BIBLIOTEC

A

<

.1Wf T-X

0*

t

A

•« ••

MICHAELIS MAJERI,SECRETA NATURAE

CHYMICA.nova plane subtiliquemethodo indagata.

;v?'i*

• 2 • t J« '-W i 4

•*.

: ] < ' .* i1

.

1

, .. *Vt

*' wfvN ;.A• / P K

« i •*

* 9

- -

*fK

*.

-*• «»* >VAg .• f :

i,'

1:1

L «! J•

«m I* V .aAHrW.i vv

f#

MICHAELIS MAJERI,Imperial. Confiftor. Comit. Med. D. Eq.Ex.&c

Secretioris Jfaturx Secretorum

SCRUTINIUMCHYMICUM

7>cr

OCULIS ET INTELLECTUIaccurate accommodata,figuris cupro appofiuuime

incifa, ingeniofiffima

EMBLEMATA,Hisque confines ,

ad rem egregiefacientesfintentias,

'DoBifltmaqUe item

EPIGRAMMATA,ILLUSTRATUM.Opufculumingeniis altioribus , 8c ad majora natis, ob** momenta ineo fubtiUa,augufh,fan£h, rara,& alioquinimium

quantum abftruia,qu4m maxime expetitum,

defideratum}

Iterata rvice amplijjtm

*

7\eip*l)lic* Chymicce Bono & Emolumento*

nonfinefing '4larijucunditatelegendumymeditandumir

* c

telligendum ,dijudicandum,

Df_)EPROMTUM.

FRANCOFVKTl,HEINRICI OEHRLINGII, BibUopol*.

NNIS PHILIPPI ANDREv&* '

M, DC LXXXVII,~

2r*"

V*l

.

•

. 'M m n.* i

) m’

.

' «•* trwxs '*'*r v.-tv.V,

•

• i/fHMrn’ rn? ; ‘*;

i r* Jn** ~l w* X Jl .jL i > i V: / ( iit* Ii

-THT f'^'V "v~ n? *^- mt ^ ^

• 7 -

.: JIM :-

. • • *r •• «*•."-’ *

' 2

. .

i

. :

' •

' iT. f

* * *'' ^ ^

* ”-* **"V '***<' * J*>J..4-' V i . ...<./< J . . ,,

* # ^ » • •

• .• r' . *,*f »1*v

»*

/ f v̂ '

i,*p

. . „A I i\. i.'/t 7*V*« S5\^^^W^Vj^>v v >**•-.

’

- V*« v.t* •.; * • -•ti

»* ** nt>i tv- •«

'fv >•'«* *

•

,• V « r

• ir?

w.»>.'•.•> ••M - a»*ti .->

e o .rj r•‘

. {* < • l t. * ' f fUL W.I I

• • V• *

,•

1

* *

, • * ^ « wr. /tf* «Wf uw3 .f. t . *• -

• % j 3; .J.-'*. ‘

» > A

V

«j

1

»^ * * * r» - - • ‘ • t ?«*» «r^*» ^-rw» #*>* ^«.1^

** **.*V'V. r.7*,.*V *

'<7

••• 1 K J~>f ftfO!? «&>

••.v» * . ***: -V» *, «>*«.«, «* .«4fe* A •*"

i .V* r -• . ’. 'j •»•-<• >* -* • .**• • +

.a f ;: »:. %••> i ,• •_ ,1 ^

*t,

•• -’ r> v-*'-‘ ;•• «rrf,- . iHj.i- * r,,. u

»• •. — .-.<r - .

* & Ys

• •

PRAEFATIO AD LECTOREM-Ominem,Le&or candide , Uni-

compendium fui compo-referre , in confcffo eft

omnium ternis vitas gene-

vivcndis deflinatum efle

»

in utero ma-terna ,ubi faltem plantae inftarcrefcit& augmen-tatur yfenfibili , nimirumin hoc mundo , ubi maxi-

ma ex parte ieniibus ducitur> ceu reliqua animalia,

a quibus differt, quodintclle&u incipiat uti, licet

imperfe&e 5 ac denique inrelligibili,in altero mun-do apud Deum, eiquc afliftentes Intelligentias feu

Angelos bonos. Inprarienti vita,quo quis magis ad

divinam naturam accedit , eo magis rebus intel le-

&u indagandis, fubtilibus, miris &: raris, gaudet

bc dele&atur : Et econtra,quo quisad pecuinum

genusmagis decimat , eo minus his capitur len-

'V' ' PRJEFATIO AD LECTOREM.

^

'

fili corporaliori aftri&us eft : Utrorumque vide-

musExempla, quosdam illis ,utpote doCtiores , ar-

tibus& fidentiis politos efle deditos, quampluri-

mos hifce ,nempe voluptatibuscorporis ,

libidini

,

crulx,pompae externae ,& his fimilibus. Ad exco-

lendum autem intelle&um Deus infinita arcana

abdidit in natura ,quae fcientiis &C artibus innume-

ris , ut ignis ex filice extunduntur , &C in ufium trans-

feruntur : Interh^c fiunt Chymica fecretanonpo-

ftrcma,fedpoft divinomm indagationem, om-

nium prima &C preciofiflima, non circumforaneis

deceptoribus 5c facis tteudo-chymicis (qui in his

funt afini adlyram ,quippe ab omm .bona<do£fcri-

na Sc intentione alieniflimi) fied ingeniis altioribus,

libcralitereducatis,_&:ad majora natis inveftiganda,

cum fintvalde fiibriliT/augufta ,facra; Tara 6C ab-

ftrufa ,ideoque intelle&u comprehendenda prius

,

quamfenfu adpifcenda,illudque miilto potius per

contemplationem profundam ex lediione autho-

rum eorumque inter fie'&cum naturae operibus

comparationem,quam operationem fenfitivam

,

feumanualem experimentarionem, quae cceca eft

fine Theorica praevia. Poftficientias hujusmodi in-

tellectuales proxime numerantur, quae de vifibili

PR^EATIO AD LECTOREMac audibili objeCto traCtant,utfunt Optica feu per-

fpeCtiva, piCtura, quae dicitur aquibusdam Poetis

muta, ut haec vice versa» piCtura loquens : Haec

duo itaque fenfuum magis fpiritualium , nempe

vifus, necnonintelleCtus ipfius objeCU,ut inuno

quaficonipeCtu&; complexu haberemus, &margisintelligendum animisfimul bC femel infirmare-

mus, En conjunximus fenfumcum intellectu , hoc

cft ,raraviiu cum chymicis emblematibus, quae

huic fcientiae funt propria. Gasteraeenim artes, fi

Emblemataedantdemoribus^autrebus aliis^quam

de naturae arcanis, alienumhocvidetur ab eorum

fcopo bc fine» cumintelligi omnibus velint bc de-

beant» Chemia non item, quae ut caffa virgo per

tranfcnnam,& velutiDiana»non abfq; vefte varia-

ti coloris vifenda efi, propter caufas alibicxprctfas

:

haec » inquam ,, fiCta,poetica bc allegoria

ca, pi&a ,Emblematica, Veneri fivccupro, non

fine Venere (eu gratia, incifa,Chymicafecretiffir

ma, intelleCtu indagandafimul bc femcl uno libro

lufcipiasjinque tuum ufiim dicataadhibeas, qui fi

potius intelleCtualis fuerit,quam fen(ulis,eo uti-

lior bcjucundior olimfucurus eft:quod fi vero pri-

mum

ERjEEATIO ad lectorem.mum fenfui mancipatus, nullum eftdubium ,quin

afenfuad intelle&um tranfitus fiet, tanquam per

oftinm: Nihilenim in intelledueflc dicitur,quod

non per lenfum aliquem introiverit, cum homi-

nis recens nati intelle&us inftar tabulas rafas habear

tur,inqua nihil adhuc fcriptum , fcd quodlibet

fcnfu mediante, tanquam ftylo,fcribipoflk:Et

vulgo dicitur; Ignotinulla cupido, quia oportet,

utintelle6hii,velutididatori &c arbitro, (enius in-

dagatores&nuncii, omnefeibile primitus appor-

tent Sc innotefeere faciant, tanquam Excubitores

ad ( dia organa ) civitatis alicujus portas invigi-

lantcs.Omnis proinde cordatus &mteUigenshanc

Emblcmaticamquafi figurationem , inhis, ut& in

diftichis fingularem adaptatione boni confulet&C

pro nonnihilo reputabit :Si enifti mercatoresnon-

nullipro magnapecuniae (limma artificium pi&u-

rae aliquod aeftimant& emunt,ubi foli oculi fallun-

tur,cum natura: propinquiflimum judicent; quid

ni literatihas figuras, quae &C incelledhii&C fenfibus

pluribus inlerviuntita, ut magna inde fperanda

fit utilitas praeter oble&ationem , in precio

V babeant6cmagnicenfeant?Vgle

EMBLEMA L De ferretis Naturt,

Portavit eum ventus in ventre fuo.

EPIGRAMMA I.

TlMbryo •ventosa Horex qui clauditur alvo,

Vivus in hanclucemfifemelortus erit 5

Unus is "Heroum cun&os funerare labores

Arte , manu, forti corpore , mente , potefi.

Ne tibifit Coefo, nec abortus inutilis iUe ,

Non Agrippa, bono fydcre,fedgenitus.

HI

t

tuli. ibi.

portat il

DISCURSUS I.

Ermcs omnis ftcrcti naturalis indagator di!igcntifT1mus,in

tabula fua fmaragdina graphice, licet fuccindc,defcribit opusnaturale,ubi inter alia inquit : Portavitcum ventus in ventrefuo,<\\xa.-

fi dicat. Ille, cujusparcreft Sol, mater vero Luna, antequam in lu-

cem edatur, portabitur i fumis ventofis, quemadmodum avis ab

aere, dum volat: Ex fumis autem fcu ventis (qui funt nihil aliud,

quam aer motus) coagulatis fit aqua, ex qua cum terra mixta mi-

neralia & metalla omnia: Imo hxc ipfa cx fumis conftarc & coagu-

lari immediate ftatuuntur: Sive itaque in aquam fcu fumum po-

natur,eodem res redit, quia utraque ventim ateria cft : Idem dicen-

dum de mineralibus& metallis, licet magis remote. Quaeritur au-

rem, quis ille fit. qui avento portari debeat? Rcfpondeoychjm\cctlum ventu* cft fulphur,quod portatur in argento vivo, utLulI. Codicill. cap.

fuo

TC

hoc 32 * tcftatur, exterique omnes 5 P/jyfice, cft foetus, quimox in 1uccmcft.fulphur nalci debet: Dico &^r/f<6«?ef/V£,quod fit radix Cubi ;

Mujtce,quodpotraturin fltDifdiapafonjGwwefr/re, quod firpundum linex fluentis prin-

vif^EtC.cipiun-\\ Aflronomice

>

centrum Saturni, Jovis & Martis, planeta-

47. Lapi» rum. Hxc licet diverfa finr fubjcda, tamen fi bene inter fe compa-cftigms tentur, foetum venti facile dcmonftrabunt,quod cujuslibct incfu-

m veotre* ftriar majori aut minori relinquendum erit. At rem planius fic in-

digeto : Omnis Mercurius cx fumis cft compolirus, hoc cft , cx

aqua fublcvante terram fecum in aenam raritatem, <Sc ex terra co-

gente aerem redire in aqueam terram fcu terream aquam : Ciim

enim Elementa in co fint peromnia,& mi xta, & invicem in quan-

dam vifcofamnaturamconculcata& rcdada,non facile ab invi-

cem recedunt, fed vel volatilia fequuntur fuperius, vel apud fixa

inferius manent, quorum primum in vulgari Mercurio, alterum

inPhilofophico& mctallisfixisapparet:In his Elementa fixaprx-

dominantur volatilibus,inillo volatilia fixis. Nec vero abfq ;cau-

fa eft ,cur Mercurius Deorum reliquorum nuncius, interpres &

quafi minifter intermedius currens dicatur & habeatur, alis ad ca-

put& pedes adaptatis: Ventofus enim eft& volat per aera, ut ipfe

ventus, ut in communi, multorum cum damno rc ipfa convin-

actis.

DISCURSUS Lj

citur:At quia caduceum geftct binis fcrpcntibus transverfim cin-

dium, qui animas ex corporibus ducat & reducat, & multa ejus-

modi contraria efficiar, Philofophici Mercurii fymbolum optime

exprimit. Mercurius itaque cftventus, qui fulfur fcu Dionyfium,

aut, fi mavis, iEfculapium adhuc imperfedum foetum ex ventre

materno, vel etiam ex cineribus corporis materni combufti acci-

piat& portet eo, ubi maturari poflit ; EtEmbryo cft Sulfur, quod i

Sole codcftiBorex vento infufumeft, ur is maturatum pariar,qui

geftationis fuse abfoluto temporegemellos edit,unum albis capil-

lis, Calaim didum, alterum rubris,Zeten : Hi Borea filii fuere (ut

Orpheus poeta Chymicus feribit) apudjafonem inter Argonautasad vellus aureum et Colchisauferendum: Phineus vero vates coecus

ab Harpy jis infcftatus, liberari non potuit, nifi a didisBorex filiis :

Pro quo beneficio ab iis impetrato ille gratus Argonauta omnemviai rationem declaravit. At Harpjgx nihil aliud funt, ful-

fur corrumpens, quod abigitur a Borea filiis, cum ad juftam aeta-

tem pervenerint,& ex impcrfedlo feumolcftatoa volatilibus no-xiis fit perfedum, illi malo nonfubjcdum, qtiod deinde ad vellus

aureum Jafoni medico obtinendum viam indicat. Horum vento-

rum meminit quoq; inter alios Bafiliw noflras, qui clare 6. inquit:

Namgeminus 'ventus venire debet, Pulturnus diEius, acdeindefimplex,

Notus appellattu, qui ab oriente & meridie impetuose ffirabunt, quo-

rum motione cefjante, ita utex aere faEla fit aqua, audaEler confdes ,

quod exffirituali corporale fiet. Et RipUus port. 8. dicit in acre no-

ftridh infantem debere rcnafci,hoc cft, in ventre venti: Ad eun-

dem fenfum (cala philofgradu. 6. Et /ciendum, inquit, quod natus

fapientis in aere nafeitur

:

Et gradu 8 .fpiritus aerei fimul in aerempandentes fe diligunt, ut Hermes inquit

,portavit illum ventus inven-

tre fuo :Qptageneratio geniti noflrifit in acre fy nafiens in aerefa-

pienter nafeitur : Jfcendit enim a terra in cadum, iterumque depen-

dit in terram conquirendo vimfuperiorem& inferiorem.

EMBLEMA IT. Ve JceretisN*tttr4,

Nutrix ejus terra eft.

EPIGRAMMA II. #

'QOmultu hirta lupa presfijfe ,fed uherA capra

Jupitcr3 faElis , fertur, adeffefides :

Jguid mirum, tenerce Sapicntum njifcera Prolis

Siferimus Terram lacie nutriffe fuot

ParvulaJi tantos Heroas bejlia panjit ,

Quantus, cui Nutrix Terreus Orbis, ttkf

, Apud

Digitizec

DISCURSUS n. f

Apud Peripateticos& recte judicantes Philofophos ftatuirur

}

quod Nutriens vertatur in fubftantiam nutriti, cique aflimi-

letur non quidem ante,fedpoft alterationcm ejus, idque veridi-

mum Axioma habetur:Quomodo enim nutrienti

,quod jam ante

fimile & idem fit cum nutrito, opus eflet mutatione fua: eflentix,

qux fi accideret, non maneret idem nec fimile ; Aut quomodo ea,

qui allimilari nutrito nequeunt, pro nutrimento aflfumerentur, ut

funt ligna, lapides & ejusmodi alia? Primum itaque ut inane, fic

alterum, naturxadverfumcft.Ladcauremanimalium nutriri ho-

minem recens natum, non alienum eft k natura: quia aflimilatio

ejus fieri poteft.at longe facilius materni,quam alterius : Undcme-dici concludunt,ad fanitatcm,fimi!itudinem fubftanrix& morumnec non robur conferre infanti, fi proprix matris ladc femper fo-

veatur& educetur,econtra, fi alieno. Hxc eft harmonia omnis na-

turx, quod fimile gaudeat fuo fimili,ejusque veftigiaimitetur,qua-

tumpotcft,in omnibus ex tacito quodam confenfu & confpira-

tionc. Idem ufu venit in naturaliPhilofophorura opere,quod xquea natura regiturin fui conformatione, quim infans fub utero ma-terno : Et licet pater& mater,ipfaquc nutrix illi fimilitudinarie af-

feribantur,non tamen artificiale eft magis,quam animalis cujusque

generatio. Semina binaquodam deledabili artificio conjungun-tur ab animalibus &utroquelexuhominis,ex quibus unitis per fuc-

cdfivam alterationcm fit Embryo, qui cre(cit& augetur, vitam&motum acquirit, deinde ladc nutritur: Mulier vero conceptionis

& impragnationis tempore in calore, cibo& potu,motu Acquie-

te, aliisque fc temperate ut gerar, necelTe eft, alias abortus fequetur

& concepti foctusdcftru&io,quxobfcrvatio in 6. rebus non-natu-ralibus,quia a medicis fccundumartem luam prxfcribitur, artifi-

cialis quoque eft. Eodem modo (emina fi finrnonconjunda in o-pcrcPhilofophico, conjungi debent: Qvod fi vero alicubi conjun-da invenirentur, ut in ovo femen galli& gallinx fubftantia haben-tur fimul in uno continente,tum efler Philofophorum opus adhucmagis naturalc,quamgencratioanimali(i. At demus,utPhilofophi

A $ tcftan-

I DISCURSUS n.

teftantur, quod unum veniat ab oriente & alterum ab occidente,

fiantque unum, quid plus adminiftratur,hifcc,qu&m mixtio in fuo

vafe,calor temperatus& nutrimentum ? Vas quidem artificiale cft,

fed in hoc differentia non committitur, five nidus ab ipfa gallina

fiat, five Jiruftica in certo quodam loco (ut folet) ordinetur, eademerit ovorum generatio& ex illis pullorum cxclufio. Calor eft res

naturalis, five ab igne temperato veniat furnorum& fimi putredi-

nis, velfole& aere, vel matris vifccribus, aut aliunde : fic jEgyptus

calorem ovis excludendis arte naturalem adminiftrat per fuos fur-

nos : Bombycum femina , imo & ova gallinacea virginearum *

mammarum tepore exclufa leguntur : Ars itaque & natura

mutuas fibi manus conferunt, ita ut haec illius vicaria fiat & illa

hujus: Nihilominus Natura manet Domina& ars ancilla. CurVero Terra dicatur nutrix Nati Philofbphici, dubium alicui

movere pofTet, cum terra inter elementa fit maxime exucca & a-

rida,cui ficcitas ut propria qualitas accidat ? At rcfpondendum,quod terra elementata hic intclligatur, non Elementum, cujus in

Septimanae philofophicae primo die abunde meminimus, natu-

ramque explicavimus : Haec nutrix cft Coeli, non quod folvat, la-

vet aut humettet foetum, fed coagulet, figat& coloret, inque fuc-

cum &fangvinem merum convertat. Nutritio enim augmenta-

tionem inlongum,latum&profundum,hoc cft,per omnes cor-

poris dimenfioncsfc cxtcndentemcomplcdlitur,quoecum hic ad-

iit& a fbla terra pnftctur foetui philofophico,non immerito nu-

tricis nomine terra appellanda erit : At contrarium quid coetc-

rislattis generibus, quae convertuntur & non convertunr,in hocadmirando fucco terrcftri contingit, cum propter vimejds. fortiffimam valde alteret naturam nutriti, quemadmo-

dum lupa: lac Remuli coipus in naturam animo-fam & ad bellum promptam difpofuiflc

creditur.

EMBLE-

EMBLEMA III. XV fieretis Natura *j

Vadeadmulieremlavantempannos, tu fac fimiliter.

EPIGRAMMA III.

JS^Bdita qui[quis amas ferutari dogmata , neJis

'Defes, in exemplum, quodjuvet, omne trahas

;

Anne vides, mulier maculis aljlergere pannos

Ut [oleat calidis,quasfuperaddit aquis $

Hanc imitare, tud necjic frujlraberis arte ,

Namque nigri foecem corporis unda lavat„

S DISCURSUS m.

SI pannis liiicis fordcs quadam advenerint, quibus maculentur

& nigrefeant, utpotc terreis rccremcntis,pcr proximum clc-

nientuni, nempe aquam, cluuntur, & aeri panni exponuntur, ut

calorcfolis,ranquam igne, quarto elcmento,humiditasunacum

fecibus extrahatur, hoc fi fxpius contingat, qui prius erant fordi-

di<5c foetidi, fiuntpuri,& A maculis purgati. Hacceft ars mulierum,

quamabipfa natura didicerunt: Videmus enim, quod animalium

ofla aeri expofita.qui primo funt nigra &lqualida,fi pluvia fipc

madefiant , & fuperveniente folis calore iterum exficcentur per

multas vices, adfummam albedinem reducantur, ut Ifaac annotat:

Eundem a»i modum in fubjetto philofophico, quicunque adfue-

rint cruditates & feces, fuis aquis fuperinfufis purgantur& delen-

tur, corpusque ad magnam claritatem & pcrfc&ioncm redigitur.

Tota enim operationum chymicarum, utpotc, calcinatio, fubli-

niatio,folutio,diftillatio,defccnfio,coagulatio, fixatio & reliquar,

una ablutione abfolvuntur-. Nam quiabluit aquis rem impuram,

idem prarftat, quod tot operandi formis perficitur : Igne enim, ut

Rofarius Philofophorum inquit , linteamina Duencch Principis

fudore maculata, lavanda funr& comburenda aquis: Unde ignis

& aqua videntur mutuas fibi invicem dedifle qualitates, aut quod

genus ignis Philofophici non fitidcmcum communi, idemque de

aqua fentiendum. De calce viva& igne Graeco exploratum habe-

mus, quod aquis incendantur,& ncutiquam extinguantur, contra

naturam aliorum inflammabiliuru: ficcamphoraminaquisarde*

re ante acccnfam affirmant: Et Gagates lapis (utAnfcl. deBoodteftatur) acccnliis oleo facilius extinguitur, quam aqua : Oleumenim commifcctur ei , ac ignitum corpus fuffocat: Aqua cumpinguedini mifccri noupofiit, ignito cedit corpori, nifi omninoid torum tegar& obruat: Verum id non facile fieri poteft, quia la-

pis eft,& fuprema aqui, ut oleum omne, petit : Sic naphta, petro *

leum& his finiilia incenia aquas nem valde reformidant. De car-

bonibus fnbrcrrancis Lcodienfis ditionis quidam feribunr, quod

iocciififubterra,nonaquis,fed terrae pulveribus fuperingdlis fo-

DISCURSUS III. 9

lum extinguantur, quemadmodum cor. Tacitus de firnili ignis

genere narrat, quod non aquis, fcd fuftibus&veftibus corpori dc-

tra&isfaltcm opprimi potuerit : Ignium itaque magna eft diver-

fitas, &in excitando& in extinguendo, nec minor liquorum, quia

lac, acetum, fpiritus vini, aqua fortis, Regia & communis valde

inter (e differunt,quoad collationem cum igne: Nec hoc folum,

led&ipfamateriaaliquando ignem fuftinet, ut panni illi byffini,

antiquitus in precio& ufu divitibus habiti,qui igne,non aqua lava-

bantur, fcu ad munditiem priftinam redigebantur, utpote foecibus

combuftis. Qidcquid alii de pilis Salamandrx reptilis nugantur,

quafi inde Elychnia incombuftibilia fiant, non audiendum : DeTalco, alumine plumofo & hujusmodi aliis materiis aliquando

texturam praeparatam, quae igne purgari fuerit folita, fcd artifici-

um cum feiente (mulicrcAntvverpienfi) ex invidia cxtin&um per-

iiffc,ncc poft repeririid temperamentum potuifTe,funt qui reve-

ra adfirmant. De materiis combuftibilibus hic non loquimur: Se-

cundum omnes has differentias fubjc&um Philofophicum confi-

derandum erit, fi quando praeparetur: Ignis enim, aqua &ipfa ma-teria hic non eft communis : Philofophis enim ignis aqua eft,&aqua ignis : Aqua eorum fimul lavat &calcinar,ita & ignis : Et

panni abluendi habent naturam byffinorum five talci praeparati,

quorum temperies& prxparationis artificium quoque non omni-bus obvium eft : Hos ut lavent, lixivium faciunt non ex cineribus

qncrnis,corumve falc,fedmctallico,quod eft durabilius exteris,

nec ex aquacommuni, fcd ca,qux fub figno Aquarii in glaciem,ni-

vesque concreta fuerit, utpote qux fit tenuiorum partium, quamftagnantesaut lacunarum paluftresaqux.unde magis ad interiora

corporis Philofophici ,nigri & immundi penetrare pote-

rit, ad id abluendum & purgan-

dum.

io EMBLEMA IV. De fec^ens Narunt.

Conjunge fratrem cum forore , Sc propina illis

poculum amoris.

EPIGRAMMA IV.

NOn hominumforet in mundo nunc tanta propago .

Sifratri conjunx non data prima foror.

Ergo lubens conjunge duos al utroque parente

'ProgenitoSi utfintfcemina mafque toro.

Praehibe neQareo Phtlothefia pocla liquore

Vtrifque,4? foetusJpem generabit amor.

Lex

Digitized-by

DISCURSUS IV. ||

LEx Divina & politica prohibetgradu fangvinis propinquioreper naturam conjunctos, matrimonio copulari, quales funt

direfte afccndcntcs & dcfccndcntcs in arbore gencalogica &adlatera concurrentes, idque propter caufas ccrtillimas: At quandoPhilofophi de matre cum filio,aut patrecum filia,fcu de fratrecumfororc, conjugio jungcndisloquuntur, non contra di&am legemquid dicunt aut faciunt

:Quia fubjc&a diftinguunt attributa &

caufx effc&us : Pcrfionx enim Philofophorum ab iis differentiis

fimt libera: xque ut Adami filii filixque,qui fe invicem in conjugesducebant abfquc ullius criminis imputatione: Ratio autem potif-

fima videtur, ut genus humanum affinitatc&amicitiafirmiuscoa-

lefcat & confocietur,ncc in fa&iones familiarum inimicas & here-ditarias dividatur : Eadem caufa quia primis fratribus& fororibusAdamicis integra manferit,nil prohibuit, quo minus matrimonioconjungerentur: Inipfis enim folis genus humanum tum extitit,

nec alii prxter ipfos, eorumque parentes, vixerunt ideoque ut fan-

guinc connexi, fic affinitate conncftcndi ncccffario fuerunt: Atfuccrcfcentc hominum multitudine, quxin innumeras familiasdiffributa, caufa hxc vera & xqua inventa eff,nc fratres fororesducerent : ApudPhilofophos alia ratio eft, cur forores nubant fra-

tribus, nempe, fimilitudo fubftanrix,ut fimili conjungatur: Suntautem in hocgenere (altem duo fibi quoad fpeciem fimilia,quo-ad fexum differentia, quorum unu.rn fratris, alterum fororis no-mine falutatur ; Hxc itaque eadem & libertate <Sc conditione ,

imo & ncceffitarc inevitabili, qua primi homines confanguinci,unimatrimonio legitime committenda fiint: Frater eft ardens&ficcus, ideoque valde cholericus ; foror eft frigida & humida, mul-tum phlegmatica: in fe habens niarerix

:Qux in temperie adeo

differentes narur.r, in amore & foecunditatc, liberorumque pro-pagatione optime convenire folent : Ut enim non ex chalybe &chalybe duri (fimo corpore,nec ex filice & filice fragili, excutitur

facile ignis, qui propagari poffit,fedcx duro 3c fragili, hoc eft, cha-

lybe 3c filice; fic non cx ardente mare& ignea focinina,ut nec cx

B z utris-

n DISCURSUS IV.

utrisque frigidis,(frigidiras enim maris infoecundiraseft) proles vi-

vax fulcipitur, fcd ex illo calido, hac frigidiore: calidiifima enim

mulier, in temperamenti humani latitudine, frigidior ftatuitut fri-

gidilTimo fuifexus(atfano) viro, ut Lcv. Lemnius in lib. de occ.

nat. mirae, probat. Sororitaquc&frarcr&Philofophis re&ccon-

junguntur. Si quis ex gallina,canicula,capra,ove vel aliis brutis foe-

tum nafei debere defiderer, is gallum, canem, hircum , caprum,

quodque animal liias fpecici, cui Pimilius exiftit, adjungit, atque

ficvoto fuo non fruftratur 5 nec vero rcfpicit conftnguinitatem

brutorum,fedfaltcmgencrofitatem cujusquc&naturx conveni-

entiam. Ita dicendum de trunco arboris, & furculo ci inferen-

do *Imo de metallicanatura, qux tamen omnium maxime firni-

iitudinem & homogcncitatem fubftantix ut habet , fic, ubi

quid fibi conjungi poftulct, requirit: Verum frater & foror

conjun&i, foecundi non fiunt, nec in amore diu perliftunt, nifi

Philothcfium illis feu poculum amoris, inftar philtri, propinetur:

HoccDimlcdantur & conciliantureorum animi adeo, ut quafi e-

brii(inftarLothi)intcrlc, pudore abjc&o, congrediantur & pro-

lem (non fpuriam, fcd) legitimam progenerent. Quis enim

ignorat,humanum genus Medicina: plurimum debere, propter-

ea, quod multx hominum myriades, ejus beneficio & opera,

nuncin mundo cxrent,qui non fuilTcnt, nifi eorum parentes aut

proavi avitio ftcriliratis per remotionem caufx Sc fublationcm,

fcu impedimenti proximi, & remoti, vindicari Sc liberati, aut ab

abortu matresprxfervatx forent ? Datur itaque hoc poculum a-

moris easdem ob caufas his novis nuptis, quas quilibet ex

jam di&is ternas perfpiccrc poterit , utporc amoris

conftantiam, ftcrilitatis remotionem &abortus prohibitio-

EMBLEMA V. De /ceretisNatur*, i$

Appone mulieri fuper mammas bufonem, ut abla-

det eum, &C moriatur mulier, fitque bufo

T^Oemineogelidus ponatur peSIore Bufo ,

f Injlar ut infantis laElea pocla bibat.

Crefcat & in magnum 'vacuata per ubera tuber

,

Et mulier •vitam liquerit xgra Juam.

Inde tibi facies medicamen nobile ,'virus

guodfuget humano corde » leuetque luem.

B * TrtTA

i4 ^ DISOUR.SU S^V.

Tota Philofophorunicongregatiif in hoc confcntit,quod o-

pus eorum nihil aliud fir.quimmas & foemina : Maris vero

cil, generare& dominari fceminx; hujus concipere, impraegnari,

parere, lactare& educare fbbolem.marisq; imperio fubjici: Ut e-

nim conceptum foetum, antequanydatur in lucem, lubfanguine,

ita editum la&e fovet & nutrit. Hir^g natura prxparavit tenello

pufioniin mammis muliebribus cibufndigcftibilcm& proportio-

natum, qui cxpeftat ejus adventum, tanquam primus commeatusS: viaticum in hoc mundi curriculo : Latte itaque alitur, crcfcit &augmentatur eo ufque, donec inftruincnta panis comminuendihabeat, hoc cft, dentes, tum abla&atur merito,quia natura illi pro-

vidit dealiofolidiori nutrimento. AthicPhilofophidicunt,quod

mulieribiifofupcrmammas apponendus fit, ut cum inftar infantis

fuo laftc alar. Miferum hoc & horrendum fpc&aculum cft,imo

& impium, quod lac infanti deftinatum bufoni, bcftiar venenofx& natura: humanae adverfanti praebendum fit: De lerpentibus ac

draconibus vaccarum ubera exficcantibus audivimus& legimus:

Forte idem bufonesappeterent, fi occafio offerretur in bobus. Hi-

ftoria de bufone nota cft, qui ruflico cuidam dormienti ita occu-

pavit os & interiora labra, ut nullo aftu inde abigi potuerit, nifi

violentia, quaecum periculo mortis, veneni ejus expuitione (quauti dicitur pro telis dcfenflvis aut offenfivis) conjunfta fuiffet

,

idcoq$nontentanda: Ex antipathia itaque remedium mifero ho-

mini inventum, nempe aranei praegrandis & bufonis,qui fc invi-

cem lcthali profequuntur odio : Portatus itaque eft cum bufonedire&e ad locum, ubi araneus praetumidus fuas texturas expofuc-

rat,qui cumbufonem vidit,mox fc dimifit in tergum bufonis,cum-que fuo aculeo pupugit : Ciim vero nihil inde damni acciperet, fe-

cunda vice dcfccndir,& iterum illum fortius fixit * Unde moxbu-fo intumuit,& exhominis ore mortuus decidit, absque ulla ejus

noxa. Sed hic contrarium accidit: quia bufo non os,fcdmamammulieris occupat,cujus la&c adeo incrcfcit,ur ingentis magnitu-

dinis&roboris evadat: Mulier vero viribus abfumptisextabefeat

& mo-

DISCUKSUS V. ij-

flcmoriatur: Venenum enim facile per venas pc&orales commu-nicatur cordi, idque inficit & extinguir, quemadmodum ex Cleo- Theoni*

parrae cafu conitor, quae viperas mammis admovit,cum volunta -tn ,Mrb*

ria morte prxveniri voluerit, ne viva in vi&orum manus ac trium-™rTc'ol'!t

phos traheretur. Verum ne quis Pliilolophos adeo crudeles exifti- mulieri

met,quali mulieri venenofum reptile admoveri jubeant,(ciendum,

hunc bufonem efle ejusdem foeminae fcetum (eu filium, monftrofo

partu editum, idcoquc jure naturali, la&r materno frui& ali debe-

re,quod vero matermoriatur, non efl: in voluntate filii: Nec enimmatrem inficere potuit, qui in vifecribus ejus concretus,& ex fwi-

guine augmentatus fuerat ufquead partum. Ominofumfanequidcft, bufonem ex muliere na fci, quod alias contigilfc novimus :

GuilielmusNovobrigcnfis, Anglicus lcriptor,in fuis commenta-riis feribit, (quam fideliter, alii judicent:) in lapicidina quadam di-

tionis VintonicnfisEpifeopi,cum Iapis quidam magnus dividere-

tur, in tus inventum bufonem vivum cum aurea catena , cumqueex Epifeopi juflu eodem loci reconditum & perpetuis tenebrisim-

merfum,ncquid mali ominis fecum portaret: Talis cft& hic bufo:

Auro enim infignis cft,ctiamfi non extrinfccus, artificiali catenae

opere, tamen intrinfecus naturali, nempe lapidis.quem aliiBora-

cem,Chelonitin,Batrachiten,Crapaudinam aut garatroniumvo-cant. Hicenimauro longe prxvalet virtute contra venena quae-

cunque animaliu,& auro inferi folet.tanqu.im thecae aut cooper-torio, nelxdatur aut perdatur. At legitimum efle oportet ex ‘ani-

mali petitum, fi vero ex fubterraneis fodis , ut folct, depromptuslapis ejus forma concinnetur, & vice ufurpetur, ex optimis mineris, cordi

fiibvenicntibus, eligatur : In his enim bufo Philofophicus revera invenitur,

~ non in lapicidina (ut ille fabulator aderitjaurumque in fc habet, non extra adpompam : Ad quid enim fe ornaret bufo in tenebris & clauftris deiitelcens?

Forte ut a fcarabaro magnifice (alutaretur, fi in crepufculo illi obvius incede-

ret ? Quis aurifaber lubterraneus fabricaflTct illi auream catenam ? FortQviridium puerorum pater, qui er terra S. Manini , imo ex ipfa terra ,

ut & duo canes ex lapicidina, eodem authore, prodi-

erunt ?

— •> • — » •d»

16 EMBLEMA VI. De fieretis Natur*.

Seminate aurumveftrum in terram albam fo-

liatam.

* ^ii ^

vf!*L _ 3CiV». ’*/

EPIGRAMMA VL

RVricolcepinguimandantfua femina terree

Cumfuerit raflris h<*cfoliata fuis.

Philofophi niveosaurum docuereper agros

Spargere,qui foliife levis injlar habent

:

Hoc ut agas, illudbene reffice, namque quod aurum

Germinet, ex tritico videris, utJfeculo.Plato

i

D I S C U R S U S vr. jy

PLato civitatem conflare dicit non ex medico& medico, icd ex

medico & agricola, hoc eft, divcrlarum fiindionum homini-bus:A gricolar vero& medici inprimis meminit,quia horum operafunt valde conlpicua in imitatione, emendatione, &perfcdionenaturae. Nam uterque fubjedum naturalaeaflumit, in quo fecun-dum artem quaedam addit neceflaria

, deficientia , vel etiam fuper-flua removet.Unde utriusque ars per adjedionem defedus& fub -

tradionem fuperflui (ut ab Hippocrate medicina) definiri poteft:Quid enim facit amplius agricola, quam utagro, a natura relido,addat arationem, lyrationcm, occationem,fortificationem (eufter-corationcm, (eminationem, & reliqua, nempe incrementum &proventum natura: committat, qua: calorem folis& pluviam ad

-

miniftrat, &his femina multiplicat & in fegetes mox fternendasprovehit : Interim pullulante herba agricola tribulos & impedi-menta omnia removet, fcgetcs maturas demetit, demeflisfuper-flua tollit,nempe ftramina,palcas& ejusmodi alia : Ita & medicus(<juin & chymicus diverfo rcfpcdu) corpori humano fanitatemprartentem confcrvare, abfentem recuperare diverfis remediis in-ftituit, caufam morbificam tollit, morbum curat, fymptomata fo-

dat , fuperfluum fanguinem venxfcdionc diminuit, deficientembona vidus ratione ordinatarcftaurar

, humores noxios purgatio-necvacuar,& ficmillc modisnaturam imitatur, fupplct& corrigit

intellcdus & artis operibus;qua: ciim notoria fint, Chymica po-

tius nobis confidcranda veniunt : Chemia enim agricultura: opera-tiones inprimis teftatur fuis lecretis terminis& operandi modis: A-gricolae habent terram, cui femina infeminent, ita & Chymici : Ha-bent fimum, quotetificentagros, ita & hi,fine quo nihil fieret,necfrudus aliquis fperanduseflet: Illi habent femina,quorum multi-plicationem defiderant:Ha:c nifi chymici haberent,imitarentur pi-

dorem (ut Lullius inquit) exprimere conantem faciem cujusdamviri, quem ipfc nunquam vidiflet,ncc imaginem ejus : Agricola cx-

pedant pluviam & calorem folis,fic& revera chymici calorem ad-

miniftrantfuo opericonvenientem& pluviam:Quid multis?Che-C mia

i« DISCUUSQS VLmia eft omnino parallela agriculturae , ejusque vicaria, quar pere-

mnia ejus vices exprimit, at fub allegoria abfol utiilima : H in e anri-

qui produxerunt Ccrerem,Triptolcmum, Ofiridem ,Diony(ium r

Deos aureos, fcu ad chemiam (pedantes,quafi docentes mortales

(emina frugumin terram fuam projicere, agrieulturam & vitium

propagationem, vinique ufum monftranrcs,quar omnia ignatiad

ruftica opera detorferunt, at falso: Sunt enim illa arcaniiTima na-

turae myftcria,quaehifceagricultutae velamentis prae vulgo abfeon-

duntur& fapientibus declarantur: Hinc dicunt Philolbphi ,quod

aurumcoruminterramalbamfoliatamfcminandumfit, quafi velint, (emina-

tionem tritici (pedandam efle pro exemplo & imitandam,quod audior trada-

tus de tritico&Jod.Grevcrus optime in fuis defc riptionibus fecerunt: Utcrq*

enim agriculturx operationes /ingulas in producendo tritico>auri feminationi

fcu tindurx generationi vcnuftiflimc accommodavi» : Terra alba, utpore

» arenofa , rufticis parum frudus ftippeditat, quibns nigra Se pinguis magis ad

' ; nutum;at Philofophisinprimis illa confert, fi foliata fit,hocclt , bene prxpa-

rata: quia hi eam ftercorarc fimo fuo noverunt, ifii neutiquam: Eft autem fominatio mundi propagatio

,qua id quodin Hidividuoperckirare nequit, fpccie

permanere curatur: Hxc e(l in homine, animalibus & plantis, in hisherma-

phroditicc.in illis fub gemino fexudiflindo: In metallis autcro longe alio mo-do: Iniiscnimoxptindi(Tiixufitlinca,cxIincx fuperficies,ex(upcrficicicor-

pus:Pundum autcniiftudaftra produxerunt ante lineam,fupcrficicmi&corp?»

quiaelt eorum omnium principium: Fluxum natura addidit Tongotempori»

(pacio interpofito,hoc eft,Phcebuscoekftis generavit fubrcrrafiriolum,qucm

Mercurius Vulcano educandum obtulit Si Chironi,hoc eft, artifici manualijad

erudiendum, quemadmodum de Achille fcribttnt, qui aTbetyde matre fubtkn* o*td. ignibus detentus & induratus fuit:A Chirone ille, inter alia.didicit Muficam Se

ZjlUm Cy-Cytharx tradandx artificium: Cuir» vero Achilles nihil aliud fit.quam fub jc-

tkfr* prsft. dum PhiLolophicum (eujus filius Pyrrhus rubro capillitio,fine quibus duobus

xroja expugnari non potuit, ut copiose innoftris Hicroglyphicis lib.d. de-

monftravimusr) ideo Muficam in hociplb noftro opere,ubi Achillem , ejiisq».

heroicas virtutes&ladadcfcribimus, non absque caufa (licet obiter) trada-

mus:Nam fi Mutica ornavit tantum Heroa, quidni & noftrum hocopufculun»

magis variegatum& acceptum reddat: Canunt enim Angeli (ut facrxteftan-

tur litcrx)canuntcceli,ut Pythagoras (latuit,& cnarrantgloriamDei>utP(al-

mifta ait,canumMufx& Apollo,ut poctx,canunt homines etiam infantes,ca-

Bunt volucres, canunt oves& anferes in inftrumcntis muficis, fi ergo& nos

canamus, non abs re facimus. Fit

EMBLEMA VII. Defecretu Nature.

Fit pullus a nido volans, qui iterum cadit

in nidum.

EPIGRAMMA VII.

RUpe cava nidum Jovis AlesJlruxerat, in qu»Delituit

,pullos enutriitquefuos

:

Jiorum unus levibus voluit /e toQcrcpennis ,

Atfuit implumifratre retentus ave.

Inde volans redit in nidum , quem liquerat, illis

Junge caput cauda, tum nec inanis eris.

C 2 Quod

1 f i& DigittZed by Coogle

.01 «

it> DISCURSUS VIL

QUod Hippocrates, medicorum antefignanus , de humoribus

a(Tcrit,coscflcdivcrfosacplurcs numero in homine, nec fal-

ten^uhum,alias morbos varios exoriri non pofllyd nosdcEicmcn-

tis mundi verum dici animadvertimus. Sicnimunum faltcm ele-

mentum clfet, nulla mutatio ejus in aliud,nulla generatio ncccor-

ruptio contingeret, imo omnia cffeistunum imutabile, nec mete -

ora, mineralia, planta: ac animalia inde naturaliterproducerentur»

Hinc Creator fummus totum hoc mundi Syftcma ex diverfis &contrariisnaturis concinnavit >ncmpecxlevibus& gravibus, cali»

dis &fhgidis,humidis &ficcis,ut]una inaliam peraffinitarem trans-

iret ,& fic compofitio fieretcorporum,qux in cflcntia^ualitatib 9-

viribus &effcftibus longe inter fc differrent : funt enim imperfc&cmiftis Elementa levia utignis&aer>necnon gravia, ut terra& a-

qua,qux xquilibriisita inter fe temperantur,ut unum non aufugiat

ab alio,(edfingulaa(ingulis,vicinaavicinis£acile(c capi & detineri

patiantunTerra& aer fibiinvicemadvcrfintur,fic ignis&aquaj at-

tamen ignis cum aere per caliditatcm utriquecommunem, cumtterra per ficcitatem amicitiam fovet: iicaercumaqua &hxc eunt

terra: Unde omnia affinitatis aut potius confanguinitatisvinculis

connc&untur, & mancntfimulin una compofitione, qux fi abun-

det levibus, elevat fecum gravia, (Igravibus, premit fecum levia:

Hoc declaratur perduas Aquilas, pennatam &implumem,cxqui-bus illavolare conata ab hac retinetur : In Falconis& ardex pugna

exemplum hujus rei evidens eft: Me enim celeri volatu &alis.pcr~

nicibusfupcriorin aere fadus hanc unguibus prehendit <Sc lacerat*

cujuspondcrcinterram uterque decidit : Contrarium in Archytae

columba fattitia feu Automateapparuit, ubi graviaa levibusfub-lata funt, hoc eft, dfpiriru interius inchifo ligneum ejus corpus in

aera raptum:In philofophico fubjcclo primo levia predominantut

gravibus, quoad copiam, attamen & virtutegraviumvincuntur:

fucccfluautcm temporis alxaquilinxprxfcinduntur, & fitexdua-

bus una avis praegrandis (nempe Strutiocamclus) qu? ferrum con-

iimerepoffie, quxque magis ia terra fub pondere prxpcditacur-

DISCURSUS Vir. Uiar, quam per aera volet, licet pennas fpeciofas habeat. De hac aut

fimili Hermes (ut Author Aurora: cap.f.teftatur) ita feribit: confi-

deraviavemfapicntibusvenerabilcn^qux volat,dum eft inAriete»

Cancro,LibraautCapricorno:Etacquires eam tibi perennem me-ris ex mineris & montanis petrofis: De eadem Senior in Tabula,ubi gemina vifitur,volatilis & fine penis,quorum una roftro alteri*

Caudam invicem tcnct,nc facile feparari poffinr. Haec enim eft na-

turar Univerlxmachinatin,ut gravia femper levibus attollat,& vi-

cifiim levia gravibusdeprimat, utAuthorperfc&i Magiftcrii decla-

ratiqui feptem fpintus minerales,vcluti ftcllas Erraticas,&totidem

corpora metallica, ceu ftcllas fixas,hasquecum illismaritari debe-

re ftatuit. Inde & AriftotelesChymicus; cum Spiritus » inquit,

fblvcrit corpus& animam, utcxiftantinformafua,nonpermanet

fixum, nili occupaveris ipfum: .Occupatio vero eft, utconjungas-

ipfumcumcorporc, de quo prxparafti in principio; Quoniam in

co occupatura fuga fpiritus ad fupcrfiftentia corporis. In campho-ra , ut Eonus commemorat T Elementa levia

, nempe aer& ignis

,

praevalent gravibus ;ideoquc dicitur tora exhalare& in acrem abi-

re. In argento vivo, floribus fulfuris,antimonii,fale fanguinis cer-

vini , armoniaco & ejusmodi aliis terra cum aerevolat in alcmbi-

cum, nec feparatur ab illa. In auro, vitro, adamante,lapide Smiri,

granatis,&fimilibus,Elcmcnta diutilllmeilla:/apcrmanent conjun-

tta,igne urgente,& terra retinetreliqua apud fc. In aliis combufti-

bilibus fit divifio&feparatio unius ab alio, ita ut cineres in fundarelinquantur, aqua, aer& ignis fuperiora petant.. Non itaque adhorum ultimorum compofitioncm inxqualcm, haud ita fortiter

mixtam,refpiciendum,necad primorum commiftioncm,licet du-

rabiliorem, tamen volatilium, fed ad mediorum foliditatcm,con-

fUntiam & fixitatem.-fic enim implumis avis detinebitplumatam,£c fixa fubftantia figet volatilem,quodfieri opor-

tet-

,vuVl

Ac-

Digrtizi

c*

u EMBLEMA VIII. Defecretu Natura.

Accipc ovum & igneo percute gladio.

EPIGRAMMA VIII.

ESt ervis in mundo fublimtor ommbu* , OvumCujus ut inquiras, curaJit una tibi.

•Albumen luteum circumdat molle vitellum ,

Ignito (ceu mos) cautus id enfe petas:

Vulcano CMars addat opem: pullajier inde

bxortus, ferri viUor0 ignis erit.

Mul-

f)igitlzed by Goc

DISCURSUS VI 17.MUltn & varia funt avium genera, quae utnumero indefinita,ita nomin.bus incognita nobis cxiftunr. De quadam pr*-

gi -ndi Rue di£a in infula parva oceani certo ani temporeapparen-te narrant,quodElephantum fecum inaerapoflitattollere.India&America dane varii coloris piittacos,corvos & his fimiles. Verumharum ovaconquircrenoneftintcntionisPhiiofophic®} jEgyptiiova crocodilomm ferro annuatim infeftanr,5c vel uri publico indi-a° bello profcquunruri Philofophi ovum fuum igne percutiuntnon ut deleatur &pcreat,fcd vitam accipiat& crefcat. Dum enimpuIIusindeproducituranimatus& vivens, non ejus corruptio (edgeneratio dicenda cft. Definit quidem elfe ovum per privationemovalis forma:, & incipit efTe animal bipes& volatile per introdu-ctionem formae nobilioris:Sunt autem in ovo femina maris& fce-min* limul conjuncta fub uno tecto fcu cortice. Vitellus pullumejusque radicalia membra &vi(ccraconftituir, fcminemaris for-matore & ctficientc interno exiftente. Albumen materiam feufub-tegmen&incrcmcntumdatrudimentofcuftaminipuUi.Calor

ex-terior primum movenscft, qui circulationequadam Elemento-rum

, uniusqj jn aliud commutationeformam novam introducit,naturae infhnflu aut duftu. Aqua enim in aerem,& aer in ignem,igms in terram tranfir, quae omnia dum copulantur, abaftris fpcci-nca forma dcmifsa fit individuum certa: fpeciei volucris, nempeejus, cujus eftovum & illi infufum femen. Gladio vero igneo per- ficuti dicitur, dumVukanus pullo fua fecuri (ceu ex ccrcbro TovisPalladOcxitumprprbct^bfterricisfiinausmuncre. HoccftquodBafihus \ alcnrinus aflerit^icrcunum a Vulcano carceriinclufumcileAlartis;uilu,ncccmiflum,antequampurrcfaflustotus&emor-tuus luerat. Verum haec mors illi vira: no vae initium exiftit, ut ovo *corruptio feu mors novam pulli generationem & vitam adfert-fic fata, humana vita vegetabili (qua folain utero matris frueba-rurj defundo, alia perfe&ior per rranfirum in hanc lucem mun-danam

, five per nativiratem acccdir. Imo & nobis hac prafemi»na. quam agimus,privans, alia perfefliffima& setcmaimminct

fic

I

w

fc'

•

*4 DISCURSUS VIII.

fic Lulliushunc gladium igneum,acutam lanceam vocat multisin

locis iQuia ignis,ut lancea fcu gladius acutus perforat corpora ca-

que porofa &pervia reddit, ut aqua penetrare polfit ad folvendum

ea duritie ad mollitiem traftabilitatcmque reducendum. In

ftomacho corvi marini,qui avium omnium cft voraciffimus,inve-

niuntur longi & teretes vermes vivi,qui illi funt quali inftrumcn-

tum caloris ,dum anguillas ab ipfo captas,pifccsquc e vcftigio in -

vadunt 8c tanquam acutillimz acus perforant, (ut ipfi aliquando

obfervavimus) &itaabfumuntbrcvi(fimo tempore, mira naturae

operatione. Caloritaqucutpungit,ficpungcnsaliquandocaloris

vices gerit. Unde non immerito igneus gladius dici poterir,quo

ovum philofophorum flringcndumfeuplc&endumcrit. Verum

Philolophi potius de temperato calore id intclligivolunt, quo o-

vum fovetur, ut Morfoleus in turba declaratdum inquit : Oportet,

fapientes viri,iento igneprimum humiditatem comburijitexemplo no -

btsmonfraturingenerationepulli ubiaugmentatur ignis,vasundi-

que obturetur ,ne corpus urii&fpiritus ejusfugiensextrahatur. At

cujus avis ovum eft? Mofcus ibidem } Egoautemdico ,inquit, quod

nulla infrumentafiunt ,nijiex nojlropubuere albo ,feffato,JJ>lendido&

txlapide candido , equopulvere aptafunt injlrumentapro ovoj no

*

tamen nominaveruntovum,vclcujus avisovum

ft-

Ar-

«

Digitized by Gocr

EMBLEMA IX. Defieretis Natur4, ^Arborem cum fenc conclude in roridadomo

, &comedens de fructu ejus fietjuvenis.

Aepigramma ix.

Ruor inefi hortisSophi* dans aurea mala ,

7d*c tibi cum nojlroJint capiendafinetlnqi domo 'vitrea claudantur 3 roreque plena >

EtJlne per multos h*c duojunSla dies t

‘TumfruSlu {mirum!) jatiabitur arboris iflefTJtjiatjuvenis quijuit antefenex.

*

l6discursus IX.

QUxcunquc crcfcunt in longum latum& profundum, hoc eft»

oriuntur, nutriuntur, augracntantur, ad acmcnpci veniunt»

propagantur,eademquoque dccrcfcunt,hoc cft,inviribus diminu-

untur;moriuntur,& omnino concidunt, ut patet in vegetabilibus

& animalibus omnibus. Hinc homini quoque, cum ad fummum

augmentum venerit,decrementum, hoc cft,fenium accidit,quo in

virTbus fenfim diminuitur eo usq; donec morsacceOcrinSencttuns

vero eadem caufa eft,quae lampadis oleo fere abfumpto emarcclce-

tis & obfcure luccntis.Nam ut in lampade tria,Elychniu,pinguedo

& flamma,fic in homine Elychnium funt membra vitalia,vifcera&artus; pinguedo,humidum radicale; flamma calor nativus:fola dit-

ferentia eft in eo,quod flamma lampadis luceat, calor nativus neu-

tiquam, cum nonfltignis, fcdfaltcm calor, &quod pinguedo flt

oleofa.humidum radicale vifeofum, utpotc feminalis principii:Ut

quoque lampas extinguitur ex defcftu olei ,fle homo ex fenio, abs-

que alio morbo , in marafmum & tabem fenilem ac denique mor-

tem incidit. De aquila refcrunt,quod in feneftute roftro procurvo

impedita fame moreretur , nifl i natura roftro abjefto quali juven-

tuti reftitucretur: Sic cervicornibus depolitis,ferpentes pellibus li-

ve exuviis,cancri teftis rejuvenefeere videntur;non quidern revera,

quia abfumptum humidum radicale illis non reftituitur ,fcd quoad

afpe&um: Hominem,quod rejuvenefeere faciat, nihil eft,nili mors

ip(a& fequentis aeternae vitx initium :quoad externam formam oc

virium aliquo medo reftaurationcm, rugarum & canorum abla-

tionem funt,qui dicunt,remedium inveniri,quod Lullius de Quia-

taefll ntia,Amoldus deauro praeparato affirmat.Verum hic Philo-

fophi dicunt, fenem, ut juvenis fiat,cum arbore quadam includen-

dum cfle indomo rorida ,tumque cum de fruftu arboris comeftu-

rum,& ita juventam recuperaturum : Efte arbores ejusmodi nunc

in rerum na tura vix a vulgo creditur.De myrobalanis,fru<ftibusar-

borcis .medici mira feribunt,quafl tale quid prarftcnt.canos tollant,

faneuinem purificent,& vitam prolongent: At haec 4 multis in du-

bium vocantur, nifi per accidens id efficere dicantur, ut &alia,qu* purgant

mu*

V **

DISCURSUS IX. 17

maflam fanguinis a faecibus illi admixtis.Sc canos inficiunt nigredine,quamy-robalani capillos& pupillam oculorum colorare traduntur. Marfilius Ficinus

in libro de Audioforum vitaconfervandafcribit , ad xtatem longam attingen-

dam utile cflc , ut quis lac ex uberibus cujusdamfaeminzpulcnrz& juvenis

quotidie exugat, cujus viccalii viperinamcarndncomcAam laudant: Scdfane

hxc mcdiafuntipfa fenedutc rigidiora,& vixmillcfiino ufurpanda,etiamfi ef-

fcduccrtiffimo non carerent. A Paracelfoin lib.de vitalongafcribitur, quodquis per folam imaginationem alterius fanitatcmxgcr, juventutem fenexfibi

attrahere poifit , led hic author in hoc imaginatione fua foh, non experientia

ufus videtur. De Pfyllis cum duplici pupilla,& Arigibus quodfafcinentfolo

afpcdu pueros& pecudes , unde illud Virgilii:Ncfcio quis teneros oculus mihi

fafcinctagno5,indubitatumeft;Scd hxcabsquccontadu fiunt,quo arbor ju-

ventuti fenem reAituit : Habet enim hzc arbor frudus dulccs,m aturos & ru-

beos,qui facile in optimum fanguinem tranfeunt,cum fiut facilis digcAionis 8c

optimi nutrimenti, ita ut nihil fuperflui aut faecum in corpore relinquant: fc-

nex vero abundat phlegmate albo , albique eA coloris& capillitii, q ui humor*

color &capilli mutantur cfu horum fruduum,&fiuntrubei*qnifunt juvenum.

HincPhilofophi dicunt,lapidem primoefTc fenem,hoc eA.album.dcinde juve-

nem, id eft, rubeum, quia hic color fit juventutis, utillefcnii: Additur, quodconcludi debeat fenex cum arbore, nonfubdio, fcdindomo, nonficca,fed

rore humida- Pro miraculo habetur,arbores cnafci vel vegetare i n conclufo lo-

co, attamen fi ille fit humidus, non cA dubium,quin diu perdurent : Arboris

enim nutrimentum humor& terra eft aerea , hoc eA,pinguis

,qux afccndcre

pofiit intruncum& ramos,ibiquefolia,flores & frudus produccce:In quo na-

turali opere omnia elementa concurrunt,dum ignis dat primum motum,ut ef-

ficiens , acr tenuitatem & pcnctrabilitatem , aqua lubricitatem, terra coagula-

tionem : A^renim in aquam , & aq ua in terram redit, fi quid fuperHui illorum

afccnderi t : Per ignem calorem nativum intelligo,qui cum femine propagatus

frudus fimiles illis unde femen venit, ceu faber fabricat & efiformat, aurorumpotentia. Non folum vero prodcA rorida evaporatio arbori humedandz, ut

frudus dare, fed & feni,ut rejuvenefeere illis frudibus facilius po/fit, dum fcil.

ejus cutim rugofam & aridam temperato calore& humore emollit, replet&rcAauratiMcdici enim in marafmo & tabe fenili balnea tepidacum ratione,ma-

gna utilitate imperant& prxfc ribunt : Si vero res bene confidcretur,arbor illa

cA filia fenis,qux ut Daphne mutata cAin vegetabileejusmodi, unde fenex

non immerito juventutem fpcratabilla , cujus ipfa>ut effer,

caufa extitit.

D 1 Da

2$ EMBLEMA X. De fecretis Natum,4*

Da ignem igni,Mercurium Mcrcurio,& fufficit

tibi.

EPIGRAMMA X.

MAchina pendet ab hac mundi connexa catena

7bta,Suo Quod Par GaudeatOmne Pari:

•MercuriusJic Mercurio ,ficjungitur igni

Ignis,& hoc arti fit data meta tuce.

“Jiermetem Vulcanus agit,fedpenniger Hermes 9

Cynthia9 te folvit 3 te fed, Apollo, foror.

Haec*

5 tly £ f• 4 * v* . . !> . • '

- j J» »• • > ' t ! • * -

• >.*

.W r > •

* —

Diqitizedbv

DISCURSUS X* zf

HjEc fcntcntia, fi,ut fonat, accipitur, quantitatem ignis& Mer-curii faJtcm auget, ncc aliquam novam qualitatem fubjedfco

inducit : Omne enim fimile fuo fimili additum , magis fit tale:

Hinc medici contraria contrariis mederi, & harc ab illis tolli alle-

runt, ita ignem ab aqua extiugui, ab igne addito foverividemus :I-

dem Poeta lentir, cum dicit: Et Venus in vinis, ignis in igne furit.

Verum recondendum, quod ignis& ignis, Mercurius& Mercu-rius longe inter le differant : Multa enim funt ignium genera apudPhilofophos , multa quoqucMcrcurii. Adha:c idem calor <5c fri-

gus dillans laltem loco aut fitu , ab alio lui generis differt , ita ut id,

quod fibi fimile fit,ad fe evocet, ut animadvertimus calorem ignisalicui membro impreffum

, ab eodem calore attrahi & evocari ar-

tusque frigore hybemo torpidos , & fere emortuos aqua frigidi, fi

in eam mcrgantur,non calore externo immediate adhibito,reftuu-rari. Ut vero lumen majus obfcurat minus, fic& major calor mi-norem, & frigus majus, minus: Nihilominus oportet calorem Sefrigus externum minus efle,quim anteimpreffum membrisaut ar-

tubus,alias eadem imprelfio fieret,qua: ante,&fimiJc a fimili multomagis augeretur

,quini evocaretur : Evocatio enim frigoris

ab aqua frigida, & caloris ignei i calore, natura: conveniens eft

,

quia omnis repentina in contrarium mutatio ei periculola, & mi-nus accepta eft, qua: vero fit lenfim,& quafiper gradus tolerabilis

:

Ita dicimus,a lium ignem effe internum,inque fubjedoPhilofophi-co jam ante infixum lcucffentialcmexiftcre,alium externum,quodquoque de Mercurio intclligcndum. Internus illcigniscftacqui-

voce propter igneas qualitates , vires& operationes, externus uni-voce. Dandus igitur ignis externus interno& ejusmodi MercuriusMercurio, ut artisintentio fiat: Ad omnedurum aut crudum co-cione emolliendum vel maturandum,igne& aqua utimur : Aquaenim duritiem lolvit Se in partes compadias penetrat, calore vires

ei addente&motum, ut apparet e.g. in codlione pilorum, quae perfe limt integra Se dura , veriim ab aqua intumclcunt

, franguntur Se

in pultem rediguntur,calore ignisper ebullitionem aquam rarefa-

D 3 ciente,

,o DISCURSUS X.

ciente ,& tenuioris fcu fere aeriae (ubftantiae reddente : Sic ignis ca-

lor crudas partes fru&uum aut carnium refolvit in aquam,cumqueea in aerem cvancfccrc facit: Eodem modo ignis& Mercurius hic

lunt ignis& aqua,ac iidem,ignis ScMercurius funt partes maturae Se

crudx,ex quibuscrudar percodionem maturandae funt,aut matura:

a fupcrfluitatjbus purgandae ignis & aquae minifterio : Elie autemhos duos ignes, duosque Mercurios ad artem inprimis & unice neccflarios,

breviter hic demonftrabimus: Empedocles duo principia rerum omnium fta-

tuit,litem S

e

amicitiam: Per litem corruptiones fieri, per amicitiam generatio-

ncs:Ejusmodi lis inter igncin&aquam manifefte confpicitur,dum ignis aquamevaporare faciat,fi poteft, aqua ccontra ignem extinguat, fi illi adhibeatur : At-

tamen ex iisdem generationes amicitiiquadam fieri confpicuum eft: Calore

enim ex aqua fitn£ris nova generatio , & eodem aqua; in lapidem induratio. Se

fic ex his duobus elementis,quali primis fiunt,&reliqua duo,&pcr confcqucns,

omnium rerum produdio.Aqua fuit materia coeli Se omnium rerum corpora-

lium:Ignis materiam hanc, ut torma movet& informatrfic aqua fcu Mercurius

hic materiam przbet,& ignis fcu fulphur,formam. Quz duo ut ad operatio-

nem perveniant, & fe invicem moveant folvendo, coagulando, alterando, co-

lorando & perficiendo,opus fuit externis adminiculis,tanquam inflrumcntis,

fine quibus non cffedusfequcretur.Utcnim faber absque malleo Se igne nihil

efficit, fic nec Philofophus absque fuis inflrumcntis,quz funt aqua Se ignis:At-

que hzc aqua dicitur a quibusdam nubium,ut ignis hic occafionatus: Aqua nu-

bium absq, dubio vocatur,quia diftillatacft, velut ros Maji.tcnuifTimarum par-

tiwm:Ut enim ros didi menfis induf9 cortici ovali affirmatur calore folis in aUtum fublevare ovum,aut ejus continens, ita& hzc aqua nubium five ros,ovumPhiloph.afccndcre facit,hoc eft,fubIimat,exaJtat&perficit:Eftquoquc eademaqua acetum acerrimum, quod corpus fecit merum fpiritum : Utenim acetumdiverfarum qualitatum eft , nempe ut in profundum penetret Se aftringat , fic

hzc aqua fol vit& coagulat , non autem coagulatur,quia non eft de fubjedo

proprio. Eft autem hzcaquacxParnafTi petita fonte,qui prztcr naturam alio-

rum fontium in vcrticemontisexiftit, ab ungula Pcgafi, volatilis cquiifadus.

Oportet prxtcrea adeffe ignem adualcin, qui tamen fuis gradibus , tanquamfrenis,temperetur. Ut enim Sol ab Ariete in Leonem procedens fcnfim calo-

pem rebus crclccntibus adauget, femper propiusacccdcndo, fic hic ncccfTc eft

fieri : Infans enim Philofoph. igne , ut lade» nutriendus eft

,

qu6 magis crcfcat, eo ubc-

EMBLEMA XI. De fecretls Natur*.

DealbateLatonam &rumpite libros.

EPIGRAMMA XI.

LAtonae fobolem non novit nemogemellam ,

{Ceufertfama vetui) quaeJove natafuit.

'Jianc alii tradunt cum Luna lumina Solis

CMixta , nigrae cuifint in facie maculae.

Latonam ergo pares albefcere , damnaque dantes

^Ambiguos y adjit nec mora , rumpe libros

;

'V

Tan-

?1 .discursus xr.

TAnta cfi authorum in fcribcndo diverfitas,utfcre inquifitores

veritatis de artis fine inveniendo ddperent. Cum enim per (e

allcgorici Termones fint captu diificiles& multorum errorum cau-

£c,tum inprimis, fi vocabula rebus diverfis eadem & iisdem diver-

ia applicentur. Ex quibus fi quis fc extricare velit, oportet cum aut

divini efle ingenii,ut perfpiciat Tub rantis tenebris latentem verita-

tem, aut Laboris <5c furnptus incxhaufii.ut experiatur,quid verum,quid non fit. At Philofophi unum absque alio non fufliccrc dicunt,

ingenium acutum absque manuum labore, aut huncabsque illo,

ut nec theoriam absque praxi&viceverla. Nemo enim adeo dif-

crctiintellcduscft, utccnticsmilleambagcs, errores, ad vocemfa lfirates,divcnicula,& ambiguitates declinet& in veraNaturxfc-

mitapcrfiAar: Unde dicunt Philofophi: Qui nondum erravit,non-dum incepit,& errores efle magiftroseorum qur fieri debeant autnon. Itaiideminculeanr,quodquistotamvitamdifiillando&rc-

diftillandoconfijmcrcpoflit, ctiamfi mille annos viveret, anrc-

quapcrfolaniExpcrimcnrationem ad veritatem perveniret. QuodabsqueAudio &lcdione authorum parum proficiatur,Corredorfatuorum inuit,cum dicit:Studium amovet ignorantiam& reducit

humanum ingenium ad veram cognitionem &ad cujuslibctrci '

icicntia.Ergo inprimis cflneceflariumpcrftudiuhujusfuavis operis

icientiam acquirere Se per phyfica dida ingenium acuere , cum in

ipfis fit cognitio veritatis. Si ergo laborantes ftudium non dcfpe-

xcrint,frudum inde pervenientem dulci ter deguftabunt. Quiau-tem Audere abhorruerint,& tamen laborare voluerint, videant, anars ipfius natura fitimitatio,quam ars ipfius emendare cupit.Quo-niam impolfibile cfl ei fccrctaPhilofophorum ad perfedum finempraeparare. De his fapientes dicunt^uod ii tranfeant ad pradicam,ficut afinus ad foenum.ncfcientes ad quid roftrum porrigant,nifi in

quantum fenfus exteriores fine intcllcdu pervifum &guflumadpabulum addneit. Hatcillc. Verum ne quis nimioAudio, quodmare cA inexhauAum & immenfie profunditatis , (e maceret

,

omnemque Utcram , etiam cum multis aliis concordantem , in

adum

_ VitgitizedbyGo»

DISCURSUS XI.'f5

aaum duccrc conctur (licet fruftra)vircs,corporiiatatcm,famamf

opes &faculutcs interim abfumendo aut diminuendo,PhiiolophiEmblematico hoc utunturfermone, quod Latona dealbanda lir,

& libri illi rumpendi, ne corda eorum rumpantur : fun t enim plcri-

que libri adeo obicureicripti, ut ^folisauthoribusfuispcrcipian-tur. Non pauci ad (educendum alios ex invidia relidi , aut potiusad remorandum in curfu , neabsque difficultate metam attingant,aut adobfcurationcmafcaritcfcriptorum. Quidautem fit, Lato-nam dealbare,hoc opus hic labor eft,inquircre. Latonam ejjeex Sole

& Luna compofitum corpus imperfectum Clangor buccinx aderit.

Poeta: & antiqui (fimiScriptorcs,Latonam Solis &Lunx feuApol-linis & Dianae matrem (latuunt, alii nutricem. Priiisautcm Dia-nam editam,(Luna cnim& albedo primo apparet} qux deinde obftctricis mu-nere funda fit eadem dic in edendo fuofratre Apolline. £(i autem Latona unaex ii. diis Hieroglyphicis a£gyptiorum,a quibus hxc alixque allegoria: ad reli-

quas gentes propagata: funt,(olis pauciffimis (accrdotibusiEgyptiis harumve-ram mentem & fententiam intclligcntibus, exteris omnibus ad alia fubje-da

,quxin rerum natura nonefient , nempe varios Deos Deasque, ejusmodi

interpretantibus. Hinc poftVulcanum Latona ibidem habuit templum fum-tuofiflimum, auro tedurn & exornatum, quippe qux Apollinis Philofophi& Dianx mater fuerit. Eft autem hxc Intona fulca S: (ub nigra , multosquenxvoshabct in faci^quiartificiotollcndifuntjnempcperdcalbationcm. Qui-dam er ccrulTa, mercurio fublitnato , talco in oleum rcda&o& fimilibus deal-bationes faciunt, quibus externam cutim incruftant, tegunt &fic dealbant.At hx incruftarioncs dealbativx quolibet flatu aut liquorc dccidunt

:quia non

penetrant ad interiora. Sed Philofophi de talibus non curantcoloritiis,qux

magis ad fallendum oculos, quam tingendum fubflantiam corporis interio-rem adhibentur. Volunt enim , ut Latonx facies dealbetur penetrativfc Seipfa cutis alteretur, hoc cft, vere& non fucose Quxri autem pofletquomo-do contingat ? R.£/pondco,Latonaprimoinquircndadfagnofccndacft, quectiamfi ex vili loco extrahatur, tamen fublimanda cft in digniorem

, fi vero erdigniori, in viliorem fubmergenda, nempe in fimum: Ibi enim albefcct reve-

la& fietplumbum album, quo habito, non eft, quod dubitetur de fuc-ccflu, feu plumbo rubeo, quod cft operis

initium & finis:

E Lt-

A XII.

NOjfe cupis caufam , tot cur Helicona Poeta

Dicant,quodque ejus cuique petendus apex

?

Efl Lapis in Jummo , Monumentum, •vertice poflus,

'Pro Jove deglutiit quem •vomuitque pater,

em verba fonant rem captas , mens tibi lava ef1y

js^amque efl Saturni Chemicus iUt Lapis.

„ y ' .!* Y Satur-

34̂EMBLEMA XII. Ve fecretis Natur*.

Lapis, quem Saturnus, proJove filio devoratum

evomuit, promonumento in Helicone mor-

. talibus efl—r“~~~

DISCURSUS XII.Jf

SAturni allegoriam diverfimode acceptam efleinvenimus. A-ftrOnomi enim ad planctarum in ordinefummum; Chymiae ty-

rones ad metallorurft infimum,nempe plumbum retulerunt. Poe-taeEthnici pro Jovis patre,Cceli filio. My thologi pro tempore ha-buerut.Verum hiomnes licet fuo rcfpedu rede (enfifle rationemq;fuae opinionis probabilem habuifie videantur,tamen quae deSatur-no aliis dicuntur

, non explicabunt , cur filios & lapidem pro Jovedevorarit & evomuerit, cur veritatis inventor , cur falce ,fcrpentc,

nigredine, morofitate confpicu 9& loripes cxiftat?Hoc ultimi opti-

me interpretari le putant, dum tempus veritatem aperire& eruere

e tenebris dicunt, ut ferpentem volvendo elabi ,vclut falce omniamorte profternere^evorape filios, id cft,omnes res,quas gcncrarit,

.

lapides duros cocoquerc vel abfumere non pofic , idcoq; eos quafi

removere. At harc conveniunt quid, ex parte,fcd rei veritati &. cir-

cuniftantiis omnibus non quadrant. Philof.vero exercitati dicunt,

in fuo opere Saturnum primo adefle, qui fi revera prarfens iit,errari

non pofle, veritatem in tenebris inventam efle; Ntlvci-bexiftere

praeter nigredinem .TInde dicunt: Quicunq; color poft nigredinemadvenerit, laudabilis cft in turba philof. Ercum videris materiarotuam denigrari,gaude; quia principium cft operis. Et,cum primumdenigratur , elavem operis dicimus efle

,quoniam non fit absq; ni-

gredine,ut Rolarius habet ex Arnoldo. Er ex fpcculo;cum in operefueris , fac ut principio habeas colorem nigrum

,& tunc certus eris

quod putrefacis& viam redam proccdis.Et moxrlfta nigredo nun-cupatur Terra,qua: fit levi decodionc toties reiterata,donec nigre-

do lupcremincat.Hinciidem dicunt,quod Saturnus teneat terram,

Mercurius aquam, Jupiter aerem, Sol ignem. Nigredo, itaque Sa-.turmis eft,veritatis index, qui lapidem pro Jove devorat . Nigredoenim,h.c. , fufea nubes lapidem tegit primo, ne videri poflit. IndeMoricncs,omne corpus, inquit, cum anima carucrir,tcncbrolum&oblcurum invenitur. Et Hermes: accipe cerebrum e jus,acetoa-

cerrimo tere,vel urini puerorum,quousq; obfcurctur.Hoc peradovivit in putrefadione , & fufea: nubes, qua: fuper ipfum fuerant

E z &

YDISCURSUS XII.

6c in fuo corpore, antequam moreretur ,revertuntur. Hic lapis

iterum evomitur a Saturno cum albefeit, atque tunc in Hd iconis

apice ftatuitur pro monumento mortalibus*, utHcfiodusfcribit:

fub nigredine enim albedo revera latet,qux ex ventre ejus extrahi-

tur, hoc eft, ex Saturni ventriculo. Hinc Democritus : Mundifoa

flannum cumprxeipua ablutione, extrahe ab eo nigredinem ejus& ob

-

puritatem& apparebit candor ejus. Et in turba dicitur : Jungitefo-cum humido ,idef,terram nigram cum aquafua ,& coquite

, donec de-

albetur. Id Arnoldusinnovoluminecap.^.optimedcclaratcum

inquit : Humiditas ergo quacurabat in decottionenigredinemfi defic-

catam ofendit,dum color albus incipit apparere

:

Et paulo poftriTt dixit

. mihi Magifer meus,quod ifia brunitas afeendebat,quodalbedo extrahe-

batur a nigredinis ejusventrefout in turba dicitur. Cum enim vide-

ris ipfumnigrumfiitoquodalbedoipfiusin ventre nigredinisprimo ap-

parentis occulta ef. Eadem nigredo ut Saturnus dicitur,fic& plum-

bum : Inde /Igadimon in turba : Coquite as donecexeat nigredo ,quam

nurnam vocant , cr res artis nofra benemifcete ,& invenietis nigredi-

nemfatim,qua efplumbum fapientttm , de quofapientes infisis ttbris

multa traciavere: HucEmigani diclum fycPt2X,qnodSaturnifilendor

dumfiandit in a'era,non apparet,nifitenebratus. Et Platonis in rofa-

rio : TrimumregimenSaturni efputrefacere& Soliimponere: Ex qui-

bus conflat longe ali3m cfle mentem Philofophoruhi : cum de Sa-

turno quid dicant,quim a vulgo acei piatur. Hic Saturn us gene-

rat Jovem, id eft, fu{canialbedinem,Jupiterex Latona, Dianam,id

cft,pcrfcdtamalbcdincm, & Apollinem, id eft, rubedinem; Et hxccft colorum omnium perfc&orumfucccfliva permutatio: HicJa-

pisiSaturno ejcftus pro monumento pofitusdicirurmortalibus

in montis cacumine, quod veri(limum

eft.

EMBLEMA XIII. DefieretisNatura yj

JEs Philofophoruin hydropicum eft, & vultlavari

fepties influvio, utNaanian leproius in

Jordane.

EPIGRAMMA XIII.

P Rcftumido languens as turget hydrope Sophorum,

Inde falutiferas appetit illud aquas.Utque Naman Jordane leprce contagia movit.

Abluitur lymphis terque quaterque fuis:irgo pracipites in aquam tua corpora dulcem

,

•Moxqueferet mortis iHa jalutis opem.

£ 3 <Juod

38 DISCURSUS XIII.

QUodNaaman Syrus ex Prophctx juflu in Judaram Ce contule-

rit,inquc amne Jordane fcpties fc abluerit,ejus con fidentia: in

Propheta! verba adferibendum, quod vero a lepra ca lotione libe-

ratus fuerit,divinae omnipotentiae miraculum cft:Lcpra enim quae

in fanguinc & radicalibus corporis humani membrisimpa&a , vel-

ut cancer univerfalis exiftit , nullis lotionibus externis curariaut

rolli poteft,multo minus aqua: frigidae,qua Iis fuit Jordanis.Eodcm

modo,quod xsPhilof.laboranshydropifijab ca liberetur aqux lo-

tionibus, imo quod imperfcttumad per feftionem &aegrum ad fa-

nitatem reducatur , adeo ut aliis argriseandem impertiri poflir, mi-

raailo proximum cft: Non enim in natura aliis ejusmodi exem-plum cxftar, nec naturx ordinaria viacft producere tinfturamPhi-

lofoph. ablolutilTimam , nili ab artifice gubernetur, cique apra fub-

je£aadminiftrenturcum efficiente externo. Sic luxarionumrefti-

tutio non cft naturae propria,fcd arti* Nihilominus miraculose in

partuhumano os facrum fc aperit, ut fertus perid exire polfit,velut

pcroftiura,inquchocDcusOpt.Max. per naturam operatur. Ita

quod lapis perficiatur, hyperphylicum quid, quamvis revera phy -

ficum fit,videri poteft: Unde Philofoph.ap.Rolarium/ciasdnquir,

quod lapis nofter aerius & volatilis cft in fuo manifefto frigidus &humid us ,& in fuo occulto calidus& ficcus cft : Et illa frigiditas&humidiras,quae in manifefto eft fumus aquofus,corruippens,deni

-

grans& dcftrucns le& omnia,fugit ab igne : Et caliditas& ficcitas

,

quae eft in occulto,eft aurum calidum& ficcura,& cft oleum mun-diftimum ,penetrarivum in corporibus : <3c non cft fugitivum, quia

caliditas & ficcitas Alchymiae tingit ,& non aliud : Fac ergo, quodfrigiditas& humiditas aquola, qua: cft in manifefto, fit compar ca-

liditati &ficcitati, quae cft in occulto, ita ut infimul conveniant&conjungantur,& fiant infimul und penetrans, tingens &profun-dans: Has autem humiditares oportet deftrui perignem & gradus

ignis cum molli temperamento,& congrua ac moderata digeftio-

nc. Hxc ibi. Quod fi verum, quomodo aquis ab aquis liberari pote-

rit?fcdrclpondcndum,cfle quasdam aquas calidas& ficcas in qua-

lita-

i

I

DISCURSUS XIII.3,

litate, ou ales funt multat thermae, in quibus Philofophicc abluendum fit: Hocenim eft.quod dicunt, lava igne & combure aqua:Nam ignis,quilavac>& aqua,quat comburit,non nili nomine ab invicem diftant, eftedu & operatione con-veniunt: Hac itaqueaqua,vel hoc igne illud ars abluendum a fuperfluis Tuis hu-miditatibusiid eft,exiccanduro erit :Dc hydropicis curatis per femeftrcm abfti-nentiam ab omni potu

,per lepelitioncm in arena calida aut fimo bubulo

,per

inclufioncm in furno calido, & fudationem, aliaquc innumera auxilia, experi-menta novimus,imo etiam per thermas exiccantes,utfuntCarolinae &Wisba-denfes non procul aMoguntia:Iisdcm modis hic aegercurandp erit,nunc aquis,nunc aere calido furnorum, nunc fimis, modo arcnis&apotuabftinentia:funtenim haec remedia cfficaciflima in utroque cafu, hic& ibi adhibenda: In omni-bus autem hifcc calor operatoreft, quiaquas fuperfluasperemundoria, veletiam poroscorporiscducit&confumit: Exterior enim calor interiorem ex-citat , hoc cft, fpiritus vitales, ut expellant libi noxium humorem, ranquam in-utile excrementum , a quo calor naturalis, tanquam ab hofte antea fupprefluserat:Magna in hac curatione diligentia opus cft& prreautione,nc dum uni vi-fcerum luccurratur,alterum Iardatur:In Quamna^PlatonicaMcdici compro-batione) experti fumus, quod humores crafli & vifcofiinftargummi aut vifei

arborum ex omnibus venis & malfa (anguinea congregati per venam cavamfcu magnam defeendant usque ad dorli profunditatem, ubicum obliniant ve-nas emulgentes, qux ex fanguineferofum humorem eliciunt, vel oftia illarum,minus operari illar poterunt ,& plus liquoris ferofi manet in corpore, atque fic

brevi,nifi profpiciatur,hydrops contingere poterit etiam ilJaefis aliis vifccribusprimario : Diuretica hic parum aut nihil profunt, purgantia adhuc minus , nili

fuccelTu temporis impadi fiat diminutio Sc cdudio : fudorifica etiam manifcftenoccnt,quia fubtiliores partes educant» relidis cra/fioribus & continuata viresprofternant : folet enim natura eam viam fibi per poros invenire ad ferofitatesevacuandas,cum illa ad vcficam przclufa eft. Hxc itaque Scylla,altera Ghary-bdis cft, quam utramqueevitarc oportet eum, qui libi profpcdum velit. Quivero hydrops ex larfo epateaut liene accidit, filitconfirmatus, diffidlimxeftcurationis : In xre autem Philofophico cura non cft iinpolfibilis,cum affcdnspotius /it per accidens Stfccundarius,quam clfentialis autprimarius,duinmo-do caute incipiatur, utdecopialeri diximus in quartana, ne fcilicet nimii*

exficcationein tabem,aut humcdationeiuhydropcmcuratu difficilem inci-

dat.

Hic

l

i

Pigitlzod t

EMBLEMA XIV. Vefccretis Nature.

Hic eft Draco caudam fuam devorans.

,* EPIGRAMMA XIV.

DIrafAmes Polypos docuit fua rodere crura ,

Jiumanaque homines fe nutriijfe dape.

'Dente Draco caudam dum mordet & ingerit alvo

,

CMagnd parte fuifit cibus ipfefibi.

lUe domandus eritferrofiame , carcere, donec

St voret & revomat,fe necet & pariat.

Vctc-

DISCURSUS XIV.» 4i

Etcrcs dixere, quod ferpcns, quiferpentemdcvorarit, fiat

iraco: Saevit enim in proprium genus ut latro &ficariusin

fiium. Tales cfle in Africa , tanta magnitudine <5c copia conflat, ut

magnam partem Alexandrini exercitus deleverint. Apud Afa-chaeos AEthiopum populos nafcuntur maximi,qui cratium modoimpliciti ere&is capitibus velificant ad meliora pabula. Feruntln-

dorum reges duos dracones aluifle , alterumodogenum , alterumvero nonagenum cubitorum magnitudinc:Ex rccentiorum quoq;hoc tempore obforvationcinnotuit,talesadhucpropeAngolaminvcnirijUt malos ingentes navium exaequent. Sic in Indiae& Afri-

cae montibus quibusdam referuntmagnam cfle auri vim/ed cufto-

diri a draconibus,ne quis eo accedat & auferat: Ad fontesenim fcu

rivos, qui ex montibus decidunt,conveniunt dracones& fic perac-

cidens apud aurum excubias agere dicuntur. Hinc 4 Philofophistot dracones autferpentes luis thefauris aflcribuntur,ut Velleri au-

reo , Horto Hdperidum , aliisque perlonis fcu fubje&is chymicis,

Cadmo , Saturno , AElculapio , Mercurio, cujus caduceum geminiferpentes cingunt, mas & foemina. Per Dracones vero illi nihil

aliud intclliguntquam fubje&a chymica. Hinc dicunt: Dant Rebismontes dracones terraque fontes: Etquod Draco caudamfuamdevoret, famem ejus maximam denotantes. Quod Hcetalii expo-nant de anno in iercdeunte& circulum referente, tamen primitus

a Philofophis luis rebusaccommodatum fuit, qui perhunc draco-nem intclligi volunt ferpentem, qui alium fui generis devoret,&hic vocatur proprie fulphur

5 prout omnes innumeris locis teftan-

tur. Lullius in codicillo cap.31. Hoc cft, inquit, fulphur, fili,& hic

coluber & draco devorans caudamfuam. Leo rugiens& gladius

acutus , fcindens omnia, mortificans& confringens. Et Rolarius

:

Draco non moritur, nificum fratre &fororcfua interficiatur. Etmox : Draco cft argentum vivum extrattum d corporibus, habensinfccorpus,animam&lpiritum.Harcaquaahonomincibidcm di-

citur foetida,qux habeturpoftfeparationemElcmcntorum.Dcvo-care autem dracocaudamfuam traditur, ciim partem volubilem.

vcnC'

f

41 DISCUR.SUS XIV. *

vcnenofam & humidam abfumat , ut poft absque cauda vi-

deatur corpulentior & tardior , fiquidem motus & volubi-

litas ejus magna ex parte ratione cauda contigerit. Cae-

tera animalia innituntur pedibus , at dracones , ferpentes

& id genus vermes conftriftionc & explicatione cor-poris

pro pedibus utuntur , & veluti aqua cffula in certos circuitus

definiunt, nunc huc, nuncill uc (e fle&cndo, ut in fluviis fere omni-

bus videre eft, quomodo inftar ferpentum curfus fuosinflettant&gyris obliquent. Hinc argentum vivum (crpentem non absq; caufa

vocarunt,& Mercurio ferpentes adhibuerunt,cum&caudamquafi

trahat,& nunc huc,nunc illuc volubili pondere procurrat: Serpens

enim ut fcrpit.fic& Mercurius,qui alas in pedib 9 & capite proprer-

ca habet. In Africa ferpentes volatiles cfle ferunt, qui depopula-

rentur omnia,nifi ab Ibide vadarentur. Unde Ibis inter jEgyptias

imagines facras ftatuitur, tum propter manifcftam utilitatem,

quam toti regioni pracftat,tum propter occultam rationem,quampauciores intellexerunt. Draco hic demorfit cauda, pelle veteri ab-

jetta novam acquirere una cum juventute dicitur, utnon folum

cornicibus, corvis, aquilis& cervis natura vitam longiorem con-

ceflerit,fed etiam ferpentino generi. Formica lenefccns alasacqui-

rit,ficquoq; multi vermes. Homo fencfcensterrjemandatur,atex

terra rcdivivusxternxvitarconfecrabitur. Ex quolibet ferpente

combufto fit pulvis, qui aflumirurcontra omnia venenainnoxie

cum magno effedtu. Ejusmodi Alcxipharmacum fieri quoque de-

bet ex hoc dracone, qui jam caudam fuam (qua: in viperis amputa-

ri folct) devoravit, contra fortunz& corporis mala prxfcn-

tiffimum remedium.

epigramma XV.

ASpice quam celerifigulus fua vafiafiguret

Axe rotx, drgiQam dum pede mifiet aqux:ln binis iUi cflfiducia rebus , ut humor

Pulveribusficcis temperet artefitim.

Sic quoque tufacies exemplo dottior ifio ,

Terram aqua ne fupcrct, nec fuperetur humo.F z

V.:,- fDigitiled

E M A XV. Defecretu Natur*. ^confiftens in ficco& humido , tc

doceat'

44 DISCURSUS XV.

j

F TT orbis hic terrx & aqux complexu conglobatus eftin unum' 1*4 corpus rotundum

, fic quoq; figulinum op’ cx iisdem elemen-

tis particulatimcompofirum videtur, nempe cx ficco&humido,ut unum temperet aliud:fi enim terra eflet absq;aqua,necOccan9»

mare, lacus, fluvii,fontesvc exifterent prope terram, ipfa nihil cx fe

ferret/cd ftcrilis maneret:Sic nifl aqua eflet intra cavitates terrx re-

cepta, at circum illam flaret, facile totam rerram tegeret^tqueita

eadem inhabitabilis maneret : Verum cum una in aliam amicabili-

ter intrarit,& aqua terrx ficcitatcm , hxc illius humidhatem mode-rata fit mutua fui commixtione,hinc fertilitas &commoditas utri-

usq ; elementi confpicitur: fimili modo figulus lutum aqux mifcer

,

ut maflam inde tra&abilem efficiat,quam rota fua cfformat,& aeri

exponit calido,ut pedetentim cxficcctur.-Poft addit ignis violentia,

ut probe indurentur, & in lapidem durabilem ejus vafa coalefcanr,

qux& aqux& igni refiftant : Sic quoque in opere naturali procedi

ipfiPhilofbphiatreftantur^dcoqucdocumentum a figulis fumi dc-

bercaflcrunt. Quoad ficcum enim& humidum,h.c.tcrram 3& aquain utroq; multum adfinitatis efle:Verum in modo coctionis& ele-

mentorum componendorum materia & forma plurimum diffe-

renrix exiftere non dubitam^Figulinx enim teflx artificialem for-

mam,tin£luraPhilofophica naturalem omnino habet,iisque tantonobiliorem,quant6 hujus materia illarum cxcclIcntior.-Utrumquc

opus terreum quidem effiat inPhilofophico nihil efle dicitur,quodcoelum acris nonpctierit,in illo terra crafla,& faeculenta predomi-natur : Efte&us utrobiq; lapis cft,ibi communis,hic Philofophicus:Quo nomine pcrfonaquxdam fedudafaftitioslapidcsfeuJatcrcs

magno numero ciftxinclufituni, alteri vero filices candidiores adcertum tempus, Diabolicis conjurationibus dcfuperfa&is, quibushi in argentum,illi in aurum purum converri debuerunt: Atcum hi

Philofophorum lapides efle putarentur, ideoque magna pccunixfumma in varias rescoemendas effufa eflet ,dum expettaretur no-vum aurum &argenrum,ad certum tempus,quo cumid nonappa-ieret,necl3pidcs in aurum, quodfpcrabatur,convcrfieflenr,pudo-

rem

J Digitized by.Gl

DISCURSUS XV. 43

rem mors finiit : Non enim inde , in quo naturaliter non inefl, peti

debet aurum vel argentum,cum Magia diabolica in operibushifcc

divinis locum nonlnvcniat , fed tantum ab iis diflet,quantum ejus

author ab homine devoto& pio,infernus & coelo: Ita ctiamfi verus

lapis Philofophicus habeatur, non tamen quisquam fibiperfua-

dcat,res impoffibiles hoc pracftari pofle,ut Ifaac admonet: Ciim ad

impoiTibilia nemo adftringatur , tam perleges natura:, quimPoli-

tiaedndc degemmarum per eum transmutatione, vitrique mallea-

bilitatc praeflada, quilibet ipfe dignofeat, an hac res fintpo(Tibilcs,<Sc

huic naturae conveniant nec ne : Multa per allegoriam dicere Phi-

iofophos Gcber affirmat, & de leipfo,quod ubi clare locutus fir,

nihil dixerit , ubi autem per figuram , ibi veritatem, tanquam triti-

cum fub paleis abfeonderit. Quae quis (eminat , eadem& metet,

quod in vegetabilibus& animalibus locum habet,quamvis diverfe

fpecics & feminatis aliquando proveniant : An haec metallis appli-

cari debeant, quaenon per femina propagantur, ut illa,confideran-

dum erit: In his partes folumodofunt homogeneae,fulfur& argen-

tum vivum.in iftis heterogencae (eu organicae exiftunt: In his nulla

receptacula femini%iniftis vero funtrln his nulla nutritio,augmen-tatio aut extenfio in omnes dimenfiones invenitur, in illis maxi-

me : Imo haec funt dementata pondera fola mixtionem agnofccn-tia ;illa etiam praetermixtionem,animam vel vegetativam vel len-

fitivam: Nihilominus dfe aliquid in fubtcrrancis locis, quodjamnon cft aurum per naturam , absque dubio verum cft : Hocquis ef-

fcauri femen analogum negabit? Cumque aurum & natura aurifi-

ca fint unius originis, licet haec nobilioris formae, idcoque cognito

auri femine, de hujus quoque conflabit: Philofophificcum&hu-

midum ,feu fuiph ur & argen tum vivum id dfe affirmant

,quod

puri(limum ex duobus montibuspcten-

dumfir.

46 EMBLEMA XVI. Dcfccretis N*t»r*.

Hic Leo,quas plumas non habet, altet habet. - - 1

mT % . ,%V«

EPIGRAMMA XVI.

VlBor quadrupedum Leo peftorefortis & ungue

Absque metu pugnat , dijfimulatquefugam:

Aligeram cui tu pedibus conjunge Leaenam,

Quce volat& fecum vult relevare marem:

Me fed immotusJiat humo , retinetque volantem

,

“Jieec tibi natur* monjlret imago viam•

Leo-

DISCURSUS XVL 47

LEoncm non tam magnitudine & robore corporis qudm gene-

rofitate exteris praevalere animalibus , ab experientia notu eft.

Si in venatu videatur, erubefccns dare terga,feiepaulatimrecipit,fi

multitudine opprimatur:Rcmotus ab abfpcftu venantium,fugampropere molitur, turpitudinem abfeonfione purgari exiftimans:.

Saltu caret in fuga,quo utirur,dum quid inledatur. Ejus ofla folida

funtminimeque vacua.quxadeo dura dicuntur,ut inter feconcuf-

ia ignem vclut ex chalybe& filice reddant. Omnium maxime ignes

reformidat. Videtur cx natura Solis fiibftantiam deducere. Namimpetu & calore extera prxftat animalia, uti Sol fydera

,prxterea

oculis femper igneis Scpatcntib» cernitur , ut Sol patenti igneoque

oculo terram conlpicit. Lexna pro catulis dimicans oculos in ter-

ram dcfigir,nc venabula expavdcat. Leo ubi Pardicoitum lentit,in

adultera lexna fupplicium fumit, & tota vi confurgit in poenam.Proptcrea lexna culpam & odorem flumine abluit,aut confcia fcc-

leris & mafculi metu fugientem adulterum comitatur. Quam mi-

ram hrijus belux naturam dumPhilofophi contemplantur,de Leo-ne varias al lcgorias,quafi hieroglyphicas feripturas de fue arcanoopere attcftantes,produxerunt. Leonem efle animal conflans , fir-

mum , dolis carens& fufpicione animadvertentes, potiorem fux

compofitionisPhilofoph.partem huicaflimilarunt. Utenimipfe

non fugit,fic nec hxc:ille folidisoflibus,ita hxc fixa & vincinefcia.

Lexna vero ab adulterio uri non eft femper libera aut immunis , ita

nec Luna feu Mercurius omni macula caret , fed ab ignaris nunchuic,mox illi materix adjungitur, undepotius adu Itera conjunttio

rerum in natura dilcrcpantium,quam verum matrimonium com-

mittitur : Ex pardo enim& lexna geniti,non habent fpeciofas circa

colla , & armos jubas * quo infigni ornantur folum concepti ex Le-

one. Lexna itaque philofophica fuo proprio mari conjungatur,tSc

genuinus generofiisque inde micetur leunculus, qui exungue fa-

cile agnofei poterit. Oportet vero lcxnnm efle non quamvis,(ed a-

latam,qux cum leone pugnas inire pollir, freta fuarum plumarumpernicitate $ ne fcilicct illius nimia iracundia fupprimatur , fed fi

quan-

4gDISCURSUS XVI.

quando absque caufa in furorem incidat , fugam meditari. Ipfe

enim dum fugituram moratur, majori erga eam amore incitatur

,

poft litem fa&a amicitii. Verum quis unquam, diccs,vidit leaenam

alatam, aut pluma: leaenae quid profuerint? Prope Cythxronera

montem vallis eft profunda , in quanon nifi lcaenx volatiles vifun-

tur:In ipfb vero montis ejusdem verticcLco rubens verfatur ex eo

gcnere,quod Hercules trucidavit. Captandus itaque Leo eft ,& in

vallem ducendus,& mox lexnx alata: copulab itur : Illa quoque fa-

cile fe fuperari patietur, nempe par i pari. Poft ex valle di<fta in

montis cacumen uterque fublimanduserit,&abhincnunquami

fc invicem fugient , at femper inviolato foedere commanebunt.Leonum captura, fateor,non eft facilis,fcd multis periculis obno-xia,nihilominus inftituenda erit. Leo non pafeitur cum lexna, fcd

feparatim crrat,uttradunt. Hinc cujusquc indagatio& venatio fe-

otfim fieri debet: Quod fi vero utrique i primis unguiculis, cumprimo incedere incipiant,quod fit poftfecundum d partu menfem,pulli leonini conquirantur, &adultioresfadi, ut dictum, conjun-

gantur , res carcbitomni periculo. Nafcuntur autem verno tem-

pore, quod obfervandum,apertis oculis. Cum vero poft partumLeones obliquo ingrediantur itinere , ne cubile deprehendatur,

ideoiumma diligentia Se cura inquirendi,eorumquepulliauferendi erunt. »

Orbi

e

EMBLEMA XVII. De fecretts Natur*.

Orbita quadruplex hoc regit ignis opus.

EPIGRAMMA XVIL

\TAtura qui imitaris opus, tibi quattuor orbes

JL Nl Quaerendi > interius quos levis ignis agat.

Imus Vulcanum referatybene monjlret at alter

MercuriumrLunam tertiusorbis babet:

Quartus 3 Apollo, tuus, natura auditur ignis

,

'Ducat in arte manus iUa catena tuas.

G

DISCURSUS xvn.

Philosophi dc quatuorignium generibus ad opus naturale ne-

ceflariis multis in locis memincrunt,ncmpcLullius,AuthorSca-

lx,Ripla:us,& alii quamplurimi : Et hincloquens de ignibus,(Scala

inquit) Raymundus : Notandum ejl quodhicjacent contraria operatio-

nes; Quiaficut igniscontranaturam diffolvitfpiritum corporisfixi in

aquam nubis,& corpusfpiritus volatilis confringit in terram congela-

tam,ita contrario ignis natura congelatfpiritum dijjblutum, corporisfixi

in terramglobofam,& corpus fpiritus volatilisfixum per ignem contra

naturamrefolvitnon in aquam nubis, fedinaquam Philof.Riplsus cla-

rius dc hifcc ignib. Porta 3. fic loquitur : Quatuor funtigniumge-

ncra,qu<efcirc debes,naturalis, innaturalis , & contra naturam, ele-

mentalisqj,qui accendit lignum : His ignibus utimur ,& non plurib.

Igniscontra naturam debetexcruciare corpora, ipfe ejl draco, quemad-

modum tibi dico,violentercomburens, ut ignis inferni. Ignis natura efi

tertium men(lruum,ide ignis naturaliter inejlcuiqjrei ; Ignem occafio-

natumvocamus innaturalem, ut calorem cinerum& balneorum ad pu-

trefaciendum : Abfqs bis ignibus tu nihilperduxeris adputrefaftionem,

utpofjitfepararitua materia, utftmulft proportionata ad novam con •

junblionem : Fac igitur ignem intus in tuo vitro, qui comburat corpora

efficacius,quam ignis elementalis. Hic illi : Ignesvero dicuntur, quia

virtutem igneam habent, naturaliscoagulando, innaturalis diflol-

vendo,contra naturam, corrumpendo, elementalis, calorcmdc

primum motum adminiftrando : Atq; in his catenatus ordo ob-

fervatur, ut fccundusa primo, tertius i fecundo, quartus a tcriio&

primo fimul incitetur ad a&ionem, fic ut unus fit agens, &alccrpa-

tiens, idemq; agens & patiens diverfo refpc&u : Quod in annulis

feu fty lis fcrrei*pcrmagnetem continuatis,& mutuo atta&u con-

nexis animadvertitur ,idem in hifee.ignibus Elementalis enim in-

ftar magnetis, vim Tuam mittit per fecundum & tertium ad quar-

tum ulq;, & unum alteri per operationes mutuas conjungit & co»

hxrerefacit.donccintetnaa&io interfuperiores pera&a fit. Pri-

mus cft ignis elemcntalisrc& nomine, fecundus aer eft five aerius,

tertius aqueus feu lunaris naturx, quartus terreus; Deprimo fu-

perva-

DISC UR.SU5 xvn. fi

fupcrvacaneum eft, aliquid dicere, quia omni videnti & tangenti cognitu*

eft: Tres reliqui funt dracones, incnftrua, aqux, fulfura & Mercurii:

Dracones, quia venenofitatis participes, devorent fui generis ferpcntes,cor-

pora fibi commixta atterant& alterent, hoc eft, foivant & coagulent : Men-ftrua dicuntur, quia ex illis festus Philofophicus producitur& nutritur, ufq;

ad ejus nativitatem : Lulliusinlib.de quinta clfent.dift. 3. duplex habet men-ftruum, vegetabile& minerale ; Riplxus in prgfatioiie portarum triplex, quae

revera unum funt& conveniunt : Ex omnibus enim illis fimtil fit generatio

factus & aqua alba ejus ortum procedit, qux non eft de fubftantia foetus fed

fupcrfiuitate,idc6qi fegreganda : Aqu^ funt, quia aqueam naturam in igne

oftendunt, hoc eft, fluxum & liquiditatem, qux aqux convenit: Aquarumefle diverfas& mirabile* proprietates conftat, quarum alix funt lapitkfcen-

tes, dum in duriffimos tophos ad xdificia hominum peraptos coagulantur.

Hifccperfimilesfuntaque Philofophicx minerales,qux indutefcunt,&: in la-

pideam rcfiftcntiam tranfeunt : Sulphura quoq* appellantur obfulphuris vir-

tute m, quam in fc habent : Nam fulphur naturx cum alio fulphure mifcetur&fit unum,& duo fulphura ab uno folvuntur, unumq; a duob. fegregatur,&fulphura afulphuribus continentur, ut Yximidiu* in turba inquit

:Quid au-

tem fulphura lint ibidem Dardaris declarat his verbis : Sunt autem fulphura

animxoccultx in quatuor elementis, quxperartcm cxtra&x fe invicem con-tinent naturaliter & conjunguntur : (i autem occultum, quod eft in ventre

fulphuris, aqua regatis & bene mundetis, occultum obvians fux naturx Ixta-

tur, fimilitcr aqua pari fuo. Aiofus quoq; dicam, inquit, vobisjam quid

fit : Unum quidem, quod eft argentum vivum igneum , duo, corpusin eo com-

pofirum,& tertium eftaquafulphuris, qua Abluitur& terstur ac regitur un/snh

donec opus peragatur: Quod de fulphuribus diffum, idem de totidem Mer-curiis intclligcndum erit : Sic enim ille ipfe Mofius in fcquentibus: sirgen,

tum vivum Camsar eft magnefia, argentum vero vivumfeu auripigmentum

eftfulphur,quod .fcenfttt de compofto mtfto : fed tcftimonia, cum fint infinita

& cuique obvia, intermittam huc plura adducere : Hi quatuor ignes quali

fphxris& orbibus incluli funt, hoc eft, finguli habent fingula centra, a quibus

vclad qux eorum tendat motio, at nihilominus ita partim a natura, par-*

lim ab arte colligati obfervantur, ut unus absque alio nil aut

parum operetur, imo unius aftio alterius fit pallio,

• & econtra.

ii

G x EMBLE-

EMBLEMA XVIII. De fieretis Natur*.

Ignire ignis amat,non aurificare, fed aurum.

EPIGRAMMA XVID.

Si quod agetis fueritnaturae, mittit in orbem

Vires atque fuas multiplicare cupit.

Oba fic ignis facit ignea euntia, nec ejl res9

*Absque fua caufa, nobile qua det opus.

Aurum nil ignit per fe, nilignis inaurat ,

Jguodlibet agnojeit quodfibi femen inefl.

- !-

'

•

1 1 ; ?ti i

Nat

discursus xvrir. fJ

Natu r as operandi ratio eft in omnibus univerfi individuis,

ut fimplici utaturprocdlu ad unumfimpliccmmotum perfi-

ciendum, quemadmodum apparet in Anatomia corporis humani,inquo unusmufculus tantum uni infervit motui,nempe attr.i&i-

vo,cxpanfivo vero alter primo oppofitus, ita ut, fi in gyrum ali-

quodmembrum ducendum fit, id variis in circulum politis muf-culis efficiatur: Ita ignis operatio una & fimplex eft,ut nimirumcalefaciat& igniat,imo fibi aflimilet &comburat omnia, quibus

admovetur,fifintcombuftibilia:HincAviccnnainlib.dccongela-

tionc lapidum, quod cadit, inquit, in falinas, fit fal, & quod in

ignem, fit ignis, fedquasdam citius de quidam tardius, fecundumpotentiam a&ivarum& rcfiftcntiam paffivarum : Eftq; locus in A-rabia, qui colorat omnia corpora in ea exiftentia, fuo colore :

Itafinguli res naturales fibi Enatura infulam virtutem polfident,

qua agant in fibi mixta vel admota affimilando & alterando eo-rum naturam& formam

:Quod in vegetabilib.& animalibus ge-

neratio cft per feminum propagationem , hoc in fimplicibus vel

fimplicitcr mixtis corporibus eft virtutis infufio & affimilatio :

Sol, cceli lumen, radios defefe projicit in terras, qui collc&i in

concavis vel comburentibus fpeculis,demonftrantfefe a tal i caufa

produdtos efle, ac quafi formas projcdlibilcs Solis videri: Undeconftatradioslblarcsnihilaliud e(Te, qu&m flammam igneam ex-

tenfam & difperfam in amplam latitudinem,qui colle&a & ite-

rum in fe condcnfata inftrumentis concavis, diaphanisSc circula-

ribus vel rcpercuflivis, concavis &chalybeis fpeculis,uti flammaemicat & obvia comburit : Eundem ad modum in quodam de-mentato corpore virtus quidam, vellit vapor, dilpergitur, qui fi

colligatur&attrahaturinunum,fitaqua&cxeaaqua terra: HincAvicenna ante allegato loco, ex aqua, inquit, fit terra, cum vin-

cunt eam qualitates terre & e converfo. Eft autem res quidam,qua utunturquidam ingenioli cum volunt rem ficcam coagulare,

qui componitur exduab. aquis, dcdicitur lac virginis,quod eft c-

juseffe&us certi (fimus. Hic ille: Sunr, qui promittant, fein ma-

G 3 gnete

54 DISCURSUS XVIII.

gncte lapide vires duplicare vel multiplicare pofle,vcluti ejusmo-

di nobis vifuscft argento inclulus vix pondere unius librx, qui an-

choram ferream 28 . librarum attraxit & 1'uftinuit, quod impoffi-

bilefuiflet,nifi vis audior& fortior reddita in eo extitiflet;quod

absque dubio per revocationem difpcrfarum virtutum in unumquafi pundum feti polum, fadum fuit, vel ex magno corpore in

minus attractionem ea rundem ; Inveniuntur alii,quid plumbi-

ficumlapidem ex Saturni fulfurea aura in Mercurium vulgi donecinde coaguletur, infula,& retenta, fieri pofle dicant, qui Mercuri-

um communem continue convertat in plumbum. Quidam ex

anrimonio vel ejus ftellato Regulo cuprum ex cupri odore, eotemporis fpatio, quo quis ovum comedat, efficere pofle jadanr,

io^o omnia metalla fecific:verum illis fua fit debita fides, quamvisin hoc mihi non fiat vcrifimile : Audaciores , nefeio an feliciores

funt, qui aurum ex auro deducere conantur juxta Poerapaurei di,-

dum : Hordea cui cordi,dcmum ferit hordea, in auro femina funt

auri. Habet quidem quadibetres naruralisvim quandamfefe muJ-tiplicandi,athxcin vegetabilibus & animalibus faltein in adumprofcruntur,ncuriquam in metallis mineralibus, rerrar folfilibus

aut meteoris : Plantarum quxdam ex parvo feminii grano ortae

dant non raro mille ant plura femirum grana, fcquc ita multipli-

cant & propagant, idqueannuatim ; Animalia &.fiios habent foetus magni vel

parvi numcri,procujusque natura. At aurum, argentum, plumbum» ftan-

num, ferrum, cuprum aut argentum vivum nunquam inventum eft eo motio

fefe vel fuarn fpccicm multiplicaflc, licet unum in aliud commutatum & nobi-

litatum fypiiTime repertum iit : Nihilominus Phitofophi aifirmant , ut in.

igne ignificandi principium extat, fic in auro aurificandi : verum tin&ura

quxritur, cujus medio aurum fiat : Hxc indaganda eft in fuis propriis prin-

cipiis& generationibus non in alienis : Nam fi ignis ignem producat, pyrus

pyrum, equus equum tum plumbum plumbum 8c non argentum, aurum au-

rum & non tin<5hiram generabit : Adhxc auram Philofophis propriutn eft„

quod non negant pro fermento in fine operis Lapidi aurilico adjici debere»

fcdncccffario requiri quoque afferunt. Cum fermentum ducat fermen-

tatura in fui naturam, fine quo tota compofitioad perfefiio-

nem nunquam rediret. J e C

£ * Side

EMBLEMA XIX. De fecrcris Nature.

Si de quattuor unum occidas, fubito mortuus

omnis erit.

EPIGRAMMA XIX.i'

B ?s duofiant fratres longo ordine,pondera terree t

Quorum unus dextra fufiinet , alter aqux :

Aeris atque ignis reliquis efi portio,fi vis

Ut pereant, unum tu modo morte premat; > .

Etconfanguineo tollenturfunere cunfti,

Naturee quia eos mutua vincla ligant.

Pocrc

ugm; Led by Qwogk

f6 DISCURSUS XIX.

P oet x. fingunt Geryonem Hifpanis Regem tricorporem exti-

tifl'c,qui boves purpurcicolorishabuerit,quibus canis capitumduorum & Draco fieptem, ut excubitores prsfedti erant: Ipfc au-

tem Geryon Chryfaoris ex (anguine Mcdufsnati filius,& DracoTyphonis & Echidna:, traditur : Qua: cum nulli hiftoris aut rei,

prout fonat, veritati conveniant,& inomnibusChymicisallcgo-

riis applaudant, non immerito hifce i nobis aggregata funr. Per

Geryonis vero terna corpora, tres facies in uno patre vifas, juxta

Hermetis mentem, intclligimus, vel, ut alii volunt, quatuor, ad

elementa totidem refpicicntcs: Ex quadrangulo enim debet fieri

triangulus, ut ille ex circulo fattus.fic hicin circulum reverfurus:

Eft autem corporum Geryonis, aut elementorum tanta confan-

guinitas& naturalis conjundlio,u t uno fiiperato vel occifo,& reli-

qua ex fele concidant &putrcfianr,absq; ulla vi manuali adhibita.

Debicorporibus notum eft,quod uno mortuo & alter tabefeat

:

quemadmodum puerum 4. annorum statis in Italia vidimus bi-

corporem, qui fratris fibi adhxrentiscaputintra fuum corpus abs-

condebar, extera propendebant umbilicorcnus,in quo colligati

fcu connati erant: Quod fi ille, qui propendebat, & quia longe

minor, gcftabatur abalio, durius circa manus aut pedes tangere-

tur, hinc major dolorem fenfir, imo & famen,fi minorexinanitus

cibo forer. Atqj hrec eft natura: combinatio & fympathia, quimembra & partes unius corporis vel cum alio connati afficiuntur»

&in fc invicem commoventur ; Ex quibus II unum fit fanum &illafum,nontamen inde reliqua neccfl^rio fana autillsfa manent»

fi vero Jafum graviter, & reliqua compatiuntur, eodemq; malopereunt : Sic fi vicinus multum lucrifaciat, inde nihil commodi advicinum pervenit, at fi incendium pariatur, plurimum mali: Namtua resagitur panes cum proximus ardet. Ex unius itaq; horumquatuor fratrum interitu, quod & alii tres moriantur.non eftive-

ritateabfonum,ciim id variis modiscontingcre poffit,veI quia u-

no partu& patre ac matre editi eosdem vit s terminos, ut initia,.ex-

pcrtifint,ut quibusdam contigiflc legimus, forte ex aftrorum in-

clina-

DISCURSUS XIX. j7

clinationc.vel quia nQn folum animis, fed & corporis artubus co-

haereant, vel mentis conflernatione, forti imaginatione in peftifc-

ralue, vel ex foederis voto : Inludialub imperio magni illius Mo-golli (qui nonus nunc ex polleris Tambcrlani ibi regnat) gens

quaedam Ethnica degit Pythagoricorum nomine, apud quam ab

antiquo tempore hicmos obfervatur huc usqj ut fi maritus moria-

tur, uxor ejus igne comburatur, aut ut nunc, perpetuo in fummainfamia vivat, dcrcli&a ab omnijH^ & quali pro mortua habita,

quod ideo fa&um , nc venenis uxores viris fuis vitam abrumpe-rent, nifi&ipfie mori vellent: Sic in opere Philofophico, uno ex

fratribus mortuo,& alii igne pereunt, non coa&e,Ied ultro, ne

cum moeftitia & infamia fuperilites vivant: Aut fi unus petatur

fufte, ferro vel lapide, ipfc inteftinum bellum cum fratribus inci-

piet, ut patet in Terrigenis ex dentibus draconis natis contrajafo-

nem, & alibi etiam contra Cadmum infurgentibus, atque fic o-

mnes mutua internecione cadent: Tange enim vel Ixde aerige-

rum,& ipfc infurget in duos fimul,fibi propinquiores, nempe a-

quarium & igniferum, fed hi utrinqj in terrigerum & primam pu-

gnam cientem fe opponent tamdiu, donec mutua fibi dederint &acceperint vulnera? quibus extinguantur: Ita enim comparatum

efteum fratribus, quod quole impenfius & acrius ament, fi femcl

fc inceperint odi fic,irrcconcfiiandifint, fed fc ad necem perlequan-

tur ,vcluti ex meile dtilcifilmo in calidiori ftomacho aut epate cor-

ruptobilis amariflima generatur. Interfice ergo vivum, fcd ira, ut

mortuum refufeires, aliis mors occifi tibi nihil profuerit j Morsc-

nim illum revelabit, nempe dum refurgct,<3c fugient ab eo mors,

tenebrae& mare, utHcrmcsreftatur,SolisqucradiosDraco fugiet, •

qui foramina oblcrvabat, filiusque nofter mortuus vivit,& Rex ab

igne venit: Se/inusmfm metaphora apud Rofarium idem innuit,

cum dicit: Et hocfiat, quando extraxeris me partim a natura mea,&partim uxorem meam a natura fua , & pojiea occidatis naturas & »

JuJcitamur refurreBione nova incorporali, eo quod poflea mori

non pojjumus.

H Natu-

5* EMBLEMA XX. De fecretis

Naturam natura docet, debellet ut ignem.

EPIGRAMMA XX.

FLamma, •voratqua cun&a, -velut Draco^gnarviter urjit

Virginis eximium •vi fuperare decus

:

Hinc lachrymisfuffuja utrodum forte •videtur,

}Qe fuit mijera ferre paratus opem.

Protinus hanc clypeo -velans contendit in hoJiem 9

Et docuit tantasjferneremente minas.

Com-

DISCURSUS \'X. **

s,

Communi Philofbphorum fymbolum efl,quo fc mutuo a-

gnolcant, naturam a natura duci, doceri, regi, lupcrari,nem-pe dilcipulam a magiftra, pcdillcquam a domina, fubjc&am a regi-

na, imo filiam i matre & affinem ab affini : Id qu^m verum fit,4

quotidiana patet experientia in educatione fobolis apudhomines,aliisque a&ionibus, ut literaria infti tutionc, dominatione& fimili-

bus. De lufciniisfcribit Plinius, quod una aliam in canendo eru-

diat, attendat, obfervet, imitetur, vincat aut fc vi&am doleat,

quodque incertamine aliquando fuperata gutture rupto, pereat&in medio cantu exanimis cadat: Videmusquoq; quomodo omniaavium genera fuos pullos adhuc implumes ac teneros ad volatumincipiant afluefaccre& inftituere, ut non folumin illis natura, fed

quoque ars aut ufus volandi habitum compardrit, quamvis po-tentiam & organa ad eam a&ionem exercendam fola natura dede-

rit, fine quibus nec inftitutio fcu ars fundamentum aut locum in-

veniat: Itahinniadcurfumab equa, catuli ad latratum i cane Sc

vulpeculae ad dolos inftruuntur, nec ulla natura fcu naturae fpccies

animata & fenfiriva invenitur, qua: non aliam naturam, nempefuamfobolcm ducar, doceat& regat, vel ab alia, nempe parente,fe fuperari patiatur. In vegetabilibus difciplinam ejusmodi non a-

nimadvertimus, attamen ufus in illis hominumq; manus plurimii

valere obfervatur; Namdum mcflis in herba eft, expurgari ab inu-

tilibus carduis, Jolioqj poteft, dum arbor adhuc virga exiftir, in-

curvari& ad placitum ut crcfcat, cogi potcfl ; Sicin metallis & Phi-

lofoph. fubje&is una natura aliam in igne tenet, confcrvat& tuta-

tur i prout notum eft fuforibus & docimaflis, inprimis vero re-

rum naturalium magiflris: Ferrum argento& auro adhuc tenello

& fpirituali, ut vocant, in mineris fuis cum Cadmia, arfenico, anti-

moniove praedatore commixto,plurimum fubvenit & obftetri-

cem manum praebet, fi in igne furnorum in mineras exurendasconjiciatur Eodem modo jpfum ferrum, fi in chalybem mutaridebeat, nccomburatur,falvaturlapidibusaibis ad litrora maris in-

ventis: Nonnulli pulveribus metallicis liquefaciendis ne pereant

H 2 ni-

<So DISCUR.SUS XX.

nimio igne, fupcrinjiciunt vitri criftallini pulveres, aut fel vitri r

Huius vicePhilof fua Eudica utuntur, quam Moricnus dicit dic

quoq; fel vitri & in vitreis valis quaerendam : Calor enim ignis cor-

pus ipfumfdlina combuftioneconfumir: At Eudica ei apponitur,

ipfa corpora in terram mutata ab omni combuftionc curabit

:

Nam corpora poftquamfuas jamnon retinent animas, cito com-buruntur? Eiidica(fcex vitri) quidem bene omnibus corporibus

convenit: namea vivificat & aptat, & abomnicombuftionede-fendit: HxcMoridius Romanus. Hxc itaq; eft naturti, qua’ docet

aliam naturam contraigncm pugnare, eiq; afliicfieri,qua: cft ma-giftrainftitucnsdifcipulam, &fibcnc rcfpicias,qux cft regina regens fubje-

&am, & qux cft filia nobilitans matrem v Hic cft fervus ilic rubens,qui

matri fu* odorifer* matrimonio conjungitur, & ex illa generat parentibus

fuis longe nobiliorem progeniem ; Hic cft Pyrrhus Achillis filius S/ juvenis

rubri capillitii» aurei vcftimcnti, oculis nigris,pedibus albis: Hic cft eques

torquatus gladio &fcuto contra draconem armatus, ut cx faucibus ejus eri-

piatvirginem inviolatam AIbificam,Bcjam fcu Blancam cognomine : Hic eft

Hercules monftricida, quiHefionem Laomedontis filiam Ceto immani ex-

politam libr raviramonftro: Hic cftPcrlcus ille,qui Andromedam, Callio-

pes & Cephei, aEthiopum regis filiam a monftro marino, oftcnfo eapiteMe-

duf* defendit, & a vinculis crepiam in uxorem duxit : Hic cft, qui comparari

poteft cumantiquis ft.omanisillislibcratoribus& purgatoribusM. Curtio L+

Sc*.voU% Horatio Coclite, Afanlta Capttolwo , & his iimilibus ut urbem, vcluti

matrem, periculis eripiat. Eft enim ha:c nstur* ad perfedionem alicujus

operis tendentis ratio Si via, ut cx uno aliud, cx imperfefto pcrfe&ius dedu-

cat &cx potentia aftum faciat, necomnia in momento, fcd unum poft aliud,,

abfolvat: Ncchoclolum, fed Vicarium quoq; lui inprimis ftatuit, cui relin-

quit potcftatemvitf & necis,hoc eft, formandi aiia: Exempli gratia, in gene-

ratione hominis longo utpotedecem menliuni procefiu utitur, ubi primo cor,

juxta Ariftotdis mentem, fabricat, tanquam vicarium &pr£cipuum vilcus,

cor vero reliquadeinde membra ad nutritionem, vitam, IcnfusSc generativam

potentiam ncccflaria, delineat, efformat& perficit, iisq;vitam & fpiritus vi-

vificos impertit per lyftolem & diaftolcm,fi ve dilatationem Si comprelTionen*

arteriarum, quandiu a morbis& violentia non impediatur : Atq; fic unanjturaaliam docet, quod pro exemplo operis PhilofophicL

ceu dari/fimum , annotabis & fc-

queris. Fac

EMBLEMA XXI. De fecretu Natura, <$i

Fac cx mare &: foemina circulum, inde quadran-

gulum,hinc triangulum, fac circulum & ha-bebis lap. Philolophorum.

EPIGRAMMA XXI.

:

•

./ t

FOemina masqueuntisfiant tibi circulus* ex quoSurgaty habens aequumformaquadrata latus.

'Jiinc Trigonum ducas* omni quiparte rotundant

Jnjpbaramredeat: Tum Lapis ortus erit.

Si res tantatuaenonmoxucnit obuia menti ,

'Dogma Geometraefi capis, omnefcies%

Hi PLA~*L

tVlt

/>*\Digitirocf by Srfocwle

Ci DISCURSUS XXI.

Plato Philolophus ille celeberrimus menti humana: notitias,

qua: funt artium & (ciendarumomnium fundamenta,efle qua-fiinlculptas&imprcflas adu tradidit, quarum rememoratione &repetitioneomnes doctrinas capi & cognofci i quoquam pofle ,•

Quod ut prober, introducit puerum adhuc tenerum, rudem & lite-

ris incultum, cum quo ira interrogationes geometricas inftituir,

ut puer ad quaeftionesomnes rede rclponderc animadvertatur, &nolens vo^nsquefiveinfeius, in media tam arduae fcientix pene-

tralia pervenifle. Unde omnem dodrinam& dilciplinam non ab

initio dilci vel hauriri, (ed (altem recordatione in animum revocari

& revolvi a pueris (latuit,coi ludens ad magnum fuumannurn.quoante 48. millia annorum folarium eaedem perfonx, res & adiones,

ante coeli revolutionem, eodem modo,quonunc,extitifleabeo

dicebanr ur : Verum haec efle absque ullo veritatis fundamento (b -

mniisper(imilia,nemononintelligit. Efle nobis infitas quasdamfcinrillas notitiarum, merasq; potentias, in adumperufum & in-

ftitutionem reducendas,non negamus: fed eas efle tantas & tales,

ut artium &fciendarumabsque ullo pra-ccdentc cultu fint (cmi-

naria, inficias imus: Undcigitur fcientix & artes provenerunt, fi

homines non eas invenerint, an ex coelo vel a Diis gentium primi-

tus traditae fucrunr, quaerent alii? Refpondco, aliud eft dicere, fub

cineribus tegi prunas ardentes tanta copia, ut fi (altem, remotis ci-

neribus proferantur, fufficiat ad ciborum codionem aut calefa-

dionem frigidorum noftrorum artuum, aliud eft, affirmare faltem

(cintillas exiguas ibi later e, qua: antequam fint ufui ad codionemaut calcfadionem, induftria, arte& cura humani fovenda:, exco-

lendae& augenda: fint fuis fomitibus, alias facile exringui pofle, &in frigidos cineres totas redigi : Ultimum Ariftotclici, primumPlatonici aflernnt: At ultimo aftipulatur ratio & Experientia, pri-

mo faltem phantafiafcuimaginatio. Undcquxripoflcr,curPlato

fuxfcholxoftioinfcripferit,Geomcrrixrudemin id non admitti,

cum & puerulos eam adufcircaffirmarit ? An funt homines forte

pueris ineruditiores? Aut qux pueri Iciunt, an adultiorcs illa obli-

vioni

DISCURSUS XXI. 4vioni tradiderunt ? Id non opinandum erit

jquia videmus bruta

a natura edoda abhorrere & cavere pericula ab igne, aqua, cafu

prarcipiti& his (irailia, etiam recens in lucem edita, infantem nonfapere aut cavere talia, nifilaefum aut digito parum ufto ad flam-

mam candelar inftar pyrauftar, qua: alas adurit & decidit: cur api-

cula, mufea, culex in ignem fuo celerrimo volatu fe non praecipi-

tant, cum ab experientia non noverint periculum inde ipfis exori-

turum? Quia natura eas docuit, at non hominem recens natum.

Si Geometria adeo naturalis& facilis cft pueris, qui fit, quod ipfi Platoni qua.

dratura circuli non innotuerit, adeo ut Ari ftotelcs Platonis difcipuluscamfci-

bilem cfle, at necdum fcitam affirmant;Verum hanc Philofophis naturalibus

non incognitam fuifle apparet ex eo, quod circulum in quadrangulum conver-

ti jubeant, & hunc, per triangulum, iterum in circulum :pcr que m illi intelli-

gunt corpus fimpliciffimumabsqi angulis, uti per quadrangulum, quatuor E-

h menta, quafi dicant, fumendam cfle corpoream figuram limpliciorcm, quae

inveniri poflic.camq; in quatuor colores Elcmentalcs dividendam,& futurum

quadrangulum aequiiaterum. Quadrationem autem hanc efle phyficam ti

naturae convenientem,quilibet intelligit. Ex qua longe plus utilitatis ad

Rcmpub.ut&plus illuftrationis ad humanam mentem pervenit, quam ex illa

mathematica & mere theorica fcu a materia abftra&a. Illa ut addifeatur.

Geometram dc folidis corporibus agentem oponet inveftigarc, qua: figura-

rum folidarum, exempli gratia. Sphaerae & Cubi profunditas agnolcatur & ad

ufum feupraxin manualem transferatur : Si fphxrae capacitas fcu circumfe-

rentia fit pedum, quantum erit unumex cubi lateribus, ut capacitatem hu-

jusfoha'rxadequet,econtra,fi fphxra }z. menfuras capiat in tanta circumfe-

rentia, quantum erit latus unum cubi, ut tantundem capiat, aut refpiciendo

a menfuris, quarum capax cft fphaera vel cubus, ad pedes cujusq, circumferen-

tiz. Similiter volunt Philofophi quadrangulum in triangulum ducendumefTc, hoc cft, in corpus, fpiritum&animam, qux tria in trinis coloribus ante

rubedinem praeviis apparent, utpote corpus fcu terra in Saturni nigredine,

fpiritus in lunari albcdine.tanquam aqua, anima five aer in folari citrinitate.

Tum Triangulus pcrfc&us erit, fcd hic vici/fim in circulum mutari debet, hoceft, in rubedinem invariabilcm. Qua operatione foemina in mafculum con-

verfa&unum quid cum ipfo fada eft, & fenarius primus ex perfedis

numerus abfolutus per unum, duo, cum ad monadtm iterum re-

dierit, in quo quies& pax sr terna.

Pium-

64 EMBLEMA XXII. De feeretis Nature.

Plumbo habito candido fac opus mulierum, hocL *

cft, COQJJE.

EPIGRAMMA XXII.

Misquis amas facili multum prajlare latore

,

w Saturni infaciem {quae nigra)Jfarge nives :

€t dabitur tibi materies albisjimaplumbi ,

Pojl quod , foemineum nil niji rejlat opus.

Tum coque , ceu mulier, qua collocat ignibus ollas ,

Facfed ut in propriis Truta liquefeat aquis.

Quem

DISCURSUS XXII.

/^VUEMADMODiiM intriviisftatna: Mercuriales uni cumindi-

V /ceScinfcriptioneponi folenrad deducendum ancipites via-'

torei jii viam redam, fic quoque iPhilofophis fententiae quaedamacutae hinc inde ineorum libris & voluminibus allcgoricis& dubi-

is fparfimftatuuntur,utinveftigator ventaris iis admoneri poflit,

& in femitam veram quafimanu duci: Ex hifce haec cmblcmatica

inferiptio unaeft , cujushxc mens habetur,quod ex xre Philofo-

phico faciendum fitplumbum, ex plumbo ftannum, quod i Gcbrovocaturplumbum album, qui docet quoque, qua ratione Satur-

nus per lotionem cum Mercurio migret in Jovem ; Quapropter

huic indici, quamvis Battologo, fides adhibenda cft, fiquando bo-

ves Philofophicas prodat,quo loco vcrfcntur,dum montibus, in -

qui t.erranr,& erant fub montibus illis : Multi enim ,ut Arnoldus innovolumin.c.i.tcftatur,in montibus errantes haec animalia noncognofcunt: Venduntur autem paUm minimo precio : Infum-mis montibus etiam arftatc nonnunquam, nives obfcrvantur,ac

nubes lxpiffime, quibus tanquam Vapore & aqua plumbum ni-

grum abluitur& in candorem vertitur: In imis vero vallibus&fo-

dinisillorum criftalli cx g'adc congelati & indurati inveniuntur

unacum lapide fpcculari & talco ad albedinem& venuflatcm fa-

ciei commendaro, fi oleum inde fiat : Inprimis vero Mercurius

clarus & currens, qui bene praeparatus Saturni nxvos emendat,

eumquein folium Jovis evehit: Non aurem Saturnus & Jupiter •

de vulgaribus intclligi debent, quia vulgaria metalla nonintrantin

opus phyficum,fcddc longa prxparationc purgaris & phyficis fa-

&is : Saturnus omnium gentilium aut potius aureolorum pater

cft, & prima porta arcanorum : Cum hoc, inquit Rhafis in epift.

aperiuntur portxfcicnriarum: Huicfucccditfiihisjupitet,qui pa-

trem dc regno deturbavit & eviravit, ne fcilicet plures generaret

filios; Ex membro vero virili in mareprojc&o natacft Venus tae-

minarum pulcherrima : Ex Jove, qui eft plumbum candidum prae-

paratum,natifunt planctae reliqui, ut Mars cx Junone. Mercurius

cx Maja/Atlantis momisMauritaniae filia, Luna& Sol cxLatona:..

I qui

} » •'

<6 DISCURSUS XXII.

qui quatuor fola co&ionc fcu opere mulierum, in lucem prode-

unt: Pcrcoftionem vcr6maturatio,&crudiorum partiumdilpcr-

fiointelligitur,quxfitperVulcanuminPhilofophiaE vafis: None-nim arbitrandum cft, quod vulgaris (it coctio, quantum ad ope-

randi modum, (cd quoad finem cum ca convenit : Ut enim mulier

pifccs in aquis maturat, hoc cft, omni fupcrfiua humiditate ab illis

inaquas & aerem refoluta mollit, bullit& coquit, ficPhilofophus

luum fubjettum tra&ar, id in aqua propria, quae aceto acerrimo

fortiorcft,maccrando, colliquefacicndo, lolvendo, coagulando

& fixando in Hermetis vale, cujus jun&urx fint Ari&ilTime claufae,

ut decet, ne aqua exhalet, & id,quod in vale cft,comburat ut: Hoccft vas fupra vas& olla Philofophica, balucum laconicum, in quofenex fudat: Sunt, qui pilees, carabos, cancros vel pila recentia

bulliant in duplici olla, ita quod jam dicta fint in olla luperjori,&

aqua folam inferiori, fintq;oll£ una fupra aliam dilpofitx cum or.

bibus, ne vapor exeat: qua ratione folus vapor aqux afccndcns

penetrat contenta & maturat, facitque ea tenera & mollia longe

perfcftiiis, quafn fi in aqua bulliiftent. Hic eft Philofophorum

modus laudati (limus, quo id, quod durum cft, emolliant, quodcompa£him,diflblvant, quod denfum rarefaciant: Aer enim eft

feu vapor inlenfibilis, qui fruftus in arboribus maturat, coquitfic

perficit,non aqua cruda& frigida, quatenus talis : Aer quoque cft,

qui poma aurea in Helperidum hortis tingit & colorat : Nam, fi

bene confiderctur, ebullitio aqux, qua carnes crudae coquuntur

quoad fint cfui utiles, nihil aliud eft, quam aqux rarcfactio & in ae-

riumvaporem transmutatio,cum bullae fint aer intra aquam con-tentus, quae facile cvanefcunr, acre ex aquis in fuani fphxram

fc conferente , & aqua in centrum fuum #

. fubfidentc.

.* Jtr •

• fmr ^

' . Au-

/

EMBLEMA XXIII. De fecretu Nature.

Aurum pluit,dum nafcitur Pallas Rhodi& Sol

concumbit Veneri

REs ejl mira,fidem

Ejus, apud Rhodios quae celebratafuit.

Q^ulibus Aureolus, referunt,quod decidit imber »

'

Sol ubi erat Cypriaejuncius amore Dece

:

1Um quoque, cum Pallas cerebroJovi* excidit,durum

Vafefuo pluviaeJic cadat injlar aquae. *

I 2 . . Aurum

<S8 DISCURSUS XXIII.,% ’

Aurum aliquando in terras phiifle, nifiallegoriceintelligcre-

tur,inCaniacflct, affirmare: Non enim funt fluvii auriferi aut

fodinx minerarum aurearum in nubibus, ut ibi generatum dici

poflet,ncctamcxiguipondcriscftaurum, utcum vaporibus attra-

dumacftimetur. Sed tropus haecomnia admittit &cxcufat. Quinavere enim adu Pallas excerebro Jovis nata cft,& Sol adulterioVc-

ncri conjunda, tam vere &aurca pluvia cecidit ; non quali dubite-

mas, id utrumque £ccid.flc,fcd ut vulgarem & literalcm fenfum

allegorice didis tollamus. Si enim verba lequamur nuda hujus

Emblematis, nihil iis abfurdius,fi mentem, nil verius exiftit. Eft

autem Rhodos infula primo Opliiufa dida ob ferpentum multi-

tudinem, poft Rhodos a rolcris ibidem florentibus, deniq; & Co-loflicola d Coloflbfolis,quiibidemcxiftensintcr7.orbismiracu-

la numeratus fuit. Hinc antiqui Phifofophi, cum eorum materia

mercurialiscrudainftaricrpentisfchabcat,poftca vero prarparata

&coda Rofx purpureum affumat colorem, d Rhodo infula quas-

dam fimilitu lines fumpfcrunt : Eadem quoque caufa eft,cur ei au-

reum imbrem aflcripfcrint, cum Sol feu Apollo Veneri concum-beret: Hoc primitus tropice didum anftm prsebuit, curRhodii fu-

perbiores fidi, quia tanti Dii apud ipfos liberis operam dederint,

Solis quafl idolum ftupenda magnitudine & (umptu erexerint.

Euit enim , ut tradunt hiftorix, ille coloflus 70. cubitorum altitu-

dinis ita pofitus, ut naves cxpanlis velis inter crura ejus tendere

poflent : Digiti aequabant vulgares ftatuas & pauci pollicem am-plcdi potuerunt : Artifex fuit Chares Lyndius Lyflppt dilcipulus,dquo fadus eft annis duodecim: Poft quinquagefimum fextum an-

num terraemotu proftratus, etiam jacens fuit miraculo: Soldanus

AEgypti, cum Rhodum occuparet, ex are hujus ftatuae poo.camc-Jos onerafle fertur. Quod Sol eft inter planctas, inquit Philofo-

phus, id aurum eft inter metalla; atque hoc foli inprimis appro-

priaturob calorem,colore virtutem& cflentiam:Hinc aurea pluvia

dcbcturfolis generationi: cum parvi iolcsdVenere concipiuntur:

flabctenim Venus xofcum in facie colorem, qui & femini Solis in-

V i. .*'

i '1. fun-

FFTD I S CUR. SUS XXIII. — ^ rf9

fundatur, fobolcm hinc natam Rhodum revera efle oportet : Hiccftforrnofus.rolls fimilis, Philofophorura filius, qui omnium o-

culos dementem ad fc illicit & trahit, amoremque meretur, quonato non mirum cft fi miracula contingant: Ipfecnim in omnibusfuis fadlismiracolofus futurus eft, & auream pluviam excitaturus:

Hic cft frater Augiae Solis filii, qui boves ex patrimonio habuit,

quorum fimetum Hercules uno die expurgavit: Eft &i£et* fra-

ter, qui vellus aureum pofledit ab Jafonc ocoupatum. De Pallade

ex Jovis cerebro prodeunte absque matre,referunt,quod apudTri-tonem amnem edita fit, ideoq; Tritonia di&a : Sapientiae prarfeda

Dea fingitur, quae ex cerebro nata, ubi lapiendae firdes, non imme-ritodicitur: Hujus quoqj natalem aurea pluvia decoravit Rhodi,ut in memoria hominum remaneret, quando in hanc lucem ve-

nerit. In publico gaudio feu fefto,utpotc, Regis coronatione vel

etiam regiae haeredis nativitate aurei nummi aliquando projiciun-

tur in vulgus tanquam aurea pluvia: Sic in Palladis exortu eademcontigit: Eft enim Pallas, lapientia feu fophia, quae faniratem in

dextra & divitias in finiftrageftat,hominumque faluti & commo-disprofpicit: Huic Perfcus caput Medufiefaxificum,fcrpcntinis &vipereis capillis horrendum attulit, quo ipfa ula cft in clypco ad-

verfushoftcsfuos,incultos&rudespopulos,cosin laxa commu-tando. Et revera fapientia feu Philofophia naturalis incredulos

ill os ofores& invidos reddit ftupidos & fenfus intcjlettusque va-

cuos perillud ipfum, ex quo Chryfaor natus eft, qui Geryonisan-te didii Tricorporis patcrfuit,hoc cft, fanguinem Gorgoneum

lapidificantem, qui nihil aliud eft,qudm Trneluta lapi-a:.

Regem

•s»*»

> EMBLEMA XXIV,T)e fecretis Naturt.

Regem lupus voravit,& vite crematus reddidit.

El luKAMMA XXIV.

MUlti^orum captare lupum tibi cura fit,itti

'Projiciens Regii corpus, ut inglufiem

Jioc domtt, hunc dijpone rogo, Vulcanus ubi ignem

Sxicet , in cineres belua quo redeat.

}Uud agas iterum atque iterum ,fic morte rejurget

Rex^Leonino corde fuperlus erit.

tU.

Quan*

DISCURSUS XXI

V

v fi

Quanta fit lupi fames& voracitas, vulgo notum eft : ubienimalimenta defint, in fuma fame vefeitur terra

j qua quoq; ven-

trem explere traditur, fimagna armenta aggreffurus lit, ut illa quafi

farcina fa&us oncrofior,non tam facile excutiatur,fcd rcfiftat for-

tius. Cum caulas intraverit, non folum interficit, quod fatis eft adventrem, fcd& totum gregem paflim jugulat prae aviditate. Sacer

eft Apollini& Latonae, qui ei parienti aftiterit. Nec enim absq* lu-

pi praefentia Latona parere potuiflet. Unde non immerito Apol-lini, cujus natalitium celebravit, lupus acceptus creditur: Ad haec

quia oculi ei nodtu fplendcnt& lucem jaculantur. Huic igitur in-

genti fame obfeflb Regium corpus exanime projicitur, non idc6,

ut totum conlumatdc in nihilum redigat, fcd ut vitam & vires ei

reftituat propria fua morte. Eft enim nefcio quid virtutis amaro -

riaein lupi cauda, quod regi femimortuo infunditur, unde omnibuspergratus eft hominibus fenitatem & formam priftinam recupe-

rans. Hyrcani non ad alium ufum nutriebant canes, qudm ut iis vi-

ta fundtos objicerent vorandos, ut Cicero tradit: Sic & Mafiage-tae ex morbo mortuos canibus dant in pra:dam: Philofophi veroRegem lupo : Nec vero Sabaeorum mos placuit , dcfunftorumcorpora,eodem modo, quo ftercus ducere,qu i& reges rejiciebant

inter fterquilinia,nccTroglodytarum, qui mortui cervicem pedi-

bus alligabant& raptim cum jocis & rifu efferebant, nullaqj loci

ratione habita, terrae mandabant: At Magorum inftitutum fcqui

in hoc maluerunt, qui non humabant corpora fuorum, nifi prius a

feris laniata: Aut Indorum, qui fe vivos cremari jufTerunt, coro-natos deorum laudes concinentes,ne fenc&us pra;veniret : Verumomnibus illis ultimum fetum hunc morem impofuit absque ulla

refurreftionis fpe aut vitae innovatione : Longe aliter apud Philo-

foph. difpofitum eft : Illi enim certiflime noverunt, ex rege mortuoi lupo devorato, vivum,fortem &juvenem appariturum, Iupumqjejus vice igne crematum iri : Eft namque lupus facile interimen-

dus, fi ventrem ita oneririt.Rex vero licet mortuus, tamen Mar-tiali vel Cygnca vi pollet, ut vulnerari nec abfumi polfit. Atubi

venan-

fjt DISCURSUS XXTKvenandas erit hic lupus, & unde Rex accipiendus ? Rcfpondent

Philofophi ,quod in montibus & vallibus pallim lupus erret, ue

pridam captet, qui ex antris fuis extrahendus& ad ufum fervan-

dus erit: Rex vero ab oriente veniens diuturni itineris faftidio fa-

tigatus tandem occumbit: cui moerorquoque mortem accelerat,

quia vidcar,quodapud exteros in nullo fit honore,parviq; xftimetui

ita ut proptet paucos aureos in lerviturem varneat: Oportet au-

tem, ut lupus ex frigidiori rcgioncaccipiatur: Nam fxviores funt,

qui frigida nafcuntur plaga, quam in Africa aut itgypto, propter

majorem famem i frigore externo fubortam: Rex hinc devoratus

leonino revivit pcftorc;qui deinde omnes feras domare poteft : Et quam-

vis fitafpcdtu viliiTunus inter fex fuos fratres, utpote pmnium junior, tamen

poft multastribulationcs&mifcrias ad regnum potentillimum tandem perve-

niet : Inde Gratianus apud Rofarium j In Alchmymia inquit , eflquoiL

dam corpus nobile,quodmovetur de dominoad dominum , in cujusprin-

cipio erit mi/eriacum aceto}fedinfinegaudium cum Uticia. EtManus

ibidem : Vna resex omnibus eligenda,qua efl lividi coloris , habens

Jfeciemmetallicam lympidam& liquidam,& efl res calida& humida

aquofa& adufliva,& efl oleumvh um& tintturaviva, lapis minera-

lis & aqua vita miraefficicacia. Regibus extra fuorum regnorum fines

peregrinari, non femper tutum eft; fi enim agnofeantur, latere cupientes,

ab aaverfariis pro proditoribus habentur & incarccrantur ; fi agniti proce-

dant absq, exercitu, eodem modo periclitantur: Ita& huic regi Indico accidit*

aut non morte praevento accidiffct. Haec eft prima fublimatio, lotio, & no-

bilitatio, qua Pnilof. utuntur, ut fecunda &r tertia eo felicius fiant : Nec enim

illae absq; nac ullius funt momenti, rege pufiilanimo, (omnolento& aegro ad-

hucexiftcnte. Nam oporteteum a libi fubje&is ccnfum& tributum exige-

re primo, unde fibiveftes& alia nccefiaria comparet,& poft fat dives erit, ut

omnibus fubditis nova vcftimenta, quoties voluerit, impartiri polfit: Magna

enim plerumque cx parvis initiis orta deinde parva fubveherc poliunt, vel e-

tjam magna fuppriincre, fi velint. Exemplo fint civitates ab initio parv«,

quae poft magnisregibus imperarunt,& cx pagis oppida (paciofa po-

puloiaque fecerunt.

• Draco

4EMBLEMA XXV. De fieretisNaturt. j

Draco non moritur, nifi cum fratre 8cfororefiia

interficiatur, qui funt Sol& Luna.

EXiguee efl non artis

Funere , ne ferpat mox redivivus

*.Frater & ipfa fororjunSlijtmul illius ora6

Tujlefremunt , nec resfert aliena necem.

"Phoebus ei frater»foror efi at Cynthia } Python

illa, afl Orion hac cecidere manu.

K

74 DISCURSUS XXV.

IN occupatione aurei vcllerisDraco omnium primo interimen-

duscrat,quilaborcummultistcntatuscfletfruftni,aDraconelu..

perati& veneno exitiali necati fuerunt : Caufafuit,quianonfatis

mimiti erant adverfus draconis virus, nec inftrufti, quo aftu ille in-

terficiendus foret:Jafon vero (medicus) nulla remediorum genera,

neglexit, quorum diverfa k Medea (mentis confilio) atque inter

hac Solis& Lunae imagines recepit, quibus ufusfclicitcr vi&oriamcum br2bc'}oMoccft,/4ureoFe/kre adeptus eft. DracoitaqucdSolc

& Luna feu imaginibus eorum e medio fublatus fuit,quod Philofi

paffim inculcant : Sic enim Rofarii author ex aliis habet : Hermes i

Draco non moritur , nifi cum fratre & fororc fua interficiatur , nonperunum folum,fed perambos fimul,fc.pcrSolcm & Lunam. Phi-

lofoph. Mercurius nunquam moritur, nifi cum fua fororc interfi-

ciatur, i.c. cum Luna vel Sole illum congclere oportet.Nota,quodDraco eft argentum vivum exrra&um i corporibus, habens in fe

corpus, animam &fpiritum,fupcrquo dicit: Draco non moritur,

nifi cum fratre fuo &fororc fua, id eft, Sole& Luna, id eft, fulphure

cxtra&o , habente in fi: naturam humiditatis& frigiditJtis ratione

Lunae j cum illis draco moritur , id eft , argentum vivum ab eisdem

corporibus extn&um a primordio,quae eft aqua permancnsPhilo-

foph. qux fit poft putrefactionem, & poftleparationcmekmcn-torum,& aqua illa alio nomine dicitur,aqua foetida. Ha*c ille: Cuireliqui omnes confentiunt,ncfingulorum authoriratem adducere

opus fit. Draconem in Apollinis templo EpVrotac venerati fiint obinterfe&um Pythonem : Draconi bellum & odium genuinum eft

cum Elephante, cujus oculos & jugulum pctit,donechumi conci-

dens Elephas fimul & draconem mole corporis occidit , unde (an-

guis draconfc in noftras oras advehitur: Oculos habet dracoaefti-

marione gemarum;Aciem habet peracutam & clariftimam junde

& (ervandis thefaurisplcntmqucadhibituscft, ut pomis Hcfperi-

dum,& ut dichim, aureo velleri apud Colchos:Antiqui itlculapio

quoque, ut hicroglyphicum adjunxerunt: Sed dracones Ckymicifuis operibus appropriant,non quidem reipfa,fcd allegoria;Mcrcu-

D^SCUR-SUS XXV.ci-

rium enim draco femper denotat ,five ille fit fixus. five volatilis: Hinc Mereo»

rius duplici ferpente vifendusin caduceo connexis, ( tum draco fit ingens ferw.

pens)& Saturnus cum uno,qui caudam devorct.vduti&Janus : A fculapio A-pollinis filio, medicinae inventori (Medicina: Phdofoph.) ferpens dicatur, in

qua forma ex Epidauro Romam advectus creditur , ibiq; femper cultus ob pe-

ltifera: luis cclTationcm ab eo,ut putabatur, caufatam : Eli autem draco Philof.

femper vigilantiflitnus & vivus,nec facile vulnerandus, tuinpropter cutis den-

fitatem,tuin dentium, venenique, quibus armatus ell,acritudincm : Etfi enimvulgares dracones veneni expertes dicantur ,hic tamen eo non caret, nili caute

tradctur.in obvium quemvis emittendo : Per vim itaque raro fuperari poterit,

nifi & altutia accedat confanguineorum : Nam vere Poeta dixit, Tutafre-

quensque via eft per amici fallere nomen, qua: alibi aliisque in negotiis, nonliic,Tuta frequensque licet fit via,crimen habet.Girculatores&agyrtx dicun-

tur vermes ex pueris expellere enecatos aliorum fimilium vermium pulvere,

hoc c(t , fratres cum fratribus,& fororibusita hic draco enecandus cum fratre

ic forore fimul , hoc eft, curo Sole&Luna :Unde apparet,& draconem efie ex

planetarum numero, videlicet» ut jam ex Rolario patuit , Mercurium extra-

dum a corporibus Draconem. Herode apudjudzos regnante,amafTe puellam

nobilem Sc pulchram, cique in ledo accubuifle, funt ex Grarcis qui tradant , Sc

alium a Tiberio Imperatore in oble&amentis habitum,quem cx conluctudi-

ne manu fua cibare lolitus fit : Ita& Philbfoph.draco, fi rite tradctur,fzvitiam

deponit, & fit homini amicus, licet infeftus fit, fi aliter. Xanthus hiftoriarum

author apud Plinium tcftis eft, occifum draconis catulum revocatum ad vitam

a parente herba,quam Balin nominat

:quod tamen potius adallegoriam Phi-

lofoph. quam hittoriam veram refero , fiquidein in chymicis folis draconi

mortuo redditur vita,& vivo mors per altcrnasvices:Veriimquxratquis,un-

dc & quomodo draco captandus crit?RcfpondcntPhilofoph. perverluin bre-

viflimc.Dant Rcbis monres,draconcs,tcrraque,fontes:Dccaptationc vero vi-

deatur Tacitus, quanta cura & induftriSinvigilarintquamplurimiut ingen-

tem draconem , m Africa obfervatum caperent , & ad ImpcratorcmTibc-

rium adducerent, nempe intra lapides iter draconis folitum, feptum&fen-

fim in anguftiascoardatura,ubi retibus& vinculis inclufus,fuftibus Scverbe»

cibus tandem domitus, & ut onus inultorum plauftcorum in navem,qua Romam portatus eft.

EMBLEMA XXVI. Defieretis Naturi.

Sapientias humanas fruftusLignum vita: eft.

EPIGRAMMA XXVI.

MAjor in humanis non efi Japientia rebus ,

6)uam qua divitia vitaque fana venit.

Dextra falubre tenetJpacioJi temporis aevum.

Illius at cumulos laeva recondit opum.

Si quis ad hanc ratione manuque accejferit , iUi

Vitafrufhts in hac arboris injlar erit.

DISCURSUS xxvr. 77

PRardar 'kcTuH\us hominis differentiam cflentialcm, qua ^reli-

quorum animalium genere differt , dcfcripfitin huncmodum :

Ut avis ad volatum ,equus ad curfum,fichomo ad ratiocinandum

natus eft: Quemadmodum enim leones, urfi& tygrides in feritate,

elephantes,& tauy in robore corporis,aquilas, falcones&accipitrcs

in prieda volucrum & pernicitate alarum fefe exercent &oftcn-

tantjita homo in ratione,difc^iriu mentis& intcllcCtu illis& exteris

omnibus antccdlit:Unde non eft tanta feritas,vis corporea,celeri-

tas aut ejusmodi quid in beluis,quod non una ratione mitigari,do*

mari& anteverti poilit : Eft enim ratio non quid humanum, aut ex

humo ortum, fed ut Poeta inquit, divinas particula aurae, coelitiis

corpori humano miflac: Vocaturautem aliquando memoria , ali-

quando vis intellectualis ,cui fi ufus five experientia accedat, nafei-

turindcfapienria,qute pretiofiflima homini exiftit: llfusenim ut

pater,& ratio feu memoria,ut mater, tam gcncrofae prolis traditur:

Hinc illud vulgare : Ufus megenuit , mater vero peperit memoria.

Verum quasritur qua: vera fit lapientia & hominis inquifitionedig-

nilTima , ciim infinitae fint opiniones de ea,quolibet ad fuas imagi-

nationcsillam transferente ?Rcfpondcndum,fapientiam (in divi-

nis ad animxfalutem fpectantibusfcmperexcipicdo) in humanis

,

non effcfophifticas argutias, non oratorios& phaleratos Termo-

nes,nen poeticos verfuumfonores,noncriticasgrammaticorum

fubtilirates,non per fas& nefas,per dolos& perjuria,per deceptio-

nes & mendacia,per immifcricordiam & pauperum fudorem

nummos& opes coacervandi aftutiam , fed nccquicquam aliud

,

nifi veram Chymia: cognitionem , cum pr«i, humano generi uti-

Jiftima,conjun£tam:Haeccftfapicnria om* us fupcreminens,quae

dextra adOricntem.finiftra ad occafum penetrat,totamquc terram

amplectitur: Defapientiavcro.SW/?«7*#in lib.fapicntixdifcrctedtf-

fcrit:Sic enim .g.\%.Qu^ognatiejusfuntaternampermanentiam sq.la.it!

habent,dr qui amici ejus,fineeram voluptatem,& quidiligenter eam in -

s"*~* *' *'

quiret ,magnumgaudium capiet : Namnullum efi taedium verfari cum

fiipientia,necfafiidiumjlli adefieJedUtitia &gaudium:Etquamvu vi~

JC 3 num *

V

Dkjitizotf b /

7*DISCURSUS XXVL

gtf".,.. num& mufica quoque latificent cor hoministamenfapientia hisjucun-

/!TTi i

i j

^ior eft •’ Eft enim arbor vita omnibus qui apprehendunt eam& beati

fr.w tu- funt,qui fervanteam:Labiani9 vocat eam alimentum animx:Sapientes

slrZ.n.t*. vero honorabuntur,& quifapientiam inprecio habebit,illepereamex

-

*ffaltabitur& honore afficietur : Sapientia enimfiliosfitblevat,& quifir-

sZ miter ei adharetfruetur honore. Immortale quoquenomenex eaprove -

cciL 7 . >o* ^ apU({pofleros : Ipft potentior efl rebus omnibus ,&fapientem magis

confortat quam decempotentes,qui in civitatefunt. Ad hanc quoque

’ Bvuih.vt*. mundanam fapientiam applicari poreft, quod i Baruch Prophetas*f.ss.n.

j|cjtur .

Q',fie itaque veramfipientiam ,& experiaris quisJit ille

,qui

vitamlongam ,opesgaudium&pacemlargiatur. YLt Sapientia c.9.^.17.

affirmatur,quod fapientia fit arcanum confilium in cognitione Dei:

sT?.!*.Sapientia omnia confert , & infinita divitiaproveniunt ex laborema-

nuumejus:lmd cunila bona ab illaprocedunt,& magna divitia& opes

funt in manibus ejus ,& quiei adjungitur ,cum honore ab ea attollitur:

Et Sirach c.i.v.26. Jn thefurisfapientia intelleblus&fitintiarelifio-

fitas , & alibi vocateam difiplinamfinfius , aut doblrinam intelleblus :

De hac Murtinus Philofbphus:Hacenimfcientia efl,inquit,qua Domi-

numfuum abflrahit ab hujus mundi mifria & adfientiam bonorum

futurorum reducit. Quod autem fitdonum Dei ,idcm teftaturhis

verbis : Confert enim Deus hancdivinam&puramfcientiamfuisfide-libus &frvis

,filicet quibus eama primava rerum natura conferre

difjofuit fisa mirabilifortitudine:Et mox.Nam hacres nihilnifidonumDei altiffimipotefl,quiprout vult ,& etiamcui vult exfisisfrvis&fi-

delibus illudcommittit& monflrat:Decetigitur omnipotenti Deo tffe in

omnibus humiles& omtmsofubjeElos. Et p oft.:Scire etiam tibiconvenit,

6 Rex, quodhoc magifinium nihilaliudefl ,nifiarcanum&fcretum

fcretorum Dei alti(fimi& magni : lpfi enim hocfcretum fisis Prophe-

tis commendavit,quorum filicet animas in fiso paradifb collocavit.

Lignum vero vitx dicitur, non quodfalutciryjtcrnamin fchabcat,fcd adeam

• quafiviammonftrct, & fruSus huic vitx utircs portet, quibus harc carere ne-

quit, ut funt fanitas,bona fortunx& animi Absquehisenimhomo vclvivens

mortuus eft, brutoque non abfimilis, ctiamfi externi cum,qui* efle deberet& non eft potiore fui parte,

. rcprxfentet. Qui

EMBLEMA XXVIL Defecretu Naturi, jf

Qui Rofarium intrare conatur Philofophicum *

absque clave, aflimilatur hominiambulare vo-

lenti absque pedibus.

-TL A XVII.

LUxuriat Sophia diverfo flore Rosetum,Semper at efifirmisjanua elatifa feris

:

Unica cui clavis res vilis habetur in orbe. >

“Jfacfine, tu carpes , cruribus absque •viam

.

ParnaJJi in vanum conaris ad ardua, qui vix

In plano valeas teJlabilire folo.

' w

Digitized by G%»ogJc

DISCURSUS XXVII. Si

nali revedi inveniet fi figna bene numerare &difccrncrefciat, 5c

lorum pcfluli in meridionali: Quibus occupatis, facile erit aperire

oftium & intrare. In ipfo vero introitu Vcnerem cum fuo amafioAdonide videbit; Illa enim fanguine fuo albas rofas tinxit purpu-reas: Ibidem & draco animadvertitur, quemadmodum in hortis

Hcfperiis,quirofis cuftodicndis invigilat. Rofarum odor alliis ap-

plantatis intendi dicitur, idque propter gradum caliditatis excel-

lentem,qui alliis adeft,unde venenis frigidis refiftit.Egent enim ro-

fx calore folis & terrae, antequam colorem & odorem graiifll-

mum oculis & naribus acquirant: Adhaecrofas rubras fumusful*

phuris communis,qua parte attingit , albefacir,econtra Ipiritus vi-

trioli feu aqua fortis colore rubeo faturato reficit, qui perdurat.

Sulphur enimcommune fulphuri philofbphico adverfatur,quan -

vis illud dcftruerc nequeat,aqua vero folutiva amicatur &colorcmilli confervat: Rofa Veneri dicata eftobvcnuftatcm, quacaetetos

flosculosanteccllit:Ipfaenimvirgoeft, quam natura armavit,neabsque vindicta violaretur impune: Viola: inermes funt& pcdbusobteruntur ; Rofx intra fpinas abdita: capillos flavos habent inte-

rius& veftem viridem exterius : Nemo has nifi fapiens carpet 5c i

fpinis feparabit, fi fecus, aculeum fentict in digitis: Sicnullusnifi

cautiflimus Philofophorum flores decerpet , nifi apiculas & acicu-

las in alveariis;& fel in meile experiri velit. Plurimi Rofarium ma-nibus praedatoriis clam ingreffi funt,fed nil praeterdolorem ihdc

retulcrunt,hoceft,oleum& operam perdiderunt. W\nz Bacujjerin

turba : Librienim nojiri, inquit ,

magnam injuriam videntur inferre

his,qui(olummodofimel,bu velter/cripta no/lra legunt,cum intellettu

,

omnique eorum/ludiofru/lrati ,etiam {quodpefjimume/l) opes

, labo-

res er tempus,/i quod in hac arte infumpferunt , amittunt. Et

paulo pofi: Dum enim quisputatfefecijje,mundum habere,nihil

in manibusfuis inveniet.

ti EMBLEMA XXVIII. De fieretis Nststrs.

Rex balneaturin Laconico fedens, atraque bile

liberatur a Pharut.

EPIGRAMMA XXVIII.

REx 'Dnencch (cviridis cuifulgent arma Leonis)

Hile tumens rigidis moribus ufus erat*

7iinc Pharut ad fefe medicum vocat , iUe falutem

Spondet , dSP aerias fonte minijlrat aquas

:

His larvat & relavat, vitreo fub fornice , donec

7\pre madenti omnis bilis abaQafuit.

DISCURSUS XXVIIL S$

UT tres funt in homine concodiones, prima in ventriculo, fc-

cundaincpate , tertia in venis, ita& totidem funt univerfales

excrementorum evacuationes,quae illiscorrdpondcant

,earumq;

fuperfluitates quotidie evehant , nempe prima per alvum,quae

primae concodioni propria cft, altera per urinam, quae fecundae,

tertia per cxfpirationem ex poris totius corporis , fcu per fudorem,

qua: tertie convcnit:In priori chylus,in fequentichymus,in ultima

ros ieu rorida fubftantia elaboratur, & lingulis partibus corporis

apponitur: Primaeexcrcta fcu foeces funt craflx, biliofae & pingues,

qua: perinteftina in pofticam evehuntur;& Ii quando fiftantur, per

purgantia feu alvum ducentia leniter, mediocriter aut fortiter eji-

ciuntur-,Secundae excrementa funt liquida,tenuiora,bil iofa& lalla,

qua: ex venis per renes& veficam , tanquam aqua: dudus , educun-

tur, & horum hypoftalis urina: index eft : Tertii fuperfluitates funt

adhuc magis renues, ideoque ex tenuiflimis poris per feexfpirant

plerumque , aut una cum fero humorum evehuntur,ur fudor : Hac

fiidonficis,utantecedentesdiureticis,adjuvantur:Adultimashas-

cc foeces evacuandas antiqui Graeci & Romani fuere valde follici-

ti : Hinc enim tot ludorum & exercitiorum genera ipfis ufurpata

funt ,utpote fridio omniu membroru matutina, inundio cfi oleo,

&luda,pugiluars,curfus ccrtamcn,pila: palmaris,reticularis Lema-

ni lufus, quotidiana lotio &balncatio in fluviis vel balneis artifi-

ciofis, ad quorum commoditatem tor magnifica aedificia Romaeextruda fuerunt, ut nobis ea magis admirari,quam imirari fit pofli-

bilc : Exemplo fint thermx Diocletiani,qux magna ex parte adhuc

funt reliqui,& Archangclis.nifi fallor,inferiptx,quam alta.Iiipcr-

ba & fplcndida fint opera. Eidem fete, qui antea didi , funt con-

codionum fpccies in metallurgia: Prima enim fuo modo fit in ma -

gno anno,hoc cft,revolutione fupremi fphiri,fccunda in revolu-

tione infimi fphirx, tertia in medii: Verum Philofophiuthas cx-

crementitiarum fuperfluitatum laburras commodius per artis mi-

niftermm educant, inveniunt quoque varias vias, ut ablu-

tiones,purgationes , balneationes & laconica

,quibus id prx-

L 2 ftite-

, r•

•••|

" * 4

84 DISCURSUS XXVIII.

ftitcrunt in Philotophix opere, quod medici in humano corporer

DucncchitaquciPharutinLaconicumintroducitur,utibifudct

,

& tenixconco&ionisfoeccspcrporos excernat: Eft autem hujus

regis affc&us melancholicus fcu Jtrabilarius, undeomnibusaliis

principibus inminori authoritate& pretio eft habitus ,dum Satur-

ni morofitate &Martis cholera fcu iracundia fuerit taxatusdple igi-

tur aut mori aut curari voluit, fi id po(Tibilcfit:Unusexrncdicis in-

ventus,qui hanc fibi provinciam impolitam fufcepir,precibus pre-

miisqueadduttus.-EftqueharcallegoriaperfrcqucnsinfcriptisPhi-

lofoph.utpote Bcrnhardi, A Iani,traftatulo dcDuencch& inumc-ris aliis,ideo circum ftantias alias ex iis petendas non adjicimus: Sa-

tis fit hic obfervafife , cujus coctionis excrementum per balncatio-

nem educatur: In hoc enim totius rei cardo verfatur: Solet autemin thermis feu balneis calidis calor incorporeconclufusad cutis

fupcrficicm una cum fimguine revocari,unde color venuftus faciei

&coti corpori conciliatur;qui fiadfucrir, fignum crir,quod mclao*cholica nigredo, quas cutim inficit, evacuari fcnfim poflir,omnes-

que humores corrigi, ut optimus & rofcus poft generetur fa nguis

:

Nccdfarium eft, ur totum temperamentum ejus corporis emen-detur, quod bono fanguini reclamat, crtque frigidum & ficcum,

cum ille ccontra fit calidus&humidus,quodan fieri poflit,medicoprognofticis pracftirc& praedicere convenit. Sunt alicj uando inventioni Cer-donem pro magno principeautregis filio acceperunt, at tandem qualis foret

origine & educatione, ex certis fignis perceperunt: Hoc ne contingat artifici

cavendum, nempe ut veram regis fobolem inprimis eligat, quzctiamfi aureo

ocnatu non fitfplendidus, atami&udefpc<fto&vili, necnon colore Iivido&

melancholico, neproptareaeam rejiciat, aut alium ejus vice captet» Si enimoptim^lavctur, mox regia ejusindolcsapparcbit,velutiinCyro,Paride, Ro-mulo,apud ruricolas educatis. Animadvertendum vero cft,ut balneum fit La-conicum, hoc efi, vaporofum & fudoriferum , ne aqua ejus carnem teneramadurat, aut poros obftruat , unde plus nocumenti, quam emolumenti contin-

Scrct.nec efferius ejus curaretur: De vcftibus regiis poft balneationem illi in-

uendis nemo fit follicitusjFilia enim regis Alc inoi.ut olim UlyfTi naufrago 8c

nudo,vcftespribuit, fit erit qui ipfipreciofiiTimas mittet,ut filius Solis

merito agnofei pofiir.

•

t Ut

*i,'

r '

DigitizfetJ by Gopglc

*

fe M B L E M A XXIX. De ferretis Natur*.

Ut Salamandra vivit igne fic lapis.

D Egit in ardenti Salamandra potentior igne.

,

Nec Vulcanetuas ajhmat illa minas :

Sic quoque nonflammarum incendiafeua recu/at,

cfui fuit afiiduo natu* in igne Lapis.

lUa rigens <xjlu* extinguit y liberaque exit

,

%At calet hic 9Jimilis quem calor indejuvat.

hs

%6 DISCURSUS XXIX.

DUo funt Elementa , in quibus animalia degunt , aqua& aer , Se totidem in

quibus nihil animatum fupcrdfcpoteft, terra & ignis. Ut enim illa

funt medix , Se temperatz complexionis io primis & fecundis qualitatibus,

fic hxc funt extremz j aut corpora nimis cralfa , aut fubtilia , ita ut cralfi-

tics alia corpora non admittat, fubtilius admittat quidem , led penetret &adurat

:Quod vero in cellis , & fodinis fubterraneis vivant homines , id

ratione aeris contingit cbusquedefcendentis,& ea loca, ne fint vacua, fup-

plentis: Athicde unoquoque Elemento per fcloquiirur:In aqua pifces incre-

dibili numero , varietate& fzeunditate vivunt,iino animalium omnium ma-xima-, In aere homines, quadrupedes, volucres, vermes,& infc6ra:Quic-

quid de fpiritibus oberrantibus in terrz abditis dicitur, aliud eft, nec enim

(unt animalia. Inignevcr&foiamSalamandravivereajunt-£ftaut.Salamandra

vermis repens non abfimilis lacerte. fcd tardiori incelfu,grandiori capite&alio

colore,qualem mc vidiffe memini in Alpibus feu jugo Splugx.poft tonitrua Sc

imbres ex cavernis,faxoru progreflam,inquevia morantem,admonente quo-

dam cjuslociruricola, quod vocaretur fili >J)?0ldt): Habebat autem ci rea fele

lentam & vifeofam humiditatem, qui ignes libere pervadit absque noxa**-

Sed Philofoph. Salamandra longe alia eft.quamvis huic alTimiletur. Illaenim

in igne nalcitur , hxc nequaquam , led fi incidat in ignem fua copiofa Se

ftimma frigiditate ac humiditate non ftatim comburitur, quin libere per-

meareflammam poffit: Illa cft calida &licca, hxc frigida Schumida: Quod-

libet enim materni uteri naturam refert, feu locum & patriam imitatur: Ignis

nil nili calidum Si (iccum producit , tanquam libi limile , & ccontra humidx Sc

frigidx cautium cavcrnx, imbribus repletx, hunc vermem , frigidum& humi-

dum mittunt. Illa fimilitudine naturx igni gaudet , hxc contrarietate extin-

guit eum aut ejus vim aliquandiu a fe repellit. Ajuut ex furnis xrariis Cypri

pyrauftam in igne genitam evolare : At nemo hoc verum, nili per allegoriam,

crediderit : Ignis enim animalium quorumcumque corporadcftruit& cor-

rumpit , li continuetur, cum& terram adurat in vitrum, & ligna folidiora in

cineres , exteraque omnia compolita ,paucis exceptis, utpotc mercurialibus,

qux vel tota manent, vel tota avolant cx igne,nulla partium feparatione in iis

fa&a. Vulcanus carnifex cft rigidilTimus, qui omnia mixta ex Elementis in

examen fuum vocat &: judicium,exemptisab ejus foro nonnullistanquam na-

turx imperatricis privilegiis &induliis: Inbxcperfe, nifi alios fibi adjungat

Arcopagitas , nil juris obtinet , funteme Salamandrx prx ejus violentia,quam

non extimefeunt.Avicenna in porta diverfa corporum tcmperamcntacnumc-

rat, qux omnia funt inxquata, ideoque corruptibilia igne, aliisque injurus:

Sed unum optimi xquatum tradit,quod tantum habet calidi >

quantum

fri-

DISCURSUS XXIX. Srfrigidi , tantum ficci, quantum humidi , non ad pondus fed juftitiam» ut me-dici vocant

} & hoc eft illud quod magis eft patiens,quam agcnsjln quo fi ignis

aquam fibi advcrfamrcfolvere in aerem fibi familiarem nititur, terra hancrc-folutioncm non admittit, quia aqu* incorporata eft : Et ignis internus con-pofiti hanc terrat fententiam fuffragio comprobat

,quia terrae intimus eftani-

cus. Ceflat itaque judicium Vulcani, qui alio adhuc diverticulo utitur.dimterram tentat in cineres comburere , ut folet j at aqua illi adhaerens contra lx-ceptiones adfert

,quae feterr* unitam oftendit,ac fibi aerem , ternr veroabal-

tcro latere ignem; Ergo qui velit terram incinerare, incineret & reliqua de-menta: Atque fic Vulcanus eJufus judicium fuum fufpcndit.nerifuifitoitmi-

bus. Hoc corpus eftSalamandr* veri/fimx fimile, inquo Elementa bil.n-ce virtutum aequata funt : De coRofarius exGebro: Itent, inquit, Phtlt/b-

fhu4 ifle vult tfiam fubjtamiam Mercurii mortificatam;fed naturaliter Mer-

curius illius eft in illo venerabiit lapide, ut omnibus eftmamfefium : Ergo&c.Item ifte Phtlofiophus vult tfiam fubftantiam Mercurii ejfe fixam , ut°paiet

,

quia ingenia fixandi docet cum cautelis multis & ingeniis, fed quis dulsrer

fubfianttam t/hus lapidis preciofi efe fixifimam I certe nullus qui cogncfateunt. Ex quibus patet, quod ad Salamandrae naturam per fixationem la-pis redigendus fit ; hoc eft, ad fummam fixitatem

,qu* ignem non decli-

net aut renuat. NecenimSaiamandra efiepoteft, antequam ignem tolerarepatientiflima didicerit, quod longa temporis mora fieri neceffum eft. DcAchille & Triptolemo lub ignis favillis no<ftu pofitis, donec vehementifli-mum calorem ferre potuerint

,poft dicetur difcurfu emblematico jc. qui

Salamandrinam quoque na&i funt proprietatem per confuctudincm £ af-fuetudinem : Confuetudo enim altera natura eft, qu* tamen nifi potentiamcommunicarit , & alterationem quafi magiftra inceperit, confuetudo nihilaut parum efficere poterit ; Inde eft

, quod glaciem , ad ignem figere fitimpoffibile , criftaUum autem poflibile, quia natura hunc incepit ; Ita dcMercurio aquofo & volatifi exiftiinandum eft , quod figi fua natura ne-

queat , nifi per complexum maritati fuJphuris,quod eft Tindura

Philofoph. & figit omnes fpiritus

volantes.

EMBLEMA XXX. De fecretis Natur*.

Sol indiget Luna , ut gallus gallina.

Avi-

epigramma XXX.

O Sol } follis agis riil ,Ji non 'viribus adfim y

UtfinegaUin* efi gallus inanis ope..

Auxiliumque tuum prcefens ego Luna 'vicijfim

Pojlulo, gaGinee gallus ut expetitur.

6)Ude naturafimul conjungiflagitat , ille efi

(Mentis inops , 'vinclis qui religare •velit-

DISCURSUS XXX. 8f'

A ^icenna in lib. de anima aliquoties monet, ova non ede adJr\.artcm Tumenda, nificarum gallinarum

,quibus gallus adfu-

erit: hoc cft, absque virtute malculina foemincum fubjc&um nihil

valere, & vice verfa, nec gallum absq; gallina utilem fore : Hi enimgemini fexus in corte Philofoph . conjungendi funt , utmu ltiplica-

tiofiat:Philofoph.verbutunturfimiIitudineagallodcfumpta,quia

hk: inprimis fulphuris potentia: corrcfpondct magis, quimaliusmafeuius ex avibus cum unus multis gallinis prxefie poflit

,

nec facile rivalem in eodem fimeto patiatur, fefe parem &fuffici-

entem fingulis exiftimans.Martis avis eft ex Gallo puero,quiSolemobfcrvare deberet,ne adulterium Martis cumVenerclpecuIaretur,transformata, ut fabulantur Poeta: , & Martialis valde in pugna,qua decertat cum adverfario usque ad necem : Solem in opere Phi-lofoph.tcprxlcntat, utgallina Lunam : Eadem itaque neceditasconjungendi Solem cumLuna,qu^m gallum cum galIina:Eft quo-que gallus Soli faccr , cui venienti adurgit, cumq; eo it dormitum

:

Caelum crebro afpicit,inquefublime falcatas erigiteaudas: contraferpentes pro gallinis dimicat : Nuncius cft lucis & Latonx charus,quia ei parienti aftitcrit:Pcperit vero LatonaSoIcm &Lunam,undcmatri & filio appropriatur: A t Sol,Luna& Latona chymicis liibjc-

Ctis conveniunt: Sic & gallus& gallina : Verum & hi ex ovo prodi-erunt , & iterum ova relinquuntin pullos gallinaceos excludenda

;

fic quoque Philofoph. Tua funt ovain aves ejusdem generis tranfo-

untia,dummodo foveantur temperato calore,proutgallinxincu-bantis calor cft, qui continue durat : Cum enim in exteris volucri-bus & mafculusovisinfidcatjfolus gallusabhocofficiofivconcrcfdcimunem oftendit jundegallinxomniscuraSc labor excluden-di , & pullos educandi incumbit ; Ubi ejus fedulitatem,& diligcn-

tiam animadvertere licet, quilm propere edat& bibat, ventremq-,exonerer, moxque ad ova, antequam frigefiant,recurrat. Deindequanta vi & impetu defendat pullos, qua benignitate nudos fubalas fuas recipiat& tegar,qua voce,tanquamcampana,convocct&continear,quo ftudioipfis frangat duriores micasautgrana,&ro-ftro, quali cultro mmiftret, admiratione dignum naturae opus cft :

M At-

90 discursus XXX.

Atque hac omnia , ne homini ad alimentum defint ova vel foetus

gallinacei: Eundem ad modum Philofoph. five artifex diligcntilTi-

me <3c provide omnibus fuis operationibus procedit 5 Ova enim ex

filis locis,quibus gallus adfuerit , conquirit, ea ne fint iubvcntanca

rimatus,poftea purgat

,praeparat ,& difponit fuis vafis veluti nidis,

calorcmque aptum miniftrat, quo de die in diem inter fecommixtafubjcda

agunt& patiunturab invicem, cbusquedoncc poft longum tempus, varios

colores tranfeuntes ad unum colorem& cfTcntiam devenerint : In quo opere

folutio, coagulatio, fublimatio, afcenfio,dcfcenfio,diftillatio,caIcinatio & fi-

xio, tanquam intermediae absolvuntur: Durum cnim&compadum alterari

nequit,ideo folutio praemittitur, ut liquefiat&mollefcat: Ubi autem folutum

quid cft, ut quoque coaguletur, convenit, non ad duritiem priftinum fed mel-

Icamtradabilitatemi fublimatio vero fegregat purum abimpuro , & vile red-

dit dignius, inferius fuperius : Unde nec haec abeffc debet, fed cft quafi domina

omnium & magiftra : Dum fit fublimatio , aliqux partes altius afccndunt,qux

cft afccnfio,& alix iterum defccndunt,8c fic difccnfio fit:Diftillatio abhinc cla-

rificat totum fxpius interpolita,& quod in fundo remanet calcinatur : Utrum-

que vero figitur & fic opus perficitur. Quod fi quis omnes has operationes

foccialesfub generali,qux eft COCTIO ,congreget, non multum aberra-

bit a propofito :Ut enim quotquot funt pulli, qui dilperlim hinc inde currunt,

fub unam matrem aut nutricem gallinam conveniunt, fic tam varix operandi

ix& modi ad opus mulieris,hoceft,codioncm unam concurrunt : Luna eft ,

qux ad Solis fubhmitatem exaltanda venit, propter qux hxc omnia fiunt,hoc

cft,matrimonium intcrSolcm&Lunam durabile intenditur,quod fifadum fu-

erit, celabunt omnes legationes, dcfponfationcs, copulationes,dubitationcs,

&crit unus lcftus&caro utriusque,amor mutuu$& conftans.paxxtcrna&fcE-

dus indiflolubilc : Sol absque Luna non magnx cft xftiinarionis, & Luna absqj

Sole abjc&x conditionis& vilis originis : At hxc aSoIcconjugefpIcndorcm,

dignitatem ,& rob rfeuanimicorporisqucfirmitatcm accipit, Sol veroa Lu-

na prolis multiplicationem, gcncrispropagationtm: Hinc A'cfariut: Stinl4-

p,Je noftro cjfet tuntumalterumip/orumtnunqtMUmfacileflMeretmedicina,neefue

tincturam daret , tirfi(Liret , nen tingeret , mfiin quantum ejfet GT relujuum,&‘

JMercurtns in fumo evolaret,quia non ejfet m eo receptaculum twlhtra : Et

Gcber probat in libro examinum, quod Ii Sol & Luna infunul incorpo-

rentur cum arte, non feparantur de

facili.

fl

EMBLEMA XXXI. Defecretu Natur*. 91

Rex natans in mari , clamans alta vocc:Qui me eri-

piet,ingens praemium habebit.

EPIGRAMMA XXXI.

R£x Diadema caput cui praegravat , aequore vaJUInnatat , atque aitii vocibus ufus ait

:

Cur non fertii opem * Cur non accurritis omnes ,

Jjfuos ereptus aquisforte beare queo i

In mea yjt fapitis , me regna reducite , nec vosPauperies premet aut corporis ulla lues.

M z.^8

Digittzed;Jay*C7eo*?le-

9i DISCURSUS XXXI.

PRima omnis diiciplinae rudimenta antiquitus fuere natandi pe-

ritia & in literis inftitutiorHinc de homine rudi dici & impolito

confuevit } Neque nare neque literas novit : Confiderarunt

enim antiqui natationem falvando & periculis aqua: eripiendo

corpori frpenumero profuturam, litcrarum vero fcientiam animoe furtunarflndibus. Adha;cnatatiomilitia;inprimis fervivit belli

tempore , litcrarum cognitio domi ,pacis : Et veluti animadverti-

na 9 bruris fua arma cfle in procindu& a natura provila,homini ho-rum vice adverfus vim externam, manus & ingenium miniftrata*

ut hoc arma excogitet& inveniat, illa: faciant &ulurpcnr, lic iis-

dem bcftiis natandi facultas naturaliter infita cft, homini nequa-

quam : Illa: ex aquis natatione faepe evadunt etiam juvenes, in qui-

bus homo vclfencx aut robuftiflimusfuffbcatur:Opus itaque fuit

pueris natandi exercitationem imperare, nunquam non vitae cu-

jusque utilifiimam, ut quod pernaturam dccffet, per artis ufumfupplerctur: Eodem exercitio magna tcs,pri ne ipes& reges ufi funt,

ad fui corporis tutelam : Non enim alio loco nati a fortuna: ea fibus

liberi omnino funt,fcd atque illis, ut alii homines expoliti : Si Dio-

nyfius nec nare nec literas noviffet,cum regno Sicilia:,ceu tyrannus

pelleretur, in Corinthiaco finu naufragus fhidibus maris pcriiflct,

verum natationepcriculis ereptus , Corinthum fe contulit, ubi

fcholam docendis pueris aperuit, literasquc humaniores profefliis

cft,ex rege fadusludimodcraror ,virgam pro fccptro tenens, unde

didcrium,DionyfiusCorinthi:Similimodo nifircgiusPhilofopho-

rum filius natare poflet , nemo ejus clamorem audirer , nec illi fup-

petias ferrer jam pridem aquis fubmcrfo :: Natatioitaque omnis

conditionis homini neceflana &utili!Timacft: Eriamfi enim nonmox liberet ex immcnfi maris fludibus, tamen concedit tempus

vita:,quo ab aliis liberari queat : Didus vero rex diutiflime fe fufti-

net & huc usque clamat quamvis a pauciflimiscxaudiatur aut vi-

deaturob mares amplitudinem & ejus remotionem. Forte enimrupem feu lapidem praegrandem natando attigit: quo contineatur,

Jfifluduspraevaleant. At quanturquale fit mare: Rcfpondeo, Ery-

thraeum

DISCURSUS XXXI. s»

thriuro fcu rubrum ,Tropico Cancri fubjeftum ; in quo cum ma-

gnetes abundantiffimi fint infundo, unde non tutum eft navibus

ferro compa&isaut oneratis per id tranfircrFacile enim in fundummagnetis vi attrahi poflent.Quodcum ignoraret jam diflus rex,&

navi fubmerfa reliqui pcrirent,ipfc natatione evafit folus. Corona

illiremanlit rubinis lucens infignibusj, qua ficilcagnofci& in re-

gnum fuum reduci poftit. At qui bona funt,qui regius hic filius

illi, a quo in proprium regnum reduceretur, impertiri queat aut ve-

lit? Sane non ejusmodi, qualia Ptolomius rcxAigypri ultimus,

Pompejo,iquo pater ejus in regnumAigyptium reftitutus erat,fcil.

proditionem & mortem, fcd fanitatem, morborum fublationem

,

viti ab iis prifervationem,rerum ncccflariarum ufum &comu co-

piae ,honorem& amorem

;quae cum non fint vulgaria aut medio-

cria ,fedfumma hujus vitae viatica & ornamenta, quis ea non, niti

plumbeus,appctcret?quis non adnatarct illi?quis manum non prae-

beret & in fcapham pertraheret ? At videndum , ne inter opitulan-

dum illi diadema in mare decidat:Tum enim vix pro rege agnofcc-

retur,nccalubditisrccipcrctur:quia pyropus periifiet omnibus ve-

nerabilis, quiaBezoar lapis,omnibus fanitatem fpondcns,cvanuil-

fct:Hinc Rofarius citat Ariftotelcm , his verbis :Eligetibipro lapide,

per quem reges venerantur in diadematibus fisis , &perquem Phyfici

habentcurare segrotosfisossquia ille eflpropinquus igni. A bsque enim

virtute medicinalicorona eflet nullius valoris. At quid faciendum

regi jam liberato? Ab aquis hauftis liberandus eft per fudorifica, a

frigore percalorem ignis , a torpore membrorum per balnea mo-derate calida, k fame& inedia per adminiftrationcm convenientis

diata: & ab aliis extemismalisperfuacontraria&falutifcrareme-

dia. Deinde de matrimonio Regali illi providendum erit , & fuo

tempore ex eo generabitur proles optatiflima,gratiflima omnibus,

pulcherrima &fcecundifTima, qui omnes fuos proavos fuperabit

potentia, regnis, ditionibus,populis,divitiis &opibus atque hoftes

fibifubjiciet,non bcllo,fcdhumanitate,nontyrannidc,fcd cle-

mentia,qui ipfi genuina& pro-

pria eft. M $ Co-

94 EMBLEMA XXXII. De fecretu Naturi.

Corallus fub aquis ut crefcit& aere induratur,

fic lapis.

EPIGRAMMA XXXII.4& T^Lanta maris 'vegetans Siculi fub fluSUbu* uda

J. T{amos fub tepidis multiplicavit aquis.

lUa 9 CORULLUS, habet nomenfibi, durior exit

,

. Cum Horeas rigido mittit ab axegelu:

Tit lapis 9 & rubeum multd cumfronte colorem

v Pofficiet : hac Phjfic<e efl apta figura Petrae.

Phi-

4 D.igifized by <O

DISCUR.SUS XXXII.

PHilofophi vocant lapidem fuum vegetabilem, quia inftar plan

-

t* vegetet , crcfcat ,augmentetur & multiplicetur

:quod

quidem ignaris mirum& a veritatealienum videtur s cum conflet

lapides nec vegetare,nec crcfccre hoc modo,nec ad metalla liqua-

bilia quicquam fpettarc : fcd illi falluntur fuo judicio: Quod enimillis ignotum cft, id non extare in rerum natura arbitrantur, meti-

entes univerfi immenfitatem fuo captu: Quis unquam credidiflct

lapidem crefccre fub aquis , vel plantam ibi generatam lapidefcerc

nili Experientia & conflans feriptorum fides id comprobaret? ubi

illa lapidifica,ubi colora tiva vis,quae coralium indurat& tingit, cx-

iftir,an in aquis , an in aere,an in terra ? plantam efle mollem &pli-

catilcm,dum eft fub aquis,ut affirmant, verifimile eft, valde tamentcrrcftris naturx.quxdum rcfccatur& ventis frigidis exponitur,in-

durefeit & lapideam frangibilitatem acquirit,dum & frigido &ficco

aere aquex partes abundantes exficcantur, (hi cnimfcptentriona-

les fuo flatu ficcitatcm inducunt) & reliquum corpus terreftrea

terrx qualitatibus frigiditate& ficcitatc , congelatur : Sola enimconftriftio ineft terrae non aque, nec aeri, quoad virtutes cujuslibct

proprias& genuinas. Dar prxterca mare aliis in locis rreslapides

medicinales partim ex vegetabili genere, partim ex animali, aut

potius partim ex naturae arcanis depromptos jutpotc margaritas,

fuccinum & ambram gryfeam : Margaritarum proventus & ca-

ptura nobis innotuerunt , at non reliquorum : Succinum in Su-

davi* maritimis oris colligitur , in littoribus, poft vehementioremflatum Circii five Cori

,quod absque dubio ex terra? venis in mare

ebullit,vel ab aquis eluitur,& flu&ibus ad littora impellitur. Nammincras quasdam , ferri&argcnti fuccinoadnatasvidimus,quod

fieri non potuit, nifiinterra. Quod vero mufcae,culices,aranei pa-

piliones,ranx&fcrpentcs in quibusdam fruftuliscernantur(qucm-

admodum nos 120. globulos ex iuccino tornatos habuimus, qui

finguli mufeas, culices , araneas, papiliones aliquot continuerunt,

una etiam particula 9.non finenaturae fingularimiraculo) expro-

fluentia & imaginatione coeli accidit 5 ut alibi demonftravimus.

Ara-

95 DISCURSUS xxxrr.

Ambra Gryfca quod eodem modo in Indiae Orientalis& Occiden-

talis lictoribus inveniatur,negari non poteft,&quamvis quidam ad

alborum fuccum feu gummi(utifuccinum antedi&um) eam refe-

rant, qui tamen ex terra: venis prodire exiftiment probabilius judi-

cant : Arbores enim ambra: fuccinique feraces nusquam vifae funt

,

quas tamen extra aquam in aprico crefcere , fi fint ,certiflimum cft.

Ad venas itaque fubtcrrancas feu lapides, utramque ambram refe-

rimus,uti Margaritas ad Zoophyta,& coralium ad vcgerabilia. Af-

fimilatur vero his lapidibus& inprimis coralio,Philofophorum la-

pis. Nam ut coralliis in aquis crcfcit& ex terra nutrimentum fu-

mi t; fic & lapis Philofbphicus ex mercuriali aqua concrevit & ex ea

quicquid clt terreum aflumpfit ad fui augmentationem, humidita-

te fupcrfliia expirante. Color quoque rubeus illi ex coagulatione

intenditur, quem rcccntiorcs vocant tin&uram coralliorum , nonaliterquam lapidi phy fico, qui in ultima congelatione fui rubefeie

&inftar coralii ruberrimiapparet,qua:tindura cft: verum ut coral-

lus frigido& ficco , fic ille calido & ficcoindurcfcit, quo augmen-tato itidem liquefeit ,

contra naturam reliquorum lapidum,qui li-

quefiunt quidem,fcd in vitrurrt abeunt,quod huic ncuriquan* con-

venit: lltque corallus in varias medicinas magnae virtutis prarpara-

tur, fic& Philfoph. corallus omnium herbarum vires infc tranftu-

lit,quod ille unicus tantum poffit

,quAm omnesomnium vegeta-

bilium medicina:. Sol enim coclcftis.qui vegetabilibus virtutem&efficaciam medicinalem infundit , huic fuo filio & vicario terrcftri

plus tribuit,quAm aliis omnibus:Hiceft corallus philofbphicus ve-

getabilis} animalis & mineralis, quiinampliffimomaridclitcfcir,

nccagnofcitur, nifi oculisignarorum exponatur & manibus infe-

ratur : At cauriffime fub aqifisrcfocandus erit, ne fuccum &fangui-

nem amittat ,Se nil nifi tcrreftre chaos absque vera fuaforma rema-

neat : In hoc enim omnis difficultas coralii captandi verfatur, prx-

tcr quam vix ulla occurrit: Humiditatem fuperfluam intelligo,

quajinrerficitlapidcm,nifi fcparetur,qua: corallinum ruborem ap-

parere non finit, qua: coagulationem, dumadcft,nonadmittit. Her-

* 4

"M? Ai

EMBLEMA XXXIIL Defieret* Naturf. ,,

Hermaphroditus mortuo fimilis, in tenebris ja-

cens,igneindiget-

ILle biceps geminifixus , enfuneris

apparet, poftquam efl humiditatis inops.

ZPQoBe tenebrosafi conditur , indiget igne ,

Hunc iQi praejies , & modb •vita redit

.

Omnis in igne latet lapidis vis , omnis in aura

Sulfuris y argento CMercurii •vigor eft.

N-

i

4 '

,« DISCURSUS XXXIII.

EX arcanis naturx cft,quod,ingruentehyeme ,ranx & hirundi-

oes,aquisfubmerfx,velutimortux jaceant, & vere novo calo-

re Solis operante recuperent (cnfum demotum feu vitae fenfitivx

attionc s peragant:Quod fi vero ipfo Brumali tempore in aquis re-

pertae in aerem (eu hypocauftum calidum adferantur , mox fele

movere, ut in xftate,incipiunt :Unde apparct,quod illis nil nili ca-

lor deficiat externus,qui calorem naturalem internum conclufumexcitet& in adum deducat: Eodemmodo Philofophi de fuo Her-

maphrodito loquuntur,qui fiin tenebris jacensapparear mortuus,

ignis calore indigeat : In tenebris vero jacere dicitur,dum perno-dem hyemis opacam & frigidi(limam dimittitur,h.e.in nigredine,

quae frigiditatis fignumeft,mancr,4quaadalbcdincmpcrmajoremignis intentionem adduci debet ,& adhuc per majorem, ad rubedi-

nem: Absque calore enim,ut Bodillusin turba air,oihil generatur,

& balneum intcnfi caloris perire facit , (i vero frigidum (it , fugat , (i

autem temperatum (it, corpori conveniens & fuavefit.Ibid.2fo#r/-

lus,cunBa, inquit, qua vivunt, DeoJicvolente,etiam moriuntur: Prop-

terea illa natura , cui humiditasadempta c/i , cumper nolles dimittitur,

mortuofimilu videtur ,& tum illanatura igne indiget,quousque corpus

& illiusJj>iritus in terramvertatur , & tuncfitpulvis mortuofimilu in

fuo tumulo : HisperaBis reddit ei Deusfpiritum& animam omniin-

firmitate ablata confortata ejl natura noftra& emendata : Oportetigi-

tur illamremcomburereabsque timore &c. Ignis itaque,qui omnes

alias res drftruir ,hanc conftruit,qux reliquis mortem, huic vitam

praebet. Unicus cft Phernix,qui reparatur igne,qui innovatur flam-

mis& excinere emergit redivivus , atque hic Philofophis (olisno-tus, crematur& in vitam revocatur.quicquid alii fomnient de ave,

nelcio qua, volatili , nusquam exiftcnre.nec visa,nili fabulose : Eft

aurem Hermaphroditus , dequo Philofophi loquuntur, mixtx na-

turx, mafculex& faeminex,quarum una tranfit in alteram calore

operante Ex foemina enim fit malculus, quodnonadeomirum in

Philofophor. opere videri deber, cum& fexum muraflequamplu-rimosjfi hiftoriis fides habenda cft,repertum fit : Poetae Cenea, lphin

& Tirejiamcommemorant,ut Pontanus in ftellis : P«-

n '* DISCURSUS XXXIII. 9,

Poeniteat generis tamen& fc Ceneamalint ,•

Aut in foemincam penitus tranfirc figuram : Et Aufonius

:

Moeret in antiquam Ccncus revocata figuram.

Ita LicinicCraf/o & C. Caffio Longino CoCT Caffini puer fa&us cft ex

virgine: Et Licinius Mutunus apud Plinium prodit,vifum i fc Argis

Ariftontem, cui nomenAriftufxfuiflet; nupfiffe etiam, mox bar-

bam& virilitatem provenifie,uxorcmqucduxiffe:P//»/«fipfcaitfc

vidifle in Africa mutatum in marem dic nuptiarum L. CoJJtcium ci-

vemTisdritanum

:

Hac vera cfie& multis aliis comprobari poflet,

fi opus foret: Ex calore vero au&iore reddito genitalia membra (eu

virilia cx corpore protrufa certum cft.Cum enim foeminafitlongc

mare frigidior,intcriusqueablcondita habeat,qu? mas foriSjUtmc-

dici dicunt , hinc natura dubia ,num marem an foeminam genera-

ret, foeminam expreflit exterius , licetmarem interius meditata fit.

Hinc calore per xtatem erdeente & motu accedente, recondita

membra eruperun t, fcque omnibus vilenda monftrarunt : Eodemmodo apudPhilofophos foemina calore auflofitmafculus, hoccft , Hermaphroditus foemincum fexum amittit, & fit mas fortis <5c

feverus,qui nihil muliebris in fc habeat mollitiei aut levitatis. Ita

a celeberrimo illo Cajp. ‘Tigliacotio Bononienfi medico vidimus

mus aliquando artis chirurgicxinduftria nobilem puerumHcrma-phroditum in pcrfe&um marem, generandx foboli (utfpcserat)

aptum, muratum vel potius promotum efle, facio per mentulam(quod deerat ibi) foramine novo & occl ufo inferiori quafi mulie-

bri.Philofophi hifce omnibus manuariis operationibus non egent.

Cum enim frigiditas & humiditasLunx adfucrir, foeminam vo-

cant ,cum calidttas 5c ficcitas Solis , mafculum ; Cum omnes illx

quatuor qualitates fimul , Rcbis vel Hermaphroditum; Et fic facile

convcrfio fieri poterit focminx, hoc cft,frigiditatis& humiditatis,

inmarem mutatio,qux fit folo igni s calo.rc,ut dictum ; Calor enimHbqueftrat &feparat fuperfluitates humiditatum, &fui

ideam in fubjc&oPhilofophicoftatuct,qu£

cfttinttura.

H 2 In

#m

Digitized by,icoogle.

I©0 EMBLEMA XXXIV» Ve fieretis Naturdi

ln balneis concipimr,&inaere nafeitur,rubeus ve-

ro fa&us graditur fiiper aquas.

EPIGRAMMA XXXIV.

B Alnea conceptu pueri > natalibus aer

Splendet, & hinc rubeus fubpede cernit aquas,

*Iitque juper montana cacumina candidus iQc. s

J£ui remanet do&is unica cura •viris,

ER lapis , non eR , coeli quod nobile Donum ,

Dante DE 0felix,Ji

quis habebit t erit.

P>*>t>

DISCURSUS XXXIV. »i

HOmirium opinio vel adulatio quibusdam prae reliquis mira-biles ortus , at certe fabulofos attribuit

, veluti, Alexan-

dro Magno , non aPhilippo Macedonum rege,fcd JoveHammo-nio,genito,Romulo & Rcmo,aMartc,Platoni ex virgine PeriCio-ne ex Apollinis opprefla phantasmate,nato.Ita Etlinici ddiisfe ori-

undos demonftrarc voluenmt,quemadmodum &Theflalus Hip-

pocratis medici filius (efe ab Apolline ortum ducere Athenienli-bus inter alia perfuadere conatur : Sed nos illis non creduli,qui fci-

mus, illos nec homines nec deos fuilfe, ad quos fuigeneris origi-

nem referunt i Et fi heroes quafi divini inter mortales exticiflent,cx

adulatione fabditorum, difcipulorum vel aliorum omnia fua ma-gnifica mundo vcnditantium,h*:c de iis fixa& in opinionem vulgifalfariislcriptisinfinuata efic , animadvertimus : Alia res cft,quodPhilofophi fuo filio conceptionem & nativitatem inufitatam tri-

buant:Habct enim hic quid peculiare pr$ ceteris omnibus in mun-do natis,cum conceptio cjusfa&a fit in balneis & ortus in aere. Sci-

mus mulieres fterdescxnimiafrigiditate&ficcitatemultumadju-

vari pofle balneis calidis , ut ad conceptum reddantur habiles&apr*,atquod isinbalneis fieri debear,aut faftus fit,inauditum: Solihuic illud competere videtur ob mirabilis natur* potentiam abaliis longe diverfam.Alibi dicunt quod conceptio ejus fiat in fundovafis& ortus in alcmbico: quae fcnccntia magis cft conlpicua.Namaquae balneorum, li qu* adfunt,non in fummitare,nec medio vafis

fed in fundo crunt.in altmbico vero vapores funt aerii: Conceptiojtaque ubifaCacft, aicendit inalembkum& fit ortus ejusin albocolore : in fundo nigredo dominatur,dequaRofariusj Conceptio,inquit,eft cum terra in nigrum folviturpulvercm& incipit aliquan-tulum de mercurio rctincre;tunc enim agit mafculusinfoeminam,idcft,azoth in t^rram.Et paulo poft:Conceptio &defpon(atio fitin

putredine in fundo va(is;& generatio genitorumfictinaere,lcilic.

in capite vafis,id eft, alcmbici: Eftque conceptio in balneis nihil

aliud nifi putrefacio in fimo: fic enim idem Rofarius continuat:corpus nilul facit, nifi putrefiat, & non poteft putrefieri, nificum

N 3 mer-

|01 DISCURSUS XXXIV.

mercurio : Etmox putrefacio fiat igne lentiflimo fimi calidi &hu-midi , Se nequaquam alio, ita quod nihil alcendat: quia li aliquid

afccnderct, fieret feparatio partium,quae ficrinon debet, donec

mafculus Se tbemina lint perfode conjundi , Se unum recipit aliud,

cujus fignuni eft in fuperficie nigredo perfedae folutionis. Ortus

ejus eft albus ,qui fit in cacumine montium, h.c. in aereleualembi-

eo;Quod per Rofinumad Euthiciam fic explicatur: Dixit fapiens:

Accipite res emineris fuis Se exaltate eas ad altiora loca,5c mittite

eas a cacumine montium fuorum Sereducite eas ad radices fuas: Et

poft: Per montes autem fignificavit cucurbitas, Se per cacumina

montium alcmbica: Mittere autem fecundum fimiiitudinem eft

recipere aquam illarum per alembicum in recipiente: Reducere

vero fuper radices,eft fuper hoc,iquo prodeunt: Se nominavit cu-

curbitas montes, quia in montibus, quifunt cucurbitz, generantur

Sol Se Luna eorum. Hxc ille: Poftea fit rubeus Se incipit ire fuper

aquas, hoc eft, fuper metalla in igne liquefada,quacftantinftar

aquae mercurialis : Eft enim hic dominus aquarum , in quas impe-

rium exercet, inftar Neptuni, cftque rex maris Se polTeflor mon-tium. De XerxePerfarum rege tradunt, quod expeditionem mo-turus in Grzciam, legationem inftituerit ad mare Semontem A-thum, ne fibi injuriam facerent, illud fiu&uum, hicflamarumaeftu,

alias fc poenam de utroque lumpturum e flo. Verum furdis narrata

eft fabula. Se mare aliquotex ejus navibus fubmerfit, Athosveroincendio non paucas perdidit. Hinc iratus rex, tanquam maris Se

montium dominus , illi certum numerum plagarum infligi juflit

,

montis vero magnam partem in mare abjecit : Sed hzc magis au-

daciam,qium prudentiam tanti rcgisdemonftrant:Hic,dcquo no-bis fermo, omnes aquas ab obftaculisScimmunditiis purgat noncdifto , fcd fa£lo,8c libere percas incedit

,quas quoque (quod am -

piius eft ) congelat, ut currus fua d uritie fuftincant, quae antea tule-

re navcsrlpfc montes exaequat vallibus Se flammas ignis non refor-

midat,idcoquequocunquc vult,ab Herculis columnisin ultimamIndue oram , adDionyfii columnas libere contendit.

Ceres

EMBLEMA XXXV. Defecretu Natura. 103

Ceres Triptolemum, Thetis Achillem, ut fub igne

morari alfuefecit , fic artifex lapidem.

3tat' 'fl. mLm>W rk$rir -I

1K /

i |frv $Qam ^ r *mjt mKrLBk M

JjIr A/f ,‘WJl

ijV a*

EPIGRAMMA XXXV.

illum T)rva Ceres , Thetis hunc durabat in igne»

J^oSlu, lacieferens ubera plena die:

Tiaudficus affuefiat medicina beata Sophorum,

<%udm puer ad mammas , ut queat igne frui.

io4 DISCURSUS XXXV.

LYcurgusilleSpartanorumlcgiflator,quantum confuetudova-feat , & ufus (ivc bonus uve malus, oculari exemplo populo in

theatrali cotlcionc expofuit , dum adduceret binos catulos unoenixu ediros ; inque medio poneret ollam pulte refertam ac lepo-

rem,quorum catulorum unus cum videret cibum & leporem, eo

relido hunc infecutus eft,quia ita afluefadus erat,alter vero neglc-

do lepore,ollam evacua vit,ciim & licconfucverat. Quo fado,cn,

inquit, hic videtis, quantum valeat educatio, & a parvulis afluefa-

dio etiam inillis,quos natura pares & fimilimos produxit. Hoc

itaque modo naturam emendare, aut ad meliora dirigere convo-

nir,quae cxrea eft,ut in vitium vel virtutem facile fledipoflit.Quodilleinpoliricis verum demonftravir, Philofophi quoque in Phyll-

eis fc ita habere conlcntiunt: In hominibus, brutis quantum con-

fuetudo valeat,quotidiana exempla per totum vifuntur mundum:In vegetabilibus quoque non pauca occurrunt : At in mineralibus

& metallicis eadem dari , rarioris experientix eft : Nihilominus ta-

men lapidem fuum fixant per afluefadionem inigncfibiconvc-

niente,quemadmodum ihumcrislocis innuunt .-Nutriendus enimeft igne, tanquam puerladefuper ubera matris fux : llndc dicit E-miganus,inlpicitcladantcmpucrum,& ne impediatis cum:EtBo-dillus, Foetus autem extradus non nifiladc nutritur, &igne perfe

& paulatim dum parvulus eft, & quanto magis exuritur, oftibus

confortatis, in juventutem dcducitur.in quampcrvcniens,fibi fuf-

ficit. Et ArnoldusinRofar.l.2.c.7. Oportet tamen ipfam medici-

nam diutius afiari fuper ignem & nutriri inftar pueri in uberibus.

Hxc cad. antiqirijfimiPhilofophi dcmonftrarevolueruntinalle-

goriisdcTripto!cmo{c Achille fubigueafluefadis jacere& indu-

ratis, cum merquo nii nili chymicumfubjcdum denotet,prxtcr

quod infulfaeflcr tabula, indignaqux vel aliis rebus moralibus ac-

commodaretur, vel dodorumauribusinculcaretur: Ceres,vcluti

nurrixTriptolemum interdiuladcnutrivit.nodulub ignibus po-fuit,undccum puer optime aleretur, pater Elcufius aliquando hocobfervavit :Hinc Ceres ElcuGnm interemit ,& puero Triptolemo

DISCURSUS XXXV. 105

currum donavit, anguibus tra&um, quo ilic per aerem in omnesmundi partes contendit , & mortales frugumfeminationem do-

cuit : Sed hic Triptolemus tin&uracftPhilof. eo modo fubigne

nutrita, quae a ferpcnribus du&a, hoc eft, Mercurio , docuit homi-nes,quomodo femina Philof in fuam terram jacienda fint. Haec

eadem aflcribunturOfiridi,quiideotcrratum orbem perluftravit,

ut alibi demonftravimus , & Dionyfio,qui vini ufum homines do-

ce ns peregrinatus eft per mundum. Sunt vero hi tres Triptolemus,

Ofiris &Dionyfius unius inrentionis& officii,imo res una;ut etiam

Achilles, quifortiffimus ad bellum Trojanum mittendus erat;E-

jus pater Peleus, id eft,terra,vel Peleus mons,mater Thetis dea ma-rina (euaquarumj his nafeitur Achilles : Atin eorum nuptiis po-

mum aureum Eridos prolatum eft, prima caula belli Trojani,undc

ex iis nuptiis natus^ion immerito ejus cxccuror extitit : Induratus

vero eodem modo Achilles a matre fua dicitur,quo antedidus

Triptolemus & Cerere ;dequolib. 6 . Hicroglyph. fatis diximus,

quodhicrcpctcrefupervacaneum ducimus: Lapidis itaquenutri-

mentum ignis eft,at non inde,ut quidam perperam exiftimarepof-

fet,in longum,latum & profundum,extenditur, neque in pondere

incrementum fumitjquia laltem virtutem , maturationem& ca-

lorem abigncacquirit,omnia reliqua,ranquam commeatus & via-

tica fecum adferens. Quando enim ex diverfis locis ejus partes

lunt congcftae,purgata:& conjunftx,ha bet in fc omnia,quibus in-

diget: Unde apud Rolarium Philofophus : Omnia fertfecum,qui-

bus indiget hxcaquafcetum. Nec vcroquicquam peregrini ab initio

ad finem illi additur ,nifi fithomogcneum,necfcparatur,rHfihet€-

rogencum: Quilibet autem animadvertere debet , uti dracones

Triptolemi currui jungendos bene agnofcat, antequam quid inci-

piat,quifunt a lati <5c volatiles $ quos fi (ciredefidcrcs,infimo Phi-

lofophico invenies , funtenim fimus,& gcneranturexfimo,funt-

que illud vas,quod Maria dicir,non efle ncgromanricum , fcd regi-

men ignis tui , fine quo nihil efficies. Veritatem tibi aperui,quam

haufi incredibili labore , non absquefumptu multorum «imorum,ex vetetum monumentis-

O Lapis

io<J EMBLEMA XXXVI. De fecrerisNaturi.

Lapis projc&us eft in terras, 6C in montibus exalta-

tus,6c in aere habitat,&C in flumine pafcitur,

id efl,Mercurius.

V ile recrementum fertur LAPISatquejacere*Torte Tviis ,Jibi ut hinc dives inopsqueparent.

CMontibus infummis aliijiatuere3per auras

Aer15,atp afciperfluvios alii»

Omniav.era fuo funt fenjuipojlulo fedte

CMunera montanis queereretanta locis.

AB

-0^

D ISCUUSUS XXXVI. 107

AB omnibus, qui lapidis nomen & porcnriamvel fcmclaudi-

vcrur,nifi fint ex penitus incredulis,quam foler,ubi invenien-

dus (it,ut rcftaquafi via ad eam currant ? RdpondcntPhilofophiduplici modo : Primo quodAdam eum fecum cx Paradifo attule-

rit,quod (itin te,in me,inqueomnihominc,quod volanteseum ie-

cum portent ex longinquis locis. Secundo, quod in terris, monti-bus,acre& flumine reperiatur. Utri igitur via: infiftendum.an huic,

an illi ? Utrique, ut opinor,fedfuo rclpe&u ; licit haec nobis magisarrideat &fecurior videatur. In terras projedlus dicitur, quia ele-

mentum terrae primb apparet in obfcuro & nigro corpore.Dcindc,quia vilis, parvi pretii res fit,qua: in viispcregrinantium&inipfofimo calcatur.Undc Rolarius, etfi vero , inquit, nomine nuncupa-rem,infipientes cum efle non crederent. Et Morienus Calidi quae-

renti,an multum de eo inveniatur,rcfpondct:Non eft hoc nifi,ficuc

fapiens dicit, ad divitem fcilicct& pauperem,& ad largum& ad a-

varum, euntem quoque &fcdcntcm. Nam hocinviisprojicitur,

& in fterquiliniis fuis calcatur ,& multi jam in ftcrquiJiniis foderut,

ut hoc ab cis extraherent,& in hoc decepti funr. Mundusquoqucinturbainquit , fi venditores cognofccrcnteam , nonvenderenteam tam vili pretio. EtArnoldus aflerit, quod lapis gratis haberipo(Iit,in tanta copia, quaquis velit , nec interrogandus quispiamfiteamobeaufam. Qua: omnia vera funt. Quis enim, nifi inhuma-nas, petenti aquam & terram denegabit ? Cymbri anriquilTimii

Romanis cum eadem munera petiiiTent, nec obtinere pollent ,ef-

fufis copiis Italiam ingrdiTi multa millia Romanorum cumConfu-libus fiiis trucidarunt, ut hiftoriar tcftantur. Terra enim , ut materomnium pretiofiflima eft,ut materia putrefaflorum ultima, vililfi-

ma •, Nil vilius luto aut cocno,quod tamen nihil aliud eft,quam ter-

ra aqua: mixta. Quid gleba terra: communius ? A ttamen EuripyJus

Neptuni filius eam Heroibus Argonautis pro xenio obtulit, exqulnon rccuftdi, led grato animo accepta

,poft dillolura in aqua Me-

dea multa vaticinata eft. Oportet enim terram in aqua diflolvi,

alias nec hxc,ncc illa quicquam valet: Hoc modo lapis projicitur

O z in

ioS DISCURSUS XXXVT.

in terras, in quibus tamen abjeftus non permanet ,fcd exaltatur acf

montes, utpote Athum , Vefuviura ,i£thnam ,& his finnles flam-

mivomos, qualcsindiverfis orbis partibus permulti vifuntur. Ia

his enim ignis perpetuus ardet, qui lapidem fublimat, &ad fum-

mam dignitatem evehit. In monribus,ut crefcit, in rudi forma ex

fulfure& argento vivo, ficin montium vertice maturatur& perfi-

citur, ubi & provenit herba,fine qua ignis temperari nequit ; quia

hac frigida&humidainigncm conjc&a ejus vehementia retundi-

tur per fui contrarium : A montibus ad aerem tranfit, ubi habitati-

onem invenit. Aer enim ipfi domus fit,qua circumdatur,quod ni-

hil aliud cft ,quam quod portetur in ventre venti, nafcatur in aere,

dcquibusterminisantcadiftumeft. Tandem in fluviis pafeitur

hoc cft, in aquis, Mercurius : Inde in ejus honorem Athicnicnlcs

hydrophoria agebant, quia materia Philofophorum lapidis cft a-

qua.utRofarius inquit,& intelligitur de aqua illorum trium.Quara

ob caufam Mercurius triceps quoqucdiccbatur, utpote marinus,

cceleftis & rcrreftris,quia aquae

,terra:& aeri adeflet. A Vulcano

educatus traditur,furacitate infignis,quia Mercurius igni afliiefie-

ri docetur,qui volatilis eft,& fecum aufert jd,cui mifcerur. Aegyp-

tiis leges &difciplinam , imo Thebanis quoque facerdotibus &magnae mundi parti, anticjuitus religionem di&avit, quia ichymi-

cis inftit utis AEgyptii politiam ,& res facras habuerunt,ab hisGrx-

ci,ab his Romani , ab illis quam plurimae aliae gentes, ut latius alibi

dcmonftratum eft. Argum faxo occidir, fcu lapide,& Battum in la-

pidem indicem convertit. Quidmultis? Chymicorum voluminaomnia nil nifiMerciuium inculcant,unoque hoc vcrflculo ejus po-

tentiam fatis confirmant ; Eftm Mercurio quicquid quaerunt fapl-

entes. Hic itaque quxrendus erit, donec inveniatur , five in aere,

ignc.aut terra morctur.Vaguscnim cft,&nunchuc,nuncilluc cur-

rens proDcorum chymicorum minifterio,tanquam illis 4 pedibus %

quod officium ejus indicatur,dumAngelicam ipfi filiamnonnulli

aflcribanL

TErna magifierii funt femina,foetida Lympha,

Et niveus vapor, ac peSe LtO viridi

:

Undaparenspeperit,reflant quae elementa,Sophuque,

Ut lapidemfaciant,ultimaprimaque ea efi.

JEs Hermetu at efi viridis LEO, petraque nota

Librorum capttlisfTumus dJT albus aqua,

O s UT* • 5 ' ^

• • '. f" " ’ ' -

, V. * p E 1 *V ) » JL

i

t J'

•. t- Digitized by QtfTgfe'

1

'W!I»

EMBLEMA XXXVII. De fccretU Natur*. icf

Tria fufficiunt ad magifterium,fumus albus,hoc eft,

aquaJeo viridis, id eft, aes Hermetis,6i

no (DISCURSUS XXXVIT.

UT triaeflcntialia ad cujusquc ardificii conftru&ioncm requi-

runtur,quorum uno ablente,ejus nulla adefle poteft perfeftio,

qua funt fundamentum,parietes& te&um.ita totidem defideran-

turadPhilofophorum compotitum abfolvendum, quae hic nomi-nantur propriis fu is nominibus : Author Aurora:, c.20. de iepara-

tione elementorum loquens, Terra, inquit , ibidem relinquitut, ut

alia tria elementa in ea valeant radicati ; fi ipfa non eflet,elementa

fundamentum non haberent ad aedificandum fuper id domum no-

vam Thefaxirariam : Hoc fundamentum vocatur hic aqua foetida,

qua: eftmatcromnium elementorum,tefte Rofario» ex qua &pcrquam& cum qua prxparantPhilofophi ipfum , fcilicetElixir in

principio & in fine: Foetida dicitur, quiafoetorem fulphurcumdcfc mittit,& odorem fepulchrorum : Hxc cft illa aqua, quamPega-fus exParnaffo ungula fua percutio elicuit, quam Nonacris Ar-cadia: mons ex jugis emittit e faxo prorumpentem,qux in lola un-gula caballina fervaripoteft ob vim ejus fortitiimam : Hxc cft a-

qua draconis, ut Rofarius eam nominat, qua: debet fieri per alcm-bicum fine omnia alia re addita, in qua facienda cft maximus foe-

tor:qux verba cum quidam audiverint, ad ftcrcora diftillanda

hurrfana vel animalium fc contulerunt, in qua operatione faeto-

rem quidem maximum lenierunt, fcd ftercorain ftercoribus inve-

nerunt: At ne putes Philofophos fcarabxos eflfe,qui in ftercoribus

operentur, fcias foctorcm , fi quis adeft,in magnam fragrantiam

mox nmtari,prout Lulhus teftaturdc fua Quinta eflentia, cui tan-

tam odoris fuavitarem aftignat, fi ritefa£hfir,ut in fuperiori xdi-

umloco pofitaavcsvolantesad fe allicitat & fiftat: Ponit autemin fimo fuam quintam eflentiam, cujus calore temperatiftimo eafragi antiaicquitur, quod quidam cum vino forti tentamnt, fed

fruftra,idcoquc Lullium vanitatis infimularunt, cum ipfi eflent

ftultitix potius coarguendi, qui vinum Lullii nunquam guftarunt?

At Lullium aureus ille poeta melius intellexit, qui Chryfop. lib. 1.

itacanit.

Jt non ille quidem[enfit,qux dicereprima.

Efl facie vifas}neque tumftillantia vinaMifccbat, &c. Poft

DISCURSUS XXXVII. mPoft aquam foetidam Leo viridis occurrit: dequo Rofarius, quarfivilti aurem de viriditate, putans, quod a:s cflet corpus leprofumpropter illam viriditatem quam habet : Unde enim tibi dico,quodtotum illud, quod eft perfc&um in aere, cft il Ia fola viriditas, qua: in

ipfoeft: quiailia viriditas per noftrum magifterium vertitur cito

in veriflimum aurum noftrum,& hoc experti fumus:Nullo tamenpoteris lapidem praeparare ablqucduenech viridi& liquido, quodvidetur in mineris noftris nalci : O bcnedi&a viriditas, quae cunCtasres generas: Unde nofcas, quod nullum vegetabile atque fruCtus

nullus apparet germinando, quin fit ibi viridis color: fimiliter fci-

as, quod hujus rei generatio viridis cft, quare Philolbphi germeniplum appellavcrunr.Haec Rofarius: Hoc eftaurum «Sears Philo-fophorum5t Japisin capitulis notus, fumus, vapor & aqua, fpu-

tumluna:,quodSolislumini jungiturj Hic leo viridis pugnat cumdracone? fcdabcofupcratur&fucceflii temporis devoratur? pu-trefacio autem leone dulcedo ex ejus ore ( velut a Sampfonc occi-fi

) proventura fperatur. Draco fuperiorfaClusIeoninaadeofecar-ncreplct, ut paulo erepet dccmoriatur: Ex quo,cum Leonis adepsper fe quotidianis febribusmedeatur, apudque reges & populoseo perunftisgratia& favor concilietur , Medicina praftantifTima

fieri poterit,quarpermultisaflfeflibusfitutilifljma. Tertiofequiturfumus albus,qui fi coaguletur,fit aqua, & aqua officium pra:flat in

abi ucndo,lblvendo,& maculas abftergendo inftar faponis : Hic eft

ignis contra naturam,quem vide ut invenias , ita diClus,quia con-

trarius eft natura: retexenda& deftrucndo illud, quod ea diligenti

curacompofuit :Hic ignis non eft ex fpiritu vini aut oleo incenius,fcd ex materia incombuftibili ,a:qualis perdurationis& caJoris,&cft ignisabsque luce& combuftionc magnar virtutis & efficacia:,

quem reperire in tenebris,ciim non luceat,eft non e xigux difficul-

tatis, fcd operi debito applicare modo, longemajoris; cujus cir-

cumftantias & proprietates in divcrfislocisfatis

deferipfimus.

Hz EMBLEMA XXXVIII. Defeerttu Natur*

Rebis,ut Hermaphrodicus,nafcitur ex duobus

montibus,Mercurii &CVeneris.

EPIGRAMMA XXXVIII.

REm geminam THEBIS 'veteres dixere,quodun#

Corporejit mas htec faeminaque , Androgyna.

Natus enim binis in montibus JiERMAPHRODI TU S

Dicitur , Hermeti quem tulit alma Venus

„

Ancipitem fixum nejpernas ,nam tibiT\egcm

IMat idem , mulierque una eademque dabit.

SO-

fDISCURSUS XXXVIII. UJ

SOcratcs interrogatus, cujas eflet, Cofinopolitam feu mundici-vem.rdpondit

:Quo innuere voluit, fectfi Athenis natus fit

quoad corpus,animo tamen totum mundum, tanquam patriam,

inque eo contenta,libere perluftrare, cum fapienri omnis terra,ubibene vivat, fit patria : Ita fi quis Philolophos interroget, cujas fit

Hermaphroditus eorum , refpondcnt , mundanum efle feu in o-mnibus mundi angulis,ubi elementa inveniantur,proftare, nempefapientum filium, qui cum ipfis patriam communem habeat : Ve-rum cum non contingat

,quendam bis aut pluries nafei, necdi-

verfis, fed uno in loco primitus hanc lucem ingredi, vcluti$ocra-

tes Athenienfisagnofcitur,itaRcbis duorum montium inquilinus

cenfetur, videlicet Mercurii& Veneris , unde& nomen Herma-phroditi ipfi inditum ab utroque parente. Montani ipfi lares funr,

& patria cxcclfa, ideoqucex alto loco genitis exiftit. Eftfane nonexiguum momentum ad res praeclare gerendas patria nobilis Se

ampla,in qua cives praeferuntur exteris & promoventur ad oificia

pub!ica,neinoblcurodelitcfcant,utinhumiIilococontingit, at-

que fic aliquid lucis ex patria ad cos perveniat, at nlajus fc propriis

emergere virtutibus, etiam re angufta domi,& patriae fu* defefelumen praebere . Hunc ad modum montes hi incogniti quamplu-ribus ab Hermaphrodito famam acquirunt ob illius illuftria fafta

& nomen toto orbe celeberrimum. Quisenim vel tantillum ver-

fatus in Philofophorum libris non agnovit Rcbis; quis Androgy-num bicipitem nonviditaut animadvertit; Hic equidem ad In-

dos ufque innotuit & latius ejus fama, quam vel Alexandri Regis

,

difpcrfaeft. Permulti ad do&um aliquem virum, vel alias ob lin-

gularem induflriam militarem, artem vclfcicnriam notilTimumvidendum & alloquendum ex longinquis oris proficiscuntur

,

multo autem pluresad Montcsdi&os Rcbis fefe conferent, dum- '

modo fciant, ubi locorum offendendi fint:Quanto ftudio & cu-

ra Morienus Adferu Alexandrinum Roma profc&us indagaverit

&randc invenerit,ipfeicfftttur in fuo libro,ideoq;feliciorxftiman-

duscft, Dcoq; gratus, quod a vivo praeceptore & noni mutis

P magi-is

,,4 discuusus xxxvm.magiftris, hanc rem ,

hoceft, natalem locum, Rcbis didicerit 5c

coram viderit.Non minori alfiduitatc & diligentia uti debent illi,

qui patriam Rcbis exfefe quxrunt , ratione & librorum indicioe-

do&i: Verum libris etfi aliquando claritas inefle videatur .tamen

eammagna obfcuritas undique cingit & obvelat : ut illa prae hac

vixagnofciautdilcerni queat:Quocirca caute in his proceden-

dum, nequi pro remedio concinnati,pro veneno u Turpentur.

Certe Oceanus luntimmenfus in quo errantes latitudinem (eu ae-

quatoris fupra horizontem elevationem in ftrumentis aftronomi-

cis experti nautx feirepoffunt, magcntepolum fcptentrionalcrn

oftendente, ad longitudinem, fcu quanto graduum intervallo a

primo meridiano ,infulis Fortunatis proximo, abfuit, nequa-

quam ;Unde incerti funt, quo loco inter occafum & ortum ver-

(entur: Quidergo hic faciendum ? Quod iidem nautx folent. Ex-

perientiam confulere ratione , & ab ea difccre iter longinquum

determinare per figna particularia, promontoria, infulas & alita,

ne in lyrtes& cautes incauti incidant: Ad hic minus cft periculum,

fi res non procedat ,fi vero fic, majus lucrum ,quini ibi, ubi bona

devita perduntur in unahora: Eft autem Mercurii Philolophici

mons non Nonacris, nec Atlas , ubi alias natus creditur, fcd bifido

vertice Parnaflus, in quorum uno Hermes, in altcroVcnus mo-

ratur: Hic quoqueApollocum Mulis cft,& fons P cgalcus, Hip-

pocrene; cum lauru femper virdi : Unus cft mons nomine at re

Geminus, ut Hermaphroditus in uno corpore biceps& bimem-

bris vifitur: At quis ex mille ad hujus montis cacumen contendere

perleverat > Quis non in radicibus harrefeit praepeditus remoris

nefeio quibus? Quorufquisq; umbilicu ejus mediu attingit. NamNon levis afcenfus ,

(iquispetat ardua ,fudor

Ylurimus hunc tollit ,noBurnst infumis olrvx

Immoritur ,deletquodmoxlandaveratinft

Qui cupit sterna donarifrondis honore.

Unde non mirum, fi faltem unus cxMyriadcHerculcos holce exantlet bbores,

urpedem in vertice Montis figat , laurexque brabejo fruatur immortalnquo

ut dociles, virtuti & literis dediti, bonz mentis quicunquc gaudeant, On 11»

vero & vertagi fruftrcntur, uniceoptandum cft. Oedy-

Qjgitized-bye£

EMBLEMA XXXIX. Defecretis Naturi. «!$

Oedypus Sphynge (uperata& trucidato Lajopatre

matrem ducit in uxorem.

EPIGRAMMA XXXIX.

SPhyogem anigmatico Thebis firmonetimenda

Oedypusad propriam torferat arte necem :

guafitum eflycuimantpedesJint bis duo , luet

Sedmedia bini , tresyubi wjper ad^Jl.

Vitior abhincLajum nolentem cedere cadit,

Ducit& uxorem quafibimater erat.

Ps Bacaf-

ii* DISCURSUS XXXIX.

B AcaffcrPhilofophus in turba, quod quatitis inquit, parvi ne-

quaquam eft precii: Thefaurum enim maximum& munusDei cxccllentiflimum quaeritis. Etcognofcite,o inveftigatores,id

quod Philolophi dudum intimaverunt diccntes,quod redum nonnifi errore difeernitur , & nihil magis dolorem cordi generat,

quam error in hac arte& opere. Dum enim quis putar, fc feci fle,

mundum habere, nihil in manibus fuis inveniet. HaeceadcmPhi-

lofophi antiqui innuere voluerunt ,Sphynge propofita ,quafi ipfa.

arris oblcuritatem&rricas denotaret. Hinc jEgyptii in lacris Ilia-

cis,quae fiebanr in honorem Ofiridis,a faccrdotibus mitratis, rafis

capitibus omnibus corporis partibus alba tabrique <5c Iinc4 vcftc

amidis,utilla teda plebique incognita manerent, Silentii ftatua,

quae Sigalion dicebatur, in altaris principio erigebatur , favere lin-

guis jubebanturafTiftentes, & oculos ad eam imaginem conver-

tere, eandemqucobcaulamSphyngum fimulachra adaltarisan-

gulos addebant, quae arcanam rerum facrarum cognitionem de-

notabant ; ut exvercribusBoiflardus demonftratrEft enim Sphynx

monftri quaedam fpecics oblcurifllma,Thebanis prominens aenig-

mata,nec folum illis,fcd ut priusAigyptiis, ira poftomnibus aliis ad

artem afpirantibus, inqucPhilofophorumlib.ranquam ante por-

tas Thebarum excubat;quod fi aliquis monftrum praetereat , nil

mali ab ipfo patitur,qui veroanimi vel ingenii audacia fretus ejus

aenigmata diflolvere conetur,nifi id faciat , excidium fibi parat,hoc

eft, dolorem cordi & damnum rebus fuis ex errore in hoc opere.

Qui ejusmodi allcgorica adhiftoriam refert , fungum habet pro

cerebro& peponem pro corde,ut ait Comicus, & non plus lapit,

quam qui delirat in redo tramite. Nimis puerilia funt& aniculis

digna ,fi ad lireram capiantur,aliis profundae dodrinxtecmiria&indicia. Dicunturquidem ferae monftrolae inAfrica efleSphyngum

nomine,fed de illis hic non disquiritur, etiamfi hujus fiditiae origo

& denominatio ab iis defumpta videatur. Sphynx Philofophica

fermonem humanum,utpotcgr3ecanicum, intellexit & ufurpavit,

nec non gryphos fubtiles& aenigmaticas quxftioncs , in quibus in-

tclii-

DISCURSUS XXXIX. T17

telligentiat Sc do&rina: lingulare acumen apparet,aliis hominibus quibuscun-

que non ita obviam (a quo bruta longifTimc abfuntj propofuir. Talracffc

Philof. dogmata,qui falrem in illis verfatus tfl, facili intelligct. Ubi enim u-

num dicitur , 8c alterum intclligitur , ibi zqui vocatio errorem parit,quot folis

Philofophisnonfolumconcefium, fcd& imperatum efl. aenigmatibus itaq;

Sphyngis Thebarum civitate diu vcxat.i tandem Oedypus quidam adfuit, qui

itaadquacflioncs oblatas refpondit, utipfa fphyme efaxofe deturbare coadta

fit. Atquis Oedypus ; Regis Thebanorum filius, quo nato cumpatriab ora-

culo przdiftum foret, ipfum £ filio occifum iri, Ocdypum intcrncijufflt,quk

cum fune per pedes trajc&o ad arborem fufpenfusacdcrclitlus cflet , ab alio

ruricola liberatus& educatus, Hic adultior faflus pedes quidem tumidos ob-

tinuit,atvegetum ingenium ante omnes in hujus aenigmatis aSphyngepropo -

Uti enodatione fatis declaravit. Feruntur autem qaamplurima Sphyngi fuifTe

aenigmata, fcd hoc praecipuum, Oedypo objedtum : Manequadrupis, meri-

die bipes, vcfpcrc tripes quid eft? Quid rcfponfmnfit ab Oedypo ignoratur;

fcd aliiadliominis artatem interpretati funt, qui falluntur. Nam quandran-

gulus feuquatuor elementa omniam primo confideranda funt, hinc ad hc-

mifjthzrium '' duas habens lineas rc&am & curvam Jhoc eft lunam perveni-

tur albam, abhinc ad Triangulum qui conflat corpore, fpiritu & anima , five

Sole, luna & Mercurio : HincRhafis in Epifl. Lapis , inquit, Triangula* ei? in

Eflht quadrangulusm qualitate. Huc quoque fpcftatemblema vigefimum pri-

mum, ejusqueexpofit io. Efl autem Oedypus parricidio& inczflu notatus,

quz duo funtteterrima vitia, quzunqum excogitari polfunt, at nihilominus

cum ad Regnum ( alias fibi debitum ) promoverunt ;quia patrem de via fibi

cedere nolentem occiJit,fr reginam , Laji conjugem, propriam matrem in

uxorem duxit. Sed hoc nulli pro hifloria , nec exemplo imitando feriptum efl

,

cum a Philofophis faltem ad aperienda do&rinzfuz arcana fi<51um& allcgo-

rice introdudlum fit. In hoc enim opere urrumque contigit;quia efficiens

primum, id efl, pater , a fuo cffcdfu , id eft , filio , e medio tollitur& profliga-

tur, &pofl idem cffrftus efficiens fecundum fibi copulat eo ufque, donec

unum nat cum co»&fic filius matri fuz copulatur matrimonio, potiturque

Regno paterno armorum, conjugii & fucccffionis,quafi triplici jure. Tu-

midos habet pedes, quia currere non potcfl, & eflveluti Hrfus, ut habet fe-

crctum maximum, aitt bufo , lento incedens gradu; quia fixum efl figens

aliuds & ignem non fugiens aut reformidans, quo licet vili medioPhilofophi maxime egent

F 3 £x

n8 EMBLEMA XL. De fieretis Nature.

Ex duabus aquis, fac unam, 6c eritaqua (an

dicacis.

EPIGRAMMA XL.

SUnt bini liquido fallentes gurgitefontes ,

Hinc Pueri calidam[aggeritunusaquam

:

Alter habet grlidam,quee Virginis *Vnda 'vocatur,

Tianc illi jungas,[ntaquae ut una dux

:

rJ\vvus& hicmixtas vires utriusque tenebit

,

Ceu[o vis Hammoniifins calet atque riget.

DISCURSUS XL. n*

TOt& tanta funt aquarii miracula , ut vix magno volumine

comprchedi potfint, de quibus fparfim varii egerutauthores.

Sed prae omnibus duce aquae Philofophicx celebrantur eo nomine,

quod quafi exterarum omnium vires & proprietates non tantum

xmulentur,fcd quoque fuperent. Sybaris, AxusMaccdonix,MeIas

Boeotix, fluvii, nigras redduntpccudes, fi bibantur; Crathis vero,

Climnnus Mevaniae& Cephifus , fluvii ex nigris albas. Aqux Si-

nueflanxin Campanix regione ftcrilitatem utriusque fexus abo-

lent. Afrodifius fluvius mulieres ftcrilcs facit :Cabura fons Mclo-

potamix aquam habet jucunde olentem ; Anygri aqua inPelo-

ponnefo admodum foetet .-Jovis Hammonii fons dic friget, noctu

calet, man£ «Se velperi tepet alternis vicibus. Reliqua ne moremur,omnia etiam contraria libi invicem i Philofophorum aquis prx-

ftautur. DequibusLulliuslib.de Quinta eflcnt.diftin. 3. de incc-

ratione; Er fle eft , inquir,duplex confideratio in arte, (cilicctcom-ponere ex una natura unius metalli duos liquores contrarios in

compofitione,unum, qui virtutem habeat fixantem, congelan-

tem & indurantem, &alterum,qui fit volatilis , infixus & mollis:

Iftcvcro fecundusliquor induratur, fixatur& congelatur per pri-

mum : Ex quibusambobus liquoribus refultat unus lapis congela-

tus fixus &induratus,qui habet virtute congelandi non congelatu,

indurare mollificu& mollificare durii .Ex quibus apparet qux fint

aquxillx binx, &curin unaaquarcdigedx: Lapis emmaqua di-

citur, quiafuditur, & vice verfa, aqua lapis, quia teritur.Verumex locis diverfishx aqux ducuntur, interdum longo tra£tu,velut

Romx videre eft circa Aquam Virginis alioiquc fontes fa&itios,

& deinde per confluxuin mUcenda funt , ut una fiat ex duabus. Si c-

nim una eft virtutis calidx & altera frigidx, commixtx mixtas vi-

res obtinebunt &miro modo (e invicem remperabunt: Hinca-

quxmedicatx & thermae prxftanriflimx orienturqux omnis ge-

neris morbos& affedtus proflig..bunt,homincmquc firmx fanitati

reftituent. Natura quidem occulto fuo compofitionis artificio

multas aquas terrx gremio cum diverfis mincraru virtutibus con-4

fundit

no DISCURSUS XL.

fundit Semifcct, qua? plurimis aegris fintfalutifcrx,fed fi ars acce-

datcum debito regimine,prxmiffisunivcrialibusaliifque praemit-

tendis, &mifccat inter lc mifcenda , compolitioilla longeeffica-

ciorcrit. Quae quamvis artificialis videatur, eft tamen merenaturalis, quia res fit una& fimplex, homogcnca exdiverfis,

qux arte nunquam fieri poteft. Crama quidem & confufio

artecaufotur ablque naturxopc, non vera& naturalis unio,

qux d fola fit natura : In Theriaca variorum limplicium

crt mixtio artificialis, qux per contritionem & fermentationem

fit , at nemo eam naturalem compolitioncm , multo minus ho-mogeneum Medicamentum affirmabit , nifi temere : De fubftan-

tiarum mixtione artificiali confiat, quod non perminima lc invi-

cem ingrediantur, quamvis humana induftria iterum ab invi-

cem dilcerniac lepararinequeant.At de qualitatum omnium mix-tione difquirirur, num primx omnium fimplicium Theriaex ,in

unam Quintam edentiam tranfierint, an vero adhuc in fuis pul-

veribus vel (ubftantiis, ut prius, fint vclut accidentia in fubjc&o

vel color in pariete; Ac deinde quid de fecundis & quartis quali-

tatibus dicendum 'Probabile cft omnes qualitates in fuis propriis

adhuc hxrcre fubjcctis,nec vera naturali mixtione inter lc compo-

ni; alias fi qualitates corpora lira relinquerent, cflcntquatuor

quintxcffentix in quolibet compofito artificiali, juxta numerumordinis qualitatum, primarum, fecundarum &c. abfquc fu is cor-

poribus,& feparabiles; quod ita fc non habet.DecoaguIo lepori-

no feribunt, quod in fluxui tenuitate fanguinis, cumfifiat&quali coagulet.in coagulatione vero de grumiseundem incidat

6crcfolvat;fic aceti, plumbi& multorum aliorum liint contrariae

operationes pro diverto eorum ufu,quia natura ita mirabiliter ea

mifcuit:fic&aquaPhilofophica diverfasde contrarias habet vir-

tutes; quia natura ex contrariis artis adminiculo eam milcuit inu-

nani indivifibilcm fubftantiam ,qux nihil aliud cft nili

Quinta eflentia , refpcdu aliorum cum ea

mifccndorum.

Adonis

EMBLEMA XLL Defieretis Nature, \ jjj

Adonis ab apro occiditur, cuiVenus accurrenstinxitRoias fangume.

EXpatre , 0YJy/rhaDelittas Cypria^quem necejtra^uit aper,

decurrit Venus <£T pede Lxfa cruore ruborem

Contulit ipfa rofe,quaprius albafuit.Flet Dea

(flent Syri , luUus communis in orbe ejl )

lUum la&ucis moUihtut&pofuit.

Adoni-

DISCURSUS XLLDonidis allegoriam quam improprielquidam ex mythologis

.^“XcxpIiccntA cum nunc ad Solem,aprum,^ quo occitiis cft,adBrumam hirfutam ,nunc ad (emina frumentorum, quae 6. menfi-

busapud Proferpinam fubtus terram,& totidem fupra terram apudVenerem funt, referant, alibi (atis expolitum & refutatum cft st

nobis. Hic folcm eflcPhilofophicum fub Adonide intclle&um

cum concordantia omnium pronunciamus: llnde Vcrficulus

:

Omniafunt idem,Dinoyfias,Sol& edonis

:

Et Orpheus:qui vario laetaris nomine Adoni

,

Germinum& idem authorpariterpuer atquepuella r

Quae omnia dc So le coeli nullo modo intelligenda funt,fed dcPhi -

lofophico , Hic enim utrumque fexum exprimit, ille non item : Sic

& Dionyfo & Soli idipfiim tribuunt, quod Adonidi , & econtra,

quemadmodum &Ofiridi. Adonis vero ab Apro interimitur, hoc

cft, abaceto acerrimo fcu aqua (blutiva , cui aprugni& fulminei

funt dentes, quibus Adonidem ftringit; quia Sol Philofophicusab

coapro lethalitcr vulneratur, in membris folvitur & dilcinditur;

At Venus ama fio fuo opem ferre conatur,qui ciim cflet mortuus,

inter laftucas cum pofuit& cuftodivit. Eundem ad modum Ofiris

aTyphone occiditur,& in varias parces di(Tecatur,quas Ifis , OlTri-

dis conjunx, recollegit& conjungas fepultura: tradidit. Idem lu-

ilus, qui mortem Ofiridis in iEgypto quotannis fecutus, &Ado-nidis in Syria & vicinis regnis fcqucbatur 5 ubi per aliquot dies

plan&us & ejulatus auditus,poft data funt lxtitiae figna & tripudia,

quafi ille,qui mortuus fuiflet.jam denub viveret illatus coelo : Un-

de vanitas eorum religionis fcu fupcrftitionis Ethnicae oborta eft,

qu:e crcvitin immenfum ,Diabolo praebente o«cafionem,falfaque

miracula procurante. Natus fuit Adonis ex Cinyra ( ut fingunr)

Cypri rege ,ejusque filia Myrrha ,

natus dicitur ineoeftu , fi hiftoria.

fpe&etur, nefario, fi allegoria,non illicito, fedinprimisneccfiario.

Nifi enim ex matre& filio , vel ex patre & filia , fiat conjun&io,in-

dequcnafcatuf,nihil in hac arte perficitur. Hic enim, quo conju-

ges fintfibi invicem fanguinc propinquiores,in primo gradu con-fangui-

DISCURSUS LXI. ty(anguinitatis , vel fecundo, eo lunt foceundiores &econverfo, quoremotiores , eo infaecundiores, quod in hominum matrimoniotolerabilenon eft. HincOedypus propriammatrem ducitJupiterfororem, fic& Ofyris, Saturnus, Sol, fervus rubeus, GabritiusjDcAdonide Sol (in metaphora Belini apud Rofarium) hoc eft, defeipfo ita loquitur \ Scitote

,quodpater meus Soldedit mihipoteflatemfu-

peromnempotentiam,& induitme veflimentogloria : Et mox. Ego

enim unicusfum& afpmilor patrimeo, &c.fervos meorextraho depo-tentia& natura eorum,& induo eor de

flUndore& lumine meopulchroquem dedit mihipater meusjn omnibusoperibus eorum : Ego enimfumexcellens

, qui exalto& deprimocunEla, & nullusfervorum meorum

potefl fuper me/iifi unus,cuidatum e(l,quod contrarius efl mihi. Et ipfe

defruit me,nontamendefruitnaturam meam. Etipfe eflSaturnus,quifeparat omnia mea membra : Pofleavado admatrem meam, qua con-gregatomnia membra mea divifa&fparata : Egoflem illuminantomnia mea, &facio lumen apparere patenter in itinere depatre meoSa-turno, & etiam de matre mea, qua mihi inimicatur. Hattenusdittaadcoclarafunt , ut vel mediocriter in lc&ioneauthorum verlatotenebras a mentis oculis difcutianr, & lucem foUrem patefaciant,quae in concordandis addu&is rerum & pcrfbnarum abunde per-ipicitur.Nam qui vera funt

, ctiamfi fub velo allegoriae teaa.mirointer le fuffragioconfentiunr,quifalfa,

«4• » «

EMBLEMA XLII. Z>f ftcrtni Ntturt.

thymicis verfanti Natura, Ratio,Experientia6c

leftio, fint Dux,fcipio, perfpicilia lampas.

EPIGRAMMA XLII.

Dlfx Natura tibi » tuque artepedisequus ii

Ejlo lubensy erras, nicomes ipfa via efl

Det ratio Jcipionis opem yExperientiajirmet

Lumina,quo pofjit cernere pojla procul.

LeUioJit lampas tenebris dilucidanterum

Verborumaue flrues providus ut caveas.

>

/

DISCURSUS XLI1. uf ».

CAfus , qui peregrinantibus accidetc poflunt, innumeri fnnr,

prxfertim fi pedibus nottu per loca lubrica& pcriculofa iter

facere inftituant : adquodquatuortanquamfummcncceflaria re-

quiruntur, ne de viatico &robufto corpore quicquam dicamus:

Primo locorum,per quaeeundum erit, non ignarus comes aut dux:

Si enim ignarus ignarum duxerit,idem iis quod caecis contingit, ut

fi non in foveam , tamen in errores & ambages ambo praecipiten-

tur : Secundo,bacillus vel fcipio,quo vix lubricitas,nc cui damnolafit, prxeavetur: Tertio , oculi fanijcxcis enim aut lippis ejusmodi

itinera funt periculofiflima: Quarto lampas five faxincenfa 5 ut

diferimina viarum dignofeipoffint. Eodem modo fi quis difficili-

mofe committat itineri , ut Medicinam Philofophicam indager,

prxtcr iumptus& corporis robur, quaterna defiderabit ante dittis

parallela & correfpondentia ex xquo, videlicet Naturam , Ratio-

nem , Expericnriam & le&ionem: quorum fi unum aut alterum

defuerit, reliqua parum aut nihil juvabunt : Hilcc enim ,tanquamquatuor rotis currus Philofophicus incedit ,cui ex rotis una dccflc

nequit,fi fuperfit,nil prodeft. Natura prxfupponitcorporanatura-

lia ,& fpintus , tanquam fubjc&a primo 4 natura miniftrata , in quxars poftea agar id prxparando,purificando& habile reddendo ut dcco id fieri poflit , quod ars pro fine promittit : Sic figulus fumit

aquam& terram,vitrarius cineres& arenam,faber ferrum, xs ftan-

num,plumbum, argentum velaurum,coriariuspellcscrudas&ficalii alia : Ita quoque chymix artifex ad fua materialia relpicit : Illis

fua funt noti (fima vel primo die, huic per multosannos , cum inci-'

pit,plerumque ignota manent,nedicam,per totam vitam. Naturaquidem digitum intendit in materias, fed multa fun^quximpreffi-onem naturx obfcurent , ut agnolci nequeat. Prima itaqueinten-tio eft ,

naturam intime contemplari,quomodo procedat in (uis o-perationibus cofine,ut fubje&a Chymix naturalia absque defettu

aut fuperfluitate haberi queant : Unde natura fit dux&comes tan-

ti itineris, cujus veftigia lequenda funt. Secundo Ratio fit inftar

fcipionis,qui firmetgreflus &pedes ftabiliat,ne vacillent 5 Absque

i ,A>r . ratio-

#

»

116 DISCURSUS XLIUratiocinatione enim qilis ad lapfum in errores erit proclivis,Undedicunt Philofo phi ;Quicquidaudis,ratiocinarc,numitacircpoflit,

nec ne.Adimpoflibilia enim credenda vel peragenda nemo impel-

litur, nili ipfc debilis memoria; , obtuli i ngenii & fatua; imaginatio-

nis, ut fibi imponat falfa pro veris accipiendo Severa pro falfisre-

nuendo: Ajunt quoque fc non curare de verbis,quicquid dicatur,

fcdlaltcm de rebus, quid intclligatur; Et verba efie propter res&non res propter verba. Excmpligratia,dicatquis,tinduraPhilofo-

phica vitrum fieri mallcabilc. Quid ni hoc credidero, 11 modo ratio

didet? Tertio Experientia dabit perfpicilia, quibus remota videri

poflint $ Ha;c funt inftruracnta optica imbecillitatem oculorumhumanorum juvantia& corrigentia, arre inventa &fada.Hispcr-fimiliafuntExpcrimentacircamincralem materiam cujusque ge-

neris tentata,vila velvere audita;qua: quo plura fuerint in memo -

ria, eo plura ratiocinatio inde fumet,& inter & cum aliis compa-rabimur animadvertat,quid lit verum, quid non. QuartoLedioquafi lampada perfpicuam in intcllcdu inccndar,finc qua erunt u-

bique tenebrae &dcn fac nubes. Debet aurem ledio bonorum au-

thorumfaepe iterari; ali4s nihil proderit. Hinc Bacaflcrin turba:

jlui ergo inquit/onganimis eritJihenterquepatientiafruitur, in tr*~

enite)ujiohujus artismeabit,quivero citiutfeputat ex libris nojirisfru~Bumcaperepe(fcfalliturfatiusquefuerat , non injprcere quidem,

nttkm nunnuAm chntiaifTe.

EMBLEMA XLIIT. Defecrerie Natura, ixj

Audi loquacem vulturcm,quincutiquam te

decipit.

trert^

EPIGRAMMA XLIII,

te i|iii.fi$jf E

’

MOntis in excelfo confiftit •verticervultur , • v

AJJidue clamans i Albia ego atque niger,

Citrinus,rubeusqucferor nilmentior : idemefl

Corvia s quipennis ab/queuolareJolet

WLoBe tenebrosa , medidque in luce diei ,

Namque artis caput efi ille •vel ijle tuae.

- , Loqna-

Diqitized dv

iz8

S1 4 \-54* -

DISCURSUS XLIII.

LOquaces fcu vocis humana amulas volucrbs , videlicet Pfitta-

cos,corvos,moncdulas,& picas quotidie pafllm audimus. Sic

Plinius fuo temporc,quohiftoriam edidit,AgrippinamClaudiiCae-

faris uxorem habuifle turdum, lermoues huminum imitantem,

icribit. Habuerunt& Calares juvenes fturnum&lufcinias Graeco

latinoque Termoni afluefa&as,& aifidue nova loquenteslongo et-

iam verborum filo. Cumque ejusmodi non rara occurrant aves,

miniis admiratione digna nunc cenfentur , fiquidem ufus & alTuc-

fa&io omnes volucres latiori lingua praditas hoc modo vocales

& garrulas reddere poffit.Vcriim vultur illc,cujusPhilofophi men-tionem faciunt,voces,fi quas edit,non ex ufu didicit

,fed eas natura

ipfius tacite cxprimit.Philofophi vero dicunt,quod affidue clamer,

altaquc vocc pronunciet,quis fit& qualis, in quo magnos imitatur

principes , qui titulos fiios SchareditatcsTemper in initio Tuarumintimationum innotclcerc volunt , non Tupcrbia alicujus nota,

Ted aliorum caufa, ut &ipfifciant,quibus principatibus dominen-tur,autjusharcditarium praetendant.Sic multum intereft:,ut agno-

Tcatur,quibus coloribus,tanquam armorum& titulorum infigni-

bus.Philofophica avis gaudeat,& exteras antecellat. Ego,inquit,ut

Rofarius habet ex Hermetc , Tum nigrum albi , & Citrinus rubei,&certe veridicus Tum& non mentiens. Nigrum Te adfirmat, album,

citrinum & rubcum,& talis revera cft,etfi enim tres ultimos colo-

res a<5hi nondum pollideat , tamen haereditatem eorum cxpcclat.

HincRofinusin lib.divinarum interpretationum; Recipe,inquir,

lapidem,quieft niger,albus, rubeus, citrinus, avis mirabilis, qui ni-

gredine noft is,& diei claritate fine alis volat. Ex amaritudinenam-que in fuogutturc exiftente ,coloratio accipitur

, i fuo vero cruore

mera aquaaccipitur,(icutdixit Alexander : Recipe lapidem qua-tuorcolorum fili. Colorcsholceomncs,quifuntprincipalcs,fuc-

ccfiio ordine adciTe lapidi, ad naufcamPhiloTophorum libri dicti-

tant. Curvcrb VulturappclleturPhilofophicurnfubje&urn,non

abs|ccrit. Ex vu Itutibus nigri praevalent, rapaccsfunr,lcd tarde

yolant,proptcr corporis molem. Ajunt hanc avem concipere fine

maicuio-

DISCURSUS XLHL 119

malculorumfcminc, &finc conjundionc generare, natosqueex

iis in multam aetatem procedere ad annum usque ccntefimum.

Nidificant in altis rupibus,nidos nemo attigit. Foetus fere cernun-

tur bini: Auxilio funt contra (erpentes. Euro gravida: fiunt. Ciimcoeperunt ova edere, aliquid adferunt ex Indico tradu, quod eft

tanquam nux, intus habens ,quod moveatur, fonumque fubinde

recidat, quod ubi libi appofucrunt, multos fcetus producunt, fed unustan-

tum remanet, quiIMMUSULUS vocatur. Hermodorus Ponticus apud

Coelium tcftiscft, vultures efTc omnium animalium innoccntiflimos, quia

nihil prorfus attinganteoru,qux ferant homines,plantent,alant.Animantium

prxtcrea nullam interimant.Volucrifiiis quoque vel mortuis abftineant, quo-

dam cognationis intcliedu : Hinc in auguriis prarftantifltmi habebantur ut

indicantUrbisRomr primordia. Has vulturum proprietates fere omnes cumPhilofophicus ales exprimat , hinc non immerito vultur ab Hei mete aliisque

appellatur, qui& tardus in volatu& niger colore eft, Concipit ex fefe : Sic

enim Rjolariuscircafinem;£r^f efldraco, qui nutritatfeipfum& impragnac

fcipfum&paririn diefuo.&c. Et Rofinus adfarratant: Et ipfumejtferpens

feipfumluxunans ,feipfum tmpragnam &in die una parturiens > &c. Diutif-

fime vivit &fupcrcft, feque multiplicat.Quod enim Virgiiius dcPhcenicca-

re lcripit,huiczque(quia eadem eft) convenit:

Alipedem cervum cervus ter vincit , at illum

Multiplicatnovies Phoenix reparabilis ales

:

Hujus nidos attingere valde difficile eft: cum ferpenti mercuriali pugnat e-

umque vincit, hoc eft, Sol cum luna. Ex vento concipitur & in ventre ejus

portatur& in aere nafeitur. Aititcslapislapillum habens intra Ce fonantem,

d multis totum dicitur. Unusfaitcmtmraufulus in nido PhiloCinvenitur.In-

nocentifltmaquoq-, avis eft Philof. quia nulli nocet, omnibus fcientibus pro.

deft ,& in auguriis przftantiflitna. Atcur inmonte nidificat ,& fedens ita cla-

mat ? Rcfpondet Rofinus ex Rafi , qui inquit : Contemplare altijfima mon-tana, cjuafunt d dextris& afinifins , ac afeende Uluc : Ibi lapis nofier inve-

nitur alto monte quifertomnegenus pigmentorum ,& (ftritus vel

/pectes,

ibtfinishter efl : Morienut : Confeendire alta montana, arboribus confira quisti»*

lapts nofbcr invenitur&abfconduut tfl: EtHermes: Recipite lapidem leneeU-

£lum,comminuite& lavatelapidem rubeum,dequo extrahitur, qui

invenitur in montibus & maxime aliqu.tndo

vi cloaca veteribus*

*'• /V ’"

8.

''

Dola

jjo EMBLEMA XLIV. t>e fieretisNatur*.

DoloTyphon Olyridem trucidat ,anusque illius

hinc inde diflipat>fedhos collegit Ilis inclyta.

- »A XLIV.

STnA Adonidem halet, Dionyfum Grxcia, Ojirim

JEg yptus ,quifunt nilniji SOL Sophi*

:

ISIS adejl foror conjux ac mater Ofiris,

Cujus membra Typhon diffecatjlla ligat.

Defluit atpudibunda maripars,

Jparfa per undas.

Sulphurenim,SULPHUR quodgenera-vit,abefl.' Ofyridis

DISCURSUS XLIV. ip

OSyridis allegoriam alibi, nempe ini. lib.Hieroglyphicorumad fuam veram originem

,quxChymicaeft , reduximus

plenarie explicavimus. Quocirca hiceadem repetere(quamvis ea-

dem de iisdem dici debeam) fupervacancum arbitramur. At ni-

hilominus diicurfum hic inftituemus parallelum,qui intra carce-

res AntiquaeChymix( qui tota poetis decantata & figurata cft)

femper veriabitur & mancbit.Ofyridcm tu mihi Dcum,aut regemiEgyptiumpcrfuadcbis? Non credam, ctiamli pcrfuaferis , ut cre-

dam: Longe aliter enim canes, longe aliter (ut cft in proverbio)lites olent:Deum plane nego,& tu mihi aflcnticris,nifi (is Ethnicusaut diftortx a reparatione opinionis. Regem nec fui(le,demoti-

ftratur ex circumftantiis omnib. qux alibi confidcrantur : Sol cft,

fed Phi'of. cujus nomcnciim illi paftim attributum legatur, vulga-

res, qui nullum alium nifi mundanum illud lumen noverunt,pro

co interpretati funt. AfolcmundilolPhilofophoruni denomina-tionem habet,quia proprietates naturae ab illo foie coelefti ddccn-dentes, aut ei convenientes, continet. Sol itaque Ofyris cft, Dio-nyfus,BachusJupiter, Mars, Adonis , Oedypus, Perfeus , Achilles,

Triptolemus, Pelops, Hippomenes, Pollux. Luna vero Ilis, Juno,Vcnus,matcrOcdypi,Danae,Dejdamia, Atalanta, Helena : ItemLatona, Semele, Europa, Leda, Antiope, Thalia. Atque hae funt

compofi ti partes,quod ante operationem lapis dicitur,& nomine

omnis metalli, Magncfia: poft operationem, Orcus, Pyrrhus, A-

pollo,y£fculapius. Adjundafiinr,Typhon, Python, Aper: Artifex

Hercules,Ulyflcs,Jalbn, The(cus,Pyrithous : Labores& pericula

innumera,qux ab his artificibus exantlata fuere. Videantur Hercu-lis labores,Ulyflis erroresJafonis pericula/Thefei conatus,&Pyri-thoi remorx. Magnum hoc cft mat crix& dodirinxvolumen, perquod Vulcanus, Mercurius & Saturnus omnibus paginis currunt& recurrunt,hic ur parer omnium& caufa, fine qua non,ille, ut ma-teria & forma, ifte, ut crticicns. Sol ducit fororem lunam in uxo-rem.JupitcrJunoncm,utSaturnusRheam,& Ofyris Ifidem:Dio-nyfm ex matre Semele combufta fulmine Jovis eripitur, imma-

R 2

i:a DISCURSUS XLIV.

turandas in femore Jovis patris , iEfculapius ex Coronide matre

:

Dionyfius adultus novam vini potionem monftrat hominibus u£que in Indiam expeditionem fufeipiens j Ofiris & Triptolemus,frugum feminationem &ufum,iEfculapius,medicinae adminiftnc-

tionem : Dionyfus Grsecis fic di&us,Romanis Bacchus eft , jEgyp-tiis Ofiris,Syriis Adonis.Oedypus patrem occidit,& matrem duxit;

Perfeusavum interemit, Typhon fratrem Ofirim, aper Adonim,Ceres nutrix Triptolemi patrem cjusEleufium-, Hippomenespo-mo aureoAtalantam vicit,Tantalus pater Pelopis Hippodamiamcurruli certamine ob tinuit. Ofiris in partes difle&us& ab Ifidcma-tre,fororc & conjugc iterum conjun&us fuit. Pelops puer co&us& bullitushumero 4 Cerere dcpaflo vitae reftitutus,addito humeroeburneo: Achilles& Triptolemus fub carbonibus no£lupofiti,&

jnterdiu lafte nutriti funt,hic a Cerere nutrice,ille d Thetide matre:Achilles &HelenaTrojani belli caufacfucrunt , haecutimpulfiva,

ille ut efficiens ; Helena nata exovo cft,& in Pelei& Thetidis nup-tiis,ex quibus Achilles natus,pomumEridos, prima caufa raptus

Helenor,projectum fuit. Pollux adfuit Argonautis,qui quinqua-

gintafere annis ante bellum Trojanum inceptum vixiflcpraefbp-

ponuntur, ( fi vixerint )& Helena cum Polluce ex unoovo prodiit;

Fuittiaque anus Helena,cum raperetur aParide: AchilliinElyfiis

campisMcdca nupfit,tum anus edentula: nifi forte fibi juventutem

reftituir.utyfcfoni,Jafoni$patri,& Ceres Pelopi,unde bis pubefeens

appellatur: Pcrfcnsalatum equum accepit d Pallade, ciquc caput

Medufein renumerationem attulit, cui Mercurius harpen, &alii

Dii alia arma miniftrarunt.Triptolemusd Cerere currum cum dra-

conibusalatis:ExJovis cerebro Pallade nata Rhodi pluit aurum,ut&Sole concumbente cum VenerejEt Jupitcr,utaurumcompre£.

fitDanaen ,ut Cygnus Ledam , ut cuculus fororem Junonem ; ut

TaurusEuropam,ut Satyrus A ntiopen,& fic concor-

dantia cfi in omnibus.

EMBLEMA XLV. T)tfieretu Natars»

Sol & ejus umbra perficiunt opus.

4

EPIGRAMMA LXV.

SOL 9 fax clarapoli , non corpora dcnfapenetrat,

!Hinc illi adrucrjis partibus umbramanet:

Vilior hac rebus quamvis ejl emmbuss uju

Attamen Afironomiscommoda multatulit

:

Plura Sophisfeddona dedit SOL , ejus& umbra>

Auriferaquoniam perficit artis opus.

Rs Quem-«

DISCURSUS XLV. * -

Uemadmodum in Palatio rotundo feu formae fphaericar, unolocc> ignis inccnfns illuftrat circumcirca omnes parietes fii-

periorcs & inferiores paries, exceptis iis, ubimenfavel tabula ia

medio confiftcns luo objc&u impediat, & umbram tenebroiamadmittar,ita&fol in magno illo coeli palatio five Theatro coclato

conftitutusomncm coeli concavitatem , contenta in cadiapliana

& lucis receptiva corpora, hoc cft, ftcllasquafcunquc, errantes &fixas, radiis liiis illuminat, nili ubi Terra: intermedia denliras pro-

hibeat : Ibi enim umbra nigra &tcncbrofa,qua:nox dicitur, tamdiu permaner, donec folisprxfcntia fugetur& lux ejus vice funda-

tur & confpieiatur. Eft itaque umbra & nox folarls lucis privatio

feu abllntia, dies ccontra irradiatio & circumfufio. Umbra eft,

qua folisalpc&um tolerare nequit , idcirco fugiens & fe abfeon-

dens nunc ab hac , nunc ab illa parte terra:,prout fol eft ex oppofi-

to. Nunquam Sol & umbra feinviccm viderunt, quamvis, fina- •

tura admitteret, poflcntj fedfol ut inimicam fibi audiens femper

illi i nliftit fugienti,nec unquam defeflam capere poreft , ut pulchre

Buchananus in libro fphxrico cecinit. Ad imitationem& exem-plum magni illius folis, ejusque umbrae, Philofophi obfervarunt 5c

fuololi^adcfle umbram nigram, ncbulofam & fugacem : Hinc

Hermes, Fili,inquit,extrahcaradiofuam umbram, hoc eft, vide ut

folem tuum circumducas perprimum mobile, cui Vulcanusprac-

ficitu^,ut& illa Terrae tuxpars,quae nunc umbrosano&c tegitur,

clari fruarurluce folari : Nifi enim permotum primum totumFirmamentum coeli cum omnibus contentis fingulis diebus na-

turalibus, hoceft , viginti quatuor horisfcmcl circumduceretur,

fcdfaltcmmotufuo proprio, fecundo & annuo difto Sol move-retur, qui infra nosfunt Antipodes, fere lemcftri temporis fpario

nottem habere& nos diem unum contingeret, & poft viccverfa

illos diem denos noftem : utlic totus annus ex una no&e &dieconftaretjVdutinuncfub utroque polo ha* vices experimento&ratione vcriilimae comprobantur. At providentia Divina: longealiter vifum fuit, qux* ideo duplices motus ordinavit planctarum.

primum

DISCURSUS XLV. ift

primum & fecundum ,& lic annum in multos dies diftribuit : Um-bra autem illa& fol diem& nodem faciunt fimul , quod ibi per fc

folus non pollet, cujus eft illuminare omnia oppolita loca ^cor-

pora,non autem umbram facere,nili peraccidens fua abfentia. Ita

&SolPhilofophicus cum fua umbra facit diem, hoc eft, lucem <Sc

noctem fcu tenebras, nempe Latonam firumagnefiam, cujus um-

bram ignito pharmaco delendam &comburendam cfic tradit De-

mocritus,utlib.3. Aureaemenfie patet in initio. Umbrarum utili-

tas in Aftronomicisadco magna eft, ut finciis illafcicntia abfolvi

vixpoflit ,Chymici quoque filis umbris alfcribunt

,quod eorum

ars ad perfedionem veniat; Quid enim Sol hic fine umbra? Quodpiftillum fine campana : Illud quidem facit motum primum, ut

fonitus detur,at hac datfonitum 5 illud eft plc«ftrum,h*c organum;

illud lingua , hoc os magnum : Umbra res vili (lima eft, non Enti

proxima,fic&Philolophorum umbra eft quid nigrum nigrius

nigro,ut vocant,vel vilius alga,non propter lc,lcd hominum opi-

nionem & copiam ; Igne quid utilius, quid aqu? prctiolius,quid

terra amabilius,quae dat flores & amabilia omnia ? quid aertjucun-

dius ,quo intcrclulb , omnia jucunda efle definunr : Attamen

,quia

proftentad hominum ufus in late patentibus fuisfphajris.vililfima

ccnlcntur,pra:poftera imagnatione.Sic & umbra taxatur & com-

munis &c Philofophica;Qui in umbris fubterraneis diu degunt, fi

in claram folis lucem fiibito producantur , amittunt vifum & a-

ciem oculorum; Itaquiinfola umbra Philofophica morantur&operantur, ncceifolcm adjungunt, judicio & oculis mentis pri-

vantur icffeduque fruftrantur. In meridiem folc coelefti elevato

major eft calor, eft& minor umbra; ficquoquc hiccalore au&odiminuitur umbra & ceonvcrfo; Incipiendum itaque Iole’ a meri-

dionali latere ad noftrum verticem fi: iterum flc&cnte, in Capri-

corno ;& prima operatio ulquead Arietem er it abloluta, tum in-

cipit opus mulierum, ufque ad Leonem; &poft labor ex.labore

provenit, donec annus capite caudam apprehendat,

.ut anguis,hoc eft, abfolutusfit.

Aquilae

EMBLEMA XLVI. VefecretisNatura.

Aquilae duae,una ab ortu, alteraab occafii con-

veniunt.

EPIGRAMMA XLVLT*Upiter eDELPH1Saquilas mijijfegemella*

|Tertur adEoas Occiduasque plagas

:

Dum medium explorare locum defiderat Oriis,

{Tama ut halet ) Delphos hae rediereJtmul.

AH iUee lapides lini funt , unus al ortis,

Alter al occafu, qui lene conveniunt:Apollinem

9I DISCURSUS £LVI. i#

APollincm antiquiflfimum ex Vulcano natum, Athenarum

cuftodem tradit Ciccrolib. dc natura Deorum. Quae qui-

— dem opinio, fi ur debet, ad allegoriam transferatur, cft veriflima;

Quia Vulcanus Solem Philofophicum qui Apollo cft, producit.

Sed prxvaluit,quod exJove natus fit;Cum vero Latona utero gc-

ftarct gemellos Apollinem& Dianam, quos ex Jove conceperat,

Juno ZelotypaPythonem horrendae vaftitatislerpcntcm immifit,

qui gravidam profcqucretur & vexaret. Muliere milcra poft diu-

tinos errores tandem navigio delata in infulam Ortygiam, ad fo-

rorem fuamAftcriem, quae in ea regnabat: Cumque ea infula fe-

re tota mari inundaretur, parturienti Latonx locum dedit, undeDelus di&a, quae 'a/m*©* erat antea. Ibi igitur enixa pueros; primaprodiit ex utero Diana, eaque (eobftetricem matri in partu fratris

Apollinis laboranti praebuit; Unde faftum cft, ut praegnantes in

puerperio ejus Numen invocarent, camque vel Lucinam vel

Ilithyiam vocaverunt, quod lucem natis infantibus apertis eo-

ru oculis oftenderet: Apollo igitur natus, & adultus Pythonemmatris vexatorem fagittis confecit &Cyclopcs occidit,quod ful-

men Jovi fabricaflent ad interficiendum ejus filium yEfculapium,

quem Jupiter fulminatum ad inferos derrufit, propterea quodHippolytum ab equis difeerptum in vitam reftiruiflet. Hxc efle

mere Chymica, multis in locis dcmonftravimus. Latona enim,Cynthia, Apollo& Python, funrrequifira artis, quae eo modo fc

habent invicem, ut narratum cft.Cum vero hxc ab antiquiilimis

poetis , utOrpheo , Lino , Mufxo,Hom ero, (criptis vulgata eflent,

apud ignaros occafioncm religioni & venerationi Apollinis prae-

buerunt. Hinc in multis locis Europae & Afiae cultus cft Apollo,

cique ere&a templa innumera. Praecipue vero Delphis antiqua re-

ligione venerandum habuit templum, in quo ftatuae plurimae exauro folido Se argento magni ponderis& artificii a regibus& Prin-.

cipibus repofitx erant, cum aliis donariis prcciofifiimis, quxabomnis ftatus hominibus religionis caufa in (aerariis reconditae- ,

xant. Paufanias xefert fcelcton ahencum artificii admirandi ap-

S penfum

>)8 DISCURSUS XLVI.penfum tholo templi fuilleab Hippocrate. Apollini quoque (a-

cratus fuit illccekbris tripes, a Pelope,dum uxorem Hippoda-miam ducerer Oenomai regisEIidis filiam, quem Tripodemfa-bricarat Muleibcrfic Pelopi donaverat. Hicin medio templi ere-

di .serat, in quo infidens Pythia afflatum Daemonis erumpentis eprofundo hiatu excipiebar

,quo correpta vaticinabatur,& relpon-

iadabit fcifcitantibus rerum futurarum eventus. Fuere autemDelphi in Boeotica ad radices Parnafiiliti.Templo vicinus fuitfons

fatidicus jCaffloris, cui fi faces ardentes admoverentur, eas extin-

guebat: fi procul eflent remotee, fubito accendebantur, & flam-

mas concipiebant. Ejusque fontis aqua pota vim vaticinandi pras-

bebatjfed tamen brevioris vitaereddebantur ejusaquoe potores.

Cum itaque concurliis fieret ex omnibus Europae, Afiaque parti-

bus ad oi ac^umDclphicum,poetae cum locum , nempe Parnaflu

efle in medio terra: fabulari funt j idqueab exemplo Jovis proba"

runt,quiduab. aquilis cmiiTisid cxpcrimcnratus fuerat: Verumcum haec rohiftcriae fide non nitatur, non a veritate alienum cft,

eam chymicisaflcribere,praeferrim cum totus Apollo, utdidlum,

fit chymicus origine, licet diemon poftea hominum fuperftitio-

nem kb eo nomine confirmarir& vaticinia dederit. Duae aquilae

funt duo lap des,ex quib. unus ab oriente,altcr.iboccidcnre venit}

quod Philof multis modisdcmonflrarunr. Illas Jupir er emifit,ut-

potefuas armigeras. Aquila autcmApollinifcu Soli amica videtur, quia pul.

iosfuos probat ad Solem, quemfi fuftincre nequeant, ut degeneres cxludit.

Ejus pennat aliis rcb. confert* dicuntur non pntrcfccrc, & aliarum avium

pcnnasdcvorare.facilcinaurationcmadmitterc. Non lenio, nec xgritudine

moritur, fedfamc.Crcfccnscnimroftrifuperioris aduncitas impedit, ne ci-

bum queat capere , qua abjedla in fontem ter fe mergit, coque modo redire

fertur ad juventutum. Hinc Plalmograpbus; Renovabitur, ut aquilar, juven-

tustua. Ex volatilib. nunquam fulmine tangitur. Pugna eff illi in draconem

qui proptcrca ejus ova confi flatur:Qux omnia ejus natur* munera caufam

praebuerunt, cur Philof. aquilamin arte fua prxdiccnt , cique lapidem afli-

milcnt, cujusrei cum innumera exempla in libris eorum lint ob-

via, hic plura non adferemus.

EMBLEMA XLVII. DtfecretU Maturi. ij?

Lupus ab Oriente& Canis ab Occidente yenien-

tesfe invicem momorderunt. •

EPIGRAMMA XLV;II.

Hinc i ubi Seioritur , Lupus advenit ,afi ubi Ponte

CMergitur » inde canis,qui duo bile tument;

*J-iunc is , hic iUum,Jlimulante furore momordit ,

Et rabidus riHu vifu* uterque fuit.

Suntgemini hi lapides,gratis quidantur ubique

Omnibus atque omni tempore > quos teneas.

S z %Phi-

14o DISCURSUS XLVII.

Hilofophi multis in locisduorum meminere lapidum gratis

nobis datoru , ut Ifaac, Arnoldus &alii , inter quos Avicennadicit eosin ftercore jacere abjc&os,ncgle£fcos vulgo,qui fi conjun-

gantur,perficiant magifterium:Quidam attolIuntMercurium oc-

cidentalem, qui praetulit feauro& illud vicit rVerum omnium o-ptimeAuthor confihi conjugii folis& lunaccx Ariftotelis Epiftola

binos defcnbit lapides, ubi dicit: Quodhujus artis duofunt lapides

principales , albus& rubeus mirabilisnatura : Albus in occafu folis

incipitapparerefuperfacies aquarum, ab(condensfe ufqueadmediamnollem , &pofica vergitinprofundum : Rubeusverd ex oppofito opera-

tur,quia incipitafcendereJfuperaquis in ortufolis ufqueadmeridiem&poflea defendit inprofundum.Hi itaque lapides funtanredi&r aqui-

lae a Jove Delphis cmifla: ; Hi quoque funt 1upus& canis , ex diver-

fis feu oppofitis terrae plagis venientes,quorum unus momordit

alterum, & ambo rabiofifa&iiunr, veluti rcftatur Rhafisin Epi-

ftola:HiIapidcsiuntvcr(TimurnBezoarex quibus praftantilTimuni

mittit India Orientalis ex ferarum ventre deptomptum, aliud fed

mint riscfficadaedat India Occidentalis, Peruana , ex cicuribus

acceptum j Sic oriens dat lupum arrociffinuim , occidens canemhominibus familiarem, hoc eft, Sulphur ab Eoo , Mercurius abHefpcrio traftu venit ;cx quibus hic mollis& tractabilis , illud

cholericum & iracundum exiftit:Qui duo qui primum fe invi-

cem offendunt, in mutuos morius incidunt : Canis vero magni-tudine infignis primam vi&oriam obtinet proftrando lupum & fe-

mianime reddendo: At lupusvires recolligens poft canem dejicit

ciqucdeiedloinftatuiquc ad internecionem} Intcrim non minora

vulnera nec minus lethalia, quam intulerat cani, abeo recipiens»

donecfe‘mutuisconficianr& interimant morfibus: Deiupo£^£>nus adEuthi ciam , inq uir

,quodfit miles viliorduorum roboratusmul-

ti precii& intenfiffimi roboris ,pervorans corpora,cum iis obviat , (jr

efl albusapparitione , rubeus experimento ,eflque mas quilunam duxitinuxorem

,quemnonnulliputant aurum ejjeprcciofiffimxconnexionis ,

cujus congelatum nunquam diffolvitur , neque vefiigia delentur,quod

DeusJanilis Philofiphis& elellis largitus efl : Scito,quodnatura cepit

eom-

DISCUR.SUS XL VII. 141

comparemut inimicum. Hac ille. Ht mox, quodfulphur, inquitj&r-

tijfmum ejl& adverfus ignempugnans quodcontinetur:Ex bis nam-

que conjunftis color preciojijfmus exit , & nunquampotejlfulphur

,

quodnaturaliterfugitpojleafugere}eo quodperforavit illudanimafmi-

liter&perforavit iT mixta efl anima tinttura corpori , & corpus ani-

mam continuit& naturalefugereprohibuit. Et deinde quarenti, quit

lapidumJitfortior , refpondet : Lapis qui non efi lapitfortior ejl altero

inimicoirubruvero eflfortius illoquodfuafortitudineJocios roboravit.

Lupusitaquc Orientalis fortiorcft cane occidentali, quamvis vi-

ftoriaz non potiatur cffc£tu,fcd una cum inimico ocidat: Exutrif-

que vero fit venenum tingens : Differentia interlupum & canemexigua cft.ciim moloflusfeu praegrandis canis lupinam formam& fpecicm oftendat , ira ut lupus origine , fcd longa progeneratio-

ne cicur fa&us videatur: Eodem modo fulphur & mercurius pa-

rum differunt inter fejquia illud ex hoc, vel hic ex illo ortum ducat:

Mercurius quidem fulphur genuit, at fulphur Mercurium purga-

vit & talem reddidit :De his idem Rofnus,dum quaerit Undeveniatejus color 1 refpondet , ex ejus intenffjtma amaritudine : Erilla:UWevenit ejusamaritudo& intenfio ?refpondet, ex ejus metalliimpurita-

te :Et illa.-nunquam ejus color rubtu'ftpereminet?tcfyor\dct:Etiam-.

Et illa nunquam etiam ejl igne calidior i refpodct : ignisadrcJjeBumillius efltanquamaqua adrejpettum ignis.Et illa:

I

gnene eflfortior/ re-

fpondet»o/r. Et illa.* Quare ergo afferis ,eum igne ejfefortiorem : re-

fpondet , eo quodignibusfibi ipfis obviantibus alter alterum comedit.

Patctitaquequodalteralteriusalimenttim fiat& cibus, & quan-tum uni dccrelcat,tantum alteri accrcfcat, donec accrcfccnsprae-

valcatfic draco ferpcntemdevoraritrln magnis praeliis faepe con-tingit,ut ftragem majorem padi campum & vittoriam obtineant;

Ita & canis quamvis proftratus non tamen vittus occubuit omni-no,cum hortem adeo ftri&e tenear, ut ille abfquchoc

ivere, nec hic abfque illo moriportit.

t^z EMBLEMA XLVTIT. De feeretlt Naturi,

Rex ab aquis potatis morbum,a medicis

nitatem obtinet.

curatus Gt-

EPIGRAMMA XLVIII.

Divitiispopulisquepotens T{exfontis amavit ,

Portariafervis quasfibipofcit , aquas :

Has bibit <27* rebibit venasmox inde repletus

Difcolor a clarisfufcipitur medicis

?

A quibus utpurgatus eratfudoribus , alvo.

Oreque , moxtinUa ejl utraque mala rojis.

Xcr-

DISCURSUS XLVI ir. 143

XErxcs ille potcntiffimus Pcrfarum rex,cum per ficca & in-

culta loca fub aftu exercitum ducerer, finbundus hauflum

aquae rurbidar a quodam milite oblatum non refpuir/edgratiflimc

bibit,portantemqueid donarii muncreampliflimo ornavit.Et fa-

ne (i quis hoc ipfo tempore ( ut quorundam hiftoriae reccntifljmx

teftantur), per fines Perfix peregrinctur , rariffime fontes aquae

dulcis invenire dicitur, cum aqux ftagnantesfint falfe, acipfum

folumin fupcrficic falfedinem offerar copiofiflimam : Eo modoRex, eu jus meminerunt Philofophi fiti vexatus, mandavit aqux

dulcis fibi copiam fieri5quam allatam bibit ad faticratem ; vclut ex

Mcrlini allegoria cuivis confiat. Curatioregis a:gri& difcolorati

fufeipitur & medicis divcrfis:Algy ptii fuis medicinis propinatis mo-vcrunthumoccsadhuc crudos,quos Hippocrates prius concoctos

purgari debere aflerit, nififintfluxibilfs& vagi;Tum enim moxeducendi funt, ne in partes aut vifcera nobiliora forte impetum fa-

ciant & ruant. Hinc regi fymptomatapericulofa,utpote lipothy-

mia& fyncopc obvenerunt. Alexandrini vero medici,poftrcmo

advenientes in morbo chronico, feliciores funt habiti, qui regem

priftinx fanitati reftituerunt. Tanto mederi regi cft operae pre-

tium, qui medico fuofanus faftus benevolam praebet manum fic

faciem ferenam. Legimus multorum curationes optime fuiflcrc-

compcnfarasaregibusdiverfis.utDemocidisa Polycrate Samio-

rum tyranno talentisduobus , Erafiftrati (quem Plinius feribir, fuifi

fc difcipulum Chry fippi , ex Ariftotelis filia genitum.)propterAn-

tiochum regem , ex amore Stratonices novercae xgrum fanatum

,

centum talentis & filio ejus Ptolemao, ut JacobiCoftcrii, medici

Galli rcgisLudoviciIl.il quo quatuor millia coronatorum fingulis

menfibusproftipendio accepit, aliorumquc reccntiorum nonfaciamus mentionem jfed hujus regis fanatio adhuc longe majori

mcrccdcaut praemio recompen fatur. Ita enim apud Rofarium

Hermes & Geber;Qui hanc , inquiunt, artem femel perfecerit , fi

deberet vivere mille millibus annis,& fingulis diebus nutrirequa-

tuor milliahominum ,non egeret.Hoc confirmat Senior,dicens:

Eft

144 DISCURSUS XLVIIT.

Bft ita dives habens lapidem, de quo Elixirfit, ficutqni habet ig-

nem, poteft dare ignem , cui vult & quando vult ,& quantum vult

finefuo periculo & defc&u. Democriti pater adeodivcsfuit,ut

exercitui Xerxis Epulum dederit , <5c Pythius quidam opulcntilfi-

mus obtulit eidem ftipentium totius exercitus & commeatumad

menfes quinque ,fi modounum ex quinque filiis, natu minorem,

quifua:fcnc&uriscflctfolarium, ncin caftra regia ire cogeretur,

domi retinere liceret ; fed barbarus rex indigniflfime petitionem

Pythii ferens, juflit minorem natu filium in duas partes diflc&um

palis utrimque ad viam regiam adfigi, per quam totus exercitus

tranfit urus erat ,ut annotat Sabellicus lib. 2 - Ennead. 3 . Sed horum

divitia: nihil ad opeshujus Regis, quae funtabfquc dimenfionede

numero. Hunc fanatum & ab aquis liberatum Rcgcsomncs,&

potentes aliarum regionum honoraverunt& timucrunt.Etauan-

do volebant viderede mirabilibus ejus, ponebant in crucibulo

unciam unamMercuriibene loti,& projicicbantdefupertanquam

unum granum milii deunguibus vel de capillis aut (anguinefuo ,8c

fufflabant leviter cum carbonibus , dimittebant cum infrigidari

cumcis,&invcniebant lapidem, qualem (cio. Hiceft ille, cujus

BernhardusComes meminit,quod fexfuis aulicis tantundem re-

gni det, quantum ipfe poffidet , fimodo expetent, donec ipfc ia

balneo juventutem rccuperarit, & veftibus variis ,nempe tho-

race nigro, indufio albo& fanguine purpureo ornatus fit; tumc-

nim fingulis de (anguine fuo daturum ; ipfosque fuarum

divitiarum participes fa&urum fe

pollicetur.

Infans

EMBLEMA XLIX. De fieretisNstttrg. 145

Infans Philofophicustres agnofcit patres,ut O-rion.

EPIGRAMMA XLIX.

F yiLuld narratur 3 Phoebus , Vulcanus& Hermes

lnfellem bubulamfemina quodfuerint j

Tresque Patresfuerint magniJlmul ORIONIS:Jguin Sebalem Sophiaejlc tripatrem ejfeferunt

:

«

SOL etenimprimus ,Vulcanus at ejfefecundus

Dicitur , huicproelians tertius artepater.

T Mulle-

i4* DISCURSUS X L f X.

MUlicrcs, quxlc variis proftituunt viris,raro fobolcm viva-

cem concipiunt ex Confufione diverforum leminura : Natu-ra enim in generatione hominis& animalium plerorumque nonadmittit fupcrfoetationcm , nili forte rariflime : Hinc ex unico pa-tre & matre proles quaecunquc nalcitur , five fit una aut plures , ut

quoque ex hidoriis & eventu aliter judicantium patet, inprimis

Margarita; illius Hermanni Comitis Hcnncbcrgiae uxoris,quaea ti-

no 1276. trecentos& lexaginta quinque enixa cd pueros,quorum

omniumbaptifarorum ,& mafculorumJohannis,fceminarum E-iifabethae nomine vocatorum

, pod demortuorum lepuhura ia

Laufdunenfi templo,uno miliari didante Haga Comitum verius

mareJnHollandia, adhuc cum pelviaerea,in qua baptizati fint,

& inferiptione hiftoriae , adhuc vifitur:caufam dicunt, quod Co-mitida videns pauperculam mulierem gemellos in ulnis gedare,

eam adulteram voc&rit, quali impodibile fit ,ut plures liberi uno

conceptu ex uno viro , led exdi verfis , neceflario ederentur : Undeimprecatione fatta i paupere, quaele abeo crimine puram nove-

rat, quotquot dies in anno lunt, tot ipfa concepit in utero unotempore & ex uno viro. Miraculum hoc quidem cd* at naturale

opus, qued ex divina ultione eontigir:In opere autem Philofo»

phico quod alias naturae adverlum cd, facile admittitur fuballcgo-

rise vedimcnro : Hic enim unus foetus tres dicit ur habere patres vel

etiam binos, ut 5c matres. Hinc Raymundus > ut citat Rolarius,

noder, inquit ,infanshabct duos patres & duas matres:& quia ipfe

charenutritusedcxtotaluhdantiainignc, propterquod nunquimoritur : Ita Dionylus feu Bacchus bimater appellatur, quem im-

maturum combufta matre ex ejus ventre eripuit & femori /uoin»

fuit , urpatermater fa&us fit: Sed haec magis declaranturin Orio^

nis conceptu, quiex Apollinis, Vulcani& Mercurii commixtis*

feminibus in pelle bubula inclufis per x. menfes, natus dicitur:

Mondrofa haec edent omnino , non tantum fabulola, nifi arcanumnarur.efubhisinvolucris lateret, non omnibus obviiun.LulKus inThcoricatcdameatieidem fcetuiPhilofophico tot& feri coflenx

\att^-

DISCURSUS XLIX. t47Attribuit patres, nempcSoIem, qui eft Apollo fivcSolcoeleftis eft

primus hujus generationis author, qui virtute fua inenarrabili &occulta fcuaftrali operatur in materia quandam Philofophis no-tam , tanquam in matricem mulieris , in eaque producit filium fcu

foetum fibifimilcm, cui poftea fua arma &infignia virtutum, pa-

temojurc, tradet& relinquet , hoc eft , immatura maturandi &non tinda nec purgata, tingendi& purgandi potentiam

:quicquid

enim Sol in mille annis perficit, hoc filius ejus in dimidia horapraedabit* Propterca ut vis millccuplo fortior in eo fiat qu&mmSole, parereum Vulcano in difciplinam tradit& artifici fimul, utab hiscjusgencrofa indoles excolatur & viribus multiplicetur* fi-

qurdem conftet a teneris affiicfccrc multum efle. Sic Achilles Ja-fon, Hercules Chironi erudiendi fuere traditi candent ob inten-tionem. Milo enim Crotoniata, qui puer vitulum geftavir, vir bo-vem fuftulit ex confiictudine. Non injuria autem, praeter Solem,Vulcanus Scartifcxhujus pueri vocantur patres, quia primus utefiet, hi ut talis & tantus, effecerunt : Nec vero acquivalens dida-dron magiftris fol vi poteft ob inftitutionem , ut ncc prarmium pa-rentibus ob generationem. Hi corpus , illi animum concinnant.Sianimus potior eft corpore, nec illis minor referenda eft gratia

,

quim his. In Orionisvero ortu Mercurius materiam , Apollo for-

mam ,& Vulcanus calorem fcu efficientem caufam exemam prae-

buit. Sic quoque in opere Philofophico fieri convenit, ut tres

patresin unam fobolcmconfpiraffc videantur, iaqua Philofophorum fint deliti».

>4$ EMBLEMA L. De fecretis Nature,.

Draco mulierem, Sc haec illum interimit, flmul-

que fanguine perfunduntur.

ALta venenofofodiatur tumba 'Draconi,

Cui multernexufit bene vinStafuo

:

maritalisdum carpit gaudia leSli,

Hac moritur cum quafit Draco teSItu

Illius hinc corpus morti datur, atqueeruore

Tingitur :Hac operisfemitaveratui eft~

a»

DISCURSUS L.

Raconum manfio in cavernis terrar cft, hominum vero fupra

terram in aere proximo;quaeduo funt elementa contraria&

jubentur h Philofophis conjungi uta&io unius in aliud fiat: Per

mulierem vero alii intclligunt, ut Bafilius clave z. Non enim utile

ejl , inquit , aquilanidumfuum in alpibusponere : Nam pulli ejus pra

frigorenivis inf/mmitate montium morerentur :Quodf vero aquila

draconemfrigidum,quifisam habitationeminpetris longotempore ha-

buit exterrafpelticisprorepit,addas,,ambosq\ ininfernalemfeUapo-

nas, tum Plutoventum afflabit ,& exfrigido dracone igneumfpiritum

volatilem eliciet,quifiso magno calore aquila pennas cumburet

, acfu-

dorificum balneum excitabitadeo ut nixinfismmis montibus collique

•

fcat , & aquafati quo minerabile balneum bene praparetnr, & regi

fortunam acfanitatem tribuat. Admirabile lanecft,quod draco fri-

gidus fpiritum ignem de ic mittet *Id tamen verum efle experientia

declarat in ferpentibus combuftis, qui flammam venenofam alTi-

ftentes inficientem emittunt. Nec fruftrl draconcsthefaurorum

chymicomm cuftodes flammivomi dicuntur, ut aurei velleris,

hortorum Hefperidum, Cadmi, & his fimites. Degit autem hic

dracoin anguftis perrarum fubtcrrancarum locis,qucm ibi capere

oportet,& aquilae (eu mulieri adjungere, huic infcpulchro,illi,fi

mavis,in nido : Natura enim draconis cft aliis, ut infidictur ovis

aquilinis, cumque aquila inrernccinum bellum gerat. Draconemaliquando amafle puellam, cumque ea concubuifle, ex Graecis

feriptoribus funr,qui tradunt. Quid mirum igitur, fi Philof.vclinr,

draconem fuum cum muliere in una caverna concludi debere >

Greverus dracones rubeos & nigros in ima montis voragi ne con-

jungit,igneque adurit,& pereuntibus nigris, dicit montis cufto-

dem undiquaque illos conquirere, & in montem inferre. Merli-

nusin fuavifonc (nifi illa fit fuppofititia) mentionem facit draco-

nis albi & rubei ;Hi dracones, quicunque fint, fiveuna fit mulier,

feu draco foemina , in fc invicem agunt ,donec utrique moriantur,

&fanguincm emittant ex vulner:bus, quo perfunduntur. Inrelli-

gitur vero hic perdraconem elementum terra: &ignis,& per mu-T 3 licrcm.

xp ' DISCURSU! Llierem,aeris&aqu*iUndcClangorbuccin* dicit, quod dracoeft

materia infundoremanenspofidifiillatienemaqua ab ea: Etcx Hcrmc-

tc -• Aqua atris inter coelum & terram exifiensefi vita uniufcujusque

rei. Ipfd enim aqua(olvit corpus infp'tritum ,& de mortuofacit vivum

&facitmatrimonium intervurum& mulierem..Etenim totum benefi-

cium artufacit

:

Dc terra quoque inquit : Et intelligc adhuc,quodtfla

propria terra quamcalcamus ,non efi

verum elementum ,imo efi ele-

mentata afuo vero quinto elemento : Nec recedit quinta fitbflantia ele-

ntentalis dfuo corpore elementato ,de que terra efiformata. Et mox.

Sedin centro terra efivirgo & elementumverum ,quod ignis non po-

terit ardere: Hic efi draco ,de quo loquimur ,in centrum ufque terrafi

infinuans , ubicummagnusfit calor afiumflammeum intrafi concipit,

quo mulieremfiuaquilam comburit. Muliervero vel aquila , aquaeft

aeria; quam nonnulli aquilam albam feu coelcftcm vocant, & ex

Mercurio vulgari, vel Talibus fublimatis conficere fittagunt ,fc-

qucntcsineodu&umquorundam caecorum in hac arte, lynccos

fefiraulantium; Sedamen dico tibi, inquit Bernhardus Comes in

Epi ft. quodnulla aqua naturali redutlionefpeciem metallicam diJfoIvit,

niflilla ,quapermanetei in materia &forma , & quam metalla ipfd

pofluntrecongelare

:

Et mox. Nec corporibus pertinet aquain folutio-

nibus ,quaiis in congelationibus non permanet

:

Et paulo poft/ Awen

dico tibi ,quod oleum naturas naturaliter incerans & conjungens ac

naturaliter introducens medicinam in alia corpora tingenda ,non com-

ponitur ex alio extraneo,fidtantum exvtfieribus corporis diflohendi:

Aqnilairaquc& mulier, nec non draco ac totius fere artis arcana

hoc percepto,intclliguntur, qua: forte nimis aperto natur* gre-

mio haftcnus do&rin* filiis cxpoluimus 8c declaravi-

mus, uthincDEO SIT GLORIA.

S*

-877660

I

b