Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

download Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

of 20

Transcript of Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    1/20

    LEILETPATHAWNTHU

    ZEI VANGA LUCK

    THAILAND:PM THAR

    CHARLES DARWIN-ALEHKHABU KUM 122 HNUAH...

    GLOBAL IDEA...

    PAGE15

    PAGE2

    PAGE5

    PAGE6

    PAGE 14

    UKISS

    PAGE

    PENSIONHLAWH TIPUNG

    PAGE 16

    PHOTOKYAW

    MOE

    [KalayU

    niversity]

    Vol.1 No.4 | BI-WEEKLY JOURNAL 19JULY 2011 [Tuesday]

    >>PAGE 13

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    2/20

    2 |TAHANTIMES

    Ni 25 June, 2011 khan

    Mizo Students Fellowship,University o Kalay chuanMission veng MYA chap-el-ah Education Seminara buatsaih a. He seminarhi kumin a Matric pass-tepuala buatsaih a ni nghenghe. Matric pass nu lehpate sawm an ni bawk a.

    MSF zirlai-te, chanchinbu mite an sawm nual a, kal khawm antha hle a ni. Subject tha tak tak zirho a ni a, zirturtute inbuat-saihna a thain a kalaten an hlawkpui hle niin he mi nia tel ve TTeditor chuan a sawi. n

    MSF EDUCATION SEMINAR

    Rokhawlhna avanga hmuamda chhung lek kan han tikhaihlak zeuh kha chu in hmaathingthiin ngaihdam kan dil tak zet a ni e.

    Kha mi chhung lek khan,"enga ti nge in TT hi a va chhuak har ve" tia dawra lo angtun tun te pawh kha an demawm hranpa lo ve. Kha le, tuna i phan neuh neuh ang khan, anihphung chu a ni a, thu chi hrang hrang kan han chuk lawr leh den den hlawm anga, mit,leh beng a tlai ngei kan beisei.

    Tuna kan thu baipawlhah hian ram kal siama buai hnawk em em te, lar duh luatavanga puan hnuai thil pawh zah zo lo te, mi maksak, thiamna thar, tual chhung leh ramchhung , ram pawna thil thleng, khawsak dan chi hrang hrang chu duh duhna lai kan pirdawn chu a ni a, a va'n manhla leh dawn tak em.

    U El-a ten sazu kap nam an duh laiin Tekawki-te chuan an tei thei thak lo ang hianchhiar duh zawng leh mit lak zawng pawh an inpersan hle thung ang. Eng le khaw le, leiletpate phibuai hun a ni tawh bawk a, khawi maw kal dawn apianga nihliap leh tuipuan kentheihnghilh loh a pawimawh angin, awm hmun atanga khawvel tukverh hunsaktu chu i lohlamchhiah palh ang nge? Kha lem, chip leh nuah nuah ang u le.n

    Air KBZ chuan Thlawhtheihna thar pakhat an neih belh leh takavangin MyitkyinaKawhtawng [jrpfBuD;em;-aumhaomif;] Air linethar a awm tur thu Air KBZ-a AGM Commercial Ko Myat Thu-a chuan a sawi. He Thlawhtheihna thar hi May 27, 2011 khanYangon International Airport-ah a lo thleng a. An lo neih hmasakThlawhtheihna ang chiah ATR 72-500 a ni a, thutna 72 a nei.

    Air KBZ hi tunah hian Nyaung U, Mandalay, Heho, Tachi-laik, Dawei leh Myeit khuaahte pasenzer phurin a thlawk a.

    Thlawhtheihna thar a lo thlen leh takah chuan Myitkyina

    lehKawhtawng lamah pawh a thlawk ve tawh dawn a ni. KuminahATR 72-500 pahnih a lo thleng leh ang a, a lo thlen hunah chuanMonywa, Homelin, Putao, Kalay, Lashio, Kyaingtung, Tandwai leh

    Sittwe khuaahte a thlawk thei tawh ang. n [7Day News]

    Kumin October thla ral

    hma khian nuaih 3 manGSM phone lei theih a nihtur thu Myanmar Com-munication department-athawktu pakhatin a sawi.Phone hman man minute1 ah cheng 50 a ni ang a,mi dang rawn biakna manchawi a ni dawn lo.

    Ram chhungah phonehmangtu an pun zel avan-gin phone vuah man pawhtihtlawm zel a ni a, nuaih3 man phone a pun nasat

    dawn avangin tower ban te communicationstation-te pawh tunah hian siam belh zel ani ta.

    Tuna kan hman mek mobile-phone

    (GSM telin) number hmasa hi 09-a tan niinnumber zat 9/10 a awm a. Nuaih 3 manGSM phone number zat chu 11 a ni thungang. Ramin hma a sawn zel a, a lawmawme.n [Source: Flower News]

    Harsatna hrang

    hrang vanga secu-lar school lut ngaimiah lo naupangtetan pawn lam atang-a zirna system tharzawm thei turin tunlai hian MyanmarEducation Ministryleh Unice (UNO)

    te tangrualin ruahmanna an siam mek thu hriat a ni.He education system kal hmangah chuan kum 10-12 naupangten school pawn lama zirna level-1 lehlevel-2 chu kum hnih an zir hnuin secular school-ahpawl 5 (Grade 6) direct-in an zawm thei dawn a ni.

    He system hi NFPE tia hming vuah a ni a, tunahhian Mon State, Yakhaing State, Irrawaddy Divisionleh Pegu Division-ahte hman tan a ni tawh. Zir hunremchang ruatin naupangten lehkha an zir ang a, an

    subject zir turte pawh Myanmar, English, Mathemat-ics, Basic Science, Geography, History, Hringnunhman dan, Ethics & mipui chanvo, National mind, lehSport & Health a ni ang a, zirlaibu kalhmang el tak

    zuia zirtir mek an ni. n [Planet.com.mm]

    Khawvel thingkung phun ni hi kum tin July 7 ni kha a ni thin a.Chu mi denchhan chuan July 9, 2011 khan Tahan tlawmngaipawl Zawlbuk chuan Tahan feld-ah thingkung, kung chi hranghrang 50 phunin mi 20 chuang an hnatlang a. Mi vophalte anche leh a, Sayama Ringin (Green) thingkung 50 leh thingpui

    man, Saya Vanlalthlengliana'n leh Pastor Bawla (PCG) sum lehpai an thawh nual a, kan lawm hle. Hetia mi thahnemngai tenakhawvel dam nana thingkung kan phun thei hi a lawmawm thuZawlbuk President Pu Lalchhawnzova chuan hnatlang kaltehnenah a sawi. n

    Kan ram sawrkar chuan June 30 khan sawr-kar hnathawk pension hlawh chu a tihsan thuofcial-in a puang. A san dan chu a tlem ber-ah 20000 atang a tam berah 110000 thleng

    a ni ang. Tunah hian kan ramah sawrkarhnathawk pension, pension hlawh la nuai 12chuang an awm.

    Kan ram sawrkar hian kum 1993 atangkhan sawrkar hnathawk pension hlawh hivawi 2 a lo ti sang tawh a, tun hi a vawi 3-naa ni.

    Pension hlawh pung hi July thla atangalak chhuah theih a ni dawn a, hlawh la turtechuan mahni hlawh lakna department-ahinreport theuh tura hriattir an ni. Kum 2009,

    December 31 khan sawrkar hna thawk mekte hlawh tihpun a lo ni tawh a, chumi mila chhutin atipung ve ta a ni. n [Source: 7 Day News Journal,Vol.10, No.16]

    SAWRKARIN PENSION HLAWH TIPUNG

    KAN RAM SOKAR THARIN TUN HNAIAKALEMYO LEH A CHHEH VELA

    A HNATHAWH THENKHATTE

    AIR KBZ THLAWHTHEIHNA PAKHAT AN NEIHTHAR AVANGIN AIR LINE THAR A PIANGDAWN

    NUAI 3 MAN GSM PHONE OCTOBERTHLA RAL HMAIN LEI THEIH DAWN TA

    Myanmar Rama Secular School ZirNgai Miah Lote Tan

    ZAWLBUK GREEN MOVEMENT

    Melkua()school tan lehkhabu dorzon (30) an pe. TaungSiPrimarySchool( ..) tan lehkhabu

    dorzon (10), pencil dorzon (10) an pe.

    16.5.2011 khan Thura Aye Myint-an damdawi in tan cement ip 200 a pe. A mah hi kan ram cen-

    tral committee member a ni a, 30.6.11-a thu kan dawn danchuan Secretary-ah a kai sang. Kalaymyo bialtu a ni bawk.

    () school tan cement ip 200 leh anthalaite tan cheng nuai khat, ootball pheikhawk bun 18,

    Jersey hak 18 a pe bawk.

    school ek in tan rangva eet 8 phek (10) (1/2"m.s rod) tlawn (10) leh cement ip 10 an pe.

    thalaiho tan ootball pheikhawk bun 18 leh Jerseyhak 18 an pe. n

    Khawvela Jade hmingthangchhuah tamna Phakant-ah tun

    hnai khan Jade Wave thar an hmuchhuah thar thu Geology lam ho-tuten an sawi. Geologist-ten kum2010 chawhnu lam atang khanPhakant-ah hian Jade zawn hi anlo buaipui tawh a, kumin 2011-ahhian Jade thar an hmu chhuakta a ni. He hmun atanga Jade anlaih chhuah theih dan tur chu acre1-ah 0.3 ton a nih tur thu GeologistPro. U Soe Thein-a leh an hotenan chhut a ni. n [Weekly Eleven]

    PHAKANT-AH JADE (LUNG HRING) WAVE THAR HMU

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    3/20

    TAHANTIMES |3LOCALNEWS

    Kalay-Tamu Motor kawng Monywa Yargyi chu urlaia khar a nih avangin Bus thenkhat chu Monywa-YayU-TanSe-Mahamyaing kawngah te, thenkhatchu Kalay-Gangaw kawngahte an tlan thu hriat a ni."Kan motor-te hi passenger chauh phur motor annih avangin passenger-te him taka an tum ram anthlen theihna kawng chu kan thlang ber thin. Ka-laywa-Monywa Yargyi kawng hi a tawi ber a. Mahse

    ruah a sur chuan kawng a that tawk thin loh avanginur lai chuan kawng dangah kan kal thin. Mahamyaikawng hi Yagyi kawng aiin mel 40-in a thui a, kawngleh leite pawh an tha. Chandwin lui kan erawh a har-sa thin. A kaina tur lawng kan nghah chang chuanzan riah hial chan a awm. Kalay-Gangow kawngkual hi a thui. Fur lai chuan kawng leh lei a tha vakngai lo. Senso a tam thin,"tiin Tamu-Mandalay tlandriver pakhat chuan a sawi.

    Tunlai hian Tamu-Monywa-Mandalay tlan mo-tor thenkhatte chu Zawanah, Shwe Pwint Phyu, TunTaut, The Truth [Thitsar], Tint Dai Aung-te an ni a.Kalay-Monywa-Mandalay tlan motor-te chu AungKabar, Tint Dai Aung, Tun Taut, The Truth, Shwe TaZin, Shwe Man Thu, Shan Taung Tan leh Chin TaungTan-te an ni. Heng motor-te hi passenger chauhphur an ni nghe nghe. Tamu-Mandalay chuan manKs.18000, Kalay-Mandalay chuan man ks.15000,Kalay-Monywa chuan man 13000 a ni bawk. Ma-hamyaing kawngah chuan Chindwin Lui kaina baksenso dang a awm lo.n

    Tahan atanga Letpanchaung Motor Gate hi TahanC Group kan tih mai Methodist Ofce compoundhuam chhung, chhak lam tlar, kawng kama awm ani a. Ni tin Bus leh Haimual motor ang hi 4/5 an tlanreng thin a. Letpanchaung thleng mi pakhat chuanman K. 500 a ni a.

    Khualzin mi leh pawimawha chak khai dapte tanveivahna a tiawlsam hle a. Hmanhmawh deuhte tanchuan Bus nghak kher lovin, Town Bike hman maitur a awm mai a, mi pakhat chuan man erawh chuK.1000 a ni thung a ni.n

    Tahan atanga Zohmun thleng kalna Motor Gate hiTahan 'A' group, Bazar chhak, Samari Chaw dawrneitu Pu Sangnawl-a ina innghat a ni a. Pathiannitih lohah chuan Toyota, Hylux 4/5 a service reng a,mipakhat chuan man chu, Kanan thleng Ks.1500,Zohmun thleng Ks. 2000, Tamu thleng Ks.2500 ani a. Khualzin leh vaivak ten an bawh nasa hle a.Chuan dawr neitute lah an lo hawihhawm bawk nen.Zo siam ei inna hmun a ni a, an lum thei vat vat hle.Thla hmasa lawk khan Chaw dawr chhak lawkahGate hi sawn chho a ni a. Khampat leh Kanan Busan service reng bawk a, tuk tin hmel thar leh khual-zin teival hmuh tur an kat nuk mai. n

    Tahan Christian YouthFellowship (TCYF)chawnghei tawngtaiinkhawm vawi 28-nachu July 2, inrinni khanMethodist kohhran,Mission Veng biak inahhman a ni a. Mi 40

    dawn lai an kal khawm.Zing dar 8 atanga tanniin thupui 4 ngaih-thlak a ni. Thupui sawi-tuten an sawi tha hlawmhle a, hlawk thlak an tihzia TCYF chawnghei tawng-tai pawl president Pu Laltanan kan editor-te a hrilh.

    He ti anga TCYF-in chawnghei tawngtai a buat-saih thin hi an akawm hle a, an rawngbawlna hlutak hi an chhunzawm zel kan duhsak. Kohhran tinthalai member-te a tam thei ang bera tel thin turinan sawm nghal bawk a ni.

    TCYF ICON CHANCHIN TLEM

    TCYF Icon hi kum 2007-ah khan neih tan a ni a.Buatsaih a nih chhan pawh kohhran hrang hrangte

    kan inpumkhat zel theihna tur leh thalaite zai lamatalent neite chher chhuaka an awm theih nan a ni.TCYF hmalakna hi a ropui hle.

    Kum 2007-a lawmman late leh sponsor-tuteIcon - R. Lalmuanpuia BYD1st runner up - Lalthangl iani WY, Vengpui2nd runner up - Lalmuanpuii WY, Mission vengSponsortute Tahanamiawmtheivophalte

    thlang chhuaka vehbur khawn Zoin(Lalhlimpuii)

    Kum 2008-a lawmman late leh sponsor-tuteIcon - C. Lallawmpuii EYC, Satawm1st runner up - K.C.Lalruatdika WY, Mission veng2nd runner up - C.Muanpuii MYA, KhampatSponsortute Rev.Dr.MorrisRemlalliana

    Inthlan chhuahte hnena vehbur khawn Ramdangmithahnemngaiunaute

    Kum 2009-a lawmman late leh Sponsor-tuteIcon - Chawngthanmawii WY Kanan1st runner up - Lalhlimpuia WY Vengpui2nd runner up - Ramdinthari WY, TuivarSponsortute Inthlan chhuahte hnena vehbur khawn Rev.Dr.Lalsawithanga Rev.Dr.Thangseia Rev.Dr.MorrisRemlalliana

    Khaw lu lama invalh zau huai, he khelmual hi infam

    mite tan a hlu leh zual a. Kawngpui hnaih lam, tluan

    chho hi cement-a hung chhoh vek a ni a. He mi hung-

    na hi in tin lut chhuaka, vehbur khawn a ni a, chu mi

    sum tling khawm hmanga hung a ni a, mipuite kan

    tanrualzia a lang chiang hle a ni.

    Tunah hian feld chokidar in sak tum mek a ni

    a, a sak nan mi tlawmngaite hnenah sum khawn

    mek a ni. Football tournament a awm chuan a lun

    thei hle a. fnal ni-ah phei chuan feld a mawi tak zet

    a ni, mipui en tam ber tum hi mi 2000 bawr vel kan

    ni hial awm e.

    Pawimawh dang a awm em em hran loh chuan,

    tlai tin infam mi 20/40 bawr vel hi an awm deuhreng a, hneh loh chhuah tiin an inkhelh chhawk thin

    a ni.n

    Chin Christian Youth International (CCYI) kaihhru-ainain Falam tawngin flm leh tum a ni.

    He chin movie version hi Aizawl CCYI inmawhphurhna an la ang. Tunah hian hmanrua lehchakkhai te lakhawmin hmalak mek a ni. Aizawl

    CCYI president Pu Hulianan Laimi leteratureahkan hniam lutuk a, kan u naute umpha tur chuankan literature lamah lungrual taka kan kal chhoh apawimawh. Chuvangin kan chin mi te zingah en-tawn tlak ni tur leh hma hruai tu ni tur chuan kanmite tan thilthar kan duan chhuah a hun ta. Kohhranbil rilru (denomination eeling), te hi kan dah thata hun ta. Eng kohhran bik tih awm lovin kan hnamhmasawn nan chauh tia thil kan thlir thiam a tul tahle. Tum pakhat chauh neiin chu kan thil tum thlengthei tura lungrual taka kan kal thiam a tul a ti. He miatanah hian i tawngtai zel ang u. n

    Source: Chindwin Today Vol.2, No.9

    FUR LAIA TLANNA TURTAMU-KALAY-MANDALAYMOTOR KAWNG TIDANGLAM

    LETPANCHAUNG MOTOR GATE

    ZOHMUN MOTOR GATE TCYF CHAWNGHEI TAWNGTAI

    TAHAN KHELMUAL CHU

    CHIN (FALAM) TAWNGA LEHLINFILM A CHHUAK DAWN

    HRIATTIRNA

    Tahan Times Ofce, Tahan A Group (Vengpui Methodist biak in chhak)-ah Mizoram chhuak journal,magazine (Lelte, Lengzem, etc..) chi hrang hrang leh kan ram chhuak journal/magazine chi hranghrang lei theihin a awm ta e. A rate dik taka zawrh a ni. Rawn pan thuai la, a tlai hma hian.

    Tahan Times Office. Tel. 09-47072961

    2011 TCYF ICONRam pum huapa buatsaih a ni dawn

    LAWMMANTE1. Icon Ks. 200,0002. 1st Runner up Ks. 150,0003. 2nd Runner up Ks. 100,000

    Top10chinatanginlawmmansiamsakanni ang.

    Kum15-40inkarteltheihanianga,pawmlai nei hmeichhiate tel phal a ni lovang.

    A hun : November 2011A hmun : EFCM Hall, Tahan.

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    4/20

    4 |TAHANTIMES

    NEW YORK STATE SAWRKAR CHUAN SEXTHUHMUN INNEIH OFFICIAL-IN PHAL TA

    USA-a New York state sawrkar chuan sex thuhmun(homosexsual)-te inneih chu ofcial-in phal a nih thu a puang.He phalna dan hi a lo awm theih nan "Gay movement" an tihmai chu kum 40 liam ta atang khan neih tan a lo ni a. Repub-lican-ho tamna Parliament-a vote laknaah 33-29-in he dan hi

    pass a ni nghe nghe. New York state hi US-a he dan kengtuhmasa ber 6-na state a ni bawk. Republican mi 29-in duh lohnavote pe mah se, an party zinga 4 chuan duhna vote an pekve avangin he dan hi an pass thei ta a ni. President Obamapawhin Gay leh Lesbian ho tan zalenna a awm ve tur a ni a tive bawk. He dan duhtu mi tam tak chu lawmin an au thler nasaa, building hnuaiah pungkhawmin an inpawm/kiss hlawm a, anpui khawp mai.n[Source: AP]

    SOUTH AFRICA-AH SAZUIN NAUPANGTE SEH HLUMSouth Arica ramah tunlai hianzawhte tiat zeta lian sazu anhrang hle a. Heng sazute hi a meingawt pawh eet 3 laiin a sei. TheSun chanchinbuin a tar lan daninhmeichhe naupang pakhat chusazu hian a seh hlum a, naupangmit pawh a pawt chhuak pur nghe

    nghe. Naupang ruang hmu hmasatu anu chuan a anu ruang,

    sazuin a sawisak, en nuam lo tak chu ka theihnghilh tawh ngailovang a ti. Sazu hahmai hi inch 1 laiin a sei. Heti ang hringeisazu hi Arica sazu kawlh tiin a hming an phuah a, khawvelasazu lian ber an ni bawk. Zan lama che thin niin eng sa pawhan ei. Sa bakah thlai hnah pawh an ei bawk. A nuin a a hrininkum khatah 50 te a hring tlangpui. South Arica rama Supitokhuaah pawh sazu hian a nute awm loh lai ah hmechhe nau-pang pakhat a lo seh hlum a. Mahni ate venhim zo lo thubuaiina nu chu man a ni. Naupang bakah tar chak lote pawh an sehzel a. Kum 77-a upa Pi Nomatambajuli-i pawh a biang dinglamah sazuin sehin a thi ve hial a ni.n [The Sun]

    KAN RANTE NENA KAN AWMHO HIANIna kan vulh kan duat em emkan ran vulhte nena kan chen-ho hian an hnen ata natna kankai thei tih hria hi kan tam hlengaihtuahin fm khurna changhria erawh kan tlem hle.

    Kan ran vulhte kan pawma, duat taka kan chhaih lehenkawl velnaah an hmul, chil

    leh thlan atangin an natnachi hrang hrang hi kan kai-chhawng thei a ni.

    Natna kan kaichhawn theih-nate chu kan thawkna dawtatang te, vun atang te, chaw

    kawng atang te leh zun kawng atangtein kan kaichhawng theia ni Chu lovah pawh min seh thut thei a, min ham thut theibawk. Chung atang pawh chuan kan kaichhawng thei a ni. Uia phei chu an hlauhawm zual a, thihna hial min thlen thei.n

    PAWISA RATE [KYATS]EURO 1040.00US$ 785.00FEC 738.00SG$ 600.00BAHT [THAI] 29.80AUSTRALIA $ 840.00YUAN [CHINA] 78.40YEN [JAPAN] 10.25Rupee [INDIA] 17.50Gold 676,500

    DIESEL & PETROL 1 GalPetrol Chhung 2,500

    Pawn 4,500Diesel Chhung 3,650

    Pawn 3,800SA [Buk]Bawngsa 5,000Vawksa 4,500Arsa 6,000Sangha 3,000

    BUHFAI [IP]Eyarmin({&mrif;) 20,000Pawsan (ay:qef;) 15,000Masuri (rOL&D) 18,000Shwetu (a&Twdk;) 17,000

    CHHITUI & CHI [BUK]Pe hriak 3,500Nihawi hriak 2,800Antam hriak 3,000Chi 300

    THLAI RAH [BUK]Purun sen 500Purun Var 1,500Alu (tmvl;) 800Sawhthing 1,000Zikhlum 500Bawkbawnthur 400Bean 800Bawkbawn 1,000Hmarcha hring [no-1] 100Carrot 1000

    Samtawk 800Changkha 800Hmarchapui 700Apple 1,000Serte (oHyk&m) pum-1 10Aieng (no-1) 300Parbawr 1,200Theihai (pum-1) 100Fanghma (pum-1) 100Narial rah (pum-1) 250Lakhuihthei (pum-1) 300Archangkawm (tlawn-1) 200Maitamtawk (tel-1) 250Ser (pum-1) 250Balhla () 500Tea 200Coee 200Coee/Tea Mix 250Sawhchiar () thlar-1 500Lawng balhla (thlar-1) 800Chingit (tel-1) 200

    Tahan Motor Chuan ManSchool Bus:Kalay University BusKal lam 100/-, haw lam 100G.T.I School Bus:Kal lam 100/-, haw lam 100

    Khawchhung Motor Chuan Man:TahanKalay 300Tahan9 mile () 500TahanLetpanchawng 500

    Haimual Motor Chuan man:

    Tahan-Tiau 8,000(Mihring chauh phur motor)Tahan-Tiau 5,000(Bungraw phur motor)

    July 15, 2011 ni thil rate a ni.

    ZU IN LUAT AVANGIN THLUAK CHHE THEI

    Kum 10 leh 20 chuanga upathalai naupang deuhte chu zuan in nasat chuan thluak thang

    mek a tichhe thei tih America mithiamten an sawi.Inrinni leh chawlhnia vawi

    khat ina zu pek 4/5 emaw Beerno 5 aia tam in thin kum 18-25inkar mi 29-te an enchhinna re-sult atanga an puan a ni.

    Rilru pek ding, thutlukna siam, rilru khuahkhirh tih ang chiahan thluak hnathawh dan a tikhaw lo tih an hmu chhuak.

    Kum 25 kan tlin thleng hian kan thluak hi a la thang renga, chu vangin kum 25 aia naupangten zu an in tam chuan anthluak hnathawh a tibuai ngei dawn a ni.

    An chhut danin USA-ah hian kum 18-25 thalai zu in hi42% an awm. Zu an in nasa hle tih a hriat. n

    KUM 2015-AH INTERNET THLUNZAWM-

    NA HMANRUA BILLION 15 CHUANGA AWM DAWN

    Khawvel sumdawnna lama mithiamte chuan kum 2015-ah hianInternet thlungzawmna hmanruahi billion 15 chuang meuh a awmtur thu an puang. Mobile phoneleh Tablet-ahte internet hi hman anih chhoh takah hian tunah hman-raw billion 5 vel a awm tawh a. ITlama hmasawnnain a hrin chhuah

    motor leh TV lam thlenga internet hi thlunzawm theih a nihtak avangin kum 4 a liam meuh chuan internat thlunzawmnahmanrua hi billion 15 chuang teh meuh a awm tawh dawn ani.n [Source: Daily Mail]

    IBM COMPANY KUM 100 TLING TA

    Khawvela computer siam chhuaktuCompany lar leh hmingthang IBMCompany chu kum 100-a upa a ni tareng mai. International Business Ma-

    chines (IBM) company hian centenal celebration (kum 100 tlinlawmna) chu June 16 khan a buatsaih a. IBM hi kum 1911 khancompany 3 infnkhawma din a ni. An din tirh chuan ComputingTabulating Recording Co. tia hming phuah niin kum 1924 khanIBM tia hming thlak a lo ni a.

    New York khawpuia din he company hian kum 1930 velatang khan mahnia himna program siam tanin dawrtu makta-duai 26 chuang US ramah a nei nghal a. "IBM hi America mitehnuk a ni," tiin IBM-a thawktu pakhat chuan a sawi.

    IBM hian computer chi hrang hrang a siam chhuak a,

    a siam chhuah computer-te pawh khawvela lar tak tak an ni.Thawktu nuai 4 chuang awmin company hi dollar billion 100chuang man lai a ni a, tunlaia hlawhtling tak Google, Apple aipawha ropui a nih thu hriat a ni. n [Source: Daily Mail]

    CHINA-IN KHAWVELA TUIPUI KAINA LEIDAWH SEI BER HAWNG TA

    GENERAL NEWS

    China ram chuan khawvela tuipui kaina lei dawh sei ber a hawngta. He lei hi 42.4 kilometer(26 miles)-a sei a ni a. Qingdao bulaawm a ni. China ram chhak lam vaukam khawpui Qingdao KogiYozu tuipui paltlanga Huandao thleng dawh zawm a ni nghenghe. June 26 khan he lei hi mi thiamten an endik a, rinawmtawka an hriat avangin June 30 khan zawh theia hawn a ni taa ni. USA-a Louisiana bula awm Lake Ponchartrain Causewaylei chu khawvela lei sei ber a lo ni thin a. Tuna lei hi chu aichuan 4 kilometer-in a sei zawk. He lei siam nan hian Chinaram chuan yuan 10 billion chuang a seng a, kum 4 chhung tehmeuh an siam. A ban ngawt pawh 5200 lai a ni a, ni khatahmotor 30000 chuangin an zawh thin an ring. Zawh chhuak turindarkar chanve ngawt hun hman a tul. China ram hian heti ang

    lei sei dawh hi a uar hle a, kum 2009 khan Quandong hmunahHongkong atanga Macau thlen theihna lei sei an dawh a, helei hi 35 kilometer-a sei niin kum 2016-ah an zawh el theih anring.n [Source: China Daily]

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    5/20

    TAHANTIMES |5

    THAILAND PRIME MINISTER-AH

    THAKSIN-A FARNU TLINGJuly 3 khan Thailand ram inthlanpui buatsaih a ni a. Prime Minister lo ni tawh

    Thaksin-a arnu, kum 44-a upa Yingluck Shinawatra-i chu thlan tlin a ni a. Thai-land rama hmeichhe prime minister hmasa ber a ni ta.

    Eptu party Pheu Thai hian MP seat 500 awmah 262 hmuin, tuna rulingparty (Democratic) chuan vote 162 an hmu ve. Democrative party hruaituprime minister pawn an chak lohna hi a puang chhuak tawh. Sawrkarna siamthei khawpa hnehna changtute pawh a ak nghal a ni.

    Prime Minister thar chuan, "Tuna kan hnehna hi mipui vang a nih avang-in mipui tan theih tawp kan chhuah ang a, infnkhawm sawrkar pawh kandin ang," a ti. Tuna Dubai-a awm mek Thaksin-a pawn a arnu thlantlin a nihthuah a arnu chu lawmpuina thu sawiiin a ak nghal bawk.

    Yingluck Shinawatra-i hi Thaksin-ate unau zinga a naupang ber a nia. Thaksin-an ti hian a sawi bawk a," kan rama rawn kir mai ka lo tum lo.Dubai-a awm hi nuam ka ti. Mahse, ka arnu hlawhtlinna avanga rawn kirchu ka duh. Ram tana hnawksak ni tura rawn haw ka duh lo va, inremnathlentu nih ka duh," tiin. Thaksin-a hi Thailand prime minister hlui a ni a. Ei

    ruk thubuai avangin Dubai-ah a tlan chhe mek a ni.

    Source: The Yangon Times - Vol.7, No.25

    Tuna Article a ziak ang a nihchuan Tahan khua hi Duhlian-Mizo tawng hmang ten anluah/sah kum hi 1918 or 1923hnu deuh ah a nih hmel a,hemi hma daih hian Tahan leha chhehvelah hian Sihzang(Suantak)khua a lo awm tawha, a hming pawh Tangheman lo ti hi a chiang viu in kahria.

    Tunhma (kan naupan lai ti vekhanglang ila) khan, 1975-1980 bawrvel khan Sihzangmi Tahan khaw lal hi a la awma,a tunu pawh Tahan sikul ahka classmate a ni hnge hnge.Chu Sihzang khawlal chuThuklai (Sihzang khawpui)hnuaia ding a ni a, an in chuTahan A group, kawngpuidung, tuna Thit-Sa-Oo build-ing kawmchhak chiah khi ani. He Tahan lal (Sihzang lal)hnuhnung ber a boral hi kahrechiang hle a, anmahni

    hnam dan ang in Lal ropui vuiin an vui a, hmuhnawm pawhkan ti hle a ni.

    British Colonial Sorkarin Chin-Lushai Expedition (Chin lehLusei ram lak beihpui anthlak) 1890-1891 ah an trankhan Tahan hi Sihzang awphnuaiah a awm zia Carey lehTuck ziak The Chin Hills Vol. I,Vol. II ah chiang takin an ziaka. Khatih lai khan Shan-Kawllal kha in leh kulh neiin tunaRTC quarter hmar lam hret ahkhuan a awm a ni. Shan-Kawlreng lal (Sawbua or Saophia)hnuhnung ber chu U Khet-aa ni. Khatih lai khan tuna Ta-han ah hian Sihzang khua alo

    awm daih tawh thu an ziak.

    Tahan phai hi Sihzang ho lalrama nihna tichiangtu chu1891 ah (Duhlian-Mizo trawnghmang in Tahan phai an luhhma kum 40 chuang) Britishsipai-ho Chin Hills run tura lokal te kha lawngin Chindwinlui an Run (Myit-Tha) luiah anlo kal zel a, Kalemyo chhimtawp (High Sikul chhim lam)Pyin-Tha khua luikam anthlen khan Sihzang sipai ho inan zu runa, an kap vaka, Brit-ish sipai leh an puakphurtean kaphlum nuala, chumihmun chu invenna hmun ahan sa hngal a, Number 1Stockade an ti a ni.

    Chumi hnuah British ho khansipai tamtak an sawm belha,Tahan an paltlanga, tuna KaleUniversity kiang, mile 9 hmunan thlen khian Sihzang hovinan lo lambuna, an lo kap leh

    a, Number 2 Stockade an saleh a ni.

    Chuvangin kei chuan Tahantih hi Zohnahthlak Sihzangtawng Tanghem tih atangalo kal niin ka pawm zawk.Kawl leh Shan in Tahan hmunkhi an luah ngai lo. n

    Re:[Chhaktiang Journal, June2011 Issue a Pu Vanlalawiathu ziak "MIZO, KAWLPHAIALUT HMASA BERTE (1914)"article chu Zoin member zingapakhat RD-a'n a rawn Com-ment ami lak chhawn a ni.]Source: Zoin.info

    KAWLPHAIA MIZOLUT HMASA BERTE (1914)

    MIZO RAM UNIVERSITY ATANGAPH.D (COMMERCE) ZIR CHHUAK HMASA BERNi 27 June khan Mizoram University atangin Dr.Laldinlianachuan Ph.D (Commerce) a zir chhuak ta hlawl mai. Ani hiPu Lalthanliana varte apa a ni a, Mission veng, Aizawl-ah ankhawsa mek. Dr.Dina hi Mizoram University atang Doctorate zirchhuak hmasa ber a ni. A thesis pawh "Consumer Behaviour inMizoram: An empirical study" a ni nghe nghe.

    Tunah Dr. Laldinliana hi Mizoram University-ah AssistantProessor niin Commerce Department-ah a thawk.n

    MIZO ZINGA AIR TRAFFIC CONTROLLERHMASA BERPu Lalthanpuia (L) IAS leh Dr. Lalthanpuii Hnamte te apaTv.Gilbert L.Hnamte chu Airports Authority o India hnuaia AirTrafc Controller thawk tur in a inziak tling ta. Ani hi Tuikhuah-tlang, Aizawla awm a ni. Calcutta-ah thla 6 vel a zir phawt a niawm e.n [Misual.com]

    REPLY ON >>Chibai! Tahan Times

    Tukkhat chu ka lan shauh hawng thingpui dawr pakhatah thingpu-

    iin turin ka lut a, bang bulah ka thu a, ka bul lawkah chuan Journal

    pakhat "Tahan Times" tih intar ka hmu a, ka phu deuh zawk a, hei

    chu tute fiamthu nge niang aw! nge a tak tak? tiin ka ngaihtuah

    nghal vat a. Kan la a, kan en chiang chu a tak tak, chutah pawh

    changkang taka buatsaih alo ni a tarmit ka lo ken loh avangin a

    hawrawp lian deuh chin chauh ka chhiar thei a. Hmum....hei zet

    chuan Tahan hi hmasawnna rahbi pakhatah a hlang chho dawrh a

    nih hi. avan lawmawm tak em, a buatsaihtute hi chibai a lawmthu

    sawi an va phu tak em tiin tihian lawmthu leh chibai ka han hlan

    che u a ni e.

    Tahan Times dam reng rawh se!

    Pahlira14.6.11[He chibai bukna leh lawmthu duhawm tak hi Upa Pahlira ziak a ni a,Tahan Times office-ah rawn thawnin ti hian kan han chhuah a ni e. Ed. ]

    Four Political Objectives

    Stability of the state, communitypeace and tranquillity, presence oflaw and order

    Nationalreconsolidation EmergenceofanewenduringState

    Constitution Buildingofanewmoderndeveloped

    nationinaccordwiththenewStateConstitution

    Four Economic Objectives

    Development of agriculture as thebase and all-round development ofother sectors of the economy as well

    Proper evolution of the market-oriented economic system

    Developmentoftheeconomyinvitingparticipation in terms of technicalknow-how and investments fromsources inside the country andabroad

    The initiativeto shapethenationaleconomy must be kept in the handsoftheStateanthenationalpeace

    Four Social Objectives

    Upliftofthemoralandmoralityoftheentire nation

    Upliftofnationalpresigeandinteg-rity and preservation and safeguard-ing of cultural heritage and national

    character Upliftofdynamismofpatrioti cspirit Upliftofhealth,fitnessandeducation

    standards of the entire nation

    PA AIA NU ZINGA THAWH HMATCHHAN

    Zingah Pa aiin Nu a thohma zawk thin tih chu kan

    hre theuh awm e. HarvardMedical School-a zirchiangtuJeanne Duy-a kaihhruaizirchiangtu pawl chuan Paaia Nu a thawh hmat chhanhriat tumin hmeichhia (nu) 52leh mipa (pa) 105 te chu zir-chianna pindanah chawlhkar6 chhung an zir a, mipa aiinhmeichhia chu an mu hma a,an mu tlem zawk bawk a ni,tih an hmu chhuak.

    Zirchianna kaihruaitu JeanneDuy-a chuan, Hmeichhiachu mipa aiin minute 6-ina mu tlem zawk a ni. Hei himihringin a tih leh tih loh vanglam ni lovin, hmeichhia lehmipa nihphung hormoneatanga awm a ni. Tichuan,a tlangpui thuin hmei-chhiachu a muhil hma zawk a, zingpawh darkar chanve velin atho hma zawk thin a ni, a ti.Tin, hmeichhia chu mut theih

    lohna (insomnia) leh rilruhahna dang avang tein a thohma thin bawk niin zirchiang-tute chuan an sawi. n

    CHIEF EDITORNi Lian Sang-a

    EDITORSZalianthangaC.Zaithankhuma

    The Rengs

    MEMBERSSapselthanga LaldinthariLallianzuala LalnuntluangiLalengkima

    PATRONSLalsawmliana[LPS-Mizoram]Vanlal Zawma [UAE]

    B.Zarzoliana[Malaysia]VanlalDika[Canada]Pachhunga [Yangon]

    Vanlawmsanga [Germany]

    Lalrinsanga[Mandalay]Lalremsanga [Australia]

    Zoramchhana[Singapore]Lallawmthara[NewZealand]

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    6/20

    6 |TAHANTIMES

    NEWS UPDATE

    Hamburger kan tih chu chhangthaw-pa Sa leh thlai zeh luh chhang a ni a.Khawvel huapa chhang lar tak a ni. Hechhang hi America mi Mr. Don Gorske-an a ngaina hle a. Mc Donald chhangdawr atangin Mr.Gorske-a hian BigMac Hamburger chu kum 39 chhung alo ei tawh a. A ei tawh zat pawh 25000a tling. Ka thih hma chu he chhang hika ei zel dawn a ti. Kum 59 mi Gorste-a

    Muslim rawlthar (nula)kum 19 chu beauty con-test-a a tel avangin, lungnena deng hlum a ni.Ukraine a beauty con-test an siamna ah Mus-

    lim nula Katya Korenkum 19 mi chu a tel ve aSharia law a zawm lo ani, tiin lung nen an denghlum a ni. Kotya Korenhian he an beauty con-test ah hian a pasarihnaa hmu a ni. Katya Koren-

    i ruang hi an chenna tlangram hmun nuam leh fan-rial tak Crimea an tihna hmun a chhar a ni. "KotyaKoren hian naupang kum sawm chuang mi lek angathawmhnaw inhak leh inchei hi a ngaina em em ani", tiin a thiannu pakhat chuan a sawi.

    Amah thattu mipa 3 te zinga pakhat erawh po-lice ten an man tawh a ni. A thattu te hian thil kan tisual lo a ni, kan sakhaw dan angin a chungah kanti a ni. Kan sakhawdan hlutak Sharia law a bawh-

    chhiat avangin, lung nena den hlum hi a phu a ni',tiin a sawi bawk. He Muslim dan lunga in den hlumhi, muslim thenkhat chuan tha ti hle mahse, mi thenerawh chuan an duhlo hle thung bawk a ni.n

    HAMBURGER NGAINATU MUSLIM NULA KUM 19 MI BEAUTYCONTEST-A TEL AVANGIN LUNGINDENG HLUM

    ZIMBABWE LEH A RAM PAWISAArica khawmual chhim lamram Zimbabwe hian kum 1980atang khan Zimbabwean dollar(Z$) an hmang tan a, an hmantirh chuan khawvel pawisazingah a sang ber pawl a ni.Hun a liam hreta Zimbabwechu harsatna hrang hrangina tlak buak a, ram chhung thil

    siam chhuah leh lak luh inmil loh vang te, inawp dan mumal tawk loh vang te,mi thiam tlakchham vangtein a tlachhe deuh deuh a. Sum hlutna a hniam tialtial a, pawisa tlang a chhuak thar zel a, a hnu lamah phei chuan one hundredtrillion Zimbabwe dollar (100 hnungah bial 12-in a zui = 100,000,000,000,000)hial a lo chhuak ta a ni. Z$ 100,000,000,000,000 chu US dollar 4 vel nen a hlutdan a inang!

    Sum hlutna tla hniam lutuk avanga mipui harsatna chu an tuar zo ta nganglo, April ni 12,2009 a lo her chhuah meuh chuan Zimbabwe chuan a ram pawisaZimbabwean dollar (Z$) chu bansanin, South Arican Rand, Botswana Pula,Pound Sterling, Euro leh United States Dollar te an hman pawlh kual vel ta ani. A hnu deuhah, US dollar chu tha ber leh tlo ber nia hriain, US dollar chu anram pawisa angin an hmang a, vawiin thlengin Zimbabwe-ah US dollar hmanchhunzawm a la ni.

    Zimbabwe-ah hian cheng khat ($1) aia nawi pawisa a awm lo. Siki/duli(cent/ coin) a awm ve lo. Chuvangin, 50 cent man chanchinbu i leiin cheng khati pek ngei a ngai a, 50 cent dawn kir erawh beisei duh suh. Chhinchhiahna neilehkha phek an pe ang che a, ni dangah chu lehkha phek chuan chanchinbu ilei leh mai dawn nia.

    Dawr changkang deuhah thil $5.21 man i lei chuan, pawisa pekna hmu-nah $6 tling turin 79 cents man chithlum an pe mai ang che.Ei in dawrah pizzaemaw, burger emaw, eiin dang emaw i leiin, rawng chei lehkha phek an kir angche. Chu lehkha phek chu ni tam ral hma in i hmang ral leh vat dawn nia. Chuti

    a nih loh chuan, chu lehkha pheka rawng chu a reh thuai ang a, i pawisa ipahlehkha phek pangngai mai zep i ni ang.Khawi lo kalnaah bus i chuanin, fmkhur hle la, pawisa nawi dawn tur i neih

    chuan, lehkha phek emaw tal dawn tum ang che. Bus driver-ten mi tin hnenahcheng nawi kir lovin, mi pahnih/pathum hnenah cheng khat chu insem turin anpe mai thin a, an buai o!

    Hetianga Zimbabwe-a siki leh duli a awm loh avang hian thil zuartuten anthil man chu cheng bi kim turin an tisang mai zel a, thil man a to hle. Dawr lianleh changkangah phei chuan arsa pum khat (ar puah-sa) hi $10 a ni teu mai.nSource: CNN, Wikipedia, Money Zoo, Yay Feeds

    MITTHI RUANG PAWNGSUALTU KHAI HLUMChina mi, kum 20-a upa chuan amah ngeiin a thah nula naupang tak ruang chu a pawngsual a, amah pawhkhaihlum a ni ta. He pa hi Teng Xianhe-a a ni a, Beijing-a No 1 Intermediate People's Court chuan a thubuai hi relina khaihlum ta a ni. Teng-a hi in sakna bungraw zawrhna dawr vengtu a ni a. A hna chu a hahthlak ang tlukin hlawha dawng tlemin a inhria a ni. Kum hnih liam taah khan a thian Yao-a, Cao-a leh a hming sawi lan lohte nen ennawm

    chhuahna hmun an lo rawk tawh a. A thiante hming hi a sawi chhuak nghe nghe. Kum 2009 April 8 zan khan Teng-aleh a thian pathumten inngaih zawng mek kum 19-a upa college zirlai pahnih rawkin an lo that tawh bawk.

    Tunah sawi tak ang hian Teng-a leh a thiante chuan nula ruang hi an pawl ta a ni. Yao-a leh Cao-a hi dam chhunglung in tang tura rel a ni a, a hming tar lan loh pakhat erawh kum 15 lung in a tang ang. nSource: China Daily

    INTERNATIONALNEWS

    hian a pianna khua Fond Dulac-aMc Donald chhang dawrah Burgerchhang a ei tam lawmna siamin heparty-ah hian chawimawina an penghe nghe.

    Kum 2009-ah khan Hamburger23000 lo ei tawhin World recork a losiam tawh a ni. Mr. Gorske-a hi pa

    cher lam deuh a ni a, walking (keakal) uar mi a ni a, kea kal chu a taksasawizawina pakhat a ni. Doctor hne-na a inentirnaah pawh natna eng-mah a nei lo nghe nghe. A thisennaColestrol pawh a tam lo hle. Kum1972 khan Hamburger hi a lo ei tantawh a, motor thar a lei lawmnaahHamburger pathum leiin a ei tan ani. Rilrua thil pakhat vei tlut natna(Jhobesessive compulsive disorder)a vei pawh a ni mai thei. A chhanchu Hamburger a lei zat, ni leh cashmemo-te pawh kim biaia a la kawl-in calender-ah a chhinchhiah thlapvang a ni. n [orangenews]

    KUM 20 CHHUNG HMEICHHEPAKHAT PAWNGSUALTU

    United States, Caliornia-a pa pakhat chu sikul nau-pang, hmeichhe pakhat ru bo va, kum 20 deuhthawa hren chhunga a pawngsual deuh reng avanginkum 431 chhung tang tura tih a ni a, a nupui pawhkum 36 aia emaw, a dam chhung emaw a tang bawkang. He pa, Phillip Garrido-a hian he hmeichhia,Jaycee Dugard hi 1991 khan a ru bo va, chutih laichuan hmeichhia hi kum 11 mi chauh a ni a, a miruk bo lakah hian a pahnih a nei tawh a ni. He nau-pang lainatawm tak hi sikul bus-a chuang tura ke-aa kal laiin ruk bo a ni a,

    kum 18 hren a nih hnuah2009 August thla khan achhuak a, hemi hnu hiana ru botute thil tih hi hriata ni ta a, 2009 Octoberthla khan thubuai rip taktak siamsak an ni ta a ni.He thil thleng hian Ameri-ca ram a nghawr chhuakhneh hle a ni. nAljazeera

    CHARLES DARWIN-A

    LEHKHABU KUM 122

    HNUAH LIBRARY-AH

    LO THLENG LEH

    Charles Darwin-a leh-khabu ziak, vawi khat anchhuah tawh, lehkhabuvang tak pakhat chukum 122 hnuah a neitudik takte library-ah a lothleng leh hlawl mai.Library hi Australia-aha ni nghe nghe. He a

    lehkhabu InsectivorowsPlant hi Australia ramSidney khawpuia KamDin Arts School library-ah lehkhabu an presenttumin a lo tel ve hlauh ani.

    Lehkhabua lo langlibrary hming an hmuhavangin a neitu dik taktehnenah hian an rawnhlan leh ta a ni. Kum1889-a hawh chhuaha ni a. Hetia kum 125dawn lai hnua a lo kir lehavang hian pek tlai manan chawitir zat chu Aus-

    tralia dollar 35000 (US37000) a ni a.

    He InsetivorousPlant lehkhabu hi randoctor penson Ron Hai-an kum 50 vel a kawla ni awm e. A hnenalehkhabu a rawn thlendan pawh a hriat chiantawh loh thu Ron Hai-a a sawi. Ran doctoremaw Sysney Univer-sity-a zirtirtuin emawkum 1950 vela min peka ni mai thei a ti. Helehkhabuah hian black &white-a ziak thing kung

    eng emaw zat a awma. Tuna a man zat tur hichhiar mai theih pawh ani awm e. Present ropui(mak) lutuk dawng angkan ni e tiin chu hmun-athawkten an sawi.n[Source: Myanmar TimesVol.27, No. 514]

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    7/20

    TAHANTIMES |7

    SYRIA SECURITY-TE KUT TUARIN MIPUI 30 THI

    AL-QAIDA PAWL LEH PAKISTAN SIPAI INZAWM

    RUKNA HMUCHHUAKTU THAT

    INTERNATIONALNEWS

    Syria president Bashar al-Assad-a duh lotute tamna Hama khuaahmipui tam tak chu president duhlohna entirin kawng an zawh a.Heng mipuite hi security-ten silaiaan kah chiam avang-in mi 34 velan thih thu Syria ram zalenna duh-tuten an sawi. Hama khua hi ankhawpui Damascus atanga hmarlam mel 186 hlaa awm a ni a. May

    3, inrinni Pathian biak inkhawm ban atangin sipaite hian an kap tanta a ni.Inkhawm ban atangin mipui sang telte hian kawng an zawh tan a, sipaite hiansilaiin an kap ta chiam niin mita hmutute chuan an sawi.

    President duh lohna avanga buaina awm tawha naupang thi an tam emavangin eptuten he kawng zawh hi an huaihawt ta a ni.

    Thuhretuten thup hle mah se, he boruak avanga thi hi naupang 25 zet anawm tawh thu hriat a ni a. Naupangte zingah hian security-tan an mana ansawisak hlum tak naupang kum 13 mi a tel nghe nghe. Thuneitute erawh chuanhe thu hi thu dik lo niin an sawi ve tlat thung. n

    Pakistan ram, Abbottabad khua Al-

    Qaida pawl hotu Osma Bin Laden-a in beihna a USA sipaite chet danenfahtu pawl din turin PakistanPrime Minister Yusu Raza Gilani-achuan thupek a chhuah a.

    He pawlah hian member 5 an telang a. Pakistan ram Judicial lamahotu Javed Iqbal-a chu hruaitu a niang. A tir lamah chuan Prime Min-ister hian Sipai Commision lam chu

    enfahtute atan a ruat zet nain mipuiin an sawisel nasat avangin a thlak leh ta ani. Hetih lai vel hian Pakistan sipai pawl leh Al-Qaida pawlte inzawmna an neihchuangchang ziaktu Pakistan Journalist pakhat chu ni hnih a bo hnuah a ruangan chhar ta a ni.

    He journalist Syek Saleem Shahzah-a hi Hongkong rama awm "AsiaTimes Online" chanchinbu leh Italy chanchinbu "Adnkrons International" tanachanchin thar pe mektu a ni. A ruang hi Islamabad khua atanga mel 125-a hlaa

    awm Panjub State, Mandi Bahauddin District-ah thawhlehni khan chhar a nihthu a chhungten an sawi a ni.

    Kum 40-a upa, a pathum nei Syed Saleen Shahzah-a hi Pathiannia Televi-sion Interview nei tura in atanga a chhuak chu a bo ta nghal a ni. Kadachi-aawm Pakistan Sipai lawng chawlhna hmun chu May 22-a Al-Qaida pawlin anbeih atang khan Pakistan Tui sipai pawl leh Al-Qaida pawlte hian inzawmna annei a ni tiin Syed Saleen Shahzah-a hian thu a lo ziak a ni. n

    June 3 khan Yemen President chennain chu Rocket-in a kah uh avanginPresident Abdusla-a chu thing siperina lo hliam tawh thu sawi a lo ni tawha. Chuti chuan president abdusla-achu ram chhung ata a tlan chhe ta a,mipui tam tak chu Sana kawng zawhinhnehna hlado an chham.

    GADDAFI MAN TURIN ICC CHUAN THU CHHUAH

    RAM ATA YEMEN PRESIDENT TLAN CHHUAK,MIPUIIN HNEHNA HLADO CHHAM

    Yemen khawpuia kawng zawhnaahhian mipui bakah sipaite pawh an tel.President hi khawpui-a a chenna inkah a nih hnua tlan chhia a ni.

    President hi a hliam enkawl turin Sau-di Arabia rama tlan chhia a ni a. Saudi

    TV channel pakhat chuan presidenthi operation (zai) a nih thu a puanga, a eng nge an zai erawh a tar langlo. A hliam hi enmergency-a enkawl atul avangin Yemen prime minister nenSaudi rama tlan ta an ni nghe nghe.

    Hnehna hlado chhantute

    Mipuite nena hnehna lawmtu sipai thenkhat

    Hliam tuarte zingah hian prime minis-ter leh amah dawltu bakah Parliamentthu puangtu pawh a tel. Sna khawpuiMayor (khawpui bawrhsap) pawh natakin a inhliam bawk. Yemen ramahhian president duh lohna kawng zawhhi thla eng emaw zat atang khanmipuiin an lo huaihawt tawh a ni.n

    International criminal court chuanGaddaf chu man turin thu a chhuah.A chhuah chhan chu Gaddaf-a apaSai al-Islama leh an mi rin Abdullahal-senuss-a te hian Libya mipuite thattura thupek theihna an neih loh vanga ni. Chu bakah mihring zalenna anngaihthah hle bawk a, mipui chunga

    rawng tak taka an chet thin vang ani bawk. NATO-in Libya ram a kahabomb a thlakna hi 100 lai a ni tawh a,eng tikah tak buaina hi reh ang maw.

    Gaddaf-a man tura ICC-in thu a chhuah chuUganda ramin hnialMihring zalenna rapbetathil sual chi hrang hranga tih tawhte avanga Inter-

    national Criminal Court(ICC)-in Gaddaf-a mantura thu a chhuah chuUganda ramin a hnial vetlat. Uganda oreign min-ister Ocaluoyum chuan,"Man tura thu chhuah hia puitlin loh thlak," zu hanti tlat. ICC thu chhuak hi

    Arica Union dan kalh a ni a ti bawk.ICC hi Netherland ram, The Haguekhawpuia awm a ni a. He court hianGaddaf, a apa Sai Al-Islam leh Libyaram Armed Forces-a colonel AbdullahAl-Senussi-ate chu man tur tiin thua chhuah kha a ni a. Man thupek hiJune 27-ah khan nemngheh a ni a.

    Gaddaf-a hian ram chhunga amahdotute chu nasa takin a bei a, tripoli-ah nghet takin awmhmun a khuar a ni.arica Union chuan sawrkar dotute leh

    Gaddaf-ate chu inbiaktur tumin nawrmah se, eptu lam hian an hnawl thak.

    A Inhnuh dawh chuan ram chhung-ah Gaddaf-a la awm thei angA lalna ata a inhnuh dawh vek chuanLibya ramah Gaddaf-a chu pensonhlawh laa a la chen zui zel theih turthu eptu hruaitu chuan a sawi. Heihian eptu lam inphah hniamna a lantir.Gaddaf-a erawh chuan eptute thusa-wi leh ram hrang hrang ngenna chu ala hnial nasa hle. A tawp thlenga indoa peih thu a sawi. Amah erawh chu, athu rualpui thenkhatte awm dan chuaneptute nena inbiak pawh pawi a tih lohan ring.

    Kum 41 chhung meuh ram a awpduh lohna avanga indona chhuak hian

    thla 5 a awh ta der mai a, NATO pawhinan la bomb reng bawk a, Gaddaf-apawn a lalna chu a la chelh an an ani. International Criminal Court (ICC)

    pawhin Gaddaf-a a apaleh an hmaitu pakhat manthupek a chhuah tawhnghe nghe. Remna kanzawng dawn a nih chuanGaddaf-a a ban a tul a,a sipaite pawh a hnuh kir

    vek a tul ang. Ti chuan a duh leh ram

    chhungah a awm ang tiin eptu lamhruaitu chuan interview-naah a sawi.

    He tih lai hian Gaddaf-a chuan manthupek an chhuah avanga a thinriminEurope-a khawpui deuh deuh beih atum a puang chhuak hem mai a. Ari-

    ca Union hruaitu Jean Ping-a pawhin,ICC-in manna thupek a chhuah chua tiuh lo a ni, a ti. n [Source: 7 DayNews Journal Vol.10, No.16]

    UN COURTAH MLADIC-A A VAWI KHATNA INLANTheHaguetiakohkhawveltualthatnathureltuUNCourt-ahBosniaSerbsipaihotuhuiRatkoMladic-achuavawikhatnaatanathubuaisawifelturinainlana.Hnambilthahmangtumnathubuai chungchangah koh a ni a. Amah an puhna thubuai chu pawm tlak loh dawt mai a nihziaa sawi ve thung. A thubuai chungchangah khawngaih dilna lehkha theh luh a dil nghal bawk. Roreltu(Judge)pathumhmaahMladic-achuantihianathiamthuasawi.Kum1990-a

    indonaah khan Yugoslavia ram ata peng chhuak a ram leh hnam mite tan ka thawk mai a ni a ti. Kum1995-aSrebrenica-aMuslimmi8000thahthulehmi10000chuangthahthuaSara-jevokhuathla44kharthuahMladic-ahimawhphurtuapuhania.Mladic-ahianathubuaichuka ngaithla duh lo ti mah se, roreltu Alphon Orie-a chuan a thubuai 11 chuang a chhiar chhuakani.Kum68-aupaMladic-ahianahriselnaahniamemavanginTVatangakhawvelhriataachungchang tar lang lova roreltu pathum hmaa a hriselna thu thlen a duh a. Court-ah pawh adilna awm lova amah puih a duh loh thu a sawi. A thubuai an rel hma ngei hian khawngaih a dilna

    lehkha pawh court-ah a theh lut ngei tur a ni. n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    8/20

    8 |TAHANTIMES

    Rei lote An Inkawp Hnuah Kristen Stewart-ileh Pattinson-ate Inthen leh

    MI CHIMAWM JUSTIN-AN MI PALI KAWP

    BEYONCE-I CHAWL DAWN LO

    CELEBRITYNEWS

    MTV Awards hlanna hmunakal dun,Twilight couple KritenStewart-i leh Pattinson-atechu mahni seh seh mualhranah tiin an inthen leh ta.Stewart-i chu bal deuh takinLos Angles International Air-

    port-ah a bodyguard-te nenan kal ru zal zal a. Pattinsonerawh Cosmopolis cinemala zawm turin Toronto lam athleng ve nghal bawk.

    Twilight couple-te hianawards show-na hmunahchuan an inkar boruak chutha takin lantir mahse,partyzawhah chuan an hna chhun-zawm turin an kal hranglehnghal a ni.

    Pattinson (kum 25)-a hiantunlai hian David Cronenbergdrama a chang mek a, heflm-ah hian a changtu pa bera ni nghe nghe. MTV Awardsemnaah hian Eclipse chuanBest Movie award a dawnga. Pattinson-an Best MalePerormance award dawnginKristen-in (kum 21) Best Fe-male Perormance award a

    dawng bawk. n(The Sun)

    Mi hmingthang leh lerh Justin Timberlake-an

    Hollywood-a flm star lar ber hmeichhe pali a

    ruala a kawp thu tar lan a ni tiap mai. He zai-

    thiam tlaangval hi a luck phian a ni.

    Nula hmel tha Mila Kunis-i (kum 27) a

    ngaihven hmain Justin-a (kum 38) hian a ngaih-

    zawng hlui Cameron Diaz-i (kum 38) chu kawp-

    in MTV awards hlannaah a chhaih zar zar vel.

    Justin-a hian nula sexy Scarlett Johanson-ia kawp mek laiin zaithiam leh flm star model

    Olivia Wilde-i (kum 27) chu a ngaihven viau

    bawk. March thla mai khan lemchan thiam

    Jessica Biel (kum 29) nen an inthen el chauh

    kha a ni si a. Thu lak nain a tar lan danin

    "Justin-a hian nula kawp kual hi a tawpsan mai

    dawn lo. Hei hi a rawngbawl ve naah a ngai tlat

    si a," tih a ni tiap. n

    Rapper Jay-Z-a nen kum 6 meuh an inzui

    hnuah Beyonce-ite hi an innei ta kha a ni a.

    Tunah an chhungkaw rauhmanna a puang ta.

    Kum 30 ka tlin hunah chhungkua ka din ang a,

    music khawvel ata ka chawl ang a lo ti tawh a.Manhse tunah a la chiang chuang lo a ti leh ta.

    Kum 29 tling tawh mah se, kum 20 rual vel

    angin ka la inhria. Kum 30 erawh ka tling tep.

    Hun danglam tak ka hmang mek a ti. Kum 30

    vel ka nih hian kan vanglai kan hmangah ka

    ngai a. Kan rilru pawh a puitling tan. Chu vang-

    in kum 30 nih hlan ka nghak hlel a ti. Kum 30

    ka tlin hunah a ka nei ang a, music khawvel ka

    chawlhsan ang ka lo ti thin a, mahse chawlh-

    san turin ka la inring lo a ni, tiin Beyonce-i

    chuan a sawi.

    Music a tui em avanga music khawvela lut a ni

    a, a naupang lai chuan a nuin a phal ngai lo. Ka zai avangin ka nun min vua a, min

    pet, ka zai luih avangin na takin min hau thin, a ti bawk. A nun khap hle mah se, a

    tui em avangin a zai lui zel a Mahni zai ri han hriat ngawt pawh hian ka hlim thin a ti

    bawk. Kum 15 a nihin Destinys child group-ah a lut a. A zai tan nghal. Radioa kazai kan ngaithla chu ka inchhuang ve hle, a ti bawk. [ Source: The Myanmar Post]

    JUSTIN BIEBER-A LEHA BIAL NU ZAI DUN

    JAMES BOND FILM STAR LEHRACHEL WEISZ TE INNEI TA

    Tunlaia lar em em, rawl thar zai thiam

    Justin Bieber-a leh a bial nu, zai thiam

    leh flm star Selena Gomez-i te chu an

    zai dun(duet) vel. Bieber-a chuan, "A tih

    dan thar ka hria chu mak ka ti hle,"a ti.

    "Will.I.Am leh Jay-Z hote nena thawh

    zel ka duh," a ti zui. Pop zai ni lo lamah

    pawh a kal mai thei a."Chi khat chauhhmanga zai ka tum lo, country, rock... tih

    ang chu pawh ka tui a, chuti ang chuan

    ka la zai ve ang," a ti bawk. n

    James Bond flm star hmingthang Daniel

    Craig-a leh Oscar lawmman pawh lo

    dawng tawh flm star hmeltha Rachel

    Weisz-i (Mummy) te chu an inneih thu

    Craig-a thian pakhatin a sawi. An inneih

    thu hi ofcial-in sawi mah se, a chip chiar

    erawh chuan engmah a sawi lo. Britist

    flm star pahnihte hian Dream House flm-

    ah nupa angin an lo chang dun tawh a.

    Hmanni lawk khan New York khawpuiah

    anni pahnih hi an innei tih thu a than hnu-

    ah an inneih thu hi ofcial-in an puang ta a

    ni. Craig-a ate pawh an inneihnaah hian

    an tel nghe nghe. Kum 43-a upa Craig-a

    hi James Bond flm star 6-naa thlan niin

    khawvela flm star lar a rawn ni chho kha

    a ni a. Kum 41-a upa Weisz-i chu kum

    2005 khan The Consant Gardener flmchangin lawmman pawh a lo dawng tawh

    nghe nghe a. The Mummy leh About A

    Boy flm pawh a chang tawh bawk. n

    AN FATEN INNEI TURA AN NGEN CHUANBRAD PITT-A LEH ANGELINA JOLIE-TE INNEI DAWNAngelina Jolie leh Brad Pitt te hian inneih hi tul lutukah an ngai lem lo.Mahse an ngaihpawimawh mi thenkhatten an ngen erawh chuan an ngaih

    dan an thlak mai thei. "Naupangho hnena 'aih' tih hansawi hi chu a harsa ve a ni", tiin Angelina, 35, chuanABC program Good Morning America-ah a

    sawi. Mahse tun thleng chuan an ateparuk (an adopt) pawn an ngen

    nasa em em lem lo. "Min nawrrih lem lo" tiin Angelina-i chuana sawi. Thil el lo a awm pawhan hre hek lo. An nitin hna anthawhnaah Angelina-i hian

    an anite hi a enkawl thiambik a, Brad-an an mipate akaihruai thiam bik bawk.

    "Kan anute leh an pa hi anmit meiin an in melh ralh thin a,

    kei leh kan apate hi kan in-fam thei viau bawk," a ti zui.Hmangaihna thuah chuan

    engmah harsatna an nei lemlo.n

    Lebanon Sawrkar chuan tunlaia US Pop singer lar

    tak Lady Ga Ga-i album an rama zawrh chu a khap

    tlat mai. Ram hrang hranga album chhuak zinga

    hralh tla ber Lady Ga Ga-i album chu Middle East-a

    ram thenkhatte chuan thlir dan hrangin an lo thlir ve

    a. Ga Ga-i hla thu hi a hriam thei hle a, Kristian rin-

    na dodalnate pawh a tel thin avanga hralh chhuah

    hi khap a ni. Album-te hi Lebanon ramah eng emaw

    zat a lo thleng a, mahse hotuten a vaiin an lo hreng

    nghal a ni. Ga Ga-i hla Judas pawh April thla khan

    Radio-a tihchhuah an lo khap tawh a. Hman deuhpawh khan a Gay-te nena an inkungkaihna thu a

    hla thua a tar lan dan tawngkam avangin sakhaw

    hruaitu thenkhatte pawhin an lo dem tawh a ni. n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    9/20

    TAHANTIMES |9ENTERTAINMENT

    TOP 10 BOXOFFICE

    1 Transformers:

    DarkoftheMoon $261M

    2 HorribleBosses $28.1M

    3 Zookeeper $21M

    4 Cars2 $149M

    5 BadTeacher $78.8M

    6 LarryCrowne $26.5M7 Super8 $118M

    8 MonteCarlo $16.1M

    9 GreenLantern $110M

    10 Mr.Popper'sPenguins $57.7M

    TOP 10 MUSIC VIDEOSNo Music video Artist

    1 LastFridayNight KatyPerry

    2 LoveYouLikeaLoveSong SelenaGomez

    3 PartyRockAnthem LMFAO

    4 WatchMe BellaThorne

    5 TheLazySong BrunoMars

    6 SuperBass NickiMinaj

    7 NexttoYou(feat.J.Bierber) ChrisBrown

    8 JustaKiss LadyAntebellum

    9 WhoSays SelenaGomez

    10 TheEdgeofGlory LadyGaGa

    TOP 10 MUSIC SINGLES

    1 PartyRockAnthem LMFAO

    2 GiveMeEverything Pitbull

    3 RollingInTheDeep Adele

    4 LastFridayNight KatyPerry

    5 SuperBass NickiMinaj

    6 The Edge of Glory Lady Gaga

    7 E.T KatyPerry

    8 HowtoLove LilWayne

    9 GoodLife OneRepublic

    10 TonightTonight HotChelleRae

    source: boxofce

    U-Kiss hi pop band pakhat a ni a. South Korea-a lar mek he pop band-ah hian member 7 an awm. Kum

    2008 khan U-Kiss hi NH Media-in a din a ni a. He band-ah hian Shin Soohyun-a, Elison Kim-a, Kevin

    Woo-a, Shin Dongho-a, Lee Kiseop-a, Hoon-a, leh AJ -a te an tel. Hoon-a leh AJ-a te hi tun hnaia rawn lut

    thar an ni nghe nghe. U-Kiss hi "Ubiquitous Korean International (Idol) super star" lam tawi a ni. Kum 2008

    August 5 khan Japan ramah an che tan a, chumi kum vek August 28-ah south Korea-ah an chhunzawm.

    Kum 2009 chawhnu lamah member 6 awmna U-Kiss-ah hian Lee Kiseopa rawn lutin member 7 an ni a.

    Kum 2011-ah member hlun Alexander Lee Eusebioa leh Kim Kibuma te bond sign a zawh tak avangin

    Hoona leh AJate hian an ai an rawn awh ta a ni. Hoon-a hi tun hma chuan amaha zai thin a ni a, AJ-a

    erawh chu Paran member hlui a ni.

    An band atanga Alexander a chhuah tak hnu khan Shin Soohyun a chu an zinga upa ber niin an

    band hruaitu pawh a ni. Tunah hian Asia-a che U-Kiss band hi an lar chho hle a, an lar chhoh zel pawh

    beisei a ni e. n

    ASIA-A LAR CHHO MEK

    GEORGE CLOONEY-A LEHELISABETTA CONALIS-I TE INTHEN

    Kum 2 meuh an inkawp hnuah Grorge Clooney-a leh Elisabetta-ite chu an inthen el ta. Holly Wood flm star Clooney-a leh ItalyTV thupuangtu (program ruahmantu) Elisabetta-i te chuan US-aEntertainment Tonight program-ah an inkawp tawh loh thu hi anpuang chhuak a ni. "He thil hi kan mimal thil a ni a, min hriat thiamkan beisei," an ti. Clooney-a hi nupui vawi khat then tawh a ni a,chhungkaw din thar leh hi a tum lo. Elisabetta-i thung hi chuaninneih mai pawh a duh thu a lo sawi tawh a nih kha. Kum 50 miClooney-a hian kum 1989-1993 chhung US flm star Talia balsam-inen an lo inkawp tawh a. An inthen tak hnuah inneih tih vel hi angaihsak tawh lo a ni awm e. Tunlai hian Clooney-a hi a buai hlea, Gravity tih flm chu Sandra bullock-i nen an chang dun mek. n

    SIX BULLETS FILMAH VANDAMME-A TEL DAWNSix Bullets flm-ah Vandame-a chu a changtupa ni turinhming a sign el ta. He flm-ah hian kungu lama cham-pion anu chu kidnap niin a chhanchhuah hna chu Van-damme-a chuan a thawk dawn a ni. Kum 2008 hnu lamahVandame-a hian flm a chang tawh lo kha a ni a, tunahflm hmuhnawm tak a chang leh ta hi an te tan thil lawm-awm tak a ni.

    Six Bullets flm hi "Action" (inkhuai nuai) lam hawi a

    ni a, a flm siamtuten a that turzia hi hahipin an sawi a,Vandame-a kher kher an kawp thei pawh hi vanneihnasang takah an ruat a ni.

    Vandame-a hian Eagle Path flm a lak hnuah khaneng flm-ah mah a tel tawh lo va, DVD series-a pakhatahchauh a inlan a ni. (Source: Malextra)

    MEL GIBSON-ATE NUPA INTHEN DAWNHollywood flm star lar, Brave Heart flm avanga lar zualsauh Mel Gibson-a leh kum rei tak nupuia a lo neih Robyn-ite inthen tur thu chuan a tawp a thlen hnaih thu mediahrang hrang in an tar lang. Los Angeles Court-a judgethawk mek chuan an inthen thu ofcial-a a pawm tawhthu Robyn-i chuan a sawi a, lehkhaa August thla chhungngei khian an inthen chungchang hi chinel a ni ang.Gibson-ate nupa hi kum 28 meuh an lo innei tawh kha a

    ni a, nikum lam khan Robyn-i hian an inkara inrem lohnaneuh neuh avangin a pasal then a duh thu court-ah a lothlen tawh a. Kum 2006 khan Gibson-a hian zu rui chung-a car a khalh avangin thubuai a lo nei tawh a. Khami hnukhan an awm hrang ta kha a ni a. n

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    10/20

    10 |TAHANTIMES

    Vitamin B6 kan tih chu pyri-doxine, pyridoxal leh pyri-doxamine chawhpawlh hi a ni

    a. Hmeichhe hormone inthlakthleng tha turin Vitamin B6 hithil tul tak a ni. Taksa a lo chakdeuh deuhva, natna chi hranghrang a do letna kawngahpawh Viamin B6 hi a tang-kai bawk. Kan hriatnain hnaa thawh vel naah pawh tan-puitu tha tak a ni. Lehkha zirlama harsatna nei (learningdifculties) naupangin regu-lar taka Vitamin B 6 an ei thinchuan chu an harsatna chu achinelsak thei. Luphut thin te,vuna pan chi hrang hrang neithinte tan pawh Vitamin B6 hiei thin tur a ni.

    Kan taksa Sodium lehPotassium vawn kawngahchakna petu a ni. Thisen (redblood) siamtu pawh a tanpuithin. Cancer a veng a, taksaatur siam theitu (homocysteine)pawh a do a ni. He chemicalhian thin a tichhe thei hle.Hmeichhe thi neih hmaa awmthin vung, arngeng pun thut,rilru hreawm tihna, beidawn-na, sex lama chak lohna, thineih laia kawng nat vak, nau-pai tan tirha luhai tih ang chinei thinte tan Vitamin B6 hi eingei tur a ni. Kan hriat rengtur pawimawh tak chu doc-tor chawh ang chiaha ei tur

    tih thu hi a ni. Kan taksa tanaa thatna dang pawh sawi turtam tak a la awm ngei ang.

    Vitamin B6 tel tamna ei-inProtein tel tam ei-in te, sa kaw-chhung (sathin) te, vawksa te,

    arsa te, varak-sa te, sangha-sa te, tui chi hrang hrang te,Alu te, balhla te leh groundnut ()ahte hian VitaminB6 hi ni eng leh thil chhuan sosaten a tha chakna an hlohtirtheih avangin fmkhur a tul.

    Vitamin B6 thlakchham hia har hle a. Mahse niin dam-dawi chi khat rei tak a ei chuanVitamin B6 hi a tla chham thei.Miin Vitamin B6 a tlak chhamchuan B2 leh B3 tlak chham alo lang thin angin a taksaah alo lang chhuak ang. Beidawn-na, rilru hahna, thisen chaklohna, mutthilh theih lohna,

    zawina, vun inthlak (arngengpiang teuh), vun vung, kut lehke tin phel, lei sen leh vung,kut ke tang na leh kala lunginsiamte chu a ze lang chhuakthenkhat a ni.

    Vitamin B6 hi a tul aiatam kan ei a nih chuan (nikhatah 2000 miligram vel kanei chuan) kan hriatna a tichhethei a. Kut ke a hik thei bawk.Zu in thin te, rilru down en-kawlna damdawi eitu te, naudanna eitu-te hian Vitamin B6hi an mamawh bik. VitaminB6 hi zun atanga kan hlohtheih avangin ei-in hmanginemaw damdawi (Vitamin B6)

    hmangin emaw kan mamawhzat doctor-te rawn zelin kan eithin tur a ni. n

    VITAMIN(pyridoxine)

    CHINI THATNA

    Chini (sugar) himihing taksas nat-na hrik donahmanrawh tangkaitak a nih thu mithiamten an sawi.Glucose hian nat-na hrik dotu sys-tem hi nasa takina tanpui thei a niawm e. Taksa chak-na tihpun thuahchini hi a tha hlea. A tawk chauhva

    ei-in erawh a tul. Boston University-a mi thiam-ten zir chianna an neihnaah tunlai natna tharlo chhuak E.coli bacteria hmangin enchhinnaan nei a, chini tha tel damdawi chuan darkar2 chhungin bacterica hi 99.9%-in an thah theithu an hmu chhuak. Nature journal-in a tar landanin chini tel lo damdawi chuan hun rei takchhung natna hrik a do a tul bike thu an zir-chiannaah hian an hmu chhuak a ni. n

    MEIZIAL NGHEI NAN CHINA HRIAUKhawvelah hianmeizial zu kantam em em a. In-dia ramah ngawtpawh mi mak-taduai 120 velinmeizial hi an zuniin mi thiamtenan chhut. Indiaram chhung an zirchiannaah "NewEngland Journalo Medicine"-ah tihian tar lan a ni.

    Mei zuk kaihhnawih avanga thi hi kum timnuaih 9.3 vel awmin an chhut. Hei pawh hi

    India ram chauh a la ni lehnghal.Mei zuk hian Cancer leh TB natna a thlennasa a, thawkna lama harsatna tam tak athlen baw. Min tichhetu, kan nunna min lak-saktu a ni tih hre reng sia kan zu zel hi chupawi tak a ni. Tun hnaia an hmuhchhuah daninacupunture (China hriau kan tih ang chi) hianmeizial zuk chakna a tireh thei niin an sawi a,an nghei phah hial thei a ni awm e. n

    A THLAWNA MIT ENKAWLJuly 4-8 thawhtanniatang zirtawpni thleng-khan Kawlpui Thidagu() Mit enkawlnahmunah mit lam Spe-

    cialist Doctor lian pa-4 te chuan a chhun a zan

    in a thlawn damlo an enkawl a ni. Chhun lehzana in entir tur mit lama harsatna nei damlochatlak loin an awm reng ni a hriat a ni. n

    A THLAWNA KAL SIL THEIHNAHMUN HAWNG

    Union Solidarity DevelopmentAssociation [USDA] party

    chuan kal natna neitetan a thlawna sil theihnahmun chu June 25 khanan hawn thu Yangon-aan hruaitu U Aung Thein

    Linn-an a sawi.He hmun hiInsein-a G.T.I compound-

    a awm Phyo damdawi inaawm a ni a. Kal sil theihna

    khawl 10 awmin 7 chu a inchhawka hmanthin tur a ni a, 3 erawh chu khawl hmanlai achhiat changa hman tur a ni ang.

    Heng khawlte hi ram danga sakhaw pa-khat pawlin an pek a ni a. Damdawi leh khawlpart hrang hrangte pawh an rawn pe tel a ni.Heng kal silna khawlte hi tluang taka hman annih theih chuan khawl dang 10 pawh neih lehthuai a ni ang.

    Kal hi kar khatah vawi 2/3 sil thin a ni a.Hmun danga sil a nihin vawi khatah 40000-60000 vel sen a tul thin a. dam lo te tan abuaithlak duh hle a ni. He kal silna khawl hidamlo retheite tana buatsaih a ni bawk. Dam-lote hi Pro. San San Aye-i leh Pro. Dr. KhinMg Htee-a ten an enkawl thin ang.n

    Inhnial-na siam

    c h h u a knasa tur thiam-

    na thar hmuh chhuaha ni dawn ta. Dam chen turhriat lawk theihna DNA test

    hi kum-in kum tawp lam hianBritain (UK) ramah an siam

    chhuak dawn ta niin a lang.

    Mihring thisen la chhuakin DNA test an neiang a, a test-tu dam chen tur chu a hriat theihdawn ta niin an sawi.

    Test man hi US Dollar 651.5 a ni ang. He testchungchang hi mi thiam thenkhat chuan anawih lo hle a, inhnialna a chhuak tan mek ani. Mihring pian-zia Cromosome hmawr lam(Telomeres tia an vuah) a sei chuan an damrei ang a, a tawi chuan an dam rei dawn lo niawm tak a ni.

    Dam chen tur kum leh thla dik tak an chhutchhuak thei dawn an ti mauh mai. He DNAtest siamtu hi Madrid khawpuia Spain National

    Cancer Research Department-a Maria Bled-scow-a a ni.n

    Health & Beauty

    oZifvrf;(ysOf;awmOD;vrf;?Hmar Veng)wm[ef;? uav;NrdKU/Tel. 22703

    Grape tui leh Apple tui thianghlim leh fir tha takin duhte

    tan lei tur awlsan takin a awm reng e. Zuar chhawng duhte

    tan zawrh chhawn tur kan dawrah hian a awm reng bawk.

    Muhil thei lote tan, chawei tui lote tan, hnathawk hahte tan

    damdawi tha tak a ni.

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    11/20

    TAHANTIMES |11HEALTH

    DR. ZAR LIAN

    SANTENA tirah pum na al leh tuihlira kawzutin a in tanthina, reiloteah ek thileh pangsain an awmthin. An chauva, an lu ana, an pum pawh a nareng tho. Mungkaw a na vawng vawngchi ani a, ek zawng pawhin a na thin.Ei sual hnu atanga darkar 72 hmain achhuak thin.

    Ei khawi palh leh tui leh ei in a tang-a in kai thei a ni. Septrin emaw ampi-cillin emaw ni 5 pek tur.

    EI SUAL KAWTHALOArtui leh ar-ek atang a ti awm thin.Ei palh hnu dar 8 atangin ni 2 chhung-in a lang.

    Tui hlirin kua a zut anga, pum naawl awl, pangsa, luakin an awm thin.A lo rei chuan thi pawh a tel thei bawk.Naupang lam leh upa lua te ah chuanan zual duh viau.

    Ni 3-5 a rei hnuah benvawnin a

    awm thin. Ampicillin, amoxicillin, sep-trin pek theih.

    SANTEN KAWTHALO DANG TE(TAIFOT ANG TAK CHI)Tui thianglo inte, bawnghnute chhuan-loh inte, sa he lei te a neih theih a ni.Tetracycline, septrin hman theih a ni.

    Mihring hi naupan laiin a thang deuh ber a. Tleirawl chhuah hnuah pawhinches tlem a la thang sang thei. A tlangpuiin hmeichhia hi kum 16 a tlinthleng, mipa hi kum 18/19 a tlin thleng sang zawngin an thang tlangpui. Patawi/nu tawi nih hi tuman kan duh loh deuh vek avangin mihring than a thuthnu pawh a sang zawnga than dan tlem sawi ta ila. He dan hi kan zawm

    chuan inches hnih velin kan thang sang thei ang.

    1. Hriselna nena inmil khawsak phunga nun hmanReady-made ei-in ei loh. Bawnghnute, lasi ( ) leh a ruh chawpa eitheih sangha te ei reng tur. Kan thil ei reng reng a tharhlam (resh) hramtur a ni. Vitamin leh thir chakna tel ei-in ei uar tur.

    2. Zu leh zial laka fhlimZu leh ziala tel thilte hian sang zawnga min tithangtu hormone chakna atihhniam theih avangin zu leh zial lakah kan fhlim hmak a tul.

    3. Awm dan fmkhur turAwm dan kan han tih hian thut leh din a kawk ber a. Kan thuta kan dinhian mar deuh ata awm tur a ni a. Thlahdah taka khawsak loh tur tihna anih chu.

    4. Regular takin Excer lak tur(A hun tak zela taksa sawizawi)Kan lungphu a normal reng theih nan lung dawt tichak thei excer lak thina tha. Tui hleuh leh thui lo tak tlan o hian taksa tithangliantu hormone atichak a, sang zawngin taksa a thantir thei. Tui hleuh hian taksa a tihthan

    bakah mi a tihreselin a tichak a ni.5. Mut kham a tul

    Mut kan kham hian kan rilru rimna leh taksa chauhnate a bo vanga, tak-sa tithianghlimtu hormone a tichak bawk ang. Kan mutthilhin ke thluantur a ni.n

    EI SUAL, SANTENKAWTHALO NATNA

    SANG ZAWNGATHAN THEIH DAN

    SANTEN PUIEi-in vanga neih theihnatna a ni.

    a)Natna langlo hrik paiteNatna langlo mahse anekah hrik tui te te hmuh

    theih in a awm thin. Kawthalo zeuhzeuh, pumna, hnap tel, thli irh, lehcher in an awm thin.

    b) Santen veiteAn pum a na, hmet pawhin a na, a naal, thi leh hnap ek ah a tel. An panga sa lemlo. A zual theia, ril pawh a eipawp thei.

    ENKAWLNA:Metronidazole ni 7-10 pek tur.He santen pui hi thin, thluak, chuap,lung leh hmun tin rengah natna akhuar thei a, enkawl dam chian lohchuan benvawnin a awm reng ang.

    KAWTHALO NATNA

    Eiin thianghlimlo atnaga neih theihnatna a ni. Tam tak taka tui hlir e in lehluak in an awm thin. Pumna vialin anawm lo.

    Datsa leh Tetra, Septrin, Chloram,Metro te a remchan dan anga pektheih a ni. Damdawi lama in nghat lovadatsa pek tam tur a ni. n

    Ei sual tih hian thil eite ngeihloemaw thil tha lo ei tel emaw tihnaa ni a, Santen kawthalo erawh chuhrik ei tel vanga aw a ni. Atlang puiinheng natna ah hian ril a ti vung thin a,khawsik, tlem te te a dai kal chhuakreng, pumna al, leh ek laia pum naina awm thin.

    KAWTHALOKaw tha lo kan han tih chu vawi eng emaw zat tuiril hlira ek hi a ni a. Atuiril chiah loh pawhin ek a

    nemhlethei.Kuaathatlohchhanhinatnahrikvanganitlangpuia.VirusemawBacteriahrikvang

    emawkuaathalothei.ChemicallehtaksaToxin(tur)aawmavangpawhinkuaathalothin.

    Kaw tha lo a lo lan chhuah dahte chu pumpui vung avanga luak leh pum nat tih ang chi a lo awm a.

    Daikalhunpangngailovahvawiengemawzatmiaeka,aekatuibawkhiankuaathalotihnaani.

    KuaathatlohvainenkawldanhmasaberchuDatsa(Electrolites)tuiinhiani.Kuaathatloh

    chuantaksatuilehelectrolites-techuachhuahnasatavangin"Datsa"inhmasakhiathahle.Kuaa

    that loh hian kaw tha lo damdawi hi kan ei nghal mai thin a.

    1. Pumna

    Kan pum a lo nat hian tuar hreawm khawpa

    na a nih loh pawhin ni hnih khata a dam lo a

    nih chuan pumpui lawng emaw mita lung awm

    emaw a nih theih avangin inthlahdah chi a ni

    lo.Rilvunganihtheihbawkavangindoctorentir ngei tur a ni.

    2. Pang sa hluahKanpangchudegree101'Caiaasata,kanluak a, kan kua a that lohva kan rilru eng emaw

    ti taka a danglam chuan haider chi a ni lo.Kan

    pang a sat viau bakah kan thaw a rana, kan

    rilru a lo danglam deuhva, kan kawng a nat

    bawk chuan chuap vung, thluak hamda vung

    emaw kal natna emaw a nih theih avangin a

    rang lama doctor pan nghal tur a ni.

    3. Ek thi

    Kan eka thi a lo tel hian ei-in hlui vawngtu pum

    afelloemawtainatnaemawanithei.Rilvungemaw pumpui cancer emaw a nih theih bawk

    avangin doctor pan nghal tur a ni.

    4. Tawng theih loh thut

    Mut chhuak reng te, chet vel hmanga mitechhawn theih lawk loh te, rilru sawrbing theih

    loh leh tawng thut theih lova kan awm chuan

    kanzeng thutthei tih-na a ni a. Inthlahdahhauh loh tur a ni.

    5. Thawk harsat

    Thawk lak dawna tan vak a lo tul hian emaw

    kan mut laia thawk kan harsat a nih chuan lung

    na kan nei thut emaw chuap a vuang emaw a

    nih theih avangin fimkhur hle ang che. A hnaiber doctor pan nghal a fuh ang.

    6. Lu na

    Lunatchhan eng emaw zat a awm thei.Idamdawi ei lai side effect avanga thisen dawt

    alozauhhianluanabawkthin.Inthlahdahchi a ni lo.

    7. Lem har

    Ei-in kan lem hleih theih loh chuan hrawk dawt

    a zim emaw pumpui a fel tawk lo emaw a ni

    thei a, inenfiahtir nghal tur a ni.

    8. Vun inthlak

    Ivunahthilnihphungnilo,bawl,pan,thakalo awm emaw i vung rawng a inthlah emaw a

    nih chuan natna eng emawin a tlak buak che

    emaw hmaihuh emaw a nih theih avangin dak-

    tor pan mai a him ber. n

    HAI DER CHI LOH NATNA ZIA PARIAT

    TAHANTIMESCARTOON

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    12/20

    BASIC COURSEMicrosoft Word 2007Adobe PageMaker 7.0File ManagementTyping Tutor [Eng & Myanmar]Internet

    OFFICE 2007 COURSEMicrosoft Word 2007Microsoft Excel 2007Microsoft Powerpoint 2007

    Internet

    D.T.P COURSEMicrosoft Word 2007Adobe PageMaker 7.0CorelDRAW 14

    LAYOUT DESIGNAdobe PageMaker 7.0Adobe InDesign CS3Adobe Photoshop

    INTERNET COURSETyping Tutor & Internet

    AdobePhotoshop CS3Image Color Adjustments

    Background Changing

    Photo Retouching

    Finalizing and Framing image

    AdobeIllustrator CS3Solid work and Gradient Mesh

    Creating Artwork, Logo Design

    Typographic Design

    AdobeInDesignCS3

    Pages and Text FlowMaking Layout Designs

    Magazine Layout Design

    COMPUTERTraining

    C E N T E R

    opPmOD;uGefysLwmoifwef;

    TSOCOMPUTER TRAINING CENTER,Bogyoke Street, Tahan, Kalaymyo. Tel. 21448

    Insak, Design, Estimate &uefxdkufVANLALTHLENGLIANA

    B.E [Civil]

    Call: 09-47072364

    12 |TAHANTIMES

    Myanmar Mission Fellowship (MMF)

    jrefrmomoem rdwfo[m,Sanmyo, Kalaymyo, Myanmar.

    To.Krista zara ringtu unau duh tak.

    HeMyanmarMissionFellowship(MMF)hirawnhmelhriatveteh.MMFchuankawlRinglounautehnenahtlinglotakchunginrawngabawlvea.HeChanchinThaRawngbawlnaahhiantawngtaileh,itheihangangainhlan ve turin Krista hmingin kan sawm a che.

    MMF Rawngbawl dan tlangpuite,1. KohhranpakhatRawngbawlnamainilova.Ringtuzawngzawnghuap

    Chanchin Tha rawngbawlna tur atan a buatsaih a ni.2. Rawngbawlnain a tumte (1) Thlaraubo,kawlunautehnenaChanchinThahril, (2) RingtharteRingtununachawmpuitlin, (3) AtulhunapiangaCamping,FellowshiplehCrusadebuatsaih, (4) Ringlo,kawl,naupangtetanaSundaySchoolbuatsaih, (5)Missionarychherchhuah, (6) RingthartetanPathianbiakinkhawmbuatsaih.3. Motto "Kristaaiapalaikanni"(IIKor.5:20)4. Thawktu MMFchuanfulltime-athawktuMissionarypathumaneia, (1) SayaUTeTe(2)SayamaSanSanNaing(3)SayamaAyeThiDa5. Inkaihhruai dan leh inawp dan MMFhiKhhranpakhatnilomahse,KohhranzulzuiaDankawngkalfeltak

    neiaFellowshipRule-akalani.6. Sponsor MMFhianSponsornghetaloneilova,mithahnemngaitelehRingtharte

    thawhlawm tlingkhawm sum atanga rawngbawl a ni a. Pathian kohnadawng apiangte thawhho leh sponsor pek theih a ni.

    Krista zara unau duh tak, he hriattirna hi i lo hmuh chuan i awmna hmunatang khan tawngtaia Pathian lo rawn turin leh i talen dawn ang anga rawng-bawlna neiho turin Krista hmingin kan sawm a che.

    Lapan malsawm che rawh se. Amen.

    CherryNwe(Secretary) PuDarsiamthanga(SayaTeTe-a)[email protected] Chairman

    ADDRESSMyanmarMissionFellowship(MMF)

    PuNgurkhuma,(Chindwin)Building

    Hei le, Chanchin Tha chu...

    CHARIS BIBLE COLLEGE"Trianing God's People for God's Service"

    Myothit, Kalaymyo, Myanmar

    Pathian rawngbawlna ngai pawimawh a,zir duhte tan leh English tawng thiam duhtak takte tan a thlawnin (ei-in) Bible School(CBC) hawn a ni a, a kum lina July thlachhung hian hawn tan leh a ni dawn.

    B.Th zir zote tan India ram AP-ah B.D lehM.Div. zir zawm leh theih a ni a, Sponsorzawnsak an ni ang. CBC-ah hian special-a zir tur a nih avangin zir tur bithliah chinneih a ni a, rawn ngaihven vat ang che. Zirve mai mai ni lovin Pathian tana inpete lehrawngbawl duhte tan chauh a ni.

    Kumin hian B.Th zir zo tawh mi-5-te Indiaramah an zir mek a ni. CBC-ah hian Dis-cipline el tak hmanga inenkawl a ni. Zirtir-tute pawh rawngbawlna tana rawn inpe mithiam tak takte an ni.

    Hre chiang duhte tan, Pu S.Ngurthanzauva(Ha siam) Tahan 'A' Group, Tel: 073-21319leh Pu Lalchhawnzova 'B' Group, Tahanhnenah zawh fah theih reng a ni.

    Director

    LalbiakmawiaCharis Bible CollegeTahan-Kalaymyo

    Inarawnkalinkanthlaksakinkan vuahsak thei e.Inchhungkuahriselna,awlsamzawkkakhawsak leh in hlim tlana hma inlosawntheih nan thing aiin LPG gas hi i hmangang u hmiang. Pathian thil siam i awmnaleilung hmangaih la,i chhehvel boruak

    vawng him rawh. Thing leh nungchate ihumhalh theih nan thing aiin LPG gas ihmang ang u. Tunah hian kei ni tlang mitezingahkeiniGASPAchauhhihetianglamhna thawk kan awm a, mahni tlangmipuite min duhsak ngei kan beisei e.

    BIAK NUAM CER [Nuam Nuam]KALAYMYOMuchhip Building [Swe Moe beer dawr kawt]11/2, Bogyoke Street, Taungzalatt WardHAKHA MYO

    Chin Oo Si, Bogyoke Street070-22347/Ph. 09-49-320628

    classified

    * kP ma w mfConstruction Consultancy Firm

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    13/20

    TAHANTIMES |13COVER STORY

    THUHMAThalai han tih chin hi a ram dinhmun lehkan lei tlakna azirin kum bithliah a harsa

    mai thei e. 'Marawh chu rawlthar, tleirawl leh

    valai chin hi huamtir mai ila, vawkte zawrh-naa Dawng-lukira paw'n va haw phal em suhle. Inchei kan tehna sahalkhai pawh a inang

    thei lo viau ang le. No khat ei theuh theuhkan titeh naa, no lian leh note a la awm zuileh bawk si nen. A tukhum pawng zawnga

    teh dawn ralah chuan buk khat theuh theuhpawh a buklung hman dan a zirin sawi tur a

    awm nual ta ve ang le? Eng-le-khaw-le tunlaithalai nun inchei dan pirpak, kaihlai tak zek

    hi kam sir phuan bawrh bawrha sel leh rel anlo awm a nih pawhin kan dem ngawt thei lo

    ang a, lo amen-pui hluah hluah an lo awm anih pawhin lo tauhpui a thiang bik dawn em nitih hi kan innghahna, a sira lungte pakhat chu

    a ni phawt ang.

    ZUIH & ARH KEKAWRTLAWNVawk ek rap hmasa tena kekawrtlawn arhan hak lai kha chuan an kal hlup hlup mai

    emaw teh reng ni? A hunlai kha chuan hmun-phiah ngai mang hlei lo hian an kalna chinah

    bawlhhlawh a vai kiang chak an ti thin a,uar pawh an uar narawh le. Chumi hnuahkekawrtlawn zuih an rawn uar leh a, zuih

    tak tein a zuih zum zut mai kha a ni a. Hakdawn pawha tal buaina tham a ni a, phelh

    dawn pawha thiante rawih ngai khawpa pawhe a tul chan a awm o mai. A hunlai na na

    naah chuan kha aia thalai khawvel, incheinaurhsun kha a awm lo a ni ber mai, an tih thin

    hi thu uar lutuk chu a ni lem lo ang. Hmei-chhiate inthuamna pawh kha a lo phui tha

    viau a ni mai thei. Mahse, hun a rawn inher

    zel a, nichei dan zangkhai takin a rawn nangzui a, hmeichhia ten a rawn eng chhing tan

    ta a, mipa sam sei an uar a, thlalak danchenin a danglam chho ta. Hla siamtun

    Tleitir kekawr engchhingi,Tleitir kekawr zuih lu buk

    Tleitir sam tan lenglerhiLenglam lungkham ho

    Tiin, khawvel hi rem takin an lo chen tawh a.An khawvel hman kha a theuneu bik lo hle a

    nih kha. Zan khaw tairek thleng thlenga, CCRhla Hey,tonight hla, pa thuawih loh lama an

    han sek vut vut te kha a hunlai thalaiboruak chimtu ni miau hek i.

    THANGTHAR MUAL ENGHrang hlui mual a liam a, hrangthar (sorry

    thangthar) hunin kawl a rawn en hnan tan ta.Inkawibah hun atangin internet-khawvelahmin hlang chho dawr a, sai chuang phanat

    atangin keyboard phanat-ah, Malaysiapawnen tlang kir atangin A-mah-khan chabi

    chuang pawnenah a inhlang kai a, kuaitepeh chu hnuchhawnin sikrekin hma a hruaia, kawr than chhah lekluk, kekawrte pawh-ankuala tawn bawk luk leh hrikhru seh keh

    hunin hmun a chang ta lo. Hun maksak tak alo thleng la. Khawl thila invilik hun a ni tawh

    a. Mak tih khawpin a mak lo lek lek zawk a ni.Hmun changkanga nunphung incheinain min

    luhchilh a, vawiina kan hmuh hi nimin khankan lo tem lawk tawh a. Kan duh dan pawhkan duh dan a ni lo lek lek tawh a ni. Hmeh

    zeuh kut hum atangin lei piah lam ami kanthiante biakthu chawplehchilhin kan thawnnghal thei tawh a. Kan hnam inthuamna hlip

    duh lek lekin sexy incheina khurah inhnimphum kan duh zawk tawh em ni?

    THALAITE

    LEHINCHEINAINCHEI OVER

    A hunin a rawn nangchinga, a tha em? tha lo em?

    (U Mawikebal, lo chik teh?).

    Kan nula te inchei dan duh thua sam piah hret tia U Daia

    (A hming tak Dailova) iak iakna chhanpawh hi eng dang vang a ni lo

    A hn*te a lang thui lutuk(Hnathawh a nuam lo)

    A laibu a lang thui lutuk(A ruka melh zeuh zeuh a tul)

    A unna kekawrte rawng a langthui lutuk(Hisap a tam)Malte chho a thui lutuk

    (Rilrul a chiai)A awm sexy lutuk...(Mi tizauthau)A hmeichhe rim hian min tuam

    (Ka za huai huai)Duh tawk rih mai ang

    ka tui ral dawn.

    A tawih, a mawng bawr, a laibu,a mit meng, a zeizia, a sexyriau... te kha chu tlang hriat

    a nih avangin sawi lo law lawmai teh ang. Hui ha

    Korea style kan la, mipa samtle hlarh, hnawk bawk si,kekawr bul tawt tingteng,sam buang leh pawh mar(Istiri-a pawh mar tiamin),

    kut leh ke tin rawng par chiai-chuai, pheikhawk hnawk burleh ke artui sang bun adtte

    hian lungkham chu kan ve chekalawm. Tunlai ni miau hek le

    LIFE STYLEKhawvel hi khaw pakhat anga

    kan ngaih mai tawh avanginmahni tih dan phungin hmun

    a chang tam tawh lova, Mahningaih dan kha kan ngaih dan a

    ni mai, Mite inchei dan hi va demngawt a thiang tawh lova, Skintight ha phei hlawk hlawka i lo

    awm a nih pawhin a pawi lotihna a nih chu (h).

    MP 4 bengzeh, Memory stick2GB vel keng lawra, a khat tawka

    Internet tina emaw game tinaemawa tei nulh nulh kan hmu maithei e. Thenkhat te incheina a nih

    kha. Mahse, inchei lak luat hi chungeiawmah a kal thei a. Kan din-

    hmun mil deuha mawihnai tawk chua awm ve ngei ang. Ngaihnobei takainchei thiam hi duhawmnain a zuia,

    zun a nei bawk. A ruk hian mitenthinlungah zung a kai thui thei hle.

    HNAM THUAMNi e, penglengpung taka khawsa

    ve naw naw kan hmuh lai hiana vengva chin leh mual kil upa

    chin deuh phei chuan mahni hnamziarang chawi lar an duh a. Mahni

    tawng, inthuam, chin dan, hnamhmanrua leh lam dan thlengin pholan duhnain ram a la tial tial a, chu

    chu mihring timihringtu pawh a nireng a ni. Mahni hnam inthuam hizahpui an la awm cheu a ni phei

    chuan a mihrinna a hloh tihna a nithei ang. Hnam (chi peng) nihna hi

    >>to Page 15

    ZALIANTHANGA

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    Bengbeh 3,000/-

    Thi 70,000/-

    Kawr 20,000/-

    Taisawm 350,000/-

    Puan 50,000/-

    Ngun 130,000/-

    Thihni 250,000/-

    Lukhim 20,000/-

    Banbun 20,000/-

    Kutbun[dum] 15,000/-

    Zungbun 3,000/-

    MODEL

    BIAK TIN REM

    2nd Year, BotanyParents:NgunHei& DawMenCin

    DRESSPENIAL BABY HOME4/98,Sanmyo,KalaymyoTel:09-49239103

    MAKE-UP & HAIR

    MS. KHIN SAN WIN(LADY)LADY Beauty SaloonBogyokeStreet,SatawmKalaymyo.

    Tel:073-21855

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    14/20

    14 |TAHANTIMES

    Sanachihranghrangchangkangtaktaklehmawitaktakkanneirenge.Tin, tunlai tarmit chhuak thar mawi tak tak pawh kan dawrah hian lei tur a awm reng e.

    Tahan E F C M Biak in kiang

    P H O T O G R A P H

    Kalay University, Kalaymyo.

    Tel : 09-47072963 , 09-47072964

    ARTICLE

    Khawvelhun inherdanglam zelah kanhun hman mek hianhming eng emaw zat a neiawm e. Age o knowledgete, Computer Age te, Post-Modern Age tihte hi a lar zualan ni thei ang a. Khawvel hikhaw te reuh te (Global-Vil-

    lage) a lo nih tak hnu hianharsatna chhiarsen loh a lopiang a. Hmasawnna ramrilah kham hleih theih lohvina chak a, hriatna lo pung zelchuan fnna min pe a, thiam-na hrang hrang a puak darhchuai chuai reng mai bawk si.Mi thenkhatin khawpui zawkazirna lam an hlam chhiah a.Thenkhat lah tunlaia lo piangchhuak mek leh thang chaktak Internet, E-mail, chat,Facebook, Twitter tih ang chihriat ve tum hauh lovin mah-ni hna chauh buaipuiin kanawm mawl ve tawp mai a.

    Mahni hna chauh kan buaipuingut ngut mai. Hna kan thawktur a ni lo kan tiihna chu a nihauh lo. Hna thawk paha kanzir theih apiang zir zel a that-zia kan sawi duh zawk a ni.

    Khawvelah hian mi chihrang hrang kan awm. Kumupa tawh te, pa/nu valai deuhte, thalai te leh naupangte tiina tlangpuiin han then diat diatta ila. Then sin lehzual theihpawh a la ni zawk a. Engdinhmunah pawh hian awmila chat lak lova zirna hi kanhlam chhiah tur a ni lo. Hau-

    sak hi kan duh deuh theuh va.Mahse sum leh paia hausak-na hian mihring a tihhmaswnloh mai bakah mi thenkhatchuan an chhiatpui hial thin.A hausak avangin khaw-tlangah a larin a nunkhua aeng viau mai thei. Mahse miel leh fng, thiam leh mite zahkai a ni ngawt thei lo vang.Chu ahnekin mi hausa mawl,

    khawtlangin an nuih ruk tet tetdinhmunah a ding hial thei. Mihausa invo phal lo, uikawm anih phei chuan mi ngeiawmleh hman tlak lovah mitenngaiin khawtlangah a tlangtlalo viau thei a ni.

    Sum hi chu kan damchhungin kan zawng thei.Thiamna erawh chu zir hunlaia kan zir loh chuan tlai luata nei thei a. Khawvela thiam-na thar lo chhuak zel manuha hmang ve thei tura zirchu kan tih makmawh a ni.Thiamna hrang hrang kan zirthiam chuan mahnia hna kan

    thawk emaw company-a kanthawk a ni emaw kan khawthlir a zau vang a, kan hnachu hneh takin kan thawk theibik ang. Thiamna eng pawhhi englai mahin a thlawn ngaihauh lo. Thiamna a ho ngai lova, thiamna neitu mihring khaa hoh avangin a thiamna khahman tlak lovah a chhuak maizawk a ni.

    Thiamna eng pawh hi zirila kan thiam tak tak(expert)chuan kan hnathawhna neituchuan min thlah thlam ngaihauh lo vang. Lehkha zir sang

    sia hna thawh tur kan hmu lohi chu kan thiam tawk loh vangemaw keimahni awm danin azir loh vang emaw a ni ang.Entir nan; degree pakhat zirchhuak chuan thla khata singthum/li hlawhna tur hna hmuhpawh a harsat viau laiin Inor-mation Technology (IT) lamathiamna tak tak neitu chuanCompany-ah thla khata nuaih

    thum hlawhna tur a van ngailo. Foreign-a kum hnih thuma zir belh hnuah phei chuanthla khata nuaih sawm hlawhchu atan awlsam tak a lo nitawh. Hna thawh tur a zawnglova, hnain a zawng tawhzawk thin.

    Tunlai hian oreign-athiamna tak tak zir chhuak,an zirna hmun neitu sawrkar(company) pawhin an chhawrduh mi tam tak an awm tawha. Thawk duh lova mahnirama an lo haw pawhin an-mahni ruai duh company tamtak an awm a. Kan thalaite

    zinga thla khata dollar 1500atang 6000 thleng hlawh mieng emaw zat an awm tawhtih hretu hi tlem te chauh an ni.

    Kan sawi tum takah kanlut tawh ang. Khawvel hikhawte tak te (global village)a lo nih tak avangin globalidea kan neih ve a tul.

    Khawvel hi a geographyzawng pawhin then ta ila,ram khat huap (National In-trest), Regional huap (entirnan, Midle East, Asean, adt.,)leh khawvel pum huap (glob-al) tiin kan then thei ang a.

    Global idea hi kan neih phawtchuan kan rilru hi a modernreng dawn a ni.

    Tun hma kha chuan ide-ology (thurin) kalhmanginkhawvel hi a hruai a. Tunahchuan idea-in a hruai ta. Ideatha leh tunlai nei tur chuankhaw hawi zau a tul a.

    Thiamna tharlo chhuak

    apiang manuha lo zirve zel hithangthar-te tih tura ni. Mi

    thenkhat chu degree kan zirchhuak a, hna eng emawkan thawk a, kan duh tawkmai. Chuti ang tur chu a ni lo.Lehkha chhiar zui zel leh In-omation Technology (Email,internet, adt.,) lama hawiharh loh lutukte hi tunlaiahchuan mi mawla chhuahna ani. Kan zir apiang kan thiamtak tak tur a ni bawk. Chhawrtlaka zir a pawimawh. Golbal

    idea neih a tul.Tunlai hian sap tawng

    leh computer kan thiam lohchuan hna tak tak kan thawkthei lo vang. Degree-a hnahmuh aiin saptawng lehcomputer thiam avanga hnahmuh a awlsam tawh zawk.

    Global idea nei tur chuankhawvela thil thleng hranghrang hriat a tul a. Khawvelpolitics, economic, sakhawinlum let dante kan manthiam a pawimawh. Chuti anih loh chuan mi hnunga kalkan hmabak tihna a ni mai.Tunlai hian thangthar zingah

    internet leh computer lamhrim hrim hlau hi kan awm ani awm e. Avan pawi em! Huiha... a ni ringawt.

    Keiniho hian hnam dangtawng hi kan thiam hlei theitlat lo pek a. A chhan a awmngei ang. Kawl tawng hi chua tlangpuiin kan sawi venawk nawk thei. A tha. Mahsekhawvel tawng (saptawng)thiam kan tlem hi a pawi. Saptawnga mi a tawng pawhinmi thenkhat chuan intitheiahte kan la ruat zui. Kan mawllutuk. Sim a hun.

    Eng pawh hi zir ila hmantlaka zir a pawimawh a.Global idea kan neih a tul hlebawk. Mite ke pen ruala pena hun. A bik takin keini tunathalai (thangtharte) te hi na-kina kan hnam leh ram hruai-tu turte kan nih tlat avanginkan inthlahdah a thiang lo.Rilru zau takin khawvel suk-thlek dan kan zir reng ang a,

    khawvel huapin kan thlir ang.Tuichhun pakhata tla uchang(utawk) pakhat ang mai hikan ni ang tih a hlauhawm.He uchang khawvel hi a zimhle a, a tlakna tuichhun leh achung zawna a hmuh theihvan dumpawl chauh chu a ni.Kan khawhawi a zim chuankan khawvel a zim dawn tih-na a ni a. Global idea kan neithei lo vang.

    Kan thu han sawr khawmdawn ta ila. Khawvel chang-kang lutukah kan khawsamek a. Mi hlawhtling nih ahar tual tual. Hna eng emawthawk turin thil eng emaw

    kan zir theuh. Chu kan thilzir theuh chu hman tlakakan thiam a tul. Khawvel akruala ak ve kan duh chuankhawvel sukthlek dan kanzir reng a pawimawh. Amaherawh chu globalization kantih hian kan hnam nunphungtam tak a thiah theih avanginmahni nihna bo hmiah khaw-pa tunlai chu a tul lo vang.Internet atanga mi kan chatthin avang maia khawhar in alenkhawm nachang kan hrelo a nih chuan a uh lo vanga, Khawvel sukthlek kan zirduh luat avanga ni leng lenga

    Website hrang hrang kan thlirreng a nih chuan tlak chhiatkan hma bak a ni mai. Globalidea zuia awm tur kan tihnamai a ni. Sap tawng hi kanthiam ngei ngei tur a ni bawkang. Chu vangin Sap tawnghi zir ngat ngat phawt maiteh ang u. Kan inchhir lo viauvang. Sap tawng kan thiam lohchuan mi "limit" kan ni ringawtang. Tunlai khawvel zir chungzelin, mahni nihna vawngami dang tana malsawmna nitheuh turin i inngaihtuah tharang u hmiang. n

    SAMUEL C. ZAITHANKHUMA

  • 7/30/2019 Tahan Times Journal- Vol. 1 - No. 4, Jul 19, 2011

    15/20

    TAHANTIMES |15ESSAY

    MONACO RAM LALTE INNEIHNA

    Monaco ram hi khawvela ram te bertih mai theih khawpa te a ni a. Tunahhian a ram mipui zat hi 30000chuang chauh an ni. July 1-3 chhungkhan he ram lal Albert-a leh SouthArica ram mi, Olympic tuihleuhatel ve Charlene Wittstock-i te inneih

    program hi hman a ni a. Grimaldi lalrorelna palace ropui takah July 1khan inneihna program hmasa berchu an hmang. Inneihnaa an sumsen zat pawh Euro nuai 8 lai a tling.Mo neitu Albert-a hi kum 53-a upa ani a, mo hi kum 33-a upa a ni bawk.Mipui chibai an buk hmain mo neituhian mo chu a kiss hnap a.

    July 2-ah Catholic biak inah inneihprogram vawi 2-na hman leh a ni a.Lal chhungkua, Fashion lama mi lar

    leh Arts lama mi larte sawm an ni. Mo neitu awm dan a pangngai viau laiin moerawh a rilru a hah hmel a, a mittui a tla hial. Party an siamnaah France presi-dent Sarkozy-a leh a nupui, Europe leh Arica-a ram hruaitu thenkhat, Britistmodel Naomi Campbel-i leh asion, lemchan, sport lama mi lar 800 vel an rawn

    tel bawk.

    July 3-ah inneih program vawi 3-na chu palace huan mawiah buatsaih leh a nia, France ei siam thiam kut chhuak ei a ni. Mo hian a pasala hun lo hman tawhdante a hriat avangin South Arica-ah vawi 3 meuh haw a lo tum tawh chunginhe inneihna hi buatsaih a ni ta tho va. Albert-a hian ofcial takin nupui la neingai lo mah se, Togo Airline-a thawk nen apa pakhat, USA-a in leh lo lamaagen nu pakhat nen anu pakhat an lo nei tawh a. Hei lo hi a dang pahnih pawha lo nei tawh a ni awm e. Hei vang hian inneih zawhah DNA test pawh an neidawn an tih chu. [Source: Daily Mail]

    thingpui no khat maia hralh chi a ni lo va, laiking anga awr dum, awr sen lah athiang hek lo. Kan Identity hi ka pa a kan nih tlukin kan bel tur a nih chu. Chuvang chuan thang thar ten hnam inthuam hi kan incheina atan ruhsun taka kanlak thiam a pawimawh hle ang.

    THU HNUKHAWINi e, tlem azawng kan han tlak teh duah a, sawi tur pawh in nei ve hnur ang.Uih zawn ang a, Bike khalh chak hi Damdawi In nen a inlaichin hnai a, ualautaka awm thin avangin pawngsual a tipunlun duh bawk. Ruihtheihthil avanginnatna tihbaihawm leh sex a tihuangtau thung a, ruak flm en ngun avagin uire(pathlawi tharhlam an tam phah) an tam phah bawk thei. Kohhran hi sumdawnnana hmang kan awm phei chuan dam rei lohna hial a thleng thei bawk a. Hengzawng zawng hi thang tharte inchei nana hmang o kan awm chuan ngaihtuah-awm tak kan ni thei ang. Chu vangin incheina tluangtlam ber chu chhungrilDikna a ni tih hi khawiah pawh ni chhuahna apiangah hre mawlh teh se. n

    THE RENGS

    >>From PAGE 13

    Hmanlai hian Lei-

    letpa hi a awma. Lei hi a let alet a Chutiah lai chuanRETHEIHNA hian atilah seh mai lovin apum hmawm ta zawk a.Amah han pum hmawmmai pawh chu duh tawklovin a chhungte nenlam a dawlh ta vek a.

    Leiletpa chu a lung-ngai ta em em a. A ruma rum a. A phun a phuna. Chutih lai chuanan tlangval lah chu a leng zuar zuara. A nui huar huar a. A rui thei rengbawk a. Chuti vel a nih avang chuanan tlangval chu a pain innghah nan

    a hmang lem lo. An nula erawh chuKohhran leh khawtlanga inhmang emem chi hi a ni a. Pawisa hmuhna chierawh thawh thiam a nei lem hlei lova,Pawisa hmuh lohna chi zawng zawnga thawk vek, an tih ang chi hi a ni ang.A dang erawh a nal phian a. GenderAwareness tih lam pangte hi a ti-ti tuiber a ni. A thiltum chu enge maw ti tiamilian mo nih, a ni tawp. Chu vangin,an nula pawh chu a pa-in mi hmaahchhuang viau mah se, innghah nan ahmang tak tak thei lo va. Mahse, Lei-letpa chuan innghahna tur pakhat anei. Chu chu a apa naupang ber a ni.

    Ani chu Tahan Boarding Schoolpakhatah pawl sawm zir mek a ni. Ani

    hi a pa beiseina awm chhun chu a nimai. Mahse, Leilet pa chu retheihnaina pum hmawm avangin a apa chuanbording ee thun tur a nei ta lo va. Aapa chu inthlahrung reng rengin aawm a. A lehkha zir pawh a tui theilo va. Zana lehkha chhiar hunahtehian a rilru a hlim thei lo va. Zirlai ahneh hek lo. Han hneh chi pawh a nilo. Tun hma