Talasalitaan

VAN(Verbal Ability Notes)

-Talasalitaan-

1

by:Jose Radin L. Garduque

__________2016__________

(Verbal Ability Notes)-Talasalitaan-

CSE Coverage for Professional Level & Sub-Professional LevelsIn English and Filipino:Vocabulary (Prof. & Subprof.)Grammar & Correct Usage (Prof. & Subprof.)Paragraph Organization (Prof. & Subprof.)Reading Comprehension (Prof. & Subprof.)Analogy (Prof. only)Logic (Prof. only)Numerical Reasoning (Prof. & Subprof.)Spelling (Subprof. Only)Clerical Operations (Subprof. only)General Information on:Philippine ConstitutionCode of Conduct & Ethical Standards for Public Officials & EmployeesPeace & Human Rights Issues & ConceptsEnvironment Management & Protection

Coverage of this CSE Reviewer:Talasalitaan 1: PangngalanTalasalitaan 2: PanghalipTalasalitaan 3: Pang-uriTalasalitaan 4: PandiwaTalasalitaan 5: Pang-abayTalasalitaan 6: Pang-ukolTalasalitaan 7: PangatnigTalasalitaan 8: PadamdamTalasalitaan 9: Mga Piling Salita Mula A-HTalasalitaan 10: Mga Piling Salita Mula H-Y

2

Pangngalan – ngalan ng tao, pook, pangyayari, bagay o ideyahalimbawa:

Davao pangaral Jojo pelikulaMakati pagpupulong Iloilo MiriamPederalismo Pangasinan Rody gusalikampanya aklat tagumpay Grace

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang tao, pook, pangyayari, bagay o ideya. Tingnan ang Mga Sagot 1.1.

Ang pangngalan ay may 4 na Kasarian: Panlalaki, Pambabae, Di-Tiyak at Walang Kasarian.halimbawa:

pluma emperatris atleta nobyoguro tenor nobya pangulogamot pinag-aralan bola mag-aaralemperador amasona soprano Juan

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang panlalaki, pambabae, di-tiyak o walang kasarian. Tingnan ang Mga Sagot 1.2.

Ang pangangalan ay maaari ring: Nabibilang, Di-Nabibilang, Palansak o Tambalan.halimbawa:

sapatos lahi likod-bahay bungkosbahaghari usok buhangin pumponasukal batalyon daliri silid-aralansilid tabing-dagat pera tubig

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang nabibilang, di-nabibilang, palansak o tambalan.

Tingnan ang Mga Sagot 1.3.

Talasalitaan 1. Pangngalan

3


Mga Sagot 1.1. PangngalanTao: Miriam Jojo Rody GracePook: Iloilo Makati Davao PangasinanPangyayari: pangaral kampanya tagumpay pagpupulongBagay/Ideya: aklat Pederalismo gusali pelikula

Mga Sagot 1.2. Kasarian ng PangngalanPanlalaki: Juan tenor emperador nobyoPambabae: amasona soprano emperatris nobyaDi-Tiyak: atleta pangulo guro mag-aaralWalang Kasarian: bola pinag-aralan gamot pluma

Mga Sagot 1.3. Iba Pang Uri ng PangngalanNabibilang: pera sapatos daliri silidDi-Nabibilang:asukal buhangin usok tubigPalansak: lahi batalyon bungkos pumponTambalan: bahaghari tabing-dagat silid-aralan likod-bahay

Talasalitaan 1. Pangngalan

4


Panhalip – humahalili sa pangngalanhalimbawa:

ako kami iyo kanyako namin akin inyoikaw mo amin nilasiya kayo ninyo kanila

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang isahan o maramihan. Tukuyin din kung ano ang kanilang panauhan. Ito ba ay Una, Ikalawa o Ikatlo? At sabihin kung anong

anyo ito. Ito ba ay Palagyo, Paukol o Paari? Tingnan ang Mga Sagot 2.1.

Ang iba pang Uri ng Panghalip ay: Pamatlig, Pananong at Panaklaw.halimbawa:

lahat kanino alinmanakin sinuman ilanmaniyon sino ilanito ganoon naroon

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang pamatlig, pananong o panaklaw. Tingnan ang Mga Sagot 2.2.

Talasalitaan 2. Panghalip

5


Mga Sagot 2.1. Mga Panghalip

Mga Sagot 2.2. Iba Pang Uri ng PanghalipPamatlig : iyon ito ganoon naroonPananong: sino alin kanino ilanPanaklaw: sinuman alinman ilanman lahat

Talasalitaan 2. Panghalip

6


Panauhan Bilang Palagyo Paukol Paari

Una Isahan ako ko akin

Maramihan tayo natin atin

Ikalawa Isahan ikaw ikaw iyo

Maramihan kayo ninyo inyo

Ikatlo Isahan siya niya kanya

Maramihan sila nila kanila

Pang-uri– naglalarawan sa pangngalan o panghalip. Ito ay tumutukoy sa sukat/laki, hugis, kulay, kinis, kantidad, kalidad, taas, haba/layo, atbp.

halimbawa:magaspang higante mamula-mula maramipula bilugan makinis madilimtatsulok maliwanag apa parisukatmalaki pino maliit kayliitmalapit kaylapit kayrami malayomababa pandak mabuti magandapangit masama maiksi mataaskaunti ilan mahaba mabuhangin

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang nabibilang sa sukat/laki, hugis, kulay, kinis, kantidad, kalidad, taas, o haba/layo.

Tingnan ang Mga Sagot 3.1.1 & 3.1.2.

Ang Pang-uri ay may 3 Kaantasan: Lantay, Pahambing at Pasukdol. halimbawa:

pinakamabilis kaakit-akit mabutimas mabuti pinakamasama mas kaakit-akitmasama mabilis mas masamapinakakaakit-akit mas mabuti mas mabilis

*Mula sa mga halimbawa sa itaas,tukuyin kung alin ang Lantay, Pahambing o Pasukdol. Tingnan ang Mga Sagot 3.2.

Talasalitaan 3. Pang-uri

7


Mga Sagot 3.1.1. Mga Pang-uri Ayon sa Sukat/Laki, Hugis, Kulay at KinisSukat/Laki: maliit malaki kayliit higanteHugis: bilugan tatsulok parisukat apaKulay: mamula-mula pula madilim maliwanagKinis: makinis magaspang mabuhangin pino

Mga Sagot 3.1.2. Pang-uri Ayon sa Kantidad, Kalidad, Taas at Haba/LayoKantidad: marami kaunti kayrami *ilanKalidad maganda pangit mabuti masamaTaas: mataas mababa matangkad pandakHaba/Layo: malayo malapit mahaba maiksi*maaari ring gamiting panghalip

Mga Sagot 3.2. Kaantasan ng Pang-uriLantay: mabuti masama mabilis kaakit-akitPahambing: mas mabuti mas masama mas mabilis mas kaakit-akitPasukdol : pinakamabuti pinakamasama pinakamabilis pinakakaakit-akit

Talasalitaan 3. Pang-uri

8


Pandiwa – nagsasaad ng kilos o galaw. Ito ay maaaring Payak, Maylapi, Inuulit o Tambalan.halimbawa:

kain-tulog kain silid-tulugan kakain-kainpatulug-tulog natulog tulog maglaru-laronag-aral aral-aralin kumain silid-aralanlaro larong-kalye maglaro aral

*Mula sa mga halimbawa sa itaas., tukuyin ang Payak, Maylapi, Inuulit o Tambalan. Tingnan ang Mga Sagot 4.1.

Ang Pandiwa ay may 3 Kapanahunan/Aspeto: Pangnagdaan/Perpektibo, Pangkasalukuyan/Imperpektibo at Panghinaharap/Kontemplatibo.halimbawa:

kanta nakikita uminomgagawin nagtungo ginagawanagmaneho magsusulat kakantanakita nagsalita umiinommakikita magsasalita iinomsulat nagmamaneho nagsasalitaginawa nagsulat magmamanehokumanta nagtutungo magtutungo

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang Perpektibo, Imperpektibo o Kontemplatibo. Tingnan ang Mga Sagot 4.2.

Talasalitaan 4. Pandiwa

9


Mga Sagot 4.1. Uri ng PandiwaPayak: kain tulog aral laroMaylapi: kumain natulog inaral nilaroInuulit: kakain-kain patulug-tulog aral-aralin maglaru-laroTambalan: kain-tulog silid-tulugan silid-aralan larong-bata

Mga Sagot 4.2. Kapanahunan/Aspeto ng PandiwaPerpektibo Imperpektibo Kontemplatibonagsalita nagsasalita magsasalitakumanta kumakanta kakantauminom umiinom iinomnagtungo nagtutungo magtutungoginawa ginagawa gagawinnagmaneho nagmamaneho magmamanehonagsulat nagsusulat magsusulat

Talasalitaan 4. Pandiwa

10


Pang-abay – nagbibigay-turing sa pandiwa, pang-uri o iba pang pang-abay. Ito ay maaaringPamaraan, Panlunan, Pamanahon o Panggaano.

halimbawa:linggu-lin ggo maligaya lagi di-maingatumaga minsan dito bukassa ibaba doon kahapon sa loobmaingat ngayon malungkot bihiramalapit na araw-araw taunan di-maigisa labas gitna sa itaas katabimabilis gabi mamaya buwan-buwanwala maigi madali hapon

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang Pamaraan, Panlunan, Pamanahon o Panggaano. Tingnan ang Mga Sagot 5.1.

May mga Pang-abay din na sumasang-ayon at di sumasang-ayon. Ito ay ang mga pang-abay naPanang-ayon at Pananggi.halimbawa:

ayaw hinditunay negatibosige positibohuwag oo/opo

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang pang-abay na Panang-ayon o Pananggi. Tingnan ang Mga Sagot 5.2.

Talasalitaan 5. Pang-abay

11


Mga Sagot 5.1. Uri ng Pang-abayPamaraan Panlunan Pamanahon Panggaanomaligaya dito kahapon lagimalungkot doon ngayon minsanmabilis sa loob bukas bihiramadali sa labas umaga waladi-maingat sa itaas hapon araw-arawmaingat sa ibaba gabi linggu-linggodi-maigi katabi malapit na buwan-buwanmaigi sa gitna mamaya taunan

Mga Sagot 5.2. Pang-abay na Panang-ayon at PananggiPanang-ayon Pananggioo/opo hinditunay huwagsige ayawpositibo negatibo

Talasalitaan 5. Pang-abay

12


Pang-ukol – nag-uugnay sa pangngalan o panghalip at iba pang salita. Maaaring ito ay nagsasaad ng panahon, pook o pagkilos.halimbawa:papasok ilalim pagkataposhabang bago itaasibabaw patungong ibabapapuntang magmula palabas*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung ang pang-ukol ay panahon, pook o pagkilos. Mga Sagot 6.1.

May mga pang-ukol din na nagsasaad ng parehong panahon, pook o pagkilos, depende sa paggamit. At mayroon ding mga pang-ukol na pagkilos na maaaring gamitin para sa parehong panahon o pook.halimbawa:sa bagohanggang tungongnasa mataposmula*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin ang panahon o pook at kung alin ang pagkilos para sa

panahon o pook. Tingnan ang Mga Sagot 6.2.

Ang ilang pang-ukol ay binubuo ng higit sa isang kataga. Ito ay tinatawag na tambalan.Tingnan ang Mga Sagot 6.3.

Talasalitaan 6. Pang-ukol

13


Mga Sagot 6.1. Uri ng Pang-ukol*Panahon **Pook Pagkilosbago itaas patungonghabang ibaba papasokpagkatapos ibabaw papuntangmagmula ilalim palabas*maaari ring ituring na Pang-abay na Pamanahon**maaari ring ituring na Pang-abay na Panlunan

Mga Sagot 6.2. Iba Pang Uri ng Pang-ukolPanahon o Pook Pagkilos Para sa Panahon o Pooksa mulanasa hanggang/tungongmataposbago

Mga Sagot 6.3. Tambalang Pang-ukoltungkolsa sunod saayon kay bago angmula sa matapos anghanggang kaymula kayhanggang samaliban sasa pamamagitan ngsa halip nasa kabila ng

Talasalitaan 6. Pang-ukol

14


Pangatnig – nag-uugnay sa mga salita at parirala. Maaari itong Panimbang, Paninsay, Pamukod, Panapos, Pananhi, Pamunga, Panlinaw at Panubali.halimbawa:

sapagkat o atupang sa pangkalahatan kapagngunit dahil kung gayongayunpaman kung sa wakas

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang Panimbang, Paninsay, Pamukod, Panapos, Pananhi, Pamunga, Panlinaw o Panubali. Tingnan ang Mga Sagot 7.1.

May iba pang halimbawa ng Pangatnig.Tingnan ang Mga Sagot 7.2.

Talasalitaan 7. Pangatnig

15


Mga Sagot 7.1. Uri ng PangatnigPanimbang: at sakaPaninsay: pero ngunitPamukod: o niPanapos: sa wakas sa pangkalahatanPananhi: dahil sapagkatPamunga: para upangPanlinaw: kung gayon samakatuwidPanubali: kapag kung

Mga Sagot 7.2. Iba Pang Pangatnigkayanangmagingnipati

Talasalitaan 7. Pangatnig

16


Padamdam – nagsasaad ng matinding damdamin. Maaaring ito ay positibo, negatibo o patas.halimbawa:

Aray! Tunghayan!Hoy! Punyeta!Sa wakas! Sayang!Yehey! Magaling!

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuying kung alin ang positibo, negatibo o patas. Tingnan ang Mga Sagot 8.1.

Ang Padamdam ay karaniwang nagpapahayag ng pagkabigla at pagkainis.halimbawa:

Yikes! Whoa!Susmaryosep! Kadiri!Ew! Naku!Wow! Bwisit!

*Mula sa mga halimbawa sa itaas, tukuyin kung alin ang nagsasaad ng pagkabigla at pagkainis. Tingnan ang Mga Sagot 8.2.

Talasalitaan 8. Padamdam

17


Mga Sagot 8.1. Positibo, Negatibo at Patas na PadamdamPositibo: Yehey! Magaling! Sa wakas!Negatibo: Naku! Bwisit! Aray!Neutral: Hoy! Tunghayan!

Mga Sagot 8.2. Padamdam na Nagpapahayag ng Pagkabigla at PagkainisPagkabigla PagkainisWow! Yikes!Whoa! Kadiri!Naku! Ew!Susmaryosep! Bwisit!

Talasalitaan 8. Padamdam

18


A Babaloryo, n. beadwork babag, n. clash; fightabrigo, n. shawl bagwis, n. wingadwana, n. customs balakyot, adj. wilful; meanagas, n. miscarriage balatay, n. shufflealdaba, n. door latch balinguyngoy, na. nosebleedalibugha, adj. unfaithful banil, n. dirt on the skinalimbukay, n. surging of water banli, v. scaldalipato, n. flying embers bantas, n. diacritical markalumana, n. to pay attention bikig, n. lump in the throatamiliyar, n. land tax bigwas, n. blow with the fistamis, v. oppressed; unjustly treated bisala, n. mistake; blunderamuki, v. persuade; admonish bohemyo, n. playboyanas, n. whispher bubot, adj. young fruitandamyo, n. gangboard buhay-alamang, adj. dies easilyanise, n. anise buhong, adj. deceitfulanluwagi, n. carpenter bulatlat, v. to rummageantisipo, n. payment in advance buson, n. mailboxanggi, n. mist; shower buway, adj. unstableangil, n. growl; snarl buyo, v. to tempaporo, n. cloth lining buyon, adj. big bellyapuhap, v. grape Kapyak, n. eggyolk kaka, adj. elder; senioraras, n. coin used during weddings kadyot, v. jerk; tugarok, v. measure; determine Kahimanawari, interj. May God grant!asalto, n. surprise party kalang, n. wedgeatay-atay, adv. gradually kalikaw, v. to stir liquid

Talasalitaan 9. Mga Piling Salita Mula A-H

19


kaligkig, v. shiver gaban, n. shawlkalos, v. to level off gagad, v. to mimic; imitatekalso, n. wedge gahis, n. rapture; ripkalunsilyo, n. shorts; panties gahisin, v. to overpowerkawaksi, n. helper garil, adj. faulty pronunciationkaminero, n. road worker gatla, n. markskanaw, v. dilute; stir gatol, n. sudden stopskantero, n. mason gaway, n. witchcraftkatal, adj. tremble giray, v. to reelkiwal, n. wriggle giti, v. to begin to sweatkola, n. glue; paste gitla, n. shock; frightkomang, adj. faulty-handed giwang, n. rocking the boatkula, v. to bleach guwang, n. crevicekuluntoy, adj. withered Hkumida, n. regular meal habas, n. discretionkunyapit, v. to cling to hakab, adj. tight huggingkuyukot, n. spinal column hagad, n. speed copD hagalhal, n. fit of laughterdalahira, n. chatterbox hagibis, n. fast runnerdalumat, v. comprehend haging, n. buzz; hizzdampa, v. leap hagpos, adj. loosedibuhista, n. illustrator halabos, n. boiled shrimpsdidal, n. thimble halibas, v. throwdupok, n. fragility halihaw, v. rummageE halimhin, n. hatchestima, n. entertain halinghing, n. moaningG halukipkip, v. to cross arms

Talasalitaan 9. Mga Piling Salita Mula A-H

20


hanip, n. flea lamukos, v. crumplehapit, adj. fittingly close lansag, v. to demolishhayap, n. sharpness langkay, n. clusterhiging, n. rumor ligat, n. stickyhilahil, n. harship liglig, v. to shake downhinampo, n. displeasure ligwak, v. to spillhinang, v. go weld; to join lilip, n. hemstitchhirati, adj. accustomed linsad, adj. dislocationhukluban, adj. senile; old lisya, adj. mistakenhukot, adj. hunched lyo, n. vertigohumpak, v. hollow lomo,n. loinhuwego, n. gambling luwat, n. tardinessI Mibis, v. to alight; to get off mahayap, adj. perchingikit, n. turn malagihay, adj. half dryikid, n. coil; roll malyete, n. gavelilandang, n. flying asunder mamera, adj. one centavo eachimbi, adj. mean manapa, conj. on the contraryipa, n. chaff mansera, n. plow handleipod, v. to move sideways masilya, n. filler for holesirap, n.sullen look midida, n. tape measureL mitig, n. numbnesslaab, n. flame muhon, n. milestonelabak, n. hollow ground mutawi, v. say; expresslaksa, n. thousand muwelye, n. springlaugunlong, n. sound of falling water Nlampong, n. love quarrel naaba, v. degraded

Talasalitaan 10. Mga Piling Salita Mula H-Y

21


nabagbag, v. demolished pasak, n. plug; stoppernabaltak, v. to be pulled pasag, n. wigglingnasok, v. entered pasamano, n. windowsillnatarok, v. understood pildoras, n. pillsngabngab, v. to devour polyeto, n. pamphletngaligkig, v. to tremble or shake Rngatal, n. trembling of voice rahuyo, n. attractionngiki, n. chill regadera, n. sprinklerngimbulo, n. envy; jealousy rikargo, n. penaltyO rikisa, v. to searcholeo, n. holy oil ruweda, n. wheelopyo, n. opium SP salaula, adj. dirty; filthypabalat-bunga, adj. insincere invitation salimbay, v. to swoop downpakli, n. answer; reply saliwa, adj. misdirectedpadron, n. pattern silbato, n. whistlepaham, adj. wise; sage singkaw, n. harnesspahimakas, n. farewell T-Z paimbabaw, adj. artificial tahipin, v. to fan paling, adj. tilted teklado, n. keyboardpaminggalan, n. cupboard tigatig, v. to rousepamutat, n. dessert tighaw, v. to quenchpanaghili, n. envy tigib, v. loaded; burdenedpangimbulo, n. envy tigwak, adj. wet; drenchedpangko, v. to carry in one’s arm ukilkil, n. insistenceparagos, n. sledge upasala, n. ill treatmentparunggit, n. insinuation untag, v. to remind

Talasalitaan 10. Mga Piling Salita Mula H-Y

22



The VAN Series:

VocabularyTalasalitaan

GrammarBalarila

ParagraphTalata

ReadingPagbasa

***

The 8/8 Series:

General Education Notes (GEN)Verbal Ability Notes (VAN)Math Ability Notes (MAN)Social Issues Notes (SIN)

Social Science Notes (SSN)World History Notes (WHN)Broad. Comm. Notes (BCN)Prof. Education Notes (PEN)

23

“...a systematic, organized & stylish way to study Talasalitaan...”

24


At times of distress...we need SOS...

“I will spread my teachings like a prophecy

And the next generations shall learn of 8.”

-Sirach 24:33By: Jose Radin L. Garduque

Published & Posted in: Slideshare & Facebook

Talasalitaan

Education

Transcript of Talasalitaan