© Richard Koch 2004. Taác phêím “Living The 80/20 Way: Work Less,Worry Less, Succeed More, Enjoy More” xuêët baãn lêìn àêìu búãi NicholasBrealey Publishing, London and Boston, 2004. Baãn dõch àûúåc xuêët baãntheo thoãa thuêån vúái Nicholas Brealey Publishing.

5

Muåc luåc

Lúâi tûåa 7

Phêìn 1GIÚÁI THIÏÅU

1. YÁ tûúãng lúán laâ gò? 172. Saáng taåo nhiïìu tûâ söë ñt 313. Chuáng ta súã hûäu toaân böå thúâi gian

trong thïë giúái naây 45

Phêìn 2TAÅO NÏN CAÁCH SÖËNG VAÂ CUÖÅC SÖËNG

4. Têåp trung vaâo 20 phêìn trùmtöët nhêët cuãa baån 65

5. Vui vúái cöng viïåc vaâ thaânh cöng 936. Veán maân bñ êín cuãa àöìng tiïìn 1167. Nhûäng möëi quan hïå theo caách 80/20 1398. Cuöåc söëng àún giaãn vaâ tûúi àeåp 167

6

Phêìn 3HAÄY ÀÏÍ ÀIÏÌU ÀOÁ DIÏÎN RA

9. Sûác maånh cuãa haânh àöångtñch cûåc khöng laäng phñ 191

10. Kïë hoaåch haånh phuác80/20 cuãa baån 199

7

Lúâi tûåa

Nïëu baån biïët rùçng mònh coá thïí coá nhiïìu àiïìu tuyïåtvúâi hún maâ thïë giúái coá thïí mang laåi, vúái chó cêìn ñt

cöng sûác vaâ chi phñ, thò baån coá muöën khöng?

Nïëu baån coá thïí laâm viïåc hai ngaây möîi tuêìn maâ vêîn coá kïëtquaã töët hún nhiïìu vaâ àûúåc traã lûúng cao hún laâ laâm viïåcnguyïn tuêìn nhû bêy giúâ, baån coá muöën khöng?

Nïëu baån coá thïí tòm ra giaãi phaáp àún giaãn cho vêën àïì cuãamònh bùçng caách tuên theo möåt phûúng caách luön luön hiïåuquaã, baån coá muöën khöng?

Nïëu phûúng caách naây àûúåc aáp duång khöng chó àöëi vúái viïåckiïëm söëng, kiïëm tiïìn, vaâ sûå thaânh àaåt, maâ coân aáp duång àûúåcngay caã trong caác lônh vûåc quan troång hún cuãa cuöåc söëng -nhûäng ngûúâi mònh quan têm lo lùæng, cuäng nhû haånh phuác vaâthaânh tûåu – thò baån coá muöën khöng?

Chùæc chùæn laâ baån seä muöën. Vaâ baån coá thïí biïën àöíi cuöåc àúâicuãa mònh nïëu baån tuên theo Phûúng thûác 80/20.

Phûúng thûác 80/20 liïn quan àïën möåt thay àöíi thûåc sûå vïìcaách chuáng ta caãm nhêån sûå viïåc vaâ giaãi quyïët sûå viïåc, songtheo Phûúng thûác 80/20 thò àún giaãn vaâ dïî daâng hún chuángta nghô nhiïìu.

8

Sao laåi thïë àûúåc? Nïëu chuáng ta hiïíu àûúåc thïë giúái töí chûáctheo caách thûác naâo – cho duâ noá coá thïí ngûúåc hoaân toaân vúáinhûäng gò chuáng ta nghô – thò chuáng ta cuäng coá thïí thñch ûángvúái caách àoá vaâ thu nhêån àûúåc nhiïìu hún nhûäng gò chuáng tanhùæm àïën maâ laåi tiïu hao ñt nùng lûúång hún. Laâm ñt laåi, nhûngchuáng ta vêîn coá thïí vui söëng vaâ àaåt àûúåc nhiïìu hún.

Cuöën saách naây noái vïì haânh àöång, nhûng laâ ñt haânhàöång hún

Àêy laâ cuöën saách vö cuâng thûåc tiïîn, nhûng cuäng rêët àùåcbiïåt, trong àoá noá liïn quan àïën viïåc ñt haânh àöång ài chûá khöngphaãi laâ nhiïìu hún. Theo leä thûúâng, chuáng ta hêìu nhû khöngthïí caãi thiïån thûåc sûå cuöåc söëng cuãa mònh trûâ phi chuáng ta laâmtheo caách khaác. Àiïìu àoá laâ chên lyá - thïë nhûng phûúng thûác80/20 cuäng cho chuáng ta biïët laâm nhû thïë naâo àïí ruát cuöåc chócêìn laâm ñt. Chuáng ta laâm khaá nhiïìu viïåc àïí àem laåi haånh phuáccho mònh, nhûng chñnh vò àêëy chó laâ möåt phêìn nhoã trong têëtcaã nhûäng gò chuáng ta laâm àûúåc, nïn chuáng ta coá thïí laâm ñt àivïì söë lûúång maâ vêîn biïën chuyïín cuöåc söëng cuãa chuáng ta.Chuáng ta tû duy nhiïìu hún, têåp trung nhiïìu hún vaâo möåt vaâiviïåc, vaâ laâm chuáng töët hún, möåt caách quyïët liïåt hún, nhûng ruátcuöåc phaãi laâm ñt hún.

Töi tònh cúâ biïët àûúåc phûúng thûác 80/20 nhû thïë naâo

Töi coá thïí ca tuång vaâ noái khöng chuát do dûå vïì phûúng thûác80/20 kyâ diïåu nhû thïë naâo búãi vò töi khöng phaãi laâ ngûúâi phaátminh ra noá. Phûúng thûác 80/20 dûåa trïn möåt nguyïn lyá khoahoåc goåi laâ nguyïn lyá 80/20 àûúåc minh chûáng hiïåu quaã trong

9

kinh doanh vaâ kinh tïë hoåc. Vïì baãn chêët, nguyïn lyá naây lêåpluêån rùçng 80% nhûäng kïët quaã àaåt àûúåc chó tûâ 20% nhûängnguyïn nhên vaâ nöî lûåc.

Cuöën saách trûúác àêy cuãa töi, cuöën Nguyïn lyá 80/20, dêîngiaãi caách aáp duång khaái niïåm naây ra laâm sao àïí gia tùng lúåinhuêån cuãa cöng ty. Töi cuäng daânh möåt phêìn ngùæn àïí giaãithñch nguyïn lyá 80/20 coá thïí coá taác duång trong cuöåc söëng caánhên cuãa chuáng ta nhû thïë naâo àïí thaânh cöng vaâ haånh phuáchún. Viïåc ûáng duång nguyïn lyá naây àöëi vúái caá nhên àaä gêy rasûå tranh caäi lúán. Möåt söë nhaâ phï bònh cho rùçng àêy laâ möåt yátûúãng vïì kinh doanh àaáng nïí, nhûng noá khöng bao giúâ coá thïívûúåt ra ngoaâi lônh vûåc kinh doanh. Tuy nhiïn, nhûäng àöåc giaãàaä tûâng laâm thûã thò viïët thû baão rùçng nguyïn lyá naây àaä thayàöíi cuöåc söëng cuãa hoå.

Cuöën Nguyïn lyá 80/20 àaä àûúåc dõch ra 22 thûá tiïëng vaâ baánra trïn nûãa triïåu baãn. Ban àêìu noá laâ möåt cuöën saách vïì kinhdoanh àún thuêìn, do caác nhaâ xuêët baãn kinh doanh êën haânhvaâ nùçm trïn caác giaá chuã àïì kinh doanh trong caác hiïåu saách,dêìn daâ noá trúã nïn hûäu duång vaâ àûúåc ngûúâi ta xem nhû laâ möåtcuöën saách hoåc laâm ngûúâi. YÁ tûúãng naây dûúâng nhû coá taác àöångtöët àïën àöåc giaã nïn hoå kïí laåi cho baån beâ, vaâ nhûäng baån beâ àoásau khi àoåc xong cuöën saách laåi kïí cho ngûúâi khaác, röìi cuöënsaách àûúåc lan truyïìn rêët nhanh.

Baãy nùm sau àoá, töi liïn tuåc nhêån àûúåc ngaây caâng nhiïìu thûvaâ email tûâ khùæp núi trïn thïë giúái. Rêët ñt ngûúâi àïì cêåp àïëncöng viïåc kinh doanh cuãa hoå. Hoå chó noái vïì nhûäng gò yá tûúãngvô àaåi àoá àaä àem laåi cho haånh phuác vaâ thaânh cöng cuãa hoå: noáàaä giuáp hoå caách têåp trung vaâo möåt söë möëi quan hïå vaâ vêën àïì

10

thûåc sûå quan troång àöëi vúái hoå, tùng caãm giaác tûå do, khuïëchtrûúng nghïì nghiïåp, laâm cho hoå thoaát khoãi chiïëc cöëi xay cuãasûå bon chen. Hoå noái rùçng sûã duång nguyïn lyá naây àaä xua àimùåc caãm töåi löîi tûâng laâm phñ phaåm thúâi gian cuãa hoå, àöí rêëtnhiïìu cöng sûác cho nhûäng viïåc khöng quan troång tñ naâo.Nguyïn lyá 80/20 àaä àûa hoå trúã laåi vúái chñnh hoå vaâ nhûäng gòhoå thûåc sûå cêìn trong cuöåc söëng.

Chùæc chùæn àiïìu àoá àuáng vúái baãn thên töi. Nguyïn lyá 80/20àaä giuáp töi nhêån ra àiïìu gò laâ quan troång àöëi vúái mònh. Nùm1990, töi thoaát ra khoãi nghïì nghiïåp thöng thûúâng. Töi boã viïåc,khöng laâm tû vêën quaãn lyá nûäa vaâ bùæt àêìu trúã laåi söëng theoàuáng nghôa. YÁ thûác rùçng mònh vêîn phaãi thaânh àaåt, coá nghôalaâ seä laâm “cöng viïåc” gò àoá, nhûng töi cûúng quyïët cuöåc söëngcuãa töi seä àõnh àoaåt cöng viïåc chûá khöng phaãi theo caách ngûúåclaåi. Kïí tûâ àoá, töi laâm àuã thûá - tûâ viïët saách àïën laâm möåt “doanhnhên lûúâi biïëng”, theo nghôa khúãi taåo nhûäng cöng viïåc kinhdoanh múái nhûng khöng phaãi tûå mònh lùn löån vaâo viïåc gò vêëtvaã, chó vúái àiïìu kiïån chuáng laâm töi phêën khñch.

Ngoaåi trûâ möåt nùm cöng taác úã Nam Phi, töi àaä khöng coá möåt“cöng viïåc àñch thûåc” naâo tûâ khi coá quyïët àõnh àoá vaâ töi luöndaânh phêìn lúán thúâi gian cho gia àònh, baån beâ vaâ niïìm vuisöëng troån veån. Töi coá nhaâ úã London, Cape Town vaâ úã vuângnhiïìu nùæng nhêët cuãa Têy Ban Nha. Töi daânh möîi nùm vaâithaáng thùm thuá tûâng núi - thûúâng coá nhûäng ngûúâi baån rêëtthên àïën chúi. Tuy vêåy, töi chûa phaãi àaä nghó hûu àêu. Theobêët kyâ chuêín mûåc muåc tiïu naâo thò töi àang àaåt àûúåc gêëp böåivúái löëi söëng cûåc kyâ thoaãi maái so vúái nhûäng gò laâm àûúåc trûúácàêy khi caây aãi hïët söë giúâ möîi ngûúâi àïìu coá.

11

Töi tuyïåt àöëi tin tûúãng bêët kyâ ai cuäng coá thïí àûúåc lúåi rêëtnhiïìu bùçng caách laâm ñt hún vaâ thoãa maän niïìm say mï cuãamònh hún. Cên bùçng cuöåc söëng cuãa baån laåi khöng chó taåo nïnsûác khoãe vaâ haånh phuác nhiïìu hún, maâ coân coá thïí dêîn àïënthaânh cöng vûúåt tröåi – tuy nhiïn baån phaãi xaác àõnh àûúåc noá.

HÛÚÁNG DÊÎN SÛÃ DUÅNG SAÁCH 80/20

Nguyïn lyá 80/20

Giúái thiïåu yá tûúãng àùçng sau Phûúng thûác 80/20

YÁ àõnh ban àêìu chuã yïëu daânh cho doanh nhên.

Töi aáp duång nguyïn lyá 80/20 nhû thïë naâo àïí nêngcao lúåi nhuêån cuãa cöng ty vaâ àïí cho baãn thên hiïåuquaã hún?

Con ngûúâi 80/20

Daânh cho doanh nhên vaâ nhaâ quaãn lyá

Laâm thïë naâo töi coá thïí sûã duång nguyïn lyá 80/20vaâo nghïì nghiïåp, nhùçm taåo ra cuãa caãi vaâ haånhphuác vúái tû caách laâ möåt caá nhên?

Söëng theo phûúng thûác 80/20

Daânh cho moåi ngûúâi

Laâm thïë naâo töi coá thïí sûã duång nguyïn lyá 80/20cho baãn thên, nhùçm trúã nïn haånh phuác vaâ thaânhcöng?

12

Vò sao coá cuöën saách múái naây?

Cuöën saách hùèn seä khöng àûúåc viïët nïëu nhû khöng vò haingûúâi. Thûá nhêët laâ Steve Gersowsky, möåt ngûúâi baån laâm chuãnhaâ haâng taåi Cape Town. Steve laâ ngûúâi thöng minh, nùngàöång, hoaåt baát vaâ rêët hiïíu biïët. Töi ngaåc nhiïn khi anh ta noái,“Àaä thûã tòm hiïíu cuöën Nguyïn lyá 80/20 röìi. Thêëy khoá quaá.Khöng thïí naâo àoåc quaá trang 10.”

“Cêåu àuâa àêëy aâ,” töi noái.

“Khöng àêu, noái thûåc àêëy anh baån,” anh ta àaáp, “têët caãnhûäng söë liïåu, nhûäng võ giaáo sû vaâ nhûäng con söë thöëng kï.Nhiïìu quaá. Nghe noái cuöën saách hay lùæm nïn múái tòm hiïíu,nhûng töi boá tay.”

Luác àoá töi nhêån ra rùçng khöng phaãi laâ Steve boá tay, maâchñnh laâ töi boá tay Steve. Töi tûúãng rùçng cuöën saách nheå nhaângvaâ dïî àoåc. Nhûng phaãi thûâa nhêån rùçng mùåc duâ möåt söë àoaån,kïí caã phêìn lúán nhûäng àoaån cuöëi cuâng giuáp cho caá nhên aápduång YÁ tûúãng lúán naây laâ dïî àoåc, coân coá nhûäng vñ duå minh hoåatrong kinh doanh laâm röëi trñ ngûúâi ngoaåi àaåo. Do phêìn vïì kinhdoanh nùçm àêìu cuöën saách nïn noá taåo caãm giaác rùçng yá tûúãnglúán naây khoá, trong khi thûåc chêët noá rêët àún giaãn.

Vò laâ lêìn àêìu tiïn töi thùm doâ cuöën saách àoá vïì caách aáp duångkhaái niïåm 80/20 vaâo cuöåc söëng cuãa chuáng ta, töi àaä tung yátûúãng lïn khöng trung, àïí àöåc giaã tûå tòm caách chuåp lêëy vaâ aápduång chuáng. Leä ra töi nïn noái “Àiïìu àoá coá nghôa rùçng chuángta nïn laâm caách naây àïí àûúåc haånh phuác hún.”

Möåt anh baån UÁc, Laurence Toltz, cuäng laâ nguöìn caãm hûángcho cuöën saách naây.

13

“Mêëy thûá cêåu viïët tuyïåt lùæm,” cêåu ta gúãi email cho töi, “nhûngmú ûúác cuãa túá laâ moåi ngûúâi úã bêët cûá mûác thu nhêåp hay trònhàöå hoåc vêën naâo àïìu coá thïí aáp duång àûúåc. Cêåu coá thïí viïët möåtcuöën saách giaãi thñch hïët sûác àún giaãn caách moåi ngûúâi coá thïísûã duång nguyïn lyá 80/20 àïí giaãi quyïët vêën àïì maâ hoå gùåpphaãi àûúåc khöng? Cuöën Nguyïn lyá 80/20 àûúåc viïët daânh chodoanh nhên vaâ nhaâ chuyïn mön. Cêåu coá thïí viïët cho nhûängngûúâi khöng laâm kinh doanh hay chûa qua àaåi hoåc khöng?Möåt cuöën saách hûúáng dêîn laâm thïë naâo àïí sûã duång phûúngthûác 80/20 cho nhûäng viïåc àún giaãn nhû choån lêëy cöng viïåchoå thñch thuá, hay thaáo gúä nhûäng vêën àïì taâi chñnh chùèng haån?”

“Àûúåc chûá,” töi traã lúâi. “Thêåt laâ möåt yá tûúãng hay! Túá seä bùætàêìu ngay àêy.” Vaâ thïë laâ quyïín saách ra àúâi.

Phûúng thûác 80/20 vêån haânh ra sao?

Àoá laâ nhûäng gò toaân böå cuöën saách àïì cêåp àïën. Nhûng töi coáthïí giaãi thñch toaân böå nöåi dung cuãa noá rêët vùæn tùæt, vò noá xoayquanh hai yá tûúãng:

Nguyïn lyá têåp trung: ñt thò àûúåc nhiïìu

Nguyïn lyá tiïën böå: chuáng ta coá thïí taåo ra àûúåc nhiïìu húnmaâ chó cêìn rêët ñt nöî lûåc.

YÁ tûúãng têåp trung rêët dïî hiïíu. Chûúng 1 seä phaác hoåa khaáiniïåm rùçng 80% nhûäng gò chuáng ta cêìn àûúåc saãn sinh ra búãi 20%nhûäng gò chuáng ta laâm. Vò thïë, khi àöång àïën kïët quaã chuáng tacêìn, àïí höî trúå nhûäng con ngûúâi vaâ nhûäng lyá do thûåc sûå quantroång àöëi vúái chuáng ta, thò chó möåt söë rêët ñt nhûäng àiïìu chuángta laâm thûåc sûå coá yá nghôa. Coân laåi chó laâ sûå phñ phaåm.

14

Vò thïë nïëu chuáng ta hoåc àûúåc caách xaác àõnh nhûäng àiïìu coáyá nghôa nhêët àöëi vúái chuáng ta vaâ laâm phong phuá nhêët cuöåcsöëng cuãa mònh - nïëu chuáng ta hoåc àûúåc caách têåp trung vaâonhûäng àiïìu ta nghô laâ quan troång nhêët – chuáng ta seä khaámphaá ra rùçng ñt thò àûúåc nhiïìu hún. Bùçng caách têåp trung vaâo ñtviïåc hún - söë ñt nhûäng khña caånh thûåc sûå quan troång àöëi vúáicuöåc söëng cuãa chuáng ta vaâ nhûäng àiïìu maâ seä diïîn tiïën theocaách chuáng ta muöën – thò cuöåc àúâi böîng nhiïn seä trúã nïn coáchiïìu sêu hún vaâ àaáng söëng hún. Cuöën saách naây seä giuáp baåntòm ra nhûäng gò thûåc sûå coá yá nghôa àöëi vúái baån vaâ laâm thïë naâoàïí têåp trung vaâo nhûäng àiïìu àoá.

YÁ tûúãng thûá hai – laâ chuáng ta coá thïí taåo ra àûúåc nhiïìu húntûâ ñt hún – thò khöng roä lùæm. Nguyïn lyá tiïën böå cho rùçng chuángta luön luön coá thïí àaåt àûúåc nhiïìu hún nhûäng gò chuáng tamuöën vúái ñt nùng lûúång, möì höi vaâ ûu tû hún. YÁ tûúãng naây,rùçng chuáng ta khöng chó coá thïí caãi thiïån àaáng kïí sûå viïåc maâcoân laâm àûúåc vúái ñt cöng sûác hún, àuáng laâ mang tñnh caáchmaång, rêët tûúng phaãn vúái sûå hiïíu biïët thöng thûúâng, àaáng àïínghiïn cûáu cêín thêån.

Cuöën saách seä hûúáng dêîn caác baån aáp duång ñt laâ nhiïìu vaânhiïìu tûâ ñt vaâo baãn thên, cöng viïåc vaâ thaânh cöng, tiïìn baåc,quan hïå, vaâ cuöåc söëng àún giaãn, tûúi àeåp, àöìng thúâi seä giuápbaån xêy dûång kïë hoaåch haânh àöång àïí biïën àöíi cuöåc àúâi mònh.

15

Phêìn 1Giúái thiïåu

16

17

1YÁ tûúãng lúán laâ gò?

Khöng hùèn phaãi laâm nhûäng àiïìu phi thûúâng múái

coá àûúåc kïët quaã phi thûúâng.

Warren Buffett

Cuöåc söëng hiïån àaåi laâ möåt sai lêìm. Töi khöng noái vïìnhûäng tiïën böå kyâ diïåu maâ chuáng ta àaåt àûúåc vïì

khoa hoåc, cöng nghïå vaâ kinh doanh àaä laâm cho chuáng ta ùnngon hún, treã lêu hún, söëng thoå hún, chïë ngûå àûúåc bïånh têåt,ài laåi dïî daâng vaâ àûúåc hûúãng tiïån nghi hún nhiïìu caác thïë hïåài trûúác.

Chñnh caách thûác chuáng ta töí chûác cuöåc söëng caá nhên vaâ xaähöåi laâ möåt sai lêìm. Thay vò laâm viïåc àïí söëng, chuáng ta laåi söëng

18

àïí laâm viïåc. Nïëu chuáng ta tûå tin hún vaâ coá triïët lyá àuáng, chuángta àaä coá thïí hoaân thaânh thêåm chñ hún nhiïìu lêìn so vúái bêy giúâvaâ yïu thñch cöng viïåc cuãa chuáng ta hún, nhûng chó phaãi laoàöång ñt thúâi gian hún vaâ daânh phêìn lúán nùng lûúång cuãa ta chocuöåc söëng gia àònh vaâ xaä höåi.

Àiïìu naây seä laâ möåt biïën chuyïín lúán lao vïì caách chuáng ta traãinghiïåm cuöåc söëng. ÚÃ àêy sûå tiïën böå àang chaåy thuåt luâi. Chuángta thûúâng quen vui hûúãng cuöåc söëng thùng bùçng vaâ tûå taåi, vúáilöëi söëng thanh nhaân, ung dung vïì thúâi gian hún, quan têmnhiïìu hún àïën gia àònh vaâ baån beâ, xaä höåi cöng bùçng vaâ baácaái hún, nhaä nhùån vúái ngûúâi laå hún, giaãm búát cùng thùèng àêìuoác vaâ chaán naãn, ñt lïå thuöåc vaâo rûúåu vaâ ma tuáy, ñt àam mï tiïìnbaåc vaâ quyïìn lûåc. Giúâ àêy chuáng ta yá thûác nhiïìu hún vïì baãnthên vaâ súã thñch caá nhên, nhûng phêìn nhiïìu chuáng ta caãmthêëy hoaãng súå trûúác sûå tûå do múái. Chuáng ta lo êu nhiïìu hún,tòm kiïëm trong tuyïåt voång aão giaác vïì sûå an toaân, maâ duâ coákhöng ngûâng phêën àêëu àiïn cuöìng noá vêîn cûá luâi xa khoãichuáng ta.

Cuöåc söëng thúâi nay chia thaânh nhõp söëng nhanh vaâ nhõpsöëng chêåm. Caã hai àïìu ñt àûúåc chêëp nhêån so vúái nhõp söëngphöí biïën cuãa ngaây trûúác. Àöëi vúái nhiïìu ngûúâi, nhõp söëng chêåmcoá nghôa laâ khöng an toaân vïì kinh tïë: thu nhêåp keám, võ thïë xaähöåi thêëp, lo thêët nghiïåp, vaâ khöng àûúåc hûúãng nhûäng tiïånnghi vêåt chêët ngaây caâng tùng nhû nhûäng ngûúâi theo nhõpsöëng nhanh. Nhûng nhõp söëng nhanh khöng phaãi laâ khöng coánhûäng ruãi ro cuãa noá. Àöëi vúái nhiïìu ngûúâi noá coá nghôa laâ nöîiaám aãnh duy nhêët àïí tiïën lïn phña trûúác, toaân têm cho cöngviïåc vúái caái giaá laâ nhûäng möëi quan hïå caá nhên, vaâ löëi söëng

19

àiïn cuöìng xem troång cöng viïåc hún bêët cûá gò khaác. Nhõp söëngnhanh cuäng mang laåi êu lo vaâ thiïëu thöën, cho duâ trong trûúânghúåp naây laâ thiïëu thöën thúâi gian vaâ tònh caãm chûá khöng phaãitiïìn baåc.

Nïëu phên tñch naây vïì nhûäng lúåi thïë vêåt chêët vaâ bêët lúåi vïìcaá nhên cuãa cuöåc söëng hiïån àaåi àûúåc taán àöìng, thò töi coáchuyïån àïí noái àêy. Nïëu chuáng ta thûâa nhêån rùçng cuöåc söënghiïån àaåi hiïåu quaã úã cêëp àöå vêåt chêët, khoa hoåc vaâ kyä thuêåt,nhûng laåi thûúâng laâm ngheâo naân cuöåc söëng caá nhên cuãa chuángta, thò töi coá thïí tuyïn böë rùçng coá möåt caách rêët múái meã giuápthoaát khoãi tònh traång naây.

Töi àang noái àïën nguyïn lyá 80/20, vúái quan saát rùçng khoaãng80% kïët quaã bùæt nguöìn tûâ 20% hoùåc ñt hún nhûäng nguyïnnhên. Phêìn tiïëp theo trong chûúng naây töi seä giaãi thñch nguyïnlyá naây hoaåt àöång nhû thïë naâo vúái nhiïìu vñ duå múái meã. Coân bêygiúâ, töi chó noái rùçng trong khi nguyïn lyá 80/20 àûúåc aáp duångthaânh cöng trong kinh doanh vaâ kinh tïë hoåc, vaâ àaä cheâo laái sûåtiïën böå suöët caã quaá trònh cuãa thïë giúái hiïån àaåi, noá vêîn chûaàûúåc aáp duång vaâo bêët kyâ àiïìu gò úã qui mö tûúng tûå trong cuöåcsöëng caá nhên. Nïëu noá àaä àûúåc aáp duång thò chuáng ta coá thïíhûúãng thuå cuöåc söëng nhiïìu hún, laâm viïåc ñt hún vaâ àaåt thaânhtûåu nhiïìu hún.

Trong thûåc tïë, caách töët nhêët àïí àaåt àûúåc nhiïìu hún laâ laâmñt ài. Ñt laåi laâ nhiïìu khi chuáng ta têåp trung vaâo möåt vaâi viïåcthûåc sûå quan troång, chûá khöng phaãi caái töëi thiïíu cuãa nhûänggò mang laåi haånh phuác cho chñnh chuáng ta vaâ ngûúâi thên cuãamònh.

20

Cuöåc àúâi naây seä ra sao nïëu traân àêìy sûå quan têm,Ta khöng coân thúâi gian àïí

chùm chùm àûáng nhòn nûäa.William Henry Davies

Töi seä lyá giaãi nhû thïë naâo vaâ vò sao sûã duång nguyïn lyá 80/20 coá thïí gêy ra sûå thay àöíi cú baãn vïì caách chuáng ta tiïëp cêåncuöåc söëng úã Chûúng 2 vaâ 3. Nhûng töi khöng cho pheáp mònhchaåy trûúác chñnh mònh. Trûúác hïët, töi seä giúái thiïåu vúái caác baånàêìy àuã vïì nguyïn lyá 80/20, möåt trong nhûäng khaám phaá laâmmï say, coá aãnh hûúãng sêu röång vaâ gêy ngaåc nhiïn nhêët trongvoâng 200 nùm qua.

Nïëu ta choån lêëy 100 ngûúâi vaâ chia thaânh möåt nhoám80 vaâ möåt nhoám 20 ngûúâi, chuáng ta seä kyâ voång

nhoám 80 ngûúâi hoaân thaânh gêëp böën lêìn nhoám kia. Vaâ nïëuchuáng ta choån ngêîu nhiïn thò coá leä noá xaãy ra nhû thïë thêåt.

Tuy nhiïn haäy tûúãng tûúång möåt thïë giúái khêåp khiïîng

núi 20 ngûúâi àaåt àûúåc

nhiïìu kïët quaã hún 80 ngûúâi kia.

Haäy laâm cho thïë giúái khêåp khiïîng àoá laå àúâi hún. Thûã tûúãngtûúång rùçng 20 ngûúâi àoá khöng chó àaåt àûúåc nhiïìu hún 80ngûúâi, maâ hoå coân àaåt àûúåc nhiïìu hún gêëp böën lêìn.

21

Àiïìu naây àuáng laâ ngûúåc àúâi. Chuáng ta seä nghô rùçng 80ngûúâi seä àaåt àûúåc gêëp böën lêìn 20 ngûúâi. Bêy giúâ, trong caái thïëgiúái laå luâng vaâ khöng cên xûáng naây, chuáng ta tûúãng tûúångngûúåc laåi: 20 ngûúâi naây bùçng caách naâo àoá àaä coá àûúåc kïët quaãgêëp böën lêìn 80 ngûúâi kia.

Khöng thïí laâm àûúåc û? Khöng thïí xaãy ra sao? Chùæc chùænrùçng caái thïë giúái khêåp khiïîng àoá, duâ khoá coá thïí hònh dung raàûúåc, phaãi laâ rêët hiïëm.

Chuyïån gò xaãy ra nïëu möåt ngaây naâo àoá chuáng ta phaát hiïånra rùçng chùèng nhûäng khöng bònh thûúâng, thïë giúái khêåp khiïîngàoá thûåc tïë laåi laâ tiïu biïíu - rùçng thïë giúái thûúâng phên chiathaânh möåt söë thïë lûåc rêët huâng maånh vaâ söë àöng laâ nhûängngûúâi hoaân toaân khöng quan troång. Liïåu àiïìu naây coá àaãongûúåc toaân böå quan àiïím cuãa chuáng ta hay khöng?

Àêy chñnh laâ àiïìu xaãy ra khi chuáng töi khaám phaá nguyïn

lyá 80/20.

Chuáng töi phaát hiïån rùçng 20% con ngûúâi àûáng àêìu, lûåclûúång tûå nhiïn, àêìu vaâo kinh tïë, hay bêët kyâ nguyïn nhên gòkhaác maâ chuáng ta coá thïí cên àong ào àïëm àûúåc, àem àïën tiïubiïíu khoaãng 80% kïët quaã, thaânh quaã hay hiïåu quaã.

Àïëm caác thaânh phöë haâng àêìu cuãa nûúác Anh, töi thêëy rùçng53 thaânh phöë lúán nhêët coá 25.793.036 ngûúâi dên sinh söëng,vaâ 210 thaânh phöë àûáng tiïëp theo coá 6.539.772 ngûúâi. Àêy laâmöëi quan hïå 80/20 chñnh xaác àïën kinh ngaåc: 20,2% thaânhphöë chiïëm söë dên 79,8%.1

53 trong söë 263 thaânh phöë = 20,2%

25.793.036 trong söë 32.332.808 dên = 79,8%

22

Quyïìn nùng cuãa nguyïn lyá 80/20 töìn taåi trong söë liïåu àoá thêåtkhaác thûúâng, khöng nhû chuáng ta nghô. Dûúâng nhû chuáng taàûúåc lêåp trònh – coá leä do nïìn vùn hoáa tûå do cuãa chuáng ta hoùåccaãm giaác bêím sinh vïì sûå quên bònh - àïí mong chúâ bûác tranhnhû trong hònh 1, úã àoá nhên vaâ quaã khaá laâ ngang bùçng nhau.

Nhên Quaã

Hònh 1: Nhên vaâ quaã: Àiïìu chuáng ta mong muöën

Thay vaâo àoá, caái maâ chuáng ta coá àûúåc thò hoaân toaân khaác,theo kiïíu hònh 2

Nhên Quaã

Hònh 2: Nhên vaâ quaã: Àiïìu thûåc tïë xaãy ra

23

Sau àêy laâ möåt söë minh hoåa khaác:

Nùm ngûúâi ngöìi àaánh baâi poker. Hêìu nhû möåt ngûúâi trongsöë àoá – 20% – seä ra vïì vúái ñt nhêët 80% söë tiïìn thùæng àûúåc.

Trong bêët kyâ möåt cûãa haâng baán leã lúán naâo, 20% nhên viïnbaán haâng seä baán àûúåc trïn 80% doanh söë.

Caác nghiïn cûáu cuäng cho thêëy tûúng tûå rùçng 20% khaáchhaâng àem laåi trïn 80% lúåi nhuêån cho bêët cûá cöng ty naâo. Thñduå, Ngên haâng Royal cuãa Canada àùåt taåi Toronto múái àêytñnh toaán lúåi nhuêån möîi khaách haâng cuãa mònh àûa laåi nhûthïë naâo. Ngûúâi ta ngaåc nhiïn khi biïët rùçng 17% khaách haângàem laåi 93% lúåi nhuêån.

Khöng àêìy 20% nhûäng ngöi sao truyïìn thöng löi keáo àûúåc80% sûå chuá yá cuãa cöng chuáng, vaâ hún 80% söë saách baán ralaâ cuãa 20% taác giaã.

Trïn 80% nhûäng bûúác àöåt phaá vïì khoa hoåc xuêët phaát tûâchûa àïën 20% caác khoa hoåc gia. Trong moåi thúâi àaåi, chñnhsöë ñt nhûäng nhaâ khoa hoåc àûúåc vinh danh laåi chiïëm hêìu hïëtnhûäng phaát minh.

Thöëng kï vïì töåi phaåm liïn tuåc cho thêëy khoaãng 20% tïntröåm chöm troát loåt 80% taâi saãn mêët cùæp.

AI ÑÖÔÏC HEÏN HOØ NHIEÀU NHAÁT THEO KIEÅU HEÏN HOØ TOÁC ÑOÄ?

Phong traøo gaàn ñaây nhaát cuûa ngöôøi ñoäc thaân ôû New York vaøLondon – duø noù coù theå ñaõ xeïp xuoáng luùc baïn ñoïc cuoán saùch naøy –laø heïn hoø toác ñoä.

Hình thöùc cuûa noù nhö theá naøy: ñöa khoaûng 20-40 ngöôøi vaøochung moät phoøng. Nöõ giôùi ngoài ôû baøn, coøn nam thì di chuyeån töø choã

24

naøy sang choã khaùc. Moãi ñoâi coù töø 3-5 phuùt chuyeän troø tröôùc khingöôøi nam chuyeån sang ngöôøi nöõ tieáp theo. Moãi ngöôøi ñeo moät consoá rieâng vaø baïn phaûi ghi laïi soá cuûa baát kyø ngöôøi naøo baïn muoán heïnhoø. Ban toå chöùc seõ thu laïi baûn ghi cheùp cuûa baïn vaøo cuoái buoåi toáihoâm ñoù vaø gheùp nhöõng ñoâi thích nhau laïi. Ngaøy hoâm sau hoï gôûiemail nhöõng ñoâi ñöôïc gheùp vôùi ñaày ñuû teân vaø ñòa chæ lieân laïc.

Ngöôøi ñieàu haønh chính heïn hoø toác ñoä ôû Hoa Kyø khaúng ñònhraèng haàu heát nhöõng cuoäc heïn hoø rôi vaøo töông ñoái soá ít nhöõngngöôøi tham döï. “Ít nhaát 75% söï quan taâm loït vaøo khoaûng 25%ngöôøi,” oâng nhaän xeùt. “Leõ taát nhieân hoï coù xu höôùng laø nhöõngngöôøi haáp daãn, nhöng cuõng coù moät thöïc teá laø phaân nöûa nhöõng anhchaøng laøm toát ñaõ töøng ñeán vôùi heïn hoø toác ñoä tröôùc ñoù, vaø vìvaäy töï tin hôn.”

Döôøng nhö ñeå coù ñöôïc nhieàu cuoäc heïn, thì neân tham döï ítnhaát hai laàn söï kieän heïn hoø toác ñoä.

Lûu yá rùçng 80/20 chó laâ caách ruát goån àöëi vúái möëi quan hïårêët chïnh lïåch giûäa nhên vaâ quaã. Caác con söë khöng phaãi àïícöång laåi cho àuã 100. Trong möåt söë trûúâng húåp, 30% nhên dêînàïën 70% quaã. Nhûäng vñ duå khaác coá thïí cho thêëy quan hïå 70/20: 20% nhên dêîn àïën 70% quaã. Hoùåc coá thïí phên chia 80/10, 90/10 hay thêåm chñ 99/1.

Chuáng töi thûúâng thêëy möåt hònh aãnh thêåm chñ coân lïåch xahún caã mûác 80/20, àoá laâ khi tó lïå con ngûúâi vaâ nguyïn nhênthêëp hún nhiïìu mûác 20%, trong möåt söë trûúâng húåp ñt àïën mûác1% hay thêëp hún nûäa, àem àïën 80% kïët quaã. Àêy laâ möåt vaâivñ duå rêët khêåp khiïîng:

25

Betfair, “saân giao dõch caá cûúåc” haâng àêìu thïë giúái, núi ngûúâita àaánh cûúåc vúái nhau, cho biïët 90% söë tiïìn àùåt cûúåc laâ cuãa10% khaách haâng.

Taåi Indonesia nùm 1985, ngûúâi Hoa chiïëm chûa àêìy 3% söëdên, nhûng súã hûäu 70% cuãa caãi.2 Tûúng tûå, ngûúâi Hoa chóchiïëm möåt phêìn ba dên söë Malaysia, tuy nhiïn súã hûäu 95%cuãa caãi.3 Taåi Mauritius, caác gia àònh ngûúâi Phaáp chiïëm 5%dên söë nhûng súã hûäu 90% cuãa caãi.

Trong söë 6700 ngön ngûä, 100 ngön ngûä – 1,5% haâng àêìu– laâ àûúåc 90% ngûúâi dên trïn thïë giúái sûã duång.

Trong möåt thñ nghiïåm nöíi tiïëng, nhaâ Têm lyá hoåc StanleyMilgram àaä choån ngêîu nhiïn 160 cöng dên cuãa Omaha,Nebraska vaâ àïì nghõ hoå gúãi möåt tuái haâng cho möåt ngûúâi möigiúái chûáng khoaán úã Boston, nhûng khöng gúãi trûåc tiïëp. Hoåphaãi gúãi tuái haâng cho möåt ngûúâi naâo àoá maâ hoå quen biïët,röìi ngûúâi àoá phaãi chuyïín noá cho ngûúâi khaác coá quan hïå vúáimònh, maâ hoå nghô coá thïí biïët ai àoá quen vúái ngûúâi gêìn guäivúái ngûúâi möi giúái chûáng khoaán, vên vên. Hêìu hïët caác tuáihaâng àïën àûúåc ngûúâi möi giúái chûáng khoaán trong voâng saáubûúác, dêîn àïën yá tûúãng “saáu cêëp àöå phên chia”. Nhûng àiïìuchuáng ta xeát àïën laâ hún möåt nûãa caác tuái haâng àïën àûúåc vúáingûúâi möi giúái chûáng khoaán thöng qua chó ba ngûúâi coáquan hïå röång úã Boston. Ba ngûúâi àoá coá vai troâ quan troångtrong viïåc coá àûúåc kïët quaã mong muöën hún nhiïìu so vúái têëtcaã caác cû dên khaác cuãa Boston.4

Dõch bïånh xaãy ra do möåt tó lïå rêët nhoã caác ca bïånh, vaâ sauàoá aãnh hûúãng àïën toaân böå. Lêëy thñ duå vïì àúåt buâng phaátbïånh lêåu taåi khu vûåc quanh Colorado Springs núi chó coá 6%

26

dên söë thaânh phöë nhûng chiïëm àïën 50% ca nhiïîm bïånh.Àiïìu tra phaát hiïån ra rùçng 168 ngûúâi gùåp gúä trong 6 quaánbar àaä gêy nïn toaân böå trêån dõch. Vò thïë, chûa àêìy 1% dênsöë cuãa Colorado Springs chõu traách nhiïåm àöëi vúái 100% dõchbïånh.5

Ngûúâi Myä chiïëm chûa àêìy 5% dên söë thïë giúái, nhûng laåi tiïuthuå 50% lûúång cocain.

Trïn 80% cuãa caãi àûúåc taåo ra tûâ nhûäng lônh vûåc kinh doanhmúái xuêët phaát tûâ chûa àïën 20% nhûäng ngûúâi khúãi taåo rachuáng. Coá leä chó 1% caác cöng ty múái trong 30 nùm qua – kïícaã Microsoft coá taâi saãn trïn 200 tó àöla – chiïëm 80% giaá trõàûúåc taåo nïn. Tûúng tûå, 1% caác doanh gia – àaáng chuá yá laâBill Gates ngûúâi coá trïn 30 tó àöla – àaä laâm ra 80% taâi saãntûâ caác doanh nghiïåp múái.

Caác taâi liïåu lõch sûã àaä cho thêëy rùçng mêåt vuå taåi chêu Êu biïëtàûúåc trong nhûäng nùm tûâ 1847 àïën 1917 coá haâng nghòn“nhaâ caách maång chuyïn nghiïåp”. Tuy nhiïn, chó möåt ngûúâitrong söë àoá – Vladimir Ilyich Ulyanov, ngûúâi xûng laâ Lï-nin– múái thûåc sûå tiïën haânh cuöåc caách maång lêu daâi. Vò thïë, möåtnhaâ caách maång trong söë trïn 3.000 – 0,03% nhaâ caách maångtaåo nïn 100% nhûäng cuöåc caách maång thaânh cöng trong thúâigian àoá. Cho duâ àêy laâ möåt vñ duå cûåc àoan, nhûng tronglõch sûã coá àêìy rêîy nhûäng trûúâng húåp möåt thiïíu söë rêët ñtnhûäng taác nhên àaä laâm biïën àöíi toaân böå tònh thïë.

Chùæc chùæn laâ 20% hay ñt hún nûäa nhûäng ngûúâi taåo ra 80%hoùåc hún caác kïët quaã, duâ töët hay xêëu, cuäng khöng phaãi àûúåcchoån lûåa ngêîu nhiïn. Hoå khöng phaãi laâ tiïu biïíu. Hoå laâm

27

ngûúâi ta quan têm chñnh vò hoå taåo ra nhûäng kïët quaã ñt nhêëtlaâ hún 10 àïën 20 lêìn so vúái kïët quaã maâ ngûúâi khaác taåo ra. Donhûäng ngûúâi coá hiïåu suêët cao nhû vêåy khöng phaãi thöng minhhún ngûúâi khaác gêëp 10 hoùåc 20 lêìn, maâ chñnh phûúng phaápvaâ nguöìn lûåc hoå sûã duång coá sûác maånh khaác thûúâng.

Muön mùåt cuöåc söëng

Nguyïn lyá 80/20 khöng chó aáp duång cho nhûäng nhoám ngûúâivaâ haânh vi cuãa hoå, maâ gêìn nhû àöëi vúái moåi mùåt cuãa cuöåcsöëng. Luön töìn taåi möåt thiïíu söë nhoã vúái lûåc lûúång rêët huângmaånh vaâ àaåi àa söë khöng coá vai troâ quan troång. Thñ duå:

20% quöëc gia vúái chûa àêìy 20% dên söë thïë giúái tiïu thuå 70%nùng lûúång, 75% kim loaåi vaâ 85% göî.

Chûa àïën 20% bïì mùåt traái àêët cho 80% khoaáng saãn.

Dûúái 20% söë loaâi gêy ra hún 80% suy thoaái vïì sinh thaái.Ngûúâi ta ûúác tñnh chó möåt trong söë 30 triïåu loaâi trïn traái àêët,tûác laâ 0,00000003%, laâ nguyïn nhên cuãa 40% thiïåt haåi.

Möåt tó lïå phêìn trùm rêët nhoã caác thiïn thaåch rúi xuöëng traáiàêët gêy ra trïn 80% töín thêët.

Chûa àêìy 20% cuöåc chiïën dêîn àïën hún 80% thûúng vong.

Àa söë haãi cêíu con úã Alaska chïët non; 80% nhûäng con söëngsoát laâ con cuãa 20% caá thïí meå.

Duâ baån ài àêu cuäng thïë, khöng àïën 20% àaám mêy gêy ra80% mûa.

Gêìn 20% têët caã baãn nhaåc àaä ghi êm àûúåc biïíu diïîn hún 80%thúâi gian. Nïëu baån ài xem möåt chûúng trònh ca nhaåc, nhaåcrock hay cöí àiïín cuäng thïë, nhûäng khuác nhaåc quen thuöåc

28

xûa cuä, möåt phêìn rêët nhoã trong toaân böå caác tiïët muåc, seäàûúåc trònh têëu laåi.

Chûa àïën 20% caác baáu vêåt trong kho taåi hêìu hïët caác baãotaâng nghïå thuêåt àûúåc trûng baây trïn 80% thúâi gian.

Vïì àêìu tû cuãa caác nhaâ tû baãn thaânh cöng, 5% trong söë hoåcung cêëp 55% tiïìn mùåt, 10% chiïëm 73%, vaâ 15% chiïëm töíngsöë 82%.

Gêìn 20% caác phaát minh coá 80% taác àöång vaâo cuöåc söëngchuáng ta. Trong thïë kyã 20, nùng lûúång haåt nhên vaâ maáy vitñnh coá leä àaä aãnh hûúãng nhiïìu hún haâng trùm nghòn phaátkiïën vaâ cöng nghïå múái khaác.

Trïn 80% lûúng thûåc coá àûúåc tûâ chûa àïën 20% àêët àai.Tûúng tûå, traái cêy chiïëm tó lïå thêëp hún 20% nhiïìu vïì sinhkhöëi hay troång lûúång cuãa caã cêy hay dêy leo. Vaâ thõt laâ möåtdaång tinh goån cuãa söë lûúång cûåc lúán nguä cöëc vaâ coã àaä àûúåctiïu hoáa.

Caác loaåi thûác uöëng cuäng laâ möåt minh chûáng cûåc àoan cuãanguyïn lyá 80/20. Caái gò laâm cho Coca-Cola giaá trõ hún nhiïìuso vúái caác loaåi nûúác giaãi khaát khaác trïn haânh tinh naây? Cöngthûác bñ êín vïì möåt lûúång tñ xñu chêët cö àùåc hoâa vúái möåt lûúångnûúác lúán taåo thaânh “Coke”. Hay àiïìu gò laâm cho bia vaâ caácnhaän hiïåu bia trúã nïn khaác biïåt?

Trong thûåc tïë, toaân böå quaá trònh trong cuöåc söëng, tûâ quaãàêëu àïën cêy söìi to lúán, tûâ luáa maåch àïën öí baánh mò àïìu laâsûå diïîn àaåt hoaân haão cuãa nguyïn lyá 80/20, úã cêëp àöå àêìyàuã nhêët. Nhên nhoã, quaã lúán.

Cuöëi cuâng, sûå tiïën hoáa cho ta möåt thñ duå thêåt tuyïåt vúâi vïìtñnh choån loåc. Nhaâ sinh vêåt hoåc Richard Dawkins ûúác tñnh

29

rùçng 1% caác loaâi tûâng xuêët hiïån trïn traái àêët taåo thaânh 100%caác loaâi hiïån àang töìn taåi.

Nguyïn lyá 80/20 hiïåu nghiïåm khùæp núi trong cuöåc söëng. Àoálaâ àiïìu kinh ngaåc, khöng nhû chuáng ta nghô. Coá möåt sûå mêëtcên àöëi lúán giûäa nhên vaâ quaã.

Phêìn lúán nhên coá ñt quaã,

chó möåt söë chuyïín hoáa vaâo cuöåc söëng.

Nhiïìu ngûúâi tin rùçng nguyïn lyá 80/20 vúái sûå nhêënmaånh 20% haâng àêìu vöën laâ thuyïët tinh hoa. Nhûng

àiïìu àoá laâ nhêìm lêîn. Thêåt laâ aão tûúãng rùçng coá giúái haån naâo àoávïì àöëi tûúång sûã duång nguyïn lyá 80/20, hoùåc àoá laâ lúåi ñch coátöíng bùçng khöng. Khöng phaãi laâ töi àûúåc hûúãng lúåi tûâ nguyïnlyá naây thò ngûúâi khaác phaãi chõu thiïåt.

Àïí phaãn biïån àöëi vúái lêåp luêån àêëy chùèng qua laâ thuyïët tinhhoa bõ laåc àïì: tiïën böå laâ àiïìu mong muöën vaâ noá giuáp ñch chomoåi ngûúâi. Sûå hoaân haão vaâ bònh àùèng àïìu khöng thïí coá àûúåc,vaâ theo töi thò àïìu khöng àûúåc ngûúâi ta mong muöën. Nguyïnlyá 80/20 chùèng tinh hoa hún gò nhûäng thûá nhû tiïìn baåc, taâisaãn riïng, hay vùæc-xin phoâng chöëng bïånh têåt. Chuáng àïìu laâcöng cuå àïí caãi thiïån cuöåc söëng cho moåi ngûúâi.

Bêët kyâ ai cuäng coá thïí caãi thiïån cuöåc söëng cuãa mònh bùçngcaách sûã duång phûúng thûác 80/20: viïåc aáp duång nguyïn lyá

30

80/20 vaâo cuöåc söëng haâng ngaây cuãa chuáng ta nhùçm muåc tiïugiaãm búát sûå gùæng sûác vaâ êu lo, àöìng thúâi gia tùng haånh phuácvaâ kïët quaã maâ ta muöën. Chuáng ta sûã duång phûúng thûác 80/20 àïí theo àuáng baãn chêët cuãa vuä truå, taåo ra kïët quaã khaã quanhún möåt caách dïî daâng hún. Khi chuáng ta laâm thïë, ngûúâi khaáccuäng àûúåc hûúãng lúåi nûäa.

Àiïìu gò seä xaãy ra nïëu moåi ngûúâi àïìu sûã duång phûúng thûác80/20? Moåi ngûúâi seä giaâu coá hún lïn. Vêîn seä coá phêìn trïn 20%vaâ phêìn dûúái cuâng 80% cuãa moåi thûá khöng? Chùæc chùæn laâ coá.Nïëu khöng thò chùèng coá àiïìu gò caãi thiïån hún diïîn ra. Chó khinaâo chuáng ta àaåt àïën möåt thïë giúái khöng tûúãng hay coäi niïëtbaân - möåt thïë giúái hoaân haão – thò nguyïn lyá 80/20 khöng coântaác duång nûäa. May thay àiïìu àoá seä khöng xaãy ra vaâ chuáng taluön coá caái gò àoá àïí caãi thiïån.

Theo kinh nghiïåm cuãa riïng töi vaâ haâng trùm nghòn ngûúâiàaä phaát hiïån rùçng sûã duång nguyïn lyá 80/20 coá thïí taác àöångkhöng chó vïì mùåt kinh tïë xaä höåi, maâ coân cuöåc söëng caá nhêncuãa chuáng ta nûäa. Noá laâm cho chuáng ta haånh phuác, hoaânthaânh nhiïåm vuå vaâ thû giaän. Chuáng ta bùæt àêìu bùçng viïåc taåora nhiïìu hún tûâ ñt nöî lûåc hún...

31

2Saáng taåo nhiïìu tûâ söë ñt

Nhiïìu ngûúâi lïn àûúåc thiïn àûúâng chó bùçng nûãa

cöng sûác so vúái xuöëng àõa nguåc.

Ben Johnson

Toaân böå lõch sûã loaâi ngûúâi, toaân böå tiïën böå cuãa nïìnvùn minh xoay quanh viïåc coá àûúåc nhiïìu hún tûâ

söë ñt.

Gêìn 8000 nùm trûúác, con ngûúâi chuyïín tûâ sùn bùæt thuáhoang, haái lûúåm cêy traái sang hïå thöëng nöng nghiïåp, canh taácàêët àai vaâ chùn nuöi gia suác. Töí tiïn chuáng ta coá àûúåc thûácùn nhiïìu hún vaâ ngon hún maâ ñt phaãi vêåt löån kiïëm söëng vaâ ñtnguy hiïím hún.

Cho àïën caách àêy 300 nùm, 98% dên söë lao àöång trïn àêëtàai. Thïë röìi cuöåc caách maång nöng nghiïåp xaãy ra, maáy moácàûúåc sûã duång àïí laâm thay àöíi nùng suêët. Ngaây nay taåi caác

32

nûúác phaát triïín, nöng nghiïåp chó sûã duång 2-3% lûåc lûúång laoàöång, nhûng saãn xuêët ra rêët nhiïìu lûúng thûåc àa daång vaânhiïìu dinh dûúäng hún. Àoá chñnh laâ àûúåc nhiïìu hún tûâ söë ñt.

Xa löå phaát triïín kinh tïë trong 400 nùm qua cuäng àaåt àûúåcnhiïìu hún bùçng viïåc xaác àõnh ñt ài möåt vaâi nguöìn lûåc vaâphûúng phaáp hiïåu quaã (20%) vaâ nhên röång chuáng, àïí coá thïmnhiïìu kïët quaã vúái nguöìn lûåc ñt hún. Lûúång àêët àai, vöën, laoàöång, quaãn lyá, nguyïn vêåt liïåu àûúåc sûã duång caâng ñt ài àïí taåora kïët quaã chêët lûúång vaâ söë lûúång cao hún: nhiïìu theáp hún tûâñt quùång sùæt, vöën vaâ lao àöång; nhiïìu xe cöå töët hún tiïët kiïåmnùng lûúång vaâ chi phñ hún; nhiïìu haâng tiïu duâng àuã loaåi húncoá nhiïìu tñnh nùng vaâ chêët lûúång cao hún vúái giaá reã hún.

Möåt thïë kyã trûúác, maáy tñnh chûa xuêët hiïån. Chó caách àêy 40nùm, möåt vaâi chiïëc maáy tñnh to lúán, cöìng kïình àûúåc chïë taåobùçng cöng sûác vaâ chi phñ rêët lúán. Nùng lûåc maáy tñnh cuãa caãhaânh tinh luác bêëy giúâ coân keám xa so vúái chiïëc maáy tñnh xaáchtay töi àang duâng. Maáy tñnh ngaây caâng trúã nïn reã, goån, dïî sûãduång hún vaâ maånh hún. Chuáng minh hoåa cho cuåm tûâ nhiïìuhún tûâ ñt hún.

Möîi möåt tiïën böå vïì vêåt chêët cuãa loaâi ngûúâi – vïì khoa hoåc,cöng nghïå, mûác söëng, nhaâ úã, thûåc phêím, sûác khoãe vaâ tuöíi thoå,vïì giaãi trñ, ài laåi, vïì moåi thûá laâm cho cuöåc söëng hiïån àaåi phongphuá vaâ vui veã hún trûúác - àïìu thïí hiïån nhiïìu hún tûâ ñt hún.

Chuáng ta thûúâng coá àûúåc nhiïìu hún tûâ ñt hún àún giaãn bùçngcaách boã búát caái gò àoá. Mön àaåi söë cho pheáp chuáng ta tñnh toaándïî daâng hún nhiïìu bùçng caách lûúåt búát caác söë haång, àoá laâ cúsúã cho nhûäng bûúác àöåt phaá vïì lêåp trònh maáy tñnh. Maång toaâncêìu vêån haânh bùçng caách loaåi ài yïëu töë khoaãng caách vaâ võ trñkhoãi phûúng trònh. Maáy nghe nhaåc Sony Walkman, laâ möåt

33

caách tên phi thûúâng, thûåc ra laâ chiïëc maáy cassette boã búát àiböå khuïëch àaåi vaâ loa, nhûng taåo ra caách nghe nhaåc cûåc kyâlinh hoaåt khùæp moåi núi. Möåt ly dry martini trúã nïn rêët ngonnïëu boã ài rûúåu Martini.1 Toaân böå ngaânh cöng nghiïåp thûác ùnnhanh chó laâ nhûäng nhaâ haâng khöng coá nhên viïn phuåc vuå.

Khöng quaá khi noái rùçng nhiïìu hún tûâ ñt hún laâ nguyïn tùæccú baãn maâ khoa hoåc, cöng nghïå vaâ kinh doanh hiïån àaåi thuácàêíy mûác söëng khùæp núi.

Nguyïn lyá 80/20 noái rùçng thiïíu söë nguyïn nhên coá thïí dêînàïën àaåi àa söë kïët quaã. Nïëu chuáng ta biïët rùçng kïët quaã laâ caáita cêìn, vò thïë chuáng ta coá thïí tòm kiïëm caách thûác siïu hiïåu quaãàïí coá àûúåc nhûäng kïët quaã àoá. Nguyïn lyá 80/20 àaãm baão rùçngluön coá caách àïí laâm. Luác naâo cuäng vêåy, nhiïìu hún tûâ ñt hún laâàiïìu coá thïí, nïëu chuáng ta tòm ra àûúåc 20% vaâng àoá: tûác conngûúâi, phûúng phaáp vaâ nguöìn lûåc cûåc kyâ saáng taåo vaâ hiïåu quaã.

Nhûäng cöng ty vaâ quöëc gia tòm caách àem laåi nhiïìu giaá trõhún àöëi vúái ñt cöng sûác, nhên lûåc vaâ tiïìn baåc hún, nhûng hoåkhöng bao giúâ nguã quïn trïn vinh quang, vò luön coân caáchàem laåi thêåm chñ nhiïìu hún tûâ ñt hún nûäa vaâ súám muöån seä coángûúâi tòm ra. Chñnh vò nguyïn lyá 80/20, kinh tïë khöng ngûângtiïën triïín.

Chuáng ta khöng aáp duång nhiïìu hún tûâ ñt hún vaâocuöåc söëng caá nhên

Mùåc duâ thïë giúái hiïån àaåi tuên theo qui luêåt phaát triïín –nguyïn tùæc kinh tïë vaâ khoa hoåc cuãa nhiïìu hún tûâ ñt hún –nhûng laåi thêët baåi khi aáp duång àuáng nguyïn lyá naây vaâo caáchthûác chuáng ta töí chûác cuöåc söëng riïng tû vaâ xaä höåi. Nguyïn

34

tùæc hiïån àaåi àöëi vúái caá nhên àoá laâ àûúåc nhiïìu hún tûâ nhiïìuhún. Àïí coá nhiïìu tiïìn hún, àõa võ cao hún, cöng viïåc thuá võhún, cuöåc söëng hûáng thuá hún, dûúâng nhû phaãi daânh ngaâycaâng nhiïìu hún cho nghïì nghiïåp, cöng viïåc, cöng ty, hay khaáchhaâng, àöi khi túái àöå khöng coân thúâi gian hay sûác lûåc cho baãnthên, gia àònh, hay baån beâ, àoá laâ chûa noái àïën viïåc nghó ngúihoùåc naåp laåi nùng lûúång saáng taåo.

Cuöåc söëng höëi haã chuyïín thaânh laâm viïåc höëi haã. Têët nhiïnnhiïìu thaách thûác, nhiïìu kñch thñch vaâ nhiïìu tiïìn hún, nhûngcuäng coân tònh traång khuêët phuåc hoaân toaân àöëi vúái yïu cêìucöng viïåc, kiïåt sûác vaâ êu lo nhiïìu hún.

Sao chuáng ta sûã duång thaânh cöng

nhiïìu hún tûâ ñt hún

trong khoa hoåc, cöng nghïå vaâ kinh doanh,

nhûng vêîn giûä caách nhiïìu hún tûâ nhiïìu húntrong àúâi söëng cöng viïåc cuãa chuáng ta?

Nïëu nhiïìu hún tûâ ñt hún coá taác duång àöëi vúái caác cöng ty vaânïìn kinh tïë, thò noá cuäng coá taác duång àöëi vúái caá nhên. Thûåc ratöi biïët laâ noá coá taác duång, tûâ kinh nghiïåm baãn thên vaâ viïåcnhòn thêëy baån beâ vaâ ngûúâi quen nhêån àûúåc nhiïìu hún tûâ ñthún, àoá laâ: thoãa maän nhiïìu hún, thaânh tûåu nhiïìu hún, tiïìn baåcnhiïìu hún, haånh phuác nhiïìu hún, quan hïå töët hún, vaâ möåtcuöåc söëng thùng bùçng vaâ thoaãi maái hún, ñt laâm luång cûåc nhoåc,àöí möì höi söi nûúác mùæt hún.

35

Phêìn nhiïìu nhûäng gò chuáng ta laâm tiïu hao nùng lûúångnhûng tïå haåi hún laâ noá vö duång. Lo lùæng laâ möåt vñ duå àún giaãnhêët. Lo lùæng chùèng bao giúâ coá lúåi caã. Khi chuáng ta thêëy mònhphiïìn muöån, hoùåc laâ chuáng ta laâm gò àoá àïí khoãi lo nghô, hoùåclaâ quyïët àõnh khöng laâm gò vaâ khöng lo lùæng nûäa. Nïëu chuángta coá thïí laâm gò àoá àïí traánh àûúåc xui xeão hoùåc giaãm búát khaãnùng nhûäng àiïìu khöng hay xaãy ra – vaâ haânh àöång àoá coá giaátrõ thò chuáng ta nïn laâm vaâ khöng lo nghô nûäa. Traái laåi, nïëuchuáng ta khöng thïí kiïìm chïë hoùåc taác àöång àïën àiïìu sùæp xaãyra, thò lo êu seä laâm cho chuáng ta kiïåt sûác chûá khöng giuáp gòcho chuáng ta: chuáng ta chùèng thïí laâm gò àûúåc vaâ cuäng khöngnïn lo nghô laâm gò. Lo lùæng luön naãy sinh nhûng chuáng ta coáthïí haânh àöång maâ khöng cêìn lo lùæng, lêåp tûác quyïët àõnh haânhàöång hay khöng haânh àöång, nhûng trong trûúâng húåp naâocuäng gaåt lo lùæng qua möåt bïn.

Chuáng ta coá möåt dûå àõnh lúán phña trûúác: khöng gò khaác húnlaâ àaão ngûúåc thoái quen söëng vaâ laâm viïåc hiïån àai, thay àöíi tûâlaâm nhiïìu àûúåc nhiïìu sang laâm ñt àûúåc nhiïìu trong cuöåc söëngcaá nhên, xaä höåi vaâ nghïì nghiïåp cuãa mònh.

Àiïìu àoá seä mêët thúâi gian. Nhûäng traâo lûu xaä höåi khöngthay àöíi nhanh choáng vaâ dïî daâng thïë àêu. Quan àiïím cuãathuyïët Calvin cho rùçng, laâm luång vêët vaã vaâ àiïìu rùæc röëi laâ cêìnthiïët cho sûå phaát triïín cuãa caá nhên, àaä ùn sêu vaâo göëc rïî vùnhoáa vaâ nhûäng giaã àõnh vïì cöng viïåc trong àúâi söëng hiïån àaåiàïën nöîi phaãi mêët caã thïë hïå múái coá thïí nhöí têån göëc àûúåc tûtûúãng àoá. Thïë nhûng caái hay cuãa phûúng thûác 80/20 àöëi vúáibêët kyâ caá nhên naâo – vúái baån vaâ vúái töi – laâ chuáng ta khöngphaãi chúâ àúåi. Chuáng ta coá thïí bùæt tay vaâo aáp duång noá vaâ coálúåi ngay tûác thò.

36

Laâm thïë naâo àûúåc haånh phuác hún vúáiñt cöng sûác hún

Nhiïìu hún vúái ñt hún laâ cöng cuå thûåc tiïîn àem laåi hai triïínvoång:

Luön luön coá thïí caãi thiïån àiïìu gò àoá trong cuöåc söëng cuãachuáng ta, khöng phaãi möåt lûúång nhoã maâ laâ lûúång lúán.

Caách àïí tiïën haânh viïåc caãi thiïån laâ àùåt cêu hoãi: “Caái gò seäàem laåi cho ta kïët quaã töët hún maâ laåi ñt töën nùng lûúånghún?”

Tòm kiïëm sûå caãi thiïån bùçng caách àöí nhiïìu cöng sûác húnhoùåc ngang vúái hiïån taåi laâ chûa àuã. Phaãi tòm ra möåt kïët quaãtöët hún vúái ñt cöng sûác hún.

Mong chúâ àûúåc nhiïìu hún tûâ ñt hún coá veã vö lyá, nhûng àoáchñnh laâ lyá do cho nhûäng caãi thiïån àaáng kinh ngaåc àaä xaãy àïën.Caái bêîy trong viïåc cöë gùæng nhiïìu hún àïí caãi thiïån moåi thûá laâchuáng ta tiïëp tuåc nöî lûåc nhû trûúác. Coá thïí chuáng ta cuäng caãithiïån gò àoá, nhûng noá seä laâ sûå caãi thiïån rêët nhoã vaâ súám haymuöån, chuáng ta cuäng seä kiïåt sûác theo thúâi gian. Thay vaâo àoá,seä dïî hiïíu khi àùåt ra yïu cêìu gêy ngaåc nhiïn laâ àûúåc nhiïìuhún vúái ñt hún, chuáng ta seä phaãi mú ûúác bûúác àöåt phaá lúán.Bùçng caách cùæt boã coá chuã àõnh nhûäng gò chuáng ta àùåt thaânhnhiïåm vuå duâ vêîn àoâi hoãi nhiïìu hún, chuáng ta buöåc mònh phaãitû duy thêåt nhiïìu vaâ laâm gò àoá khaác ài. Àêëy laâ göëc rïî cuãa moåisûå tiïën böå.

Tû duy thêåt nhiïìu nghe ra cuäng ngaán thêåt, nhûng tû duynhiïìu hún chuát xñu àïí àaåt àûúåc kïët quaã töët hún vaâ traánh àûúåcnhiïìu viïåc khoá nhoåc thò chùèng töët hún sao? Thûåc haânh möåt vaâi

37

Cao

NÖÎ LÛÅC

Thêëp

Hêëp dêînnhêët:nhiïìu húnvúái ñt hún

lêìn, baån seä thêëy suy nghô caách àïí àûúåc nhiïìu hún vúái ñt húntrúã nïn thuá võ àoá. Meåo nhoã úã àêy laâ nhùåt ra nhûäng hoaåt àöångàem laåi sûå tûúãng thûúãng cao hún vúái ñt nùng lûúång hún.

Thêëp TÛÚÃNG THÛÚÃNG Cao

Hònh 3: Sú àöì nhiïìu hún vúái ñt hún

Tûúãng tûúång baån laâ ngûúâi tiïìn sûã taåi thõ trêën Bedrock, quïhûúng cuãa Gia àònh Flintstone (loåat phim hoaåt hònh rêët àûúåcûa thñch vaâo nhûäng nùm 1960 kïí vïì gia àònh Flintstone cuângnhûäng ngûúâi baån söëng úã thõ trêën Bedrock thúâi tiïìn sûã vúáinhûäng vêën àïì thúâi hiïån àaåi – ND). Baån vöåi vaä muöën àïën khuvûåc bïn kia cuãa thõ trêën. Baån chó coá lûåa choån ài böå hay chaåy.Ài böå thò maäi cuäng chùèng túái àûúåc, coân chaåy thò mêët sûác hún.

Chaåy seä mùæc möåt sai lêìm ngúá ngêín rêët thúâi àaåi laâ nöî lûåcnhiïìu hún àïí àûúåc nhiïìu hún. Àoá laâ chiïëc bêîy cöí àiïín maâ con

38

ngûúâi hay mùæc phaãi: cöë gùæng àaåt kïët quaã töët hún bùçng caáchlaâm cêåt lûåc hún.

Phûúng thûác 80/20 thò khaác hùèn. Chuáng ta àoâi hoãi, hïët sûácvö lyá, möåt kïët quaã töët hún nhiïìu maâ laåi töën ñt cöng sûác hún.Nhûng vò chuáng ta biïët rùçng giaãi phaáp nhiïìu hún vúái ñt hún laâcoá thïí àûúåc, nïn chuáng ta tiïëp tuåc suy nghô cho àïën khi chuángta coá àûúåc cêu traã lúâi. Laâm thïë naâo chuáng ta coá thïí ài qua thõtrêën Bedrock nhanh hún nhiïìu maâ khöng phaãi vêët vaã chaåy?

Nhû cö phuåc vuå baân cho bûäa ùn töëi thúâi tiïìn sûã, chuáng tacoá thïí trûúåt pa-tanh àïí àúä mêët sûác hún chaåy maâ laåi nhanhhún. Hoùåc chuáng ta coá thïí dêën thïm bûúác nûäa nhaãy lïn lûngcon khuãng long khöíng löì dïî thûúng. Àoá chñnh laâ àûúåc nhiïìuhún vúái ñt hún. Hay thûã tûúãng tûúång rùçng baån laâ möåt cêåu traimúái lúán muöën heån hoâ vúái möåt cö gaái hoùåc chaâng trai hêëp dêînnaâo àoá. Sú àöì nhiïìu hún vúái ñt hún coá thïí nhû hònh 4.

Baån coá thïí nghô àïën möåt cuöåc heån hoâ thú möång, nhûngkhöng laâm gò caã. Dïî nghô àêëy nhûng vö ñch.

Baån coá thïí thu huát sûå chuá yá àïën baãn thên mònh, coá thïí trúãthaânh chuã tõch höåi tranh luêån chuyïn àïì hay giêåt möåt giaãiàiïìn kinh. Nhûng khöí nöîi chaâng trai hay cö gaái baån theo àuöíikhöng lûu têm cuäng chùèng maâng àïën – phûúng caách nöî lûåccao nhûng tûúãng thûúãng thêëp.

Baån coá thïí daânh rêët nhiïìu thúâi gian àïí lêëy loâng böë meå ngûúâiêëy, hy voång rùçng hoå seä daân xïëp chuyïån heån hoâ. Caách naâycuäng coá thïí hûäu duång, nhûng phaãi vúái nöî lûåc rêët lúán.

Hoùåc baån coá thïí àún giaãn tiïën àïën àöëi tûúång trong möångcuãa mònh, núã möåt nuå cûúâi thêåt tûúi vaâ àùåt vêën àïì vïì cuöåc heån– cuäng dïî daâng vaâ dïî coá taác duång.

39

Cao

NÖÎ LÛÅC

Thêëp

Caách hêëpdêîn nhêët:àûúåc nhiïìumaâ cêìn ñt.

Lêëy loângböë meå

Thu huátsûå chuá yávïì mònh

Móm cûúâivaâ àùåtvêën àïì

Nghô àïënvaâ khönglaâm gò

Vñ duå naây khaá roä raâng, nhûng baån coá thïí veä ra sú àöì nhiïìuhún vúái ñt hún cho bêët kyâ àiïìu gò trong cuöåc söëng cuãa mònh.Vúái möåt chuát tûúãng tûúång, baån seä phaát hiïån ra giaãi phaáp coáàûúåc kïët quaã cao hún nhûng chó sûã duång ñt nùng lûúång hún.

Töi khöng noái rùçng chuáng ta nïn ài con àûúâng ñt chöng gaihay àûâng bao giúâ têån têm têån lûåc hïët 100% cho möåt hoaåt àöånghay muåc tiïu maâ chuáng ta quñ troång. Sûå lûåa choån laâ cuãa chuángta. Nïëu chuáng ta laâm nhûäng viïåc cêìn laâm, chuáng ta coá thïí laâmkhöng mïåt moãi vaâ àaåt àûúåc nhiïìu àiïìu, hay chuáng ta coá thïídöìn hïët sûác vaâo caái chuáng ta laâm vaâ àaåt àûúåc nhiïìu hún nûäa.

Thêëp TÛÚÃNG THÛÚÃNG Cao

Hònh 4: Thanh niïn múái lúán muöën heån hoâ

Haäy nghô àïën bêët kyâ nhaâ khoa hoåc, nhaåc sô, nghïå sô, nhaâ tûtûúãng, ngûúâi tûâ têm hay laänh àaåo doanh nghiïåp vô àaåi naâo àoá.

40

Hoå coá thaânh àaåt bùçng caách laâm caái gò àoá hoå thêëy dïî daângvaâ tûå nhiïn, hay vêët vaã vaâ khöng tûå nhiïn?

Hoå coá thaânh àaåt vò hoå laâm viïåc cêåt lûåc hay vò hoå thêëy dïîdaâng nöíi tröåi hún ngûúâi khaác trong lônh vûåc maâ hoå choån?

Phaãi chùng hoå laâm viïåc cêåt lûåc vò hoå caãm thêëy coá töåi, hay vòhoå àöìng caãm vúái cöng viïåc, coá niïìm tin vaâ yïu thñch noá?

Ngay caã khi hoå laâm viïåc cêåt lûåc, cöng viïåc cuãa hoå khöng khinaâo laäng phñ - hoå àûúåc àïìn àaáp rêët nhiïìu tûâ nöî lûåc cuãa mònh.

Trong cuöåc söëng cuãa chuáng ta, luön coá nhûäng àiïìu chuángta coá thïí laâm vaâ coá taác duång rêët töët, nhûng laåi töën ñt tiïìn baåcvaâ cöng sûác. Nghe àún giaãn àïën khoá tin, nhûng coá nhûäng àiïìutöët àeåp nhêët trong cuöåc söëng àem laåi cho ta maâ khöng mêëtchuát cöng sûác naâo hay gêìn nhû cho khöng.

Noái lúâi caãm ún, baây toã loâng tri ên, böåc löå tònh caãm, ngùæmnhòn bònh minh hay hoaâng hön, chùm soác con vêåt hay caái cêyyïu thñch, móm cûúâi vúái ngûúâi quen hay ngûúâi laå, chúåt laâm möåtviïåc thiïån, daåo chúi trong möåt khung caãnh àeåp – àoá laâ nhûängcaách coá àûúåc nhiïìu maâ cêìn ñt. Phêìn thûúãng quaã laâ khöngtûúng xûáng vúái cöng sûác.

Nïëu baån nghô àïën àiïìu àoá, caách duy nhêët àïí coá bûúác nhaãyvoåt trong cuöåc söëng cuãa chuáng ta laâ àoâi hoãi coá àûúåc nhiïìu húntûâ ñt hún. Caái hay cuãa nhiïìu hún vúái ñt hún úã chöî noá coá thïí aápduång vaâo bêët kyâ àiïìu gò, noá luön hûäu duång, vaâ luön coá cêu traãlúâi maâ baån coá thïí duy trò suöët caã cuöåc àúâi. Vêën àïì cuãa viïåc laâmnhiïìu àûúåc nhiïìu laâ noá khöng bïìn vûäng. Laâm ñt àûúåc nhiïìu dïîduy trò vaâ múã röång hún. Tû duy nêng cao möåt chuát laâ caái giaánhoã nhoi so vúái phêìn thûúãng lúán cuãa caã àúâi ngûúâi.

41

Khoá trúã nïn dïî

Yïëu töë sau cuâng cuãa laâm ñt àûúåc nhiïìu maâ coá thïí taåo nïnkhaác biïåt lúán trong cuöåc söëng cuãa chuáng ta laâ vai troâ cuãa thoáiquen. Bêët cûá àiïìu gò chuáng ta laâm lêìn àêìu cuäng àïìu khoá khùn,vaâ caâng laâm seä caâng dïî daâng hún, àïën möåt luác naâo àoá chuángta seä caãm thêëy laâm dïî hún laâ khöng laâm. Möåt vñ duå roä nhêët laâtêåp thïí duåc. Lêìn àêìu tiïn baån ài böå 5 dùåm cûåc kyâ gian nan,nhûng nïëu ngaây naâo baån cuäng ài thò khöng coá gò dïî hún nûäa.Caã thïí xaác vaâ tinh thêìn àïìu quen vúái bêët cûá àiïìu gò chuáng talaâm sau khoaãng hai tuêìn lïî: noá trúã nïn baãn nùng thûá hai.

Caái gò khoá trúã nïn

dïîvaâ caái gò dïî

thûúâng taåo ra khoá khùn.

Duâ cho chuáng ta coá thïí thay àöíi thoái quen bêët cûá luác naâo,nhûng thay àöíi luác coân treã dïî hún. Nïëu chuáng ta luön luönlaâm àiïìu dïî daâng – nhû laâ ùn quaá nhiïìu, ài àêu cuäng ài xethay vò ài böå, hay múái bõ khiïu khñch möåt tñ àaä tûác giêån – thòchuáng ta seä thêëy khoá àaão ngûúåc thoái quen chó trong vaâi nùm.Traái laåi, nïëu chuáng ta laâm àûúåc möåt vaâi àiïìu coá giaá trõ lúán laomaâ rêët khoá luác khúãi àêìu, thò chùèng bao lêu chuáng ta thêëychuáng trúã nïn dïî daâng.

Möåt vaâi thoái quen chñnh laâ cêìn thiïët búãi vò nïëu khöng coá sûåtaái taåo liïn tuåc, chuáng ta coá thïí àaánh mêët nhûäng gò chuáng ta

42

àaä àöí bao cöng sûác múái coá àûúåc. Lêëy vñ duå, bêët luêån chûúngtrònh têåp thïí hònh coá chuyïn sêu àïën àêu ài nûäa maâ sau möåtthaáng khöng vêån àöång, têët caã thaânh quaã seä tiïu tan hïët. Taåisao laåi töën cöng vêët vaã àïí chùèng àûúåc gò, khi möåt vaâi thoái quentrúã thaânh baãn nùng thûá hai coá thïí cho baån nhõp söëng laânhmaånh haâng ngaây?

Chuáng ta àûúåc àïìn àaáp nhiïìu hún maâ töën ñt nùng lûúång húnnïëu chuáng ta têåp möåt thoái quen böí ñch tûâ àêìu chûá khöng nïnàïí vïì sau. Nhûng bïn caånh àoá, theo baãn chêët cuãa con ngûúâi,chuáng ta nïn biïët choån loåc nhûäng thoái quen töët maâ mònh seätêåp. Chuáng ta trúã nïn sung sûúáng hún maâ khöng phaãi cöë gùængnhiïìu nïëu chuáng ta choån lûåa nhûäng thoái quen xuêët sùæc maâchuáng ta muöën coá vaâ laâm chuã noá, khöng phaãi bùn khoùn vïìtêët caã nhûäng thoái quen töët khaác maâ vïì lyá thuyïët, chuáng ta coáthïí reân luyïån àûúåc. Söë lûúång nhûäng thoái quen töët maâ hêìu hïëtchuáng ta coá thïí reân luyïån àûúåc coá giúái haån. Tuy nhiïn, möåt söëthoái quen coá thïí coá taác àöång phi thûúâng àöëi vúái haånh phuáccuãa chuáng ta suöët cuöåc àúâi – tûác laâ chuáng ta coá àûúåc nguöìncuãa caãi lúán tûâ möåt nöî lûåc vûún túái nhoã beá.

Chñnh baån, chûá khöng phaãi töi, seä quyïët àõnh nhûäng thoáiquen coá lúåi múái naâo àïí reân luyïån ngay tûâ bêy giúâ (baån seä mêëtài cú höåi nïëu àïí sau múái laâm). Baån khöng nïn choån möåt thoáiquen vò noá “töët” vïì mùåt àaåo àûác, maâ vò lúåi ñch lúán lao àöëi vúáichñnh baån. Haäy choån ngay baãy thoái quen siïu lúåi ñch seä àöìnghaânh cuâng baån suöët àúâi.

Phêìn kïë tiïëp laâ möåt söë vñ duå vïì nhûäng thoái quen coá lúåi ñchto lúán (nïëu baån quan têm àïën lúåi ñch; chó coá baån múái àaánh giaáàûúåc). Choån ra baãy thoái quen coá lúåi möåt caách cêín thêån! Coáàûúåc haånh phuác nhiïìu hún vúái nöî lûåc ñt hún.

43

NHÖÕNG VÍ DUÏ VEÀ THOÙI QUEN COÙ LÔÏI SUOÁT ÑÔØINHÖÕNG VÍ DUÏ VEÀ THOÙI QUEN COÙ LÔÏI SUOÁT ÑÔØINHÖÕNG VÍ DUÏ VEÀ THOÙI QUEN COÙ LÔÏI SUOÁT ÑÔØINHÖÕNG VÍ DUÏ VEÀ THOÙI QUEN COÙ LÔÏI SUOÁT ÑÔØINHÖÕNG VÍ DUÏ VEÀ THOÙI QUEN COÙ LÔÏI SUOÁT ÑÔØI 2

THOÙI QUEN LÔÏI ÍCH

Taäp theå duïc haøng ngaøy Söùc khoûe toát hôn, thaân theå ñeïphôn, tinh thaàn thoaûi maùi

Luyeän trí oùc haøng ngaøy Duy trì söï minh maãn, taêng tríthoâng minh, coù ñöôïc thuù tö duy

Moãi ngaøy laøm moät ñieàu vò tha Laøm baïn thaáy haïnh phuùc

Thieàn ñònh hay tónh taâm Xua ñi nhöõng roái raém trong ñaàu,moãi ngaøy coù quyeát ñònh saùng suoát hôn

Chaêm soùc ngöôøi mình yeâu Giöõ ñöôïc ngöôøi mình yeâu, laømhaøng ngaøy cho hoï haïnh phuùc

Luoân khen ngôïi hoaëc caûm ôn Laøm cho ngöôøi ngöôøi khaùc vaøkhi coù theå caû baïn caûm thaáy vui

Tieát kieäm vaø ñaàu tö 10% Töông lai khoâng lo laéng veàthu nhaäp tieàn baïc

Roäng löôïng vôùi baïn beø Thaét chaët quan heä, caûm thaáyvui

Luoân coù 2-3 giôø nghæ ngôi Phuïc hoài naêng löôïng, duy trìtuyeät ñoái moãi ngaøy3 haïnh phuùc vaø söùc khoûe

Khoâng bao giôø löøa doái Taïo nieàm tin, naâng cao uy tín

Luoân giöõ bình tónh vaø thoaûi maùi Caûm thaáy vui veû, khoûe hôn,soáng laâu hôn

Taäp trung vaøo nhöõng gì lieân Laøm ñöôïc nhieàu hôn vôùiquan ñeán baïn soá ít ñoù

44

Quyeát taâm khoâng bao giôø lo laéng: Thanh thaûn taâm hoàn, bôùt ñiluoân haønh ñoäng maø khoâng lo aâu coâng söùchoaëc khoâng haønh ñoäng cuõngchaúng lo aâu

Taäp thoùi quen töï hoûi baûn thaân Caûi thieän raát hieäu quaû tronglaøm theá naøo ñeå coù ñöôïc nhieàu baát kyø tình huoáng naøohôn töø ít hôn

Choån ra nhûäng thoái quen coá lúåi nhiïìu maâ seä giuáp baån haånhphuác nhêët. Baãn liïåt kï seä khöng bao giúâ hïët caã, vò thïë àûathïm vaâo nhûäng thoái quen coá khaã nùng laâm cho baån haånhphuác, röìi thûåc hiïån baãy thoái quen cuãa mònh.

Nhiïìu hún vúái ñt hún: Giúái haån cuöëi cuâng

Àiïìu gò laâ quñ nhêët àöëi vúái chuáng ta vaâ àang thiïëu? Caái gòseä laâm cho chuáng ta buöìn phiïìn nhêët khi bõ caån kiïåt?

Cêu traã lúâi coá leä laâ thúâi gian.

Dûúâng nhû rêët khoá tin rùçng phûúng caách lêëy ñt thùæng nhiïìuûáng vaâo caái chuáng ta suy nghô mònh thiïëu nhêët laâ: thúâi gian.Tuy laå luâng thïë, nhûng àiïìu àoá laâ möåt sûå thêåt…

45

3Chuáng ta súã hûäu toaân böåthúâi gian trong thïë giúái naây

Thúâi gian laâ möåt võ thaánh nhên tûâ.

Sophocles

ÚÃ tuöíi 30, möåt thûúng gia cûåc kyâ thaânh cöng úã WallStreet quyïët àõnh sang Têy Taång, vaâo chuâa vaâ

nghiïn cûáu tön giaáo. Vaâo ngaây àêìu tiïn, trong khi caác àöìngàaåo khaác àang coân ruåt reâ, thò ngûúâi cûåu thûúng gia ài thùèngàïën võ Thiïìn sû cao nhêët vaâ hoãi: “Thûa, thûúâng phaãi mêët baolêu múái ngöå àaåo?”

“Baãy nùm,” võ Thiïìn sû traã lúâi.

“Nhûng con àaä tûâng laâ sinh viïn àûáng àêìu lúáp taåi TrûúângQuaãn trõ Kinh doanh Harvard, con àaä laâm ra 10 triïåu àöla taåi

46

Goldman Sachs, vaâ trûúác khi qui y, con àaä theo hoåc têët caã caáckhoáa töët nhêët vïì quaãn lyá thúâi gian. Vêåy nïëu con têåp trung caoàöå vaâ hoåc haânh chùm chó àïí ruát ngùæn thúâi gian, con seä mêëtbao lêu thûa sû phuå?”

Võ Thiïìn sû móm cûúâi àaáp, “Mûúâi böën nùm.”

Traái laåi, baån coá nhúá cêu chuyïån vïì Archimedes? Möåt ngaâynoå, öng àang ngêm mònh trong böìn tùæm, nûúác traân ra hai bïn,thïë laâ bêët chúåt öng mûâng rúä nhaãy ra khoãi böìn tùæm, khöng mùåcquêìn aáo, chaåy thùèng ra àûúâng phöë chñnh cuãa Athens, gaâo hïëtsûác, “Eureka! Tòm thêëy röìi!”

Öng àaä khaám phaá ra möåt thuyïët quan troång. Noá xaãy ra chótrong möåt phuát giêy bêët chúåt, khi öng àang thû giaän vaâ khöngsuy nghô nhiïìu.

Thúâi gian laâ nhû vêåy: cûáng àêìu cûáng cöí khi chuáng ta muöëntùng töëc, ngûúâi baån thên thûúng khi chuáng ta chêåm laåi.

Àiïìu àoá coá liïn quan gò àïën nguyïn lyá 80/20? Thúâigian coá leä laâ vñ duå töët nhêët cho nguyïn lyá naây, vaâ

laâ möåt trong nhûäng thûá quñ giaá nhêët trong cuöåc söëng cuãachuáng ta. Nïëu chuáng ta taåo ra giaá trõ cao trong cöng viïåc,chuáng ta seä àaåt àûúåc ñt nhêët 80% giaá trõ àoá trong voâng 20%thúâi gian cuãa mònh. Trong cuöåc söëng caá nhên, chuáng ta seä coáàûúåc 80% haånh phuác vaâ giaá trõ chuáng ta yïu quñ vúái 20% hoùåcñt hún thúâi gian cuãa chuáng ta.

Möåt khi nhêån ra àûúåc àiïìu naây, cuöåc àúâi chuáng ta seä biïënchuyïín. Böîng dûng, khöng coân bõ thiïëu thúâi gian nûäa. Khöngcoá gò vöåi vaâng. Nïëu chuáng ta nghô möåt caách khön ngoan àiïìu

47

gò chuáng ta coá thïí àaåt àïën vúái quô thúâi gian cuãa chuáng ta, thòchuáng ta coá thïí thû giaän, thêåm chñ lûúâi möåt chuát. Thûåc ra, lûúâibiïëng – coá nhiïìu thúâi gian àïí suy nghô – coá thïí laâ àiïìu kiïån tiïnquyïët àïí àaåt àûúåc nhiïìu hún.

Àiïìu naây àuáng vúái ngûúâi Hy Laåp cöí. Nö lïå laâm têët caã moåiviïåc, hoå daânh thúâi gian suy nghô, tranh luêån vaâ nhûäng thuá tiïukhiïín. Kïët quaã: nïìn vùn minh, khoa hoåc vaâ vùn hoåc vô àaåinhêët tûâng hiïån hûäu. Noá cuäng àuáng àöëi vúái xaä höåi phaát triïínhiïån àaåi. Búãi vò phêìn lúán chuáng ta khöng phaãi laâm viïåc chêntay, chuáng ta sûã duång trñ oác àïí taåo ra cuãa caãi, khoa hoåc vaâ vùnhoáa.

Tuy nhiïn nghõch lyá laâ úã àêy. Chuáng ta chûa bao giúâ tûå donhû thïë, nhûng chuáng ta khöng nhêån ra àûúåc mûác àöå tûå docuãa mònh. Àúâi söëng hiïån àaåi bùæt chuáng ta phaãi tùng töëc cuöåcsöëng. Chuáng ta sûã duång cöng nghïå àïí laâm moåi thûá nhanhhún. Nhûng trong cuöåc chaåy àua vúái chiïëc àöìng höì, nhûäng gòchuáng ta laâm laâ gêy cùng thùèng cho chñnh mònh. Ài nhanhhún khöng àem laåi cho chuáng ta nhiïìu thúâi gian hún – noá laâmcho chuáng ta caãm thêëy mònh luön bõ boã laåi àaâng sau. Chuángta chiïën àêëu vúái thúâi gian, keã thuâ tûúãng tûúång cuãa chuáng ta.Chuáng ta caãm nhêån thúâi gian nhû àang tùng töëc, tiïu hao khoãicuöåc söëng úã mûác baáo àöång.

Andrew Marvell viïët:

“Töi luön nghe sau lûng töi

cöí xe phi maä cuãa thúâi gian, höëihaã àuöíi àïën gêìn.”

48

Henry Austin Dobson quan saát möåt caách giïîu cúåt:

“Baån noái gò, thúâi gian tröi ài û? Khöng àêu!

Trúâi aå, thúâi gian úã laåi, chuáng ta ài àêëy.”

Tuy nhiïn, Marvell vaâ Dobson cuäng nhû cuöåc söëng hiïån àaåiàïìu khöng àuáng. Chuáng ta coá thïí àûúåc nhiïìu hún vúái ñt hún:nhiïìu haånh phuác hún vúái ñt thúâi gian hún, nhiïìu thaânh quaã vúáiñt thúâi gian hún.

Phûúng thûác 80/20 àaão löån quan àiïím hiïån àaåi vïì thúâigian, giaãi phoáng chuáng ta àïí têån hûúãng cuöåc söëng maâ khönglo lùæng vïì thúâi gian. Thúâi gian khöng thiïëu, chuáng ta chó bõ noácuöën ài. Thúâi gian khöng cêìn vöåi vaä, chuáng ta cuäng vêåy. Thúâigian coá thïí dûâng laåi, mang àïën cho chuáng ta haånh phuác,thaânh àaåt vaâ sûå traãi nghiïåm vônh hùçng.

Thúâi gian laâ àaåi dûúng vö têån. Chuáng ta coá thïí tung tùngbúi löåi trong biïín thúâi gian, tûå tin, thanh thaãn khöng coân caãmgiaác tai ûúng lú lûãng trïn àêìu. Cuå Sophocles röët cuöåc laåi àuáng:Thúâi gian laâ võ thaánh nhên tûâ.

Coá hai caách chuáng ta traãi nghiïåm vïì thúâi gian. Möåtlûúång nhoã thúâi gian – 20% hoùåc ñt hún – àem laåi

80% nhûäng àiïìu ta mong muöën. Vaâ phêìn lúán thúâi gian – 80%hoùåc hún – àem laåi 20% àau khöí.

Thúâi gian khöng phaãi tröi qua theo möåt töëc àöå khöng àöíi.Thúâi gian tröi ài theo tûâng àúåt, roác raách hay aâo aåt, doâng chaãynhoã hay doâng nûúác luä. Coá nhûäng giai àoaån daâi khöng xaãy raàiïìu gò, röìi àöåt ngöåt buâng nöí khi cún soáng thuãy triïìu laâm biïën

49

àöíi caã thïë giúái. Nghïå thuêåt lûúát trïn thúâi gian laâ lêìn tòm nhûängcon soáng vaâ cûúäi soáng àïën haånh phuác vaâ thaânh cöng. Thúâigian khöng phaãi laâ tuyïåt àöëi – thúâi gian chó tûúng àöëi so vúáicaãm xuác, sûå chuá têm vaâ sûå sùæp xïëp cuãa chuáng ta.

Coá nhûäng luác chuáng ta hoaân toaân maãi mï, say sûa haånhphuác, hoâa nhõp vúái vaån vêåt, luác àoá thúâi gian àûáng laåi. Chùæcchùæn chuáng ta khöng yá thûác vïì mùåt thúâi gian hay baãn thênchuáng ta. Chuáng ta úã trong möåt laänh àõa, trong thúâi khùæc nïëmtraãi caãm giaác bònh yïn trong sêu thùèm hay niïìm haånh phuácvö búâ.

Chuáng ta hay noái: “Thúâi gian tröi àiNgaây daâi chúåt

biïën mêët.”

Àoá laâ nhûäng phuát giêy hiïëm hoi maâ chuáng ta caãm thêëyhaånh phuác nhêët vaâ laâ luác chuáng ta àaåt àûúåc nhiïìu nhêët. Phêìnnaâo nhû Archimedes, chuáng ta coá thïí coá àûúåc sûå saáng suöëthay yá tûúãng mang tñnh àöåt phaá. Chuáng ta coá thïí coá quyïët àõnhlaâm thay àöíi cuöåc àúâi. Nhûäng luác nhû thïë àaáng giaá nhiïìungaây, nhiïìu tuêìn, nhiïìu thaáng hay nhiïìu nùm thúâi gian “thöngthûúâng”.

Nhûäng luác khaác, ñt coá àiïìu gò àaáng kïí xaãy ra. Chuáng ta caãmthêëy chaán naãn, khöí súã, vö võ. Vaâo nhûäng ngaây trúâi úi àêët húäinhû thïë, thúâi gian khöng muöën tröi ài cuäng khöng buöìn àûánglaåi, noá cûá keáo daâi lï thï.

50

Phaãi chùng thúâi gian úã phaåm truâ thûá nhêët coá cuâng tñnh chêëtvaâ giaá trõ nhû thúâi gian úã phaåm truâ thûá hai? Khöng thïí. Möåtngaây trong laänh àõa coá thïí àaáng giaá bùçng caã cuöåc àúâi cuãanhûäng ngaây trúâi úi àêët húäi. Ñt hún maâ nhiïìu hún laâ vêåy.

Giaá trõ cuãa thúâi gian vaâ caách maâ chuáng ta traãi qua tuây thuöåcvaâo viïåc chuáng ta sûã duång chuáng nhû thïë naâo: chuáng ta caãmnhêån thïë naâo vïì cuöåc söëng cuãa mònh - vïì mùåt thúâi gian.

Chuáng ta gêìn nhû traãi nghiïåm 80% haånh phuác trong 20%thúâi gian.

80% thúâi gian cuãa chuáng ta chó àoáng goáp 20% haånh phuác.

Coá leä 80% nhûäng gò chuáng ta àaåt àûúåc xuêët phaát tûâ 20% thúâigian cuãa chuáng ta.

… vaâ 80% thúâi gian coân laåi cuãa chuáng ta chó àem laåi 20%thaânh quaã.

Theo àoá thò:

Hêìu hïët nhûäng gò ta laâm àïìu coá giaá trõ hûäu haån, àöëi vúáichuáng ta cuäng nhû ngûúâi khaác. Tiïíu thuyïët gia ngûúâi PhaápLa Bruyeâre viïët: “Nhûäng ngûúâi sûã duång thúâi gian keám nhêëtchñnh laâ nhûäng ngûúâi luön phaân naân thiïëu thúâi gian nhêët.”

Möåt söë àiïìu chuáng ta traãi nghiïåm vaâ thûåc hiïån vúái rêët ñt thúâigian laåi coá giaá trõ rêët to lúán. Chuáng ta thu hoaåch àûúåc khaálúán khi 20% thúâi gian àem laåi 80% haånh phuác hay thaânh tûåu– tûác chuáng ta thu àûúåc gêëp böën lêìn hay 400% àöëi vúáikhoaãng thúâi gian naây.

Nïëu chuáng ta têån duång töët möåt phêìn nhoã thúâi gian cuãachuáng ta thöi, thò chuáng ta khöng thïí naâo thiïëu huåt nhiïìu

51

vïì thúâi gian. Nïëu 80% thúâi gian cuãa chuáng ta àem laåi 20%giaá trõ, thò thu hoaåch cuãa chuáng ta àöëi vúái khoaãng thúâi gianàoá chó laâ 20 chia cho 80 hay 25%. Vêën àïì khöng phaãi laâ thúâigian maâ laâ chuáng ta laâm gò vúái noá. Chuáng ta coá thïí nhêånàûúåc 25% nhoã beá àöëi vúái thúâi gian cuãa chuáng ta, hay 400%.

Nïëu chuáng ta kinh doanh vaâ daânh hai ngaây möîi tuêìn chohoaåt àöång àaáng quñ nhêët cuãa mònh, thò chuáng ta coá thïí coáàûúåc 160% giaá trõ maâ thûúâng phaãi mêët nùm ngaây àïí taåo ra– nhû thïë vêîn coân ba ngaây cho bêët kyâ viïåc gò ta muöën.

Chuáng ta coá thïí nêng cao chêët lûúång cuöåc söëng cuãa mònhbùçng caách thay àöíi caách sûã duång thúâi gian cuãa chuáng ta.Nïëu chuáng ta têåp trung nhiïìu hún cho chó möåt vaâi viïåc hiïåuquaã vaâ laâm cho chuáng ta haånh phuác, vaâ giaãm nhiïìu hoaåtàöång chiïëm phêìn lúán thúâi gian cuãa chuáng ta nhûng khöngàem laåi haånh phuác hoùåc thaânh quaã úã mûác àöå cao, chuáng tacoá thïí caãi thiïån cuöåc söëng cuãa mònh möåt caách kyâ diïåu - têëtcaã chó àïí ñt phaãi cöë cöng hún!

Chuáng ta thûúâng traãi qua nhûäng luác “vui veã” maâ ngùæn nguãi,vaâ nhûäng luác “töìi tïå” maâ laåi keáo daâi. Nïëu ta àaão ngûúåcchuáng laåi thò thïë naâo? Laâm cho thúâi gian “vui veã” keáo daâi vaâthúâi gian “töìi tïå” ngùæn laåi àûúåc, tûác chuáng ta àaä laâm möåtcuöåc caách maång trong àúâi.

Têët nhiïn, haånh phuác vaâ hiïåu quaã caá nhên khöng thïí naâoào lûúâng chñnh xaác àûúåc. Nhûäng con söë 80/20 chó laâ phoãngchûâng. Tuy vêåy, laâm cho giaá trõ thúâi gian cuãa chuáng ta tùnglïn böën lêìn - möåt kinh nghiïåm töët – thò giöëng nhû söëng àïën320 thay vò 80, maâ khöng thêëy bêët lúåi gò vïì mùåt tuöíi taác.

52

Àaão haånh phuác cuãa baån?

Àaão haånh phuác chó laâ möåt mêíu thúâi gian beá nhoã – nhûängthúâi àiïím àùåc biïåt, vinh quang – khi chuáng ta haånh phuácnhêët. Haäy nhúá laåi lêìn thûåc sûå haånh phuác gêìn àêy nhêët cuãabaån xem, röìi thúâi gian trûúác àoá nûäa.

Nhûäng lêìn nhû thïë, hay möåt vaâi lêìn àoá coá àiïím gò chung?Baån coá úã möåt núi àùåc biïåt, vúái möåt ngûúâi àùåc biïåt, hay theoàuöíi cuâng möåt loaåi hoaåt àöång khöng? Phaãi chùng coá möåt söëchuã àïì chung naâo àoá?

Laâm thïë naâo baån coá thïí tùng gêëp böåi thúâi gian cuãa mònhtrïn àaão haånh phuác? Nïëu baån hònh dung rùçng àaão haånh phuácchiïëm 20% thúâi gian cuãa mònh, laâm thïë naâo coá thïí àûa noá lïn40, 60 hoùåc 80%?

Nïëu 80% thúâi gian cuãa baån àem laåi chó 20% haånh phuác, thòliïåu baån coá thïí cùæt giaãm nhûäng hoaåt àöång àoá, daânh thúâi giancho nhûäng àiïìu laâm baån haånh phuác àûúåc khöng?

May mùæn thay, luön luön coá nhiïìu hoaåt àöång chuáng ta thulaåi haånh phuác rêët keám so vúái thúâi gian boã ra. Lêëy thñ duå, khaãosaát nhûäng ngûúâi xem truyïìn hònh cho thêëy rêët ñt ngûúâi noáimònh haånh phuác sau khi xem tivi haâng giúâ. Cuå thïí, hoå caãmthêëy chaán naãn. Nïëu xem tivi laâm cho baån haånh phuác thò cûáxem tiïëp nûäa, bùçng khöng thò thöi!

Coân àiïìu gò khaác khöng àem laåi haånh phuác mêëy maâ baån coáthïí tûâ boã? Baån laâm gò ngoaâi caãm giaác phêån sûå? Nïëu coá ñt niïìmvui trong phêån sûå nhû thïë, baån laâm töët àûúåc bao nhiïu? Nïëubaån haånh phuác, thò niïìm haånh phuác cuãa baån seä lan toãa vaâocuöåc söëng cuãa moåi ngûúâi quanh baån. Thúâi gian boã ra maâ laåikhöí súã vêåy thò thêåt laâ phaãn xaä höåi.

53

Haäy tûå hoãi,

nïëu phêìn lúán thúâi gian cuãa takhöng laâm ta haånh phuác

laâm thïë naâo ta coá thïídaânh ñt thúâi gian hún cho nhûäng hoaåt àöång naây?

ÖËc àaão thaânh quaã cuãa baån laâ gò?

Khi nghe àïën nguyïn lyá 80/20 lêìn àêìu, nhiïìu ngûúâi hiïíusai ài. Möåt ngûúâi àûáng àêìu möåt töí chûác tûâ thiïån gêìn àêy baãotöi rùçng: “YÁ tûúãng naây vïì lyá thuyïët thò rêët hay, nhûng töikhöng thïí aáp duång noá vaâo thûåc tiïîn àûúåc. Töi khöng thïí giúáihaån mònh vaâo 20% töët nhêët nhûäng gò töi laâm - cuöåc söëng hiïånthûåc khöng cho pheáp bûúác ài àoá duy trò lêu daâi.”

“Thïë anh nghô 20% giaá trõ nhêët cuãa anh laâ gò?” töi hoãi.

“ÖÌ, cuöëng cuöìng chaåy quanh àïí diïîn thuyïët, quyïn goáp tiïìn,gùåp gúä ngûúâi vô àaåi vaâ ngûúâi töët. Tuêìn naâo coá diïîn thuyïët, töiùn hai bûäa trûa vaâ hai bûäa töëi, khöng hún vaâ röìi töi kiïåt quïå.”

“Nhûng coá leä àoá khöng phaãi laâ thúâi gian giaá trõ nhêët cuãaanh,” töi phaãn àöëi. “Haäy nghô àïën khoaãng thúâi gian ñt oãi anhàûúåc thoaãi maái nhûng vêîn àaåt àûúåc nhiïìu àiïìu. Gêìn àêy anhcoá luác naâo àûúåc nhû thïë khöng? Coá leä khi anh coá möåt yá tûúãngmúái nöíi bêåt.”

“ÖÌ, töi hiïíu yá anh. Coá möåt chiïìu rêët àeåp, vaâ töi mïåt laã, thïëlaâ töi vïì nhaâ ngöìi trïn chiïëc ghïë xïëp ngoaâi vûúân. Thûåc tïë, töi

54

ngöìi thûâ ngûúâi ra, nhûng röìi töi coá möåt yá tûúãng cho chiïëndõch vêån àöång múái cuãa mònh. Vaâ àoá laâ sûå thûåc, chuáng töi àaäquyïn goáp àûúåc gêëp nùm lêìn tûâ chiïën dõch àoá so vúái möåtnùm trûúác.”

Nhûäng öëc àaão thaânh tûåu laâ nhûäng thúâi àiïím luác baån hoaåtàöång nùng suêët vaâ saáng taåo nhêët: nghôa laâ khi baån àûúåc nhiïìuhún vúái ñt hún, hoaân thaânh nhiïìu nhêët bùçng ñt nöî lûåc roä rïåtnhêët vúái rêët ñt thúâi gian. Nhûäng öëc àaão cuãa baån laâ gò?

Chuáng coá àiïím chung gò? Chuáng coá xaãy ra cuâng thúâi àiïímtrong ngaây khöng? Nhûäng hoaåt àöång àoá coá tûúng tûå hay khöng,nhû laâ mua baán, viïët laách hay àûa ra quyïët àõnh? Chuáng coáxaãy ra úã möåt núi àùåc biïåt, vúái nhûäng àöìng nghiïåp àùåc biïåt,hay sau khi coá cuâng möåt sûå kiïån hoùåc kñch thñch naâo àoá? Têmtraång baån luác àoá thïë naâo? Trong möåt nhoám ngûúâi hay möåtmònh? Vöåi vaâng hay thoaãi maái? Àang chuyïån troâ, lùæng nghe,hay suy nghô?

Laâm sao baån coá thïí tùng gêëp böåi thúâi gian trïn öëc àaão thaânhtûåu cuãa mònh vaâ giaãm búát thúâi gian cho moåi viïåc khaác?

Richard Adams laâ möåt viïn chûác haång trung chaán àúâi. Khiöng 50 tuöíi, öng tûúãng tûúång ra möåt cêu chuyïån kïí cho congaái mònh trûúác giúâ nguã, Juliet, ngûúâi rêët thñch thoã. CuöënWatership Down àûúåc baán trïn baãy triïåu baãn, àaä laâm thay àöíicuöåc àúâi cuãa Adams.

Baån coá thïí daânh nhiïìu thúâi gian hún cho nhûäng àiïìu mònhthêëy thñch thuá, ngay caã khöng tûâ boã cöng viïåc haâng ngaây cuãabaån? Liïåu thuá tiïu khiïín, niïìm yïu thñch, hay nghïì phuå trongcuöåc söëng cuãa baån coá thïí hoáa thaânh möåt nghïì múái? Haäy tòmcaách: daânh nhiïìu thúâi gian hún cho nhûäng viïåc mònh yïu

55

thñch. Thûã caác dûå aán múái trong khi mònh vêîn laâm cöng viïåcbònh thûúâng. Thûã nghiïåm nhûäng yá tûúãng khaác nhau cho àïënkhi coá möåt viïåc thaânh cöng.

Ngûúâi thû kyá hay mú möång khöën khöí

Xûa coá möåt cêåu hoåc troâ bûúáng bónh. Bõ àuöíi hoåc vò töåi gêyröëi, cêåu tòm àûúåc möåt chên thû kyá queân, lûúng böíng chùèng ragò. Cêåu ta chaán naãn caái cöng viïåc thûâa thaäi thúâi gian ngöìi múmaâng hay àoåc saách khoa hoåc. Cêåu tûå cho mònh laâ nhaâ khoahoåc nghiïåp dû, tûå hoåc.

Cêåu beá àoá laâ Albert Einstein. ÚÃ tuöíi 25, cêåu ta àaä laâm rungchuyïín giúái khoa hoåc bùçng Thuyïët Tûúng àöëi. Cêåu ta phaáthiïån ra noá khi úã vùn phoâng cêëp bùçng saáng chïë cuãa Thuåy Sô taåiBerne böën nùm trûúác. Tûâ àoá àïën cuöëi àúâi, öng vui hûúãngquaäng àúâi coân laåi cuãa mònh vúái tû caách laâ “khoa hoåc gia nöíitiïëng” haâng àêìu.

Nhiïìu yá tûúãng vô àaåi xuêët phaát tûâ nhûäng ngûúâi laâm cöngviïåc bònh thûúâng. Thúâi gian nïëu khöng phñ phaåm hoùåc sûãduång keám coãi thò coá thïí trúã nïn vö cuâng saáng taåo hoùåc thuá võlùæm chûá.

Haäy suy nghô vïì nhûäng cêu hoãi 80/20 kïë tiïëp. Traã lúâi cêuhoãi, cöë gùæng suy nghô hoùåc viïët ra têët caã nhûäng àiïìu thûåc sûålaâm baån thñch thuá, maâ baån muöën laâm vaâo bêët kyâ luác naâo trongcuöåc söëng – vïì cöng viïåc, thuá tiïu khiïín vaâ thïí thao, nhûängphuát giêy àaáng coá nhêët möîi ngaây. Sau àoá, choån möåt trongnhûäng hoaåt àöång àoá vaâ biïën noá thaânh trung têm cuöåc söëngcuãa baån, hay tòm hiïíu xem caác hoaåt àöång coá àiïím gò chung vaâtêåp trung nhiïìu hún cho viïåc àoá, vaâ giaãm ài nhûäng viïåc khaác.

56

Vñ duå, cuöåc àúâi cuãa töi bûúác sang möåt bûúác ngoùåt theohûúáng töët hún khi töi nhêån ra rùçng nhûäng gò töi thñch laâm gúåinïn loâng nhiïåt huyïët: laâm cho möåt ngûúâi, hay thöng thûúâng laâmöåt nhoám, têët caã àïìu chung sûác theo möåt chuã àñch hoùåc yáhûúáng maâ baãn thên töi àang caãm thêëy têm huyïët. Vò lyá do àoánïn giúâ àêy töi daânh phêìn lúán thúâi gian viïët saách, ài thuyïëttrònh, vaâ chuyïån troâ cuâng baån beâ vïì nhûäng yá tûúãng maâ têët caãchuáng töi àïìu thñch thuá. Khöng coá phaåm truâ cöng viïåc tiïuchuêín naâo àöëi vúái viïåc gúåi nïn loâng nhiïåt huyïët – tuy nhiïnàiïìu sêu sùæc àoá chñnh laâ nhûäng gò töi thêëy thñch thuá nhêët vaâlaâm töët nhêët àaä àûa töi àïën möåt cuöåc söëng troån veån vaâ phongphuá hún, trong khi vêîn laâm ñt hún. Giúâ àêy töi coá möåt nguyïntùæc quyïët àõnh àún giaãn àoá laâ: nïëu àûúåc yïu cêìu laâm gò àoá maâkhöng liïn quan àïën viïåc gúåi lïn loâng nhiïåt huyïët, thò töi seä noáikhöng.

Àiïìu tûúng tûå úã baån laâ gò?

NHÖÕNG CAÂU HOÛI 80/20

Lieäu toâi coù theå taän höôûng nieàm vui soáng baèng caùch xaâydöïng moät yù thích hay yù töôûng thuùc ñaåy toâi? Noù coù daãnñeán moät ngheà nghieäp môùi khoâng?

57

Toâi coù neân döïa treân khoaûng thôøi gian ít oûi maø thích thuùnhaát cuûa mình ñeå taïo ra moät ngheà nghieäp töø ñoù khoâng?

Nhöõng caâu gì toâi coù theå töï hoûi baûn thaân khi xuaát phaùt -khôûi ñaàu caûm höùng?

Thêët voång vúái viïåc “quaãn lyá” thúâi gian, phêën khúãi vúáicuöåc caách maång vïì thúâi gian

Àûâng tòm caách quaãn lyá thúâi gian cuãa baån.

Tòm caách quaãn lyá àiïìu gò àoá nïëu baån bõ thiïëu, tiïìn baåc,chùèng haån. Nhûng chuáng ta khöng thiïëu thúâi gian. Chuáng tacoá thïí thiïëu yá tûúãng, tûå tin, hoùåc oác phaán àoaán, chûá khöngphaãi thúâi gian. Caái chuáng ta thiïëu, àoá laâ nhûäng thúâi àiïím tuyïåtvúâi, khi thúâi gian nhû dûâng laåi, khi chuáng ta cûåc kyâ haånh phuácvaâ saáng taåo.

Quaãn lyá thúâi gian thò baão chuáng ta phaãi nhanh lïn. Àiïìu àoáhûáa heån cho ta nhiïìu thúâi gian hún, thúâi gian àïí nghó ngúi,

58

nhûng noá coá àûa cho ta àêu. Hûáa heån chó laâ cuã caâ röët àïí thuácchuáng ta nhanh hún maâ thöi. Giöëng nhû con lûâa, chuáng tathêëy mònh ài nhanh hún, nhûng cuã caâ röët vêîn cûá luön caáchmêëy mûúi phên khöng keám. Trong thïë giúái höëi haã ngaây nay,giúâ giêëc cûá nhû daâi ra, cöng viïåc thò keám thuá võ hún, vaâ aáp lûåcthò cao hún. Nhû con lûâa, chuáng ta àaä bõ phónh phúâ. Vúái viïåcquaãn lyá thúâi gian, chuáng ta laâm viïåc nhiïìu hún vaâ laåi nghó ngúiñt hún.

Caách maång vïì thúâi gian thò ngûúåc laåi. Chuáng ta coá quaánhiïìu thúâi gian, chûá khöng phaãi quaá ñt. Chñnh vò coá quaá nhiïìunïn chuáng ta laäng phñ.

Kñch hoaåt cuöåc caách maång thúâi gian cuãa baån ài, chêåm raäi trúãlaåi. Àûâng lo lùæng nûäa. Laâm ñt viïåc ài.

Cêët baãn liïåt kï nhûäng viïåc cêìn laâm sang möåt bïn,

lêåp ra

baãn liïåt kï nhûäng viïåc khöng nïn laâm.

Laâm ñt laåi, suy nghô nhiïìu hún. Suy ngêîm vïì nhûäng gò thûåcsûå quan troång vúái baån. Àûâng laâm bêët cûá àiïìu gò khöng coá giaátrõ, khöng laâm cho baån haånh phuác. Haäy thûúãng thûác cuöåcsöëng.

Thïë giúái hiïån àaåi höëi haã vûúåt ra khoãi têìm kiïím soaát. Cöngnghïå àûúåc cho laâ seä trúå giuáp àïí giaãi phoáng thúâi gian chochuáng ta, nhûng noá àaä laâm ngûúåc laåi. Nhû Theodore Zeldin àaänoái:

59

Cöng nghïå àaä vaâ àang theo möåt nhõp àêåp höëi

haã, thu goån viïåc nhaâ, ài laåi, giaãi trñ, nhöìi nheát

ngaây caâng nhiïìu vaâo khöng gian àaä cho. Khöng

ai nghô noá seä taåo ra caãm giaác cuöåc söëng chuyïín

àöång quaá nhanh.1

Haäy búi ngûúåc doâng höëi haã àoá. Laâm khaác ài, thêåm chñ lêåpdõ cuäng àûúåc. Doån saåch cuöën nhêåt kyá. Vûát boã àiïån thoaåi diàöång. Àûâng àïën nhûäng cuöåc höåi hoåp laâm baån chaán ngùæt.Giaânh laåi thúâi gian cho chñnh baån vaâ nhûäng ngûúâi maâ baånquan têm.

Nhûäng nhaâ caách maång vïì thúâi gian

Cuäng nhû nhiïìu ngûúâi, töi ngûúäng möå Warren Buffett, möåtnhaâ àêìu tû giaâu thûá hai trïn haânh tinh. Töi khöng khêm phuåcöng vïì sûå nhaåy beán trong laâm ùn hay tiïìn baåc cuãa öng, maâ laâcaách sûã duång thúâi gian hïët sûác khaác ngûúâi cuãa öng.

Öng àiïìu haânh möåt têåp àoaân giaâu coá vaâ lúán nhêët nûúác Myä.Nhûng coá phaãi öng têët bêåt hay khöng? Öng coá cûåc kyâ bêån röånchùng? Hoaân toaân khöng. Öng noái rùçng öng “vêån duång khiïuvuä vaâo cöng viïåc.” Àûúåc nhû thïë, öng “hy voång nùçm ngûãa maâvêîn sún àûúåc trêìn nhaâ nguyïån Sistine.” Phong caách cuãa öng,theo nhû öng noái laâ “gêìn nhû thúâ ú”. Öng quyïët àõnh rêët ñt, chónhûäng viïåc cûåc kyâ quan troång maâ thöi. Bùçng caách thû giaän vaâsuy tû, öng thûúâng ài duáng hûúáng mònh cêìn.

Trong söë nhûäng ngûúâi töi biïët, ai laâ ngûúâi maâ töi cho laâ nhaâcaách maång thúâi gian söë möåt? Àoá laâ Bill Bain, ngûúâi saáng lêåpvaâ laâ laänh àaåo trûúác àêy cuãa möåt cöng ty tû vêën quaãn lyá rêëtthaânh cöng.

60

Töi àaä tûâng húåp taác úã àoá hai nùm. Moåi ngûúâi laâm viïåc nhiïìugiúâ vaâ rêët chùm chó – ngoaåi trûâ möåt trûúâng húåp. Töi thûúângàuång àêìu Bill úã thang maáy. Öng luön ùn mùåc rêët tinh tûúm.Luác naâo cuäng àïën hoùåc rúâi vùn phoâng, thûúâng trong böå àöìtennis saåch seä. Bill quyïët àõnh têët caã nhûäng viïåc chñnh yïëu vaâphêët lïn nhanh choáng vúái rêët ñt thúâi gian vaâ cöng sûác.

Tû vêën quaãn lyá laâ möåt cöng viïåc khoá nhoåc. Tuy nhiïn, “Jim,”möåt ngûúâi baån vaâ àöëi taác cuãa töi, cuäng ài ngûúåc xu thïë àoá. Luácàêìu, chuáng töi laâm viïåc trong möåt vùn phoâng beá xñu, chêåtchöåi, rêët öìn aâo vaâ àêìy nhûäng chuyïån àiïn àêìu. Moåi ngûúâi cûáva chaåm nhau àïën phaát röì. Ngoaåi trûâ Jim. Anh ta ngöìi àoá,bònh thaãn xem lõch vaâ chêåm raäi ghi cheáp nhûäng muåc tiïu cuãamònh. Cöng viïåc cuãa chuáng töi laâ thûåc hiïån nhûäng àiïìu àoá. Jimhiïåu quaã àïën tuyïåt vúâi.

“Chris” laâ möåt chuyïn gia tû vêën vaâ nhaâ caách maång vïì thúâigian khaác. Anh ta kyá àûúåc nhûäng húåp àöìng caã mêëy triïåu àöla.Nhên viïn mïën anh ta lùæm. Anh ta luön úã vùn phoâng tûâ saángsúám àïën töëi mõt. Tuy vêåy, tiïëng töët vïì thúâi gian laâm viïåc daâicuãa anh ta thêåt chaã xûáng àaáng tñ naâo. Thûúâng buöíi chiïìuChris kñn àaáo ài chúi golf hay tennis, àïën trûúâng àua ngûåa,hoùåc rïì raâ ùn trûa. Moåi ngûúâi cûá tûúãng anh ta ài gùåp khaáchhaâng. Coá lêìn töi mùæng anh ta, thò anh ta noái anh ta àang theocaách 80/20, coá àûúåc kïët quaã nhiïìu hún vúái ñt nùng lûúång hún.Töi phaãi thûâa nhêån laâ àuáng nhû thïë!

Söëng trong hiïån taåi

Giêy phuát hiïån rêët quan troång. Àûâng söëng vúái quaá khûá haytûúng lai. Àûâng lo nghô vïì quaá khûá hay tûúng lai. Haäy coá àûúåc

61

nhiïìu hún vúái ñt hún – giúái haån mònh trong thúâi khùæc hiïån taåivaâ vui veã têåp trung cho noá.

Thúâi gian khöng hïët ài. Noá cuäng khöng chaåy tûâ traái sangphaãi. Nhû trïn mùåt àöìng höì, thúâi gian cûá xoay vêìn. Thúâi gianvui veã trong quaá khûá vêîn coân àoá. Thaânh tûåu vaâ nghôa cûã cuãachuáng ta vêîn coân àoá. Hiïån taåi laâ thûåc tïë vaâ quñ giaá, bêët luêåntûúng lai cuãa chuáng ta daâi, ngùæn thïë naâo. Chuáng ta coá thïí tûåhaâo vïì quaá khûá cuãa mònh vaâ hy voång cho tûúng lai, nhûngchuáng ta chó coá thïí söëng trong hiïån taåi.

Quan àiïím 80/20 vïì thúâi gian laâm cho chuáng ta thêëy thoaãimaái vaâ “àûúåc kïët nöëi” hún. Thoaãi maái vò thúâi gian àaä quakhöng phaãi laâ thúâi gian àaä sûã duång hïët. Chuáng ta àûúåc nöëi kïëtnhiïìu hún àöëi vúái nhûäng gò àang xaãy ra vaâ vúái nhûäng ngûúâikhaác.

Chuáng ta coá quaâ tùång quñ giaá cuãa cuöåc söëng höm nay, àïíàûúåc vui söëng vaâ traãi nghiïåm caách chuáng ta lûåa choån thïë naâo.Möîi phuát giêy trong àúâi àïìu coá phêím chêët cuãa sûå vônh hùçng,dêëu êën caá nhên cuãa riïng ta. Khi thúâi gian àûáng laåi, chuáng tahoaân toaân àùæm mònh trong hiïån taåi. Chuáng ta laâ têët caã vaâchuáng ta cuäng khöng laâ gò caã. Thúâi gian laâ phuâ du vaâ laâ vônhcûãu. Chuáng ta haånh phuác, thò cuöåc söëng coá yá nghôa. Chuáng talaâ möåt phêìn cuãa thúâi gian, àöìng thúâi chuáng ta cuäng khöngthuöåc vïì noá.

Caách maång vïì thúâi gian àem laåi cho chuáng ta nhiïìu niïìmvui hún bùçng ñt thúâi gian hún. Khi khoaãnh khùæc hiïån taåi coá yánghôa, thúâi gian laâ möåt khöëi àöìng nhêët, giaá trõ, nhûng khoá thêëyàûúåc. Sûå höëi haã àaä qua, ûu tû luâi dêìn, niïìm vui laåi dêng traân.Chuáng ta coá thïí haånh phuác vö ngêìn maâ khöng maâng gò àïën

62

thúâi gian. Khi chuáng ta hoâa laâm möåt vúái cuöåc söëng vaâ vaån vêåt,chuáng ta àaä bûúác ra ngoaâi thúâi gian. Chuáng ta àaåt àïën hònhthûác cao nhêët cuãa viïåc coá àûúåc nhiïìu hún vúái ñt hún.

Caãi thiïån nhûäng yïëu töë then chöët trong cuöåc söëng

Àaä àïën luác chuyïín sang Phêìn II, àïí chuáng ta aáp duång ñt húnlaâ nhiïìu hún vaâ nhiïìu hún vúái ñt hún trong nùm lônh vûåc chuãyïëu cuãa cuöåc söëng:

Baãn thên

Cöng viïåc vaâ thaânh cöng

Tiïìn baåc

Möëi quan hïå

Cuöåc söëng àún giaãn, tûúi àeåp

Trong möîi lônh vûåc, chuáng ta hoåc caách têåp trung, àïí ñt trúãthaânh nhiïìu. Chuáng ta cuäng seä tòm hiïíu caách caãi thiïån cuöåcsöëng – traánh cùng thùèng vaâ stress do löëi moân giaãi phaáp nhiïìuhún vúái nhiïìu hún, hoåc caách têån hûúãng nhiïìu hún vúái ñt hún.

Troång têm xuyïn suöët laâ caác bûúác thûåc haânh, vaâ trong phêìnIII, baån vaâ töi seä àûa àïën kïët luêån sau cuâng, xêy dûång möåtbaãn kïë hoaåch haânh àöång caá nhên giuáp chuáng ta phaát triïínmaånh trong thïë giúái hiïån àaåi àöìng thúâi gaåt sang möåt bïnnhûäng lo toan chaán ngaán.

63

Phêìn 2Taåo nïn

caách söëngvaâ cuöåc söëng

64

65

4Têåp trung vaâo 20 phêìntrùm töët nhêët cuãa baån

Töi coá àûúåc sûác lûåc döìi daâo hún höìi coân treã búãi

vò töi biïët chñnh xaác töi cêìn laâm gò.

Bêåc thêìy Ba-lï huyïìn thoaåi George Balanchine

L uác 12 tuöíi, Steven Spielberg quyïët àõnh trúã thaânhàaåo diïîn phim. Nùm nùm sau öng gheá thùm phim

trûúâng Universal. Öng traánh khöng theo tuyïën tham quanthöng thûúâng maâ tòm caách xem phim thûåc àang àûúåc laâm thïënaâo. Cêåu beá 17 tuöíi nñu aáo öng trûúãng Ban biïn têåp Universalkïí cho öng ta vïì nhûäng cuöën phim cêåu dûå àõnh laâm.

Ngaây höm sau, Spielberg khoaác böå caánh vaâo, nheát vaâo trongvali nhoã cuãa böë hai thanh keåo vaâ caái baánh sandwich, chûängchaåc bûúác vaâo cöíng phim trûúâng Universal. Cêåu trûng duång

66

caái xe mooác boã hoang, viïët lïn cûãa “Steven Spielberg, Àaåodiïîn”. Cêåu úã lyâ taåi àoá, lêîn löån vúái nhûäng àaåo diïîn, nhaâ saãnxuêët, taác giaã kõch baãn vaâ biïn têåp viïn, tiïëp thu nhûäng yátûúãng, quan saát caách caác àaåo diïîn thûåc thuå cû xûã.

ÚÃ tuöíi 20, Spielberg trònh chiïëu möåt böå phim nhoã öng thûåchiïån vaâ giaânh àûúåc húåp àöìng baãy nùm laâm àaåo diïîn cho möåtloaåt phim truyïìn hònh. Têët nhiïn, vïì sau öng coá àûúåc haângloaåt thaânh cöng, bao göìm caã phim ET, möåt trong nhûäng phimdoanh thu cao nhêët trong moåi thúâi àaåi.

Spielberg àaä biïët têåp trung.

Têåp trung laâ bñ quyïët cuãa toaân böå sûác maånh caá nhên, haånhphuác vaâ thaânh cöng. Têåp trung coá nghôa laâ laâm ñt hún. Têåptrung laâm cho ñt thaânh nhiïìu. Ñt ngûúâi chõu têåp trung, tuynhiïn têåp trung laåi khaá dïî daâng. Têåp trung laâm phaát triïín caátñnh, baãn chêët cuãa con ngûúâi.

Baån laâ ai? Baån muöën trúã thaânh ngûúâi thïë naâo?

Bñ êín lúán nhêët cuãa cuöåc söëng laâ tñnh caách vaâ tñnh àöåc àaáocuãa con ngûúâi. Chuáng ta taåo ra caá tñnh. Caác sinh vêåt khaáckhöng laâm àûúåc. Chuáng ta coá cuâng 98% gen vúái loaâi tinh tinh,nhûng 2% coân laåi àoá taåo nïn toaân böå sûå khaác biïåt.

Chuáng ta khöng hoaân toaân chõu sûå chi phöëi cuãa gen. Trongviïåc saáng taåo nhûäng cêu chuyïån, yá tûúãng, êm nhaåc, khoa hoåcvaâ vùn hoáa àaåi chuáng, trong tû duy vaâ giao tiïëp, con ngûúâilaâm àûúåc nhiïìu àiïìu àaáng kinh ngaåc maâ gen cuãa chuáng takhöng laâm àûúåc.1

Söë phêån cuãa chuáng ta nùçm úã chöî trúã thaânh nhûäng caá thïí -taåo ra vaâ hoaân thiïån tiïìm nùng àöåc nhêët cuãa chuáng ta. Möîi

67

ngûúâi chuáng ta phaát triïín theo möåt caách khaác nhau vaâ khöngàoaán trûúác àûúåc.

Caá tñnh haâm yá sûå khaác biïåt. Àïí trúã nïn khaác biïåt àoâi hoãiphaãi coá sûå chónh sûãa, thïm búát, têåp trung. Chuáng ta trúã nïnkhaác biïåt thöng qua têåp trung vaâo nhûäng phêìn cuãa riïng ta.

Thêåt vêåy, chuáng ta khöng phaãi laâ nhûäng phiïën àaá trú troåi.Gen cuãa chuáng ta quyïët àõnh hònh daáng bïn ngoaâi vaâ goápphêìn chñnh trong nhiïìu chuyïån khaác. Khi chuáng ta lúán lïn, böëmeå vaâ gia àònh aãnh hûúãng àïën caách cû xûã, suy nghô vaâ tû duycuãa chuáng ta. Thêìy giaáo, baån beâ, caác linh muåc, thuã trûúãng vaâcaác nhaâ thöng thaái nhaâo nùån chuáng ta. Nhûäng yá tûúãng vaâchuêín mûåc xaä höåi, nhûäng cöång àöìng maâ chuáng ta söëng, cuângaãnh hûúãng lúán àïën chuáng ta.

Tuy nhiïn boã qua têët caã nhûäng aãnh hûúãng àoá thò vêîn coânvaâi àiïìu khaác: àiïìu quñ baáu vaâ kyâ laå àûúåc goåi laâ baãn ngaä cuãachuáng ta, laâ baãn sùæc vaâ laänh àõa riïng cuãa mònh. Tuy nhiïn,noái àïën aáp lûåc àöëi vúái chuáng ta, thò ta coá tñnh caách riïng cuãamònh. Khöng ai trïn haânh tinh naây giöëng nhau caã. Duâ ñt duânhiïìu, ta buöåc phaãi aãnh hûúãng àïën thïë giúái, laâm cho noá khaácài so vúái khi khöng coá chuáng ta.

Chuáng ta vêîn trúã thaânh nhûäng caá nhên duâ coá thïm búát ài

möåt söë àiïìu. Ñt ài chñnh laâ nhiïìu hún.

Chuáng ta coá cú höåi tuyïåt vúâi àïí loaåi boã nhûäng phêìn khöngàñch thûåc, khöng “thûåc sûå laâ chuáng ta” trong chñnh chuáng ta- nhûäng phêìn do böëi caãnh, böë meå vaâ möi trûúâng aáp àùåt. Caáitöi àñch thûåc laâ möåt phêìn nhoã cuãa caái töi töíng hoâa, tuy thïë, noálaâ caái töi cêìn nhêët. Chuáng ta coá nhûäng nùng khiïëu àùåc biïåt,trñ tûúãng tûúång àöåc àaáo, chuát gò àoá cuãa thiïn taâi: tia saáng cuöåcàúâi hoaân toaân thuöåc vïì ta.

68

Khi chuáng ta têåp trung vaâo caái töi, chuáng ta khöng laâ nhûänggò ngûúâi khaác laâm, khöng nghô nhûäng gò ngûúâi khaác nghô. Thïëcoá mêët maát gò khöng? Vïì lûúång thò coá, chûá khöng phaãi vïì chêët.Vïì chêët, ñt hún laâ nhiïìu hún. Bùçng caách thu heåp laåi möëi quantêm cuãa chuáng ta, chuáng ta àaâo sêu vaâ tùng cûúâng chuáng lïn.Bùçng caách têåp trung vaâo nhûäng àiïím töët nhêët, riïng coá cuãachuáng ta, chuáng ta seä trúã nïn caá tñnh hún, con ngûúâi hún.Chuáng ta têåp trung vaâo sûác maånh, tñnh duy nhêët vaâ nùng lûåccuãa chuáng ta, àïí têån hûúãng cuöåc söëng möåt caách sêu sùæc vaâàöåc nhêët vö nhõ.

Phaát triïín caá tñnh laâ caã quaá trònh coá yá thûác. Noá liïn quanàïën viïåc quyïët àõnh baån laâ ai vaâ baån seä khöng laâ ai, baånmuöën trúã thaânh ngûúâi thïë naâo vaâ baån khöng muöën trúã thaânhngûúâi thïë naâo. Chuáng ta trúã thaânh nhûäng caá nhên khaác biïåthún thöng qua nhûäng quyïët àõnh vaâ haânh àöång saáng suöët,maâi giuäa vaâ tùng cûúâng nhûäng gò khaác biïåt vaâ töët nhêët vïìchuáng ta.

Têåp trung vaâ caá tñnh laâm cho cuöåc söëng cuãa chuángta dïî daâng hún

Nhiïìu ngûúâi lang thang suöët cuöåc àúâi, loanh quanh lêínquêín maâ khöng coá lêëy ûúác voång hay hûúáng ài lúán naâo. Hoånghô àoá laâ caách dïî daâng nhêët. Nhûng coá àuáng vêåy khöng? Hoåcoá laâm cho mònh beá laåi khöng?

Phaát triïín caái töi àñch thûåc, phêìn quan troång vaâ töët àeåp nhêëtcuãa baãn thên, thò khöng coá gò khoá vaâ khöng tûå nhiïn. Söëngthûåc vúái baãn thên, tûác laâ baån àaä tûâ boã nhûäng phêìn khöngàñch thûåc hoùåc tûå nhiïn trong baån. Baån thöi haânh àöång. Baån

69

thöi giaã vúâ quan têm hoùåc thñch thuá nhûäng àiïìu laâm baån chaánngaán. Baån thöi lo lùæng nhûäng àiïìu ngûúâi ta nghô vïì baån. Coângò dïî hún thïë nûäa? Phêìn thûúãng lúán hún phaãi khöng? Àiïìu gòcoá thïí kñch thñch cuöåc söëng cuãa baån hún thïë nûäa?

Thïë giúái hiïån àaåi laâm chuáng ta quaá taãi. Chuáng ta tòm caáchchaåy theo quaá nhiïìu thûá. Chuáng ta quyïët àõnh ti tó viïåc coãncon. Laâm thïë thò nhiïìu quaá. Seä àún giaãn hún biïët chûâng naâonïëu chó phaãi quyïët àõnh möåt vaâi viïåc lúán!

Nhû Amy Harris nhêån xeát möåt caách haâi hûúác, “Caác nûä tuchùèng cêìn phaãi chaåy theo taåp chñ Vogue laâm gò.”

Chuáng ta khöng thïí quan têm chùm soác têån tònh vaâ kyä caângcho quaá nhiïìu ngûúâi hay quaá nhiïìu viïåc. Chuáng ta khöng thïímöåt luác têån tuåy vúái nhiïìu ngûúâi hay nhiïìu viïåc àûúåc.

Cuöåc àúâi seä dïî daâng hún khi àaä coá möåt vaâi quyïët àõnh lúán:

Baån quan têm ai vaâ àiïìu gò nhêët?

Tñp ngûúâi cuãa baån vaâ tñp ngûúâi baån muöën trúã thaânh?

Nhûäng phêím chêët, xuác caãm vaâ khaã nùng maånh nhêët cuãabaån laâ gò?

Baån coá muöën gùæn boá vúái möåt ngûúâi suöët àúâi khöng? Ai?

Baån coá muöën nuöi con khöng?

Baån coá muöën taåo möåt caái tïn cho riïng mònh khöng? Vò caáigò?

Baån coá muöën laâm viïåc cho chñnh mònh hay theo chûác nùngnhiïåm vuå cuãa riïng baån khöng? Vïì viïåc gò?

Baån coá muöën taåo ra caái gò àoá laâm cho ngûúâi khaác chuá yá hoùåcthñch thuá khöng?

70

Baån coá muöën coá möåt “tuáp lïìu nhoã bïn thaác nûúác” hay khöng?

Nhûäng gò baån àang boã cöng sûác vaâo nhûng khöng cêìn thiïëtcho haånh phuác cuãa baån?

Têët caã nhûäng quyïët àõnh naây mang tñnh loaåi trûâ. Chuáng àúngiaãn hoáa cuöåc söëng, cùæt boã caác phûúng aán, loaåi trûâ sûå choån lûåathaái quaá. Chuáng têåp trung nùng lûúång. Baån seä boã cöng sûáccuãa mònh vaâo viïåc gò? Sûác maånh caá nhên cuãa baån coá têåp trunghay khöng?

Trong luác tòm caách traã lúâi nhûäng cêu hoãi naây, àûâng ngaåi nhúâbaån thên hoùåc nhûäng ngûúâi coá kinh nghiïåm giuáp àúä. Xemnhûäng ngûúâi naây nhû möåt chiïëc maân hûúáng êm – hêìu hïëtchuáng ta cêìn sûå trúå giuáp tûâ ngûúâi khaác trûúác khi chuáng taphaát hiïån àûúåc àiïìu gò laâ töët nhêët cho chuáng ta.

Duâ cho baån tin laâ mònh coá thïí laâm àûúåc gò àoá

hay baån nghô laâ mònh khöng thïí laâm àûúåc,

baån àïìu àuáng.

Têåp trung laâm giaãm búát sûå hoaâi nghi vaâ tùng gêëp böåi sûå quaãquyïët vaâ sûác maånh. Nhû Shakespeare viïët trong vúã haâi kõchTûúng kïë tûåu kïë:

Sûå hoaâi nghi cuãa chuáng ta laâ keã phaãn böåi,

Laâm cho chuáng ta mêët ài àiïìu töët àeåp maâ ta thûúâng

coá thïí coá bùçng nöîi súå haäi khöng coân cöë gùæng àûúåc.

71

Têët caã chuáng ta àïìu coá möåt gia saãn to lúán chûa àûúåcsûã duång: trñ tuïå vaâ caãm xuác tiïìm thûác. Tiïìm thûác

laâ möåt chiïëc maáy vi tñnh caá nhên gêìn guäi vaâ chên thaânh. Noáluön luön sùén saâng vaâ luön hoaåt àöång.

Tiïìm thûác coá thïí giaãi quyïët nhûäng chuyïån tiïën thoaái lûúängnan, saãn sinh nhûäng yá tûúãng saáng laång, àem laåi cho chuáng tasûå an bònh vaâ niïìm vui. Nhû möåt chiïëc maáy tñnh caá nhên thûåcsûå, tiïìm thûác cho chuáng ta rêët nhiïìu vúái rêët ñt nùng lûúång vaâchi phñ.

Baån àaä bao lêìn dùæt choá ài daåo, àaánh rùng, thiïìn, hay ngöìitrïn chiïëc ghïë xïëp, röìi bêët chúåt – ÊÌm! Eureka! Têm thûác khönglaâm nhûäng chuyïån àoá. Chñnh tiïìm thûác àem laåi cêu traã lúâi baåncêìn.

Tiïìm thûác coá choån loåc. Khi baån quan têm sêu sùæc möåt vêënàïì, hiïåu quaã nhêët khi baån têåp trung vaâo möåt vêën àïì, noá seä ghinhêån. Noá khöng xûã lyá nhûäng tñn hiïåu yïëu hoùåc pha taåp. Tiïìmthûác hoaåt àöång maånh nhêët khi baån têåp trung vaâo möåt vêën àïì.Ñt laâ nhiïìu.

Têåp trung vaâ caá tñnh laâm cho chuáng ta haånh phuác

Haånh phuác khöng phaãi úã bïn ngoaâi chuáng ta. Haånh phuác coátûâ bïn trong. Têm trñ vaâ caãm xuác cuãa chuáng ta, vaâ caái chuángta nghô vïì baãn thên, laâm cho chuáng ta haånh phuác hoùåc khönghaånh phuác. Chuáng ta haånh phuác nïëu chuáng ta coá loâng tûåtroång vaâ tûå tön cao àöå.

Loâng tûå tön coá thïí taåm thúâi böåc phaát maånh meä do nhûängchêët kñch thñch hay rûúåu, têng böëc, quyïìn lûåc, tiïìn baåc, haydo tûå huyïîn hoùåc maâ coá. Tuy nhiïn, caách àaáng tin cêåy, lêu daâi

72

àöëi vúái loâng tûå tön cao àöå laâ vun xúái nhûäng gò töët àeåp nhêët cuãabaãn thên. Sûå tûå nhêån thûác baãn thên tñch cûåc vaâ chñnh xaác dûåatrïn caá tñnh: caãm giaác àñch thûåc chuáng ta laâ ai vaâ vò sao chuángta söëng caách àoá. Haånh phuác daâi lêu khöng thïí coá àûúåc bùçngcaách tiïu pha. Haånh phuác àoâi hoãi sûå tham gia tñch cûåc vaâonhûäng gò chuáng ta coi laâ giaá trõ. Àïí laâm töët nhûäng àiïìu àoá, vuihûúãng chuáng, vaâ tûå haâo nhûäng gò chuáng ta àaä laâm - nhûängviïåc àoá seä chùm boán cho haånh phuác; chuáng àoâi hoãi sûå phaáttriïín vaâ caá tñnh.

Vûún túái nhûäng gò töët àeåp nhêët chó trong nhûäng lônh vûåcphuâ húåp baån seä thêëy vui hún chûá khöng phaãi lo lùæng. Coá àûúåcnhûäng àiïìu töët nhêët trúã nïn tûúng àöëi dïî daâng.

Möåt àiïìu buöìn cûúâi vïì cuöåc söëng –

Nïëu baån traánh khöng muöën gò ngoaâinhûäng caái töët nhêët,

thò baån rêët hay gùåp noá.Somerset Maugham

Caãm xuác saáng taåo dêng traân vaâ àem laåi niïìm vui cho chuángta. Chuáng xuêët phaát tûâ sûå quan têm, chuá yá, têåp trung, ûúác múnhêët quaán, tûâ mong muöën saáng taåo maånh meä.

Àïí khiïu vuä àeåp, biïët yïu, nuöi daåy con töët, chúi golf hay,nêëu ùn ngon, àùåt cêu hoãi hay, àaåo diïîn möåt cuöën phim thuhuát - nhûäng haânh àöång àûúåc truyïìn caãm hûáng laâm chuáng tahaånh phuác. Caá tñnh vaâ têåp trung seä laâm chuáng ta haånh phuác.

73

Phûúng thûác 80/20 àöëi vúái têåp trung vaâ caãi thiïån

Àêy laâ ba bûúác nhùçm caãi thiïån möåt caách êën tûúång bêët kyâlônh vûåc naâo trong cuöåc àúâi baån:

Bûúác 1: Têåp trung vaâo àñch àïën 80/20 - baån muöën ài àêu.

Bûúác 2: Tòm kiïëm löå trònh 80/20 – caách dïî daâng nhêët ài àïënàñch.

Bûúác 3: Triïín khai haânh àöång 80/20 - nhûäng bûúác thenchöët àêìu tiïn.

Bûúác 1: Têåp trung vaâo àñch àïën 80/20

Àñch àïën laâ núi baån muöën àïën vaâ laâ núi baån muöën úã àoá.“Àñch àïën” coá nghôa:

Muåc tiïu, ûúác mú, muåc àñch suöët àúâi - nhûäng gò baån muöënàaåt àûúåc.

Kiïíu àõa àiïím maâ baån muöën àïën - ngûúâi maâ baån muöën gùåp,kiïíu ngûúâi maâ baån muöën mònh trúã thaânh, nhûäng nïëm traãimaâ baån muöën coá, chêët lûúång cuöåc söëng cuãa baån.

Núi àïën maâ baån quan têm nhêët - cuöåc söëng phuâ húåp vaâ thïíhiïån àûúåc baån.

Sûã duång luêåt höåi tuå, ñt laâ nhiïìu, baån cêìn suy nghô rêët cêínthêån vïì àñch àïën caá nhên, àùåc biïåt töët nhêët cho baån. Àïí àûúåchaånh phuác, möîi ngûúâi chuáng ta cêìn möåt àñch àïën 80/20 àöåcnhêët, àñch àïën maâ seä loaåi ra àaåi àa söë nhûäng muåc àñch khöngquan troång vaâ giúái haån vaâo têåp húåp nhoã hún nhûäng muåc tiïucûåc kyâ quan troång, phuâ húåp vúái riïng ta. Têåp trung vaâo àñchàïën 80/20 cuãa chuáng ta nghôa laâ giaãi àûúåc cêu àöë ñt laâ nhiïìu

74

cho möîi caá nhên. Möåt vaâi tñnh caách vaâ kïët quaã quan troång laâmcho chuáng ta haånh phuác nhêët laâ gò? Söë rêët ñt nhûäng phêím chêëtgò maâ chuáng ta phaãi têåp trung vaâo vaâ tùng lïn gêëp böåi, khöngcêìn lo nghô vïì têët caã nhûäng àiïìu coân laåi?

Àñch àïën 80/20 laâ phêìn rêët nhoã beá trong têët caã nhûäng àñchàïën àang coá, nhûng noá laâ trung têm àöëi vúái tñnh caách vaâ mongmuöën sêu thùèm cuãa chuáng ta.

Àiïìu xaãy ra khi chuáng ta thûåc sûå têåp trung vaâo àñch àïën80/20 laâ chuáng ta laâm cho caái ñt àoá nhiïìu lïn. Nïëu baån laângûúâi keán choån vaâ thêëy möåt vaâi àiïìu coá quan hïå sêu sùæc àïënmònh, thò cuöåc söëng cêìn coá muåc àñch vaâ yá nghôa vûúåt lïn trïnnhûäng gò àaä coá trûúác àoá, luác maâ baån àïí têm àïën quaá nhiïìuvêën àïì.

Thïë thò baån muöën mònh laâ ai vaâ trúã thaânh ngûúâi nhû thïënaâo? Nïëu baån cúãi boã têët caã phuåc trang vaâ vai diïîn cuãa mònhài, thò baån àñch thûåc laâ ai? 20% töët nhêët cuãa baån laâ gò?

Caách töët nhêët àïí traã lúâi cho cêu hoãi naây laâ xaác àõnh 20%àónh nùng lûåc cuãa baån. Lêëy thñ duå vïì anh baån cuãa töi Steve,chuã möåt nhaâ haâng úã Cape Town.

Biïíu àöì 20% kyä nùng vaâ súã thñch cuãa Steve (hònh 5 trang 80)laâ giaãi trñ, loâng mïën khaách, nhaåc rock, khúãi sûå kinh doanh, daåyhoåc, caãm thöng vúái moåi ngûúâi, vaâ kyä nùng chuyïån troâ. Anh tahïët sûác phuâ húåp vúái viïåc múã vaâ kinh doanh möåt nhaâ haânghiïån àaåi.

Hònh 6 úã trang 81 thïí hiïån biïíu àöì vïì caãm xuác vaâ tñnh caáchcuãa Steve: khaã nùng laänh àaåo truyïìn caãm hûáng, laâm viïåc nhoám,àûúåc tin cêåy, vaâ yïu àúâi.

75

Sûã duång hònh 7 vaâ 8 (trang 82-83) biïíu diïîn biïíu àöì 20%cuãa riïng baån.

Àùåt dêëu chêëm úã chöî naâo baån nghô laâ phuâ húåp àöëi vúái tûângàùåc tñnh, xong nöëi caác àiïím àoá laåi.

“Töi muöën taåo nïn tïn tuöíi cho riïng mònh trong lônh vûåcnhaâ haâng,” Steve noái, “khöng chó úã Cape Town vaâ Nam Phi, maâcoân khùæp thïë giúái nûäa. Töi gùæn boá suöët àúâi vúái Tracy vaâ boåntreã. Töi muöën chuáng lúán lïn trong tònh yïu thûúng vaâ coá cuöåcsöëng haånh phuác. Bïn caånh viïåc gêìy dûång möåt nhaâ haâng múái,töi thñch dêîn dùæt vaâ àaâo taåo moåi ngûúâi àïí hoå coá thïí trúã thaânhnhûäng ngûúâi gioãi nhêët trong cöng viïåc cuãa mònh. Töi vêîn àanghoåc caách laâm thïë naâo àïí möåt nhaâ haâng trúã nïn tuyïåt vúâi vaâtöi vêîn seä tiïëp tuåc hoåc.”

“Coân gò khaác maâ cêåu thûåc sûå quan têm nûäa khöng?” töi hoãi.

“Khöng,” anh ta traã lúâi.

Steve biïët àûúåc àñch àïën 80/20 cuãa anh ta.

Coân baån? Baån coá giúái haån àûúåc nhûäng gò baån àang tòm caáchlaâm hoùåc muöën trúã thaânh, ài vaâo nhûäng gò thiïët thûåc vaâ thûåcsûå quan troång vúái baån? Nïëu thïë thò baån coá thïí laâm cho ñt trúãthaânh nhiïìu.

Haäy àiïìn àñch àïën cuãa baån vaâo ö dûúái àêy:

Ñích ñeán 80/20 cuûa toâi laø:

76

Kiïím tra:

Àñch àïën 80/20 coá phaãn aánh nhûäng gò baån thûåc sûå muöënvaâ quan têm àïën khöng?

Noá coá phaãn aánh tñnh caách cuãa baån khöng? Noá coá àöåc nhêëtàöëi vúái baån khöng?

Noá coá tùng cûúâng cho nhûäng gò töët nhêët vïì taâi nùng vaâ caãmxuác cuãa baån khöng?

Noá coá nhùçm vaâo baån khöng? Liïåu baån coá traánh àûúåc viïåclaäng phñ nùng lûúång vaâo nhiïìu viïåc khaác khöng? Noá coá loaåiboã nhiïìu muåc tiïu maâ hiïån thúâi tiïu hao phêìn lúán sûác lûåccuãa baån khöng?

Noá coá àuã ngùæn goån àïí luác naâo baån cuäng coá thïí nhúá khöng?

Noá coá laâm cho baån phêën khñch khöng? Noá coá phaãi laâ cuöåcsöëng trong mú cuãa baån khöng?

Nhûng quan troång nhêët:

Liïåu viïåc theo àuöíi noá coá chûáng minh àûúåc rùçng ñt àûúåcnhiïìu cho baån khöng?

Bûúác 2: Tòm kiïëm löå trònh 80/20

Löå trònh töët nhêët vaâ dïî daâng nhêët cho àñch àïën 80/20 cuãabaån laâ gò? Baån biïët mònh cêìn gò röìi, thïë thò laâm caách naâo baåncoá thïí caãi thiïån nhiïìu trong cuöåc söëng trong khi röët cuöåc chólaâm ñt maâ thöi?

Luön coá nhiïìu àûúâng coá thïí ài àïën àñch naâo àoá.

Phêìn lúán caác löå trònh toã ra keám hún so vúái möåt vaâi löå trònh

77

naâo àoá. Löå trònh 80/20 chuáng ta choån seä dïî hún vaâ hiïåuquaã hún nhiïìu lêìn so vúái nhûäng löå trònh khaác.

Luön coá möåt löå trònh àûa ra giaãi phaáp tûúng àöëi nheå nhaângvaâ dïî daâng, möåt löëi ài coá àûúåc nhiïìu hún nhûäng gò ta muöën,tiïu hao ñt nùng lûúång, thúâi gian, tiïìn baåc, vaâ lo lùæng. Àiïìuta cêìn laâm laâ tòm cho àûúåc noá.

Coá leä möåt söë ngûúâi khaác àaä phaát hiïån ra löå trònh àoá, hay möåtlöå trònh rêët giöëng nhû thïë. Ai laâ ngûúâi àaä thaânh cöng möåtcaách ngoaån muåc trong viïåc àaåt àûúåc muåc tiïu tûúng tûå vúáiàñch àïën 80/20 cuãa baån? Hoå laâm àûúåc bùçng caách naâo?

Löå trònh cuäng laâ chuyïån caá nhên. Choån lêëy möåt löå trònh maâbaån thêëy rêët phuâ húåp vúái mònh.

Löå trònh seä trúã nïn dïî daâng hún nïëu coá sûå giuáp àúä cuãa àöìngminh. Suy nghô nhû khi àoán xe – ai coá thïí cho baån ài nhúâ?

Nhûng chêët thûã xem baån coá nghô ra àûúåc löå trònh 80/20khöng laâ àêy:

Löå trònh àoá coá àûa ra àûúåc giaãi phaáp nhiïìu hún vúái ñt húnkhöng? Liïåu noá khöng chó àûa ra giaãi phaáp töët hún maâ coândïî daâng hún khöng? Trûâ phi noá vûâa töët hún vûâa dïî daânghún, thò noá seä khöng àûa àïën caãi thiïån àaáng kïí naâo trongcuöåc àúâi baån.

78

Tri thûác

Phên tñch

Nghïå thuêåt

Truyïìn àaåt

Nêëu ùn

Giao tiïëp

Vi tñnh

Kinh tïë

Kyä thuêåt

Giaãi trñ

Baâi baåc

Tñnh hiïëu khaách

Vùn hoåc

Quaãn lyá

Phim aãnh/kõch trûúâng

Êm nhaåc

Kyä nùng vïì söë

Nuöi daåy con caái

Khoa hoåc

Thïí thao

Khúãi sûå kinh doanh

Daåy hoåc

Hiïíu biïët con ngûúâi

Kyä nùng noái

Hònh 5: Nhûäng kyä nùng vaâ súã thñch cuãa Steve - biïíu àöì 20 phêìn trùm

Àónh Olympia

Cao

Trungbònh

Thêëp

79

Khaã nùng gúåi nhiïåt huyïët

Khaã nùng yïu vaâ àûúåc yïu

Biïët thûúãng thûác caái àeåp

Bònh tônh vaâ tûå chuã

Quan têm àïën cöång àöìng

Saáng taåo

Toâ moâ

Thöng minh caãm xuác

Cöng bùçng

Võ tha

Chên thêåt vaâ hoâa àöìng

Nhuán nhûúâng

Haâi hûúác

Taâi laänh àaåo coá sûáclöi keáo

Loâng töët

Laåc quan

Kiïn trò

Tñnh têm linh

Laâm viïåc têåp thïí

Àaáng tin cêåy

Yïu àúâi

Hònh 6: Nhûäng caãm xuác vaâ tñnh caách cuãa Steve - biïíu àöì 20 phêìn trùm

Àónh Olympia

Cao

Trungbònh

Thêëp

80

Tri thûác

Phên tñch

Nghïå thuêåt

Truyïìn àaåt

Nêëu ùn

Giao tiïëp

Vi tñnh

Kinh tïë

Kyä thuêåt

Giaãi trñ

Baâi baåc

Tñnh hiïëu khaách

Vùn hoåc

Quaãn lyá

Phim aãnh/kõch trûúâng

Êm nhaåc

Kyä nùng vïì söë

Nuöi daåy con caái

Khoa hoåc

Thïí thao

Khúãi sûå kinh doanh

Daåy hoåc

Hiïíu biïët con ngûúâi

Kyä nùng noái

Hònh 7: Nhûäng kyä nùng vaâ súã thñch cuãa baån - biïíu àöì 20 phêìn trùm

Àónh Olympia

Cao

Trungbònh

Thêëp

81

Khaã nùng gúåi nhiïåt huyïët

Khaã nùng yïu vaâ àûúåc yïu

Biïët thûúãng thûác caái àeåp

Bònh tônh vaâ tûå chuã

Quan têm àïën cöång àöìng

Saáng taåo

Toâ moâ

Thöng minh caãm xuác

Cöng bùçng

Võ tha

Chên thêåt vaâ hoâa àöìng

Nhuán nhûúâng

Haâi hûúác

Taâi laänh àaåo coá sûác löi keáo

Loâng töët

Laåc quan

Kiïn trò

Tñnh têm linh

Laâm viïåc têåp thïí

Àaáng tin cêåy

Yïu àúâi

Hònh 8: Nhûäng caãm xuác vaâ tñnh caách cuãa baån - biïíu àöì 20 phêìn trùm

Àónh Olympia

Cao

Trungbònh

Thêëp

82

Möåt minh hoåa àún giaãn thöng thûúâng vïì löå trònh, chuáng tagiaã sûã rùçng àñch àïën cuãa chuáng ta laâ nhaâ ga Paddingon úãLondon. Baån söëng úã phña Àöng London, gêìn möåt bïën taâu àiïånngêìm. Baån thñch ài böå, nhûng àiïìu àoá khöng thûåc tïë: caách xa6 dùåm vaâ baån cêìn àïën Paddington ngay. Nhòn vaâo baãn àöì taâuàiïån ngêìm, baån àõnh ài trûåc tiïëp tûâ nhaâ ga gêìn chöî baån bùçngtruåc àûúâng chñnh àïën Notting Hill Gate, sau àoá chuyïín sangàûúâng vaânh àai ài Paddington. Têët caã àïìu öín vaâ àuáng àiïåu.

Tuy nhiïn, nïëu baån muöën möåt löå trònh vûâa nhanh hún, vûâatöët hún thò laâm sao? Haäy thûã caách naây. Xuöëng taâu àiïån àïën gaLancaster Gate, hai chùång trûúác khi àïën Notting Hill Gate, vaâtaãn böå àïën Paddington, mêët khöng quaá nùm phuát. Ruát cuöåc,baån tiïët kiïåm khöng phaãi ài qua böën traåm taâu àiïån, cuäng nhûvöåi vöåi vaâng vaâng chuyïín tûâ àûúâng naây sang àûúâng khaác vaâchúâ taâu khaác àïën. Löå trònh 80/20 dïî daâng hún, thuá võ hún maâcuäng nhanh hún nûäa. Àoá laâ àûúåc nhiïìu vúái ñt.

Hoùåc tûúãng tûúång baån úã miïìn Nam Têy Ban Nha, ài tûâ SanPedro àïën Seville, ba giúâ ài ötö. Baån laâ möåt laái xe hay lo lùængvaâ thûúâng bõ laåc àûúâng. Àûúâng àïën Seville bùæt àêìu bùçng 30dùåm àûúâng ngoùçn ngoeâo qua möåt con àeâo àïën Ronda, röìi reähûúáng nhiïìu lêìn nûäa, àûúâng rêët khoá ài. Khöng coân con àûúângnaâo khaác ài Seville ngùæn hay trûåc tiïëp hún. Baån nhêët àõnhphaãi ài.

Nhûng nïëu baån theo caách 80/20 thò seä ra sao? Baån muöënnhiïìu hún vúái ñt hún: möåt giaãi phaáp dïî daâng hún àöëi vúái baånmaâ laåi mêët ñt thúâi gian hún. Cho duâ noá coá laâm mêët thïm möåtvaâi phuát quñ baáu ài nûäa, baån nghiïn cûáu baãn àöì cêín thêån, vaâhoãi ngûúâi thu tiïìn úã caác traåm xùng nhúâ giuáp àúä. Cö ta baão baånrùçng vúái möåt khoaãn phñ cêìu àûúâng nhoã, baån coá thïí ài theo

83

àûúâng cao töëc àïën Malaga, sau àoá theo möåt xa löå khaác àiSeville. Noá seä mêët bao lêu? Hai giúâ, cö ta baão, nïëu anh laáinhanh. Chó nhû thïë coá roä raâng khöng? Ngay caã baâ cuå cuãa anhcuäng khöng thïí laåc àûúâng nûäa laâ, cö ta cûúâi lúán. Baån thêëy cöta noái àuáng: àûúâng cao töëc chó dêîn rêët roä raâng vaâ gêìn nhûkhöng coá ai; ngûúâi Têy Ban Nha rêët gheát chuyïån traã phñàûúâng böå.

Vúái viïåc daânh thïm thúâi gian suy nghô, baån tòm ra àûúåc löåtrònh dïî ài hún maâ cuäng nhanh hún nûäa. Àoá laâ àûúåc nhiïìuhún tûâ ñt hún.

Tuy nhiïn, cêìn phaãi biïët roä muåc tiïu cuãa baån trûúác khiquyïët àõnh löå trònh. Trong vñ duå úã Seville, löå trònh töët nhêët seäkhaác ài nïëu baån coá nhiïìu thúâi gian, thñch laái xe trïn nhûängchùång àûúâng àêìy thaách thûác, vaâ thñch thûúãng ngoaån phongcaãnh. Nïëu thïë, baån nïn choån ài àûúâng nuái qua Ronda: noá seädaânh cho baån nhiïìu hún tûâ ñt hún - caãnh quang thuá võ vaâ hêëpdêîn vúái quaäng àûúâng vaâ chi phñ ñt hún.

“Àñch àïën” khöng chó laâ Seville, maâ coân laâ niïìm vui àïënàûúåc àoá. Àiïìu àoá laâ àùåc trûng cuãa cuöåc söëng thoãa chñ. Àiïìuquan troång cêìn biïët àûúåc chuáng ta muöën àaåt àûúåc àiïìu gò vaânhûäng gò chuáng ta khöng muöën coá; vaâ àiïìu khöng keám hoùåcquan troång hún laâ biïët àûúåc baån muöën söëng nhû thïë naâo, baånkhöng muöën söëng nhû thïë naâo, baån muöën mònh laâ ngûúâi nhûthïë naâo vaâ khöng muöën mònh laâ ngûúâi thïë naâo.

Têët nhiïn nhûäng vñ duå ài laåi cuãa töi rêët bònh thûúâng. Chuángchó laâ nhûäng minh hoåa àún giaãn vaâ dïî nhúá cuãa löå trònh 80/20 chûá khöng haâm yá rùçng luác naâo cuäng coá kïë hoaåch ài töëthún hoùåc nhûäng löå trònh du lõch cuãa ai àoá coá sûác thuyïët phuåcàuã gêy bùn khoùn cho ta. Nhûng àöëi vúái àñch àïën 80/20 chuã

84

yïëu cuãa baån, thò noá àaáng àûúåc suy ngêîm möåt caách àêìy àuã àïítòm ra möåt löå trònh töët hún vaâ dïî daâng hún àïí baån àûúåc nhiïìuhún tûâ ñt hún. Àêëy chùæc chùæn laâ trûúâng húåp tòm kiïëm löëi ài àïën20% phêìn töët nhêët cuãa baån. Bùçng caách naâo chuáng ta laâm àûúåcàiïìu naây?

Quay trúã laåi vúái Steve, anh ta coá phaát hiïån àûúåc löå trònh 80/20 cuãa mònh khöng?

“Töi àaä khúãi sûå,” anh ta baão töi. “Töi tòm àûúåc ngûúâi hêåuthuêîn úã nûúác ngoaâi vaâ töi múã nhaâ haâng naây caách àêy hainùm. Noá àaä àoaåt giaãi cuöåc thi nhaâ haâng töët nhêët úã Cape Townnùm röìi vaâ moåi ngûúâi ai cuäng cho rùçng àoá laâ möåt núi rêët tuyïåt.Nhûng töi muöën coá möåt chuöîi nhaâ haâng nhû thïë naây úã NamPhi vaâ sau àoá úã nûúác ngoaâi. Bûúác àêìu tiïn laâ múã taåiJohannesburg. Àïí laâm àûúåc, töi cêìn tòm möåt ngûúâi hêåu thuêînmúái vaâ gêìn nhû coá àûúåc röìi. Sau àoá töi phaãi chûáng minh àûúåcyá tûúãng seä hiïåu quaã úã Jo’burg.”

“Vêåy laâ khöng coân gò khaác quan troång trïn àûúâng ài nûäa aâ?”töi hoãi.

“Coân möåt thûá,” Steve noái. “Töi cêìn möåt ngûúâi cöë vêën kinhnghiïåm úã Myä, chêu Êu hay UÁc. Àïí laâm töët hún nhûäng gò àaä coá,töi cêìn ngûúâi naâo àoá gioãi hún töi àïí giuáp töi vûún túái vaâ kñchthñch töi. Töi chûa tòm àûúåc ngûúâi cöë vêën nhû thïë, nhûng àoálaâ muåc tiïu chuã yïëu cuãa nùm nay.”

Löå trònh 80/20 àöëi vúái 20% töët nhêët cuãa baån laâ gò?

85

Luön luön coá nhûäng löå trònh khaã dô. Löå trònh 80/20 laâ töëtnhêët, nhanh nhêët, vui nhêët, ñt ûu tû nhêët, vaâ laâ caách ñt töën sûácnhêët maâ baån àaåt àïën. Noá cuäng khöng giöëng vúái nhûäng gò baånàang laâm bêy giúâ, hay thûúâng tûúãng tûúång ra nhêët – àêy múáilaâ caái khoá.

Taåi sao vêåy? Búãi vò phûúng thûác 80/20, cuäng nhû nguyïnlyá 80/20, laâ phaãn trûåc giaác. Noá àûa ra cêu traã lúâi hay húnnhiïìu chó vò giaãi phaáp àuáng khöng khi naâo hiïín hiïån trûúác mùætchuáng ta, vúái àiïìu kiïån laâ chuáng ta phaãi nhòn àûúåc toaân caãnh,vaâo 100% kinh nghiïåm cuãa chuáng ta. Nïëu àïí mùåc chuáng taxoay xúã, chuáng ta seä choån lêëy löå trònh laâm nhiïìu àûúåc nhiïìu.Thaách thûác laâ taåo ra löëi ài àem laåi nhiïìu hún tûâ ñt hún.

Vò thïë, khi tòm con àûúâng 80/20 àïën 20% töët nhêët cuãa mònh,haäy thûã àùåt nhûäng hoãi cêu ngoaâi lïì nhû thïë naây:

Àûúâng àïën àñch 80/20 maâ baån thöng thûúâng seä theo àuöíilaâ gò? Cêu hoãi naây khöng phaãi àïí traã lúâi – thay vaâo àoá, noálaâ möåt chuêín mûåc àïí baån phaán àoaán tñnh khaã thi cuãa löåtrònh 80/20. Trûâ khi baån chúåt nghô àïën möåt caách thûác töëthún nhiïìu so vúái cêu traã lúâi theo thoái quen cuãa mònh, thòbaån chûa coá àûúåc löå trònh 80/20 cuãa mònh.

Bêy giúâ àùåt cêu hoãi, laâm thïë naâo baån coá thïí caãi thiïån mònhúã mûác àöå rêët cao vúái cêu traã lúâi theo thoái quen àoá, bùçngcaách àoâi hoãi möåt caách phi lyá nhiïìu hún vúái ñt hún?

Chia sûå caãi thiïån laâm hai phêìn. Thûá nhêët, laâm thïë naâo baåncoá àûúåc nhiïìu hún? Caách töët hún cho baån seä laâ gò? Baån seähûáng thuá hún vúái àiïìu gò, vaâ caái gò seä àûa baån àïën àñch 80/20 nhanh hún? Àöång naäo àïí coá têët caã nhûäng löëi ài khaã dô.

86

Nïëu baån thiïëu yá tûúãng, hoãi yá kiïën möåt vaâi ngûúâi baån - gúä röëicho ngûúâi khaác luön dïî hún nhiïìu.

Thûá hai, haäy hoãi hûúáng ài àoá coá thïí taåo sûå dïî daâng hún chobaån nhû thïë naâo. Tûúãng tûúång ra nhiïìu yá tûúãng khaác nhau.

Sau àoá, têåp húåp chuáng laåi, cho àïën khi baån coá möåt caáchmaâ coá thïí àùæc duång vaâ chùæc chùæn àem laåi nhiïìu hún vúáiñt hún. Ngay caã nïëu baån khöng chùæc noá coá taác duång haykhöng, cûá laâm thûã. Nïëu khöng àûúåc thò chuyïín sang lûåachoån thûá nhò – nhûng chó khi naâo noá àem laåi nhiïìu hún vúáiñt hún thöi nheá.

Nïëu baån khöng tòm ra àûúåc cêu traã lúâi, quay trúã laåi vúái biïíuàöì 20%. Nhûäng gò maâ baån gioãi nhêët, àïën rêët tûå nhiïn vúái baånseä cho baån manh möëi caách töët nhêët àïí baån coá àûúåc nhiïìu húntûâ ñt hún.

Ví duï, hoài treû, ñích ñeán 80/20 cuûa toâi laø trôû thaønh moätnhaø tö vaán quaûn lyù thaønh coâng vaø ñöôïc traû löông haäu hónh. Loái ñiñaàu tieân toâi thöû döôøng nhö raát höùa heïn: toâi kieám ñöôïc moät chaânôû moät trong nhöõng coâng ty Myõ toát nhaát vaø phaùt trieån nhanh nhaát,Taäp ñoaøn Tö vaán Boston (BCG). Buoàn thay (hay hoùa ra sau naøymôùi thaáy laø may maén thay) cho duø khaùch haøng döôøng nhö raát thíchtoâi, nhöng caùc seáp thì laïi khoâng. Toâi tìm caùch xin thoâi vieäc tröôùckhi bò sa thaûi.

Höôùng ñi thöù hai toâi choïn laø gia nhaäp Bain & Company, moätcoâng ty taùch ra töø BCG. Sau khi thaát baïi voøng ñaàu tieân, vôùi moätveát thöông lôùn ôû loøng töï troïng, toâi quyeát taâm söûa chöõa nhöõng

87

ñieàu ñaõ nhaán chìm toâi tröôùc ñoù: cung caùch löôøi bieáng, khoâng theophe naøo, thaùi ñoä ngang taøng, vaø tieáng taêm veà tính loâng boâng. Toâiquyeát ñònh daán thaân laøm vieäc chaêm chæ khoâng theå tin ñöôïc, catuïng heát lôøi caùc seáp, vaø phoâ baøy maët nghieâm tuùc vaø traùch nhieämcuûa mình. Toâi seõ khoâng thaát baïi nöõa vaø toâi seõ chöùng toû cho maáytay ôû BCG thaáy ñaõ sai khi ñaùnh giaù toâi.

Lieäu ñoù coù phaûi laø vieäc laøm ñuùng khoâng? Ñuùng vaø khoângñuùng. Bain laø moät söï löïa choïn toát. Noù coù moät coâng thöùc kinhdoanh raát hay, chuyeân taäp trung vaøo phuïc vuï ngöôøi ñöùng ñaàutrong baát kyø toå chöùc khaùch haøng naøo, vaø noù phaùt trieån coøn nhanhhôn caû BCG. Nhaân taøi ôû Bain nhö laù muøa thu neân toâi nhanh choùngñöôïc caát nhaéc laøm coäng söï caáp döôùi. Toâi kieàm cheá baûn naêng noåiloaïn cuûa mình, khueách tröông hình aûnh moät ngöôøi taän tuïy vaø ngöôøicoù tinh thaàn taäp theå.

Toâi cöù thaúng tieán ñeán ñích 80/20 cuûa mình, nhöng moäthoâm, toâi döøng laïi vaø ngaãm nghó, mình ñang laøm gì nhæ? Mình coùthöïc söï ñi theo loä trình 80/20 khoâng?

Roõ raøng laø khoâng. Mang chieác maët naï cuûa Bain, toâi ñangkieám tìm caùi nhieàu hôn baèng nhieàu hôn. Thaønh coâng hôn, coâng vieäcthuù vò hôn, traùch nhieäm cao hôn, tieàn baïc doài daøo hôn. Thì cuõngtoát. Nhöng caùi giaù toâi ñöa ra ñaõ laøm cho toâi phaûi ñoå vaøo nhieàuhôn: coâng vieäc caêng thaúng hôn, laøm nhieàu giôø hôn, chuyeân chuù chocoâng vieäc vaø coâng ty hôn, vaän ñoäng chính trò nhieàu hôn, lo aâunhieàu hôn, vaø ñi nöôùc ngoaøi vôùi nhieàu moái baän taâm hôn. Vôùi nhöõngai tin vaøo giaûi phaùp nhieàu hôn töø ít hôn, thì nhö theá chaúng lyùtöôûng chuùt naøo.

Bieåu ñoà 20% cuûa toâi theá naøo? Toâi coù laøm ñuùng khoâng vaäy?Chuùa ôi, khoâng phaûi. Toâi thöôøng gioûi veà yù töôûng, saùng suoát baátngôø, coù taøi phaùt hieän söï vieäc, vaø noùi ñöôïc khaùch haøng neân laøm gì

88

ñeå kieám ra tieàn. Toâi laïi keùm ôû nhöõng coâng vieäc khoù khaên keùo daøi(Toâi laø vaän ñoäng vieân chaïy nöôùc ruùt, chöù khoâng phaûi ñöôøngtröôøng), coù veû töø toán vaø nghieâm tuùc, bieát leøo laùi noäi boä, vaø ñuûthöù laêng nhaêng veà quaûn lyù ngöôøi khaùc. Vaäy Bain coù phaûi laø nôi thíchhôïp cho toâi? Khoâng haún theá. Toâi khoâng phaûi ngöôøi khoå haïnh hay coùñuû loøng trung thaønh. Toâi coù thaáy caêng thaúng khi xuaát hieän nhöBain vaäy khoâng? Baïn coù theå coi ñoù laø ñieàu chaéc chaén.

Suy nghó ban ñaàu cuûa toâi laø toâi ñaõ coù ñuû tieàn vaø neân choïncaùch soáng deã chòu hôn, thoaùt ra khoûi chuyeän tö vaán quaûn lyù ñi.Nhö theá seõ laø laøm ít höôûng ít: ít vieäc hôn, ít caêng thaúng vaøstress hôn, nhöng cuõng laø ít tieàn hôn vaø ít coâng vieäc thuù vò hôn.Toâi ñaõ chöa ñaït ñöôïc ñích ñeán 80/20 vaø vaãn caàn phaûi chöùng toûraèng toâi coù theå ñaït ñöôïc noù. Ngoaøi ra, toâi coâng nhaän mình tin vaøolaøm ít ñöôïc nhieàu.

Vaäy toâi xoay xôû laøm ít ñöôïc nhieàu theá naøo ñaây? Toâi muoánñieàu gì? Toâi muoán giaûm bôùt lo laéng, ít phaûi goø mình trong khuoânkhoå, ít phaûi kieàm neùn baûn chaát thöïc cuûa mình, ít phaûi ñi laïi, ítlaøm vieäc caêng thaúng, ít nhieäm vuï haønh chính hôn, vaø ít seáp hôn(neáu khoâng coù luoân caøng toát). Toâi muoán coù nhieàu vieäc hôn vôùinhöõng khaùch haøng mình thích thuù, ñoäc laäp hôn, nhieàu thôøi gian hôncho gia ñình vaø baïn beø, töï do löïa choïn ñoàng nghieäp hôn, vaø moätñieàu nöõa – noùi thaät loøng – laø thaäm chí nhieàu tieàn hôn.

Ñöa ra nhöõng mong muoán chính laø traû lôøi chuùng. Khi chæ ranhöõng gì toâi muoán nhieàu hôn vaø ít hôn, höôùng ñi 80/20 nhanhchoùng hieän roõ. Caùch duy nhaát maø toâi coù theå laøm ít ñöôïc nhieàu,ñuùng theo caùch toâi muoán laø môû moät coâng ty rieâng. Theá nhöng,ñieàu naøy chöa haún laø ñuùng. Suy nghó kyõ hôn, toâi thaáy raèng toâikhoâng muoán naëng nôï vôùi vieäc haønh chính cuûa Coâng ty Koch & Co,vaø toâi cuõng khoâng coù ñuû caùc kyõ naêng saùng laäp moät coâng ty thöïc söï

89

noåi troäi. Höôùng ñi 80/20 lyù töôûng ñoái vôùi toâi laø ñoàng saùng laäpmoät coâng ty cuøng hai ñoái taùc khaùc coù bieåu ñoà 20% boå sung chínhxaùc cho toâi.

Töi tin tûúãng chùæc chùæn rùçng àñch àïën vaâ löå trònh giaâu thamvoång nhêët cuäng coá thïí laâ dïî nhêët - khi vaâ chó khi chuáng truângkhúáp vúái àiïím maånh cuãa baån. Khi coân laâm viïåc taåi Bain & Co,töi àaä khùæc phuåc thaânh cöng nhûäng nhûúåc àiïím cuãa mònh,nhûng thûåc ra chó laâ daán giêëy àïí che nhûäng vïët nûát roä rïåt nhêëtmaâ thöi. Khùæc phuåc nhûäng nhûúåc àiïím cuãa chuáng ta, thò gioãilùæm laâ trúã nïn bònh thûúâng thöi. Nïëu chuáng ta chùm chuát möåtvaâi àiïím siïu maånh cuãa chuáng ta, 20% biïíu àöì cuãa chuáng ta,theo àuöíi caách haânh xûã àñch thûåc àöëi vúái baãn ngaä cuãa mònh,vaâ àoâi hoãi vö lyá laâm ñt àûúåc nhiïìu, thò bêìu trúâi seä laâ haån hûäu.

Bûúác 3: Triïín khai haânh àöång 80/20

Haânh àöång 80/20 laâ gò vaâ noá khaác vúái nhûäng haânh àöångchuáng ta thûúâng coá trong cuöåc söëng nhû thïë naâo? Coá ba khaácbiïåt àûúåc àûa ra:

Haânh àöång 80/20 laâ do àñch àïën 80/20 vaâ löå trònh 80/20àöåc nhêët cuãa chuáng ta sai khiïën.

Haânh àöång 80/20 têåp trung vaâo rêët ñt nhûäng haânh àöång àaäàûúåc chûáng minh àïí àem laåi cho baån phêìn lúán haånh phuácvaâ thaânh àaåt: ñt laâ nhiïìu.

Haânh àöång 80/20 liïn quan àïën töíng söë haânh àöång ñt húnvaâ töíng söë kïët quaã lúán hún – laâm ñt àûúåc nhiïìu.

90

Moät khi toâi ñaõ quyeát ñònh ñích ñeán 80/20 (trôû thaønh moätnhaø tö vaán quaûn lyù thaønh coâng) vaø loä trình 80/20 cuûa toâi (khôûi söïmoät coâng ty môùi cuøng hai ñoái taùc), thì haønh ñoäng 80/20 laø hieånnhieân. Chæ coù hai haønh ñoäng caàn thieát: tìm ñoái taùc, vaø sau ñoù baétñaàu coâng ty! Moät khi ñaõ ñöa ra quyeát ñònh, taát caû caùc haønh ñoängkhaùc maø toâi ñang laøm haøng ngaøy trôû neân soá nhieàu khoâng quantroïng; tìm kieám ñoái taùc vaø khôûi söï coâng ty trôû neân soá ít quantroïng. Maëc duø chöa roõ raøng laø toâi seõ thöïc hieän hai haønh ñoängnaøy nhö theá naøo, nhöng ñoù laø nhöõng ñieàu toâi thöïc söï nghó ñeán vaøquan taâm.

Ñieàu kyø laï laø ñaây: Hai thaùng sau khi toâi quyeát ñònh, toâi vaãnchöa ñoäng tónh gì vôùi haønh ñoäng 80/20. Toâi khoâng theå quyeát ñöôïctìm ñeán ñoàng nghieäp naøo cuûa mình ñeå khôûi söï moät coâng ty caïnhtranh - moät nöôùc côø sai laàm coù theå laøm cho toâi maát vieäc. Theá roàicô hoäi ñeán. Toâi goïi Ian Fisher, moät ngöôøi baïn vaø laø ñoàng nghieäp,noùi veà döï aùn hieän taïi cuûa chuùng toâi, vaø khi keát thuùc cuoäc goïi, anhta ñeå loä moät chuyeän.

“Coù ñieàu gì ñoù khaùc thöôøng ñang xaûy ra vôùi Jim vaø Iain (haithaønh vieân caáp thaáp khaùc). Chuùng ta chöa theå noùi ñieàu gì, nhönghoï baát ngôø ñi Boston (truï sôû chính cuûa Bain & Co).”

“Chuyeän gì xaûy ra vaäy Ian?”

“Toâi chöa theå noùi vôùi anh ñöôïc Richard, nhöng coù chuyeän gìñoù laï laém vaø toài teä nöõa.”

“Anh chöa noùi ñöôïc nghóa laø sao, chuùng ta laø ñoàng nghieäpthaân thieát, vaø treân phöông dieän ñoù, toâi laø caáp treân cuûa anh nöõamaø.”

“Bill Bain baét toâi theà khoâng ñöôïc noùi vôùi ai.”

[Toâi ñoaùn ñaïi] “Hoï xin thoâi vieäc roài aø?

91

Im laëng. Sau moät hoài ngaäp ngöøng caäu ta noùi, “Anh noùi nheù.Khoâng phaûi toâi ñaâu ñaáy.”

Ñieän thoaïi cuûa Jim Laurence ñoå chuoâng lieân hoài. Iain Evansthì gaùc maùy. Toâi phoùc leân xe ñaïp theo con ñöôøng doïc bôø soângThames ñeán nhaø anh ta ôû Kew. Toâi thaáy hoï chuïm ñaàu vôùi nhau,baøng hoaøng sau cuoäc chaïm traùn khoâng deã chòu vôùi Bill Bain. Khoângbieát coù phaûi hoï saép môû coâng ty môùi khoâng? Vaâng. Lieäu toâi coù theålaø ñoái taùc cuûa hoï khoâng? Coù leõ. Vaâng.

Cú höåi àaä thûåc hiïån haânh àöång 80/20 cho töi. Àuáng khöngnhó?

Coá möåt cêu thêåt tuyïåt vúâi trong truyïån nguå ngön Nhaâ giaãkim cuãa Paulo Coelho:

Khi baån muöën àiïìu gò,

caã vuä truå hiïåp sûác

vaâo giuáp baån

àaåt àûúåc noá.

Töi nghô àiïìu àoá àuáng: khi baån xaác àõnh roä àñch àïën 80/20vaâ löå trònh 80/20, thò nhûäng sûå kiïån tònh cúâ seä àûa àêíy baånài àuáng hûúáng. Nhûng cuåm tûâ quan troång laâ khi naâo baån nùæmàûúåc söë phêån cuãa mònh.

Nïëu nhû töi khöng biïët àûúåc àñch àïën vaâ löå trònh 80/20 cuãamònh, hùèn töi àaä khöng baám lêëy nhûäng nhêån xeát khoá hiïíu cuãa

92

Ian Fisher, thò coá leä töi àaä khöng àoaán àûúåc àiïìu gò diïîn ra,vaâ chùæc töi àaä khöng nhaãy lïn xe àaåp (àûúâng thò xa maâ töi laåicoá nhiïìu chuyïån àõnh laâm saáng höm àoá). Töi vêîn phaãi haânhàöång, nhûng haânh àöång dïî daâng hún nhiïìu nïëu baån thu heåplônh vûåc laåi vaâo àiïìu canh caánh trong àêìu baån.

Haânh àöång khöng phaãi luác naâo cuäng àûúåc lêåp kïë hoaåchtrûúác. Haäy cúãi múã trûúác nhûäng sûå kiïån tònh cúâ, suy luêån vaâkhai thaác chuáng möåt caách thñch húåp, laâ möåt phêìn cuãa phûúngthûác 80/20.

Sau hïët, nïëu baån khöng thûåc hiïån möåt söë haânh àöång 80/20,cuöåc söëng cuãa baån seä khöng thïí chuyïín biïën. Nïëu thûåc hiïånchuáng, chuáng coá thïí laâm sinh söi haånh phuác tûâ nhûäng cöngsûác boã ra.

Haäy khai thaác töëi àa sûå khaác biïåt cuãa baån. Khöngai coá thïí laâm àûúåc. Têåp trung vaâo phêìn töët nhêët

cuãa baãn thên baån, àïí ñt hoáa ra nhiïìu. Tòm ra löå trònh àïíchuyïín biïën cuöåc àúâi cuãa baån, àïí baån coá àûúåc nhiïìu kïët quaãhún vúái ñt êu lo hún vaâ ñt mêët cöng hún. Röìi haânh àöång, vaâ sùénsaâng àoán nhêån àiïìu may mùæn lúán lao maâ taåo vêåt seä ban tùångcho baån. Khi baån khaám phaá vaâ choån ra àûúåc phêìn baãn thênàñch thûåc röìi laâm cho chuáng hoaåt àöång möåt caách ïm xuöi vaâthoaãi maái, baån seä laâ àöåc nhêët vö nhõ, coá giaá trõ rêët cao… vêng,vaâ rêët haånh phuác nûäa.

93

5Vui vúái cöng viïåcvaâ thaânh cöng

Baãn thên cöng viïåc cûåc nhoåc thêåt sûå khöng haåi ai

caã, nhûng töi nghô taåi sao laåi phaãi nùæm lêëy cú höåi?

Ronald Reagan

Baån coá nhúá cuöën phim cuãa Woody Allen Nuå höìng tñaCairo khöng? Mia Farrow àang ngöìi trong khaán

phoâng xem böå phim yïu thñch cuãa mònh. Bêët chúåt, diïîn viïnJeff Daniels, chaán ngêëy vúái viïåc nhai ài nhai laåi lúâi thoaåi, nhaãytûâ phim vaâo raåp. Anh ta bùæt coác Mia Farrow ài, taåo nïn cêuchuyïån tònh nhû cöí tñch.

Töi nghô bñ mêåt cuãa thaânh cöng laâ chöî àoá. YÁ töi khöng phaãilaâ chuyïån bùæt Mia Farrow ài, töi muöën noái khaã nùng chuyïínàöíi giûäa cuöåc söëng bònh thûúâng vaâ cuöåc söëng maâ noá coá thïí

94

xaãy ra, töi muöën noái àïën möåt yá tûúãng, hay möåt sûå tûúãngtûúång, hoùåc möåt caãm xuác dêng traâo – vaâ haânh àöång theo noá.Haäy bûúác ra khoãi cuöåc söëng cuãa böín phêån, núi moåi chuyïåndiïîn ra theo lúâi thoaåi coá thïí àoaán trûúác do ngûúâi khaác àoåc, vaâocuöåc söëng do trñ tûúãng tûúång cuãa baån saáng taåo nïn. Quïn àicöng viïåc khoá nhoåc vaâ sûã duång caái tinh tuáy nhêët cuãa àùåc àiïímcon ngûúâi, àoá laâ khaã nùng chuyïín dõch giûäa thïë giúái nhû noávöën thïë vaâ thïë giúái trong têm trñ cuãa chuáng ta. Tû duy, tûúãngtûúång, saáng taåo, têån hûúãng.

Nhûäng àöång vêåt khaác coá thïí laâm viïåc vêët vaã, nhûng chó coácon ngûúâi múái coá thïí vùæt oác suy nghô. Nhûäng loaâi vêåt khaácàûúåc sûå tiïën hoáa lêåp trònh. Con ngûúâi cuäng thïë, nhûng chuángta cuäng coá thïí lêåp trònh cho chñnh mònh vaâ thay àöíi thïë giúáichuáng ta nhêån biïët bùçng möåt thïë giúái chuáng ta thñch hún.Toaân böå toâa lêu àaâi cuãa nïìn vùn minh hiïån àaåi khöng phaãi àùåttrïn cöng viïåc lao àöång cûåc nhoåc, sûác maånh cú bùæp, sûå lùåp laåi,hay ngaây giúâ laâm viïåc daâi lêu, maâ trïn sûå thêëu hiïíu, caãmhûáng, oác saáng taåo, tñnh àöåc àaáo vaâ daám nghô daám laâm. Chuyïínàöång giûäa núi chuáng ta àang söëng hiïån taåi trong thïë giúái thûåc,vaâ thïë giúái mú àïën trong têm trñ röìi biïën noá thaânh hiïån thûåc.

Àiïìu àuáng vúái nhên loaåi vïì töíng hoâa cuäng àuáng vúái möîi möåtcaá nhên. Nhûäng ngûúâi thaânh cöng nhêët thay àöíi thïë giúái khöngphaãi bùçng möì höi vaâ nûúác mùæt maâ bùçng yá tûúãng vaâ niïìm àammï. Vêën àïì khöng phaãi laâ laâm viïåc chùm chó hay thúâi giandaânh cho cöng viïåc; maâ laâ coá yá tûúãng khaác ài, möåt yá tûúãng múáimeã, möåt caái gò àoá thïí hiïån caá tñnh vaâ sûå saáng taåo. Thaânh cöngxuêët phaát tûâ tû duy, röìi haânh àöång theo nhûäng tû duy àoá.

Thïë nïn nïëu baån tin baån phaãi lao àöång cêåt lûåc vaâ laâm

95

nhûäng àiïìu khöng mêëy thuá võ àïí coá àûúåc thaânh cöng, thò haäynghô laåi. Baån coá tûúãng tûúång àûúåc rùçng Bill Gates, möåt sinhviïn boã hoåc vaâ laâ ngûúâi saáng lêåp Microsoft, trúã thaânh ngûúâigiaâu nhêët thïë giúái bùçng lao àöång cûåc nhoåc khöng? Baån coá nghôrùçng Warren Buffett, nhaâ àêìu tû kiïåt xuêët vaâ laâ ngûúâi giaâu thûáhai thïë giúái, laâm luång vêët vaã khöng? Thïë coân nhûäng tïn tuöíitruyïìn thöng nhû Oprah Winfrey vaâ Rupert Murdoch thò sao?Àiïìu khaác biïåt vïì hoå laâ gò? Quïn mònh laâm viïåc vêët vaã haynhûäng yá tûúãng vô àaåi múái?

Coân Ronald Reagan? John F. Kennedy? Winston Churchill?Albert Einstein? Charles Darwin? William Shakespear?Christopher Columbus?

Nhûäng vô nhên naây khöng troái mònh vaâo baân giêëy. Nhûänggò hoå laâm laâ daânh thúâi gian vaâo nhûäng viïåc hoå lûu têm, vaâomöåt vaâi vêën àïì cêìn thiïët núi hoå sûã duång quyïìn laänh àaåo, àöìngthúâi daânh ñt hoùåc khöng daânh thúâi gian vaâo phêìn lúán nhûänggò khöng quan troång laâm bêån bõu nhûäng ngûúâi lao àöång vêëtvaã cuâng thúâi vúái hoå.

Coá caách ài àïën thaânh cöng khoá khùn vaâ cuäng coácaách ài dïî daâng hún.

Caách khoá khùn laâ phaãi nghiïn cûáu kyä caâng vaâ trong thúâigian daâi, laâm viïåc cêåt lûåc trong 60 giúâ möîi tuêìn hoùåc hún haângchuåc nùm, lo lùæng vïì êën tûúång maâ baån àem laåi, vaâ boâ tûâng nêëcthang lïn kim tûå thaáp trong töí chûác naâo àoá. Hy sinh cuöåc söëngvui tûúi hiïån taåi vúái hy voång vaâo cuöåc söëng tûúng lai dïî chõuhún. Tòm caách laâm nhûäng àiïìu khaác thûúâng, vúái caái giaá phaãitraã khaác thûúâng, àïí coá àûúåc kïët quaã khaác thûúâng.

96

Caách 80/20 dïî daâng hún. Noá daânh cho têët caã moåi ngûúâi, kïícaã nhûäng ngûúâi bõ tuåt laåi xa phña sau vïì phûúng diïån hoåchaânh vaâ nghïì nghiïåp.

Taåo bûúác nhaãy voåt vïì trñ tuïå: taách nöî lûåc ra khoãi phêìnthûúãng. Têåp trung vaâo nhûäng kïët quaã maâ baån muöën vaâ tòmcaách thûác dïî daâng nhêët cho chuáng vúái ñt cöng sûác nhêët, ñt phaãihy sinh nhêët, vaâ thuá võ nhêët. Têåp trung vaâo nhûäng gò taåo ranhûäng kïët quaã phi thûúâng maâ khöng cêìn nöî lûåc phi thûúâng.Haäy hiïåu quaã nhûng thoaãi maái. Trûúác hïët, nghô àïën kïët quaã.Sau àoá àaåt àûúåc chuáng vúái ñt sûác lûåc nhêët:

20% cöng viïåc, nöî lûåc vaâ nguöìn lûåc àem laåi trïn 80% kïëtquaã. Àiïìu gò àem laåi cho chuáng ta 80% thaânh quaã vúái 20%nöî lûåc – hay 400% thaânh quaã vúái 100% nöî lûåc? Caách thûácthöng thûúâng laâ gò àïí coá àûúåc kïët quaã phi thûúâng?

Trïn 80% ngûúâi vêåt löån àïí àaåt àûúåc 20% kïët quaã. Chûa àêìy20% ngûúâi têån duång 80% nhûäng gò töët àeåp. ÚÃ chöî baån, hoålaâ ai vêåy? Hoå laâm khaác nhû thïë naâo?

80% giaá trõ cuãa baån àöëi vúái ngûúâi khaác xuêët phaát tûâ 20% hayñt hún nhûäng gò baån laâm. Söë ñt nhûäng hoaåt àöång cêìn thiïëtnaây laâ gò?

80% thaânh cöng cuãa baån phaát sinh tûâ 20% hay ñt hún nhûängkyä nùng vaâ kiïën thûác cuãa baån. Nhûäng gò thûåc sûå quñ baáu maâbaån laâm töët hún nhiïìu so vúái ngûúâi khaác?

80% thaânh quaã cuãa baån àïën tûâ 20% hoùåc ñt hún nhûäng tònhhuöëng úã àoá baån tòm laåi àûúåc chñnh mònh. Baån toãa saáng úãnhûäng thúâi àiïím naâo àoá, bùçng nhûäng caách àùåc biïåt, vúáinhûäng ngûúâi naâo àoá. Khi naâo? ÚÃ àêu? Taåi sao?

97

80% nhûäng gò baån muöën xuêët phaát tûâ 20% chiïën thuêåt hayhaânh vi baån aáp duång. Haânh vi naâo coá àûúåc thaânh quaã tûâ têëtcaã nhûäng cöng sûác àoá?

Bêët cûá àiïìu gò baån cöë laâm, coá möåt caách laâm laâ vûúåt tröåi húnhùèn: caách àem laåi 80% kïët quaã vúái 20% nöî lûåc thöng thûúâng.Thûã nghiïåm cho àïën khi baån tòm ra caách töët gêëp böën lêìncaách thûúâng laâm.

Thöng minh vaâ lûúâi biïëng

Tûúáng chó huy quên sûå cuãa Àûác – Von Manstein – noái:

“Coá böën loaåi nhên viïn:

Thûá nhêët, àoá laâ nhûäng ngûúâi lûúâi nhaác, ngöëc nghïëch.

Àïí hoå qua möåt bïn, nhûäng ngûúâi naây vö haåi.

Thûá hai, nhûäng ngûúâi thöng minh, laâm viïåc chùm chó.

Àoá laâ nhûäng nhên viïn xuêët sùæc, àaãm baão moåi viïåc

àûúåc laâm àïën núi àïën chöën.

Thûá ba, nhûäng ngûúâi laâm viïåc chùm chó vaâ ngöëc. Loaåi

ngûúâi naây rêët phiïìn phûác, phaãi sa thaãi ngay lêåp tûác.

Hoå taåo ra viïåc chaã àêu vaâo àêu.

Cuöëi cuâng, nhûäng ngûúâi thöng minh maâ lûúâi biïëng. Hoå

phuâ húåp cho nhûäng vùn phoâng cao nhêët.”

Haäy ûúm lêëy sûå thöng minh lûúâi biïëng. Baån coá thiïëu khönngoan hay thiïëu sûå lûúâi biïëng khöng?

Nïëu baån nghô mònh khöng lanh lúåi lùæm – vaâ nghô àûúåc nhûthïë, thò baån phaãi khaá thöng minh röìi coân gò – haäy taác àöång túái

98

kiïën thûác vaâ nghiïåp vuå trong möåt phaåm vi heåp, nhûäng chöî maâkïët quaã phi thûúâng coá àûúåc àöëi vúái nhûäng nöî lûåc khiïm töën.

Nïëu baån khön ngoan, nhûng khöng lûúâi biïëng, thò taác àöångvaâo sûå lûúâi biïëng. Laâm àûúåc moåi viïåc, àún giaãn chó vò baån coáthïí, giaãm búát hiïåu quaã ài. Têåp trung vaâo nhûäng àiïìu thûåc sûåquan troång seä àem laåi kïët quaã gêy ngaåc nhiïn. Chó laâm möåtvaâi viïåc coá lúåi ñch lúán nhêët.

Thêåt ngaåc nhiïn laâ ngûúâi ta thûúâng rêët hay nghi ngúâ lúâikhuyïn naây. Möåt mêíu àöëi thoaåi àùåc trûng thûúâng nhû thïë naây:

Baån: “Cêåu chùæc chùæn noái àuâa khi baão rùçng cêåu trúã nïn lûúâibiïëng hún.”

Töi: “Töi noái nghiïm tuác àêëy. Töi khöng taâi naâo têåp trungcao àöå vaâo 20% nïëu cuäng àang laâm caái gò khaác. Thaâdaânh gêëp àöi thúâi gian cho 20% kyâ aão àoá, vaâ ñt thúâi gianhún cho nhûäng viïåc coân laåi. Kïët cuåc: thïm àûúåc 60% kïëtquaã vúái ñt hún 60% sûác lûåc.”

Baån: “Sao chuáng ta khöng boã 100% sûác lûåc vaâo 20% kyâ aãoàïí coá àûúåc 4 lêìn nhiïìu hún?”

Töi: “Àuáng vïì mùåt lyá thuyïët, vaâ trong thûåc tïë cuöëi cuâng seänhû vêåy, nhûng trûúác tiïn phaãi chêìm chêåm àaä. Ngûnglaâm nhûäng gò khöng cêìn thiïët. Coá giúái haån vúái lûúångthúâi gian bao nhiïu chuáng ta coá thïí daânh cho caác hoaåtàöång kyâ diïåu àoá maâ khöng giaãm ài chêët lûúång. Haäybuöåc mònh laâm ñt ài àaä. Àïí daânh thúâi gian tòm kiïëmnhûäng lônh vûåc quan troång hún àïí àaâo sêu vaâ nhûängviïåc quan troång hún àïí laâm.”

99

Baån: “Nhûng cêåu khöng thûåc sûå tin vaâo chuyïån trúã nïn lûúâibiïëng, àuáng khöng?”

Töi: “Coá nhûäng ngûúâi lûúâi biïëng nhû Ronald Reagan, ngûúâiàaåt thaânh tûåu rêët nhiïìu chó vò têåp trung vaâo möåt hoùåchai muåc àñch. Vaâ coá nhûäng ngûúâi thúå siïu cêìn cuâ, nhûTöíng thöëng Carter, ngûúâi coá quaá nhiïìu muåc tiïu vaâ thêëtbaåi àiïn àaão. Tuy nhiïn, vêîn coá nhûäng khoa hoåc giahoùåc nghïå sô bõ aám aãnh búãi cöng viïåc cuãa mònh, hoå yïunoá. Töi khöng baão hoå lûúâi biïëng ài. Thûåc ra töi cuängkhöng phaãi bïnh vûåc cho sûå lûúâi biïëng, maâ laâ thúâi giantêåp trung vaâo àiïìu gò coá yá nghôa. Nïëu baån khöng thñchtûâ “lûúâi biïëng”, thò duâng tûâ “thû giaän” vêåy. Laâm nhûänggò baån thñch, laâm möåt caách ung dung khöng lo lùæng.

“Möåt ngûúâi laâm viïåc chùm chó thûúâng bêån bõu khöngthïí chó ra àûúåc caái gò coá yá nghôa. Möåt ngûúâi lûúâi biïëngmuöën laâm caâng ñt caâng töët vaâ nhúâ vêåy chó têåp trung vaâonhûäng viïåc cêìn thiïët. Àiïìu thûåc sûå hiïåu quaã laâ ngûúâilûúâi biïëng suy nghô nhûäng yá tûúãng múái vaâ têåp trungvaâo biïën chuáng thaânh hiïån thûåc. Suy nghô thûúâng gêyxaáo àöång, àöi khi laâm hoaãng loaån nûäa. Vuâi mònh trongnhûäng viïåc khöng quan troång thò ñt bõ àe doåa hún.

“Vúái hêìu hïët chuáng ta, caách duy nhêët àïí taåo ra caái gòàoá múái vaâ giaá trõ laâ giaãm töëc àöå, laâm ñt viïåc hún, thûgiaän. Nïëu baån thûåc sûå yïu thñch nhûäng gò mònh àanglaâm, thò baån khöng cêìn phaãi lûúâi biïëng. Nïëu baån àanglaâm nhiïìu thûá baån khöng thñch, boã ài, chó àïí laåi nhûänggò giaá trõ vaâ thuá võ maâ thöi.”

100

Nhûäng ngûúâi siïu thaânh cöng laâm khaác ngûúâi nhûthïë naâo?

Nïëu ta muöën thaânh cöng, ta cêìn thêëy àûúåc khaác biïåt cuãanhûäng “sao” laâ gò. Töi nhêån thêëy saáu àùåc àiïím sau:

Caác sao àïìu tham voång

Chùèng coá gò ngaåc nhiïn úã àêy. Tuy nhiïn tham voång cuãa hoålaânh maånh vaâ khöng gûúång eáp. Búãi vò…

Caác sao àïìu yïu thñch nhûäng gò hoå laâm

Ronald Reagan coá thúâi laâm Thöëng àöëc bang California vaâhún 8 nùm úã Nhaâ Trùæng. Nhûäng taác gia haâng àêìu thûúângthñch viïët úã nhûäng núi hûäu tònh. Nhûäng ngûúâi nhiïìu thamvoång thò söi nöíi, àêìy sûác söëng, traân àêìy nhûäng ûúác mú thêìmkñn hay höì húãi lan toãa àïën ngûúâi khaác.

Nhaâ nghiïn cûáu Srully Blotnick àaä tòm hiïíu nhûäng triïåu phuáthaânh àaåt tûâ hai baân tay trùæng. Öng phaát hiïån ra rùçng hoå yïuthñch cöng viïåc cuãa hoå. Niïìm say mï àaä àûa hoå lïn àónh cao.

Niïìm hûáng thuá, chûá khöng phaãi nöî lûåc hay giaáo duåc laâ chòakhoáa cho sûå thaânh cöng. Hoan hö!

Haäy hònh dung caãnh haâng triïåu ngûúâi àang laâm quêìn quêåttrïn chiïëc cöëi xay giaáo duåc. Hay laâm viïåc trong caác lêu àaâi cuãaquyä Sa tùng cho nhûäng öng chuã mùåt maây bùåm trúån vaâ nhûängcöng ty keåt xón. Coá phaãi hoå àïìu nhêìm lêîn caã khöng?

Nïëu àoá laâ baån, thò haäy vui lïn ài! Vûát boã xiïìng xñch. Tòm viïåcgò àoá maâ baån thñch laâm.

Vaâ nïëu khöng phaãi laâ baån thò cuäng cûá vui lïn! Chiïëc cöëi xayàoá khöng cêìn thiïët. Phêìn lúán nhûäng doanh nhên thaânh cöngchûa hùèn àaä hoåc cao. Chñnh loâng nhiïåt thaânh àaä giuáp hoå.

101

Noá cuäng coá thïí giuáp baån àûúåc. Trònh àöå hoåc vêën cuãa nhûängngûúâi thaânh cöng àoá khöng cao, nhûng àiïìu àoá khöng ngùncaãn hoå thaânh cöng. Hoå tòm àûúåc àiïìu mònh thñch àïí laâm, úã àoáhoå coá thïí saáng taåo ra àiïìu maâ ngûúâi khaác cêìn. Baån cuäng coáthïí laâm tûúng tûå. Coá viïåc gò baån thñch laâm maâ coá thïí trúã thaânhcaái nghïì hoùåc lônh vûåc kinh doanh cuãa baån khöng?

Caác sao thûúâng khöng cên àöëi

Caác sao khöng phaãi laâ nhûäng ngûúâi toaân nùng. Nhûäng ngûúâiàûáng àêìu coá nhûäng àiïím maånh lúán – vaâ àöìng thúâi cuäng coánhûäng caái rêët keám. Nhûúåc àiïím cuãa hoå khöng laâ vêën àïì gò.Àiïìu dêîn àïën kïët quaã phi thûúâng laâ sûå têåp trung vaâo thïëmaånh, goåt giuäa thaânh nhûäng chuêín mûåc Olympia.

Núi baån laâm viïåc – ngaânh nghïì, cöng ty, àún võ, chöî laâm –laâ quan troång.

Nïëu 20% nhûäng cöng viïåc vaâ ngaânh nghïì tiïìm nùng àem laåi80% lúåi ñch tiïìm nùng, thò kiïëm nhûäng cöng viïåc maâ àiïímmaånh cuãa baån khöng cên àöëi nöíi bêåt. Cên àöëi tûác laâ têìmthûúâng.

Caác sao biïët nhiïìu vïì rêët ñt chuyïån

Baån àaä bao giúâ àûúåc baão haäy thu thêåp kinh nghiïåm múãröång chûa? Àûâng nheá. Têåp trung têët caã nùng lûúång cuãa baånvaâo möåt lônh vûåc thöi.

Haäy trúã thaânh chuyïn gia trïn möåt bònh diïån heåp. Biïët 99%cuãa 1% àiïìu gò àoá. Gùåp gúä têët caã caác chuyïn gia. Xem hoå laâmnhû thïë naâo, hoå söëng nhû thïë naâo. Bùæt chûúác hoå.

Caác sao suy nghô vaâ giao tiïëp roä raâng

Hoå baán vaâ tiïëp thõ hònh aãnh cuãa chñnh hoå hïët sûác suác tñch.

102

Nhû thïë naâo baån coá thïí hoåc àûúåc àiïìu naây? Cûá laâm giöëngnhû möåt ngûúâi ài baán haâng.

Baán haâng laâ rêët khoá. Noá dïî gêy tûâ chöëi. Noá cuäng daåy chobaån caách chêëp nhêån tûâ chöëi, tiïëp tuåc vúái ngûúâi khaác, giao tiïëp,vaâ thûúng lûúång hiïåu quaã.

Baán thûá gò cuäng àûúåc – ö tö, daân maáy, maáy vi tñnh, chöî àùåtquaãng caáo, taåp chñ daâi haån, hay thûá gò cuäng àûúåc caã - trongvaâi thaáng. Baån seä hoåc àûúåc caách chaâo baán nùng lûåc baãn thên,möåt kyä nùng söëng cêìn thiïët. Phêìn coân laåi cuãa cuöåc àúâi baån seädïî daâng vaâ thaânh cöng hún.

Caác sao phaát triïín cöng thûác thaânh cöng cho riïng mònh

Diïîn viïn haâi yïu thñch cuãa baån coá möåt cöng thûác àöåc àaáoriïng àuáng khöng? Coá phaãi laâ choån thúâi àiïím, ngûä àiïåu gioångnoái, àaåo cuå sûã duång hay àiïìu gò àoá laâm nïn khaác biïåt? Duâgò thò gò, noá coá thïí mö phoãng vaâ vö giaá.

Caác sao khöng ruát ra cöng thûác cuãa mònh chó sau möåt àïm.Baån cuäng khöng cêìn phaãi thïë. Quan saát thêåt nhiïìu cöngthûác. Tiïëp thu vaâ kïët húåp chuáng, hoùåc phaát minh cöng thûáccho riïng baån. Thûã nghiïåm. Xem caái naâo àem laåi nhiïìu húntûâ ñt hún.

Phûúng thûác 80/20 àïí vui thuá vúái cöng viïåcvaâ thaânh cöng

Bûúác 1: Têåp trung vaâo àñch àïën 80/20

Baån thûåc sûå muöën gò tûâ cöng viïåc cuãa mònh? Noá coá yá nghôaàöëi vúái baån nhû thïë naâo? Àiïìu gò seä laâ lyá tûúãng? Möåt vaâi àiïìugò maâ baån quan têm nhêët?

103

Dûúái àêy laâ nhiïìu àiïìu khaác nhau coá thïí quan troång trongcöng viïåc cuãa baån:

ÀIÏÌU GÒ THÛÅC SÛÅ QUAN TROÅNG ÀÖËI VÚÁI TÖITRONG CÖNG VIÏåC?

Lûúng cao

Cöng viïåc töi yïu thñch

Sûå baão àaãm

Àiïìu kiïån töët, thuêån lúåi

Hûáng thuá

Baån beâ núi laâm viïåc, àöìng nghiïåp thuá võ

Laâm cho töi suy nghô

Àa daång

Öng chuã töët

Giúâ laâm viïåc phuâ húåp vúái cuöåc söëng cuãa töi vaâ khöng quaádaâi

Tûå do laâm theo caách cuãa mònh

Uy tñn cuãa cú quan

Caái uy trong cöng viïåc cuãa töi

Chïë àöå phuác lúåi tuyïåt vúâi

Triïín voång thùng chûác

Cöng viïåc quan troång àem laåi lúåi ñch cho ngûúâi khaác

Àûúåc àaâo taåo töët vaâ khaã nùng böí sung vaâo kyä nùng cuãa töi

Öng chuã hay ngûúâi laänh àaåo biïët taåo caãm hûáng

Giúâ laâm viïåc linh hoaåt, laâm viïåc khi töi thñch

104

Laâ núi töi coá thïí bùæt gùåp tònh yïu cuãa cuöåc àúâi mònh

Cöng viïåc rêët phuâ húåp vúái khaã nùng cuãa töi.

Ba ö cuöëi cuâng àûúåc àïí tröëng àïí baån àiïìn vaâo bêët kyâ àiïìugò khaác maâ baån muöën.

Àaánh dêëu vaâo têët caã caác ö quan troång àöëi vúái baån.

Bêy giúâ nhúá laåi yïu cêìu têåp trung vaâ ñt laâ nhiïìu, nhùåt ra möåt,hai hoùåc ba àiïím – lyá tûúãng nhêët laâ chó choån möåt – maâ quantroång nhêët àöëi vúái haånh phuác cuãa baån. Nhûäng àiïím baån choånhûúáng àïën àñch 80/20 àöëi vúái cöng viïåc. Nïëu baån coá thïí cuåthïí hún àûúåc nûäa – nhû “Töi muöën trúã thaânh möåt àaåo diïîn,”“Töi muöën trúã thaânh möåt y taá,” “Töi muöën trúã thaânh möåt nhaâtû vêën quaãn lyá” – thò caâng töët.

Àiïìu thûåc sûå kyâ laå laâ nhiïìu ngûúâi coá taâi nùng theoàuöíi nhûäng cöng viïåc hay nghïì nghiïåp nhûng

khöng laâm cho hoå vaâ gia àònh hoå haånh phuác – hay khönghaånh phuác nhû möåt cöng viïåc hay nghïì nghiïåp khaác coá thïímang laåi.

Trong söë baån beâ, töi nghiïåm ra ñt nhêët phên nûãa àaä khöngchoån nghïì nghiïåp laâm cho hoå haånh phuác nhêët. Hoå àùåt sûåthaânh àaåt vaâ tiïìn baåc lïn trïn caã thuá vui, thaânh tûåu vaâ muåcàñch.

Hêìu hïët hoå àïìu laâm ra tiïìn. Liïåu haånh phuác coá thïm àûúåc

105

tûâ tiïìn baåc vaâ àõa võ coá nùång kyá hún haånh phuác hoå coá thïmàûúåc tûâ viïåc hoaân thaânh cöng viïåc nhiïìu hún? Töi khöng tin.

Àêy laâ möåt thûåc tïë gúåi nhiïìu suy nghô. Àem chia nhûängngûúâi baån cuãa töi thaânh nhûäng ngûúâi choån cöng viïåc maâ hoåyïu thñch vïì möåt nhoám, nhoám kia laâ nhûäng ngûúâi laâm viïåcvò tiïìn vaâ thaânh àaåt, thò chñnh nhoám àêìu bònh quên laâm ratiïìn nhiïìu hún. Nhûäng ngûúâi laâm viïåc vò thuá vui vaâ sûå hoaânthaânh chûá khöng phaãi tiïìn baåc cuäng coá xu hûúáng laâm ra tiïìnnhiïìu hún.

Cöng viïåc àem laåi niïìm vui

nhiïìu hún laâ vui chúi taåo ra.

Noel Coward àaä noái àiïìu àoá. Öng coá chûáng cûá vûäng chùæc àïílyá giaãi yá cuãa mònh.

Nhaâ têm lyá hoåc Mihaly Csikszentmihalyi àaä ài tiïn phongnghiïn cûáu vïì “cao traâo”, nhûäng giêy phuát úã àónh cao haånhphuác, khi thúâi gian dûâng laåi, khi baån thêëy baãn thên àang laâmàuáng àiïìu mònh muöën laâm, khöng bao giúâ muöën noá kïët thuác,nhû öëc àaão haånh phuác àaä àûúåc àïì cêåp phêìn trûúác.

Öng noái rùçng ngûúâi Myä tòm thêëy cao traâo tûâ cöng viïåc nhiïìuhún luác nhaân röîi. Cao traâo phaát sinh tûâ caãm giaác laâm chuã baãnthên vaâ thaânh tûåu tñch cûåc. Cöng viïåc húåp vúái thïë maånh cuãachuáng ta - dêîn àïën nhûäng thaânh quaã roä raâng vaâ tñch cûåc –àem laåi sûå thoãa maän lúán lao.

Thaânh cöng khöng phaãi, vaâ cuäng khöng nïn àûúåc xem nhûmöåt quaá trònh vö voång tñch luäy cuãa caãi vaâ tiïu pha phö trûúng

106

vïì vêåt chêët àïí gêy êën tûúång vúái moåi ngûúâi. Àêy laâ möåt troâ chúimaâ khöng coá ai – ngoaåi trûâ Bill Gates trong möåt giúái haån thúâigian – coá thïí giaânh phêìn thùæng. Caách tiïu pha phö trûúng cuãanhaâ triïåu phuá thò chaã laâ gò so vúái nhaâ tó phuá, múã ra möåt chuöîiganh àua vaâ tõ hiïìm vö tiïìn khoaáng hêåu maâ seä phaá huãy loângnhên tûâ cuãa chuáng ta, tiïu phñ nùng lûúång cuãa chuáng ta, vaâchïåch xa khoãi nhûäng nhu cêìu vaâ ûúác muöën àñch thûåc cuãa bêëtkyâ ai.

Trong thaânh cöng cuäng nhû trong moåi chuyïån khaác, ñt húnlaâ nhiïìu hún. Chêët lûúång quñ hún söë lûúång, cho ài thò haâi loânghún laâ tiïu phñ ài, döìi daâo vïì thúâi gian töët hún döìi daâo vïì haânghoáa, sûå bònh yïn töët hún tranh àêëu, tònh yïu cho ài seä nhêånàûúåc tònh yïu. Trong sêu thùèm têët caã chuáng ta cêìn coá thúâigian döìi daâo, sûå an toaân, tònh caãm, hoâa bònh, sûå bònh yïn, yáthûác têm höìn, tûå tin, vaâ caãm giaác chuáng ta àang thïí hiïån mònhvaâ àang taåo ra nhûäng àiïìu coá giaá trõ lúán lao cho ngûúâi khaác.Thaânh cöng àñch thûåc laâ coá thïí sûã duång thúâi gian theo caáchchuáng ta muöën, phaát huy taâi nùng àöåc àaáo cuãa chuáng ta, trúãnïn coá giaá trõ àöëi vúái nhûäng ngûúâi maâ ta coi troång, vaâ àûúåcmoåi ngûúâi yïu mïën.

Vò thïë, cêìn laâm roä thaânh cöng coá nghôa gò àöëi vúái chuáng taröìi tòm kiïëm noá, chûá khöng phaãi àõnh nghôa vïì thaânh cöng cuãathïë giúái chung quanh, möåt quan niïåm haâo nhoaáng, thûá cêëpmaâ moåi ngûúâi tin theo nhûng khöng ai thûåc sûå traãi nghiïåm vaâtêån hûúãng.

107

Baån khöng phaãi luác naâo cuäng thay àöíi cöng viïåc àïítêån hûúãng nhiïìu hún. Coá thïí baån chó cêìn àún giaãn

thay àöíi caách laâm. Öng thúå cùæt toác vaâ huêën luyïån viïn tenniscuãa töi kïí cho töi nghe vïì cuöåc söëng cuãa hoå vaâ baão töi kïí vïìchuyïån cuãa töi; thïë laâ töi àûúåc cùæt toác vaâ hoåc àaánh tennis miïînphñ! Hoå vui thuá vúái cöng viïåc cuãa mònh hún theo caách naây.

Meå töi, tûâng laâ möåt y taá, luác vûâa vaâo bïånh viïån àûúåc möåttuêìn. Baâ nhêån thêëy y taá ngaây nay chuyïån troâ vúái bïånh nhênvaâ ngûúâi nhaâ cuãa hoå, laâm cho hoå cuâng tham gia vaâo viïåc phuåchöìi sûác khoãe bïånh nhên nhiïìu biïët bao.

Baån coá thïí laâm gò àoá àïí tùng thïm yá nghôa vaâ giaá trõ chocöng viïåc cuãa baån khöng?

LIEÄU YÙ TÖÔÛNG CHUÙNG TA COÙ THEÅ VUI THUÙVÔÙI COÂNG VIEÄC LAØ ÑIEÀU KHOÙ XAÛY RA?

Khoâng phaûi taát thaûy moïi ngöôøi ñoàng quan ñieåm raèng hoï coùtheå vui thuù trong coâng vieäc. Anh baïn Bruce cuûa toâi keâu ca veàcoâng vieäc cuûa mình. Anh ta chæ trích khi toâi noùi, “Kieám coâng vieäcmaø anh thích ñi.”

“Baûn thaân toâi ñaây naøy,” anh ta baûo, “nhöõng gì anh noùi laøñieàu khoâng töôûng. Toâi chaû thích thuù gì coâng vieäc cuûa mình, nhöngchí ít noù cuõng laø laâu daøi vaø baûo ñaûm, thôøi ñaïi baây giôø theá cuõng laønhieàu roài. Toâi nghó anh cuõng chaúng hieåu ñöôïc choã laøm baây giôø noùkhoù khaên ñeán theá naøo ñaâu, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi khoâng coù baèngcaáp nhö toâi. Anh ñaõ nghe veà thôøi vuï hoùa chöa? Taát caû nhöõng coângvieäc laâu daøi ñang ñöôïc thay theá baèng nhöõng hôïp ñoàng vaø coâng vieäcthôøi vuï. Toâi chæ hy voïng giöõ ñöôïc vieäc laøm cuûa mình – ñoù laø ñænh

108

ñieåm öôùc voïng cuûa toâi. YÙ töôûng coù moät caùi ngheà maø toâi yeâu thíchchæ laø öôùc mô haõo.”

“Chuùng ta haõy nhìn noù theo caùch naøy,” toâi phaûn ñoái. “Moättraêm naêm tröôùc ñaây, coâng vieäc khaéc nghieät vaø chaùn ngaét. Khoângai döøng laïi vaø thaéc maéc lieäu hoï coù thích thuù noù khoâng. Nhöngngaøy nay, haøng trieäu ngöôøi mieät maøi vôùi coâng vieäc cuûa hoï. Vaøcaøng yeâu coâng vieäc, hoï caøng thaønh coâng. Taïi sao anh khoâng laømñöôïc nhö theá?”

“Tìm ñöôïc moät coâng vieäc anh thích laø khoù vaø maát nhieàuthôøi gian,” toâi tieáp, “nhöng ñoù laø ñieàu luoân luoân coù theå laøm ñöôïc.Moãi moät ngöôøi toâi quen bieát maø thöïc söï tìm kieám coâng vieäc mìnhthích thì cuoái cuøng ñeàu laøm ñöôïc. Haàu nhö khoâng coù ñieàu gì anhlaøm maø seõ taùc ñoäng ñeán haïnh phuùc cuûa caû cuoäc ñôøi mình baèng tìmlaáy coâng vieäc anh thích ñaâu Bruce aï. Huy ñoäng taát caû noã löïc vaøtrí töôûng töôïng cuûa anh cho ñieàu ñoù cuõng ñaùng ñaáy chöù.”

“Laøm sao anh coù theå noùi laø anh luoân coù theå coù ñöôïc vieäclaøm toát, khi naïn thaát nghieäp ñang taêng voït vaø vieäc laøm toát thìnhö ñaõi caùt tìm vaøng vaäy?”

“Vaâng, ñieàu ñoù ñuùng thaät, nhöng ngay caû khi tæ leä thaátnghieäp cao, vieäc laøm luùc naøo cuõng coù caû,” toâi noùi. “Hy voïng luùc naøocuõng coù. Taïi sao khoâng leân moät danh saùch nhöõng coâng vieäc maø anhbieát hay nghó laø anh seõ thích thuù? Daønh nhieàu thôøi gian cho vieäcnaøy: leân moät danh saùch thaät daøi. Suy nghó xem thöû anh coù theåtaïo ra coâng vieäc cho mình hay khoâng.

Toâi coù nhieàu ngöôøi quen cuõng laøm theo caùch naøy. Tröôùctieân, hoï bò sa thaûi hoaëc xin thoâi coâng vieäc maø hoï khoâng thích.Cuoái cuøng hoï taïo coâng vieäc cho rieâng mình, coâng vieäc hoï thích,

109

hoaëc baèng caùch thuyeát phuïc ngöôøi khaùc nhaän hoï vaøo laøm, hay töïlaøm rieâng. Ngoaøi söï tuyeät voïng ra thì thöïc söï hoï khoâng coù cô hoäinaøo veà moät coâng vieäc bình thöôøng.

“Hoaëc laø hoï thaønh coâng vôùi coâng vieäc ñoù, hoaëc chaúng ñi ñeánñaâu, nhöng hoï laøm thöû coâng vieäc thöù hai hoaëc thöù ba. Hoï gaàn nhöluoân keát thuùc vôùi nieàm vui coâng vieäc môùi cuûa mình. Thöôøng cuõngkieám ñöôïc kha khaù nöõa. Laøm theo caùch ñoù vöøa khoâng bò maát vieäcvaø luùc baïn vaãn ñang coøn treû vaäy chaúng toát hôn sao?”

“Coù theå laø vaäy, nhöng coâng vieäc toâi muoán coù thì cuõng coùhaøng traêm ngöôøi coù trình ñoä hôn ñang lao vaøo,” Bruce noùi.

“Ñuùng theá, anh seõ phaûi caïnh tranh vôùi nhieàu ngöôøi ñeå coùñöôïc coâng vieäc toát, nhöng ñoäng löïc môùi cöïc kyø quan troïng. Duø baïncoù thöïc söï caàn coâng vieäc ñoù hay khoâng thì baïn phaûi theå hieän noù ranhieàu hôn ngöôøi khaùc coù theå töôûng töôïng. Coù theå coù 20% thaátnghieäp trong moät lónh vöïc, tuy nhieân neáu ngöôøi naøo ñoù coù ñoäng côvôùi coâng vieäc hôn, thì sôùm muoän gì hoï cuõng coù ñöôïc coâng vieäc ñoùhoaëc moät vieäc töông töï.

“Nhieàu baïn laøm nhöõng coâng vieäc hoï khoâng thích bôûi vì chuùngñaûm baûo, hoaëc thu nhaäp cao, hoaëc chuùng giaûi toûa aùp löïc töø vôï,choàng, ngöôøi yeâu, boá meï, baïn beø, hay thaày coâ. Nhöõng baïn khaùcchuyeån sang coâng vieäc hoï thích nhöng thu nhaäp ít hôn nhieàu, vaøtìm ñöôïc caùch naøo ñoù ñeå xoay xôû vôùi ñoàng tieàn - baèng caùch giaûmbôùt chi tieâu, trong gia ñình coù theâm moät hai ngöôøi ñi laøm, hoaëctieát kieäm. Ñieàu thöôøng xaûy ra laø hoï vaø gia ñình hoï haïnh phuùc hônngay laäp töùc. Khoâng ai hoái tieác. Sau moät thôøi gian thì nhieàu ngöôøicuõng kieám ra tieàn nhieàu hôn.”

110

Bûúác 2: Tòm ra löå trònh 80/20

Tòm caách thûác àûúåc nhiïìu tûâ ñt: siïu laäi vïì nùng lûúång.Trong moåi töí chûác, moåi ngaânh, nghïì, möåt söë ngûúâi bûác phaálïn trûúác nhanh hún nhûäng ngûúâi khaác, maâ khöng phaãi laâmviïåc vêët vaã hún. Vò sao vêåy? Haäy tòm 20% àem laåi 80%:

Chûa àêìy 20% söë ngûúâi nöåp àún xin viïåc àûúåc xem xeátnghiïm tuác vaâ 100% hoå coá àûúåc cöng viïåc. Àiïìu gò seä laâmbaån loåt vaâo àûúåc 20% kyâ diïåu àoá? Baån coá cêìn kinh nghiïåmtûâ möåt cöng viïåc khaác trûúác khi xin vaâo cöng viïåc baån thûåcsûå muöën khöng?

80% niïìm vui têåp trung vaâo 20% loaåi cöng viïåc, nïëu baånmuöën coá niïìm vui thò haäy vaâo möåt trong nhûäng nghïì àoá.

80% cöng viïåc lyá thuá vaâ lûúng cao têåp trung vaâo rêët ñt nghïìvaâ töí chûác. Coá thïí chó coá möåt söë ngûúâi tòm àûúåc, nhûngcöng viïåc naâo löi cuöën baån maâ laåi traã lûúng cûåc cao? Baån coáthûåc loâng muöën dûâng chên choån lêëy möåt trong nhûäng cöngviïåc töët naây khöng? Haäy chuêín bõ möåt chiïën dõch lêu daâi.

80% tùng trûúãng xuêët phaát tûâ 20% söë töí chûác. Àïí ài lïn, baånnïn laâm viïåc cho nhûäng cöng ty tùng trûúãng nhanh nhêët.Phaãi coá ngûúâi naâo àoá lêëp kñn têët caã nhûäng cú höåi múái àoá.

80% thùng tiïën nghïì nghiïåp xuêët phaát tûâ 20% cöng ty tùngtrûúãng nhanh hoùåc nhûäng cöng ty luön àïì baåt tûâ nöåi böå.Nhiïìu cöng ty gia àònh laâm nhû thïë.

80% àïì baåt xuêët phaát tûâ 20% caác sïëp – nhûäng ngûúâi àaä tûânggiûä caác võ trñ àoá. Baån laâm viïåc cho ai coá khi quan troång húnlaâ baån laâm gò. Haäy àùåt mònh sau luöìng khoái cuãa vò sao àanglïn. Sïëp baån àûúåc àïì baåt lêìn vûâa röìi laâ khi naâo? Nïëu baånkhöng nhúá àûúåc thò haäy tòm sïëp khaác.

111

80% kïët quaã àïën tûâ 20% hoaåt àöång. Nhûäng gò thûåc sûå taåo rakïët quaã trong cöng viïåc cuãa baån? Haäy laâm àiïìu àoá nhiïìuhún. Laâm chuáng töët hún nûäa. Quïn moåi chuyïån khaác ài.

80% nhûäng kinh nghiïåm hûäu ñch coá àûúåc trong bêët kyâ möåtngaânh nghïì naâo laâ do laâm viïåc vúái 20% hoùåc ñt hún nhûängngûúâi laâm trong nghïì àoá vaâ do laâm viïåc vúái 20% hoùåc thêëphún caác töí chûác. Baån coá àang úã núi maâ baån hoåc àûúåc nhiïìunhêët vaâ nhanh nhêët vúái ñt cöng sûác nhêët hay khöng? Liïåubaån àang coá nhûäng ngûúâi sïëp vaâ nhûäng ngûúâi hûúáng dêînthñch húåp khöng?

20% hoùåc coá thïí ñt hún nhiïìu nhûäng gò baån laâm taåo ra 80%hoùåc nhiïìu hún giaá trõ cuãa baån. Baån coá àûúåc àùåt àuáng chöîhay khöng: àuáng vai troâ, àuáng ngaânh, àuáng töí chûác, àuángböå phêån? ÚÃ àêu baån coá thïí taåo ra giaá trõ nhêët? Cöng viïåclyá tûúãng àöëi vúái baån laâ gò? Noá coá töìn taåi hay khöng? Baån laâmcaách naâo àïí hûúáng túái viïåc taåo ra noá?

80% nhûäng cêët nhùæc trong cöng viïåc xuêët phaát tûâ viïåc taåoêën tûúång àöëi vúái möåt vaâi ngûúâi. Àöëi vúái cöng viïåc baån muöënlaâm thò nhûäng ngûúâi àoá seä laâ ai? Baån gêy êën tûúång töët nhêëtvúái hoå bùçng caách naâo?

80% lúåi nhuêån thu àûúåc tûâ chûa àïën 20% khaách haâng. Vúáibaån hoå laâ ai? Baån coá thïí phuåc vuå nhûäng khaách haâng naâytheo möåt caách riïng khöng?

80% cuãa caãi àûúåc taåo ra búãi chûa àêìy 20% ngûúâi. Trong àõabaân cuãa baån, hoå laâ ai? Laâm thïë naâo àïí baån trúã thaânh möåttrong söë àoá? Baån coá thïí têåp húåp laåi vaâ taåo thaânh möåt trungtêm lúåi nhuêån hay möåt cöng ty múái khöng?

Vúái cûúng võ sïëp hoùåc öng chuã, baån coá “thu naåp” àûúåcnhûäng ngûúâi gioãi vaâ thöng minh nhêët khöng?

112

80% giaá trõ àûúåc taåo ra bùçng caách têåp trung vaâo 20% nhûängvêën àïì trong phaåm vi thõ trûúâng, bùçng sûå caách tên phuâ húåp.80% giaá trõ xuêët phaát tûâ 20% thay àöíi. Nhûäng nhu cêìu gòàang thay àöíi? Ai àang chi phöëi sûå tiïën böå? Bùçng caách naâo?Baån coá bùæt chûúác àûúåc khöng, laâm cho noá reã hún, àem àïënchöî múái hoùåc àûa noá ài xa hún?

Löå trònh naâo àûa baån àïën àñch 80/20 trong cöng viïåc vaâthaânh àaåt:

nhanh hún nhûäng gò baån dûå tñnh?

àaåt àïën mûác àöå cao hún nhûäng gò baån àang nhùæm àïën hiïåntaåi?

khöng aãnh hûúãng àïën nhên caách cuãa baån, buöåc baån laâmnhûäng àiïìu khöng àuáng hoùåc khöng muöën laâm, hoùåc laâmcho baån coá möåt vai troâ giaã taåo?

sûã duång nhûäng biïíu àöì 20% thïí hiïån dêëu êën riïng coá nhêët?

möåt caách thuá võ?

Theo àõnh nghôa, löå trònh 80/20 phaãi thoãa maän têët caã nhûängàiïìu kiïån naây vaâ hoaân toaân àem laåi caãm hûáng cho baån. Tiïëptuåc suy nghô cho àïën khi baån tòm ra löå trònh 80/20 cuãa baånàïí têån hûúãng cöng viïåc vaâ thaânh cöng.

Bûúác 3: Triïín khai haânh àöång 80/20

Choån ba haânh àöång 80/20 chñnh yïëu àïí bùæt àêìu. Möîi möåthaânh àöång phaãi taåo ra bûúác nhaãy voåt àaáng kïí hay nhaãy voåttheo löå trònh 80/20 hûúáng àïën àñch 80/20.

113

Viïët vaâo baãng sau àêy.

Àöëi vúái möîi bûúác trong haânh àöång 80/20, dûâng laåi úã ba hayböën biïån phaáp khaác. Haânh àöång ñt ài, têåp trung nhiïìu hún.

Àiïìu àoá coá khoá khöng? Sûå àöíi thay thêåt kyâ laå. Tuy vêåy baånàang àaánh àöíi nhiïìu thûá baån khöng quan têm lêëy möåt vaâiàiïìu maâ baån yïu thñch. Sûå thay àöíi naây laâ tiïën böå.

Àiïìu bñ êín cuãa viïåc laâm thûã theo möåt caách thûác múái naâo àoálaâ choån lêëy möåt haânh àöång vaâ thêëy noá hiïåu quaã. Àiïìu naây seäkhuyïën khñch baån úã bûúác tiïëp theo coá hiïåu quaã, vaâ röìi bûúáctiïëp nûäa…

Haønh ñoäng 80/20 1:

Haønh ñoäng 80/20 2:

Haønh ñoäng 80/20 3:

114

Trong Thïë chiïën Thûá nhêët, thuãy thuã trïn nhûäng conthuyïìn bõ àùæm tröi daåt trïn nhûäng chiïëc phao cûáu

sinh, laånh leäo vaâ àoái khaát, ngaây naây qua ngaây khaác, àöi khikeáo daâi caã tuêìn. Röìi hoå chïët dêìn. Àiïìu bñ êín laâ phêìn lúán,nhûäng thuãy thuã treã tuöíi chïët trûúác.

Sao laåi coá chuyïån naây? Nhûäng ngûúâi ài biïín treã phaãi laâ khoãehún vaâ leä ra phaãi chõu àûúåc lêu hún chûá? Röët cuöåc ngûúâi tanhêån ra rùçng nhiïìu ngûúâi lúán tuöíi hún tûâng bõ chòm taâu, hoùåcbiïët nhûäng ngûúâi bõ chòm taâu laåi àûúåc cûáu söëng. Àún giaãnrùçng hoå àûúåc cûáu chó vò yá chñ thöi thuác hoå phaãi söëng. Hoå biïëtcoá möåt con àûúâng àïí töìn taåi. Hoå khöng bùn khoùn hay lo êu.Hoå hiïíu rùçng cûá baám chùåt lêëy cuöåc söëng seä coá caách.

Ngûúâi ta quyïët àõnh thöng baáo cho toaân böå thuãy thuã àoaânrùçng hoå coá thïí bõ keåt trïn phao cûáu sinh trong nhiïìu ngaây, tuynhiïn rêët coá khaã nùng àûúåc cûáu söëng. Tó lïå söëng soát àaä tùng voåt.

Nhû nhûäng thuãy thuã àoaán trûúác viïåc cûáu naån, nïëu baån chócêìn aáp duång möåt hoùåc hai haânh àöång 80/20 àûúåc suy tñnh kyäcaâng vaâo thûåc tïë, baån seä thêëy noá coá taác duång. Vò thïë haäy haânhàöång ngay bêy giúâ vaâ coá thïm tûå tin rùçng ñt maâ nhiïìu vaâ laâmñt maâ àûúåc nhiïìu thûåc sûå coá thïí thay àöíi cuöåc àúâi cuãa baån.

NGÖÔØI HUØNG TAY TRAÉNG

Toâi xin kheùp laïi chöông naøy baèng moät caâu chuyeän veà moätngöôøi maø suoát cuoäc ñôøi laáy ít laøm nhieàu vaø laøm ít ñöôïc nhieàu.

Caùch ñaây khaù laâu, coù moät anh chaøng teân Rowland daïy hoïctaïi ngoâi tröôøng cuûa boá mình. Roài anh ta trôû thaønh moät thö kyùtaïi UÛy ban phuï traùch mieàn Nam UÙc. Chaúng coù gì noåi baät veà

115

Rowland caû. Anh ta khoâng giaøu, khoâng noåi tieáng cuõng khoâng coùnhieàu quan heä.

Nhöng anh ta coù moät yù töôûng.

Vaøo thôøi ñoù, nhaän ñöôïc moät böùc thö laø cöïc kyø toán keùm.Khoaûng caùch caøng xa, thì ngöôøi nhaän caøng toán nhieàu tieàn. YÙ töôûngkhaùc laï cuûa Rowland laø neáu chi phí ñeå gôûi moät böùc thö coù theågiaûm ñeán möùc raát thaáp, thì haøng ngaøn ngöôøi seõ gôûi thö. Anh tacuõng phaùt minh yù töôûng veà “con tem” – ngöôøi gôûi thö seõ traû tieàn,ñeå ngöôøi ñöa thö khoâng phaûi thu tieàn moãi laàn giao thö.

Rowland Hill thuyeát phuïc chính phuû Anh thöû nghieäm. Naêm1840, con tem thö moät xu – thöôøng ñöôïc moâ taû laø con tem PennyÑen – ra ñôøi. Ñoù laø moät thaønh coâng lôùn. Hill trôû thaønh ngöôøi ñöùngñaàu dòch vuï böu chính môùi, giaøu coù vaø noåi tieáng.

Trong voøng moät thaäp nieân, naêm möôi quoác gia khaùc ñi theo.Keânh thoâng tin lieân laïc môùi naøy ñaõ laø moät cuoäc caùch maïng nhöInternet ngaøy nay. Tem thö moät xu ñaõ khuyeán khích daân thöôønghoïc ñoïc vaø vieát, khuyeán khích vieäc daïy vaø hoïc trong daân.

Cho duø khoâng bieát, nhöng Rowland ñaõ tuaân theo phöôngthöùc 80/20. Doanh thu töø böu chính taêng leân nhôø vieäc giaûm giaù.Moät yù töôûng ñôn giaûn vaø moät haønh ñoäng 80/20 ñem laïi lôïi ích xaõhoäi lôùn lao vaø moät ngheà môùi raát toát.

Baån haäy tûå hoãi:

Toâi coù theå mô ñeán moät yù töôûng nhö Rowland Hill khoâng? YÙtöôûng maø seõ ñem laïi lôïi ích cho nhieàu ngöôøi vaø coù leõ cuõngthay ñoåi cuoäc ñôøi cuûa toâi nöõa?

116

6Veán maân bñ êín cuãa àöìng tiïìn

Sûác maånh lúán nhêët trïn thïë giúái û? Laäi keáp.

Albert Einstein

Möåt nhaâ cöë vêën taâi chñnh nöíi tiïëng àaä noái chuyïånvúái möåt lúáp quaãn lyá taâi chñnh vïì cuöën saách hay,

cuöën Ngûúâi giaâu nhêët thaânh Babylon cuãa Paul Glason.

“Thûåc ra coá möåt thöng àiïåp trong cuöën saách naây,” võ hoåc giaãvïì taâi chñnh noái, “vaâ noá vêîn coân àuáng àïën bêy giúâ - àïí khöngcoân lo êu vïì taâi chñnh trong tûúng lai, àiïìu caác baån cêìn laâmlaâ tiïët kiïåm vaâ àêìu tû 10 phêìn trùm thu nhêåp cuãa mònh chosûå phaát triïín daâi haån.”

Diïîn giaã hoãi caã nhoám - nhûäng ngûúâi boã ra khaá nhiïìu tiïìn àïíhoåc caách thaáo gúä nhûäng vêën àïì taâi chñnh – ai àaä àoåc cuöënsaách àoá röìi. Khoaãng hai phêìn ba àûa tay.

117

“Caác baån cûá àûa tay thïë möåt luác àaä nheá. Bêy giúâ moåi ngûúâiai àaä laâm theo thöng àiïåp chñnh cuãa cuöën saách - tiïët kiïåm vaâàêìu tû 10% thu nhêåp cuãa mònh – thò àïí tay nhû thïë, coân laåixin boã tay xuöëng.”

Trong söë khoaãng 100 ngûúâi àûa tay, têët thaãy àïìu boã xuöëng.Hoå àïìu hiïíu vaâ àöìng yá vúái thöng àiïåp àoá. Noá quan troång àöëivúái hoå. Tuy nhiïn khöng ai coá haânh àöång cêìn thiïët àoá.

Sao vêåy? ÚÃ mûác àöå naâo àoá, do haânh àöång luön khoá hún suynghô vïì haânh àöång. Nhûng úã cêëp àöå cao hún, do cuöën saáchcuãa Paul Glason àaä khöng àûa ra phûúng phaáp dïî daâng choviïåc tiïët kiïåm.

Töi seä coá caách cho caác baån. Töi seä àûa ra möåt caách thûác dïîdaâng àïí thoaát khoãi nhûäng vêën àïì vïì tiïìn baåc, vúái àiïìu kiïån caácbaån hûáa seä thûåc hiïån – haânh àöång àöëi vúái cêu traã lúâi dïî daângàoá. Nïëu baån khöng sùén saâng thûåc hiïån caách àïì nghõ cuãa töi,thò baån boã qua chûúng naây, vò baån seä khöng ruát ra àûúåc lúåiñch gò khi àoåc noá.

Ba bñ êín cuãa àöìng tiïìn laâm “khoá” con ngûúâi khöngbiïët tûâ bao giúâ:

Taåi sao möåt söë ñt ngûúâi coá trong tay phêìn lúán tiïìn baåc vaâphêìn lúán ngûúâi laåi coá rêët ñt?

Liïåu coá caách àaáng tin cêåy naâo àoá àïí kiïëm àûúåc toaân böå söëtiïìn baån cêìn hay khöng?

Tiïìn baåc coá mua àûúåc haånh phuác khöng? Nïëu khöng, thûåcra noá laâ gò?

Cuäng may bûác maân bñ êín cuãa tiïìn baåc coá thïí heá múã.

118

KHAÙM PHAÙ LAØM ÑAÛO LOÄN THEÁ GIÔÙI CUÛA VILFREDO

Caùch ñaây treân 100 naêm, moät kinh teá gia raâu toùc bôøm xôømngöôøi YÙ bò moät cuù soác thaät söï. Giaùo sö Vilfredo Pareto thuoäc Ñaïihoïc Lausanne ñieàu tra veà taøi saûn ôû Anh. OÂng phaùt hieän moät böùctranh raát maát caân ñoái gaây toø moø: moät soá ít ngöôøi naém giöõ haàuheát tieàn baïc.

Sau ñoù, oâng nhìn vaøo thoáng keâ veà taøi saûn cuûa nöôùc Anhnhöõng theá kyû tröôùc ñoù. Laàn naøo cuõng theá, oâng ñeàu coù ñöôïc hìnhaûnh töông töï.

Pareto so saùnh taøi saûn ôû Myõ, YÙ, Phaùp, Thuïy Só vaø nhöõng nôikhaùc. Taát caû nhöõng nöôùc coù thoáng keâ, keát quaû ñeàu nhö nhau. Quiluaät veà tieàn baïc xaûy ra moïi nôi, moïi luùc.

Pareto lyù giaûi qui luaät cuûa mình raát mô hoà. Maõi cho ñeán1950 Joseph Juran môùi ñaët teân laïi laø nguyeân lyù 80/20: 20%ngöôøi sôû höõu 80% tieàn baïc.

Vaøo thôøi Pareto, thueá raát thaáp. ÔÛ theá kyû tröôùc, chínhquyeàn treân khaép theá giôùi ñaùnh thueá ngöôøi giaøu ñeå cho ngöôøingheøo. Tuy nhieân, böùc tranh cuûa Pareto ñaõ khoâng coù taùc ñoäng gì.20% ngöôøi giaøu nhaát nöôùc Myõ sôû höõu 84% tieàn baïc. 20% ngöôøihaøng ñaàu treân haønh tinh naøy thao tuùng 85% tieàn baïc. Nhöõng consoá gaây soác. Tieàn baïc – vaø nguyeân lyù 80/20 - quyeàn naêng coøn hôncaû chính phuû.

Taåi sao 20% laåi súã hûäu 84%?

Tiïìn baåc laâ möåt nguöìn lûåc, nhû gioá, soáng biïín vaâ thúâi tiïët.Tiïìn khöng thñch àûúåc chia àïìu. Tiïìn àeã ra tiïìn.

119

Taåi sao vêåy? Laâm caách naâo chuáng ta coá thïí thu huát àûúåcàöìng tiïìn?

Tiïìn baåc tuên theo nguyïn lyá 80/20 chñnh vò laäi keáp – “thïëlûåc huâng maånh nhêët trong vuä truå” cuãa Einstein.

Bùæt àêìu bùçng möåt söë tiïìn nhoã, tiïët kiïåm vaâ àêìu tû noá, thò laäikeáp seä laâm phêìn viïåc coân laåi.

Nùm 1946, Anne Scheiber, ngûúâi khöng biïët nhiïìu vïì chuyïåntiïìn baåc, àaä boã 5000 àöla vaâo thõ trûúâng chûáng khoaán. Baâkhoáa kñn trong ngùn keáo nhûäng têëm cöí phiïëu vaâ khöng quantêm lo nghô gò àïën. Nùm 1995, caái öí trûáng khiïm töën cuãa baâàaä hoáa thaânh 22 triïåu àöla – tùng lïn 440 nghòn phêìn trùm!Nhúâ vaâo laäi keáp àoá.

Nïëu chuáng ta khöng tiïët kiïåm, chuáng ta seä luön luön ngheâo,duâ coá kiïëm àûúåc nhiïìu tiïìn mêëy ài nûäa.

Phêìn nhiïìu ngûúâi ta ñt tiïìn vò ngûúâi ta khöng tiïët kiïåm. Möåtngûúâi Myä úã tuöíi 50 kiïëm àûúåc khaá nhiïìu nhûng chó tiïët kiïåmàûúåc 2300 àöla.

Nhûäng ngûúâi nhiïìu tiïìn nhêët thûúâng tiïët kiïåm vaâ àêìu tûtrong nhiïìu nùm. Laäi keáp laâm söë tiïìn tiïët kiïåm sinh söi möåtcaách choáng mùåt.

LAØM THEÁ NAØO NGÖÔØI TA COÙ THEÅ KIEÁM BAÏC TRIEÄU?

“Coù thöïc raèng toâi cuõng coù theå trôû neân giaøu coù khoâng?” Trôïlyù rieâng cuûa toâi, Aaron hoûi.

“Ñuùng,” toâi noùi, “neáu anh laøm ñöôïc moät vieäc raát ñôn giaûn.”

“Thoâi ñi Richard, khoâng theå naøo coù ñöôïc.” Coâ baïn nhoû tuoåi

120

hôn cuûa Aaron laø Alison xen vaøo. Alison laø thôï laøm toùc coù maùi toùckieåu rock nhuoäm tím. “Neáu deã thì chuùng ta ñeàu laø trieäu phuù caûroài. Anh cuõng bieát roõ nhö toâi moät vaøi ngöôøi coù trong tay taát caûnhöõng thöù naøy,” coâ ñöa tay veà phía beå bôi, khu vöôøn sum sueâ, vaøsaân tennis, “vaø coøn laïi laø taát caû chuùng ta, nhöõng ngöôøi phaûi vaätloän ñeå kieám tieàn.”

Aaron, Alison vaø toâi ñang phôi mình döôùi aùnh naéng thaùng 11,nhaâm nhi coác ñaù laïnh taïi nhaø toâi ôû Taây Ban Nha. Toâi taän duïng toáiña thính giaû baát ñaéc dó cuûa mình.

“Coâ noùi ñuùng,” toâi baûo Alison, “phaàn lôùn nhöõng ngöôøi – ngaycaû coù nhöõng coâng vieäc toát keøm vôùi thu nhaäp cao – khoâng coù nhieàutieàn ñeå daønh. Toâi khoâng noùi tích coùp tieàn laø deã daøng. Toâi chæ noùilaø moïi ngöôøi ñeàu coù theå laøm ñöôïc.”

“Vaäy thì ñieàu bí aån laø gì?”

“Aaron naêm nay 23, ñuùng khoâng? Giaû söû moãi thaùng anh tadaønh duïm 200 ñoâla…”

“Chuyeän hieám,” Alison noùi.

“Coù theå, nhöng haõy töôûng töôïng anh ta daønh duïm vaø ñaàu töñöôïc 200 ñoâla moãi thaùng, vaø noù taêng leân ôû möùc 10% moãi naêmtrong 42 naêm, cho ñeán khi anh ta 65 tuoåi. Khi ñoù Aaron seõ coùñöôïc bao nhieâu? 200 ñoâla moãi thaùng vò chi laø 2400 ñoâla moät naêm– nhaân cho 42 ñöôïc 100.000 ñoâla vaø theâm soá leû gì ñoù. Nhöng coâphaûi coäng theâm phaàn laõi nöõa chöù.

“Vì theá,” toâi nhìn Aaron, “caäu ñoaùn bao nhieâu?”

“Coù theå gaáp ñoâi soá ñoù. 200.000 ñoâla? Alison?”

“Toâi doát tính toaùn laém,” coâ ta noùi, “nhöng noù khoâng theånhieàu ñöôïc. Coù theå laø 150.000 ñoâla?”

“Caâu traû lôøi ñuùng laø,” toâi baät mí, “treân 1,4 trieäu.” Caû haichoaùng vaùng.

121

“Nhöng ñieàu ñoù laø giaû söû Aaron coù theå daønh duïm 10% - toâithì khoâng tin ñieàu ñoù…”

“Ñöôïc, toâi seõ noùi chuyeän ñoù sau,” toâi ngaét lôøi, “nhöngAlison, coøn coâ thì sao?”

“E heøm, khoâng ai kieám tieàn ít nhö toâi ñaâu. Anh coù bieát thôïlaøm toùc kieám ñöôïc ít ñeán ñoä naøo khoâng? Ngheà ñoùi nhaát ñoù. Coù gìñaâu maø bieåu daønh duïm.”

“Coâ maáy tuoåi? Coâ laøm ñöôïc bao nhieâu?”

“18 tuoåi. 16.000 ñoâla moãi naêm. Moät phaàn möôøi laø 1.600ñoâla. Neáu toâi daønh duïm chöøng ñoù, toâi khoâng nghó mình coù theå laømñöôïc, thì oå tröùng cuûa toâi seõ nhö theá naøo?”

Toâi laáy caùi maùy tính vaø tôø giaáy. Tính maùy thì nhanh hôn,nhöng toâi muoán minh hoïa baèng pheùp tính. Aaron ñi kieám theâmnöôùc uoáng. Khi anh ta trôû laïi, toâi ñaõ saün saøng.

“Caäu nghó sao? Neáu Alison tieát kieäm moãi naêm 1.600 ñoâlacho ñeán 65 tuoåi, coâ aáy seõ coù ñöôïc gì?”

Aaron vôù caùi maùy tính, 1.600 ñoâla nhaân cho 47 naêm baèngkhoaûng 75.000 ñoâla. Anh ta nhaân soá ñoù cho 5, möùc laõi keùp maøanh ta öôùc tính. “400.000 ñoâla,” anh ta ñoaùn.

“ÔÛ ñaâu ra,” Alison cöôøi ngaát. “Khoâng theå naøo hôn 250.000ñoâla.”

“Toâi coù thoâng tin cho coâ khoâng ñaây,” toâi baûo coâ ta. Döôøngnhö caâu noùi saùo roãng ñang ñöôïc moïi ngöôøi mong ñôïi. “Caâu traû lôøiñuùng laø 1,5 trieäu ñoâla.”

“Khoâng theå coù ñöôïc,” coâ ta cöôøi hoâ hoá. “Toâi kieám ra tieàn íthôn Aaron, tuoåi taùc chaúng khaùc bieät laø maáy, anh laïi noùi toâi seõ coùñöôïc nhieàu hôn anh aáy. Maùy tính chaéc bò chaäp roài.”

“Khoâng ñaâu,” toâi ñaùp. “Noù coù lyù ñaáy chöù. Laõi keùp coù söùc

122

maïnh raát lôùn. Chæ hôn nhau moät vaøi naêm laø khaùc haún. Ñieàu quantroïng laø baét ñaàu daønh duïm sôùm hôn thì coøn hôn laøm ra tieànnhieàu nöõa.”

“Thì ñoù cuõng chæ laø nhöõng con soá cho ñeán khi anh baøy caùchñeå chuùng toâi daønh duïm ñöôïc 10% tieàn kieám ñöôïc,” Alison noùi.“Khoâng thaáy ñöôïc chuùng toâi coù theå laøm caùch naøo, thì chuùng toâi cöùluoân tieâu nhieàu hôn tieàn kieám ñöôïc.”

“Toâi seõ noùi ñeán chuyeän ñoù sau,” toâi noùi. Chaéc chaén. Nhöngtröôùc tieân, chuùng ta coù löu taâm veà tieàn baïc khoâng?

Tiïìn baåc coá thïí mua àûúåc haånh phuác khöng?

Coá, nïëu baån ngheâo.

“Coá tiïìn töët hún ngheâo àoái röìi,” Woody Allen chêm biïëm,“nïëu chó noái vïì lyá do taâi chñnh.” Nïëu chuáng ta àang chïët àoáihoùåc vö gia cû, tiïìn coá thïí àem laåi cuöåc söëng töët hún.

Nhûng àïën möåt àiïím naâo àoá - möåt àiïím thêëp khöng ngúâ túái– thò tiïìn nhiïìu hún khöng coá nghôa àem laåi nhiïìu haånh phuáchún.

Möåt nghiïn cûáu trïn mûúâi nghòn ngûúâi úã 29 quöëc gia sosaánh mûác àöå thoãa maän cuöåc söëng trung bònh úã möîi nûúác vúáisûác mua trung bònh (xem hònh 9)1. Noá cho thêëy úã nhûäng nûúácngheâo, sûác mua vaâ mûác àöå thoãa maän cuöåc söëng roä raâng coáquan hïå vúái nhau. Tuy nhiïn, möåt khi caác nûúác giaâu úã mûácphên nûãa nûúác Myä, thò hoaân toaân khöng coá möëi liïn hïå giûäatiïìn baåc vaâ haånh phuác.

123

Mûác àöåthoãa maän cuöåc söëng

ChilïBrazilTrung Quöëc

ÊËn ÀöåNigeria

Na-Uy

Hungary

Böì Àaâo Nha

Haâ LanPhêìn Lan

Àûác

Nhêåt

MyäYÁ

Canada

Àan Maåch Thuåy Syä

Têy Ban NhaAchentina

Ireland

Thöí Nhô Kyâ

BulgariaNga

BelarusEstoniaLithuania

Latvia

Rumania

Haân Quöëc

Sûác muaMyä = 100

Hònh 9: Mûác àöå thoãa maän cuöåc söëng vaâ sûác mua úã 29 nûúác

Nhòn vaâo tûâng nûúác àûúåc minh hoåa bïn trïn seä thêëy roä.Nhûäng ngûúâi Myä rêët ngheâo thò ñt haånh phuác hún, nhûng traáilaåi tiïìn khöng aãnh hûúãng àïën haånh phuác. Laâ möåt trong söë 100ngûúâi Myä giaâu nhêët thò chó coá thïm chuát xñu tó lïå haånh phuácthöi.

Hoùåc xem xeát nghiïn cûáu vïì 22 ngûúâi truáng xöí söë, thúâi gianàêìu hoå coá veã nhúãn nhú. Àiïìu àoá keáo daâi khöng lêu. Chó trongmöåt nùm, nhûäng ngûúâi truáng söë khöng haånh phuác hún chuátnaâo so vúái trûúác àêy.

Thïm bùçng chûáng nûäa: sûác mua thûåc tïë úã ba nûúác giaâu tûânùm 1950 àïën nùm 2000 tùng lïn gêëp àöi, tuy nhiïn mûác àöåhaånh phuác khöng tùng àûúåc chuát naâo. Khi àêët nûúác trúã nïn

124

giaâu coá hún, chûáng trêìm caãm tùng voåt, ngûúâi mùæc chûáng trêìmcaãm cuäng treã hún nhiïìu.

Chûáng cûá thò rêët nhiïìu. Kinh tïë khaá hún coá nghôa laâ baånhaånh phuác hún so vúái luác baån rêët ngheâo. Nhûng möåt khi baånàaä ùn ngon, mùåc àeåp, vaâ nhaâ cûãa àaâng hoaâng, trúã nïn giaâuhún nûäa coá leä seä khöng laâm baån haånh phuác thïm àûúåc.

Vaâo thïë kyã 19, John Stuart Mill àûa ra lêåp luêån xuêët sùæc vïìàiïìu naây maâ thêåt àuáng – chuáng ta khöng muöën giaâu coá, chuáng

ta chó muöën giaâu hún ngûúâi khaác thöi. Khi mûác söëng àûúåcnêng cao nhûng moåi ngûúâi cuäng thïë, chuáng ta khöng caãmthêëy sung tuác hún. Chuáng ta quïn rùçng xe cöå vaâ nhaâ cûãa cuãamònh töët hún trûúác nhiïìu, vò baån beâ chuáng ta àïìu ài chiïëc xetûúng tûå vaâ cuäng coá nhaâ cûãa xinh xùæn nhû thïë.

Ngay bêy giúâ, töi àang söëng úã Nam Phi. ÚÃ àêy töi caãm thêëygiaâu coá. ÚÃ chêu Êu hay úã Myä thò töi khöng thêëy thïë. Caãm giaáccuãa töi chùèng liïn quan gò àïën viïåc töi giaâu àïën mûác naâo, maâmoåi chuyïån chó liïn quan àïën nhûäng ngûúâi khaác giaâu àïën mûácnaâo maâ thöi. Mûác söëng úã Nam Phi thêëp hún nhiïìu, vò thïë töicaãm thêëy giaâu coá, thïë thöi.

Kiïëm tiïìn cuäng àau àúán vaâ phûác taåp lùæm. Ngaây 8 thaáng 4nùm 1991, möåt cêu chuyïån trïn trang nhêët taåp chñ Time nïulïn caái giaá phaãi traã cho nhûäng nghïì thaânh cöng:

61% trong söë 500 nhaâ chuyïn mön noái rùçng “kiïëm söëng thúâinay àoâi hoãi quaá nhiïìu cöng sûác àïën nöîi khoá coá thïí coá àûúåcthúâi gian àïí hûúãng thuå cuöåc söëng.”

38% noái rùçng hoå phaãi nguã ñt ài àïí kiïëm tiïìn nhiïìu hún.

69% noái rùçng hoå muöën àûúåc “chêåm raäi trúã laåi vaâ söëng cuöåc

125

söëng thû giaän hún”; chó 19% muöën coá nhõp söëng nhanh húnvaâ haâo hûáng hún.

56% muöën coá thïm thúâi gian daânh cho nhûäng möëi quan têmvaâ súã thñch caá nhên, vaâ 89% noái rùçng àiïìu quan troång vúáihoå laâ daânh nhiïìu thúâi gian hún cho gia àònh, àiïìu maâ nghïìnghiïåp cuãa hoå khoá coá àûúåc.

Hiïån taåi chuáng ta àang nhû thïë naâo? Coá nhiïìu ngûúâi trongchuáng ta thoaát ra khoãi voâng lêín quêín cuãa cuöåc söëng bon chenkhöng? Khöng. Chuáng ta vêîn chaåy theo àöìng tiïìn vúái nhiïìuthúâi gian hún. Möåt ngûúâi Myä bêy giúâ bònh quên möîi nùm laâm2000 giúâ. Tûác laâ nhiïìu hún nùm 1980 hai tuêìn! Vaâ möåt cùåpvúå chöìng coá con thu nhêåp trung bònh hiïån nay laâm viïåc 3918giúâ, tûác laâ tùng hún baãy tuêìn so vúái chó caách àêy 10 nùm.

Coá thïm nhiïìu tiïìn coá thïí laâ möåt caái bêîy, dêîn àïën chi tiïunhiïìu hún, nhiïìu raâng buöåc hún, nhiïìu êu lo hún, nhiïìu thúâigian quaãn lyá tiïìn baåc hún, nhiïìu duåc voång hún, nhiïìu thúâigian cho cöng viïåc hún, ñt lûåa choån hún vïì caách sûã duång thúâigian, vaâ giaãm ài tñnh àöåc lêåp vaâ nùng lûúång cuöåc söëng. Phongcaách söëng cuãa chuáng ta troái chùåt chuáng ta vaâo “phong caáchlaâm viïåc”.

Chuáng ta cêìn bao nhiïu nhaâ cûãa vaâ xe cöå àïí àïìn buâ chonhûäng lêìn nhöìi maáu cú tim hoùåc trêìm caãm?

Nhiïìu hún vúái ñt hún: Nhiïìu nùng lûúång cuöåc söënghún vúái ñt tiïìn hún

Joe Dominguez vaâ Vicki Robin taåo ra bûúác àöåt phaá tuyïåt vúâitrong tû duy vïì tiïìn baåc vaâ thoãa maän cuöåc söëng trong cuöënsaách baán chaåy nhêët cuãa hoå Tiïìn baåc vaâ cuöåc söëng cuãa baån.2

126

Caách nhòn sêu sùæc cuãa hoå, “tiïìn laâ caái chuáng ta àaánh àöíi bùçngnùng lûúång cuöåc söëng.”

Khi kiïëm tiïìn, chuáng ta baán thúâi gian cuãa mònh, maâ thûåc ralaâ “nùng lûúång cuöåc söëng cuãa chuáng ta”. Nöî lûåc kiïëm söëng laâmtiïu hao cuöåc söëng cuãa chuáng ta.

Chuáng ta khöng lûúâng hïët àûúåc cöng viïåc laâm tiïu hao cuöåcsöëng cuãa chuáng ta bao nhiïu nùng lûúång. Chuáng ta àaánh giaáquaá cao nhûäng gò chuáng ta àaánh àöíi. Thêåt laâ húá, nhû Dominguezvaâ Robin chó ra:

Coá phaãi baån àang laâm ñt hún nhûäng gò baån àaáng

phaãi laâm, vaâ mang vïì nhaâ ñt tiïìn hún mûác baån cêìn?

Hay baån coá àang kiïëm tiïìn nhiïìu hún mûác baån cêìn

àïí coá sûå thaânh cöng? Muåc àñch cuãa söë tiïìn kiïëm thïm

àûúåc àoá laâ gò? Nïëu noá chùèng vò muåc àñch naâo caã, thò

baån coá muöën laâm viïåc ñt hún vaâ coá nhiïìu thúâi gian

hún àïí laâm nhûäng àiïìu quan troång vúái baån khöng?

Nïëu noá phuåc vuå möåt muåc àñch naâo àoá, thò noá coá roä

raâng vaâ liïn quan àïën nhûäng giaá trõ cuãa baån, àem

laåi niïìm vui trong luác baån laâm viïåc khöng? Nïëu khöng,

cêìn phaãi thay àöíi nhûäng gò?...

Khi baån phaá vúä möëi liïn kïët giûäa cöng viïåc vaâ tiïìn

baåc, baån seä tûå taåo cho mònh cú höåi khaám phaá cöng

viïåc thûåc sûå cuãa baån – coá thïí rùçng hoáa ra noá hoaân

toaân khöng liïn quan gò àïën caái maâ baån àang laâm àïí

kiïëm tiïìn.

Phûúng thûác 80/20 àem laåi nhiïìu nùng lûúång cuöåc söënghún vúái ñt cöng sûác hún.

127

Thöng qua viïåc daânh duåm vaâ tñch luäy tiïìn baåc, chuáng tatraánh àûúåc viïåc àaánh àöíi nùng lûúång cuöåc söëng vò tiïìn baåc.Vúái àuã thu nhêåp tûâ àêìu tû, ta coá thïí chêëm dûát viïåc vùæt kiïåtnùng lûúång cuöåc söëng cuãa mònh thöng qua cöng viïåc khönghoaân thaânh. Chuáng ta choån lêëy cöng viïåc vaâ thúâi gian chochuáng ta. Bùçng caách laâm nhûäng gò quan troång àöëi vúái chuángta vaâ nhûäng gò chuáng ta thñch thuá, chuáng ta seä tùng gêëp böåinùng lûúång cuöåc söëng cuãa mònh.

Chuáng ta coá thïí quyïët àõnh sûã duång khoaãn daânh duåm àïí locho cuöåc söëng vaâ phong caách söëng lyá tûúãng cuãa mònh. Coáthïí laâm viïåc saáu thaáng möåt nùm, röìi ài du lõch quanh thïëgiúái hoùåc thûåc hiïån möåt dûå aán naâo àoá cuâng vúái gia àònh.Hay laâm viïåc ba ngaây möîi tuêìn, àïìu àùån hûúãng kyâ nghó daâicuöëi tuêìn. Chuáng ta coá thïí nhêån lûúng thêëp hún vaâ laâm viïåcnúi mònh muöën, hoùåc laâm öng chuã cuãa chñnh mònh.

Thay vò àïí àöìng tiïìn cai trõ cuöåc söëng cuãa chuáng ta, laâm chocöng viïåc àêìy aáp lûåc hay àau khöí, chuáng ta coá thïí sûã duångàöìng tiïìn àïí giaânh laåi viïåc kiïím soaát cuöåc söëng. Chuáng ta coáthïí têåp trung nùng lûúång vaâo núi chuáng ta caãm thêëy vö lo,saáng taåo vaâ bùçng loâng.

Haäy sûã duång thúâi gian vaâ tiïìn baåc möåt caách thöng minh.Laâm cho caái ñt àoá ài xa hún. Chêët lûúång vaâ giaá trõ cuãa thúâi gianseä tùng voåt möåt khi chuáng ta kiïím soaát àûúåc chuáng.

“Thaânh cöng” coá thïí laâ tûå àaánh baåi mònh. Chuáng ta hy sinhsûå tûå do vaâ thúâi gian cuãa chuáng ta àïí kiïëm tiïìn, tin chùæc rùçngàöìng tiïìn seä laâm cho chuáng ta haånh phuác hún, nhûng noá khönglaâm àûúåc thïë. Têët caã nhûäng gò chuáng ta laâm laâ laäng phñ nùnglûúång cuöåc söëng cuãa chuáng ta úã mûác àöå cao chûa tûâng coá.

128

Phûúng thûác 80/20 phaá vúä thïë bïë tùæc. Chuáng ta laâm ra ñthay nhiïìu, thò chuáng ta vêîn daânh duåm, àêìu tû vaâ laâm choàöìng tiïìn sinh söi àûúåc caã. Chuáng ta ñt quan têm àïën nghïìnghiïåp cuãa chuáng ta hún laâ vui thuá vúái cöng viïåc cuãa mònh.Khi chuáng ta daânh duåm àûúåc phêìn naâo àoá, thò nhûäng khoaãndaânh duåm àoá seä nuöi dûúäng sûå àöåc lêåp cuãa chuáng ta. Chuángta sûã duång cuöåc söëng cuãa mònh cho nhûäng gò chuáng ta quantêm àïën nhêët.

Phûúng thûác 80/20 àïí coá lúåi tûâ tiïìn baåc

Bûúác 1: Têåp trung vaâo àñch àïën 80/20 cuãa baån

Viïët ra àñch àïën lyá tûúãng taåo nïn kyâ cöng.

Trong lúáp hoåc Àaåi hoåc Yale nùm 1953, chó coá 3% viïët ranhûäng muåc tiïu taâi chñnh – tûúng tûå nhû àñch àïën 80/20 cuãachuáng ta. Hai mûúi nùm sau, nhûäng nhaâ nghiïn cûáu phaát hiïånra rùçng 3% naây coá nhiïìu tiïìn hún têët thaãy 97% coân laåi!

Haäy viïët ra àñch àïën 80/20 cuãa baån ngay höm nay. Coá phaãilaâ:

Khöng lo lùæng vïì tiïìn baåc?

Coá thïí coá àuã tiïìn àïí laâm cöng viïåc baån muöën vaâ söëng cuöåcsöëng baån muöën?

Coá àuã khaã nùng àïí mua möåt cùn nhaâ?

Khöng coân cêìn phaãi coá hai khoaãn lûúng àïí söëng?

Àöåc lêåp vïì taâi chñnh úã möåt lûáa tuöíi naâo àoá, coá thïí söëng bùçngthu nhêåp tûâ àêìu tû cuãa baån maâ khöng cêìn laâm viïåc àïí kiïëmtiïìn?

129

Trúã thaânh triïåu phuá?

Möåt söë muåc tiïu khaác?

Coá phaãi àñch àïën 80/20 cuãa baån cûåc kyâ quan troång àöëi vúáibaån khöng? Taåi sao?

Tiïìn chó laâ phûúng tiïån, chûá khöng phaãi cûáu caánh. Tiïìn baåclaâ àïí àûúåc tûå do, chûá khöng phaãi nö lïå; vò sûå an toaân, chûákhöng phaãi laâ lo êu. Trûâ phi tiïìn baåc àûúåc sûã duång àïí àem laåicho baån nhiïìu tûå do vaâ haånh phuác hún, tñch luäy tiïìn baåc laâmöåt gaánh nùång.

Cuå thïí hún, baån muöën thoaát khoãi lo toan vïì tiïìn baåc û?Àûúåc thöi, nhûng àiïìu naây coá nghôa laâ gò? Àuã söëng maâ khöngcoá thu nhêåp trong saáu thaáng? Hai nùm? Coá möåt söë tiïìn naâoàoá trong ngên haâng?

Baån rêët thñch coá möåt cöng viïåc khaác traã lûúng ñt hún? Àûúåcthöi. Cöng viïåc àoá laâ gò? Noá traã lûúng ra sao? Chi phñ haângthaáng laâ bao nhiïu? Àiïìu àaáng mûâng laâ noá coá thïí thêëp húnnhiïìu – coá leä do ñt töën keám vïì aáo quêìn hún. Ñt chi phñ ài laåihún, hoùåc khaã nùng söëng trong möåt khu vûåc ñt àùæt àoã hún.

Helen vaâ James laâ hai luêåt sû gêìn àïën tuöíi 30. Hoå gùåp nhautrong cöng viïåc, yïu nhau vaâ ài àïën hön nhên. Hoå laâm viïåccho möåt cöng ty luêåt rêët maånh Bullie Brake & Desmay, vaâluön thùng tiïën. Vêën àïì duy nhêët laâ hoå gheát cöng viïåc vaâ cöngty àoá.

Àñch àïën 80/20 àöëi vúái Helen vaâ James laâ rúâi khoãi cöng tyvaâ khúãi àêìu cho möåt gia àònh. Helen seä xin thöi viïåc. Jamesmuöën laâm cho möåt höåi tû vêën phaáp lyá tûâ thiïån, ngay caã àûúåctraã lûúng ñt hún nhiïìu. Hoå laâm àûúåc àiïìu àoá bùçng caách naâo?

130

Bûúác 2: Tòm ra löå trònh 80/20

Chñnh vò laäi keáp, nïn tiïìn baåc trúã nïn têåp trung trong tay söëñt ngûúâi. Vò thïë coá möåt, vaâ chó möåt maâ thöi, löå trònh 80/20khöng sai ài àêu àûúåc àïí coá àuã tiïìn - àïí tiïët kiïåm vaâ àêìu tû

theo caách khaã dô dïî nhêët.

Coá nhiïìu caách daânh duåm. Lêåp kïë hoaåch chi tiïu laâ möåt caách.Lêåp kïë hoaåch chi tiïu khöng coá taác duång búãi vò coá nhûängkhoaãn chi khöng ngúâ àïën luön cuöën phùng baån khoãi löëi ài.

Haånh phuác thay, vêîn coân coá löå trònh 80/20 dïî daâng àïídaânh duåm.

AARON KEÅ VEÀ BÍ QUYEÁT DAØNH DUÏM DEÃ DAØNG

“Toâi thích yù töôûng laøm ñöôïc moät soá tieàn naøo ñoù, khoâng phaûiñeå thaønh trieäu phuù, maø laø ñeå coù moät khoaûn tieàn mua caên nhaø chorieâng mình.” Aaron baûo Alison. “Ñoù laø ‘ñích ñeán 80/20’ cuûa toâi,nhö Richard goïi, laø nôi toâi muoán ñeán.

“Nhöng luùc ñoù toâi nghó: Toâi coù theå daønh duïm baèng caùchnaøo? Meï chöa bao giôø laøm ñöôïc. Toâi cuõng theá. Naêm ngoaùi, Richardbaûo toâi daønh duïm. Toâi ñaõ coá gaéng thöïc söï. Nhöng ñeán cuoái thaùngchaúng coøn laïi laø bao, thöû hoûi toâi daønh duïm baèng caùch naøo? Theá roàiRichard noùi, cuõng coù moät caâu traû lôøi cho ñieàu ñoù.

“Daønh duïm laø treân heát, anh aáy baûo. Phuïc vuï cho mình tröôùctieân. Töùc laø caäu ñeå daønh 10% tieàn löông tröôùc khi chi baát cöùkhoaûn gì. Töï khaéc caäu tieát kieäm ñöôïc. Khoaûn tieát kieäm ñöôïc ñöavaøo taøi khoaûn tieát kieäm ñaëc bieät ngay ngaøy nhaän löông. Caäu khoângtheå tieâu ñöôïc vì noù ñaõ bò chuyeån ñi roài.

“Nhöng theá thì cuõng chaúng khaùc gì maáy, toâi noùi. Neáu toâi

131

khoâng coù tieàn vaøo ñaàu thaùng, thì toâi seõ heát tieàn nhanh hôn. Ñeáncuoái thaùng toâi seõ cheát ñoùi. Nhöng Richard baûo khoâng, khoâng gioángnhau ñaâu, caäu seõ thaáy.

“Anh aáy noùi ñuùng. Thöïc loøng toâi khoâng nhôù khoaûn tieàn ñoù.Toâi phaûi keùo daøi hôn, bôûi vì trong tuùi coù ít tieàn ñeå chi tieâu hôn.Toâi khoâng theå tin ñöôïc. Tröôùc ñoù, toâi tin chaéc laø mình khoâng coùkhaû naêng daønh duïm. Toâi ñaõ xoay xôû ñöôïc trong 12 thaùng vaø toâicoøn coù theå tieáp tuïc maõi maõi. Noùi thöïc, caäu cuõng laøm ñöôïc thoâi,Alison aï, ai cuõng laøm ñöôïc. Caäu khoâng nhìn thaáy tieàn vaø noù gioángnhö caäu bò ñaùnh thueá nhieàu hôn vaø kieám ñöôïc ít hôn vaäy thoâi.”

Helen vaâ James quyïët àõnh úã laåi cöng ty Bullie Brake& Desmay, tiïët kiïåm vaâ àêìu tû 10% tiïìn lûúng cuãa

mònh - bùçng caách tûå àöång khêëu trûâ - vaâ tñch luäy àuã àïí cuöëicuâng söëng vúái giêëc mú cuãa hoå. Seä mêët bao lêu?

Helen cuâng vúái James kiïëm àûúåc 6500 àöla möîi thaáng. Saukhi nöåp thuïë coân 4000 àöla. Hiïån nay hoå tiïu saåch söë àoá,khöng tiïët kiïåm àöìng naâo.

Hoå tñnh toaán rùçng nïëu chuyïín àïën möåt chöî reã hún, gêìn vúáiHöåi höî trúå phaáp lyá tûâ thiïån, hoå coá thïí söëng vúái 2500 àöla möîithaáng, thêåm chñ vúái àûáa con theo dûå tñnh nûäa. Höåi chó coá thïítraã cho James 2600 àöla möîi thaáng. Thuïë xong coân laåi khoaãng2000 àöla. Vò vêåy hoå cêìn thu nhêåp tûâ àêìu tû 500 àöla möîithaáng – tûác 6000 àöla möåt nùm - àïí buâ vaâo phêìn thiïëu.

Hoå dûå àõnh mua möåt cùn höå giaá 60.000 àöla vaâ cho thuï.Sau khi sûãa chûäa, baão dûúäng, vaâ nöåp thuïë, hoå seä kiïëm àûúåc6000 àöla möîi nùm. Vò thïë, hoå cêìn khoaãn tiïët kiïåm 60.000àöla àïí thay àöíi cuöåc söëng cuãa mònh.

132

Mûúâi phêìn trùm lûúng haâng nùm cuãa hoå laâ 7800 àöla. Nïëuhoå àêìu tû 10% söë tiïìn, trong 6 nùm hoå seä àûúåc 66.000 àöla.Ngay caã úã mûác 5%, nïëu àûúåc miïîn thuïë, hoå seä tñch luäy àûúåcgêìn 67.000 àöla trong baãy nùm.

Löå trònh 80/20 cú baãn àïí kiïëm àûúåc khoaãn tiïìn baån cêìn

Daânh duåm vaâ àêìu tû 10% thu nhêåp cuãa baån trûúác khi nhêånàûúåc tiïìn bùçng caách tûå àöång chuyïín vaâo möåt taâi khoaãn tiïëtkiïåm.

Haäy laâm àiïìu naây caâng súám caâng töët trong cuöåc àúâi – coánghôa laâ NGAY BÊY GIÚÂ!

Chên thaânh maâ noái, àêy laâ 95% lúâi khuyïn maâ ngûúâi ta cêìnàïën. Àêy laâ caách dïî daâng àïí chêëm dûát nhûäng lo toan vïì tiïìnbaåc. Khöng coá caách naâo khaác coá sûác maånh lêu daâi nhû vêåy caã.

Tinh hoa cuãa löå trònh 80/20

Baån coá thïí àïën àûúåc àñch nhanh hún khöng?

QUAÃNG CAÁOQUAÃNG CAÁOQUAÃNG CAÁOQUAÃNG CAÁOQUAÃNG CAÁO

Àêìu tû baão àaãm100% an toaân

Thu nhêåp tûâ 12% àïën 20%Thu nhêåp khöng chõu thuïë

Khöng töën phñKhöng coá mûác töëi thiïíu - baån coá thïí bùæt àêìu bùçng 1 àöla

Baån phaãi laâm gò û?Thanh toaán toaân böå söë tiïìn núå cuãa baån

Khöng coá àêìu tû naâo töët bùçng thanh toaán khoaãn núå trïn theãtñn duång cuãa mònh.

133

Loaåi àêìu tû töët tiïëp theo laâ cho “vïì hûu” têët caã nhûäng núånêìn khaác cuãa baån. Bùæt àêìu vúái khoaãn lúán nhêët. Cho duâ àoálaâ cêìm cöë - kyâ phiïëu bêët àöång saãn – laäi suêët hiïån nay rêëtthêëp, hêìu nhû khöng thïí tòm ra vuå àêìu tû naâo coá sûác hêëpdêîn ngang vúái viïåc thanh toaán khoaãn cêìm cöë, khi baån coátiïìn tiïët kiïåm àïí laâm àiïìu àoá.

Cùæt boã theã tñn duång ài. Baån buöåc phaãi chi tiïu ñt hún. Nïëubaån cêìn möåt chiïëc theã, thò kiïëm möåt theã ghi núå àïí baån chócoá thïí tiïu nhûäng gò baån coá trong ngên haâng.

Phaãi biïët choån loåc hún khi mua àöì àaåc. Chó chi tiïu cho möåtvaâi thûá thûåc sûå laâm baån haånh phuác. Chi nhiïìu vaâo phêìn20% seä àem laåi 80% niïìm vui, vaâ chi ñt hún cho nhûäng thûákhaác.

Haäy tûå hoãi, “Ta coá thûåc sûå thñch moán àöì maâ mònh boã tiïìnra hay khöng? Noá coá thûåc sûå nùçm trong 20% nhûäng thûáàem laåi cho ta 80% sûå thoãa maän trong chi tiïu khöng?” Nïëukhöng, thò loaåi noá ài. Baån seä coá nhiïìu tiïìn hún cho 20% chitiïu töët nhêët vaâ nhiïìu nùng lûúång cho cuöåc söëng hún nûäa- Baån khöng cêìn daânh quaá nhiïìu thúâi gian coá àûúåc.

Choån nhûäng vêåt reã tiïìn hún nhûng àem laåi phêìn lúán lúåi ñch.Chiïëc xe àaä sûã duång hai nùm röìi vêîn töët 95% nhû xe múái,vúái chó 60% chi phñ. Àöì àaåc àaä qua sûã duång coá thïí coá giaáchó bùçng 20% àöì múái.

Vúái tiïìn àïí daânh, haäy mua laåi nhûäng taâi saãn hûáa heån àemlaåi thu nhêåp hoùåc tùng giaá: vñ duå nhû àêët àai hoùåc bêët kyâtaâi saãn gò, nhûäng mùåt haâng nghïå thuêåt,...

Tiïët kiïåm möåt nûãa bêët kyâ khoaãn tùng lûúng naâo, tùng khoaãntiïët kiïåm tûå àöång trûúác khi noá vaâo taâi khoaãn cuãa baån.

134

$möîithaáng

Thúâi gian (thaáng)

Töíng vïå sinh haâng nùm - vûát ài nhûäng thûá bûâa böån. Cho àinhûäng thûá lùåt vùåt, baán nhûäng thûá coá giaá trõ vaâ àêìu tû tûâkhoaãn tiïìn thu àûúåc àoá.

Veä möåt biïíu àöì thu nhêåp vaâ chi tiïu haâng thaáng treo tûúâng.Noá seä khuyïën khñch baån cùæt giaãm chi phñ vaâ tùng thu nhêåp.Xem vñ duå úã hònh 10.

Chuêín bõ möåt biïíu àöì thu nhêåp, chi tiïu vaâ thu nhêåp tûâ àêìutû haâng thaáng, vúái dûå kiïën khi naâo thu nhêåp tûâ àêìu tû seä àaápûáng àûúåc nhu cêìu chi tiïu haâng thaáng cuãa baån. Àoá laâ caáingaây àöåc lêåp vïì taâi chñnh cuãa baån: Baån khöng coân phuå thuöåcvaâo cöng viïåc àïí kiïëm söëng. Hònh 11 kïë tiïëp laâ möåt minh hoåa.

Boã ài möåt haång muåc chi tiïu. Cêët tiïìn qua möåt bïn. Àiïìu naâykhöng chó àem laåi cho baån niïìm vui lúán hún, maâ möåt caách kyâbñ noá coân laâm tùng thu nhêåp cuãa baån.

Hònh 10: Biïíu àöì treo tûúâng cuãa Elizabeth vïì thu nhêåpvaâ chi tiïu haâng thaáng

chi tiïu thu nhêåp

chi tiïuthu nhêåp

135

Hònh 11: Biïíu àöì vïì àöåc lêåp taâi chñnh cuãa Donna

Laäi keáp coá khaác vúái àêìu tû hay khöng?

Laäi keáp coá sûác maånh to lúán, nhûng chó coá taác duång vúái baånmöåt khi baån tiïët kiïåm vaâ àêìu tû, trong taâi khoaãn tiïët kiïåm laäisuêët cao, hoùåc nhûäng àêìu tû nhû traái phiïëu, bêët àöång saãnhoùåc nhûäng taâi saãn khaác maâ chùæc chùæn seä coá giaá. Haäy cêínthêån vúái nhûäng taâi khoaãn ngên haâng cuãa baån – ngên haângthûúâng àaánh lûâa nhûäng khaách haâng khöng cêín thêån, vaâ nhiïìutaâi khoaãn àûúåc cho laâ “laäi suêët cao” ruát cuöåc chùèng àûúåc gò.

Tó lïå laäi àêìu tû naâo laâ thûåc tïë?

Thñ duå cuãa töi giaã àõnh mûác laäi àêìu tû tûâ 5 – 10%/nùm. Tuynhiïn coá hai thûá phaãi cêín troång. Thûá nhêët, baån phaãi tòm caách

Höm nay Ngaây àöåc lêåpThúâi gian

$möîithaáng

chi tiïu haâng thaáng

thu nhêåp tûâ àêìu tû

thu nhêåp haâng thaáng

dûå àoaán

136

traánh thuïë. Hêìu hïët caác nûúác àïìu coá loaåi taâi khoaãn miïîn thuïëàùåc biïåt àöëi vúái nhûäng ngûúâi gúãi tiïët kiïåm vaâ àêìu tû nhoã,nhûng baån phaãi cêín thêån àûa nhûäng khoaãn àêìu tû cuãa mònhvaâo nhûäng taâi khoaãn naây.

Thûá hai, chuáng ta àang úã thúâi àaåi maâ laåm phaát vaâ laäi suêëtúã nhiïìu núi nùçm úã àiïím cûåc tiïíu caã 50 nùm trúâi. Vò thïë cêìnphaãi thùm doâ chung quanh xem, thêåm chñ coá laäi 5% cuängàûúåc. Taâi khoaãn ngên haâng cao nhêët cuäng chó àûúåc 3 – 4%.Caác hònh thûác àêìu tû ruãi ro thêëp khaác cuäng coá thïí cêìn thiïët.

Baån nïn àêìu tû vaâo àêu?

Muåc tiïu cú baãn laâ kiïëm àûúåc khoaãn tiïìn lúâi daâi haån ñt nhêëtlaâ 5% möîi nùm vúái ñt ruãi ro nhêët.

Thûá nhêët, thanh toaán têët caã núå nêìn.

Àêìu tû vaâo nhûäng taâi khoaãn tiïët kiïåm khöng bõ ruãi ro nïëulaäi suêët laâ 5% trúã lïn.

Baån cuäng coá thïí àêìu tû vaâo traái phiïëu – chñnh phuã hoùåccöng ty – coá thïí thu àûúåc trïn 5% (traã laäi suêët).

Àêìu tû trûåc tiïëp, daâi haån vaâo bêët àöång saãn phuâ húåp – coá thïílaâ nhaâ cuãa baån – cuäng hêëp dêîn. Giaá bêët àöång saãn daâi haån- thûåc chêët laâ giaá àêët nùçm dûúái taâi saãn tùng 8%/nùm. Nguöìncung cuãa àêët àai laâ cöë àõnh, tuy nhiïn cêìu coá xu hûúáng tùngcao, bõ chi phöëi búãi nhu cêìu vïì nhaâ röång hún, ngöi nhaâ thûáhai, vaâ söë lûúång ngûúâi trong möåt höå giaãm xuöëng. Trong khidên söë vaâ cuãa caãi àang tùng lïn – vñ duå, hêìu hïët nhûäng khuvûåc hêëp dêîn vaâ êëm aáp cuãa Myä vaâ Nam Êu hoùåc nhûängthaânh phöë àang múã röång bêët kyâ núi àêu - àêët àai laâ cûãa àùåtcûúåc töët àêëy.

137

Phaãi thêån troång vúái thõ trûúâng chûáng khoaán. Noá coá thïí suåtgiaá liïn tuåc. Nïëu baån coá àuã tiïìn àêìu tû, haäy cên nhùæc “quyäàêìu tû chöëng ruãi ro”, loaåi quyä khöng bõ aãnh hûúãng do daoàöång cuãa thõ trûúâng chûáng khoaán. Loaåi quyä naây coá thïí ruãiro thêëp hún vaâ hêëp dêîn hún “quyä tûúng höî” truyïìn thöëng,thûúâng phuå thuöåc vaâo sûå lïn giaá cuãa thõ trûúâng chûáng khoaán.

Haäy traánh xa nhûäng gò - cöí phiïëu, bêët àöång saãn, hay xu thïënoáng – coá giaá tùng voåt gêìn àêy. Bong boáng seä nöí thöi. Chúâcho àïën khi giaá suåt giaãm vaâ öín àõnh. Àûâng bao giúâ nhaãy vaâothõ trûúâng tröìi suåt quaá nhanh. Trong ngùæn haån, cûá baám vaâonhûäng àêìu tû an toaân ngay caã khi baån chó kiïëm àûúåc 5%.

Baån coá bùæt àêìu kinh doanh riïng khöng? Hêìu hïët nhûängnhaâ triïåu phuá trúã nïn giaâu coá bùçng caách bùæt àêìu cöng viïåckinh doanh. Nhûng haäy coi chûâng, cûá 20 doanh nghiïåp múáichó coá möåt laâ thaânh cöng maâ thöi. Coá leä 99% tiïìn laäi xuêëtphaát tûâ 1% cöng viïåc kinh doanh múái. Liïåu baån coá nùçmtrong 1% may mùæn àoá khöng?

Chó àêìu tû vaâo möåt lônh vûåc kinh doanh múái nïëu baån coánhûäng khoaãn tiïët kiïåm àïí khi cêìn duâng àïën. Àûâng maåohiïím àaánh mêët moåi thûá. Nïëu àïm baån khöng nguã àûúåc, thòàûâng àêìu tû. Trúã nïn cûåc giaâu coá leä seä khöng laâm baån haånhphuác. Àoá laâ möåt canh baåc tïå haåi àêëy.

Nïëu baån say sûa viïåc khúãi sûå cöng viïåc kinh doanh cuãamònh, haäy àúåi àïën khi baån coá àuã tiïìn àïí trang traãi cho thêëtbaåi. Hoùåc laâ àêìu tû vaâo nhûäng ngaânh ñt ruãi ro àoâi hoãi ñt vöën– vñ duå nhû múã möåt quêìy baán haâng úã chúå lên cêån, möåt dõchvuå nhû cùæt coã hoùåc rûãa xe, hay dõch vuå giao haâng bùçng xeriïng chùèng haån.

138

Bûúác 3: Bùæt tay vaâo haânh àöång 80/20 NGAY BÊY GIÚÂ!

Baån àang úã ngaä ba àûúâng.

Baån coá thïí tiïën vïì phña trûúác vaâ yïu cêìu ngên haâng khêëutrûâ 10% thu nhêåp haâng thaáng cuãa mònh vaâ chuyïín noá vaâo taâikhoaãn tiïët kiïåm. Khi àoá baån coá thïí hûúáng àïën cuöåc söëngkhöng lo êu vïì tiïìn baåc, túái àñch 80/20.

Hoùåc baån khöng thïí laâm àûúåc gò.

Tiïën lïn. Laâm ngay bêy giúâ. Chó mêët nùm phuát laâ xong. Lúåiñch cho quaäng àúâi coân laåi cuãa baån laâ hïët sûác to lúán. Haäy laâmbaån vúái àöìng tiïìn – tùng nùng lûúång cuöåc söëng cuãa baån lïnmûác töåt àónh.

Haäy tûúãng tûúång rùçng baån àaä tûå giaãi phoáng mònhkhoãi nhûäng êu lo vïì tiïìn baåc, thêåm chñ coá leä coân

tñch luäy àûúåc söë vöën nho nhoã. Noá seä laâm baån haånh phuác húnnhû thïë naâo? Sûå giaâu coá múái àïën cuãa baån seä khùæc sêu vaâ caãithiïån tònh baån vaâ nhûäng möëi quan hïå cuãa baån àïën àêu, maânhû chuáng ta seä thêëy, böí sung thuá vui lúán nhêët cuãa cuöåc àúâi?Tiïìn baåc vaâ nhûäng ûu tû vïì vêåt chêët seä phai múâ khi chuáng tasaáng taåo vaâ traãi nghiïåm nhûäng möëi liïn kïët cuãa yïu thûúngthûåc sûå.

139

7Nhûäng möëi quan hïåtheo caách 80/20

Moåi ngûúâi àïìu giïët chïët caái hoå yïu thûúng

Trong thïë giúái hiïån àaåi naây,

Tiïìn baåc vaâ cöng viïåc àûúåc àùåt lïn trïn

Nhûäng gò yïu thûúng laåi úã haâng thûá ba.

Nhaåi theo thú cuãa Oscar Wilde

Cöng trònh àang trúã nïn rûåc rúä. Tûâ hû vö, àêëngsaáng taåo àaä taåo nïn thiïn àûúâng trïn traái àêët: cú

man naâo nhûäng khu vûúân sum suï tûúi töët, nhûäng doâng suöëiïm tröi, haâng coå, cêy traái àuã loaåi, chim choác àeåp laå kyâ, choá,meâo, ngûåa, lûâa, thêåm chñ caã möåt bêìy khó àaä àûúåc thuêìn hoáa.Nhûäng ngoån nuái muön sùæc löìng vaâo khung caãnh vûúân tûúåc.Xa xa, Adam thêëy thêëp thoaáng biïín xanh. Sau khi coá àûúåc

140

nhûäng thûá àoá, öng ài thú thêín khùæp núi, chaâo hoãi nhûäng convêåt, àùåt tïn cho chuáng, nïëm thûã cêy traái, luác thò ra ngoaâi aánhnùæng êëm aáp, luác laåi ngöìi dûúái boáng cêy. Lêìn àêìu tiïn trongàúâi, öng caãm thêëy hoaân toaân yïn têm, thaãnh thúi vaâ haånhphuác. Öng àaä thaânh cöng.

Saáng höm sau bïn taách caâ phï, àêëng saáng taåo chúåt hoãi:

“Con thñch noá khöng?”

“Thûa coá,” Adam noái, “thêåt khoá tin. Ngûúâi àaä laâm hïët sûáctuyïåt vúâi. Cùn nhaâ vaâ khoaãnh sên thêåt hoaân haão. Khu vûúânthò traáng lïå. Tuy nhiïn, con caãm thêëy thiïëu àiïìu gò àoá, duâ conkhöng thïí hònh dung ra àûúåc.”

“AÂ, ta cuäng suy nghô àïën àiïìu àoá töëi höm qua,” Àêëng saángtaåo noái. “Con hoaân toaân àuáng vaâ ta seä laâm ngay.”

“Ngûúâi nghô àïën caái gò?” Adam hoãi.

“Ngûúâi naâo àoá con yïu, con thêëy thïë naâo?” Àêëng saáng taåohoãi.

Hay möåt dõ baãn cuãa thïë kyã hai möët…

Thûúång Àïë tröìng möåt khu vûúân úã Eden vaâ ngaâi àûa ngûúâiàaân öng maâ ngaâi taåo nïn vaâo. Doâng söng mang nûúác tûúái chokhu vûúân chaãy tûâ Eden. Àûác Chuáa trúâi àûa ngûúâi àaân öng vaâoàoá àïí chùm soác khu vûúân. Vaâ Thûúång Àïë noái: “Con seä caiquaãn chim, caá vaâ moåi sinh vêåt, àöìng thúâi chõu traách nhiïåmchùm soác cho têët caã chuáng, vïì lúåi ñch, con coá thïí ùn thõt chuáng,vúái àiïìu kiïån rùçng chuáng tiïëp tuåc sinh söi naãy núã.”

Thûúång Àïë thêëy têët thaãy nhûäng àiïìu öng ta àaä laâm vaâ àïìutöët àeåp caã. Vaâ ngûúâi àaân öng àöìng yá.

141

Höm sau, Thûúång Àïë baão ngûúâi àaân öng, “Àïí con möåt mònhnhû thïë khöng hay lùæm. Ta seä taåo ra möåt ngûúâi phuå nûä àïí concoá thïí yïu thûúng, taåo nïn möåt gia àònh, vaâ an hûúãng cuöåcsöëng cuâng nhau, nuöi daåy con caái.”

Nhûng ngûúâi àaân öng noái vúái Thûúång Àïë, “Ngûúâi quyïët thòcûá quyïët. Luác àêìu, Ngûúâi baão con phaãi chõu traách nhiïåm laâmvûúân, chùn nuöi, lo vïì möi trûúâng söëng chung quanh, cuängnhû chuyïån sùn bùæt vaâ nêëu nûúáng. Nhûäng thûá àoá laâ möåt cöngviïåc toaân thúâi gian röìi. Xin hiïíu cho con, con yïu thñch cöngviïåc cuãa mònh, noá rêët àaáng laâm vaâ khu vûúân thêåt laâ dên daä.Laâm thïë naâo maâ Ngûúâi muöën con daânh thúâi gian cho nhûängthûá naâo laâ tònh yïu, gia àònh vaâ möëi quan hïå? Con coá thïí thêëymoåi thûá àang trúã nïn quaá röëi rùæm. Chuáng ta haäy àïí yïn nhûthïí chó coá Ngûúâi vaâ con – vaâ têët caã chim muön trïn trúâi,… -àûúåc khöng aå?”

Thïë laâ Thûúång Àïë gaäi àêìu vaâ tûå hoãi khöng biïët thïë giúái naâytiïën àïën caái gò.

“Chó coá möåt haånh phuác duy nhêët trïn àúâi,” GeorgeSand tûâng viïët, “àoá laâ yïu vaâ àûúåc yïu.”

Carl Gustav Jung, möåt nhaâ têm lyá lúán noái, “Chuáng ta cêìnngûúâi khaác àïí thûåc sûå laâ chñnh chuáng ta.” Chuáng ta taåo ra yánghôa cuãa cuöåc söëng thöng qua caác möëi quan hïå.

Nhûng àêy chñnh laâ voâng xoaáy. Cuöåc söëng hiïån àaåi laâm chocaâng ngaây caâng khoá tòm thêëy, nuöi dûúäng vaâ duy trò tònh yïuvaâ möëi quan hïå. Coá leä nïëu khöng nhêån ra àiïìu àoá, thò chùæcchùæn khöng khaáng cûå laåi noá, phêìn nhiïìu chuáng ta seä choån söëlûúång nhiïìu hún nhûäng quan hïå keám chêët lûúång hún. Chuáng

142

ta coá quan hïå nhiïìu hún, nhûng yá nghôa laåi ñt hún. Vaâ quanhïå laäng maån cuãa chuáng ta chûa bao giúâ bõ àe doåa vaâ laängtraánh hún luác naây.

Têët caã chuáng ta àïìu biïët rùçng nghôa vuå cöng viïåc khêín cêëpvaâ cöng nghïå hiïån àaåi cuäng nhû maáy vi tñnh, Internet, vaâ àiïånthoaåi di àöång àang gùåm nhêëm dêìn cuöåc söëng cuãa chuáng ta.Xu thïë naây àûúåc cöng böë nhiïìu nhêët úã Myä. Caách àêy 20 nùm,phên nûãa söë ngûúâi Myä àaä lêåp gia àònh tuyïn böë rùçng “caã giaàònh chuáng töi thûúâng ùn cúm vúái nhau”; giúâ àêy tó lïå àoá giaãmcoân möåt phêìn ba. Phuå nûä ài laâm nhiïìu hún, ñt ngûúâi lêåp giaàònh hún, nhûäng ngûúâi àaä kïët hön coá ñt con hún, söë ngûúâi meåchûa kïët hön gia tùng, mong muöën gia àònh coá àöng ngûúâi àöåtngöåt giaãm, tó lïå ly hön tùng nhanh, vaâ thúâi gian böë meå vaâ concaái daânh cho nhau giaãm hùèn.

Nhûäng xu thïë àoá phaãn aánh aáp lûåc kinh tïë ngaây caâng tùngvaâ sûå lan toãa êm ô cuãa nhûäng ûu tû vïì tiïìn baåc. Nhû nhûängchi phñ cöë àõnh khaác, gia àònh – vaâ söë con trong gia àònh –àang giaãm vïì qui mö.

Theo xu hûúáng kinh doanh, ngaây caâng nhiïìu gia àònh tòmkiïëm caác hoaåt àöång bïn ngoaâi - giûä treã, chùm soác treã em, nêëunûúáng, giùåt giuä, laâm vûúân, töí chûác tiïåc sinh nhêåt cho con caái,chùm soác ngûúâi bõnh vaâ ngûúâi giaâ - nhûäng cöng viïåc trûúác àêyàan vaâo quan hïå gia àònh.

Ngaây caâng coá nhiïìu gia àònh cêìn hai ngûúâi ài laâm àïí duytrò mûác söëng. Àöëi vúái nhûäng ngûúâi theo löëi söëng nhanh, laâmviïåc cho caã àöi laâ àoâi hoãi húi nhiïìu vaâ hoå thêëy khoá phuâ húåpvúái traách nhiïåm cuãa gia àònh truyïìn thöëng.

143

BOB VAØ JANE

Haõy gaëp gôõ hai ngöôøi baïn thaân cuûa toâi, Bob vaø Jane. Caû haiñeàu vui nhoän, coù phong caùch soáng soâi noåi, ñi khaép nôi vì coâng vieäc.Khi toâi gaëp hoï, hoï ñaõ coù hai ñöùa con gaùi deã thöông – Emma 9 tuoåivaø Anne 11 tuoåi - moät con choù xin xaén vaø hai caên nhaø lôùn. Caû haiñeàu giuùp nhau vieäc nhaø. Haàu heát baïn beø laø baïn cuûa caû Jane vaøBob. Khi Jane coù moät döï aùn ôû Brazil trong ba thaùng, coâ aáy ñemboïn treû theo, Bob sang thaêm vaøo tuaàn nghæ pheùp vaø nhöõng ngaøycuoái tuaàn raûnh roãi. Troâng thì coù veû oån caû, nhöng toâi thaáy lo veà aùplöïc taïo ra do nhu caàu thôøi gian cuûa hoï khaùc nhau. Khoâng bieát hoïcoù bò chia lìa khoâng nhæ?

Taùm naêm sau, hoï ly dò - vaãn laø baïn beø, nhöng toån thöông vaøhoái tieác. Hoï coù haïnh phuùc hôn khi xa nhau? Toâi khoâng tin. Hoï ñaõcoù moái quan heä tuyeät vôøi, hoã trôï laãn nhau vaø giuùp cho con caùi. Noùkhoâng theå khaùc hôn ñöôïc sao?

Toâi khoâng chaéc. Nhöng toâi tin raèng vôùi aùp löïc coâng vieäc ítcaêng thaúng hôn – vaøo nhöõng naêm 1960, hoaëc neáu hoï theo phöôngthöùc 80/20 ngaøy nay - hoï seõ gaén keát vôùi nhau, vaø ít nhaát boánngöôøi haún ñaõ haïnh phuùc hôn.

Nhiïìu quan hïå hún coá tùng thïm haånh phuác khöng?

Nhoám nghiïn cûáu cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Carnegie Mellon àaänghiïn cûáu 169 ngûúâi dên àõa phûúng àûúåc lûåa choån ngêîunhiïn trong hai nùm, theo doäi caách sûã duång Internet cuãa hoåvaâ aãnh hûúãng cuãa noá àöëi vúái haånh phuác vaâ caác möëi quan hïå.Àûúåc taâi trúå búãi nhûäng cöng ty maáy tñnh vaâ phêìn mïìm, nhoám

144

nghiïn cûáu tin tûúãng rùçng sûå àa daång vaâ phong phuá cuãanhûäng möëi quan hïå àûúåc hònh thaânh trïn maång seä giaãm búátsûå cö àún vïì mùåt xaä höåi vaâ tùng thïm sûå khoãe khoùæn.

Caã nhaâ taâi trúå vaâ nhoám nghiïn cûáu àaä giêåt mònh chûnghûãng vò kïët quaã coá àûúåc. Nhûäng möëi quan hïå àûúåc haânhthaânh trïn maång vaâ thúâi gian daânh cho maång caâng nhiïìu, thòngûúâi ta caâng trúã nïn cö àöåc vaâ trêìm caãm bêëy nhiïu. Thûåcvêåy, email vaâ nhûäng phoâng chat laâm tùng söë lûúång caác möëiquan hïå, nhûng nhûäng möëi quan hïå naây chó húâi húåt, vaâ thúâigian daânh cho chuáng àaä laâm giaãm ài nhûäng möëi quan hïåquan troång hún vúái gia àònh vaâ baån beâ. Sûå tiïëp xuác nhiïìu, trûåctiïëp vúái möåt vaâi ngûúâi hoáa ra cêìn thiïët cho sûå an toaân vaâ haånhphuác lùæm thay. Ñt laåi hoáa ra nhiïìu.

Xu thïë caác möëi quan hïå nhiïìu hún nhûng ñt phong phuá laâvêën àïì gai goác nhêët àöëi vúái nhûäng ngûúâi kiïëm ra tiïìn thúâi nay(têët nhiïn laâ hoå röìi). Giaâu tiïìn baåc nhûng ngheâo thúâi gian, vaâlaâ nhûäng tñn àöì suâng baái thõ trûúâng, hoå mua lêëy quan hïå úã àoá.Töi khöng coá yá laâ hoå sûã duång nhaâ thöí; mùåc duâ coá khaá nhiïìungûúâi quen cuãa töi phêët lïn nhanh choáng àaä gùåp phaãi nhûängkhuác mùæc trong quan hïå vúå chöìng, khöng phaãi hoaân toaânkhöng liïn quan àïën caã múá quan hïå cuãa hoå. (Coá tiïìn nhiïìu, hoåmuöën coá quan hïå nhiïìu hún, chûá khöng nhêån ra rùçng nhiïìulaâ ñt.)

Àiïìu töi muöën noái laâ nhûäng ngûúâi kiïëm ra tiïìn kyá kïët quanhïå vúái caã möåt àöåi quên cung cêëp dõch vuå chuyïn nghiïåp thêëymaâ phaát hoaãng: ngûúâi àaâo taåo riïng, trúå lyá riïng, huêën luyïånviïn riïng, ngûúâi laâm moáng chên, baác sô têm thêìn, chuyïnviïn vêåt lyá trõ liïåu, nhaâ tû vêën vïì thûåc phêím, nhaâ thöi miïn,chuyïn viïn trõ liïåu, huêën luyïån viïn tennis, cöë vêën giao tiïëp,

145

nhûäng ngûúâi hûúáng dêîn tinh thêìn, vaâ Chuáa múái biïët coân aikhaác nûäa.

“Haäy töët vúái baãn thên baån,” hoå noái. Kiïíu ba hoa liïëng thoùængàïí tiïëp thõ vêîn coá taác duång. Vñ duå, nùm 1990 àïën nùm 2000,söë ngûúâi àaâo taåo riïng tùng lïn gêëp àöi úã Myä, trïn 100.000ngûúâi. Luác töi coân laâm tû vêën quaãn lyá, cöng ty töi têåp trungrêët nhiïìu vaâo möëi quan hïå caá nhên vúái giaám àöëc àiïìu haânh,vaâ cuäng phêët lïn nhúâ vaâo àoá.

Nhûäng ngûúâi thaânh cöng coá ñt thúâi gian cho cuöåc söëng úãnhaâ, vò thïë hoå mua sûå quan têm bùçng nhûäng bûäa ùn nhanh,goái geám vûâa goån vaâo chûúng trònh laâm viïåc. Àöåi quên trúå giuápviïåc nhaâ lo toan cho gia àònh, trong khi nhûäng núi cung cêëpdõch vuå caá nhên têåp hoãng cho nhûäng ngûúâi ài kiïëm cúm.

Thêåt laâ möåt thiïëu soát ghï gúám. Chùæc chùæn möîi dõch vuåchuyïn nghiïåp cung cêëp möåt caái gò àoá coá giaá trõ, nhûng nhiïìumaâ laåi ñt - nhûäng quan hïå thûúng maåi nhû thïë naây thay thïëcho möëi quan hïå cú baãn cêìn thiïët cho haånh phuác.

Nhûäng ngûúâi chuyïn laâm thuï thò àûúåc, coân nhûäng ngûúâikhaác thò mêët.

Taåi sao sung tuác hún laåi khöng chuyïín thaânh haånhphuác hún? Taåi sao sûå phaát àaåt laåi ùn moân caác möëi

quan hïå caá nhên vaâ xaä höåi? Àiïìu àoá khöng phaãi do baãn thêncuãa caãi gêy nïn - têët caã nhûäng thûá khaác àïìu cên bùçng, tiïånnghi, chùm soác sûác khoãe, vaâ kiïën thûác gia tùng seä nêng cao tûådo vaâ an toaân, vaâ coá leä sûå àöå lûúång nûäa. Chó coá suåt giaãm vïìcaách chuáng ta suy nghô vaâ haânh àöång.

146

Chuáng ta hoaân toaân bõ troái chùåt búãi möåt nöîi aám aãnh – laâmnhiïìu àûúåc nhiïìu. Chuáng ta cêìn nhiïìu tiïìn, haâng hoáa, baån beâ,quan hïå, tònh duåc, sûå quan têm, tiïån nghi, nhaâ cûãa, du lõch,àöì duâng hún, vaâ caã sûå thûâa nhêån cuãa cöång àöìng hún. Chuángta sùén saâng traã giaá àùæt cho nhûäng khaát voång naây. Chuáng taêu lo nhiïìu hún vaâ daânh nhiïìu thúâi gian hún, chuá yá hún, boãcöng sûác nhiïìu hún – vaâ thûåc loâng maâ noái, phêìn lúán têm höìnvaâ baãn thên chuáng ta hún - àïí laâm viïåc àïí àêìu tû vaâ chi traãcho nhiïìu thûá hún.

Tuy vêåy nïìn kinh tïë vêîn khöng aãnh hûúãng gò vò noá tuêntheo möåt qui luêåt khaác, qui luêåt nhiïìu hún tûâ ñt hún. Àúâi söëngkinh tïë laâ möåt sûå kiïëm tòm khöng dûát àïí àûúåc nhiïìu hún tûâñt hún: nhûäng haâng hoáa vaâ dõch vuå töët hún, nhanh hún, maâ laåireã hún. Ñt àûúåc laâm thaânh nhiïìu.

Haånh phuác con ngûúâi – nhû thaânh cöng caá nhên thûåc sûå -bõ cuâng nhûäng qui luêåt chi phöëi möåt caách bêët biïën: ñt laâ nhiïìu,vaâ nhiïìu tûâ ñt. Coá möåt sûå àaánh àöíi khöng thïí traánh àûúåc giûäachêët lûúång vaâ söë lûúång. Nhiïìu hún nghôa laâ keám hún. Chó coácaách têåp trung vaâo caái thêåt sûå quan troång vúái chuáng ta - söëñt con ngûúâi, quan hïå, hoaåt àöång, vaâ nguyïn nhên maâ chuángta thûåc sûå quan têm àïën – chuáng ta múái trúã nïn têåp trung,laâ chñnh mònh, maånh meä, yïu vaâ àûúåc yïu. Khöng coân caáchnaâo khaác.

Caách àïí àûúåc hûúãng nhiïìu tûâ ñt trong quan hïå vaâ cuöåc söënglaâ roä raâng:

Taåo ra nhiïìu hún tûâ ñt hún trong cöng viïåc, kiïëm nhiïìu tiïìnvaâ niïìm vui hún vúái ñt thúâi gian hún, khöng àïí noá chiïëm mêëtcuöåc söëng gia àònh vaâ baãn thên.

147

Kiïëm àûúåc nhiïìu hún tûâ ñt hún bùçng caách daânh duåm, àïísúám hay muöån baån seä coá thu nhêåp tûâ àêìu tû àïí chi traã cholöëi söëng baån muöën vaâ khöng lïå thuöåc vaâo cöng viïåc quaá àoâihoãi.

Têåp trung vaâo ñt maâ nhiïìu: àiïìu gò quan troång àöëi vúái haånhphuác cuãa baån – thoãa maän cöng viïåc, caãm nhêån vïì muåc àñchcaá nhên, vaâ trïn hïët laâ möåt vaâi möëi quan hïå coá chêët lûúång– nhûäng gò cêìn phaãi coá, vaâ seä tûúãng thûúãng hêåu hônh, thúâigian röång raäi vaâ sûå gùæn boá tònh caãm.

Chêët lûúång vaâ söë lûúång

Hêìu nhû chùæc chùæn rùçng 80% sûå thoãa maän trong quan hïåcuãa chuáng ta àïën tûâ 20% hay ñt hún caác möëi quan hïå.

Tin vui: Chuáng ta coá thïí têåp trung vaâo möåt vaâi quanhïå chñnh yïëu; chuáng ta khöng phaãi lo lùæng vïì nhûängmöëi quan hïå khöng quan troång.

Haânh àöång àïí thuác àêíy haånh phuác: Àêìu tû nhiïìuthúâi gian, nùng lûúång, sûå chuá yá, saáng taåo vaâ oác tûúãngtûúång vaâo möåt söë möëi quan hïå quan troång cuãa chuángta maâ thöi.

Haäy àùåt cêu hoãi tó lïå nöî lûåc naâo phaãi àûa vaâo caác möëi quanhïå quan troång nhêët cuãa baån, söë ñt maâ àem laåi phêìn lúán sûå thoãamaän cuãa chuáng ta. Coá leä, 20% caác möëi quan hïå chuã yïëu naâychiïëm hún 20% nùng lûúång maâ baån daânh cho caác möëi quan hïå.Thïm bao nhiïu nûäa? 40%? 60%? Trûâ phi baån daânh ñt nhêët80% “nùng lûúång quan hïå” cuãa baån cho 20% caác möëi quan hïåchuã yïëu, thò baån múái coá thïí gia tùng haånh phuác cuãa baån.

148

Nhûäng möëi quan hïå haâng àêìuNhûäng möëi quan hïå khaác

Nùng lûúångàöëi vúái quan hïå

Haånh phuác tûâcaác quan hïå

Nùng lûúångàöëi vúái quan hïå

Haånh phuác tûâcaác quan hïå

Tin vui: Sûå thoãa maän coá thïí tùng voåt maâ khöng cêìntùng töíng söë “nùng lûúång quan hïå” lïn, àún giaãnchó cêìn têåp trung vaâo nhûäng möëi quan hïå chñnh.

Haânh àöång àïí thuác àêíy haånh phuác: Àõnh hûúánglaåi nùng lûúång àïí ñt nhêët 80% “nùng lûúång quanhïå” àöí vaâo nhûäng quan hïå chñnh yïëu.

Taåi sao caác cöng ty àiïån thoaåi khùæp núi trïn thïë giúái quiàõnh söë àiïån thoaåi cuãa chuáng ta coá baãy chûä söë? Búãi vò chuángta coá thïí nhúá chuöîi baãy söë, chûá khöng phaãi taám hay chñn.

Chuáng ta chó coá thïí quan têm sêu sùæc àïën möåt vaâi ngûúâi.Trûâ khi chuáng ta giúái haån vaâo söë ngûúâi laâ troång têm àöëi vúáicuöåc söëng cuãa chuáng ta, khöng coá ai laâm thay àûúåc.

Sûå àaánh àöíi cao nhêët giûäa söë lûúång vaâ chêët lûúång xaãy ra khicoá möåt möëi quan hïå, möëi quan hïå coá thïí laâ trung têm chohaånh phuác cuãa chuáng ta.

HÖM NAY NGAÂY MAI

Hònh 11: Chuyïín dõch nùng lûúång vaâo nhûäng quan hïå chñnh yïëu

149

Ai àoá àïí yïu

Möåt nghiïn cûáu gêìn àêy cuãa nhaâ têm lyá hoåc Diener vaâSeligman phaát hiïån rùçng trûâ möåt phêìn trùm ngoaåi lïå, moåi

ngûúâi trong söë 10% cûåc kyâ haånh phuác nhêët àang coá möåt möëiquan hïå laäng maån. Möåt thûåc tïë àûúåc cöng böë khaác laâ 40%nhûäng ngûúâi Myä àaä lêåp gia àònh noái rùçng hoå “cûåc kyâ haånhphuác”, trong khi chó 23% ngûúâi Myä chûa coá gia àònh tuyïn böëtûúng tûå. Tòm àûúåc ngûúâi baån àúâi phuâ húåp laâ têëm veá bûúác vaâohaånh phuác àöëi vúái nhiïìu ngûúâi.

Tuy nhiïn thúâi gian, cöng sûác vaâ trñ thöng minh chuáng tadaânh àïí tòm kiïëm ngûúâi baån àúâi thûúâng rêët haån chïë.

Giaáo sû George Zipf cuãa Harvard cho hay rùçng 70% nhûängcuöåc hön nhên öng nghiïn cûáu úã Philadelphia nùm 1931 laâgiûäa nhûäng ngûúâi söëng chó caách nhau vaâi daäy nhaâ, trongphaåm vi 30% khu vûåc öng nghiïn cûáu. Toaân böå Philadelphialaâ möåt núi röång àïën nöîi hêìu hïët cû dên khöng thïí buãa lûúáimoåi núi àïí tòm maãnh tònh cho mònh àûúåc. Coân tòm kiïëm ngoaâithaânh phöë haã, quïn ài cho khoãe!

Phêìn lúán nhûäng cêu chuyïån tònh vêîn naãy núã úã caác khu dêncû trong vuâng, möåt nhoám nhoã baån beâ, hay àöìng nghiïåp. Vaânhiïìu ngûúâi yïu theo kiïíu “traåm xe buyát”. Hoå choån ngay ngûúâiyïu àêìu tiïn xuêët hiïån.

Hoå phaãi loângvúái tònh yïu.

150

Yïu ngay caái nhòn àêìu tiïn thûúâng chùèng àïën àêu. Gùæn boávúái möåt ngûúâi caã àúâi chuã yïëu dûåa vaâo sûå hêëp dêîn vïì tònh duåc,khaã nùng chùn göëi laâ möåt sûå àùåt cûúåc khöën khöí. Tònh duåc laâtuyïåt àêëy, nhûng chùèng choáng thò chêìy, sûå hêëp dêîn àoá seä trúãnïn vö võ. Möëi quan hïå lêu daâi cêìn nhiïìu hún thïë.

Tònh yïu àñch thûåc - sûå ngûúäng möå lêîn nhau vaâ niïìm phêënkhñch – coá thïí dúâi non lêëp biïín vaâ laâm cho ngay caã nhûängquan hïå khöng tûúãng nhêët cuäng coá thïí diïîn ra. Nhûng cuöåctònh laäng maån thò choáng taân. Àïí àûúåc haånh phuác lêu bïìn, haäycên nhùæc böën phêím chêët lúán hún nhû sau:

Coá khaã nùng thên thiïët vúái ngûúâi khaác, lïå thuöåc vaâo hoå, vaâlaâm hoå lïå thuöåc vaâo mònh

Coá ba loaåi ngûúâi:

Ngûúâi chùæc chùæn, àöëi vúái hoå sûå thên mêåt vaâ lïå thuöåc laâ dïîdaâng.

Nhûäng ngûúâi traánh vûúáng bêån vaâ thên mêåt – khi cêìn àûúåcchùm soác, hoå tòm kiïëm bïn ngoaâi.

Nhûäng ngûúâi hay lo lùæng, nhûäng ngûúâi bêët àõnh vïì tònh yïu,thïí hiïån sûå quan têm kiïíu eáp buöåc, luác naâo cuäng thïë - bêëtkïí ngûúâi yïu hoå muöën hay khöng.

Möåt vaâi phuát ngêîm nghô seä biïët àûúåc baån vaâ àöëi tûúång cuãabaån seä thuöåc daång ngûúâi naâo.1 Vúái hai caá nhên chùæc chùæn,triïín voång cho möåt möëi quan hïå thaânh cöng laâ rêët cao. Nïëu chómöåt ngûúâi laâ chùæc chùæn, nhûäng daång kia seä ñt thñch húåp hún,nhûng vêîn coân àûúåc. Nïëu khöng ai trong hai ngûúâi chùæc chùæncaã, cú höåi seä rêët thêëp.

151

Nïëu baãn thên baån khöng chùæc chùæn, àïí àûúåc haånh phuác lêudaâi, baån phaãi choån àöëi tûúång cho mònh laâ ngûúâi chùæc chùæn.2

Laåc quan

Coá phaãi baån vaâ ngûúâi baån tûúng lai cuãa baån tòm kiïëm mayruãi? Khi coá chuyïån khöng hay xaãy ra, ngûúâi laåc quan tòm caáchlyá giaãi taåm thúâi hay cuå thïí - “sïëp àang bûåc” hay “Töi khöngnguã àûúåc àïën têån nûãa àïm.” Ngûúâi bi quan thò cho rùçng vêënàïì ùn sêu göëc rïî, cöë hûäu röìi – “Töi laâm viïåc keám coãi,” “vêën àïìàoá seä khöng giaãi quyïët àûúåc.”

Choån ngûúâi baån àúâi laâ ngûúâi laåc quan, hoùåc ngûúâi sùén saânghoåc caách laåc quan, àiïìu àoá coá thïí hoåc àûúåc.

Khaã nùng traánh tranh luêån gay gùæt vaâ chó trñch cuãa ngûúâibaån àúâi

Giaáo sû John Gottman sûã duång möåt “phoâng thñ nghiïåm tònhyïu” àïí quan saát haânh vi cuãa caác àöi vúå chöìng. Cûá mûúâi lêìnthò àïën chñn lêìn öng àûå àoaán ly hön chñnh xaác.

Nhûäng tñn hiïåu nguy hiïím theo Gottman laâ nhûäng lêìn caäi vaäkõch liïåt, chó trñch baån àúâi vïì chuyïån caá nhên, toã ra coi thûúâng,laånh nhaåt hay laänh àaåm, vaâ khöng thïí nghe chó trñch àûúåc nûäa.

Haäy àoan chùæc rùçng baån coá möåt giai àoaån thûã thaách àïí haingûúâi söëng gêìn guäi nhau hún luác chûa bõ raâng buöåc sau cuâng.Nïëu baån thêëy àûúåc nhûäng tñn hiïåu nhû Gottman àûa ra, haäyra ài.

Thoãa thuêån vïì nhûäng giaá trõ cú baãn

Choån ngûúâi coá cuâng nhûäng giaá trõ cú baãn vïì nhûäng vêën àïìcöët loäi, nhû laâ tñnh chên thêåt, tiïìn baåc, loâng töët, hoùåc bêët kyâàiïìu gò quan troång vúái baån.

152

Choån ngûúâi yïu cho mònh sau khi cên nhùæc thêåt kyäcaâng. Àûâng àïí bõ cuöën ài trong quan hïå. Tòm kiïëm

xa gêìn cho ra ngûúâi thñch húåp. Biïët möåt vaâi phêím chêët maâ baånmong muöën nhêët úã ngûúâi baån àúâi. Thûã nghiïåm. Kiïím chûángxem möëi quan hïå coá thûåc sûå öín thoãa trûúác khi baån gùæn boáhoaân toaân. Haäy cûá thong thaã. Coá nhiïìu giai àoaån vaâ bûúác àicuãa sûå gùæn boá àoá - àûâng vöåi vaä. Caãm nhêån chùæc chùæn cêìn phaãiàûúåc hònh thaânh möåt caách tûå nhiïn.

Bêët kyâ quan hïå naâo cuäng cêìn coá möåt vaâi yïu cêìu cêìn thiïët.Thûúâng chuáng ta khöng tòm hiïíu thêåt kyä nhûäng yïu cêìu àoá laâgò, vò thïë chuáng ta haânh àöång möåt caách böåc phaát: phung phñhêìu hïët nùng lûúång cuãa chuáng ta vaâo nhûäng haânh àöång chùèngài àïën àêu caã.

Tin vui: Têåp trung vaâo möåt vaâi àiïìu quan troång taåonïn têët caã khaác biïåt giûäa thaânh cöng vaâ thêëtbaåi trong quan hïå.

Haânh àöång àïí thuác àêíy haånh phuác: trong möîi quanhïå chñnh yïëu, xaác àõnh möåt vaâi biïån phaáp dêînàïën haånh phuác lúán nhêët. Têåp trung nöî lûåc cuãabaån vaâo àoá.

Möåt ngûúâi baån khön ngoan coá lêìn baão töi:

Chuáng töi rêët khaác nhau vaâ nhûäng àiïìu khöng quan

troång àöëi vúái töi laåi thûúâng rêët quan troång àöëi vúái vúå

töi, vaâ ngûúåc laåi.

Trong hön nhên cuãa chuáng töi, àêy thûåc sûå laâ vêën

àïì àöëi vúái cö êëy. Cö êëy muöën töi vïì nhaâ àuáng giúâ. Cö

êëy muöën luön luön coá thïí tröng cêåy vaâo töi. Cö êëy

153

yïu hoa. Cö êëy thñch töi höî trúå trong caác dûå aán cuãa

cö êëy. Cö êëy thñch coá àûúåc nhûäng àiïìu ngaåc nhiïn.

Àêëy laâ nhûäng àiïìu khöng thûåc sûå cêìn thiïët maâ töi

muöën laâm cho cö êëy nhêët. Töi coá thïí àûa cö êëy ài ùn

töëi dûúái aánh nïën lung linh, töi coá thïí mua cho cö êëy

chiïëc xe maâ baãn thên töi cuäng thñch, àûa cö êëy ài nghó

maát, töi coá thïí laâm têët caã nhûäng viïåc khaác nûäa, nhûng

chùèng coá gò gêy êën tûúång cho cö êëy nïëu töi khöng àaáp

ûáng nhûäng nhu cêìu cú baãn maâ coá yá nghôa nhêët àöëi

vúái cö êëy.

Àûâng laâm cho ngûúâi khaác àiïìu maâ baãn thên baån thñch. Laâmnhûäng gò ngûúâi baån àúâi cuãa baån cêìn.

Möåt àöi vúå chöìng khaác gùåp nhiïìu vêën àïì trong hön nhên.Trong möåt phuát vö tû, ngûúâi vúå thöí löå, “Àiïìu maâ Peter khöngnhêån ra laâ nïëu cûá möåt hay hai tuêìn anh êëy chó cêìn mua vïìcho töi boá hoa, thò viïåc gò töi cuäng laâm cho anh êëy caã.”

Thêåt àaáng buöìn vaâ vö cúá biïët bao: möåt cöë gùæng nhoã beá àuángtheo yïu cêìu, laåi àûúåc phêìn thûúãng lúán àïën vêåy. Coá bao nhiïucuöåc hön nhên laâ nhûäng maãnh àêët khö cùçn, khöng tònh yïubúãi vò nhûäng nhu cêìu àún giaãn cuãa ngûúâi baån àúâi khöng àûúåcàaáp ûáng? Tuy nhiïn, doâng suöëi tònh caãm coá thïí laåi dïî daângchaãy vaâ tuön traâo trúã laåi.

Nhûäng gia àònh haånh phuác

Ngay trûúác luác Nam Myä bõ chinh phuåc, ngûúâi da àoã úã Peruàaä phaát hiïån nhûäng chiïëc thuyïìn buöìm cuãa Têy Ban Nha úãchên trúâi. Khöng biïët àûúåc thuyïìn laâ caái gò, hoå khöng nhêån ra

154

àûúåc nhûäng con thuyïìn àoá chúã quên àöåi. Giaã sûã nhûäng conthuyïìn àoá laâ möåt hiïån tûúång laå cuãa thúâi tiïët chùèng haån, thòngûúâi da àoã àaä khöng chuá yá àïën lúâi caãnh baáo.

Chuáng ta cuäng tûå mònh tûúác ài kiïën thûác cêìn thiïët nïëuchuáng ta khöng biïët mònh tòm kiïëm caái gò. Möëi quan hïå cuãachuáng ta khöng phaãi chó laâ nhûäng quan hïå laäng maån, nhûängngûúâi quan troång àöëi vúái chuáng ta têët nhiïn bao göìm con caáichuáng ta. Nhûäng ai trong chuáng ta khöng coá tuöíi thú haånhphuác thûúâng lùåp laåi khuön mêîu sai lêìm nhû böë meå, búãi vòchuáng ta khöng biïët haånh phuác gia àònh coá aãnh hûúãng nhûthïë naâo.

Nhûäng gia àònh haånh phuác àïìu giöëng nhau,

möîi gia àònh bêët haånh thò bêët haånh

theo caách riïng cuãa noá.

Tiïíu thuyïët Anna Karenina cuãa Tolstoy

Coá möåt cöng thûác cho nhûäng gia àònh haånh phuác maâ chuángta coá thïí bùæt chûúác.

Nhûäng gia àònh haånh phuác aáp duång “xoùæn öëc tònh yïu”

Hêìu hïët cha meå àïìu yïu con caái, nhûng trong nhûäng giaàònh haånh phuác cha meå thïí hiïån tònh yïu thûúng moåi luác.

Nuöi con thêåt laâ khoá khùn. Sûå dûä döåi cuãa cuöåc söëng gia àònhmaånh àïën nöîi chó coá thïí coá hai chiïìu hûúáng.

Möåt laâ xoùæn öëc ài xuöëng. Treã con khoác, boån nhoác laâm bïí àöì,chuyïån ruãi ro xaãy ra. Cha meå bõ cùng thùèng thêìn kinh, phaãn

155

ûáng bùçng caách la mùæng hay phaåt. Tuåi nhoác caâng khoác to hún.Sûå viïåc trúã nïn caâng luác caâng tïå haåi.

Chiïìu hûúáng khaác laâ xoùæn öëc ài lïn. Boån nhoác dïî thûúng,thñch maåo hiïím, tûúi cûúâi. Chuáng thñch hoåc vaâ chùm chuá. Thêåmchñ chó cêìn sûå coá mùåt cuãa ngûúâi meå laâ chuáng àaä thêëy an toaânvaâ haånh phuác. Cha meå tûå haâo vïì con cuãa mònh vaâ coá cûã chó yïuthûúng nho nhoã, laâm cho boån treã caâng chúi àuâa vaâ vui veã hún.Àiïìu naây laåi gúåi tònh yïu thûúng nhiïìu hún tûâ cha meå,…

Caã hai àûúâng xoùæn öëc àïìu rêët roä raâng trong gia àònh, tuynhiïn trong nhûäng gia àònh haånh phuác nhûäng xoùæn öëc tñchcûåc lêën aát xoùæn öëc tiïu cûåc. Thúâi gian tröi ài, treã con trong giaàònh haånh phuác trúã nïn an toaân vaâ bùçng loâng hún, vaâ seä cuãngcöë thûúâng xuyïn nhûäng xoùæn öëc tñch cûåc.

Cha meå taåo nïn khöng khñ bùçng nhûäng viïåc laâm ngay tûâban àêìu cuãa mònh, khi gia àònh vûâa múái bùæt àêìu vaâ àûáa conàêìu loâng ra àúâi. Bùçng caách taåo ra vaâ cuãng cöë nhûäng xoùæn öëctñch cûåc vaâ xoáa ài nhûäng voâng xoùæn tiïu cûåc, cha meå seä tûâ tûânhûng chùæc chùæn taåo dûång àûúåc möåt gia àònh haånh phuác.

Caái thu laåi àûúåc nhúâ nhûäng haânh àöång yïu thûúng tûâ rêëtsúám cuãa cha meå laâ rêët lúán. Chó cêìn cöë gùæng chuát xñu, àaä coá lúåirêët nhiïìu, àöëi vúái boån treã vaâ caã gia àònh.

Nhûäng gia àònh haånh phuác sûã duång nhûäng goáp yá tñch cûåcnhiïìu hún tiïu cûåc

Nhûäng nhaâ nghiïn cûáu taåi möåt trûúâng hoåc lûu yá rùçng thêìycö giaáo khen nhûäng viïåc töët vaâ quúã traách haânh vi xêëu. Theomöåt thñ nghiïåm, thêìy cö giaáo àûúåc huêën luyïån khen ngúåi caãviïåc töët lêîn haânh vi töët – vaâ giaã lú haânh vi xêëu. Khöng lêu sauhaânh vi xêëu phêìn lúán biïën mêët.

156

ÚÃ nhaâ cuäng vêåy, khen ngúåi coá hiïåu quaã hún nhiïìu so vúáiquúã traách, taåo nïn xoùæn öëc ài lïn. Phûúng thûác 80/20 chuátroång vaâo khen ngúåi – khen ngúåi dïî daâng nhûng àem laåi lúåi ñchlúán lao cho àûáa treã trong suöët cuöåc àúâi noá. Khen ngúåi àöëi vúáisûå phaát triïín cuãa con treã nhû nûúác àöëi vúái cêy: möåt sûå khuyïënkhñch coãn con cuäng dêîn àïën nhûäng àoáa hoa núã röå. Möåt àûáatreã coá nùng lûåc vaâ coá muåc àñch roä raâng seä coá möåt taác àöång hïëtsûác tñch cûåc àöëi vúái ngûúâi khaác suöët cuöåc àúâi. Möåt lúâi khen nhoãàöëi vúái möåt àûáa treã höm nay seä coá nhûäng lúåi ñch lêu daâi to lúán.

Tòm caách àïëm söë lêìn maâ baån vaâ vúå hoùåc chöìng noái “àûúåc”vaâ “khöng” àöëi vúái con baån. Haäy cöë gùæng möåt caách coá yá thûácnoái “àûúåc” nhiïìu hún vaâ “khöng” ñt laåi. Tuêìn túái àïëm laåi, xemthûã coá khaác gò khöng.

Nhûäng gia àònh haånh phuác coá cha meå luön sùén saâng vaâ röånglûúång vïì thúâi gian cuãa mònh

Möëi raâng buöåc chùåt cheä giûäa cha meå vaâ con caái taåo nïn sûåan têm vaâ haånh phuác suöët cuöåc àúâi.

Treã con khöng hiïíu àûúåc khaái niïåm “thúâi gian chêët lûúång,”chuáng muöën sûå chuá yá moåi luác. Chuáng àuáng àoá. Phûúng thûác80/20 laâ daânh nhiïìu quan têm vaâ tònh yïu cho ñt ngûúâi hún,

nhûäng ngûúâi maâ chuáng ta quan têm nhêët. Têët caã thúâi giandaânh cho möåt trong nhûäng àûáa con cuãa baån àïìu xûáng àaángcaã, vúái sûå tûúãng thûúãng to lúán cho àûáa treã, vúái nhûäng ngûúâikhaác trong gia àònh vaâ cho xaä höåi.

Nïëu baån thûåc sûå khöng coá nhiïìu thúâi gian cho con, phaãiàaãm baão laâ baån àang úã núi khaác hoùåc khöng thêëy àûúåc - vùængmùåt thò chêëp nhêån àûúåc, nhûng quaá bêån röån khi baån àang súâsúâ trûúác mùåt laâ khöng thïí àûúåc.

157

Nhûäng gia àònh haånh phuác coá cha meå thûúng yïu vaâ söëngvúái nhau

Treã con rêët nhaåy beán vaâ gioãi trong àaâm phaán. Chuáng thñchchúi troâ kñch ngûúâi naây chöëng laåi ngûúâi kia. Chuáng thêëy xungkhùæc lyá thuá vaâ àöi khi coá quyïìn lûåc nûäa.

Bùçng moåi giaá, deåp nhûäng troâ nhû vêåy ngay. Cha meå cêìn thïíhiïån cho con caái thêëy rùçng hoå yïu thûúng nhau, ngay caã khihoå phêåt yá. Caái àûúåc laâ laâm cho tònh yïu thûúng chiïën thùængsûå caáu bùèn cuäng seä laâm baån thêëy haånh phuác.

Gia àònh haånh phuác coá thïí àûúng àêìu vúái tai ûúng vaâ conkhoá daåy

Nhûäng gia àònh haånh phuác, noái chung, khöng phaãi luön coánhûäng luác dïî chõu hún gia àònh khöng haånh phuác. Chùèng quahoå àûúng àêìu töët hún vúái nhûäng thaách thûác.

Nïëu baån coá con, haäy chuêín bõ tinh thêìn vïì khaã nùng coá conkhoá daåy. Treã con laâ möåt thûåc thïí tûå do khoá àoaán trûúác àûúåcvaâ chuáng coá thïí laâm baån bõ söëc.

Möåt söë baån coá con trai rêët khoá daåy, tuy nhiïn àaä àöëi phoá vúáinoá rêët töët. Töi hoãi hoå laâm caách naâo.

“Chuáng töi theo lúáp hoåc laâm cha meå,” ngûúâi cha noái. “Hoåchia vêën àïì ra laâm ba loaåi. Coá nhûäng vêën àïì cuãa riïng chuángtöi, do cha meå hoùåc nhûäng ngûúâi khaác trong gia àònh gêy ra.Röìi coá nhûäng vêën àïì chung do con caái vaâ gia àònh taåo ra. Vaâcoá nhûäng vêën àïì riïng cuãa con treã, vïì baãn chêët, khöng liïnquan àïën gia àònh. Möîi loaåi àoâi hoãi möåt giaãi phaáp khaác nhau.”

“Khi àûúåc tû vêën, chuáng töi múái thêëy rùçng,” ngûúâi vúå noáithïm, “phêìn lúán nhûäng xung khùæc bùæt nguöìn tûâ nhûäng vêën àïìcuãa con trai cuãa chuáng töi. Chuáng töi àûúåc huêën luyïån àïí thay

158

àöíi caách phaãn ûáng cuãa mònh, khi Charles (cêåu con trai) coá vêënàïì. Chuáng töi àûa ra nhûäng àïì nghõ vúái noá vaâ àïí noá quyïëtàõnh noá seä laâm gò. Àiïìu naây laâm giaãm búát xung khùæc trong giaàònh àïën ba phêìn tû; cuöåc söëng gia àònh chuáng töi trúã nïnhaånh phuác hún nhiïìu. Charles vui veã hún, búãi vò chuáng töikhöng coân luác naâo cuäng baão noá phaãi laâm caái naây laâm caái kia.”

Gia àònh haånh phuác luön àûa ra qui àõnh nhûng khöng baogiúâ ruát laåi tònh thûúng

Hònh phaåt coá taác duång, nhûng chó khi naâo nhûäng giúái haånvïì haânh vi coá thïí chêëp nhêån laâ hoaân toaân roä raâng, vò thïë, àûáatreã biïët noá àang bõ phaåt vïì töåi gò. Ruát laåi àùåc quyïìn möåt lêìnlaâ an toaân vaâ hiïåu quaã. Phaãi luön roä raâng rùçng bõ phaåt chñnhvò haânh àöång àoá, vaâ noá khöng phaãn aánh tñnh caách cuãa àûáatreã. Duâ àûáa treã coá laâm gò, àûâng bao giúâ gaác qua möåt bïn sûåêëm aáp, tònh thûúng vaâ tònh yïu caã.

Coá mêëy ngûúâi baån hoåc àiïìu naây. Hoå coá hai àûáa con trai,hiïån giúâ gêìn hai mûúi tuöíi, caã hai àïìu thöng minh vaâ dïîthûúng. Tuy nhiïn, mêëy nùm qua hoå gùåp vêën àïì lúán vúái àûáaem Daniel.

Nùm 11 tuöíi, Daniel ùn cùæp möåt söë tiïìn vaâ troát loåt - àûúåcmöåt lêìn – àaä àöí töåi cho àûáa baån vö töåi cuâng lúáp. Meå cuãa Danielcaãm thêëy rùçng cêìn phaãi laâm thêåt quyïët liïåt, àaä toã ra khöng yïuthûúng Daniel nûäa – trong voâng möåt thaáng, baâ tûâ chöëi khöngnoái chuyïån vúái noá hay laâm bêët cûá àiïìu gò cho noá.

Haânh àöång cuãa baâ chûáng minh möåt tai hoåa. Khi baâ nhêån rasai lêìm cuãa mònh, baâ tòm caách buâ laåi bùçng sûå yïu thûúng,chùm soác vaâ laâm laânh vúái cêåu beá trong 5 nùm tiïëp theo. NhûngDaniel, vaâ vò thïë caã gia àònh, tiïëp tuåc gùåp phaãi nhûäng vêën àïì

159

àaáng kïí, möåt phêìn vò viïåc ruát laåi tònh thûúng yïu vaâo thúâiàiïím rêët khoá khùn àoá.

Sûå trûâng phaåt khöng phaãi laâ caách duy nhêët cuäng nhû haynhêët àïí àùåt ra kyã cûúng. Khi gùåp phaãi möåt àûáa treã àang kïukhoác, húân döîi hay voâi vônh, ngûúâi ta coá xu hûúáng trûâng phaåthoùåc chiïìu theo àoâi hoãi cuãa àûáa treã àïí àûúåc yïn. Tuy nhiïnthay vò nhû thïë, àûáa treã cêìn àûúåc baão khoác nheâ nhû thïë chùèngñch gò, maâ möåt “khuön mùåt tûúi cûúâi” coá thïí laâ thuã thuêåt àêëy.Nïëu tûâ tuöíi lïn böën baån thûúãng cho khuön mùåt tûúi cûúâinhiïìu hún kïu khoác vaâ húân döîi, haäy àoaán thûã con baån seä coáxu hûúáng choån caái gò?

Gia àònh haånh phuác chia seã nhûäng cêu chuyïån giúâ ài nguã vaâ“nhûäng khoaãnh khùæc ïm àïìm nhêët”

Trûúác luác treã con nguã 10-20 phuát laâ thúâi àiïím vö giaá vaâ coáaãnh hûúãng nhêët. Àoåc möåt cêu chuyïån phuâ húåp thïí hiïån tònhyïu vaâ àûa àûáa treã vaâo giêëc nguã bùçng caã möåt kho nguyïn liïåuàïí mú möång.

Con cuãa möåt ngûúâi baån rêët thñch nhûäng cêu chuyïån giúâ àinguã, búãi vò öng böë dûång lïn nhûäng cêu chuyïån maâ chuáng laânhûäng nhên vêåt chñnh. Baån coá thïí chuêín bõ trûúác nhûäng cêuchuyïån hay hoãi baån beâ coá oác tûúãng tûúång vïì yá tûúãng.

Möåt yá tûúãng hay khaác laâ hoãi con baån, “Höm nay con thñchlaâm àiïìu gò?” Nïëu chuáng nhúá laåi têët caã nhûäng chuyïån hay ho,chuáng seä chòm vaâo giêëc nguã trong têm traång thoaãi maái vaâ haâiloâng. Möåt söë nhaâ têm lyá hoåc tin rùçng laâm caách naây seä giuápchöëng laåi chûáng trêìm caãm úã treã em.

Vúái giaá trõ cuáa khoaãng thúâi gian àoá nhû thïë, vûâa trûåc tiïëpàöëi vúái con baån, vûâa vun àùæp möëi dêy thên thiïët vúái chuáng,

160

haäy taåo noá thaânh thoái quen haâng ngaây. Nöî lûåc khöng lúán -phêìn thûúãng rêët to lúán.

Baån beâ

Coân ai ngoaâi gia àònh, nhûäng ngûúâi maâ khi hoå mêët ài seä boãbaån laåi àún àöåc? Haäy àïëm söë ngûúâi àoá. Àoá laâ nhûäng ngûúâibaån thên, 20% nhûäng ngûúâi naây àoáng goáp 80% yá nghôa vaâ giaátrõ àöëi vúái baån.

Phêìn lúán ngûúâi ta chó liïåt kï àûúåc tïn 10 ngûúâi hoùåc ñt húnnûäa, duâ cho hoå thûúâng quen biïët 100 hay 200 ngûúâi. Söí àõachó cuãa töi ghi tïn 207 ngûúâi baån, nhûng chó coá 18 trong söënaây laâ thûåc sûå coá yá nghôa vúái töi. Nhûäng ngûúâi baån naây laâchûa àïën 9% trong töíng söë, nhûng laåi cho töi ñt nhêët 90%“niïìm vui baån beâ”.

Haäy xem thûã baån daânh thúâi gian cho nhûäng ngûúâi baån thênthiïët vaâ nhûäng ngûúâi baån khaác cuãa mònh bao nhiïu? Coá thïíbaån seä ngaåc nhiïn. Thïë naâo baån cuäng daânh thúâi gian chonhûäng ngûúâi haâng xoám maâ baån thñch nhiïìu hún nhûäng ngûúâibaån thên nïëu hoå úã xa. Coá leä baån seä haånh phuác hún nïëu laâmngûúåc laåi.

Tòm caách söëng gêìn nhûäng baån beâ thên nhêët. Trong bêët kyâhoaân caãnh naâo cuäng nïn gùåp hoå thûúâng xuyïn.

Phûúng thûác 80/20 àöëi vúái tònh yïu röång lúán hún

Bûúác 1: Têåp trung vaâo àñch àïën 80/20 cuãa baån

Khi traã lúâi nhûäng cêu hoãi tiïëp theo, haäy nhúá rùçng ñt laâ nhiïìu– coá choån loåc hún vaâ têåp trung vaâo chiïìu sêu cuãa nhûäng gòthûåc sûå quan troång trong cuöåc àúâi baån.

161

ÑÍCH ÑEÁN 80/20 CUÛA TOÂI ÑOÁI VÔÙITÌNH YEÂU ROÄNG LÔÙN HÔN

1. Toâi coù muoán vaø caàn tìm ra moät ngöôøi ñeå yeâu khoâng?

2. Toâi coù muoán laøm cho ngöôøi mình yeâu thaønh moät ngöôøi ñaëcbieät khoâng?

3. Toâi coù caàn laøm nhöõng ñieàu khaùc ngöôøi ñeå ñaûm baûo giöõ ñöôïcngöôøi mình yeâu khoâng?

4. Toâi coù caàn moät gia ñình haïnh phuùc khoâng? Toâi coù saün saøngcho söï gaén boù nhö theá vaø nhöõng vieäc laøm ñeå nuoâi daïy concaùi haïnh phuùc khoâng?

5. Toâi coù muoán gaëp baïn beø thaân nhaát thöôøng xuyeân khoâng?

162

Bûúác 2: Tòm kiïëm löå trònh 80/20

Laâm thïë naâo baån coá thïí àaåt àûúåc nhiïìu hún vúái ñt hún - sûågùæn boá vaâ tònh caãm sêu àêåm hún, vúái ñt höëi tiïëc vaâ nöî lûåc hún?

LOÄ TRÌNH 80/20 CUÛA TOÂI ÑEÅ COÙ ÑÖÔÏCTÌNH YEÂU LÔÙN LAO HÔN

1. Neáu toâi khoâng coù moät ngöôøi yeâu thöông maø toâi hoaøn toaøn gaénboù, kieåu ngöôøi maø toâi muoán yeâu thöông daøi laâu:

Toâi coù muoán moät ngöôøi chaéc chaén khoâng?

Toâi coù muoán moät ngöôøi laïc quan khoâng?

Toâi coù muoán moät ngöôøi coù theå traùnh ñöôïc vieäc chæ trích caùnhaân cay nghieät vaø caõi vaõ thöôøng xuyeân khoâng?

Toâi coù muoán moät ngöôøi ñoàng yù vôùi nhöõng giaù trò cô baûn cuûatoâi khoâng? Nhöõng giaù trò ñoù laø gì?

2. Toâi coù bieát ngöôøi naøo maø toâi coù theå muoán ñöôïc laøm ngöôøiyeâu khoâng?

Hoï coù phaûi kieåu ngöôøi chaéc chaén khoâng?

163

Hoï coù laïc quan khoâng?

Hoï coù theå traùnh ñöôïc kieåu chæ trích cay nghieät vaø caõi vaõ khoâng?

Hoï coù chia seû nhöõng giaù trò cô baûn cuûa toâi khoâng?

3. Nôi naøo toâi coù khaû naêng tìm ñöôïc ngöôøi yeâu thích hôïp nhaát?

Toâi phaûi laøm caùch naøo ñeå gaëp ñöôïc ngöôøi aáy?

Bieän phaùp naøo seõ ñem laïi keát quaû toát nhaát ñoái vôùi naênglöôïng cuûa mình vaø laøm toâi thích nhaát?

4. Toâi coù bieát ñöôïc ñieàu gì ñoù laøm cho ngöôøi yeâu cuûa toâi haïnhphuùc khoâng? (Tìm caùch hoûi)

Moät soá bieän phaùp naøo toâi caàn thöïc hieän haøng ngaøy hay haøngtuaàn ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu chuû yeáu cho ngöôøi yeâu?

5. Toâi coù nuoâi döôõng ñöôïc moät gia ñình haïnh phuùc khoâng?

Toâi coù theå thöïc hieän ñöôïc voøng xoaén tình yeâu khoâng?

164

Toâi coù theå goùp yù kieán tích cöïc nhieàu hôn laø tieâu cöïc khoâng?

Toâi coù theå daønh thôøi gian cho con caùi vaø thoaûi maùi veà thôøigian khoâng?

Ngöôøi baïn ñôøi cuûa toâi vaø toâi coù ñöôïc chung soáng vaø yeâuthöông nhau khoâng?

Toâi coù theå ñoái phoù vôùi tai öông hay con caùi khoù daïy vaø duytrì tình thöông ñöôïc khoâng?

Toâi coù theå aùp ñaët ñöôïc caùc chuaån möïc maø khoâng ñaùnh maáttình caûm khoâng?

Toâi coù theå daønh 15 phuùt cuoái cuøng trong moãi ngaøy cuûa contreû cuøng vôùi chuùng khoâng?

6. Neáu toâi muoán gaëp gôõ nhöõng ngöôøi baïn thaân thieát thöôøngxuyeân hôn, toâi seõ thu xeáp nhö theá naøo?

Con ñöôøng naøo ñem laïi cho toâi giaûi phaùp toát nhaát vôùi ít coângsöùc vaø chi phí nhaát?

165

Bûúác 3: Tiïën haânh haânh àöång 80/20

HAØNH ÑOÄNG 80/20 ÑEÅ COÙ ÑÖÔÏCTÌNH YEÂU LÔÙN LAO HÔN

Ba haønh ñoäng quan troïng nhaát maø toâi neân thöïc hieän ngay baâygiôø laø gì?

Haønh ñoäng 1:

Haønh ñoäng 2:

Haønh ñoäng 3:

Toâi coù theå laáy naêng löôïng ôû ñaâu töø nhöõng quan heä hôøi hôït hoaëckhoâng quan troïng ñeå söû duïng vaøo ba haønh ñoäng chính cuûa mình?

166

Nhûäng chuêín mûåc hiïån àaåi khöng theo trêåt tûå àöëivúái nhu cêìu sêu xa nhêët cuãa chuáng ta vïì tònh yïu

vaâ tònh thûúng. Khi chaåy theo giaãi phaáp nhiïìu hún vúái nhiïìuhún, nhiïìu ngûúâi thaânh cöng nhêët trong xaä höåi àùåt cöng viïåcvaâ sûå nghiïåp cuãa hoå lïn trïn hïët, vaâ tòm caách lêëp àêìy löî höíngtònh caãm maâ àiïìu naây taåo ra bùçng caách múã röång söë lûúång vaâsûå àa daång caác möëi quan hïå maâ hoå thñch. Hêìu hïët nhûäng möëiquan hïå naây chó laâ bïì ngoaâi vaâ khöng thoãa maän laâ àiïìu khöngthïí traánh khoãi. Khi daânh nùng lûúång cho söë lúán caác möëi quanhïå vaâ cöng viïåc, hoå àaä tûå mònh tûúác boã yá nghôa vaâ niïìm vuixuêët phaát tûâ möåt vaâi möëi quan hïå trung têm vaâ tònh yïu.

Trong quan hïå, ñt maâ àûúåc nhiïìu laâ trïn hïët.

167

8Cuöåc söëng àún giaãnvaâ tûúi àeåp

Khaã nùng àún giaãn hoáa nghôa laâ loaåi boã nhûäng

àiïìu khöng cêìn thiïët, àïí nhûäng àiïìu cêìn thiïët coá

thïí lïn tiïëng.

Nghïå sô Hans Hofmann

Nghô àïën bûäa ùn trûa, nhaâ doanh nghiïåp àang trongkyâ nghó àùm àùm nhòn vïì phña biïín xanh phùèng

lùång. Möåt chiïëc thuyïìn nhoã, chêët àêìy caá ngûâ vêy vaâng lúán, cêåpbïën gêìn ngöi laâng xinh xùæn úã Mexico. Ngûúâi àaánh caá àún àöåcnhaãy lïn búâ.

“Àaánh àûúåc cuäng khaá àêëy chûá,” ngûúâi du khaách noái, “anhmêët bao lêu vêåy?”

“Khöng lêu lùæm,” ngûúâi Mexico traã lúâi.

168

“Sao anh khöng tiïëp tuåc úã laåi àïí àaánh àûúåc nhiïìu caá hún?”

“Thïë laâ àuã cho gia àònh töi röìi.”

“Thúâi gian coân laåi anh laâm gò?”

“Nguã dêåy trïî, ài cêu möåt luác, chúi vúái con, ùn trûa, àaánhmöåt giêëc buöíi trûa. Möîi töëi thò ài vaâo laâng, laâm tñ rûúåu, chúiàaân vaâ àaánh baâi vúái mêëy ngûúâi baån - cuöåc söëng thïë laâ àêìy àuãvaâ phong phuá röìi, baác aå.”

“Töi nghô töi coá thïí giuáp anh,” ngûúâi du khaách chun muäinoái. “Töi laâ Thaåc sô vïì Quaãn trõ Kinh doanh úã Harvard vaâ àêylaâ lúâi khuyïn anh seä hoåc àûúåc nïëu úã trûúâng kinh doanh. Daânhnhiïìu thúâi gian hún cho viïåc àaánh caá, mua möåt chiïëc thuyïìnlúán hún, laâm ra tiïìn nhiïìu hún, röìi mua nhiïìu thuyïìn cho àïënkhi anh coá caã möåt àöåi thuyïìn. Àûâng coá baán caá cho nhûängngûúâi trung gian, baán trûåc tiïëp cho cú súã chïë biïën, cuöëi cuângmúã möåt nhaâ maáy àoáng höåp riïng cuãa mònh. Anh seä kiïím soaátàûúåc saãn phêím, saãn xuêët, vaâ phên phöëi. Àïën luác àoá anh coáthïí rúâi boã thõ trêën nhoã beá naây, chuyïín àïën Mexico City, röìi LosAngeles, coá thïí cuöëi cuâng àïën thaânh phöë New York àïí àiïìuhaânh cöng ty múã röång cuãa anh nûäa àoá.”

“Nhûng baác úi, noá seä mêët bao lêu nûäa?”

“Mûúâi lùm, hai mûúi nùm gò àoá.”

“Nhûng thïë röìi sao nûäa haã baác?”

“Thïë laâ nhêët röìi coân gò,” nhaâ doanh nghiïåp cûúâi lúán. “Khigùåp thúâi, anh coá thïí nhaãy vaâo thõ trûúâng chûáng khoaán vaâ kiïëmhaâng triïåu àöla nûäa àoá.”

“ÛÂm, haâng triïåu lêån aâ. Thïë röìi sao nûäa baác?”

“Röìi anh coá thïí nghó ngúi vaâ quay vïì nhaâ. Chuyïín àïën möåt

169

ngöi laâng thêåt xinh àeåp bïn búâ biïín, nguã dêåy trïî, ài cêu möåtluác, chúi vúái con, ùn trûa, àaánh möåt giêëc buöíi trûa. Möîi töëithò ài vaâo laâng, laâm tñ rûúåu, chúi àaân vaâ àaánh baâi vúái mêëyngûúâi baån.”

Cuöåc söëng tûúi àeåp laâ gò?

Ba thïë kyã trûúác cöng nguyïn, caác nhaâ hiïìn triïët Hy Laåptranh luêån àiïìu gò laâm cho cuöåc söëng tûúi àeåp. Coá leä quanàiïím thuyïët phuåc nhêët laâ cuãa Epicurus, ngûúâi àaä thûåc hiïåntheo lúâi khuyïn cuãa mònh vaâ söëng rêët haånh phuác.

“Töi khöng biïët töi coá thïí tûúãng tûúång cuöåc söëng tûúi àeåpnhû thïë naâo, nïëu töi boã ài khoaái caãm cuãa võ giaác, nïëu töi boãài khoaái caãm cuãa nhuåc thïí, khoaái caãm cuãa thñnh giaác, hoùåcnhûäng caãm xuác ngoåt ngaâo khi àûúåc thêëy nhûäng hònh thïí àeåp,”öng noái.

Epicurus noái rùçng têët caã nhûäng gò chuáng ta cêìn cho haånhphuác laâ:

Thûác ùn, chöî úã, quêìn aáo

Baån beâ

Tûå do

Tû tûúãng

“Àïí söëng caã cuöåc àúâi trong haånh phuác,” öng noái, “àiïìu lúánlao nhêët cho àïën nay laâ coá àûúåc tònh bùçng hûäu… möåt söë baånbeâ thûåc sûå.” Öng ta mua möåt cùn nhaâ úã ngoaåi ö Athens vaâchuyïín àïën söëng vúái baãy ngûúâi baån. Àûâng bao giúâ ùn möåtmònh,” öng khuyïn, “ùn cuâng baån beâ töët hún nhiïìu.”

170

Nhoám cuãa Epicurus coi troång tûå do. Àïí traánh nhûäng viïåcphiïìn phûác, hoå thaânh lêåp möåt laâng. Hoå tröìng bùæp caãi, haânh,vaâ actisö, vaâ vui hûúãng sûå àöåc lêåp cuãa hoå. Hoå trao àöíi nhûängyá tûúãng vaâ viïët saách. Cuöåc söëng thêåt àún giaãn, traánh àûúåc thoáixa hoa, nhûng hoaân toaân thoãa maän. Epicurus noái, “Àöì ùn thûácuöëng xa xó khöng taåo ra tûå do thoaát khoãi möëi nguy haåi hay taåonïn sûác khoãe. Chuáng ta phaãi xem sûå giaâu coá nhiïìu hún mûáctûå nhiïn cuäng vö ñch chùèng khaác gò nûúác àöí vaâo bïí àaä àêìy àïíchaãy traân ra ngoaâi.”

Epicurus vaâ nhûäng ngûúâi baån cuãa öng tin rùçng ñthún laâ nhiïìu hún. Traái ngûúåc vúái sûå eáp buöåc laâm

nhiïìu àûúåc nhiïìu thúâi hiïån àaåi. Möåt nghiïn cûáu gêìn àêy vïìnhûäng ngûúâi àùng kyá thaânh viïn AOL àùåt cêu hoãi hoå cêìnthïm bao nhiïu tiïìn nûäa àïí khoãi phaãi lo toan vïì tiïìn baåc.Hoáa ra nhûäng ngûúâi coá thu nhêåp trïn 100.000 àöla nghôrùçng hoå cêìn thïm tiïìn hún nhiïìu so vúái nhûäng ngûúâi coá thunhêåp dûúái 40.000 àöla. Nhûäng ngûúâi thu nhêåp cao hún nùmlêìn thò hêìu nhû àïìu noái hoå cêìn thïm khoaãn thu nhêåp haângnùm ñt nhêët laâ 90.000 àöla. Àiïìu naây cho chuáng ta thêëy rùçngmöåt khi chuáng ta theo àuöíi giaãi phaáp laâm nhiïìu àûúåc nhiïìu,

chuáng ta khöng bao giúâ coá thïí giaânh àûúåc, khöng bao giúâ coáthïí thoãa maän.

Khöng phaãi laâ sûå tham lam bêím sinh àêíy chuáng ta túái chöîmuöën laâm nhiïìu àûúåc nhiïìu. Chñnh do cêëu truác cuãa cuöåc söënghiïån àaåi vaâ nhûäng giaã àõnh coá veã thuyïët phuåc vaâ êm ô cuãa noá.Cuöåc söëng hiïån àaåi möåt mûåc khùng khùng rùçng thaânh cöng laâviïåc coá nhiïìu tiïìn hún, rùçng caâng nhiïìu tiïìn thò caâng nhiïìuviïåc, rùçng chó coá möåt caách nhanh vaâ möåt caách chêåm, vaâ rùçng

171

caách nhanh àoâi hoãi chuáng ta phaãi nöî lûåc rêët lúán àïí coá àûúåcphêìn thûúãng lúán. Chuáng ta lo êu mònh àang laâm nhû thïë naâo,chuáng ta laâm nhiïìu hún chuáng ta cêìn, chuáng ta mua nhiïìuhún chuáng ta lûúång àõnh, vaâ chuáng ta tûå taách mònh khoãinhûäng niïìm vui àún giaãn cuãa tònh yïu laäng maån, gia àònh,baån beâ vaâ thúâi gian dû giaã.

Thïë nhûng àiïìu gò seä xaãy ra nïëu thûåc sûå coá thïí coá àûúåcnhiïìu hún tûâ ñt hún? Khi àoá chuáng ta coá thïí traãi nghiïåmnhûäng phêìn tuyïåt vúâi cuãa cuöåc söëng hiïån àaåi – thaách thûác cuãacöng viïåc thuá võ, khaám phaá taâi nùng cuãa chuáng ta, sûå no àuãvïì vêåt chêët – trong khi vêîn coá àûúåc sûå kiïím soaát vïì thúâi gianvaâ nhûäng möëi quan hïå caá nhên phong phuá cuãa mònh. Chuángta àoáng khung voâng troân bùçng caách têåp trung vaâo nhûäng hoaåtàöång coá giaá trõ cao cuãa chuáng ta - nhûäng hoaåt àöång coá giaá trõcao àöëi vúái ngûúâi khaác vaâ vúái chñnh chuáng ta - àöìng thúâi loaåiboã nhûäng gò khöng cêìn thiïët. Chuáng ta àún giaãn hoáa, chuángta tinh loåc, chuáng ta tùng cûúâng, vaâ chuáng ta thû giaän, têët caãcuâng möåt luác.

Laâm nhiïìu àûúåc nhiïìu giöëng nhû aáo quêìn múái àöëi vúái võvua. Moåi ngûúâi cho rùçng, duâ khöng ai chõu tòm toâi têm höìncuãa riïng hoå, àêy laâ caách söëng coá thïí nhêån ra chên giaá trõ.Chuáng ta têët thaãy àïìu bõ cuöën ài búãi möåt sûå nhêët trñ gêìn nhûtuyïåt àöëi rùçng aáo quêìn cuãa vua phaãi laâ hïët chöî chï röìi. Tuynhiïn trong möîi chuáng ta laåi tiïìm êín khaã nùng thöët lïn àiïìumaâ chuáng ta thûåc sûå biïët vaâ caãm nhêån àûúåc vaâo möåt luác naâoàoá: rùçng võ vua khöng mùåc gò caã. Laâm nhiïìu àûúåc nhiïìu dêîntúái ñt baån beâ vaâ haånh phuác hún; àûúåc nhiïìu tûâ ñt dêîn àïënmöåt cuöåc söëng coá chêët lûúång, giaá trõ vaâ sûå thoãa maän caá nhêncao hún.

172

Chñnh vò viïåc theo àuöíi giaãi phaáp àûúåc nhiïìu hún tûâ ñt húnài ngûúåc vúái cuöåc söëng hiïån àaåi, chuáng ta phaãi quyïët àõnhthêån troång khi bûúác ra khoãi voâng quay cuãa giaãi phaáp laâmnhiïìu àûúåc nhiïìu. Taåi sao àiïìu naây coá veã khoá àïën vêåy?

Coá leä coá ba lyá do:

Mong muöën cuãa chuáng ta laâ vö haån vaâ mêu thuêîn nhau.Chuáng ta khöng ngúi nghó, tham voång vaâ quen vúái nïëp nghôrùçng nhiïìu hún laâ töët hún.

Chuáng ta tûå so saánh vúái ngûúâi khaác. Khi möåt vaâi ngûúâi baångiaâu coá lïn, chuáng ta khöng muöën tuåt laåi phña sau. Nïëungûúâi haâng xoám coá xe múái, chuáng ta cuäng muöën vêåy, choduâ chuáng ta hoaân toaân haâi loâng vúái chiïëc xe cuä. Ngay caã nïëutöi may mùæn coá àûúåc möåt chiïëc du thuyïìn, töi seä àïí yá rùçngngûúâi chuã bïën thuyïìn kïë bïn vûâa mua möåt chiïëc lúán húnvúái radar maånh hún.

Nhiïìu ngûúâi trong chuáng ta tin rùçng tham voång, nöî lûåc vaâphêën àêëu àïìu töët caã, rùçng chuáng ta phaãi phaát triïín khaãnùng cuãa mònh vaâ àaåt túái haâng “sao”. Chuáng ta caãm thêëy coátöåi nïëu chuáng ta khöng caånh tranh, ganh àua àïí tiïën xahún.

Tuy nhiïn, baån coá thïí rúâi boã voâng quay àoá maâ trong loângthanh thaãn vò:

Àaåi àa söë nhûäng ûúác muöën cuãa chuáng ta khöng dêîn àïënàiïìu gò khaác hún laâ haånh phuác phuâ du. Àïí coá haånh phuác,chuáng ta cêìn têåp trung vaâo nhûäng nhu cêìu cuãa mònh, cöàùåc noá laåi xuöëng mûác möåt vaâi àiïìu quan troång nhêët àöëi vúáichuáng ta vaâ àem laåi haånh phuác cho chuáng ta. Khi nhûäng

173

ûúác muöën khaác xuêët hiïån, chuáng ta loaåi boã ài, khöng phaãivò chuáng laâ nhûäng viïåc dúã húi, maâ vò chuáng ta biïët chuángseä chùèng laâm cho chuáng ta haånh phuác. Chuáng ta khöng coânlo lùæng. Chuáng ta àún giaãn hoáa.

So saánh àöì àaåc cuãa chuáng ta vúái àöì àaåc nhaâ haâng xoám xuêëthiïån àaä lêu cuâng vúái loaâi ngûúâi – Adam vaâ Eve chùæc chùæn àaäso saánh nhûäng chiïëc laá vaã cuãa hoå, vaâ Mûúâi àiïìu rùn cuãaMoses cêëm khöng àûúåc ham muöën nhaâ ngûúâi ta, vúå ngûúâita, töi túá ngûúâi ta, boâ hay lûâa – nhûng xaä höåi tiïu thuå nêngsûå caám döî naây lïn thaânh möåt hònh thûác nghïå thuêåt. Ngaânhcöng nghiïåp quaãng caáo vaâ tiïëp thõ àaä laâm cho chuáng ta àêmnghiïån so saánh vaâ kiïëm cho àûúåc nhûäng thûá haâng hoáachùèng lêëy laâm vui thuá gò - nïìn kinh tïë cuãa chuáng ta cûá chaåytheo cuöåc àua bêët àõnh, khöng bao giúâ chêëm dûát àïí coá àûúåcnhiïìu hún.

Nïëu chuáng ta phaãi so saánh mònh vúái ngûúâi haâng xoám, thò sosaánh sûå giaâu coá vaâ haånh phuác tûúng àöëi coá phaãi hún khöng?Moses leä ra phaãi noái laâ: “Naây caác ngûúi, cûá theâm muöën bêëtkyâ nhûäng gò caác ngûúi thñch, nhûng phaãi nhêån thûác rùçngkhoa hoåc àaä chûáng minh viïåc súã hûäu khöng dêîn àïën haånhphuác. Giúâ àêy, caác ngûúi thñch coá nhiïìu nhaâ cûãa, nö lïå vaâgia suác hay laâ haånh phuác nhiïìu hún?”

Baån àang súã hûäu quaá nhiïìu hay quaá ñt? Liïåu haånh phuác lêudaâi cuãa baån coá lúán dêìn lïn khöng nïëu baån laâm cho noá phûáctaåp thïm hay àún giaãn ài? Baån coá duâng hïët têët caã nhûäng gòmònh súã hûäu khöng? Möåt cêu traã lúâi, haäy nhòn vaâo tuã quêìnaáo cuãa baån - baån coá àún giaãn hoáa tuã aáo quêìn àïën àöå chó coânaáo quêìn baån thûúâng hay mùåc hay noá laâ möåt àöëng vúái 80%aáo quêìn baån mùåc chûa àïën 20% thúâi gian.

174

Tûå àoâi hoãi vaâ trau döìi baãn thên laâ töët: chuáng ta trúã nïnhaånh phuác hún, caá tñnh hún, vaâ hûäu ñch hún vúái ngûúâi khaác.Nhûng cöë sûác túái möåt àiïím maâ chuáng ta bõ cùng thùèng thêìnkinh, thúâi gian khöng coá, caáu gùæt vaâ bêët haånh thò thêåt laâ ngungöëc. Chuáng ta laâm nhiïìu àiïìu töët hún khi chuáng ta thûgiaän vaâ têåp trung. Chuáng ta böí sung àûúåc nhiïìu nhêët vaâohaånh phuác cuãa nhûäng ngûúâi ta yïu mïën khi baãn thên chuángta haånh phuác. Chuáng ta haånh phuác nhêët khi chuáng ta àúngiaãn hoáa cuöåc àúâi thaânh nhûäng gò cêìn thiïët nhêët coá taácduång töët nhêët àöëi vúái chuáng ta.

Hònh 13: Àiïím haånh phuác àöëi vúái taâi saãn

Cao

Thêëp

HAÅNHPHUÁC

MÛÁC TAÂI SAÃNLYÁ TÛÚÃNG

ÀIÏÍM HAÅNH PHUÁC

Ñt Nhiïìu

TAÂI SAÃN

Àún giaãn Hoa myä

Thoaáng àaäng Bûâa böån

Xinh àeåp Cêìu kyâ

Àuã Quaá nhiïìu

Hûäu duång Chó àïí trûng baây

cho baãn thên & ngûúâi khaác Chaán

Coá thïí choån cöng viïåc chùm lo

Coá thïí baây toã sûå hiïëu khaách Khoe khoang

175

Hònh 14: Àiïím haånh phuác cho nöî lûåc vaâ phêën àêëu

Àiïím haånh phuác laâ mûác àöå nöî lûåc vaâ phêën àêëu laâm chochuáng ta haånh phuác nhêët vïì lêu vïì daâi. Baån àang úã àêu trïnàûúâng cong àoá? Baån coá haånh phuác hún vaâ phaát triïín hún vúáiviïåc phêën àêëu nhiïìu hún, hay ñt hún?

Àïí nhaãy ra khoãi voâng quay àoá àoâi hoãi sûå cûå tuyïåt roä raâng– haânh àöång mang tñnh quyïët àõnh àïí loaåi boã nhûäng êu lo vaâsûå phûác taåp trong cuöåc söëng, thay vaâo àoá taåo nïn möåt cuöåcsöëng àún giaãn vaâ töët àeåp cho riïng chuáng ta, tin tûúãng rùçngchuáng ta taåo ra nhiïìu hún vúái ñt hún.

NÖÎ LÛÅC VAÂ PHÊËN ÀÊËU

Cao

Thêëp

HAÅNHPHUÁC

ÀIÏÍM HAÅNH PHUÁCCÖË GÙÆNG PHÊËN ÀÊËUÀÏËN ÀIÏÍM LYÁ TÛÚÃNG

Ñt Nhiïìu

Têåp trung Öm àöìm

Coá muåc àñch Lo lùæng

Tûå phaát triïín Súã hûäu

Àún giaãn Phûác taåp

Thaânh tñch Nghôa vuå

Thúâi gian cho Khöng coá

baãn thên vaâ thúâi gian cho

nhûäng ngûúâi khaác baãn thên vaâ baån beâ

Coá àuã tiïìn Nhöìi nheát traách nhiïåm

176

ANN TÌM THAÁY CUOÄC SOÁNGÑÔN GIAÛN VAØ TÖÔI ÑEÏP

Ann laø moät coâ baïn thaân. ÔÛ tuoåi hai möôi, coâ laø moät chuyeânvieân thaønh ñaït trong lónh vöïc quaûng caùo. Naêm 29 tuoåi, coâ ñaõ coùmoät böôùc chuyeån ñoåi baát ngôø. Coâ boû vieäc vaø khoâng bao giôø xinvieäc khaùc. Trong 10 naêm, coâ ñôn giaûn hoùa cuoäc soáng, chuyeân chuùvaøo nhöõng gì coâ muoán laøm, nhöõng hoaït ñoäng saùng taïo chæ moät loaïinaøy hay loaïi kia.

“Toâi caûm thaáy thuù vò trong ngaønh quaûng caùo,” coâ keå cho toâi,“vaø cuõng kieám ra tieàn nöõa. Moät hoâm, toâi ngoài laïi vaø töï hoûi thöïc ratoâi muoán laøm gì vôùi cuoäc soáng cuûa mình. Caâu traû lôøi thaät roõ raøng.Toâi muoán veõ, naën töôïng, saùng taùc nhaïc vaø chôi piano; hoïc caùchchôi nhöõng nhaïc cuï khaùc; theo ñuoåi nhöõng döï aùn rieâng.

“Toâi khoâng muoán leo cao trong coâng ty, bò keït xe khi ñilaøm, laøm vieäc cho moät oâng chuû, bon chen ñeå giöõ gheá. Toát hôn laølaøm vieäc ôû nhaø, chuû ñoäng veà thôøi gian, töï do daïo chôi döôùi aùnhmaët trôøi, thaêm baïn beø. Treân heát, laø phaùt trieån ñöôïc khaû naêngsaùng taïo cuûa mình, xem thöû mình ñi tôùi ñaâu.

“Toâi doïn khoûi ngoâi nhaø lôùn, mua moät phoøng veõ xinh xaén, vôùimoät gaùc löûng loä thieân. Ba meï thì chöng höûng, ñaëc bieät laø ba toâi.Hoï hy sinh ñeå toâi vaøo ñöôïc ñaïi hoïc, raát töï haøo veà söï tieán boä,caùch soáng cuûa toâi. Khoâng hieåu raèng toâi phaûi choïn con ñöôøng chomình, khoâng muoán cheát trong giaøu sang maø cheát vôùi tieáng nhaïcvaãn vang voïng trong toâi. Cöù hoûi toâi laáy tieàn ñaâu ra.

“Moät caâu hoûi raát hay. Khi kieám ñöôïc nhieàu tieàn, toâi tieâukhaù nhieàu. Cuõng coù tieát kieäm moät ít nhöng laïi ñem ñaët coïc chophoøng veõ heát. Theá nhöng chaúng bao laâu toâi nhaän ra raèng toâi khoângcaàn tieâu nhieàu. Khoâng toán tieàn ñi laïi, khoâng caàn chieác xe theå thao

177

saëc sôõ, quaàn aùo ñaét tieàn ñeå gaây aán töôïng vôùi khaùch haøng. Khoângcaàn ñi aên ôû nhöõng nhaø haøng sang troïng. Naêm ñaàu tieân sau khi toâithoâi vieäc, toâi chæ kieám ñöôïc baèng moät phaàn ba tröôùc ñoù. Nhöngtoâi chæ phaûi ñoùng thueá raát ít, thaáy laø mình vaãn soáng ñöôïc nhôø baùntranh veõ chaân dung vaø töôïng caù nhaân vaø gia ñình. Vaán ñeà ôû choã,toâi chæ laøm nhöõng gì mình muoán laøm, toâi haïnh phuùc hôn nhieàu.

“Toâi ñaõ thöû nhieàu caùch kieám tieàn khaùc nhau, nhöng vôùi moätñieàu kieän – laø toâi phaûi thích thuù vaø ñoàng thôøi cuõng theå hieän ñöôïcmình. Ñieàu kyø laï laø trong naêm naêm vöøa roài, toâi ñaõ baét ñaàu kieámñöôïc khaù nhieàu tieàn, trong khi vaãn ñöùng ra laøm moät mình vaø laømñuùng vieäc mình choïn.”

Laâm thïë naâo àïí thoaát khoãi voâng quay laâm nhiïìu àïíàûúåc nhiïìu

Quyïët têm tòm caách àûúåc nhiïìu hún tûâ ñt hún laâ khöng dïî,vò chuáng ta phaãi ruä boã têët caã nhûäng quan niïåm sai lêìm cuãacuöåc söëng hiïån àaåi. Tuy nhiïn, sau khi àaä nhêët quyïët theocaách ñt laâ nhiïìu, thò quaá trònh tòm ra noá khöng khoá lùæm.

Vò sao? Àoá laâ möåt quaá trònh loaåi trûâ dêìn. Chuáng ta khöngcêìn laâm nhiïìu – chuáng ta cêìn laâm ñt hún. Chuáng ta khöng phaãivûún túái caái khöng xaác àõnh àûúåc. Chuáng ta chó cêìn àún giaãnhoáa têåp trung vaâo nhûäng phêìn töët nhêët vaâ hoaân thiïån nhêëtcuãa cuöåc söëng maâ chuáng ta àaä coá.

Àûâng tòm caách coá àûúåc nhiïìu hún. Chuáng ta tûâ boã thoái thamlam. Chuáng ta khöng nghô àïën nûäa, thû giaän ài. Niïìm haånhphuác tûå nhiïn trong têm khaãm cuãa chuáng ta àûúåc giaãi phoáng.

Chuáng ta khöng coân phaãi phêën àêëu cho nhûäng “thoái quen

178

hiïåu quaã” hún. Chuáng ta boã ài nhûäng thoái quen khöng coânhúåp vúái chuáng ta nûäa. Chuáng ta thöi khöng laäng phñ thúâi giancho nhûäng gò khöng àem laåi haånh phuác vaâ sûå hoaân thaânh cuãachuáng ta, khöng cêìn thiïët cho cuöåc söëng cuãa chuáng ta hayhaånh phuác cuãa nhûäng ngûúâi ta quan têm àïën.

Chuáng ta khöng cêìn phaãi noái “vêng” khi ngûúâi ta yïu cêìuchuáng ta laâm viïåc gò. Chuáng ta chó phaãi tûå hoãi, “Coá phaãi àêylaâ àiïìu mònh thûåc sûå muöën laâm khöng, coá phaãi noá laâ möåt phêìncuöåc söëng mònh cêìn khöng?” Nïëu cöng viïåc àoá khöng liïnquan chuát naâo vúái muåc àñch cuãa chuáng ta, chuáng ta haäy noái“khöng”. Chuáng ta laâm ñt ài, chuáng ta vui söëng nhiïìu hún.

Chuáng ta loaåi búát möåt söë thûá khoãi danh saách cuãa mònh. Laâmviïåc ñt laåi. Mua sùæm ñt laåi. Doån búát nhûäng thûá bûâa böån trongtuã aáo. Cho ài nhûäng thûá ta khöng cêìn àïën. Phuåc höìi chuáng.Loaåi boã caãm giaác giêån dûä hay phiïìn muöån. Kheáp laåi nhûängoaán giêån trûúác àêy. Tha thûá cho keã thuâ, hay khoá khùn hún,àöëi vúái baån beâ cuãa chuáng ta.

Thöi khöng so saánh chuáng ta vúái ngûúâi khaác. Haäy bùçng loângvúái haånh phuác hiïån taåi. Haånh phuác vúái caái ta àang coá. Àûângtheo àuöíi nhûäng caái laâm cho chuáng ta khöng àûúåc nghó ngúivaâ khöng coá haånh phuác.

Hiïåu chónh laåi cuöåc söëng cuãa chuáng ta. Deåp boã nhûäng cuöåchöåi hoåp, ài laåi, quan hïå vö böí. Nïëu viïåc gò àoá chùèng ài túái àêu,thò chêëm dûát ngay ài.

Cuöåc söëng hiïån àaåi coá thïí bïnh vûåc cho nhûäng chûúngtrònh huêën luyïån töën keám, khoá khùn àïí àûúng àêìu vúái nhûängkhoá khùn. Möåt baác sô thêìn kinh, möåt hoåc giaã hay chuyïn giatû vêën têm lyá chùæc cuäng chó huêën luyïån chuáng ta àöëi phoá vúái

179

stress vaâ haânh vi tiïu cûåc cuãa chuáng ta töët hún thöi. Cuänggiöëng nhû chuáng ta hoåc moåi chuyïån vïì rùæn àïí àöëi phoá vúáichuáng töët hún.

Taåi sao phaãi bêån têm nhû thïë? Töët hún hïët laâ traánh “nhûänghang rùæn” cuãa mònh ài, nhûäng lônh vûåc trong cuöåc söëng maâchuáng ta ûáng phoá möåt caách keám coãi. Ñt laâ nhiïìu - vûát boã nhûängphêìn gêy cùng thùèng vaâ khöng àaáng coá trong cuöåc söëng cuãachuáng ta. Luön coá caách nïëu chuáng ta quyïët têm.

Töi coá möåt cùn nhaâ úã Têy Ban Nha. Cûá vaâi thaáng töi qua àoámöåt lêìn àïí thoaát khoãi nhûäng chuyïån cöng viïåc, têåp trung vaâosuy nghô vaâ viïët laách. Töi haån chïë tiïëp nhêån thöng tin:

Khöng radio hay tivi

Ñt nghe àiïån thoaåi - möåt söë bñ mêåt, möåt maáy àiïån thoaåi,khöng coá maáy dûå phoâng, khöng coá di àöång. Haånh phuácthay, hïå thöëng àiïån thoaåi thûúâng xuyïn hoãng.

Chó gùåp möåt vaâi ngûúâi baån töi thûåc sûå muöën gùåp

Chó àoåc baáo vaâo ngaây thûá baãy

Kïët quaã û? Töi viïët nhanh gêëp ba böën lêìn, vaâ töi tû duy töëthún khi töi úã núi khaác. Töi yïu cuöåc söëng àún giaãn cuãa mònhúã Têy Ban Nha. Töi têån hûúãng tûâng giúâ - viïët laách, àaåp xe haângngaây qua nhûäng ngoån nuái, chúi tennis, ùn töëi vúái baån beâ. Cuöåcsöëng àún giaãn. Cûá àïìu àùån haâng ngaây nhû thïë. Rêët àaåm baåc.

Haäy suy nghô nhûäng gò àún giaãn, kinh tïë, vaâ laâm cho baånhaånh phuác. Àoåc lïn nhûäng yá tûúãng àún giaãn hoáa cuöåc söëngcuãa baån vaâ nhòn vaâo sú àöì thuá vui cuãa Jane sau àêy.

Nhûäng thuá vui ñt töën keám vaâ àún giaãn hún thò sao? Baån haäytûå veä sú àöì nhûäng thuá vui cuãa mònh trïn baãng tröëng úã trang184.

180

CUÖÅC SÖËNG ÀÚN GIAÃN NGHÔALAÂ GIAÃM BÚÁT... VAÂ TÙNG THÏM...

cöng viïåc baån khöng thñch cöng viïåc baån thñch vaâ gioãivaâ khöng gioãi

nhûäng viïåc laâm vò böín phêån niïìm vui vaâ sûå tiïu khiïín

àïìu àïìu ngaåc nhiïn

hoaåt àöång ñt àem laåi lúåi ñch hoaåt àöång mang laåi lúåi ñch nhiïìuso vúái cöng sûác boã ra so vúái cöng sûác boã ra

thúâi gian chúâ àúåi vaâ lo êu nhûäng sûå kiïån lyá thuá

gùåp nhûäng ngûúâi baån khöng thñch gùåp baån beâ thên thñch

nhûäng núi baån khöng thñch nhûäng núi baån thñch

nhûäng cuöåc àiïån thoaåi thúâi gian àïí suy nghô

ài cöng taác vaâ ài laâm haâng ngaây thanh bònh vaâ yïn tônh

laái xe ài böå vaâ xe àaåp

luyïån têåp mön baån khöng thñch luyïån têåp mön baån thñch

khuãng hoaãng suy nghô àïí traánh khuãng hoaãng

choån con àûúâng chöng gai khi choån con àûúâng bùçng phùèngkhi àang ïm thùæm ïm thêëm

thöng tin quaá nhiïìu thöng tin vïì nhûäng quan têm àùåc biïåt

chi tiïu cho ài, taái sûã duång

nhûäng thoái quen baån khöng nhûäng viïåc haâng ngaây baånthñch lùæm yïu thñch

nhûäng thûá to taát khöng taåo nhiïìu nhûäng thûá nhoã beá taåo sûåkhaác biïåt khaác biïåt lúán

181

Nhûäng yá tûúãng àún giaãn hoáa cuöåc söëng cuãa baån

Thêëp CHI TIÏU Cao

Hònh 15: Sú àöì thuá vui cuãa Jane

Thùm con gaái úã New Zealand

Quan hïå yïu àûúngXe thïí thao

Chúi vúái con Ài thuyïìn buöìm Du lõch voâng quanh thïë giúái

Cöng viïåc tònh nguyïån Nuöi choá Cöng viïåc ùn lûúng yïu thñch Àoåc saách

Ngöi nhaâ mú ûúác

Tònh duåc Ùn cúm vúái baån

Àûúåc tùång hoa Cho boån treã ài daä ngoaåi

Chúi baâi

Ngaä mònh trïn ghïë böë ngoaâi vûúânÀi daåo dûúái aánh nùæng

Àoåc baáo

Nghe chuyïån tiïëu

Uöëng caâ phï buöíi saángChaåy böå

HAÅNHPHUÁCTAÅO RA

NHÛÄNG THUÁ VUITÖËN KEÁM

NHÛÄNG THUÁ VUIÀÚN GIAÃNThêëp

Cao

182

Hònh 16: Sú àöì thuá vui cuãa baån

HAÅNH

PHUÁC

TAÅO RA

NHÛÄNG THUÁ VUI

TÖËN KEÁM

NHÛÄNG THUÁ VUI

ÀÚN GIAÃN

ThêëpCao

Thêëp

CHI TIÏU

Cao

183

Phûúng thûác 80/20 àöëi vúái cuöåc söëng àún giaãn vaâtûúi àeåp

Bûúác 1: Têåp trung vaâo àñch àïën 80/20

Cuoäc soáng ñôn giaûn vaø töôi ñeïp lyù töôûng ñoái vôùi baïn ra sao?

Laøm theá naøo ñeå cuoäc soáng cuûa baïn ñôn giaûn hôn? Cuoäcsoáng ñôn giaûn lyù töôûng cuûa baïn seõ khaùc bieät theá naøo?

Bûúác 2: Tòm kiïëm löå trònh 80/20

Thaách thûác laâ tòm ra caái gò àoá vûâa töët hún vûâa àún giaãn hún,àem laåi nhiïìu hún tûâ ñt hún. Àïí àún giaãn hoáa, loaåi boã nhûängthûá trong àúâi gêy ra phiïìn muöån hoùåc nhûäng bûåc böåi khöngàaáng coá, vaâ hêìu nhû khöng àem laåi lúåi ñch so vúái thúâi gian vaâcöng sûác baån boã ra. Loaåi boã nhûäng lo êu vò coá quaá nhiïìu lûåachoån hoùåc quaá nhiïìu tham voång – cuäng nhû têåp trung quaámûác hoùåc têåp trung chûa àuã àöëi vúái caác muåc tiïu vaâ àñch àïën.

184

Traánh xa hang rùæn:

Hang raén cuûa rieâng baïn laø gì?

Baïn coù theå laøm gì ñeå traùnh ñöôïc chuùng, hoaëc traùnh maátthôøi gian vì chuùng?

Phûúng thûác 50/5: Boã ài nhûäng thûá khöng liïn quan

Sau khi loaåi boã nhûäng thûá tiïu cûåc, chuáng ta haäy vûát luönnhûäng thûá tiïu töën nùng lûúång cuãa chuáng ta trong cuöåc söëngmaâ hêìu nhû chùèng àem laåi àûúåc gò.

Phûúng thûác 80/20 coá möåt ngûúâi àöìng haânh thên thiïët – àoálaâ phûúng thûác 50/5. Nùm mûúi phêìn trùm nhûäng gò chuángta thûúâng laâm dêîn àïën möåt söë lûúång khöng coá giaá trõ (5%) vïìhaånh phuác vaâ kïët quaã.

185

dêîn àïën

Nhûäng hoaåt àöång Haånh phuáctrong cuöåc söëng chuáng ta vaâ kïët quaã

50% cao nhêët 95% nhûäng gòcaác hoaåt àöång töët cho chuáng ta

50% thêëp nhêët chó chiïëm 5% nhûäng gòcaác hoaåt àöång töët cho chuáng ta

Hònh 17: Phûúng thûác 50/5

dêîn àïën

186

Nhöõng coâng vieäc gì laøm böøa boän cuoäc soáng cuûa baïn, ñem laïiít haïnh phuùc hay keát quaû?

Laøm theá naøo baïn caét boû ñi?

Nhöõng thöù sang troïng maø ñôn giaûn, khoâng toán keùm naøo baïn coùtheå thay cho nhöõng thöù sang troïng maø ñaét tieàn?

Taêng theâm nhöõng thöù Giaûm bôùt nhöõng thöù

sang troïng ñôn giaûn sang troïng toán keùm

Baïn seõ laøm vieäc naøy nhö theá naøo?

187

Baïn coù töôûng töôïng ra cuoäc soáng khi maø ngaøy naøo cuõng traønñaày nhöõng thöù xa hoa yeâu thích nhöng laïi ñôn giaûn cuûa baïnkhoâng?

Laøm theá naøo baïn tieán ñeán cuoäc soáng lyù töôûng naøy ñöôïc?

Bûúác 3: Triïín khai haânh àöång 80/20

Ba böôùc haønh ñoäng ñôn giaûn vaø töùc thôøi höôùng tôùi ñích cuûa baïnlaø gì - nhöõng böôùc ñi maø seõ ñöa baïn ñi xa hôn höôùng ñeán cuoäcsoáng ñôn giaûn, toát ñeïp vôùi ít coâng söùc nhaát?

Haønh ñoäng 1:

Haønh ñoäng 2:

Haønh ñoäng 3:

Baïn seõ baét ñaàu hoâm nay hay tuaàn naøy?

188

Khi àaä hoaân thaânh nhûäng bûúác ài naây, tiïëp tuåc ba bûúáckhaác… cho àïën khi baån vûún túái cuöåc söëng trong mú, möåtcuöåc söëng thaách thûác vaâ àoâi hoãi baån theo caách baån muöën,khöng phaãi lo êu, khöng chõu aách chuyïn chïë cuãa phûúngthûác laâm nhiïìu àûúåc nhiïìu. Khi chuáng ta nhêån ra rùçng ñt laânhiïìu vaâ têåp trung vaâo möåt vaâi thûá liïn quan àïën chuáng ta,thïë naâo chuáng ta cuäng tòm àûúåc caách àûúåc nhiïìu hún tûâ ñthún - möåt cuöåc söëng chuyïn nghiïåp vaâ riïng tû maâ laåi àúngiaãn, tûúi múái vaâ àûúåc xêy lïn tûâ nhûäng gò möîi ngûúâi chuángta thñch laâm.

189

Phêìn 3Haäy àïí àiïìu àoá

diïîn ra

190

191

9Sûác maånh cuãa haânh àöångtñch cûåc khöng laäng phñ

Nïëu laâm cuäng dïî giöëng nhû biïët nïn laâm caái gò,

thò nhaâ nguyïån seä trúã thaânh giaáo àûúâng vaâ tuáp

lïìu cuãa ngûúâi ngheâo seä biïën thaânh cung àiïån

cuãa nhûäng öng hoaâng.

William Shakespeare, Ngûúâi laái buön thaânh Venice

Hai chõ em sinh àöi Julie vaâ Sandra rêët ruåt reâ. Möåtngûúâi baån thên cuãa caã hai töí chûác tiïåc vaâ hoå rêët

muöën dûå, vò thïë hoå quyïët àõnh phaãi chûäa caái bïånh ruåt reâ cuãamònh àaä. Hoå vaâo gian baây saách söëng àeåp trong möåt hiïåu saáchàõa phûúng.

Julie mua möåt cuöën saách baán chaåy nhêët vïì tû duy tñch cûåccuãa möåt nhaâ têm lyá nöíi tiïëng. Cö hoåc àûúåc rùçng cö phaãi kiïìm

192

chïë cho àûúåc tñnh ruåt reâ cuãa mònh. Bêët kyâ luác naâo cö caãm thêëynhuát nhaát, thò “bum”, cö nïn loaåi boã tû tûúãng àoá ngay. Cö phaãitûå baão mònh khöng àûúåc ruåt reâ nûäa, rùçng bïn trong tñnh caáchnhuát nhaát cuãa cö coân coá tñnh hoaåt baát maâ coá thïí àûúåc giaãiphoáng.

Vaâo buöíi chiïìu höm töí chûác tiïåc, Julie laåi coá yá nghô khaác. Cönghô “mònh luön caãm thêëy khoá chõu khi ài dûå tiïåc, thöi àûângài nûäa.” Nhûng cö tòm caách kñch thñch nhûäng suy nghô tñchcûåc. Cö tûå nhuã, “Têìm bêåy naâo cö beá! Maây coá thïí laâ sûác söëngvaâ linh höìn cuãa bûäa tiïåc àoá! Cûá laâm nhû maây khöng nhuát nhaátchuát naâo thò seä khöng coá chuyïån gò maâ.”

Ngay trûúác luác ài, àïí lêëy tinh thêìn vaâ àaánh thûác tñnh hoaåtbaát bïn trong, cö uöëng möåt ly Vodka pha sö àa lúán.

Ngöìi trïn taxi cuâng Sandra, Julie caãm thêëy rêët khñ thïë. Suynghô tñch cûåc àang phaát huy taác duång. Thïë nhûng khi hoå àïënchöî tiïåc, cö caãm thêëy ly Vodka chaåy àêu mêët tiïu, quêìy uöëngrûúåu àöng ngûúâi chen chuác, vaâ cö thò vêîn ruåt reâ nhû thûúâng.Cö tòm caách lêëy laåi caãm giaác tñch cûåc, nhûng maäi 15 phuát saucö vêîn chûa bùæt chuyïån àûúåc vúái ai, ngay caã vúái Sandra àangsay sûa noái chuyïån vúái möåt anh chaâng khaá àiïín trai. Khöngmuöën ngùæt lúâi vaâ cuäng khöng muöën caãm giaác töìi tïå nhû mêëylêìn trûúác, nûãa tiïëng sau, Julie boã vïì. Cêu traã lúâi duy nhêët laâ:tûâ nay khöng tiïåc tuâng gò nûäa! Coá thïí cö seä gùåp àûúåc ngûúâiàaân öng naâo àoá núi laâm viïåc.

Luác ùn saáng Julie hoãi Sandra töëi qua thïë naâo.

“Tuyïåt,” Sandra noái, khi nhêån ra khuön mùåt rêìu rô cuãa Juliethò àaä quaá muöån.

“Laâm caách naâo maâ em kiïìm chïë àûúåc sûå ruåt reâ vêåy?”

193

“Thêåt ra thò em khöng laâm thïë. Luác chõ rêët haâo hûáng trïntaxi, thò em laåi chûa bao giúâ lo lùæng vaâ súå haäi tiïåc tuâng àïën thïë.Nhûng cuöën saách em mua noái laâ àûâng lo lùæng vïì caãm giaácnhuát nhaát, cûá laâm viïåc gò àoá tñch cûåc. Thïë laâ em nhuã thêìm,‘Sandra úi, duâ maây coá caãm giaác tïå haåi àïën àêu ài nûäa, thò maâycuäng cûá tiïën àïën anh chaâng àêìu tiïn maây thñch röìi tûå giúáithiïåu vaâ noái gò àoá, bêët cûá chuyïån gò. Maây seä laâm viïåc àoá trongvoâng 10 phuát sau khi àïën núi. Nïëu anh chaâng àêìu tiïn khöngcoá veã thên thiïån, cuäng àûúåc thöi, thûã ngûúâi thûá nhò vaâ nïëukhöng àûúåc gò, thò maây khöng viïåc gò phaãi lo laâ phaãi noái chuyïnvúái bêët kyâ ai khaác – ñt nhêët thò maây cuäng àaä thûã laâm.’ Thïë laâem thêëy àûúåc anh chaâng dïî thûúng mùåc aáo sú mi xanh àoá vaâmúâi anh ta khiïu vuä. Em quan saát rêët kyä vaâ thêëy anh ta coânmóm cûúâi vúái em nûäa. Röìi thò anh ta noái vêng, vaâ giúái thiïåu emvúái baån cuãa anh êëy. Sau hai àiïåu nhaãy, em khöng coân höìi höåptñ naâo nûäa.”

“Cuöën saách àoá laâ gò?”

“ÖÌ, em vûâa mang lïn lêìu röìi, tïn khaá ngöå coá mêëy con söë gòàoá nûäa.”

Löëi suy nghô tñch cûåc coá thïí hiïåu quaã àöëi vúái möåtsöë ñt ngûúâi coá baãn tñnh laåc quan. Vêën àïì àöëi vúái

suy nghô tñch cûåc – vaâ vúái nhiïìu lúâi khuyïn cuãa nhûäng chuyïngia tû vêën – laâ noá coá thïí khöng thûåc tïë vaâ khiïën chuáng ta phuãnhêån caãm xuác cuãa riïng mònh. Àuâa cúåt vúái chñnh chuáng tarùçng àen laâ trùæng thò thûúâng chùèng coá hiïåu quaã lêu.

Chuáng ta khöng thïí thay àöíi caãm nhêån vïì cuöåc söëng cuãachuáng ta möåt caách dïî daâng vaâ nhanh choáng, vaâ chuáng ta cuäng

194

khöng cêìn laâm thïë. Têët caã chuáng ta àïìu coá nhûäng xuác caãm“tiïu cûåc”: caãm thêëy buöìn phiïìn, lo êu, giêån dûä hay yïëu àuöëi.Nhûäng caãm xuác naây àïìu giaá trõ caã búãi vò chuáng cho chuáng tanhûäng àiïìu coá ñch vïì baãn thên chuáng ta.

Caãm xuác nïn àûúåc chêëp nhêån chûá khöng nïn triïåt tiïu noá.Chuáng ta nïn sûã duång khaã nùng suy nghô thêån troång àïí “chuyïåntroâ” vúái caãm xuác cuãa chuáng ta vaâ lyá giaãi chuáng. Haäy cû xûã vúáicaãm xuác nhû nhûäng con ngûúâi maâ chuáng ta khöng àöìng quanàiïím. Thay vò ngùn chùån chuáng, “uöëng möåt taách traâ” vúái chuáng,cûá àïí chuáng noái, thûâa nhêån caãm giaác cuãa baån – tuy nhiïnquyïët têm haânh àöång möåt caách tñch cûåc.

Julie àaä tòm caách dêåp tùæt tñnh ruåt reâ cuãa mònh, nhûng noá laåitröîi dêåy taåi bûäa tiïåc, laâm cö sa suát tinh thêìn. Sandra khöngkòm neán tñnh ruåt reâ cuãa cö, vò thïë cö khöng thêëy chaán naãn khicö coá caãm giaác ngaåi nguâng. Cö chêëp nhêån rùçng mònh ruåt reâ vaâcuäng coá thïí caãm thêëy töìi tïå sau khi tan tiïåc, nhûng cö àaäquyïët àõnh laâm möåt söë àiïìu maâ àem laåi kïët quaã cö mongmuöën. Khi cö haânh àöång, cö ruåt reâ vaâ thûâa nhêån àiïìu àoá vúáichñnh mònh. Tuy vêåy cö àaä buöåc baãn thên mònh haânh àöång –vaâ khöng lêu sau haânh àöång cuãa cö àaä thay àöíi moåi thûá, kïícaã caãm xuác cuãa cö.

Trong traïi giam töû tuø cuûa phaùt xít, nhaø vaên vaø nhaø trò lieäuViktor Frankl bieát raèng cô hoäi soáng soùt cuûa oâng raát mong manh.Thaäm chí oâng coøn tính tæ leä nöõa – hai möôi taùm treân moät. Chaúng

coù söùc maïnh naøo trong naêng löïc tö duy tích cöïc taïi traïi

Auschwitz – laø khoâng coù chuyeän bò ñöa thaúng ñeán phoøng hôi ngaït.

195

Tuy nhieân Frankl ñaõ haønh ñoäng tích cöïc. “Khi toâi bò ñöa ñeán

Auschwitz,” oâng vieát, ”moät baûn thaûo taùc phaåm cuûa toâi chuaån bò

xuaát baûn ñaõ bò tòch thu… luùc coøn ôû traïi Bavaria toâi bò soát phaùt

ban, toâi vieát treân maáy tôø giaáy loaïi maùy ghi chuù vôùi yù ñònh laø toâi

coù theå vieát laïi baûn thaûo neáu toâi ñöôïc soáng ñeán ngaøy töï do. Toâi

chaéc chaén raèng vieäc vieát laïi baûn thaûo ñaõ maát trong nhaø giam toái

taêm cuûa traïi taäp trung ôû Bavaria luùc ñoù ñaõ giuùp toâi vöôït qua

ñöôïc moái hieåm hoïa cuûa chöùng truïy tim.”

Frankl cuõng saùng taùc nhöõng baøi dieãn vaên trong ñaàu vaø

töôûng töôïng mình ñang dieãn thuyeát tröôùc coâng chuùng sau chieán

tranh, ñeå nhöõng traïi taäp trung nhö theá khoâng bao giôø coù theå laëp

laïi. Cho duø oâng suy nghó chaéc chaén laø oâng khoâng theå soáng soùt

ñöôïc, nhöng oâng khoâng coøn baän taâm ñeán nöõa vaø laøm baát cöù ñieàu gì

coù theå ñöôïc.

Cuoán saùch ñöôïc vieát laïi cuûa oâng, Kieám tìm yù nghóa cuûa con

ngöôøi, ñöôïc baùn treân chín trieäu baûn. Thö vieän cuûa Quoác hoäi Myõ

ñaõ boû phieáu cho cuoán saùch naøy laø moät trong möôøi cuoán coù aûnh

höôûng nhaát theá kyû XX.1

Viktor Frankl khöng phuã nhêån caãm xuác cuãa mònh.Cuöën saách miïu taã möåt sûå thûåc trêìn truåi vïì nhûäng

nöîi kinh hoaâng cuãa cuöåc söëng trong traåi. Tuy nhiïn, öng vêîntûå hoãi, “Liïåu ta coá thïí laâm gò àïí coá ñch, maâ seä cho ta lyá do àïítiïëp tuåc söëng?” Vaâ röìi öng haânh àöång – ngay caã phêìn lúán thúâigian öng caãm thêëy suy suåp, àoái, hay àau àúán thïí xaác. Öng àaäkhöng tòm caách suy nghô tñch cûåc, maâ chó haânh àöång tñch cûåc.

Öng viïët rùçng nhûäng ngûúâi khaác cuäng tòm caách haânh àöång

196

tñch cûåc: “Kinh nghiïåm tûâ cuöåc söëng trong traåi cho thêëy conngûúâi coá quyïìn choån lêëy haânh àöång... Nhûäng ngûúâi söëng trongtraåi têåp trung chuáng töi vêîn nhúá nhûäng anh àaä ài tûâ gian naâysang gian khaác vöî vïì ngûúâi khaác, hoùåc cho ài mêíu baánh mòcuöëi cuâng cuãa mònh.”

Nïëu nhûäng baån tuâ trong traåi têåp trung

coá thïí thûåc hiïån nhûäng haânh àöång tñch cûåc,

têët caã chuáng ta laåi khöng laâm àûúåc sao?

Lêìn sau nïëu baån caãm thêëy buöìn phiïìn, haäy àùåt cêu hoãihaânh àöång tñch cûåc gò baån coá thïí laâm àïí thay àöíi têm traångcuãa baån. Nïëu bñ, baån haäy thûã möåt hoùåc têët caã nhûäng caách sau:

Àûáng lïn, vûún vai, vaâ tûúi cûúâi vúái chñnh baån trong gûúng;röìi tòm möåt ai àoá àïí cûúâi vúái hoå - cho duâ àoá laâ ngûúâi laå!

Ài böå möåt luác vaâ têåp vaâi àöång taác thïí duåc

Laâm möåt viïåc thiïån.

Duâ cho àang úã trong tònh caãnh hoùåc caãm xuác töìi tïå àïën thïënaâo ài nûäa, chuáng ta cuäng coá thïí thay àöíi cuöåc söëng cuãa mònhbùçng möåt vaâi haânh àöång 80/20 - nhûäng haânh àöång tûúng àöëidïî daâng seä taåo ra sûå khaác biïåt lúán àöëi vúái haånh phuác chochñnh ta vaâ haånh phuác cho nhûäng ngûúâi quanh ta.

197

Cêu trñch dêîn cuãa Shakespeare ngay àêìu chûúngnaây thêåt chñ lyá: Bùæt tay vaâo haânh àöång khoá hún

nhiïìu so vúái viïåc biïët caái gò cêìn laâm. Àaä bao lêìn chuáng taquyïët têm laâm viïåc gò àoá tñch cûåc, chó àïí röìi quay laåi cuöåc söëngthûúâng nhêåt cuãa chuáng ta maâ khöng thûåc hiïån bûúác ài quyïëtàõnh àoá? Àïí thay àöíi cuöåc söëng cuãa chuáng ta, chuáng ta phaãilaâm cho sûå viïåc dïî daâng hún cho chuáng ta – chuáng ta phaãi àaåtàûúåc thay àöíi mang tñnh quyïët àõnh, nhûng phaãi laâm viïåc àoámaâ khöng cêìn àïën nöî lûåc siïu phaâm. Àêy chñnh laâ àiïím khaácbiïåt vaâ hiïåu nghiïåm hún nhiïìu cuãa phûúng thûác 80/20, vò hailyá do.

Thûá nhêët, phûúng thûác 80/20 khöng bùæt chuáng ta phaãithay àöíi caách chuáng ta caãm nhêån. Maâ àiïìu àoá seä àïën sau, tûånhiïn, khöng cùng thùèng, khi haânh àöång cuãa chuáng ta taåo rakïët quaã mong muöën.

Thûá hai, chuáng ta khöng phaãi gia tùng nöî lûåc vaâ cöng sûácmaâ chuáng ta daânh cho cuöåc söëng haâng ngaây cuãa mònh. Bùçngcaách têåp trung vaâo giaãi phaáp ñt laâ nhiïìu - rêët ñt nhûäng àiïìuthûåc sûå coá liïn quan àïën chuáng ta – chuáng ta coá thïí laâmchuyïín biïën cuöåc söëng cuãa mònh, trong khi laåi töën ñt cöng sûáchún vaâ ñt lo lùæng hún bêy giúâ. Nïëu chuáng ta biïët choån loåc kyäcaâng nhûäng gò mònh muöën, vaâ tûå giúái haån mònh vaâo nhûängàiïìu chñnh yïëu thïí hiïån tñnh caách cuãa chuáng ta, thò chuáng tacoá thïí lûúâi biïëng hún maâ vêîn haânh àöång hiïåu quaã hún. Bùçngcaách sûã duång yá tûúãng àûúåc nhiïìu tûâ ñt, chuáng ta coá thïí tòm ragiaãi phaáp töët hún nhiïìu maâ laåi sûã duång ñt nùng lûúång hún.

Bñ mêåt cuãa haânh àöång 80/20 laâ khöng àûúåc laäng phñ 2 tronghaânh àöång tñch cûåc cuãa chuáng ta. Phaãi biïët deâ seãn vaâ tiïët kiïåmnùng lûúång cuãa chuáng ta. Nùng lûúång cuãa chuáng ta coá haån.

198

Chó sûã duång noá trong möåt vaâi haânh àöång maâ thûåc sûå coá thïílaâm cho baån haånh phuác vaâ maånh meä.

Thay àöíi nhûäng àiïìu ta thûúâng laâm thò dïî hún nhûäng àiïìuta nghô vaâ caãm thêëy theo thoái quen. Tiïën haânh möåt vaâi haânh

àöång àuáng àùæn vaâ caãm xuác cuãa baån seä tûå chùm soác chñnh noá.

Àiïìu baån cêìn laâm laâ suy ngêîm, röìi haânh döång:

Choån ra nhûäng gò baån muöën: möåt vaâi àiïìu quan troång nhêëtàöëi vúái baån. Àêy laâ àñch àïën 80/20.

Choån ra löå trònh dïî daâng nhêët cho baån: möåt vaâi haânh àöångmaâ seä taåo ra nhûäng kïët quaã baån cêìn vúái ñt cùng thùèng vaâsûác eáp nhêët. Àêy laâ löå trònh 80/20.

Tiïën haânh möåt vaâi bûúác quan troång nhêët tiïëp theo trïn löåtrònh àoá. Àêy laâ haânh àöång 80/20.

Àoåc àïën àêy, chuáng ta àaä têåp trung vaâo viïåc tû duy. Giúâ àaäàïën luác thûã nghiïåm ñt laâ nhiïìu vaâ nhiïìu hún tûâ ñt hún - àïënluác àïí haânh àöång.

Tin vui laâ chuáng ta coá thïí aáp duång phûúng thûác 80/20 àïítiïën haânh haânh àöång 80/20. Coá möåt chûúng trònh haânh àöångàún giaãn maâ thûåc sûå coá hiïåu quaã. Vaâ noá úã àêy, trong chûúngcuöëi cuâng cuãa chuáng ta…

199

1 0Kïë hoaåch haånh phuác80/20 cuãa baån

Cûá laâm ài.

Khêíu hiïåu cuãa Nike

Coá möåt cêu chuyïån thêåt vïì möåt àoaân lñnh treã cuãaHungary bõ laåc àûúâng trïn daäy Alps trong thúâi gian

huêën luyïån. Trong thúâi tiïët rêët xêëu, khöng coá thûác ùn vaâ àöìtiïëp tïë, hoå bõ mêët liïn laåc vúái àöìng àöåi. Sau hai ngaây mûa vaâtuyïët, hoå laånh coáng vaâ mïåt laã vò àoái. Hoå khöng biïët laâm caáchnaâo àïí trúã vïì cùn cûá. Hoå àaánh mêët caã yá chñ söëng.

Thïë röìi möåt pheáp maâu xaãy àïën. Luác àang tòm àiïëu thuöëctrong böå quên phuåc, möåt trong nhûäng ngûúâi lñnh bêët ngúâ tòmthêëy möåt têëm baãn àöì cuä. Nhûäng ngûúâi lñnh vûäng tin sûã duångbaãn àöì bùng qua nuái trúã vïì an toaân.

200

Chó khi àûúåc sûúãi êëm vaâ ùn no úã doanh traåi, hoå múái vúä leära rùçng àoá laâ baãn àöì cuãa daäy nuái Pyrenes, caách àoá têån 2000cêy söë.

Cêu chuyïån coá hai baâi hoåc giaá trõ: Thaâ coá haânh àöång mang tñnh xêy dûång hún laâ coá cêu traã lúâi

àuáng vaâ khöng laâm gò.

Möîi ngûúâi chuáng ta phaãi tûå tòm ra cêu traã lúâi, hoùåc vêån duångcêu traã lúâi cuãa ai àoá vaâo trûúâng húåp cuãa chuáng ta. Nhûängngûúâi lñnh trúã vïì an toaân vò hoå tûå taåo ra yá nghôa cho baãn àöìàoá vaâ gùæn noá vaâo àõa thïë ngay chung quanh hoå.

Bêy giúâ laâ luác baån haânh àöång, vêån duång tû tûúãng cuãa phûúngthûác 80/20 cho phuâ húåp vúái nhûäng ûúác muöën, súã thñch vaânhu cêìu cuãa baån. Baån coá thïí laâm cuöåc àúâi cuãa baån töët hún lïn,khöng coân nhûäng röëi rùæm, bûåc böåi hay nöî lûåc quaá sûác.

Nhûng àiïìu naây àoâi hoãi haânh àöång:

Daânh riïng thúâi gian nhêët àõnh vaâo ngaây naâo àoá, àïìu àùånboã ra möåt giúâ möîi tuêìn cho kïë hoaåch haånh phuác 80/20 cuãabaån – vñ duå nhû 4 giúâ chiïìu Chuã nhêåt chùèng haån. Khoaãngthúâi gian luác naâo cuäng àûúåc miïîn laâ baån kiïn trò.

Lyá tûúãng nhêët laâ kiïëm möåt ngûúâi baån laâm ngûúâi cöë vêën lêînnhau cho baån - möåt ngûúâi àaä àoåc cuöën Söëng theo phûúng

thûác 80/20 maâ cuäng muöën thay àöíi cuöåc söëng cuãa hoå. Sosaánh nhûäng ghi cheáp vïì tiïën böå cuãa baån, coá thïí gùåp nhauvaâo giúâ lêåp kïë hoaåch haånh phuác haâng tuêìn cuãa baån.1

Hoaân thaânh baãn kïë hoaåch haånh phuác 80/20 cuãa baån. Viïåcnaây thò dïî daâng, möåt baãn toám tùæt vïì nhûäng gò baån àaä quyïëtàõnh vaâ viïët ra trong Phêìn II. Hònh 18 laâ möåt vñ duå vaâ hònh19 laâ baãng tröëng àïí baån àiïìn vaâo.

201

Nhûäng gúåi yá àïí hoaân thaânh baãng kïë hoaåch haånh phuác80/20 cuáa baån

1 Tham khaão laåi nhûäng ghi cheáp cuãa baån úã Chûúng 4 – 8.

2 Xaác àõnh àñch àïën 80/20 thêåt cuå thïí. Möåt khi baån àaä àïënàñch, thò choån möåt àñch cuå thïí khaác.

3 Choån möåt (nhûäng) löå trònh 80/20 maâ baån seä thêëy thñch thuávaâ àûa baån àïën àñch. Choån ra möåt löå trònh àem laåi nhiïìuhún tûâ ñt hún: vûâa coá lúåi hún, vûâa dïî daâng hún nhûäng gò baånthûúâng laâm. Baån phaãi tin rùçng baån coá khaã nùng ài trïn löåtrònh àoá möåt caách thaânh cöng, nïëu khöng phaãi choån möåt löåtrònh khaác.

4 Luön viïët ra möåt, hai, hoùåc ba haânh àöång haånh phuác. Liïåtkï chuáng theo trònh tûå baån seä thûåc hiïån.

5 Lûåa choån möåt trong nùm lônh vûåc (baãn thên; cöng viïåc vaâthaânh àaåt; tiïìn baåc; möëi quan hïå; cuöåc söëng àún giaãn, tûúiàeåp) àïí bùæt àêìu. Lônh vûåc baån choån laâ lônh vûåc söë möåt trongàêìu cuãa baån vaâo luác naây – núi baån muöën möåt söë caãi thiïån- hoùåc lônh vûåc dïî daâng nhêët àïí baån haânh àöång thaânh cöng.“Trònh tûå” coá nghôa laâ thûá tûå baån seä giaãi quyïët caã nùm lônhvûåc àoá - baån coá thïí xem xeát laåi trònh tûå sau khi thaânh cöngúã lônh vûåc thûá nhêët.

6 “Ngaây khúãi àêìu haânh àöång” nïn laâ tuêìn, thaáng, nùm cuå thïí.Viïët ra ngaây thûåc tïë (vñ duå: Thaáng Giïng 2005).

7 Hoaân têët möåt haânh àöång 80/20 naây trûúác khi chuyïín sanghaânh àöång khaác.

8 Nïëu bêët kyâ löå trònh hay haânh àöång 80/20 naâo khöng coá taácduång, choån caái khaác. Nhûng phaãi cho noá cú höåi trûúác khichuyïín àöíi.

202

Sûã duång kïë hoaåch haånh phuác 80/20 haâng tuêìn cuãa baån àïítheo doäi sûå tiïën böå, sûã duång biïíu tiïën àöå kïë hoaåch haånhphuác 80/20 cuãa baån. Biïíu àöì tiïën àöå cuãa Caroline (hònh 20)laâ gúåi yá cho baån, vaâ hònh 21-32 laâ biïíu tiïën àöå trong 12 thaángcuãa baån.

Caroline quyïët àõnh têën cöng vaâo lônh vûåc tiïìn baåc trûúáctiïn. Phêìn bïn traái cuãa hònh 20 chñnh laâ nöåi dung tiïìn baåctrong hònh 18. Phêìn bïn phaãi liïåt kï caác tuêìn lïî.

Caroline bùæt tay vaâo haânh àöång 80/20 àêìu tiïn. Cö hoaânthaânh noá trong tuêìn àêìu. Sau àoá cö chuyïín qua haânh àöång80/20 thûá nhò, ghi laåi sûå tiïën böå cuãa mònh möîi tuêìn. Àïën tuêìnthûá 4, cö tòm àûúåc cöng viïåc trong kyâ nghó Giaáng sinh. Sau khilo xong lônh vûåc tiïìn baåc, cö chuyïín sang lônh vûåc cöng viïåcvaâ thaânh àaåt tuêìn kïë tiïëp.

Nhûäng gúåi yá àïí hoaân thaânh biïíu tiïën àöå kïë hoaåch haånh phuác80/20 cuáa baån

Trong ö “Lônh vûåc”, nïu lônh vûåc maâ baån choån àïí giaãi quyïëttrûúác tiïn. ÚÃ phña traái, ghi laåi nhûäng gò baån àaä viïët tronglônh vûåc àoá úã hònh 19.

ÚÃ bïn phaãi, ghi ngaây cuöëi cuãa tûâng tuêìn trong thaáng, röìiviïët haânh àöång 80/20 àêìu tiïn. Ghi cheáp tiïën böå sang bïnphaãi vaâo cuöëi möîi tuêìn.

Khi haânh àöång 80/20 àêìu tiïn hoaân têët, chuyïín sang haânhàöång thû hai, vaâ cûá tiïëp tuåc nhû thïë.

Nïëu têët caã caác haânh àöång 80/20 àaä àaåt àûúåc trong thaángröìi, ùn mûâng - bùçng caách nghó cho àïën hïët thaáng. Thaángsau chuyïín sang lônh vûåc thûá hai.

203

Trïn àûúâng ài laâm viïåc vaâ vïì nhaâ, phaãi tûå nhùæc mònh vïìhaânh àöång 80/20. Ghi cheáp vaâo nhêåt kyá hoùåc trïn nhûängchiïëc theã cúä têëm bûu thiïëp àïí trong vñ. Töët hún caã laâ tiïën haânhhaânh àöång 80/20 àún giaãn vaâ roä raâng túái mûác khi naâo baåncuäng nhúá àûúåc. Hònh dung baãn thên baån àang tiïën haânh biïånphaáp 80/20 laâm cho noá trúã thaânh hiïån thûåc.

Khöng nïn àùåt ra kyâ haån cho haânh àöång 80/20 cuãa baån. Kyâhaån thaânh ra hoùåc laâ quaá dïî hoùåc thûúâng laâ quaá khoá. Chûângnaâo baån vêîn àang coân tiïën böå, thò cûá tiïëp tuåc haânh àöång 80/20 cuãa mònh cho àïën khi laâm xong.

Möåt söë haânh àöång 80/20 mêët möåt ngaây, möåt söë phaãi mêëtvaâi thaáng hay vaâi nùm. Nïëu baån thêëy mònh khöng tiïën böåmêëy, choån haânh àöång hoùåc löå trònh khaác vaâ laâm laåi. Haäy tûåmònh àaánh giaá lêëy tiïën böå - baån laâ ngûúâi hûúãng lúåi maâ!

204

Hòn

h 18

: K

ïë ho

aåch

haånh

phu

ác 80

/20

cuãa

Car

olin

e

CHÛÚ

NG

5 6

7 8

9

LÔNH

VÛÅC

BA

ÃN TH

ÊN

CÖNG

VIÏ

åC

& TH

AÂNH

ÀAÅT

TIÏÌN

BAÅC

QU

AN H

Ïå CU

ÖÅC S

ÖËNG

ÀÚN

GIAÃN

TÛÚ

I ÀEÅP

ÀÑCH

ÀÏËN

80

/20

Trúã

thaân

h ch

uyïn

gia

sùn

so

ác àö

ång v

êåt c

ûng

Tòm

àûú

åc cö

ng v

iïåc

mòn

h th

ûåc s

ûå th

ñch

thuá

Coá à

uã tiï

ìn àù

åt coåc

mua

nh

aâ riï

ng

Tòm

àûú

åc ng

ûúâi y

ïu c

hùæc

chùæn

, laåc

qua

n, th

ûúng

yï

u m

ònh

vaâ y

ïu à

öång

vêåt

Cuöåc

söën

g lyá

tûúãn

g la

â da

ânh tr

oån th

úâi g

ian

cho

nhûän

g co

n vê

åt vaâ

nhûän

g ng

ûúâi y

ïu à

öång

vêåt

LÖÅ T

RÒNH

80/

20

Tòm

ba

ngûú

âi tû

vêën

àang

la

â chu

yïn

gia

Hoåc

thuá

y Ti

ïët k

iïåm

vaâ

àêìu

tû 1

0%

Laâm

thïm

ban

àïm

vaâ

cuöëi

tu

êìn

Gùåp

gúä n

hûäng

ngû

úâi ú

ã tru

ng tê

m n

uöi d

ûúäng

àö

ång v

êåt v

aâ trû

úâng

nöng

lê

m

Thuy

ïët p

huåc

ba m

eå ch

o m

ònh h

oåc x

ong

phöí

thön

g va

â vaâo

trûú

âng n

öng

lêm

HAÂNH

ÀÖÅN

G 80

/20

1 Xa

ác àõ

nh n

hûäng

ngû

úâi tû

vê

ën tö

ët nhê

ët

2 Ng

hô ra

caác

h m

ònh

coá th

ïí gi

uáp h

oå

3 Ti

ïëp c

êån h

oå

1 Vû

úåt q

ua k

yâ th

i sinh

hoåc

2 Th

ùm tr

ûúâng

nön

g lê

m

3 Àû

úåc n

hêån

vaâo

trûúân

g àa

ä ch

oån

1 M

úã ta

âi kho

aãn ti

ïët k

iïåm

vaâ

tûå à

öång

chuy

ïín 1

0% th

u nh

êåp v

aâo ta

âi kho

aãn

2 Tò

m c

öng

viïåc

vaâo

kyâ

nghó

1 La

âm tò

nh n

guyï

ån viï

n ta

åi tru

ng tê

m

2 Th

ên h

ún v

úái S

ean

vaâ

Pete

r

1 Àa

åt àiï

ím c

ao n

hêët m

ön

Sinh

vêåt

2 Nh

úâ ch

uá To

m th

uyïët

ph

uåc b

a m

eå

TRÒN

H TÛ

Å 5

2 1

4 3

NGAÂY

BÙÆT

ÀÊÌU

HA

ÂNH À

ÖÅNG

Chûa

Nù

m n

ay

Tuêìn

/tha

áng n

aây

Nùm

túái

Nùm

nay

205

CHÛÚ

NG

5 6

7 8

9

LÔNH

VÛÅC

BA

ÃN TH

ÊN

CÖNG

VIÏ

åC

& TH

AÂNH

ÀAÅT

TIÏÌN

BAÅC

QU

AN H

Ïå CU

ÖÅC S

ÖËNG

ÀÚN

GIAÃN

TÛÚ

I ÀEÅP

ÀÑCH

ÀÏËN

80/

20

LÖÅ T

RÒNH

80/

20

HAÂNH

ÀÖÅN

G 80

/20

TRÒN

H TÛ

Å

NGAÂY

BÙÆT

ÀÊÌU

HA

ÂNH À

ÖÅNG

Hòn

h 19

: K

ïë ho

aåch

haånh

phu

ác 80

/20

cuãa

baån.

206

PHÛÚ

NG T

HÛÁC

80/2

0

THAÁN

G:

NÙM

:

LÔNH

VÛÅC

Ti?n

b?c

Ngaây

kïët

th

uác t

uêìn

HAÂN

H ÀÖ

ÅNG 8

0/20

TI

ÏËN T

RIÏÍN

ÀÑCH

ÀÏËN

80/

20

Coá à

uã tiï

ìn àù

åt coåc

m

ua n

haâ ri

ïng

8/11

1

Múã

taâi k

hoaãn

tiïët

kiï

åm, v

.v...

Xo

ng

LÖÅ T

RÒNH

80/

20

Tiïët

kiï

åm v

aâ àê

ìu tû

10

%

Laâm

thïm

ban

àïm

vaâ

cuöëi

tuêìn

15/1

1 2

Tòm

cön

g viï

åc va

âo ky

â ngh

ó Ho

aân tê

ët dan

h sa

ách 7

cön

g ty

HAÂNH

ÀÖÅN

G

80/2

0

1

Múã

taâi k

hoaãn

tiïët

kiï

åm

vaâ tû

å àöån

g ch

uyïín

10

% th

u nh

êåp v

aâo ta

âi kh

oaãn

22/1

1 nt

Àñ

ch th

ên à

i nöåp

àún

5 c

höî

trong

söë

àoá

2

Tòm

cön

g viï

åc va

âo ky

â ngh

ó

29

/11

nt

Nhêån

àûú

åc viï

åc la

âm k

yâ

Giaán

g si

nh -

xong

3

Hòn

h 20

: Ti

ïën à

öå vï

ì kïë

hoaåc

h ha

ånh p

huác

80/2

0 cu

ãa C

arol

ine

Tiïìn

baåc

207

Hòn

h 21

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aån

PHÛÚ

NG T

HÛÁC

80/2

0

T

HAÁNG

:

NÙ

M:

LÔNH

VÛÅC

Ngaây

kïët

th

uác t

uêìn

HAÂN

H ÀÖ

ÅNG 8

0/20

TI

ÏËN T

RIÏÍN

ÀÑCH

ÀÏËN

80/

20

LÖÅ T

RÒNH

80/

20

HAÂNH

ÀÖÅN

G

8

0/20

1

2

3

208

Hòn

h 22

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC

LÔNH VÛÅC

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

209

Hòn

h 23

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC 80/20 THAÁNG: NÙM:

LÔNH VÛÅC

Ngaây kïët thuác tuêìn

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 TIÏËN TRIÏÍN

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

210

Hòn

h 24

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC

LÔNH VÛÅC

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

211

Hòn

h 25

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC 80/20 THAÁNG: NÙM:

LÔNH VÛÅC

Ngaây kïët thuác tuêìn

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 TIÏËN TRIÏÍN

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

212

Hòn

h 26

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC

LÔNH VÛÅC

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

213

Hòn

h 27

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC 80/20 THAÁNG: NÙM:

LÔNH VÛÅC

Ngaây kïët thuác tuêìn

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 TIÏËN TRIÏÍN

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

214

Hòn

h 28

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC

LÔNH VÛÅC

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

215

Hòn

h 29

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC 80/20 THAÁNG: NÙM:

LÔNH VÛÅC

Ngaây kïët thuác tuêìn

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 TIÏËN TRIÏÍN

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

216

Hòn

h 30

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC

LÔNH VÛÅC

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

217

Hòn

h 31

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC 80/20 THAÁNG: NÙM:

LÔNH VÛÅC

Ngaây kïët thuác tuêìn

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 TIÏËN TRIÏÍN

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

218

Hòn

h 32

: Bi

ïíu t

iïën

àöå v

ïì kï

ë hoa

åch h

aånh

phuác

80/

20 c

uãa b

aånPHÛÚNG THÛÁC

LÔNH VÛÅC

ÀÑCH ÀÏËN 80/20

LÖÅ TRÒNH 80/20

HAÂNH ÀÖÅNG 80/20 1

2

3

219

Lúâi taåm biïåt

Trong cuöën Through the Looking Glass cuãa Lewis Carroll,Hoaâng hêåu Quên àoã löi Alice vaâo möåt cuöåc chaåy àua nhû àiïnnhû daåi:

Tay trong tay hoå cuâng chaåy, vaâ Hoaâng hêåu chaåy

nhanh àïën nöîi viïåc cö beá coá thïí laâm laâ cöë baám kõp

baâ, thïë maâ Hoaâng hêåu vêîn khöng ngúát la lïn, “Nhanh

nûäa, nhanh nûäa”, nhûng Alice caãm thêëy noá khöng

thïí chaåy nhanh hún àûúåc, duâ vêåy noá khöng coân húi

sûác àïí noái ra.

Àiïìu kyâ laå laâ cêy cöëi vaâ caãnh vêåt chung quanh hoå

khöng bao giúâ thay àöíi chuát naâo caã: duâ cho hoå nhanh

bao nhiïu ài nûäa, coá veã nhû hoå cuäng khöng vûúåt qua

bêët cûá vêåt gò…

“Naâo! Naâo!” Hoaâng hêåu heát lïn, ‘Nhanh nûäa!

Nhanh nûäa!” Vaâ cuöëi cuâng hoå chaåy nhanh àïën mûác

nhû thïí lûúát ài trong khöng khñ, hêìu nhû khöng

chaåm chên xuöëng àêët, thònh lònh khi Alice gêìn nhû

sùæp kiïåt sûác, hoå dûâng laåi, vaâ cö beá thêëy mònh ngöìi bïåt

xuöëng àêët, thúã khöng ra húi vaâ hoa caã mùæt…

Alice nhòn quanh hïët sûác ngaåc nhiïn, “Sao thïë naây?

Chaáu chùæc chùæn tûâ naäy àïën giúâ chuáng ta vêîn úã dûúái

göëc cêy naây! Moåi thûá vêîn y nguyïn.”

“Têët nhiïn röìi,” Hoaâng hêåu noái. “Chaáu nghô thïë

naâo?”

220

“ÚÃ xûá súã cuãa chaáu,” Alice noái, gioång vêîn coân nghe

höín hïín, “thûúâng baâ seä àïën àûúåc möåt núi khaác nïëu

baâ chaåy rêët nhanh trong möåt quaäng thúâi gian daâi

nhû chuáng ta vûâa laâm êëy.”

“Möåt loaåi xûá súã chêåm àêëy!” Hoaâng hêåu noái. “Bêy

giúâ, úã àêy, chaáu thêëy àoá, têët thaãy cuöåc chaåy cuãa

chaáu chó àuã àïí cho chaáu giûä yïn võ trñ. Nïëu chaáu

muöën àïën àûúåc núi khaác, chaáu phaãi chaåy ñt nhêët

cuäng nhanh gêëp àöi nhû thïë.”2

Lewis Carroll hùèn àang chïë nhaåo thïë giúái vúái nhõp söëng höëihaã ngaây nay, nhõp söëng luön thuác giuåc chuáng ta nhanh húntòm kiïëm nhiïìu hún bùçng nhiïìu hún. Nhûng nhû Alice nhêånthêëy, chuáng ta tùng töëc, chuáng ta kiïåt sûác maâ khöng ài àïënàêu caã. Voâng quay cuãa cuöåc söëng hiïån àaåi àaä cuöën chuáng tavaâo voâng xoaáy khöng thûúng tiïëc, chuáng ta chaåy möîi luác möåtnhanh hún, nhûng chuáng ta khöng bao giúâ àïën bïën búâ haånhphuác. Giöëng nhû luác ta chaåy úã maáy têåp chaåy, chuáng ta vaä möìhöi, chuáng ta mïåt nhoaâi, thïë nhûng chuáng ta vêîn úã nguyïnmöåt chöî.

Nhõp söëng höëi haã chó àem laåi cho chuáng ta aão giaác töëc àöå.Giöëng nhû trong khu vui chúi giaãi trñ, ài xe töëc àöå löån voângthêëy dïî súå vaâ thñch thuá thïë, nhûng noá chùèng àûa chuáng ta àiàêu caã.

Nïëu tùng töëc khöng àûa chuáng ta àïën àêu, thò chêåm laåi coáthïí àûa ta àïën moåi núi. Traái hùèn vúái quan niïåm chung, ñt laåihoáa ra nhiïìu. Chó bùçng caách têåp trung vaâo möåt vaâi àiïìu quan

221

troång vaâ thiïët thûåc, xua ài nhûäng lo lùæng vúái haâng àöëng nhûängàiïìu chaã àêu vaâo àêu, thò coá thïí chuáng ta tòm àûúåc haånhphuác. Chó khi laâm ñt hún thò ta múái coá thïí söëng nhiïìu hún. Chókhi theo àuöíi phûúng caách nhiïìu hún tûâ ñt hún, ta múái hoaânthaânh sûá mïånh cuãa caá nhên ta.

Chuáng ta àaä chûáng kiïën rùçng nhiïìu hún vúái ñt hún laâ nguyïntùæc êín sau nhûäng thaânh tûåu tuyïåt vúâi trong kinh doanh, kinhtïë, khoa hoåc, vaâ cöng nghïå. Khêíu hiïåu cuãa thaânh cöng laâ têåptrung, choån loåc vaâ caách tên.

Phûúng thûác 80/20 chuyïín hoáa cuâng nguyïn tùæc àoá vaâocuöåc söëng chuáng ta. Chuáng ta khöng viïåc gò phaãi thûâa nhêåncaái thuá kyâ cuåc hiïån taåi – caái thuá maâ chùæc chùæn seä tröng kyâ quaáivaâ buöìn cûúâi vúái ngûúâi xem trong vaâi thêåp kyã túái – coá àûúåcnhiïìu hún tûâ nhiïìu hún. Coá nhiïìu hún tûâ nhiïìu hún laâ àiïìungöëc nghïëch. Noá phung phñ tiïìm lûåc con ngûúâi. Noá xuác phaåmàïën trñ thöng minh vaâ kheáo leáo cuãa con ngûúâi. Noá phuã nhêånbêët kyâ sûå kiïím chûáng khaách quan naâo vïì tiïën böå xaä höåi. Coánhiïìu hún tûâ nhiïìu hún chó laâ möåt giêëc möång ûúát aát cuãa lúáptreã lêìm laåc.

Àïí tòm àûúåc yá nghôa trong cuöåc àúâi, chuáng ta phaãi tûúângtêån chñnh chuáng ta: xaác àõnh möåt vaâi thûá maâ chuáng ta quantêm, nhûäng gò maâ chuáng ta muöën yïu thûúng vaâ dêng hiïën,nhûäng viïåc maâ chuáng ta gioãi giang vaâ hûáng thuá. Sau khi tòmàûúåc nhûäng àiïìu àoá, moåi thûá khaác àïìu laâ khöng quan troång.Maän nguyïån vaâ taåo ra haånh phuác nhiïìu hún tûâ ñt hún, chuángta coá thïí boã qua möåt caách an toaân caái thuá kyâ cuåc lùæm phiïìnhaâ do giaãi phaáp nhiïìu hún tûâ nhiïìu hún vaâ “Nhanh lïn nûäa!Nhanh lïn nûäa!”.

222

Nhûngphûúng thûác 80/20

vêîn àoâi hoãisûå nöî lûåc…

Trong cuöën saách naây, töi àaä àïì xuêët möåt löëi ài trongcuöåc söëng khön ngoan vaâ khöng phaãi lo lùæng gò,

möåt caách thûác dïî daâng hún ài àïën thaânh tûåu vaâ phaát triïínnùng khiïëu baãn thên. Nhiïìu hún tûâ ñt hún dïî laâm hún gêëp böåicaách nhiïìu hún tûâ nhiïìu hún.

Tuy nhiïn úã möåt khña caånh naâo àoá, phûúng thûác 80/20 khoáhún. Khoá bùæt àêìu hún. Búãi vò têët caã nhûäng giaã àõnh cuãa thïëgiúái hiïån àaåi xö àêíy chuáng ta theo hûúáng nhiïìu laâ nhiïìu, coáàûúåc nhiïìu hún tûâ nhiïìu hún, chuáng ta cêìn coá sûå tûå tin vaâquyïët têm àïí rúâi boã àaám àöng àoá.

Àïí tûâ boã caách nhiïìu hún vúái nhiïìu hún chuyïín sang nhiïìuhún vúái ñt hún àoâi hoãi ñt sûác lao àöång hún vaâ gùåt haái haånhphuác vaâ thaânh tûåu nhiïìu hún, tuy nhiïn noá cuäng àoâi hoãi möåtmûác àöå can àaãm vïì trñ tuïå naâo àoá. Chuáng ta phaãi tûâ boã cöëi xayguöìng thúâi hiïån àaåi vaâ thöi khöng laâm nhûäng gò nhûäng ngûúâiàêìy tham voång khaác àang laâm. Chuáng ta phaãi loaåi boã caáchnhiïìu hún thò phaãi nhiïìu hún vaâ nhiïìu hún vúái nhiïìu hún.Chuáng ta phaãi tòm ra úã àêu ñt coá thïí trúã thaânh nhiïìu vaâ àaánhvaâo àoá khi baån beâ vaâ àöìng nghiïåp nghô ta dúã húi.

Töi daám àoaán laâ giúâ àêy baån àaä tin vaâo ñt laâ nhiïìu vaâ nhiïìuhún tûâ ñt hún röìi. Nhûng àoåc cuöën saách naây seä laâ vö duång nïëubaån khöng bùæt àêìu xûã sûå möåt caách khaác ài.

223

Albert Einstein noái rùçng moåi vêën àïì cêìn phaãi laâm cho noácaâng àún giaãn caâng töët, chûá khöng phaãi laâ laâm noá àún giaãnhún thöi. Phûúng thûác 80/20 laâm moåi àiïìu dïî daâng hïët mûáccoá thïí, chûá khöng phaãi dïî daâng hún. Trïn hïët, àïí taåo dûångcuöåc söëng - thûåc hiïån biïån phaáp seä dêîn àïën cuöåc söëng töëtnhêët baån coá thïí taåo nïn àûúåc – àoâi hoãi möåt söë nöî lûåc múái vaâkhaác hùèn. Nïëu khöng chuáng ta seä laâ nhûäng ngûúâi maáy vaâ cuöåcsöëng khöng àaáng àïí mêët cöng taåo dûång.

Tuy nhiïn nöî lûåc khöng coân laâ nöî lûåc khi noá àûúåc ûúác voångvaâ tònh yïu dêîn dùæt. Thûúâng, chuáng ta khöng àûúåc ûúác voång,cuäng khöng phaãi nhûäng gò ta yïu mïën dêîn dùæt, maâ laâ aãnhhûúãng nùång nïì cuãa töåi löîi, lo êu hay böín phêån chi phöëi. Böínphêån, nhû John Fowles viïët, “phêìn lúán bao göìm sûå nguåy taåorùçng nhûäng thûá chùèng ùn nhêåp gò laâ vö cuâng quan troång.” Böínphêån laâm phñ hoaâi nùng lûúång cuöåc söëng. Têët caã nhûäng thaânhtûåu vô àaåi cuãa con ngûúâi khöng phaãi do böín phêån chi phöëi, maâlaâ do sûå say mï.

Cuöåc söëng cuãa chuáng ta thuá võ vaâ giaá trõ nhêët khi chuáng taàûúåc dêîn dùæt búãi möåt vaâi àiïìu laâm chuáng ta hûáng thuá. Nïëuchuáng ta khöng hûáng thuá, thò chùèng ñch gò. Nïëu chuáng ta khöngphaãi laâ chñnh mònh, thò cuöåc söëng cuãa chuáng ta chaã coá gònhiïìu. Tuy nhiïn, nïëu chuáng ta hûáng thuá vaâ laâ chñnh mònh, seäkhöng coá giúái haån vïì haånh phuác vaâ thaânh tûåu cuãa chuáng ta.

Quan àiïím êín sau phûúng thûác 80/20 laâ möåt thïë giúái núitêët caã chuáng ta laâ nhûäng caá nhên, chõu traách nhiïåm vúái chñnhmònh khaám phaá vaâ vui thuá võ trñ àöåc nhêët cuãa chuáng ta trongvuä truå, àïí laåi sau lûng nhûäng höìi ûác àeåp àeä, nhûäng àûáa conhaånh phuác, hay möåt bûúác tiïën vïì nghïå thuêåt, khoa hoåc, vùnhoåc hay dõch vuå cho ngûúâi khaác.

224

Àiïìu àaáng súå khi nhêån ra rùçng phêìn lúán cuãa cuöåc söëng laânhûäng thûá khöng quan troång vaâ hêìu hïët nhûäng viïåc ta laâm laâkhöng àaáng vúái chuáng ta. Têët nhiïn chuáng ta khöng nïn nhònxuöëng nhûäng nhiïåm vuå trêìn tuåc cuãa cuöåc söëng: nhû giùåt giuä,rûãa cheán, nhu cêìu kiïëm söëng. Àiïìu quan troång laâ laâm thïë naâovaâ taåi sao chuáng ta laåi laâm nhûäng viïåc ta àang laâm. Bêët kyâàiïìu gò mang laåi yá nghôa cho cuöåc söëng cuãa chuáng ta hay haånhphuác àïìu quñ giaá. Nhûng àïí tröi daåt bêët àõnh suöët cuöåc àúâi,khöng biïët àïën haånh phuác, hay laâm cho ngûúâi khaác haånhphuác, khöng nhêån ra nhûäng gò töët nhêët maâ chuáng ta coá thïívûún túái àûúåc - thêåt phung phñ thay!

Àuáng vêåy, cêìn möåt ñt nöî lûåc àïí ài theo con àûúâng 80/20 -baån khöng cêìn quan àiïím 20/20, maâ baån cêìn quan àiïím 80/20. Vêng, noá àoâi hoãi möåt thaái àöå khaác hùèn. Vêng, baån phaãiàûáng taách khoãi àaám àöng. Vêng, baån phaãi loaåi boã súåi dêy xñchkhoá chõu cuãa qui ûúác hiïån àaåi. Vêng, noá àoâi hoãi haânh àöång.Nhûng baån laâm àûúåc maâ. Quyïët àõnh ngay bêy giúâ baån seä laâmàûúåc. Haäy bùæt àêìu ài! Möåt khi baån àaä baám àûúåc noá röìi, thòdûúâng nhû noá laâ caách dïî nhêët trong têët caã.

Nïëu khöng haânh àöång, baån cuäng coá thïí thñch thuá vúái cuöënsaách naây, nhûng niïìm vui àoá choáng phai taân. Mong ûúác trongthêm têm töi laâ baån seä coá nhûäng haânh àöång ñt vaâ nhoã thöi,nhûng àõnh hûúáng roä raâng, nhûäng haânh àöång maâ seä chuyïínbiïën cuöåc àúâi baån, laâm cho haånh phuác cuãa baån dêng traâo vaângêåp traân nhûäng ngûúâi quanh baån, nhûäng ngûúâi baån yïumïën. Àïí cho haånh phuác sinh söi, haäy bùæt àêìu möåt vaâi haânhàöång àoá ngay bêy giúâ.

225

Chuá thñch

C H Û Ú N G 1

1. Söë liïåu tûâ àiïìu tra dên söë vaâo 21-4-1991 liïn quan àïën nûúác Anhmaâ thöi (khöng bao göìm caác quöëc gia coân laåi cuãa Liïn hiïåp Vûúngquöëc Anh) trïn website www.citypopulation.de

2. Taåp chñ Economist, 27 thaáng 11 nùm 1993, tr. 33.

3. Taåp chñ Economist, 17 thaáng 7 nùm 1993, tr. 61

4. Stanley Milgram (1967) “Vêën àïì cuãa thïë giúái nhoã beá,” Têm lyá hoåcthúâi nay, Cuöën 2, tr. 60-67.

5. Malcom Gladwell (2000) The Tipping Point: How little things can

make a big difference, NXB Little, Brown, Boston.

C H Û Ú N G 2

1. Töi rêët biïët ún öng Douglas Adams quaá cöë vïì nhûäng vñ duå naây.XemDouglas Adams (2002) Sûå hoaâi nghi cuãa chuá caá höìi: Quaá giang

lïn Thiïn haâ lêìn cuöëi, NXB Harmony, New York

2. Nïëu baån àaánh giaá cao chuáng

3. Àêy coá nghôa laâ khöng coá àiïån thoaåi di àöång, maáy nhùæn tin, email,hay nhûäng thûá laâm phên têm khaác, àùåc biïåt khöng coá nhûäng thûáliïn quan àïën cöng viïåc.

C H Û Ú N G 3

1. Theodore Zeldin (1995) Lõch sûã riïng tû cuãa Nhên loaåi, NXBHarperCollins, New York.

C H Û Ú N G 4

1. Thñ duå: sûã duång phûúng phaáp traánh thai, chûa noái àuáng hay sai,noá cuäng ài ngûúåc laåi lúåi ñch àöëi vúái gen cuãa chuáng ta.

226

C H Û Ú N G 6

1. Xem Martin E P Seligman (2003) Haånh Phuác Àñch Thûåc: Sûã duångTêm lyá Tñch cûåc múái àïí Nhêån biïët Tiïìm nùng cuãa Baån nhùçm Thaânhtûåu cao hún, NXB Nicholas Brealey, London.

2. Joe Dominguez vaâ Vicki Robin (1992) Tiïìn baåc vaâ Cuöåc söëng cuãaBaån: Chuyïín biïën Quan hïå bùçng Tiïìn baåc vaâ Àaåt àïën sûå Àöåc lêåp vïìTaâi chñnh, NXB Viking Penguin, New York. Phêìn toám tùæt cuöën saáchdaâi 25 trang sinh àöång cuãa Clare Moss vaâ Laurence Toltz àùng trïnwww.simpleliving.net/ymoyl/fom-about-summary.asp hoùåc xemwebsite www.simpleliving.net.

C H Û Ú N G 7

1. Nïëu thêëy phên vên, tham khaão Seligman, sàd, tr. 189-195.

2. Xem Martin E P Seligman (1991) Chuã nghôa Laåc quan Thöng thaái,NXB Knopf, New York.

C H Û Ú N G 9

1. Viktor E Frankl (1946, 1984) Sûå Tòm Kiïëm YÁ Nghôa Cuãa Nhên Loaåi,NXB Washington Square Press, New York.

2. Vúái tûâ “khöng laäng phñ” töi muöën noái vïì tiïët kiïåm vaâ vò thïë chuángta phaãi hïët sûác choån loåc haânh àöång cuãa mònh.

Chûúng 10

1. Caác baãng biïíu chó coá thïí nhên baãn cho muåc àñch sûã duång caá nhênchûá khöng phaãi àïí baán.

2. Lewis Carroll (1872) Through the Looking Glass, vaâ What Alice found

there, NXB MacMillan, London. Xem tuyïín têåp Penguin Classics cuãaLewis Carroll (1998) Alice’s Adventures in Wonderland vaâ Throughthe Looking Glass, NXB Penguin, London, tr.141-143.

227

Lúâi caãm taå

YÁ tûúãng vïì möåt cuöën saách àún giaãn, tûå hoåc dûåa trïnnguyïn lyá 80/20 laâ cuãa riïng Laurence Toltz vaâ

Nicholas Brealey. Steve Gersowsky cuäng coá cöng trong viïåckhuyïën khñch töi viïët möåt cuöën saách maâ moåi ngûúâi coá thïí àoåcàûúåc.

Töi vö cuâng biïët ún Laurence Toltz vïì nhûäng phï bònh vaâàöång viïn cuãa anh êëy trong suöët chùång àûúâng. Anh êëy àaädaânh rêët nhiïìu thúâi gian ñt oãi cuãa mònh vaâ phêìn lúán yá tûúãngcuãa anh êëy àaä àûúåc àûa vaâo cuöën saách. Möëi khñch lïå duy nhêëtcuãa anh êëy laâ giuáp àöåc giaã söëng möåt cuöåc söëng troån veån vaâ töëtàeåp hún, khöng bõ mùæc phaãi sûå caám döî vêåt chêët cuãa “nhiïìuhún” quaá û phöí biïën vaâ tai haåi thúâi nay. Baãn thên Laurencelaâ möåt taác giaã, vò thïë chuáng ta cuâng mong chúâ àûúåc àoåc nhûängcuöën saách tuyïåt vúâi cuãa anh.

Töi cuäng àaä nhêån àûúåc nhûäng quan àiïím, yá kiïën àoáng goápvaâ phï bònh rêët giaá trõ trong quaá trònh biïn soaån tûâ TomButler-Bowden, ngûúâi àaä àûa Nguyïn lyá 80/20 vaâo cuöën saáchrêët hay cuãa öng 50 Àiïín hònh vïì tûå hoåc cuäng àaä khñch lïå töiviïët phêìn tiïëp theo.

Möåt ngûúâi khaác coá aãnh hûúãng rêët nhiïìu àïën töi laâ JonathanYudelowitz, möåt nhaâ têm lyá hoåc vaâ tû vêën kinh doanh. Jon vaâtöi luác àêìu àõnh viïët chung cuöën saách naây vaâ khaá nhiïìu nhûäng

228

yá tûúãng vïì têm lyá úã àêy xuêët phaát tûâ hiïíu biïët sêu sùæc cuãaanh. Jon laâ möåt nhaâ tû vêën têìm cúä thïë giúái, chuyïn höî trúå caácGiaám àöëc àiïìu haânh vaâ àöìng sûå cuãa hoå cuâng laâm viïåc àïí chiïënthùæng trong caånh tranh.

Baãn thaão cuãa cuöën saách naây – öì, khaá laâ nhiïìu baãn thaão, baånkhöng tûúãng tûúång àûúåc viïët möåt cuöën saách ngùæn vaâ àún giaãnkhoá àïën mûác naâo àêu – àaä àûúåc nhiïìu ngûúâi baån cuãa töi chúâàúåi vaâ xem xeát rêët kyä. Töi biïët ún têët caã hoå. Töi muöën àùåc biïåtàïì cêåp àïën Andy Costain, Mary Saxe-Falstein, Juliet Johnson,Penelope Toltz, Robin Field, Chris Eyles, Matthew Grimsdale,Anthony Rice, vaâ Jamie Reeve. Xin àùåc biïåt caãm ún nhûängngûúâi baån vaâ trúå lyá cuãa töi Aaron Calder, ngûúâi àaä giuáp töinhûäng viïåc vö cuâng quan troång àöëi vúái cuöën saách.

Nhaâ phï bònh maånh meä nhêët cuãa töi chñnh laâ Nicholas Brealey,vaâ möåt cuöën saách hay hún àaä àûúåc töi luyïån tûâ ngoån lûãa goápyá cuãa anh. Xin àûúåc tùång nhûäng boá hoa àïën Angie Tainsh vaâVictoria Bullock vïì nhûäng viïåc laâm xuêët sùæc cuãa hoå vïì quanniïåm vaâ caách thûác quaãn baá cuöën saách naây, xin àùåc biïåt caãmún Sally Lansdell àaä biïn têåp, trònh baây caác hònh minh hoåa, vaâkiïën thûác baách khoa vïì giao thöng cuãa cö úã Bedrock.

Cuöëi cuâng xin caãm ún rêët nhiïìu àöåc giaã cuãa nhûäng cuöënsaách trûúác cuãa töi àùåc biïåt laâ àöåc giaã cuöën Nguyïn lyá 80/20,

nhûäng ngûúâi àaä chia seã cuâng töi vïì caách thûác nhûäng cuöënsaách àoá giuáp cho cuöåc söëng cuãa hoå nhû thïë naâo. Nhûäng àiïìuàûúåc ruát ra tûâ kinh nghiïåm àoá àaä àûúåc àûa vaâo àêy àïí nhûängàöåc giaã múái khaác cuäng coá thïí chia seã. Nïëu caác baån coá bêët kyâgoáp yá naâo cho cuöën Söëng theo phûúng thûác 80/20 xin haäyemail theo àõa chó richardjohnkoch@aol.com.

229

SÖËNG THEO PHÛÚNG THÛÁC 80/20

Richard Koch

Ngûúâi dõch: Huyânh Tiïën Àaåt

Chòu traùch nhieäm xuaát baûn: Ts. Quaùch Thu Nguyeät

Bieân taäp: Thaønh Nam

Bìa: Thuøy Trinh

Söûa baûn in: Phaïm Nguyeãn

Kyõ thuaät vi tính: Mai Khanh

NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ161B Lyù Chính Thaéng - Quaän 3 - Thaønh phoá Hoà Chí Minh

ÑT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973

Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn

Website: http://www.nxbtre.com.vn

CHI NHAÙNH NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ TAÏI HAØ NOÄI20 ngoõ 91, Nguyeãn Chí Thanh, Quaän Ñoáng Ña - Haø Noäi

ÑT & Fax: (04) 7734544

E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn