksoNdjhla fkdue;su

    fndfyda wjia:djkays wfmalaIlhska f;dard m;alr .kakd kdu fhdackd l%shdj,sh

    ;=< ksoNdjhla fkdue;s w;r" ldka;djkag wfmalaIl;ajh ug mskaf.a

    wdm;Hfhka hq;a foaYmd,k mlaI ue,slula olajhs' tfiau fuu wfmalaIl;ajh

    ,nd .ekSu r|d mj;skafka h flfkla mlaI wdm;Hh iu`. mj;ajd .; hq;=

    fyd| ys; kue;s m%;sm;a;s rys; .Kka ne,Su u;h' tfiau kdu fhdackd ,nd

    .ekSug k ldka;djka mskag jvd uykais mlaIh fjkqfjka jev l< hq;=

    f' wfmalaIl ,ehsia;=f ldka;d ksfhdackh yeugu mdfya tla wfhl=g fyda

    fofofkl=g iSudj ;sfnkq oelsh yelsh' f ksid m%pdrK /,sj, tu ldka;d

    wfmalaIsldj yqfol,d njg m;a f' kdu fhdackd l%shdj,sh ;=< ldka;djka i|yd

    wksjdh fldagdjla kshu l< hq;= jkafka fujeks fya;+ka ksidfjks' WodyrKhla

    f,iska ;reK fldagdfjka wvla ldka;djka fjkqfjka (Reserved Seats and Double Normation) kS;sfhka kshu l< hq;= w;r we;e Pkao fldGdY ldka;djkag muKla ;r lsug bv fuka ldka;djkag kdu fhdackd ,ef m%;sY;h ks;H f,iska

    je l< yel'

    20' fmd iy foaYmd,k ;fha wiudk;djhka

    ldka;djg rf foaYmd,k fukau fmd ;fha mqreI mlaIh yd iudkj lghq;=

    lsf iu whs;sh we;' fuys fYaIfhka ish Pkao uiSj, fukau cku;

    pdrKj, Pkaoh ug" uyckhd iska f;dard m;a lr .kq ,nk ish uKav,j,g

    f;dard m;alr .kq ,eug Tjqyq iqiafida fj;s' kuq;a ldka;djkaf.a m%.;sh my; ouk

    wdl" iudc" ixialD;sl iy fmd foaYmd,k ;fha wiudkd;au;djhka ;ju;a

    olakg ,efnk w;r tjka wiudk;djhka bj;a lsu iuia; m%cdfu iqN idOkhg

    n,mdhs' ldka;djka ;SrK .kakd uKav,j, ksfhdackh fkdjkafka" we;e g

    Tjqkaf.a ;fha iajdk;ajh ms

  • 255

    f;jk ieish

    ldka;dj foaYmd,k jYfhka ch.%yKh lrug wjYH l%ufo fhdackd lsu

    wNHdih 3

    f,dj kd 20 hs

    wjYH iyNd.slhska .Kk ishu iyNd.sjkakka wjYH jH *a,sma pd" w`.,a 4x3 ldm;a" mEka" nq,afvda.a

    la,sma" udl mEka

    l%ufoh iyNd.s;aj l%u foh$nqoa l,nkhwjYH myiqldrlhska ixLHdj 1hswNHdifha wruqK n,h hk ixl,amh idlPd lsu iy

    ldka;djkag foaYmd,k n,h

  • 256

    my; m%ia;dj msre iy wdmaf;damfoaY Wmfhda.S lr.kska foaYmd,kfha

    kshe,Sf wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq wjfndaO lr .kak'

    f;d,a, mojk w; f,dj wdKavq flf (The hand that rocks the cradle is the hand that rules the World)

    orejka yslsf isg Tjqka fydka /l n,d .kakd ldka;djka ksji

    fydka md,kh lrhs' f ksid ksjfia rdcldh fydka lrk ldka;djkag

    foaYmd,kh lsu t;r wiSre jkafka ke;' wdKavq md,kh lrk ksfhda;hska

    ug Tjqka ksi.fhkau Yla;sh iy yelshdj ,nd f.k we;' f ksid ukd

    l

  • 257

    jmqrmq yehg ;uhs wiajekak (You reap what you sow) foaYmd,kfha b;du jeo.;a jkafka ck;d Pkaohhs' f ksid ck;djf.a

    Pkaoh ,efnkafka ta ta mqoa.,hdf.a l%shd l,dmh wkqjh' f.hska f.g

    f.diska m%shukdm jokska ck;dj ms ld,hla tlu Pkao fldGdYfha isug fkdyels

    jk w;r O foaYmd,k fya;= ksid fjk;a Pkao fldGdYhlg udre ug

    ish yelsh' f ksid Tng l=uk Pkao fldGdYhl jev lsug is jqj;a

    ;udf.a Yla;sh wvqfldg fkd.; hq;=h'

    ld,h rka yd iudkh (Time Is Gold) ;fha kEu ch.%yKhg jeo.;au foa ld,h ukd f,i l

  • 258

    .ekSu b;du wmyiq fohla jk w;r ckm%sh;djh ke;s lr .ekSug hkafka

    kd folla jeks iq ld,hls' f ksid l;d l< hq;= foa inkaOfhka

    wjOdkh fhduqlsu jeo.;a h'

    iEu l j

  • 259

    l, gq l, j< bi .ekSu h wjia:djla gq g bka m%fhdack .ekSu jeo.;a h' fuhska woyia l< hq;=

    jkafka ;u m%;sm;a;s mdjd foka lm wdldrfhka yeisu fkdj hlsis jdis

    iy.; wjia:djla gqg bka m%fhdack .ekSug Wkka h hq;= wdldrhhs'

    WodyrKhla f,i h iqNidOk jev ms

  • 260

    Tf k,dj Tnu kdo lrkak (Blow your own horn) iuyr g ;uka lrk ,o jevj,g t;r ms

  • 261

    or fldagqjla leh yels uq;a tlg nk or hla leu wmyiqh (A single twig breaks easily)

    ;ud ;j;a lKavdhj,g WmfoaYkh iy .=reyrel foka wkq.dlhka

    msila f.dvk`.d .ekSug fjfyiSu jeo.;a h' tfiau ;u lKavdhu Yla;su;a

    lr .kska lKavdh yeSfuka bhg hEfuka ;u Yla;sh je lr.; yels

    f'

    ;ks j

  • 262

    ldka;djka iska n,h ,nd .ekSug" ,nd .;a n,h /l .ekSug iy foaYmd,k ;fha wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq

    l< hq;=h fkdl< hq;=h

    wd;;sh iy udkisl mSvkh uyefrk

    wdldrfhka fkdaodxYj, ksr;u l< hq;=h'

    uykais jev lsu wjYH jqj;a ;udf.a kskao

    lemlsu fyda f,djg lEu wkqNj lssu

    wu;l fkdl< hq;=h'

    Ydl wNHdihkays fhfoka ksfrda.S

    ;hla f.dvk`.d .ekSu l< hq;=h'

    ;rld f,dalh ;=< Tn hula wdrN l<

    miq w;ru kj;ajd fkdhd hq;=h'

    Okd;aul iy iunr udkisl ;;a;ajhla ;nd

    .; hq;=h' ;ryd iy flaka;sh md,kh lr

    .; hq;=h'