The impact of social capital of state on political...

Bi-quarterly Journal of Political Knowledge Vol.15, No.1, (Serial 29), Spring & Summer 2019

The impact of social capital of state on political development from point of viewe Tehranian citizans

Babak Arsia Received: 2019/05//29 Ahmad Saie Accepted: 2019/10/01

This study seeks to investigate the effect of social capital and its dimensions (social trust and social participation) on political development and its three dimensions (satisfaction of the political situation, the sense of political freedom and the sense of belonging to society). The results show that social trust has a positive influence on the attitude of Tehran citizens toward political development. Also, the social trust variable has a positive effect on the three dimensions of attitude toward political development, the dimensions of satisfaction of the political situation, the sense of political freedom and the sense of belonging to society. In terms of the desirability of the attitude of Tehran citizens to development only then the feeling of belonging to society is at a desirable level, and the dimensions of feeling of political freedom and satisfaction of the political situation as well as the changing attitude of attitude toward political development are not at a desirable level. Regarding the prioritization of social trust dimensions as well as the lack of structural violence in the first priority, and dimensions of administrative and financial corruption, facilitating political - social interactions, transparency in punishment, transparency of media, trust in media, trust in governance, economic justice and speech transparency are in the next priorities. As well as the variable of social participation on the three dimensions of attitude toward political development, the dimensions of satisfaction of the political situation, the sense of political freedom and the feeling of belonging to society has a positive effect.

Keywords: Social capital, Social trust, Social participation, Political development, Citizens ,Tehran, State.

Assistant Professor of Political Science at Jihad Daneshgahi Institute, Tehran, I.R. Iran. [email protected]

Associate Professor of Political Science at Tehran University, Tehran, I.R. Iran. (Corresponding author) [email protected]

28-1 صص ،1398، بهار و تابستان )29 یاپیپ(سال پانزدهم، شمارة اول ،ش سیاسیعلمی داندو فصلنامه

یاسیدولت بر توسعه س یاجتماع یهسرما یرتأث

شهروندان تهرانی یدگاهاز د

نوع مقاله: پژوهشی

بابک ارسیا*

08/03/1398تاریخ دریافت:

09/07/1398تاریخ پذیرش: ** احمد ساعی

چکیده

از یتضـا بر ابعـاد سـه گانـه توسـعه سیاسـی (ر یاجتماع یهابعاد سرما یرتأث یپژوهش به دنبال بررس ینا

. پژوهش با تمرکز بر شـهروندان باشد یاحساس تعلق به جامعه) م یاسی،س ياحساس آزاد یاسی،اوضاع س

یحـاک یجانجام شـده اسـت.نتا 1397دوم سال یمهسال شهر تهران اعم از زن و مرد،در ن 18 يباال یتهران

مثبـت یرتـأث یاسـی عه سنسبت بـه توسـ ینگرش شهروندان تهران يبر رو یاز آن است که اعتماد اجتماع

مثبـت دارد. یرتـأث یزن یاسیسه بعد نگرش نسبت به توسعه س يبر رو یاعتماد اجتماع یرمتغ یندارد. همچن

یتعلق به جامعه در سـطح مطلـوب ساسبه توسعه تنها بعد اح ینگرش شهروندان تهران یتبه لحاظ مطلوب

نگرش بـه توسـعه یرمتغ ینو همچن یاسیاع ساز اوض یتو رضا یاسیس يقرار دارد، و ابعاد احساس آزاد

یـز ن یابعـاد اعتمـاد اجتمـاع يبند یتقرار ندارند. در خصوص اولو یافراد در سطح مطلوب یندر ب یاسیس

یاسـی تعـامالت س یلتسه ی،و مال يفساد ادار کنترلنخست، و ابعاد یتدر اولو يفقدان خشونت ساختار

اعتمـاد بـه ی،اطالعـات یتعدالت در مجـازات، شـفاف یري،پذ انعطاف یزانم ي،رفتار یتشفاف اجتماعی، –

قـرار يبعـد هـاي یـت در اولو يگفتـار یتو شـفاف يعدالت اقتصـاد ی،حکومت يرسانه، اعتماد به نهادها

ـبت بـه توسـعه س يرو بر یمشارکت اجتماع یرمتغ یندارند.همچن ابعـاد یعنـی یاسـی سه بعد نگـرش نس

مثبت دارد. یرتأث یزو احساس تعلق به جامعه ن یاسیس ياحساس آزاد یاسی،از اوضاع س یترضا

شـهروندان، یاسـی، توسعه س ی،مشارکت اجتماع ی،اعتماد اجتماع ی،اجتماع یهسرما :کلیدي گانواژ

.تهران، دولت

[email protected]جمهوري اسالمی ایران ، تهران،یجهاد دانشگاه مربی پژوهشگر علوم سیاسی*

[email protected] مسئول) هیسند(نو تهزان، جمهوري اسالمی ایران تهران،دانشگاه علوم سیاسی یاردانش **

1398بهار و تابستان ،)29پیاپی (اول ، شمارة پانزدهمانش سیاسی، سال وفصلنامه علمی دد 2

مقدمه

توسعه سیاسی باتوجه به تحوالت جامعه جهانی، به هدفی راهبردي تبـدیل بیان مسئله:

در تعریف، طراحی و عملیـاتی سـازي آن بـه منظـور شده که کشورهاي مختلف سعی

اجتماعی دارند. از این منظر شناسایی و تحلیل نقش عوامل -بهبود کیفی زندگی سیاسی

مختلفی که بر میزان توسعه سیاسی کشورها تأثیر دارند؛ به موضـوعی ارزشـمند تبـدیل

ش حاضـر از ایـن اند. پـژوه گران و دولتمردان به آن عطف توجه نموده شده که اندیشه

منظر به موضوع نگریسته و دغدغه اصلی آن ناظر بر تحلیل تأثیر سـرمایه اجتمـاعی در

این حوزه راهبردي است.

هـاي انتقـادي موضوع حاضر داراي اهمیت کاربردي است؛ چرا که بررسی اهمیت:

اي حکایت از آن دارد که پشـتیبان اجتمـاعی میـزان هاي توسعه نسبت به طرح و برنامه

کند (ازکیا کمک می» توسعه«توفیق در این حوزه را به شدت افزایش داده و به پایداري

).45-49 ،صص.1383و غفاري،

کم توجهی به نقش سازنده سرمایه اجتمـاعی در توسـعه، بـه تکـوین و ضرورت:

) و از این 249-259،صص.1381هاي اجتماعی و سیاسی دامن زده (گیدنز، بروز بحران

مانند افزایش میزان مشـروعیت نظـام را –یافتگی اهداف ناشی از توسعهطریق تحصیل

هایی از این قبیل افزون بر ضرورت نظري داراي سازد. بنابراین انجام پژوهش دشوار می

ضرورت راهبردي براي جامعه و کشور ما است.

هدف اصلی این پژوهش کمک به ارتقاي الگوي توسعه سیاسی کشـور از اهداف:

شناسی وضـعیت اسایی و تحلیل دیدگاه شهروندان است. در این راستا، آسیبطریق شن

شوند. موجود و طراحی پیشنهادات اولیه، نیز به عنوان اهداف فرعی دنبال می

توسعه سیاسی و ابعاد پاسخ دهیم که پرسشدر این پژوهش برآنیم به این ها: سؤال

ي بر نگرش افراد نسبت به توسـعه چه تأثیر )اعتماد اجتماعی آن( مشارکت اجتماعی و

سیاسی وابعاد آن (احساس آزادي سیاسی، حس تعلق بـه جامعـه، رضـایت از اوضـاع

انداز پرسش از ابعاد توسعه سیاسی، و همچنین مشـارکت در این چشمد؟ ندارسیاسی)

هاي فرعی طرح و پاسخ داده خواهند شد. اجتماعی به عنوان سؤال

3 شهروندان تهرانی یدگاهاز د یاسیدولت بر توسعه س یاجتماع یهسرما یرتأث

فرضیه اصلی

ی در بین شهروندان اسیتوسعه سنگرش نسبت به بر یعتماد اجتماعارکت و امش -

تهرانی تأثیر مثبت معنادار دارد.

هاي فرعی فرضیه

در بـین شـهروندان تهرانـی تـاثیر یاسیاز اوضاع س تیرضا بر یاعتماد اجتماع -

مثبت معنادار دارد.

اثیر مثبـت در بین شهروندان تهرانی ت یاسیس ياحساس آزاد بر یاعتماد اجتماع -

معنادار دارد.

در بین شهروندان تهرانی تاثیر مثبـت احساس تعلق به جامعه بر یاعتماد اجتماع -

معنادار دارد.

در بین شهروندان تهرانـی تـأثیر یاسیاز اوضاع س تیرضا بر یاجتماعمشارکت -


هرانـی تـأثیر در بـین شـهروندان ت یاسیس ياحساس آزاد بر یاجتماع مشارکت -


در بـین شـهروندان تهرانـی تـأثیر احساس تعلق به جامعه بر یاجتماع مشارکت -


. پیشینه تحقیق1

توان منابع معتبر موجود را بـه دو در ارتباط با امر توسعه سیاسی و سرمایه اجتماعی می

گروه اصلی تقسیم نمود:

سرمایه اجتماعی بصورت عام پرداخته اند و بـر شاخصـه هـایی . آثاري که به 1-1

)، 2009تیلـور ( اند. از آنجملـه: اجتماعی تأکید کرده جدا از مشارکت اجتماعی واعتماد

بـه بررسـی مسـئله » مشـروعیت سیاسـی و شـهروندي اجتمـاعی «اي با عنوان در مقاله

له خود ادبیات نظري هاي رفاهی پرداخته است. وي در مقا مشروعیت سیاسی در دولت

و تجربی مرتبط با تأمین رفاه اجتمـاعی، مشـروعیت سیاسـی را بررسـی کـرده اسـت.

هاي تحقیق وي حاکی از آن است که تأمین رفـاه اجتمـاعی منجـر بـه مشـروعیت یافته


هـاي سـنتی و مدرنیسـتی دولـت شود، که این امر در نتیجه تمایزگذاري بـین روش می

ی اســت و در نتیجـه عــدم حمایــت افکــار عمــومی از رفـاهی از ســوي افکــار عمــوم

آلبـانو و (Taylor, 2009).شوند را به همـراه دارد هایی که باعث کاهش سود می سیاست

سرمایه ي اجتماعی، دولت رفاهی و مشـروعیت « اي با عنوان در مقاله ،)2009باربارا (

هاي خرد ر متنی مکانیسم، با استفاده از مفهوم سرمایه ي اجتماعی به بررسی تأثی»سیاسی

کشور را انتخاب کردند که هر یـک 4اند. آنها جهت توضیح مشروعیت سیاسی پرداخته

هاي پژوهش آنهـا هاي رفاهی مختلف هستند. یافته از این کشورها مطالعه موردي رژیم

هاي رفاهی ضعیف تر پیامـدهاي دهد که رفتار کمک کردن به دیگران در رژیم نشان می

ضري براي مشروعیت سیاسی در پی دارد. چرا که این امر کمـک بـه دیگـران منفی و م

کند و این حـس حس حقارت را در افراد ضعیف که محتاج کمک هستند را تقویت می

شـود اعتمادي آنها به دولت و در نتیجه کاهش مشروعیت سیاسی دولـت مـی باعث بی

(Albano & Barbara,2009). ) مشروعیت از طریق «ي با عنوان ا )، در مقاله2007بیکرتون

به بررسی مفهوم هنجاري قـدرت در اروپـا از طریـق چـارچوب مشـروعیت » هنجارها

نظریـه «مک کـرون و کـراد در پژوهشـی بـا عنـوان (Bickerton, 2007). پرداخته است

کـه بـر ه انـد این گونه استدالل کرد 1967در سال » ارتباطی توسعه سیاسی دموکراتیک

آماري معموالً در فرایند توسعه عمومی، گسترش شهرنشینی به توسـعه اساس مطالعات

انجامد و عامل اخیر به نوبه خود موجـب توسـعه بخـش ارتباطـات بخش آموزشی می

شـوند. سـیموو مـارتین شود و همه این تحوالت، خود موجب توسعه سیاسـی مـی می

شـان داد کـه میـان ن صـریحاً 1959اي در سـال شناس آمریکایی در مقاله لیپست جامعه

توسعه سیاسی و عوامل اجتماعی و اقتصادي رابطه همبسـتگی قـوي وجـود دارد. وي

هاي اقتصادي مانند درآمد ملی، صنعت، آموزش برخی از کشورها را بر حسب شاخص

هـاي سیاسـی و شهرنشینی با یکدیگر مقایسه کـرد و بـه ایـن نتیجـه رسـید کـه نظـام

ها با یکدیگر تفاوت اساسی دارنـد (بـه ناي این شاخصمانده و توسعه یافته بر مب عقب

).4ص. ،1394نقل از: سلمانی،

. آثاري که اعتماد اجتماعی ومشارکت اجتماعی را شـاخص برقـراري توسـعه 2-1


)، 2000روتسـتین ( توان به این آثار اشاره داشت: اند. در این خصوص می سیاسی دانسته

بـه بررسـی دو مفهـوم » عی و مشـروعیت نهـادي ي اجتما سرمایه«اي با عنوان در مقاله

اعتماد عمومی در بین شهروندان و اعتماد نهادي (اعتماد به دولت) پرداخته اسـت. وي

هـاي دولتـی در اشـکال مختلـف بـه رسد که سازمان در مقاله ي خود به این نتیجه می

انـد و ایـن امـر نیـز کـاهش عملکرد خود باعث کاهش اعتماد مـردم بـه دولـت شـده

مشروعیت سیاسی دولت را به همراه داشته است. این در حالی است کـه همزمـان کـه

اعتماد به دولت و سازمانهاي دولتی (اعتماد نهادي) کاهش یافته، اعتماد عمومی (اعتماد

مردم جامعه بـه یکـدیگر) نـه تنهـا کـاهش نداشـته، بلکـه افـزایش نیـز داشـته اسـت

(Rothestein,2000) .ســرمایه «مجموعــه مقــاالت ) در کتــاب1384بخــش ( کیــان تــاج

مقالـه (اعـم از تـالیف یـا 19کـه در بردارنـده » اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه

کمکی سعی نمـوده اسـت کـه ضـمن -ترجمه) است با هدف ارائه یک متن تخصصی

هـاي سـرمایه اجتمـاعی، روش سـنجش سـرمایه اجتمـاعی، آشنایی با مفهوم و نظریـه

کیـان تـاج بخـش در ایـن کتـاب اربردهاي آن براي خوانندگان بیان شود.انتقادات و ک

دارد وبه طرح این پرسـش "سرمایه اجتماعی،اعتماد و دمکراسی "اي تحت عنوان مقاله

پردازد که آیا روابـط اجتمـاعی و تشـکلهاي سـنتی در سـرمایه اجتمـاعی و اساسی می

).8،ص.1384(تاج بخش، افزایش دمکراسی سهمی دارند؟

پیدایش » گذر از جامعه سنتی و نوسازي خاورمیانه«دانیل لرنر در اثر کالسیک خود

جامعه مبتنی بر مشارکت سیاسی متضمن وقـوع توسـعه شهرنشـینی، توسـعه آمـوزش

عمومی و توسعه وسایل ارتباطی است. به نظر لرنر الگوي توسعه غرب، الگویی جهانی

زایش سواد و آموزش، افـزایش ارتباطـات، است که در طی آن، افزایش شهرنشینی به اف

افزایش مشـارکت عمـومی در زنـدگی اقتصـادي و نهایتـاً افـزایش مشـارکت سیاسـی

عنوان "مالحظات و راهبردهاي ارتقاي سرمایه اجتماعی". (Lerner, 1956:5) انجامد می

اي است که پاك سرشت در فصلنامه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگـی مقاله

که طـی دو دهـه گذشـته ایـن ه چاپ رسانده است. در این مقاله آمده که با وجود اینب

وگوهـاي مفهوم از اقبال خوبی در بین محققان برخوردار شده است و حتی وارد گفـت

روزمره و ادبیات مردان سیاست شده است، تأمل در راهبردهاي ارتقاي این نوع سرمایه


توسعه یافته نیست. نوشتار حاضـر در همـین راسـتا مندي از منافع آن چندان براي بهره

توان بـه کوشد به این سوال پاسخ دهد که با اتکا به چه مالحظات و راهبردهایی می می

. )7ص.،1393مداخله و مدیریت در سرمایه اجتماعی ایرانی اندیشید؟ (پـاك سرشـت،

ارکت سیاسـی عوامـل مـوثر بـر مشـ "غفاري، بیگی نیا و تصمیم در پژوهشی تحت عتـوان

عـواملی ماننـد تـاثیر رشـته تحصـیلی بـر "دانشجویان علوم سیاسی و فنی دانشـگاه تهـران

تاثیر فضا بر مشارکت سیاسی و تـاثیر دانشـکده بـر مشـارکت سیاسـی و مشارکت سیاسی،

انـد (غفـاري هشـجین و انگیزه دانشجویان در مشارکت سیاسی را مـورد بررسـی قـرار داده

ه هاي مقاله حاضر بـا رویکـردي کارکردگرایانـه بـدبینی سیاسـی، یافت). 1389همکاران

اعتمادي اجتماعی واحساس عدم امنیت آشکار را از نشانه هاي بارز مشکالت توسعه بی

سیاسی در بین شهروندان تهرانی نشان می دهد.وجه تمایز این پژوهش استفاده از روش

هم از سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد باشد. ضمناً تأثیر دو شاخص م کیفی) می–تلفیقی(کمی

اجتماعی و مشارکت سیاسی بر روي ابعاد نگرش به توسعه سیاسی یعنـی حـس آزادي

اند. سیاسی، حس تعلق به جامعه و رضایت از اوضاع سیاسی مورد بررسی قرار گرفته

در مجموع پژوهش حاضر از حیث مولفه هاي سـنجش نسـبت بـه مـوارد مشـابه،

ون بر آن از حیث جامعه آماري با مطالعات پیشـین متمـایز اسـت.در کاملتر است و افز

نهایت یافته هاي آن نسبت به موارد قبلی به روز ارزیابی می شود.

. مبانی مفهومی2

. سرمایه اجتماعی2- 1

عی برآمده و پشتیبانی مردم و نهادهاي اجتما سرمایه اجتماعی داللت بر میزان مطلوبیت

در حـد بـاالیی در جوامعی که از سرمایه اجتماعی دولت دارد. از آن ، از سیاست هاي

ها راهبردها و سیاستموفقیت بنابراین احتمال دولت و جامعه مکمل یکدیگرند و است،

اسـت. ولـی هنگـامی کـه سـرمایه اجتمـاعی ضـعیف باشـد، در عمل به مراتب بیشتر

یابنـد. لـت چیرگـی مـی هاي دیگر، بر دو هاي قدرتمند به بهاي حاشیه راندن گروه گروه

طرفـداران سـرمایه از حیث نظري .است»نزاع نهفته«خصلت بارز جوامعی از این قبیل

هـا و افـزایش اجتماعی معتقدند که با شفافیت و افشاي اطالعات مربـوط بـه سیاسـت

توان کنش گران خصوصی و عمومی را مسئولیت پذیر و پاسخگو آگاهی شهروندان می


، و به این ترتیب زمینه کارآمد سازي دولت و تحقق اهـداف (Lerner, 1956:75)ساخت

.)1در این ارتباط نگاه کنید به: نمودار شماره ( راهبردي آن را افزایش داد

سرمایه اجتماعی، کارآمدي دولت و تحقق راهبردهاي ملی :)1نمودار شماره (

مشارکت اجتماعی .2- 2

داللت بر گسـترش اي سرمایه اجتماعیی به عنوان یکی از شاخصه همشارکت اجتماع

معمـوالً ودارد ییها و گروه ها هیداوطلبانه، اتحاد يها در قالب انجمن یگروه نیروابط ب

يندهاآیساختن مردم در فر ریدرگ ی واجتماع يها استیدارند، که س یردولتیغ یخصلت

يهـا نجمـن ).ا10،ص1380(ازکیـا و غفـاري، دانند یمختلف را هدف خود م یاجتماع

ـ . از آورنـد یم همرا فرا یمشارکت اجتماع يمناسب برا يبسترساز یداوطلبانه نوع کی

هـا بـه آن شـتر یاتصال هرچه ب نهیافراد، زم يبا جلب همکار یمشارکت يها طرف تشکل

و از دهنـد یمـ شیرا افـزا یدر امـور اجتمـاع يجامعه را فراهم آورده و مشارکت فرد

بـه گسـترش مشـارکت فعاالنـه و یاجتمـاع یهمبسـتگ تیـ قووتبا بسـط گرید يسو

با توجـه بـه نظریـه هـاي ).290،ص1382 ،ی(چلب کنند یافراد جامعه کمک م انهداوطلب


مختلف در زمینه توسعه می توان چنین اظهار داشت که پیشرفت به صورت پایدار و با

رع و زانک.(هزینه اندك بدون مشارکت اجتماعی فعال و موثر اصوال امکان پذیر نیست

).6،ص1394روهنده،

. توسعه سیاسی2- 3

هاي ساده اقتدارگرا جاي خود را به توسعه سیاسی یعنی فرآیندي که در جریان آن نظام

بنابراین .دنده هاي مدنی می حق رأي همگانی، احزاب سیاسی و بوروکراسیبا ی یها نظام

پیش رانده شـود اگر جامعه اي بخواهد به سوي توسعه برود، باید به سوي مشروعیت «

(سریع القلم، » و منافع نخبگان سیاسی حاکم و منافع عموم مردم همسو و نزدیک گردد

براي دستیابی به توسـعه سیاسـی وجـود حـداقلی از مشـارکت و ). لذا221،ص1371

سطح از مشارکت و اعتماد اجتمـاعی فـراهم ، و چنانچه این اعتماد مردم ضرورت دارد

سه ضلع مهم دولت، نپذیر نخواهد بود.توسعه سیاسی داراي نگردد، توسعه سیاسی امکا

توسعه با مردم با این وصف ).228: 1390(عبداللهی، می باشد جامعه مدنی و شهروندان

-252،صـص. 1369ساالري، برابري و مشارکت در ارتباط مستقیم است (نک.گن ذیـر،

چنان کـه رکـن اصـلی ).البته در این میان مشارکت اجتماعی جایگاه ویژه اي دارد 251

توسعه سیاسی پذیرش اعتبار قدرت اجتماعی و ورود معنادار آن به عرصه تحوالتـت و

).به عبارت دیگر1380، بشیریه 1956لرنر،مدیریت سیاسی کشور دانسته شده است(نک.

یطرح ریخوب است. طرح جامعه و فراگ يزیبرنامه ر نیادیمولفه بن یمشارکت اجتماع

از یبرخـ .(Zimmerman,1996, p.1) مـردم يجام شده باشد نـه بـرا است که با مردم ان

است ییها ییاز نارسا یناشسیاسی توسعه يبرنامه ها يو عملکرد يمشکالت ساختار

از یکه قسمت بزرگ میرینکته را در نظر بگ نیبه خصوص اگر ا م،یحوزه دار نیکه در ا

یمـردم پرداخـت مـ میرمسـتق یو غ میشدن طرح ها را به طور مستق ییاجرا يها نهیهز

گـران، یشود (پوراحمـد و د یتر م ملموس امر توسعهکنند، موضوع مشارکت مردم در

ـ تواند تعهد آنها را به فعال یتوسعه م ندیمشارکت مردم در فرآ نتیجه). 75،ص.1385 تی

.(Mehta,1984,p.78)کند تیشان تقو یو اجتماع محل يتوسعه ا يها


. مبانی نظري3

هاي توسعه سیاسی هاي توسعه، در ادامه مهمترین نظریه به تنوع و تعدد نظریهبا عنایت

شوند: اند، معرفی و تحلیل می که در طراحی الگوي تحلیلی این نوشتار به کار آمده

نظریه جامعه شناختی توسعه سیاسی .3- 1

بحـث زتومکا نویسنده و پژوهشگر لهستانی، ضمن ارائه یک ارزیابی جامع از اعتماد،

زیر استوار ی از قبیل مواردبر محورهای "شناختی اعتماد نظریه جامعه"خود را در کتاب

کند:انواع اعتماد، بنیادهاي اعتماد، کارکردهـاي اعتمـاد، فرهنـگ اعتمـاد، اعتمـاد در می

دغدغه اصلی زتومکـا بـراي انجـام کـار . هاي دموکراسی و اعتماد و تغییر اجتماع نظام

بر خالف اغلب نظریه پردازان این حوزه، زتومکا .است توسعه سیاسیتحقیقی در مورد

اعتمادي در جامعه را به روشـنی توانسته است متغیرهاي ساختاري مؤثر بر اعتماد یا بی

سعی ما باید بر این باشـد "او معتقد است .بیان نموده و اهمیت آن را خاطر نشان سازد

اعتمـادي گ اعتماد و یا برعکس، فرهنگ بیهاي وسیع تري را که موجب فرهن تا زمینه

شوند، مشخص کنیم و ببینیم که چطور تاثیر این عوامل به مرور بر روي هم انباشت می

.زنند اعتمادي تعمیم یافته را دامن می هاي دایمی و پایداري از اعتماد یا بی شده و سنت

د، آن گاه زمینه براي هاي ساختاري و منابع عاملیتی با یکدیگر هماهنگ باشن اگر فرصت

تواند تسـهیل از نظر زتومکا، موقعیت مکانی می.فراهم خواهد بود توسعه سیاسیظهور

در این بحث نیز مقصـود زتومکـا تاکیـد برعوامـل .کننده اعتماد و یا بازدارنده آن باشد

را افـزایش یـا کـاهش توسعه سیاسیتواند قابلیت ساختاري است که در هر جامعه می

هـاي توان چنین گفت که زتومکـا بـا جمـع بنـدي نظریـه یک تحلیل کلی، می در .دهد

از جمله نظریه ي فوکویاما، ویلسـون، ونگرش به توسعه سیاسی موجود درباره اعتماد

:ها به دو دسته از عوامل کلمن، هاردین، لومان، گیدنز و دیگران، معتقد است این نظریه

)، اعتماد بنیادي (گیدنز) (Putnam, 2000ي اخالقی(ها انگیزه :شامل عوامل انگیزشی مانند

گیرنـد؛ و که از طبیعت انسانی سرچشمه مـی ) (Fukuyama,1999 جامعه پذیري فطري

ارزش ها، هنجارهـا، نمادهـا، کـدها، نهادهـا، شـکل سـازمانی، " :عوامل فرهنگی مانند

صاً فرهنـگ و همچنین مهم تر از همه، موقعیت مکانی اعتماد و خصو "الگوهاي گفتگو


اعتمادي شوند بطور کلی زتومکا عوامل ساختاري مؤثر بر اعتماد یا بی اعتماد تقسیم می

:کند را به پنج عامل تقسیم میسیاسی در بین شهروندان

.همبستگی هنجاري یا متضاد آن، هرج و مرج هنجاري (آنومی) الف.

پایداري نظم، یا متضاد آن، تغییر بنیادي؛ ب.

.ازمان اجتماعی یا متضاد آن، رازداري گسترده سازمانشفافیت س .پ

انس و آشنایی، یا متضاد آن، بیگانه بودن با محیطی که مـردم در آن دسـت بـه ت.

(حس تعلق به جامعه)زنند کنش می

پاسخگویی به مردم و نهادها و متضاد آن، خودسري و عدم مسـئولیت پـذیري .ث

.)386،ص.27(زتومکا ، آن یاد شده استاز رضایت از اوضاع سیاسیکه با عنوان

کارکردگرایی توسعه سیاسی نظریه. 3- 2

براساس تحلیل اندیشه هاي پاتنام و زتومکا در واکـاوي مفهـومی و کـارکردي اعتمـاد

توان استدالل کرد که روابـط و مشـارکت اجتمـاعی خمیـره مایـه اعتمـاد اجتماعی می

ن شخصی و تعمیم یافته، گسـترده و شـعاع در قالب اعتماد اجتماعی بی .اجتماعی است

این روابط سهم و نقش کلیدي پیدا می کنند، چرا که در صورت وجود اعتماد اجتماعی

دایره شمول افرادي که می توان به آن ها اعتماد کرد وسـیع تـر مـی گـردد و در واقـع

تی که از ، و هویگروهی که فرد عضویت آنرا پذیرفته و اجتماعی که او به آن تعلق دارد

را احساس تعلـق اجتمـاعی بـه اجتمـاع یـا گـروه طریق این گروه کسب نموده است،

، همزمان با آن امنیت ایجاد می گردد، چرا که افراد در حوزه اي قرار می می کندتقویت

گیرند که جزء شمول اخالقی است. بنابراین در چنین فضـایی کسـی در صـدد آسـیب

زان آسیب پذیري و ریسک کاسته می شود و در نتیجه رساندن به دیگران نیست و از می

عواملی که بیشترین مانع را در ایجاد و تقویت اعتماد به وجود می آورند مثل اضطراب،

نگرانی و ترس وجود ندارد، با ازبین رفتن ترس و نگرانی ها تغییر مهمـی حاصـل مـی

ت و تعهـد در ابعـاد شود و دوستی ها افزایش می یابد، با تقویت دوستی، مودت، اُخو

مختلف شکل می گیرد و افراد در آن حوزه نسبت به یکدیگر احسـاس مسـئولیت مـی

که در معناي عاطفی و تا حـدي میباشد» موجودیت لنگرگاه گونه واقعیت«کنند. اعتماد


در معناي معرفتی، ریشه در وثوق و اطمینان به اشـخاص صـالح و معتبـر دارد در ایـن

ر اجتماع تقویت می گردد که خود مقوم و تبیین کننـده اعتمـاد حالت احساس امنیت د

است به عبارت دیگر وجود اعتماد در سطح بین شخصـی و اعتمـاد اجتماعی -سیاسی

تعمیم یافته، در تعامالت چهره به چهره و سایر تعامالت اجتماعی فضایی را پدیـد مـی

ارهاي ساختاري بر افـراد آورد که فرد احساس تعلق بیشتري به جامعه می کند و از فش

می کند و زمینه براي رضایت سیاسی کاسته یا به سخنی دیگر فرد بیشتر احساس آزادي

فرد از فضاي ایجاد شده در ابعاد گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادي و فرهنگی ایجاد

ياعتمـاد یکـی از عناصـر ضـرور اسـت، می گردد. تأکید عمده پاتنام بر مفهوم اعتماد

باشـد. که یک عنصر غیراختیـاري و ناآگاهانـه مـی در جامعه می باشد همکاري تقویت

بینی رفتار یک بازیگر مستقل است. شما براي انجام کاري صرفاً بـه اعتماد مستلزم پیش

د بلکـه یکن گوید آن را انجام خواهد داد به او اعتماد نمی این دلیل که فردي یا نهادي می

کنید که با توجه به شناخت خود از خلق و خـوي اعتماد می شما تنها به این دلیل به او

زنید که او انجـام ایـن کـار را برخواهـد گزیـد و در جوامـع او و توانایی او حدس می

شود که برناردویلیامز آن بینی براساس چیزي انجام می کوچک و به هم پیوسته این پیش

ی نزدیک با این فـرد بسـتگی دارد. نامد یعنی اعتقادي که به آشنای را اعتماد صمیمانه می

تر یا شـکل غیرمسـتقیمی از تر یک اعتماد غیر شخصی تر و پیچیده اما در جوامع بزرگ

اعتماد ضرورت دارد و به نظر وي اعتماد اجتماعی در جوامع مدرن پیچیده از دو منبـع

براین شود بنا هاي مشارکت مدنی ناشی می مرتبط یعنی هنجارهاي معامله متقابل و شبکه

توسعه سیاسی که بر سه مولفه (احساس آزادي سیاسی، با ایجاد چنین فضایی راه براي

رضایت از اوضاع سیاسی و حس تعلق به جامعه) استوار است فراهم می گردد، که طی

آن اعتماد متقابل بین دولت و مردم سطحی از آزادي سیاسی را امکانپذیر مـی سـازد و

خواهد داشت. سرمایه اجتماعی جزیی از ساخت اجتمـاعی رضایت طرفین را به همراه

و کسب و مالکیت آن منوط به رابطۀ با دوام بین کنشـگران بـه مـدد هنجارهـاي عمـل

برداري از منـابع هایی براي بهره شود، و از رهگذر آن فرصتمتقابل و اعتماد قلمداد می

آیـد ي عموم) فراهم میدیگر کنشگران براي رسیدن به اهداف خاص (براي افراد یا برا

که در غیاب این منابع قابل نیل نیستند.


، در این پژوهش چارچوب نظري را بر پایه رویکرد تلفیقی از تئـوري هـاي پاتنـام

جامعیت رویکردهاي نظري آنان، صورت بندي مشخص .قرار داده ایمو گیدنز زتومکا

اعتمـاد تعمـیم یافتـه و و دقیق از مفاهیم اعتماد اجتماعی شامل، اعتمـادبین شخصـی،

اعتماد نهادي، و قابلیت نظري رویکرد آنان، پاسـخگویی بـه تبیـین توسـعه سیاسـی را

).2(نک. نمودار شماره امکان پذیر می سازد

الگوي تحلیل توسعه سیاسی :)2نمودار شماره (

ش شناسی. رو4

و نیز سطح مشاهده فـرد اسـت. است و واحد تحلیل پیمایش اجتماعی یکین تحقیق ا

سرمایه اجتماعینگرش به توسعه

سیاسی

بسیج گروه ها براي مشارکت در

زندگی اقتصادي و اجتماعی

نیت حس ام

اجتماعی

گرایش به نظم

اجتماعی

پذیري در حس مسئولیت

جامعه اقتصادي اجتماعی

مشارکت اجتماعی

حس تعلق به جامعه

رضایت از اوضاع سیاسی

احساس آزادي سیاسی

اعتماد اجتماعی

شفافیتفقدان خشونت

ساختاري در

جامعه

کنترل فساد

اداري و مالی

اعتماد به نهادهاي

کومتیحکومتی ح

اعتماد به

رسانه

هنجارهاي

معامله متقابل

رفتاري اطالعاتی گفتاريعدالت در

مجازات

عدالت

اقتصادي

تسهیل تعامالت

سیاسی اجتماعی


سال شهر تهران اعـم از زن و 18جامعه آماري تحقیق نیز کلیه شهروندان تهرانی باالي

750نمونه حدود این استان مشغول زندگی هستند. در 1397مرد می باشد، که در سال

هـا، از نمونـه حـدف عـدد از پرسشـنامه 26با توجه به نـاقص بـودن نفر می باشد که

گیـري از نمونـه عدد پرسشنامه مورد تحلیل قـرار گرفـت. 724دند و نتایج تعداد گردی

گانه تهـران بـه 22ایم. در این راستا از بین مناطق استفاده نموده اي چندمرحله اي خوشه

) را از شمال، جنوب و مرکـز، شـرق و 3، 4، 12، 18و 22منطقه ( 5صورت تصادفی،

حوزه را برگزیـدیم و از 5منطقه انتخابی، 5از بین ایم. سپس غرب تهران انتخاب کرده

بلوك را به صورت تصادفی انتخاب کردیم و از هر بلوك بـه صـورت 10حوزه 5بین

18اي که شامل افراد باالي تصادفی تعدادي خانوار را انتخاب و از میان خانوارها نمونه

ضریب آلفـاي به مقداربا توجه برگزیده ایم.سال می شود را به صورت تصادفی ساده

درصداست می توان 70باالي که تمام ابعاد متغیرهاي تحقیقبدست آمده براي کرونباخ

قابل قبولی برخوردار است.گفت که پرسشنامه از پایایی

هاي توصیفی . یافته5

1/1درصد نیـز زن هسـتند و 8/46درصد مرد و 1/52پاسخگو حدود 724از مجموع

درصـد از 6/6را ذکر نکردنـد. بالحـاظ ترکیـب سـنی حـدود درصد نیز جنسیت خود

درصد به 2/15باشند، سال و کمتر می 25پاسخگویان در این نمونه متعلق به گروه سنی

درصـد بـه 8/21سـال، 35تا 31درصد به گروه سنی 7/17سال، 30تا 26گروه سنی

درصـد بـه 9/9ل، سـا 45تا 41درصد به گروه سنی 2/15سال، 40تا 36گروه سنی

سال تعلق دارند. همچنـین 50درصدبه گروه بیشتر از 9/11سال و 50تا 46گروه سنی

درصـد از 6/26درصد نیـز سـن خـود را ذکـر نکردنـد. بالحـاظ وضـعیت تأهـل 7/1

درصـد نیـز وضـعیت تأهـل 9/1درصد نیز مجرد هستند، و 4/71پاسخگویان متأهل و

ـ درصـد از پاســخگویان داراي 01/0ب تحصــیلی خـود را ذکـر نکردنــد. بالحـاظ ترکی

درصـد 2/10درصد دیپلم یا دبیرسـتانی، 1/9درصد راهنمایی، 4/1تحصیالت ابتدایی،

درصد دکتـري مـی 1/6درصد فوق لیسانس و 9/28درصد لیسانس، 7/42فوق دیپلم،

درصد نیز تحصیالت خود را ذکر نکردند. 5/1باشند. همچنین


هاي تحلیلی . یافته6

رابطه اعتماد اجتماعی و توسعه سیاسی . 6- 1

است. جهـت رابطـه 858/0میزان همبستگی این دو متغیر نشان می دهد که زیرجدول

معنـادار اسـت. ایـن رابطـه Sig= 0/000قوي است و در سطح بسیار مثبت و شدت آن

یاسی در دهد با افزایش میزان اعتماد اجتماعی در بین افراد نگرش به توسعه سنشان می

قوي تر می شود. بین ایشان نیز

: آزمون رابطه بین اعتماد اجتماعی و توسعه سیاسی)1(جدول شماره

ها متغیر تعداد پاسخگو انحراف معیار میانگین

توسعه سیاسی 724 517/7 04/25

اعتماد اجتماعی 724 580/23 65/75

Sig= 0/000 R= 0/858

عاد سه گانه توسعه سیاسیاعتماد اجتماعی بر اب تأثیر. 6- 2

: رابطه اعتماد اجتماعی و ابعاد سه گانه توسعه سیاسی)2( جدول شماره

متغیر مستقل

ابعاد متغیر وابسته

اعتماد اجتماعی

تعداد نمونه معناداري همبستگی



احساس تعلق به جامعه

825/0

815/0

086/0

000/0

000/0

021/0

724

724

724

نشان می دهد که اعتماد اجتماعی بر تمـامی ابعـاد سـه گانـه باالیافته هاي جدول

نگرش به توسعه سیاسی اثرگذار است و جهت رابطه نیز مثبت است. بدین معنا کـه بـا

ه نگرش نسبت افزایش اعتماد اجتماعی در بین شهروندان تهرانی، هریک از ابعاد سه گان

به توسعه سیاسی تقویت می گردد. این رابطه در سطح نگرش افراد به توسـعه سیاسـی

نمایند: نیز معنادار است؛ چنان که در جدول زیر آمارها آن را تأیید می


: رابطه میان ابعاد اعتماد اجتماعی و توسعه سیاسی)3(جدول شماره متغیر وابسته

ابعاد متغیر اعتماد اجتماعی

توسعه سیاسی


کنترل فساد اداري و مالی

ها اعتماد به رسانه

عدالت در مجازات

اجتماعی –تسهیل تعامالت سیاسی

عدالت اقتصادي

شفافیت اطالعاتی

شفافیت گفتاري

شفافیت رفتاري

فقدان خشونت ساختاري

دهاي حکومتیاعتماد به نها

پذیري میزان انعطاف

706/0

787/0

587/0

528/0

667/0

653/0

652/0

633/0

593/0

796/0

365/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

000/0

724

724

724

724

724

724

724

724

724

724

724

تماد اجتماعی بر نگرش به توسعه هاي جدول نشان می دهد که تمامی ابعاد اع یافته

سیاسی اثرگذار است و جهت رابطه نیز مثبت است. بدین معنا که با افزایش هریـک از

ابعاد اعتماد اجتماعی، نگرش افراد به توسعه سیاسی تقویت می گردد.

اجتماعی و توسعه سیاسی مشارکترابطه . 6- 3

. ثر اسـت ؤتوسعه سیاسـی مـ ش به بر نگراجتماعی مشارکتآن است که زیرمعناي جدول

اسـت و متوسطاست. جهت رابطه مثبت و شدت آن 508/0میزان همبستگی این دو متغیر

مشـارکت دهـد بـا افـزایش میـزان معنادار است. این رابطه نشان مـی Sig= 0/000در سطح

قوي تر می شود. اجتماعی در بین افراد نگرش به توسعه سیاسی در بین ایشان نیز

اجتماعی و توسعه سیاسی مشارکتآزمون رابطه بین ):4(شماره جدول

متغیرها تعداد پاسخگو انحراف معیار میانگین

توسعه سیاسی 724 517/7 04/25

اجتماعی مشارکت 724 044/5 95/49

Sig= 0/000 R= 0/508


اجتماعی بر ابعاد سه گانه توسعه سیاسی مشارکت تأثیر. 6- 4

عاد سه گانه توسعه سیاسی که شامل رضـایت از اوضـاع سیاسـی، در اینجا هریک از اب

مشـارکت احساس آزادي سیاسی و احساس تعلق به جامعه می باشد با متغیـر مسـتقل

شود. اجتماعی آزمون می

اجتماعی و ابعاد سه گانه توسعه سیاسی مشارکت: رابطه )5(جدول شماره

متغیر مستقل

ابعاد متغیر وابسته

یاجتماع مشارکت




احساس تعلق به جامعه

498/0

453/0

116/0

000/0

000/0

002/0

724

724

724

در بـین رضایت از اوضاع سیاسی ومشارکت اجتماعی با توجه به جدول فوق بین

میزان همبسـتگی ایـن دو ن ترتیب که بدی.رابطه معناداري وجود دارد شهروندان تهرانی

در ســطح واســت متوســطاســت. جهــت رابطــه مثبــت و شــدت آن 498/0متغیــر

Sig.= 0/000 دهـد بـا افـزایش مشـارکت اجتمـاعی، معنادار است. این رابطه نشان مـی

و بالعکس. گردد احساس آزادي سیاسی در بین شهروندان تهرانی تقویت می

رابطـه در بین شهروندان تهرانـی س آزادي سیاسیاحسا ومشارکت اجتماعی بین

است. جهت 453/0میزان همبستگی این دو متغیر بدین ترتیب که .معناداري وجود دارد

معنادار است. این رابطـه Sig.= 0/000رابطه مثبت و شدت آن متوسط است و در سطح

هروندان دهد با افزایش مشارکت اجتماعی، احساس آزادي سیاسی در بـین شـ نشان می

و بالعکس. گردد تهرانی تقویت می

رابطـه در بین شهروندان تهرانـی احساس تعلق به جامعه ومشارکت اجتماعی بین

.معناداري وجود دارد

است. جهت رابطه مثبت و شدت آن نسبتاً ضعیف 116/0میزان همبستگی این دو متغیر

دهد بـا افـزایش مشـارکت ن میمعنادار است. این رابطه نشا Sig.= 0/002است اما در سطح

.و بالعکس گردد اجتماعی، احساس تعلق به جامعه در بین شهروندان تهرانی تقویت می


اجتماعی بر توسعه سیاسی مشارکتابعاد تأثیر. 6- 5

اجتماعی با متغیر وابسـته تحقیـق یعنـی مشارکتدر اینجا هریک از ابعاد متغیر مستقل

توسعه سیاسی آزمون می شود.

اجتماعی و توسعه سیاسی مشارکت: رابطه میان ابعاد )6(شماره جدول

متغیر وابسته

ابعاد متغیر مشارکت اجتماعی

توسعه سیاسی


گرایش به نظم اجتماعی

پذیري افراد حس مسئولیت

حس امنیت اجتماعی

ها بـراي مشـارکت در زنـدگی بسیج گروه

دياجتماعی و اقتصا

197/0

084/0

208/0

603/0

000/0

024/0

000/0

000/0

724

724

724

724

توسعه سیاسی به نگرشو نوع گرایش به نظم اجتماعی با توجه به جدول فوق بین

میـزان همبسـتگی بدین ترتیب که .رابطه معناداري وجود دارد در بین شهروندان تهرانی

اسـت و در سـطح ضـعیف شـدت آن است. جهت رابطه مثبت و 197/0این دو متغیر

Sig.= 0/000 دهد با افزایش گرایش به نظـم اجتمـاعی معنادار است. این رابطه نشان می

و بالعکس. گردد توسعه سیاسی تقویت مینگرش به در بین شهروندان تهرانی،

در بـین شـهروندان توسعه سیاسی به نگرشو نوع پذیري افراد حس مسئولیتبین

084/0میزان همبستگی این دو متغیر ناداري وجود دارد بدین ترتیب که رابطه مع تهرانی

معنـادار Sig.= 0/024اسـت و در سـطح ضـعیف است. جهت رابطه مثبت و شدت آن

پـذیري در بـین شـهروندان دهد با افـزایش حـس مسـئولیت است. این رابطه نشان می

و بالعکس. گردد توسعه سیاسی تقویت مینگرش به تهرانی،

در بین شهروندان تهرانی توسعه سیاسیبه نگرش نوع وحس امنیت اجتماعی بین

است. 208/0میزان همبستگی این دو متغیر رابطه معناداري وجود دارد بدین ترتیب که

معنادار است. این Sig.= 0/000است و در سطح ضعیفجهت رابطه مثبت و شدت آن

نگرش به اعی در بین شهروندان تهرانی، دهد با افزایش حس امنیت اجتمرابطه نشان می

و بالعکس. گردد تقویت می توسعه سیاسی


بـه نگرش نوع وها براي مشارکت در زندگی اجتماعی و اقتصادي بسیج گروهبین

رابطه معناداري وجود دارد بـدین ترتیـب کـه در بین شهروندان تهرانی توسعه سیاسی

است و قويت رابطه مثبت و شدت آن است. جه 603/0میزان همبستگی این دو متغیر

هـا دهد با افزایش بسیج گـروه معنادار است. این رابطه نشان می Sig.= 0/000در سطح

نوع نگرش بـه براي مشارکت در زندگی اجتماعی و اقتصادي در بین شهروندان تهرانی،

و بالعکس. گردد توسعه سیاسی تقویت می

سطح مطلوبیت متغیرهاي تحقیق. 6- 6

و هویـت اعتمـاد اجتمـاعی ،سنجش مطلوبیت نگرش افـراد بـه توسـعه سیاسـی براي

و ابعاد آن ها، از آزمون تی تک نمونه اي استفاده می کنیم. الزم به ذکر است، اجتماعی

از آنجائیکه تعداد گویه هاي هر متغیر برابر نیست لذا نمرات هر متغیر را ابتدا استاندارد

در 50مده و میانگین نظري آن را براي تمام متغیرهـا کرده ایم که به صورت درصد درآ

ایم. نظر گرفته

تک نمونه اي براي متغیرهاي تحقیق و ابعاد آن ها T: آزمون )7(شماره جدول

متغیر

Test Value = 50

tمیزان آزمون درجه

آزادي

سطح

معناداري میانگین

اختالف

میانگین

29.90331- 20.0967 000. 723 35.418- احساس آزادي سیاسی

29.82735- 20.1727 000. 723 39.217- یاسیاز اوضاع س تیرضا

34.82390 84.8239 000. 723 57.476 احساس تعلق به جامعه

18.10020- 31.8998 000. 723 28.507- توسعه سیاسی

23.72238- 26.2776 000. 723 36.747- یو مال يکنترل فساد ادار

29.79109- 20.2089 000. 723 35.286- ها به رسانه اعتماد

30.45580- 19.5442 000. 723 51.174- در مجازات عدالت

23.90654- 26.0935 000. 723 33.081- اجتماعی – یاسیتعامالت س لیتسه

30.80110- 19.1989 000. 723 31.937- ياقتصاد عدالت

32.35497- 17.6450 000. 723 49.568- یاطالعات تیشفاف

34.87569- 15.1243 000. 723 49.784- يگفتار تیشفاف

25.01727- 24.9827 000. 723 37.202- يرفتار تیشفاف

18.83633- 31.1637 000. 723 30.043- يخشونت ساختار فقدان

31.71271- 18.2873 000. 723 39.327- یحکومت يبه نهادها اعتماد


متغیر

Test Value = 50

tمیزان آزمون درجه

آزادي

سطح

معناداري میانگین

اختالف

میانگین

23.89503- 26.1050 000. 723 30.604- يریپذ انعطاف زانیم

27.71840- 22.2816 000. 723 50.607- اعتماد اجتماعی

10.43681 60.4368 000. 723 25.875 گرایش به نظم اجتماعی

6.42265 56.4227 000. 723 11.730 افراد يریپذ تیمسئول حس

و یاجتماع یمشارکت در زندگ يها برا گروه جیبس

ياقتصاد-25.59 723 .000 29.3623 -20.63766

8.25737 58.2574 000. 723 26.432 مشارکت اجتماعی

توسعه سیاسی اي براي بررسی متغیر نمونهتک tدر جداول فوق نتایج آزمون آماري

در سـطح احساس تعلـق بـه جامعـه و ابعاد سه گانه آن حاکی از آن است که تنها بعد

مـامی ابعـاد یـازده گانـه آن در مطلوبی قرار دارد، و همچنین متغیر اعتماد اجتماعی و ت

سطح مطلوبی قرار ندارد. بررسی داده هاي متغیـر مشـارکت اجتمـاعی و ابعـاد آن نیـز

حس، افراد يریپذ تیحس مسئولی و ابعاد اجتماع مشارکتحاکی از آن است که متغیر

جیبسـ ی در سطح مطلوبی قرار دارند. اما بعـد به نظم اجتماع شیگرای و اجتماع تیامن

ي در سطح مطلوبی قرار ندارد. بـا و اقتصاد یاجتماع یمشارکت در زندگ يها برا هگرو

است، می تـوان گفـت نتـایج بدسـت 05/0توجه به اینکه سطح معناداري آنها کمتر از

آمده بالحاظ آماري قابل قبول است.

اولویت بندي متغیرها. 7

توسعه سیاسی و ابعاد آن. 7- 1

طریـق آزمـون فریـدمن در خصـوص بررسـی و مقایسـه در رتبه بندي بدست آمده از

اولویت بندي شاخص هاي توسعه سیاسی، شاخص احساس تعلق به جامعه با میانگین

در رتبه 52/1در رتبه اول، شاخص رضایت از اوضاع سیاسی با میانگین رتبه 98/2رتبه

دارد. با در رتبه سوم قرار 51/1دوم و شاخص احساس آزادي سیاسی با میانگین رتبه

) و سطح معناداري حاصله که کمتـر 268/1061توجه مقدار کاي اسکوئر بدست آمده (

می باشد، می توان این اولویت بندي را بالحاظ آماري مورد تأیید دانست. 01/0از


مقایسه میانگین رتبه بندي شده شاخص هاي توسعه سیاسی ):8(جدول شماره

.Chi-Square df Sig میانگین رتبه تعداد توسعه سیاسی

51/1 724 احساس آزادي سیاسی

52/1 724 رضایت از اوضاع سیاسی 000/0 2 268/1061

98/2 724 احساس تعلق به جامعه

. اعتماد اجتماعی و ابعاد آن7- 2

آزمـون قیـ طر از آمـده بدست يبند رتبه در شود، می دهید زیر جدول در که همانگونه

ـ اولو سهیمقا و یبررس خصوص در دمنیفر ،یاجتمـاع اعتمـاد هـاي شـاخص هـاي تی

کنتـرل شـاخص اول، رتبـه در 10/8 رتبه نیانگیم با يساختار خشونت فقدان شاخص

یاسیس تعامالت لیتسه شاخص دوم، رتبه در 46/7 رتبه نیانگیم با یمال و يادار فساد

ـ م بـا يرفتـار تیشـفاف شاخص سوم، رتبه در 09/7 رتبه نیانگیم با یاجتماع – نیانگی

رتبـه در 63/6 رتبـه نیانگیم با يریپذ انعطاف زانیم شاخص چهارم، رتبه در 81/6 رتبه

ـ م بـا مجـازات در عدالت شاخص پنجم، شـاخص ششـم، رتبـه در 59/5 رتبـه نیانگی

بـا رسـانه بـه اعتمـاد شـاخص هفـتم، رتبه در 33/5 رتبه نیانگیم با یاطالعات تیشفاف

رتبـه نیانگیم با یحکومت ينهادها به اعتماد شاخص هشتم، رتبه در 20/5 رتبه نیانگیم

ـ م بـا ياقتصـاد عدالت شاخص نهم، رتبه در 94/4 و دهـم رتبـه در 54/4 رتبـه نیانگی

مقدار توجه با. دارد قرار ازدهمی رتبه در 31/4 رتبه نیانگیم با يگفتار تیشفاف شاخص

01/0 از کمتـر کـه حاصـله يمعنـادار سـطح و) 21/1126( آمـده بدست اسکوئر يکا

.دانست دییتأ مورد يآمار حاظبه ل را يبند تیاولو نیا توان می ،باشد می هاي اعتماد اجتماعی مقایسه میانگین رتبه بندي شده شاخص :9 شماره جدول

.Chi-Square df Sig میانگین رتبه تعداد اعتماد اجتماعی

7.46 724 کنترل فساد اداري و مالی

21/1126 10 000/0

5.20 724 ها اعتماد به رسانه

5.59 724 عدالت در مجازات

7.09 724 اجتماعی –تسهیل تعامالت سیاسی

4.54 724 عدالت اقتصادي

5.33 724 شفافیت اطالعاتی

4.31 724 شفافیت گفتاري

6.81 724 شفافیت رفتاري


.Chi-Square df Sig میانگین رتبه تعداد اعتماد اجتماعی

8.10 724 فقدان خشونت ساختاري

4.94 724 به نهادهاي حکومتیاعتماد

6.63 724 پذیري میزان انعطاف

اجتماعی و ابعاد آن . مشارکت7- 3

قیـ طر از آمـده بدسـت يبند رتبه در شود، می دهید 10شماره جدول در که همانگونه

ـ اولو سـه یمقا و یبررس خصوص در دمنیفر آزمون مشـارکت هـاي شـاخص هـاي تی

بـا ياقتصـاد و یاجتمـاع یزنـدگ در مشـارکت يبرا ها گروه جیبس شاخص ،یاجتماع

رتبـه در 60/2 رتبـه نیانگیم با نظم به شیگرا شاخص اول، رتبه در 75/3 رتبه نیانگیم

ـ م با يریپذ تیمسئول حس شاخص دوم، شـاخص و سـوم رتبـه در 35/2 رتبـه نیانگی

اسکوئر يکا مقدار توجه با. دارد قرار چهارم رتبه در 30/1 رتبه نیانگیم با تیامن حس

تـوان می ،باشد می 01/0 از کمتر که حاصله يمعنادار سطح و) 136/1371( آمده بدست

.دانست دییتأ مورد يآمار بالحاظ را يبند تیاولو نیا

اجتماعی مشارکت: مقایسه میانگین رتبه بندي شده شاخص هاي 10جدول شماره

.Chi-Square df Sig میانگین رتبه تعداد اجتماعی مشارکت

60/2 724 یبه نظم اجتماع شیگرا

136/1371 3 000/0

35/2 724 افراد يریپذ تیمسئول حس

30/1 724 یاجتماع تیامن حس

مشـارکت در يهـا بـرا گروه جیبس

يو اقتصاد یاجتماع یزندگ724 75/3

برازش مدل ساختاري تحقیق :معادالت ساختاري. 8

پـردازیم، بـدین می AMOSافزار ش مدل با استفاده از نرمدر این قسمت به بررسی براز

معنا که آیا مدل تحقیق برشی از واقعیت هست یا خیر؟ براي دست یابی به این مسـأله

هـاي مربـوط بـرازش کنیم، و سپس براساس آماره ابتدا همه متغیرها را در مدل وارد می

مدل را قضاوت خواهیم نمود.


گیري متغیرهاي مستقل همدل انداز ):1شماره (شکل

* گانه آن در حالت استاندارد توسعه سیاسی و ابعاد سهنوع نگرش به با

)، احساس تعلق به جامعه F2)، رضایت از اوضاع سیاسی (F1عالئم اختصاري مدل: احساس آزادي سیاسی ( *

)F3) توسعه سیاسی ،(F19) کنترل فساد اداري و مالی ،(F4ها ( )، اعتماد به رسانهF5) عدالت در مجازات ،(F6 ،(

)، F10)، شفافیت گفتاري (F9)، شفافیت اطالعاتی (F8لت اقتصادي ()، عداF7اجتماعی ( –تسهیل تعامالت سیاسی

پذیري )، میزان انعطافF13)، اعتماد به نهادهاي حکومتی (F12)، فقدان خشونت ساختاري (F11شفافیت رفتاري (

)F14(، ) اعتماد اجتماعیF20(هویت دینی ، )F15(، هویت جهانی )F16(، هویت ملی )F17(، هویت فرهنگی )F18(،

،)F21اجتماعی (هویت


شود:هاي برازش مدل فوق در جدول زیر مشاهده میشاخص

*هاي برازش مدلشاخص :)11(شماره جدول

هاي نیکویی برازششاخص

CMIN/DF RMSEA NFI CFI IFI 960/2 071/0 94/0 90/0 92/0

هر چه کوچکتر باشد بیانگر برازش بهتر است CMIN/DFالزم به ذکر است حاصل

نیز هر RMSEAدهند. شاخص را به عنوان نقطه برش مد نظر قرار می 5و معموالً عدد

بـه 10/0تا 05/0چه به صفر نزدیکتر باشد بیانگر برازش بهتر است. معموالً عددي بین

) هـر چـه بـه NFI, IFIو CFIها (یرد. سایر شاخصگعنوان نقطه برش مد نظر قرار می

شـود حاصـل یک نزدیکتر باشد بیانگر برازش بهتر است. همان طور کـه مشـاهده مـی

برابـر RMSEAاست. همچنین مقدار 960/2دو بر درجه آزادي برابر با تقسیم مقدار خی

کمتراست. در اندکی از نقطه برش تعیین شده IFIو NFI ،CFIاست. اما مقدار 071/0با

هاي برازش حاکی از آن است که مدل بدست آمده قابـل توان گفت که شاخص کل می

انطباق با جامعه آماري هست.

هاي استنباطی . یافته9

شود که نشـان توسعه سیاسی یک حرکت تحول پذیر در فضاي سیاسی جامعه تلقی می

امور سیاسی فاصله و بـه دهنده تحول در جامعه است. حرکتی که از مناسبات سنتی در

هاي مدرن در برخورد با امور سیاسی در جریان است. جریانات سیاسی در سمت روش

جوامع سنتی در گذشته به این صورت بود که شخص حاکم و درباریان همه امور اداره

کردنـد، امـا حکومت را در اختیار داشتند و مطابق سالیق خود بر جامعه حکومـت مـی

سـت کـه در گذشـته وجـود ا مدرن امروزي پیچیده تر از آن چیـزي سیاست در دنیاي

داشته است. امروز در سیاست مردم در سرنوشـت سیاسـی خـود بـه فراخـور توانـایی

هایشان دخیل هستند. بنـابراین در اینجـا بحـث مشـارکت مـردم در امـور مربـوط بـه

* CMIN/DF ؛ (خی(دو تقسیم بر درجه آزاديNFI (شاخص برازش تعدیل شده)؛CFI شاخص برازش مقایسه)اي)؛

IFI (شاخص برازش افزایشی)؛RMSEA .(ریشه میانگین مجذور خطاي برآورد)


ر کوشـید کنند مطرح است. در این راستا پـژوهش حاضـ اي که در آن زیست می جامعه

تأثیري که سرمایه اجتماعی افراد که در دو جنبه اعتمـاد و مشـارکت اجتمـاعی مطـرح

توسعه سیاسی نمایان سازد. در این راسـتا بـه تحلیـل اثرگـذاري نوع نگرش به را بر گردید

بندي ابعاد سرمایه اجتماعی بر توسعه سیاسی خواهیم پرداخت سپس در ادامه در مقام جمع

اري سرمایه اجتماعی بر توسعه سیاسی و ابعاد آن خواهیم پرداخت.به تحلیل اثرگذ

در اکثر تعاریفی که از سرمایه اجتماعی به عمل آمده است اعتماد به عنوان یکی از

توان به عنوان عناصر تشکیل دهنده آن در نظر گرفته شده است. به هرحال اعتماد را می

را هـم بـه عنـوان ارتباط دیالکتیکی آن جز ذهنی سرمایه اجتماعی تلقی کرد یا در یک

علت و هم پیامد سرمایه اجتماعی دانست. به اعتقاد پاتنام اعتماد به همان اندازه که یک

هـا بـه نگرش شخصی است یک دارایی ضروري نظام اجتماعی نیز هست. همـه نظـام

. اعتمـاد وجود اعتماد بین دولت و شهروندان نیاز دارند تا در مسیر توسعه گام بردارنـد

عنصري اساسی در تمامی روندهاي برنامه ریزي، تصمیم گیري و اجرا در امور سیاسی

یک از این سه مرحله گـردد باشد، و یک نظام سیاسی قبل از اینکه بخواهد وارد هر می

دهد نیازمند سطحی از اعتماد مردم به خود است. نگاهی به کشورهاي مختلف نشان می

هاي توسعه یافته حرکـت کنـیم، هاي توسعه نیافته به سوي نظام امکه هر اندازه که از نظ

نظام سیاسی از مشروعیت بیشتري برخوردار است. همچنین روند اعتماد اجتماعی نیـز

در این کشورها گویاي این مطلب است که اعتماد اجتمـاعی در جوامـع توسـعه یافتـه

وردارند. بنـابراین بـه نظـر بیشتر از کشورهایی است که از سطح توسعه پائین تري برخ

رسد که رابطه اعتماد اجتماعی با توسعه سیاسی یک رابطه متقابل است. می

در این پژوهش سعی شده است که سهم متغیر اعتماد اجتماعی و ابعاد آن به عنوان

نوع نگـرش بـه یک شاخص از سرمایه اجتماعی در نگرش شهروندان تهرانی نسبت به

سی قرار گیرد. در راستاي فرضیات تحقیق اعتمـاد اجتمـاعی و توسعه سیاسی مورد برر

هریک از ابعاد یازده گانه آن از متغیرهاي اثرگذار بر نگرش نسبت به توسعه سیاسی در

نظر گرفته شده است. رابطه اعتماد اجتماعی و ابعاد آن در قالب فرضیات تحقیق مـورد

اعتماد اجتماعی و تمامی ابعـاد پژوهش تجربی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که

یازده گانه آن بر روي نگرش شهروندان تهرانی نسبت به توسـعه سیاسـی تـأثیر مثبـت


دارند. همچنین متغیر اعتماد اجتماعی بر روي سه بعد نگرش نسبت به توسعه سیاسـی

یعنی ابعاد رضایت از اوضاع سیاسی، احساس آزادي سیاسی و احساس تعلق به جامعه

بعـد تنهـا توسـعه بـه یتهران شهروندان نگرش تیمطلوب لحاظبه أثیر مثبت دارد. نیز ت

و یاسـ یس يآزاد احسـاس ابعاد و دارد، قرار یمطلوب سطح در جامعه به تعلق احساس

ـ در یاسـ یس توسعه به نگرش ریمتغ نیهمچن و یاسیس اوضاع از تیرضا در افـراد نیب

ـ ابعاد یتمام و یاجتماع ماداعت ریمتغ نیهمچن. ندارد قرار یمطلوب سطح آن گانـه ازدهی

انعطـاف زانیـ م تیـ مطلوب عـدم رسـد کـه به نظر می .ندارند قرار یمطلوب سطح در زین

بلکـه سـتند ین جامعه ساختار رییتغ دنبال به آنان که است آن از یحاک شهروندان يریپذ

ـ اولو بالحـاظ . باشند می موجود تیوضع اصالح خواهان شتریب توسـعه ابعـاد يبنـد تی

یاسیس اوضاع از تیرضا ابعاد و نخست تیاولو در جامعه به تعلق احساس بعد یاسیس

ابعاد يبند تیاولو خصوص در. دارند قرار يبعدهاي رتبه در یاسیس يآزاد احساس و

فسـاد کنتـرل ابعاد و نخست، تیاولو در يساختار خشونت فقدان زین یاجتماع اعتماد

ــال و يادار ــه ،یم ــامال لیتس ــیس تتع ــاع – یاس ــفاف ،یاجتم ــار تیش ــم ،يرفت زانی

ينهادها به اعتماد رسانه، به اعتماد ،یاطالعات تیشفاف مجازات، در عدالت ،يریپذ انعطاف

همچنین .دارند قرار يبعدهاي تیاولو در يگفتار تیشفاف و ياقتصاد عدالت ،یحکومت

ست که اثرگـذاري بررسی برازش حاصل از معادالت ساختاري نیز گویاي این مطلب ا

بدست آمده از متغیر اعتماد اجتماعی و ابعاد آن بر نگرش به توسعه سیاسی با اطمینـان

گویاي این مهم است که ابعاد تحقیقباالي منطبق بر جامعه آماري است. همچنین نتایج

اعتماد اجتماعی توانسته است به نسبت بـاالیی نگـرش بـه توسـعه سیاسـی را در بـین

انی تبیین نماید.شهروندان تهر

گیري نتیجه

توان گفت که نتایج بدست آمده در راستاي نظریات زتومکـا و حاظ تئوریک نیز میبه ل

باشد. زتومکا و پاتنام معتقدند که اعتمـاد اجتمـاعی از متغیرهـاي اثرگـذار بـر پاتنام می

باشـد. توسعه سیاسی است، و زمینه ساز تعهد و وفاداري شهروندان به نظام سیاسی می

در این راستا یکی از نتایج این تحقیق مربوط به اثرگذاري شفافیت اطالعاتی، رفتاري و


گیرد. زتومکا گفتاري بر توسعه سیاسی است که این متغیرها مورد تأکید زتومکا قرار می

هاي اجتمـاعی و یکی از عوامل ساختاري اعتماد را مربوط به شفافیت نهادها و سازمان

دانـد، کـه عـدم وجـود ایـن هـا مـی اري و پنهان کاري گسترده سـازمان متضاد آن رازد

کند و در روند توسـعه ها عملکرد و کارایی نظام سیاسی را با مشکل مواجه می شفافیت

اجتماعی نیز از عوامل اثر گذار –کند. تسهیل تعامالت سیاسی سیاسی اختالل ایجاد می

ـ ومکا قابل تبیـین مـی بر نگرش به توسعه سیاسی است که با نظریه زت لحـاظ ه باشـد. ب

توان گفت کـه نتـایج پـژوهش حاضـر در خصـوص اثرگـذاري اعتمـاد تجربی هم می

)، آلبـانو و باربـارا 2000اجتماعی بر توسعه سیاسی در راسـتاي تحقیقـات روتسـتین (

) و 1389)، میر طیب موسوي (1384بخش ( )، کیان تاج1380)، حسین بشیریه (2009(

گیرد. ) قرار می1392( پرویز پیران

از متغیر سرمایه اجتماعی در این پژوهش است يمشارکت اجتماعی شاخص دیگر

:قـرار گرفـت توجـه توسعه سیاسی مورد نوع نگرش شهروندان به که اثرگذاري آن بر

نتایج حاکی از آن است که مشارکت اجتمـاعی و تمـامی ابعـاد چهارگانـه آن بـر روي

سبت به توسعه سیاسی تـأثیر مثبـت دارنـد. همچنـین متغیـر نگرش شهروندان تهرانی ن

مشارکت اجتماعی بر روي سه بعد نگرش نسبت به توسعه سیاسی یعنی ابعاد رضـایت

از اوضاع سیاسی، احساس آزادي سیاسی و احساس تعلق به جامعه نیز تأثیر مثبت دارد.

ابعـاد و یاجتماع رکتمشا ریمتغ آن، ابعاد و یاجتماع مشارکت ریمتغ تیمطلوب بالحاظ

سـطح در یاجتماع نظم به شیگرا و یاجتماع تیامن حس افراد، يریپذ تیمسئول حس

ياقتصاد و یاجتماع یزندگ در مشارکت يبرا ها گروه جیبس بعد اما. دارند قرار یمطلوب

احسـاس بعـد یاسـ یس توسعه ابعاد يبند تیاولو بالحاظ. ندارد قرار یمطلوب سطح در

يآزاد احسـاس و یاسیس اوضاع از تیرضا ابعاد و نخست تیاولو در عهجام به تعلق

ـ اولو خصوص در. دارند قرار يبعدهاي تیاولو در یاسیس مشـارکت ابعـاد يبنـد تی

در ياقتصـاد و یاجتمـاع یزنـدگ در مشـارکت يبـرا هـا گروه جیبس بعد زین یاجتماع

تیامن حس و يریپذ تیلمسئو حس ن،یانگیم با نظم به شیگرا ابعاد و نخست، تیاولو

هـاي سرمایه اجتماعی که برآمد یافتـه .رندیگ می قرار انیپاسخگو يبعدهاي تیاولو در

اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی است نیز مـورد پـژوهش تجربـی قـرار مولفهدو


گرفت. نتایج نشان داده که سرمایه اجتماعی بر روي توسعه سیاسـی تـأثیر مثبـت دارد.

رضـایت از اوضـاع سیاسـی، متغیر بر ابعاد سه گانه توسعه سیاسی یعنـی همچنین این

احساس آزادي سیاسی و بر احساس تعلق به جامعه نیز تأثیر مثبت دارد.

کتابنامه

بررسی رابطه بین انسـجام اجتمـاعی و مشـاکرت اجتمـاعی « .)۱۳۸۰ازکیا، مصطفی، غفاری، غالمرضا (

، سال نهـم، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، »وستایی شهر کاشانسازمان یافته روستائیان در نواحی ر

. ۱۷۵-۲۰۶، صص ۳۶۵شماره

کید بر جامعه روستای یتوسعه روستای .)۱۳۸۳( یو غالمرضا غفار یازکیا، مصطف نشـر :تهران ،ایران یبا تأ

ی.ن

نشر گام نو. :، تهرانانع توسعه سیاسی در ایرانمو .)۱۳۸۰حسین ( ،بشیریه

، تهـران: ۱۳۷۷، ترجمه محمد تقـی دلفـروز در سـال های مدرن دمکراسی و سنت .)۱۳۹۲(رابرت پاتنام،

دفتر مطالعات سیاسی وزارت کشور.

، شـماره مجله راهبرد فرهنگ، »مالحظات و راهبردهای ارتقای سرمایه اجتماعی. «)۱۳۹۳سرشت، سلیمان ( پاک

بیست و پنجم، بهار.

هـای توسـعه آسـیب شناسـی طرح« ؛)۱۳۸۵حسینی، سید هـادی ( ؛نحاتمی نژاد، حسی؛ پوراحمد، احمد

.۱۶۷-۱۸۰، صص ۵۸، سال پانزدهم، شماره های جغرافیایی ، پژوهش»شهر در کشور

، تهران: نشر شیرازه.سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه .)۱۳۸۴تاجبخش، کیان (

نشرنی . :، تهرانشناسی نظم جامعه .)۱۳۸۲چلبی، مسعود (

سیاسـی -بررسـی عوامـل اجتمـاعی مـوثر بـر مشـارکت اجتمـاعی«)، ۱۳۹۴روهنده، مجید ( ؛زارع، بیژن

، دوره نهـم، مجله مطالعات اجتماعی ایران، )»سال شهر کرج ۱۸ب شهروندان باالی ای در با (مطالعه

. ۶۴-۸۷، صص ۹۴، تابستان ۲شماره

نشر شیرازه. :جمه غالمرضا غفاری، تهران، تراعتماد نظریه جامعه شناختی .)۱۳۸۶زتومکا، پیوتر (

، ۷، سـال اقتصـادی-اطالعات سیاسی، »سنت، مدرنیسم و فرهنگ توسعه« .)۱۳۷۱سریع القلم، محمود (

، مهر و آبان. ۲و ۳ش

)، ۱۳۹۳بررسی میزان پوشش مفاهیم توسعه سیاسی در ماهنامه مهرنامه در سال .)۱۳۹۴سلمانی، حسین (

دانشـگاه آزاد تهـران تهـران: ارشد، دانشکده علوم ارتباطـات و مطالعـات رسـانه،نامه کارشناسی پایان

مرکزی.

نشر طرح نو. تهران: ،علل و موانع قانون گرایی در ایران .)۱۳۹۰عبداللهی، محمد (

ـا ؛ تصـمیم قطعـی ،اکـرم ( ـا ، عبدالرض ـارکت سیاسـی «) ، ۱۳۸۹غفاری هشجین ، زاهد ؛ بیگی نی عوامـل مـوثر بـر مش


ـتان ، دوفصـلنامه علمـی_ پژوهشـی دا نـش سیاسـی، »جویان علوم سیاسی و فنی دانشگاه تهـراندانش ـاییز وزمس ، پ

۲۴۰- ۲۰۷صص

نشر سفیر. :، ترجمه احمد تدین، تهرانهان سومکارگردانی دگرگونی سیاسی در ج .)۱۳۶۹گن زیر،ایرنه (

نشر نی. :، ترجمه منوچهر صبوری، تهرانجامعه شناسی .)۱۳۸۱گیدنز، آنتونی (

، »اندیشه سرمایه اجتماعی وفـاق اجتمـاعی توسـعه سیاسـی و امنیـت ملـی« .)۱۳۸۹موسوی، میر طیب (

. ۱۱۵-۱۳۸، صص ۱۳، شماره مجله علوم سیاسی دانشگاه آزاد کرجChristopher, J. Bicker (2007). Legitimacy through Norms: the political limits of Europe

Normative power, university of oxford, OXI, 3JP, UK. Fukuyama, f (1999). Social capital and civil society, The institute of public policy, George

mason university. Hamilton, Hamish (1996). Cultural Explanations; the Man in the Baghdad Cape. The

Economist (Nov. 9th,). Lerner, Danial (1964). The passing of Traditional society, New York, the Macmillian Com. Mehta, Shirr (1984). Rular development policies and programs. London: Sage. Putnam R (2000). Social capital: measurement and consequence Kennedy school of

government, Harvard University, Http:www.oecd.org/cer/obj. Roberto, Albano and Filipe, Barbara (2009). Social Capital, Welfare state and Political

Legitimacy, American behavioral scientist. Rothestein, Bo (2000). Social Capital and Institution legitimacy, Goteborg University, Sweden. Sztompka, P (1999). trust and emerging democracy lessons from Poland,

internationalsociology, Vol.11. Taylor , Peter (2009). Political Legitimacy and social citizenship: a dilemma of austerity,

paper presented for the social policy association annual conference, July 2009. Zimmerman, Abraham, (1996). Public Participation in Planing, Common Questions about

Planing in Arizona Issus 6, February.

The impact of social capital of state on political...

Documents

Transcript of The impact of social capital of state on political...