THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact ...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 Hmasawnna Thar Vol - 32/265 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact Numbers pawimaw : dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Control room: 03874- 233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 Sp Hotline number 7085-256-377 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI June thla Ma- laria invawi 15 CCpur: District Malaria Department, CCPur chun January a inthawk June, 2017 chen khan damnaw mi 9,481 hai thisen lain an en- fel a, hi lai hin Malaria in- vawi 15 hmu an ni a, hi laia 5 hai chu Malaria PF an nih. Bawng an man nawk CCpur: Young Paite As- sociation (YPA), New Lamka Block chun, New Lamka huop- sunga chingtu um lova ran in- thlazal an khapna an fepui pei a, zani hmasa khan a chingtu umlo Bawng pakhat an man nawk a. Bawng neitu chun July 14, 2017 a inthawk ni 3 sung a ngaiventu an umnaw chun thubuoi siem thei a nitanaw ding thu an hril. July 6, 2017 khawm khan Bawng iemanziat zet an lo man ta a nih. GSO in Felicitation prog. CCpur: Gangte Students’ Organisation (GSO), CC- Pur le Thangting Block chun July 15, 2017 khin KKL Complex, IB Road, CCPur hmunah Joint Felic- itation program hmang an ta, Ginsuanhau Zou, Chair- man, MANIREDA Chief Guest; Thangboi Gangte, MCS, SDO/CCPur le KS J. Gangte, Chief Manager, ICICI Bank hai Guests of Honour; Manglien Gang- te, President, GSO GHQ Chief Host; Jimmy Thang- haulien Gangte, IPS, DIG (AP-1) functional president le Special Guest in Major Radha Krishnan \hang a tih. Pasal pakhat kani Kg 10 leh man impHAL: Zani zantieng dar 3 vel khan Excise Department, Manipur a thawktu han New Keithel- manbi hmuna pasal pakhat kani Kg 10 leh an man. Mana um kani hi tuoilsung rate chun Rs. 10lakh manhu vel a nih tiin Excise thu- suok chun a hril. Hmeithai ta ding Health Care Insurance Scheme siem nîng a tih: CM Tlângram ah khawm Free Computer Training Program nei ding impHAL: Chief Minister Mr N. Biren Singh chun, information technology hma a sawn pei leiin \halai- hai khawmin computer knowledge \ha lem an nei pei theina dingin “Digital India” hnuoia Free Com- puter Training Program chu phairam chauh nih lovin tlângram biel po po khawm inkhuongruol takin program hi thaw la ni pei ding thu a hril. Hi thu hi Information and Cultural Society Ma- nipur (ICSM) in Heingan A/C biela mihai ta ding bika Free Computer Train- ing Program, Liberal Col- lege, Luwangsangbam hmuna an siem a hawngna huna a hril a nih. “Sawrkar thar hi mis- sion bik neia inclusive de- velopment a uma ei state sukhmasâwn le sukdan- glam a ni theina ding \ hangruola inngir a nih a. Sawrkar chu mirethei le \hangpui ngaihai tung- dingna ding le \hangpuina dinga inpe a ni a. Chuleiin, a hlâwtling theina dingin mipuiin sawrkâr in \hang- pui a \ul a nih” tiin a hril. Hieng ang Free Com- puter Training Program buotsaitu ICSM chu in- pakin lâwmthu a hril a. Phairam biel sung chauh ni lovin Hill District po poa khawm inruol taka hlen suok vawngna dinga hma la dingin an fui nghâl bawk. CM chun tulai Manipur ngîrhmun hrilin, drugs le inruithei chi dang dang, zu, nganza han abîkin \halaihai lai ram a lak nasa em em a. Inruithei thilin khawtlâng a chakbuoi nasa hle a, sawrkâr khat thaw thei an tah nawh a, nu le pa leh, po- lice leh damdawi thiemhai le \hang ruol a \ul tah tiin, drug addict hai chu mana Jail or Rehab a thun ela hi problem hi sukfel ding an nawh tiin a hril bawk. Drugs inruithei le zu leiin mi tamtak hmeithai in an inchang zo ta a. “Ei ram a sukbuoi nasa tah em em leiin a zawrtu le thawtu leh, drugs sukbona dingin sawrkârin nasatakin hma a lak zâwm pei ding a nih. State mipuihai lungrila le taksa hrisêlna inchen (bal- ance) taka ei um sêng hi sawrkâr thiltum pakhat a nih” tiin a hril bawk. Zu le Drugs leia hmeithai hai ta ding bikin MOBC hnuoiah Health In- surance Scheme thar kum thara introduce tan a nih ding thu a hrilin, “Hmeithai ta dingin Health Insur- ance Scheme siem nîng a tih” tiin a hril a. Premium amount khawm sawrkârin a tumpek ding niin a hril bawk. Hi thila ding hin Insur- ance Company pakhat chu dande a ni thu a hril a. BPL sûngkuo hai a dingin Health Insurance Rs.2 chen pek nîng a ta. Tuta Scheme thar dungzui chun, hmeithai hai kuomah Rs.2.43 chen pek a nih ding niin a hril. Thla thum sung chauh hin sawrkârin nasatakin kawng tinrengah hma a lak a. Abikin zu le drugs thilah tulai hin nasa taka sukbona ding ‘drive’ thaw a nih thu hrilin. Puotienga an lang el nêkin zu le drugs in ei ram a suksiet ta niin a hril a. Hieng saltanghai hi vântlâng nun pangn- gaia an zui nawk theina dinga \hangpuia hem tluon (streamline) nîng an tih tiin a hril bawk. Tulaia tuilien leia har- satnhai thuah, “Thilsiem (nature) hai hin an damna dingin an mi mamaw nawh a, ei nin ei damna dingin ei mamaw lem a nih. Chu- leiin, \ha takin enkawl ei tiu. Thing phur mei mei dam, tlâng lung/pil lak \eu \eu dam, ram rawsiet dam, vadung kama building bawl dam ei chîng a. Hienghai hi sietna intluntu/sukzuoltu an nih. Sietna (Natural ca- lamities) laka invêng dan ei la thiem nawh” tiin a hril bawk. Anti Corruption Cell indin thuah, “Sawrkâr hmasa thil thawsuolhai phawrlangna ding indin an nawh a. Sawrkar hmasa hnuoia corruption case hai a take-up thei bawk nawh. Ei rama hlepruk fakruk le indiknaw taka thil thaw a tlâwm/bona dinga indin a ni a. Hnungtieng thil en lova hmatieng thlira kal penna dinga indin a nih tiin a hril. Mipuihai chu sawrkâr hmasa huna mi case haia complaint thelut an nuom chun proper channel, vigi- lance, court, police le add hai hmanga formal com- plaint thelut dingin a hrila. Information technology a changkang tah a, tulaia WhatsApp le telephone hmanga ‘complaint’ thelut, tuta sawrkâr thar lakah chu thaw el thei le bawzui nghal thei nisien khawm, sawrkâr hlui hun laia mi chu formal taka proper channel hraw a \ul niin a hril. CM chun, “Corrup- tion case hrim hrim chu sawrkârin indawi naw nih a, action a \ul ang ang lak nghal pei a tih” tiin a hril. Secretary, Information Technology Mr Sumanth Singh chun, “Digital In- dia” campaign hnuoiah Luwangsangbam hi \halai- hai kuoma Free Computer Training pe hmasatak a la ni thu hrilin, Manipur puo- tieng Manipur \halaihai ta dingin IT ah sin tamtak a um a, ei state mi an dit bawk leiin \halai a tam thei ang tak communication le presentation skills hai inchûktir ding an ni thu a hril bawk. Hi huna hin BJP Hein- gang Manda President Mr Khumanthem Jha, Imphal East Zilla Parisad mem- ber Ms P. Bimola, Liberal College-a teaching le non- teaching staff hai khawm an \hang. PHED Official han Water Supply an hung enfel “Intergrated Water Supply System of CCPur” project siem CCpur: Public Health Engineering Department (PHED), Churachanpur Division in khawpui sun- ga cheng mipui han tui hnienghnar taka an hmu theina dinga theitawpa hma a lakna le inzawm tui supply-na ding Water Re- servior pathum hai siemzo a nita le inzawmin July 13, 2017 khan Imphal-a in- thawk L. Dhaballo Singh, SE, (R-III) PHED chu CC- Pur-ah a hung a, Headquar- ter Veng-a PHED Office- ah Th. Baite, EE, PHED office chamber-ah officials hai inpawlpuina a nei. Mr Dhabalo Singh chun, PHED fethlen- gin CCPur khawpui sunga cheng mipui hai kuoma tui hnienghnar taka pek a ni ding thu hrilin, tui supply- na kawngah mipui hai chu PHED hai \ha taka thlawp dingin a ngen. Th. Baite chun, Khuga Dam a electric hmang man Rs. 92 lakh bat a um thu a hril a. PHED, CCPur Di- vision in customer haia inthawk tui fee a hmu hai khawm Imphal-a Head Of- fice tieng thawn pei a ni thu a hril a. Electric fee ding Imphal tienga inthawk pawisa hung pek a ninaw leiin electric fee tam takel batin an tang ta a nih tiin a hril. Kum 2016 khan PHED CCPur Division chun cus- tomer haia inthawk tui fee Rs. 13 lakh a hmusuok niin a hril bawk. PHED, CCPur division hin Lanva vadunga in- thawk tui sekhawlna Zone II Bungmual Reservior a inthawk khawpui sung tui semdarna ding tanky chu duthu a sam zonaw leiin kum 2014 a inthawk khan Zone III Khuga Dam a in- thawk tui laklut dan ding a buoipui a, Rs. 102.42 lakh sengin Zonal Reservior pathum- CCPur Hr. Sec. Reservior Tanky, IB Reser- vior Tanky le PHED CC- Pur Division Tanky hai si- emin khuo le veng tum tum haia tui pek thei ngei tumin hma a lak a, tuhin zofel a nita leiin reservoir pathum haiah Dam tui inluonglut tir a nita thu Th. Baite chun a hril bawk. Zone III Khuga Dam a inthawk CCPur Hr. Sec. School. Reservoir Tanky a inthawk electric hmang loin Dam tui keilut a ni a, hi taka inthawk IB Reservior le PHED Office reservoir tanky haia power house siem a na, hi taka inthawk tui pumna 30 Horse power 3 hmangin tui pump suok le peksawng a ni a. Pump hai hi darkar hni dan peia thlengkuol hlak a ni a. CCPur Hr. Sec. School Reservoir Tanky hin tui 2 lakh litre keng a ni a, hi hin Headquarter veng, Hill Town, Nehru Marg, Hiang- tam Lamka, Beulahlane le Khumujamba hai tui a pek a, karkhatah vawihni pei tui pek a nih. CCPur Hr. Sec. Re- servior a inthawk hin tui pump hmangin IB Tanky le PHED Office Tanky ah tui peksawng a ni a, hieng Re- servior pahni hai hin Dis- trict Hospital, DC Quarter, Headquarter Veng le a sev- el haiah tui a pek dinga ti a ni a, hi thila ding hin PHED in tuilawng (pipe) hai a en- fel zo vawng hnunga tui pe- kdawk \an a ni ding thu Th. Baite chun a hril. IB Tanky hi tui litre nuoi 3 le sang 72 keng a ni a, PHED Office sunga Tanky tui litre nuoi 2 le a chanve a keng bawk a nih. PHED chun IB Reservior Tanky fethlengin District Hospital le DC Quarter hai darkar 24 sung tui a pek a. District mipui han tui hnienghnar lema an hmu theina dingin depart- ment chun Rs. 200 crore sengna ding “Intergrated Water Supply System of CCPur” ti project an duong a, July 14, 2017 (vawisuna) DTC Hall, Tuibong-a Ma- nipur CM inrawina hnuoia Cabinet meeting huna hrilt- lang dinga putlut ning a ta, Cabinet in a pawmpui chun Khuga dam a inthawk khawpui sunga cheng mipui han tui hnienghnar takin an hmu thei ta ding a nih tiin ei thu dawngna chun a hril. Khuga Dam a inthawka lak tui sekkhawlna Reser- vior pahni CCPur Hr. Sec. School Tanky le Bijang Reservoir han tuhin elec- tric hmang lovin khaw tum tumah tui an pek a, tuchena khawpui sunga tui latu umzat chu In 6,000 chuong met chau an la nih. CM’s Relief Fund-ah Rs.7.5lakh an pek impHAL: Zanikhan pawl hran hranin Mani- pur Chief Minister’s Re- lief Fund a dingin Rs.7.5 lakh CM N.Biren Singh kutah cheque in an pek. Cheque inhlanna hunser hi Chief Minister’s Secre- tariat, Imphal-ah nei a nih. UNACCO School Manag- ing Director le Chairman N.Irabanta le a staff han Rs.5,00,000 cheque CM kutah an in hlan a, SBI Em- ployees han Kamal Khan- an, Assistant General Man- ager rawiin Rs.1,50,000 cheque le Business Excel- lance Group Convenor Hero Thokcham le a team han Rs.1,00,000 cheque an inhlan bawk. Hi huna hin Chief Min- ister’s Relief Fund-ah hin Apunba Manipur Matam Ishei Kanglup (AMMIK) in Rs.1,00,000, Manipur Home Guards Employees Welfare Association in Rs.1,00,000, All Manipur Government Aided Col- lege Teacher’s Association in Rs.1,00,000 le Mega Manipur School, Yaralpat Teaching and Non-Teach- ing Staff han Rs.15,000 an lo pek ta bawk. CM’s Relief Fund a thawlawm petuhai chungah CM in lawmthu a hril. Hieng sum hai hi tulaia Manipur a tuilien leia har- satna tuor hai \hangpuina dinga pek an nih. CM hlui Rishang Keishing RIMS-ah enkawl impHAL: Manipur Chief Minister hlui Rishang Keish- ing chu tar tieng chau leiin RIMS, Imphal-ah enkawl mek a nih. July 1, 2017 a inthawka kha RIMS a admit a um a nih. CM N.Biren Singh le Works Minister Th.Biswajit Singh hai chun Rishang Keishing hi enkawla a umna RIMS Hos- pital-ah an va kan. Rishang Keishing hi kum 98 mi zet a nit a a, sienkhawm a lungril le a ngaituona chu a la har a, a natna hi an rik nawh tiin Doctors han an hril. Di- alysis chu thaw a nih. Ris- hang Keishing hi Manipur CM terms 4 zet lo chel ta a nih. BJP Election Mangag- ing Committee Chairman Th.Chaoba Singh le BJP \ huoitu dang danghai khaw- ma damdawiinah hin an va kan tawl. NE bielah tuilien leiin mi 80 in thina an tuok tah: DoNER minister new deLHi: India hmarsakbiel (NE) a Assam, Arunachal Pradesh le Ma- nipur states haia districts 58 haia chun tuilien leiin tuchena hin mi 80 in thina an tuok ta a nih tiin Union Minister of state for devel- opment of North Eastern Region (DoNER) Jitendra Singh chun zanikhan a hril. Hi thu hi zanita New Delhi hmuna review meet- ing nei huna DoNER Min- ister Jitendra Singh in a hril a nih. Sawrkar thlungpui chun hieng tuilienin a suk- buoina state sawrkar hai chu sawrkar thlungpuiin a \ul le pawimaw angin \hangpuina a a pek tiin a hril a, Union minister of state for home Kiren Rijiju inrawinaa central team chu NE a tuil- ien ngirhmun enfel dingin hmarsakbiel-ah an cham mek a nih tiin a hril bawk. Tuilien leia natna hri inleng ding laka him thei- na dingin Health Ministry an tlun ta bakah tuilien le sietna dang dang tlung leia communication lines a suksiet hai siem\hat a ni theina dingin telecom ministry chu hma la dinga an tlun ta thu a hril bawk. (PTI) MGSF-in CS lawmpui, 7th Pay Thla 2 hnunga hmang ding impHAL: Manipur Gov- ernment Services Federation chun an President Dr M. Rajendra Singh le General Secretary Purujit Lairiky- engbam, Adviser le Mani- pur State Pensioners’ Union President Mr H. Yaima le Women Sub-Committee member, AISGEF Ms A. In- dubala Devi hai chun Chief Secretary thar Mr RR Rash- mi chu CS a nina lâwmpuina thucha an van hlan a. Min- ute 20 vel hohlimna an nei hnungin 7th Central Pay Commission Manipur ah khawm, sawrkâr thawktu, pensioners, family pension- ers le workers han an hmu ve theina dingin hmang ve tah dingin an ngen nghal a. Chief Secretary Mr RR Rashmi chun an thu chu ngun takin a lo ngaithlâka pek a. Thil umdân chipchier taka enfel a nih phât thla hni hnunga 7th Pay Commis- sion hmang thei tah dinga a peifel ding thu a hril a. Hi thu le inzawma Fitman Committee sinthaw khawm sukfel a nih vat tah ding thu a lo hrilpek bawk niin, July 13-a Mr Purujit Lairikyeng- bam, Gen Secretary MGSF thusuok chun a hril. ASHA Training on Malarialogy CCpur: District Malaria Officer, CCPur hmalaknain zanikhan CMO Mini Conference Hall, CMO Complex-ah second Phase ASHA Training on Malari- alogy nei a ni a, hi huna hin Saikot PHC hnuoia ASHA Workers hai an \hang. HI huna hin S. Thangth- ianmuan, District Consul- tant, NVBDCP chun Dis- trict Vector Borne Diesease Congtrol Program (NVB- DCP) hnuoia natna chi tum tum 6, Malaria, Den- gue, Japanese Enciphalitis, Chikungunya, Lymphatic Filariasis le Kala-azar haia inthawk inveng dan ding a hril. Training hi July 20, 2017 in zo ning a tih. CCTV Camera Inquiry Report pêklût tah impHAL: Raj Bhavan, CM Bungalow le Khawi- ramband Bazaar haia CCTV inbukna thua thil umdân fel lohai suitu Inquiry Commit- tee chun phêk 276 zeta sa re- port chu July 13 khan Chief Minister Mr N. Biren Sing kuomah an pêklût tah. Sawrkar chun March 31,2017 khan sawrkâr hlui hun laia CCTV 155 inbukna kawnga thil umdân, inchâwk dan, inbuk/fit dan le hmang dan thua thil umdân indik- tak sui a rawt a. Committee siemin ni 15 sûnga Report submit dingin thu a peka chu thla thum le ti metin an submit thei chau a nih. Report tak phêk 276- a sa, annexure hran hran phêk 2000 volume 8 nei chu Committee \huoitu Mr Pramod Asthana-in Editor le chanchinbumi iemani zathai um lai CM kutah a pêk a nih. CM chun a huna taka Report an peklut thei leiin Commit- tee kuomah lâwmthu a hril a. Pramod Asthana chun, Committee chun thla thum kar hni a lak a. Mi tam- tak thu indawnin an state- ment hai lak a nih a. Lekha pawimaw tam tak tiem le binawn a nih bawk a. Com- mittee member hai chu mani sin bâka sin an ni leiin hun bituk ni 15 sungin an zo thei naw niin a hril. Sharmila in pasal a nei ta ding impHAL: PEOPLE’S Resurgence and Justice Alliance lukhaitu tak Irom Sharmila Chanu chun Ko- daikanal-ah pasal a nei ta ding nia hril a nih. July 12, 2017 zantieng khan a ngaizawngpa Des- mond Coutinho, British mi leh Hindu Marriage Act dungzuia innei tumin Sub-Registrar, Kodaikanal kuomah registration thawna dingin hnina lekha an pek. Hindu Marriage Act dana innei dinga Official permission hi awlsam taka pek el thei a ni naw a, sa- wiseltu la kaltu an um le um naw hrietna dingin ni 30 bek inhriettirna siem a tul hlak. Hi thil hi a fel thei chun Hindu Special Mar- riage Act dungzuia innei thei dingin rgister thaw thei ding chau a nih tiin Rajesh, Sub-Rgistrar, Kodaikanal chun a hril. Hnuoi\hatna hmu thei CCpur: Hnuoi\hatna dit hai ta dingin vawisun hin Khawmawi-ah Pu Thangsang In; Rengkai-ah Lalhmuok Famhoite In le Saikawt-ah Pu lalhrietzing In haiah hnuoi\ hatna hmu/inchawk thei ning a tih.

Transcript of THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact ...

Page 1: THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact ...

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984

Hmasawnna Thar Vol - 32/265 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy)

Contact Numbers pawimaw : dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police station : 03874-202248 sp Control room: 03874- 233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600

Sp Hotline number 7085-256-377

NEWS TOMkiMCHANCHIN LAKTAWIJune thla Ma-laria invawi 15

CCpur: District Malaria Department, CCPur chun January a inthawk June, 2017 chen khan damnaw mi 9,481 hai thisen lain an en-fel a, hi lai hin Malaria in-vawi 15 hmu an ni a, hi laia 5 hai chu Malaria PF an nih.

Bawng an man nawkCCpur: Young Paite As-sociation (YPA), New Lamka Block chun, New Lamka huop-sunga chingtu um lova ran in-thlazal an khapna an fepui pei a, zani hmasa khan a chingtu umlo Bawng pakhat an man nawk a. Bawng neitu chun July 14, 2017 a inthawk ni 3 sung a ngaiventu an umnaw chun thubuoi siem thei a nitanaw ding thu an hril. July 6, 2017 khawm khan Bawng iemanziat zet an lo man ta a nih.

GSO in Felicitation prog.CCpur: Gangte Students’ Organisation (GSO), CC-Pur le Thangting Block chun July 15, 2017 khin KKL Complex, IB Road, CCPur hmunah Joint Felic-itation program hmang an ta, Ginsuanhau Zou, Chair-man, MANIREDA Chief Guest; Thangboi Gangte, MCS, SDO/CCPur le KS J. Gangte, Chief Manager, ICICI Bank hai Guests of Honour; Manglien Gang-te, President, GSO GHQ Chief Host; Jimmy Thang-haulien Gangte, IPS, DIG (AP-1) functional president le Special Guest in Major Radha Krishnan \hang a tih.

Pasal pakhat kani Kg 10 leh

manimpHAL: Zani zantieng dar 3 vel khan Excise Department, Manipur a thawktu han New Keithel-manbi hmuna pasal pakhat kani Kg 10 leh an man. Mana um kani hi tuoilsung rate chun Rs. 10lakh manhu vel a nih tiin Excise thu-suok chun a hril.

Hmeithai ta ding Health Care Insurance Scheme siem nîng a tih: CMTlângram ah khawm Free Computer Training Program nei ding

impHAL: Chief Minister Mr N. Biren Singh chun, information technology hma a sawn pei leiin \halai-hai khawmin computer knowledge \ha lem an nei pei theina dingin “Digital India” hnuoia Free Com-puter Training Program chu phairam chauh nih lovin tlângram biel po po khawm inkhuongruol takin program hi thaw la ni pei ding thu a hril. Hi thu hi Information and Cultural Society Ma-nipur (ICSM) in Heingan A/C biela mihai ta ding bika Free Computer Train-ing Program, Liberal Col-lege, Luwangsangbam hmuna an siem a hawngna huna a hril a nih. “Sawrkar thar hi mis-sion bik neia inclusive de-velopment a uma ei state sukhmasâwn le sukdan-glam a ni theina ding \hangruola inngir a nih a. Sawrkar chu mirethei le \hangpui ngaihai tung-dingna ding le \hangpuina dinga inpe a ni a. Chuleiin, a hlâwtling theina dingin mipuiin sawrkâr in \hang-pui a \ul a nih” tiin a hril. Hieng ang Free Com-puter Training Program buotsaitu ICSM chu in-pakin lâwmthu a hril a. Phairam biel sung chauh ni lovin Hill District po poa khawm inruol taka hlen suok vawngna dinga hma la dingin an fui nghâl bawk. CM chun tulai Manipur

ngîrhmun hrilin, drugs le inruithei chi dang dang, zu, nganza han abîkin \halaihai lai ram a lak nasa em em a. Inruithei thilin khawtlâng a chakbuoi nasa hle a, sawrkâr khat thaw thei an tah nawh a, nu le pa leh, po-lice leh damdawi thiemhai le \hang ruol a \ul tah tiin, drug addict hai chu mana Jail or Rehab a thun ela hi problem hi sukfel ding an nawh tiin a hril bawk. Drugs inruithei le zu leiin mi tamtak hmeithai in an inchang zo ta a. “Ei ram a sukbuoi nasa tah em em leiin a zawrtu le thawtu leh, drugs sukbona dingin sawrkârin nasatakin hma a lak zâwm pei ding a nih. State mipuihai lungrila le taksa hrisêlna inchen (bal-

ance) taka ei um sêng hi sawrkâr thiltum pakhat a nih” tiin a hril bawk. Zu le Drugs leia hmeithai hai ta ding bikin MOBC hnuoiah Health In-surance Scheme thar kum thara introduce tan a nih ding thu a hrilin, “Hmeithai ta dingin Health Insur-ance Scheme siem nîng a tih” tiin a hril a. Premium amount khawm sawrkârin a tumpek ding niin a hril bawk. Hi thila ding hin Insur-ance Company pakhat chu dande a ni thu a hril a. BPL sûngkuo hai a dingin Health Insurance Rs.2 chen pek nîng a ta. Tuta Scheme thar dungzui chun, hmeithai hai kuomah Rs.2.43 chen pek a nih ding niin a hril.

Thla thum sung chauh hin sawrkârin nasatakin kawng tinrengah hma a lak a. Abikin zu le drugs thilah tulai hin nasa taka sukbona ding ‘drive’ thaw a nih thu hrilin. Puotienga an lang el nêkin zu le drugs in ei ram a suksiet ta niin a hril a. Hieng saltanghai hi vântlâng nun pangn-gaia an zui nawk theina dinga \hangpuia hem tluon (streamline) nîng an tih tiin a hril bawk. Tulaia tuilien leia har-satnhai thuah, “Thilsiem (nature) hai hin an damna dingin an mi mamaw nawh a, ei nin ei damna dingin ei mamaw lem a nih. Chu-leiin, \ha takin enkawl ei tiu. Thing phur mei mei dam, tlâng lung/pil lak \eu \eu dam, ram rawsiet dam, vadung kama building bawl dam ei chîng a. Hienghai hi sietna intluntu/sukzuoltu an nih. Sietna (Natural ca-lamities) laka invêng dan ei la thiem nawh” tiin a hril bawk. Anti Corruption Cell indin thuah, “Sawrkâr hmasa thil thawsuolhai phawrlangna ding indin an nawh a. Sawrkar hmasa hnuoia corruption case hai a take-up thei bawk nawh. Ei rama hlepruk fakruk le indiknaw taka thil thaw a tlâwm/bona dinga indin a ni a. Hnungtieng thil en lova hmatieng thlira kal penna dinga indin a nih tiin a hril.

Mipuihai chu sawrkâr hmasa huna mi case haia complaint thelut an nuom chun proper channel, vigi-lance, court, police le add hai hmanga formal com-plaint thelut dingin a hrila. Information technology a changkang tah a, tulaia WhatsApp le telephone hmanga ‘complaint’ thelut, tuta sawrkâr thar lakah chu thaw el thei le bawzui nghal thei nisien khawm, sawrkâr hlui hun laia mi chu formal taka proper channel hraw a \ul niin a hril. CM chun, “Corrup-tion case hrim hrim chu sawrkârin indawi naw nih a, action a \ul ang ang lak nghal pei a tih” tiin a hril. Secretary, Information Technology Mr Sumanth Singh chun, “Digital In-dia” campaign hnuoiah Luwangsangbam hi \halai-hai kuoma Free Computer Training pe hmasatak a la ni thu hrilin, Manipur puo-tieng Manipur \halaihai ta dingin IT ah sin tamtak a um a, ei state mi an dit bawk leiin \halai a tam thei ang tak communication le presentation skills hai inchûktir ding an ni thu a hril bawk. Hi huna hin BJP Hein-gang Manda President Mr Khumanthem Jha, Imphal East Zilla Parisad mem-ber Ms P. Bimola, Liberal College-a teaching le non-teaching staff hai khawm an \hang.

PHED Official han Water Supply an hung enfel“Intergrated Water Supply System of CCPur” project siem

CCpur: Public Health Engineering Department (PHED), Churachanpur Division in khawpui sun-ga cheng mipui han tui hnienghnar taka an hmu theina dinga theitawpa hma a lakna le inzawm tui supply-na ding Water Re-servior pathum hai siemzo a nita le inzawmin July 13, 2017 khan Imphal-a in-thawk L. Dhaballo Singh, SE, (R-III) PHED chu CC-Pur-ah a hung a, Headquar-ter Veng-a PHED Office-ah Th. Baite, EE, PHED office chamber-ah officials hai inpawlpuina a nei. Mr Dhabalo Singh chun, PHED fethlen-gin CCPur khawpui sunga cheng mipui hai kuoma tui hnienghnar taka pek a ni ding thu hrilin, tui supply-na kawngah mipui hai chu PHED hai \ha taka thlawp dingin a ngen. Th. Baite chun, Khuga Dam a electric hmang man Rs. 92 lakh bat a um thu a hril a. PHED, CCPur Di-vision in customer haia inthawk tui fee a hmu hai khawm Imphal-a Head Of-fice tieng thawn pei a ni thu a hril a. Electric fee ding Imphal tienga inthawk pawisa hung pek a ninaw leiin electric fee tam takel batin an tang ta a nih tiin a hril. Kum 2016 khan PHED CCPur Division chun cus-tomer haia inthawk tui fee Rs. 13 lakh a hmusuok niin a hril bawk. PHED, CCPur division hin Lanva vadunga in-thawk tui sekhawlna Zone II Bungmual Reservior a inthawk khawpui sung tui semdarna ding tanky chu duthu a sam zonaw leiin kum 2014 a inthawk khan Zone III Khuga Dam a in-thawk tui laklut dan ding a buoipui a, Rs. 102.42 lakh sengin Zonal Reservior pathum- CCPur Hr. Sec. Reservior Tanky, IB Reser-

vior Tanky le PHED CC-Pur Division Tanky hai si-emin khuo le veng tum tum haia tui pek thei ngei tumin hma a lak a, tuhin zofel a nita leiin reservoir pathum haiah Dam tui inluonglut tir a nita thu Th. Baite chun a hril bawk. Zone III Khuga Dam a inthawk CCPur Hr. Sec. School. Reservoir Tanky a inthawk electric hmang loin Dam tui keilut a ni a, hi taka inthawk IB Reservior le PHED Office reservoir tanky haia power house siem a na, hi taka inthawk tui pumna 30 Horse power 3 hmangin tui pump suok le peksawng a ni a. Pump hai hi darkar hni dan peia thlengkuol hlak a ni a. CCPur Hr. Sec. School Reservoir Tanky hin tui 2 lakh litre keng a ni a, hi hin Headquarter veng, Hill Town, Nehru Marg, Hiang-tam Lamka, Beulahlane le Khumujamba hai tui a pek a, karkhatah vawihni pei tui pek a nih. CCPur Hr. Sec. Re-servior a inthawk hin tui pump hmangin IB Tanky le PHED Office Tanky ah tui peksawng a ni a, hieng Re-servior pahni hai hin Dis-trict Hospital, DC Quarter, Headquarter Veng le a sev-el haiah tui a pek dinga ti a ni a, hi thila ding hin PHED

in tuilawng (pipe) hai a en-fel zo vawng hnunga tui pe-kdawk \an a ni ding thu Th. Baite chun a hril. IB Tanky hi tui litre nuoi 3 le sang 72 keng a ni a, PHED Office sunga Tanky tui litre nuoi 2 le a chanve a keng bawk a nih. PHED chun IB Reservior Tanky fethlengin District Hospital le DC Quarter hai darkar 24 sung tui a pek a. District mipui han tui hnienghnar lema an hmu theina dingin depart-ment chun Rs. 200 crore sengna ding “Intergrated Water Supply System of CCPur” ti project an duong a, July 14, 2017 (vawisuna) DTC Hall, Tuibong-a Ma-nipur CM inrawina hnuoia Cabinet meeting huna hrilt-lang dinga putlut ning a ta, Cabinet in a pawmpui chun Khuga dam a inthawk khawpui sunga cheng mipui han tui hnienghnar takin an hmu thei ta ding a nih tiin ei thu dawngna chun a hril. Khuga Dam a inthawka lak tui sekkhawlna Reser-vior pahni CCPur Hr. Sec. School Tanky le Bijang Reservoir han tuhin elec-tric hmang lovin khaw tum tumah tui an pek a, tuchena khawpui sunga tui latu umzat chu In 6,000 chuong met chau an la nih.

CM’s Relief Fund-ah Rs.7.5lakh an pekimpHAL: Zanikhan pawl hran hranin Mani-pur Chief Minister’s Re-lief Fund a dingin Rs.7.5 lakh CM N.Biren Singh kutah cheque in an pek. Cheque inhlanna hunser hi Chief Minister’s Secre-tariat, Imphal-ah nei a nih. UNACCO School Manag-ing Director le Chairman N.Irabanta le a staff han Rs.5,00,000 cheque CM kutah an in hlan a, SBI Em-ployees han Kamal Khan-an, Assistant General Man-ager rawiin Rs.1,50,000 cheque le Business Excel-lance Group Convenor Hero Thokcham le a team han Rs.1,00,000 cheque an inhlan bawk. Hi huna hin Chief Min-

ister’s Relief Fund-ah hin Apunba Manipur Matam Ishei Kanglup (AMMIK) in Rs.1,00,000, Manipur Home Guards Employees Welfare Association in Rs.1,00,000, All Manipur Government Aided Col-lege Teacher’s Association in Rs.1,00,000 le Mega

Manipur School, Yaralpat Teaching and Non-Teach-ing Staff han Rs.15,000 an lo pek ta bawk. CM’s Relief Fund a thawlawm petuhai chungah CM in lawmthu a hril. Hieng sum hai hi tulaia Manipur a tuilien leia har-satna tuor hai \hangpuina dinga pek an nih.

CM hlui Rishang Keishing RIMS-ah enkawl

impHAL: Manipur Chief Minister hlui Rishang Keish-ing chu tar tieng chau leiin RIMS, Imphal-ah enkawl mek a nih. July 1, 2017 a inthawka kha RIMS a admit a um a nih. CM N.Biren Singh le Works Minister Th.Biswajit Singh

hai chun Rishang Keishing hi enkawla a umna RIMS Hos-pital-ah an va kan. Rishang Keishing hi kum 98 mi zet a nit a a, sienkhawm a lungril le a ngaituona chu a la har a, a natna hi an rik nawh tiin Doctors han an hril. Di-alysis chu thaw a nih. Ris-hang Keishing hi Manipur CM terms 4 zet lo chel ta a nih. BJP Election Mangag-ing Committee Chairman Th.Chaoba Singh le BJP \huoitu dang danghai khaw-ma damdawiinah hin an va kan tawl.

NE bielah tuilien leiin mi 80 in thina an tuok tah: DoNER ministernew deLHi: India hmarsakbiel (NE) a Assam, Arunachal Pradesh le Ma-nipur states haia districts 58 haia chun tuilien leiin tuchena hin mi 80 in thina an tuok ta a nih tiin Union Minister of state for devel-opment of North Eastern Region (DoNER) Jitendra Singh chun zanikhan a hril. Hi thu hi zanita New Delhi hmuna review meet-ing nei huna DoNER Min-

ister Jitendra Singh in a hril a nih. Sawrkar thlungpui chun hieng tuilienin a suk-buoina state sawrkar hai chu sawrkar thlungpuiin a \ul le

pawimaw angin \hangpuina a a pek tiin a hril a, Union minister of state for home Kiren Rijiju inrawinaa central team chu NE a tuil-

ien ngirhmun enfel dingin hmarsakbiel-ah an cham mek a nih tiin a hril bawk. Tuilien leia natna hri inleng ding laka him thei-na dingin Health Ministry an tlun ta bakah tuilien le sietna dang dang tlung leia communication lines a suksiet hai siem\hat a ni theina dingin telecom ministry chu hma la dinga an tlun ta thu a hril bawk. (PTI)

MGSF-in CS lawmpui, 7th Pay Thla 2 hnunga hmang ding

impHAL: Manipur Gov-ernment Services Federation chun an President Dr M. Rajendra Singh le General Secretary Purujit Lairiky-engbam, Adviser le Mani-pur State Pensioners’ Union President Mr H. Yaima le

Women Sub-Committee member, AISGEF Ms A. In-dubala Devi hai chun Chief Secretary thar Mr RR Rash-mi chu CS a nina lâwmpuina thucha an van hlan a. Min-ute 20 vel hohlimna an nei hnungin 7th Central Pay

Commission Manipur ah khawm, sawrkâr thawktu, pensioners, family pension-ers le workers han an hmu ve theina dingin hmang ve tah dingin an ngen nghal a. Chief Secretary Mr RR Rashmi chun an thu chu ngun takin a lo ngaithlâka pek a. Thil umdân chipchier taka enfel a nih phât thla hni hnunga 7th Pay Commis-sion hmang thei tah dinga a peifel ding thu a hril a. Hi thu le inzawma Fitman Committee sinthaw khawm sukfel a nih vat tah ding thu a lo hrilpek bawk niin, July 13-a Mr Purujit Lairikyeng-bam, Gen Secretary MGSF thusuok chun a hril.

ASHA Training on Malarialogy

CCpur: District Malaria Officer, CCPur hmalaknain zanikhan CMO Mini Conference Hall, CMO Complex-ah second Phase ASHA Training on Malari-alogy nei a ni a, hi huna hin Saikot PHC hnuoia ASHA Workers hai an \hang. HI huna hin S. Thangth-ianmuan, District Consul-

tant, NVBDCP chun Dis-trict Vector Borne Diesease Congtrol Program (NVB-DCP) hnuoia natna chi tum tum 6, Malaria, Den-gue, Japanese Enciphalitis, Chikungunya, Lymphatic Filariasis le Kala-azar haia inthawk inveng dan ding a hril. Training hi July 20, 2017 in zo ning a tih.

CCTV Camera Inquiry Report pêklût tah

impHAL: Raj Bhavan, CM Bungalow le Khawi-ramband Bazaar haia CCTV inbukna thua thil umdân fel lohai suitu Inquiry Commit-tee chun phêk 276 zeta sa re-port chu July 13 khan Chief Minister Mr N. Biren Sing kuomah an pêklût tah. Sawrkar chun March 31,2017 khan sawrkâr hlui hun laia CCTV 155 inbukna kawnga thil umdân, inchâwk dan, inbuk/fit dan le hmang dan thua thil umdân indik-tak sui a rawt a. Committee siemin ni 15 sûnga Report submit dingin thu a peka chu thla thum le ti metin an submit thei chau a nih. Report tak phêk 276-

a sa, annexure hran hran phêk 2000 volume 8 nei chu Committee \huoitu Mr Pramod Asthana-in Editor le chanchinbumi iemani zathai um lai CM kutah a pêk a nih. CM chun a huna taka Report an peklut thei leiin Commit-tee kuomah lâwmthu a hril a. Pramod Asthana chun, Committee chun thla thum kar hni a lak a. Mi tam-tak thu indawnin an state-ment hai lak a nih a. Lekha pawimaw tam tak tiem le binawn a nih bawk a. Com-mittee member hai chu mani sin bâka sin an ni leiin hun bituk ni 15 sungin an zo thei naw niin a hril.

Sharmila in pasal a nei ta ding

impHAL: PEOPLE’S Resurgence and Justice Alliance lukhaitu tak Irom Sharmila Chanu chun Ko-daikanal-ah pasal a nei ta ding nia hril a nih. July 12, 2017 zantieng khan a ngaizawngpa Des-mond Coutinho, British mi leh Hindu Marriage

Act dungzuia innei tumin Sub-Registrar, Kodaikanal kuomah registration thawna dingin hnina lekha an pek. Hindu Marriage Act dana innei dinga Official permission hi awlsam taka pek el thei a ni naw a, sa-wiseltu la kaltu an um le um naw hrietna dingin ni 30 bek inhriettirna siem a tul hlak. Hi thil hi a fel thei chun Hindu Special Mar-riage Act dungzuia innei thei dingin rgister thaw thei ding chau a nih tiin Rajesh, Sub-Rgistrar, Kodaikanal chun a hril.

Hnuoi\hatna hmu theiCCpur: Hnuoi\hatna dit hai ta dingin vawisun hin Khawmawi-ah Pu Thangsang In; Rengkai-ah Lalhmuok Famhoite In le Saikawt-ah Pu lalhrietzing In haiah hnuoi\hatna hmu/inchawk thei ning a tih.

Page 2: THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact ...

Hmasawnna Thar2 THLAHmur (juLy) 14, 2017zirTAwpni (fridAy) ARTICLE/HEALTH & EMPLOYMENT NEWS

Editorial

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Freelancelalsansuok pulamte &samuel Zothanglien@sZ Zote:Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

VAWISUN THUPUIIn lungril putzie chu tangka ngainatna thang lo ni raw se, in thil nei sun chungahai chun lungawi ro; ama ngeiin “Iengtik khawm thlathlam tawp naw ning cheng, mak khawm maksan naw ning che,” a ti si a. -Hebrai 13 : 5

Cabinet meeting

ALL INDIA RADIO: CHURACHANDPUR PROGRAMMEdate: july 14, 2017 (zirtawpni)

TrAnSmiSSiOn- FM-101.4 Megahertz

Hours Studio/ Programme

4.53pm CR/P Signature

4.55pm Vande Mataram, Time Reading, Opening Announcement

5.00pm P Hyms to God: (Hmar) : Semika Band

5.05pm P Local Announcement/Prog. Summary

5.10pm P Minor Dialect (Kabul): M. Gaishin & party

5.25pm PHealth Hints (Hmar): “Partner, Family, friend of people living

with HIV” - by Jocilyn Lalhrietzing

5.30pm P

PAITE Prog. Sig. Tune & Announcement Announcer: Ngaizemhoih

1. Lamhoiching Mangte (dev)2. This Week in Churachandpur

6.00pm P

HMAR Prog., sig. Tune & Announcement Announcer:David

1. John L. Varte (mod)2. This Week in Churachandpur

7:00PM P

THADOU Prog., sig. Tune & Announcement Announcer: Lamneichong

1. ECA Choir (dev)2. This Week in Churachandpur

Farm & Home:Hmar1. Lorinda Varte (mod)

2. Talk: “Cultivation of Chili” by Lalsuong Famhoite

Chief Minister N. Biren Singh in tuta hmaa a lo puon-glang ta ang dugnzuiin vawisun hin DC Office, Tui-bong, Churachandpur bula District Training Centre (DTC) Hall-ah State Cabinet meeting nei ning a tih. Manipur state a Hill district headquarters-a State Cabi-net meeting um hmasa takna a la ni ding leiin Manipur history-a dinga sinsie tlak a ni ding a nih. State Cabi-net meeting a hin state ta dinga thu pawimaw tak tak hriltlang le rel a ni hlak a. Hill District a State Cabinet meeting hmasa tak a hung nei thei el hi lawm a um a, a district mipuihai ta ding khawma thil \angkai tak hung ni ngei sienla nuom a um. Churachandpur a State Cabinet meeting neia um ding hi District Administration khawmin a ngaipawimaw leiin July 12, 2017 khan Shyam Lal Poonia, IAS, Deputy Commissioner, Churachand-pur rawiin District Level Officers’ (DLOs) meeting nei a ni a. DLOs 41 zet \hangin Cabinet meeting huna an thu putlut dinghai an hriltlang. Hi meeting-a DLOs han state sawrkar kuoma intlun dinga an hril le ngaipawimaw tak chu infrastructure development le thawktu an mamaw zat an neinaw thu a nih. Hieng thil hai hi State Cabinet meeting khawma ngaipawimaw-pui sienla nuom a um. Infrastructure development ei ti hin a huop lien hle a. Infrastructure ei tihai laia pawimaw zuol bikhai hi hung ngaipawimaw zuol bik a ni thei chun lawmum hleng a tih. Ei District a dinga pawimaw zuol bikhai lai lampui, leilak, nullah le Water supply siem\hat hai niin an lang. Hi lei hin ei district a Cabinet minister umsun le DLOs han ngaisak le thaw \an nghal dingin hrat takin nawr zuol hai sienla mipui an lawm hle ring a um. District Headquarters tina state Cabinet meeting nei hi sum le pai, tha le zung le hun hmang ral le seng chu tam a tih. Amiruokchu, sengna hi thil \ha le thil \angkai ding a ni leiin a pawina um naw nih. Mipui ta dinga thil \angkai thaw theina lampui a ni leiin Imphal khawpui a inthawka ei CM le ei ministers han hung thlir el nek chun a hmun ngeia District Headquarters ngirhmun an hung hmu hin umzie a nei lem ngei ring a um. State cabinet meeting hi Pherzawl District Head-quarters, Pherzawl khawsungah ngei nei ni thei sien-la a district le a mipuihai ta dingin a \ha ring a um. Thingtlanga hin sawrkar thawktuhai anum pei nawh ti a ni rawp hlak a. Thingtlang ngirhmun hi a hmun ngeiah ei minister ruol hin an mit ngeiin zu hmu hai sienla chu a taka thingtlanga chenghai harsat dan an hung hrietchieng thei ding a nih. Imphal khawpuia in-thawka thlirna le ngairuotna le a hmun ngeia zu fe le zu hmu hnunga ngaidan le suongtuona chu nasa takin hung inthlau a ta, thingtlanga chenghai hmangaina le lunginsietna khawm an hung nei zuol pha sawt ring a um. Mit ngeia hmu le nakawra hriet hai hi chu an ang thei naw a, an thlau hle hlak a nih. |hal hun lai ni lovin fur hun lai ngei state cabinet meeting hi Hill district headquarters haia neizo hman dingin ei Chief Minister le Cabinet Minister hai hin hma hung la hai sienla nuom a um. Fur hun lai hin thingtlang ngirhmun le an harsatna hi an lang chieng zuol bik a, hi thil hin hril a nei nasa lem le umzie a hung nei lem ngei ring a um. Tlangram biela MLA-hai khawmin cabinet meeting hi fur hun sung ngeia nei dingin ei CM hi nawrhai sienla, Cabinet meeting huna hin bieltu MLA-hai khawm \hang ve seng din-gin fielsa ni bawk hai sienla thil\ha a ni ring a um. Vawisun hin Churachandpur-ah Cabinet meeting nei a ni ding a ni a. Hi meeting a hin CM le ministers han CCPur District ta dinga hril le thaw an nei ding am ti chu District mipui han an lo thlir \hup a nih. CM chun Ukhrul, Kangpokpi le Senapati district hai ta din-gin Economic package a lo puonglang ta a. Vawisun khawm hin ei CM chun Churachandpur District ta ding economic package a puonglang ve el naw ding maw ti hi Churachandpur district mipuihai lo beisei ve a nih.

SALAAm dr LAL denA-By L. remLien

Tlangsanga vadunghai po po phairuom anhnuoina hmunah hai, an luonglut nasan chu phairuom hmunhai an hnuoi lem leia nih ( China thuvar )

Mihriem a tunga lawn taphawt chun, chapona takte hi ei nei seng a hawi. Kutdaw bukhawn ringawt khawm mani tawka ei lo chapo ve al tawl bawk. Vawikhat chu, Rev. T Khuma lekha ziek ka tiemnaah chun, N.C.Hills ah, kutdaw mi pakhat hi a um a, naupang ruolin an deusaw khawp el a. Ama chun, nangni rawi hin mi deusaw hlek naw ro, in nu le pa hai ichawmsa khawm ka ni bik nawh a ti peka nih ti thu a ziek. Kristien ni kher lo hai khawm mi hausatak tak university ah professor tamtak hai khawm hi an inngaitlawm zie thu keikhawma ka tiem ve nawk hlak bawk. Nunghak pakhat, hotel changkang ve tawk takah, receptionist ni ve thei ngatin a mi hril dan chun, “ middle class hai nekin crorepatihai hi an chapo naw lem dai” tiin a mi hril. Hienghai po neka tlawmna nun hmang indiktu chu Isu Krista hi a lo nih. Ama chun a inchuktirhai ke a sawp pek hiel! |umkhat chu, Rev Dr H.M Songate thuhril ka ngaithlaknaa chun, hiengang hin a hril a; Haward University a Professor hai rank insang zie a hrilnaa chun, an insang dan chu state ah khawm governor ang tluk, Parliament ah khawm senator ang tluk an nih a ti hiel kha a ni a. Chu University a professor pakhat chu, a piengthar ta hlau el a. Chu professorpa training-na hmasatak chu; “mi ang lo patling ngawt sangkhat hawn tawp hai hnap hrukpek” hi a nih a ti chu! Isu a hmuchieng hmaa a khawvel ngirhmun ansang em em veileh, Isu a nei hnung, khawvel ngaia ruok chu, a tlawm veng veng ta ngei ie maw? Mihai hin, Isu an nei hnung hin, Isu hi anlo inkhawkpui ngei el! Eini rawi ruok hi chu, ringtu inti siin thlarau tieng thil hrim hrim hi ei lawm bekin an lang nawh. A mawitawka Isu zui hi ei tlin tawk chau. Isu ei zui lei hin khawvel leh a mi \hehran tak tak zoin an lang nawh. Hi professor-pa ruok hin chu, a entawn dingpa nun ngei, tlawmna nun, nuntak, Isu nun ngei kha zuiin a entawn a nih ei ti el naw dim a ni ei ti nuom hiel a nih. Ei thupui takah hei lut el ta inla, 1984 vel khan, Hmar magazine inlartak el “Thuro” hi suksuokin a um a. (L) Dr Lalnghawrlien le Dr Lal Dena hai hmalakna hnuoiah sutsuokin a um a nih. Kha magazine-ah khan, mithiem tam takin article an ziek a, chuonghai laia ka lungril tawk deu tu chu, Dr Lal Dena in a ziek hi a ni nghe nghe. A article ziek chu “Harsatna ti le kumhlun tlinglo” ti a nih. Harsatna tilem hi chu, inchukna schoolah haiah khawm subjectin ei hmang nghe nghe bawk. A thu ziek kha \ha ka ti em leiin ama hi inhmupui hiel tumin hun remchang ka zawng char char nghal ta a. |umkhat chu, vangneithlak takin, Rengkai, Nehru Marg lai, car-a inthawka a hung tum lai tak ka hmufuk pal hlau el ta a, a thu ziekhai kha pawimaw le tha ka tinahai po ama kuomah chun ka hril sawng hiel

bawk. Ama khawma a mi lawm thiem khawp el. Kei “Ak” zathni hnuoi chau nawk nghal hmabulah chun a kut a vai zak el. A ruolhaiin vawi tam carah hung lut ta rawh tia an ko hnung khawmin sawt rei a mi la titipui tho tho. |umkhat chu, a thu ziek bawk, “Ka pension pha chun” ti thupui hmangin a ziek a, ka lo byeheart deu vawng bawk. Ka byeheart lei khan, ama ngei hmu dingin Manipur University,

Kanchipur ka zu tlung hiel bawk. A thu ziekhai ka hei hrilsawng zar zar chun, ami lo lawm khawp el a, bu ka fak le fak naw thu dam ami’n dawn kuol vel bawk, bu ka la fak naw thu a hriet phing chun, ama ngeiin bu a mi thurpek vat a. Professor meuin ka bu fak ding a mi hei thurpek el chu, inzakum tiin inthlahrungum ka ti ruk khawp el a chu a thaw ngaina rak hlak um ta si lo khan, a hrilhai thlak nuom khawp el! |umkhat bawk la hei ti nawk ei tih, Rengkai, I.C.I, Gilal Biekinah Dr Lal Dena in thu a hrilnaah chun, thuhriltu pakhatin kan inhmukhawmna hmunah chun, “ ke insawppek peka thaw a hung rawt” el ta a, Dr Lal Denain a ke sawppek ding pa chun,” inthlahrung deu hin, nang chun mi sawppek lul naw rawh aw” a mi tia a tih. Pune University a Professor chun, ka kum neka naupang lem dai ding hin an mi ring a, ka kum

neka naupang lem dai anga kan langna san nia ka hriet an min dawn bawk leiin, hiengang hin ka hrilpek; exercise \ha takin ka lak el khela mi ka rel ngai naw bawk, hawp leh hmuomah laka inthawkin ka fihlim bawk lei hin ninga tih ka ti peka a tih. Hmar nau laia pension hnunga kaisang deu deu hai chu, pu H.T Sangliana le Dr Lal Dena hai hi an nih. Officer \henkhat pension hai ruok hi chu, pension hnungin tuol hmunphit bak thaw ding ei hriet naw deu tak niin anlang. Dr Lal Dena hi Professor a inthawkin Vice Chancellor ah a la kaisang nawk ta pei bawk. Chun, pu H.T Sangliana khawm hi, I.P.S retired hnungin M.P hiel vairamah nawk nghal thlangtlingin a la um ta deu deu bawk. Dr Lal Dena in a pension huna a chansiet ding ngawt a ziek a, amiruokchu, chansiet a nek hman hmanin a tum nek daia ropuitaka hlangkaiin a um hiel. Ama hi, mi feltak el, neka chansiehai khawm hmusit el loa an ngirhmun izira ruol pawl thiem mitak a nih. Khawvel thiemna le varna tieng hlak mi chung en, a thlarau tieng ngirhmuna hlak a thuhril nuomzawng ka ngaithlak sa ni bawk, Pathien thu hi ataka nunpuitu ni ngeiin ka hriet nghe nghe. Chuonga lo nisi chun, pu Dr Lal Dena hi mi inhnarum, mi hlawtling, mi tumru, mi fel, huoisen ka ti naw thei nawh. A hringnuna hin, harsatna tamtak lo tuor sienlakhawm, mi hlim theitak, mi inpezo a nih. Famkim lona khawvela hin Pu Dr. Lal Dena mi thiem filawr hin tlinnawna tamtak nei sienla khawm salaam buktlak a ni takzet.

L.KeiVOm LeKHABu SuT THAr THLir LAwKnA- John Pulamte

Hmar Thu-le-Hlaa miril, L Keivom lekhabu thar, ‘Ka Tukvera inthokin (pathien Thu Thlirna)’ hi Bible chàng le bung tam tak, a kalbi suta hrilfiena a ni bâkah Pathien thu le Bible chânghai a ni ang taka hrilfiena le suizâuna a ni leiin tiem ngei ngei dinga ka ditsak hmasa takhai chu kohranaa rawngbawltuhai le pulpita Pathien thu hril hlaktuhai an nih. Hi lekhabu tiem dinga ka ditsak nawk hai chu Bible Skul naupanghai an nih. A sûnga thuzieka hai hin ‘research paper’ le Thesis ziek dinghai ta ding bikin rawn (refer) thei ding, ‘primary/secondary source’ tam tak a um a nih. A ziektu hin lekhabu tam tak a rawn hnunga a ziek suok chauh a ni leiin chuong lekhabuhai chu remchang taka ring kawp thei dân a um a nih.

Inchuklai pangngai haiin hi lekhabu hi tiem ngei ngei hai sien ka nuompui khawp el. A Pathien thu le Bible thu bîk ngaivenhai ta dingin a \ha dawbol a; secular tieng chauh inhnikhai ta ding khawmin hrietna sukzauna ding tam tak a um. Ho ang reng sien khawm, hi lekhabua hin Sipai le Machi lo inlaichinna dam hrilfie a ni a; lekha ziek dan kalhmang, \awnglamkei le hnam dang \awng le thu mal Hmar-a hlu lût tam tak hmu le inchûk ding a um bok. Uluk taka tiem le inchûk nuomhai ta din bel chieng tlak a nih.Pathien thu le khawvel thu, Hmar \awng ziek dan le style-a khawlbing

lungril lo nei ta laklaw le taksa kuma 60 lo pel tahai chun hi lekhabu hi tiem laklaw naw hai sien an ta ding khawmin a \ha lem ka ring nawk ang lawi bawk si a nih. Hang tiem hai sien hlak indik ti fu sing an ta chu a lang a changa hril mawi dingin inthiem ta \ut si nawng an ta, ‘anachu’ ti ding an zawng tho awm si leiin anni le anni an insuk luhai mei mei ka ring a, a pawipek ka tih. Chier inthluokna ding le sawiselna ding zongin an lungril sukbuoi an ta, lungdam le thlamuong taka uma an damsung nihai tiem hun ta lai taksa le lungril insuksawl an ta, an lungawina le hadamna tawk ziek le hril suok ding an nei chuong si naw lem chun, an damsung ni suktawi phana mei mei inchangpek pal a tih ti kan lau.

Page/paragraph setting duthu sam tawk nawna le hmun \henkhatah lem chu inbichil taluo leia mit suk kham tling \het a um a, spelling mistake pathum vel ka hmu bawk. Thlûk sei, suk, tung le phei hai sie dap dap hi a háu a’n tak deua chu tiem a hadam pha hle. A nawk peia fimkhur le uluk zuolna dingin ka zuk zep sa zauh a nih. National Games Village, ImphalJuly 12, 2017

KeimA TuKVerA inTHAwKin.-H. Zaneisang.

Ka d^n pangngaiin vawit<k ka zing tho, dâr 6 v>lah ka Lap-top hmaah in\hungin, mihaiin ieng thil am an ziek hrim ? Ieng chanchin thar am a um a ? ti hriet tumin; tulai nungh^k le tlangv^lhai thawd^n takin, Virthli Social Network Face Book-ah ka l<t a. Chu taka chun Pu L Keivom-in lekhabu thar ‘Ka Tukver A Inthawkin’ ti thupui hmanga a ziek chu, tarik 15/07/2017 Inrinni ah tl^ngzar a ni ding thu le, chu programme tl^ngpui chu t^rlangin a um a. Chu bâkah Pu John Pulamte-in lekhabu thar tl^ngzara um ding chu th$rlâwkna a ziek bawk a. Chu a thuziek para 4-na chu hei ziek s^wng vak ka tih. “Pathien thu le khawv>l thu, Hmar \awng ziek d^n le style-a khawlbing lungril lo nei ta laklaw le taksa kuma 60 lo p>l tah hai chun, hi lekhabu hi tiem laklaw nawhai sien an ta ding khawmin a \halem ka ring n^wk ang lawi bawk si a nih,” ti’n a ziek a. Kei chun, “ Chuong a ni chun, kei chu kum 60 ka lo p>l t^k leiin ka lo inthier fihl$m el ding ni naw ni,” ti’n ka comment nghe nghe a. Kan thuziekhai lo tiem hlaktu \henkhat chun, kei le Pu L Keivom hi ‘Critic’ an mi lo ti hlak khawm ni^wm a nih. Mihaiin thil sawis>l hmang an mi lo ti a ni khawma ka nina indiktak nia ka hriet leiin ka theida chuong nawh. A san chu, thil ka sawis>l hrim hrim chu siem\hat nuomna lungril neia sawis>l hlak ka ni lei a nih. Ka thuziek mi pawmpui naw haiin ziek or \awngbaua an ngaid^n le hriet ve d^n hung hril ngam si lo, r^lk^nga inr>l ch$nghai ruok chu, ka ngain>p chi tak an ni ve tlat. Thlang s^ppuihaiin ‘Destructive criticism’ an ti ang chi thawah kan ngai nawh a, siem\hat nuomna leiin ‘Constructive Criticism’ thawah kan ngai hlak leiin sim ka tum chuong nawh. Pu L Keivom khawm hi iemani ch^ng chu a thuziek ka \^wmpui naw ch^ng chu ka kh>ng ve \awk hlak a. Chuonga ka kh>ng ch^ng khawm chun re-action a thaw ngai nawh. A thaw nawna san thil pahnih um thei a tih, 1) ka kh>ngna thu chu indik a ti leiin a mi dawn l>t nawh. 2) Hohlimpui tlâkah a mi ngai naw leiin a to (silent). A iengpo khawm chu ni sien, ka hril tum tak ka hril hma’n, lekhabu tl^ngzar m>k ding pre-view thawtu’n a ieng a hmaa kum 60 chungtienghai a mi hei hnuolsuot taluo deu khi chu, court-a lungawinawna intlun thu hlak a um sinaw leiin, kum 60 chungtienghai a mi downgrade taluo met khi chu, kei anga lungril na deuhai aiaw in, a thu’n hei protest ve hrim hrim ka tih, tina lungril put pumin hi lai thu t> hi ka hung ziek lang hr^m a nih. A hrim hrim thu ah, ‘Ka Tukvera Inthawkin’ ti ziektu Pu L Keivom hi kum 60 chau ni lovin, kum 70 hman a p>l duoi tah ka ring a. Kum 70 n>ka upa tah thuziek, ‘Kum 60 chungtieng chun tiem laklaw nawhai sien,’ a hei ti tlat khi, lekhabu release m>k ding ziektu le ama (L Keivom) ang

bawka kum 60 lo p>l tahhai hi a mi lo va hmusit ^wm l^wm l^wm de chu ti >m naw mei nih a, a mi lo va ngain>p ^wm l^wm l^wm ngei ! ei hei ti hr^m a ni chu ! Awleh, ei hril tum takah l<t ei tih. Kei pa taptawm hin umhmun k<ngah, ‘Hmar-hai hin \awng hran ei nei ve bawka chu, Hmar \awnga ziek lekhabu tiem ding ei nei tl^wm taluo,’ ka lo ti deu s>n hlak a. A ziek theia mi hlak khawm chu inni bar si lo. Amiruokchu, tulai tak chu kum dang naw ang takin tulai hnai el hin ‘lekhabu tl^ngzar’ programme-a \hangna ding hi a um zeu zeu a. June ni 30, 2017 khan Pu S N Ngurte’n, ‘D^wntitam’ ti thupui hmanga a novel ziek ama in ngeia tl^ngzarna ah ka hang \hang a. Chu ni ma chun Dr Dony Tuolte lekhabu ziek thar hlawk, ‘Ka Tawnhriet’ zawra um chu kan ch^wk bawk a. Chun a z$ng July ni 1, 2017 khan Pu H C Hrangate’n, ‘Mihai Ta Dinga Mals^wmna Hringnun’ ti thupui hmanga a lekhabu ziek tl^ngzarna ah ka va \hang n^wk a. Chu chau chu a la ni nawh, Pu Lal Dena-in Hmar-hai James Dokh<m tia title a lo p>k hiel, Pu Lallungawiin, ‘Kona R^wl Mawi’ ti lekhabu ph>k 333 hiela s^; Rev Zos^nglien Le A Hlahai-suina lekhabu HSA Hall, Rengkai hmuna tl^ngzarna, Pathienni July ni 2, 2017 s<n d^r 1 khan ka \hang n^wk a. Tuhin Pu L Keivom lekhabu ziek tl^ngzar ding thu hriet a ni m>k bawk a. Lekhabu/ thuziek kawngah tulai huna ei progress speed hin mar p^tin fe thei inla chu aw ! ka ti vawng vawng a. Chuong anga \hahnemngai pa hin contribution hlak chu ka nei thei bar bawk si nawh. Ei hnam s<nga hin thuziek tieng panga \hang la dinga p^wl insiem pathum zet ei lo um tah zing hrim a. Chuonghai chu, 1) Sinlung Academy of Letters (SAL). 2) Hmar Writers Club le 3) Hmar Literature Society (HLS). Hieng thuziekmihai inzawmkhâwm p^wl pathumhai laia upa tak le member hau tak chu Hmar Literature Society hi a ni ^wm ie. Kei ve bawk khawm hi, hi society (HLS)-a hin member ka ni ve. Hienga ziekmihai inzawmkh^wm p^wl pathum hai hin lekhabu iengz^t z^t am an sut/insuo taha ka hriet nawh a. Hieng p^wl pathumhai hin thla hnih dan peiah lekhabu pakhat pei lo tl^ngzar thei hai sien chu, sakhuo lekhabu tiem lo khawma kum tin lekhabu 18 v>l a pieng pei ding tina a lo nih a. Chuong ang speed b>k chun ei hnam hi literature-ah hma tieng panin kal chawi ve thei tah inla chu, dam s<ng khawsak r>lna kawnga le ei thil thl$rd^nhai ah kalbi nasa taka ei s^wn ring a um thei. Chuleiin, Hmar \awng hmanghai thu le hlaa an/ei dangch^rna mi hn>mtu ding, thu le hla \ha tak tak mi hlui z<rzut dingin hieng ziekmi inzawmkh^wm p^wl 3-hai hin \hang la sau sau hai sien nuom a um takzet !

Dated the 13th July 2017.

Page 3: THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact ...

Hmasawnna Thar3 THLAHmur (juLy) 14, 2017zirTAwpni (fridAy) nATiOnAL/inTernATiOnAL & AdVerTiSemenT

VAwK in|HAnGnA dAmdAwiI vawk zawr hun tlingna dingin kum khat nek tam nghak ngai tanaw nih.

A |HATnA:

* PIGROW mum hi Company-hai ti dan ang taka i pek chun thla 5 sungin kg. 70 chuongkai hman a tih.

* PIGROW mum hin, i vawk chu i pek \ana inthawk chawl der loin an \hang tir thei.

A peK dAn dinG:* Vawk pakhatah nikhatah mum 20 (zingtieng mum 10 le zantieng mum 10) pek ding.* Box khat ah mum 600 a um a, chu chu thlakhat sunga a fakzo ding a nih.* Rawt phita pek in fak awlsam an ti lem.InCHAwk tHeInAHAI:1. Hmingi 2. L.K. Screen PrintingBethel, CCPur Lighthouse Lane, CCPur# 84148523913. Pet Care Centre, Tiddim Rd. CCPur.Order tam dan dungzuiin HOMe delIVery khawm kan thaw thei.

LAKTAwi

dAwnTLAnGHmar Hla Suina- Chapter i

Hun vawngtu - David BuhrilHun khatna - C. Lalthlunglien: Pathien mi pek hla haiHun hnina - Lallungawi: Lengkhawm hla le Rev. ZosanglienLekhabu tlangzarna- Ka Tukvera inthawkin - Ziektu L. KeivomLekhabu tlangzartu ding: Prof. Dr L. Fimate

A hun: July 15 (Inrinni), 11:00AMA hmun: Happy Heart School Auditorium, Bethel

* Inhnikna nei taphawt \hang dinga inhriettir, ngen le fiel ei nih.

Organised by Sinlung Academy of Letters (SAL) in collaboration with

Happy Heart Junior College(8,9, 12,14)

NGT in no-development zone in a puong new deLHi: National Green Tribunal chun, Gan-ga vadung kama inthawk metres 100 huomsung chu ‘No-Development Zone’ in a puong bakah Haridwar (Uttarakhand) le Unnau Uttar Pradesh inkar Gan-ga vadung kama inthawk metres 500 biel sungah

hmunhnawk hrim hrim de-hawn a khap. Hi khapna bawsetu hai chu environmental com-pensation fine Rs. 50,000 inchawitir ning an tih tiin NGT Chairperson Justice Swatantar Kumar inrawi-naa bench chun a puong. NGT chun thuneitu

hai chu tuta inthawk kum 2 sung ngeiin sewage treat-ment siemna le nulla hai inthielfaina zo fel dingin an hriettir bawk. Hi thil enkaitu dingin NGT chun Secretary, Wa-ter Resource Ministry su-pervisory Committee an din bawk. (AIR)

TN Ngamantu 7 an man nawk

rAmeSwArAm: Sri Lanka Navy chun zan-ikhan Tamil Nadu Nga-mantu 7 hai chu Sri Lanka ram sung tuipuiah Nga an man tia intumin Nedun-theevu bul lai an man niin Assistant Dirctor of Fisher-ies Gopinath chun a hril. Tamil Nadu Ngamantu hai hi Lawng pahni an mansa bawk niin Gopinath chun a hril. July 9, 2017 khawm khan TN Ngamantu 3 hai chu Sri Lanka Navy han an lo man ta bawk. (PTI)

Dil-ah naupang 4 an tla hlum

SASArAm: Bihar-a Rohtas district-a Targanj village a chun zani hmasa zantieng khan Dil pakha-tah naupang pathum an tlahlum. Dil-a tlahlum naupang hai hi zani zingkar khan an ruong laksuok le post-mortem thaw dingin Sadar Hospital-a thawn an nih tiin Sub-Divisional Po-lice Officer (SDPO) Alok Ranjan chun a hril. Dil-a tlahlum naupang hai chu- Golu (8), Aman (8), Ankit (7) le Dipu (12), Ranjan hai an nih. (PTI)

SSB han mi pahni an man

mOTiHAri: Sashashtra Seema Bal (SSB) chun za-nikhan Nepal mi pakhat \hangin pasal pahni hai chu Bihar a Champaran dis-trict, India le Nepal ramri lai Nepal pawisa leh an man. Mana um hai chu Ne-pal-a Parsa district mi Vi-nay Kumar Patel le Ashish Kumar hai an nih. SSB-a 47th Battal-ion Commandant Sonam Chhering chun, hieng mi pahni hai kutainthawk Ne-pal pawisa Rs. 6 lakh dap-dawkin an man niin a hril a, Nepal-a inthawk Bike-a hung an nih. Mana um mi pahni le an pawisa man hai hi an chuongna Bike leh Motihari Custom Officials hai kutah an inhlan. (PTI)

Drugs sumdawngna thuah NASA scientist hlui manHyderABAd: NASA scientist hlui Anish Dun-doo (29) le a ruolpa Ritul Agarwal (26) hai chu drugs sumdawngnaah in-rawlna an nei tia intumna leiin zanikhan Excise de-partment-a Special Task Force (STF) han Hyder-abad hmuna an man. Chawlkarhni vel liemta sunga drugs a sumdawng-tu mi 10 an man hai call

details le data records hai an enfel hnungah Dundoo le Mr Agarwal hai hi STF han an man a ni a, thu in-dawnna an nei mek. Anish hi Secunder-abad-a Paradaise hmuna a Office-a inthawka an man a ni a, Ritul Agarwal hi Nampally hmuna an man a nih. Anish kuta inthawk hin STF chun LSD blots 16 le Ritul kuta inthawk

cannabis 1.2kilo an mansa bawk a nih. Anish hi Dehradun-a Doon School a lekha lo inchuk le US a University of Cincinnati hmuna de-gree in aerospace, aero-nautical and astronautical engineering inchuk, kum khat sung NASA hnuoia lo thaw tak a nih tiin Po-lice thusuok chun a hril. (TNN)

Office of the

pHeLzAwL diSTriCT deVeLOp-menT COmmiTTee (pddC)

Pherzawl District. Manipur 795143

nOTiCe13th July, 2017

A hnuoia hun le hmun ruot a hin pherzawl district development Committee (pddC) General meeting a um ding ana member a ruota um hai po po le adviser hai kim taka thang seng dinga in hriettir ei nih.

Ahmun: rengkai Hight School meeting HallA hun : 15/07/2017 (Satarday)

Sd/- L.THANZAM PULAMTE)Gen.Secretary

Pherzawl District Development Committee (PDDC)

EC in pan-India quiz competi-tion buotsai a tum

new deLHi: Election Commission (EC) chun votes nei thar ding tleirawl kum 15-17 hai hrilhrietna dingin elections le elec-toral process chungthuah pan-India quiz competition huoihawt a tum. Competition hi India ram pumpuia sawrkar enkawl secondary schools haia nei ning a tih. Hieng laizing hin Elec-tion Commission chun vote nei thei tah kum 18-21 inkar electoral roll-a hming la um lo tukhawm thun hmai an um nawna dingin tulai hin thla khat sung aw ding registration drive a thaw mek. Pan-India quiz com-

petition hi Chief Election Commissioner hlui Na-sim Zaidi in vote hung nei thar ding hai hrilhrietna dinga India ram pumpui-a district, states le zone level haia State Election Com-missions hai fethlenga nei dinga a lo riruong a nih. Hi thil ding le inzawma thil thaw dan ding chu Janu-ary 2018 a National Voters’ Day hmain Doordarshan ah puongzar ning a tih. Zaidi chun secondary level schools haia curricu-lum-ah ‘electoral literacy’ chungthu hi inchuonsa din-gin nikum July thla khan HRD Minister Prakash Ja-vadekar kuomah ziekin a lo peklut ta a nih. (ET Bureau)

PM in kum 2022 chena zo dingin deadlinenew deLHi: PM Narendra Modi chun centre le state tina chief secretaries hai chu development projects thaw lai mek zo lova la um hai zofel an ni theina dinga hrat taka sin thaw dingin an hriettir a, sin zo lova la um hai chu tuta inthawk kum 5 sung, kum 2020 chena zofel vawng dinga inhriettirin deadline a siem pek. Hi thu hi zani hmasaa centre-a secretaries le state chief Secretaries hai web-based interaction program Pro-Ac-tive Governance and Timely Implementation (PRAGATI) fethlenga officer lien hai an pawlpui huna a hril a nih. Chief Secretary hai chu sumdawngtu han thla thar Au-gust 15, 2017 hma ngeia GST hnuoia an inzieklut vawng theina dinga hrat taka hma la le fepui dingin an hriettir bawk.

SA a kangmei suo-kah mi 11 an thi

new deLHi: Zanikhan Saudi Arabia rama Na-jran hmuna kangmei suok leiin India mi 11 in thina an tuok. Hi kangmei suoka thina tuok hai laia 4 chu Uttar Pradesh mi an ni a, Kerala mi 3, Tamil Nadu le Bihar haia inthawk mi 1 an \hang a, midang hai chu sukchieng an la ni nawh tiin External Affairs Ministry thusuok chun a hril.

Opposition leader hai an inhmupui dingnew deLHi: Tulai hun iemanichena inthawk Jam-mu and Kashmir-a India le China ramria boruok sos-ang chungthua le Jammu and Kashmir law and or-der ngirhmun chungthuah Home Minister Rajnath Singh le External Af-fairs Minister Sushma Swaraj han July 14, 2017 (vawisun) hin opposition party leaders hai inhmupui an tih. Meeting huna hin senior

ministers pahni hai hin Si-no-Indian border le Jammu and Kashmir buoina chun-gthu le sawrkar hmalakna hai presentation peng an tih. Jammu and Kashmir-a Doklam area-a chun chawlkar thum vel liemtaa inthawk khan China sipai han lampui hung siem an tum leiin India sipai han an lo dang a, hi lei hin China le India kara boruok hi hung sosang a nih. (PTI)

Telangana MLA case siemkhumHyderABAd: Telanga-na-a sawrkarna siemtu TRS MLA B. Shankar Nayak chu Mahabubad district hmu-nah nuhmei collector pakhat chunga mawilo taka a chet leiin case siemkhum a nih. Zani hmasaa ‘Harita Haram’ (plantation pro-gramme) hmangnaa public meeting hunah MLA B Shankar Nayak hin col-lector nu hi a ban a chelin mawilo takin a sawisak nia hril a ni a, hi thil le inza-wma collector in Police-a complaint a pek le inzaw-

ma case hi file khum a nih. Under Section 354 hnu-oia thiemnaw inchangtir a ni chun kum 2 chen jail intang le fine chawi theina a nih. Hieng laizing hin Mr Nayak chun thawsuol a neinaw thu le ngaidam an hni ta thu a hril. Hi chun-gthua hin Chief Minister K. Chandrasekhar Rao khawm Nayak chunga hin a lawmnaw hle a, a nungchang a simnaw chun party a inthawk suspended a ni ding thu a hril. (PTI)

A NEITU HRIETLO BERAM MANJuly 12, 2017 khan Sielmat-ah a neitu hrietlo Beram man a ni a, Beram sukhmang hai chun a umdan indik taka hrilin July 15, 2017 chen khin a hnuoia contact number-a hin indawnchieng le lakkir thei ning a tih. Hun tiemchin pel hnunga chun sukriral a lo ni khaw-min tukhawmin thubuoi siem thei tanaw nihai. Beram neitu chun Chanchinbua thu insuo man le a enkawl man a pek \ul bawk a tih.

Contact no. 8119088143

China: UN Thupêk Kan Zâwm, N. Korea le Trade A KaisangBeijinG: North Korea-in a nuclear râlthuom siem a tawpsan theina ding le a sunzawm thei ta nâwna dinga insumdawngtuona thilhai rekbet a, economic sanction le diplomatic pres-sure pe dinga China hril a nih angin China chun North Korea chungah a thaw niin a hril a. Hieng lai zing hin China le North Korea in-sumdawngtuona (export) volume chu 10.5% in a pung ti hmu suok a nih. “UN thurêl ka zâwm, ti zing siin North Korea tieng a thil thawn dawk (export) (Jan-June) 29.1% zet a pung tlat si hi thil inmil lo a nih” tin UN mi le sahai chun an hril a. China Customs thupesawngtu Huang Song-ping chun, “UN thupêk kan zâwm a nih” a ti tlat thung. “ D a t a \ h e n k h a t lakkhawm ringawt hi China-in UN thurel a zâwm naw ti fienaa hmang thei ni nawh

nih” tiin news conference a hril a. Hi hun sûnga North Korea-in China thil an châwk (import) 13.2% zeta a tla hn-uoi thu a khikhmu a. March a inthawk khan thla tin a la tlahnuoi pei niin a hril. “UN thurêl (sanction) hai hi sumdâwngna thil thawn le laklut (shipments) a rênga khap hmak a nih nawh a. North Korea mipui, tam le dangchara um, fak ding indai lohai, ni tina an dam khaw-

suok theina ding thil ‘humani-tarian’ thilhai chu a huomsa ve lo a nih.” tiin a hril. Chin hin February thla khan North Korea a inthaw-ka lungmeihawl an inchawk (import) chu a khap tah a. North Korea sum hnar lien tak a kharpek tah a. Quarter hmasatak (Jan-March) khan hmun thuma \hea hmun kha-tin a tlahnuoi a, shipments hai po po chu Feb.18 hmaa mi vawng an nih tiin a hril.

US President Trump ruok chun, a ruolpa Xi Jing-ping kuomah North Korea le an sumdâwngna suk-tlâwma rekbet dingin a hrila chu an insumdawngtuona a kaisang pei lem tlat tiin a hril a. “China le N. Korea sumdâwngna chu Quarter hmasatakah khan 40% velin a kaisang a. China le thawt-lang man a um ie – anachu ei la try pei tho ding a nih” tiin July 5 khan a tweeted. Trade fedan enthlakna dangin a hril/hmu dan chun, jan-March khan North Korea le China sumdâwngna chu, Dollar rate-in, 30.6 percent-in a kaisang niin a hril. UNO-a US palai Ms Nikki Haley chun, UN Secu-rity Council kuomah North Korea rekbetna ding a nêka khau lem agenda putlut a tum thu a hril a. China khâwma a nêka nasa lema a thaw a \ul thu a hril bawk. “China hi nasataka nawr a

\ul a nih. Asanchu, North Korea sumhmuna le sum-dâwngna 90% chu China a ni tlat. An thaw fut taa chu an la thaw tâwk naw leiin an la thaw sa a ngai a nih” tiin Nikki chun UNSC a hril. China chun, North Ko-rea hrilhne le dangna dingin China khat chauvin a thaw thei dinga ngai ding an nawh. China khat mamawphurna bik an nawh a, ei rênga ei maw-phurna a nih leiin ei rênga ei \hang tlâng a \ul” tiin ama khata mawphur bik dinga ti chu a nuom bik nawh. Hienglai zing hin China le North Korea ramri zula khuo tamtak sumdâwngna hmunpuihai chun iengkim a pangngaia vawngin a fe a, sumdâwngna import le export harsatna le inkhuokh-irna a um naw niin an hril tâwl. Chu umzie chun UN thurêl, sumdâwngna khapna chun umzie a nei nawh tina a nih.

Mexico ah Thleng Vuongthei (UFO) Ang Thil Hmu

mexiCO CiTy: Hun iemani chena in-thawk khan khawvêlah thleng vuong thei ei ti el, Unidentified Flying Object (UFO) thil vuong hrietchienglo hmu thu an hril hriet ding a tam naw khawp el a. Ni dang laia thil mak tak tak an hmu rawpna khawm Mexico ram hi a nih. Zani lai khawm khan video footage (film) pakhat tawite an hung suksuoka chun, Mexico rama Progreso de Madero khuoa mihai chun sumhai umna lai zawn velah hruihurol inkhuol ang deuva rin kuol invir chuoi chuoi an hmu a. Mi tamtakin iemanih ti an hriet nawa chu an en nuom sêng a. Damte te’n ring (rinkuol) angin an kuol an kuol a, a tawp tieng chun sum hai ang deu pakhat dum hulin a khatin a um a, iem a na ti tak khawm hriet thei an nawh. Mipuihai \awngbau ri hriet thei hai chu, nuhmei pak-hatin “Saw saw iem?” a ta, pasal pakhatin “Thleng vuongthei” a lo tih a. Nuhmei dang pakhatin, “Ruo surna dinga sum hung insiem lai a ni khi” a ti ve nawk a. Pasal pa bawk chun, “An nawh, motor ke dum inkuol a nih” a ti nawk a. Nuhmei chun râwl inring metin, “A tungin a vuong, a tungin a fe pei tah” tiin a khêk a. “Thleng vuongthei” chu a vuong insâng deu deuva a thamral tiel tiela a bo daih. A video hi a en povin thil dang sêng an hril a. |henkatin alien hai vuongna a nih dam an tih a. Alejendro Lopez chun khawvêla um ni lo thil iemani tak a nih tiin chieng taka a hmu thu a hril a. “Thleng vuongthei insiem danglam a nih” a tih tlat a. A ruolpa Xaviour Burns Red ruok chun khawvêl thil a hawi ti thu a hril a, \hawnga-leivir (whirlwind) a la hmu ngai nawa chu a

hawi tiin a hril ve thung. Mexico hi thilmak an hmu ngun khawp el a. Tu kum bul lai khawm khan Tijuana border control post lai var pariet vel boruoka lam an hmu a. Chu var chu a mak taluo leiin border post duty sipaihai khawm an dutyna hmun maksanin var an lu chung zawna lam hai chu an va en hiel a nih. UK ah khawm Mexico-a an hmu rinkuol (ring) ang deuva inkuola invir chuoi chuoia a rengin invir bum vawnga sum anga inhlawm khawm hi an hmu tah a. Hi thil hi Birkenshaw ah Kimberly Robinson le a ngaizawngpa’n an hmu a nih. Rinkuol anga inkuol hi meichawk angin an kuol a, a chang leh meikhu inzam chie chie inkuol angin a um a, meikhu in hem kuol a hawi tak a tih a. West Yorkshire police hai ruok chun hieng lai huna hin kangmei suok le meichawk report iengkhawm a um nawh, tiin an hril.

Rijiju inrawinaa Central team in Assam tuilien ngirhmun an enfel

GuwAHATi: Union Min-ister of state for Home Ki-ren Rijiju inrawinaa high level central team chu In-dia hmarsakbiela khuorel sietna dang dang tlung hai a hmuna enfel dinga ni 3 sung thang dingin zanikhan

NE bielah an hung inzin. Central team-a hin Home Ministry, National Disaster Management Au-thority, NITI Aayog le Na-tional Disaster Response Force a officials hai an \hang.

A hmasa takna dingin Central team hin zanikhan Assam rama tuilienin in a sukbuoi nasat zuolna Lakh-impur district le tuilienin a sukbuoina district tum tum hai sirin thil umdan an en-fel.

Mr Rijiju chun Lakh-impur-a Lilabari airport hmunah State Water Re-sources Minister Keshab Mahanta, Sports Minister Naba Doley le district of-ficials hai inhmupuiin thil umdan a hriltlangpui bakah

Central team hin Lakhim-pur le a sevel haia relief camps hai an sir bawk. Mr Rijiju chun, tuil-ien leia harsatna tuortu hai sawmdawlna ding le thil a suksiet hai siem\hatna din-gin sawrkar thlungpui chun state sawrkar kuomah a \ul anga \hangpuina a hung pek ding thu chanchinbu-mihai an hmupui huna a hril a, tuchena tuilien le inzawma state sawrkarin sawmdawlna sin a thaw danah a lungawi tawk thu a hril. High-level Central team hi Arunachal Pradesh le Manipur haiah khawm an inzin ding a nih. (AIR)

Sasikala in Karnataka jailer kuomah Rs. 2 crore a pek nia hril

BenGALuru: Corrup-tion case leia Central jail-a intang mek AIADMK Gen-eral Secretary V.K. Sasi-kala Natarajan chun, Jail sunga intang dang hai neka enkawlna \halem a dawng le hmu theina dingin Kar-nataka Director General of Prisons (DGP) Satyanara-yana Rao kuomah thamna Rs. 1 crore a pek tiin Dep-uty Inspector of Prisons (DIG) Ms Roopa Moudgil chun an tum a, hi thua hin state sawrkar kuomah re-port a peklut nia hril a nih. Sasikala in Rs. 2 crore (vaibelsie 2) Rao kuoma

a pek hai laia Rs. 1 crore chu central jail a warden \hangin officials hai sem nia hril a nih. Ms Sasikala hi a sum laklutna le inphu loa hausa le corruption thawa intum-na leia Court in kum 4 sung jail intang dinga thiemnaw an changtir dungzuia Jail-a intang mek a nih. Hienglaizing hin Mr Rao chun intumna a siem le inza-wm hin hrilfiena le a suk-chiengna pe dingin a hril. Sasikala hi Feb. 15, 2017 a inthawka kha jail lut \an a ni a, Ms Roopa (59) chun Sasikala hi jail-

a Women’s Cell sungah lal anga enkawl a nih tiin an tum a nih. Hi baka hin stamp paper scam thua jail intang mek Abdul Kareem khawm jail sungah special treatment pek a nih tiin an tum bawk a nih. Ms Roopa hi 2000 batch IPS Officer niin, June 23, 2017 a kha DIG, prison department dinga ruot a ni a, jail sunga intang han indiklo takin doctors hai lekha an inziektir niin an tum bakah jail intang han nurse hai khawm sex thilah an sawisak hlak niin an tum bawk. (IANS)

AAP in Meira Kumar an thlawp new deLHi: July 17, 2017 nia India President Election hung um dinga hin Delhi Chief Minister Ar-vind Kejriwal inrawi Aam Aadmi Party (AAP) chun Opposition candidate Ms Meira Kumar full support an pek thu an puong.

AAP in Political Affairs Committee meeting an nei hnunga Ms Meira Kumar hi thlawp dinga an puong a nih. Opposition party 17 han June thlaa Ms Meira Kumar President candidate dinga thutlukna an siem huna khan AAP hi an \hang lo an nih.

Page 4: THLAHmur (juLy) 14, 2017 zirTAwpni (fridAy) Contact ...

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSTHLAHmur (juLy) 14, 2017zirTAwpni (fridAy)

IVAN PERISIC CHUN INTER MILAN-A IN-THAWK MANCHESTER UNITED ZAWM A NUOMManchester United thunei-tuhai le Inter Milan player Ivan Perisic agent chu Nilaini khan an inbiek niin Sky Sports chun a tarlang. Ivan Perisic hi Croatia in-ternational player a ni mek bawk a, a man ding khawm hi Inter hin an sak n>p naw hle. Report-in a tarlang dan chun Inter Milan hin Ivan man dingin £48m an sak a, hi neka inhnuoi hin an tla nuom nawh. Perisic hin Inter Milan pre-season training Italy Hmar tieng an nei mek chu a zawm nawk mek ta a, ama khawm United tienga fe hi a nuom hle bawk. Hieng lai zing hin United chun lak ngei tumin hma an lak mek a, an bei a la dawng nawh. Kar thar khin Milan hi Chi-

na tieng pre-season tourin an suok ding a nih a, chu hma ngeia inbiekfel tumin United khawm theitawp an suo mek. Perisic hin tuhin Inter Milan-a dingin kum thum sung contract a la nei a, an’achu chu contract bo hmaa suok a nuom a nih. In-ter Milan Manager Luciano chun, ‘Perisic chungchang hi ei hril ei hril a, suok a

nuom thu khawm ei hril ngun tah. Chulai zing chun ama \awngbau ngei ka hriet nuom a nih,’ tiin lan biek-pui a nuom thu a hril. Perisic hin German club Wolfsburg-a inthawk 2015 khan Inter Milan a zawm a, Serie A-ah inkhel vawi 70 sungin goal 18 a thun hman a nih. Chun a ram Croatia ta dingin inkhel 57-ah goal 16 a thun ta bawk.

ADNAN JNUZAJ HIN A CLUB THARAH A |HAT DAN PANGNGAI SAWMLUT THEI A TI’M?

Manchester United player Adnan Januzaj chu Jul 11 khan Real Sociedad chun an lo lakfel tah a. A man hi £9 million vel nia tarlang a nih. Hi contract dungzui hin Januzaj hi Sociedad-ah kum 5 sung um a tih. Kum 22 mi Januzaj hi June thla daia inthawk khan United chun zawr a ni ding thu an lo tarlang ta sa a nih. Chun, United manager Jose Mourinho chun USA tienga pre-season tour an nei dinga khawm squad lai an \hangtir ta naw reng a nih. Hmabak chieng lo deuin hun iemani chen a um a, a tawpah So-ciedad chun an lo lak ta a nih. Chun, season liem ta khan loan-in Sunderland-ah an khel bawk. United ta dinga a season hmasa taka khan vawi 27 an lang hman a, an khel hmasa takah Sun-derland lakah goal hni a thun nghal a nih. Kha taka

inthawk khan manager-hai khawma an hung ditsak a, tuchen khawm hin manager dang dangin an ditnaw thu an la hril hriet ding a um nawh. Kum 2013 khan kum 16 mi niin Anderlecht-a inthawk United hi a zawm a. Sir Alex Ferguson chun mawi tak le inb<k tawk taka inkhel hlak a ni thu a lo hril a, David Moyes khawm khan talent nei \ha chungchuong nei a ni thu a hril bawk a, Luis Van Gaal khawm khan Premier

League-a ding chun insit a um naw thu a hril b^kah Jose Mourinho a thiltumah a chieng thu a lo hril ta bawk. Manager pali tawpin hienga an hril hnung khawma Unit-ed a la suoksan tho hi a mak angreng tho a nih. A suokna san tak ruok chu tuta man-ager Mourinho ditsak a hlaw bek bek naw lei a ni deu tak. Hienga player \ha, la naupang bawk hi premier league-a a chet \hat ang khan La Liga tieng a va che \ha chie di’m ti hi mi tam tak ngaiven a nih.

CHELSEA TA DING HIN AUBEMEYANG HI RING TLAK A NI DING AM?

Chelsea chun striker \ha Romelu Lukaku an lo lak thei ta naw a, an hmang \angkai tak Diego Costa hlak suok ding anga um mek a ni bawk leiin striker \ha f^l chu an pawimaw hle a nih. Premier League champion ni mek Chelsea hin striker \ha an melkai mek a, Alvaro Morato le Andrea Belotti hai khawm Chelsea le hin hrilkawp an ni hlak a. Chu khelah Borussia Dortmund-a in-thawk Pierre-Emerick Aubemeyang khawm an target bawk a, ama hi an

dit zuol bik deu niin an lang. Chelsea tl^ksamna hi Aubemeyang hin a hruk bit zo chie di’m ti hi mi tam tak ngaiven a nih. Kum 28 mi Aubemey-ang hin season liem ta khan Bundesliga-ah goal 31 a thun a. Europe league in-

sang panga laia ama neka thun rawn um sun chu Lio-nel Messi a nih. Penalty-a an thunhai pei hnung khawmin Messi hin goal hniin a thun tam lem chau a nih. Chuong anga striker \ha chu Chelsea-a hin \ha naw thut a tih ti thei a’n nawh. Kum 2015-16 khan inkhelna hran hranah goal 39 a thun bawk a, 2016-17 khan a goal thun po po 40 a tling bawk. Hi Gabon in-ternational player hi kum 4 sung German League-ah an khel ta a, season tinin goal 30 a thun tling zie bawk.

Pacquiao in boxing chawlsan a tum nawh

Philippine boxer le wel-terweight champion hlui Manny Pacquiao (38) chun, tulai hnaia Australian boxer Jeff Horn le WBO title inchua an inhnek hunah hratna a chang zonaw lei khan boxing khel a chawl-

san sawng naw dign thu a hril. July 2, 2017 a Brisbane hmuna School teacher hlui Horn (29) le an inhnek huna khan entu mipui tam takin Pacquiao hrat lema an ngai laiin judges hai chun Horn

an inhrattir a nih. Sawiselna nasa tak um leiin World Boxing Or-ganisation chun an inhnek-na kha an ennawn nawk a, sienkhawm Judges hai chu an ngirna an inphet chuong naw a nih. Boxing khel hi inhawi ka ti a, kan hnikna a re hma lo chun Pathien, ka insung, ka fans le ka ram ta dingin box-ing khel hi sunzawm pei ka tih’ tiin Pacquiao chun a hril. Pacquiao in boxing khel zawm pei a tum lei hin Horn leh tukum kumtawp tieng hin an inhnek nawk el thei.

ARSENAL JERSEY NO. 9 HI LACAZETTE HIN A HLAWTLING PUI CHIE DING AM?

France International Al-exandre Lacazette chu kar hmasak khan Lyon-a in-thawk Arsenal chun an lo lakfel tah a. Ama hin Jer-sey no. 9 hak a tih. Hi no. hi player tam takin an lo hlawsampui an ta leiin ama khawm hin a hlawtlingpui thei chie ding am ti hi foot-ball inhnik mihai ngaiven a hung ni ta a nih. Hi jersey hi season liem ta khan Lucas Perez-in a hak a, ama khawm khan a lo hlawtlingpui bik nawh. Alan Smith, Paul Merson le Nicolas Anelka hai khan hi no. hi hlawtling takin an lo hak ta a, an’achu Anelka’n kum 1999-a Arsenal a

suoksana inthawk khan hi no. hi \awngsiephur ti thei khawpin a hak taphawt an lo hlawsam a nih. Hi no. lo hak ta hlak, player inlar zuol, le lo hlawsam tahai chu David Suker, Fran-cis Jaffers, Jose Antonio Reyes, Julio Baptista, Edu-ardo da Silva, Park Chu Young, Lucas Podolski le Lucas Perez hai an nih.

State level subroto mukherjee football tournament july 13, 2017: result

u-17yrs Venue:-Heirok football ground

CCPur dist 3 - 1 Tamenglong dist. Pherzawl dist 5 - 4 kangpokpi dist.

u-14yrs Venue:-DSA Ground(kakching)

CCPur dist 1 - 2 Imphal west dist Pherzawl dist. 6 - 1 Kakching dist.

GTA Office le Rel station rawdArjeeLinG: Gorkha Janmukti Morcha (GJM) in Gorkhaland hran ngenna le inzawma Darjeeling-a shutdown an thaw chu za-nikha ni 29 a tlingna a nita a, Internet services thata um khawm ni 26 a tling ta a, damdawi zawrna dawr ti lo dawr le bazar hai bakah schools le colleges hai khawm khar vawng an la nih.

Zani hmasa zan khan activist han Darjeeling-a Gorkhaland Territorial Ad-mistration (GTA) Office-a Chowrastha Mall road-a travel and tourism Office an raw bakah sawrkar mo-tor iemanizat zet an raw. Chun, Kurseong-a Gay-abari area hmuna Rel sta-tion hai an raw a, zanikhan Teesta vadung bula forest bungalow an raw bawk.

SIJ-DIPR in Guest Lecturer le Resource Persons lak ding

State Institute of Journalism, Directorate of Information & Public Relations (DIPR) hnuoia One-Year Diploma Course in Journalism and Mass Communication, July 24, 2017 a inthawka tan dinga Guest Lecturer le Resource Per-sons ding a dit a. Journalism, Mass Communication, Public Relations, Advertising, Press Law, Media Technician, etc. thiemna le nina (qualification) nei inhnikna neihai chun Director, DIPR kuomah mani bio-data le tawnghriet (experiences) hai leh July 18 chen khin DIPR office, Moirangkhom, near Manipur Police Headquarter ah hnina peklut thei nîng a tih.

NEC Secretariat Shillong hnu-oiah Staff Car driver

North Eastern Council Secretariat, Shillong hnuoiah dep-utation basis in Staff Car Driver (Ordinary Grade) post 2 a ruok. Inhnikna nei han Director (Admn.), NEC Secre-tariat, Nongrim Hills, Shillong-ah advertisement insuo a nia inthawk ni 60 sungin hnina lekha peklut thei ning a tih tiin, Director of Administration, NEC Secretariat chun inhriettirna a siem. Hi sina inhnikna nei han NEC website http://necouncil.gov.in ah form/curriculum Vita le thu chieng lem hriet thei ning a tih. (DIPR)

EMPLOYMENT NEWS

King of Spain le Queen han Britain An Va SirLOndOn: Sawrkâr an lo inthuruol rak naw khawmin an lal Royal Family hai an lo inruol \haa inlaichinna \ha an nei tlat chun rambung inlaichinna a \ha naw thei nawh. Lalhai Royal Family ropuina chu an khaw nghat sukliena tuol an suok râwn poleh vântlâng hmaah an inpholanga, an ropuina an belsa hlak. C h u o n g a n g c h u n inhmaa tlâng ihriet bek bek an lo ni ngai naw khawmin, Spain lalpa King Felipe VI le, a abîkin nuhmei mi narân Queen Letizia hai ta ding chun Britain ram inzin chu an ropuina suk zuoltu a nih. Nilaini khan Kum 2015 a inthawka inzin an tum tah an ram political buoina leia thaw thei lova an um hnungin Queen Elizabeth le Prince Philip hai sûngkuo an hung kan a, an ropui dum dum hle. Spain lalhai hi Bucking-ham Palace ah ropui taka lo welcome-in ruoi hai kil

a nih a. Hi hma hin Royal Regiment a mi sipai 1000 lai zetin Buckingham Pal-ace lamzawlah lal sûngkuo hai kim \hapin, Spain lalhai hung zuitu sipai leh an lo lawmlut a ropui hem hem hle. Spain lal King Felipe VI (49) le a nuhmei Queen Letizia (44) hai hi Queen Elizabeth, Prince Philip, Prince Charles le Camilla, Prince William le Kate le Harry han an lo hmuok a. Head of State hai hung inzin changa chawimawina an pek ang takin an lo pek a nih. Spain lalnu Queen Letiz-ia chu a la nunghâk hle a, kum 44 chau a la nih bawk. An ram flag le rawng in-chikna a sen (red) zakuo fuol (Gown) a hak a. A awm laia velin a dar po an langa chu a nene po a hup vawng a. Lal-lukhum lungmantama siem/chei Fleur de Lys Tiara or La Buena a khum bawk, lungmantam nabe leh. Lalpa chu Spanish coat zakuo fuol hnungtieng zaper chen Coat

dum le kekawr dum a bun a. A hnuoiah Waist-coat var le bowtie var a thaw bawk a. Prince Philip khawm English pachal lien ve tâwk tak a nia chu King Felipe laka chu a chin dawr el a nih. Queen Elizabeth khawm nu vântlâng ve deuva inhrie kha Queen Letizia laka chu an hnuoi dawr el a nih. Queen Letizia lallukhum lunghlua siem hi 1906 a King Alfonso XIII in Queen Victoria Eugenia, Queen Victoria ropui tu-sawng kuomah a pek a. Prince

Felipe nu, Queen Sophia kuoma inhlan sâwng a nih a. Queen Sophia a inthawkin tuhin Queen Letizia in a hung khum nawk tah a nih. Spain lalpa le lalnu Britain an inzin hi Queen Elizabeth II sung han an lo hmuok a. Hunser tawite an neia Queen Elizabeth leh zu no an dawm ve ve a. Lal hai thaw danin an bieng le being an insuktuo a. Ram-bung 130 a inthawka hung palai milien milalhai hmaah inditsakna an inhlan tuo a nih.

Queen Elizabeth II chun Britain le Spain ramhai tiena tlanga inthawka an lo inruol\hat dan le kawng tam taka an lo \hangkawp danhai, abîkin ram thar America hmu suokna ding kawng le tungdingna ding kawng an hma lak ve ve-naah ngaidân lo inanga naw zeu zeu hlak sienkhawm, hun hung fe peiin inrem taka um hung inchuk tung peiin tuhin rambung inruol\ha an hung ni thei tah leia lâwmum a ti thu a hril a. Gibraltar chungchânga thua ruok chu Spain le Brit-ain ngaidân a lan ang thei naw thu a hril a. Spain lal King Felipe VI-in hun sâwt seiah Gibraltar thu khawm rambung pahnihaiin an hung relfel vat a beisei thu a hril a. A hril umzie tak chu Gibraltar thlierkar chu Spain ta ni vat thei ta ding or zalen thei tah ding angin a hril leiin Gibraltar’s chief minister Fabian Picardo chun a thuhrilin a kâwk

tak \ha a ti naw thu a hril a. “Gibraltar chu British ta nih zing a tih” tiin a hril. B o r u o k d e i d a p a inkhâwm chu a suklum meta chu that insuoin iengkhawm harsatna dang um lovin ruoi an kil tlâng thei tah a nih. King Felipe hin Ningani khin Westminster Abbey le lal hai hmun pawimaw tak takhai Prince William le Harry hai umna Kensington palace hai khawm sir a ta, thuhrilnahai nei bawk a nih. King Felipe hin UNO hmaa khawm thu hrilin, Britain-in ram hla taka colony a la nei sunzawm zing hi, a bikin Gibraltar ang, tawpsan/inthlazal ta sien thil \ha tak a ni a ring thu a lo hril tah bawk. King Felipe le Queen Letizia hai hi a pa King Juan Carlos in 2014 khan a lal nina a tumhnuoia, chu zoah Felipe hin lal \hungpha a hung hluo a nih a. Nuhmei lal thisen kai nih lo mi narân nei hmasatak a nih bawk.

Bella Hadid le Kendal Jenner Hai Greece Tieng

LOS AnGeLeS: Tulaia model inlâr le hmingthang, pieng nal bawk le hmêl \ha bawk, nunghâk vanglai tak Bella Hadid (20) le Kendal Jen-ner (21) hai pahni chu kar hmasak khan London-a Gala Parade or Pride Parade an ti, LGBT (Lesbian Gay Bisexual and Transgender) hai Ni lâwm an hraw hlaknaah an hang thang ve zo chauvin Greece thlierkar pakhat Mykonos tieng pana a fe lai hmu nawk an nih. Bella Hadid chun bodice le kekawrte van râwng pawl ve ve bunin Jean kekawr loose deu a chungah kawng kil lovin a bun a. Mobile phone chawiin motor-boat chungah lum ti takin inhawng hu-

ouin thli an mut dei hieu hieu a. A sam sen thal style thar leh a nene mar tawn tawnin cat-walk a thaw lai nêkin en nuom a um lem. Kendall Jenner chu bodice var le kekar bul var inthawl deu bunin Kamis zakuo a chungah a hâka chu a ring lai chenah a hlim tung vawng a. Thli imut dingin inhawng huouin a um a, \hi mantam le nabe inkuol kuou le sunglass leh lawng chungah a ngir a. Insukdei tum an ni deu tak. Hienghai ruolcham hi tulai hnai khan Haute Couture Fashion Week, Paris ah an inpholang nasa hle a. Christian Dior kutsuok pholangna Fall Showcase a leh. Paris-a sin zovin Los Angeles tieng an kir nawk a. Chutaka inthawkin London-a Wireless Festival le London Pride an ti Gay parade ah tamtak mak ti tlingin an hang \hang nawk a. London Pride an ti Gala parade an ti bawk hi kum tina mawng-kuohur le lesbian, transgender le bi-sexual, nuhmei le pasal zalpui kawp thei ve ve hai, same sex marriage hrilmawitu (LGBT) community hai lam hrawna ni ropui a nih a. Mi 25, 000 an \hang zie hlak. Britain chu same sex marriage phal rambung an tah. Tuhin London a inthawkin Thaw\anni khan hung kirin, Greek thlierkar inhawi deu pakhat Myko-nos, celebrity le khawvêl mihausa-hai châwl hmangna hmun panin an intawl nawk duoi duoi an tah. Hmel\ha bawk, hausa bawk, khawvêla chu hieng nêka inhawi chen dan chu um chuong kher naw nih.

Lady Diana Ang Thovin Kate-in An Hme

LOndOn: Duchess of Cam-bridge Kate Middleton chu a nunghâk laia inthawkin an chei dan hrim hrim khawm ring/awm inhawng taluo zakuo a hak ngai nawh a, a awmbar lai lem chu an langna a vâng em em. Awm inhawng zakuo nene bal inlang thei Lady Diana hak hlak ang a hak hmu ding a la um ngai naw zing laiin July 12 zan khan chu a um ve tlat a. A tarpinu Lady Diana ang thovin a nal a nih. King of Spain King Felipe VI le Queen Letizia han 2016 kuma Britain lal hai sir an tum buoina leia an sir thei naw kha, hun rem-châng a um tah leiin Britain lal sungkuohai an hung sir a. An lo lawmlutna ah Britain lal sûngkuo khawm an kim vawng. Duchess of Cambridge Kate khawm ni danga an chei dan naw ang takin zakuo awm inhawng, ‘Marchesa gown’ V-necklace sen dang, a dar lai po le awm inhawng vawng nene bal inlang thei a hak a, Lady Diana nêkin a nal lem ti dingin a

um. Kate hin lungmantam Ruby-a siem \hi a awr bawk a. A ringah hung inkhai thlain a awmbawr, nene inkarah an khai a. Hi \hi hi inhma chun lalnu Queen Eliza-beth nu ta a nih a, a naunu Queen Elizabeth a peksawng, Elizabeth-in a mohai awr dinga a pek nawk a nih. Chuong ang lawma ropui \hi le lunghlu lukhumhai a khu-min an cheia chu Spain lalnu la nunghâk tak le hmêl \ha tak Queen Letizia chu an mikhuol a nih tlat leiin ama chu a hnung-tieng photographer hai hmu lo dingin a lo uma chu hmu a nih tho. Kate hin lungmantam Di-amond nabe var kak el a be bawk a. Hi bâka hin Lady Di-ana, a tarpinuin a lo khum hlak lunghlu Diamond-a siem bawk Cambridge Lover’s Knot an iti, bawksam laia khum chi lal-lukhum a khum a. A lallukhum khum le lungmantam nabe hai a ropui thei veileh chuonghai

nek chun a zakuo inphan tak awmlai inhawng huoua taksa inlangna hmun lai chun photographer hai mit a lak lem tlat. Hi bâka hin Royal Fam-ily chanchin ziektuin tulai hnaia lady Diana chanchin le an hnik zawng, a nun rinumna le harsatna, inhawi a ti hun le a hlim lai hunhai zieknaa chun, an cheidan hai chenin a hung sui a. Chutaka a hmu chu Kate Middleton hi a tarpinu in-

chei danhai kha a hung entawn pei niin an lang tiin a hril. Kate a nunghâk lai le nau an hung nei \an tir laia an cheidan hai chu Lady Diana ama ang vel kum 38 a ni laia an chei dan tamtak a um a. A puonhai an ang char nawa chu a design le style an ang vawng a. Kate in an hmepui dan a dang a, Diana’n an hmepui dan a dang bawk a. Kate a nal lem ti dingin a um. Hi zâna Kate-in lallukhum lungmantama siem le \hi a aw-rhai ruok hi chu lalnu Queen Elisabeth ta vawng an nih a, Lady Diana khawm khan a lo awrin a lo khum ve tah ti chauh a nih. A thi Diamond le Ruby Floral Bandeau hi Queen pasal neinaa a nu han an present a nih. Kum 1907 khan Margaret Greville, lalnu nu rol\ha takin an châwk a. A hnungah 1942-a Margaret a thi khan thil dang danghai le Queen a nu kutah inhlan sâwng a nih.

President West Bengal an zin dingKOLKATA: President Pranab Mukherjee chu ni 2 sung cham dingin vawisuna inthawk hin West Bengal-ah inzin a tih. President chun vawisun hin Kani-dighi hmunah Satya Bharti School hawng a ta, 7th Edition KKM Memorial Gold Cup-Rural Football

Tournament 2017 chu Mackenzie Park Football ground-ah hawng bawk a tih. Inrinni hin Nabagram Military station-a Ex-Ser-vicemen rally huna thu hril a ta, Jangipur Bhawan hmunah LPG connection sem bawk a tih. (AIR)

KNP–a tuilet leiin ramsa 50 chuong an thi tahGuwAHATi: Assam rama chun tuilien leiin World Heritage site Kaziranga National Park (KNP) ah ramsa chi tum tum 53 in thina an tuok ta niin KNP official report chun a hril. Tuilien leia ramsa thi hai lai hin Samak 3 an \hang a, ramsa thi hai laia 32 hai chu tuia tla hlum an ni a, 8 hai chu motor in a rawt hlum an nih tiin KNP report chun a hril. Kaziranga National Park a tuilien hin kiem tieng a pan pei a, sienkhawm 70% vel chu tuiin a la chim zing a nih tiin park official thusuok chun a hril.

Brazil President hlui thiemnaw inchangtir

Brazil President hlui Luiz Inacio Lula da Silva chu corruption thilah inrawlna neia intumna le inzaw-min thiemnaw inchangtir a nih. Silva hi kum thara Brazil Presidential election hung um dinga ngir tum a ni a, jail intang dinga a chungthu rel a nina hi left-ist Worker’s Party ta ding chun vangduoina le sietna nasa tak a nih. Hi corruption case-a in-vestigation thawna inrawitu Federal Judge Sergio Moro chun, Mr Silva hi Engi-neering company kuoma inthawk thamna 1.2 mil-

lion dollars laa intum a nih. Silva hin kum 2003-2011 sung khan Brazil President sin a lo chel a, corruption thila impeached a ni hnun-gin Dilma Rousseff chu ama thlaktu dingin a ruot a nih. Jail an tang ding kum zat hi chieng takin hriet a ninaw a, sienkhawm kum 10 tling \ep niin ei thu dawngna chun a hril.