Shiromani Gurmat Chetna August - September

51

description

ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਦਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਲੋ ਹਰ ਮਹੀਨੇ "ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਮਤਿ ਚੇਤਨਾ" ਮੇਗਜੀਨ ਹਰ ਘਰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਤੁਸੀ ਵੀ ਇਹ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਮੰਗਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਇਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਲਈ 300 ਰੁਪਏ ਇਕ ਸਾਲ ਲਈ ਜਾ ਜੀਵਨ ਭਰ ਲਈ 2500 ਰੁਪਏ "ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਮਤਿ ਚੇਤਨਾ" ਦੇ ਬੈਂਕ ਅਕਾਉਂਟ ਨਂਬਰ - A/c - 07541100000521 ਪੰਜਾਬ ਆਂਡ ਸਿੰਧ ਬੈਂਕ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬ੍ਰਾਂਚ ਵਿਚ ਚੰਦਾ ਜਮਾ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸਾਨੂ ਸੁਚਿਤ ਕਰੋ ਤਾ ਜੋ ਏ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਤੁਹਨੂ ਘਰ ਬੇਠੇ ਡਾਕ ਰਹੀ ਭੇਜ ਸਕੀਏ | (Contact) 98780 -11670

Transcript of Shiromani Gurmat Chetna August - September

sMpwdkI

--- qqkrw ---

mu`K sMpwdk: ipRM. privMdr isMG ^wlsw (luiDAwxw)

sih sMpwdk: iekvwk isMG p`tI(AMimRqsr)

pRbMDkI sMpwdk : bIrieMdr isMG Kwlsw(luiDAwxw)

kwnUMnI slwhkwr: gurijMdr isMG swhnI(AYfvokyt)

sMpwdk, Cwpk Aqy pRkwSk privMdr isMG Kwlsw ny gurmiq AkYfmI bwrn pitAwlw qoN zwrI kIqw[ CpIAW rcnwvW qy lyKW nwl sMpwdkI borf dw sihmq hoxw zrUrI nhIN hY[

sih sMpwdk: lYkcrwr lKivMdrpwl isMG(kUm klW)

sb-AwiPs: L-2/28, joD ngr, sulqwn ivMf rof, AMimRqsr [

suJwA Byjx dw pqw: SoRmxI gurmiq cyqnwAwiPs : gurmiq AkYfmI, bwrn, srhMd rof, pitAwlw[

is`K isDWqW Aqy pMQk ivcwrDwrw dw pihrydwr mwisk p`qr

SHIROMANI GURMAT CHETNA

mobwiel: 98780-11670

SoRmxI

gurmiq cyqnwgurmiq cyqnwgurmiq cyqnwgurmiq cyqnwwww.facebook.com/GurmatChetna Read Online : www.issuu.com/ShiromaniGurmatChetna

kI is@K Ejy vI iehI socdy hn,

kI EsIN Ezd h~? mugl kl qoN bEd Ezd is@K rj kiem krn vly mhn woDy bb bMd

isMG bhdr ny pMjb iv@c "nnkShI is@k zrI kIq sI| ijs aupr sRI gurU nnk dyv jI Eqy sRI gurU goibMd isMG jI d nm EMikq sI| bMdeI qy q@q Kls donoN is@K DiVE~ dI EpsI KnzMgI Eqy in@j pRsqI d lh lYNidE~ CyqI hI mugl~ ny pMjb qy muV kbz kr ilE|

is@K Eqy is@KI nUM mukaux dy mnsUby nl id@lI, lhOr qy srhMd dy hkm~ ny is@K~ dy isr~ dy mu@l r@Kky Em lok~ nUM is@K~ d iSkr krn dI Ku@lH dy id@qI| ijs krky hux is@K~ leI isr Cupaux jMgl~ qoN ielv hor koeI shr nhIN sI|

dUjy psy EpxI jn nloN v@D ipEry is@K gurDm~ d pRbMD kys rihq mhMq~ qy sDUE~ ny sMBl ky is@KI mirEd qy is@K isD~q~ d Gx krn SurU kr id@q| aunH~ ny gurU sihbn dI d@sI isD~qk is@iKE Eqy is@K dy inE~rypn dI ivcrDr nUM jVHoN v@f ky is@KI Drm nUM ihMdU Drm d EMg bx ky is@K gurDm~ dI EMdrUnI mirEd ihMdU mMdr~, m@T~, fyirE~ iv@c bdl id@qI| iesy kl dOrn is@K Drm EMdr fyrvd d jnm hoieE Eqy pRPu@lq hoieE| iehI auh sm~ sI jdoN EnmqI gRMQ~ iv@co ilKq~ iek@qr krky keI qrH~ dy nvyN gRMQ kiem krn d wqn hoieE|

ies qrH~ mugl~ ny is@K Eqy kys rihq mhMq~ sD~ ny is@KI nUM mukaux dy auprly ErMB kr id@qy| Q~ Q~ qy fyry kiem kIqy rjBg dy llcI mugl ieh g@l jx gey sn ik ihMdusqn dI DrqI qy kyvl qy kyvl ie@ko ie@k mrSl kOm 'is@K kOm" hI hY jo aunH~ nl tkr kr skx dI smr@Q r@KdI hY qy rjBg qy kbz ho skdI hY| dUjy psy iPrk-pR@sq ihMdU qy mhMq~, sD~ ny is@KI dy ies bUty nUM EMdroN EMdr C~gx dy leI iesdI v@KrI pihcx muk ky ihMduqv dy eyjMfy ik "is@K Drm nUM ihMdU Drm EMdr jzb kr id@q jvy" auqy Eml krn SurU kr id@q|

mhrj rxjIq isMG dy smyN is@K~ ny mugl nUM q~ KdyV id@q pr ihMdusqn dy ihMdU nUM rjBg dy brbr d BeIvl bxky EpxI suqMqr qy E@frI is@K isD~qk soc nUM sMn lgaux d mOk vI dy id@q| ijs sdk mhrj rxjIq isMG dy rj kl mOky is@KI isD~q~ qy is@K dI E@frI soc d bolbl n ho sikE| sgoN mhrj rxjIq isMG d rjBg vI ihMdU fogirE~ qy EMgryz~ dI imlI Bugq nl EpsI KnjMgI Eqy Pu@t dI ByNt cVH igE| EMgryz ny mOk qV ky pihl~ qoN hI CotIE~ CotIE~ irEsq~ iv@c vMfy qy tu@kVy ho cu@ky ihMdusqn nUM Epxy EiDkr iv@c lYx SurU kr id@q sI | sm~ pky pMjb dI DrqI qoN mhrj rxjIq isMG dy rjBg

sih sMpwdk: BweI jYdIp isMG (PgvwVw)

SRomxI gurmiq cyqn | 1 | Egsq/sqMbr 2013

êkI EsI Ezd h~? ..............................1

êjpu jI sihb(lVIvr).........................4

êpRxI eyko nmu iDEvhu (Sbd ivcr)........5

êgurduEry (is@K rihq mirEd)...............8

êismrn d inSn................................9

êsMq iBMfr~vilE~ nl EKrI mulkq......10

êis@K~ nUM mIfIey iv@c srdrI kiem..........13

êEA E@qvdI sry hI bx jeIey (kivq)..14

êigEnI blvMq isMG nMdgVH nl ivSyS.....15

êis@K qy muslmn rl j~dy q~ pMjb dI vMf.18

êsrkrI eyjMsIE~ d rol.......................20

êlUM-kMfy KVHy krn vly hn Qxydr surjIq.24

êniSE~ iv@c ruVdI jvnI nUM...................25

êis@K stUfyNts PYfrySn ik@QoN ik@Qy [email protected]

êgurmiq isKleI kyNdr [email protected]

êis@K pMQ d hirEvl dsq.................28

êis@K~ nl ivsh Gq...2.....................30

êbxI q~ gvhu gurU kyrI ...2..................33

êEnMdpur d mq...2............................35

êDrm Eqy rjnIqI dI s~J....................37

Eqy is@K irEsq~ d Kur Koj imt id@q igE| EMgryz ny bcIE~-KucIE~ is@K irEsq~ nUM vI EisDy qOr qy Epxy EiDkr 'c lYx qoN bEd is@K~ dy EMdrUnI msilE~ iv@c dKl EMdzI ies leI jrI r@KI q~ jo is@K ienH~ msilE~ iv@c aulJdy rihx Eqy kdy vI ie@k ju@t ho ky SkqISlI rjnIiqk qkq (Kls rj) dI soc nUM auzgr n kr skx|

is@K gurduEirE~ dy pRbMD iv@c EMgryz~ dI dKl-EMdjI ny "gurduEr suDr lihr" nUM jnm id@q| EQh kurbnIE~ qoN bEd jdoN is@K~ ny EMgyrz~ qoN gurduEr pRbMD Ezd krv ky ies nUM srkrI dKl EMdzI qoN mukq krvieE q~ is@KI isD~q~ nUM EMdroN-EMdr Kor~ laux vly ihMduqv ivcrDr dy mu@KI mhqm g~DI ny isEsI pYNqV bdilE~ qy ikh "is@K~ ny EMgryz~ qoN gurduEr pRbMD Ezd krvky Brq dI EzdI dI pihlI jMg ij@q leI hY" audoN is@K vI k~grs nl Brq EzdI dI jMg iv@c ku@d pey | is@K EgUE~ dI kmzorI ieh rhI ik aunH~ EMgryz~ nUM kdy vI ieh Eihss nhIN krvieE ik auh Brq d btvr nhIN chuMdy | mhqm g~DI qy pMifq nihrU ny is@K~ nUM Brq EzdI dI vMf iv@c ih@sydr bx ilE Eqy is@K qy muslmn doh~ mrSl kOm~ EMdr nPrq d bIz bIj id@q | hl~ik EMgryz is@K~ nUM v@KrI kOm vjoN mnq idMdy sI Eqy ihMdusqn dI qksIm iv@c ihMdU, muslmn~ qy is@K~ nUM brbr d BeIvl smJdy sn| pr is@K EgUE~ EMdr ihMduqv d mulMm ciVE hox krn hmyS ieh hI r@t lgauNdy rhy ik ihMdu hmry bVy BeI hYN EMgryz Brq C@fx EsIN jo ku@J vI lYx hY auh ihMdusqn psoN hI lv~gy | is@K~ dI nliek lIfriSp ny ihMduE~ qy muslmn~ v~gUM Ezd is@K rj dI vklq krnI bMd kr id@qI| Pl srUp is@K~ d ihMduBrq nl rlyv~ ho igE| in@jI muP~d~ iv@c iGry is@K EgU pMQ dy ih@q~ nUM C@fx dy DrnI ho gey| EMgryz ny ienH~ is@K EgUE~ nUM smJaux dI koiSS kIqI sI ik qusIN ihMdu nUM gulm vyiKE hY Ezd nhIN? (ies leI EsIN quhnUM v@Kr iK@q dyx nUM iqEr h~) mstr qr isMG ny piksqn d JMf pV ky muslmn, is@K ivclI hmdrdI dI s~J nUM Klyr ky r@K id@q| 1947 iv@c Brq q~ Ezd ho igE pr is@K~ nUM kI imilE auh EMgryz dI gulmI qoN ihMduqv dI gulmI d iSkr ho gey| ihMdU rjBg sMBldy hI EzdI qoN pihl~ is@K~ nl kIqy vEdy qoN sP mukr gey| hl~ik mhqm~ g~DI ny ikh sI ik kgrs is@K BeIcry nl q~ ik iksy iek ivEkqI nl vI ivSvsGq nhIN krygI? jy ausny Eijh kIq q~ auh EpxI mOq Ep hI mr jvygI| ieh Et@l s@c hY E@j v~gU is@K lIfr~ ny ihMduqv aupr EMnHy ivSvs krn is@K~ nUM Epxy Gr br C@f ky audoN srh@doN pr jx ipE qy Psd~ d mu@F b@ijE, KUn Krb hoieE, EpxI jn nloN v@D ipEry gurDm qoN hmyS~ leI iv@CVn ipE, Epxy Gr br ziedd~ C@f ky GroN by Gr hox ipE|

dUjI s@cI g@l ieh hY ik is@K lIfr EMdroN q~G qy is@KI jzb r@Kx dy bvjUd Epxy Ep nUM ihMduqv d EMg mMnx l@g pey sn| ieh hI soc E@j vI is@K~ dy ie@k v@fy ih@sy iv@c BrU hY, jo ik is@K kOm leI ie@k Kqrnk ruJ~n hY| E@j vI rvieqI is@K iesy rh qy cldy nzr E rhy hn Eqy gulmI dy sMgl~ iv@c idn-b-idn hor jkVy j rhy hn| ihMd pik dI vMf vyly lhU luhn hoeI is@K kOm nUM Ezd ihMd Brq ny zriem pyS (pysvr muzirm) krr dy id@q| pMQk j@QybMdI SRomxI EklI dl dy EgU Epxy rznIiqk Biv@K leI, ihMdU hukmrn dI pING auqy cVH ky isEsI qkq dy hulry lYx l@g pey| is@K bolI dy EDr qy kurbnIE~ dy ky pMjbI sUby dI mMg mnv q~ gey pr jMmU kSmIr, ihmcl qy hirEx dy pMjbI boldy ielky hmyS~ leI h@QoN gv bYTy | is@K~ nUM jMmU kSmIr qy ihmcl iv@c p@ky qOr qy vsx, zmIn KrIdx dy h@k qoN vI v~J kr id@q igE| ijs krky pMjbI sUb hmyS~ vsqy B@eIE-sQn bxn qoN rokx leI is@K ku@J vI krn qoN Esmr@Q ho gey| ault is@K pMjb EMdr bhuigxqI iv@c hox dy bvjUd vI ie@k Ezd kOm vjoN iv@crn qoN v~Jy ho gey| ihMdU iPrk-pR@@sq dI ieh ie@C ik is@K~ nUM rjnIiqk, Drimk Eqy EriQk qOr qy muQj r@iKE jvy, hmyS~ kiem rhI| dUjy psy jdoN ihMd pik dI vMf qoN bEd pihlI vyr ihMdu k~grs nUM hkUmqI s@q qoN l~By krn qoN EklIE~ ny SmUlIEq kIqI q~ audoN ieh ihMd k~grs/EklI duSmxI d dubr mu@F b@j igE| ihMd k~grsI soc ny is@K~ nloN EklIE~ nUM nKyVn dI nIqI Drn kridE~ keI kUtl nIqIE~ Eqy dE pyc Kyfy, is@K EgUE~ nUM aucIE~ pdvIE~ vI id@qIE~ qy nl nl is@K~ iKlP fyrvd nUM pRPu@lq hox dI Ku@lI CUt dy id@qI| EklI hmyS~ hI k~grs nUM D@ky qy ivqkry d doSI grdn ky is@K~ dI k@tV duSmx jmq jnsMG (Bjp) dI mdd nl rj s@q dI pRpqI dI dOV iv@c E@gy lMGx iv@c kmwb huMdy rhy| ijs krky Epxy pMQk rjsI inSny qoN pUrI qrH~ iQVk gey Eqy EklI dl d pMQk eyjMf pUrI qrH~ m@uk id@q| rj s@q qy kbz iPrk-pR@@sq ihMdu prtIE~ dy sihwog nl EklI dl dI srkr vyly 1978 dI ivsKI nUM EMimRqsr 'c inrMkrI is@K tkrE KUnI k~f ny pMjb dy rjsI idRS qy sMq jrnYl isMG iBMf~vilE~ nUM pRg@t kr id@q| 1978 dI ivsKI nUM sMq jrnYl isMG iBMfr~vilE~ EQv dmdmI tksl Eqy EKMf kIrqnI j@Q dy imlvrqx nl "dyh DrI gurU fMm" nklI inrMkrI lihr d m@kU-T@px d dOr ErMB hoieE | sRI Ekl qq qoN j@Qydr igEnI sDU isMG Bor ny hukmnm zrI kIq ik pMjb iv@cly sry inrMkrI Bvn bMd kr id@qy jx pr dUjy psy pMjb dI EklI Bjp pRkS isMG bdl dI EgveI vlI srkr ienH~ inrMkrI Bvn~ dI sur@iKE leI qienq ho geI | iesy dOrn vpry ies KUnI k~f dy Gtn krm iv@c 13 isMG ShId hoey Eqy Enyk~ jKmI hoey| EklI jnsMG (Bjp) dI inE pilk dI EPsrShI ny is@K~ dy kql inrMkrIE~ nUM mjlUm qy is@K~ nUM inrMkrIE~ nl vDIkI krn vlI iDr vjoN pyS kr id@q| ijs krky is@K rjsI idRS auqy auGy is@K pRcrk sMq jrnYl

SRomxI gurmiq cyqn | 2 | Egsq/sqMbr 2013

isMG ^ls iBMfr~vly dI sKsIEq d auBrky Eaux sUBivk sI | EklI dl qy iPrk-pR@sq jnsMG Eqy kgrs nklI inrMkrIE~ dy ihqYSI hox krky inrMkrI m@uKI smyq sry dy sry KUnI k~f dy doSIE~ nUM krnl dI sYSn j@j sRI Er.EYs.gupq ny sP brI kr id@q| ijs krky is@K kOm EMdr zbrd@sq roS qy g@usy dI Bvn pYd hoeI| 1980 'c k~grs ny muV s@q c Eaux qoN bEd ieMdr g~DI ny Er.EYs.EYs. nl p@kI s~J bx leI sI | Er.EYs.EYs. dy p@ky smrQ@k EeI.ey.EYs. tI.EYs. cqrvydI nUM gRih sk@qr inwukq kr id@q| ies qrH~ k~grs qy Er.EYs.EYs. ipElI ny is@K~ dI v@KrI pihcx nMU BrqI pihcx iv@c zjb krn d PYsl kr ilE| pMjb dy is@K EPsr~ nUM l~By krky cIP sk@qr, puils mu@KI, ipRsIpl sk@qr qy hor vI sry pRmu@K mihkimE~ dy mu@KI iPrkpR@sq ihMdu lxy nl sbMDq ley gey| ies zihr ny CyqI hI Epx Esr idKaux SurU kr id@q qy pMjb nUM E@g dI B@TI iv@c JoNk id@q igE| Pl srUp is@K~ d sMGrS rvieqI h@d~ nUM lMG ky grm iKElI ruJ~n dy rUp iv@c pRgt hox l@g ipE| ivsKI mOky hoey 13 isMG~ dy ShIdIE~ dy kql, inrMkrI mu@KI gurbcny d kql, iesy inrMkrI k~f vyly hoey smgm d mu@K mihmn Eqy Edlq mohry doSIE~ dy p@K iv@c sPeI dy gvh ihMd smcr dy mlk ll jgq nriex nUM golIE~ mrky kql krn, sMq jrnYl isMG iBMfr~vilE~ nUM iesy kys iv@c Psaux dy srkrI wqn, isrsy hirExy dy cMdokl~ 'c puils duEr sRI gurU gRMQ sihb jI dy piv@qr srUp, Drimk poQIE~ qy g@fIE~ d sVy jx vrgIE~ Gtnv~ qoN bEd sMq jrnYl isMG iBMfrvilE~ ny Epxy Ep nUM igRPqrI leI pyS kr id@q|

is@K sMGrS dy ies dOr iv@c srkr ny EpxIE~ eyjMsIE~ rhIN Eqy kirMidE~ duEr ihMdUE~ dIE~ h@iqEv~ krv ky srkrI izEdqIE~ ny pYd kIqy is@K sMGrS nUM bdnm krn dy kry SurU kr id@qy| pMjb dIE~ vjb mMg~ sbMDI jdoN vI kyNdrI hukmrn~ nl g@lbq huMdI audoN Er.EYs.EYs. dy krkun qy gRih sk@qr tI.EYn.cqurvydI vI Sml huMdy| ienH~ dI plsI ieh rhI ik bhroN is@K~ nl g@lbq Eqy smJOqy nUM zrI r@iKE jvy Eqy EMdroN ienH~ nUM r@jky ku@to, mro, Kqm kro EQv nslkuSI dI nIqI EpxeI jvy| kyNdrI hkUmq ihMdU jnq shmxy EklI EgUE~ d fty rihx d pRBv qy EklI EgUE~ nUM g@lbq dy Brm jl iv@c Ps ky duibD pYd kr rhI sI| ies dOrn mMdr~ dI byhrumqI is@K~ dIE~ dukn~ qy Drimk EsQn~ nUM E@g~ lgaux ijhIE~ Gtnv~ ny pMjb nUM ihMs dy rh qy qor id@q| dUjy psy is@K~ nl ho rhIE~ vDIkIE~ qy by iensPIE~ ivru@D Evz bulMd krn leI Drmwu@D morcy d EYln ho igE| ies Drmwu@D morcy nUM dbaux leI mugl qy brqnvI rj vyly is@K~ dy Ejmey gey sry hiQEr~ dI ftky ihMd hkumq v@loN vrqo kIqI geI| gYr jmUrIEq kOm~, gYr knUMnI qrIky nl is@K~ nUM kuclx d dOr ErMB hoieE| puils duEr GroN cu@ky by ksUr is@K nOjvn nUM JUTy puils mukbilE~ ivc mr mukaux d Eml SurU kIq igE| is@K nOjvn~ qy BrI qS@dd d dOr Eqy hlk kr dyx d islisl jobn qy pu@j igE| is@K~ qy ho rhy E@iqEcr~ qy zulm~ dI khxI Gr Gr hox l@gI| k~grs qy bI.jy.pI. ny ip@T nl ip@T joV ky is@K Eqy is@KI d KurKoj imtaux dy ierdy Dr ley|

is@K~ qy ho rhy qs@dd nUM b-dlIl gYrq Bry FMg qrIky qy iemndrI nl jvb dyx vlI is@K~ dI ie@ko iek imknqIS sKSIEq sMq jrnYl isMG Kls auBr ky shmxy EeI| sMq jrnYl isMG ny h@k s@c d pihrydr bx ky is@KI h@k~ dI g@l krnI SurU kr id@qI q~ dunIE~ dy is@K~ dI ingh Pkry kOm sMq jrnYl isMG qy it@k geI Eqy is@K EzdI dI mMg ny zor PV ilE| zmIr iv@ky is@K EgUE~ nUM is@K~ dy lIfr vzoN mnq imlxI bMd hox dy iknry j pu@jI | EpxI guEcI hoeI hoNd nUM brkrr r@Kx leI iv@kI hoeI jmIr dy is@K EgUE~ ny (k~grs, Bjp) ihMd hkUmq dI imlI Bugq nl sRI Ekl qq hirmMdr sihb qy POjI hml kIq| PlsrUp Brq dI eykq qy EKMfq d hmyS~ leI Bog paux d mu@F b@J igE Eqy Kilsqn dI pRpqI leI cl rhI lihr kmd~ qoN sVk qy E pu@jI| BrqI Edlq~ Eqy sm@uc rj pRbMD Eqy mIfIE is@K~ ivru@D zihr auglx l@g ipE| is@K nUM E@qvdI grdn ky is@K~ dI dyS BgqI qy S@k pYd kr id@q igE| hkumq is@K EzdI dy sMGrS nUM mukaux leI knUMn dy nm hyT zulm qy qS@dd v@l qur peI | dUjy psy ipMzry iv@c bMd rihx vly qoqy v~gUM is@K EzdI dI hv Bu@l cu@kI gulm mniskq vlI is@K lIfriSp is@K kOm nl hI vYr kmaux dy rh pY geI| is@K nOjvn qy zulm krn JUTy mukbly bxaux Eqy JUTIE~ khxIE~ bxky is@K nOjvn~ nUM jylH~ iv@c bMd krn vly puils krmcrIE~ qy pRSsink EiDkrIE~ nUM v@fy v@fy Ehudy dy ky invzx l@g peI|

jykr vyiKE jvy E@j ie@k is@K nslku@sI qoN bEd muV Pyr 1978 vly dOr d Egz SurU kr id@q igE hY| hux inrMkrIE~ dI Q~ sod, sD ESUqoQ, nUrmihlIey ijhy fyrydr~ Eqy aunH~ dy EnuweIE~ nUM K@drpoS dI srpR@sqI kr rhIE~ BrqI eyjMsIE~ Epxy klvy iv@c lY ky is@K~ leI muV qoN 1984 vly hlq~ nUM pYd kr rhIE~ hn| kI E@j iPr qoN dubr is@K nslku@sI d dOr ErMB ho cu@k hY| ies gl dI ivcr krnI hovygI|

is@K EzdI dI rh qury pMQ pRs@q~, EgUE~ EQv sMGrSSIl pMQk drdIE~ nUM isr joV ky "duibD dUr kro ilvleI" dy gurbxI hukm qy ftky pihr dyx dI sKq loV hY q~ jo is@K nOjvn qy ho rhy qS@dd, zulm dy J@KV nUM T@l peI j sky| jylH~ 'c bMd is@K nOjvn~ dI irheI leI ausrU wqn vI ErMB kIqy j skx|

ipRM: privMdr isMG Klsmo: 98780-11670

[email protected]/PrincipalKhalsa

SRomxI gurmiq cyqn | 3 | Egsq/sqMbr 2013

lVI joVn leI ipCl EMk dyKo:- jIv imldy hn, j~ sMsr dy hor krj huMdy Eidk~ dy jIv ie@Qy E Bugiq igEnu, dieE BMfrix, hn| ivjogu-ivCoV, Ekl purK dI rz iek@Ty huMdy hn| rz Git Git vjih nd|| d auh EMS ijs dI rhIN jIv ivCVdy hn, iv@c iPr ivCV ivCV Eip nQu, nQI sB j kI, j~ koeI hoNd vly pdrQ ns ho j~dy hn| ky Epo EpxI vrI iriD isiD Evr sd|| duie-dovyN| kr-sMsr dI kr| clvih - ie@QoN qur j~dy hn) Eqy sMjogu ivjogu duie kr clvih, cl rhy hn| (jogIE~ iv@c BMfry vsqy (sB jIv~ dy kIqy lyKY Evih Bg || iek mnu@K rsd ilEaux vl huMd hY, krm~ dy) lyKy Enusr (drj-b-drj

ieh Ekl purK dI 'sMjogu' rUp s@q smJ suK-duK dy) C~dy iml rhy hn (jy ieh pd ErQ: Bugiq- cUrm| BMfrix- lvo| dUj vrqaux vl huMd hY, jo wkIn bx jey q~ EMdroN kUV dI kMD tu@t

BMfr vrqaux vlI| Git Git- hryk 'ivjogu' s@q hY)| lyKY-kIqy krm~ dy lyKy j~dI hY) srI iv@c| vjih - vj rhy hn| nd-Enusr| Evih-EauNdy hn, imldy hn| Sbd|(jogI BMfr Kx vyly iek ndI Bg-Epy Epxy ih@sy, Epxy Epxy C~dy| Edysu , iqsY Edysu ||vj~dy hn, jo auhn~ Epxy gl ivc (jogI BMfr vrqauxy vyly hryk nUM drj-Eid EnIlu Enid Enhiq,ltkeI huMdI hY)| Eip-Ekl purK Ep| b-drj C~d dyeI j~dy hn, Ekl purK jugu jugu eyko vysu ||¢©||nQI-n@QI hoeI, v@s ivc| sB -srI dIE~ 'sMjogu, ivjogu' s@q sB jIv~ nUM isRStI | iriD -prqp, vifEeI| isiD- auhn~ dy kIqy krm~ dy lyKy Enusr suK-ErQ: (so, kUV dI kMD dUr krn leI) jogIE~ iv@c E@T v@fIE~ is@DIE~ mMnIE~ duK dy C~dy vrq rhIE~ hn)| kyvl aus (Ekl purK) nUM pRxm kro, jo geIE~ hn| 'isiD' dy EKrI ErQ hn (sB d) mu@F hY, jo su@D-srUp hY, ijs d 'sPlq, krmq'| (E@T is@DIE~ ieh ErQ: (hy jogI ! jy) Ekl purK dI koeI mu@F nhIN (l@B skd), jo ns-rihq hn: Eixm, liGm, pRpqI, pRkmw, srb-ivEpkq d igEn qyry leI hY Eqy jo sd hI ieko ijh rihMd mihm, eIiS@qU, viS@qÍ, kmvsieq| BMfr (cUrm) hovy, dieE ies (igEn-hY||¢©||Eixm-iek ExU (ikxky) ijqn Cot bx rUp) BMfry dI vrqvI hovy, hryk jIv dy Bv: ismrn dI brkiq nl ieh jx liGm-bhuq hI hOly Br d ho jx| EMdr ijhVI izMdgI dI rO cl rhI hY, igEn pYd hovyg ik pRBU sB Q~ BrpUr hY pRpqI - hryk pdrQ pRpq krn dI (BMfr Ckx vyly jy qyry EMdr) ieh ndI qy sB d seIN hY| aus dI rz iv@c jIv smr@Q| pRkmw-suMqqr mrzI, ijs dI vj rhI hovy, qyr nQ Ep Ekl purK ieQy E iek@Ty huMdy hn qy rz ivc hI ie@QoN koeI ivroDq n kr sky| mihm-Epxy hovy, ijs dy v@s iv@c srI isRStI hY, (q~ qur pYNdy hn| ieh igEn pYd hoieE Ep nUM ijqn chy auqn v@f bxaux dI kUV dI kMD qyry EMdroN tu@t ky prmqm lkq nl ipEr krn dI j~c EvygI| qkq| eIiS@qÍ - pRBq| viS@qÍ- dUjy nMU nloN qyrI iv@Q imt skdI hY)| (jog-jog-EiBEs dI rhIN pRpq hoeIE~ Epxy v@s ivc kr lYx| kmvsieq- sDn dI rhIN pRpq hoeIE~ ir@DIE~ ir@DIE~ is@DIE~ nUM auc jIvn smJ lYx km Eidk ivkr~ nUM kbU iv@c r@Kx d ivErQ hn, ieh) ir@DIE~ qy is@DIE~ Bu@l hY| ieh q~ sgoN kurhy lY j~dIE~ hn| bl)| (q~) iksy hor psy KVn vly suEd hn| (iehn~ dI shieq nl jogI lok Em

Evr hor, Ekl purK qoN l~B vl lY Ekl purK dI 'sMjog' s@q qy 'ivjog' s@q jnq auqy dbau p ky aunH~ nUM iensnIEq jx vly| sd-suEd, csky| sMjogu-myl, dovyN (imlky ies sMsr dI) kr nUM cl qoN fygdy hn| Ekl purK dI rz d auh EMS ijs nl rhIE~ hn (Bv, ipCly sMjog~ krky t@br bkI Egly EMk iv@c .........

jpu jI sihblVIvr gurbxI ivcr (26)

pRo: sihb isMG

SRomxI gurmiq cyqn | 4 | Egsq/sqMbr 2013

rgu mlr caupdy mhl ¡ Gru ¡ 'nm' kyvl iek sMigE hI nhIN hY| ijnH~ ny nhIN jipE

ieh Sbd inrkr qy inrgux ivEpk pRBU auh Eqimk qOr 'qy Kx pIx hsx saux

d srUp hY | pRBU d hukm, Sbd, bxI, nm murdy huMdy hn | ivsir gieE hY mrx ||

ieko ErQ r@Kdy hn | jdoN gurmuK jn pRBU dy prmqm dI is&q-KsmU ivsir KuErI kInI

hukm nUM pCx lYNdy hn q~ haumY dUr huMdI hY slh nl jIvn rs iDRgu jIvxu nhIN rhx ||¡||

qy ausdI rz, Bxy ivc qurn dI j~c E BirE bx j~d hY |pRxI eyko nmu iDEvhu ||

j~dI hY | ies leI hI gurbxI ivc nm dI EK jIv ivsrY EpnI piq syqI Gir jvhu ||¡|| rhau||

vifEeI kIqI geI hY | gurU Erjn dyv jI mir jau ||quDno syvih quJu ikE dyvih

aupdyS krdy hn ik pRBU dy nm ismrn nl (Es, mhl ¡, ©)m~gih lyvih, rhih nhIN ||

srIE~ ESv~ qy iqRSnv~ mu@k j~dIE~ hn E@j dy mnu@K auqy pdrQvdI soc BrU qU dq jIE sBn k qy Eqimk suK pRpq huMd hY : hY| auh pRBU dy iek nm nUM ismrn dI Q~ jIE EMdir jIau quhI || ¢||

EMimRqu nmu inDnu hY Enyk~ vKryivE~, klyS~, aulJx~, icMqv~ gurmuiK iDEvih, is EMimRqu pvihimil pIvhu BeI || ivc PisE hoieE hY | pYs kmaux leI syeI sUcy hohI ||ijsu ismrq suKu peIEY hr hIl vrqd hY, dUijE~ d SoSx krd Eihinis nmu jphu ry pRxI sB iqK buJeI || (£¡©) hY, pr mn ivc S~qI nhIN hY | aucIE~ mYly hCy hohI || £ ||nm-ismrn nl ivkr dUr ho j~dy su@cIE~ kdr~-kImq~ iqEg ky, ivkr~ dy jyhI ruiq kieE suKu qyh

hn | mn kpt, Brm, pKMf iqEg ky pRBU Fhy cVH ky, suK~ dI dOV ivc pRySn rihMd hY qyho jyhI dyhI ||nl juV j~d hY, ijs nl ihrd Su@D ho | aus nUM ies g@l dI soJI nhIN huMdI ik : nnk ruiq suhvI seI j~d hY | duinEvI rs~-ks~ dy csky mu@K hir ibnu jIau jil bil jau||ibnu nvY ruiq kyhI ||¤||¡|| (¡¢¥¤)j~dy hn | pRBU dI wd mn ivc v@s geI q~ mY Epx gurU pUiC dyiKEieh pvn Sbd is@K Drm dy bnI, sRI smJo mukqI dy dr 'qy phuMc gey h~ | ismrn Evru nhI Qau || ¡ ||gurU nnk dyv jI d rg mlr ivc krn Drm dI puMjI hY, ausdy ismrn nl mnu@K Kx-pIx, sOx qy rMg rlIE~ aucrn kIq hoieE hY | gurU sihb kMgl mnu@K Eqmk p@KoN bdSh bx j~d mnx iv@c hI msq hY | mOq nUM BuleI bYT hY smJauNdy hn ik mnu@K jIvn nUM s&l krn hY | BeI nMd ll isMG jI 'izMdgI nm' gRMQ | ieho ijhy jIvn 'qy iDRkr hY | gurU Erjn Eqy prmqm dy Gr ie@zq nl jx d ivc smJauNdy hn : dyv jI bcn krdy hn ik ijnH~ ny pRBU dy nm ieko-iek sDn pRBU d nm ismrn hY |

wdy aU srmieE ey eIm~ bv@d| nMU ivsr id@q hY auh ivkr~ dI E@g nl mnu@K ny ieko-iek kMm pRBU dI vifEeI hr sd Ez wdy aU sulq~ bv@d sV ky suEh bxy dyKy gey hn; im@qr, pu@qr, krn d krn hY, aus pRBU d nm ismrn s@cy pRBU dI wd iv@c juVn nl km, iesqrI ny koeI sQ nhIN id@q | suK pRpq krn hY | iehI iek kMm hY ijs nl pRBU dy

kRoD, hMkr, moh, iqRSn mu@k j~dy hn | pRBU krn chuMd hY q~ aus pRBU d nm jp :dr 'qy ie@zq nl phuMc ky surKrU ho jeId dy nm dI KumrI cVHI rihMdI hY | rz ivc ijnI nmu ivsirEhY | mnu@K jIvn jo sB jUn~ ivcoN sRySt hY, qurn, du@K nUM suK mMnx dI j~c E j~dI hY | so hoq dyKo Kyh ||prmqm ivc sm jx d Evsr hY|mOq d fr nhIN sqauNd | prmqm dy puqR imqR ibls ibnq'nm' qoN Bv pRBU dy gux~ d icMqn Bgq hmyS pRBU-nm d s@c sOd krdy hn; krn, aunH~ gux~ nUM mn ivc vsaux hY | qUtqy ey nyh || ¡||iehI Dn inhcl qy nS-rihq hY | ies gurU rmds jI, DnsrI rg iv@c nm myry mn, nmu inq inq lyh ||ivc iek nl joVn dI smr@Q hY | koeI jpx dI jugqI smJauNdy hn: jlq nhI Egin sgrpuMn-dn Drimk pusqk~ dy pT, jp-qp gun khu hir lhu, kir syv siqgur, sUKu min qin dyh ||¡|| rhau || ¡ªª¦nm dI brbrI nhIN kr skdy| pRBU d nm iev hir hir nmu iDEeI|| (¦¦©) dunIE~ dI Q~ dqy nl ic@q joVn hY |

pRxI eyko nmu iDEvhuSbd ivcr...

ipRM: privMdr isMG Kls

SRomxI gurmiq cyqn | 5 | Egsq/sqMbr 2013

ikrqm dI Q~ krqr dI pUj krnI hY | s@cy itikE rihMd hY Eqy sry du@K-klyS dUr ivc, pRBU dI hzUrI ivc |¡|

gurU dy lV ligE~ siqsMgq ivc pRBU dy kr lYNd hY | ijhV jIv gurU dI Srn pYNd rhih nhIN - mMgx qoN nhIN rih

gux~ dI soJI pRpq krky jIvn dI GVq hY auh sMsr- smuMdr qoN pr ho j~d hY Eqy skdy| ¢ |

GVnI hY, jo suK qy S~qI pRdn krygI | auh pRBU nUM ie@zq nl pRvn ho j~d hY | gurU is- auh bMdy | gurmuiK- gurU dI Srn pY

jIvn s&l hY| ijs ivc pRBU dI kIrqI nnk dyv jI dy bcn hn : ky | sUcy- piv@qr | Eih-idn| inis- rq|

kIqI j~dI hY | Eijh n krn vly Eqmk piq syqI jvY, shij smvY hCy- piv@qr | hohI- ho j~dy hn | £|

qOr 'qy ijaUNdy nhIN huMdy | nm qoN v~J mnu@K sgly dUK imtvY || ruiq- mOsm ( not: Eqimk jIvn

ieQoN ie@zq gv ky j~d hY, ausd ies khu nnk, pRxI gurmuiK CUtY vsqy do hI ru@q~ hn ; Bv, do hI EvsQv~

sMsr 'qy KD-pIq iDRkrwog hY | rj scy qy piq pvY || (¡¦) hn- nm ismrn qy nm hIxq)| dyhI-

(hukm claux ), Dn sMpqI Eid dy moh BeI gurds jI vr ¡ dI pauVI ¡¥ srIr| seI- auhI| kyhI- koeI lB n dy

ivc PisE mnu@K mieE duEr T@igE-ivc ibEn krdy hn ik gurU dy hukm~ 'qy skx vlI |¤|

lu@itE j irh hY | auh ieQoN ie@zq guE ky c@lx vly gurmuK lok p@q dI pauVI (pRBU pRxI eyko nmu iDEvhu ||

qurd bxd hY : pRIq) nl ipEr d rs Bogdy hn, Bv, EpnI piq syqI Gir

so jIivE ijsu min visE soie|| sd EnMd ivc rihMdy hn : jvhu||¡|| rhau||

nnk Evru n jIvY koie || gurmuK pUrx miq, Sbid nIsxIEY || ErQ : hy pRxI ! iek prmqm d hI

jy jIvY piq lQI jie || gurmuK pauVI piq nm ismr | (ismrn dI brkiq nl) qUM

sBu hrmu jyq ikCu Kie || iprm rsu mxIEY || ¡¥|| EpxI ie@zq nl pRBU dy crn~ ivc

rij rMgu mil rMgu || gurU dI Srn ipE mn inrml ho j~d phuMcyNg | ¡| rhau|

rMig rq ncY nMgu || hY, iPr kdy mYl lgdI hI nhIN| gurU Kx pIx hsx saux

nnk TigE muT jie || Emrds jI d Purmn hY : ivsir gieE hY mrx ||

ivxu nvY piq gieE gvie ||¡|| gurmuiK mnu inrmlu KsmU ivsir KuErI kInI

(muhl, ¡, ¡¤¢) iPir mYlu n lgY iDRgu jIvxu nhIN rhx ||¡||

gurU nnk dyv jI ivcr EDIn Sbd d gurmuiK shij smvixE || (¡¢¥) inr Kx-pIx qy sOx dy Ehr~ ivc

mu@K Bv rhau vly bMd ivc smJauNdy hn gurU dI Srn pYx vly jIv~ dy mu@K aujly ru@Jy rhy jIv nUM mOq Bu@l j~dI hY | mOq Bu@ilE~

ik EY mnu@K ! jy qUM ie@zq nl prmqm dy huMdy hn, auh s@cy pRBU nl juV ky, s@c dI pRBU-pqI nUM ivsr ky jIv auho auho kMm

dr 'qy phMucx chuMd hY q~ iek kMm kr | BgqI krky, sicEr mnu@K bx ky pRvn krd rihMd hY | jo iesdI KuErI d krn

aus pRBU dy nm d ismrn kr | aus pRBU dI cVHdy hn | aunH~ d EieE pRvn huMd hY| jo bxdy hn | (pRBU nUM ivsr ky) ijaUx

wd ivc jut j ikauNik hor koeI rsq srI kul d auDr vI kr idMdy hn | gurU iPtkrwog ho j~d hY | sd ieQy iksy itky

nhIN hY| ijs nl qyrI ie@zq bc sky| ijs Emrds jI dy bcn hn : nhIN rihx (iPr ikauN n jIvn suc@j

pRxI dI ie@zq n hovy, auh sB qoN duKI mnu@K gurmuKIE mUh sohxy bxieE jvy ? ) | ¡ |

huMd hY | q~ hI Bgq kbIr jI aupdyS krdy gur kY hyiq ipEir || quDno syvih quJu ikE dyvih

hn ik hy BeI! hrI dy dr 'qy auh mnu@K hI scI BgqI sic rqy m~gih lyvih, rhih nhIN ||

pRvn huMd hY jo dunIE~ dI inMd-ausqiq dir scY sicEr || qU dq jIE sBn k

sB kuJ iqEg ky kyvl pRBU dI wd nUM Eey sy prvxu hY jIE EMdir jIau quhI || ¢||Epxy mn ivc vsauNd hY : sB kul k krih auDrU || (¦¦) hy pRBU! ijhVy bMdy qYnUM ismrdy hn, qyr

khu kbIr piq hir prvnu || Sbd dy ErQ q~ kuJ nhIN sMvrdy ikauNik qYnUM auh kuJ

srb iqEig Bju kyvl rmu || (£¡¤) pd ErQ : KuErI- KuEr hox vlI nhIN dy skdy, sgoN qYQoN mMgdy hI mMgdy hn qy

pRBU pRym ivc iB@j mnu@K ie@zq nl pRBU krqUq | iDRg- iPtkrwog | ¡| qYQoN dq~ in@q lYNdy hI rihMdy hn, qyry dr qoN

dr 'qy phuMcd hY, sd Efol EvsQ ivc piq -ie@zq | syqI - nil | Gir- Gr mMgxoN ibn~ nhIN rih skdy, qUM sry jIv~ nUM

SRomxI gurmiq cyqn | 6 | Egsq/sqMbr 2013

dq~ dyx vl hY, jIv~ dy srIr~ ivc ijMd qyho jyhI dyhI || aupdyS:

vI qUM Ep hI hYN | ¢| iensnI jIvn leI do hI ru@q~ hn- (i) pRBU dr 'qy ie@zq nl phuMcx leI

gurmuiK iDEvih, is EMimRqu pvihismrn Eqy nm-hIxq, ienH~ ivcoN ijhVI prmqm nUM hmyS wd r@Kx

syeI sUcy hohI || ru@q dy pRBv hyT mnu@K jIvn guzrd hY, chId hY |

Eihinis nmu jphu ry pRxI iesdy srIr nUM auho ijh suK (j~ du@K) (ii)pRBU nUM ivsr ky KuErI hI p@ly pYNdI

mYly hCy hohI || £ || imld hY; ausy pRBv Enusr hI iesd hY |

ijhVy bMdy gurU dI Srn pY ky pRBU d nm srIr Fld rihMd hY ( iesdy igEn (iii)prmqm sB dq~ dyx vl hY |

jpdy hn, auh (Eqmk jIvn dyx vl) ieMdry Fldy rihMdy hn) | (iv)gurU dI Srn pY ky nm-EMimRq jl

nm-EMimRq hisl krdy hn, auhI su@cy nnk ruiq suhvI seI pRpq krn chId hY |

jIvn vly bxdy hn (q~ qy) hy pRxI! idn ibnu nvY ruiq kyhI ||¤||¡|||

rq prmqm d nm jpo | BYVy Ecrn hy nnk! mnu@K vsqy auhI ru@q sohxI *****

vly bMdy vI (nm jp ky) cMgy bx j~dy hn | hY, jdoN ik ieh nm imsrd hY| nm

£ | ismrn qoN ibn~ (kudrq dI bdldI koeI vI

jyhI ruiq kieE suKu qyh ru@q iksy nUM lB nhIN dy skdI |

SHIROMANI GURMAT CHETNA SHIROMANI GURMAT CHETNA ADVERTISEMENT RATESADVERTISEMENT RATES

Matrimonial Fee: 250/- Per Issue

Back Page Full Colour:

Title 2nd Page Colour:

Title 3rd Page Colour:

Inside Multiculour :

Inside B/W (Full Page)

Inside Half Page B/W:

Inside 1/4 Page B/W:

Rs. 6000/

Rs. 5000/

Rs 5000/

Rs 4000/

Rs. 3000/

Rs.2000/

Rs.1000/

Rs. 1.25 Lacs

Rs. 80,000/-

Rs. 80,000/-

Rs. 60,000/-

Rs. 40,000/-

Rs. 25,000/-

Rs. 20,000/-

FIVE YEARS ONE YEARPER ISSUEPAGES

Rs. 40,000/

Rs. 30,000/

Rs 30,000/

Rs 25,000/-

Rs. 20,000/-

Rs. 15,000/-

Rs. 8,000/-

SRomxI gurmiq cyqnSRomxI gurmiq cyqnsln cMd lieP mYNbriSp srpR@sq

dyS:- 300/- rupey2500/- rupey15000/- rupey

ivdyS:- 500 flr1300 flr4000 flr

ivdyS:- 30 pONf800 pONf2500 pONf

mYgzIn leI miek shieq Eqy cMdy jmH~ krvaux leI:

Bank Name : PUNJAB & SIND BANKAccount Name : SHIROMANI GURMAT CHETNA

Account No. : 0754110000521IFSC Code : PSIB0000754 MICR Code : 141023028Branch Code : 000754

is@K isD~q~ Eqy pMQk ivcrDr d pihrydr misk p@qr

cYk SRomxI "gurmiq cyqn" dy nm hI Byjy jx|

SRomxI gurmiq cyqn | 7 | Egsq/sqMbr 2013

(a)gurbxI d Esr sD sMgq �c gurmiq dy ivru@D koeI rIqI j~ sMskr n krm sRI gurU gRMQ sihb

bYiTE~ vDyry huMd hY| ies leI is@K leI hovy, n hI koeI Enmq d iqauhr jI E@gy m@Q tykx hY|

auicq hY ik is@K sMgq~ dy joV-myl dy mnieE jvy| h~, iksy mOky j~ iek@qrq auprMq gurU rUp sD

EsQn~-gurduEirE~ dy drSn kry qy sD nUM gurmiq dy pRcr leI vrqx Ewog nhIN sMgq dy drSn kr ky

sMgq ivc bYT ky gurbxI qoN lB auTvy| | sihj nl 'vihgurU jI

(E) gurduEry ivc sRI gurU gRMQ sihb jI (k) sRI gurU gRMQ sihb jI dy pMGUVy dy k Kls, vihgurU jI

d pRkS inq-pRqI hovy| ibn~ Ks krn pivE~ nUM mu@TIE~ BrnIE~, kMD~ j~ QiVHE~ kI Pqih" buleI jvy|

dy (jd ik pRkS jrI r@Kx dI loV hovy) 'qy n@k rgVn j~ mu@TIE~ BrnIE~, mMjI (j)sMgq iv@c bYTx leI vI is@K-Eis@K

rq nUM pRkS n rhy| Em qOr �qy rhris dy sihb hyT~ pxI r@Kx, gurduEirE~ iv@c CUq-Cq, jq - pq, aUc-nIc d Brm j~

pT mgroN su@K-Esn kIq jvy| jd qk mUrqIE~ (bu@q) bxauxIE~ j~ r@KxIE~, gurU ivqkr nhIN krn|

gRMQI j~ syvdr sRI gurU gRMQ sihb jI dI sihbn j~ is@K bzurg~ dIE~ qsvIr~ (J)iksy mnu@K d siqgur~ dy pRkS smyN

syv leI hzr rih sky j pTIE~, drSn E@gy m@Qy tykxy, ieho ijhy krm mnm@q hn| j~ sMgq ivc gMdyl, Esx, kursI, cONkI,

krn vilE~ dI EvjeI rhy j~ byEdbI (K)iek qoN dUjI Q~ sRI gurU gRMQ sihb lY mMj Eid l ky bYTx j~ iksy hor ivqkry

d Kqr n hovy, qd qk pRkS rhy| aupRMq jx vyly Erds krnI chIey| ijs ny isr nl bYTx mnm@q hY|

su@K-Esn kr dyx auicq hY, q~ jo byEdbI 'qy sRI gurU gMRQ sihb jI cu@ikE hovy, auh (W)sMgq ivc j~ siqgur~ dy pRkS smyN

n hovy| nMgy pYrIN cly, pr jykr iksy mOky joVy paux iksy is@K nUM nMgy isr nhIN bYTx chId|

(e)sRI gurU gRMQ sihb jI nUM snmn nl dI Eiq loV pY jvy, q~ Brm nhIN krn| sMgq iv@c is@K iesqrIE~ leI prd

pRkiSE, piVHE qy sMqoiKE jvy| pRkS (g)sRI gurU gRMQ sihb jI nUM Erds soD krn j~ GuMf k@Fx gurmiq ivr@uD hY|

leI zrUrI hY ik sQn sP-suQr hovy| ky pRkS kIq jvy| pRkS krn vyly sRI gurU (t)qq pMj hn:-

aupr c~dnI hovy| aupr c~dnI hovy| pRkS gRMQ sihb ivcoN iek Sbd d vk ilE ¡sRI Ekl qq sihb, EMimRqsr

mMjI sihb �qy sP suQry bsqr ivC ky jvy| ¢qq sRI ptn sihb|

kIq jvy| sRI gurU gRMQ sihb jI nUM sMBl ky (G)jd sRI gurU gRMQ sihb jI dI svrI £qq sRI kysgVH sihb, EnMdpur|

pRkSn leI gMdyly Eid simEn vrqy Evy q~ BvyN E@gy pRkS hoieE hovy j~ n, ¤qq sRI hzUr sihb, nMdyV |

jx Eqy aupr leI ruml hovy| jd pT n hr iek is@K nUM snmn leI auT Klox ¥qq sRI dmdm sihb (qlvMfI sbo)

huMd hovy, q~ auqy ruml ipE rhy| pRkS chId hY| (T)qq~ dy Ks EsQn auqy kyvl

vyly cOr BI chIdy| (X)gurduEry EMdr jx l@igE~ joVy rihqvn EMimRqDrI isMG (isMG j~

(s)aupr d@sy smn qoN ielv Dup j~ bhr lh ky, suQr ho ky jx chIey, jy isMGxI) hI cVH skdy hn|

dIvy mc ky ErqI krnI, Bog laux, joq~ pYr mYly j~ gMdy hox, q~ jl nl Do lYxy (qq~ auqy piqq qy qnKhIey is@K

jgauxIE~, t@l KVkauxy Eid krm chIdy hn| sRI gurU gRMQ sihb EQv qoN ibnH~ hr iek pRxI mqr, is@K gYr-

gurmiq Enusr nhIN| h~, sQn nUM sugMiDq gurduEry nUM Epxy s@jy psy r@K ky pRkrm is@K dI Erds ho skdI hY)|

krn leI Pu@l, Dup Eid sugMiDE krnI chIdI hY| (f)hr iek gurduEry ivc inSn

vrqxIE~ ivvrijq nhIN| kmry EMdr (c) gurduEry EMdr drSn~ leI jx sihb iksy aucI Q~ 'qy l@g hovy| inSn

rOSnI leI qyl, GI j~ momb@qI, ibjlI, lYNp leI iksy dyS, mjHb, jqI vly nUM mnhI sihb dy puSky d rMg bsMqI j~ surmeI

Eid jg lYxy chIdy hn| nhIN, pr aus dy ps is@K Drm qoN hovy Eqy inSn sihb dy isry auqy srbloh

(h)sRI gurU gMRQ sihb jI dy vkr (qu@l) ivvrijq, qmkU Eid koeI cIz nhIN hoxI d Bl j~ KMf hovy|

iksy pusqk nUM EsQpn nhIN krn| chIdI| (F)gurduEry ivc ngr hovy, jo smyN

gurduEry iv@c koeI mUrqI-pUj j~ hor (C)gurduEry EMdr j ky is@K d pihl isr vjieE jvy|

gurduEry

pRkSk SRo: gu: pRbMDk kmytI

is@K rihq mirEd

SRomxI gurmiq cyqn | 8 | Egsq/sqMbr 2013

ismrn iv@c pRp@k ho ky jd Epxy Apr nhIN rihMd, iesy qrH~ ismrn bxdI hY | iblkul iesy qrH~ hI ismrn Emdr ibrjx vlI hsqI sKSq nzr EiBEsI Ekl purK dy roz-roz drSn EiBEsI qy v@Ko v@KrIE~ cr EvsQv~ Eaux l@g pvy q~ keI ismrn EiBEsI krd krd aus d gUVH hmrz qy kdI n EauNdIE~ hn| pihlI EvsQ ivc pqI ies nUM EKrI EvsQ smJx l@g j~dy hn| ivCVn vl im@qr bx j~d hY| pRmqm ijauN d iqauN EiBEsI nMU pRq@K BvyN ieh EvsQ bVI auqm Eqy suBg hY Eqmy ny Eqmy dI pRqIiq hoie idsd hY, dUjI EvsQ ivc EiBEsI, pr ies nUM EKrI EvsQ smJx glqI hY| pqI-pRmqm dy suBE qoN vikP huMd hY, q~ Gr hI prc pie||� (m: £)

sRI gurU gRMQ sihb jI dI isKS qIsrI EvsQ iv@c EiBEsI pqI-pRmqm Enusr, gurmuK d EdrS s@c nl iek - dy suBE Enusr jIvn bqIq krd hY, cOQI isrmn EiBEsI d r@b jI nl pihly im@k ho ky, s@c ivc smaux hY, ies leI EvsQ iv@c auh pRmqm d rUp ho ky sd pihl prc pYx ivc kPI sm~ l@gd hY, ismrn EiBEsI nUM Epx EdrS sd leI s@c iv@c sm jx dy wog bxd hY| ijs d krx ieh huMd hY ik r@b dy nzdIk EOK shmxy r@Kx chId hY| ieh lyK Eysy ismrn EiBEsIE~ dI phuMc ky ismrn EiBEsI Epxy pihly sB

ismrn EiBEsI d pihly Purn syv vsqy iliKE igE hY jo j~ q~ r@b nUM qzribE~ nloN v@KrI qy EzIb hlq dyKd ieqn zbrdsq ho j~d hY ik r@b dI jo EpxI PurnY dI SkqI nl ijs Skl iv@c hY, ijs hlq Enusr aus nUM EpxI Edq Skl cho E@K~ E@gy ilE ky, ijMn~ icr cho dyKx chuMx dyK rhy hn j~ ies EvsQ FlxI pYNdI hY| vihgurU d Ecl, Ebdl KilEr skd hY| keI ismrn EiBEsI ivcoN inkl ky r@b nUM ijauN d iqauN Epxy (bgYr qbdIlI dy) srUp sd iek rs ivc iesy nUM hI EKIr EvsQ smJ lYNdy hn| pr EslI qy kdImI srUp ivc dyKx l@g pey idsd hY Eqy ies dy nzdIk phuMcx vsqy, ijs EiBEsI d EiBEs lgqr jrI hn| Eysy EiBEsIE~ dy crn~ ivc bynqI hY ies nUM dyKx vsqy Eqy ies dy nl prc rhy Eqy ijs dIE~ EMdrlIE~ s@c dI ik ieQy EpV ky vI aunH~ d sPr Kqm nhIN paux vsqy, EiBEsI nUM Epxy bhuq sry prpqI dIE~ Erds~ kiem rihx aus nUM hovyg, sgoN aunH~ nUM Epxy Ep ivc sB iKEl~, inSicE~, EMdizE~ qy rv~ d krqr Esl srUp ivc nzr Eaux SurU jIv-pxy dIE~ mYl~ nUM k@F ky hrI srUp dI iqEg krn pYNd hY|huMd hY| iqErI ivc Eqy kPI smyN dI sq koiSs EpY ny Epu Kie mnu inrmlu hovY

�jYs s qYs idRStn|� leI iqEr hox pvyg| gur sbdI vIcru | (m: £)gurmuK dI EKrI aumMg hrI rUp iv@c (suKmnI) EiBEs nUM Epxy Purny dI zbdsq

smaux hY, Eqy ieho inSn gurmuK nUM sd, EnBau Ecrj rUpu pRB poiKE qkq nUM isPr bnaux pYNd hY ikauNik jy Epxy shmxy r@Kx chId hY|mor mnu Coif n kqhU jieE Q| ieMJ n kIq jvy q~ vihgurU d Esl qy

(mrU mhl ¥) ijauN d iqauN srUp nzr nhIN EauNd, sgoN audk smuMd sll kI siKEEpxy Purny dI SkqI j~ klpn nl bixE ndI qrMg smvihgy|srUp hI nzr EauNd hY, ies leI ismrn krqr nUM Epxy Esl rUp iv@c dyK lYx suMnih suMn imilE smdrsIEiBEsI nUM Epxy Purny d pUrn iqEg nl vI bMdgI j~ Bjn j~ ismrn Kqm nhIN

krky vihgurU nUM jYs auh hY qYs dyKx d pvn rUp hoie jvihgy|huMd| ismrn EiBEsI nUM Epxy sPr iv@c Eid bxn pYNd hY| bhuir hm khY EvihgY|Ejy bhuq E@gy jx bkI huMd hY|

ies qoN EglI EvsQ ivc ismrn r@b dy Esl srUp nUM dyKx mgroN, aus Evn jn hukmu iqsY kEiBEsI nMU vihgurU d, ijs nl ik hux srUp nl ipEr paux, aus nUM smJx Eqy hukmY bUJ smivhgY ||¡|| rhau||EiBEsI sd, invs krd hY, suBE cMgI ausdy suBE qoN vikP hox ivc kPI sm~ jb cUkY pMc Dqu kI rcn qrH~ smJx pYNd hY| nvIN iesqrI Epxy l@gd hY| ieQy phuMc ky EiBEsI dyKd hY ik EYsy Brmu cukvihgy| pqI nUM pihly dyK ky Aprpn pRqIq krdI aus dy EiBEs ivc iek nv~ cYptr j~ drSn Coif Bey smdrsIhY, pr kuJ sm~ pqI nl rih ky aus dI k~f SurU hoieE hY| pRBU d Esl srUp ijauN- eyko nmu iDEvihgy|aupRm EvsQ Kqm ho j~dI hY Eqy auh pqI ijauN EiBEs vDy, roz-roz dyKx nl ijq hm ley iqq hI lgydy suBE qoN cMgI qrH~ vikP hox SurU krdI izEd suMdr qy idlkS hMud j~d hY| qYsy krm kmvihgy|hY| jd pqI d suBE cMgI qrH~ smJ lvy ijvyN iksy nvyN purS nUM pihlI vr dyKx hir jI ikRp kry jau EpxIiPr pqI dy suBE dy suBE Enusr jIvn nl auh Apr Apr l@gd hY, pr aus nUM qO gur kY sbid smvihgy |bqIq kr ky pqI nUM pRsMn krdI hY Eqy EKIr roz-roz imlx nl, aus nl glbq dy Ku@l (rg mrU bxI kbIr jI) ivc Esl ErQ~ ivc pqI dy Gr dI rxI jx nl, aus dy kol hr vyly rihx nl, auh *****

ismrn d inSn rGvIr isMG bIrismrn dIE~ brkq~

ieh lyK Eysy ismrn EiBEsIE~ dI syv vsqy iliKE igE hY jo j~ q~ r@b nUM EpxI PurnY dI SkqI nl ijs Skl iv@c dyKx chuMx dyK rhy hn

SRomxI gurmiq cyqn | 9 | Egsq/sqMbr 2013

E@j bkI p@qrkr sQIE~ nl sRI ies auprMq EsIN sRI drbr sihb dIE~ dy bhr ieMdr dI sI.Er.pI KVHI hY Eqy

drbr sihb kMplYks gey|kriPaU iv@c dIvr~ Eqy sinhrI guMbMd qy lgIE~ golIE~ EMdr iBMfr~vly dI dovyN sMgq~ Ó pRySn

svyry 9 vjy qoN 11 vjy q@k iF@l id@qI geI dy inSn dyKy keI Q~v~ qy ienH~ inSn krdy hY| mihMdr isMG sMq~ Ó ieh g@l d@s

s|E@j sRI gurU Erjn sihb jI d ShIdI duEly ll rMg nl gol diery l ky ie@k vI EieE sI qy ikh sI ik Epxy bMidE

gurpurb sI,pr dihSq Eqy kriPaU'c jUn 1984 ilK id@q igE sI | Ó kho zr Epx r@veIE~ TIk krn|

id@qI geI iF@l bry bhuq lok Ó pq n hox mYÓ ie@k p@qrkr ny d@isE ik qUM ie@k sRI Ekl qKq sihb aupr gey sMq jI

krky bhuq hI G@t sMgq~ sRI drbr sihb kMm kr id@LI qoN do p@qrkr Eey ny jo sfy 20-25 isMG~ Ó BSx dy rhy sn Eqy sRI

EeIE~|EsIN sMq logoNvl Eqy s:tOhV Ó hI ivSyS pRqIinD ny sRI fI.Er.EhUj qoN drbr sihb dI byEdbI rokx leI aunH~ Ó

imly| K@q lY ik Eey qUM dov~ Ó sMq~ nl iml dy pRyrx dy rhy sn| ieqnI dyr Ó hirimMdr

aunH~ ikh ik sRI drbr sihb qy Eqy pihlI jUn dIE~ l@gIE~ golIE~ dy isMG sMDU El ieMfIE~ is@K stUfYNt PfrySn

pihlI jUn Ó l@gIE~ golIE~ dy inSn sMBl inSn vI idK dyh| mYN ikh ik aunH~ Ó myry d jrnl sk@qr sI (auh jnvrI 1990

ky r@Ky jxgy ikauN ik ieh ieh ieiqhs d kol Byj idA| mYN hly iqEr hI ho irh s~ iv@c KVkUE~ h@QoN Epxy hI Gr mirE

ih@s hn s:tOhV ny ikh hr is@K ienH~ ik teImj E& ieMfIE dy suBs ikrpykr igE sI) E igE q~ p@qrkr aus dI

golIE~ d bdl leyg|sMq jI ny ieMdr Eqy lMfn grfIEn dy sRI EjY bos myry Gr ieMtrivaU lYx l@gy | sMDU ny pMjb iv@c &Oj

g~DI v@loN morc vps lYx leI kIqI geI hI E gey (suBS d kihx glq hY ik auh Byjx dI inKyDI kIqI ie@k svl dy jvb

EpIL r@d kr id@qI|E@j kMplYks dy sry sMq iBMfr~vilE~ Ó imlx vl EKrI iv@c aus ny ikh ik jykr doh~ sMq~ dI injI

tYlIPon fY@f pey sn Sied k@t idqy gey sn p@qrkr hY) ienH~ don~ Ó nl lY ky mYN sRI qOr qy eykq nhIN ho skdI q~ pMQ dy Bly leI

| drbr sihb igE pihl~ aunH~ Ó drSnI mniskq eykq q~ ho skdI hY? E@j qoN

ieDroN ivhly ho ik sRI Ekl qKq ifauVI Eqy sRI hirmMdr sihb l@gy golIE~ pihl~ auh SROmxI EklI dl dy lIfr~ dI

sihb ivKy sMq iBMfr~vilE~ v@l gey| dy inSn idKey| aunH~ Poto iKcy keI ivSyS krky sMq logoNvl dI burI qrH~

aunH iv@c pihl vlI TT-bT nhIN sI, srDlUE~ qoN pihlI qrIK dy hmly d nukqcInI krd irh sI E@j aus dy

auds sn| kmry iv@c iek snt CieE pRqIkRm pu@iCE iPr sRI Ekl qKq sihb r@vIeIey hYrnkuMn qbdIlI sI|

hoieE sI| sMq jI ny p@qrkr~ nl g@lbq gey | pOVIE~ cVn vyly iBMfr~vilE~ dy KVy p@qrkr iPr sMq iBMfr~vilE~ Ó

kridE ibEn id@q ik sÓ Brosy wog pihrydr~ ny sfI sB dI burI qr~ qlSI imly| sMDU ny do BSIey d kMm kIq |svl

vsIilE~ qoN Kbr imlI hY ik srkr k@lH leI myrI p@g vI vyKI ik ieQy kuJ lukieE jvb ies qrH~ sn-:

cr jUn Ó sÓ hiQEr jmH~ kraux leI q~ nhI iblkul ausy qr~ ijvyN sI.Er.pI pMjb iv@c &Oj Byjx bry quhf

24 GMty d noits dovygI Eqy 5 jUn nUM E@j k@lH is@K~ dI qlSI lY ky aunH~ Ó pRySn pRqIkRm?

EMimRqsr, gurdspur, iProjpur dy sry krdI hY, kYmry Klv ky vyKy| mYÓ iek ieh is@K~ Ó dbaux leI ByjI geI hY|

gurduEirE~ qy hml krygI| sMq jI ny isMG~ p@qrkr sQI mihMdr isMG dI g@l wd sI.Er.pI POj iv@c koeI Prk ?

Ó EpIl kIqI ik Epxy hiQEr nhIN dyxy| EeI| aus ny iksy Ó ikh sI drbr sihb koeI Prk nhI isrP n~ d hI Prk hY

sMq iBMfr~vilE~ dI EKrI mulkq3 jUn 1984

ieMtrivaU-ey Er drSI

ig@l ny d@isE ik hl bzr iv@c sVk qy sPYdI nl ihMdUE~ ny &Oj d svgq krn leI moty E@Kr~ iv@c BrqI POj Ó jI EieE~ iliKE sI| aus ny d@isE ik hl bzr q@k tYNk qy bqrbMd g@fIE~ KVIE~ sn pr sMq iBMfrvilE~ bry hly kuJ pq nhIN l@g| ig@l ny d@isE ik jÓnI ihMdU bVIE~ KuSIE~ mn rhy hn &OjIE~ Ó l@fU, pUrIE~ kVh Eid vMf rhy hn &OjIE~ Ó mubrk~ dy rhy hn gly iv@c hr p rhy hn| kMpLYks ivcoN do &OjIE~ dIE~ lS~ EeIE~ kuJ ihMdUE~ ny aunH~ dy pYrIN h@Q lgieE|

SRomxI gurmiq cyqn | 10 | Egsq/sqMbr 2013

sI.Er.pI vI is@K~ Ó db rhI hY ieh vI krvieE sI | pq sI ik kI ho irh hY? idny ryfIA ny br

dbauxgy | p@qrkr~ ny jrnl sihb qoN vI keI id@qI, drbr sihb dy EMdroN EiqvdIE~

SRI drbr sihb qy pihlI jUn Ó svl pu@Cy jrnl Subyg isMG ny ikh jykr ny sikaurtI Pors~ qy golI cleI ijs dy

jrnl spYrO k~grs iv@c Siml ho skd hY jvb iv@c aunH~ ny Eqm r@iKE~ leI golI l@gIE~ golIE dy inSn vyKy hn-kI hux

q~ mYN SROmxI EklI dl iv@c Siml ikauN cleI| ieDroN-auDroN br suxI ik &Oj ny ies dI pRqI ikirE hoeygI ?

nhIN ho skd| aunH~ ny ikh ik Epxy dyS laUf spIkr vr-vr KVkUE~ Ó noits is@K sRI drbr sihb dI byEdbI

leI Enyk~ lVeIE~ lVy hn,Eqy hux Epxy id@q ik Eqm smrpx kr dyx pr aunH~ iblkul nhIN shr skdy, ies dI

Drm qy Drimk EsQn sRI hirmMdr nhIN kIq Eqy &Oj d ft ky mukbl kr rhy pRqIikirE zrUr hoeygI |

sihb jI dI piv@qrq leI jn vr dyxgy| hn|pq l@g ik &Oj ny ipClI rq hI kI hux is@K Brq iv@c rih skdy hn?

(jo aunH~ ny scmu@c hI vr id@qI)| kMplYks Ó cry psy Gyr p ilE sI Eqy brbr dy SihrI bx ky hI rih skdy

ieqny Ó kuJ isMG lglIE~ aucIE~ E@j qVky 4-50 vjy Ecnk PieirMg SurU hn |

iemrq~ qy puzISn~ lY ky bYTy &OjIE~ Ó dUr kr id@qI geI|kI is@K Brq nl rih skdy hn ?

bIn nl dyKx l@gy| jrnl Subyg isMG aunH~ 5 jUn 1984 Ó sry pMjb iv@c kriPaU s@cI g@l hY ik hux rihx EOK hY|

qoN dUrbIn lY ik Ep dyKx l@gy EsIN vps rq dy nO vjy q@k vD id@q igE g@fIE~ kI qusI EklI lIfriSp qoN sMquSt ho?

E gey| audoN EsIN supny iv@c vI nhIN sI Eid qy c@lx qy pbMdI vI vD id@qI geI|sRI ies bry kuJ nhI kihx |

soicE ik sMq jI nl sfI EKrI mulkq gurU Erjn sihb jI d ShIdI purb r@b n~ kry jy quhfI mOq ho jey q~

hY|| mnaux leI lgBg 1000 isMG~ d jQ quhf auqrEiDkrI kOx hoeyg ?

Gr ky Kbr~ suxIE~ ik sry pMjb iv@c piksqn igE hoieE sI aus ny k@l muVn sfy iv@c vot~ d irvz nhIN hY jo

36 GMty leI kriPA lg id@q hY ies sI |ryfIA ny br id@qI hY ies jQy Ó do idn ivEkqI wog hoeyg jQy vly aus Ó cux

dOrn pMjb iv@c hr qr~ dIE~ g@fIE~, hor rokx leI piksqn srkr Ó bynqI lYxgy |

b@s~, ieQoN q@k ik bYl g@fIE~, seIkl~ dy kIqI geI hY |kI qusI ivdyS~ qoN Epxy imSn dI

c@lx qy vI pbMdI lg id@qI geI| gvrnr rq Ó golIE~ c@lx dI Evz bVy zor-pRpqI leI mdd laugy ?dy slhkr f:is@DU Ó kyNdr iv@c vps Byj zor dI Eaux l@gI Eqy 9 vjy dy krIb sry is@K~ dy h@k~ leI jy koeI dyS mdd id@q igE Eqy lYPtInYNt jrnl rxjIq Sihr dI ibjlI k@t id@qI geI bVI deyg q~ jrUr lv~gy |idEl ny gvrnr pMjb dy sur@iKE iBEnk rq sI nINd nhI sI E ie@k svl dy jvb iv@c sMq jI ny ikh slhkr vjoN crj sMBl ilE| EKbr~ rhI|drbr sihb ieQoN 2-3 iklomItr ik pihlI jUn Ó aunH~ dy iksy mYNbr ny golI qy sYNsr lg id@qI geI Eqy &OjI, nIm &OjI hoeyg pr iPr vI qop~ dI Evz bVy zor nhIN cleI| kI qusIN isMG sihbn dy k@l dy Pors~ qy kuJ vI Cpx qy pbMdI lg id@qI nl E rhI sI keI vrI cMigEVy j~ E@g dy EdyS nl sihmq ho ik srkr ny sRI geI| kriPaU krn Egly idn EKbr~ goly vI idKeI dy rhy sn|EsIN keI vrI drbr sihb qy hml kr id@q hY, pUrI nhIN EauxIE~ sn | ies qoN jpx l@g ik frdy-frdy koTy dI C@q qy cVy ieh EMgry qrH~ duSt~ d nS kr idA?E@j sRI drbr sihb qy hml hovyg | dyKx leI| qop~ EYm.EYm.jI Eqy EYl.EYm.jI iek hor svl dy jvb iv@c aunH~ kh

4 jUn 1984 svyry-svyry auTy q~ dUroN dI Evz sP suxeI dy rhI sI| &Oj v@loN ik is@K Brq iv@c gulm hn,EsIN gulmI golIE~ c@lx dI Evz E rhI sI| sP bVI qyj leIt dy goly vr-vr C@fy j rhy dIE~ jMzIr~ k@txIE~ hn |jpd sI ik kMplYks jo ieQoN 2-3 sn| ipCoN ie@k dm qop~ EYm.EYm.jI Eqy aus smy sMq jI ps BeI EmrIk isMG iklomItr dUr sI v@loN ieh Evz E rhI EYl.EYm.jI c@lx dI Evz EauNdI|rOSnI dy ,BeI rCpl isMG, jrnl Subyg isMG qy sI|keI GMty ieh Evz EauNdI rhI|iPr ieh goly Sied &OjIE~ Ó TIk inSn igEnI pUrn isMG vI bYTy sn| sMq jI ny idn dy rOly iv@c guEc geI| tYlIPon rq dy lgaux leI syD dyx vsqy C@fy gey jrnl Subyg isMG dI p@qrkr~ nl jx-k@ty j cu@ky sn kriPaU l@g hoieE sI sn|lgBg srI rq shmxy sVk qy &OjI pCx kreI qy d@isE~, ienH~ ny mukqI EKbr bMd sI ies leI iksy Ó kuJ nhIN g@fIE~ dI EvjeI l@gI rhI|mry gey j~ bhnI &Oj bxeI sI Eqy bMgl dyS Ezd

SRomxI gurmiq cyqn | 11 | Egsq/sqMbr 2013

zKmIN POjIE~ Ó kYNp iv@c ilE~d j irh cly gey sn | isMG~ dIE~ lS~ tr@k iv@c srkrI sUqr~ Enusr 5 Eqy 6 jUn dI

hovyg | r@b hI jxy kI g@l? ieauN BrIE~ sn ijvyN iksy DobI ny k@pVy Do ky drimEnI srI rq donoN pisAN qoN zordr

srkrI sUqr~ Enusr rqIN sFy E@T dy Fyr l id@q hovy| ie@k tr@k iv@c 36 isMG~ PieirMg huMdI rhI| qop~ tYNk~ qy nvIn

krIb jilHE~ vl bg bI fvIzn puils dIE~ lS~ sn, sYNkVy lokI mry j cu@ky sn hiQEr~ nl lYs ho ky ipClI rq &Oj sRI

stySn dy shmxy EjIq ngr pxI dI tYNkI aus ny d@isE ik gurcrn isMG (sbk drbr sihb dKl ho geI sI|pRkrm~

ligAN kMplYks qy goly su@ty gey gurU sk@qr SROmxI EklI dl) Eqy sR b@g isMG iv@c tYNk cly gey sn &Oj d iKEl sI ik

rmds sr~ dy ipCly psy vlI v@fI tYNkI mYNbr SROmxI kmytI mry gey hn Ekl qKq sMq iBMfr~vly sunihrI mMdr EMdr cly gey

ijQy isMG~ dy morcy sn rqIN 9 vjy dy krIb sihb qoN bV hI sMGx DUME~ inkl irh hn | ies leI sumMdrI POj dy 20 feIvrz

qoV id@qI geI sI qy sr~ iv@c pxI hI pxI sI| (goqKor)vI pvn srovr iv@c auqry sn jo

sI | ig@l ny d@isE ik hl bzr iv@c sVk sry hI isMG~ ny golI nl auf id@qy | Ekl

koeI ds vjy dy krIb kmAN, qy sPYdI nl ihMdUE~ ny &Oj d svgq krn qKq v@l 60 km~fo Byjy gey sn ienH~ ivcoN

grnyfIEr Eqy mdrs rYjmYNt~ ny qop~ tYNk~ leI moty E@Kr~ iv@c BrqI POj Ó jI isMG~ ny pihly hI h@ly nl 59 auf id@qy

nl lYs ho ik sr~ vly pisAN kMplYks EieE~ iliKE sI| aus ny d@isE ik hl sn|ies qy gu@s K ky hI &Oj ny qop~ tYNk~

iv@c dKl ho ik s~J zordr hml kIq bzr q@k tYNk qy bqrbMd g@fIE~ KVIE~ Eid nl hI sRI Ekl qKq sihb qy

Eqy E@DI rq q@k donoN sr~v~ ,smuMdrI hl sn pr sMq iBMfrvilE~ bry hly kuJ pq zordr h@l kIq |ieQy bMb vI suty gey,

,lMgr sRI gurU rmds Eqy mMjI sihb qy nhIN l@g| ig@l ny d@isE ik jÓnI ihMdU ikh j~d hY ik 6 jUn svyry 9-30 dy krIb

pUrI qr~ kbz kr ilE|ie@Dr ijqny vI bVIE~ KuSIE~ mn rhy hn &OjIE~ Ó l@fU, &Oj d ivroD qm ho igE sI|bkI sry

EklI lIfr,EklI vrkr,El ieMfIE pUrIE~ kVh Eid vMf rhy hn &OjIE~ Ó kMplYks dy auqy q~ &Oj pihl~ hI kbz kr

is@K stUfYNt PYfrySn dy mYNbr Eqy wqrI jo mubrk~ dy rhy hn gly iv@c hr p rhy hn| cu@kI sI |

sr~ iv@c Tihry hoey sn 'kYpcr kr ilE'| kMpLYks ivcoN do &OjIE~ dIE~ lS~ EeIE~ *****

6 jUn Ó EsIN pYdl hI s: gurdIp isMG kuJ ihMdUE~ ny aunH~ dy pYrIN h@Q lgieE|

pI.tI.EeI dy Gr gey E@goN auh qy ig@l iksy aus ny d@isE~ ik Ks krky &OjI km~fo

puils EPsr dI g@fI iv@c bYT ky koqvlI bhuq mry gey |

SRomxI gurmiq cyqn | 12 | Egsq/sqMbr 2013

ieMtrnYt qy pUrI dunIE~ iv@c pVHy jx vl mYgzIn

SRomxI gurmiq cyqn

is@K~ nUM mIfIey iv@c srdrI kiem krn dI loV

E@j dy wu@g iv@c ielYktRoink Eqy ipRMt iv@c hox dy bvjUd is@K~ ny ipRMt qy vI ienH~ lok~ dy gihxy peI hoeI hY|ieh is@K~

pRcr Eqy sMcr sDn d mnu@KI jIvn qy ielYktRoink mIfIey dI dOV iv@c ku@dx dI qy is@K EgUE~ Ó ibbyk bu@DI duEr socx dI

bhuq ijEd pRBv hY| ipRMt mIfIey d hl koiSS vI nhIN kIqI| BvyN in@jI qOr qy ivhl hI nhIN idMd| sÓ do v@fy kMm (¡)

mqlb ilKq rUp 'c aus C@px vlI sm@grI kuJ ku pMQk drdIE~ ny koiSS kIqI hY| pr is@K Ebr qy (¢) is@K tI. vI. cYnl

qoN hY jo rsly, Ebr~ qy pusqk~ Eid smu@cy qOr qy pMQk numieMdgI jQybMdIE~ ny pihl dy EDr qy krny hoxgy|

rhIN sfy kol phuMcI hY| iesy qrH~ EpxI ijMmyvrI hl~ q@k nhIN inBeI| EsIN SRomxI gurduEr pRbMDk kmytI SRI

ielYktRoink mIfIey qoN Bv hY ik jo kuJ sfy EsIN smJdy h~ ik is@K~ d inrol EMimRqsr, id@lI is@K gurduEr pRbMDk

kol tYlIvIzn j~ ientrnY@t Eid sMcr Epx ipRMt qy ielYktRoink pRcr Eqy sMcr kmytI, hirEx is@K gurduEr pRbMDk

sDn~ sfy kol phuMcd hY| srI dunIE iv@c sDn n hox d ie@k krx in@jI vprk kmytI, ptn sihb, hzUr sihb Eqy hor

ieh do hI pRcr Eqy sMcr sDn iksy vI mIfIey nl sbMDq lok vI ijMmyvr hn pRbMDk kmytIE~ qy dunIE Br dIE~ pMQk

kOm j~ Drm dy E@K Eqy kMn d rOl Ed ikauNik auh is@K~ Ó ieh Bu@lyK p rhy hn jQybMdIE~ Ó EpIl krdy h~ ik gurpurb~

krdy hn| ijvyN E@K~ qy kMn~ ivhuxy mnu@KI ik aunH~ duEr c@ldy Epxy in@jI vprk Eqy SqbdIE~ mOky v@fy iek@T kraux q@k

srIr d koeI ErQ nhIN rih j~d iesy qrH~ krobr ipRMt qy ielYktRoink mIfIey is@K~ hI sImq n rhIey| EsIN lMmy smyN qoN ies

hI iksy kOm j~ Drm dy ivks leI ieh (pMQ) dy hI hn| ieh Brm-BulyKy iv@coN is@K~ BulyKy iv@c h~ ik v@fy iek@T krn iv@c

pRcr Eqy sMcr sDn E@K~ Eqy kMn d kMm ny hl~ q@k inklx dI koiSS nhIN kIqI| kmwb ho jx SqbdIE~, gurpurb qy

krdy hn| srIE~ kOm~ Eqy Drm~ leI ienH~ ieh ie@k s@c hY ik mOjUd smyN is@K~ qy idhVy mnaux hI hY, EsIN ies Brm BulyKy

ibnH~ ivks krn EOK hY|mnu@K dI ijMdgI CieE hoieE ipRMt qy ielYktRoink mIfIE iv@coN Epxy mn~ Ó k@Fx hY| nl hI c@l rhI

mIfIey dI gulm ho ky rih geI hY| E@j pRcr dy sMsQpk Esl iv@c is@K rihq mirwd ipRMt Eqy ielYktRoink mIfIey dI EpsI

sDn~ dI vrqoN nl dUjy lok Epxy imQhs dy DrnI nhIN hn| gurU goibMd isMG jI v@loN in@jI lVeI qoN is@K~ Ó iknrkSI krnI

is@K khxIE~ rhIN k@c Ó s@c is@D kr rhy bKSS kIqI KMfy dI phul iv@c ivSvS nhIN pvygI| Ebr~-cYnl ie@k dUjy Ó nIv~

hn| pr is@K kOm s@c Ó s@c vI pRgt krn r@Kdy EYn ault sr is@K pMQ ienH~ qoN soD idKaux leI ijvyN mrjI lVI jx sÓ

iv@c pUrI qrH~ kmwb nhIN hoeI| ikauNik lYx dI koiSS iv@c l@igE hoieE hY| ieh Ebr~ dI EpsI lVeI ivcoN El@g-Ql@g

pRcr sDn~ dI vrqoN nl mnu@K JUT Ó s@c nklI pMQk mIfIE~ gurbxI ieiqhs qy ho ky EpxI sm~ Eqy SkqI d shI aupwog

qy s@c Ó JUT bx skx dI wogq r@Kd hY| rihq mirwd sMbDI ikMqU pRMqU KiVHE~ krn chId hY| ieh TIk hY ik mOjUd smyN

E@j gurUE~ dI DrqI 'pMjb' iv@@c vsx vly krky is@K~ iv@c in@q nvyN Pu@t dy bIj bIjx ipRMt Eqy ielYktRoink mIfIey vly lok iksy

bhuqy is@K nSy qy piqqpuxy iv@c burI qrH~ qoN bj nhIN E irh ? ijs krky ien~ Ó ie@k isEsI DVHy dIE~ in@jI jrUrq~ dI

glqn hn| ijsd ie@k mUl krx ipRMt qy pMQk hox d iKqb dyx sf qy sfy pUrqI leI mddgr is@D ho skdy hn| pr

ielYktRoink mIfIey iv@c is@K~ d pCV jx EgUE~ dI v@fI ExgihlI hY| ikMnI iksy ie@k isEsI DVHy dIE~ zrUrq~ kdy vI

vI hY| ikauNik EsIN Epxy mhn EmIr hYrnkuMn g@l hY ik ie@h lok pRcr sdk pMQk ih@q~ leI lhyvMd is@D nhIN hoeIE~|

ivrsy Ó shI qrIky nl pRcrn iv@c EpxI pCx is@K mIfIE hox dI bx ky ieh vI s@c hY ik Drm ivhuxy Drimk Eqy

kmwb nhIN hoey| ieh ikMny d@uK vlI g@l hY Erb~ kroV~ rupieE km rhy hn| ies qoN rjsI DiVE dI soc KudI pRsq huMdI hY|

ik is@K~ dIE~ pRmu@K sMsQv~ SRomxI kmytI qy hor vI dUjI hYrnIkuMn g@l ieh hY ik sfy EsIN iemndrI nl iblkul inrp@K

id@lI kmytI ijnH~ d sln bjt keI Erb~ mOjUd Drimk qy rjnIqk EgUE~ dI soc qOr qy dunIE Br dIE~ smUMh gurduEr

ieh ie@k s@c hY ik mOjUd smyN is@K~ qy CieE hoieE ipRMt qy ielYktRoink mIfIE dy sMsQpk Esl iv@c is@K rihq mirwd dy DrnI nhIN hn| gurU goibMd isMG jI v@loN bKSS kIqI KMfy dI phul iv@c ivSvS nhIN r@Kdy EYn ault sr is@K pMQ ienH~ qoN soD lYx dI koiSS iv@c l@igE hoieE hY| ieh nklI pMQk mIfIE~ gurbxI ieiqhs qy rihq mirwd sMbDI ikMqU pRMqU KiVHE~ krky is@K~ iv@c in@q nvyN Pu@t dy bIj bIjx qoN bj nhIN E irh ? ijs krky ien~ Ó pMQk hox d iKqb dyx sf qy sfy EgUE~ dI v@fI ExgihlI hY| ikMnI hYrnkuMn g@l hY ik ie@h lok pRcr sdk EpxI pCx is@K mIfIE hox dI bx ky Erb~ kroV~ rupieE km rhy hn|

ipRM: privMdr isMG Kls

SRomxI gurmiq cyqn | 13 | Egsq/sqMbr 2013

pRbMDk kmytIE~, pMQk jQybMdIE~,

isEsqdn~ Ó inmrq pUrvk bynqI krdy

h~ ik auh pReIvyt in@jI vprk EdirE~

v@loN cley j rhy ipRMt qy ielYktRoink

mIfIey Ó pMQk hox d JUT nkb n paux|

aunH~ dI EpsI rMijS, in@jI siVE qoN au@pr

auTidE~ qurMq is@K Ebr Eqy is@K tI.

vI. cYnl SurU krn leI kuJ krn chId hY|

sÓ smUMh is@K~ Ó ies mhn krj dI pUrqI

leI krVI imhnq krnI pvygI, ivlsI

ijMdgI qy in@jI su@K iqEgxy pYxy hn| sB qoN

v@fI g@l svrQ qy DiVHE~ dI dldl qoN au@pr

auTx pvyg| ies leI POrI qOr qy in@jI

siVE~ qy eIrK qoN KihV Cufaux leI gurU

Ó smripq hoeIey|

iek Ks EpIl EmrIk, kYnyf,

ieMglYNf j~ dyS qoN bhr hor dunIE dy kony-

kony iv@c ijQy vI is@K bYTy hn aunH~ Ó hY ik

qusIN is@K Ebr Eqy is@K tI. vI. cYnl leI

Epx ie@k vKr PMf kiem kro| dUjI Ks

EpIl kOm dy jQydr~ Ó hY ik rjsI gulmI

qoN Cutkr~ pky, kOm dy Biv@K leI cMgy ausrU

wqn ErMB krn| ipRMt Eqy ielYktRoink

mIfIey nl sbMDq CpdIE~ Ebr~ qy cldy

cYnl~ dI EpsI KihbzI iv@c iksy dI iDr

bxky is@K kOm Ó hor EOKy iemiqhn~ qy

duibDv~ iv@c n pYx idA| kOm iv@c vMfIE~

paux dy Eijhy wqn is@K~ leI nuksn d

krx bx skdy hn|

snUUM v@D rhy piqqpuxy Ó rokx leI niSE~ dy

ruJn Ó T@lH paux leI is@K Eqy is@KI jIvn

pRqI pihrydrI qy vPdrI iv@c v@D irh

pV dUr krn vrgy kMm~ leI ie@k jut hox

pvyg Eqy pRcr Eqy sMcr sDn~ iv@c

srdrI kiem krnI hovygI| siqgurU imhr

kry sfI Erds '' is@K~ Ó ibbyk dn'' qoV

inBy|

*****

sP nM: 25 d bkI : - jdo ik kr Eqy EbkrI ivBg dy EPsr krveI krn dI

jg mhIn lY ky cly j~dy hn|

auNJ hux sfIE~ muitEr~ qy mfrn nr~ vI iksy dI nuUMh DI qo ipCy nhI rhIE~| nSy

dI lq ny aun~ qy vI jdU kr idq hY| dyS dy v@K v@K ngr~,mh~ ngr~,prtIE~ Eqy horn~

jSn~ dy moky sfIE~ BYx~ vlo nSeI ho ky SuD buD gvaux dIE~ Gtnv~ Eksr hI EsI

mIfIey dI bdolq pVdy suxdy rihMdy h~| GrogI ihMs,EpsI lVeI JgVy,jIvn sQn~ dy

idn idhVy kql,DIE~ dIE~ h@iqEv~,BYx~ vlo SryEm kIqI j rhI ijsm~ dI numieS

Eqy Enyk~ hor durcr~ ipCy sB qo v@f krn Srb Eqy horn~ niSE~ dI vrqo mMinE j

irh hY|

Srb dI lq ny sfy pMjbIE~ d jIvn rMgIl,

roxkIl qy rsIl nhI bxieE sgo sogIl,

mMdhl qy mrxIl bx idq hY|

EMMq ivc mY EpIl krdI h~

'Drq mq Ó tyko m@Q, m~ pMjbI Ó siqkro|

niSE~ dI ijhVy krn qskrI,duSt~ Ó durkro|

ruV puV ikDry ivsr n jey, ll~ dI inSnI|

pMQ myry dI ruVdI j~dI niSE~ ivc jvnI'|

sMq jrnYl isMG jI Ó qy aun~ dy sQI isMG~ Ó hkUmqI eyjMsIE~ dy eyjMt E@qvdI ikh krdy sn| kvI ipEr isMG inrCl jI ny ''E@qvdI''lPz dI EslIEq ieMJ d@sI,,

doSI ies leI sMq~ Ó ikh j~dY,ik,dsm guru dI is@KI pRcrd ey|

pMj~ k@ikE~ d p@k DrnI ey,DnI qyg qy qIr qlvr d ey|

cnx SRI dSmyS dI E@K d ey,is@KI cnx hr Q~ iKlrd ey|

auhÓ E@qvdI kihky BMfdy ny,is@K~ ivcoN bureI jo mrd ey|

EKy is@K~ Ó is@KI ivc rho pUry,jy auh isMG sjey q~ E@qvdI|

iek idn ivc keI hjr~ q~eI,jy auh EMimRq Ckey q~ E@qvdI|

ijhVy bymuK guru qoN ho rhy ny,guru vly bxey q~ auh E@qvdI|

kohV kOm Ó l@g Srb vl,jy auh kohV htey q~ E@qvdI|

ieh kMm krn vl jy hY E@qvdI,ieh kMm krn dy leI p@ky Tx jeIey|

EMimRq C@k ky SRI dsmyS jI d,EA E@qvdI sry hI bx jeIey|

EA E@qvdI sry hI bx jeIey|EA E@qvdI sry hI bx jeIey|kivq

SRomxI gurmiq cyqn | 14 | Egsq/sqMbr 2013

igEnI blvMq isMG nMdgVH nl ivSyS mulkq

vihgurU jI k Kls, ikauNik ibRkmI kYlMfr Enusr gurpurb Eqy msly kOm dy ivdvn~ nUM Ekl qq qy bYT vihgurU jI kI Pqih || ieiqhsk idhVy kdy vI bjvIE~ qrIK~ nUM ky h@l krny chIdy hn| mirEd Eqy dsm

qq~ dy j@Qydr~ iv@coN qusIN iek@ly hI nhIN E skdy| iesy krky snUM wd vI nhIN gRMQ vrgy sMvydnSIl msilE~ nUM mIfIey rihMdy| ijs krn krky EsIN iksy nUM gurU iv@c nhIN auClx chId| mYN ieh g@l nnkShI kYlMfr dy mu@dy qy KVHy ho ies d kI sihbn~ dy idhVy kdoN Eauxgy d@s vI dEvy nl kihMd h~ ik 95% is@K dsm krn hY? nhIN skdy| ies leI sfI v@KrI kOm d gRMQ j~ bic@qr ntk nm dI poQI nUM jxdy vihgurU jI k Kls,pRqIk 2003 nnkShI kYlMfr qy srI is@K hI nhIN sn| ieh q~ iesd ivroD krn Eqy vihgurU jI kI Pqih ||kOm nUM pihr dyx chId hY| h@k iv@c bolx vilE~ ny EYn pRcr kIq ^ls jI, ijvyN eIseIE~ d Drm

nnkShI kYlMfr dy msly E EKrI ik E@j ijhV is@K jpujI sihb d pT vI eIseIEq hY, Drm gRMQ biebl qy kYlMfr nhIN krd auh vI mrikt iv@coN j ky dsm h@l kI hY? eIsvI hY| ihMdUE~ d Drm ihMdU, Drm gRMQ gRMQ dI poQI l@Bd iPrd hY| jdoN ik E@j cr vyd, 18 purx Eqy 27 ismrqIE~ smyq drEsl 2003 vl nnkShI kYlMfr msl ieh hY ik kOm dI hlq kI hY? ies Enyk gRMQ hn qy ienH~ d kYlMfr ibRkmI hY| lgU hox hI EslI h@l hY pr iPr vI Ekl v@l iksy d iDEn nhIN | E@j sf ikrdr muslmn d Drm ieslm, Drm gRMQ qq nUM nnkShI kYlMfr dy KozI qy mV hY, EsIN nPrq vMf rhy h~, sfy EMdroN kurn SrIP, Eqy kYlMfr ihzrI hY| iesy ivdvn nUM bulky auQy nnkShI kYlMfr dy ruhnI SkqI mukdI j rhI hY, ieh sB qrH~ is@K~ d Drm is@K Drm, Drimk gRMQ krq pl isMG pUryvl qy horn nUM Eky igrvt dIE~ inSnIE~ hn| sRI gurU gRMQ sihb jI Eqy kYlMfr nnkShI ibkRmI kYlMfr (ihMdU kYlMfr) lgU krvaux

is@K EzdI j hlImI rj bry quhfy hY| pr ihMdU lbI is@K Drm nMU ie@k v@Kr dI ij@d krn vilE~ dI qs@lI krvauxI kI ivcr hn, kI EsIN Ezd h~?Drm nhIN mMndI | ies leI auh is@K Drm chIdI hY| bkI mYN sp@St kihMd h~ hux

dI ie@k v@KrI hoNd, dy pRqIk nnkShI vly ibkRmI kYlMfr jo SRomxI kmytI qy nvIN mugl~ ny is@K~ nUM Kqm krn leI bQyr

kYlMfr nUM bRdSq nhIN kr rhy| aunH~ koL id@lI kmytI ny lgU kIq hY| mYN nhIN mMnd, jor lgieE| 1846 iv@c EMgryz~ ny is@K~

iv@ky sfy sD lxy ny ies d kql krv mYN nnkShI nUM hI shI mMnd h~| bkI mYN nUM GoiVE~ dIE~ sum~ Q@ly lqiVE| sfy

id@q hY| mYN kihMd h~ ik dyS ivdyS dy is@K ieh dEvy nl kihMd h ik ie@k n ie@k Drm EsQn~ dy pRbMD iv@c byloVI dKl

EslI nnkShI kYlMfr qy pihr idMdy idn is@K kONm nUM pl isMG pUryvl v@loN EMdjI kIqI | ijvyN E@j ihMdU lbI kr rhI

rihx (jo 2003 dI ivsKI nUM mYN Kud qq iqEr kIq kYlMfr hI lgU krn pvyg| hY| audoN EsIN morcy lgky Epxy Drm

sRI dmdm sihb dy bqOr j@Qydr huMdy hoey dsm gRMQ j~ bic@qr ntk sbMDI qusI EsQn Ezd krvey | mhqm g~DI ny

mu@K mMqrI pMjb s. pRkS isMG bdl qoN kI kihx chuMdy ho? ikh sI kI is@K~ nUM Ezd Brq iv@c v@Kr

rIlIz krvieE) ie@k n ie@k idn iesy mYN q~ is@K~ nUM kihMd h~ ik iehn~ iK@q dyv~gy, ij@Qy ieh EzdI d in@G mx

kYlMfr ny lgU hox hY ikauNik ihMdUE~ dy msilE~ iv@c Kcq n hovo, mirEd qy skx| pr ihMdU nUM EzdI imldy hI s. ptyl

ibRkmI kYlMfr nl sf koeI sMbMD nhIN hY| dsm gRMQ dy msly iv@c n aulJo ieh kOmI ny snUM zriem pyS ikh| ienH~ lok~ nUM ijnH~

E@j jdoN is@K EgU EpxI zmIr dI Evz nUM dbaux dy EdI ho cu@ky hn audoN iksy qq d j@Qydr hox j~ lMm sm~ j@Qydr rih jx krky hI nhIN sgoN kOm dy pihrydr bxky kihxI qy k@QnI dy p@ky DrnI hox, fyrvd dy iKlP lVeI lVnI Eqy is@KI pRcr Eqy pRsr iv@c Eihm wogdn paux vrgy krz~ iv@c j@Qydr igEnI blvMq isMG nMdgVH dy hI ih@sy EauNdy hn|

aunH~ sfy nl nnkShI kYlMfr, dsm gRMQ, sod sD dIE~ byhurmqIE~, is@K nOjvn nl puils v@loN kIqy j rhy D@ky, is@K pRcrk (kQ vck) iKlP drz muk@dmy, BrqI Edlq~ v@loN socI smJI sijS EDIn kOm ivroDI kIqy j rhy PYsilE~ qy Ku@lH ky crc kIqI| ieh pySkS quhnUM ikvyN l@gI pTk Epxy suJE zrUr Byjx| sMpdk

ig: blvMq isMGnMdgVH

is@K q~ Kilsqn chuMdy hI ny pr Brq dI bhu-igxqI izEd khlI l@gdI ey? is@K q~ Kilsqn chuMdy hI ny pr Brq dI bhu-igxqI izEd khlI l@gdI ey?

SRomxI gurmiq cyqn | 15 | Egsq/sqMbr 2013

nUM EsIN EMgryz~ koLoN EzdI lY ky id@qI ieh kI krn hY ik ihMdusqn iv@c Ks BrqI POj v@loN kIqy hmly vyly 20vIN sdI dy mugl~ vyly q~ p@gVI ju@qI, jnyaU paux dy mhn ShId sMq jrnYl isMG Kls krky pMjb iv@c is@K nOjvn~ qy zulm ho rhy EiDkr nhIN sn| EsIN ienH~ nUM ihMdusqn iBMfr~vilE~ ny ieh g@l khI sI ik jdoN hn? dy virs bxieE, snUM pihl~ mugl~ iPr drbr sihb, sRI Ekl qKq qy BrqI E@j iPrk-pR@@sq bhu igxqI dIE~ is@K EMgryz~ Eqy hux ihMd pik vMf vyly hkUmq POjI hml krygI audoN Kilsqn dI mrU nIqIE~ krn is@K nUM socx pY igE hY, ShIdIE~ dyxIE~ peIE~| jn~ nloN v@D nINh r@KI jeygI| hux nINh r@KI j cu@kI hY, ik is@K jx q~ ik@Dr jx| ieh q~ mugl~ ipEr gurDm sfy qoN iv@CV gey| snUM g@l q~ iesqoN E@gy qurnI hY| bkI sm~ l@gd EMgryz~ nloN vI Kqrnk ny, ieh q~ is@K qy v@Kr iK@q q~ kI dyx sI jdoN EsIN pMjbI hY bIz bIjx qoN bEd ijvyN, jO hPqy 'c, is@KI nUM Epxy EMdr jzb krn dI nIqI sUby dI mMg kIqI q~ ihMdU lbI ny snUM jylH~ kxk 10 idn~ 'c qy keI bIz puMgrn iv@c Cy bxeI bYTy hn| bkI EsIN rihx ihMdusqn iv@c su@t id@q| 1978 qoN sfI khxI EYnI Cy mhIny lg idMdy hn| Kilsqn dy ies iv@c hI hY, pr cyqMn hox dI loV hY| ieh ivgV id@qI ik EMimRqsr dy inrMkrI k~f bUty nUM pxI dyx dI loV hY wkInn zrUr socx dI loV hY ik bhu igxqI ikhVy ikhVy d shr lY ky ivsKI vly idn 13 isMG bxyg| ij@Qy is@K EzdI nl in@G mx FMg qrIikE~ nl snUM mukaux qy qulI hoeI ShId kr id@qy| is@K~ dy kql gurbcny nUM skxgy| ies hlImI rj 'c knUMn ie@ko hY| ikauNik E@j d is@K nOjvn jx igE hY krnl dI Edlq iv@coN brI ijh hovyg| srIE~ kOm~ nUM kr id@q| audoN sfy EMdr brbr d h@k imlyg, jq ivdroh jigE| snUM iPr pq, auc nIc d mqByd nhIN Eihss krvieE igE ik hovyg| ihMdU qy muslmn~ nUM EsIN gulm h~| 1984 'c brbr d h@k imlyg| mYN q~ EpRySn bilaU str dy bhny Eksr kihMd h~ ik is@K q~ snUM mirE, lu@itE igE, Kilsqn chuMdy hI hn pr sRI Ekl qq dI byhurmqI Brq dI bhu igxqI izEd kIqI geI, sfIE~ DIE~ BYx~, khlI l@gdI hY| b@cIE~, bzurg~ nl kI ku@J is@KI pRPu@lq ikvyN ho vpirE ieh sB leI skdI hY? ijMmyvr ihMdusqn dI hr is@K jykr Epxy iPrk-pR@@sq ihMdU lbI hI pirvr iv@c is@KI nUM bc lvy sI| dyS Br iv@c nvMbr 84 nUM q~ is@KI Epxy Ep pRPu@lq ik ihMdU mniskq EMdr ieh g@l bYTI hY, id@lI, knpur Eqy hor Qv~ qy snUM tier hMudI rhygI| ik ieh dyS aunH~ d hY, auh mlk hn| is@K pky pYtrol iCVk ky siVE mirE igE| hux q~ gurduEirE~ dy kQ vck~ qy nOjvn ieh socd hY ik EsIN ies dyS dy sfy Gr Gt qbh krky snUM iPr qoN auzV prcy drz ho rhy ny| hr is@K d Prz hY ik brbr dy virs h~| EsIN E@j qoN sO ku sl id@q| 1986 qoN 1992 q@k pMjb dI DrqI qoN auh Epxy gurU d siqkr kry| vihm pihl~ pMjb dy mlk s~| EsIN q~ E@j lgBg do l@K is@K nOjvn~ nUM mOq dI Gt Brm qoN dUr ho ky jugo jug Et@l sRI gurU gRMQ EpxI mlkI vips lYxI hY| EsIN dyS dy auqirE igE, nklI puils mukbly bxey sihb dy lV l@gy Eqy gurU Sbd nl juVy | iKlP nhIN h~, E@j iPrkU lok~ ny sr zor gey hzr~ is@K audoN qoN lY ky E@j vI jylH~ Eqy gurU Gr dy pRbMDk Ep Eqy Epxy pirvr nUM ies g@l qy lg id@q hY, ik EsIN ihMdU h~ qy Edlq~ iv@c ruL rhy hn| gurU vly bxaux q~ hI sMgq~ dy pihrydr is@K kOm v@KrI nhIN hY| mYN ieh g@l sp@St

srI dunIE jxdI hY ik E@j dys qy bxky is@KI d prcr kr skdy h~| jykr kihMd h~ ik "jo Epxy h@k leI lVy auh kbz lok jYn m@q, bu@D m@q v~gU snUM grk EsIN hI gurU dy nhIN bxy q~ EsIN gurU d Eqy E@qvdI nhIN huMd h~" | iehn~ lok~ nUM krn chuMdy hn| EsIN q~ kihMdy h~ ik is@KI d pRcr iksqrH~ kr~gy?is@K~ leI E@qvdI Sbd d pRwog bMd krn ihMdusqn qy ihMdU rj kry, snUM koeI EklI j@Qydr~ dI Srb pI ky pvyg|ieqrj nhIN pr pMjb iv@c EMimRqDrI gurduEry Eaux dI kI g@l sI?hlImI rj, is@K rj, is@K-sQn j~ is@K rj krn, auh ieqrj ikauN krdy srkr~ bxaux qy Faux Ekl purK Kilsqn bry quhfI kI rey hY?hn| jdoN kI mulk dI EzdI iv@c EsIN dy h@Q hY ikauN ik jo SkqI dy skd hY auh ^ls jI auh sm~ Evyg sf hlImI 80% kurbnIE~ kIqIE~, 93% P~sI qy vips vI lY skd hY| ies leI iksy SkqI rj, Kilsqn zrUr bxyg| jdoN bIz cVHy| Brq q~ Ezd ho igE pr EsIN gulm d hMkr krky EklI j@Qydr~ nMU gurU Gr dI bIjdy h, audoN iPr pxI dI loV huMdI hY| sRI rih gey| mirEd nhIN Bu@lxI chIdI| du@K dI g@l Ekl qq Eqy sRI drbr sihb auqy

SRomxI gurmiq cyqn | 16 | Egsq/sqMbr 2013

ieh hY ik hux q~ EklI j@Qydr gqr p 107, 151 Eqy Dr 501 qihq mn hnI d ny gulmI d Eihss krvaux d Tyk lY ky Srb pIky gurduEry vI j~dy hn| puils ny kys drz ho skd hY| srkr ny ibn socy r@iKE hY| Kilsqn is@K~ leI ies leI Eijhy mmly vI drz kIqy hn| Eijhy glq smJy sod sD nUM ie@k Drm mMn ky kQ zrUrI hY ikauNik puils sod sD dy cyilE~ kMm~ nUM T@l paux dI loV hY| vck iKlP 295 ey d muk@dm drz kIq v@loN ShId kIqy gey is@K EgU hrmMd isMG

kI sRI gurU gRMQ sihb jI qoN bEd hux hY jo ik iblku@l glq Eqy bybuinEd hY| fbvlI dy drz mmly qy hirEx puils

pMjb E@j dyKx nUM B@eIE-sQn bx v@loN koeI krveI n krn, pr sV PUk iksy hor bxI j~ gRMQ dI loV hY?dIE~ Gtnv~ ijs leI fyr pRymI Ku@d nhIN is@K pMQ nUM sRI gurU gRMQ sihb dy igE hY| ies bry d@so?ijMmyvr hn qy rjnIiqk dbE krn siqkr Eqy isD~q~ dI rKI leI iqEr ijs qrH~ Brq dy ku@J sUibE~ iv@c ierd kql vrgy prcy drz kr rhI hY| hox dI zrUrq hY, hux iksy hor bxI j~ gRMQ pMjbIE~ Eqy is@K~ nUM zmIn~ KrIdx qy p@ky is@K nOjvn~ nUM Edlq~ v@loN 7-7 sl dI dI loV nhIN| is@K rihq mirEd iv@c vsnIk bxn qy auQy dIE~ srkr~ ny pbMdI sz idvaux sV PUk Eqy hrmMdr isMG dy sp@St iliKE hY ik sRI gurU gRMQ sihb dy lg r@KI hY, auh hteI jxI chIdI hY| pr kql nUM Edlq v@loN brI kIqy jx Eqy qu@l iksy pusqk d pRkS nhIN ho skd| jy Eijh nhIN huMd q~ pMjb srkr nUM ies qoN ielv ie@k hor kys 93 sl~ dy is@K ies qy Eml krn dI loV hY| gurU nnk dyv Eijh knUMn ps krn chId hY ik pMjb bzurg nUM aumr kYd dI sj hoxI, Bu@lr vrgy jI ny bxI sbMDI pMifq~ ny svl kIq sI ik iv@c vI bhrly sUibE~ dy lok E ky n q~ by-gunh is@K~ nUM P~sI qy cVHy jx dy PYsly jdoN pihl hI bhuq sry gRMQ ijvyN kI cr zmIn~ KrId skx qy n hI p@ky vsnIk bx Eqy lMm sm~ is@K nOjvn~ nUM jylH~ iv@c bMd vyd, ismrqIE~ Eid mojUd hn q~ nvyN iksy skx qy n hI aunH~ dI vot ie@Qy bx sky| bd r@Kx dI sijS, 13 sl~ dy nbilg myzr bxI j~ gRMQ dI kI loV hY q~ pMifq~ nUM gurU jI iksmqI ieh hY ik bhrly sUibE~ dy isMG nUM keI muk@dimE~ iv@c jylH iv@c bMd EprDI lok ie@Qy Eky pMjb dy EmIr ivrsy ny p@uiCE sI ik vyd~ d EiDEn cry vrx krn E@j auh 22 sl qoN jylH iv@c hY aus nUM nUM nuksn phuMc rhy hn| Brq d koeI vsI kr skdy h~| kI hr iksy nUM h@k hY ies qy pq hI nhIN ik myr ksUr kI hY? mYN ie@Qy pMjb iv@c E ky ij@Qy mrzI zmIn KrId pMifq~ ny ikh sI ik vyd~ leI is@iKE qy ieh g@l dEvy nl kihMd h~ ik pMjb Eqy skd hY ie@Qy rih skd hY| pr ihmcl EiDEn auc jqI dy lok hI kr skdy hn pMjb dy bhr dIE~ jylH~ iv@c Enyk~ is@K rjsQn qy ku@J hor sUibE~ 'c pMjbI n jd ik sUdr~ nUM ies dI mnhI hY| q~ gurU jI nOjvn puils dIE~ bxeIE~ khxI~ sdk zmIn KrId skd hY n vsnIk bx skd ny ikh sI ik bxI r@bI bxI hY ies nUM sUdr jylH~ iv@c hn, iehH~ nUM irhE krvieE hY| q~ ik hr koeI pVH skd hY| jvy, drEsl iensP n imlx ieh idn b idn Kilsqn dI mMg ikauN v@D is@K kQvck~, ivdvn~ aupr ho rhy srIE~ g@l~ hn jo is@K kOm nUM gulmI d rhI hY? drz muk@dimE~ bry qusI kI kihMdy ho?Eihss krv rhIE~ hn| is@K kOm nUM BrqI Edlq~ dy PYsilE~ dr Esl pRsSn m@lo m@lI sod sD nUM

ie@k Drm smJI bYT hY jo ik iblku@l glq hY| Brq dy ivDn Enusr ku@l Cy Drm hn ijnH~ iv@c jYnI, boDI, ihMdU, muslmn, is@K ieseI Drm Siml hn| iehn~ CyE~ Drm~ dy kkr j~ icnH~ nl byhurmqI krn qy j~ ienH~ Drm~ pRqI koeI hor mVI hrkq krn vly iKlP Dr 295 ey qihq mukdm~ drz huMd hY| h~ iksy hor nUM mV cMg bolx j~ byiezqI krn qy knUMn Enusr Dr

EsIN Egly EMk iv@c is@K kONm dy inD@Vk pRcrk pMQk syv lihr dy mu@KI

bb bljIq isMG ddUvl nl hoeI ivSyS mulkq ijs iv@c aunH~ ny is@K kOm nl ho rhIE~ vDIkIE~, p@lr rhy is@K ivroDI fyrvd, is@K nOjvn ivru@D drz kIqy j rhy JUTy

muk@dimE~ Eqy hor keI mu@idE~ qy ivcr kIqI| ies srI g@lbq d vyrv pyS kr~gy|

EsIN Egly EMk iv@c is@K kONm dy inD@Vk pRcrk pMQk syv lihr dy mu@KI

bb bljIq isMG ddUvl aunH~ ny is@K kOm nl ho rhIE~ vDIkIE~, p@lr rhy is@K ivroDI fyrvd, is@K nOjvn ivru@D drz kIqy j rhy JUTy

muk@dimE~ Eqy hor keI mu@idE~ qy ivcr kIqI| ies srI g@lbq d vyrv pyS kr~gy|

nl hoeI ivSyS mulkq ijs iv@c

SRomxI gurmiq cyqn | 17 | Egsq/sqMbr 2013

Sm dy 6.30 ku vjy EsIN msaUd cODrI pik ivc) C@f gey sn| vMf qoN bEd ie@QoN sÓ ivd kIq| ivd krn smyN auh iPr ro

sihb dy Gr phuMcy s~| auh sÓ gl l@g ky aujV ky gey srdr~ dI Bl kr ky rbq pey qy kihx l@gy 'izMdgI bhuq jIE leI

imly ijvyN koeI icr ivCuMinE imld ey| kiem kIq qy auh son EsIN iksy qrIky pq nI iPr kdI iml sk~gy ik n|'

imlx smyN aun~ dIE~ E@K~ 'coN hMJU ikrn l@g nl gurdspur phuMcd kIq| cODrI sihb sf idl vI aun~ koloN jx Ó nhIN sI

pey sn| iPr hOlI-hOlI irLYks hoey q~ ny d@isE ik myr m~-ipA srdr~ Ó kr irh pr sm~ kPI ho cu@ikE sI| Sm

pihl~ sirE~ ny rl ky Kx KD ijvyN koeI aufIkdy mr gey| ijn~ Ó h@QIN Cv~ dy ky Fl ky rq dy rMgIn mhOl ivc bdlxI SurU

s~Jy pirvr ivc K~d ey| auh lhOr heI ivd kIq aun~ dI Skl myry ipq jI ijaUNdy ho geI sI| lhOr dy EnrklI bzr ivc

kort dy vkIl hn qy auh pMjbI (Sh muKI) jIE n dyK sky qy ieh du@K kbr~ ivc hI jgdIE~ leIt~, dOVdIE~ cINcINE~, krol

zubn ivc ilKdy hn| aun~ d pUr n~ aun~ nl d&n id@q igE| cODrI sihb dy kr~, bzr ivc EauNdy j~dy idn Br dy Q@ky

msaUd Eihmd cODrI hY| aun~ d jnm mq jI gurdspur izlHy dy rMDvy srdr dy tu@ty mzdUr, ryVIE~ qy PVIE~ vilE~ ny

Brq-pik vMf qoN kuJ sl pihl~ ipMf iksy ipMf dI DI sI|iPr aun~ sÓ EpxI Sihr Ó rMgInI mhOl ivc bdilE hoieE

SyKUpur mlh~ qihsIl SkrgVH nrovl Brq pik-vMf 'qy ilKI Zzl suxeI:'wr sI| mYÓ iPkr sI ik EieS dy Gr vly

hux (pik) ivc ipq cODrI muhMmd sulymn EieE sI ku@kV~ ny b~g~ id@qIE~ EsIN r@j iPkr krdy hoxgy| EsIN koeI 10 vjy krIb

dy Gr mq rySm bIbI dI ku@KoN iek ky g@l~ vI n kIqIE~ qy svyr ho geI' B@tI sihb Ó aunH~ dy dPqr ivKy auqr ky

izmINdr Grxy ivc hoieE sI| ieh aun~ d@isE ik myr ie@k dosq rq smyN g@fI Epxy itkxy v@l qor leI sI| ijs

qihsIl pihl~ gurdspur d ih@s sI qy srh@d t@p ky ieDr EieE sI qy ieh Zzl glI ivc EsIN rihMdy s~ aus glI dI myn rof

hux ieh ipMf srh@d nl lgd Brq d mYN aun~ dy ivCoVy ivc ilKI sI| mhOl bhuq 'qy iek k@pVy pRYs krn vly dI dukn sI

EKrI ipMf hY| ies piksqnI pMjbI ZmgIn ho cu@ikE sI| EsIN vrI-vrI ijs qoN EsIN k@pVy pRYs krv~dy s~| iek idn

sihqkr dI zmIn zIro leIn dy iblkul sirE~ ny aun~ nl wdgrI qsvIr~ mYN svyry 7 ku vjy aus qoN k@pVy pRYs krv

nl hY| cODrI sihb jdoN pYd hoey sn q~ iKcveIE~| B@tI sihb ny mYQoN aurdU (Sh irh s~ ik iek bzurg EdmI aus dukn 'qy

soGVy ipMf dy nMbrdr sUrq isMG, ikrp muKI pMjbI) dy nl ilE~dy prcy 'lihr~' EieE| aus dukndr ny mYÓ ikh,

isMG, Kzn isMG brs bYNf dy vijE~ nl misk lY ley qy mYN Eqy cODrI sihb ny auh 'srdr jI quhfy kMm d EdmI E igE

vDeI dyx Eey sn| ie@QoN pq lgd ey EprYl mhIny 2012 d misk prc jy|'

srdr~ dI aus vyly dI dosqI d| cODrI jI ny piksqnI dy Evm leI lok Erpx kr mYN aus dukn vly Ó pihl~ qoN hI kih

d@isE ik sUrq isMG nMbrdr myry ipq d id@q| myrI izMdgI 'c myry v@loN iksy hor dyS r@iKE sI ik jdoN vI koeI qyrI dukn 'qy

p@g v@t Br sI| cODrI sihb ny vMf vyly ivc m~ bolI prcy d irlIz kIq jx ieh Eijh EdmI Evy jo Brq qoN aujV ky

dIE~ Epxy bp qoN suxIE~ drdnk pihl sm~ sI| mYN bV KuS sI| cODrI sihb EieE hovy q~ aus EdmI nl myrI

khxIE~ suxeIE~| ny mYÓ EpxI khxIE~ dI pusqk 'cVdy mulkq zrUr krvauxI| mYN bV KuS hoieE

aun~ d@isE ik myry ipq jI srdr~ dy lihMdy du@K' Byt kIqI jo ik cMfIgVH dy ik clo koeI q~ imilE ijs d mYN du@K sux

bhuq hI krIbI dosq sn| vMf vyly koeI iqMn pbilSr wUnIstr bu@ks v@loN CpI geI sI| sk~| mYN aus bzurg Ó pu@iCE, 'bpU jI

iklo son srdr j~dy hoey sfy kol (hux sfy koloN iPr Eaux d vEd lY ky aun~ quhf kI hl ey?'

Nis@K qy muslmn rl j~dy q~ pMjb dI vMf nhIN sI hoxIN

jdoN EsIN ieDr Eey s~ q~ sÓ qy ieh vI pq 'nI sI ik ieh ihMdusqn qy piksqn dI h@d ik@Qy vy| Enyk~ lok ihMdusqn qy piksqn j ky EpixE~ dy h@QoN hI kql hoey| iks Ó doS dyeIey|''bzurg dI khxI ny mYÓ Dur EMdr q@k ihl id@q| dyS dI vMf qrsdI shmxy KVHI myry nl hoeIE~ bdslUkIE~ sux rhI sI| mYN doSIE~ v~g nIvIN peI Kloq s~| bpU ny iPr hOsl kIq qy ikh, 'AdoN jykr muslmn qy is@K rl j~dy q~ pMjb dI vMf nhIN sI hoxI qy ieh id@lI proN qoN lY ky sf sr pMjb vI iek hI hox sI| pihly nkSy ivc piksqn iPlOr q@k sI|' iPr pq 'nI kI bpU iPr cu@p ho igE| muhMmd wkUb

95 sl bpU muhMmd wkUb nl hoeI g@lbq95 sl bpU muhMmd wkUb nl hoeI g@lbq

SRomxI gurmiq cyqn | 18 | Egsq/sqMbr 2013

myrI g@l suxidE~ hI aus bzurg ny mYÓ

pu@iCE, ''kOx eyN qUM BeI, E@j q@k pihl~ q~

mYN qYÓ kdI ie@Qy dyiKE q@k nhIN|'''ipq jI,

mYN ieMfIE qoN EieE h~ ie@Qy| E@l

vsieE dy lVikE~ dy ivEh 'qy| sfI

aun~ nl irSqydrI juVdI ey vMf qoN ip@CoN j

ky|' mYN aus ipq smn bzurg dI qs@lI

krveI| au@Qy E@j vI sf dyS Brq kr ky kI bpU iPr cu@p ho igE|qyr ksUr vI kI ey?''nhIN sgoN ieMfIE kr ky jixE j~d hY| jd

cMgy bMdy roNdy sn ijhVy ihMdusqn j~dy mYÓ lgd sI ik aus bzurg dy idl aus bzurg Ó qs@lI ijhI ho geI q~ aun~ sn qy bdmS lok Srb pI ky KuSI mnauNdy EMdr vMf vyly dy BrqI lutyirE~ pRqI nPrq myry svl d jvb id@q|sn| btvry vyly vDyry is@K mry j~ E@j vI auvyN dI auvyN kiem sI qy Sied E@j muhMmd wkUb ijs dy vMf vyly sry muslmn| EsIN jykr bcy E~ q~ ie@k is@K dI q@k aus bzurg dy idl dI gihreI q@k koeI irSqydr mry gey, EpxI iv@iQE d@sd bhdrI nl| Kihry ipMf d nMbrdr sI phuMicE vI nhIN sI| mYÓ l@igE ijvyN mYN hoieE|jIhd sVk dy au@qy Gr sI| auhd Epx aus dy idl EMdr bldI icK 'qy qyl p id@q muhMmd wkUb ijs dy vMf vyly sry KUh sI au@Qy| myr ipA rylvy 'c nOkrI krd hovy| pr mYN hOsl n hirE qy iPr pu@iCE, irSqydr mry gey, EpxI iv@iQE d@sd sI| myry ipq jI dI nMbrdr nl bVI ''bpU jI kuJ d@sogy quhfy nl ikvyN hoieE|muh@bq sI| myry ipq jI iek idn pihl~ hI vprI?'''hux d@sx vl ip@Cy kI rih igE| ''myr n~ muhMmd wkUb ey|'' 'sÓ 10-11 vjy ipMfoN k@F ky Kihry dy Gr lY sB kuJ hI AdoN Kqm ho igE| aus mr 'bpU jI quhfI aumr ikMnI ku hoeygI?''gey| 3-4 sl~ dy b@cy koh-koh ky mry| jo mrI 'c n ieDrilE~ d kuJ ivgiVE qy ''hoeygI koeI..95 sl..?''zulm hoieE mYQoN kih hI nhIN ho skd| myry n auDrilE~ d| jy nuksn hoieE q~ auDroN ''quhf jnm ik@Qy hoieE?''cr Br, do BYx~, dd jI bUt Kn jMf vl EieE~ d qy ieDroN igE~ d| E@j vI auh ''mYN ip@CoN ihMdusqn qoN aujV ky EieE ivKy hoey hmly dOrn mry gey|pxI vly Kl, kmd, lS~ 'qy mMfrE v~| myr ipCl ipMfjMf qihsIl iPlOr

kuJ idn~ bEd sÓ iPlOr kYNp 'c rhIE~ igrJ~, lS~ Ó DUh rhy ku@qy, mOq Ó jlMDr sI|''iljieE igE| aus qoN mgroN luiDEx qy qrsdy v@Fy tu@ky lok~ dIE~ cIk~, DVvIE~ ''bpU jI kuJ vMf bry d@sogy jo kuJ AdoN Pyr iProzpur CauxI| ik@Qy ik@Qy D@ky 'nI dIE~ hrl-hrl krdIE~ fr~, nOjvn quhfy nlvpirE?KDy? rjOr ( PYslbd) ivKy E@D mur@b DIE~ Ó auDldy DVvI, g@ifE~ dIE~ fr~, ''srdr jI, hux ikauN sfy zm~ 'qy zmIn d imilE| Kihry ipMf iek vI do-do idn qy rq Jkdy qurdy EauNdy rhIE~ lUx iCVkdy ho| kId@s~ mYN, sfy nl kI-kI DVvI 'nI vVn id@q| ijhVy srh@d~ nloN Ó kql huMdy mYN Ep q@ikE hY qy pl-pl nhIN vpirE| jy d@sx l@g~ q~Sied pUr hI au@T ky ieDr-auDr ho gey aun~ d bhuq E@gy vDdI mOq supinE~ 'c hr roz hI idn vI srI h@f-bIqI n d@s sk~|''kuJ nI ivgiVE| auh rqo-rq ieDr-idKeI dyNdI hY| AdoN q~ mv~ qoN pu@q vI bpU dIE E@K~ iv@coN hMJU if@gx l@g pey auDr ho gey| ijhVy dUroN Eey auh srh@d~ dy pCxy 'nI sI j~dy| jdoN EsIN ieDr Eey s~ sn| mYN QoVHI dyr ruk igE qy iPr pu@iCE, nyVy phuMcidE~ hI mry gey| ieh vI bVI q~ sÓ qy ieh vI pq 'nI sI ik ieh ''bpU jI, jy Bl quhÓ EsIN hux aun~ lok~ qrsdI sI ik ijs kYNp ivc sÓ r@iKE ihMdusqn qy piksqn dI h@d ik@Qy vy| nl imleIey ijn~ Ó qusIN ip@Cy C@f Eey ho igE jd Kihr qy aus d ipA sf au@Qy Enyk~ lok ihMdusqn qy piksqn j ky q~ kI qusIN hux aun~ lok~ Ó imlx pq lYx Eey q~ POj ny BulyKy nl DVvI EpixE~ dy h@QoN hI kql hoey| iks Ó doS chogy..?''smJ ky golI nl auf id@qy| AdoN kYNp~ Ó vI dyeIey|''bzurg dI khxI ny mYÓ Dur EMdr ''kIhÓ imlIey? jeIey kIhdy kol ijn~ DVvI lu@tx dI koiSS kr rhy sn| E@l q@k ihl id@q| dyS dI vMf qrsdI shmxy lok~ ny sÓ qlvr~ nl kql kIq? aun~ ql aun~ dI rUh Ó S~qI bKSy| bpU aus vyly KVHI myry nl hoeIE~ bdslUkIE~ sux rhI Ó slm krIey? aun~ sfy p@ly C@ifE hI kI Ó wd kr ky iPr rox l@g ipE sI|sI| mYN doSIE~ v~g nIvIN peI Kloq s~| bpU hY? sfIE~ DIE~-BYx~ dI ie@zq lu@tI| sfy

ny iPr hOsl kIq qy ikh, 'AdoN jykr b@cy-b@cIE~ dI botI-botI kr id@qI| sÓ *****muslmn qy is@K rl j~dy q~ pMjb dI vMf r@j ky lu@itE?''

nhIN sI hoxI qy ieh id@lI proN qoN lY ky sf mYÓ l@igE ijvyN mYN aus dI duKdI rg 'qy sr pMjb vI iek hI hox sI| pihly nkSy h@Q Dr id@q hovy|ivc piksqn iPlOr q@k sI|' iPr pq 'nI aus ny iPr ikh, ''qUM qy Ejy b@c eyN|

SRomxI gurmiq cyqn | 19 | Egsq/sqMbr 2013

kIiqE~ sOK nl hI srkrI p@K huMd hY| duj p@K, ienH~ Gr EMdrly ies inrxy 'qy KuPIE eyjMsIE~ ByqIE~ dI mdd nl lihr dI smu@cI E@piVE j skd hY v@loN ivroDI lihr~ hlq, ijs iv@c sYink, rjnIiqk, ik aus vrgy

EMdr GuspYT krky j@QybMdk qy mnoivigEnk, sry p@K blvn-ic@q qy

aunH~ nUM EMdroN s@t Sml huMdy hn, d shI-shI Enumn Ezd m@q ivEkqI

mrn dI cl laux qy ies EDr 'qy lihr nl nUM Zolq p@tI pVH ky

purqn simE~ qoN nij@Tx dI smu@cI krj wojn iqEr iksy Eijhy &Ysly j~ hI clI j~dI hY| Ejoky smyN EMdr ies krn huMd hY| Byq lYx qoN ielv, krm leI pryr skx, jo aus dy Epxy qrk

Eml ivc vDyry pRbInq E geI hY| uPIE eyjMsIE~ v@loN Epxy eyjMt~ rhIN qy ih@q~ dy EnukUl n hovy, iksy vI qrH~

Esn nhIN sI| auh hr PYsl EpxI vihSI suBE vlIE~ hukmrn qkq~ lihr dI lIfriSp nUM glq Ezd m@q nl lYNdy sn| ibgnI c@k nl vloN Ks krky ies hiQEr dI nIqIE~/pYqVy Epxaux leI pRyrn dy &Ysly lYx vly ikrdr nl aunH~ nUM sq ivEpk pYmny 'qy vrqoN hox l@g peI wqn kIqy j~dy hn| ieh Kyf v@D clkI icV sI| ies krky Drmwu@D morcy dy smu@cy

qy pRbInq nl KyfI j~dI hY| lihr dy hY| ies mksd leI keI qrH~ dy FMg-Eml dOrn sMq iBMfr~vly v@loN ley gey

EgUE~, jo ik duSmx dI ies cl qoN pUrI qrIky Eml 'c ilE~dy j~dy hn| Eihm inrixE~ ivc srkrI uPIE

qrH~ byKbr huMdy hn, nMU Eis@Dy qy Clvy Bry srkrI uPIE eyjMsIE~ duEr j~ q~ eyjMsIE~ dy iksy 'lutvyN h@Q' dy dKl dI g@l FMg~ rhIN Zlq m@q~ dy ky Eijhy &Ysly lYx

ivroDI lihr~ EMdrly hI poly q@q~ nUM n q~ aus dy SsI suBE qy SsIEq dI leI pRyirE j~d hY jo lihr dy ih@q~ leI

llc dy ky EpxI iDr bx ilE j~d idRStI qoN mMnx ivc EauNdI hY Eqy n ienH~ EMq~ dy nuksn dyh huMdy hn Eqy ijs nl

hY, j~ iPr Epxy pVHey-isKey inrixE~ d EMqrIv qrk hI ies Drn hukmrn qkq~ leI ivroDI lihr nUM lok~

dI hmI Brd hY|pySvr~ nUM lihr dy JUTI-mUTI dy 'c inKyV ky kuclx Esn ho j~d hY| koeI pr ies dy smrQk bx ky lihr~ dy EMdr GusyV lihr uPIE eyjMsIE~ dy ies jl iv@c

bvjUd ies q@Q qoN id@q j~d hY| Eijhy q@q~ qoN do iksm dy iks h@d q@k PhI j~dI hY, ieh lihr dI, ienkrI nhIN

Eqy ^s krky ies dy EguE~ dI isD~qk kMm ley j~dy hn| iek, lihr dy hoieE j skd ik

soJI qy pikEeI auqy inrBr krd hY| EMdrly Byq lYxy| lihr dy Eihm Brq srkr dIE~

sMq jrnYl isMG iBMfr~vly dy suBE EgUE~ qy krkUMn~ nUM igRPqr krn j~ uPIE eyjMsIE~ qy SsIEq d fUMGI nIJ nl ivSlySx

jno mr mukaux ies wojn d Eihm is@K sMGrS nUM EMdroN

srkrI eyjMsIE~ d rol

ieMdr g~DIieMdr g~DI

sMq jrnYl isMGiBMfr~vly

sMq jrnYl isMGiBMfr~vly

hrcMd isMG loNgovlhrcMd isMG loNgovl

sMq jrnYl isMG iBMfr~vly dy suBE qy SsIEq d fUMGI nIJ nl ivSlySx kIiqE~ sOK nl hI ies inrxy 'qy E@piVE j skd hY ik aus vrgy blvn-ic@q qy Ezd m@q ivEkqI nUM glq p@tI pVH ky iksy Eijhy &Ysly j~ krm leI pRyyr skx, jo aus dy Epxy qrk qy ih@q~ dy EnukUl n hovy, iksy vI qrH~ Esn nhIN sI| auh hr PYsl EpxI Ezd m@q nl lYNdy sn| ibgnI c@k nl &Ysly lYx vly ikrdr nl aunH~ nUM sq icV sI| ies krky Drmwu@D morcy dy smu@cy Eml dOrn sMq iBMfr~vly v@loN ley gey Eihm inrixE~ ivc srkrI uPIE eyjMsIE~ dy iksy 'lutvyN h@Q' dy dKl dI g@l n q~ aus dy SsI suBE qy SsIEq dI idRStI qoN mMnx ivc EauNdI hY Eqy n ienH~ inrixE~ d EMqrIv qrk hI ies Drn dI hmI Brd hY|

s. Ejmyr isMG

eyjMsIE~ aunH~ dI sur@iKE dy EMdrUnI Gyry q@k EpxI phuMc bxaux iv@c sPl ho geIE~ sn| eyjMsIE~ aunH~ dI sur@iKE dy EMdrUnI Gyry q@k EpxI phuMc bxaux iv@c sPl ho geIE~ sn|

SRomxI gurmiq cyqn | 20 | Egsq/sqMbr 2013

hr jgH hI srkr u&IE eyjMsIE~ KVkU ivcrDr nloN iq@K qy do-tuk

v@loN iek Eihm h@QkMf ieh vriqE inKyV krn leI lgqr BrI dbE p

j~d hY ik sMGrS kr rhIE~ iDr~ r@iKE hoieE sI| ieMdr g~DI vloN EklI

ivckr EpsI byivSvsI d mhOl pYd EgUE~ nUM g@lbq leI Brmaux dy pYqVy

krky EMdrUnI ivroD~ nUM hv dyx dy purzor dI iSsq vI iesy inSny v@l syDI hoeI sI|

wqn kIqy j~dy hn| inMidE cuglI dy zrIey auh smJOqy dI burkI su@t ky EklI EgUE~

EgU s&~ EMdr iek dUjy bry Zlq-nUM aunH~ dy iemn qoN fulaux, Eqy iPr aunH~

&ihmIE~ pYd kIqIE~ j~dIE~ hn Eqy mn~ auqy sMq iBMfr~vly d gu@s nzl krvaux

Fh laux leI inrMqr wqn krdIE~ EMdr iek dUjy pRqI rMzS qy n&rq BrI Eqy ies qrH~, muSkl nl hsl hoeI

rhIE~| auh is@Dy rUp iv@c sMq iBMfr~vly dy j~dI hY| sMsr Br dIE~ lihr~ dy qzrby pMQk eykq d Gq kr dyx dI cxkIE

ivcr~ qy nIqI-inrixE~ nUM pRBivq krn 'coN ieh g@l shmxy EeI hY ik hr jgH hI nIqI auqy c@l rhI sI| auDr iehI mksd

iv@c Bly hI kmwb n ho skIE~ hox pRMqU uPIE eyjMsIE~ nUM ies Kyqr EMdr sB qoN hsl krn leI u&IE eyjMsIE~ vI Epxy

lihr qy j@QybMdI dy horn~ p@Dr~ auqy aunH~ dy v@D sPlq h@Q l@gdI rhI hY Eqy aunH~ dI p@Dr auqy jutIE~ hoeIE~ sn| aunH~ d pRmu@K

pRBv dI sMBvn qoN munkr nhIN hoieE j ieh cl bhuq hI qrnk qy qbhkuMn wqn sMq jrnYl isMG iBMfr~vly Eqy sMq

skd| pr sMq iBMfr~vly dI SsIEq qy sbq huMdI rhI hY| aunH~ dys~ j~ smj~ hrcMd isMG lONgovl ivckr ptk paux

krj-SYlI nUM dyKidE~ hoieE~ Eijhy iksy EMdr jo mnisk 'qy Ejy vI kbielI j~ Eqy drbr sihb EMdr E@f-E@f iDr~

pRBv dI EsrdrI nUM vD ky nhIN dyiKE jgIrU siBEcr dy qkVy pRBv kbUl ivckr hiQErbMd tkrau dI nObq pYd

jx chId| BvyN horn~ dIE~ slh~ qy krky c@l rhy hn, u&IE eyjMsIE~ leI krn 'qy l@g hoieE sI| drbr sihb

rv~ lYx pRqI sMq iBMfr~vly dI phuMc ieh krj bhuq hI suKl ho j~d hY| EMdr &Oj dy dly leI vDyry jcxhr

n~h-p@KI nhIN sI prauh isrP suihrd is@K pMQ dIE~ E@f-E@f j@QybMdIE~ qy bhn isrjx leI, drbr sihb smUh

rv~ v@l hI v@D kMn krdy sn Eqy ies sMGrSSIl iDr~ d Drmwu@D morcy dy rUp dy EMdr UnI tkrau dI siQqI pYd krn

mmly 'c vI auh horn~ dIE~ rv~/slh~ nUM 'c iek s~Jy mMc auqy iek@iTE~ ho jx d krj u&IE eyjMsIE~ dy mu@K eyjMfy auqy

EpxI suqMqr socxI auqy hvI nhIN sn hox BrqI hkm~ nUM auk hI hzm nhIN sI ho sI|

idMdy| ies krky, lihr qy j@QybMdI dy horn irh| aunH~ ies eykq nUM KyrUM-KyrUM krn pMQk iDr~ ivckr ivroD j~ m@qByd

p@Dr~ auqy u&IE eyjMsIE~ d jy koeI pRBv leI pUrI vh l r@KI hoeI sI| ies mksd inr u&IE eyjMsIE~ dI hI dyx nhIN sI|

hY vI sI q~ auh bhuq Esrdr sbq nhIN leI keI pisE~ qoN, Eqy keIE p@Dr~ 'qy aunH~ ivckr ivcr~ dy kuJ hkIkI vKryvyN

ho sikE| sMq iBMfr~vly dy ijauNdy-jIE wqn kIqy j rhy sn| rjnIiqk &rYt vI sn Eqy nl hI SsI JgVy qy

EijhI koeI audhrx shmxy nhIN EeI auqy, id@lI dy 'pMjbI gru@p' qoN lY ky kmryf SsIEq~ dy tkrau, jo ik

jd srkr aunH~ d koeI Eihm EMdrUnI Byq hrikSn isMG surjIq q@k, Epxy Ep nUM kbielI/jgIrU s@iBEcr d ^s l@Cx

lY ky aunH~ d koeI v@f nuksn krn iv@c 'Drm inrp@K' kihx vlIE~ sBn~ qkq~ huMd hY, vI sn| u&IE eyjMsIE~ d wqn

sPl ho geI hovy| ny EklI EgUE~ auqy sMq iBMfr~vly dI ienH~ vKryivE~ nMU ivroD~ iv@c Eqy ivroD~

ieMdr g~DI vloN EklI EgUE~ nUM g@lbq leI Brmaux dy pYqVy dI iSsq vI iesy inSny v@l syDI hoeI sI| auh smJOqy dI burkI su@t ky EklI EgUE~ nUM aunH~ dy iemn qoN fulaux, Eqy iPr aunH~ auqy sMq iBMfr~vly d gu@s nzl krvaux Eqy ies qrH~, muSkl nl hsl hoeI pMQk eykq d Gq kr dyx dI cxkIE nIqI auqy c@l rhI sI| auDr iehI mksd hsl krn leI u&IE eyjMsIE~ vI Epxy p@Dr auqy jutIE~ hoeIE~ sn| aunH~ d pRmu@K wqn sMq jrnYl isMG iBMfr~vly Eqy sMq hrcMd isMG lONgovl ivckr ptk paux Eqy drbr sihb EMdr E@f-E@f iDr~ ivckr hiQErbMd tkrau dI nObq pYd krn 'qy l@g hoieE sI| drbr sihb EMdr &Oj dy dly leI vDyry jcxhr bhn isrjx leI, drbr sihb smUh dy EMdr UnI tkrau dI siQqI pYd krn d krj u&IE eyjMsIE~ dy mu@K eyjMfy auqy sI|

ll ikRSn EfvnIll ikRSn EfvnIpRkS isMG bdlpRkS isMG bdl

SRomxI gurmiq cyqn | 21 | Egsq/sqMbr 2013

nUM duSmxIE~ iv@c pltx sI| ieh pMQk zq 'coN nhIN sI jo kihMdy hor qy kmauNdy hor

iDr~ shmxy pYd hoeI iek bhuq hI kTor sn| EklI lIfriSp nl s~J paux vyly

qy cuxOqI BrI siQqI sI| ies iv@coN hI pMQk aus Epxy v@loN lIfriSp dy muu@dy nMU auk hI

SkqIE~ dI, Ks krky aunH~ dIE~ mohrI ivc nhIN sI Eaux id@q| is@K kOm d

hsqIE~ dI sUJ-prp@kq, suihrdq qy Brq EMdr mx qy vkr ruld dyK ky aus

vcnbu@Dq dI prK hoxI sI| ny mn EMdr ieh idRV inSc kr ilE

sMq jrnYl isMG iBMfr~vly ny iek hoieE sI ik is@K kOm dy gloN ZulmI d

pRYs imlxI dOrn Drmwu@D morc SurU krn ieh jUl lhux hY| ies audyS dI pUrqI

j~dy rhy pr Drmwu@D morcy dy smu@cy Eml dy Epxy audyS~ bry d@sdy hoey do g@l~ auqy leI hI aus ny sMGrS d bIV cu@ikE sI|

dOrn aus ny sMq hrcMd isMG lONgovl dI ivSyS zor id@q sI| iek, sry is@K~ nUM iek ieh g@l aus leI bhuqy mEny nhIN sI

j@QybMdk lIfriSp nUM cuxOqI dyx dI kdy vI mMc auqy 'k@iTE~ krn| dUj, is@K~ nUM ieh r@KdI ik sMGrS liVE iks dy JMfy hyT

koeI koiSS nhIN kIqI | Eihss krvaux ik auh Brq EMdr j~d hY| aus leI mu@K g@l ieh sI ik

ivEkqIgq rUp iv@c sMq hrcMd brbr dy ngirk nhIN| EklI EgUE~ dy sMGrS drusq pYqVy qoN liVE jvy,

isMG lONgovl bry vI ieh ikh j skd hY EslI ikrdr bry jxdy hoieE vI aunH~ suihrdq qy sbqkdmI nl liVE jvy

ik auh Epxy smklI hOrn EklI nl s~J p ky c@lx dI loV qy EihmIEq nMU Eqy audyS dI pUrqI qk liVE jvy| ies

EgUE~ dI quln ivc lIfrI dI Bu@K j~ pCx lYx Eqy iPr ies loV nUM Eml EMdr leI jykr EklI lIfriSp ny ieh ie@C

Ehudy dI lls qoN k&I h@d q@k mukq sn| skr krn leI EpxI pUrI vh l dyxI zihr kIqI ik sMGrS SRomxI EklI dl dy

ies idRStI qoN auh Epxy smklI EklI koeI CotI g@l nhIN sI| ies ip@Cy v@fI soc qy JMfy hyT liVE jx chId hY q~ sMq

EgUE~ nloN QoVI v@KrI SRYxI ivc EauNdy ingr pRqIb@Dq kMm krdI sI| sMq jrnYl iBMfr~vly ny ieh suJE uSI-uSI kbUl

sn| pr aus iv@c v@fI Gt ieh sI ik auh isMG ny EYn SurU ivc hI EklI EgUE~ nUM, kr ilE| jykr EklI lIfriSp ny

Eksr Epxy nyVly lok~ d pRBv qy dbE qy nl hI Em is@K jnq nUM vI, ieh g@l sMGrS auqy EpxI Ejrydrn pkV

kbUl lYNd sI ijs sdk aus dI suqMqr qOr pUrI qrH~ s& kr id@qI sI ik ausnMU iksy bxeI r@Kx leI sMq hrcMd isMG lONgovl

'qy socx qy ivcrn dI smr@Q gRihxI j~dI lIfrI j~ Ehudy dI koeI lls nhIN qy nUM Drmwu@D morcy d pRmu@K sMclk

sI| Em jIvn EMdr ieh nuks eyn nhIN ausd rom-rom pMQk kj nUM smripq hY| jy (ifktytr) Qp dyx d iekqrP EYln

rVkd| pr rjsI jIvn EMdr ieh iek ieh isr& kihx dI hI g@l huMdI q~ ies kr id@q q~ sMq iBMfr~vly ny ies auqy rqI

gMBIr EOgux ho inbVd hY| ^s krky jykr iv@c kuJ vI nv~ j~ vic@qr nhIN sI| Br vI koeI aujr nhIN kIq| aus ny sMq

Eijhy EOgux vly ivEkqI dy moiFE~ 'qy ikauNik idKvy leI EijhI inSkm Bvn hrcMd isMG lONgovl dI j@QybMdk

ieiqhs EMdr v@f rol inBaux dI d pRgtv krn rjsI lok~ d Em hI lIfriSp kbUlx ivc rq ijMnI vI iJjk

ijMmyvrI Ex pvy q~ ies dy nqIjy bhuq dsqUr bixE hoieE hY| EhuidE~ dI nhIN idKeI| sMGrS dy smu@cy Eml dOrn

inrSjnk inkldy hn|ihrs qy haumYN 'c gRsq EklI EgUE~ dy aus ny ies Bvn d p@l nhIN C@ifE|

ieh g@l nhIN sI ik sMq iBMfr~vly mUMhooN 'pMQ vsy mYN aujV~' dy dMBI vk EklI lIfriSp nl aus dy isD~qk

dy inkt sihwogI aus ijMny hI SuD j~ pik suxidE~ is@K jnq dy kMn p@ky pey sn| pr m@qByd zrUr pYd huMdy rhy Eqy keI mOikE~

sn| sMq hrcMd isMG dI quln ivc sMq sMq jrnYl isMG aunH~ rjsI lok~ dI aus 'qy ieh m@qByd gMBIr rUp vI EiqEr kr

ieh g@l nhIN sI ik sMq iBMfr~vly dy inkt sihwogI aus ijMny hI SuD j~ pik sn| sMq hrcMd isMG dI quln

ivc sMq jrnYl isMG dI ivl@Kxq ieh sI ik auh jo vI PYsl krdy sn, TIk-glq dy EDr 'qy krdy sn Eqy

EpxI suqMqr soc Enusr krdy sn| ies mmly 'c auh koeI bhrI pRBv nhIN sn kbUldy| dbE q~ auk hI nhIN|

ieh iek v@f krn sI ijs dI bdOlq sMq iBMfr~vly Epxy Ep nUM n isr& rjnIqI dy Em ivkr~ qoN surrU

r@Kx 'c sPl rhy sgoN auh EklI rjnIqI dIE~ kurIqIE~ ivru@D sMGrS dy JMfbrdr bx ky auBr Eey|

hr ikRSn

surjIq

hr ikRSn

surjIq

blvMq isMG

rmUvlIE

blvMq isMG

rmUvlIE

SRomxI gurmiq cyqn | 22 | Egsq/sqMbr 2013

gihry m@qByd~ qy ivroD~ dI Skl iv@c SkqI qy pRmu@K niek bx ky auBr Eey hoey

pRgt ho qurIE~| ieh hlq is@K sMGrS sn Eqy hukmrn qkq~ d sr zor sMq

auqy EIr qk Epx n~h-p@KI pRBv iBMfr~vly nUM cuPyirAN Gyr ky qm krn

C@fdI rhI| auqy l@g hoieE sI q~ EijhI nzuk

don~ sMq~ ivckr mOjUd ienH~ aupr siQqI ivc iek mmUlI ijhy mu@dy 'qy &zUl

ibEny ivroD~ dI hkIkq nloN, siQqI d iksm d JgV KV krky KVkU iDr~

v@D gMBIr qy icMqjnk pihlU ieh sI ik ivckr KUnI tkrau dI nObq pYd kr

ies sry smyN dOrn, E@f-E@f krn~ krky dyxI, h@d drjy dI ndnI sI| pr ieh jrnYl isMG dI ivl@Kxq ieh sI ik auh

sMq iBMfr~vly nl ivroD j~ SrIk pl ky 'ndnI' koeI ieq&kIE nhIN sI| ies dy jo vI PYsl krdy sn, TIk-glq dy EDr

c@l rhy kuJ ivEkqIE~ qy SkqIE~ v@loN ip@Cy, ibn~ S@k, BYVy ierdy qy qrnk 'qy krdy sn Eqy EpxI suqMqr soc Enusr

sMq hrcMd isMG lONgovl dI pdvI qy hsqI mnsUby nUM EpsI tkrE iv@c aulJaux qy krdy sn| ies mmly 'c auh koeI bhrI

d, sMq iBMfr~vly dy iKlP iesqyml iPr ies bhny drbr sihb EMdr puils pRBv nhIN sn kbUldy| dbE q~ auk hI

krn dy lgqr wqn kIqy j~dy rhy| Eqy POz vV dyx dI iek gihrI sizS d nhIN| ieh iek v@f krn sI ijs dI

mMdBgI g@l ieh sI ik ies mmly 'c sMq hI pUrv-EiBEs (irhrsl) sI| Eijhy bdOlq sMq iBMfr~vly Epxy Ep nUM n

hrcMd isMG n isrP ienH~ SkqIE~ qy hI mOky huMdy hn jd EgUE~ dI sUJ- isr& rjnIqI dy Em ivkr~ qoN surrU

ivEkqIE~ dIE~ eykqGqI krucIE~ qy isExp qy ilEkq kuTlI ivc p ky r@Kx 'c sPl rhy sgoN auh EklI rjnIqI

srgrmIE~ auqy rok lgaux ivc sPl prKI j~dI hY| soc~ dy k@d qy ihridE~ dy dIE~ kurIqIE~ ivru@D sMGrS dy JMfbrdr

nhIN ho sky sgoN EpxI i&qrqI kmzorI dI Ekr Eijhy hI mOikE~ 'qy npy j~dy hn| bx ky auBr Eey| ies dI quln iv@c sMq

vjH krky auh ienH~ SkqIE~ nl gu@JI jykr sMq jrnYl isMG iBMfr~vly CotI soc hrcMd isMG lONgovl, EpxI srI nykI dy

BeIvlI d Ku@lH pRBv idMdy rhy| imsl qy ingvxy ihrdy dy mlk huMdy Eqy jykr bvjUd, EklI rjnIqI dy nkrI l@Cx~

vjoN, sMq hrcMd isMG lONgovl nl nyVq aunH~ dI pMQ nl pRIqI qy pRqIb@Dq EMdr nloN n isr& Epx inKyV nhIN kr sky

r@Kx vlI iek KVkU j@QybMdI dy kuJ QoVI ijMnI vI pol huMdI q~ auh ies msly nUM sgoN auh EmlI qOr 'qy ies nkrI rjnIqI

krkuMn~ ny 16 dsMbr 1983 nUM gurU nnk v@kr d mu@d bx ky wkInn hI ivroDI dy pRmu@K dUq bx ky auBr Eey| ieh iek

invs dy EMdr do kmirE~ dI mlkI nUM lY iDr nl UnI t@kr iv@c aulJ gey huMdy| pr v@fI vjH sI ijs dy krky Drmwu@D morcy dy

ky sMq iBMfr~vly dy smrQk~ nl JgV aunH~ Eijh nhIN kIq| aunH~ Epxy smu@cy Eml dOrn don~ sMq~ ivckr

KV kr ilE Eqy mihz EYnI ku g@l bdly smrQk~ nUM n isr& JgVy vly donoN lgqr iek qxau qy Aprpx bixE

sMq iBMfr~vly dy hmieqIE~ ilP kmirE~ nMU qurMq ^lI kr dyx d EdyS dy irh| keI mOky Eijhy vI Eey jd don~

EpxIE~ bMdUk~ qx leIE~| sMq jrnYl id@q sgoN fUMGI soc-ivcr krn qoN bEd ivckr irSqy d gMBIr sMkt pYd ho j~d

isMG ny siQqI d gMBIrq nUM pCxdy hoey aunH~ Epx itkx bdl lYx d inrx irh Eqy vKryvyN duSmxI 'c vt j~dy rhy|

Epxy SsqDrI hmieqIE~ nUM sMjm qy kr ilE| auh gurU nnk invs nUM C@f ky ies dI vjH inr ivcr~ d pV nhIN sI|

DIrj qoN kMm lYx leI pRyirE| aunH~ Epxy Epxy smrQk~ smyq Ekl qq sihb msl Eihm rUp iv@c ivhr qy sdcr d

smrQk~ nUM CotI ijhI g@l bdly dI auprlI mMizl auqy cly gey| ErI smyN vI sI| n sMq jrnYl isMG EklI rjnIqI

hiQErbMd t@kr ivc aulJx qoN sqI q@k auh p@ky qOr 'qy auQy hI itky rhy|dIE~ kurIqIE~ nl smJOq krn leI

nl mnH~ krdy hoey JgVy vly kmirE~ nUM rzmMd hoey qy n hI sMq hrcMd isMG Epxy

&Orn KlI kr dyx Eqy Epo-Epxy bkI Egly EMk iv@c ........Ep nMU EklI rjnIqI dIE~ kurIqIE~ dy

kmirE~ EMdr vV ky bxI pVHn ivc mgn prCvyN qoN mukq kr sky| is@t~ ieh

ho jx d EdyS dy id@q| aus vyly jd is@K inkilE ik is@K sMGrS dIE~ srIE~

pMQ nUM ihMdU hkm~ iKlP izMdgI mOq dI v@fIE~-CotIE~ EMdrUnI ivroDqeIE~,

lVeI ErMB kr r@KI hoeI sI Eqy sMq gVHo-sMGxy rUp iv@c, don~ sMq~ ivckr

jrnYl isMG iBMfr~vly ies sMGrS dI mu@K

gurcrn isMG

tohV

gurcrn isMG

tohV

bUt isMGbUt isMG

SRomxI gurmiq cyqn | 23 | Egsq/sqMbr 2013

KVkUvd smyN pMjb puils dy kuJ igE q~ q@qklIn EYs.pI. EpRySn ny

EiDkrIE~ v@loN JUTy puils mukbilE~ aus Ó bult prUP kYNtr hyT~ drV ky

'c qm kIqy nOjvn~ dy mmly d mr id@q Eqy kih id@q ik hdsy 'c

mIfIE Eqy au@c Edlq E@gy uls mirE igE hY ?

krn vly pMjb puils dy muE@ql kIqy ikauN bgI hoieE surjIq isMG?

Qxydr surjIq isMG v@loN kIqy Kulsy lUM surjIq isMG Eqy aus Ó mIfIE

kMfy KVHy krn vly hn ik iks qrH~ Eqy Edlq E@gy lY ky Eaux vly mnu@KI qoN PVH ky njiez hI JUTy mukbilE~ srkr v@loN imlIE~ vsIh qkq~ dy nSy EiDkr sMsQ dy aup pRDn ikrpl ivc aus qoN mrvey gey sn, ijs bdly 'c cUr kuJ EiDkrIE~ ny aus vyly isMG rMDv ny d@isE ik surjIq isMG aus Ó QxydrI id@qI geI sI, pr Edlq~ Eqy kÓn Ó vI it@c jixE q~ au@c EiDkrIE~ d ^s bMd sI, pr bEd ivc auh vI Koh leI geI, ijs sI ? aus vyly aunH~ qkqvr puils auhI surjIq isMG E@j puils krn aus Ó hux Epxy kIqy 'qy byh@d EiDkrIE~ d hI kied kÓn hr EiDkrIE~ dyi l& ies leI KVH ho pCqv ho irh hY ? EMim?qsr dy ijs psy c@ld sI, ijnH~ sB inwm~ Ó jyb igE ikauNik qrnqrn dy EYs. EYs. q@qklIn EYs.EYs.pI. dy kihx 'qy auh ivc p ky EpxI mrzI nl hI Qx pI. ny EauNidE~ hI ausÓ Qx ieh sry Zlq kMm krd irh, E@j auh mihq cOk dy q@qklIn muKI goieMdvl sihb dy muKI qoN ht ky vI ausqoN E@K~ Pyr igE hY ? isr& ieMspYktr srbjIq isMG pMDyr nl puils leIn Byj id@q sI Eqy id@q qrnqrn ielky ivc hoey ienH~ JuTy ausdy gMnmYn vjoN qienq isphI igE sb ieMspYktr d A.Er.pI. mukbilE~ dI sI.bI.EeI j~c krveI surjIq isMG Ó Qx muKI l id@q Eqy rYNk vI Koh ilE sI ? jdoN ies dy ivru@D jvy q~ EiDkrIE~ dy keI iGnOxy rUp aus Qx muKI ieMspYktr Ó cOkI ausny heIkort ivc ir@t peI q~ shmxy Eauxgy ? ieMcrj bx ky ausdy mqih@q l id@q heIkort ny aus dy h@k ivc &Ysl dy ikvyN bxdy sI JUTy mukbly?sI, pr hux ausy surjIq isMG Ó Qx id@q, iesy &Ysly Ó qmIl kraux leI surjIq isMG Eqy ikrpl isMG muKI qoN lh ky ausd sb ieMspYktr d jdoN auh EYs.EYs.pI. kol pu@j q~ aus dI rMDv ny d@isE ik iksy KVkU j~ rYNk vI Koh ilE Eqy isphI bx ky ku@tmr kIqI geI ? hl~ik EiDkrI nOjvn Ó PVy jx auprMq qIj drj leIn 'c Byj id@q jdik bEd ivc ku@tmr kIqy jx qoN ienkr kr rhy qS@dd dy sry qrIky EpxE ky aus qoN mml drj krky aus Ó muE@ql vI kr hn, pr ikrpl isMG rMDv d kihx jxkrI auglveI j~dI sI Eqy aus id@q ? surjIq isMG Enusr puils hY ik jdoN auh surjIq Ó imilE q~ ip@CoN 'auproN' hukm huMdy sn ik jykr EiDkrI aus vyly Edlq~ dI vI pRvh iesy krn auh udkuSI krn bry soc mihmn d iF@f s& ho igE hY q~ nhIN krdy sn ikauNik aus smyN ggV irh sI ? pr auh hI surjIq Ó iesÓ iqEr krky g@fI cVH idA ? Bx ipMf dy bGyl isMG Ó puils tt heIkort lY ky EieE sI Eqy ieQy aus ip@CoN hI aus E@D mry nOjvn Ó ngr (ibhr) qoN igR&qr krky pMjb EpIl r@d hox ip@CoN vI ausny hI surjIq vrdI Eqy krqUs~ dy pty pihn ky ilEaux l@gI q~ sQnk puils ny srI Ó suprIm kort jx leI hOsl id@q iqEr kIq j~d Eqy iPr iksy Q~ 'qy puils tIm Ó kbU kr ilE, ijs ip@CoN hY? ilj ky golIE~ mr ky g@fI cVH id@q bGyl isMG Ó auQoN dI Edlq ivc pyS 2 drjn nOjvn~ Ó JUTy mukbilE~ j~d sI ? iPr ausdI lS Ó ExpCqI krky pMjb puils ny Bros id@q sI ik 'c mirE igE kih ky sV id@q j~d sI ? ausd puils mukbl nhIN bxieE surjIq isMG ny d@isE ik au@c

jvyg, pr jdoN aus Ó pMjb ilE~d EiDkrIE~ v@loN 24 is@K nOjvn Gr~ *****

lUM-kMfy KVHy krn vly hn Qxydr surjIq isMG dy ulsylUM-kMfy KVHy krn vly hn Qxydr surjIq isMG dy ulsy

SRomxI gurmiq cyqn | 24 | Egsq/sqMbr 2013

dyS kOm qy BIV peI qo, auc@q Eqy iemndrI d pRcr kr rhI kibly gOr hY ik sl 2010-11 dorn

hY ieh jmny qoN luikE hoieE nhI hY| hoeI Srb dy TyikE~ dI EltmYNt qo kox dyaU kurbnI

pMjb Ó qMmkU rihq krn pMjb srkr bEd pMjb ivc nvIN iksm dI lihr dyS myry dI ruVdI j~dI

vlo cuikE igE kdm SlGwog hY pr pYd hoeI ijs dorn keI pMcieq~ vlo niSE~ ivc jvnI

pMjb ivc Srb dI ivkrI vI jor~ qy hY Epxy ipMf ivc Srb d Tyk n Kolx kdy pIr~ pYgMbr~ dI DrqI,

iPr srkr Srb dI ivkrI auqy rok bry kr Eqy EbkrI ivBg Ó bynqI kdy irg vyd dI jnxhrI,

ikauN nhI lg rhI !! pMjb dI ieh p@qr idqy gey| drjn~ hI ipMf~ ivc kdy siBEq d pMguUV,

bdiksmqI hI khI j skdI hY ik pMjb EOrq~ ny iek@TIE~ ho ky Srb dI ies kdy pMj dirEv~ dI DrqI ikh jx

ivc auny skuUl nhI ijMny Srb dy Tyky hn| nIqI d ivroD vI kIq| vl pMjb E@j niSE~ d dirE bx ky

brnl nyVy pYNdy ipMf syK~ ivc Eorq~ rih igE hY| E@j ieQy irSIE~ munIE~,

'hr ipMf moV qy KuilE Tyk, vlo Srb d Tyk Koly jx d ivroD krn gurUE~, pIr~ Eqy isdkI ijaUiVE~ dI

dy bvjuUd vI jdo EYkseIj ivBg dy SryEm nSy dukn~,srjmIN hr roj SrmSr huMdI hY| E@j mYN

EiDkrIE~ ny D@ky nl Tyk Kolx dyK duh@QVy ip@tx KVIE~,ausy mhn DrqI qy ivEp rhI EiqEMq

cihE q~ iek@TIE~ hoeIE~ Eorq~ ny meIE~ qy rkn~'|nIcq d izkr krn l@gI h~| pMjb

Srb vl KoK plt ky mrdy hoey ies Srb dy ies nvyN SoNk ivc vD hox vsIE~ Ó ieh jxky E@q hYrnI hovygI

g@l d sbUq idq ik hux srkr~ Ó d iek krn hotl~ Eqy pYlys~ ivc ik sl 2008-9 ivc srkrI EMMkiVE~

kroV~ rupey dI Emdn dyx vly ieh nSy ivEh krny vI mMinE j irh hY| ibn~ muqibk 19 kroV Srb dIE~ boql~ dI

dy krobr ijEd dyr nhI c@lxgyy| Er Srb dy iksy vI vrg d ivEh isry nhI Kpq hoeI ijhVI 2009-10 ivc vD ky

tI EeI qihq leI jxkrI muqbk cVd,auh chy ibEs jd~ hovy j~ 29 kroV boql~ qy phuMc geI qy hux nvIN

pMjb EYkseIj EYkt 1914 qihq Dr isrsy,byS@k iksy vI Drm nl juiVE EbkrI nIqI 2011-2012 dy qihq v@D

29 EDIn 8 sl~ ivc isrP 16 mmly hovy| iek-duk pirvr~ Ó C@f ky hr ky 60 kroV ho geI hY| srkr Ó 728

drj krky Tykydr~ Ó jurmn kIq koeI ivEh ivc Srb dy stl laux Ó kroV dI v@D Emdn hox dy nl hI Srb

igE hY| Srb dy Tyky E@gy h@Q ivc boql~ pihl idMd hY| ivEh~ ivc Srb d kot vI 1290 l@K pruUP lItr kr

j~ Srb dy pYg PV ky leIE~ j~dIE~ vrqaux leI kuVIE~ d ivSyS pRbMD hox idq igE hY| E@j dy hlq dyK ky iksy

qsvIr~ d pMjb dI sbk ishq mMqrI l@g ipE hY| ijs krky Srb pIx d SoNk kvI dIE~ ieh sqr~ Ep muhry shmxy

lkSmI kq~ cvl ny ivDn sB SYSn vDd j irh hY| pMQk srkr hox d E j~dIE~ hn

dorn keI vr ivroD krky pbMdI laux idKv krn vly sfy Ehl EguU Eqy 'dyK dyK ky EauNdy c@kr, mn ipE goqy

dI mMg kIqI pr kr Eqy EbkrI ivBg Drimk jQybMdIE~ dy mYNbr jdo vot~ dI Kd~|

ies mmly ivruD kuC krn Ó iqEr hI Kqr Srb d shr lYNdy hoeyy idKeI

nhI hY| Srb pIdIE~ j~ jm idMdy hn q~ BivKI srkr dy nkS Ep koeI iclm~, SISI,

KVkauNdIE~ EOrq~ dIE~ ijEdqr muhry aujgr ho auTdy hn| Drm dy isgrt~ koeI pYg tkrauNd|

qsvIr~ Coty ksby,ipMf~ Eid dy TyikE~ muKoitE~ hyT vI EDrm Eqy kukrm d glIE~, toBy ruldI iPrdI,E@gy dyKx Ó imldIE~ hn| Tykydr~ vlo bolbl idKeI idMd hY| cobr~ dI BlvnI,sry inwm iek psy krky jnqk pMjb ivc Srb pIx vly dyS myry dI ruVdI Qv~,ividEk Edry,Drimk EsQn~ ivEkqI dI aumr 18 sl qo G@t nhI sI j~dI niSE~ ivc jvnI'|Eid nyVy vI Tyky Kol idqy j~dy hn| pr hux 12-13 sl~ dy b@cy vI bIEr pIx Srb dI ivkrI qo kroV~ dI Emdn

(bkI sP nM: 14 qy)dy n~ qy sB kuC kr rhy hn| ieQy ieh vI pRpq krn vlI srkr iks nYiqkq,

niSE~ iv@c ruVdI jvnI Ó bcaux dI loV!! hrjIq kOr

SRomxI gurmiq cyqn | 25 | Egsq/sqMbr 2013

iksy smyN is@K pMQ d hirEvl dsq mMnI ikDry pRBvI hoNd hI ivKeI nhIN idMdI,

j~dI rhI is@K stUfYNts PYfrySn ijhVIE~ isr& qy isr& EbrI br~ leI PYfrySn

E@j k@lH s@q dI lls 'c goqy K~dI K@KVIE~ dy nm dI vrqoN krn leI hI PYfrySn dI

kryly ho cu@kI hY Eqy PYfrySn~ dI igxqI EOKI hoNd bkI hY| 21vIN sdI dI ErMBq nl

ho cu@kI hY, ies hirEvl dsqy, ijhV hux lgBg smu@cy ivSv 'c nOjvn vrg dI

ruMf-murMf ho cu@k hY, dI buinEd is@K EgveI dI crc SurU ho geI sI, ijs Ó

stUfYNts PYfrySn d jnm idhV mnieE 21vIN sdI d pihl dhk lMGx qoN bEd

igE, pRMqU is@K nOjvn~ Ó rUh q@k JMjoVx loV mihsUs kIq jx l@g ipE hY Eqy keI isEsI KudgrzI 'c PsI hoeI hY| byS@k is@K vlI aunH~ 'c is@KI zjbq jgaux vlI dyS~ 'c EgveI nOjvn h@Q~ Ó sONpI geI hY| juEnI 'c 80-90 &IsdI ih@s nSyVI Eqy ies jQybMdI d jnm idhV kdoN EieE qy ieh s@c hY ik nOjvn SkqI hI ienklbI piqq ho cu@k hY, pRMqU iesdy bvjUd is@K kdoN lMG igE, iksy is@K nOjvn Ó kMno-kMn qbdIlI ilEaux dy smr@Q huMdI hY, E@j jdoN juEnI, is@KI dI mUl Dr 'c Eaux d br nhIN hoeI| juEnI ieiqhs isrjdI iek psy 16 qoN 40 sl aumr vrg d ih@s jzb r@KdI hY, aunH~ dy Ecyq mn~ 'c

hY, juEnI ienklb d mu@F bMnHdI hY, 42&IsdI hY Eqy dUjy psy is@K kOm dI juEnI sihbzd bb juJr isMG dI kurbnI qy juEnI dirEv~ dy vihx q@k moV idMdI hY, 70 &IsdI niSE~ qy 80 &IsdI piqqpuxy d bhdrI vlI vMgr bYTI hoeI hY, ieho krn pRMqU ieh qd hI sMBv huMd hY jy juEnI Ó iSkr hY, aus smyN juEnI Ó s~Bx Eqy shI hY ik ngr kIrqn~, lMgr~ Eqy is@K kOm Ó 'juEnI' dy shI ErQ smJ E cu@ky hox Eqy psy qorn is@K kOm leI byh@d zrUrI hY Eqy ivroDI vMgr~ smyN ieh nSyVI qy Gon-mon ijs kOm dI juEnI kurhy pY jvy Eqy juEnI ies dI sB qoN v@fI zuMmyvrI is@K stUfYNts juEnI, BrpUr jzby nl E@gy KVHI ivKeI dI lIfriSp ivkaUml qy suErQI bx PYfrySn isr EauNdI hY| ijs kOm dI juEnI idMdI hY| pRMqU ieh jzbqI auCl kOmI pRvny jvy, iPr aus kOm 'c isvey inGr qoN hor inrSq dI K@f 'c if@g pYNdI hY, q~ auh kOm pYd krn dy smr@Q nhIN huMd| kOm dI kuJ nhIN E skd| E@j jdoN is@K nOjvn~ 'c keI sdIE~ ip@Cy q~ clI hI j~dI hY, kOm dy EgveI dI ExhoNd ies jzby Ó psq kr is@KI cyqn jgaux vlI ies nOjvn is@K kOmI inSny vI Ku@s j~dy hn| jvnI 'c joS, rhI hY| is@K pMQ Ó dohrI mr pY rhI hY, jQybMdI d jnm idhV mnieE igE hY auqSh, s@Dr~, aumId~ qy kuJ kr skx dy iek psy q~ auh EpxI isD~qk pCx qy q~ is@K juEnI ik@Qy KVHI hY, iesd lyK-jzby d SUkd vyg huMd hY, pRMqU jdoN ausÓ Drimk EzdI Ó lY ky ivSv-ivEpI joK nhIN hoieE, is@K juEnI 'c E cu@ky shmxy TMfI suEh qoN ibn~ hor kuJ ivKeI cuxOqIE~, pMjb iv@c in@q idn pYd ho rhy inGr qy isvey m@grm@CI hMJU vgaux dy hI n idMd hovy q~ auh inrSq dI K@f 'c ivvd~ Ó lY ky nvIE~-nvIE~ duibDv~ d PYfrySn EgUE~ dy p@ly hor kuJ nhIN| if@g hI pYNdI hY Eqy kurhy vI pY j~dI hY| ieho iSkr hY, dUjy psy is@KI dI hoNd Ó imtaux ikauNik aunH~ ny EpxIE~ ud dI nkyl~ kuJ vrqmn is@K pIVHI nl vpr irh hY| vlIE~ SkqIE~ dIE~ SYqn cl~ dI ByNt 'rjsI iDr~' dy h@Q PVH r@KIE~ hn Eqy auh juEnI Ó hmyS iksy rol mfl dI loV huMdI cVH rhI hY| pMjb dI vrqmn pIVHI dI ijDr chuMdy hn, auDr Ó ieh EgU s@q hY, pRMqU E@j dUr-dUr q@k nzr mirE vI durgqI d mUl krn bxI qy bxy nloN lls Eqy in@jI suErQ~ leI SUt v@t lYNNdy Eijh koeI rol mfl ivKeI nhIN idMd, tu@tx hY, ies siQqI leI Drm d rjnIqI hn| ijs PYfrySn ny kdy pMjb 'c is@KI ijhV nvIN pIVHI Ó auh QpV dy sky, dI q~ibE cly jx juMmyvr hY, E@j dy lihr Ó Gr-Gr, skUl-skUl, klj-ijhV dsmyS ipq ny bb bMd isMG Drimk qy isEsI nOjvn is@K EgU, klj phuMcieE sI Eqy kOm ies jQybMdI qy bhdr Ó id@q sI, sfI is@K lIfriSp ( bkI sP 37 qy) v@f mx krdI sI, E@j aus jQybMdI dI burI qrH~ DVybMdI, ivcrDrk mq-Byd,

is@K stUfYNts PYfrySn ik@Qo-ik@Qy q@k?

ijs PYfrySn ny kdy pMjb 'c is@KI lihr Ó Gr-Gr, skUl-skUl, klj-klj phuMcieE sI Eqy kOm ies jQybMdI qy v@f mx krdI sI, E@j aus jQybMdI dI ikDry pRBvI hoNd hI ivKeI nhIN idMdI, isr& qy isr& EbrI br~ leI PYfrySn dy nm dI vrqoN krn leI hI PYfrySn dI hoNd bkI hY| 21vIN sdI dI ErMBq nl lgBg smu@cy

ivSv 'c nOjvn vrg dI EgveI dI crc SurU ho geI sI, ijs Ó 21vIN sdI d pihl dhk lMGx qoN bEd loV mihsUs kIq jx l@g ipE hY Eqy keI dyS~ 'c EgveI nOjvn h@Q~ Ó sONpI geI hY| ieh s@c hY ik nOjvn SkqI hI ienklbI qbdIlI ilEaux dy smr@Q huMdI hY|

SRomxI gurmiq cyqn | 26 | Egsq/sqMbr 2013

Sihr dI kyNdrI gurmiq pRcrk is@K j@QybMdI gurmiq isKleI kyNdr v@lo ie@k roz gurmiq tRyinMg kYNp gurduEr

isMG sB mCIvV ivKy lgieE igE Eqy dsqr/kyskI/dml dy mukbly krvey gey, 200 dy krIb b@icE~ ny ih@s

ilE | ies mOky 35 b@icE~ Ó NcrnI l@go muihMmN qihq SRI gurU gRMQ sihb jI dy crnI lg ky aunH~ v@loN sihj pT ErMB

kIqy gey b@icE~ Ó Gr bYT ky sRI sihj pT sihb krn leI sRI gurU gRMQ sihb jI dIE~ sYNcIE~ vI id@qIE~ geIE~ |

ipRMsIpl privMdr isMG Kls dI EgveI hyT l@gy ies ie@k roz gurmiq tRyinMg kYNp iv@c ivSyS qOr qy f. suKbIr isMG,

bb mnmohn isMG pitEl, s. krnYl isMG pIr muhMmd pRDn El ieMfIE is@K stUfYNts PYfrySn Sml hoey | ies mOky

ipRMsIpl pRivMdr isMG Kls ny EYln kIq ik auh pMjb dy hr ngr iv@c Drm pRcr kmytI d gTn krky is@K Drm dy

pRcr pRsr leI nvykl wqn krngy | aunH~ mCIvVy 'c Drm pRcr kmytI dy gTn d EYln kIq | ijs iv@c s.

srbjIq isMG, s. qrlocn isMG, s. ismrdIp isMG, s. iskMdr, isMG, ipRMsIpl blijMdr isMG Ó ilE igE | sMgq~ dI

mMg Ó mu@K r@KidE~ ies pMj mYNbrI Drm pRcr kmytI iv@c do EMimRqDrI guris@K bIbIE~ Ó Sml krky mOky qy hI s@q

mYNbrI Drm pRcr kmytI bx id@qI geI jo mCIvVy Eqy nl l@gdy ipMf~ iv@c Drm pRcr pRsr dy kMm dI dyK ryK krygI|

gurmiq isKleI kyNdr v@lo ie@k roz gurmiq tRyinMg kYNpgurmiq isKleI kyNdr v@lo ie@k roz gurmiq tRyinMg kYNp

SRomxI gurmiq cyqn | 27 | Egsq/sqMbr 2013

sqbMr mhIny dI 13 qrIK sMn 1944 auh qoN1951 k~grsI EgU jgmIq isMG brV dy gey| ijhVy bEd iv@c pMjb EYNf isMD bYNk mhn ieiq-hisk idn hY ijs idn El ipq SR: gurmIq isMG brV ijhVy bI.ey. krky iv@c j ky is@KI ivrsy vly kMlYfr Cpx d ieMfIE is@K stUfYNt PYfrySn d jnm hoieE id@lI wUnIvristI iv@c EYl.EYl.bI. dy mx pRpq kr cu@ky hn| dUsry DVy sMq dl ny sI| mYkgiln rof lhOr siQq sRomxI EklI ividErQI sn pRDn cuxy gey| aunH~ qoN bEd pRo: EmrIk isMG sMDU vfl Ó PYfrySn d dl dy dPqr iv@c bjurg EklI EgU: Eqy 1952 iv@c SRomxI gurduEr pRbMDk kmytI dy pRDn bx ky EpxI qkq d mujhr kIq| klj~ dy ividErQI Em qOr qy iek@Ty bYTdy sYktrI SR: Bn isMG Ó bqOr pRDn syv krn pr 1963 qoN 1967 q@k PYfrySn d n~ q~ koeI sn| aunH~ idn~ iv@c musilm lIg ny ividEk d mOk imilE| 1953 iv@c ie@k sihjDrI sln iejls hoieE Eqy n~ hI koeI ivl@Kx EdirE iv@c El ieMfIE musilm PYfrySn is@K BeI fktr hrbMs ll vI El ieMfIE srgrmI idKeI id@qI| d gTn kr id@q| aus smNy piksqn dy hoNd is@K stUfYt PYfrySn dy pRDn cuxy gey| 1955 ie@k nvMbr 1966 Ó pMjbI sUb bx jx iv@c Eaux dI g@l jor PV cu@kI sI| is@K~ EMdr iv@c ipRMsIpl BrpUr isMG ny bqOr pRDn krky is@K~ iv@c joS Eqy ros pUrI qrH~ pRbl ho vI ieh Gbrht hoeI ik muslmn jQybMd ho PYfrySn dI EgveI kIqI| iPr 1957 iv@c cu@k sI| qy ies qoN lgBg do mhIny ip@Co gurU ky piksqn lY jxgy pr sf ividErQI ipRMsIpl jsvMq isMG Pu@l Eqy 1959 iv@c goibMd isMG jI mhrj d iqMn sO sl vrg is@K sm@isEv~ qo Exjx hY| ies leI klk@qy qoN Eey SR: surjIq isMG imnhs gurpurb 19 jnvrI 1967 Ó mnaux smyN aus Ó vI qurMq jQybMd krky is@K~ h@k~ leI spIkr pMjb ivDn sB Ó PYfrySn dy mu@KI pMjb wUnIvristI ie@k sucyq qy pVy ilKy is@K~ lVy j rhy Gol d ih@s bxieE jvyy| ies bxn d mx imilE qy PrvrI 1963 q@k d iek@T hoieE| ies iek@T iv@c SR: soc iv@co hI El ieMfIE is@K stUfYNt PYfrySn lgqr pRDn rhy| pr bdiksmqI nl ismrnjIq isMG mn, SR: gurqyj isMG ny jnm ilE| PYfrySn dy mu@Fly mYNbr~ iv@c SR: PrvrI 1963 iv@c EklI dl dI Pu@t d Esr EeI.ey.EYs., SR: hrdyv isMG m@qyvl srUp isMG k@lH, SR: Emr isMG EMblvI, El ieMfIE is@K stUfyt PYfrySn qy vI ipE| EYfvokyt jrnl, SR: hrjIq isMG bydI j@j fktr jsvMq isMG nykI, SR: jvhr isMG, SR: PYfrySn dy mohrI EgU mstr qr isMG dI suprIm kort, SR: crMjIv isMG mu@K sk@qr pRkS isMG syTI ny rl imlky PYfrySn d mu@F ip@T qy j KVy hoey Eqy nvy bxy PYfrySnIE ny krntk, SR: mnjIq isMG klk@q sbk bMinHE| EklI EgU igEnI krqr isMG jI sMq Piqh isMG nl j h@Q imlieE| mMqrI qy sk@qr gurduEr pRbMDk kmytI, SR: d PYfrySn Ó hoNd iv@c ilEaux vsqy mu@K rol gurduEr isMG sB duEb meI hIr gyt jsvMq isMG mn, SR: rqnyS isMG soFI sMpdk smiJE j~d hY| jlMDr ivKy PYfrySn dI DVybMdI Ó lY ky KUb EklI p@qrk, fktr Syr bj isMG mn

El ieMfIE is@K stUfYNt PYfrySn dy f~g soty c@ly lgBg aus idn PYfrySn dI CvI pI.jI.EeI., myjr hrnirMdr isMG, au@Gy pihly pRDn bxn d mn ie@k rhIs pRIvr dy d Bog pY igE sI| aus smyN SR: bUt isMG vkIl SR: ky.tI.EYs. qulsI, SR: fI.pI.isMG EYm.ey. krky EYl.EYl.bI. kr rhy ividErQI sbk gRih mMqrI mYNbr prlImYNt huMidE nrMg j@j heIkort, SR: blvIr isMG brV, SR: srUp isMG k@lH Ó hIN imilE| ijMn~ ny sMn hoieE PYfrySn dy mIq pRDn sn Eqy SR: SR: blvMq isMG rmUvlIE, SR: mhySieMdr 1944 qo lY ky 1948 q@k bKUbI pRDngI dIE~ jsvMq isMG mn jrnl sk@qr sn| isMG gryvl slhkr mu@K mMqrI pMjb, SR: syvv~ inBeIE| ienH idn iv@c ihMdosqn 1963 iv@c doPV hoeI PYfrySn iv@c ie@k hiMrMdr isMG nrvy sbk EYm.pI. qy rjdUq, piksqn Ezd ho jx krky dubr PYfrySn pRvinq DV BeI m@Kx isMG dI pRDngI hyT SR: bu@qiSkn isMG EeI.EYP.EYs., SR: ky.sI. dI pRDn dI cox 1948 iv@c hoeI| jdo sInIEr bx igE| ijs Ó gYr j@t~ j~ SihrI is@K~ d isMG ivdyS sk@qr, fktr jI.EYs.EOjl mIq pRDn fktr jsvMq isMG nykI Ó dUj DV smiJE j~d sI| BeI m@Kx isMG id@lI fI.jI.pI. smyq lgBg 100 coxvy is@K~ dI pRDn bxn d mOk imilE| ies ip@Co 1949 gurduEr kmytI dy skUl iv@c EiDEpk hox gurmq imlxI sR: kpUr isMG EeI.sI.EYs Eqy qoN 1950 SR: Emr isMG EMblvI, 1950 krky EpxI srgrmIE~ d kyNdr id@lI lY mYNbr lok sB dI pRDngI hyT hoeI ijs iv@c

is@K pMQ d hirEvl dsq El ieMfIE is@K stUfYt PYfrySn

jUn 1984 dy hmly qo bEd BeI EmrIk isMG dI ShIdI auprMq PYfrySn dy pihly pRDn SR: srUp isMG k@lH ny suBivk g@l kridE~ ikh sI ik E@j El ieMfIE is@K stUfyt PYfrySn vI ShId ho geI hY| ieh g@l E@j vikE hI s@ceI idsdI hY| ikauNik jUn 1984 qoN lY ky hux q@k dy 30 sl~ iv@c BeI dljIq isMG ib@tU, BeI gurjIq isMG, BeI krnYl isMG pIr muhMmd, BeI prmjIq isMG Kls, BeI rijMdr isMG mihq, BeI EmrjIq isMG cvl, BeI prmjIq isMG gjI, fktr mnjIq isMG BUMm, iBMfrvl PYfrySn Eqy hrpRIq isMG kMf mn PYfrySn Eid ikMny hI DVy hoNd iv@c E cu@ky hn| ijvy EklI dl dI hlq hY| ausy qrH dI hlq PYfrySn dy DiVE dI vI njr EauNdI hY|

j@Qy: guirMdrpl isMGDnOl

BeI EmrIk isMG dI ShIdI auprMq ik El ieMfIE is@K stUfyt PYfrySn vI ShId ho geI hY|

SRomxI gurmiq cyqn | 28 | Egsq/sqMbr 2013

SR: DMn isMG gulSn EYm.pI., SR: bUt isMG EiqMdrpl isMG sbk EYm.pI. Eqy BeI jQybMdI bx ky rih geI| E@j is@K stUfYNt EYm.pI., jsits gurnm isMG smyq lgBg hrivMdr isMG Kls biTMf pRmu@K EgUE vjo PYfrySn dy moFIE iv@co SR: srUp isMG k@l, SR: 15 dy krIb au@c kotI dy EklI nyq hjr sn| ivcrdy sn| lyikn jUn 1984 iv@c El Emr isMG EMblvI, SR: gurmIq isMG brV, iPr aus smyN PYfrySn d muV punrgTn kIq ieMfIE is@K stUfyt PYfrysn dy pRDn BeI ipRMsIpl sqbIr isMG, SR: Bn isMG, SR: igE| ijs iv@c 19 jnvrI 1967 Ó SR: EmrIk isMG, sMq jrnYl isMG Kls jsvMq isMG Pu@l, ipRMsIpl BrpUr isMG, pRo: jsvMq isMG mn EYm.ey. EYl.EYl.EYm pRDn, iBMfr~vilE nl sk nIl qr smyN jMgIr isMG vltoh Eqy BeI EmrIk isMG, SR: mnjIq isMG klk@q mIq pRDn, jrnl Shdq d jm pI gey| k~grsI EgU aumrau isMG, SR: jsdyv isMG sk@qr SR: jsvMq isMG gryvl, sk@qr PYfrySn dy ivDn Enusr PYfrySn d mu@K sMDU, jsits BuipMdr isMG iF@lo sB Ekl gurbcn isMG klsI EYm.ey. Eqy SR: hrdIp clx kr gey hn|isMG bjv Ó sMgTn sk@qr vjoN juMmyvrI sOpI pr Ejy vI fktr jsvMq isMG nykI, SR: geI| ies cox sB qy Epxy kUMjIvq BSn nl jsvMq isMG mn, fktr BeI hrbMs ll, SR: kpUr isMG EeI.ey.EYs ny nOjuEn iv@c SR: surjIq isMG imnhs, SR: m@Kx isMG, pRo: ie@k Pyr kOm pRsqI Eqy pMQk Bvnv~ Ó hrI isMG, SR: krnYl isMG fof, SR: bUt isMG, aujgr kr id@q| ies smyN El ieMfIE is@K SR: mnjIq isMG klk@q, SR: surjIq isMG stUfyt PYfrysn ny EMimRqsr, jlMDr luiDEx brnl, E@j vI aunH~ nyqv~ iv@coN kuJ pdvIE~ cMfIgVH, pitEl, PrIdkot, id@lI, jMmU EYNf qy bYTy hn| kSmIr, klk@q, muMbeI Eqy Bopl m@D pRdyS, jUn 1984 dy hmly qo bEd BeI EmrIk ku@l igEr srkl bx ky Sndr kMm SurU isMG dI ShIdI auprMq PYfrySn dy pihly pRDn kIq| SR: jsvMq isMG mn 1971 q@k PYfrySn SR: srUp isMG k@lH ny suBivk g@l kridE~ dy do vr pRDn cuxy gey| lyikn 1970 iv@c ikh sI ik E@j El ieMfIE is@K stUfyt kmryf prtI d krf holfr hox d S@k PYfrySn vI ShId ho geI hY| ieh g@l E@j krky SR: blvMq isMG rmUvlIE Ó PYfrySn vikE hI s@ceI idsdI hY| ikauNik jUn 1984 dI mu@FlI mYbris@p qo k@F id@q igE sI| SRI qoN lY ky hux q@k dy 30 sl~ iv@c BeI dljIq rmUvlIE ny aus smyN El ieMfIE is@K wUQ isMG ib@tU, BeI gurjIq isMG, BeI krnYl PYfrySn n~E dI v@KrI jQybMdI bx leI sI| isMG pIr muhMmd, BeI prmjIq isMG Kls, krj (a)ividErQIE iv@c cyqnq, kOm 1971 qo lY ky 1974 q@k iPr PYfrySn fv~fol BeI rijMdr isMG mihq, BeI EmrjIq isMG pRsqI, pMQk ipEr, gurU dIE~ is@iKEv~ qy siQqI iv@c ivcrdI rhI| lyikn 1974 iv@c cvl, BeI prmjIq isMG gjI, fktr Eml Eqy clx leI pRyirq krn, (E) Kls hI purxy PYfrySnIE SR: srUp isMG, ipRMsIpl mnjIq isMG BUMm, iBMfrvl PYfrySn Eqy pMQ leI dyS kl dI inrmnq krn ij@Qy sqbIr isMG Eqy ipRMsIpl BrpUr isMG ny iPr hrpRIq isMG kMf mn PYfrySn Eid ikMny hI Kls pMQ dy EdrS qy gurU dIE~ is@iKEv PYfrySn Ó E@gy qorn leI pRo: jMgIr isMG Bu@lr DVy hoNd iv@c E cu@ky hn| ijvy EklI dl dI Enusr jnm is@D Ezd qy inrlI hsqI Ó ijMn dI aumr aus 45 sl sI Eqy Kls hlq hY| ausy qrH dI hlq PYfrySn dy DiVE kiem krn, (e) iv@idE dI isKr qy klj EMimRqsr iv@c ihstrI dy pRo: sn| Ó dI vI njr EauNdI hY| ijvy EklI dl EpxI bulMdIE Ó CUhMx qy iv@idEk imEr Ó pRpq pRDn bx id@q| ies ip@Co Kls klj mn mirEd EklIEq Eqy rjnIqIk pMQk krn, (s) skUl~ klj~ wUnIvristIE iv@c pitEl qoN bI.ey. ps kridE hI pRo: hrI Brosywogq gv cu@ikE hY ies qrH~ PYfrySn sYmInr, st@fI srkl, kYp, gurbnI dI kMTq isMG 1977 iv@c PYfrySn dy pRDn bx gey| vI pMQ dy hrvl dsqy vl ruqb gv cu@kI hY qy srIirk Erogq leI qqpr rihx| (h)

| E@j k@l PYfrySn vI rjsI qkq dI durvrqo is@K ividErQIE iv@c EpsI ipEr, ie@k vr ip@Co hI 1978 iv@c cMfIgVH ivKy d ie@k jrIE bx cu@kI hY| EpxI in@jI BeIcr, brbrq Eqy pMQ ipEr dI

pMcieq Bvn iv@c hoeI PYfrySn dI iek@qrq isEsq Ó claux leI kuJ auh ivEkqI E@j Bvnv Ó jgrUk krn| pr bdiksmqI ky dOrn BeI EmrIk isMG Ó El ieMfIE is@K vI PYfrySn qy kbj hn| 1984 qoN bEd El ieMfIE is@K stUfyt stUfyt PYfrySn d pRDn cux ilE igE| ies PYfrySn ie@k ividErQI jQybMdI dI bjey smyN aunH~ nl SR: hrmMdr isMG sMDU, BeI ihMd hkUmq dIE~ nzr~ iv@c ie@k E@qvdI

SRomxI gurmiq cyqn | 29 | Egsq/sqMbr 2013

rijMdr isMG mihqkrnYl isMG pIrmuhMmdprmjIq isMG Kls dljIq isMG ib@tUEmrjIq isMG cvl prmjIq isMG gzI

hux mYN sqvIN sKI v@l EauNd h~, 12 mMgxy hn auh k~grs koloN qy ihMdUE~ dI

meI 1947 Ó ihMdusqn dy gvrnr jnrl ikRplq duEr pRpq krngy|"

lrf maUNtbYtn, pMfq jvhr ll hux E@TvIN Eqy EMqlI sKI ieauN hY ik

nihrU, nvb ilEkq ElI K~ Eqy s. juleI 1947 ivc ExvMfy pMjb dI

bldyv isMG brqnvI srkr dy s@dy auqy, lYijslyitv EsYNblI dy ihMdU Eqy is@K mYNbr~

hveI jhz rhIN lMfn gey q~ ju auQy dI iek bYTk id@lI ivc hoeI ijQy ik aunH~ ny

ihMdusqn dI iPrkU EVcx dy h@l l@Bx d srb sMmqI nl ihMdusqn dI vMf dI wojn

EKrI wqn kIq jvy| jdoN musilm lIg qy dI pRoVHq kIqI| aus mqy ivc ieh Sbd vI krdy hn| is@K ies ivDn Ó kbUlx qoN k~grs ivckr g@lbq nypry n cVH skI mOjUd hn| ienkr krdy hn|"Eqy pMfq jvhr ll nihrU ny ihMdusqn Ó ''ihMdusqn dI vMf qoN ipCoN pMjb d jo is@K~ dy numieMidE~ ny ies ivDn dy vps rvngI im@Q leI q~ brqnvI Bg Brq ivc rih jvyg aus ivc ieh KrVy 'qy dsqKq krn qoN auk hI n~h kr srkr dy iek pRmu@K nyq ny srdr bldyv Eiq zrUrI hY ik is@K~ dy ivSyS rjsI id@qI q~ ju sB sMsr dy Eaux vlIE~ nsl~ isMG Ó sunyh ByijE ik jy auh iek, do idn EiDkr~ Ó sur@iKEq krn d bnxUM bMinHE sp@St smJ lYx ik ieh ivDn is@K~ nl ipCy Tihr jx qd, ''Eijhy pRbMD sMBv hn jvy|" ivshGq krky bxieE igE hY qy ies ijnH~ duEr ik is@K Epxy pYr~ auqy KVHy ho ieh pMjb dy Aho ihMdU hn ijnH~ dI ik bu@DI krn is@K~ dI Eqm ies Ó svIkr krn ky sMsr dI qvrIK ivc BeIvlI p nloN aunH~ dI kucySt vDyry pRbl hY, ijnH~ ny auqy mzbUr nhIN kIqI j skdI|skx|" Brq suqMqr hox ipCoN koeI FMg qrIk sRImqI pRDn jIA, Brq dy suqMqr hox

srdr bldyv isMG ny, ibn~ iksy dyr dy vrqxoN sMkoc nhIN kIq ijs duEr ik is@K~ dy ipCoN bIq cu@ky ETr~ sl~ ivc is@K~ dI jo Eqy iSStcr dy ivru@D ieh Byq vlI g@l Ó hIxy bx ky Epxy EDIn r@K skx| ienH~ durgqI hoeI hY Eqy is@K~ nl jo D@ky ienH~ J@t pMfq nihrU Ó j d@sI Eqy pMfq nihrU ny pihl~ q~ pMjbI sUby dI f@t ky ivroDq rjsI qy PrMgI ihMdUE~ ny kIqy hn, aus du@K dI pRyrn Enusr ihMdusqn vps Eaux kIqI qy ipCoN pMjbI Ó EpxI mq-BS Bry k~f Ó mYN E@j smyN dI QuV krn nhIN leI aunH~ nl hI hveI jhz ivc E mMnx qoN ienkr kr id@q| CUMhd| kyvl eyn d@s~g ik jdoN sMn ¡©¥¤ svr hoey| ivdiegI vyly srdr bldyv E@j ijhV ib@l EsIN ivcr rhy h~ ivc mstr qr isMG ny jvhr ll nihrU isMG ny sMsr dy EKbrI p@qrkr~ duEr ieh aus iGrx BrI kQ d hI EMqm Ó wd krvieE ik k~grs qy ihMdUE~ vloN ibn~ nIqI ivcrn dy ieauN dmgz mirE|EiDEie hY, jo kQ mYN huxy hI sux cu@k h~| kIqy gey is@K~ nl bcn pUry nhIN hoey, qd ''is@K EMgryz~ koloN n kuJ mMgdy hn, n kuJ jdoN sMn 1950 ivc suqMqr ihMdusqn d pMfq jvhr ll nihrU ny ibn~ iJjk locdy hn, isvey ies g@l dy ik EMgryz nv~ ivDn inrmq kIq igE q~ is@K~ dy auqr id@q ik ''hux sm~ bdl igE hY|" ibsqr gol krky ihMdusqn Ó C@f jx| cuxy hoey numieMidE~ Bv EklI mYNbr~ ny is@K BlI pRkr jxdy hn ik hux sm~ bdl is@K~ ny jo kuJ vI rjsI EiDkr lYxy j~ g@j v@j ky ikh ik ''is@K ies ivDn Ó r@d

is@K~ nl ivsh-GqlVI joVn leI ipClw AMk vyKo!

srdr bldyv isMG ny, ibn~ iksy dyr dy Eqy iSStcr dy ivru@D ieh Byq vlI g@l J@t pMfq nihrU Ó j d@sI Eqy pMfq nihrU dI pRyrn Enusr ihMdusqn vps Eaux leI aunH~ nl hI hveI jhz ivc E svr hoey| ivdiegI vyly srdr bldyv isMG ny sMsr dy EKbrI p@qrkr~ duEr ibn~ nIqI ivcrn dy ieauN dmgz mirE| ''is@K EMgryz~ koloN n kuJ mMgdy hn, n kuJ locdy hn, isvey ies g@l dy ik EMgryz ibsqr gol krky ihMdusqn Ó C@f jx| is@K~ ny jo kuJ vI rjsI EiDkr lYxy j~ mMgxy hn auh k~grs koloN qy ihMdUE~ dI ikRplq duEr pRpq krngy|"

is@K~ ny ies ivDn dy KrVy 'qy dsqKq krn qoN auk hI n~h kr id@qI

s. kpUr isMGs. kpUr isMG

SRomxI gurmiq cyqn | 30 | Egsq/sqMbr 2013

igE hY| du@K dI g@l ieh hY ik ienH~

hux mYÓ ies leI ib@l auqy QoVHI ijhI pp krm~ dI pUrqI leI

tIk it@pxI krn dI EigE id@qI jvy| 21 dyS dI jufISrI Ó vriqE

mrc 1966 Ó gRih mMqrI ny suprIm kort igE hY|

dy iek j@j dI pRDngI hyT kimSn inwq sRImqI pRDn jIA,

kIq ik pMjb dy pMjbI qy ihMdI Bg~ Ó v@Ko mYÓ ieh kihx dI EigE

v@Kry kr ky pMjb qy hirEx rj sQpq idA ik Brq dy suqMqr

kIqy jx qy ieh vMf sMn 1961 dI jnsMiKE hox qoN ipCoN jo pp sB qoN

dy EDr auqy hovy qy ieh vMf krn vyly v@f k~grsI hkm~ ny

qihsIl~ dIE~ h@d~ n qoVIE~ jx| ienH~ kIq hY auh ieh hY ik aunH~ ibEx ho ky is@K~ dI g@l lok sB ivc ikauN iqMn~ EdyS~ dy guhj rh@s Ó jy smiJE ny inwlm~ (Edlq~) dy auc EiDkrIE~ Ó CyV bYT hY? sfy ivc sYkUlr rj sQpq ho jvy q~ ieh sp@St ho jvyg ik ienH~ Bv mhn EinEie dy rjsI kMm~ leI vriqE cu@k hY Eqy s~JIE~ vot~ nl rj krn d pMjb Ó inrbl krn Eqy is@K~ d l@k hY| ies d is@t ieh inkilE hY ik lok~ ivDn bx igE hY| is@K~ nl ivqkr Eqy qoVn sI| 'Sh kimSn' ny ieh guhj rh@s d Bros Edlq~ qoN auT igE hY| qd hI D@k ikvyN ho skd hY, sfy ivDn ivc q~ Ó smJx ivc ExgihlI nhIN ivKeI| SRomxI EklI dl dI vrikMg kmytI ny 20 is@K, ihMdU d ivqkr mMinE hI nhIN ijMn Coty qoN Cot pMjb ho sikE, kIq hY juleI, 1966 Ó ieh mq ps kIq| igE|"ies qoN v@D aunH~ nhIN bxn id@q Eqy aunH~ ny ''is@K~ nl sbMDq mmilE~ bry jo ienH~ pRSn~ d auqr mYN sihjy hI dy pMjb Ó hIx krn leI jo kuJ sr bx EdlqI j~c pVql~ qy irport~ suqMqr skd h~| ivDn Eqy kÓn q~ ikqb~ ivc sikE, kIq hY q~ jo pMjb d ielk qy Brq ivc hoeIE~ hn, aunH~ auqy dIrG ilKy huMdy hn, pr aunH~ auqy ijs FMg nl h@k Koh iK@c ky hirEx qy ihmcl pRdyS Ó ivcr krn ipCoN ieh is@t inkld hY ik Eml kIq j~d hY auh g@l hor hY| g@l EmIr bxieE j sky| flhOzI pMjb koloN Ezd ihMdusqn ivc Edlq~ Eqy kihx dI hor huMdI hY qy krn dI hor, ieho Koh ilE hY qy ieh phVI ielk hY Eqy EdlqI krveIE~ auqy rjsI ihMdUE~ ny rjnIqI d rh@sw hY| ijhVy lok ies qrH~ mornI, ijhV ik flhOzI nloN vI aucyr hY Ewog pRBv ies pRkr pey hoey hn ik dIE~ Bu@l-BulxIE~ ivc is@K~ Ó paux d auh hirExy Ó dy id@q ik ieQy ihMdU vsdy is@K~ Ó iksy EdlqI FMg nl iensP dI wqn krdy hn auh j~ q~ is@K~ v~g hI hn| aumId nhIN rih geI|" is@DV hn Eqy j~ loV qoN v@D clk|

ieh duKdeI kQ ieauN jrI hY Eqy mnwvr mihl pRDn sihb, ho skd mMfUkopinSd ivc iliKE hY ik sMsr, nvIE~ kVIE~ GV ky pMjb dy pRDIn qy hY ik myry koloN pu@iCE jvy Eqy mYN vyK irh Eqm dIE~ cr gqIE~ qoN auqpMn huMd hY| inrbl krn dy BrpUr wqn kIqy gey hn| h~ ik keI Bly Eqy s@jx mYNbr ies sB ies Ó 'cqurpd' (Fuor Pillars) ikh hY| is@ty vjoN pMjb hux EYvyN iek copiVE ivc bYTy hn ijnH~ dy mn ivc keI pRkr dy iesy qrH~ E@jklH dy rj pRpMc dy vI cr pYr lyipE izlH pRISd rih igE hY Eqy ieh pRSn auT rhy hoxgy: hn, prlImYNt, nOkrShI, Edlq~ Eqy is@K~ leI iek kurtIn bx id@q igE hY| ''ieh isrdr kpUr isMG isEx-pRYs| ijqn icr rj dy ienH~ chum EMg~ dI

ijhVy is@K ielky jx buJ ky Eqy ibn~ krn, nvyN pMjb ivcoN k@F id@qy gey hn Eqy joVy nhIN gey, ijh ik gurdspur izlHy d ielk ijs ivc ik flhOzI Sml hY, EMbly d izlH, sxy cMfIgVH, ipMjOr, klk qy EMbl sdr dy Eqy aUny dI srI qihsIl Eqy nlgVH d 'dyS' nm d ielk, srsy dI qihsIl, gUhl sb-qihsIl, sxy tOhx Eqy rqIE blk ijhVy ik ihsr dy izlHy ivc hn, Eqy krnl dy izlHy d Shbd blk Eqy rjsQn ivc gMg ngr izlH, ienH~ ielikE~ Ó Jtpt pMjb ivc Sml kIq jvy, q~ik sry nl lgdy is@K vsoN dy ielky iek@Ty ho ky, suqMqr Brq EMdr is@K homlYNf EQv is@K sQn d rUp Drn kr lYx, ijs ivc is@K~ Eqy is@KI dy ivSyS h@k rKvyN hox|

SRomxI gurmiq cyqn | 31 | Egsq/sqMbr 2013

rUp-ryK n pCxI jvy, auqn icr mYN ies qoN v@D kuJ nhIN kihMd| mYN bhuq

ihMdusqn ivc is@K~ dI du@K BrI wojn dI kuJ kih cu@k h~, ijs nl ik SRomxI EklI

soJI nhIN E skdI| dl dI vrikMg kmytI dy mqy nMbr 2, ijhV

Edlq~ qy nOkrShI bbq mYN Ku@lHy ik 20 juleI 1966 Ó ps kIq igE, dy

sMkyq kr cu@k h~| hux mYN prlImYNt v@l, ipCokV dI, ijQoN qk ik ies d sbMD ies

ies lok sB v@l kuJ ieSry krd h~| ieh ib@l nl hY, smJ pY skdI hY| auh mq

lok sB mhn gOrvSlI sMsQ hY Eqy ies ieauN hY:

dy siqkr Ó koeI BMg krn d EiDkrI ''is@K inscY krdy hn ik auh EpxI lYx, ijs ivc is@K~ Eqy is@KI dy ivSyS h@k nhIN hY| pRMqU is@K BlI pRkr jxdy hn ik pUrI SkqI nl, hr EYsy hmly d mukbl rKvyN hox|s~Jy vot~ dI cox rhIN auh do cr qoN v@D krngy, ijs d Bv ik is@K~ Ó Ezd

2. ies nvyN inrmq hoey pMjb Ó auho Epxy mYNbr ieQy Byj nhIN skdy| ieh dhuM-ihMdusqn ivc, GtIE drjy dy Eqy gOrv ijhy EiDkr qy pdvI id@qI jvy ijhVI ik chuM mYNbr~ Ó vI Ku@lHI qy inrBY ho ky g@l krn rihq SihrI bx dyx hovy|" auh mMg krdy sMn 195 ivc ihMdusqn dy ivDn duEr dI EigE nhIN id@qI j~dI| ipClyry hn ik hyT ilKy kdm Porn cu@ky jx q~ jo jMmU qy kSmIr dI irEsq Ó pRpq hoey sn|mhIinE~ ivc hI ieh vyKx ivc EieE hY is@K, ihMdusqn ivc brbr d Br bx ky sRImqI jIA, mYN hux Epx BSn smpq ik G@t igxqI dy mYNbr~ Ó ibn~ suxy qy ibn~ rih skx|kr cu@k h~| sry is@K~ Eqy is@K pMQ dy nm ivcry lok sB ivcoN Krj kr id@q j~d hY 1. ijhVy is@K ielky jx buJ ky Eqy auqy, ijnH~ dI jQybMdI SRomxI EklI dl hY, Eqy ipCoN vI Epx du@K rox dI EigE nhIN ibn~ krn, nvyN pMjb ivcoN k@F id@qy gey mYN ies ib@l Ó r@d krd h~, ies d ivroD id@qI j~dI| EijhI lok sB vloN is@K Epxy hn Eqy joVy nhIN gey, ijh ik gurdspur krd h~, ies Ó nmnzUr krd h~ Eqy du@K~ dI nivrqI ikvyN krn? izlHy d ielk ijs ivc ik flhOzI Sml ies ib@l dy ipCy ijhVIE~ Bvnv~ hn, hux mYN pRYs dI g@l krd h~| sfy dyS dI hY, EMbly d izlH, sxy cMfIgVH, ipMjOr, aunH~ Ó iDrkrd h~| mYN ihMd srkr Ó pRYs Ezd hY Eqy bhuq h@d qk inrp@K vI| klk qy EMbl sdr dy Eqy aUny dI srI kihMd h~ ik auh CyqI qoN CyqI ivDnk kdm pr vyKx vlI g@l q ieh hY ik jdoN is@K~ qihsIl Eqy nlgVH d 'dyS' nm d cu@ky ijs duEr SRomxI EklI dl dIE~ aunH~ d svl hovy, aus vyly aunH~ d rv@eIE kI ielk, srsy dI qihsIl, gUhl sb-mMg~ dI, ijnH~ dI ivEiKE mYN hux kr cu@k huMd hY| kuJ sl hoey, ieMglYNf ivc keI qihsIl, sxy tOhx Eqy rqIE blk h~, pUrqI hovy| mnwvr pRDn dyvI jIau| mYN EKbr~ dy mlk lrf bIvrbru@k dI pRDn ijhVy ik ihsr dy izlHy ivc hn, Eqy Ep d DMnvd krd h~|mMqrI blfivn nl KVk peI sI q~ krnl dy izlHy d Shbd blk Eqy

blfivn ny pRYs bry, ieMglYNf dI rjsQn ivc gMg ngr izlH, ienH~ *****prlImYNt ivc ikh sI: ielikE~ Ó Jtpt pMjb ivc Sml kIq

''pRYs kol SkqI hY, pr izMmyvrI d jvy, q~ik sry nl lgdy is@K vsoN dy

Eihss nhIN| ienH~ kol kMjr~ Eqy kMjrIE~ ielky iek@Ty ho ky, suqMqr Brq EMdr is@K

(Harlots) vly sry h@k hn|" homlYNf EQv is@KsQn d rUp Drn kr

SRomxI gurmiq cyqnSRomxI gurmiq cyqnsln cMd lieP mYNbriSp srpR@sq

dyS:- 300/- rupey2500/- rupey15000/- rupey

ivdyS:- 500 flr1300 flr4000 flr

ivdyS:- 30 pONf800 pONf2500 pONf

mYgzIn leI miek shieq Eqy cMdy jmH~ krvaux leI:

Bank Name : PUNJAB & SIND BANKAccount Name : SHIROMANI GURMAT CHETNA

Account No. : 0754110000521IFSC Code : PSIB0000754 MICR Code : 141023028Branch Code : 000754

is@K isD~q~ Eqy pMQk ivcrDr d pihrydr misk p@qr

cYk SRomxI "gurmiq cyqn" dy nm hI Byjy jx|

SRomxI gurmiq cyqn | 32 | Egsq/sqMbr 2013

''dust sB mih mMqRu pkieE || d frieE nhIN firE, pUrI qrH~ Efol kr ky qusIN EpxI ieh smJ Epxy q@k hI

irh| jdik quhfI tyk vlI pMkqI, 'kIVI rKo", kihMd hoieE auh prly psy mUMh pRhld k rK hoie rGurieE ||"

jy n bxdoN rm q~ pRihld fol j~d', ies krky qur igE| mYN kihMd hI rih igE ik (pMn ¡¡££) Eid..bRhmxI ivcrDr Enusr hY, ik pRihld 'ieh myrI soc nhIN hY, ieh q~ myry siqgurU mYÓ kuJ vDyry hYrngI hoeI ik ies vIr Ó qpdy QMm Ó jP mrn ilE ikh igE dI bxI hY| auhI EnMd bxI ijs Ó roz rtI Ó gurbxI dIE~ ikqnIE~ pMkqIE~ vI wd q~ auh Gbr igE Eqy rm jI Epxy Bgq j rhy ho|' ny pr aus dy bvjUd vI tyk k@cIE~ Ó GbrieE vyK ky aus QMm auqy kIVI bx ky aus Ó rokx d koeI Pied vI nhIN sI qukbMdIE~ dI lY irh hY| soicE pihlI qurn lg pey| pRihld ny aus kIVI Ó ikauNik ijs Ó gurU gRMQ sihb piqSh vrI hY, kuJ ipEr nl smJaux dI koiSS vyiKE q~ auh smJ igE ik QMm TMf hY, nloN Epxy iksy EKOqI mh~-purK auqy vDyry kIqI jvy, Sied kuJ Esr ho jvy?nhIN q~ aus ny fol jx sI| iPr gurbxI dI ivSvs hovy, aus nl bihsx qoN kI lB? mYN pRogrm dI smpqI qy aus vIr Ó El@g ieh pMkqI vI Eqy gurbxI dy jo pRmx qusIN ienH~ EKOqI sMq~ dy pRogrm~ iv@c iek@qr ilj ky bVI inmrq nl bynqI kIqI ik id@qy hn, ieh idRV krauNdy hn ik pRhld huMdIE~ BIV~ Ó jy guru gRMQ sihb 'qy ivSvs siqgurU sÓ smJauNdy hn ik 'bxI q Ó Ekl-purK 'qy pUrn ivSvs sI Eqy ausy hovy q~ aunH~ Ó siqgurU dy ieh bcn vI gvhu gurU kyrI bxIE isir bxI ||'| iPr ny Ep Epxy Bgq dI riKE kIqI, ies suxeI dy jx, 'khdy kcy suxdy kcy kcNI EsIN kcIE~ Drn ikauN l rhy h~? auh leI jo Drn qusIN leI hY auh gurmiq EiK vKxI ||' (pMn ©¢0) qy kcy bxn vIr bVy gu@sy nl boilE, ''BeI sbH, EsIN Enusr nhIN hY| jy ieh Prk n vI hovy q~ leI auQy jx dI Bu@l n krn| q~ ieMJ hI g~dy h~, ieh EsIN Epxy mh~-jd siqgurU d EdyS hY, ieh vI ienH~ EKOqI sMq~ dI bhuq v@fI purK~ koloN is@iKE hY| Pyr gurU dI vifEeI

''siqgurU ibn hor kcI hY bxI || kmwbI hY ik aunH~ bhuqI is@K kOm Ó kyvl hI q~ g rhy h~, kI Prk pY igE?grubxI dy mMqr rtn 'qy l id@q hY| n is@K bxI q kcI siqgurU mYN Epxy qy sMjm rKdy hoey ausy inmrq gurbxI Ó gurU aupdyS smJ ky ivcrn qy nl ikh ik vIr jI isD~qk qOr 'qy q~ bJhu hor kcI bxI ||" (pMn ©¢0)smJx, qy n aunH~ Ó gurmiq dI soJI Evy| bhuq Prk pY igE, ikauNik gurbxI dy ijs iPr EsIN gurU gRMQ sihb dI bxI C@f ky aunH~ fyrydr~ 'qy igl krn bxd vI nhIN Sbd iv@coN pRmx qusIN id@q hY, ausy Sbd bhr ikvyN j skdy h~?ikauNik ieh aunH~ d DMD hY Eqy hr vprI iv@c siqgurU E@goN kihMdy hn, ''pRhldu pq nhIN aus vIr d iDEn myrIE~ Epxy DMDy Ó pRPulq krn dy sB hIly duibD n pVY hir nmu n CofY frY n iksY d g@l~ v@l hY vI sI ik nhIN, ikauNik aus dy vrqd hY| smJx q~ aus gRhk Ó chId frieE || sMq jn k hir jIau rK dYqY ichry qoN sP pq l@g irh sI ik auh bhuq hY jo auQy j ky luitE j irh hY| klu nyV EieE ||" (pMn ¡¡££)| ijs d khl pY irh sI| myry cu@p krdy hI bVy gu@sy

igl q~ aunH~ 'qy hY, ijnH~ d Prz kOm Ó Bv hY ik pRhld Ó Ekl-purK 'qy pUrn nl boilE, ''srdr jI, srI smJ quhfy sucyq krn d sI| ijnH~ ny BolIE~ sMgq~ Ó Bros ho cu@k sI Eqy aus dy EgMmI rMg iv@c kol hI E geI hY, ieqn jpu, qpu krn vly sucyq krn sI Eqy ienH~ pKMfIE~ iKlP rMg ky auh pUrn inrBau ho cu@k sI Eqy iksy mh~-purK~ Ó q~ ieh smJ hY nhIN| ikrp

bxI q~ gvhu gurU kyrI ....2lVI joVn leI ip@Cl EMk dyKo

ieh vI ienH~ EKOqI sMq~ dI bhuq v@fI kmwbI hY ik aunH~ bhuqI is@K kOm Ó kyvl gurbxI dy mMqr rtn 'qy l id@q hY| n is@K gurbxI Ó gurU aupdyS smJ ky ivcrn qy smJx, qy n aunH~ Ó gurmiq dI soJI Evy| aunH~ fyrydr~ 'qy igl krn bxd vI nhIN ikauNik ieh aunH~ d DMD hY Eqy hr vprI Epxy DMDy Ó pRPulq krn dy sB hIly vrqd hY| smJx q~ aus gRhk Ó chId hY jo auQy j ky luitE j irh hY| igl q~ aunH~ 'qy hY, ijnH~ d Prz kOm Ó sucyq krn d sI| ijnH~ ny BolIE~ sMgq~ Ó sucyq krn sI Eqy ienH~ pKMfIE~ iKlP krVy PYsly lyxy sI| auh Drimk Eqy isEsI nyq q~ kuJ Epxy injI j~ isEsI ih@q~ krn Ep ienH~ dy fyirE~ Eqy pRogrm~ 'qy j ky ienH~ Ó mnq dy rhy hn| aunH~ dy svrQ, gurmiq Eqy kOmI ihq~ 'qy bhuq BrI pY gey hn|

Drimk Eqy isEsI nyq fyirE~ Eqy pRogrm~ 'qy j ky ienH~ Ó mnq dy rhy hn|

s. rijMdr isMGcMfIgVH

SRomxI gurmiq cyqn | 33 | Egsq/sqMbr 2013

krVy PYsly lyxy sI| auh Drimk Eqy is@K kOm d isD~qk invyklpn kyvl dy C@jy dy Br Q@ly d@by hoey hn|

isEsI nyq q~ kuJ Epxy injI j~ isEsI ieqn hY ik is@K ny ihMdU gRMQ~, Ssqr~ dy dUsry ih@sy iv@c auh EauNdy hn jo

ih@q~ krn Ep ienH~ dy fyirE~ Eqy mMqR~ d rtn nhIN krn, aus dI jgH qy gurU bic@qr ntk pusqk dy kuJ Bg Ó r@d

pRogrm~ 'qy j ky ienH~ Ó mnq dy rhy hn| gRMQ sihb dI bxI d rtn krn hY| aunH~ krdy hn pr ies dIE~ kuJ rcnv~ Ó gurU

aunH~ dy svrQ, gurmiq Eqy kOmI ihq~ 'qy vsqy is@KI dy n~E 'qy hor gRMQ pRkS idA, ikRq mMndy hn| ienH~ iv@c vI do SRyxIE~ bx

bhuq BrI pY gey hn| aus d mMqr r@t lYxgy j~ ijvyN gurU gRMQ geIE~ hn| iek auh jo ies dy Eiq ESlIl

siqgurU dy pvn EdyS ''siqgurU ibn sihb Ó kyvl mQ tyk ky j~ ruml Byt kr rUp Ó vyK ky kyvl iqRE cirqR Bg, jo ies

hor kcI hY bxI ||" dI ExdyKI sfy bhuqy ky qur j~dy hn, ies gRMQ Ó m@Q tyk dyxgy| poQy d qkrIbn E@D hY, Ó r@d krdy hn pr

rgI Eqy pRcrk~ duEr bic@qr ntk iPr jy aus gRMQ nl gurU goibMd isMG bkI Ó gurU ikRq mMndy hn| dUsry auh jo ies

pusqk dIE~ kuJ rcnv~ dI vrqoN kr ky vI piqSh d n~E joV id@q jvy q~ iPr koeI dIE~ auh rcnv~ ijnH~ Ó is@K rihq

kIqI j rhI hY| ienH~ vloN ieh dlIl id@qI dlIl suxn dI guMjieS vI nhIN rihMdI| mirwd iqEr krn vyly, inqnym dIE

j~dI hY ik ieh gurU goibMd isMG sihb dI ies SRyxI iv@c EauNdy dUsry lok iek bxIE~ dy qOr 'qy mnq dy id@qI geI Eqy

rcn hY| Esl iv@c ienH~ iv@c vI do qrH~ dy mksd qihq ies nl juVy hn| bySk ienH~ kuJ jo EMimRq kIrqn iv@c Cp geIE~, Eqy

lok hn: iv@c kuJ auGy ivdvn vI hn, pr ivSyS qOr lMby smyN qoN pRclq hn, Ó gurU ikRq mMndy

iek auh jo 'bic@qr ntk' n~E dI pUrI 'qy kuJ auh hn ijnH~ Ó pMQ doKI SkqIE~ hn, bkI sry Ó r@d krdy hn| ieh ienH~

pusqk Ó gurU goibMd isMG sihb ikRq mMndy vloN Epxy p@K iv@c kr ilE igE hY| ieh rcnv~ pRqI Eksr bhuq Bvuk ho j~dy hn,

hn| p@K iv@c hox dy keI injI krn huMdy hn, jo hY vI suBvk| ijnH~ rcnv~ Ó hoS

dUsry jo ies ikqb dy bhuqy Bg Ó q~ ijnH~ Ó ivcrn ies lyK d mksd nhIN| sMBlx qoN lY ky E@j q@k ieqnI SrD nl

r@d krdy hn pr kuJ rcnv~ Ó gurU goibMd vYsy vI bhuqIE~ sUJvn is@K sMgq~ ienH~ pVHdy rhy, aunH~ Ó r@d krn iv@c qklIP q~

isMG sihb dI ikRq mMndy hn| krn Ó smJdIE~ hn| aunH~ d q~ imSn bhuq hovygI| mnisk qOr 'qy kMn q~ aunH~

vYsy q~ ieh ivvd hI iblkul byErQ hY hI iksy qrH~ ies poQy Ó gurU gRMQ sihb dy ivruD suxn vI nhIN chuMdy| mYÓ ieh ilKx

ikauNik jd gurU goibMd isMG piqSh Ep brbr sQpq krn hY| ienH~ iv@c bhuqq iv@c koeI sMg nhIN ik mYN Ep vI ies pIV

inrxiek PYsl dy gey hn ik E@goN is@K d fyrydr~ dI hY, ijnH~ dI iek v@fI sm@isE iv@coN guzirE h~|

gurU, gurU gRMQ sihb piqSh hn q~ sÓ ieh vI hY ik aunH~ dy v@fy bby ies Ó mnq ies g@l Ó mnq dyx vilE~ iv@c

hor iksy psy Jkx dI guMjieS hI ikQy rih dyNdy rhy Eqy ies dy kuJ Bg~ dI kQ krdy kuJ sMsQv~ Eqy ivEkqI q~ EYsy hn, ijnH~

j~dI hY? gurU gRMQ sihb qoN ielv hor iksy rhy hn| hux auh ies dI mnq ikvyN Kqm E@goN leI Epxy drvzy pUrI qrH~ bMd kr

rcn Ó gurbxI mMnx sf gurU goibMd kr dyx, ikauNik aunH~ dI q~ dukndrI hI ley hn| aunH~ d kihx hY ik EsIN q~

isMG piqSh Eqy gurU gRMQ sihb jI pRqI v@fy EKOqI mh~purK~ dy n~E 'qy cldI hY? Epx inrx kr ilE hY, EsIN ienH~

EivSvs zihr krd hY| pr ieh ksv@tI iPr auh SkqIE~ ijhVIE~ ies poQy Ó pMQ bxIE~ Ó mnq dyNdy h~ Eqy bkIE~ Ó r@d

q~ aunH~ vsqy hY ijnH~ Ó siqgurU 'qy pUrn iv@c GusyVx dI koiSS kr rhIE~ hn, auhI krdy h~, bs| igEn EDrq sMsQv~ j~

ivSvs hY, bkI ijnH~ iv@c duibD hY aunH~ ienH~ fyirE~ dI pRPulq dy ip@Cy hn| ies ivEkqIE~ v@loN EYsy PYsly lYx w ieh g@l

vsqy q~ kuJ ivcr~ krnIE~ hI pYxgIE~| leI ienH~ d mUl ieko hY| kihx Eiq duKdeI Eqy hsohIx lgd hY,

jo lok sry bic@qR ntk Ó gurU ikRq ienH~ iv@c kuJ ivdvn EpxI haumYN dy ikauNik igEn dy cnx vsqy q~ is@K dy

mMndy hn aunH~ iv@c vI do iksm dy lok hn| krn aulJy hoey hn ik pihl~ auh ies drvzy hmyS~ KulHy rihxy chIdy hn| bySk

bhuqq q~ aunH~ EigEnI Eqy EMDieSvsI ikqb dI pRmixkq dy h@k iv@c lyK ilKdy ienH~ iv@c kuJ suihrd ivdvn vI hn, jo

lok~ dI hY jo kyvl ies dy hux pRcilq kr rhy Eqy BSn dyNdy rhy, hux auh Epxy kihMdy hn ik auh ienH~ rcnv~ Ó gurmiq

id@qy gey n~E 'dsm gRMQ' qoN hI Bvuk ho j~dy ivcr ikvyN bdl dyx? ieh auh hn, ijnH~ dI ksv@tI 'qy prKx chuMdy hn| ieh iek

hn ik ieh dsvyN piqSh dI bxI hY, BvyN Ó s@c vyK ky vI nzr nhIN EauNd| qusIN bhuq cMgI Bvn hY pr ieQy ieh vI vyKx

E@j q@k ies pusqk dI Skl vI n vyKI iksy su@qy Ó q~ jg lAgy, pr mcly Ó ikvyN pvyg ik sfy vsqy gurmiq dIE~

hovy| auNJ Skl vyK vI lYx q~ koeI Ks Prk jg skdy ho? EYsy ivdvn~ iv@coN bhuq ksv@tIE~ kI hn?

nhIN pYx ikauNik EYsy lok~ ny E@j q@k gurU sUJvn Eqy jurEq vly q~ ies poQy dI *****

gRMQ sihb dI bxI Ó hI smJx ivcrx dI gihreI nl GoK krn qoN bEd pUrn rUp

koiSS nhIN kIqI| aunH~ vsqy q~ gurbxI iv@c gurU gRMQ sihb dI Srn iv@c muV Eey

kyvl mMqr hY| aunH~ vsqy ihMdU Drm nloN hn pr kuJ EYsy hn jo Ejy vI EpxI haumYN

SRomxI gurmiq cyqn | 34 | Egsq/sqMbr 2013

ielikE~ iv@c Coty - sMceI pRjykt~ leI Ks iDEn dyx KyqIbVI KyqrchId hY |sfy dyS iv@c KyqIbVI dy Kyqr iv@c ie@k psy q~ bhuq sry BO

audwog- sDr hoNd iv@c Eey hn Eqy dUjy psy hrI kR~qI d ie@k nv~ dOr |

ie@k h@Q EklI dl hrI - kR~qI iv@c vDy dI pRqIikirE krd hY EklI dl mMg krd hY ik sfy buinEdI audwog pbilk

Eqy dUsry h@Q ieh pRx krd hY ik KyqIbVI dI aupj iv@c vD sYktr (jnq dy mYdn) iv@c ilE~dy jx |

hovy| pyNfU EbdI dy sry vrg Ks qOr qy m@D SRyxI dy iksn~ Eqy EklI dl chuMd hY ik auh sry KpqkrI audwog jo zrUrI

grIb~ Eqy BON - rihq mujrydr~ dI rihxI - bihxI dy imEr iv@c vsq~ nl sMbMDq hn kOmI ley jx q~ ik kImq~ nMU kbU hyT r@iKE

suDr wkInI ilEvy | ies inSny dI pRpqI leI EklI dl inmn j sky Eqy grIb K@pqkr dI audwog krIE~ Eqy dll~ rhIN lu@t

ilKq qjvIz~ nMU Epnaux d sMklp r@Kd hY | - Ksu@t nMU Kqm kIq j sky |

(a)grIb Eqy ivcly Prk nMU Kqm krn leI Eqy KyqIbVI dI pbilk sYktr dy audwog~ nMU ies qrIky nl sQpq kIq

aupj vDaux leI BO - suDr~ nMU SurU krn | BON - h@dbMdI jvy ik auh pRdyiSk EMsquln Kqm ho sky ijhV kyNdrI sRkr

bry EjokI ivDnkrI () qy punr ivcr kIq jvyg Eqy dIE~ Byd - Bv vlIE~ nIqIE~ sdk hoNd iv@c E cu@k hY |

h@dbMdI nMU 30 stYNfrf eykV PI pvr dy ilhj nl p@k pyNfU ielikE~ iv@c KyqIbVI qy inrBr audwog~ nMU sQpq krn dI

nIwq kIq jvyg Eqy Esl vihk~ (") nMU BON drI dI ie@k wojnb@D koiSs krnI chIdI hY q~ ik Sihr~ iv@c EbdI zor

prpkq id@qI jvygI | BON - rihq mujirE~ Eqy grIb G@t jvy | audwog~ dy pRbMD nMU ies qrH~ lokqMqrI kIq jvy ik

iksn~ nMU vDU BON qy vsieE jvyg Eqy ivhlI srkrI pRbMDk~ iv@c kmy hox Eqy ie@k EijhI skIm bxeI jvy ijs nl

vhI wog BON gihxy r@Kx d h@k id@q jvy Eqy sRkr rhIN kimE~ Eqy audwog pqIE~ (krKnydr~) iv@c lB vMifE j

ExsUicq kbIlIE~ Eqy p@CVIE~ jqIE~ nMU imlI BON dI vyc sky| krz dyx vlIE~ sMsQv~ Eqy Ks krky kOmIkrx bYNk~ dI

(bY) aupr pbMdIE~ nMU ikvyN lieE j skd hY | ie@k inSicq pRqISq rkm pyNfU audwog~ iv@c lx leI nIwq kIqI

(E)EklI dl KyqI bVI dy EDunIkrx dI BrpUr koiSs kryg jvy | ie@k kroV qoN v@D lgq vly sry audwoigk pRjYkt pbilk

Eqy ieh vI ivcryg ik m@D SRyxI Eqy Coty Eqy grIb iksn sYktr iv@c ilExy chIdy hn | EklI dl pirvihn (9-) dy

vI ibzlI, pxI, bIz, Kd~ Eqy sRkrI syvv~ Eqy dUsirE~ Eg~h - vDu kOmI krn dI pRqIikirE kr cu@k hY |

jnqk eyjMsIE~ rhIN iml rhy krizE~ Eqy sDn~ (") d pbilk sYktr dy pRjYkt~ nMU vDyry KudmuKqrI dyxI chIdI

ikvyN lB auTeIey | hY | auhn~ dy clk wog juEn nOjvn hoxy chIdy hn jo pRjYkt~

(e)EklI dl BrpUr koiSs kryg ik KyqIbVI dI aupj dIE~ iv@c lgn dy p@ky hox Eqy pbilk sYktr pRjYkt dI ie@k SyRxI

kImq~ m@D drzy dy iksn~ dI pYdvr dy Krcy dI buinEd qy (kyfP) bnaux leI ie@k Ks koiSs krnI chIdI hY |

nIwq ho jx | kImq~ nMU ivsKI qoN kPI pihl~ hI sUicq kr

id@q jx chId hY | kImq~ nIwq krn d EiDkr lzmI EriQk nIqIqOr qy rj - sRkr kol hox chId hY | EklI dl dI mMg hY ik tYks dI smUcy F~cy nMU ku@J ies qrH~

(s)EklI dl EMn vpr dy sMpUrn kOmI krn dI ihmieq krd muV ivcirE jvy ik tYks dI dyrI Eqy kly Dn dy sry llc pUrI hY Eqy rj sRkr Eqy sRkrI eyjMsIE~ rhIN EMn Eqy dUjIE~ qrH~ jVoN pu@ty jx | EklI dl ie@k Eijhy tYks isstm dI hor Psl~ dI Qok dy vpr d pUrn qOr qy sRkrI krn krn ihmieq krd hY ijs nl tYks dI kt suKlI Eqy Em lok~ nUM leI hr kdm auTeyg | c@kr~ iv@c paux vlI n hovy | EjokI tYks - pRxlI sz isrP

(h)EklI dl hryk qrH~ dI PUf - zon~ dy Eqy dyS iv@c EMn dI grIb~ nMU idMdI hY Eqy EmIr~ leI v@fy - v@fy bcA dy rh rihx EvzeI qy leIE~ pbMdIE~ dy ivru@D hY | smu@cy dyS nMU ie@k idMdI hY | EklI dl EmlI krx dy h@k iv@c hY q~ik dyS iv@c PUf - zon mMinE jvy | mukbly qy c@l rhy kly Dn dy EriQk pRbMD ivks kIq j sky |

(k)QIn - fYm Eqy biTMf Qrml pl~t nMU isry cVHn leI Ks kmy, mD SRyxI dy nokrI pyS lok Eqy KyqIbVI dy kmykoiSs~ kIqIE~ jxgIE~ q~ ik rj iv@c sMceI dIE~ EklI dl inmn iliKq g@l~ leI BrpUr koiSS kryg |suivDv~ Eqy ibzlI dI bhuqq ho jvy Eqy isty vjoN ieh (a)audwoigk kimE~ leI loV dy EDr dy G@to - G@t vyqn |hor s@sqIE~ hox | rj iv@c EYtmI ibjlI d pl~t laux (E)sRkrI krmcrIE~ dI rihxI - bihxI dy imEr iv@c leI ie@k inrxy - meI koiSs kIqI jvy | lgqr suDr |

(K)pyNfU ielikE~ iv@c sihkrI syvv~ kiem kIqIE~ jxIE~ (e)KyqIbVI dy kimE~ leI G@to - G@t qnKh bry punr - chIdIE~ hn Eqy ijQy nihrI sMceI dI Gt hY aunH~ ivcr Eqy jy loV mihsUs hovy q~ vyqn iv@c vD |

EnMdpur d mqlVI joVn leI ipCl EMk dyKo...

SRomxI gurmiq cyqn | 35 | Egsq/sqMbr 2013

(s)mOjUd lybr ivDnkrI dIE~ qru@tIE~ dUr krn q~ ik Epxy h@k~ qoN jxU, E@fo - E@f hunr~ iv@c pRbIn qy aunH~ dI kdrdn

kimE~ qy mzdUr~ dI rihxI-bihxI wkInn cMgI hovy | vyKx chuMd hY | ies mnroQ dI pUrqI leI :-

(h)pYNfU Eqy SihrI ielikE~ iv@c smj dy sB qoN v@D grIb 1.SoRmxI EklI dl is@K kOm dy ividEk mihr~, sieMsdn~,

lok~ vsqy Gr lvaux leI loVINdy zrUrI kdm auTxy | iPlsPr~, kvIE~, ilKrIE~ qy klkr~ nMU kOm dI bhumulI

pUMjI smJd hY |

2.SRomxI EklI dl dyS iv@c smUh ividE dsvIN SRyxI q@k byrozgrIzrUrI Eqy mu&q ividE dyx dI nIqI r@Kd hY | EklI dl d sMklp hY ik dyS iv@c sMpUrn rozgrI hovy |

3.EklI dl bykrI Eqy byruzgrI vDxo rokx leI ividE d ErMB krn leI EklI dl ieh sRkr d Prz hY ik G@to - G@t F~c bdlky ies iksm dI ividE d pRsr krn leI audm pVHy ilKy Eqy inpun lok~ nMU iekdm nOkrI dyvy jdoN q@k nokrIE~ kryg, ijs nl ividE dI pRpqI qoN bEd ivEkqI jldI nhIN imldIE~ iehn~ lok~ nMU byruzgrI B@q imlx chId hY ijs hI iksy ik@qy qy l@g sky | d Krc kyNdrI Eqy rj sRkr~ E@Do - E@D brdSq krn | ieh B@q

4.EklI dl pyNfU ividErQIE~ nMU Eqy pCVy vrg~ dy inmn ilKq dr~ qy hovy :-ividErQIE~ nMU ijnH~ nMU ik ividE hsl krn dy cMgy mYtrIkulyt Eqy inpun krIgr rupey 50sDn pRpq qy auplbD nhIN, auhn~ nMU ieh sDn muh@eIE bI. ey rupey 75kIqy jxgy Eqy Eijhy hoxhr ividErQIE~ dI is@iKE d EYm. ey. rupey 100aucyc pRbMD kIq jvyg qy aunH~ nUM auqsihq kIq jvyg |ieMjInIEr Eqy fktr rupey 150

5.pMjb iv@c sry skUl~ iv@c dsvIN SRyxI q@k pMjbI dI pVHeI hor inpun krIgr rupey 50lzmI hovygI |65 sl dI aumr qoN v@D loVvMd bzurg~ nMU bu@Fyp pYNnSn

6.ivigEnk qy tYknIkl ividE v@l aucyc iDEn dyx Eqy imlxI chIdI hY |pMjb dIE~ wUnIvristIE~ iv@c inaUklr iPizks qy spys ExsUicq jqIE~ Eqy smj dy kmzor vrgsieMs nMU ivSySq dyx EklI dl d pRogrm hY |EklI dl ExusUicq jqIE~ Eqy smj dy dUsry kmzor

7.Kyf~ nMU aucI p@Dr qy iljx leI audm krny Eqy vrg~ d EriQk imEr auhnMU ividEk shUlq~, nOkrIE~ Eqy EMqrrStrI p@Dr qy iKlVI iqEr krn leI EklI dl dUsrIE~ keI hor irEsq~ dy ky auc krn dI koiSs kryg q~ ik d ivSyS krqvw hovyg |auh vI smj dy dUsry vrg~ dy brbr E jx | iehn~ SyRxIE~ nMU

EMn ssqy dr~ qy id@q jvyg |EklI dl d ErQk inSn

' EklI dl d inSn hY ik hr vyhly nMU ruzgr qy laux, EMk cOQhr mMUh leI rotI, hr qn leI k@pV, rihx leI mkn, cVn leI

ividEk qy siBEcrksvrI Eqy auhn~ srIE~ siBEcrk loV~ dI pUrqI leI vsIly

SRomxI EklI dl is@K kOm nUM ie@k mzbUq, pVHI ilKI, suGV, pYd krny, ijnH~ bgYr jIvn EDUr jpd hY |

sP nM; 27 d bkI :- is@KI dy 'pihrydr' dI Q~ ies Ó vycx vly vprI bx gey hn, ijs krn mOk pRsq, suErQI, loBI EgUE~ dy

ikrdr ny nvIN pIVHI d mUMh moV id@q hY Eqy auh EDuink pRBv~ qy globl s@iBEcrk mhOl dy mVy pRBv~ d iSkr ho geI| jdoN q@k is@K

juEnI 'c v@Kry s@iBEcr qy isEsI hoNd d Eihss pYd nhIN huMd, audoN q@k nvIN pIVHI dI inrSq d ieho Elm jrI rhyg| Drimk qy

ividEk sMsQv~ iv@c Drm EDirq nYiqkq dI is@iKE pUrI qrH~ mn&I ho geI| sfy Drimk EgU, kurhy peI pIVHI Ó Drm dy klvy 'c lYx

dI Q~, ault durkr rhy hn, ijs krn auh hor qyzI nl is@KI qoN dUr ho rhI hY| ms~ 10 ku &IsdI is@K nOjvn isD~qk pRp@kq Eqy isEsI

cyqMnq r@Kdy hn, pRMqU pirvrvd 'c aulJI mOk pRsq lIfriSp aunH~ Ó E@gy Eaux d mOk hI nhIN dy rhI| is@K nOjvn~ dIE~ jQybMdIE~ Ó

loB, llc 'c Ps ky,plqU bx ilE igE hY| sÓ vrqmn is@K juEnI dy ies inGr qy inrSq Ó smJx hovyg Eqy aus sizS Ó

vcx hovyg, ijs EDIn is@K juEnI Ó nSKorI, piqqpux Eqy hor mVIE~ Elmq~ dy fUMGI hnHyrI K@f 'c D@ikE j irh hY| is@K kOm d

Biv@K ijhV E@j DuMdl q~ ho cu@k hY, k@lH Ó hnHyr n ho jvy, ausdI rKI kr skIey| E@j kOm Ó ij@Qy kihxI-krnI dy sUry, bxI-bxy 'c pUry,

is@KI isD~q~ dy s@cy pihrydr 'rol mfl' dI byh@d loV hY, auQy nOjvn pIVHI Ó kOmI inSn dy ky, ausdI pUrqI leI jg laux dI loV hY| jdoN

q@k is@K stUfYNts PYfrySn muV qoN s@cy-su@cy ikrdr vly bb EjIq isMG Eqy bb juJr isMG dy shI virs~ dI EgveI iv@c nhIN EauNdI

audoN q@k PYfrySn is@K juEnI 'c pRBvhIx rhygI| ies bry iksy Ó koeI S@k-SuB nhIN hY|

SRomxI gurmiq cyqn | 36 | Egsq/sqMbr 2013

gurU v@loN id@qy ies zrUrI ivSy nUM ibn jIvn dIE~ loV~ dI pUrqI d ieMqzm krn s~J qoN lok du@KI ikauN hn?

qy sq, sMqoK, dieE, nm, sD-sMgq, SuB smJy Epx ky is@K E@j iek Brm pl irh E@j Drm Eqy rjnIqI dI s~J d

gux, auc Ecrn muh@eIE krn 'Drm' d hY, du@KI ho irh hY, isD~q Koh irh hY, Drm ivroD ikauN hY?

&rz hY|Eqy Drimk pdvIE~ d mn-snmn guE Drm Eqy rjnIqI:-

ijhVI rjnIqI reIE@q leI rotI E@j EsIN doh~ dy Esl rUp dI pCx bYT hY| is@K dy ies Brm d lB suErQI k@pV mkn Eqy hor loV~ pUrIE~ n kr sky, guE bYTy h~|isEsI is@K lIfr cu@k irh hY, jo E@j myry auh sPl rjnIqI nhIN Eqy ijhV Drm E@j EsIN doh~ dy sbMD~ iv@c wu@g v@loN ies ivSy nUM Cohx 'qy bV duKI hY Eqy mnu@K nUM sq, sMqoK, dieE, nm ismrn, inwu@g Eqy wu@g sQn nhIN inSicq kr sky|myry iKl& DUE~-Dr pRcr kIq j irh hY auc Ecrn Eid SuB gux n dy sky, auh Drm d Esl rUp hY sq, sMqoK, ik pRo: drSn isMG ny Drm Eqy rjnIqI dI sRySt Drm nhIN hY| dieE, igEn, inmrq, syv Eid gux~ d s~J qoVn leI iliKE hY| ies leI ies

srb Drm mih sRyst Drmu|| sMgRih :Drm Eqy rjnIqI dI s~J dy ivSy nMU smJx hir ky nmu jip inrml krmu|| ijqu krij squ sMqoKu zrUrI ho igE hY| ies sUKm ivSy nMU smJx

(gu.gRM.s. pMn 266) dieE Drmu hY gurmuiK bUJY koeI ||leI Drm Eqy rjnIqI dy ErMB nUM smJx ijvyN jIvn leI srIr Eqy jIv- (g.gRM.s. pMn 351)zrUrI hY|

Eqm d iek@T rihx zrUrI hY, iqvyN hI kbIr jh igEnu qh Drmu hYmn@uK d jIvn srIr Eqy jIv-Drm Eqy rjnIqI d iek@T rihx zrUrI jh JUT qh ppu ||Eqm dI s~J hY| jdoN ieh s~J tu@t j~dI hY, hY| ikauNik doh~ ny iml ky hI jIvn dIE~ jh loBu qh klu hY jIv-Eqm srIr ivcoN auT j~dI hY, aus loV~ pUrIE~ krnIE~ hn| mno rjnIqI jh iKm qh Eip ||vyly mnu@K dI mOq mMn leI j~dI hY| jIvn srIr hY Eqy jIv-Eqm Drm hY| jIvqm (gu.gRM.s.pMn 1372)doh~ dI s~J nl hI hY| pr srIr dIE~ kuJ qoN ibn srIr murd lS hY,kuJ smyN bEd pr E@j kyvl auprly mzhbI icMnH, EpxIE~ loV~ hn Eqy Eqm dIE~ kuJ aus ivcoN bdbU pYd ho j~dI hY qy lok n&rq Drm dy n~ 'qy mnu@KI n&rq, EpsI tkrau, EpxIE~ loV~ hn | bs jIvn dy iehn~ do krdy hn| iesy qrH~ Drm qoN s@KxI rjnIqI Brm~ Eqy krm-k~f nUM hI Drm dI pCx pihlUE~ dIE~ loV~ pUrIE~ krn leI smyN murd lS hY| aus iv@c zulm, byiensPI, bx ilE igE hY| E@j d Drm ivkau hY| smyN nl ienH~ do SkqIE~ 'rjnIqI' Eqy irSvqorI Eid dI bdbU PYl j~dI hY, lok EKMf pT, kIrqn, isropau, pRsid, sB 'Drm' d jnm hoieE| du@KI huMdy hn Eqy mUMh moV j~dy hn| ies leI kuJ ivkd hY| ie@QoN q@k ik keI QvyN q~ srIr dIE~ loV~ dI pUrqI d ieMqzm Drm Eqy rjnIqI d iek@T rihx zrUrI gurduEry vI ivkdy hn| EYn pYs dy ky mYNbr krn reIE@q leI rotI, k@pV qy mkn hY| bx skd hY j~ iPr Srb dIE~ pytIE~ vMf smyq hor srIrk su@K~ dy sDn muh@eIE

hux suEl pYd huMd hY ik:- ky gurmiq ivhuxy lok~ dIE~ vot~ dy shry krny 'rjnIqI' d kMm hY| Eqy Eqimk E@j khI j~dI Drm Eqy rjnIqI dI

Drm Eqy rjnIqI dI s~J

EsIN sRI Ekl qq sihb dy sbk j@Qydr pRo: drSn isMG nl hoeI ivSyS ieMtrivaU ip@Cly EMk iv@c pRkiSq kIqI sI| ijs iv@c is@K jgq EMdr BKdy msly nnkShI kYlMfr Ekl qq dy j@Qydr dI krguzrI, dsm gRMQ sbMDI jxkrI id@qI sI| auhn~ dIE~ dlIl~ pVH sux ky ij@Qy is@K sMgq~ dy EMdr auhn~ pRqI pRgtey gey SMky Eqy Brm dUr hoey auQy lkIr dy PkIr soc dy DrnI is@K~ EMdr hlcl jhI m@c geI| is@K sMgq~ dI purjor mMg qy EsI pRo : drSn isMG jI v@loN "E@j khI j~dI Drm Eqy rjnIqI dI s~J qoN lok duKI ikauN hn? E@j Drm Eqy rjnIqI dI s~J d ivroD ikauN hY? E@j Drm dy Esl rUp nUM bcaux qy pRcrn leI kI krn dI loV hY? sbMDI pRgtey gurbxI Enusr ivcr pyS kr rhy h~| Es hY Ep jI huMgr dyvoNgy | sMpdk

s@c Drm dy EsUl~ dI EgveI ivc c@lx vlI Drm qy rjnIqI dI loV hY|

pRo: drSn isMGKls

SRomxI gurmiq cyqn | 37 | Egsq/sqMbr 2013

pr E@j kyvl auprly mzhbI icMnH, Drm dy n~ 'qy mnu@KI n&rq, EpsI tkrau, Brm~ Eqy krm-k~f nUM hI Drm dI pCx bx ilE igE hY| E@j d Drm ivkau hY| EKMf pT, kIrqn, isropau, pRsid, sB kuJ ivkd hY| ie@QoN q@k ik keI QvyN q~ gurduEry vI ivkdy hn| EYn pYs dy ky mYNbr bx skd hY j~ iPr Srb dIE~ pytIE~ vMf ky gurmiq ivhuxy lok~ dIE~ vot~ dy shry isEsI SkqI nl pRbMDk bx ky Drm sQn~ 'qy gurmiq ivru@D mn-mnIE~ kr skd hY| Drm EsQn~ Eqy Drimk pdvIE~ nUM EpxI mnmqI isEsq dI ZulmI iv@c cl skd hY| Drimk ByK dy nkb iv@c Drimk soc iv@c srmey nUM EpxI jq Eqy isEsI jmq dI jiedd smJd hY, ijsnUM gurmiq ny kdy vI Drm nhIN mMinE|

isEsI SkqI nl pRbMDk bx ky Drm Enusr rjnIqI ieh hY| ivic haumY kir duKu roeI||

sQn~ 'qy gurmiq ivru@D mn-mnIE~ kr huix hukmu hoE imhrvx d|| khu nnk ikin ibiD giq hoeI||¡||

skd hY| Drm EsQn~ Eqy Drimk pY koie n iksY rvxd || (gu.guM.s.pMn145)

pdvIE~ nUM EpxI mnmqI isEsq dI sB suKlI vuTIE rjy sIh mukdm kuqy ||

ZulmI iv@c cl skd hY| Drimk ByK dy iehu hoE hlymI rju jIau || jie jgiein bYTy suqy ||nkb iv@c Drimk soc iv@c srmey nUM (gu.gRM. s . pMn 74) ckr nhd piein Gau ||EpxI jq Eqy isEsI jmq dI jiedd bygm pur shr ko nau|| rqu ipqu kuiqho cit jhu ||smJd hY, ijsnUM gurmiq ny kdy vI Drm dUKu EMdohu nhI iqih Tau|| (gu.guM.s.pMn1288)nhIN mMinE| n~ qsvIs iKrju n mlu|| rj inEau kry hiQ hoie||

cir vrn cir mjhb KauPu n Kq n qrsu jvlu ||¡|| khY Kudie n mnY koie ||jg ivic ihMdU muslmxy| Eb moih KUb vqn gh peI|| (gu.guM.s.pMn350)KudI bKIlI qkbrI iKcoqx aUh~ KYir sd myry BeI ||¡|| rhau||kryin iDMXxy| kiemu diemu sd piqShI|| E@j dI rjnIqI d bhuqq rUp ieh gMg bnris ihMduE~, bx cu@k hY|dom n som eyk so EhI||mk kb muslmxy| EYsI rjnIqI Eqy Drm dI s~J qoN Ebdn sd mshUr|| suMniq muslmx dI, mnu@K nUM suK ikvyN imly? nqIj ieh hY ik aUh~ gnI bsih mmUr ||¢||iqlk jMWU ihMdU loBxy| Eey idn Drm EsQn~ dIE~ byEdbIE~ ho iqau iqau sYl krih ijau BvY||rm rhIm khiedy rhIE~ hn| kUVI isEsq nl iml ky Drm mrhm mhl n ko Etkvy||ieku nmu duie rh Bulxy| dy n~ hyT gurU-BMm Eqy ByKDrIE~ d vD ho kih rivds Kls cmr || byd kqyb BuliekY irh hY|jo hm shrI su mIqu hmr ||£||¢||mohy llc dunI sYqxy| so EA! gurU hirgoibMd sihb vlI (gu.gRM.s.pMn 345)

s@c Drm dy EsUl~ dI EgveI ivc c@lx scu iknry rih gieE pr E@j EsIN rjnIqI nUM zulm, vlI Drm qy rjnIqI dI s~J pYd kr Kih mrdy bhmx maulxy| byiensPI, irSvqKorI, JUT, Pryb, skIey q~ jMm-jMm krIey , loV hY| pr jo isroN n imty Evx jxy||¢¡|| byvPeI, loB, llc Eid hr qrH~ dI Drm Eqy rjnIqI dI s~J dy Brm ivc E@j (vr|, BeI gurds jI)Ecrn hInq d rUp Eqy h@k dy id@q hY, dy iehn~ rjnIiqk p@Qr~ 'qy GVy hoey, iksy srmu Drmu duie Cip Kloey ijs rjnIqI nUM gurU ny kdI vI pRvn nhIN Drimk rUp nUM vyK ky Bgvn smJ ky pUj kUVH iPrY prDnu vy llo|| kIq Eqy EYsI rjnIqI leI siqgurU ny krI jxgy, jo kr rhy hn q~ jIvn dI (gu.gRM.s. pMn 722)EiKE hY:Drimk soc,k srmieE, sm~, sB kuJ E@j dy Drm d bhuqq rUp ieh bx kil kqI rjy brbd ho jvyg jo ik ho irh hY|cu@k hY| kseI Drmu pMQ kir aufirE||

kdy SRomxI EklI dl ny ^ls jI dy iesy qrH~ prj dIE~ loV~ dI pUrqI dy kUVu Emvs scu bol-bly Eqy pMQ dI Ezd hsqI kiem sDn pYd krny, prj dy h@k~ dI rKI cMdRm dIsY nhI kh ciVE ||r@Kx leI gurmiq pRcr-pRsr leI ksm~ krnI, prj nUM duSmx qy sur@iKEq r@Kx, hau Bil ivkuMnI hoeI ||KDIE~ sn, morcy ley sn, B~g~ KDIE~ jIvn dI ausrI ivc mdd krn, gurmiq EDyrY rhu n koeI||

SRomxI gurmiq cyqn | 38 | Egsq/sqMbr 2013

sn Eqy kdy pMQ qoN pu@qr-pirvr qy Ep joiq rKI q qU jg mih EieE|| sihbzd zorvr isMG, &qih isMG nUM

ShId krn d &qv suxieE sI|vrn dy pRx kIqy j~dy sn| ieauN SRomxI (gu.guM.s.pMn921)

jdoN vI Drm SkqI Zlq rjnIqI dy EklI dl pMQ dI isEsI jmq mMinE sMjogu ivjogu Durhu hI huE ||

koJy h@Q~ d hiQEr bxI q~ rjnIiqk lok~ igE sI| pr E@j dy SRomxI EklI dl ny pMc Dqu kir puql kIE ||

ny ausnUM Epxy JUT-&ryb d BeIvl bx pMQk jmq n ho ky pMjbI jmq hox d shY kY PurmieEVY jI dyhI ivic ilE ijsnUM gurU ny pRvn nhIN kIq| bb EYln kr id@q hY| ^ls jI dy bol-bly jIau Eie pieE ||kbIr jI ny vI Evz dy ky EiKE:Eqy pMQ dI Ezd hsqI nUM "mQy itk qyiV (gu.guM.s.pMn1007)

qUM bmnu mY ksIk DoqI kKeI, hiQ CurI jgq kseI" E@gy dyhI iv@c jIau ny pRvyS krn hY, jIau julh buJhu mor igEn ||iv@c dyhI ny pRvyS krn hY, jIau iv@c dyhI ny gihxy p dyx vly "jb lg ^ls rhY qum qau jcy BUpiq rjypRvyS nhIN krn | iesy qrH~ rjnIqI srIr inEr, qb lg qyj dIA mY sr" dy gurU hir sau mor iDEn ||hY, Drm jIau hY| rjnIqI iv@c Drm ny pRvyS hukm~ dy ivru@D rmiex dy pT, m@Qy it@k

(gu.guM.s.pMn482)krn hY, Drm iv@c rjnIqI ny pRvyS nhIN luE ky bRhmx dy snmu@K bYT hvn-w@g iesy qrH~ E@j vyK rhy h~ ik krn| jy Drm iv@c rjnIqI pRvyS krygI q~ kr-kr ky, "jb ieh ghY ibprn kI rIq,

EcrnhIn gurU qoN bymu@K pMQk soc Eqy pMQk r@bI inwm~ dI aulMGx hovygI ijs qoN duK mYN n krau ien kI pRqIq" dy gurU PYsly h@k~ dI rKI dI izMmyvrI C@f cu@ky kyvl pYd hoxgy| pr E@j EYs hI irh hY | E@j dI Enusr gurU dI pRqIq guE cu@ky, kyvl kursIE~ dy Bu@Ky rjnIiqk lok~ dy BeIvl rjnIqI iv@c Drm nhIN pRvyS kr irh, EpxIE~ isEsI kursIE~ dy sOdy EDIn bx ky E@j dy Drimk EgU rjnIiqk~ dy rjnIqI iv@c JUT &ryb zulm irSvqorI iek@Ty j~ v@K ho jx vly keI EklI dl ieSirE~ 'qy Enyk~ PYsly krdy Eqy hukm hY| ault Drm iv@c rjnIqI pRvyS kr rhI Epxy pirvr Eqy pu@qr~ qoN pMQ vr dyx jrI krdy rhy hn ijs krx kOm iv@c hY| rjnIqI ikauNik Drm iv@c pRvyS kr vly, kur@pSn rhIN lok~ d KUn cUs ky dyS-inrsq v@D rhI hY Eqy Drm ivSvs G@t geI hY, ies leI inwm muqbk EMdr dI ivdyS~ iv@c korV~ dIE~ jiedd~ bx lYx irh hY|SkqI ny bhr nUM claux huMd hY| ijvyN jIau vly 'mlk Bgo' vI E@j SRomxI EklI dl

h~! udgrz isEsI lIfr jn-srIr nUM clauNd hY, iesy qrH~ E@j rjnIqI EKvauNdy hn| kI ieh Drm Eqy rjnIqI sDrn Boly-Bly lok~ dy Drimk jzby nUM Drm nUM Epxy hukm iv@c cl rhI hY| dI s~J d pRqIk, 1920 vl SRomxI EklI Drm Eqy rjnIqI dI s~J vly bYnr ivK gurduEirE~, Drm EsQn~ dy inwm, dl hY?ky ip@Cy laux iv@c sPl ho rhy hn| ikauNik Drimk pdvIE~ 'qy bYTy Drimk EgUE~ dy Drm, Bgvn ienH~ rjnIiqk p@Qr~ Drm dy n~ hyT auhn~ dI isEsI kursI p@kI PYsly rjnIiqk lok~ dI mrzI Eqy hukm iv@c nhIN hY| ienH~ rjnIiqk p@Qr dy bu@q~ nMU rihMdI hY| iesy leI Drm Eqy rjnIqI dI iv@c hMudy hn| kI EYsy ivgVy rUp dI Drm Eqy Drm-sQn~, gurU-sQn~ qoN k@Fo q~ ik s~J d nEr lauNdy hn|rjnIqI dI s~J nl mnu@Kq d, kOm d kuJ kUVI isEsq dI ZulmI qoN bhr inkl ky

Esl Drm kdy vI isEsI lok~ d sMvirE j skd hY? hriZz nhIN|Drm dI EzdI, Drm-sQn~ 'qy gurU Zulm nhIN ho skd| E@j dy isEsIE~ ny mY piq kI pMid n krxI kI kr||isD~q, r@bI isD~q sQipq ho sky Eqy sfy EpxI mrzI dy Drm isD~q bx-bx Drm hau ibgVY rUip rh ibkrl ||b@icE~ iv@c Drm d siqkr bixE rhy| dy Esl rUp, pMQk mirEd Eqy is@K (gu.guM.s.pMn24)smj nMU suKI krn leI auqy ibEn kIq isD~q d bur hl kr id@q hY| ies leI jy "KVIE q Drmu CoifE mlyC BiKE Drm Eqy rjnIqI d Esl rUp smJx Eqy E@j Drm dy Esl rUp nUM bcaux, pCnx, ghI, isRSit sB iek vrn hoeI Drm kI Epnaux pvyg|pRcrn Eqy mnx chuMdy ho q~ Drm nUM E@j giq rhI" vlI hlq ho jvygI, ijvyN E@j Drm Eqy rjnIqI d EpsI sQn|dI ies kUVI, llcI, gurU qoN bymu@K, EDrmI ho irh hY| iesy qrH~ Drimk EgU bRhmx ny ijvyN auqy izkr kIq hY ik srIr Eqy isEsq dy ju@ly hyToN k@F ky suqMqr krn kdy vkq dy rijE~ dI uSmd leI Drm d jIv Eqm dI s~J v~gUM doh~ dI loV pUrqI pvyg, q~ hI Epxy b@icE~ dy Biv@K nUM rUp ivgV id@q sI| zlm rjnIqI nl leI bxy Drm Eqy rjnIqI dy Esl rUp dI Drm, is@KI srUp Eqy isD~q nl joV imlky Drimk EgU vI ausdy zulm iv@c h@Q Eq@ut s~J bxI rihxI chIdI hY| pr srIr skoNgy| vtaux l@g pey sn| EOrMgzyb dy ieSry qy Eqy Eqm dI s~J leI r@b v@loN bxieE

Drimk EgU kzI dy &qvy nl hI gurU qyZ Et@l inwm hY ik srIr iv@c jIv-Eqm *****bhdr jI nUM ShId kIq igE sI| vzIr dy r@KI geI hY, Eqm iv@c srIr nhIN|

ieSry 'qy Drimk EgU kzI ny hI ey srIr myirE hir qum mih

SRomxI gurmiq cyqn | 39 | Egsq/sqMbr 2013