teorija by željka.doc

8/17/2019 teorija by željka.doc

1/55

www.nasciturus.com

TIPSKA SVOJSTVA MODERNE DRŽAVE:

1. U onosu na !"ua#nu r$a%u& mo"rna r$a%a c"ntra#i'ira(o#iti)*u %#ast i to (ri+" s%",a ta*o -to s%oi na sr"i-n+u %#astmono(o# #",a#n" 'i)*" (risi#" i r$a%nu su%"r"nost. U*ia+u/irani+u (o+"#u i#i "c"ntra#i'iranost to,a mono(o#a i su%"r"nostii'm"0u %i-" stu(n+"%a (o#iti)*" %#asti. Ona (o)in+a%a s"i s%"t" o%#asti t" i2 (r"t%ara u i+"#o%" ci%i#no, ru-t%a.

3. Us(osta%#+a+u s" naciona#n" r$a%". Mo"rna r$a%ana%#aa%a !"ua#nu rasc+"(*anost i ra'i+a %i-""tni)*u c+"#inu%"#i*i2 carsta%a. U mo"rnim r$a%ama ro+n" naci+" ost%aru+ut'%. naciona#nu su%"r"nost i#i (ra%o naci+" na (o#iti)*osamoo(r"+"#+"n+".

4. mo"rno+ r$a%i +" s%o+st%"no i t"n"nci+a -ir"n+a"mo*rati)nosti (o#iti)*o, sist"ma.

5. !un*ciona#na (os"nost mo"rn" r$a%". Mo"rno+ r$a%i +"s%o+st%"no a ona u s%om trosto#+"tnom tra+an+u (ostu(nosman+u+" s%o+" %o+n"&u,n+"ta%a)*" i r"(r"si%n" !un*ci+" iistoono ra'%i+a 'a-titu (ra%a i s#ooa stano%ni-t%a&s#u$"soci+a#n" 'a-tit" i (otican+a mat"ri+a#no, i u2o%no, ra'%o+aru-t%a.

6. mo"rna r$a%a ost%aru+" s"*u#ari'aci+u (o#iti)*" %#asti t+i"+no i ("rsona#no o%a+an+" %#asti i uo(/" (o#iti*" o r"#i,i+".

7. s("ci+a#i'aci+a i (ro!"siona#i'aci+a u r$a%no+ or,ani'aci+i.8iro*raci+a s" smatra +"nim o ,#a%ni2 oi#+"$+a mo"rn"raciona#i'aci+" %#asti i ru-t%a.

9. raciona#no +"#o%an+" u mo"rno+ r$a%i t+ ono-"n+"(romi-#+"ni2 o#u*a i n+i2o%a us(+"-na +"#o%an+a (osti$" s" i

ru,im sr"st%ima n(r:a (o#o$a+ %#asti s" o(/"nito "("rsona#i'ira -to 'na)i a ni+"%i-" %"'an *ao u (ro-#osti 'a osou or"0"no, %#aara onosnoru,i2 r$a%ni2 osoa %"/ (r%"nst%"no s" i'ra$a%a *ao or,an

(o#iti)*" i (ra%n" o#u*" s" onos" i i'%r-a%a+u i mi+"n+a+uuna(ri+" (osta%#+"nim (roc"urama i u o#i*u o(/i2 i tra+ni2(ra%ni2 normi&)im" s" +am)i 'a-tita o samo%o#+" mo/ni*a uru-t%u i r$a%i


2/55

www.nasciturus.com

c osno%n" (o#iti)*" i (ra%n" o#u*" na+)"-/" s" onos"*o#"*ti%no i %"/inom ,#aso%a u "mo*rats*im i'aranimr$a%nim or,anima.

(o#iti)*" i (ra%n" o#u*" onos" s" +a%no i ora'#o$"no

DO;MATSKI PONA


3/55

www.nasciturus.com

(r"sta%#+a+u n+i2o%u *on*r"ti'aci+u u (o+"ina)nim ru-t%"nimonosima.

PRAVNE RADNJE su #+us*a (ona-an+a o *o+i2 s" sasto+i (ra%nionosi i *o+a su (ra%nim normama o'na)"na i#i *ao )in+"nicau%+"ti 'a nastana*&(rom+"nu i (r"stana* (ra%ni2 onosa ?u(o)"tno+ 2i(ot"'i i#i *ao o%#a-t"n" i o%"'n" ran+" u tra$"n+u isan*ci+i i#i *ao 'aran+"n" ran+" ?u s"*unararno+ 2i(ot"'i.S%" (ra%n" ran+" i+"#" s" (r"ma n+i2o%u sasta%u: mat"ri+a#n"ran+"?'i)*a (ona-an+a )in+"na i#i n")in+"n+a i 'na*o%n"ran+"?(isan+" i ,o%or.


4/55

www.nasciturus.com

PRIVATNO PRAVO )in" norm" *o+" sta%#+a+u ar"sat" u onosra%no(ra%nosti& u *o+i oni u#a'" oro%o#+no i s o%"'ama *o+"sami s#oono o,o%ara+u s ru,im su+"*tima

SUDSKO PRAVO +" 'a+"ni)*i na'i% 'a s%" (ra%n" norm" *o+imas" ur"0u+" or,ani'aci+a (ra%osu0asuo%a&r$a%no,o%+"tni-t%a t" na)ina (ostu(an+a u sust%u (ri#i*om r+"-a%an+a,ra0ans*i2&*ri%i)ni2&u(ra%ni2 s(oro%a i ru,i2 (r"m"ta. T"(ra%n" norm" 'o%u s" (ostu(o%n" i#i (roc"sn" norm". Sus*o(ra%o s" n" smatra +"inst%"nom (ra%nom ,ranom. Postu(ci:,ra0ans*i sus*i (ostu(a*&*ri%i)ni i u(ra%nosus*i (ostu(a*.

VRSTE SUDOVA U RC

suo%i o(/" na#"$nosti'a imo%ins*"&*a'n"n"&oit"#+s*" iru," s(oro%"

tr,o%a)*i i#i (ri%r"ni suo%i

u(ra%ni suo%i

%o+ni suo%i

usta%ni suo%i

@ORMA>NI I


5/55

www.nasciturus.com

u)inio i *a*o tr"a iti *a$n+"n. Pr"suom s" i#i us%a+a i#i oi+atu$a.

5o%"'atna i+"#a:u%o&i'r"*a&ora'#o$"n+" o#u*" i u(uta o(ra%nom #i+"*u.

PRAVNA SAMOPOMO

O%#a-t"nicima +" i#o o'%o#+"no a sami (risi#" o%"'ni*" nai'%r-a%an+" o%"'" n(r ou'ima+u/i im imo%inu i#i )a* a sami*a'n" (o)init"#+a "#i*ta. Ra'%i+"ni+a (ra%a n" tr(" ta*%usamo(omo/. Do'%o#+"n" samo(omo/i su: Nu$na oranaran+a*o+om su+"*t oi+a isto%r"m"ni i (rotu(ra%ni na(a (roti%

s"" i#i ru,i2. Kra+n+a nu$aran+a *o+om s" o-t"/u+" tu0aimo%ina i#i )a* oso" a*o +" ta -t"ta nu$na a i s" o s"" i#iru,i2 ot*#oni#a %"/a isto%r"m"na i n"s*ri%#+"na o(asnost t+ ai s" s(asi#o %"/" oro onosno ot*#oni#a %"/a -t"ta. Pra%o,ra0ana na (ounu(roti% tirans*" n"'a*onit" %#a". Pra%o(ra%"no, rataoram"no, nasi#+a na (rotu(ra%ni na(aru," r$a%".

PRAVOMONOST +" s%o+st%o (r"su" i#i r+"-"n+a a su (osta#i(ra%no o%"'u+u/i i a s" n"mo,u %i-" na(aati r"o%nim(ra%nim #i+"*om. Nastu(a na s#+""/" na)in": ai#i or"*nu/"mstrana*a o r"o%no, (ra%no, #i+"*a i#i (rot"*om $a#"no,ro*a&a a s" ni+"na o strana*a ni+" $a#i#a na (r"suu i r+"-"n+"ci#i a*o su +"na i#i o+" stran*" u#o$i#" $a#u&a#i +" %i-iru,ostu(an+s*i or,an oio&(a na*on to,a n"ma ru,o,r"o%no, (ra%no, #i+"*a.


6/55

www.nasciturus.com

o%#a-t"n+ata*o a mu s" 'astara nam"/" *ao n"*a %rsta *a'n"'o, n"ri,". JENI I>INEDOVRFENI PROBESG

Dr$a%" )"sto n" i'%r-a%a+u s%o+" m"0unaron" o%"'" i nisu'o, to,a m"0unarono(ra%no san*cioniran".


7/55

www.nasciturus.com

UNUTRAFNJE PRAVO ou2%a/a s%" (ra%n" norm" &(ra%n"ustano%" i (ra%n" ,ran" *o+" su st%or"n" i *o+" %a$" na(oru)+u +"no, ,#oa#no, ru-t%a i +"n" r$a%".

RAIKA UNUTRAFNJE; I MEUNARODNO; PRAVA +"st s#ai+a(risi#nost i )"sta osutnost san*ci+" u m"0unaronim (ra%nimonosima&'o, )",a s" i'ra$a%a+u %o+" u (o,#"u (ra%n"nara%i m"0unaroni2 normi. Dr$a%" )"sto n" i'ra$a%a+u s%o+"m"0unaron" o%"'" i nisu 'o, to,a m"0unarono(ra%nosan*cioniran".

MATERIJA>NO PRAVO na'i%a+u s" norm" *o+" or"0u+u (ra%nao%#a-t"n+a& (ra%n" o%"'"&"#i*t" i san*ci+" u osno%nimonosima (ra%ni2 su+"*ata.

@ORMA>NO PRAVO na'i%a+u s" norm" *o+" or"0u+u (ra%nao%#a-t"n+a&(ra%n" o%"'"&"#i*t"&san*ci+" u onosima st%aran+ai (ostu(cima (rim+"n" normi mat"ri+a#no, (ra%a.

AUTONOMNO PRAVO +" +"an i#i %i-" sist"ma i#i (osist"manormi *o+" n" st%ara+u i n" nam"/u r$a%ni or,ani %"/ n"*iru,i ru-t%"ni su+"*ti. Pra%ni sist"mi: acars*o i *ra#+"%s*o(ra%o&oi)a+no i 'a*onoa%no&*o+"mu s" oa+" r"c"(ci+arims*o, (ra%a i ,#osators*" ino%aci+" *o+" s" onosi#o nau*u(no ,#oa#no ru-t%o i i#o na)"#no o s%i2 ru-t%"ni2s*u(ina (ri'nato *ao %r2o%ni (ra%ni susta%i. Br*%"no(ra%o&oi)a+no i statuirano *o+" +" ur"0i%a#o n" samoor,ani'aci+u n",o ur"0i%a#o +o- oit"#+s*"& ora'o%n" t'% %io%"

$i%ota. c (ra%a !"ua#n" ,os(o"& na (oru)+ima !"ua ii'%ira#a i' i"o#o-*i i (ra%no (ri'nati2 'a(o%+"ni2 (ra%osuni2o%#asti ,os(oara. O%#asti su s" t"m"#+i#" na oi)a+nom (ra%u,"rmans*i2 os%a+a)a. ,ras*o *omuna#no (ra%o i'%""no i'%i-i2& cars*o *ra#+"%s*i2 i !"ua#ni2 o%#asti *asni+" nasu%"r"nosti ,rao%ara$a%a. " *or(orati%na (ra%a&u$inormati%ni (osusta%i *o+ima su (o+"in" (ro!"siona#n" s*u(in"r",u#ira+u/i samosta#no u o*%irima *omuna#no, r$a%no, icr*%"no, (ra%a.


8/55

www.nasciturus.com

USTAVNO PRAVO +" s*u( na+%i-i2 normi r$a%no(ra%no, (or"t*a*o+" (osta%#+a+u osno%" (o#iti)*o, i soci+a#no, ur"0"n+a'a+"nic"&'asni%a+u r$a%nu or,ani'aci+u i +am)" t"m"#+na(ra%a&s#oo" i o%"'" )o%+"*a i ,ra0anina. Pra%ni onosi *o+"

ur"0u+": 1 %#asni-t%a&onosi raa&tr$i-no iHi#i r$a%no(ri%r"0i%an+"&"*onoms*i (rom"t i no%ac&oit"#+ 3(o#iti)*"&soci+a#n"&*u#turn"&%+"rs*" i ru," s#oo" (ra%a)o%+"*a ,ra0anina 4ustro+st%o r$a%"

POD;RANE ;RAANSKO; PRAVA: a st%arno (ra%onorm" -tour"0u+u onos" m"0u (ra%nim su+"*tima s o'irom na st%ari o%"'no (ra%onorm" -to ur"0u+u onos" m"0u (ra%nim

su+"*tima s o'irom na n"*" )ini" *o+" su oni s#oonom%o#+om o,o%ara#i i#i (roi'#a'i i' (o)in+"n" -t"t" c nas#+"no(ra%o(ra%n" norm" -to ur"0u+u onos" i'm"0u (ra%ni2su+"*ata s o'irom na imo%inu umr#" oso" autors*o(ra%o(ra%n" norm" -to ur"0u+u onos" i'm"0u autorau2o%ni2 t%or"%ina i n+i2o%i2 *orisni*a

O8JEKTIVNO PRAVO (ra%o *ao s*u( normi&(ra%ni sist"m

SU8JEKTIVNO PRAVO (ra%no o%#a-t"n+" *o+" i' (ra%n" norm"(roi'#a'i

POJSKO PRAVO )in" (ra%n" norm" -to ur"0u+u onos" m"0u)#ano%ima (oroic": m"0u su(ru$nicima&i'm"0u n+i2 i +"c"&i'm"0u (os%o+it"#+" i (os%o+"ni2 osoa t" onos starat"#+st%a.5(o,ran": a ra)no (ra%o roit"#+s*o (ra%o c (ra%o(os%o+"n+a (ra%o starat"#+st%a

PRAVNE ;RANE U SUVREMENIM PRAVIMA:

usta%no&oit"#+s*o&,ra0ans*o&tr,o%a)*o&u(ra%no&rano isoci+a#no&*a'n"no&sus*o&(rom"tno&nanci+s*o&m"0unarono


9/55

www.nasciturus.com

(ri%atno&(ra%o 'a-tit" (riro" i #+us*" o*o#in". Unutar (ra%ni2,rana (osto+" (o,ran" (ra%a. Ka s" u +"no+ (o,rani (ra%anarast" ro+ (ra%ni2 normi to#i*o a s" u ioi s%o, (ra*ti)no, inasta%no, sua (ra%nici mora+u (o)"ti s("ci+a#i'irati 'a t"

norm"&ona s" ta (o,rana (ra%a i'%a+a i' mati)n" (ra%n",ran" i *onstituira u no%u (os"nu ,ranu u 'nanst%"nom iia*ti)*om smis#u.

U KOJIM ;RANAMA MODERNO; PRAVA JE U VEOJ MJERI


10/55

www.nasciturus.com

ATIVIA DRŽAVNIC OR;ANA PREMA VAŽNOSTI I MOI

Ra'#i*u+u s" o#u)u+u/i i i'%r-ni or,ani. O#u)u+u/i su %i-i or,ani(r"ma ni$ima&a i'%r-ni su s%i ni$i or,ani (r"ma %i-ima.


11/55

www.nasciturus.com

DUCOVNO IDEO>OFKA MOtr"/i o#i* r$a%n" mo/i. S%a onastru)na 'nan+a(o#iti)*a&"*onoms*a&(ra%na&%o+na *o+a #+ui i'r$a%ni2 or,ani'aci+a. >+ui *o+i su %r2o%i r$a%no, a(arata

u%i+"* (a$#+i%o oairu i oro na,ra0u+u rai osi,uran+an+",o%o, us(+"-no, !un*cioniran+a.

S>O8ODA +" t"m"#+no ",'ist"nci+a#no stan+" *o+" s" sasto+i o)o%+"*o%" mo/i i nu$nosti a s%o+im ra'umom i %o#+om irai'm"0u s(o'nati2 mo,u/nosti i (ona-an+a -to s" n"(r"stanoot%ara+u u (rironim i ru-t%"nim u%+"tima n+",o%a $i%ota.Primarna #+us*a %ri+"nost.

IKA NES>A;ANJAU SCVAENJIMA O PRAVUG D%a u'ro*a: 1 s%a*o s2%a/an+"(ra%a +" (o%i+"sno or"0"na i o,rani)"na s(o'na+a *o+ao,o%ara ru-t%"nim onosima i s(o'na+nim mo/ima s%o,oa. A *a*o su ti+"*om (o%i+"sti 'nanst%"nici (ri(aa#ira'#i)itim %#aa+u/im s#o+"%ima to su n+i2o%" (o#iti)*" i (ra%n"t"ori+" nu$no o+a-n+a%a#" (ra%o i"o#o-*i (a i n"*riti)*i&*ao

o(ra%an+" (os"ni2 int"r"sa n+i2o%i2 ru-t%"ni2 ,ru(a. 3u'ro* ra'#i*a m"0u t"ori+ama -to +" (ra%o +"na %"oma s#o$"na(o+a%a. Pra%o +" sasta%#+"no o normi a#i ono ima i ru," itn"sasto+*". Norm" u (ra%u su (roi'%o %o#+" i ru,i2 su+"*ti%ni2)im"ni*a a#i on" su i r"'u#tat o+"*ti%ni2 stan+a i ra'uma *o+i tastan+a s(o'na+". Pra%ni t"or"ti)ari su r"o%ito %i+"#i samo i#i(r"t"$no (o+"in" as("*t" t" s#o$"n" (o+a%"&a 'an"mari%a#iosta#" +"na*o %a$n".

FTO JE REDUKBIONI


12/55

www.nasciturus.com

oa. T"ori+s*i (ra%ni (o+mo%i ima+u u ora'o%an+u (ra%ni*a%a$an 'aata* a uu u%oni ?(ro(""uti)*i 'a i'u)a%an+"*on*r"tni2 (ra%ni2 nau*a +"r a+u t"m"#+ni i +"inst%"ni(o+mo%no+"'i)ni a(arat 'a o(is i o+a-n+"n+" (os"ni2

naciona#ni2 (ra%a.

TEORIJA PRAVA I DRŽAVE +"ina +" t"ori+s*a (ra%na nau*a *o+as" (r"a+" *ao o%"'atni (r"m"t na (ra%nim !a*u#t"tima uCr%. A u ru,im '"m#+ama (osto+" u nasta%nim (#ano%ima +o- io%"'atni (r"m"t #o'o+a (ra%a&'nanst%"na nasta%naisci(#ina s na+%i-im stu(n+"m a(stra2iran+a i -irim int"r"simao t"ori+" (ra%a i r$a%" i#i (a* u%o u (ra%o i "nci*#o("i+a

(ra%a. Kon*r"tn" (ra%n" nau*" i+"#imo na (o'iti%no(ra%n" i2istori+s*" i to (o tom" -to (r%" i'#a$u i o+a-n+a%a+u saa-n+"%a$"/" (ra%o&a ru," i%-a&anas n"%a$"/a (ra%a.

METODE u (ra%nim nau*ama (r"%#aa o,mats*a m"toa t+sist"mati'aci+a (ra%ni2 normi *ao o%"'u+u/i2 sta%o%a *o+" su(osta%i#" (ra%n" %#asti i ru,i autorit"ti. U' o,mats*u m"toutr"a (rim+"n+i%ati i socio#o-*u i a*sio#o-*u m"tou& t+ na)in"i'u)a%an+a (ra%a *o+i a+u s(o'na+u i *ao u)ina*a (ra%ni2normi&a tim" i u+"no omo,u/u+u *riti*u (osto+"/", (ra%a.Do,mati*a samo 'nan+" o (ra%u *a*%o ono +"& socio#o-*o ia*sio#o-*o is(iti%an+" a+u +o- i 'nan+" o (ra%u *a*%o i onomo,#o i tr"a#o iti. S%a*a (ra%na 'nanost mora (rim+"n+i%atin"*" (ostu(*" a i o-#a o s(o'na+". Ti (ostu(ci su m"to".

AURE>IJE AU;USTIN a+" i'nimno *riti)*o 'na)"n+" (o+mu(ra%"nosti i 'asni%a u+"no )u%"nu *onc"(ci+u o tri ti(a

'a*ona. U Bi%itas "i on *a$" a su r$a%a i r$a%no (ra%o'a+"no s %#asni-t%om i ro(st%om.


13/55

www.nasciturus.com

i',rai s%o+ susta% (ra%ni2 normi&t" a s" u *r-/ans*o+ o*trini%+"ra (os%" (omiri s r$a%nim (or"t*om&tom s" 'aat*u(os%"/u+u ro+ni t"o#o'i a m"0u n+ima I Toma A*%ins*i. U +"#oSumma t2"o#o,ia" "nci*#o("i+s*i sarao c+"#o*u(nu

otaa-n+u ru-t%"nu misao i sta%ito u s#u$u *r-/anst%au)"n+a. A*%ins*i na(u-ta ranu *r-/ans*u sumn+i)a%ost nas(ramr$a%" I n+"no, (ra%a t" s%+"to%nu %#ast ut"m"#+u+" na*r-/ans*o+ o*trini. ;o#"mi autorit"t Aristot"#a. S%+"to%nu %#astut"m"#+u+" na *r/ans*o+ o*trini.


14/55

www.nasciturus.com

;RAANSKA PRIRODNOPRAVNA TEORIJA i'%or (rirono, (ra%a +" #+us*i ra'um. >Jui ima+u n"*a uro0"na i n"otu0i%a (ra%an"o%isno o %o#+i '"ma#+s*i2 'a*onoa%aca i a +" (ra%o ,ra0anana (osta%#+an+" nosioca r$a%n" %#asti i n+i2o%o (ra%o

ot*a'i%an+a (os#u-nosti n"(ra%"nim 'a*onima i %#astima -to i2onos". Pr"sta%nici: Cu,o ;rotius&Samu"# %onPu"no!&Immanu"# Kant& Joc2 >oc*"&J"anJacLu"s Rouss"au.

Rim#+ani su i',rai#i (r%u (ra%nu 'nanost u smis#u (o+mo%#+a it"2ni*" st%aran+a i (rim+"n" (ra%ni2 normi. Ta*o su rims*i stoicio*a'i%a#i (rironu +"na*ost s%i2 #+ui u*#+u)u+u/i roo%" -toni+" i#o (ra*sa. Pr"ma su %+"ro%a#i u %i-i r" (rironi2 (ra%i#a iu +uris(ru"nci+u *ao 'nanost o (ra%"nom&rim#+ani su i(a*(ostu(a#i u (ra*si *ao a r$a%no (ra%o ,#a%ni i#i +"ini %a$"/i

(ra%ni (or"a*. Oni su i#i (o'iti%isti uto#i*o -to su s" (ona-a#i*ao a na)"#no (ro*#amirano %o+st%o (rirono, i (o'iti%no,(ra%a n" (osto+i t+ *ao a s" c+"#ou*u(no (ra%o i(a* s%oi na(osta%#+"n" norm" o r$a%"& a o,mati)ari su i#i uto#i*o -tosu s" (ona-a#i *ao stru-n+aci u s#u$i %#asti *o+i n" smi+u(o'iti%n" norm" oc+"n+i%ati&a +o- man+" os(ora%ati.

;>AVNE TEE E;


15/55

www.nasciturus.com

(osto+i +a' i'm"0u ono, -to +"st i ono,a -to tr"a. O)istio +"(o+am (ra%a i (ra%nu 'nanost o s%a*o, socio#o-*o, i(si2o#o-*o, istra$i%an+a. Pra%o +" samo +"na (os"nanormati%na !orma ru-t%"ni2 onosa. S%a*a s" norma st%ara

(ostu(*om *o+i +" or"0"n n"*om %i-om normom. K"#s"no+a-n+a%a (ra%n" norm" n"o%isno o %o#+i 'a*onoa%ca i#i i#o*o+", ru,o, su+"*ta. J"in" %ri+"nosti *o+" (ra%ni*" 'anima+u

+"su 'a*onitost t+ su*#anost m"0u %i-im i ni$im (ra%nimnormama i mir *ao (os#+"ica (ra%no, mono(o#a 'i)*" (risi#".Dr$a%a i (ra%ni*u tr"a#a iti t"* +"na normati%nat%or"%ina&samo +"no s+"ci-t" (ra%a i o%"'a. Normati%isti)*i(ra%ni (o'iti%i'am +" na+stari+i&na++"nosta%ni+i ina+ras(rostran+"ni+i o#i* (ra%no, (o'iti%ma.

CISTORIJSKOPRAVNA FKO>Aru,i (ra%ac (ra%no, (o'iti%i'ma*o+i +" nastao (o)"t*om (ro-#o, sto#+"/a u N+"ma)*o+. Na-#i sus" (o#iti)*i na(r"ni+i (ra%nici&s*#oni ,ra0ans*im r"!ormama *o+isu smatra#i a (o#iti)*i (ro,ram u+"in+"n+a n+"ma)*i2 r$a%icatr"a -to (ri+" (ot%riti i'raom +"inst%"no, ,ra0ans*o,'a*oni*a (o u'oru na Bo" Bi%i#& a na ru,o+ strani*on'"r%ati%ni+i (ra%nici *o+i su s" (roti%i#i ta*%o+ *oi*aci+i *ao-t"tno+ 'a n+"ma)*o traiciona#no narono (ra%o. Dru,a s*u(inat%ori 2istori+s*o(ra%nu -*o#u i na )"#u s" na#a'io @ri"ric2 %onSa%i,n. Oacu+" *onc"(ci+u (rirono, (ra%a *ao sasta%auni%"r'a#ni2 i %+")ni2 (ra%i#a&t%r"/i a +" s%a*o (ra%o (o%i+"snat%or"%ina or"0"no, naroa&t" +" on uto#i*o (ra%ni (o'iti%ist.Sa%i,n o*a'u+" a (o'iti%no (ra%o nasta+" (ri+" i n"o%isno or$a%no, 'a*onoa%ca&u $i%otu i naronom u2u s%a*"(o+"in" naciona#n" 'a+"nic". Pra%o s" ra'%i+a *ro' tri !a'":Narono (ra%o&'nanst%"no (ra%o i 'a*onoa%no (ra%o. Da i'a*onoa%ac mo,ao is(ra%no i'ra'iti narono (ra%o smatraSa%i,n (ra%na 'nanost tr"a (r"t2ono ut%riti sar$a+ i

(o+mo%no sist"mats*i oraiti narono (ra%o *ao 'i#+s*ii'%orno (ra%o. I 'o, to,a +" -t"tna s%a*a (r"na,#+"na


16/55

www.nasciturus.com

*oi*aci+a. Puc2ta na+%i-" raio na sist"mats*o+ (r"rairims*om (ra%a u n+"ma)*o+oni su sna$no na,#asi#i ra'#i*ui'm"0u (ra%a uo(/" i r$a%ni2 (ra%ni2 normi&(oi+a+u

i ominatno u%+"r"n+" m"0u (o'iti%istima a s" (ra%o s%oi na'a*on i ru," r$a%n" a*t". S#aosti 2istori+s*o(ra%n" -*o#" suu n+"nom romanti)ars*om i %r#o a(stra*tnom o,o%oru na(itan+a o ru-t%"nim i'%orima (ra%a *o+" +" sama (osta%i#a.I"+a o naronom u2u (os%" +" n"+asna& n" u*a'u+" na 'i#+s*"soci+a#n" s*u(in" i int"r"s" i' *o+i2 (ra%o i'%ir"&o* istoonon+"no (oci+"n+i%an+" t%ora)*" i "mo*rats*" u#o,"'a*onoa%st%a u mo"rnom ru-t%u i#o itno *on'"r%ati%no.

;>AVNE TEE INTERESNE JURISPRUDENBIJE

I2"rin, +" *om(romis i'm"0u o,mats*o, i socio#o-*o,s2%a/an+a (ra%a. Nosi (oiman+" (ra%a *ao susta%a r$a%ni2(ra%i#a a#i (oi+a a (ra%nici su samo tuma)i i (rim+"n+i%a)i(ra%ni2 normi *o+i s" n"i tr"a#i u(u-tati u is(iti%an+"ru-t%"ni2 u'ro*a i u)ina*a ti2 normi. I2"rin, "nira (ra%o%"'a+u/i ,a 'a r$a%u *ao o#i* osi,uran+a $i%otni2 u%+"taru-t%a (osr"st%om mo/i (risi#". F*o#a int"r"sn"

+uris(ru"nci+"& nasta#a +" u N+"ma)*o+& su(rosta%i#ao,mati'mu i !orma#i'mu (o+mo%n" +uris(ru"nci+". Pri(anicio%o, t"ori+s*o (ra%ca (o*a'u+u a (ra%nici n"mo,u oro raits%o+ (osao s#u$"/i s" samo #o,isti)*im (ostu(cima "uciran+a i*ominiran+a (o+mo%a i' o(/i2 (ra%ni2 normi i to 'ato -to s"(ra%ni s(oro%i mo,u r+"-a%ati samo s(o'na%an+"m i m+"r"n+"m*on*r"tni2 s(orni2 int"r"sa i o(r"+"#+i%an+"m 'a i (roti% n"*i2o n+i2 (o#a'"/i o ru-t%"ni2 ci#+"%a i' o(/i2 normi i i'%an n+i2.

POKRET I IDEJE S>O8ODNO; PRAVAC"rmann Kantorowic' iEu,"n E2r#ic2

(or" 'a*onoa%no, (ra%a u s%a*om ru-t%u (osto+i i s#oono(ra%o (roi'%""no +a%nim m+"n+"m (ri(ani*aru-t%a&(r"suama suaca i (ra%nom 'nano-/u&*o+" $i%in"o%isno o r$a%nom (ra%u i (o#+" +" u *o+"m o%o 'a(ra%onasta+". N" u*#a(a s" u ni+"nu traiciona#nu "nici+u (ra%a i'a *o+" n(r ni+" %i-" itna 'i)*a san*ci+a. N" samo -to (osto+i

n"o%isno o r$a%nom (ra%u %"/ o(un+a%a&ra'%i+a i )a* u*ia'a*onoa%n" i ru," r$a%n" norm".


17/55

www.nasciturus.com

>EON DU;UITanti"tatist&osno%na (ra%na (ra%i#a n" st%arar$a%a n",o narona s%i+"st. Dr$a%a nasta+" (os#i+" (ra%a isama +" r",u#irana i (o)in+"na (ra%nom (or"t*u. Du,uit

su+"#u+" u mis#i o (ra%no+ r$a%i i o nar"0"nosti ,ra0ans*o,ru-t%a na r$a%om. SO>IDARISTI=KA TEORIJA PRAVADu,uit(o#a'"/i o Dur*2"imana,#a-a%a as("*t suran+" im"0uo%isnot #+ui u ru-t%u& no u(o'ora%a na itn" !un*ci+"(ra%a u or$a%an+u ru-t%a.Dru-t%"na (o+"#a raa ima 'a(os#+"icu m"0uo%isnosti i#i or,ans*u so#iarnost #+ui. Pra%n"norm" nasta+u *o n"(o-to%an+" "*onoms*i2 i mora#ni2 normio t" m+"r" naru-a%a ru-t%"nu so#iarnost a s" u s%i+"st #+ui

+a%#+a *ao r"a*ci+a 'a2t+"% 'a or,ani'iranim *a$n+a%an+"m

n+",o%a (r"*r-it"#+a. Dr$a%a +" samo +"an o o#i*a ru-t%"n"(risi#". O#i*u+" su%r"m"nu misao o (ra%no+ r$a%i i onar"0"nosti ,ra0ans*o, ru-t%a na r$a%om.

;EOR;E ;URVITBC+"#o: I"+a ru-t%"no, (ra%a. Da+" -iro*uti(o#o,i+u #+us*i2 'a+"nica&o oit"#+i i (ri%r"ni2or,ani'aci+a&o ,ras*i2 *omuna o *o+i2 s%a*a (roi'%oio,o%ara+u/u %rstu ru-t%"no, (ra%a& a u' to on +o- ,o%ori o

ini%iua#nom (ra%u *o+" (o+"inci st%ara+u u rono+ ra'm+"ni.Po'iti%no (ra%o ni+" samo +"no %"/ +" (#ura#isti)*o(osto+i to#i*o(ra%a *o#i*o ima 'na)a+ni2 ru-t%"ni2 s*u(ina i +"#atnosti.

MA QE8ER u' r$a%na (ra%a (osto+i i i'%anr$a%no (ra%o sn"nasi#nim sr"st%ima (risi#". Q""r (rimarno is(itu+" onos"i'm"0u (ra%a i (ri%r""&r"#i,i+" i (o#iti*" i ru,i2 o#i*aru-t%"nosti. Socio#o-*a t"ori+a o (ra%u.

INTE;RA>NA TEORIJA PRAVA(ri,o%ara %"/ini osaa-n+i2(ra%ni2 t"ori+a a ,ri+"-" 'o, r"u*cioni'ma i s%o0"n+a (ra%ana (o+"in" n+",o%" "#"m"nt". ;ur%itc2 u(o'ora%a na t"m"#+nu'a#uu (ra%n" 'nanosti. Oni 'a*#+u)u+u a +" (ra%o (or"a*ru-t%"ni2 i r$a%ni2 normi *o+ima s" u %a$nim m"0u#+us*imonosima (risi#no ost%aru+" i"+a (ra%"nosti i ru," %ri+"nosti'a+"ni)*o, $i%ota. C","#&;usta% Raruc2&Bar#os Bosso.Int",ra#isti isti)u )in+"nicu a su o,mats*i normati%isti)*i isocio#o-*i (o'iti%isti na+%i-" ,ri+"-i#i sa 'an"mari%an+"m


18/55

www.nasciturus.com

%ri+"nosno, as("*ta (ra%a. 8"' %r"no%an+a n"mo,u nastati(ra%na norma&(ra%na o%"'a&(ra%no o%#a-t"n+" i i#o *o+a ru,a(ra%na (o+a%a normati%no, ti(a+"r normirati 'na)i nu$no(r"t2ono oci+"niti #+us*a (ona-an+a *ao (o'iti%na i#i

n",ati%na.

RABIONA>NO DJE>OVANJE KAO SVOJSTVO U MODERNOJ DRŽAVI

Instrum"nta#no raciona#no +"#o%an+" +" osoina. Ta*a% stru)nisasta% r$a%" C","# i Q""r na'i%a+u iro*raci+a ?u (o'iti%nomsmis#u i n+",o%o +"#o%an+" s" smatra +"nim o oi#+"$+amo"rn" raciona#i'aci+" %#asti ru-t%a. Raciona#no +"#o%an+" t+(romi-#+"no ono-"n+" o#u*a (osti$" s" o%im sr"st%ima:

(o#o$a+ %#asti s" o(/"nito "("rsona#i'ira?ni+" %"'an 'a +"nuosou %#aara& (o#iti)*" o#u*" s" onos" u or"0"nim(roc"urama&osno%n" (o#iti)*" o#u*" na+)"-/" s" onos"*o#"*ti%no&(o#iti)*" o#u*" su +a%no (ro,#a-"n" i ora'#o$"n".

;>AVNE IDEO>OFKE KONBEPBIJE PRAVEDNOSTI

a*onc"(ci+a (o#o$a+n" (ra%"nosti&*o+a na#a$" a s" ora it"r"ti i+"#" ta*o a s%at*o oi+" ono#i*o *o#i*o su n+",o%"%r#in" i 'as#u," 'a+"nici.

*onc"(ci+a ra'm+"ns*" (ra%"nosti *o+a na#a$" a s" ora it"r"ti i+"#" "*%i%a#"ntno t+ ta*o a s%at*o oi+" +"na*ooara i '#a *o#i*o on ora i '#a ao ru,om".

c*onc"(ci+a ran" (ra%"nosti su(rosta%#+a s" (o#o$a+no+(ra%"nosti i is(ra%#+a ra'm+"ns*u 'a2ti+"%a+u/i st%arnu"*%i%a#"ntnost i'm"0u (roi'%oa raa i na,ra" 'a ra. Pr"man+o+ s%at*o tr"a oiti ono#i*o oara *o#i*o +" s%o+im raomst%orio& a ra'm+"rno tom" i t"r"ta ?(or"'a

*onc"(ci+a so#iarn" (ra%"nostina#a$" rai sman+i%an+ata*%i2 n"o(ra%ani2 n"+"na*osti& a oni *o+i u ras(o+"#ioara oi%a+u %i-" 'o, s%o+i2 %"/i2 rani2 s(osonosti

ustu(" io s%o+i2 oita*a 'a u'r$a%an+" i una(r"0"n+"(o#o$a+a oni2 *o+i2 ima+u s#ai+" ran" s(osonosti


19/55

www.nasciturus.com

"*onc"(ci+a ",a#itaristi)*" (ra%"nosti&na#a$" a s%at*o oi+"to#i*o oara i t"r"ta *o#i*o tr"a a i 'ao%o#+io s%o+" osno%n"mat"ri+a#n" i u2o%n" (otr"".

DISPO


20/55

www.nasciturus.com

CIJERARCIJSKI SISTEM PRAVNIC NORMI +"st u*u(nost (o'iti%ni2(ra%ni2 normi +"no, ru-t%a&r$a%ni2 i n"r$a%ni2&*o+" suran,iran" *ao %i-" i#i ni$" (r"ma n+i2o%o+ (ra%no+ sna'i. Pra%n"norm" s" na ta+ na)in ra'#i*u+u i (o%"'u+u *ao norm"

usta%a&'a*ona&sus*i2 (r"c""nata it. Ta 2i+"rar2i+s*asist"mati'aci+a +"st +"#o usta%ot%orca i 'a*onoa%ca.

4 RA


21/55

www.nasciturus.com

(rostornim o*%irima i#i s!"rama %a$"n+a. Norm" u%i+"* %a$" uor"0"nom (rostoru ?oo 'a or"0"n" oso" i na or"0"nom(rostoru.

@UNKBIJA PRAVNIKA U DONOFENJU PRAVNIC NORMI

(ra%n" norm" st%ara+u ru,i su+"*ti u (risi#nim o*%irimar$a%no, (ra%a i#i (o o%#a-t"n+u r$a%". U (ro-#osti 'natan io(ra%a st%ara#i su cr*%a&autonomn" ,ras*" o%#asti i ton"'a%isno o r$a%no, (ra%a. U su%r"m"nom s%i+"tu su mo/nit%orci (ra%ni2 normi (ri%r"n" or,ani'aci+" *o+" s%o+im (ra%nima*tima ur"0u+u %#astito ustro+st%o unutra-n+" ran" onos".8itno ut+")u na st%aran+" (ra%a&+o- i nosit"#+i stru)no, 'nan+a i'

(ra%ni)*i2 (ro!"si+a. To su na+(ri+" (ra%ni 'nanst%"nici *o+i su uRimu i#i )a* n"(osr"no o*trinarni i'%ori (ra%a. Oni su+"#+u ui'rai nacrta i *ona

ni2 t"*sto%a. Oni su sa%+"tnici i#i )#ano%i r$a%ni2 im"0unaroni2 ti+"#a i tr"/" oni s%o+im 'nanst%"nim raom iora'o%an+"m (ra%ni*a i'ra0u+u (ra%n" (o+mo%". Oni n" samoa i'u)a%a+u (ra%o i (ou)a%a+u on*a%o *a*%o +"st n",ooa%#+a+u *riti*u (osto+"/"i2 (ra%ni2 normi i (ra%ni2 onosa t"

(r"#a$u (ra%o *a*%o i tr"a#o iti.

KOJA JE U>O;A >JUDSKIC RADNJI U PRAVNIM NORMAMA IODNOSIMAG

S%a*o, ana mi#i+uni ,ra0ana st%ara+u (ra%n" (os#o%"&(ona+%i-" u,o%or" s#oono s" m"0usono o%"'u+u/i io%#a-/u+u/i na na+ra'#i)iti+" (ra%n" ran+". ;ra0anisamost%ara#a)*i o#u)u+u o %#astitim ran+ama i imo%ini *ao o

s%o+im m"0usonim (ra%nim onosima.

=EMU S>UŽI STVARANJE PRAVNIC NORMI PREMA KRITERIJUNJICOVA SADRŽAJA

a ra'%rsta%an+" ,o#"mo, ro+a %a$"/i2 normi u %i-" +"inica(r"ma n+i2o%u sar$a+u o#a*-a%a (rona#a$"n+" (ra%ni2 normi*o+" su ar"satima (otr"n" u n+i2o%im (ra%nim onosima.

to ra'%rsta%an+" s#u$i ot*ri%an+u i u*#an+an+u (rotur+")+a.


22/55

www.nasciturus.com

c *onstituira+u s" 'nanst%"n" (ra%n" isci(#in"&o%i+a s"(o+"#a raa m"0u (ra%im u)"n+acima t" s" st%ara+u nasta%n"isci(#in" na (ra%nim !a*u#t"tima.

s#u$i tuma)"n+u (ra%ni2 normi naro)ito sist"mats*omtuma)"n+u +"r s" u n+"mu 'na)a+s*i (o%"'u+u norm" i' isti2 i#is*i2 (ra%ni2 ustano%a.

" or"0i%an+" na#"$nosti r$a%ni2 or,ana n(r 'as("ci+a#i'aci+u suo%a.

DRUFTVENA NORMA +" ?+"'i)na (oru*a *o+a tra$i o n"*i2su+"*ata a u or"0"nim o*o#nostima n"-to )in" i#i n" )in"

s(ram ru,im su+"*ata&(ri+"t"/i san*ci+om a*o ta*o n"(ostu(". Norm" mo,u iti i'ra$"n" (ism"no i#i usm"no&a#i us%a*om s#u)a+u on" su misaon" (o+a%" i (osto+" u s%i+"sti#+ui&(a s" sto,a *a$" a sn+ima #+ui ima+u normati%nu s%i+"st.Norma s" sasto+i o #",itimno, tra$"n+a i #",itmn" san*ci+".Osno%na ru-t%"na !unc*i+a norm" +" (risi#no na%o0"n+"ar"sata a s" (ona-a+u u+"na)"no i#i uni!ormno na na)in *o+i t%orac smatra %ri+"nim&is(ra%nim&norma#nim. To s" (osti$"ta*o a nar"0u+" (ona-an+" &a 'aran+u+" &< i ru,a *o+a su

"'%ri+"na i#i o(asna i na *o+" s" %"$" san*ci+a. To +" (otr"norai (o+"nosta%#+an+a s#o$"nosti ru-t%"ni2 onosa i rairaciona#ni+", r+"-a%an+a su*oa int"r"sa u ru-t%"nimonosima. Mno," su norm" (r"t"$no t%or"%in" i sr"st%aint"r"sa ominantni2 s*u(ina u ru-t%u. Na+%a$ni+i na)in io"ru-t%"ni2 normi +"st ona+ na oi)a+n"&mora#n" i (ra%n" norm".

VIFE


23/55

www.nasciturus.com

m"0u%r"m"nu i'm+"n+"nim onosima *a*o i on" 'aista mo,#"ut+"cati na ru-t%"ni $i%ot.

m+"n+a+u s" %ri+"nosti&sta%o%i i i"o#o,i+".

RAIKA I


24/55

www.nasciturus.com

%ri+"nosno man+*a%o t" a +" sto,a tr"a (romi+"niti&us*#aiti s%ri+"nostima *o+" 'astu(a+u ti su+"*ti.

ANTINOMIJE(rotur+")+a i'm"0u (ra%ni2 normi -to r",u#ira+u ist"ru-t%"n" onos". Ta (rotur+")+a mo,u iti 2i+"rar2i+s*a i#i%r"m"ns*a. U (r%om s#u)a+u t+ u s#u)a+u n"'a*onitosti ni$"norm"&o%a tr"a iti u*inuta o#u*om na#"$no, or,ana naosno%i tu$" (o na)"#u #" su("rior "ro,at in!"riori. U ru,oms#u)a+u&rani+a norma +" n"%a$"/a&u ci+"#osti i#i +"#omi)no&naosno%i na)"#a #" (ost"rior "ro,at (riori. No&(osto+i i tr"/i ti(antinomi+" i'm"0u (ra%ni2 normi: to +" s#u)a+ *a +"nas("ci+a#na norma&*o+a r",u#ira samo +"nu (o%rstu n"*o,

onosa (rotur+")i +"no+ o(/o+ normi *o+a r",u#ira )ita% onos. Utom s#u)a+u s" (rim+"nom na)"#a #" s("cia#is "ro,at ,"n"ra#ii'u'ima i' sar$a+a o(/" norm" ta+ io onosa *o+i +" (os"nor",u#ira#a s("ci+a#na norma.

@ORMA>I


25/55

www.nasciturus.com

NORME O NORMAMA

1(osto+" (roc"ura#n" norm" *o+" (r"ci'no i stro,o (ro(isu+u

*o+i (ra%ni su+"*ti ima+u is*#+u)i%o (ra%o st%arati (o+"in" %rst"normati%ni2 a*atau,o%or"&usta%&'a*on". To su (roc"ura#n"norm" o *om("t"nci+i 'a st%aran+" (ra%ni2 normi&a m"0u *o+imasu i norm" o st+"can+u +"#atn" s(osonosti (o#o$a+a(ar#am"ntarno, 'astu(ni*a&i ru,i2 normot%oraca.

3(osto+" (roc"ura#n" norm" *o+" (r"ci'no i stro,o (ro(isu+u%rst" ran+i i na)in" n+i2o%a oa%#+an+a *o+i su (otr"ni 'anastana*&(rom+"nu i u*ian+" (o+"ini2 %rsta normati%ni2(ra%ni2 a*ata onosno (ra%ni2 normi. To su&na (rim+"r&norm" o

(r"#a,an+u&ras(ra%i&i',#asa%an+u&(romu#,aci+i&o+a%#+i%an+u istu(an+u na sna,u usta%a i 'a*ona.

Proc"ura#nim normama (o 1 i 3 ut"m"#+u+" s" na)"#o!orma#n" 'a*onitosti'a2t+"% a s%" (ra%n" ran+" (a i on" *o+"st%ara+u&mi+"n+a+u i u*ia+u normati%ni a*ti&mora+u iti u s*#aus normama o *om("t"nci+i&(ostu(cima i o#icima ono-"n+a(ra%ni2 a*ata. S%a*a (o%r"a !orma#n" 'a*onitosti +"st osno%a'a (o*r"tan+" (ostu(*a u*ian+a n"'a*onito, a*ta.

4(osto+" (roc"ura#n" norm" *o+" (ro(isu+u t*o&'o,)",a&*a*o i o *o,a i u *o+im ro*o%ima mo$" tra$iti is(iti%an+"'a*onitosti (o+"ini2 %rsta normati%ni2 a*ata onosno normiusta%ni2&'a*ons*i2&u,o%orni2 it. *a*o i s" u*inu#" i#i is(ra%i#"n"su*#anosti i'm"0u %i-i2 i ni$i2 normati%ni2 (ra%ni2 a*ata.

PRESKRIPTIVNI ISKA


26/55

www.nasciturus.com

DE>IKT +" ran+a su(rotna (ra%no o%"'no+ ran+i.Posto+":*a'n"ni "#i*ti i m"0unaroni "#i*ti&(r"*r-a+ni i#iu(ra%ni&,ra0ans*i i rani.

KOJA JE @UNKBIJA KAŽNJAVANJAG

1 *a'n" su *ro' (o%i+"st i#" sr"st%o os%"t" i oma'".Pr"*r-it"#+ima s" %ra/a '#o 'a '#o&(atn+a 'a (atn+u *o+u su onist%arno i#i (o mi-#+"n+u oni2 -to or"0u+u *a'n" u'ro*a%a#i. Iu(ra%o s" u o%o+ !un*ci+i *a'n" na+%i-" o)itu+u soci+a#n"n"+"na*osti u *a$n+a%an+u (ri(ani*a ra'ni2 ru-t%"ni2*#asa&s(o#o%a&%+"ra&"tni)*i2 ,ru(a I s#.

3 smrtna *a'na 'a #i-a%an+" (r"*r-it"#+a i' ru-t%a s#u$"ta*o0"r 'a tra+no i#i (ri%r"m"no u*#an+an+" (r"*r-it"#+a i' ru-t%aa n" (ona%#+a "#i*t" I a n" ut+")u n",ati%no na ru," #+u".

Ta*%o s2%a/an+" s%r2" *a'n" na'i%a s" ,"n"ra#na (r"%"nci+a.

4 V+"ru+" s" a *a'n" mo,u ut+"cati I na (r"o,o+ i#i (rom+"nu(ona-an+a *a$n+"n" osoa:i#o ta*o a s" ona 'astra-i 'auuu/" i#i ta*o a s" st%arno (o(ra%i 'o, #o-", is*ust%a*a'n" i#i 'o, o,o+ni2 m+"ra *o+" +" u 'at%oru (ro-#a.

O8>IBI KRIVNJE

umi-#+a+ i#i t"$a *ri%n+a ?o#us i n"2at i#i #a*-a *ri%n+a ?cu#(a. Uoa s#u)a+a (osto+i *o (o)init"#+a (rotu(ra%n" ran+" s%i+"st ou'ro)no+ %"'i i'm"0u ran+" I n+"ni2 (os#+"ica a#i u (r%oms#u)a+u (o)init"#+ +" tu (os#+"icu 2tio o* u ru,om ona +"nasta#a us#i+" n+",o%" n"(a$n+". T"$ina *ri%n+" +" +"an o"#"m"nata *o+i or"0u+" t"$inu *a'n" (roti% "#i*%"nta (a s"

sto,a t"$" *a$n+a%a 'a umi-#+a+ n",o 'a n"2at. I umi-#+a+ I n"2ats" a#+" i+"#" na (o%rst" n(r n"2at na #a*i n"2at ?cu#(a #"%is Ina t"-*i n"2at ?cu#(a #ata: #a*i n"2at +" (ro(ust (a$n+" *o+u imasa%+"stan nat(ros+")an )o%+"*&a t"-*i n"2at +" (ro(ust (a$n+"*o+u ima (ros+")an )o%+"*. I'u'"ci (rotu(ra%nosti: "rror?'a#ua-t"tna ran+a *o+u n"t*o u)ini s (o,r"-nom s%i+"-/uo n"*im )in+"nicama a n" i +" u)inio a +" imao to)nu s%i+"st otim )in+"nicama. Vi-a si#a ?%is miorn"(r"%i#+i%i (rironio,a0a+. S#u)a+ ?casus-t"tna ran+a (o)init"#+a *o+a ni+"

s*ri%#+"na ni umi-#+a+"m ni n"2atom. Kra+n+a nu$aran+a *o+o+s" o-t"/u+" tu0a imo%ina i#i )a* oso" a*o +" ta -t"ta nu$na a


27/55

www.nasciturus.com

i s" o s"" i#i ru,i2 ot*#oni#a %"/a -t"ta. Nu$naoranaran+a *o+o+ su+"*t oi+a isto%r"m"ni I (rotu(ra%nina(a (roti% s"" i#i ru,i2 osoa nanos"/i tim" na(aa)uman+u i#i %"/u -t"tu. =in+"n+" -t"t" u' (ristana*

o-t"/"no,ran+a o-t"/"n+a ru," oso" na *o+u +" o%a (rista#aa *o+a +" (ra%no o'%o#+"na I u ,ranicama +" %#aa+u/i2 mora#ni2normi.

FTO KRIVNJA NE PODRA


28/55

www.nasciturus.com

NECAT ?cu#(a *o (o)init"#+a (rotu(ra%n" ran+" s%i+"st ou'ro)no+ %"'i i'm"0u ran+" i n+"ni2 (os#+"ica a#i on (os#+"icuni+" 2tio a#i +" nasta#a us#i+" n"(a$n+".

KOJA SU 3 SCVAANJA O OUPORA8I PRAVNO; OV>AFTENJAG

Ra'%i+"ni+i (ra%ni susta%i 'aran+u+u s%a*u ran+u "'o'irno,*ori-t"n+a o%#a-t"n+a n"o%isno o tom" +"#i ona nasta#a nam+"rnoi#i n"2atno. To s" 'o%" o+"*ti%na *onc"(ci+a '#ou(otr"".Nasu(rot tom" +" su+"*ti%na *onc"(ci+a '#ou(otr"" *o+asmatra '#ou(otr"u samo on" ran+" %r-"n+a n"*o, (ra%no,o%#a-t"n+a *o+ima s" nam+"rno nanosi -t"ta ru,im osoam t'%-i*ana. Sta+a#i-t" o+"*ti%n" *onc"(ci+" +" o#+" +"r %i-" -titi

o-t"/"n" oso". naro)ito stro,o s" *a$n+a%a '#ou(otr"as#u$"no, (o#o$a+a.

KRIVI=NI POSTUPAK s*u( (ra%ni2 normi *o+" ur"0u+u (ostu(an+"(r" suo%ima *a s" r+"-a%a o or"0"nom *ri%i)nom (r"m"tut+ *a (osto+i osno%ana sumn+a (roti% n"*" oso" a +" (o)ini#a*ri%i)na +"#a.

NA=E>A I< KRIVI=NO; POSTUPKAna)"#o oci+"#nosti or"0u+"a r$a%ni o%+"tni* (ou'ima (ro,on u na+%"/"m ro+u*ri%i)ni2 +"#a

na)"#o a*u'atornosti or"0u+" a s" *ri%i)ni (ostu(a* (o*r"/"samo na 'a2t+"% o%#a-t"no, tu$it"#+a

na)"#o s#oon" oc+"n" %ri+"nost i'%""ni2 o*a'a& a a ni+"%"'an t'% !orma#nim o*a'nim (ra%i#ima ?*a s" 'a*onom to)no

(ro(isu+" *o#i*o i *a*%i2 o*a'a mora iti a i s" n"*a )in+"nicasmatra#a ut%r0"nom

RAO


29/55

www.nasciturus.com

O%" i'u'"t*" (ri'na+u o or"0"no, i+"#a. Pr%o ui+an+" u ratus" on"*#" o,rani)a%a m"0unaronim normama. Dru,o i tr"/"saa s" stro$" o,rani)a%a+u&)"t%rto mno," r$a%" u*ia+usmrtnu *a'nu&("to %oo+i su 'aran+"ni i -"sto mora# u#a$a%ai

mo"rno (ra%o ousta+" o osu" samouo+st%a.

TUMA=ENJE PRAVNIC ODRED8I

(otr"na +" so#ina i o(/a (ra%na *u#tura. Pra%ni)*a (ra*sauo#i)i#a ro+na int"r(r"tati%na (ra%i#a i m"to":

+"'i)noo,i)*o&sist"mats*o&ci#+no&su+"*ti%no io+"*ti%no&2istori+s*o t" os#o%no su$"no i (r"-ir"no tuma)"n+".

FTO A TUMA=ENJA VEINOM NISU @ORMA>NOO8VE


30/55

www.nasciturus.com

AUTENTI=NO TUMA=ENJE *o+" oa%#+a sam normot%orac na%#astitim normati%nim or"ama. Do to,a o#a'i r"#ati%nori+"t*o +"r +" tuma)"n+" su+"*ataar"sata na+)"-/" ostatno

a i s" o-#o o na+o#+", 'na)"n+a (ra%ni2 normi. I(a*&o,a0as" (on"*a a su n"*" (ra%n" or"" ar"satima to#i*on"+asn" a s" oni n"mo,u o#u)iti&taa s" ar"sati ora/a+unormot%orcu s mo#om i#i (ri+"#o,om a on sam or"i ta'na)"n+a.

JE


31/55

www.nasciturus.com

U>O;A NIŽE PREMISE U DEDUKTIVNO SI>O;ISTI=KOMJU=IVANJU

T"* *a s" is*ust%"no ut%ri a s" su+"*t S na#a'i u situaci+i*o+u s(omin+" i#i (rimarna i#i s"*unarna 2i(ot"'a o(/"norm"&mo$" s" "u*ti%nosi#o,isti)*i 'a*#+u)iti a to, su+"*tao%"'u+" i#i o%#a-/u+" tra$"n+" i#i san*ci+a t" norm".

@UNKBIJE KOJIMA PRAVO I MORA> TEŽE

1 !un*ci+a i mora#a i (ra%a a usm+"ra%a+u m"0u#+us*a(ona-an+a *o+a su *on*tna i %a$na 'a o(stana* or"0"no,

ru-t%a rai ost%ari%an+a n"*i2 %ri+"nosti$i%ota&orot"&(o-t"n+a+ua%i it.

3 t"$" (ot(unom ou2%atu onosa *o+i su n+i2o%i (r"m"ti.

4 t"$" n"(rotur+")+u normi o *o+i2 s" sasto+". oni to u,#a%nomi (osti$u.

5 t"$" or"0"no-/u i +asno/i

6 i mora# i (ra%o su ot%or"ni sist"mi +"r su s(r"mni i s(osoni'a (ri#a,o0a%an+".

S>I=NOSTI IA


32/55

www.nasciturus.com

ara'#i*o%an+" oi)a+ni2 s +"n" t" (ra%ni2 i mora#ni2 s ru,".Oi)a+n" norm" u(ra%#+"n" su na onos" *o+i su man+" 'na)a+ni'a o(stana* i oro !un*cioniran+" or"0"no, ti(a ru-t%a&t" u*o+ima 'o, to,a nasta+u m"0u#+us*i su*oi man+" $"stin" i

man+" o(asnosti 'a 'a+"nicu. Nasu(rot tom" mora#n" i (ra%n"norm" usm+"r"n" su na onos" *o+i su 'na)a+ni+i 'a o(stana* ioro o%i+an+" or"0"no, ti(a ru-t%a& t" u *o+ima 'o, to,anasta+u sna$ni su*oi int"r"sa -to u,ro$a%a+u 'a+"ni)*i $i%ot. Ata t"m"#+na ra'#i*a ima ra'um#+i%u (os#+"icu +o- i o%o: san*ci+a*o+om (ri+"ti oi)a+na norma +" osta #a,a&san*ci+" *o+ima(ri+"t" mora#n" i (ra%n" norm" +"su t"-*".

mno,i ru-t%"ni onosi isto%r"m"no i u istom (ra%cuusm+"ra%ani i mora#nim i (ra%nim normama. Primarno mora#no

usm+"ra%an+" tr"a (o+a)ati (ra%nim usm+"ra%an+"m. A*o s"mora#nim 'a2t+"%ima n" mo$" (osti/i a n"*i #+ui (o s%om"u%+"r"n+u (o-tu+u n"*" osno%n" ru-t%"n" %ri+"nosti&ona /"ru-t%o t" %ri+"nosti raniti +o- i (ra%nom (risi#om.

c mora#n" i (ra%n" norm" su sron" +"r i +"n" i ru," (risi#nousm+"ra%a+u m"0"#+us*" onos *o+i su na+'na)a+ni+i 'ao(stana* ru-t%a

RAIKE IA

1 stru*tura #+us*o, (ona-an+a. (oru)+" mora#no, (ona-an+a u%"#i*o+ +" m+"ri i'%an+s*i n"*ontro#ai#no t+ ta*%o a ru," oso"n" mo,u s(o'nati +"r s" mora#no (ona-an+" mo,u u (ot(unosti*ontro#irati t"* u s%i+"sti&o* na(roti% (oru)+" (ra%no,(ona-an+a ona+ %an+s*i io #+us*o, $i%ota *o+" +" i'%an+s*i*ontro#ai#an o ru,i2 su+"*ata

3mora#n" norm" 'a2ti+"%a+u or"0"no (ona-an+" su+"*ata in+",o%u st%arnu i#i (ra%u nam+"ru u (o,#"u 'a-ti/"n"%ri+"nosti&o* (ra%n" norm" tra$" or"0"no (ona-an+"su+"*ata i nam+"ru samo ono#i*o *o#i*o s" o n+" mo$" o/i(ostu(cima (ra%no, o*a'i%an+a.

4(on"*a s" *a$" a +" mora# autonoman +"r a (osta%#+an+"normi u ini%iua#no+ s%i+"sti +"ini i'%or istins*i i'%ormora#nosti&a a +" (ra%o 2"t"ronomno +"r a su r$a%a i ru,"ru-t%"n" s*u(in" +"ini i'%ori (ra%ni2 normi. Istina +" a umora#u i (ra%u ima ti2 "#"m"nata&a#i s tom ra'#i*om a +"


33/55

www.nasciturus.com

(ra%na normati%nost u 'na)a+ni+o+ m+"ri 2"t"ronomna&o* +"mora#na normati%nost u 'na)a+ni+o+ m+"ri autonomna.

5 ra'#i*a i (o tom" -to s%" (ra%n" norm" +"no, ru-t%a ima+ut"n"nci+u i us(i+"%a+u iti m"0usono n"(rotur+")n" o*mora#n" norm" n" (osti$u ta*%u m+"ru m"0uson"(rotur+")nosti.

PRAVNI POREDAK u*u(nost (ra%ni2 normi o(/"nito i#i u +"nomru-t%u.

PRAVNI STANDARDI (rim+"ri 'a (r"nost i 'a(ra%o nu$nost

o+"*ti%no, tuma)"n+a +"su oni %r#o a(stra*tni (o+mo%i *o+i s" u(ra%ni)*o+ t"rmino#o,i+i i 'o%u (ra%ni stanari i *o+i su %r#oro+ni u o(/im (ra%nim normama. Oni (r"(u-ta+u ar"satima ata*%im normati%nim (o+mo%ima sami au *on*r"tna 'na)"n+a*o+a na+o#+" o,o%ara+u (os"nosti situaci+a u *o+ima s"na#a'"&i to ta*%a 'na)"n+a *o+a i u (o+"ino+ situaci+i tim(o+mo%ima a#a +"na (ros+")na ra'umna osoa. Ri+") +" o(ri#a,o0a%an+u (ra%n" norm" ra'#i)itim i 'a normot%orcan"(r"%i#+i%im a*tua#nim int"r"sima i ci#+"%ima ru-t%a i

ar"sata.

PRAVNA NA=E>A ?PRAVNI PRINBIPI to su na+a(stra*tni+a it"m"#+na (ra%i#a n"*o, (ra%no, susta%a&na+%i-" o(/" (ra%n"norm" norm" na normama *o+" is*a'u+u osno%n" %ri+"nosti*o+ima s" (ra%ni susta% s#u$i i *ao ta*%" su %a$n" 'ausm+"ra%an+" st%aran+a i (rim+"n" s%i2 osta#i2 (ra%ni2 normi.

PRAVEDNOST +" %ri+"nosno na)"#o ras(o+"#" *o+" or"0u+"*o#i*o oara i *o#i*o t"r"ta tr"a (ri(asti *ao o%#a-t"n+" i *aoo%"'a&su+"*ti%na ra'ni2 %rsta ru-t%"ni2 onosa.

PRAVNI SISTEM +" s*u( normi *o+" su u stro,im 2i+"rar2i+s*imonosima *ao %i-" i#i ni$" norm". Ci+"rar2i+a (ra%ni2 a*ata o%isio mo/i su+"*ata&r$a%ni2 i ru-t%"ni2 *o+i i2 st%ara+u.

?usta%&'a*on&u*a'&ur""&(ra%i#nici&(r"su"&u(ra%na r+"-"n+a


34/55

www.nasciturus.com

NO; USTAVA

Mat"ri+a#ni usta% +" sasta%#+"n o ru-t%"no n"i'+"$ni2 (ra%i#a%#asni-t%a&(roi'%oni2 onosa&(o#iti)*i2 i (ra%ni2 statusa

stano%ni*a t" sasta%a i +"#o%an+a na+%i-i2 r$a%ni2 or,ana n(r.At"ns*i usta% o Aristot"#a ?!"ua#ni ti(. @orma#ni usta% +"(isani usta% *ao na+%i-i (ra%ni a*t -to ,a onosi naronas*u(-tina (o (os"nom usta%ot%ornom (ostu(*u n(r usta%SADa&usta% @rancus*" ?,ra0ans*o"mo*rats*i ti(

@ORMA>NI I


35/55

www.nasciturus.com

u+"no s" mo,u i'%an+s*i *ontro#irati& a i2 +" (otr"no imo,u/" usm+"ra%ati (r%"nst%"no r$a%nom (risi#om. Oni sui'%ori i (r"m"t (ra%no, normiran+a: io#o-*oru-t%"nionosi&"*onoms*i onosi&(o#iti)*i i *u#turni onosi.

STVARNA NAD>EŽNOST +"st o%"'a i o%#ast a s" oa%#+a+un"*" %rst" (os#o%a&a s" ra" n"*" st%ari n(r a s" sui u*a'n"nim i imo%ins*im s(oro%ima i#i a s" oa%#+a+u n"*i (os#o%i(r"s+"ni*a r"(u#i*".

E>EMENTI DEMOKRABIJE

1 (o#iti)*a *u#tura i#i i',ra0"na (o#iti)*a s%i+"st ,ra0ana

3 mat"ri+a#na n"u,ro$"nost ,ra0ana

4 t"m"#+n" s#oo" i (ra%a )o%+"*a ,ra0ana

5 ost%ari%an+" 'a-tit"(osti$" s" or"0"nim (o#iti)*o (ra%nimm"2ani'mom i#i st%arnim onosima (o +"#ot%ornosti *o+i2 s"anas oc+"n+u+"

S#oono +"#o%an+" (o#iti)*i2 strana*a&s#ooam"i+a&i'ornost i sm+"n+i%ost or,ana %#asti&'a*onitost&(o+"#a%#asti&(o#iti)*a i (ra%na o,o%ornost

NAROD U RAI=ITIM SCVAANJIMA DEMOKRABIJE

Naro *ao osno%a "mo*raci+" +"st u%i+"* samo (o#iti)*i naro asasta%#+"n +" o ,ra0ana i#i osoa *o+" ima+u ra%no(ra%na(o#iti)*a (ra%a. Oni i+"#o%i naroar$a%#+ana *o+i n" (os+"u+u

(o#iti)*a (ra%a +"su u (o#iti)*om smis#u +o- u%i+"* (oanici i (u*. To tr"a imati na umu *a s" "mo*raci+a "nira *ao (o#iti)*isist"m i#i r$a%a ,+" %#aa naro +"r u rani+im i n"'r"#im"mo*raci+ama %#aa+u/a %"/ina naroa i#a +" 'a(ra%o +o-u%i+"* man+ima stano%ni-t%a (a i man+i2 r$a%#+ana.

ANTI=KA DEMOKRABIJA

U to+ roo%#asni)*o+ "mo*raci+a ma#i2 'a+"nica s#oonioras#i mu-*arci ima#i su (ra%o n"(rosr"no, su+"#o%an+a u


36/55

www.nasciturus.com

'a*onoa%nim&i'%r-nim&sus*im i u(ra%nim r$a%nim (os#o%imaonosno (ra%o iran+a& i (o'i%an+" na o,o%ornost s%i2 r$a%ni2s#u$"ni2 osoa. Ni*aa u (o%i+"sti ni+" os",nuta ta*%a ra'inaa*ti%nosti i n"(osr"nosti u)"-/a ,ra0ana u r$a%no+

or,ani'aci+i.

KOJIM SE PO>ITI=KIM PRAVNIM MECANIJNE >JUDSKE S>O8ODE I PRAVA

Posto+an+" (o#iti)*o, (#ura#i'ma&t+ s#oono, +"#o%an+a s%i2(o#iti)*i2 strana*a *o+" (o-tu+u "mo*rats*a (ra%i#a. Posto+an+"s#ooni2 i (#ura#ni2 sr"sta%a in!ormiran+a (r"*o *o+i2stano%nici mo,u oiti istinit" oa%i+"sti&sa'nati 'a (o,#"" s%i2

(o#iti)*i2 sna,a u ru-t%u I s#oono i'ra$a%ati %#astitami-#+"n+a. I'ornost i sm+"n+i%ost na+%i-i2 or,ana %#asti'a*onoa%no, ti+"#a&-"!a r$a%"&suaca&*ao na+n"(osr"ni+ii'ra' naron" su%"r"nosti.


37/55

www.nasciturus.com

na+)"-/" s" (o (ra%nim a*tom mis#i na (isan" +"'i)n" o#i*"?t"*sto%" *o+i sar$" (ra%n" norm"normati%ni (ra%ni a*t. A#i(o (ra%ni a*tima s" mis#i i na #+us*" ran+" *o+" ima+u (ra%n"u)in*"(ra%n" ran+".

INDIVIDUA>NI PRAVNI AKT ?(ro(is su (isani t"*sto%i i#i usm"niis*a'i *o+i sar$" ini%iua#n" (ra%n" norm" t+ norm" 'a*on*r"tn" onos" i'm"0u im"nom i (r"'im"nom or"0"ni2su+"*ata. 5ti(a:u*a'&(r"sua&u(ra%na r+"-"n+a i (ra%ni (osao.Pr%a 4 ti(a su r$a%ni a*ti&a (ra%ni (osao +" (ri%atni a*t.

UKIDANJE&PONIFTAVANJE I O8ARANJE PRAVNO; AKTA

a*o s" u (ostu(*u is(iti%an+a 'a*onitosti ut%ri a +" +"an(ra%ni a*t n"'a*onit&ona s" ta+ a*t u*ia&a to 'na)i a (r"sta+"%a$iti. A*o s" rai o t"$o+ n"'a*onitosti&a*t s" u*ia s (o%ratnim+"#o%an+"m t+ (oni-ta%a s" o samo, tr"nut*a ono-"n+a. Ko#a$i2 o#i*a n"'a*onitosti a*t s" u*ia samo o tr"nut*a(ra%omo/nosti a*ta *o+im s" on u*ia&t'% oaran+" a*ta. J"an(ra%ni a*t smatra s" n"'a*onitim t"* *aa to ut%ri (o(ro(isanom (ostu(*u +"an %i-i&r$a%ni or,an *o+i +" 'a ta*%o

ut%r0i%an+" na#"$an.


38/55

www.nasciturus.com

a na+)"-/" su %#ain" ur"" (o o(/o+ usta%no+ i#i 'a*ons*o+o%#asti 'a ra'rau i i'%r-"n+" 'a*ona

ur"" %#a" i -"!a (o (os"no+ usta%no+ i#i 'a*ons*o+o%#asti&*o+ima s" mo,u normirati n"*i ru-t%"ni onosi i'na#"$nosti 'a*onoa%ca

c ur"" 'a s#u)a+ nu$" (o usta%no+ o%#asti&*o+ima -"! r$a%"i#i %#aa mo,u u u%+"tima rata i#i ru,i2 *riti)ni2 situaci+ao#u)i%ati sa 'a*ons*om sna,om i )a* sus("nirati n"*austa%na #+us*a i ,ra0ans*a (ra%a.

FTO


39/55

www.nasciturus.com

r+"-a%an+a imo%ins*i2&(ri%r"ni2&*ri%i)ni2&u(ra%ni2 i oit"#+s*i2s(oro%a i'm"0u (ra%ni2 su+"*ata i or"0i%an+" *a'n" (roti%(r"*r-it"#+a (ra%ni2 normi.

DJE>ATNA SPOSO8NOST

Mo/ su+"*ta a %#astitom %o#+om i %#astitim ran+ama i'a'i%anastana*&(rom+"nu i#i (r"stana* o%#a-t"n+a i o%"'a t+ (ra%ni2onosa.

PODVRSTE DJE>ATNE SPOSO8NOSTI

J"no +" s(osonost a s" %#asitim ran+ama s*#a(a+u (ra%ni(os#o%i(os#o%na s(osonost&ru,o +" s(osonost&a s" u"(ra%no *ri%&a s" )in" "#i*ti i 'a n+i2 o,o%ara"#i*tnas(osonost. Tr"/a +" s(osonost a s" s*#a(a i rin" 'a s%o+u+"cura)na i (oroi)na s(osonost. ="t%rta +" s(osonost as" su+"#u+" u i'orima i ru,im (o#iti)*im a*ti%nostima(o#iti)*a s(osonost.

O8JASNITE POJAM PRAVNO; NADATNOSTI IKAKO SE ON POSTIŽEG

u(ra%a s" (or"0u+" na)"#u 'a*onitosti. O%"'a 'a*onito, raas" na'ir" o s%i2 )"tiri+u r$a%ni2 +"#atnosti: o 'a*onoa%ni2ti+"#a&o suo%a&o -"!a r$a%" i %#a"&(o unutra-n+o+2i+"rar2i+s*o+ *ontro#i.


40/55

www.nasciturus.com

U VIFE NE MOŽE SMATRATI NEO;RANI=ENOM V>AFUG

ona n" 'na)i *ao -to +" (ri+" 'na)i#a&a r$a%a mo$" 'a2ti+"%ati i(osti/i o stano%ni-t%a s%" -to s" %#aa+u/im (ro2ti+" niti a%#aa+u/i nisu o,rani)"ni i#o *a*%im 'a*onima osim 8o$+im&niti(a* a stano%ni-t%o n"ma mo,u/nosti ut+"ca+a i o#u)i%an+a u(o#iti)*im r$a%nim st%arima. Dr$a%a mo$" (ra%nim normamaus(+"-no usm+"ra%ati (ona-an+a #+ui samo u ,ranicama n"*i2mo,u/nosti i %ri+"nosti i' o*o#in". Ni na+mo/ni+a r$a%an"mo$" (risi#iti #+u" na 'i)*i n"mo,u/" ran+". Po+"inci iru-t%"n" ,ru(" u%i+"* ut+")u na r$a%n" o#u*" s%o+imsta%o%ima&(ri+"#o'ima i na *ra+u ot(orima. Mo/ i %r2o%na %#astr$a%" or"0"ni su i o,rani)"ni usta%nim (ro(isima&t" usta%nim

(ra%ima s#ooama )o%+"*a i ,ra0anina.

DRŽAVA s" "nira *ao (o#iti)*a 'a+"nica oni2 *o+i %#aa+u ioni2 *o+ima s" %#aa&ur"0"na na osno%i (ra%i#a *o+a (ri2%a/a+us%i )#ano%i. To +" -ira "nici+a r$a%" i ona +" (o,ona 'a

(o#iti)*o is(iti%an+" stru*tur" %#asti u ru-t%u&a ima i(r"s*ri(ti%nu !un*ci+u o*a'i%an+a *a*%a i r$a%a tr"a#a iti.U' tu "nici+u (osto+i i u$a "nici+a& *o+o+ +" t"$i-t" naonosima unutar s*u(in" #+ui *o+a oa%#+a (o#iti)*u %#ast&a *o+a

+" +"na s("ci)na or,ani'aci+a. O%a u$a +" #i$a s%a*on"%no+u(orai i'ra'a r$a%a. Dr$a%a +" +"na ru-t%"na or,ani'aci+a.

U =EMU SE SASTOJI PRAVNO RE;U>ATORNA @UNKBIJA DRŽAVEG

sasto+i s" u tom" a (ra%nim normama (risi#no usm+"ra%ana+%a$ni+" i na+*oni*tni+" ru-t%"n" onos" t" na t"m"#+u n+"ost%aru+" s%" ru," +"#atnosti.

PO>ITIKA +" (rosu0i%an+" i o#u)i%an+" o tom" *a*o usm+"ra%atiru-t%"n" onos" *o+i su %a$ni 'a c+"#o*u(nu 'a+"nicu i *o+isar$" ta*%" su*o" int"r"sa i s#o$"n" ci#+"%" i ran+" o *o+imao%is" o(stana*&mir&si,urnost&#a,ostan+" ,#oa#no, ru-t%a.

Dr$a%a +" n"sumn+i%o na+mo/ni+i i sr"i-n+i (o#iti)*i su+"*ts%a*o, ru-t%a. Dr$a%a +" +"ini (o#iti)*i su+"*t *o+i oa%#+a


41/55

www.nasciturus.com

(o#iti)*u %#ast&a to 'na)i ona+ su+"*t *o+i onosi (o#iti)*" i(ra%n" o#u*" o%"'atn" 'a s%" (ri(ani*" ,#oa#n" 'a+"nic".


42/55

www.nasciturus.com

DEBENTRA>Io*a#nior,ani mora+u (o-ti%ati o(/" norm" %i-i2 or,ana&a#i n" (rima+unar"0"n+a o n+i2 o tom" *a*o i'%r-a%ati t" norm" na *on*r"tn"s#u)a+"%" u o*%irima *o+" t" norm" 'aa+u. D"c"ntra#i'aci+a i#o*a#na samou(ra%a +"su %a$ni "#"m"nti "mo*rats*o, susta%a.

BENTRA>I


43/55

www.nasciturus.com

ur"0u+" ru-t%"ni $i%ot na %#astitom t"ritori+u i s%o+"m"0unaron" onos" "' (risi#" ru,i2 r$a%a.

FTO JE TO NAD>EŽNOST DRŽAVNO; OR;ANA I KOJI SU NJENIASPEKTIG

Na#"$nost +"st t"rmin *o+i o'na)a%a s*u( (ra%ni2 o%"'a i(ra%ni2 o%#asti a s" oa%#+a+u (os#o%i +"no, or,ana n(rna#"$nost (ar#am"nta a onosi 'a*on". Ima %a as("*ta:STVARNA NAD>EŽNOST +"st o%"'a i o%#ast a s" oa%#+a+un"*" %rst" (os#o%a a s" ra" n"*" st%ari n(r a s" sui u*a'n"nim i imo%ins*im s(oro%ima i#i a s" oa%#+a+u n"*i (os#o%iPr"s+"ni*a R"(u#i*". TERITORIJA>NA?MJESNA NAD>EŽNOST

+"st o%"'a i o%#ast a s" ta*%" %rst" (os#o%a oa%#+a+u naor"0"nom t"ritori+u

U =EMU SE SASTOJI EKONOMSKA MO SUVERENE DRŽAVE

Sasto+i s" (r%"nst%"no o u(otr"" mat"ri+a#no, o,atst%a u'"m#+i&runim i'%orima&',raama&sr"st%ima 'a ra&(ri+"%o'nimsr"st%ima I no%cu. Dr$a%a (ria%#+a to o,atst%o na %i-"

na)ina:(ona+(ri+" i u,o sto#+"/a ratnim os%a+an+ima i (#+a)*omt" i'ra#+i%an+"m r$a%ni2 roo%a i stano%ni-t%a *o#oni+a&'atim(or"'ima&a u no%i+" oa i (ut"m naciona#i'irani" (ri%r""*o+om r$a%a u(ra%#+a i o *o+" (ris%a+a (rot.

PODJE>A DRŽAVNIC OR;ANA

A (r"ma %rstama (os#o%a o *o+i2 s" or,ani sasto+"&ra'#i*u+u s"usta%no'a*onoa%ni&i'%r-no (o#iti)*i&(ra%osuni i u(ra%ni

or,ani8 (r"ma na)inima *ao s#u$"n" oso" o#a'" na (os#o%"nas#+"ni&i'orni&(osta%#+"ni i nam"tnuti(ri(aa ra'#i*o%an+u"mo*rats*i2 i n""mo*rats*i2

B (r"ma %a$nosti i mo/i or,anao#u)u+u/i i i'%r-ni or,ani

D (r"ma tom" *o#i*o s#u$"ni2 osoa o#u)u+" u r$a%nimor,anima ra'#i*u+u s" ini%iua#ni i *o#"*ti%ni or,ani

E (ro!"siona#ni i n"(ro!"siona#ni or,ani


44/55

www.nasciturus.com

@ (r"ma tom" a#i s" r$a%ni (os#o%i sasto+" i#i n" sasto+" on"(osr"no, r$an+a oru$ani2 sr"sta%a ra'#i*u+u s" oru$ani ici%i#ni or,ani.

; (r"ma t"ritori+a#no+ na#"$nosti ra'#i*u+u s"c"ntra#ni&r",iona#ni i #o*a#ni or,ani.

DRŽAV>JANSTVO

u mo"rnom smis#u tra+na %"'a +"n" oso" s +"nim r$a%nim(ra%nim (or"t*oma ta %"'a s" sasto+i u tom" a osoa iman"*a (os"na (ra%a i o%"'" u tom (or"t*u *o+" n"mastranac&o* r$a%a ima (r"ma n+o+ +o- i (os"nu u$nost a +"

-titi s(ram ru,i2 r$a%a. Dr$a%#+anst%o s" st+")" ro0"n+"m i#i'a $i%ota na ra'n" na)in". Ro0"n+"m na 3na)ina: i#i ta*o ai+"t" nas#+"0u+" r$a%#+anst%o o roit"#+a?(ra%o *r%i i#i ta*o ai+"t" oi+" r$a%#+anst%o on" r$a%" na )i+"m +" t"ritori+uro0"no n"o%isno o roit"#+a?(ra%o t#a. Tr"/i na)in +" ona+ (o*o+"mu stranac oi%a no%o r$a%#+anst%o na osno%i mo#" i#i'a2t+"%a u' o*a' is(un+"n+a n"*i2 'a*ons*i2 u%+"ta?u$inaora%*a&'a(os#"nost&n"*a$n+a%anost&(o'na%an+" +"'i*a ana'i%a s" natura#i'aci+a. Do,a0a s" a stano%nici st+")u

r$a%#+anst%o (risi#no na na)in a*o s" t"ritori+ *o+i +" r$a%a(ris%o+i#a t+ an"*tira#a. No&taa s" mo$" ati (ra%o a irai'm"0u rani+", i no%o, r$a%#+anst%a.

V>ADA ?-"! r$a%" isto %ri+"i

I'%r-ni or,an (r"ma usta%no'a*onoa%nim or,anima i (o#iti)*oo#u)u+u/i or,an u onosu na r$a%nu u(ra%u. V#aa +" u$nastarati s" o (ro%o0"n+u usta%ni2 i 'a*onoa%ni2 normi na

s#+""/" na)in": an"*" o ti2 na+%i-i2 normi ona n"(osr"noi'%r-a%a ona s%o+im normama ra'ra0u+" i o(un+u+" 'a*ons*"norm" ono#i*o *o#i*o +" (otr"no a i i2 or,ani u(ra%" istano%ni-t%a mo,#i (rim+"n+i%ati c ona na'ir" a #i ni$i or,ani istano%ni-t%o i'%r-a%a+u usta%n"&'a*ons*"&sus*" i n+i2o%"%#astit" norm". Po#iti)*o o#u)u+u/i or,an&ona onosi (o#iti)*"o#u*" i %i-" (ra%n" norm" u o*%irima u,oro)n" 'a*onoa%n"(o#iti*" i 'a*ona. V#aa +"st s*u( ministara t+ -"!o%a (o+"ini2ministarsta%a *o+"mu (r"s+"a%a (r"s+"ni* %#a" i#i sam

(r"s+"ni* r"(u#i*".


45/55

www.nasciturus.com

SPEBI@I=NE @UNKBIJE DRŽAVNOPRAVNO; PORETKA

1na(aa)*o oram"na !un*ci+a

3u,n+"ta%a)*a i i'ra#+i%a)*or"(r"si%na !un*ci+a

4u(ra%#+an+" %"#i*im +a%nim i (risi#nim rao%ima

5!un*ci+a 'a-tit" ru-t%"no, mira i si,urnosti

6(ra%"nost u orom $i%otu (ri(ani*a 'a+"nic" ?r$a%atr"a iti sr"st%o i#i ati +amst%a (ra%"n" ras(o+"#"ru-t%"ni2 oara&i t"r"ta ta*o a s%at*o oi+" ono#i*o *o#i*omu (ri(aa. Dr$a%na or,ani'aci+a (osta+" t'% soci+a#na r$a%ai#i r$a%a #a,ostan+a&a tim" s" i (ra%o u s%im n+",o%im

as("*tima ta*o0"r 'natno soci+a#i'ira7(ra%no r",u#atorna !un*ci+a

8IROKRABIJA +" ru,i na'i% 'a (ro!"siona#n" s#u$"ni*" t+ 'as#u$"n" oso" u r$a%no+ or,ani'aci+i naro)ito u u(ra%i isust%u&*o+" su -*o#o%an"&t" u(ra%o *ao stru)n+aci (osti$u%iso*o *%a#it"tn" u)in*" raa. U +"nom n",ati%nom 'na)"n+uiro*rati su oni s#u$"nici *o+i s%o+" (os#o%" ra" #o-". Dru,o'na)"n+" +" -ir" (o#iti)*o:ri+") +" o s%im s#u$"nim osoama *o+"(ris%a+a+u %i-" mo/i n",o -to im (r"ma (ro(isima (ri(aa i *o+"i'%an na'ora "mo*rats*i2 or,ana i naroa u(otr"#+a%a+uta*%u mo/ 'a ost%ar"n+" s%o+i2 (os"ni2 int"r"sa.

8IROKRATI


46/55

www.nasciturus.com

"!ormiran" i#i (os%" uni-t"n" rastom '#ou(otr"#+"n"s#u$"ni)*" mo/i. Prim+"r SSSR

TROSTRUKA VE


47/55

www.nasciturus.com

PODJE>A V>ASTI

D"mo*rats*im sist"mom (o+"#" %#asti s"+"#atnost&'a*onoa%st%a&",'"*uti%a&(ra%osu0" i u(ra%n"or,ani'aci+s*i ra'%a+a+u. Na ta+ na)in ni+"an r$a%ni or,ann"ma s%" o%#asti %#asti. Pri tom" 'a*onoa%ac osta+" nar"0"n%#ai&sust%u i u(ra%i&a#i rai ra%not"$" mo/i u r$a%no+or,ani'aci+i usta%ni su mo$" *ontro#irati usta%nost 'a*ona iur"aa&-"! r$a%" mo$" (on"*a sus("n'i%nim %"tom ut+"catina ra (ar#am"nta. S%im tim m+"rama u "mo*rats*om sist"mus(r+")a%a s" a(so#utna %#ast i#o *o+" oso" u r$a%i. U tom"

itnu u#o,u ima n"'a%isno sust%o *ao ustano%a na'ora'a*onitosti i usta%nosti raa s%i2 r$a%ni2 or,ana.

PREDSJEDNI=KI SUSTAVu n"*im r$a%ama n"ma ra'#i*o%an+a-"!a r$a%" i -"!a %#a"&+"r (r%i (or" osta#i2 s%o+i2na#"$nosti&sam (osta%#+a )#ano%" %#a" i %oi ra %#a".

PAR>AMENTARNI SUSTAV-"! r$a%" i %#aa ra'#i)iti su i'%r-no(o#iti)*i or,ani&(ri )"mu oi)no (r%i samo (r"#a$" (r"s+"ni*a%#a"&o* (ar#am"nt ira i (r"s+"ni*a %#a" i ministr" i'r"o%a na++a)" (o#iti)*" stran*" i#i sa%"'a strana*a *o+i +"(oi+"io na i'orima.

PAR>AMENT *ao usta%no'a*onoa%ni or,an mo$" iti +"nooman i#i %ooman. U mo"rnim r$a%ama oni su )"sto%oomni t+ sasta%#+"ni o %i+" s*u(in" 'astu(ni*a&a ira+u s"(o ra'#i)itim osno%ama i ra" o%o+"no. J"na o mo,u/nostiosno%a iran+a ti2 %i+u s*u(ina 'astu(ni*a +"st a s" (r%i omsasto+i o (r"sta%ni*a s%i2 ,ra0ana&a ru,i om o(r"sta%ni*a ,ra0ana (o+"ini2 t"ritori+a#ni2 +"inica r$a%". Ta%a oma mo,u iti ra%no(ra%na i#i n"ra%no(ra%na una#"$nostima&a u (itan+ima u *o+ima o#u)u+" ra%no(ra%no oniras(ra%#+a+u i i',#asa%a+u 'a*on" (os"no i mora+u s" su,#asiti on+i2o%u sar$a+u a i oni mo,#i stu(iti na sna,u.


48/55

www.nasciturus.com

PRAVNA SI;URNOSTsasto+i s" o to,a a #+uima u" -to %i-"(r"%i#+i%a i -to tra+ni+a n+i2o%a (ra%na o%#a-t"n+a&(ra%n"o%"'"&or"0"n+" "#i*ata i (ra%n" san*ci+"&a to 'na)i (ra%nionosi -to (roi'#a'" i' (ra%ni2 normi.

KOJA SREDSTVA I USTANOVE SE KORISTE RADI POSTIAFTENJE +" (o#o$a+ +"no, su+"*ta (osta%#+"n(ra%nom normom a rai ost%ar"n+a s%o, int"r"sa mo$" n"-to

)initi i#i n" )initi t" ima %ostru*u mo/ (r"ma n"*om ru,omsu+"*tu:(r%o mo/ a o n+",a 'a2ti+"%a n"*o )in+"n+"&a%an+"i#i n")in+"n+" s o'irom na +"an o+"*t i ru,o mo/ a ,a tu$i(r" r$a%nim or,anom a*o n" uo%o#+i 'a2t+"%.

PRAVNA O8VE


49/55

www.nasciturus.com

PRAVNI STATUS +" na'i% 'a u*u(nost n"(r"nosi%i2 (ra%ni2o%#a-t"n+a i (ra%ni2 o%"'a -to i2 +"an su+"*t ima o(/"nito uru-t%u i#i u +"nom (os"nom (oru)+u $i%ota. U (ro-#osti

ra'#i*o%an+" #+ui na (ra%no s#oon" i (ra%no n"s#oon".Su%r"m"ni statusi:%+"n)ann"%+"n)an&(uno#+"tanma#o#+"tanit....

PRAVNI POSAO +" o)ito%an+" %o#+" +"n"&%i+u i#i %i-" osoa*o+om on"&u ,ranicama o(u-t"nim u (ra%nomsist"mu&s#oono 'asni%a+u&m+"n+a+u i#i u*ia+u n"*" (ra%n"onos" t+ n"*" (ra%n" o%"'" i (ra%na o%#a-t"n+a u imo%ins*imi ranim onosima. Di+"#" s" na +"nostran" i %ostran".

D%ostrani s" i+"#" na +"nostrano o%"'u+u/i i %ostranoo%"'u+u/" t" na *ons"n'ua#n" i r"a#n".

PRAVNA OSO8Aor,ani'aci+" i ru," t%or"%in" *ao (ra%nisu+"*ti. Di+"#" s" na +a%n" i (ri%atn". Ja%n" sur$a%a&o(/in"&+a%n" ustano%" i +a%na (ou'"/a. Pri%atn" oso"

+"su tr,o%a)*a ru-t%a i ru,a (ri%atna (ou'"/a. UBIJA (o#iti)*i )in *#asn" i#i o(/"naron" nara%i *o+i ru-ir$a%no(ra%ni susta% u mno,o %"/o+ m+"ri o r$a%no, uara.Soci+a#ni (or"a* *o+i oara t"m"#+n" (o#iti)*" i (ra%n" onos" uru-t%u.


50/55

www.nasciturus.com

DRŽAVNI PREVRAT I>I UDARnasi#na (rom+"na oru$ano,(r"u'iman+a %#asti o +"no, i+"#a #+ui i' sam" r$a%n"or,ani'aci+" i 'aci%an+" s (o#o$a+a.

RAIKA PREVRATA I REVO>UBIJE +" -to (r"%rat +" i'nutra ar"%o#uci+a i'%ana. T" u r"%o#uci+i +" (or-*a %o+s*". R"%o#uci+a u%"/o+ m+"ri ru-i r$a%no(ra%ni susta% o (r"%rata. Dr$a%ni uarru-i i#i (ono%no us(osta%#+a (o+"in" "#"m"nt" (o#iti)*o,sist"man sm+"n+u+u/i samo %#aa+u/u stran*u&a r"%o#uci+a oarat"m"#+n" (o#iti)*" i (ra%n" onos" u ru-t%u. Ona s" (r"(o'na+"(o tom" -to u*ia osno%ni ti( %#asni-t%a u ru-t%u. T" 'a ra'#i*uo r$a%no, uara&r"%o#uci+a (r"*ia *ontinuit"t i#i i"ntit"t

r$a%no(ra%no, (or"*a st%ara+u/i no%u r$a%u.

@EDERABIJA +" s#o$"na r$a%a t+ r$a%a s %i-" r$a%ni2 a(aratau *o+o+ +" sa%"'na r$a%a nosi#ac su%"r"n" %#asti i u%i+"* ima us%o+o+ na#"$nosti %o+n"&carins*" i %an+s*" (os#o%". Ona s%o+imusta%om (osta%#+a i -titi t"m"#+" (ra%no, susta%a&(a sto,austa%i mora+u iti us*#a0"ni s sa%"'nim usta%om. V"#i*" ra'#i*"i'm"0usa%"'n" r$a%" i )#anica&n",+" )#anic" ima+u %r#o +a*"samosta#n" na#"$nosti&*ao u *on!""raci+i o* su ru,+"s#ai+".

4ra'#o,a 'a st%aran+" !""raci+a:

a(otr"a a s" u ru-t%ima s %i-"naciona#nim sasta%omomo,u/i ost%ar"n+" naciona#n" su%"r"nosti&i#i (ra%o s%a*"naci+" na samou(ra%u i samoor"0"n+" s %#astitom r$a%om.

(otr"a a s" o#a*-a ut+"ca+ stano%ni-t%a na r$a%nu %#ast*o+a s" (rostir" na ,o#"m t"ritori+ 'o, )",a s" ta*a% t"ritori+

i+"#i

c(otr"a a s" sa)u%a+u ra'#i)itosti (o%i+"sni2 traici+a i%-i2samosta#ni2 r$a%a *o+" su s" u+"ini#" u !""ra#nu r$a%u.

TOTA>ITARI


51/55

www.nasciturus.com

nasi#+" ta+n" (o#ici+" na stano%ni-t%om (ot(un mono(o# nasr"st%ima maso%no, in!ormiran+a i ora'o%an+a "r$a%nou(ra%#+an+" i na'or na "*onomi+om.

Prim+"r:SSSR

AUTOKRABIJA +"st r$a%a u *o+o+ r$a%ni (o,#a%ar i#i i*tator n"i'%oi s%o+u %#ast i' %o#+" naroa i#i n"*i2 'na)a+ni+i2 i+"#o%aru-t%a %"/ %#aa na t"m"#+u r"#i,i+s*i2 i traiciona#ni2s2%a/an+a i na t"m"#+u oru$an" si#" *o+om u(ra%#+a +"an ro+n+"mu %+"rni2 mo/ni*a. B+"#ou*u(no stano%ni-t%o +" u ta*%o+r$a%i #i-"no (ra%a a ut+")" na (o#iti)*u %#ast (a +" sto,asasta%#+"no samo o (oani*a&a n" o ,ra0ana *ao (o#iti)*i2

su+"*ata.

Prim+"ri:rus*o i +a(ans*o carst%o


52/55

www.nasciturus.com


53/55

www.nasciturus.com


54/55

www.nasciturus.com


55/55

www.nasciturus.com

teorija by željka.doc

Documents

Transcript of teorija by željka.doc