Journal of Historical Researches, Vol. 11, Issue 2, No. 42, Summer 2019

The Function of ‘the Museum of Ancient Persia’ Institution in the Idea of

Nation-state in Pahlavi Era

Bigdelou, Reza *

Department of Political geography, Research Institute of geographical policing, Security Sciences and Social Studies

Research Institute, Tehran, Iran.

Abstract

The establishment of museum in the modern age as a multidimensional and multifunctional

institution indicated a fundamental change in the epistemic system of mankind. Its formation

was based on special cultural, political, and social foundations. Designating a site for keeping

antique objects or museums, which aimed at making Iranians familiar with European museums

and discoveries of ancient artifacts, dates back to the age of Nasir al-Din Shah Qajar. Hoping to

build a museum, Nasir al-Din Shah allocated a site for keeping and exhibiting valuable

historical artifacts, but this attempt failed to be kept on any longer. As Iranians became familiar

with new ideas and the importance of the museum and ancient works, the idea of establishing a

museum was pursued by the elites gathered in the Society for National Monuments. And,

finally, with the formation of the modern Pahlavi government, the building of the Museum of

Ancient Persia began on the western side of Mashgh Square, at the heart of the capital. Using a

historical-analytical method, this paper aims to investigate the reasons and the most important

functions of Museum of Ancient Persia in the context of the Pahlavi State. The achievements of

the research indicate that the establishment of museum in Iran was deeply associated with the

idea of nationalism. Although the establishment of this institution was a dream that

Constitutionalist intellectuals cherished, it was operationalized and fulfilled by Pahlavi. Despite

functions such as collection, preservation, protection and exhibition, the most important goal

and demand of the Pahlavi State was to provide learnings and studies, creating identity and

legitimizing this institution, so they decided to rebuild and reproduce some narrations of ancient

history that supported the ideology of the Pahlavi State.

Keywords: Museum of Ancient Persia, Pahlavi State, Nationalism, Legitimacy.

يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

* گدلويرضا ب

چكيده

در نظـام نياديـ بن يتحـول ةدهند نشان ،يو چندكاركرد يچندوجه ينهاد گاهيموزه در جا سيتأس د،يدر عصر جد يمحلـ جـاد ياستوار بود. ا يخاص يو اجتماع ياسيو س يفرهنگ يها نهينهاد بر زم نيا يريگ انسان بود. شكل يمعرفت

در عصـر يو كشف آثار باسـتان يياروپا يها موزهبا انيرانيا ييموزه، به آشنا اي قهيعت ياياش يدر حكم محل نگهدارآثـار شيحفظ و نما يبرا يموزه، در كاخ گلستان محل جاديبا هدف ا شاه ني. ناصرالدگردد يقاجار برم شاه نيناصرالد

مـوزه و تيـ و اهم ديجد يها شهيبا اند انيرانيا ييآشنا با .افتياقدام قوام ن نيكرد؛ اما ا ريدا يخيو باارزش تار قهيعتبـا ت،يـ مـوزه را دنبـال كردنـد. درنها سيتأسـ يشةجمع شده بودند اند يكه در انجمن آثار مل ينخبگان ،يآثار باستان

آغـاز تخـت يپا يمركـز تيمشق و در موقع دانيم يباستان در ضلع غرب رانيا ةموز يبنا ،يدولت مدرن پهلو ليتشكباسـتان را رانيا ةموز يكاركردها نيو مهمتر جاديا يها بر آن است علت يليتحل يخيمقاله با روش تار نيا حال شد.

در ران،يـ مـوزه در ا سيآن است كه تأس ةكنند انيپژوهش ب يكند. دستاوردها ليو تحل يبررس يدر بافتار دولت پهلونهاد از آمال روشـنفكران مشـروطه بـود، دولـت نيا سيشكل گرفت. هرچند تأس سميوناليناس يشةبا اند قيعم ونديپ

زش و آمـو ش،يحفاظـت، نمـا ،ينگهـدار ،يهمچون گـردآور ييكرد. باوجود كاركردها يو عمل ييآن را نها يپهلو يبـود. دولـت پهلـو ييجـو تيو مشروع يساز تينهاد، هو نياز ا يهدف و خواست دولت پهلو نيتر پژوهش، مهم

كند. يبانيدولت پشت نيا يدئولوژيبود كه از ا يباستان خياز تار ييها تيوار ديدنبال برساخت و بازتول به .تيمشروع سم،يوناليناس ،يباستان، دولت پهلو رانيا ةموز هاي كليدي واژه

تهران، ،يو مطالعات اجتماع يپژوهشگاه علوم انتظام ،يانتظام يايپژوهشكده جغراف ،ياسيس يايجغراف يگروه پژوهش خ،يتار ارياستاد * bigdelor@gmail.com رانيا

Copyright © 2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0/), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they cannot change it in any way or use it commercially.

پژوهشي) -(علمي هاي تاريخي پژوهشنامه فصل دانشگاه اصفهانمعاونت پژوهش و فناوري

يازدهم، دوره جديد، سال پنجمسال پنجاه و 99- 117 ، صص1398، زمستان )42(پياپي دومشماره

05/09/1398، تاريخ پذيرش: 10/02/1398تاريخ وصول:

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /100

مقدمهمقدمه

. است انسان تمدني و تاريخي فظةحا بةمثا به موزه در بنيادين تحولي از جديد عصر در موزه گيري شكل اي، مـوزه يشةانـد در. دارد نشـان انسان معرفتي مباني جوامـع براي دانايي از نظامي حكم در باستاني دوران موجودي لةمنز به انسان به آن، بر اتكا با كه شد مطرح

حكـم در باسـتاني دوران پـس شد؛ نگريسته تاريخي و سياسـي ابعاد بازسازي و نوسازي براي الهامي منبع

ميـان ايـن در. شد مطرح جوامع فرهنگي و اجتماعي براسـاس اي موزه معرفت كه بود علمي شناسي باستان

لعةمطــا را شناســي باســتان. شــد بنــا آن دســتاوردهاي مـادي بقايـاي و مـدارك از اسـتفاده با انساني شتةگذ

امـروز بـه تا گذشته هاي هزاره آن قلمرو كه اند دانسته .شود مي شامل را

بين عميق پيوند ميالدي بيستم و نوزدهم هاي سدهــم ــتان و ناسيوناليسـ ــي باسـ ــاهد را شناسـ ــود شـ . بـ

هاي رويه با روشمند اي رشته جايگاه در شناسي باستان تكـوين مـيالدي نـوزدهم قرن خالل در شده، پذيرفته آثـار بـه فزاينـده قةعـال از ابتدا در آن پيدايش. يافت

آثـار بعـدها تاحـدي و باسـتان روم و يونان كالسيك ظهـور . پـذيرفت تـأثير نزديـك خـاور در شـده يافت ويـژه بـه شناسـي، زيسـت و شناسـي زمين هاي مكتبــد ــل، يشةان ــين تكام ــل دوم ــويني عام ــده تك در عم

.بود شناسي باستان آن دنبـال به بود يافته عام پذيرش كه تكامل اصل

حيـات، ةشـد منقرض ا شكال بندي رده و كشف با بود پيشـين اجدادي ا شكال تكامل حاصل را كنوني انسان هـا، سـده ايـن در شناسي باستان تكوين در. دهد نشان هويـت هـاي ريشـه كشف منظور به وجو جست شوق هـاي دولت ظهور با كه بود مؤثرتر و تر مهم عامل ملي سـده اواخـر از كـه فراينـدي . بود زمان هم مدرن ملي

و نـوزده هـاي سده طي و شد شروع ميالدي هيجدهم .كرد پيدا تداوم ميالدي بيستم

ــام ــا همگ ــرفت ب ــاي روش پيش ــخيص ه و تش ظهـور ملـي هـاي دولت مادي، ميراث وتحليل تجزيهــد مــي ــه كــه يافتن ــه عالق ــيهن ب ــر ملمــوس را م و ت

كشـف با نظرگاه، اين از. كردند مي جلوه تر مشخص شـد مي ها انسان زادبوم در شده يافت بقاياي تفسير و

ايـن . كـرد رديـابي را ملـي هـاي خاستگاه و ها ريشه پسـافرايندي شناسي باستان در امروزه ويژه به ديدگاه .است تر نمايان و تـام عينيـت شناسـي باستان علم در منظر، اين از

پـذير امكـان گـذاري ارزش بدون و طرفانه بي پژوهش ذهنـي و فكـري هاي عالقه نقد بر ديدگاه اين. نيست

ــژوهش صةعــر سياســي بافــت و دانشــمندان هــاي پــتان ــي باس ــد شناس ــي تأكي ــد م ــه. كن ــور ب ــي، ط كل كه است متوجه نكته اين بر پسافرايندي شناسي باستان

ــه ــت چگون ــي باف ــر سياس ــايج ب ــژوهش نت ــا پ و ه .گذارد مي تأثير شناسان باستان هاي اكتشاف

سـاخت گيـري شـكل بـا گـرا ملـي شناسي باستانــت سياســي ــت، دول ــه مل ــال ب ــابي مشــروعيت دنب و ي

شتةگـذ در مـدرن هـاي دولـت براي سازي مشروعيت فرهنگـي سياسي ارزش دور شتةگذ درنتيجه،. بود دور

كـه اي گذشـته ايجـاد منظـور به. كرد پيدا چشمگيري بـين گرفتنـد مـي خـدمت بـه سياسي هاي موجوديت

پديد عميق ارتباطي شناسي باستان و جديد ملت دولت هـاي سـده در كه است تأمل درخور موضوع اين. آمد

صـورت بـه گذشـته ةدربـار ما معاصر تصورات اخير، گرفتـه شكل شناسي باستان از تأثيرپذيري با اي فزاينده از عظيمي حجم است شده موفق شناسي باستان. است

ــدارك ــواهد و م ــاك دل از را ش ــرون خ ــد بي و كش ايـن با. دهد افزايش گذشته از را ما شناخت درنتيجه،

101/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

شناسي باستان دستاوردهاي از ناشي شناخت اين حال، .است خورده پيوند سياست با

بسياري ناسيوناليسم، به كمك براي شناسان باستانــه از ــاي برنام ــتي ه ــدوين را ناسيوناليس ــدايت و ت ه

مـادي، بقاياي براساس تاريخ كه هدف اين با. اند كرده بـه ملـي انسجامي به بخشيدن ياري چارچوب در ولي

از اي عمـده سـهم شناسي باستان. شود گذاشته نمايش كشـف با و است گرفته برعهده را سازي ملت وظايف

تالش گذشته مادي بقاياي و اساطير نمادها، معرفي و اســاس و شــالوده شناســي باســتان ابــزار بــا كنــد مــي

كه ملي هاي دولت. سازد برپا را ملي دولت ايدئولوژي فراوانـي نياز ملي همبستگي ايجاد و بخشي انسجام به

براي پرش كوه و مشترك پيشينة يافتن دانند مي و دارند و شناسـي باسـتان از دارد، درخشـاني فوايـد چـه آنها

.كنند مي حمايت همواره آن هاي برنامه باسـتاني هاي گنجينه داشتن علت به خاورميانه در

بـــر مبتنـــي ناسيوناليســـم گذشـــته، هـــاي تمـــدن از ايـن ايـران، در. بـود تـر پررنـگ بسـيار شناسي باستان لحـاظ بـه و بـود تـر پررنگ ديگر كشورهاي از مسئله. نمـود مـي تر مهم بسيار آن اهميت فرهنگي، و سياسي تـاريخي هاي دوره از بسياري بر زمان گذشت هرچند و تـاريخي پيونـد ايـران بـود، افكنـده فراموشي غبار

حفـظ وبـيش كـم باسـتاني شتةگذ با را خود فرهنگي را خود بنيان نيز پهلوي دولت ميان، اين در. بود كرده در آن يشةر كـه بـود گذاشـته ملـي هويت ساخت بر

هاي كاوش با اروپايي شناسان باستان. بود باستان ايران ايـران تـاريخ از مهمي زواياي ايران، در شناسي باستان دست به ارزشمندي اشياي و كردند روشن را باستاني .داشتند چشمگيري تاريخي علمي ارزش كه آوردند مكـاني در شناسـي باستان علم از آمده دست به آثار

افـق از هـا مـوزه امـروزه . يابـد مـي تجلي موزه نام به كـه انـد بركشـيده مدنيتي و عقالنيت انديشه، فرهنگ،

و بـودگي مـدرن ةكننـد نمايـان اي مسـئله هـر از بيش از وجـوهي مـوزه جديد، عصر در. است تجددگرايي

هاي آرمان و ها ارزش و تاريخي ةپيچيد ابعاد و اضالع تبيـين . گذارد مي نمايش به و كند مي آشكار را مدرنيته جديـد تـاريخي بسـتر از جـدا مـوزه وجودي فلسفة چنـدوجهي، نهادهـايي بـه هـا موزه. نيست پذير امكان

تجلي موزه. اند شده تبديل چندكاركردي و چندهويتي مدرن عالم نگاه در كه است بنيادين چرخشي و تحول

و هـا پديـده زمـان و تـاريخ بـه همچنـين و انسان به .شد ايجاد رويدادها شـكل تـدريج بـه مـوزه تشـكيل رنسانس، از پس هـاي كـاوش مصـر، بـه ناپلئون حملة دنبال به. گرفت باسـتاني اشـياي و شـد آغـاز مصـر در شناسي باستان

ةمـوز پـس شد؛ منتقل فرانسه به مصر در آمده دست به ةمنظـر حتـي و شـد آثـار ايـن از مملـو پاريس لوور

نصـب منظـور بـه نمونه براي. كرد دگرگون را پاريس كنكــــورد ميــــدان در (obelisk) اي خــــواره مــــي

(Concorde)، نفــر هــزار دويســت و فرانســه پادشــاه .يافتند حضور راســتاي در تــالش اروپاييــان بــراي زمــان، ايــن از

وجهــي كشــورها ديگــر باســتاني آثــار تصــاحب و فرانســه همچــون كشــورهايي. يافــت ناسيوناليســتي

و انباشـتند مـي آثـار ايـن با را خود هاي موزه انگلستان ايـن بـين رقـابتي باسـتاني آثـار آوردن دسـت به براي

آنها انتقال و آثار اين كشف بنابراين آمد؛ پديد كشورها آن در. يافـت ملـي جنبة نوعي آنها نمايش و ها موزه به

ناسيوناليسـتي آشـكارا نهـادي اروپايي هاي موزه عصر، اشـياي بهتـرين غـارت بـا هـا مـوزه ايـن هرچنـد بود؛

بـا كـه اشـيايي . يافتنـد مـي موجوديت ديگر كشورهاي دسـت به كننده غارت كشور شناسان باستان هاي حفاري

را ها موزه اين كه دارد وجود امكان اين بنابراين. آمد مي .ناميد ناسيوناليستي استعماري نهادهايي زمان هم

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /102

روشني به پهلوي، عصر در باستان ايران ةموز ايجاد نهـادي گيـري شـكل و ناسيوناليسم يشةاند تأثيرات از

اين با. كند مي حكايت غربي الگوي براساس فرهنگي كاركردهـايي خـود دوران در جديـد نهـاد ايـن حال،

ــت ــه داش ــن ك ــته اي ــر نوش ــت آن ب ــا اس روش ب و فرهنگـي كاركردهـاي تـرين عمـده تحليلـي تاريخي. كنـد بررسي را باستان ايران ةموز سياسي و اجتماعي

تحليـل را پرسـش ايـن است درصدد پژوهش ويژه به چه باستان ايران ةموز و ملت دولت يشةاند بين كه كند

.است داشته وجود نسبتي

.پژوهش پيشينة و ضرورتــار ابعــاد و ايــران در شناســي باســتان تــاريخ ةدرب

متعـددي هـاي مقاله و ها كتاب آن اجتماعي و سياسي كمتـري كـار موزه نهاد مينةز در اما است؛ شده نوشته

نيـز مـوزه موضـوع با آثار عمده. است گرفته صورتــتر ــديريت بــــه بيشــ كاركردهــــاي و مــــوزه مــ ازجملـه اسـت؛ يافتـه اختصاص آن اجتماعي فرهنگي

اهللا حكمـت هـاي مقاله مجموعه ها كتاب اين ترين مهم پديـده فرهنـگ؛ در جسـتاري نام با است مالصالحي

نويسـنده كتاب اين در. )1384( شناسي باستان و موزه صـورت بـه علمي و فرهنگي بافتار در را موزه جايگاه ايـران ةموز به مربوط آثار. است كرده بررسي مختصر چگـونگي و مـوزه ايجـاد تـاريخي سير بيشتر باستان كوتـاه لةمقـا . انـد كـرده بررسـي را آن بناي و طراحي

»باسـتان ايـران مـوزه تاريخچه« مصطفوي محمدتقي. اسـت بـاره اين در ها نوشته نخستين ازجمله) 1326(

باستان ايران موزه معماري ساختار مطالعه« ديگر لةمقا كـه اسـت ) 1397( »تيسفون كاخ با آن رابطه كشف و

سـاختار و طراحـي لحاظ از را موزه بناي نويسندگان كـاركرد مينةز در نگارنـده . انـد كـرده وارسي معماريــاي ــوز بن ــران ةم ــتان اي ــاخت در باس ــد و س يشةان

موضـوعي ايـن و نكـرد برخـورد اثري به ملت دولت .كند بررسي را آن است آن بر پژوهش اين كه است

ايران در موزه تشكيل سير

و باسـتاني آثـار اهميـت مشروطه انقالب از پيش بناهاي براي و نبود شده شناخته چندان اي موزه اشياي

براي قاجار آقامحمدخان. نبودند قائل اهميتي تاريخي كـاخ هـاي سـتون داد دستور تهران در خود كاخ بناي بـراي شـاه فتحعلـي . آورند تهران به شيراز از را وكيل

مصالح از سلطانيه چمن در خود تابستاني كاخ ساختن از بسـياري السـلطان ظـل . كرد برداشت سلطانيه گنبد حـال ايـن بـا . بـرد بـين از اصفهان در را صفوي آثار

متوجه وبيش كم شاه ناصرالدين دهد مي گواهي شواهد سـفر از پـس ويـژه بـه بـود؛ شده باستاني آثار اهميتــگ ــود فرن ــال در خ ــه م،1873/ق1290 س ــتن ب داش گـرايش اروپـايي كشورهاي همانند اي موزه مجموعه

ها ده نگهداري دستور و تعمير اعتمادالسلطنه. كرد پيداــا ــر و بن ــاريخي اث ــه را ت ــاه ب ــبت ش ــي نس ــد م ده

شــرح از حــال ايــن بــا). 82: 1363 اعتمادالســلطنه،( شـناختي باسـتان ةانگيـز با بناها اين نگهداري و تعمير .آيد نمي دست به مطلبي

ــي ــداماتي از يكـ ــه اقـ ــلطنه كـ ــه اعتمادالسـ بـ در »مـوزه اطـاق « بنـاي دهد مي نسبت شاه ناصرالدين

مختـزن و عتيقـه اشـيا محفظه: «كه است گلستان كاخ و كريمــه احجــار قبيــل از باشــد مــي نفيســه اعــالق

و نظيـر بـي اوانـي و خطيـر اسـلحه و يتيم گوهرهاي مواريث و خطاطين آثار و طبايع ودايع و صنايع بدايع

و امــم مســكوكات و عــالم عجايــب و ســالطين »است متجاوز كرور چهل از آنها قيمت كه... غيرذالك

كـه اي انگيزه بيان اين در). 87: 1363 اعتمادالسلطنه،( آن در كـه آنهاسـت مـالي ارزش آيد مي غالب نظر به

جلـب را اروپـايي خ ران عتيقه توجه اشيا اين روزگار

103/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

و اهميـت متوجه اروپايي سفرهاي در شاه و بود كرده كـاوش مجـوز اعطـاي در شـاه . بـود شده آنها ارزش كـرده شرط ديوالفوآ فرانسوي هيئت به شناسي باستان

از نقـره، و طال اشياي جز به شده، كشف آثار تمام بود ).3: 2535 معصومي،( باشد فرانسوي هيئت آن

اروپاييــان كــه شــاه در عهــد ســلطنت مظفرالــدين ايـن در و بودند شده ايران باستاني آثار اهميت متوجه بـود، گرفته شكل رقابتي اروپايي كشورهاي بين زمينه

ديوالفوآ هيئت به را آنها شاه امتياز انحصاري اكتشاف روشـنفكران برخـي اعتـراض عمل اين. داد فرانسوي

از اي، مراغـه العابـدين زيـن . داشـت پـي در را ايراني قبل روز چند: «آورد مي باره اين در منتقد، روشنفكران

و همـدان ، ]شوشـتر [ شوسـتر عتيقه آثار كشف امتياز از ايـران ملت اگرچه. دادند فرانس كمپاني به را غيره جـور ايـن سوءنتيجه كه آنها ولي خبرند بي عوالم اين

انـد گشته ور غوطه الم و غم بحر در دانند مي را چيزها كه را ما اجدادي موروثي پايان بي هاي گنج همه آن كه

جهـت عصـر چنـدين از خـود شـكم در وطـن مادر به داشت، ارزش ها مليان و بود داشته محفوظ ايرانيان

دانايـان عمـوم ... دادنـد دست از فرنگي صلوات يك ايـن دادن از ايـران دولـت ثـروت قدر چه كه دانند مي

در). 2/133 تـا، بـي اي، مراغه( »است رفته باد بر امتياز و مـادي ارزش بر اي مراغه تأكيد انتقادي، روايت اين

اهميـت از چنـدان و اسـت عتيقـه اشـياي اين قيمت .ندارد آگاهي آنها سياسي و فرهنگي تأسـيس و باستاني آثار به مشروطه انقالب از پس. شـد توجه آثار اين از حراست و حفظ براي سازماني

ةدور نخسـتين در م،1907/ق1325/ش1286 سال در سـازمان ايجاد و تصويب از پس ملي، شوراي مجلس

اداره« نـام بـه اداره دو علـوم وزارت در هـا وزارتخانه در. آمـد وجـود بـه »عتيقه ابنيه اداره و موزه حفريات بـه الثاني ربيع بيستم در كه بلدي قانون در سال، همين

دايركـردن در مسـاعدت و معاونـت رسـيد، تصويب بلـدي بـه عتيقـه ابنيـه نگهـداري و تعميـر و ها موزه

).69: 1384 اكبري،( شد سپرده) شهرداري( فوائد و معارف وزير ممتازالملك، خان قلي مرتضي

»عتيقات اداره« تأسيس به كه بود كسي نخستين عامه،. نشـد عملي مشكالت علت به هرچند گماشت؛ همت صـنايع و اوقـاف و معـارف وزارت« تشـكيل از پس

در عتيقـات اداره م،1917/ش1296 سال در »مستظرفه. شد تأسيس معارف كل اداره واحدهاي از يكي حكم آثــار حفــظ و شناســي باســتان امــور انجــام اداره ايــن

در هـم اي مـوزه اشـياي و داشـت عهده به را باستاني تاريخچـه ( شـد گردآوري دارالفنون هاي اتاق از يكي

عتيقـات ةموز به و) 33: 2537 هنر، و فرهنگ وزارت عمـارت به معارف وزارت انتقال از پس. شد معروف

قرار انباري در و شد منتقل هم موزه اشياي مسعوديه، ةمـوز تأسـيس بـراي هـا تـالش حال اين با. شد داده

.نرسيد جايي به مستقلــال در ــا م،1922/ش1301 س ــاري ب ــاالن همك فع انجمـن « نام به مجمعي دوران، آن اجتماعي و سياسي

انجمـن اقـدامات تـرين مهم از. گرفت بنيان »ملي آثار ارزشــمند آثــار و تــاريخي بناهــاي از فهرســتي تهيــه

: 2537 هنـر، و فرهنگ وزارت تاريخچه( بود باستاني هـايي سـخنراني انجمـن، ايـن تشكيل ابتداي در). 47

و باستاني آثار مينةز در الزم اقدامات و اهميت ةدربار تأثيرگـذارترين و تـرين مهـم . شد برگزار موزه تشكيل

Arthur Upham) پــوپ آبهــام آرتــور را ســخنراني

(Pope، هنـر از پـوپ . كرد ايراد امريكايي، هنر مورخ ارائـه گزارشـي ساساني تا هخامنشي دوران در ايراني تمـدن در ايـران فرهنگي و هنري بارز سهم بر و كرد

كـه كـرد تأكيـد نكتـه اين بر او. كرد پافشاري جهاني. انـد كـرده خـدمت هنر و فرهنگ به همواره پادشاهان

و احيـا مينةز در دولـت كرد بيان ضمني طور به پوپ

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /104

كـه سخنراني اين. دارد مسئوليت هنر و فرهنگ حفظ تـرين مهـم و) بعـدي رضاشـاه ( سردارسپه حضور در

حسـن همچون زمان آن مداران سياست و روشنفكران فروغي، محمدعلي مستوفي، حسن تيمورتاش، پيرنيا، محمدعلي اسفندياري، حسن شاهرخ، كيخسرو ارباب

برجــاي بســزايي تــأثير شــد ايــراد ديگــران و فــرزين. شـد منجـر باب اين در عملي اقدامات به و گذاشت

ثبـت و موزه يك تأسيس انجمن، مةاساسنا تدوين در ملـي آثار انجمن اهداف ترين مهم از آثار بندي طبقه و

و تـاريخي لحاظ به مسئله اين. شد توجه آن به كه بود ).61: تا بي افسر،( بود اهميت حائز ملي

وزارت در كه است آن ةدهند نشان مدارك و اسناد مربـوط هاي فعاليت م،1928/ش1307 سال تا معارف

سـال ايـن در. بـود انطباعات اداره نظر زير عتيقات به مسـتقل اداره دو صـورت بـه و شـد تفكيك اداره اين

كـل اداره م1934/ش1313 سال در سرانجام و درآمد نـام م1936/ش1315 سـال در و شد تأسيس عتيقات

اكبـري، ( يافـت تغييـر شناسـي باسـتان كل اداره به آن1384 :70.( و فرهنگ وزارتخانه نظر زير كماكان كل اداره اين

كه م1974/ش1353 سال در سرانجام. داشت قرار هنر و شد تصويب هنر و فرهنگ نةوزارتخا تفكيك قانون و هنــر و فرهنــگ نةوزارتخــا دو بــه وزارتخانــه ايــن

تفكيـك اوقاف سازمان و وپرورش آموزش نةوزارتخا بـه شناسـي باسـتان و مـوزه بـه مربـوط وظـايف شد

وظيفـه ترين مهم. شد سپرده هنر و فرهنگ نةوزارتخا و توسـعه و حفـظ و هنـر و فرهنگ پيشرفت« نيز آن

شـد داده قـرار »كشور تمدن و كهن ميراث شناساندن ).94: 1384 اكبري،(

سياسـي، و اجتمـاعي و فرهنگـي هاي زمينه اين با محمـدعلي باستاني، آثار و موزه به توجه لزوم ةدربار

بـود اي كرده تحصيل فرد كه وقت وزير نخست فروغي

ارائـه را مـوزه بناي طرح بود ديده را دنيا هاي موزه و شـروع مـوزه بناي م1933/ش1312اسفندماه در. كرد م،1937/ش1316 سـال در سـال، چهار از پس و شد نمـاي . گرفـت نـام »باستان ايران موزه« و يافت پايان

و شد ساخته كسري ايوان طرح براساس موزه ورودي .شد طراحي مدائن ايوان سوم يك آن ارتفاع

را او دولـت نويسـد مي خود خاطرات در حكمت ساخت مكان براي. است كرده موزه طرح بناي مأمور ميـدان مكـان اين. شد گرفته نظر در مشق ميدان موزه تمرينـات محل قاجاريه ةدور در كه بود وسيعي بسيار لحـاظ به مكان اين انتخاب. بود قزاق ديويزيون نظامي از و اسـت اهميـت حـائز پهلـوي دولت گرايي مدرن نشـان پهلـوي دولـت نوسازي ةپروژ در موزه اهميت محـل بـه ميـدان ايـن تهـران شـهر نوسازي در. دارد

سـازي مدرن نماد كه شد تبديل مهم هاي اداره ساخت سـاختمان كشور، كل شهرباني خارجه، وزارت. بودند

اداره پســت، اداره ثبــت، اداره جنــگ، وزارت بلديــه، ميـدان ايـن در افسران باشگاه و نفت شركت گمرك، بـه نيـز متر هزار ده حدود ميدان، غرب در. شد ساخته ).18: 1352 حكمت،( يافت اختصاص موزه ساخت

ــي ــوزه نقشة طراح ــدره را م ــدار آن André) گ

(Godard، سـاخت كـار و داد انجام فرانسوي، معمار . بود تبريزي مراد استاد و معمارباشي عباسعلي با موزه

ســاختمان بنــاي م1937/ش1316 ســال در ســرانجام از زيبـايي قطعة مـوزه سـردر در. رسيد پايان به موزه لـوح روي بـر اميرالكتـاب خـط با بهار الشعراي ملك

:بست نقش مرمرينــد در ــاه عهـــ ــت شهنشـــ ــاه جوانبخـــ رضاشـــ

ــز ــده وي كـ ــن شـ ــور ايـ ــه كشـ ــتان ديرينـ گلســـل ــتن نخـ ــاي از فـ ــاد پـ ــو درافتـ ــت چـ برخاسـ بســـتان پيـــرايش بـــه جوانبخـــت شـــاه ايـــنــون ــن چ ــد ام ــران ش ــه اي ــم ره ب ــر عل ــت كم بس

105/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

ــتان و بگشـــــود دانشـــــكده و دانشـــــگه دبســـ معـــــارف دســـــتور كـــــه بفرمـــــود وآنگـــــاهــزد ــي ز ريــ ــوزه پــ ــين مــ ــادره چنــ ــان نــ بنيــ

بلنـــدش ايـــوان كـــز مـــوزه زهـــي احســـنتــد ريــگ از پــر اســت گشــته كيــوان مــوزه حســن ــوزه ايـ ــده مـ ــار نماينـ ــرون و اعصـ ــت قـ اسـ

اقــــران ز و امثـــال ز شـــده رو ايـــن از ممتـــاز ــه ــت ذوق گنجينـــ ــه و اســـ ــاريخ نهانخانـــ تـــ

ــه ــم آينـــ ــت علـــ ــده و اســـ ــان نماينـــ عرفـــــه ــو القصـ ــاد چـ ــد بنيـ ــن شـ ــوزه ايـ ــالي مـ عـ دوران بــــه بمانــــاد آبــــاد شــــه فــــر كــــز

ــار بنوشـــــت ــاريخ پـــــي از بهـــ ــايش تـــ بنـــــن ــوزه ايــ ــالي مــ ــود عــ ــران آرايــــش شــ ايــ

).15: 1352 حكمت،( همـراه باستان ايران ةموز ساختن از قطعه، اين در

نـوين ايـران سـاختن و جامعـه نوسـازي با همگام و فرهنـگ و تـاريخ بـا مـوزه پيوند. است شده تعريف علم تجلي نيز و آن فرهنگي و سياسي كاركرد و ايران

بهـار كـه اسـت مفهـومي موزه، اين با نوين انديشه و .است كرده بيان خود شعر در را آن استادانه

باستان ايران ةموز كاركردهاي

مسلط و غالب گفتمان و كاركردها دقيق فهم برايــوزه ــر در م ــوي، عص ــت الزم پهل ــدف اس ــا ه و ه در. شـود شناسـايي پهلوي دولت فرهنگي هاي ارزش ترين بنيادي از ها ارزش ها، دولت عمل و انديشه تبيين و مقررات و قوانين ها، ارزش اين براساس و اند عوامل

ــه اجرايــي موقعيــت اجرايــي هــاي سياســت خــود ب قـوانين آمار بر مبتني تحليلي بررسي يك در. گيرند مي تــرين مهــم اول، پهلــوي دولــت فرهنگــي مقــررات و

و گرايـي ايراني: اند اساس اين بر دولت آن هاي ارزشــاه ــتي، ش ــتايش پرس ــاي س ــي الگوه ــرب، فرهنگ غ

در زنـان حضـور و فرهنـگ شدن عرفي گرايي، باستان قـوانين بـين در). 235: 1384 اكبري،( عمومي صةعر

آثـار و مـوزه بـه مربـوط مقـررات و قوانين فرهنگي، درصـدي لحاظ به و نمونه 17 فراواني لحاظ به باستاني

).118: 1384 اكبري،( است بوده درصد3/13 وبـيش كـم هـايي ارزش نيـز دوم پهلوي دولت در و فرهنـگ اشاعه و حفظ ازجمله شود؛ مي ديده مشابه و فرهنگ گسترش فرهنگ، شدن همگاني باستاني، هنر باسـتاني هنـر و فرهنگ شناساندن و غربي مدرن هنر سـازمان هـاي نامـه آيـين مجموعـه ( جهانيـان به ايران

فرهنگـي مقررات و قوانين). 5: 1318 افكار، پرورش نمونـه 38 فراواني لحاظ به باستاني آثار و موزه ةدربار

).249: 1384 اكبري،( است بوده درصد15/15 و وجـود امكان اين ها، ارزش اين قراردادن مدنظر باــه دارد ــاي ك ــوزه كاركرده ــوي ةدور در را م در پهل

روشـني صـورت بـه هـا ارزش و اهـداف اين راستاي بـه بايـد را كاركردهـا ترين مهم. كرد بررسي و تحليل :برشمرد زير شرح تصـويب : بخشـي مشـروعيت و سازي هويت. 1 گسـترده اجرايي هاي برنامه و متعدد مقررات و قوانين ايـن اهميـت ةدهنـد نشـان باستاني آثار و موزه ةدربار

مبـاني بـا آنهـا پيوند و پهلوي دولت منظر از موضوع ايرانـي روشـنفكران . اسـت دولـت ارزشي زيرساخت

اهميــت پهلــوي دولــت تشــكيل از پــيش هــا مــدت درك را اي مـوزه و شـناختي باسـتان آثار ناسيوناليستي

كـه بـود پهلوي دولت تشكيل از پس اما بودند؛ كرده خـود به ايدئولوژيك و سياسي اهميتي اشيا و آثار اين

مشـروعيت از پشـتيباني بـراي شد اي وسيله و گرفت ملـي هويـت و ناسيوناليسـم معمـاران . پهلوي دولت بـر عمـده طـور بـه را هويت اين بنيان ايراني، جديد و ابـداع بـا آنهـا . گذاشتند اسالم از پيش ايران شتةگذ

بودنــد آن بــر دوران ايــن خــاطرات بازيــادآوري

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /106

تاريخي، متون بازروايت. كنند احيا را ملي خودآگاهي رنــگ كــم و باســتان ايــران از تجليــل و نويســي ســره ايـن قراردادن هم تقابل در و اسالمي دوران دادن نشان بـراي اشـتياق و شـور كه انجاميد روندي به دوره، دو

بخشـيد شـدت را باستاني ةشد فراموش تاريخ بازيابي ).107: 1397 طرقي، توكلي(

باســتان ايــران ةمــوز در ســازي روايــت نــوع ايــن خـود مـوزه گـذاري نـام . كـرد مي پيدا تجلي خوبي به نشـان را آن سـازندگان جـويي هويـت ب عـد تنهايي به تـرين مهـم . گرفـت نـام باسـتان ايـران موزه،. دهد مي

ــياي ــوزه اش ــار م ــت آث ــده ياف ــاوش در ش ــاي ك ه نقـاط ديگـر و جمشـيد تخـت و شوش شناسي باستان. نبود كم نيز ها دوره ساير اي موزه آثار اما بود؛ تاريخي

طبقة: شـد سـاخته طبقـه سـه صـورت بـه مـوزه بناي براي دوم طبقة و بود باستان دوران مخصوص نخست مصـطفوي، ( شـد گرفته نظر در اسالمي دوران اشيايــين در). 41: 1326 ــن ب ــار، اي ــياي آث ــوط اش ــه مرب ب قـرار مـدنظر بيشـتر ساساني و هخامنشي هاي سلسله

دولتمـردان خواسـت ةدهند نشان آشكارا كه گرفت مي .بود آنها با پهلوي سلسلة پيونددادن براي

كشـفيات و باسـتاني آثار از آغاز همان از رضاشاه ايــن دســتاوردهاي از و پــذيرفت تــأثير شــدت بــه آن

خـود دولـت از ايدئولوژيك پشتيباني براي ها اكتشاف و جمشـيد تخـت بازديد به بار پنج حدود او. برد بهره را وليعهـد مواقع برخي در كه رفت باستاني آثار ديگرــز ــا ني ــود ب ــراه خ ــي هم ــرد م ــاه. ك ــال در رضاش س

اين: «گفت كرد ديدن آثار اين از كه م1928/ش1307 ايـران بـر بزرگـي سـالطين . داد تكـان مرا بزرگ آثار

يادگـار مـا بـه را بزرگ آثار اين كه اند كرده حكومت العـين نصـب بايد پرستي وطن و ملي غرور. اند گذارده

در رضاشـاه ). 79: تـا بـي افسر،( »باشد ايراني فرد هرــان ــگزاري زم ــفلد از سپاس ــت (Herzfeld) هرتس باب

او بـه بـود داده انجام جمشيد تخت در كه هايي كاوش بابـت اين از كنيد مي تمدني كار اينجا در شما: «گفت

).93: تا بي افسر،( »ممنونم شما از مهرمـاه در عتيقات قانون يحةال تصويب هنگام در نطـق در وقت، وزير نخست فروغي، م1930/ش1309 آگـاه خـوبي بـه محتـرم نمايندگان خاطر: «گفت خود مختلـف انواع به تمدن آثار ايران مملكت در كه است

تاكنون پيش سال هزار چند از قديمه اعصار به مربوط سـند و مـا ارجمنـد نياكـان يادگـار كـه است موجود ملـت ايـن افتخـار و حيثيـت مايه و اعتبار و شرافت

).79: تا بي افسر،( »باشد مي كـاخ سيمين و زرين هاي لوح هرتسفلد كه هنگامي

هـا لوح اين ديدن و كشف از شاه كرد كشف را آپادانا اهميتـي چنان شاه براي آثار اين. شد خرسند شدت به

پرسـش آنهـا ميخـي خطـوط مضـمون از كـه داشت هـا لـوح ايـن در داريـوش شد متوجه چون و كرد مي

و قبالـه را آنهـا دهد مي شرح را خود پادشاهي حدود در خود سخنراني در و خواند ايران شاهنشاهي بنچاق

ــگاه ــران باش ــاد آن از افس ــرد ي ــت،( ك : 1351 حكم هـا لـوح ايـن هم معارف وزارت گزارش در). 26و25 بهترين و غربي و مركزي آسياي بر ايران مالكيت سند

اســت شــده دانســته ملــي افتخــار و غــرور محــرك ).29: 1351 حكمت،(

باسـتان ايـران ةمـوز اشـياي تـرين مهم ها لوح اين الهـام آن از تهـران دانشـگاه سـاختن در شاه و شدند

را آنهـا كـه داريـوش همانند كه ترتيب اين به گرفت؛ پـي در را هـايي لـوح بود، داده قرار آپادانا كاخ پي در

ساختمان كالبد و معماري. داد قرار دانشگاه ساختمان تيسـفون در كسـري طاق از الهام با باستان ايران ةموز

طراحـي اي، مـوزه محتويات از جدا و گرفت صورت آن سـازندگان ايـدئولوژي و نگـاه نوع ةدهند نشان بنا

خـود جـاي از اي مـوزه اشياي اينكه به باتوجه. است

107/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

داده انتقـال ساختمان اين به نمايش براي و شد خارج باسـتاني بناهاي و آثار با پيوند بخش الهام بنا اين شد،

ارتبــاط باســتان ايــران تمــدن و فرهنــگ بــا و اســتــين دارد؛ تنگاتنــگ ــودن برجســته از همچن و توجــه ب دارد نشـان پهلـوي دولـت در دوران ايـن بـه گرايش

).103و100و97: 1397 راد، مهران(ــاختمان ــوزه سـ ــك از مـ ــتطيل يـ ــيد مسـ ةكشـ

متـر 40 عـرض و متـر 100 طـول بـه جنـوبي شمالي و پـذيرش بخـش نخست قسمت. است شده تشكيل و آثـار نمـايش هاي سالن دوم قسمت و موزه ورودي در كـه اسـت اداري و پژوهشـي بخـش سوم قسمت گرفتـه الهـام فرانسـوي مـدرن معماري از آن طراحي

طرز به قرمز آجر و سنگ از نماسازي، در. است شده ايـوان فـرم، نظـر از. است شده گرفته بهره اي ماهرانه باتوجه كه بناست قسمت ترين مهم و نخستين ورودي

ــه ــاع ب ــري 50/12 ارتف ــارزترين آن، مت ــي ب آن ويژگــه ــردن مواج ــدگان ك ــا بازديدكنن ــتاني دوران ب و باس باسـتان ايـران فتةر ازدسـت جـالل و شـكوه يادآوري

كـارگيري بـه بـا (Godard) گـدار كلـي طور به. است آن بـر تيسفون كاخ معماري از الهام و مدرن معماري

كشــد رخ بــه را باســتاني دوران ايــران عظمــت بــود ).103و100و97: 1397 راد، مهران(

و مـردم ملـي احساسـات تحريك در موزه افتتاح تاريخي آثار و فرهنگي ميراث مفهوم به بخشيدن معني: 1395 هلوينـگ، ( داشت چشمگيري سهم كشور غنيــال در). 68 ــت صفحة در م1937/ش1316 سـ نخسـ

عكسـي كشـور، مةروزنا ترين مهم اطالعات، مةروزنا كاملي گزارش و يافت انتشار موزه ساختمان از بزرگ

ايـن در. شـد ارائـه آن معمـاري سبك و ساختمان از شـناخته پايتخـت مهـم بناهاي از يكي موزه گزارش،

و برجسـته اي نشـانه « را مـوزه بناي گزارش اين. شد و معـارفي امور به نسبت حاضر دولت توجه از بزرگ

»كشـور تـاريخي افتخـارات دادن نشان و باستاني آثار از پيش حتي موزه بناي). 1: 1316 اطالعات،( دانست محـل و بـود توجـه كـانون در بازديـد براي گشايش ).1: 1316 اطالعات،( شد ها نمايشگاه برگزاري از بسـياري برگـزاري محل موزه گشايش، از پس

. شـد سياسـي حتـي و فرهنگـي و علمـي رويدادهاي داده پيونـد باسـتان ايـران بـا نحوي به كه رويدادهايي

،7034/25 ،3960/25 ،001014/297 سـاكما، ( شد مي زمــان در منظــور، ايــن بــراي). 72232/31،5960-25 شـد طراحـي بزرگـي و مجلـل تـاالر مـوزه، ساخت

و پهلــــوي محمدرضــــا). 41: 1326 مصــــطفوي،( بــه و بارهــا دولتــي، هــاي مقــام همــراه بــه همســرش،

سـاكما، ( كردنـد ديـدن مـوزه از مختلف هاي مناسبتــل اداره). 7034/25 ،3960/25 ،5959/25 كـــــــــ

ــتان ــي باسـ ــنامه در شناسـ ــا اي بخشـ ــد مةبرنـ بازديـ كـرده مشخص را مختلف هاي سازمان و ها وزارتخانه

و استادان و آموزان دانش موزه، مةنا آيين براساس. بود بودنــد معــاف بليــت بهــاي پرداخــت از دبيــران

).42: 1326 مصطفوي،( نخســتين از مصــطفوي، ســيدمحمدتقي گفتــه بــه باسـتان، ايـران ةمـوز مسئوالن و ايراني شناسان باستان

سـال اوايـل از همگـاني بازديـد براي موزه بازگشايي ســــال در مــــوزه بنــــاي. بــــود م1944/ش1323 و اشـيا چيـنش كـار اما يافت؛ پايان م1937/ش1316

طــول بــه م1939/ش1318 ســال تــا آنهــا ســاماندهي بـر آن تـأثيرات و دوم جهاني جنگ شروع با. انجاميد بـراي مـوزه سـازي آمـاده رضاشـاه، استعفاي و ايران. نشـد ميسـر م1944/ش1323 سـال تـا عموم بازديد

نفـر 1000تا 700 ماهيانه مصطفوي، گزارش براساس بدون كه افرادي تعداد اگر و كردند مي بازديد موزه از

تعداد شود افزوده آن به كردند مي بازديد موزه از بليت

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /108

نفــر 1500تــا1000 بــين مــاه هــر در بازديدكننــدگان ).42: 1326 مصطفوي،( شود مي زده تخمين

ــوز مةبخشــنا براســاس ــران ةم ــتان، اي صــبح باس آمـوزان دانـش بازديد ةويژ چهارشنبه تا شنبه روزهاي و داران درجـه و افسـران بازديـد مةبرنـا . بود مدارس روزهاي كارگران چهارشنبه، و شنبه روزهاي سربازان اكـابر آمـوزان دانـش و شـنبه پنج و شنبه سه و دوشنبه مشـخص بعـدازظهر 7تـا 6 سـاعت چهارشنبه و شنبه از فرهنگيان و دبيران). 33817/297 ساكما،( بود شده

بازديـد مـوزه از مـداوم طـور بـه كـه بودنـد اقشاري ).297-7078 و 20690/297 ساكما،( كردند مي

تعـداد بعد هاي سال در موجود، آمارهاي براساس سـال در. بـود افزايش به رو موزه از بازديدكننده افراد

مـوزه از نفـر 302 و هزار 29 تعداد م1954/ش1333 آنهــا نفــر 574 و هــزار 8 تعــداد كــه كردنــد بازديــد بازديـد مـوزه از رايگان صورت به و بودند آموز دانش

ــد ــاكما،( كردن ــين). 27243/297 س ــال در همچن س مـوزه از نفـر 260 و هـزار 23 تعداد م1957/ش1336 نفـر 584 و هـزار 5 تعـداد ايـن از كـه كردند بازديد كردنـد بازديد موزه از هزينه بدون و بودند آموز دانش

).22408/297 ساكما،(ــدار در ــاي شخصــيت دي ــي ه ــي و علم و فرهنگ ايران ةموز از بازديد ايران، از ديگر كشورهاي سياسي سـفر در نمونـه بـراي بـود؛ هـا برنامـه از يكي باستان

جمهـور رئـيس (Leonid Brezjnev) برژنـف رسـمي بازديد م،1963/ش1342 سال در همسرش و شورويــا ــوز از آنه ــران ةم ــتان اي ــي باس ــه از يك ــاي برنام ه ).74669/21 ساكما،( بود شده بيني پيش بـا باسـتان ايـران ةمـوز : حفاظت و گردآوري. 2

از فرهنگـي، و تاريخي باارزش فراوان، آثار گردآوري از آثـار اين حفظ و نگهداري براي محلي به زمان اين

زيرزمينــي مــوزه ســاختمان در. شــد تبــديل نــابودي

گرفتـه نظر در شده كشف اشياي نگهداري مخصوص از اسـناد، براسـاس ). 41: 1326 مصطفوي،( بود شدهــن ــاريخ، اي ــار ت ــف آث ــده كش ــاوش در ش ــاي ك ه تصـادفي صـورت بـه كه اشيايي نيز و شناختي باستان و باسـتان ايـران ةمـوز بـه انتقال از پس شد مي كشف خـود خاص محل در نمايش براي آنجا، در شدن ثبت ).38735/240 ،1188/293 ساكما،( شد مي داده قرار

مختلـف سـاليان در دولـت نيـز را آثار از بسياري و اول پهلـوي ةدور در اسناد، براساس. كرد خريداري

بـاارزش باستاني آثار خريد امر دوم پهلوي دوران نيز طـور بـه آثـار، ايـن خريـد بـراي دولت. بود معمول بـه باتوجـه . گرفـت مي نظر در خاصي جةبود معمول هـاي كـاوش عتيقـات قـانون تصـويب از پـس اينكه

در هـم خريـدها اين داشت، تداوم همچنان غيرمجاز. داشـت وجـود كشـور خـارج در هم و كشور داخل

ــت ــا دول ــاص ب ــه اختص ــت وزارت از بودج در نف و مهـم اشـياي برخـي و كـرد مـي شـركت ها حراجي خريداري بود خارجي هاي مجموعه در كه را باارزش

سـال در مثـال بـراي داد؛ مـي انتقال ايران به و كرد مي و ميليون 4 دادن اختصاص به دولت م،1950/ش1329 هخامنشـي مجموعـه يـك خريد براي ريال هزار500

: 1380 شناسـي، باسـتان هاي هيئت اسناد( كرد موافقت141.(

در موجـود آثار از هايي بخش بعدها اين، بر عالوه ظـروف كـه شـد منتقـل باسـتان ايران ةموز به كشور. اسـت آن از اي نمونـه اردبيل صفي شيخ نةآستا چيني

مقبـره هاي چيني ةماند باقي م،1935/ش1314 سال در بـه باسـتان، ايران ةموز در قرارگرفتن براي صفي شيخ ).41: 1326 مصطفوي،( شد حمل تهران شناسـي، مـوزه نظـران صـاحب منظر از :مرمت. 3

تـاريخ در عطفـي نقطـه باسـتان ايـران ةمـوز تأسيس ايـران علمـي ةمـوز نخستين اين. بود ايران داري موزه

109/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

ساختمان. آمد وجود به عتيقات قانون براساس كه بود كـه داشـت پژوهشـي و نمايشـگاهي بخـش دو موزه نمايشـگاهي بخـش . بود شده طراحي مجزا صورت به. بــود انبــار بــراي زيــرزمين طبقة و داشــت طبقــه دو

ــاي ــگاهي تاالره ــت، نمايش ــه موق ــاالر و كتابخان ت پژوهشـي بخـش . داشت قرار بخش اين در سخنراني

بخـش ايـن . بود ساختمان شمال در اداري هاي اتاق با مناسـب نگهـداري هاي مخزن به و بود طبقه چهار در مطالعه ميز و ميزكار پژوهشي، هاي نمونه تنظيم و اشيا

باستان ايران ةموز). 16تا13: 1395 نفيسي،( بود مجهز همچنـين بود؛ فعال نمايش و ثبت و گردآوري امر در. كـرد مي مبادرت اشيا نابودي از جلوگيري و مرمت به

اتـاق و فنـي امور مخصوص هاي اتاق موزه ساختمان از يكـي تاريخي آثار مرمت بنابراين داشت؛ تعميرات ).42: 1326 مصطفوي،( شد آن مهم وظايف

بـه هـا مـوزه : اقـوام و ها ملت فرهنگي ارتباط. 4 آثـار و شـواهد اسـناد، ترين غني پناهگاه و مهم مراكز

سـطح در و اند شده تبديل ها ملت فرهنگي و تاريخي تمـاس كمربندهاي نقش المللي بين و اي منطقه و ملي

(Contact zones) 1384 مالصالحي،( كنند مي ايفا را : آثـار نمايش و جهاني هاي نمايشگاه در شركت). 141

سـطح در هـا ملـت با ارتباط براي گامي ايران باستاني. بـود جهانيـان بـه ايرانـي تمـدن معرفي و المللي بين

م1309/1930شـهريور از هـا نمايشگاه اين در شركت هـاي نمايشگاه در دولت رضاشاه، دستور به. شد آغاز ايـن . كرد شركت ايران هنر و صنايع تاريخ المللي بين

در و امريكـا در م1931/ش1310 سال در ها نمايشگاه شـد برپـا لنينگـراد و مسكو در م1935/ش1314 سال

).297و1/296: 1352 صديق،( جهاني نمايشگاه لندن در«: هدايت شتةنو براساس

كشـوري هـر عتيـق اشـيا آنجـا در كـه بـود شده برپا خود مهم آثار از قلم 270 با ايران. شد مي داده نمايش

يـونكرس هواپيمـاي با. كرد شركت نمايشگاه اين در از. شـد فرسـتاده لنـدن به كشتي با سپس و بوشهر به

آرميتـاژ مـوزه به پاريس از و شد برده پاريس به لندن ةدربـار ). 387: 1344 هـدايت، (»پطرزبـورگ سنت در

لنـدن در ايران سفير نمايشگاه، اين در شركت اهميت لحـاظ از نمايشـگاه : «نوشـت خارجه امور وزارت به

را مردمش ظريف هنرهاي تنوع و ايران عظمت اينكه... اسـت بـوده بزرگـي موفقيـت ايران براي داده نشان حيـث هـر از نمايشگاه كه گفت توان مي رفته هم روي و نمـوده ايران از اروپا مردم يادآوري به زيادي كمك

كتـاب در فقـط هـا فرنگي كه را ايران باستاني عظمت »اسـت داده تـذكر ديگـر بـار بودنـد، خوانده تورات

: 1380 ايـــران، در شناســـي باســـتان از اســـنادي( ).287و286

نشده ساخته هنوز باستان ايران ةموز تاريخ اين در رشـد و مـوزه اهميـت ةدهنـد نشـان امـر اين اما بود؛

. اسـت پهلـوي دولتمردان نزد اي موزه تفكر روزافزون باستان، ايران ةموز كارگزاري با دوم، پهلوي دولت در

و مهـم بسـيار المللـي بـين هـاي نمايشـگاه در شركتــگ ــد پررن ــال در. ش ــگاه م1964/ش1343 س نمايش

و امريكـا كشـور در »ايران هنر تاريخ سال هزار هفت« شـد برگزار شوروي و ايتاليا فرانسه، كشورهاي سپس

).46828/297 ساكما،( ايرانـي، هـاي ناسيوناليست و شناسي شرق منظر از بطةرا شناسـي باسـتان هـاي كـاوش در شـده يافت آثار ايـران فـالت در را غرب و شرق ميان فرهنگي ينةدير

منظـر از را ايرانـي تمـدن آنهـا . كردند مي وجو جست جهاني تمدن گسترش در كه كردند مي برجسته سهمي

هرتسفلد ارنست همچون كسي منظر از. بود كرده ايفا(Ernst Herzfeld)، از بـارزي فرهنـگ خاستگاه ايران

سومري هاي فرهنگ از را آن كه بود پيشاتاريخ دوران نظيـر بي تاريخي آثار او نظر به. كرد مي متمايز بابلي و

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /110

باسـتان دوران در را اروپـا و آسـيا ينةدير پيوند ايران انتقـال نقطة را ايـران فـالت او همچنين داد؛ مي نشان

ــيم ــي عظ ــرق از فرهنگ ــه ش ــرب ب ــي غ ــت م دانس ).136: 1394 جنكينز،(

كتـاب شناختي باستان هاي يافته براساس هرتسفلد مـادي منابع آن در و درآورد نگارش به را ايران تاريخ غيريونـاني و يونـاني متنـي منابع از را شناختي باستان جغرافيـايي و تـاريخي يكپـارچگي بر و دانست برتر روايـت از او. گذاشـت صـحه باسـتان عهـد از ايران

حتي و كرد حمايت »آريايي اقوام و نژاد زادگاه ايران« ارائـه روايتـي تاريخي، شخصيتي مقام در زرتشت، از

هـاي ناسيوناليست پرشور استقبال با تفسيرها اين. كرد داشت قرار رضاشاه آنها رأس در كه شد مواجه ايراني

).140: 1394 جنكينز،( شناختي، باستان دستاوردهاي براساس كلي، طور به يونـان لةمنز به را ايران كه شد مي ارائه ايران از روايتي سرزنده، فلسفي، خودسامان، ايراني. داد مي نشان اروپا و نبود اثري شرقي استبداد از آن در كه نوآور و اصيل

هم يوناني تمدن بر حتي كه بود اي سرزنده امپراتوري هـايي روايت). 147: 1394 جنكينز،( بود گذاشته تأثير بـود گذاشـته صـحه آنهـا بـر وبـيش كـم هم پوپ كه)Abdi, 2001: 60.(

ــري. 5 ــر: هن ــارت ناسيوناليســتي هن از اســت عب هنـري اشياي حكم در را آنها هنر عالم كه مصنوعاتي

هـويتي ابزارهـاي از پـذيرد مي همچنين كند؛ مي تعبير در ديگـر، كشورهاي يا اقوام برابر در قوم يك خاص هويت بردن پيش و حفظ به قوم آن حق اعالم جايگاه هـيچ شـايد . كنـد پشـتيباني المللـي، بين عالم در خود

آن هويـت قوم هر فرهنگ و هنر ةانداز به دستاوردي از اي مـوزه اشـياي از بسـياري . نكند مشخص را قوم

اشــيا ايــن. انــد اهميــت واجــد شناســي زيبــايي منظــر علـت آن به يا خود خودي به بالفعل يا بالقوه صورت به

ــه ارزشــمندند ــن ك ــد را اســتعداد اي ــا دارن بةتجــر ت اين. كنند القا مخاطب به را ارزشمندي شناختي زيبايي از خود، جستةبر شناختي زيبايي هاي جنبه علت به اشيا

همچنـين كننـد؛ مـي پشتيباني ملت يك خاص هويت ترغيــب هويــت ايــن از حمايــت بــه نيــز را ديگــران

فرهنـگ و تـاريخ حفـظ با قادرند هنرها اين. كنند مي و سياسـي تفـوق و بقـا از تبليغـي، روش بـه ها، ملت

دايرةالمعــارف( كننــد پشــتيباني ملــت يــك فرهنگــيــم، ــا 3/865: 1381 ناسيوناليس ــوز). 878 ت ــران ةم اي

شـايان حيث اين از خود جستةبر هنري آثار با باستان و اصـيل هنرهـاي مـوزه اين. بود اثرگذاري و اهميت

عرضـه جهانيـان و مخاطبـان بـه را ايراني ةارزند آثار .كرد مي

و تاريخي معرفت بر موزه :پژوهش و آموزش. 6 و درك و گــذارد مــي ژرف تــأثير هــا انســان فرهنگــي بـر و كند مي ارائه آنها به رويدادها از ملموس دريافتي طـور بـه تاريخي رويدادهاي از جامعه تاريخي تفسير تحوالت مصداق و معرف ها موزه. است اثرگذار كامل

جديدنـد؛ عصـر در انسـان معرفـت نظـام در بيروني در ناپــذيري اجتنــاب و محسـوس طــور بــه همچنـين و آفـرين نقـش دانـايي نظـام بـه دهي شكل و ساختن

شـكل را انسان تاريخي منظر و معرفت و تأثيرگذارند ).110: 1384 مالصالحي،( دهند مي

متفاوت قشرهاي از جمعيت ميليون صدها امروزه سـوي بـه مختلف ملي و فرهنگي و سني هاي گروه و

حركـت جهان سطح در گوناگون كشورهاي هاي موزه چـه تـا كـه اسـت واقعيت اين مؤيد امر اين. كنند مي

افـراد حساسـيت و كنجكـاوي دقـت، هـا موزه اندازه تـاريخي شـواهد و اشـيا ترين ساده به حتي را جوامع بـر و كنند مي تسخير را ها ملت وجدان و انگيزند برمي

همچنـين . گذارنـد مـي تأثير ها انسان و جوامع ذهنيت كـه كنند مي تأكيد دانايي نظام از نوعي رشد بر ها موزه

111/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

پديـدارهاي يةال بـه اليه جراحي و آزمون و مشاهده بر را انسـان درنهايـت، و ورزد مي تأكيد انساني و طبيعي

مكـان اين. بيند مي تاريخي مطلق موجودي صورت به و ديـروز و امـروز بشر ميان ارتباط نوعي ايجاد براي خ رد و خيـال انديشه، احساس، بين ديالوژيك بطةرا

.كند مي تالش موزه محيط در انساني مـوزه مركزي هستة شناختي باستان ةشد كشف آثار

كشـف، محـل براسـاس آثـار ايـن . ميدهد تشكيل را در موجود آثار كه آنجايي از. شود مي شناسنامهگذاري

و تـــاريخي و علمــي ارزش باســتان ايــران ةمــوز بـه را باسـتان ايران ةموز داشتند فراواني ايدئولوژيكــرين ــوز مهمتـ ــناختي ةمـ ــديل باستانشـ ــد تبـ كردنـ

).17: 1395 نفيسي،( بـا پهلـوي دولـت كـه شناسي باستان هاي پژوهش

ايـن عمـر اواخـر تـا داد مي انجام شناسان شرق كمك هـا پژوهش اين از هدف. كرد اي ويژه پيشرفت دولت

دادن نشـان و باسـتان ايران با پهلوي سلسلة پيونددادن دولـت پـس بـود؛ سـاله 2500 شاهنشـاهي پيوستگي ايــن و داد مــي نشــان عالقــه هــا پــژوهش بــه پهلــوي بازتاب مثال، براي. داشت نيز خاصي نتايج ها پژوهش

هـا موزه كه بود چنان امريكا و اروپا در ها اكتشاف اين ايـن بركـت بـه كـه را ايـران فرهنگـي هاي گنجينه و

نمايش معرض در ازپيش بيش بود، شده غني ها كاوشــان ــين گذاشــت؛ جهاني ــزه همچن ــد اي انگي ــراي ش ب ويسـهوفر، ( باسـتان ايـران ةدربار جديد هاي پژوهش

1377 :12.( آموزش، كه نمايد مي چنين مدارك و اسناد بررسي

مـوزه تأسـيس اهـداف از ملي، هويت منظر از ويژه به آمـده ملـي آثـار انجمـن 9 مـاده در. بود باستان ايران اسـتفاده از است عبارت انجمن ديگر هاي هدف است

آنهـا از مردم مندكردن بهره براي) اي موزه( آثار اين از انظـار بـه داشـتن عرضـه و مدارس در تعليم واسطه به

و صـنايع احيـاي و حفظ در كوشش و خطابه و عامه ).62: تا بي افسر،( ايران هنرهاي افكـار پرورش آموزشگاه هاي سخنراني از يكي در

كـرده ايـراد تـاريخي، ابنيـه تعمير مدير مشكواتي، كه در ايـران تمدن تاريخ شناختن كه است آمده گونه اين قرون در آن صنعتي ترقيات و تاريخ از پيش هاي دوره

اجتمـاع هيئـت و ميهن به مندان عالقه تمام بر گذشته حـدود بـر آشـنايي . اسـت واجب و الزم ايران كنوني شـهادت از غيـر به آن، گذشته مرزهاي و ايران وسيع

طاليـي هـاي لـوح براساس تورات، و يوناني مورخان آمـده دسـت بـه همـدان آبـاد عبـاس دره در كه است گوشـه در كـه اي نقره و طال هاي لوح همچنين است؛ شـده كشـف جمشـيد تخت آپاداناي كاخ ايوان غربي و شـود مـي نگهـداري باسـتان ايران موزه در و است

ــدود ــي ح ــران قطع ــين را روز آن اي ــي تعي ــد م كن ).2: 1318 افكار، پرورش آموزشگاه هاي سخنراني(

افكـار تبيـين منظـور بـه افكـار پرورش آموزشگاهــران ــاران و دبي ــود شــده ايجــاد آموزگ از برخــي و ب

افكـار پرورش: از بود عبارت آن هاي برنامه ترين مهم خدمات و ملي آثار ترين بزرگ شرح و تاريخ كمك با

گفتمان به كه) 33: 1384 اكبري،( تمدن عالم به ايران هـاي اكتشاف و ها پژوهش موازات به. بود مرتبط موزه

دانشـگاه گـذاري بنيـان بـا اروپاييـان، شـناختي باستان شناسي باستان گروه معماري و هنر دانشكده در تهران، دروس دانشكده، رئيس جايگاه در گدار. گرفت شكل شناسـان باسـتان از چنـد تنـي همكـاري بـا را مربوط ماكسـيم افـراد ايـن ترين مهم كه كرد مي ارائه اروپايي Roman)گيرشـمن رومن ،(Maxime Siroux) سيرو

(Ghirshman كرفتـر فردريش و (Friedrich (Fritz)

Krefte( بودند )،68: 1395 هلوينگ.(

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /112

شناسي شرق هاي روايت گاه تجلي باستان ايران ةموز دوران خـاطرات بازيـابي و كشـف كلـي طـور به

. گرفت صورت شناسي شرق با پيوند در ايران باستاني بازتوليـد پيـامبران بـه شناسـان شـرق هـا دهـه اين در

. بودنـد شـده بدل باستان ايران از تاريخي هاي روايت ايــران شناســي باســتان اداره و مــوزه گــذاري بنيــان در

شـناس، شـرق يـك مقـام در پـوپ، سخنراني باستان، سـخنراني ايـن تـأثير كيفيت در. بود بخش الهام بسيار بـود، جلسه آن در پوپ مترجم خود كه صديق عيسي

در غـرور حـس سـخنراني ايـن نتيجة در: «نويسد مي هنرهـاي بـه نسـبت پس آن از و شد ايجاد مستمعين

كـه همين سردارسپه. گرديد مبذول خاص توجه ملي هنرمنـدان تشويق و صنايع احياي به رسيد سلطنت به و مـوزه تأسـيس و تـاريخي ابنيـه و ملي آثار حفظ و

صـديق، ( »گماشـت همت دستي صنايع كارگاه ايجاد1352 :1/298.(

پهلـوي دولـت در ويژه به آمده، دست به آثار عمده. آمـد دسـت بـه شناسـي شـرق هـاي اكتشـاف از اول،

ديگـران و (Schmitt) اشميت هرتسفلد، هاي اكتشاف. بودنـد مهـم بسيار باستان ايران موزه در نمايش براي نـام به فرانسوي يك با عتيقات اداره مديريت ابتدا در

نقشة طراحــي. بــود (André Godard) گــدار آنــدره. شـد گذاشـته گـدار آندره برعهده هم موزه ساختمان

طراحـي، اكتشـاف، در شناسان شرق حضور از تر مهم مـوزه كـه بـود مسـئله ايـن مـوزه مديريت و ساخت. كـرد مي فعاليت شناسي شرق انديشگي مباني براساس ايـران باستان دوران از تاريخي روايت با كه اي انديشه نمايشــگاه برگــزاري در. داشــت محكمــي پيونــد امريكــا، كشــورهاي در ايــران هنــر ســال هــزار هفــت همسـرش و پـوپ آرتـور شـوروي و ايتاليـا فرانسه، ســاكما،( بودنــد باســتان ايــران مــوزه هنــري مشــاور46828-297.(

نتيجه تأسـيس چگـونگي تـاريخي بررسـي با مقاله اين

نـوين ةمـوز نخسـتين جايگـاه در باستان، ايران ةموز نسـبت كه دهد پاسخ پرسش اين به بود آن بر ايراني، چگونـه پهلـوي دولـت با را باستان ايران ةموز ايجاد فرهنگـي، كاركردهاي ترين عمده و كرد تبيين توان مي

دولــت در باســتان ايــران ةمــوز سياســي و اجتمــاعي .بود چه پهلوي

و خـاطرات ويـژه بـه و منابع بررسي يةپا بر مقاله ةمـوز بنـاي چگـونگي و انگيـزه ةدربار موجود اسناد تـا دهـد مـي نشـان مقاله هاي يافته و بود باستان ايران و باسـتاني اشـياي ارزش مشروطيت، انقالب از پيش آنهـا مادي ارزش گفتمان منظر از عمده طور به عتيقه

اجتمـاعي سياسـي آگـاهي رشـد با. گرفت مي صورت بـه منتهي هاي سال در اجتماعي، فعاالن و روشنفكران آثـار ايـن بـر حـاكم گفتمـان آن، از پـس و مشروطه. يافت تغيير سياسي فرهنگي گفتمان به و شد دگرگون در تحـول ةدهنـد نشـان جديـد عصر در موزه تأسيس و انسـان اجتمـاعي و فرهنگي سياسي، معرفتي، مباني عصـر در. اسـت بشـري گذشته به نگاه نوع در تغيير وثيـق پيوندي سياست و شناسي باستان علم بين جديد بسـتر در عمـده طـور بـه مـوزه پيدايش و شد برقرارــد ــم يشةان ــورت ناسيوناليس ــت ص ــا. گرف و ورود ب

ابتنـاي و ايـران در جديد ملت دولت يشةاند گسترش ةمـوز ايدئولوژي، اين براساس پهلوي دولت بنيادهاي

در. شد اساسي ارزش داراي منظر اين از باستان ايران نگهـداري و حفـظ و گردآوري كاركردهاي زمان اين

ــار ــت، باســتاني، آث ــوزش، مرم ــژوهش آم ديگــر و پــاي ــوزه كاركرده ــت م ــت؛ اهمي ــا داش ــاركرد ام ك

بسـتر بازتوليـد و جـويي مشـروعيت و سـازي هويت در مـوزه گفتمـان ترين مهم پهلوي دولت براي تداوم

113/ يپهلو ةملت دور دولت يشةباستان در اند رانيا ةكاركرد نهاد موز

پايـان تا كماكان رويكرد اين كه بود اول پهلوي عصر .يافت ادامه دوم پهلوي دوره

كتابنامه

ها كتاب. الف 1345-1254 ايـران در شناسي باستان هاي هيئت اسناد

.ملي اسناد سازمان: تهران ،)1380( ش،

: تهـران ،)1380( ايـران، در شناسـي باستان از اسنادي .اسالمي ارشاد و فرهنگ وزارت

،)1363( خـــــان، محمدحســـــن اعتمادالســـــلطنه،ــار، ــه الماثرواآلث ــرج كوشــش ب : تهــران افشــار، اي

.اساطير

در باسـتاني آثار از پاسداري ،)تا بي( اهللا، كرامت افسر، .نا بي: تهران پهلوي، عصر

: تهـران فرهنگ، و دولت ،)1384( محمدعلي، اكبري، .ايران

دفتر: تهران ،)2537( هنر، و فرهنگ وزارت تاريخچه .هنر و فرهنگ وزارت ريزي برنامه و مطالعات

ساخت و نگاري تاريخ ،)1397( محمد، طرقي، توكلي گيري شكل و نگاري تاريخ گرايي، ملي ملي؛ هويت محمـد علـي ترجمـه ايـران، در نـوين ملي هويت

.اميركبير: تهران طرفداري،

الكساندر نظر زير ،)1381( ناسيوناليسم، دايرةالمعارف امور وزارت: تهران مترجمان، گروه ترجمه ماتيل، .خارجه

،)1318( افكــار، پــرورش آموزشــگاه هــاي ســخنراني .افكار پرورش سازمان دبيرخانه: تهران

: تهـران ،1ج عمـر، يادگـار ،)1352( عيسـي، صـديق، .هنر و فرهنگ وزارت

ــالحي، ــت مالصـ ــتاري ،)1384( اهللا، حكمـ در جسـ: تهــران شناســي، باســتان و مــوزه پديــده فرهنــگ؛

.انساني علوم توسعه و تحقيقات سسهمؤ

: تهــران داري، مــوزه ،)1395( دخــت، نوشــين نفيســي، .سمت

ترجمــه باســتان، ايــران ،)1377( يــوزف، ويســهوفر، .ققنوس: تهران فر، ثاقب مرتضي

ــين مجموعــه ــرورش ســازمان هــاي نامــه آي افكــار، پ .افكار پرورش سازمان دبيرخانه: تهران ،)1318(

از ايـران شناسـي باستان ،)2535( غالمرضا، معصومي، .ارتشتاران بزرگ ستاد: تهران ،2535تا2407

ــه ــن اي، مراغ ــدين، زي ــي( العاب ــا ب ــياحت ،)ت ــه س نام .نا بي: قاهره او، تعصب بالي يا بيك ابراهيم

خطـرات، و خـاطرات ،)1344( قلـي، مهـدي هدايت، .زوار: تهران

،)1395( پــور، رحيمــي پاتريســيا و باربــارا هلوينــگ، شناسان باستان حضور قرن نيم تاريخچه ؛50 تهران موزه: تهران فهيمي، حميد ترجمه ايران، در آلماني .ايران ملي

منتشرنشده اسناد. ب

ــازمان ــناد س ــه و اس ــي كتابخان ــران مل ــاكما( اي ): س001014/297.

----------------- ----------- :3960/25.

-------------- -------------- :7034/25.

---------------- ----------- :72232/31.

---------------- ------------ :5960-25.

---------------------------- :5959/25.

وحيد، جله

مـوزه چه .42و4

،)1397ن ايـران ـي مجلـه ن،

13.

1316.

Abdi, kaArcheVol 1

1

مج لوح، چهار

تاريخچ ،)132641ص ،22س

تابسـتا( ديـان، ملـ مـوزه اري

تيسـفون كـاخ .106تا

3، 30/02/316

316، 29/03/6

amyar, politieology in Ira105, NO,1. Ja

1398 تابستان)، 4

چ ،)1351( ،-- .29تا2

6خرداد( دتقي،وتربيت، تعليم

قباد وحيـد و د معما ساختار يبا آن رابطه فت93ص ،3ش ،

33ش ،12س

67ش ،12س

ين

ics and the dan, journal oan 22001.

باستان ن

42(پياپي دومره

----------24ص ،15ش

محمد صطفوي،باستان، ايران

محمـد راد، رانتطبيقي مطالعهكشف و باستانچارسو، ايوان

روزنامه

،1316 العات،

----، 1316،

التي هاي كتابdevelopment of Archeolog

ايران موزه ناي

، شماريازدهمسال

2.

2.

2.

2.

ر

ن

--

مص

مهر

ر. د

اطال

--

ك.رof

gy,

بن از پيش تهران

، دوره جديد، سم

- :33817/297

- :20690/297

- :27243/297

- :22408/297

- :74669/21.

1188/293.

46828/297.

د هرتسـفلد ت .158تا118

ــين ،)1352ت اول .21تا13ص

ته مشق ميدان .

پنجمسال پنجاه و

----------

----------

----------

----------

----------

---------:

-------- :8

ارنست ،)13948ص ،2ش ،3

ــت( ، ارديبهشص ،19ش حيد،

1 تصوير

تاريخي، سهاي ش

----------

----------

----------

----------

----------

----------

----------

تابستان( نيفر،0س نامه، يران

ــي ــغر، عل اصوح مجله ست،

پژوهش /114

-------

-------

-------

-------

-------

-------

-------

مقاله. ج

جن جنكينز،ا ايران،

ــت، حكمبازخواس

ها پيوست

17/ يهلو

پهل ةملت دور ولت دولت يشةان در اند

باستا رانيا ةد موز

پهلوي عصر ر

امروز تان

كاركرد نهاد

د باستان ايران

باست ايران موزه

موزه .2 صوير

م .3 تصوير

تص

1398 تابستان)، 42(پياپي دوم، شماره يازدهم، دوره جديد، سال پنجمتاريخي، سال پنجاه و هاي پژوهش /18