TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL...

22
(ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013) 2013 1963 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F. Ziaktu: Rev. Sumchonlal Hrangkhol Presbyterian Church, Zion. Published by:- Tangbial Vanglai (PYF) 20th January, 2013 Chongbâi Lamtoihai (Abbreviations) Dmt --------- Dongmate (Mistress, Miss) Evan. --------- Evangelist Fin. ---------- Finance Ft. ----------- Famtâk (Late) i.e. ------------ id est., that is, kha khah. HKVI ------------ Hrangkhol Kristian Vanglai Inkhômpui. NSSU ------------ Naipang Sunday School Union, PYF ----------- Presbyterian Youth Fellowship PWF ---------- Presbyterian Women Fellowship PCI ---------- Presbyterian Church of India p --------- page (phêk) pp --------- pages (phêk tam ual) PS -------- Preaching Station Rt. -------- Ruatharte (Mister. Mr.) Tk. -------- Tirko TSSU -------- Tangram Sunday School Union.

Transcript of TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL...

Page 1: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

(ii)

TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)

20131963

A

SOUVENIR of

Golden JubileeTang bial P.Y.F.

Ziaktu:

Rev. Sumchonlal Hrangkhol

Presbyterian Church, Zion. Published by:- Tangbial Vanglai (PYF) 20th January, 2013

Chongbâi Lamtoihai (Abbreviations)

Dmt --------- Dongmate (Mistress, Miss)Evan. --------- EvangelistFin. ---------- FinanceFt. ----------- Famtâk (Late)i.e. ------------ id est., that is, kha khah.HKVI ------------ Hrangkhol Kristian Vanglai Inkhômpui.NSSU ------------ Naipang Sunday School Union,PYF ----------- Presbyterian Youth FellowshipPWF ---------- Presbyterian Women FellowshipPCI ---------- Presbyterian Church of Indiap --------- page (phêk)pp --------- pages (phêk tam ual)PS -------- Preaching StationRt. -------- Ruatharte (Mister. Mr.)Tk. -------- TirkoTSSU -------- Tangram Sunday School Union.

Page 2: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

(i)

Thupui: - “A zoro taka râ insua.”

Published by:-Tang bial Vanglai Pâl (PYF), Haflong,Assam.

Edition.........1stEditionCopies...........300

ASUNGATHUOMHAI(CONTENTS) Thuma ii Ziaktu thuma iv Chubai mûkna le lômpuina thuchahai v-vi

I.TangbialirzirnaleThurchiSalûtn................ 1 - 8 1. Tang bial 2. A ram le mipuihai (The land and the people) 3. Thurchi Sa (Gospel) lûtna le Kristian changna. 4. Koiindang inding le bial siamna. 5. Tang bial indingna le a sûnga Koiindang omhai. II.TangbialVanglâipâlindingna(Establishment)............. 9 -11

1. Tang bial Vanglâi Pâl (PYF) inding phutna. 2. Vanglai Pâl Unit irhming

III.Tangbialvanglaipâl(PYF)sinthonalemasônna....... 12-15 (The Activities and Growth of the Youth) 1. Vanglai nitna fees 2. Vanglai committee le session nei zoro 3. Vanglai Inkhôm zoro (Time of worship service for youth) 4. Thu le Hla-ah irsiatna (Compitition) 5. Vanglai irpan (Visit) 6. Music. 7. Irtepna le Tholôm (Statistic & Constribution) 8. Sum inpung (Fund Raising) 9. Kut theithiam (Handicraft) 10. Sinthona dang dang. 11. Sumatona Vanglai Pâl (PYF) thiltum (Future Plan/Vision)

IV.TangbialVanglaisûngaPathianThuirchutakhai.....17- 20 (Theological Trained) V. Nikhualethiltungpoimohai(Important Dates & Events) 21VI.Thukhârna(Conclusion) 24

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

AllrightReserved

Page 3: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

(iii) (vi)

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Thuma

Gospel Golden Jubilee (1963-2013) kum 50-na chu Tang bial P.Y.F-haiin lom thei hrangin a zoro le a nikhua nin phâktirpu ei Rengpa Pathian chu inpâkin om ri se. Pathian hruaina zarin kum 1963 ata malam pan zelin intakna tam tak hong tuang khom sian hnuai tiang irhei ta loiin chung tianga vâr nan a hruaihai maia, kum som-ringa (50 years)-na chu lom irrual takin ei hong tung thiai tak sikin, Haleluia! Rengpa chu inpâk le choiirsângin om nôk ri se. Khan, Jubilee Celebration Committee-haiin mophurna lian tak an nei angin sakhua lama irrualna takna neiin hi bu siam irfűka, a om thei tâk sikin an chunga lomna thu ei in sir a nih. Jubilee Committee’n hi Sovenir i’rziaktu hrangin Rev. Sumchonlal Hrangkhol hi mophurna a pęk angin sinthona tam tak nei pum khomin hi Souvenir lekha bu hlutak le poimo tak a hong i’rziak thei tak sikin a chunga a san ei lom tak tak a ni. Tang bial P.Y.F. Thupui: - “A zoro taka râ insua.” Hi thupui hmangin a teptu murdihai le P.Y.F.-hai milung sűnga chiak anga môngin râ insuaktu ni ngęt hrangin Pathianin sat vurna tui hnar inluangtir ri se.

Sd/- Sd/-Upa Laltinsiak Htrangkhol Rt. Vanjoilal Hrangkhol Leader, Gen. Secretary,Tang bial Vanglai Pâl (PYF) Tang bial Vanglai Pâl (PYF)

Lompuina

Tangram Presbytery sûnga bial Vanglai pâl ringa an oma, hi unit ringa laia hin Tang bial Vanglai pâl (PYF) hi upa tak (senior) tak a ni. Kum 2013 January tena chu kum somringa-na Golden Ju-bilee (1963 - 2013) lômna nikhua a hong chuk phâk taka; khasikin, Tangbial Vanglâi pâlin Jubilee lomna nei hranga an irsiamna chunga hin ei lompuihai tak tak a ni. Khabana, Koiindang Thurchi irziakna bu Souvenir hi bial Vanglaiin la nei ngai mahaia, kum 2013-ah Golden Jubilee tenah chu Souvenir bu insua (publish) hranga an irsiamna chunga hin Presbytery-in a san a lômpui tak tak a ni.. Kum 2013 tena kum som-ringna puihling a hong ni taka, khasikin, lam tin renga mani ke-ah ngir thei mai ta hrangin sabeina lian tak a om tak a ni. Hi Golden Jubilee an hmangna hrang chunga hin Pathian chu roiinpuina dong ri re. Hi Tang bial Vanglai Pâl hi Pathianin ompuihai siân sat vurhai mai ri se.

Sd/- Sd/- Rev. Lalneithang Rev. Sumchonlal Moderator Executive. Secretary, Tangram Presbytery Tangram Presbytery

Page 4: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

(iv) (v)

JUBILEE LOMNA THUCHA

Tangbial PYF kum somringa 50-na ei hong tung tak chunga hin asan ei lôm. Amaton taka, satvurna tamtak vûrtu ei Pathian kuang lomthu leh roiinpuina ei inhlân. Golden Jubilee ei hong lôm a hin Ama roiinpuina hrangin Pathian i’rtharthiangin ei rengin sat ni vur chit ri se. Jubilee thu i’rhngat na hrangin (Lev. 25 : 17) Nin Isriel chanpuihai huangno roi, Pathian chi roi, Kei hi nin Pathian ki ni a ti angin hi kum a hin ei Pathian hi chi nget hrangin i’rsiam chit ei ti. Pathian hruaina zârin kum 1963 tena ei dinghmun ei ngaitua’n chu a’rkhel tino thei ni mak me. Tainlai khan i’rhaihoi le perkhuang hmelhai la hmu ngai mak meha atun chu i’rhaihoi tinrenghai, Keyboard-hai ten khom Koiindang tin haia, hmutheiin a om taka, khakhela ei bial sûng ngot a hin Theological Education-ah B. Th., B. D., le M. Th. hai an hong sûak taka - i) Rev. Lalneithang BD, ii) Rev. S.C.Lala B.D. M.Th, iii) Rev. Rouchunghnung B,th iv) P/P Zingjembul BD, v) P/P Lalhrilthoi BD. hihai hi PYF-hai sinthona ra an hong ni tak a ni.. Khan, Jubilee kum ei hong phâk a hin i’rhngilloi hranga ei iti nuam chu thudik vôngin sa, Irthiangna, Thuzômna, Iamomna, Takirtaina, le thilsano bâia suak saloihai maksan hrangin Ama ta hrang vai i’rpê nok ual hrangin i’rsiam nok sabak ei ti. Pathianin Jubilee a iphun angin eini a hmangpuhai ei rengin sattinvurtu chung Pathian’n satni vur nget a ti. Amen.

Sd/- Sd/-

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

ZiaktuThuma

Tang bial Vanglai Pâl (PYF) Golden Jubilee (1963 - 2013), kum sôm-ringa (50th years)-na chu kum 2013 January tha hin a chuk taka; hiang tena ni hong hruaitu ei Pathian chu roiinpuina chang ri se. Tang bial Vanglaihai hin an irzirna kum rengata suiin kumin 2013 tena chu Golden Jubilee lômna (Jubilee Celebration) mang hranga an hong irsiamna le Souvenir bu insua (publish) hrang an hong itumna chunga hin ki lompuihai tak tak a ni. Khan, Tang bial Vanglai Pâl (PYF) Committee’n Jubilee Souvenir bu irziak hrangin keima hi an nin thanga, ki inham nâkin ki ngîk tak taka; a san chu Tang bial Vanglai Thurchihai hi ziakin record-ah a lei om rak no sikin intak a ni. Kha khela, sintum khom ki nei intam sikin an tak ki ti ok a ni. Hi mophurna ki dong tak angin hun irchêp tak kara Souvenir ki hong siama, Pathian hruaina zar le Koiindang le Vanglaihai ni chongchaipuina zarin ki hong zoi phâk thei tak sikin, ni changpuitu ei Pathian chu inpakin om ri se. Chongchaina tiang ni chongpuituhai, Vanglai Pâl (PYF) le Koiindanghai chunga khom ki lom tak tak a ni. Khan, hi Souvenir-ah hin ziak irhmâi palh, printing châina (printing mistake) khom a om duai thei; khasikin, hi Souvenir ziaktu le Koiindang thurchi report pektuhai hin Souvenir teptu murdihai inhriatthiamna le ngaidamna ngên a ni. Hi Jubilee Souvenir hmangtuhai le Tang bial Vanglaihai Pathianin sat vurhai ri se. Sd/-Date: 10th Dec., 2012 Rev. Sumchon-

Page 5: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[1] [4]

CHAPTER-I

TANGBIALIRZIRNALETHURCHISALUTNA

Tang bial sûnga Vanglai pâl Thurchi le sinthonahai sui hrangin amasatak Tang bial irzirna, a ram le mipuihai le Thurchi Sa (Gospel) hong lutna Thurchihai hiang hin inlangtir a ni.

1. Tangbial : ‘Tang bial’ ti hi a rama mihai chongbai (local dialect) a ni. A ram mihai chu Hrangkhol nam an ni. ‘Tang’ ti chu English chongin ‘hill’ tihna a ni. Hi taka a ram mihai tâng (hill) rama om an ni sikin, a ram a omdân dungzuiin ‘bial’ irhming hi English chongin “pastorate” a nia, “circle” ti kuomin hmang thei a ni. Tang bial hi matona khan chu huap a’rzata, North Cachar Hills sûnga Hrangkhol omna Presyterian Koiindang chu a i huap zit a ni. Khan, atuna Tangram Presbytery sûnga bial 5 (five pastorates) sûnga hin Tang bial hi upa tak a ni.

2. Aramlemipuihai(The land and the people) Tang bial le a sunga unit Vanglai pâl hi North Cachar Hills (now Dima Hasao) District, Assam sûnga om a ni .Atuna political circle huap dungzuia chu Tang bial hi Dolong circle sûnga om a ni.Khan bial irhming “tang” omzia irput angin , khua le koiindanghai hi ram bung dang danga tang dung le tâng rama (hill area) om an ni.Tang bial rama mipuihai hi thingtâng mi (tribal, hill tribes) zit an nia, an sintho tak chu loimân (jhum cultivation/ farming) a ni. Arama mipuihai hi education tiang chu lekha thei loi (illiterate) an tama, sorkâr (Govt.) sintho an tôm, an sinthona tak chu loimân sintho(jhum cultivation) le vôk, âr ,sial vâi hi an sintho irhngatna

Hril tak angin, kum 1935-ah khan Chaptuk khua-ah Pu.Suangchungthang Kristian a changa, khan 1940-ah khan Chaptuk khua harna (revival) a chuma, Kristian an hong pûng zela, khua dang danga, Buangkung, Tangpui, Paija, Bualjol, etc ah Koiindang a hong inding tak a ni.

b) Haflongtownarea:- Haflong hi N.C. Hills (Dima Hasao) District sûnga townpui (heaquarter) a ni. Haflong town laia le a vela hin tian laia ata Hrangkhol nam an lei om a ni. Kum 1905-ata Sap Missionaries (Mr. Gerlan William le a dang dang) haiin Gospel an lei hong hrila, Mission field khom an siam, Hrangkhol-in Thurchi Sa an lei inhriat taka chu, Kristian irpêkna tak chu a sân an hnung. Haflong town area sûnga khua lei om chu :- Robite, Robipui, Lungkhok, Diyungte, Mualpong, Zion, Khoihnuai an ni. Kum a fe ît tena chu kum 1958 -ah Robite-a Kristian chang an oma, Koiindang a hong om theai mai tak a ni. Robipui-ah kum 1980-ah Koiindang an ding, Mualpong khua, kum 1983-ah Koiindang ngir a ni. Ziona 1983-ah Koiindang ngir a ni. Lower Hafolong kola Lungkhok khom Kristian tomte an oma, Zion enkolna hnuai om mai an ni.

c) Dittokcherraarea:- Dittakcherra hi sim ni tak (south west) tianga om a ni. Thurchi Sa a zap zela, Koiindang phun theiin a oma, kum 1951-ah bial tiang ata P. Michikhur khua Thurchi Sa hril indâr a nia; kum 1952-ah khan Kristian chang phutna masa a ni. Kum 1953-ah khan michikhur khua harna (revival) a chuma; kha rengata chu Kristian an hong pung thiai mai tak a ni. Kum 1953-ah khan P. Michikhur Koiindang a hong inding kha hnung ata P. Michikhur ata senkhatin Kristian haiin khua an siama, a’rhming chu New Michikhur khua phua a nia, kha khuaa khan kum 1983-ah Koiindang inding a ni. Michikhur Bagan-ah khua siam a nia, kum 1995-ah khan Koiindang inding a ni. Khan, kum 1997-ah khan Koiindang puihling siam a ni. Kum 1998-ata chu Dittokcherra tiang Koiindang omhai hi Michikhur bial siam a hong ni ta.

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 6: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[2] [3]

headquarter , Haflong town ah hin Hrangkhol khote (Hamlet) khom tian ata lei om tak a ni (100 years of Haflong century …Souvenir, Haflong: 1995, p.26). British-hai hong mâna hin Hrangkhol namhai chu hi rama hin an lei om tak a ni, British – haiin N.C. Hills-ah Railway an hong siam lai khan sinthotu (labour) hrangin a rammihai hi an lei hmanghai ngai a ni. Sakhua lampang tiang chu thingbul lungbul biak ngai (Animism) an ni . A rama mipuihai hi nam inmôl an nia, Krista Thurchi Sa (Gospel) kha kum irzabi 20th century bul tiang khan a hong luta, Kristian an hong chang tena chu taksa, Education, Literature le irtha lam tiang masonna

Tang bial sunga hin Hrangkhol (Rangkhol / Rangkol) nam zit an ni.Hrangkhol namhai hi Dima Hasao District (earlier called North Cachar Hill), Assam rama hin tianlai ata an lei om sôt tak

3. ThurchiSa(Gospel)lutnaleKristianchangna. Kum irzabi somhnina bul tiang (1st decade of 20th century) vela khan Assam ram, N.C.Hills District-ah, a bikin Tribal namhai laia hin Thurchi sa (Gospel) hong lutin, puang indar a lei ni tak a ni.Thurchi sa hong lut phutna le puang indar zêl chu hiang hin a ni. India rama Serampore Trio (foreign missionaries- William Carey, Marshman le William Ward) sinthona ata kum 1813 bul tiang khan Meghalaya rama Khasi nam laia , Thurchi sa hril phut a nia; kha kum (1813)-ah khan Khasi inhni baptisma an chang. Kha hnung, tarik 22nd June,1841 – ah khan Rev.Thomas Jones le a dongma chu Cherrapunjee-ah an hong luta; kum 1842 sungin school khom hmun thuma inhong a ni. An sintho khom masonna a pân zel, kum 1846-ah khan chu Khasi laia mi inthum baptisma an chang tak a ni. Kha rengata chu Thurchi Sa a hong indar zel tak a ni. Meghalaya rama hin 1870 rengata chu Koiindang hih a sate rengin a hong pung tir tir tak a ni. Khan, Khasi le Jantia ram ata Thurchi Sa chu hril dar zel a hong ni ta. Kum 1890-ah khan Meghalaya rama, Saipum khua Biate laia Thurchi sa a hong luta, an pom taka, kha kum (1890) kha Kristian an chang phutna kum a ni. Khan, kum 1924-a khan Meghalaya rama Biate laia harna (revival) a chuma; khanchu, Biate Kristian haiin revival an dongna rengata chu N.C. Hills (Assam) rama Hrangkhol le Zeme hai laia Thurchi sa inpuangdarna sin hi

Tang biala Thurchi Sa hong intungtu masahai chu Biate Kristianhai abikin Vaitang khuaa mi an ni. Kum 1904- ah khan Welsh Missionary laia Rev.Gerlan Williams in Haflong (Assam) a lei honga chu Hrangkhol namin Thurchi Sa a idong chu a’n hnung ok. Kum 1928 vêl rengata chu Hrangkhol nam laia hin Thurchi sa puang indar a ni. Kum 1935-ah khan Vaitang khua mi Pu.Lalkhochung (Chongtlingi pa) hi mania irfâ Evangilist (self-supported Evangilist)- hi Chaptuk khuaa Mission sin a tho.Pu Lalkhochung hi Krista irhminga intakna le dengintheina tuangin takirtai takin Pathian Rama sin a thoa, a sinthona râ a hong nei tak a ni. Kha kum (1935) ngeta khan Chaptuk khua Mr.Suangchungthang Hrangkhol chu Thurchi Sa (Gospel) a hong poma, Kristian a hong irlet tak a ni. Assam ram sûnga Hrangkhol nam laia chu Mr.Suangchungthang(Suangthang) Hrangkhol hi iam om taka Kristian chang masa tak a nit a. Khasikin,Hrangkhol nam laia chu kum 1935-na hi Kristian na (Chriatian Faith/Christianity) hong irphutna kum a hong nit a. Khan, Assam rama Hrangkhol area sunga mi Kristian an laklut intam ual theina hrangin a ram mi nget , Mr.Suangchungthang Hrangkhol hi kum 1936-ah khan inzin vêl thuhriltu (itinerant preacher) hrangin Vaitang Koiindangin sintum a pek tak a ni.Khan, ama chu Biate Kristianhai leh irthopin takirtaitakin Thurchi Sa an hril zela, Kristian an hong pung thiai maia, Koiindang khom Hrangkhol area sûnga a hong inding zêl tak a ni.

4.Koiindangindingnalebialsiamna:- Hrangkhol area sûnga hin (a bikin Dihamalai Circle leh Dolong Circle)-ah hin Thurchi Sa a hong zap zêla Kristian sungkua an hong pung theia khua dang danga preaching station le Koiindang a hong inding thiai tak a ni.Koiindang hong inding dan le bial siam dan thurchi hi inhril fel theina hrangin Political area dungzuiin a toi lam takin hiang hin tarlang a ni.

a) Dihamalaiarea(atunchuDolongarea)ani):- Dolong Circle hi kum 2007-ah siam a ni. Hi Cicle hi N.C. Hills rama hmâr ni tak (north west) tianga om a ni. Hi area sûnga hin Thurchi Sa honglut masa tak le Kristianna (Christian Faith)

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 7: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[5]

d) Harangjaoarea:- Harangjao hi Dima Hasao rama sim (south) tianga om a ni. Hi area sûnga chu Dolaichunga khua PCI Koiindang vai hi Tang bial sûnga lei om a ni. Dolaichunga hi kum 1953-ah preaching station siam a nia, P. Michikhur khua koiindang lei enkol a ni. Inhnung a chu pôl dang (EFCI le ICI) pôl tiang an luta, kum 1998-ah khan senkhat PCI pôl an hong lut nôk a ni. Hi a chunga area minli sûnga PCI Koiindang-hai reng reng chu kum 1959-1988 sûnga hin Tang bial huap sûnga la omzit an nia, bialtu Pastor inkhat hnuaia la om zit an ni.

e)HatikhalileLangtingarea:- Hatikhali le Langting a omna chu sak nisua (north east) tiang a om a ni. Koiindang Puithling om chu- Lungding le Mundet a ni. Kum 1960 - vela Thurchi Sa hong lut phut a ni tia a hriat a ni. Gospel hriltu le tirko masa tak chu Tirko. Lalkhokai a nia, kum 1961-ah khan Lungding khua Koiindang inding a nia, kum 1964-ah khan Mundet khua Koiindang inding a ni. Kum 1960-2001 sûng hi Vongjawl Presbytery enkolna a lei oma, kum 2002-ah khan Tangbial an zuang zom tak a ni. Kum 2010-ah chu a bingin bial an nei taka, bial irhming chu ‘Mundet bial’ a ni.

5.TangbialindingnaleasûngaKoiindangomhai:- Tang bial irzir mân hin Koiindanghai reng reng chu Sangbar bial sûnga lei om zit an ni. Hril tak angin 1935-ah hin Chaptuk khua Thurchi Sa iamtu an hong oma, kum 1942-ah khan Chaptuk khua, Koiindang inding phut a ni. Khan, kum 1954-ah khan PCI Chaptuk chu Koiindang puihling a siam a ni. Pathian Mission a hong irzat zêla, iamtu an hong pung maia, hi a hnuaia khuahaia hin Koiindang a hong inding tat a ni. 1) PCI Chaptuk 2) PCI Tangpui 3) PCI Buangkung 4) PCI Michikhur 5) PCI Kalimabong le 6) Tuikim (Preaching station of Kalimabong) Hi Koiindang puihling 5 (ringa) hai hi a phut ata Sangbar bial enkolna hnuaia lei om an ni. Kum 1957-58-hai a khan chu mani irenkolna hrangin bial zong tumin Haflong Presbytery-ah [8]

4.PCIPaija:-Kum 1968-ah khan Paija khua Koiindang le Biak In (chapel) inding a nia; kum 1975-ah khan chu Koiindang indingna (full fledged) pêk a ni.

5.PCIBuâljol:-Buâljol khua irhming hi matonna chu “Loskor” ti a nia; khan 1998-ah khan khua irhming inthar “Buâljol” hi a hong ni ta. Kum 1967-ah khan Koiindang le Biak In (chapel) inding a nia; 01st May 1977 ni khan Koiindang indingna (full fledged Church) pek a ni. Buâljol Koiindang Silver Jubilee (1977-2002) =25 years chu tarik 27th March, 2003 (Thursday) ni khan nei a ni. Tang bial sûnga Bualjol Koiindang ni Jubilee Souvenir book nei masa tak a ni.

6.PCIZion:-Zion khua chu Haflong town kôla om a nia; March 1983-ah khan khua inding a ni.Zion khua a lei chuanhai Kristian zit an nia; khasikin, hi khua-ah mihriam om phutna March, 1983-ah zel khan Biak in le Koiindang phun a ni. Tarik 20th May 1984-ah khan Koiindang indanna (full fledged) Church pek a ni. Khan 2008-na tena chu kum 25-na a hong phâk taka, Khasikin, Zion khua Silver Jubilee le Koiindang Silver Jubilee (1983 - 2008)=25 years-na chu a ruala irhlopin tarik 30th December 2008 ni khan Jubilee lômna nei a ni. Tang bial sûnga chu PCI Zion hi a lian ual tak a nia; a hmun khom a’n chum sikin, Tang bial le Tangram Presbytery hmunpui (headquarter)-ah siam a ni.

c)Koiindangôn(Branch Churches) 1.Lungkhok(Branch Church):- Lungkhok khua-ah hin Kristian sungkua tômte an oma, Tarik 27th January, 2009 ni khan Koiindang ôna siam a ni. A phutata PCI Zion enkolna hnuaia om an ni. Bial hong inding rengata tualsung (Local) Koiindang tena hin unit inthum a hong om 1) Nupang pâl (PWF) 2) Vanglai pâl (PYF) le 3) Naipang pâl (PWF) khom Local Koiindang ata unit omhai khah bialpui denin a hrana Inkhompui / Committee le irsi-

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 8: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[6] [7]

An ngenna angin Haflong Presbytry 3rd Annual session 23th -25th January 1959-ah khan Presbytery’n Tang bial inding hrangin phalna a pek tak a ni. kum 1959-ah Tang bial siam phut lai khan Koiindang puihling zon -5 (ringa) a nia, Kristian zon - 179 vaih an ni. Khan PCI dan angin bial thar a’rhming “Tang bial” hi kum 1959-ah phun indet a ni hnungin bial inkhompui masa tak (1st An-nual meeting) chu Tarik 15th -17th January 1960-kuma hin Tangpui Koiindanga nei a ni. Kum 1959 khan Tang bial irzir phutna kum a nia, Khasikin, Tang bial Silver Jubilee (1959-1984) =25 years chu PCI Tangpui-ah Tarik 13th-15th January 1984-ah khan nei a ni.Khan Tangbial Golden Jubilee (1959-2009)=50 years-na chu Tarik 17th January, 2009 kuma khan PCI Tangpui Koiindang ngeta nei a nia, Souvenir bu siam a ni. Tangbial Silver Jubilee nei kum 1984 tena chu Koiindang puihling zon - 12 (somhleihni) le Koiindang ôn =3 (inthum a hong ni ta) Koiindang Puihling zon 12-hai chu- 1) PCI Chaptuk 2) PCI Tangpui, 3) PCI Buangkung 4) PCI Bûaljol 5) PCI Paija 6) PCI Michikhur 7) PCI Mualpong 8) PCI Kalimabong 9) PCI Robite 10) PCI Robipui 11) PCI P Zoar 12) PCI Zion Koiindang ôn (Branch Churches) chu :- 1) Tuikim, 2) Tariengpunjee 3) New Michikhur.

a)Bialkhoina(Bifurcation):- Tang bial area hi a liana, Koiindang enkol hrang khom a’n tak hrai skin, kum 1989-ah khan Tang bial hi bial hniin khoi a nia, bial thar irhming chu Tuituan bial a ni.Tang bial inkhompui (30th Annual meeting, 1989) : Tarik 27th - 29th January, 1989 ni hin Paija Koiindanga khan Tang bial ata Tuituan bial khoi a nia, inthana programme khom nei a ni.Tang bial Koiindang zon = 6 (kiruk) an oma; Tuituan bial Koiindang zon = 7 (sari) an om. Kum 2001-ah khan Nagaland rama ei ureng Deger Khelma Koiindang-in Tang bial an zoma; khannisian, kum 2006-ah khan Tang bial ata an suak nôk tak a ni.

Kum 2002-ah khan Hatikhali area tiang PCI Lungding Koiindang le PCI Mundet Koiindangin Tang bial an zoma, kum 2010-ah khan chu an bingin bial thar a’rhming “Mundet bial” ind-ing an ni tak a ni. Tarik 14th April, 2010 ni khan phun indetna nei a ni.

b)TangbialaKoiindangomhaithurchi:- Koiindang hong i’rzir phut a khan chu Political area ringa -Dolong Circle, Haflong area, Harangajao, area Dittokcheera le Hatikhali area sûnga Hrangkhol rama PCI Koiindang om murdi chu Tang bial sûnga om zit an ni. Kum 1989-ah khan Tang bial hi bial hni-in Tangbial le Tuituan bial a ni. Kum 2010-ah khan Tang bial ata Mundet bial siam nôk a ni. Atuna Tang bial sûnga Koiindang puihling (full fledged) Churches chu 6 (kiruk) a nia, branch Churches 1 (inkhat) a ni. Tang bial sûnga local Koiin-dang Thurchihai le inding masa dôn ata suiin a toi lam takin hiang hin tarlang a ni. Koiindang puihling (full fledged) Churches:-

1. PCIChaptuk :-Tang bial sûnga chu Presbyterian Koiindang Chaptuk hi inding masa tak a ni. Hi khua mi Pu. Su-angchungthang hi kum 1935-ah khan Kristian a changa, kum 1942-ah khan Koiindang ôn (branch Church)-in siam a nia, Vaitang Koiindang enkolna hnuaia om a ni.Khan, kum 1954-ah Koiindang puihling (full fledged Church) a siam a ni.

2.PCITangpui:-Kum 1952-ah khan Koiindang le biak In (chapel) inding a ni. Kum 1959-ah khan Koiindang indingna (full fledged Church) pek a ni. Tang bial inkhompui masa tak (1st Annual meeting) chu Tarik 15th - 16th January, 1960 ni hin PCI Tangpui-ah nei a ni. Bial thupui masa tak chu - “Rammual vâr nin ni” (Mat 5:14).

3.PCIBuangkung:-Kum 1954-ah Koiindang le Biak In (Cha-pel) inding a nia, kum 1960-ah khan Koiindang indanna (full fledged) pêk a ni. Khan Koiindang inding phutna khan chu PCI pôl zit an nia, inhnunga chu kum 1972 vêla khan senkhat chu PCI rengata ICI, kha

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 9: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[9]

Tang bial Vanglai pâl (PYF) inding irphutna thurchi hi a tôi lam takin hiang hin irziak suak a ni.

1.Tang bial Vânglai Pâl (PYF) inding phutna (Establishment)

Tualsûng (local) Koiindang tinin vânglai hrang bîka inkhômna nei ngai a ni. Bial huapa vânglai pâl (PYF) hi Tang bial inkhômpui roirêlna masa tak (1st Session) nei kum 1960-ah khan chu la hong inding thei mah. Khan, Tang bial Inkhômpui roirêl voiminlina (4th Session), tarik 11th - 13th January, 1963-a khan nei phut a ni. Tang bial vânglai inkhôm nei masa tak chu 4th Session-ah Tang bial inkhômpui, Kalimabong PCI Koiindanga, tarik 13th January 1963 (Pathianni dâr 3:00 P.M)-ah nei a ni. Kum 1963 rengata chu bial vânglai inkhôm hih bial inkhômpui rikipa hin vânglaihai bîk piala PYF inkhômna Programme nei a hong ni tak ngai a ni. Khasikin, kum 1963 hi Tang bial Vânglai Pâl (PYF) inkhôm irphutna le inding kum a hong ni ta. Kum 1959 - 1988 sûng hin chu atûna Tangram sûnga Koiindanghai (Cachar bial tep sa loiin) hi Tang bial huap sûnga la om zit an ni. A phuta khan chu nam pumkhata la om an ni sikin, “Hrangkhol Kristian Vânglai Pôl” tiin phua a nia, kum 1963-ah inding a ni. Tangram Presbytery PYF sûng chu Tang bial Vanglai pâl (PYF) hi upa tak a ni.

2.VanglaiPâlUnitirhming:- Kristian Vanglai Pâl inding hi kum 1963 a nia, kha lai khan chu Kristain Vanglai Pâl (Christian Youth Fellowship) tiin irhming phua a lei ni. Khan, Koiindang pol dang (other de-nomination) khom Kristian Vanglai Pôl ti hi a lei om ngai sikin, Prebyterian Koiindang (PCI) sûng Kristian Vanglai Pâl indang theina hrangin, inhnunga chu Presbyterian Youth Fellowship (PYF) tiin Vanglai Pâl irhming thûl a hong ni ta. Atun chu Tang bial sûnga Vanglai pâl irhming hi Tang bial Presbyterian Vanglai Pâl (PYF) tiin irhming irput a hong ni ta.

CHAPTER-III

TANGBIALVANGLAIPÂL(PYF)SINTHÔNALE MASÔNNA(ACTIVITIES AND GROWTH)

Tang bial Vanglai sinthôna le masônna hi a tângpuiin hiang hin irziak suak a ni. 1. Vanglai nitna fees Presbyterian Koiindang (PCI) Vanglai tia tep thei chu kum 14 ata 45 kum sûnga mi hi,a tângpuiin Vanglai ti ni. Vanglai nitna fee hih kum 1978 rengata phut a ni. Vanglai tinin mimala (per head) Re.0.50p (a duli) chôi hranga thurêl a ni. Khabana, khotual tholôm khom a dônga (each family) Re.1.00 (dâr khat) chôi hrangin kum 1978-ah khan phut a ni. Hi fees-hai hih vanglai s u m s u a k theina hrang le vanglai mizon irtepnahranga hmangin lei nei ngai a ni. Kum 1980 ata chu Vanglai nitna fee hi mimala Re. 1.00 (dâr khat) a hong ni ta. Kum 2003 ata chu mimala Rs.3/- (dâr thum) vanglai nitna fee a ni ta. 2. VanglaiCommitteeleSessionneizoro.

Bial Vanglai hih bialpui enkolna hnuaia om a nia. Bial inkhômpui nei zoroa hin bial Vanglai pâl (PYF) khom hmunkhata inkhômpui nei ngai a ni. Roirêlna (session) rêk chu mipui tungni zân (Friday night) ni hin nei ngai a ni. Inding phut laia khan chu Tang Sub-district Vanglai Committee tiin irhming phua a ni. Kum 1989 ata chu Tang bial Vanglai Committee tia phua a ni ta.

[12]

CHAPTER-II

TANGBIALVANGLAIPALINDINGNA(ESTABLISH-MENT)

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 10: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

3. TangbialPYFirkaihruaidân(administration) Bial Vanglai inkhôm nei masatak kum 1963-a khan chu office bearers irbu irkipa la nei loi ni an ti. Kum nôk (next year) ata chu hruaitu le office bearers nei ôm tak chu a ni. Khannisian, Tang bial Vanglai inkhômpui roirêlna (session) kum 1963-1973 sûnga Vanglai Minute bu hi irkip taka hmu a ni ta no sikin, kum sôm (one decade) sûnga Vanglai thurchihai chu irkipin irziak suak thei ni ta mah. Khan, kum 1974 rengata chu Bial Vanglai Minute buhai irkip uala bial Register-hai hmu thei a ni tâka; khasikin, kum 1974-1984 (Silver Jubilee) nei kum le 2008-2009 (Golden Jubilee) nei kuma hruaituhai le office bearer-hai irhming inchuang an ni.

Kum1974-ahVanglaisinpêltuhai(office bearers).Chairman :- Babu. Roia,

Dolaichunga.General Secretary :-Babu. Lalkhumthang,

Tuikim.

Kum1984-ahVanglaisinpêltuhai(office bearers). Chairman :-Rt. Suanthangjem. General Secretary :-Rt. Vanlalthang. Asstt.Secretary :-Rt. Vanlallian. Treasurer :-Upa. Suanchonlal.

Kum2008-2009-ahVanglaisinpêltuhai(office bearers). Leader :-Upa. Neilunglian Asstt. Leader :-Pu. Thangjoikhup. Sr.Secretary :-Pu. Rualjoikhup. Jr.Secretary :-Rt. Moichonlian Treasurer :-Pu. Vanmoithoi.

Kum 1963-1988 sûng chu inkhôm le committee hruaitu hi ‘Chairman’ ti a ni. Kum 1989 ata chu Chairman ti ta loiin hruaitu

[11]

Leader inthang phut kum 1989-ah bialpui inthang Vanglai leader masa tak irhming chu Pu. Lalkhumthang Hrangkhol (Ft) a ni. Khan, kum 1991-ah Vanglai leader hih Ordained mi, Koiindang Upa ni ta ri seh tiin rêl a ni. Khasikin, thurêl dungzuiin, kum 1991 rengata chu Vanglai leader hih Koiindang Upa an hong chang ta. PCI dân dungzuiin, sinpêltuhai (office bearer) le mi poimo danghai inthangin irhruai ngai a ni. Kum 1996 ata chu Fin.Secretary khom nei a hong ni ta. Tang bial Vanglai roirêlna hih bial inkhômpui zoroa hin nei a ni ngai. Bial inkhômpuia mipui tungni zân, Irtanni zâna hinVanglai Committee chu nei a ni ngai. Inkhômpui zoia hin thurêl poimohai rêl hrangin Standing Committee nei ngai a ni. Khan, kum 1991 ata Standing Committee ti irhming hi thûlin, Committee irhming ‘Executive Committee’ tia irhming phua a hong ni ta.

Kum2010-2012-ahVanglaisinpêltuhai(office bearers). Leader :-Upa. Laltinsiak Asstt. Leader :-Pu. Thangjoikhup. Gen. Secretary :-Pu. Vanjoilal. Asstt. Secretary :-Rt. Lalneilom

[10]

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 11: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[13][16]

3. VanglaiInkhômzoro(time of worship service for Youth)

Bial Vanglai inkhom irphut kum 1963-ah khan chu, Vanglai chanpual bika inkhom (service) hi bialpui inkhompui zoro-ah Pathian ni 3. PM (darthum)a inkhom nei ngai a ni. Kum 1971-ah bialpui 12th session thurel (Resolution No.4 date 30th Jan.1971)-ah khan Vanglai inkhom hi Irtûngni zan (Saturday night) nei ta hranga thurel a ni. Bialpui thurel tak angin, kum 1972 ata chu Vanglai inkhom hi irtungni (Saturday) zan dar 6PM-ah nei a hong ni tak. Irtûngni zana Vanglai inkhom nei masatak hmun chu Buangkung PCI, Tarik 29-1-1972 (Saturday) 6 PM-ah ni. Kum 1972-1981 sung hin Biak ina Vanglai inkhom hi 6 PM Irtûngni (Saturday) lei hmang ngai a ni.

Kum 1986-ah bialpui roirelna (i.e the 27th session)-ah khan Biak ina Vanglai inkhom zoro hi thul a nia, kum 1987 ata chu Pathian ni sûn dar 2 PM-ah Vanglai inkhom om ta rise tia rel a ni. (See Resolution No.6 dated 2-2-1986). Khasikin, kum 1987 rengata chu Biak Ina Vanglai inkhôm zoro hi Pathian ni sun dar 2 PM-ah hmang ngai a hong ni mai tak a ni.

4. ThuleHla-ahirsiakna(Competition). Thu le Hla lama Vanglaihai an hrat theina hrangin Vanglai inkhom rikipa enloia Bible tep irsiakna (Bible recitation) nei a ni ngai. Kum 1976-ah Vanglai Committee thurel (Resln.No.2 of date 23-1-1976)-ah khan Vanglai inkhôm tina Bible tepna (recitation) om ta rise tia rel a ni. Thurel tak angin kum 1977-ah Vanglai inkhoma Bible tep irsiakna nei phut a ni. Bibleirchang an itep chu I Tim 3:1-7 a ni. Loman (Prize) khom Ist, 2nd, le 3rd ten teptuhai pek an ni. Aphut haia khan chu Bible irchang vaih tep irsiatna nei ngai a ni.

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 12: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[14] [15]

5. Vanglaiirpan(Visit). Vanglaihai chu Thu le Hla lam panga mason theina hrangin irpan an nei ngai. Kum 1989-ah Committee thurel-ah khan Visit kha Campaign tiin thul a hong ni tak (Resln. No.7 of date 27-1-1989). Bial sunga Koiindang tina Vanglai campaign nei a ni ngai.

6. Music. Vanglaihai hi hla lampanga an tuia. Kum 1990-ata

chu Musical leader nei ta hranga rel a ni. Kum 1991-ah khan Musical Board inding a ni. Bialpui-ah hin bial inkhom inlum hrangin Zaipol (Choir) a om ngaia. Koiindang khata Vanglaihai zaipol an nei ngai.

Kum 1992-ah khan Tang bial Vanglai Zaipol Uniform dress nei ta hrang tia rel a ni.

7. IrtepnaleTholôm(Statistic & Collection). Koiindang tina PYF target sem a ni ngai. Hril tak

angin, sum suak theina hrangin Vanglai nitna fee choi seng a ni ngai. Kum 1980-2002 sûng chu mimala Rs.1/- (darkhat) a ni. Khan, kum 2003 ata chu mimala Rs. 3/- (darthum) a hong ni tak.

Pathian Thu (Theology) irchu hai thei lama chom/infa/ changpui hrangin ‘Theological) Fund” hi kum 2001-ah kha inding a ni. Kha khela Vanglai fund pungna hrangin kum 1999-ah khan “Calender” siam a ni. Vanglai mizon le sum hmu zat.

KumVanglaimizon Tholôm(Collection) 1. Kum 1974:- Rs. 187.64 P. 2. ,, 1984:- Rs. 267.50 p. 3. ,, 2004:- Rs. 21,336.75 p 4. ,, 2008:- Rs. 27,258.00 5. ,, 2011: - Rs. 19,760.00 Kum 2010-ah khan Tang bial PYF ata Mundet PYF khoi (bifurcated) a ni tak sikin, tholôm a tôm viat tak a

8.Suminpung(Fund Raising) : Vanglai sum a pung theinahrangin sum inpungna (fund raising) nei ngai a ni.

9. Kutsintnlangna(Handicrafts) Sum pungna hrangin Kut sin inlangna (handicraft) khom mani koiindang PYF tinin an hong siama, bial inkhompui tika an hong choi khoma, an zuar ngai.

10. Sinthonadangdang.

a) Pathian Thu irchulaihai (Theological student) -hai khom changpuina kal man pek a ni ngai. Entirnan kum 2003-ah khan Rt. Lalhrilthoi Rs. 500/- le Rt. Zingjembul Rs. 500/ - pek an ni.b) Kum 1992-ah khan Type writer irchok a ni. c) Christmas Campaign hi kum 1997-ah khan Cachar Tangpuia nei a ni. d) Kum 2002 ata chu thathum danah Pathian ni sun Bunghei chongchaina nei a ni ngai

11. SunmatonaVanglaiPâl(PYF)thiltum(Future Plan / Vision) a) Pathian Ram inlian zêl hranga tumna. b) Ramthar (Mission le Evangelism) tiang a hrat zêl theina hranga sum-puan inpungna le beina c) Thu le Hla lama harsuakna. d) Music: - i) Solfa irchuna Training nei intamna. ii) Competition nei intam.

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 13: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[17] [20]

CHAPTER-IV

TANGBIALVANGLAISUNGAPATHIAN THUIRCHUTAKHAI(Theological Trained)

Bial a hong mason zel, kum 1979 ata chu Pathian Thu (Theology) irchu nuam mi Hrangkhol nam laia an hong om thiai tak a ni.. Pathian Thu le lei irchuna (Theological Training) lei tho le passed tak hai thurchi, a toi lamin hiang hin hong irziak suak a ni. 1.Upa.Suanthangjem(s/oLate.Kalalsiak Buangkung). Upa. Suanthangjem hi kum 1979-1982 sung khan Cherra Theological College-ah G.Th. a tho-a, sa takin G.Th. a passed. Ama hi Hrangkhol laia Pathian Thu irchu masa tak a ni. Upa. Suanthangjem hi Buangkung khuah suak a nia, atun hin chu Zion Koiindang Upa a ni tak. Kha khela ama hi 2009-ah Dolong circle-ah Member of Autonomous Council, (MAC) masa tak a ni. Kum 2012 April tha khan E.M. seat a hmua-ah, tarik 5th April 2012 ni khan Council E.M. room-ah chongchaina neipuiin E.M. seat a lua tak a ni.

2.Rev.Lalneithang(s/oLate.Khinsuanthoi Kalimabong):- Rev Lalneithang hi Tang bial sunga mi laia pastor masa tak(First native pastor) a ni. Ama hi Aizawl Theological College (ATC), Aizawla June/1988-April, 1987 Aizawl Theological college (ATC), Aizawla June/1988-April, 1987 sung B.Th a thoa, sa takin a passed. John Robert Theology Seminary, Shillonga June, 1998 - April/, 2001 sung B.D. a thoa, sa takin a passed.Pathian Thu (Theology) archu zoia a sinthona hai chu-

5.Pro-pastorLalhrilthoi(s/oUpa.Neilunglian, Bualjol). Pro-Pastor Lalhrilthoi hi kum 2002 July ata 2006 April sung Allahabad Theological Seminary-ah B.Th. a thoa, sat akin a passed. C.H.T.Synod in sintum a pek man hin Tangram Presbytery hnuaia tha kuak ( i.e 1st June, 2006 - Feb., 2007 sung sin a lei thoah. Tarik 11th March/2007 ni khan Synod’n PCI Mualhoi biak Ina Pro-pastor appointment a peka. Atun hin chu Tang bial, Tangram Presbyetry sunga sin a tho mai.

6.Pro-pastorRochungnung(s/oSuanthangkhup, Buangkung)

Pro-pastor Rochungnung hih kum 2001 July ata 2006 April sung Allahabad Theological Seminary-ah B.Th. a thoa, sat akin a passed.Ama hi EFCI pôl ata PCI Zion Koiindanga tarik 17th May/2005 ni khan a hong luta.Kha rengata Tangram Presbytery,n Pathian Thu a irchu sung a infa tak a ni. C.H.T.Synod,n sintum a pek mân hin Tangram Presbytery hnuaia tha kuak (i.e Ist June, 2006- Feb., 2007) sin (Evangelist) lei a thoa.Tarik 11th March/2007

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 14: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[18] [19]

Sl No. Sintho irhming Sintho sung kum Sinthona hmun le area.

a) Evangelist sin April 1987- Aug/1987 Tang biala. b) Pro-Pastor sin Aug/1987-1989 Tang bial. (Pro-pastor appointment ni 12th Aug/1987) ani. Pastor Ordained ni tarik 4-3-1990; a hmun chu N.Leikul, 61 Session of C.H.T Synod. c) Bialtu pastor 1991-1994 March, Tang bial. d) Bible translator 1991-1994 March Tang bial ( Part Time) (enkol sungin) e) Bible translator 1994-1996 March B.S.S. Translation (Full time) Centre, Shillong. f) Bialtu pastor 1996-1998 May. Haflong bial. (June 1998-April 2001=B.D irchu sung) g) Bialtu pastor 2001-2008 March Cachar bial h) Bialtu pastor April 2008 Tang bial. Atuna omna hmun (resident)= Zion, N.C.Hills. 3. Rev.Sumchonlal(s/oElder.Sondarzing,Bualzol). Pathian Thu (Theology) a irchuna hai chu- a) Cherra Theological College (CTC), Cherrapunjee-ah kum 1991, June- 1995 April sûng B.Th a thoa, sa takin a passed. b). Aizawl Theological College (ATC), Aizawl-ah kum 1996 June -1998 April sûng B.D. a thoa, sa takin a passed. c) Calvin University, South Korea ramah kum 2005 Aug - 2007 August, sung M.Th a thoa, sa takin a passed. Pathian Rama sin a thona hai chu hiang hin inchuang a ni.

Sl . Sintho irhming Sintho sung kum Sinthona hmun.No.

b) Headmaster Jan,1996-June,1996 Tangram Presbytery School (TPSCMS) P.Zoar. (June, 1996-April, 1998= B.D. irchu sung a ni). c) Bible Translator (part time) 10th June,1998 - Aug. 2005 Tang bial enkol sungin. d) Pro-Pastor March, 1999 - March, 2002 Tang bial.

e) Bialtu pastor March, 2002 - Aug., 2005 Tang bial

f) Further Study : (Aug., 2005 - Aug., 2007) = M.Th. irchu sûng). South Korea.

g) Bialtu pastor Oct., 2007- Michikhur bial. Atuna omna hmun (resident) Zion, Dima Hasao, Assam. h) Executive Secretary, Tangram Presbytery : From March, 2009 - 4. Pro-pastorZingjembul(s/oDarsumlal,Lungkhok). Pro-pastor Zingjembul hi kum 2002 July ata 2006 April sûng AllahabadTheological Seminary-ah B.Th.a thoa, sa takin a passed. C.H.T. Synod in sintum a pek mân hin Tangram Presbytery hnuaia tha kuak ( i.e 1st June, 2006 - Feb., 2007 sung sin a lei tho. Tarik 11th March , 2007 ni khan C.H.T. Synod’n PCI Mualhoi biak Ina Pro-pastor appointment a peka. Atun hin Mission Field (Tripura), Tangram Presbyetry hnuaia sin a tho mai a ni.

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 15: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

{21} [24]

CHAPTERV

NIKHUALETHILTUNGPOIMOHAI (Important Dates & Events)

1890 ......... .... Biatehai laia Thurchi Sa puang indar phutna le Kristian chang phutna kum a ni. 1905 ............ Haflong-ah Welsh Mission Centre hmun siam a ni. Khasi le Jantia rama Harna (Revival) a tung.1908 ............ Meghalaya rama Khasi le Jantia Hills-ah Faifôk (handful of rice) phut a ni.1910 ............ CHT Presbyterian Synod sûnga Koiindang masa tak Jatinga khuaa inding a ni.1919 ............ Beirual (Common Campaign) nei phut kum a ni. Manipur rama harna masa tak.1928 ................ N.C.Hills Assam rama Hrangkhol nam laia Thurchi Sa puang indar phutna ani. 1930 ............ Jatinga hmuna CHT Synod siam a ni.1935 ............ Hrangkhol Kristian (iamtu) masa tak, Suangchungthang Chaptuk baptisma chang kum. Ama hih hnung kîr ta loia Gospel pom indettu a ni sikin, Hrangkhol Kristian masa taka tep a ni. 1942 ............ Hrangkhol area sûnga Koiindang inding masa tak, Chaptuk khuaa inding a ni.

1953 Jan........ Hrangkhol nam laia Harna (Revival) chum masa tak kum a ni. A hmun P. Michikhur.

CHAPTER-VI Thukhârna (Conclusion)

Pathian hruaina zara Tang bial Vanglai Pâl (PYF) hikum sôm-ringa (50th years)-na Golden Jubilee a hong phak taka, Jubilee lomna le Souvenir bu insua theina dinghmuna ei omtak hi ni hruaitu ei Pathian kuang lomthu ei intung a ni. Koiindang thurchihai hi ziaka / record-ah fel takin (in detail)-in a om rak no sikin, ei inhriat lam le ei ihmu sunhai hih a tangpuiin ziak a ni. Tang bial Vanglai Pâl (PYF) hi a kum en dungzuiin chu lei upa (senior) zap tak khom ni sian, sum-puan ding hmun le Office irkaihruaina (administration) dinghmun chu a la’r hniam zapin an lang. Khannisin, Pathian hruaina zarin atun hin chu malam an hong pan zela, Pathian Thu le Hla lama an hong tui ual mai tak a ni. Kumin 2013-ah hin Golden Jubilee (1963 -2013) hmang hranga irsiam a nia, Vanglai thupui khom : - “A zoro taka râ insua” a ni. Hi Jubilee thupui ang tak hin masonna a hong om zel theina hrangin Pathianin hruai hai mai ri se.

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 16: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

{22}

1957 ............ Tangram sûnga le Hrangkhol nam laia Koiin-dang Upa masa tak, Upa. Vantuzem, Chap-tuk ordination pêk kum.

1959 ............ Tang bial siam (created) le inding kum (3rd An nual Session, Haflong Presbytery, 23rd - 25th

Jan, 1959, Jahai).

1960 ............ Tang Bial Inkhômpui masa tak (1st Annual Ses-sion) nei kum __ tarik 15th - 17th Jan, 1960, Tangpui-ah Hrangkhol chonga “Zôkna bu” insua (published) kum.

1963 ............ Tang Bial Kristian Vânglai pâl (Chistian Youth Fel- lowship) inding kum.

1969 ............ Hrangkhol Alphabeth bu insua (published) kum a ni. A bul tumtu le ziaktu __ Famtâk Rilsu-anthang Hrangkhol.

1970 ............ C.H.T. Presbyterian Synod High School Haf-long- ah phut a ni.

1972 ............ Hrangkhol Kristian Hlabu inson (printed) masa tak kum.

1984 ............ Tang Bial Inkhômpui roirêlna (Session) 25th-na Bial Silver Jubilee (1959 - 1984) chu tarik 13th - 15th Jan, 1984 nî Tangpui-ah nei a ni.1985 ............ N.C. Hills, Hrangkhol Kristian Golden Jubilee (1935 - 1985) hmang a ni. Tarik 1st - 3rd

Feb, 1985, a hmun: -Chaptuk.1989 ............ Tang Bial hih bial hnia khoi (bifurcated) a ni. Bial thar irhming ‘Tuituan Bial’ siam a ni.1990 ............ Magazine __ ‘Sikhovâr’ insua masa tak kum, Tang bial insua a ni.

[23]

1993 ............ Tangram Presbytery inding kum Tarik 25th

April, 1993 nî khan Zion-ah dân taka siam a ni (Offi cially constituted)1994 ............ Tangram Presbytery Inkhômpui roirêl masa tak (1st Annual Session) Chaptuk-ah nei a ni. Tang Bial NSSU Inkhômpui nei kum.1997. ............ Hrangkhol chonga Bible Thuthung Thar leh Psalm

le Thuvârhai inson (edition) kum Tarik 28th Sept. 1997 nî Zion-ah insua (released) a ni.

2004 ............ Hrangkhol chonga Bible Hrilfiana Bu __ “Deipu

Haggaia” insua (published) masa tak a ni.2007 ............ Tangram Sunday School Text Books insua masa tak a ni. Tarik 11th Jan. 2008 nî khan Zion Biak Inah released a ni.2008 ............ Hrangkhol chonga Holy Bible (Thuthung Lui le Thuthung Thar ) irkop masa tak (First edition) insua a ni. Insua nî 13th Jan. 2008, Zion Biak Inah.2009 ............ Tang bial Golden Jubilee (1959 - 2009) nei kum.

Tarik 17th Jan, 2009, Tangpui-ah nei a ni.

2010 ............ Hrangkhol Kristian Platinum Jubilee (1935-2010) Celebration kum, Tarik 22nd February, 2010, a hmun: PCI Zion.2010 ............... Mundet bial siam (created) a ni. Tarik 14 -04- 2010 2010 ni khan Presbytery-in phun indetna nei a ni.2013 ............ Tang bial PYF Golden Jubilee (1963 - 2013) Cel- ebration nei kum Tarik 20th Jan, 2013, PCI Bualzol- ah nei a ni.

Tang bial Vanglâi pâl (PYF) Golden Jubilee Souvenir - (1963 - 2013)

Page 17: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[25]

TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)

[28]

1963

A

SOUVENIR of

Golden JubileeTang bial P.Y.F.

Ziaktu:

Rev. Sumchonlal Hrangkhol

Presbyterian Church, Zion. Published by:- Tangbial Vanglai (PYF) 20th January, 2013

Page 18: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

[26] [27]

Page 19: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.
Page 20: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

1953 Hrangkhol nam laia Harna (Revival) chum masa tak kum a ni.A hmun Michikhur-ah. 1954 Tang bial-a koiindang indanna pek masa tak,Chaptuk.

1957 Tang bial koiindang Upa.Vantujem,Chaptuk Ordination peê kum a ni.

1959 Tang bial siam (created) le inding kum (3rd session Haflong Presbytery, 23-25 Jan/1959, Jahaia).

1960 Tang bial Inkhompui masa tak (Ist Session) nei kum.Tarik 15th- 17th Jan/1960, Tangpuia.

1963 Tang bial kristian Vanglai pâl (Christian Youth Felloship) inding kum. 1975 August. Meiin Chaptuk khua a kâng.

1984 Tang bial Inkhompui roirelna (session) voi 25th na 1959-84 bial Silver Jubilee tarik 13th-15th Jan/1984 ni Tangpuia hmang a ni. 1985 N.C.Hills Hrangkhol kristian Golden Jubilee (1935- 1985) hmang a ni. Taril Ist-3rd Feb/1985Chaptuka.

1989 Tang bial hi bial hni-a khoih (bifurcated) a ni.Bial thar irhming Tuituan bial siam a ni.

1993 Tangram Presbytery inding kum Tarik 25th April/ 1993 ni Ziona-a dan taka siam a ni (Officially constituted).

1994 Tangram Presbytery Inkhompui roirelna masa tak (Ist session) Chaptuk-a nei kum a ni. 1997 Hrangkhol chonga Thuthung Thar leh Psalm le Thuvar sût (edition) kum.Tarik 28th Sept.1997 ni Ziona insua (released) a ni.

2004 Hrangkhol chonga Bible Hrilfiahna bu-Deipu Haggaia sût masa tak (First edition) a ni. 2007 Tangram Sunday School text books sût masa tak (first edition kum 2008 Hrangkhol chonga Ththung Lui (OT) sût masa tak (First edition) insua (released) ni 13th Jan/2008 Zion-ah.

Page 21: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

NIKHUALETHILTUNGPOIMOHAI (ImportantDates&Events)

Page 22: TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) Abbreviations GOLDEN JUBILEE ... … · (ii) TANG BIAL VANGLAI PAL (PYF) GOLDEN JUBILEE (1963 - 2013)1963 2013 A SOUVENIR of Golden Jubilee Tang bial P.Y.F.

extra