915 DE ORDiNE CREATUHARUM LIBER.

corilis vestri lumen aperiret, si tnmen el nobis jubes A iilium prxseritern beatissimaj potesiati veslrae per

resplendere , el divinae legis obscura reserare. Nee

si isia quae pelo percepero, de illis silebo,

seil viaiu

reseras caiuendae fiduux. Cuminhac prima fronle

non me coiifoderis siimulis verecundix , el ignavias

nie-c , locum dederis veiiio, quod \quem diligebas,

quamlibet iiniiieriunn , non jusseris reprobare, quia

igiinniiiiiosiiin valde videlur, ac vile, si necdum sa-

tiains quis chariiale ab co quern aiuabat inveniiur

secodere.

13. ObsequiO aulem menu survilulis depeiido jura

saluiis , e( quaeso pieialem sanciissimac vesirx po-

lesialis, ul pro me -orare digueris ; (juaienus quoli-

die lliK-liianiem aniinain in malis luo inlcrcessu lu-

creris, el ad porlum Iranquillilalis scicrna; dedncas,

oninia commendo, el lam de his qua; bic suggessi-

iniis , quam etiam de bis quas supra quest! sumus,

eloquio veslro per eum illuslrari mereamur.

EPISTOLA XI.I.

ISIDORI BRAULIOM EPISCOPO.

Domino raeo el Dei servo Braulioni episcopo Isidorus.

1. Tux sanciilalis epistolse me in urbe Toletana

invenerunl. Nam permoius fueram causa concilii.

Sed quamvis jussio principis in ilinere posiiiim re-

iiiearo me admonuissei, ego [anicn, quia proptnqiriur

eram pra senlise ipsius quam regression!, malui po-

lius cursiim iliueris non inlercludcre. Veni ad pru:-

senii.un piincipis, inveni praseniem iliacoiiuin tuiirn,

per eum eloquia tua su-cipiens, antplexus sum, el

ernlani a miseriis tl a scandalis. Dulee milii full B leg - el de salute lua Deo graiias egi ;desiderio oinui

din ;id le loqui , 580 (l"

as corarn posilus vullum

vidercm lux- faciti. Itleo nee verbosiialem cavi, el

lenieiitalem loriassis incurri. Sed aui hoc aui aliud

agere debui, lanium ul quod noluiMi per huniilita-

tem tallem iribuas per lumulluaniern improbi-talem.

Ik. Ecce quantum aud;icia; dedii inihi gratia ve-

Strx benevoleiilia.-. El ideo si quid in hoc displi-

cueril, sibi impulel , qua; lanluni amal, ul limorcm

tollat. Nam perfecla ciiaritas Coras iniuii limorem.

desiderans, quamvis debilis aique lessus, fuiuciam

tamen habens per Clirisium in hac vita videndi le,

quia spes nun conCundilnr per charilalem , quae d>l-

fusa est in cordibus noslris.

2. Codieem Liymolugiarum cum aliis Codicibus

de ilinere iransmisi, el licet inemendalum pr;e inva-

liludine , tamen libi modo ad emendandum slaiue-

ramoflerre, si ad deslinalum concilii locum 581pervenissem. De consliiuendo auiem episcopo Tar-

raconensi non earn quam pelisli scnsi sentenliam

Speeiali quoquegraiia frelus speciali domino, in quo regis; sed tamen el ipse adhuc ubi cerlius converlat

vires sancix Ecclesise consislunl, suggero ut, quia animum , illi manet incerlum. Peto auiem ul pro

Eusebius nosier nieiropolitaniis decessit, habeas ineis peccaiis spud Dominum exisiere digueris in-

inisericordia! curam. El hoc lilio luo nostro domino lercessor, ul impeiralu tuo delcanlur delicia mea,

sugguras, ul ulilem illi loco prxficial, cujus doctrina Q ct remillanlur facinora. llem manu sua. Ora pro nobis,

et banciitas c.t ieris sit vitas forma. Hunc auiem bealissime domine, et egregie fraler.

li. Mss. de curam veleres libri, per compendium, vocaius eral, quod aliqua de causa celebralum non

pro mUtricordia curam. I EBEZ.EPIST. xiii. N. 2. Alii

, prte valituiline ; el siudue-ram , pro slalueram. Confer Isidoriana

, cap. 48,

lull. Forlasse bic essel locus ul in noia epislolammedicam Isidore riosiro alliciam , dequa dixi in Isi-

dorianis, cap. 75, n. 5, adderem ; sed lam eerie

mm. 7 el seqq., ubi conjiciebam legeniluni csse, Isidori nustri non esi, el lam corruple descripia est

si ad detlinatum concilii locum pervenisses ; ium Isi- in Codice Yaiicano ibi luudalo, ul nullum operae pre-

dorus, ut videlur, ad aliquod concilium Tulelanum lium fore vidcalur earn relerre. AREV.

SANGTI ISIDORIH1SPALEXSIS KPISCOP1

DE ORDINE CREATURARUM LIBER.

582 CAPUT PRIMUM.

De Fide Triiriialis.

I. Universilalis disposilio bifaria raiiono debet

inlelligi : in Deo, videlicet, el rebus, hoc est, in

Creaiore el creaiuris; non quod Deum in parle

CAP. i. N. 1. In Isidorinnis, cap. 23, muliis

rationibus osiendi hoc opus Isidori videri, ac coniia-riis (lillicnllalibiis salis, opiunr, feci. Quod aulemlesliinoniuu) ^Ene* Parisiensis, (|iii hoc opus Isidoro

accribii, a me rejierlum non I uisse lunc assemi, id

Jam inihi dicere non -licet; nam poslinodum obser-

I) p&namus, aui ccquiparare Creaiorem creaiur.i possil,

sed quia oiune quod est, aut lacium imelligitur aui

infadum,auipotens, anlsubjetlum, aulaslerni\i,aiit

lemporaneum. Factum ergo, ct subjeclum, el lem-

poraneiun , ipsa csl creaiura. Inlacium auiem , et

poiens, aique aeiernum, ipse tsl Deus.

vavi, c. 94 operis JEncx Parisiensis adversusGraecos

Isidori non iine ex libro de Ui dme crealurarum verba

qn;Kt!ain laudari. In Isidorianis eliam, cap. 83, n. 9,

exsci ipsi pra-faiidiirm Dachcrii, sive Acherii ad hunclibri in. Ea prxfaiio in Editione I ausiensi anni

In :. ) aliquaiuulum discrep it, ut : Cudicein non procul

915 S. ISIDORl IHSPALENS1S EPISCOPI

583 2. Sancia utique Triniias Paler, el Films ,

et Spiriius smctns , per omnia jura inseparabilis in

substaniia ,id esl, una divinilas, el in personarum

subsisienlia inconjuncla Triniias, in qua nihil inferius,

nihil superius, niliil anlerius, niliil poslerius, in

nainra diviniiaiis esse credeudnm est ;nihil serviens,

nihil sulijectum , nihil loco eomprehensibile, nihil

lemporaiii Uin, nihil inlirmum, nihil crescens ,nihil

ad sexum liabilumque] pei linens, niliil c rporeum

seniiri fas esl; sed esl unus Deus sine iniiio, sem-

pitermis sine loco, ubiqne lotus, sine sni mulatiorie

omnia mmabilia dispunens creaiurarum ; lempora

prrleriia, pra^sentia, futura pariler cernens; cui nihil

esl praelerilum, nihil reslat , sed cuncia praesenlia

sunl. Ciii nibiUlisplicel quod boiuun esl, niliil placet

SIC

auod Pater est. Filius el Spiritus sanctus hoc unumi *!

esi; et quod Filius esl, Pater el Spiriius sanelus hoc

esl; quod el Spirims sanelus est, Paler el Filius hoc

esl; sed non iriplex in ilia Trinitale deorum numerus

est ;salva cnim separalione personarum ,

totnni

commune diviniiaiis est.

5. Filius ex lempore carnem suscepil biimanam,

qua? vilio carel; humauiiaiis naluram babuil, aniniam

prudeniem, intelleclualem, sapienlem, excepla divina

nalura, habens, ulhuinanilasinlegra fierel; quam ideo

Filius, 5841" sine lempore Dei Pairis esl, as-

sumpsil, ul qui in divinilale erat Dei Filius , in hu-

manilaie idem essel hominis Filius. Qua bumaniiale

natus esl de Spiriiu sancio, el Maria semper Vir-

gine; non quia et Spiriius sancii sicul et Mario;, Filius

quod malnm est; a quo niiiil naturaliler malum B esse credendus sit, sed quia ex vinuie el opere

creaium est, quod per se nihil nisi creaii boni viiiuin

e-i. liomis ergosinequaliiaie, magnussinequanlitaie,

xternus sine tenipore, praecipuns sine silu , qui om

nibus crealuris infnndilur, cum non sit illi locus;

quern nulla capit ereatura, nulla comprebendit iniel-

ligeniia.

5. Deus nnus Oinnipotens, sancta Triniias Paler,

el Filius, el Spiritus sanctus. Paler ergi) Deus Omni-

polens ex nullo originem dncil, et ipse origo divini

iaiis est, a quo Filius Deus Omnipoiens genilus sine

tempore esl; non quippe creaius quia Deus esl, cui,

pneter quod Filius est , in divinitale toium commune

est Pairis in xterniiaie, in voliintate, in potestale, in

sapienlia. Sic el Palri, praeier quod Paler est, lolum

commune est Filii.

4. Spiriius sanctus est Dens Omnipoiens, nee ge-

niius esl, quia non est Filius; nee creaius, quia non

esl crealura , sed ex Palre, el Filio procedens , cui,

praeier quod Spiriius sanelus est , loium commune

est Pairis et Filii, quia non qui Pater est, Filius ant

Spiritus sanctus in persona hie est ; nee qui Filius

esl Paler aul Spiriius sancius bic esl; nee qui Spiriius

sanelus esl, Paler aul Filius hie esl; sed in essenlia,

ab auctnris tvvn exnratiim e nobili nostro sancii Remit/itIlheinensis archisterio eniersum , mine primum publici

juris facium tvulgamui. Inp>a?faiionu , quam in Isi-

dorianU edMi, legimr : Monaiterio depromplum, pro .

archisti rio eniersum. C;i iernm in re ipsa uiraqneEdilio ronseiuil. In liiulo operis omisi ad Braulium

epifcopum urbis Homo;, hoc esl, Cazsaraugusta , iis

i.iiioiulins permoliis, qnas in Isidorianis exposui. Eaomnia desunl in Cndice Floreniino

, cnjns varias

lecliones cnra duoriini sacerdotuiu Ualloruin , quoshonoris el grali aniini causa nominatos volo, Thoiine

IK ndr.ideel Pclii Fianc colleclas, qua par esl dili-

gcnlia, el fide apponam. In Eiliiione Spicilegii Da-

cheriani , quam lialuziiis el Martenius adnniarunt,noniiull.r sunl not* , iiuarnm suminain non praeter-

iniiiam. Ac primum in his notis observalur, Caesarau-

guslam potuisse dici Romam, qnemadmodum Hericus

de Augusioduno in Vila sancii German! dixil :

Cellira Roma dein voluit eoepilque vocari.

Vernm de iota hac re quacnam sit noslra senienlia ,

in Isidormnis , loc. cil., declaralum manei. Jamleetionis dKcrep.mlia in Codice Floreniino, querndixi, haec esl, n. i : PonumusHl tequiparare. Forte,a giiifxirari.

2. Cod. ins. : Per omnia intepnrabilit, in subttanlia

Spiriius sanli conceptus, ex Virgine nalus sit.

C. Passionem cruciscarne, non divinilate susiulii;

mortem pro noslra redempiione et salute. siMinuii;

Iridui lempore sepulcro condiius , divina virluie in

eadem came resurrexil ; el postquam licclesiam

unam, sanciam, catbolicam verbo insiruxil, exemplo

solidavit, gr.aia (irmavit, pace munivit, assumpla

tola humana nalura , exceplo eo quo corruplioni

obnoxia esl , ad Patrem rediens , unde nunquam

defuil, sedet in dexlera Pairis,unde resurgenlibus

cunclis hominibus :<d judicium vivorum et morluo-

I um afluiurus in gloria Patris, impiis aeieruas poenas,

jusiis aeierna prsmia reddai.

7. Haec esl calholica fides, hanc credere et confi-

teri, quam discuiere, plus proficit ; quam non pru-

denlia sxciilaris, non mundaua philosophia, rermn

poiius imagines quam verilaiis inlelligentiam se-

quens, agnoscere poluil, sedaposlolica fides iradidil,

et ecclesiastica vigilaniia custodu.

CAPUT II.

De creatura spiriiuali

1. DeCreaiorisvero immensitate lanlulopramisso,

una divinitat ,et in personarum subsintenliit incon-

juncta... nihil resial (uturum ,sed aincta praaenlia

sunl. Similem de Trinitale , ac divinis ailribulis

professinuem lidei alilii repelil Isidorus , ul in libro

Differenliarum rerum iniiio, lib. i coniia Juil;eos,

pp. 4 , lib. i Senieniiar., cap. 1,2, M, 45, etc.,

in libris de Ofliciis, etc.

i ">. jEneas Parisiensis, loc. cit., bunc et sequenlemniimeruin descriltit.

4. Sed ex Palre, eic. AI. sed ex Palre processit , et

Filio cui, eic. Processionc nS|>irilus

sancii ex Patre

Filioi|ue clarissime a Palrihus Ecclesia; Golhicae et

ab Isi loro non uno in Inro ascertain fuisse constat.

5. Carnem accepit, etc. Ms., carnem siimpsit hu-

manam, quit: omni vilio card. El mox e.rccpta divinam

naitiram pro excepla divina nalura, quod relinendum.

Pro in liumaniliile. AI., in humana nalura. Paulo

posl, credendus sit, sed qiwdvinute, et opere.

6. Ms. , turrexit pro ri iwrexit; e: mox exceplo

quod corruplioni obnoxia non est.

CAP. ii. M. 1. Serf (jut n crealura; Ms., sed quia

spiriiii dis crealnra. Deinde, elauilunlitr inferim con-

Hat. Apud Daclieriuni in mea EdiimnR esl clttdunlur

pro clinidunntr. Pro supr nurtnn ipirituum, Ms. su-

liernorum eivium, omissoiosiea minisleriorum. Pro

comvrehendunlur, Ms. j

917 DE OP DINE CREATURARUM UBER. 918

ad creaturarum ordinem paulisperaspiciamus. In quo A el in tanio excelsilatis lionore sublimaii consisunu

non husirae inlentionis, qua* nulla per se esl, inven-

liuiiem, sed snnrtaeScripturse, el majorum explanan-1111111 veslijiia vt-J leuni Mr.im rrlatii sequiinur. Omuls

eigo crealura aut spiriuialis, aut corporalis esl. Sed

quiu crcamra in inlelleciualibiis Sfiiriiibus, qui tarno

non lenentiir, el aniinabus lioniinum, qnxcarneclau-

duntur, couslal, prius de distinct!* gtadilms soptr-noriini spiiiiuiun (liceiiiliuu est, qiinriiin gratiae vel

diflerenliic iiiini&lenorum OSM: uovtni per Scripluras

divinas cuinprelieniliiniur, seraphim , scilicet, et

Clierubim, ilnom, domination s, principalus , potes-

tates, virlnles, archangel! , angeli.

2. Seraphim eienim super solium Domini excelsum

Stare Igaias vidit, et caniare uuilivit, el uno ex ins

ui inter se ac Dominum niilli alii spiritus sint.

5. Secnmlo quoqne ordine cherubim inter super-nos cives niinierantiir , cnjus ordinis Vocabulum

scienliae multiiudo interpreiaiur, quorum intellecius

duni Dei conlemplatione prope littrendo reliciliir,

plug omnibus quse sulijacent creainris intell. ctualibus

scieniia: mulliiudine dilatator. Qui enim divine cla-

riiatH speculum perspicacius intendunt, ab hisabdita

creaunarum occulla fieri nualiler possnnl?

6. Tenio qnoque ordine iniellectualiiun S|iirituum

Ihronoruin ngniina consiitula suut, qui sedes inter-

pretantur; in liis etenim dum special! munere Domi-nus sedel, per eos jiiilieia sua in creainris omnibus

lerribiliter et niirabiliter exercet. Hinc per Psalmi-ad se misso, purgari de sui oris pollutione prome- jj stani diciiur : Sedisli super ilironum, qui jutlicas justi-ruil. Clierubiin vero, in oraculu teslimonii, propitia-

loriiim 585 li^urati et arcam tegebant, et in temploDomini cum bubus el leonibus per Salomonem de-

picti fuiTaiil. Eiecbiol quiique in visionibus Dei

qnadrigaui vidisse se describil, quam f|iiatuor Scri-

pturac utriusf|ue Tesiarnenti notis mysticu famine cou-

jungit. Ad Colossenses vero I aulus aposiolus scri-

bens, tlironos, el doininutiones, et principatus , el

poteslales commemorat : Sive ihroni, sive doininutio

nes, siie principatus, sive potestatet (Colosi. i, 16

).

Ipse etiam ad Epliesios de virtutibus enarral , ita

inquiens : Supra omnem principatum , el polestalem,

el virtutem, et dominalionem (Ephes. I, 21). Arolian-

gelorum autemet angelorum osteoialionibus et noini-

liam (Psal. ix, 5). Et in revelati ne Joannis nngelus

loquitur : Et qui sedet in throno, defendel eos.

7. Quarto eiiam gradu offlciorum coelestium do-

minaliones consisiunt, qua; illorum qui infra scriben-

tur quinque graduum ministeria alia prxcellunt ;

586 et quanio aliis polenlix magnitudine praepo-

nunlur, lanto his cauerorum subjeetio per obedienliara

exliibelur.

8. Debinc posi illas quinlo ordine supernorum ci-

viiiin principalus vocanlur, quibusdum bis bonorum

spiriluum jam principaliis coiiimillilur, ad explendaDei ministeria quae facere subject! debeant piinci-

panlur.

9. Sexio quoqne stalu in bonis spiritibuspoiestatesnaliunibns divinoium voluminum prala referla sum. Q S imt ord:naii, qui principal-! diversis potestatibus

o. lldi uii) (]uni|iie novem ordiuuin supiTiioriim ci-

vium signilicaiionein novem preliosi lapiilesEzechiel

ostendunt. L bi sub persona priucipis Tyri super

suminum ilium qui lapsus- est angelum, sermones

prophetic planclum ilii i.uul; ubi diciiur : Omnis

lapis preliosus operimenlum tuum, sardius, topazius,

jaspis, clirysotilus, onyx, bery lns, sappliirus, curbun-

cu/us, smaragdus (Ezech. xxviu, lo) ; quibus lapidi-

bus novem operius idcirco diciiur, quia novem spiri-

lualium ol iidorum oidinibus, quibus prxerat, orna-

batur.

-i. Sicnt ergo de numero diximus, sic eliam de

disiinclis dfuciyrum gradibus aliqua pandamus. Se

raphim igitur , id est, ardenles vel incendcntes diet!

SIMM, qnia Dei amore plusquam omnis ralionaiis

creaiura special! quadarn divini muneris largiiione

inardfscum ; et quanio omnibus creaturis excellnnt,

anio divinaucbaritatis privilegio Creator! appropianl,

2. Ms. depicti erant. Apnd Dac!>erinm, mendose,depincti. liifr.i, Ms , quadrigam clirrubim vidisserotis mystice eonjungii... commemorut dicens , thef/iiui/os. sue.

3. Ms., lupidcsapiid Ezechielem... angelum sermo-nis proplieia: planclus dirigiiur; ubi. In Edito deeral

quibus post ordimbus, quo. I ex .M<. snppievi.4. Ms., omnis rulionabilis creatura. In Impresso

era! (mnt, pro sint.

6. Iiiterpretn/iiur. Ms., wmcupantur. El super Iws,pro per eos. Deel in Ms. Et in revelatione... defendeteos.

Domini munere perceperunl; qui per polestalem ne-

quiliam malignorum spiriluuin refrenant, ne, si plus-

quam oportel permitlunlur, saeviliam exercere vel

humanis sensibus inhaerere audeanl.

10. Septimus gradus spirilualium ministralionum

virlutes nominantur, per quos spiritus viriuies, et

signa, el mirabilia in hoininibus s:rpe faclitaniur.

H. Oclavus ordo esl archangel!, id est, sumiui

nunlii vocantur, per quos majora qiiivque hoininibus

nuntiantur;el quanto angelis in ordinis summilate

excelluni, taatu honiinuni nuiiliic, Dumini jussione,

excelsiora perferunt.

12. Nonus minislronim cceleslium ordo angeli sunt

nominal!, qui minora qiiiequc el communia ex Dei

voluntate hnmiiiibus nuniiani el suadent.

13. Porro in his sciendum est quod qiiandr>cunque

nomiiiantnr, ex ofliciorum proprietate, quando ad

homines veniunt, sumpsere vocahula; qufa ilia su

7. Ms., alia domtnatione pracellunt.8. Oiniliii Detiinc posl itlas. Pro ad exptenda Dei

myiteria, ul erai in Edilo, substitui ad explenda Dei

mtnisleiia.

9. Ms., sunl ordinals, qui principari advents potet-talibits... ne plusqiiam permittuntur stevi iam.

10. MiniMatiuiwm. Ms., domiiialionum. El fiunt,

pro fuctil/intiir.

1 1 Forie, stint archangeli , qui et tummi nunlii VO-eanlur.

12. Et communia. Ms. omiltil.

13. Ms., fciendum est, quandocunque.,, veniunt,

919 S. 1SIDORI HI9PALENS1S EP1SGOPI 920

pernorum civium summa societas propriis nominibus Anon indigcl. Inde Michael dicilur ,

id est, Quis sicui

D fus? eo quod in fine conlra eum qui se adversus

Demi) erigei niiuemlusdeslinatur. El Gabriel, id esl,

fortitude Dei, ad Zachariam el Mariain virginem

missus scribitur, ui qui quod natura negabal fulurum

esse pnediveral, forliludo Dei dicereiur.

14. Ad Tobiam quoque Haphael, id esl, Medicina

Dei, initiilur; uiniirum cniin qui divina virt iie sa-

lutem ferebai, non incongrue inedicina Dei nuncupa-

tur. El quod in singulis, hoc el in gradibus pntest

esse, ui cum unus alt rius olliciuni Tacit, illius ciiani

nomine censeatur, sicui dieitur : Qui fads angelot

luos spiriius (Psal. cm, 4); id est, cum vis, spirilus

CAPUT HI.

De aquis qwe super firmamento tunt.

1. Verurn quoniam de ordine crealurarum sermii-

iirm sumpsimus, quod lux propositions cominen-

lia comprelienderai, post spirilualem creaturam, dj

qua paulisper disseruimus, de aquis quae super iir-

mameiito sum quid auclorum inteiitio pount exco-

giiare proferre tentabinms. Cum mini in principle

priiua die facia fuissel lux, qus spiriiualis crcatura

facia esse dignoscitur, secunda die lirinamentuin ,

quod dividit inter aquas qua*, sum supra finnainen-

lum, et aquas qua: suui sub (iriiiainenio, esse faclum

588 Scripiura tcstalur; ex quo intelligilur aquas

illas qua: supra (irmainentum sunt locali spalio essalios (mines angelos, id est, nuntios facis. El aliquaudo

oinni corporah creaiura supenores.ex vicimlale ahoruni graduum alii graduum oflicia J

ri f\ .._ _ _._. .,>. >

assumunt;sicui ex tlironorum viciniiate etiam 587

super cherubim sedere Dominum Scripture dicunl;

sicut el in psalmo scriplum esl : Qui sedes super

cherubim, manifeslare coram Ephraim (Psal. LX.\ix,2).

15. Sed in ilia superna societale, quod in aliquo

specialiter habelur, ab omnibus in commune possi-

Oeiur, quia non minus unumquemqne relicil quodin alio videt quam quod in semelipso possidel; et

cum miitiint .i, nunquam ab eorum conlemplalione

Deus, a quo reficiunlur, abesl; non quodilli spiritus

ubique pariler possunl esse qui millunlur, sed quod

Dominus, qui ubique est, ab his, qui discurrunl,

semper in omni loco sine sui mulaiione conspicitur.

Unde scribilur : Millia millium ministrabant ei, el

decies centena milliu assisleb.ml ei (Dan. vu, 10).

1C. Ulrumque enim superna; potesiates pariler

faciunl, quia el ministrani, dum milluntur, el assis-

tunt,dum conleniplanlur. Aliquaudo autem qui

mitiunlur angeli, illis, ad quos veniunl honiinibus

per se nuniiant, aliquando alios velul subjectos perse ad nuntiandi officiunl deslinanl , sicut in Daniele

scriplum legilur, Gabriel, fac istum inlelligere sermo-

nem (Dan. vin, 1C), quod ab aliquo , velul supe-

riore, diclum minime dubilatur

sumerevocabuladicuntur, quia ilia. Postea Edilio : Euquod in fine srcculi Anlichristus contra eum, qui , elc.Correxi id ex Ms., uli eliam quod in Edilo ilaseque-batur : Ul qui quod Intmniia nalura denennbat fulurum.Su|ierfliniin videbatur littmana, et ahesi haec vox a Ms.

14. Dit/ina virlule. Ms., dii ina nalura, minus bene.Pro nuncupatur, quod ex Ms. sumpsi, impressus liber

nuncuparetur. Impressus idem exbibet el quod angelismsingntis, sed omillenduiii angelis cum Ms. Infra,

pro I icinilale, Ms. vicinia.

15. Editus sed ilia, omisso in. Ms., in aliquo videt.

Et, sine sua mula.ione.

10. Corrupte in Editione, et minislrandum mitiunlur. Ex Ms. etiam correxi sequentia ,

velul subjeciosper se, etc. Mallem lanieu pro se. In Edilione liaec

ita erant dopnvaU : velul subjecios per se ad amiun-liandi o/ficium, sicui in Daniele... sennonem , velul

supmorem diclum, elc.

CAP. in. N. 1. Tuce propositionis. Satis nine con-slaret Isidornui, ut morern alicui gereret, librnin deOrdine crealurarum edidisse, quod eliam in tine

0;>eris edili rl.irius exprimitur. Veruit Codex Flo-rent., a quo ilia peroralio abesl, tliam boc loco

longe alio modo oraiionem conciniiat ; nempe : Posl

2. Quamvis enim in psalmo cenlesimo quadrage-

simo octavo posl firmamenlum, el solem, ci lunam,

el siellas, aquae ilia: qua; supra coelos sunl posilae

invenianlur, tamen ut ill. is omnibus esse corporali-

bus crealuris oslenderel alliores, ilerum excelsarum

virlulum, velul habilacula recapiiulans, ccelos Psal-

inisla his anieponil , dicens : Laudate eum, cceli cae-

lorum; el aqua;, quce super coslos sunt, laudenl nomen

Domini (Pial. CXLVIII, 4).

5. Unde oslendilur posl ilia spirilualia spalia ,

qualiacunque sunl, ubi spiriluales, ut diximus, or-

dines conimorantur, quae ccelorum coelos propheia

nominal, anle hoc visibile ccelum aquas illas, velul

inilium rerum corporalium, esse constiiulas , qua*

C lamen ne quis spiritual; jungeret creaturae, posl C03-

los coulorum, anlequam de terra dicerel , posuil,

paulo posl subinferens : Laudate Dominion de terra,

dracones, el otnnes abijssi (Ibid., 7).

4. Ecce has aquas Psaltnisla super coelos posilas

dicil, el lamen bis coslos coelorum anieponil. Per

quod demonslratur inter utrosque coelos esse col-

localas, id esl, coelis spiriiualibus bumiliores, et

coelis corporalibus superiores ;sed lamen corpora-

libus crealuris perlinere dicenda: sum, dum in se-

spiriluulem crealuram, de qua paulisper disseruimus,

de aquis qua; super firmiimenlum sunt quid auctorum

inlentio poluit excoyilure proferre lenlarimus. Ex-

scriploruui vilio iribuo leiitavimus pro lenlabimus, ut

alibi passim b in v, el contra v in b coinmutabatur.

v In Edilione eral fuuse lux, pro fuissel lux. El mox,

firniamentum, qu d dividit, quw supra sunt firma-mentum el aquas. Quod ex Ms. emendavi. Ex con-

jectnra vero reposui, locali spalio esse omni creaiu

ra corporuli superiores. Nam in tdilo eral, locali

spalio ex omui creaiura corpora/i superiores. In Ms.

locali spalio omni ex corporali creaiura esse superiores.Caeierum de aquis qua: sujier coslus sunl, agil Isido-

rus, cup. 14 liliri de Nalura rerum ex sancto Am-brosio. Sic etiam plura alia, qua: in hoc opere refe-

rnntur, partim in libro de Natura rerum , parlim in

Elymologiig, explan;inlur.2. Ms., invenianlur ; Ed., inveniuntur.

3. Ut diximus. Ms. , de //nidus diximus. Infra, di

cerel, Proi>lielaposuit ; posl enim subinfertur: Laudale

Dominum de terra. Ecce ixtas aquns Psalmisia, etc.

4. Dicit. Kdil., da-

i(. M<.,ccelis corporuiibns cel-

siores, qua priores C jrpurntibus crealurii dicenda;

sunt.

DK OHDINK CREATIRARUM LIBEh. 922

cundi diei opere faciae supra islud corporeum fir-

mamenlum consislunl.

5. Sed quid ibi uiiliiaiis .n rerum corporalium

usibus agani, bina inlenlione magisuorum invesli-

gaiur. Quidam enim illas ad icrrarum orbis aboli-

lioueiii in ...luvio, quod sub Noe taclum esl (aicul

Geneseos lusioria narrai) Dei pra;scieiilia resenaias

aiuni,

ticut Scripiura inquil : Et cataracia; cueli

aperUc suitl, el fucla est pluvia quadiuyinla dieiius,

el quudruyinla noclibus (Gen. Vll, 11). Sed quoniam

el nubes, de quibus pluuarum imbres lerreni soli

feiiiluaiem irriganl, alque etiam aer, in quo he-

miaphxi ia omnia el aura coiripiumtir , eoelorum

nomine per Scripluras divinas sxpe tenseniur ,

qncniadmodum dicilur : El pluit iliis manna ad

manducandum ; el pattern coslidedii eis (Psul. LXXVU,

24) ;et in alio loco : Dubunt et cceli imbrem, el terra

dubii [rucluni suuin (Paul. LXVI, 7) ; quibusdam do-

Cloribus placet, ex iilo inferiore nubium 539 eoelo

laniarum aquarum abundanliam luisse dillusjin, ul

secundum illamconsueludinem, quaperoinne lempus

aguur, eliam lunc pluviaruui eopiam nubes elVunJe-

renl, in quibus lamen caiaraclas aperlas bcripiuia

coiiimemoral,eo quod plus solilo aquarum dillusio

immissa fuerat. Cxteri vero casdem aqu.is supra

linnanieiiluin posilas idcirco asseiunl, ul igneum,

qui in luminaribus ardei, el sidenbus, calorem tetn-

perareiil, ne plusquam suiucii, infcnora span* asmtoireienl.

CAPUT IV.

De /irinaineuio cceli.

1. Posi illas aquas creaturarum corporalium or-

dine secundo loco videtur esse lirmameniuui, quod

in secunda die ,ui supra diximus

,iacium

,inter

utrasque Uividil aquas; de cnjus eliam slain, utruui

\elut discus terrain desuper operial, an uli lesla

ovi omnem introclusam creaiuram undique cingat ,

Ulriusque xalimalionis Don desiinl pulalores.

-. Mam el iliud quod de hoc Psalmi^ia cominc-

niorai, cum dicil: Exlendes cesium sicut pellem (Psol.

ciu,2i), ulriusque seslimalionis asserlionibus non

contra 1 acii, quoniam cum animalis carneui cujus-

cunque sua peliis veslial , omnia sua membra

(\ a-qualiier undique circumdai ; cum vero excisa de

came seorsum cxiendilur, sive reclaiu , sive cur-

vaiu cameram posse faeere non dubitaiur.

5. Ulrum ergo terrain desuper, velui exlensa pel-

lis liibernaculuin , legal, an sicul animalis membracorio cuiiiegunlur, miiudi molem undique tii-ma-

inenlum cingat , ulrique assertion! non ddliculter

suiTragalur.

4. De liujus quoque lirmamenii silu, ulriini ina

ne, ac penelrale, an sohdum, ac lirmum sit, di

versi auctores suas a;siimaiiones , velui quid se ad

lias deducat, protuleniiii. Quorum senteaiias ulilius

quaui nomina ponere curabo. Eorum enim illi qui

linnameiilum inane ac penelrale lieri plus diligunt,

ad conlirmaiioncm si iuenliu; sun; omnium elemenlo-

B nun naturas conferunl.

5. Terrain eienim omnium creaiurarum corpora

lium gravissimam es^e non minus oalendunl quamdicunl ; aLjue ilium ideo liumillimum in crealurtg

locum lenere aiunl, quia naiura aliqua nisi seipsaio

sullerre non valel. Aqiiam vero quanto leviorein

lerra videmus ,lanlo graviorem 590 aere deprc-

liendimus. Aer namque sub aqua per se subsialeru

non valet, sed ad sua spatia, elsi aliqua nccessi-

tatia vi alicubi subducius fuerit, slalim evadil.

0. Ignis quoque naiura supra aerem esse depre-

liendilur ; quod eliam in illo igne , qui in materii

lerreiia ardet, facile comprobalur, quoniam slalim

ul accensus fueril, flammam ad superna qux super

aerem sunl spalia, ubi illius esl abundanlia el locus,

C dirigit , sed drcumfuaione crassioris aeris exsiinclus,

in mullein aerem cito evanescit, ul ad sua; iialur;*

locum pervenire non poasit. In quo lamen oslendilui

naluiam ignis, qui ascendit , aere esse leviorein;

sicul aqua; naiura , qua; descendil ,mousliatur essc

gravior.

7. ilac ergo ralione eliam lirmamenii spaiium

quod su,:ra igiicm esl levius ac lenuius puianl, quia

excelsius his omnibus quas prxdiximus naiuris con-

stai. In quo spatio eliam slellarum lulguraniium lu-

ceni inxqualem esse idcirco xaiimanl, quod iu illo

tarn amplo spaiio ex ulis alia; loiigius, alia; proprius

curraiil ; sed bane puiationem qui minus suspiciuut ,

;>. Ibi uli .iialis. 51s. ominit. Pro abolilionem, Ms.

BUlUionCM, quod fonasse verum e^t. Idem Ms. omil- Dtil iicui Geneteoi Insioriu narral. Mox legit, oinuia ex

aere concipiuMur, caluimn. LJiuu iia d^linguil :

DubuM el cveli imbrem. hi : Terra dabtt fructuinmum. Ms. l:t cu>/i dubunl imbrem, el lerra dabit fru-CIUIH 5HIIIH. Locus |).silini iiKlic.uiis s<lum babelTerra dedil (ruciuin iuuni. 1 riura verba unde sint

desuni|>ta, non apparel. Jeienux xiv, "11, ila iegilur:

Au(/uiU will in iculptUibui yeiiiiuiu qui plu.uil ! uul

ctali possum date imdivs 1 In line liujus numeri pro(esm, Ms. it slule, quod nun ua placet.

CAI>. iv. >. 1. U.vidil. hdit. , iiu-ndose, ul vide-

lur, dividi. Isidorus breviler de tirmam.nlo ugit

Jib. MI Kiymolog. , cup. 4, el lib. de Naiura re-

rum , cap. 1 j.

2. Ms., pelltiH , ulriuicjue ai^tinia.ionibus non cuu-

Ira. I .i, ca-neram veilirc jfOae non dubilamr.

5. I irinuineniuin cuiijal. Uditus firmaiitMli ciuyut ,

sine si.-nsu.

i. EJiiio, solidum, an firmum. El deducatur pro

deducat. Poslea omiuii ponere, el hxc omnia verba :

Euruin enim illi IJM firinnmenluin inane ac ptndralt

fieri p.ut diliyunl , sine quibus senlentia non con-

slarel.

5. Seipsam tuferre. Sic Mi. ,recie. Impressus,

seipta auljerri. Demde ,ri aquii subduclis (uenl, sla-

tini vadil. Forte aquis subducius [uent.

(j. KJiliu, depielieitdilur, c(iui/i(/ue .. . ut mutena

terrce , etcoirupte, leirts. Paulo post , fuerit Hum-ma

,ud isiipenta . . . dirigitiir, Sid . . . sicut aqiui , quo:

naiuru dtsctn.ti ., monUraiur esse yruviorem. Omillil

eliam aerit poal evasions, el cito anie e anesal. Lo

cum repoaui e\ Ms., nisi quod in eo ea lieri yruvior

pro ease yriivior.

7. Ms., supra igneum esl. in Ta , penetrabilibui

pro piiieiralius ; el vaponiliiate pio cor/ viatituie ; cl

fieri pro ibi.

923 S. IS1DORI UISPALENSIS EPISCOPI 02i

supra illud aere et igne subiilius, et inanius, el A sionern dejecti, paradisi beatiludinem amiserunl, ip-

penetralius spalium conslare aquas ininimc posse

dicunt ;nisi forte, ut illi quos prsediximus aiunl,

oinni corporalitate lenuiores el subliliorcs ibi con-

sistunl.

8. Quibus eliam ab aliis contra respondelur : Qunc

unqnam , quamvis tenuissima, aquarurn vaporalilas

qua? firmamento levior esset? Propterea ergo illi alii

firmamenium velnl aere solidissimo fiisuui conslare

solide ac flrmiler facilius puiant ; alqne ideo firma

mentum nominari exislimant, qnia tain solida quaminania, lam levia quam gravia , quue diximus, cun-

Cla spatia intra se concludat, el supra sc posiias

aquas, qualescum|ue sunl, susiineal. Verurn quo-niam inter tanins viros de tali el latita re variatum

esl, nullius ajstimalionem alii prsponendam cense- B rit (Isai. xxx, 25 seq.).

sa quoqiie luminaria, quainvis nun Mia culpa, sui lu-

rninis deirimenla non sine suo dolore pertiileriuil ,

siniuPauliis apostolu* contestatur, dicens : Quoniamomnis crealura congemisdt , et jiolel mane ad/iut

(Rom. viii, 22).

4. Sed quia per Redempioris advenlnm Iiumano

generi pri-iinae beatiludinis in melius resiauratio

proniiititur, eliam creaitira suum ainiquum deoorem

accepliira non dnbilalur. Unde propheia Isaias de

sole specialiier, etluna, illusiraius spiriiuali famine,

inquit : El eril in die ilia, cum ceeidcrit (urn s, erit

lux luna; sicut lux sod s , et lux soils erit seplemptici-

ter, sicM lux sepiem diertim ,cum alligaverft Dominus

vulnus populi sui, el percuisuram plaija; ejus sanave-

mus, sed ad bos lectorem ulrarumque partium arbi-

tros minimus.

CAPUT V.

De sole et luna.

1. Quia vero in firmamenlo coali licet posi spe-ciem maris et terra; formaia duo luminaria iiiagna ,

in principio Geneseos, Mosaica lex, imo 591 di-

vina Scripiura pronuntiai, non est indecens, si, de-

scendens de supernis, sermo in ordine locali erea-

turarum solem el lunam statim post firmamentum

describ.il, iia tamen ut in condiiiotiis ordine postlerram et mare duo liaee luminaria et Stellas cum

Scripturae vocibus animus ponat, qnamvis omniaelementa sine lempore lacta tideli ralione fides ca-

tbolica credai.

2. Sol ergo et luna duo luminaria in firmamenlo

cceli inslilula snnt. Unum, quod esl majiis, ut prsees-

sel die! ; secundurn, quod est minus, cnnsiiluium est

ut pricessel nocti. Sed non eamdem sui spleudorislucem quam cum in principio creata sunt habuerunt

nunc per omne sui minisierii tempus dierum ac no-

ctium dccursionibus conservant.

5. H i c enim dum humanis usihus ministrare a DeoCrealore desiiima sunl, cum homines inculpabiliter

vixissem, el sub Creatoris, quocnndiii fuerant, lege

perseverarenl, eiiam sui liiminis pleniludine decora-

tt> iniuislrabant ; cum vero homines, quibus in mi-

nislerio sociaia primitus rutilabant, propter transgres-

8. Quie unqnam, etc. Ila>c in Ms. ila eoncinnan-]

lur, qitce vaporal.tas, quamvit lenuissima aquarum va

poralilas, firmamenlo, quo/I /</>ii, qui aere levior esl,

$ublitius,el h viut, uc penelrabilibua jlerel ? I mplereaquod ergo itli alii firmamentum. In Editione eral HLalii*. Mb. omiuit facilius an(e puiant, et arbitror anteminimus.

CAP. v. N. 1. Ms., in principio Genesis, imo di-

viita Scriptiirti pronunlial . . . ratione culliolica investi-

gaiio credai. De sole et luna Ixiilorus disserit lib. de

mturi reruni, cap. 15 vl seqq., et lib. xiu Eiymo-(ogiar., cap. 5 et seqif.

2. Inslilula. Al., consliluta ; el sliilulum pro fun-

tlilutum.

5. Ms., quo conditi sunt lege, pcrseverafsenl... pri-ttrilus rutilubani, />.( trantgrittiuniai. In impressoeial roiuliibant, sed in Eililimie I5.ilnx.-i nota erat ap-

posila, ex conjcclura Icgendum ru.ilabiuit.

5. Gum faciurn fuerii coelum novum,et terra no

va (A\ioc. xxi, 1) ,

el nnn fneriut in memoria priora

qux corruption! sei viunt( 7ni. LXV, 17) , et peccati

vuluus et percussuram plagaa inorlis in coiporibus

resurrectorum Dominus sanaverit (Isai. xxx, 6), et

superbi spiritus ex imperio quod arripuerant deposit!

fuerint, lunc lux luna 1 in lucem solis mutaliiiur , et

lux solis restaurabilur in lucem septem dierum, qui-

bus conditus fueral, hoc est, in septnplum suum lu

men resiaurabilur. Niliil enim reslauratur, nisi quod

amissum esl, aut corrupium ; quod igilur sol ainisit,

et luna, hoc rursum accipienl.

G. Ex quo apparel seplimam mine sui liiminis par-

tern luminaria retiriere, 592 <l"

:im septemplicilerC resunienl, quando per llabacnc Spiritus sanctus pro

fuluris praUerila ponens, inquit -.Elevabitur solin ortu

suo, et luna slab:t in ordine suo. Cessante iiamqui! mu-

labilitaie humani slalus , cui scrvinnt , et sui cursus

nmiabiliias cessabil. Quod enim inquit, Sol in orto

suo, hoc indicat quod mimjuam inclinalilur in occas*

suo ; et in eo quod diciiur : Luna stabit in ordine suo,

hoc insinuat quo. I mutationes iucremenli el dccrc-

meniisui non palielur, sed in suo online sempersiabit.

7. Hoc autem erit, quando, ulApoglolus loquitur,

ipsa crealura liberabitur a senilule corruplionis in li-

berlatem gloria; /iltorum Dei (/iom>vui, 21). Cum

enim sancti pro mercede sui laboris, quo Deo ser-

vicrinl, imnmlaii luerinl, el fulserinl sicul sol jusli-

)4. An iquum, Deest II-.PC vox in Ms. In Edilo di-

verpa lectio esl, n<m eeciileriul lunes, cl mox dierum,in di,- qua ulliyarerit.

In Ms. k gilur, seplempliciter

inuiabilur in lucem sepiem dierum.

5. Returreclorum. Ila Ms. meliiis quam resurreclu-

rorum in Kdili-. Ex eoilem Ms. reposui ,el lux so/is

reslaiinihitur in lucem... n,liil enim restuura:u>,eic.

In Ed. deest restnurabilur, post lux soli, el pro v-

tauralur est reslaurabitur.

li. Ms., rewmrnt, sicui Hnbacuc inquit : Klevatitur,

etc., el detriment! siii tterutn ::opaiietur. Kortasse in-

diealnr lorus Habacuc, cxp. iu, 11, tibi Vu.gata ail;

Sol el Inna sletenint in habilaculti suo. Ver.-io anti-

qua : Elevalus est sol, et luna s eiil in ordine suo. Ila

eliam leg I (iregoriiis Magnus; in Job xxvl, el innlli

alii a Sabalierio laudaii.

7. El (ulserint, sicul soijtittilite , cujus esl sanilal

veiennis. Ms. omnia lia ^ oiiiiliit.

9-2S DE ORDINE CREYTURARUM LIBER. 026

lix, ciijus esi saniias perenuiii, lunc el ipsi corporeo A

huic soli prii mercede siii minister!! , quo servituli

corrupiionis snbjecta est , in septuplum lulgoris ruti-

latio resiimelur.

8. luirriiii vero qnotidiants sui nnnisterii moiibus

(juolies snlcm se(|iiitur lima, sui increment:) Inminis

augei; quoties autem solem antecedit, detrimenla sui

solendoris nj-it.De slain vero lunae varie putalum

est : nirnm sphapra dimidia sui pane nigra ,ac lene-

lirosa, et dimidia parle aliera lucida sit, et candiila,

ei sic incrementa el decremenia aganlur, tit cwn

panliiiiii) pars illi is lucida ostendilur, endem modo

lime tenebrosa occiiltauir, simililer qimque dum lu

cida veriiiur, iierum lenebrosa manifesiaiur.

9. An sit cliam rolnnda radiis solis illuminata, qnrc

quandocumjiie soli sive ante, sire post appropial ,

velul in -ora radio Inminis illiicescnt ;cum auieui

longins ac longius recedere videtnr , majus ac majns

paulalim suiim lumen a solis splendore augelur, ut

cnin ad integrnm scqniparato orbe facie ad faciera

soli opposila consilient, tune plene in se imagined)

solis liabere possit.

10. De cursibns aulem solis ac lunaj, nee lempnris,

noc istius quidem loci estdisseiere , quod idcirco in

hoc opusculo negligenlius asseqimr , quoniam et ip-

sius brevitas compendiosa non paiitur , et in usnin

pene omnibus lectoribus diernm fesiorurn compu-tandorum gralia conversi sunt.

11. Haec vero lucis organa nonnulli sensibiles crea-

CAPUT VI

De sputio superiore, et paradiso cctli.

1. Sernione de flrmamento et luminaribus dicto,

sequitur inane spaiium longnm, quod a coeli lirma-

mento usrjue ad lerram deducilur, el in duo spalia

esse (livisnm, a nonnullis scriptoribns explanalur,

sed superius spatium ad coelnin prriinere dicinir,

inferius aulem terrae fieri conjunclum non du-

bilatur.

2. Eienim excelsum spaiium quoil coelo pertinere

diximus, (turissimuin, ac subiilissimum, nee nubium

liunores, nee ventoruin inflaiiones, nee pluviarum

aul inibriuin Iminidas conspiraliones, nee niviuQ)

vcl gra/idintnii gelidas coagulaliones, nee aeri.s muia-

liones, nee lempesiainm et tonitruorum fragores,

sed nee ipsum nerem, qui volanlium avium corpora

et ipsarum nubium spissioreiu aeris ipsins molem

suflerre valuissel ,et animantium diversorum vitas

aerii si>irilus reciproca infialione reficeret, alque

li ilitu animaret, nee ullas oninino diversorum he-

niispbxrioiiim perlurbaiiones omnimodls liabel.

B.Sicul Olympi monlis ahissima lerrarum , et ob

id c*terfs incognita hominibus juga conscendenli-

bus, comprobaiur, el eoriini relalione referlur, qui

acelo bumeclas sponsjias ad conservandam aerii spi-

ritus inOalionem 594 et spiratioiiem, ori ac n;iri-

bus circumponentes , anniversaria con&ueludine

(nescio qua superstiiione ducti) con-cendunl; el neC

ibi ullamavem, nee niibem, nee pluviam, nee ven-

tum aliquem vidissi1 se cnnflrmant, el consummalis

turasopinantur, 593 sed quscdicinmsusiialiiisa ca- C sacrificiorum, quorum gralia vadunl, ofnciis, ibidem

(|U3Rilam signa ac noias arenis imprimenies redeunt,

quas eliam illic posl annum iierum ascendenles il-

la;s:is aique inienieralas inveniunt.

4. Ex quo perspicue demonslraiur niliil ibi per-

turbati aeris consistere, pra;serlim cum in eodcm

loco nihil quod perlineat ad virorem lierbarum ,

aul arbusloruni, reperiri aul videri queat. Sed la-

men non ipsum esse de quo superius diximus,

illud purlssimnm ac subiilissimum supernuin spa

iium puiandum esi ,ad quod nulla lerra perii-

tbolicis aucioribus frequenianlur in bisainbignissen-

tentiarum xslimationibu^. Inlenilenilum esi cui plus

sanclarum Scriplurarum anclorit:>s suffragatnr ; elsi

hoc eliam examinandmn esi, quidnam muliiludo ca-

tholicorum in fidem iraxil : diversa: aulem sesiima-

tiones, qux lamidem a cubolicis asserlx sunt, et

quibus ulrisque sacri canonis dicta non conlra fa-

ciunl, ad quas ajqnaliter currant, baearbilris leclori-

l)us in ambiguo relinquendae sunt.

8. Agit. Ms., tuiiinet. In Edito erat pntandum, pro

puialiim, quod es Ms. reposni, mi posl iierum adilidi

tenebrnsa, quod all eodem inipresso aberal.

9. Rotunda. Ed., rota. Mnx Ms. : Vclitl minor a ra

dio... videlur, mngis nc magis paulalim ejus lumen.

10. Loci. Ms. bretiilti/is.

l\. Hoc capul in Ms. lla desinil : Hire rero lucis

orqana nonnulli instniiibiles crealuras opinanlur. Sed

quce diximnt, unlattiM a cailiolicit frequentflnluf. Cla-

rum videtur legpnduni s- ttsibiles , line est, qua; sen-sum boni malive habeani, ul exponi

: ur in EdilioneDrfluziana. Isidorus, lib. de Nalura reriim, cap. 27,ex sanclo Auguslino excilat lianc quaeglionem, ulrurri

siilcra animam habeani. Qu; opinio veternm quo-rumilain full, nunc jam pcn ilus contempla esi. Cit-tiMiimea qua: in impress*) aniiquo addutiliir, val.le

i orrupia eranl, qua; aliqualenus sanala sunl in

laudata Oaiuzii Edilione , cujus corrcciiones se-

quimiir.CAP. vi. N. 1. Sernione.. . dido. Id Ms. oinillil. In

Impresso, a coelo flrmamenio ; in Ms., a casto ftrtna-

tnenti, qui etiam omitiit fieri.

1. Ms. nee aerii ultui tnutationes. In excuso erai,

(rangores. . . avium corporatar , et.. . aeri spirilus.

In Eiliiione Baluziana conjiciiur corpora tuelur, |iro

corporator ; el aerii spirilus pro aeri spirilus. Hfcc

ultima conjectura i X Ms. comproliat .ir, in quo pro

corporator solum est corpora, el ila proceilit sensus.

D In edem M>. eral spissiouetn , sed reiiueuiliiui spis-

siorem; ac inelius essel spi&siorem aere ipso molem. Dereipsa conler dicta in Etymolcgiis, lib. xm,cap. 7.

5. In Impresso : Sicut olim Phrygian numns; s*5d

advertilur Cndicem liabere pliy prn 1 hrygice, *|iii)ii

ex conjeclura positum full. tSosier Ms. veram leclio-

nem expriinii, sicut Olympi monlis. Idem Ms. om.it-

tit aceto, el adiiit ori, quod desideratiir in lc

dilione,

el exliibet aerii spirilut pro aeri spirilus, quod est in

Edilo. Poslea in Ms. rulas pro no/as; el conscen

denies pro ascendenles. De Olympo monie Isido

rus, in Eiymolog. lib. xiv, cap. 4 el 8, el deNalura

rerun), cap. 3.1.

it,. Nihil quod, elc. Ms. nihtloterwn, quod ad viro-

rem pertineat, out arbutlornm reperiri, aul videri nt-

queal. Sed reponemluni queat pro incjueal. In eodea)

Ms., permutari pro commorari

927 S. 1SIDORI HISPALENSIS EPISCOPI S28

tieiv, vel accedere polest, sed bic locus ad exvrema A in inferioris spaiii , hoc est,

ncbulosi ac brumosi

liujus sp.ilii inferioris el vicina illius superioris con-

fmia periiuel. In quo lamen loco eorum qui carne

vesiiunlur vita nequaquam potesi commorari.

5. Undepcrspicuum eslillud superius piirissimum,

tranquiliissimumque spalium ,de quo panlo ante

disseruiinus, non carnalium babitalioni, neque mor-

talium rerum usibus esse pranparaluiu. Quapropier

plurimi caiholicorum auclorum illud spalium primi-

tus angelis qui lapsi sunl cum suo principe asserunt

ad habiiandum fuissc destinaiuin, co quod desuper

ccelestium angehirum nemiiiem cccidisse arbiiranlur,

sed coelesles, quandiu in angelica bcaiiiudine fue-

rant, in quo lamcn per.iempus non sieierant.

6. Quoniam, ul Scriplura inquil, ipse di/ibolus ab

inilio mendax est (Joan, vni, -i-i), el in leiilale non

stctil (1 Joint, in, 8) , hunc locum haliilalionis sorle

pulanl percepisse, quern Scriplura pronunlial para-

disuni coulestem, qnai sub persona principis Cyri ad

.summnm iilum angcliim aposlaiam ila loquilur :

Perfeclui decors in deliciis paradisi Dei fuisli (Ezech.

xxvni, 13).

7. Quemadmodum enim homines, posl peccalum

suum, de lerreni paradisi felieiiaie dejecii, in bujus

ternc malediction! obnoxiae plagali modo habilalio-

nem irusi suul, ul dum in lerra peccaverunl, in de-

terioris lerroe mansione poslea sub posna delicii vi-

verenl, ita el angelos , qui aereo, imo eliam aeris

ipsius puriore, spalio peccasse pulanlur, in inlerio-

rem et ipso acre hoc obscuriorem el inrbuleniiorem

aeris , infelicem ac miseram babitalioncm deslina-

lus est; sicul apostolus Paulus coniestalur , dicens:

Non est nobis colluctalio adversits carnem et samjui-

nem, sed ntlversus principes el potcslates hujus aeris,

adverstis tnundi reclores tenebrarum harum (Kph. vi,

d2).Quae eliam spiriiualia nequiiioe incwlesiibusidem

Paulus Christum in semeiipso denunlial irininphasse.

9. Dejeclis ergo malignis spiriiibus cum suo prin

cipe diabolo ex illo quern praediximus limpidissimo

sulico?lesiium spaliorum habilaeulo, et poslmodum

redemplo ex Ada) el proprio uniuscujusque deliclo

per Mediator!* adventum bumano genere, cumdem

locum animarum sanciarum interim esse quieli, dum

resiirreclionem e.xspeclant fuluram, id pulaiores opi-

nanlur : quern eliain cfelesiem paradisum aulumant

esse nominalum , de quo Dominus lalroni in cruce

conu leuli responderat : Amen dico libi, hodse mecum

eris in paradiso (Luc. xxni, 43).

10. Quin imo illo paradiso arboribus consiio, el

lucido fonie pra pollenie, anim;e exuiae corporibus

non indigent; quin imo spirilualis homo carnalem

usum corpore morlis liberalus non possidel , nee

reiici lerrei\i paradisi frogiferis avboribus necesse

babet, seternus enim lemporalibus non ulilur, sed

iclerna el spiritualia coniemplaiur.

11. HOBC non confirmaniium,

sed aeslimanlium

sensibus persirinximus , pra sertim cum el ipsam

xstimandi de talibus perspicaciam nobis ipsis non

ailribuimus. Cum enim necessilas cxegeril , barum

locum delurbatos de superni et puri aeris, suaeque" omnium 596 puiaiionum auctores in medium ad-

dignilatis felicissinvoe sede, misere el 595 infelici-

ter sub exspecialione fuluri evaniinis, in quo durius

condemuabunlur, vivere aeslimanl; ul dum aera cor

pora babenl, et in aere mine commoranlur, non

inconvenienleraesliinenlur eliam priorem suac beali-

ludinis sedem in aere, sed puriore el subiiliore, pri-

dem babuisse.

8. Qui lamen locus, dum coelo firmamenii, ul praa-

dixi, perlinei , coeli nomine censelur, sicut Dominus

ipse perhibet, dicens : Vidi Satanam sicut fttlgur di

ctelo cadentem (Luc. x, 18). Ex ipsius enim loci per-

spicuaac pura beaiiiudine peccati suimeriio dejeclus,

5. Cod. Ms. , morlalium, corporalinnique rerum. ..

eo quod de super coelesliiuts angelis neminem cecidisse

arbiiranlur, subcoelssles vero quandiu, elc.6. In Edilione, post Dei fuisli, inepte repeiila sunt

hrr.c verba, quo-, jam pracesserunl hunc locum liabi-

tnlionis sorle pulanl percepisse.7. Qui aereo. In Ms., qui in superiore eliam aeris

ipsiu* puriore spalio. Mox ex eodem Ms. rcstiluitiiin-

feriorem, elc. Nam in Excuso IKCC ila corrnpla erant,i inferiorem deturbaii de superni el pnri aeris, sua:-

que dignitiiiis feliciuimoe tniswe, et infeliciter, elc.Ad verba aerea, sen aeria corpora, nnialur in Ms. :

Quod dtenioHes habent aeriu corpora. Profecio anli-

quissimi Uieologi ac I alres cor,.ora vel omnibus an

gelis, vel icrle dxmoniboa , a^signabain , quorumverba refen Petavius, de Angelis, lib. I, cap. 2, ctlib. in, cap. 1.

8. bum coelo. Al., dum de costo. Paulo |io-t , Ms.,spaiii nebutosi aerii hujus infelicem. In Excuso dee-rat note, quod ex Ms. smnpsi, uli eliam tenebru-

ducere poierimus, quibus aul fides aut dubilalio

ascribi poierii; quorum referendo poiius quam de-

fendendo (opiniones) laburamus, ns enim allerius

forle melioris, si adsil, assertioni, cui plus vel Scri-

plur: exempla, vel caiholicorum consapieiilium

(xslimaiiones) sulfragaverinl, concordiam subire

paraii sumus. SeJ de superiore spalio bis ulcunque

explanalis, ad subsequemi.i fesiinemus.

CAPUT VII.

De spalio inferior!, el hemisphasriis dieersis.

I. Debinc infurius spalium aer vocalur, quern ler-

r;e social i diximus, el a quo uni versa; carnis, qux

I

rum harum, dim in Edilione essel/mnmi lembrarum.Vax 6rMiuosiis , <|uani reiinui , scribi eliain po .est

lironwsus, el ex Gr,vf,.i idiomati; signilical [elidum ,

graveolentem apud Cueliurn Aiircliaiium.

9. )d putatores. Ila Ms. E lilio minus bcne, id esl

pulaiores. I osiea Ms., eras mecum eris, pro Iwdie mecum eris. Sed relinenda leclio Vulgnl.v , a quanon discrepat versio anlVqua, ne |iie muiii alii I alres,

qui ea \vrbi usurparunl; qu;c (\uo paclo inleliigi iida

s mt, facile inierpreles expediunt.10. Prii pollente. Al., pollenle.

II. I ersirinximus. lloc loco desinit in Ms. hoc. ca-

pul. Forte, non anribuamus. Ex conjeclura in Edi

lione Baluzi ma addiiniur voces Utbnres,

el aatiina-

liunei, quaB in veleri desiduianlur, Suspecla quo.jueesl vox consapieiilium.

CAP. vn. N. 1. Versalur. Creilerein , reponendmnvescilnr. Infra, Ms., qua! ad luptrius ctxlum pertinent.

Pro ifni faeiunt ad marginem Ldiiionis veteris varia

leclio nolaiur qux factual.

9S9 DE ORDINE CREATUP.AIIUM LIHEU. 930

in terra acre versatur.viiam arfjuvari, etconiineri in A 6. Si vero ipsas, quas praediximns, stillas venlo

in majusciilas moles coagiianle collaias, anlequam

deorsnm plnanl, gelu in nnbibus arripiieril, lapillos

coagulatos frigoris violemia conslringii. Si aulem

paulo reinissiores necdum densalos vapores in gul-

tas, id est, gelu, praevenerit, in nivis speciem magnavis frigoris eosdem iransiniuil, el quod in sesnspensa

allins nebula taliter nutrit, non sulferenle aere, ac

venlo dispergente, ad lerrarn dimiuil,

7. Sicul de hoc eodem Psalmista coinmeinorans, de

Domino dicit : Qui dat nivem velut lanam, nebulam sicut

cinerem sparcjil. Miltit crystallum sicut buccellas; ante

faciem frigoris ejus quis suslinebfl (Psat. CXLVII, 5)?

El ul ostenderei, sive in lerra, sive in nubibus, ni-

ves in aquas ilenini resolvi consuesccre, paulo poslMonies, et omnes tolles; liana fruclifera. et omnes ce- ,. .,..,. . . ,R llibjungit, dicenS : Lmitiet verbum mum, el liquefa-dri (Psal. CXLVIII, 9). Idcireo aulem ner terras voca- .

,.. . . . n,-, i\

ciel ea ; flabil spinlus ejus, el fluent aqiuc (Ibid., 7)-

nobis, el per nos comprobamus. Qui ct aliquando

ctiam terrae per Scripturas nomine vocitalur; sicnl

per Psalmisl:im dicitur , cum in Domini ereatoris

laudcm ordine summo cuncla: creatnrae incilnntur,

el cum consummalis bis qu* ad superiorem coelorum

ordinem pertinent, ad haec aeris spaiia pervenitur,

laliter snbinferlur : Laudate Dominum de terra, dra-

concs ,et oinues abytsi ; iynii , grando , nix, glades ,

tphilus procellarum , qui faciunt verbum ejus (Psal.

CXLVIH, 7).

2. llucusque enim in aeie serrao esl qui lerrse no

mine voeitatur, postmodiim namque de hunio el in-

ferioiis lerrae naluris Scriplurse vocibus imperainr :

foulnm s.i pe bOrlilur, quia crassiindine et velut soli-

dilate ijUiini in se babel volanlium avium, quamvis

nmimarum, corpora suslenlanlur, quae velul pisces

peneaqualitia inarinorumfluclnnm recondila natando

peneirant, sic vulucres aeria spaiia volando j.erlrans-

eunt.

5. Cuncla etenim qurc aqua prsestal ad conservan-

dum vilam aquatilibus, haec aer facil volaiilibus,

quoniam sicul reciproco haliiu avium, el omnium

quae in aere et lerra vivunt, vita alilur et conserva-

lur, ita eonini qnse in aquis degunt inspirandi exspi-

randiqne iractu per aquam vitalis moms reficilur.

4. Unde cum in aerem trahunliir, quia lymphati-

cum spirameiilnni non babeul, cilo delicinni; sicnl

H ea qua: in aere vivnnt, cum ab eis aer excludilur,

ultra vivere non possunl. Sicul nulem ilia aeris soli-

diiale vdlalilia, ul dixi, corpora I ulciuntur, ita ipsa

eadem lerrenam, quam in se babel, crassitudinem ,

propter qnam et terrw vocabuliini saepe sortilur,

597 lumida rinbium moles suslentatur, el per illam

goliditaiem aeris erassiludo, nives, et grandines, et

glaciem, adnitenle vi frgoris parit, qnando ila effi-

ciiur.

5. Nam lioc aeris spalium suae naturae insiium ba

bel, ul funirili levitate vapores aqnarnrn de terra et

maris specie coniraliat et colligat, quos in sublime

elevans, qnand u minulissimis gnllis consisinnt,

conglobntis in se mibibns, ipse per semotipsiiii) anr

8. Ul aulem perspicuum sit ipsas aquas hoc rnodo

in nubibus suspend!, in li .irosancii Job scriptum \ i-

clctur : Qui suspendit aquas in nubibus suis, tit nun

erumpaiit pariier dcorsum (Job xxvi, 8). Allamenillas

aer aquas ad terrain el ad mare demiuit, quas ex

iisdem inferioribus parlibns anle suslulil. El quamvis dc salsa pelagi laiiiudine eas traxerit pluvialis

conceplio, per aerem indulcescii. Quemadmodumcum salsa de profundn maris unda propinata per hu-

ninm lerrae infundilur (sicut naulis est I requens con-

sueiudo) in dulcis aqua; saporem slalim mulatur.

Comnuitatione vero aeris venlos, et veliemenliure

concilatione ignesetiam ac toniinia.occullisimperiis,

; per angelos, quibus visiliilis regilur niundus, siciil et

caelera, conditor facil.

9. Nonnulli vero de effeclu lonitru illud inteudunt,

quod cum circa aerem duoruin clemenlorum, hoc

est, ignis el aquae, sunl spaiia, unum 598 su Per " s.

sicul diximus, el unum inferius, el lamen aeris na-

lura uiraque in se traliit, id est, aquam vaporaliter de

imis, el ignem canmaliler de supernis, ipsa duo con-

Iraria sibi elemenla conlligunt.

10. Impossibile namque esl absque humidis nubi

bus el fulgoribus loniirua mover!, sicul iniucniiiim

oculis perspicue patet; in quo conllictn ignis et aquae

corifusi si nilns liorribilesque fragores susciianlur; et

si ignis victor fueril, terrae alque arborum fructibus

non mcdiocriler nocel; si vero aqua vicerit, fnigife-

suspeiidit. Scdciiin, vexanic venlo, illx giiitulac in D ram vim, lam in arboribus qnam in bis quae oliTiim

majores stilhts coennt, aeris amplins nalura non fe-

rente, pluvialitor iml>res ad lerram delapsi cndiint.

2. Ms., hie aer terra?... quave velnt pisces, el

onmla pene aquatilia. In KXCIISO deesl aeria anle

tpalin, quod ex Ms. reslilui.

2. Di-gunl, etc. Al., degutil in spirandi resp:

randi-

que Iraclu. Kl mox votaniia, vl di.ri... eudein terrena

qucnn in se habel crattiindine.., tinbiitm mole sustenii/n-

lur... soliditatem aeria crassitude... parii , quod ila

e/ficiiur.

5. Specie. Ms. facie. Paulo posl, elerans a lerra,

quandin in miuutixximis. 1 ro conglobalis, Kditio non

globatis, quod sensui rrpugnal, el ex Ms. rejiciltir.

ti. Ms., i/uas prcedixi... arripuerit, in grandinii la

pillos coaijulalas frigoris violenlia constringit. In Itn-

presso erat frigorii ri violenlia.

diversis S| eciebus nascunlur, non perdit.

11. Illo enim praecipnc tempore tonilrna sonant,

7. Cud. ms., nivem sicul lanam... crystallum suamsicut. ..in aquas tanlum re>olvi.

8. In Eiliticne, ad marginem, liol.itur diversa le

ctio Itgul, |ro suspendit. In eadem omillitnr aquas

post lias aer, el sciil>ilur dimiuit. Pustea Ms., quern-admcditm ct cum saisa profuiido marts.

9. Cod. ins., inferius, attameii aeris caumaliter de

superioribus. El omiliil contraria. Ad m.nrginem Ex-

cusi iidlalur, eaumaliter ease ex caumale. A cauma,vel cituma .e diclum caminum docet Isidorus Elymo-log. lib. xix, cap. 6, n. 6.

10. Frugiferam. Ms., fnicliferam.11. Sunt. Edilio /MM!. Pro decrrmeiita Ms. delri-

menla.

931 S. ISIDORl HISPALENSIS EPISCOPI 9*2

quoarborum et tcrrarum fruges in ostensione adhuc A sione nalnralis boni, q:ioJ erant, el dominie* legis,

in qua comlili sum, pollucrunt; propier quod noc

poeniiere desiderant, nee etiam, si poeniluisseut, ve-

niam recipere omnino possent.5. Quoninm liumnnum genus a suo conditore re-

demptionem idcirco proineruii accipere , quia deinferiors sui ordinis gradu corruit; cum enim esset

adhuc in parailiso lerrcno positus, generandi officio

tiesiinaius, dboruiiique esui deputaius, immutalio-nem meliorem, sublimioremqtie, et spiritualem vitam

sine morle reciperci, si quandiu in liac conversa

tion? posilus essel, in mandaii custodia homo per-manerel

6. dementia ergo Condiioris ad ilium slatum ad

queni peccans adhuc mm pervenerat per passionemB Domini revocatur, quern, si inde ceciiii.sset, sicut

sunt, priusquam maturescere incipiant. Per creaturas

enim aliarum creaturarum incrementa ant decre-

menta Domini conditorisimperio gubernantur.

CAPUT VIII.

De diaboto el natura damomorum.

\. In nac auiem turbuleota ac iiebulosa aeris bnjiis

mansione de sublimi felicitate, utdiximus, angeli re-

pulsi cum suo principe commoraiitiir. Sed ille prin-

ceps Sftlaiios el diabulus nnminalur, leliqni vero spi-

ritus ipsius principis minislri, qui prius angeli fue-

rant, mine daemoues vocanlur. Qiiemadmndum et-

enim media, sic etnomina mutaveruntet loca;sedta-

nifiict nunc per Scripiurasanliquovocabulo, eo quod

isti nequiliae sunt nuntii, sicul b ni spiritus suntnun-

tii justiiiae, saepe angeli vocantur.

2. Sicut in Evan^elio scriplum legilur : Quern pnv-

paravit Pater meus diabolo et angelis ejus (Maltli.

xxv, 41). Et Aposlolus ait : Datus esl mi/ii stimulus

carnis meat angelus Salana?, qui mecolapliizel (II Cor.

xn, 7). Sed has eliam sedes usque in judini lempus

sub exspeclatione terribilis Domini advenlus, non

sine timore ac liemore, licet infructuoso, interim

possident; sicut aposlolica dicta perliibent, iguibus

dicitnr : Nam et dcetnones timent, et conlremiscunt

(Jac. u, 19). Et ut manifestiim sit quod sub exspe

clalione lemporis, in quo dmius indicabuntur, vel

polius perdentur, hunc locum aeris habiiant spiriius

iinmnndi, qui in praesenlia Salvaloris clamabant .

Quid nobis, et IM, Jeaufill

Dei? venisti hue pcrdere

noi ante lempus (Luc. iv, 34)?

3. In adventu namque seterni judicis (<|uandocoin-

munis sanctorum omnium oralio complenda esl, di-

centium : Fialvoluntai tita el in terra, ^QQ sicut in

ccelo[Haith. vi, 10]) ad lenebras exteriores servi in-

utiles ejicientur, cum Dominus adversaries, sicut re-

pulit humo, sic expellel coftlo, quibus celerni ignis

(sicut Domiuus ipse teslatur) a Palre irremediabili-

ter praeparala esl pona (Malih. xxv, 41).

4. Qui ideo nee remissionem, nee redempiionem

recipere merentur, imia de sublimissimo ordinis stalu

cecideriml, ac proplerea nibil aliud in quod iierum,

dimisso peccalo, vocarentur hahuerunt, dum omnemsuam beaiiludinem, in qua conslilnti sunt, Iransgres-

CAP. vni. N. 1. Ms., prxdiximiis pro diximui,; et

dicunlur provocanlttr. Et, per Scripluras sine antiquevocabulo, live quod.

2. In Ediliiine ad marginem diversa appingiiurscriptnra qui paratus pro quern prtepararit, (He. Etcredunt

\ro liment. Old. ms.,/iunc locum habitant,

omisso iifris; et tbclamabanl pro clamabant.

3. Kx Ms. re(io.-ui jutlicis, quod desideralur in Edi-

tiitne, Paulo posl. ., lua, sicut in ccKlo, et in terra,ei in tenebras. Impressus, item repulit e caelo, sic ex-

pellil humo, q nib us.

4. ilerenlur. Ms., merenlur, nee posseni, et prodiverts scriplura, nee poscitnt. Pro iierum, in eodem

Ms., varia lectio esl tnntam. In eodem est revocaren-

tur, pro vocarentur; el proplerea, pro propler quod.Ex Ms. vero sfripsi in quod iierum, pio in quid iie

rum, quod Kdilio exhibebat.5. (Juonifiiii, We. Ms. . Humunum aulem genui, tie.

angelus, niinquam iierum revocaret, quoniam non

ail ilium gradum, vel ordinem, unde primus homo

cecideral, sed ad alinm subiimiorem, quern spera\it,

re.>litulio fiet, dicente Domino : Erunl, ficut angeli in

caelo (Mattli. XXH, 50; Jftrc. xu, 2o). Scilicet, quia

non sicut homines in paradiso; in illam enim mor-

lalitalem, quae generandx proii el ciburum esui tle-

putata pro tempore esl, quamvis redempti, homines

redire non poterunt ; sed post mortem resurgentes

spiritualibus corponbus non crescendo, non sene-

sccndo, non moriendo, angelica! felicitalis consones

erunt.

7. Tempus vero diabolicse iransgressionis si requi-

ritur, ante tempos visibilium rerum diaboli peccaiura

luisse originaliter deprelienditur; omnia enim qu%facia suni simul el sine lempore facia fuisse Scripiura

docet, qu dicil : Qui vivit in lelcrnum, ereavil omnia

simul (Eccli. iviu, 1). In quibus omnibus etiam in-

lernalis ille ignis X lernus, de quo Dominus dicit : hein ignem wternum, quern praparavit Pater mens dia

bolo et angelis ejus (Matlh. xxv, 41) 600 simul

facius fuisse minime dubitatur. In eo enim quod dicil,

crcavil omnia simul, mini uon faclum in omnibus

crealuris relnjuit.

8. Cui ergo career in ilia creaturarnm condiiione

prxpuratus est, illins pcccalum originaliter ipsas

creaiuias praecessil; ncquaquani enim adhuc inno-

cenii poenain Dominus praeparasset, si non illius

Omisi in, quod Edilus collocat inter immutationem e!

meliorem.

0. Ms., ad quern peccans perveneral. Senlenlia aliiid

exigit, eui paulo post in eodem Ms. legflur ceiirierat,

vel ad ul n ni, ifiiod cum piimis verbis lOlufrei. Idem

Ms., resiiliilio fiel dicenle.... in ilium enim immonuli-

tatem iionpotuerunt, sed.

7. Codex Ms., si requiratur, ante omne ttmpiis. F.I

ini r.i, mhii non simul fact am in omnibus. An senseril

Isiilorus, angulorum cre.ilinnem longu aliarum crea

turarum cieaiio;,i praecessisse, vide not, ad lib. I

Senienl., cap. 10, n. 5, quo in capte muiia de an

gelis bonis et malis discutiumur.8. Pra:paratam. Ms., puralam. Et mox, fecit, OKI

ilium peccure praescivil ,et cum ejus peccuto punter

tlainnationit ejut peenam , qua Mri u* cruciarelur,

efftM.

933 DE OflDINR CRKVTURARUM L1IJER. 934

delirium pracpnralam pcenam prsecfississet. Sed ct A cl niniserat similiicr manifesiatur. In qnibns inimici

hoe eiiarn sine lempore Iecit, qni damnaiionis ejus

poenam, qua servus fugiiivus cniciareiur, elTecit.

9. Isle auieni nngelus cum a Conditoris bealitudine

recessil, otnne sure naluroc bonum, quod in condi-

tione sua habuil, loium amisit ; sed sibirnelipsi ma-

lus, Deo semper bonns perseverat, dum ohediemer

dominie* jussioni, quamvis non sponie, propter po-

lenliam Dei tanien obtemperat. Ex omni enim na

turae I Ono quod habuil hoc mine tanluinmoilo liahet,

quod Deo crealori ad cum-la obcHit imper. ta.

10. Sed hoc bonum non in diabolo el. minislris

ejus bonum esl, qui iilcirco obediunl, quia non obe-

dire non possnnt ; sed hsee eorum ohedientia in Deo

bona est, cujus bon;i> quidem volunlaii iuvila diaboli

mala volnnias, cum hene operari pnecipilur, resi- Bslere non polesl. Sed plerumque nccidil ulcurn Dei

bona volunlate aliquid facere impenilur, ipsius mala

voluntas iii hoc eodem opere pascalur Queniadmo-dimi ad decipiendum Achab, impiissimum rcgem,

idololairarn scilicet, el prophetarum persecutorcm ,

cum, a Domino missus, in quo derrpeiet inlerroga-

retnr, non solum se sponie paralnm ad hoc opus

(iliiulil, sed etiam quali consilio illud efflcerel indi-

cavil, ac respondit : Vadam, et era spiritus menda.t

in ore omrium prophclarum ejus. Et Dominus dicit :

Vade, et fac ita, et decipits Achab (II Par. xvin, il).

11. Valde enim convenerai til qui reros Domini

prophetas neci di-disset, pseudoprophelarum falsilo-

quio Seduclus et deceplus perirei. licre promplis

n quilia ab-que Condiloris permissione nihil egisse

probalnr, sicul dieilur : Nonne vallasli eum,

ac do-

mum ejus, omnemque substantiatn ejus (Job i, 10)?

Et cum a Domino maligni hoslis polestati ejus sub-

stantia permiiiilur, iia subinferlur : Ecce universa

qua? habet in munu tiia sunt; rernmtamen in eum ne

exlendas manum luam (Job \, 12). El hsec ila essesen-

licus Job, cum suarum rerum damna comperisset ,

ila respondil : Dominus dedit, Dominus abslulit. Qiw-

modo voluit, Dominus fecit : sit nomen Domini benedi-

ctum (Job i, 21.)

14. Non dixil : Dominus dedit, diabolus absliilit;

ceriissime enim absqneDei permissione in rebus ant

homiiiihiis nihil omnino facere posse adversarium

sciubat. v ed sn pe, ill dixi, in eodem minisieno et e-

jus advcr^arii prava volunlas perse pasciiur.et Domini

benevolentia, aui jusiae vindictx-, aul fruciuosae pro.-

bulionis dispensatione ministralur ; sub qua bifaria

bon;e et inalae volunialis distribuiione et malos per

viudictas Irucidanl, et bonus per lentamenia probant.

15. Ad hoc namque ipsorum , quandiu in hoc acre

adhuc Iibere volitant, usque ad lempus extremi judi-

c ii poena a Domino diflerlur, ut pravi ex hominibiis

eorum consorles el sceleris el puniiionis appareant ,

el boni per trihiilationes eorum ab his irrogaias pro-

bati manifest! liani.

1C. At vero improbi et in^puri spiritus, vagi ei snb-

liles, animo passibiks suul, et aereis corporibus in-

sime diabolus sua mala voluntale cito ad isiml deei- C (luli. "">q

a " senescunU el cum bominibusinimici-

pienili impii ol dcium seiiieiipsnm obtuht, sed nisi a

Domino pt rm S -us^iiisset, hoc facere non poluissel;

in qua re luma Dei \olnni.is sanctorum prophelaruin

jusiam vindiciam exeicuil, sed mains minister in

interilu impii el peccatoris malum suam vulimtatem

cibavit.

12. Sed nee in hominibns, nee in rebus qua? bo-

minibus suhdii r sum, aliijiiiil nbsque Dei permis

sione facere valel, sicul evangelica veritas [lerbibet,

qua releriur : Si ./* ejicis, utilienoi in greyem porco-

rum (Mattli. vin, 5l). Sicut enim in illis hoininiiius a

quibus expelleiialiir con Ira Domiiii pr;cee[itum 601ultra pennaneru non potuit, sic et in pon-os absque

ejus inlroire permissione non potuisse se oslendit.

lias exercenies, snperbia tume.nl. Faltaces alque in

fraude callidi hominiim sensus commovent, terrorem-

(|iiemorialibus inferenles, imjuietudinibus souinio-

rum, et morbis, el distorti^ne membrorum vitam lur-

bant , pra:stigia atque oracula lingentes, regenlesque

sortem , rupidinein illiciti amoris el ciipiiiitates hu-

mauis (ordibns inlundunt; el verisimilia meniiemes,

in bonoiuiii eliain angelorum babilum et lueein se

transformanl.

602"

Etquemadmodum nequilia, ila et pote-

siaium gradibus distant. Etsicut mine boni spirilus,

hoc est, perfecli angeli, i:npassibililer aera penelrant,

iia et hi, si non peccassent , ea qu.n nuncpassibiliter

loca jiossideni, suhjeeia sibi, si feliciler et beate vi-

13. Quod in bealo Job el in rebus quas possidebat D vereui, lia:c eadem haberent.

10.M<.,

el dixit Dominus : Vade,11. Deditset, elc. Ila Ms. Editio, dedissel, per pro-

phetaruin faliiloqiiia fedactus, deceptus perirei. I rodinfco/uj, in Ms., et dxmon.; pro potuixsel, in Im-

prcsso, poniit.

12. Edilio, sed nee his, qua; hominibus subditatunt. Pro iiciit... refer lur, Ms. bicitt Evumjelista dicit.

15. Cod. ms., niliil esse probalur... nu iine tu i-atlu-

sit eum, ac domain, omnenuiue. Oiniilii cum suaruinreturn damna coronermtl (in Impresso, c

omperiissel) ;

et, sit nomen Domini benedicium. Pro nequilia! , posu i

nequitia.

14. Edilio : A oi Job dixit. Infr.i Ms. , cognovitpro scieOitt; el in eodC ii mininerio in rebus advenarii.Pro iirobaiionis dispensatione, Impressiis, mendose,probation!* aul Job dispensations. In Edilione Balu-

zi.ma nola eral, legemlum, u( in Job. Noslrum exem

plar ms. liiem dirimit; ex quo pariier restitui per

lindiclas, cum in Kilitione !egalur post vindiclas.

15. Vl pravi. Editi, ut el reprobi; in qua eiiam

eral spurciiitE pro puititionis; el eorum pro eorum ao

liis.

16. Sequor conjecturam Kdilionis Baluzians, fro-

minum scnsm pro homines sensus , quod Edilio veins

exhibel, m-queaiiud nosier Codex indicat; in quo est

distentwne pro diitortiune; ei ex quo resiiuio soriem,

pro so/i/es, nloliiu edilinn fuit, cum conjectora , ad

mars ., fortf, soli res. In Baluziana Editione h?ec conr

iei uira rejiciinr , quia it s no-use miniino a dsRinoni-

bus, et qu dum -olis, re^unlur; sed niliil proponitur

quo locus corruptus i-aneiur.

17. Ms ., ila el potentate gradibus distant.

933 S. 1SIDORI HISPALENSIS EP1SCOP1 936

18. Ei lii eliam quando sua noniina proferunl, ex A naiuralcm esse aqiiarum saporem putant, dulcinrem

ofliciis nequitije el poteslalibus vocalmla sibi assn-

miint, quetnadmodiun cum a Domino do suo nomine

in regione Gerasenonim ad versarius inlerrogatus fuis-

set, respondent inquit : Legio milii women esl, quiet

multisumus (Marc, v, 9). llnde manifeslnm est, non

proprii nominis, quod non habtiit, sed sui gradiis ac

polesialis vor-abuluni proinlisse ; et requirenii Domi

no, quia aliier loqui nonj>oiuit,

de semeiipso quod

erat verum indicasse.

CAPUT IX.

De nalura aquarum et cursu Oceani.

i. Post aeris spalia cum suis babitaloribus cursa ,

ntinc ad aquae elemenlum, quod inter aerem et ler-

ram consliliilum est, intentio dirigilur : cujus congre-

vero tcrnc ant aeris natura condiri ivstimant; sed

tamen quemadmodum salsa aqua per bnmum perl usa

dulcescit, ita et dnleis aqua per marinormn oleruni

cineres infusa salsi protinus saporis fit; unde uter-

que sapor naturalis es. e suo rondo non est difficilis

creili, dum ab alierulro in allerum ulerque poiest re-

fundi.

4. Maris vero fretilms crebro terrarum spatia

disiingunnliir, in et geniium lerminos inlercluderel,et munificentia suorum fluciuum omnes provincias

diversorum populorum ditarel, et inter omnes patrias

cuncla commuiala invicein commercia necessaria

minislraret. Quanlam vero concordaniiam cum lunac

cursibus inundatione et recessu Oceanus habeat, in-TJ

gatio, sicut Geneseos scripiura dec .aral, mare voca- tuenlibus diligenlerque animadverlenlibus perspicue

lur, cum dicilur : Et congregaliones aquurumappella-

vit maria (Gen. i, 10). Quarum ea pars qua; per fon-

les, et flnmina, el stagna, Icrris inlerfunditur dulce-

dinem Inhet, ut el silieniibiis nnimalibus polameuti,

cl caelerorum usuum solatia prseberet, et alendis Fru-

clibus terrain fecundius irrigaret.

2. Proptcr quod et inibres, qui e nubibus cribrati

per aerem defluunt, ut aptius ad frugiferam vim, et

sedandam silim, sicul ante diximus, subveriirent, sa-

pidi finnl. Ea vero pars immulaia aquarum , qn.v. per

magna lerrarum spalia dilatator, el aquae ipsius fines

occultantur , salsuginem el acriorem saporem insiium

sibi naluraliier tenet, ut convenienier biimauis usi-

bus rrueius, qnos sapidi liquoris non baberet unda,

utilius nutriret.

603 5. Sed iitrum sapidum an salsum saporem na-

turaliu*, an squallier utrumque, aquae babeanl, pro

certo Deus viderit ; quamvis el plerique salsuginem

18. Ms., quemadmodum a Domino de nomine suo

adversarius interrogalus dixit, Legio, cic.

CAP. ix. N. \. ihuum. In Impiesso eral usum, quodex conjeclnia correxi. Verum in Ms. , looge liverso

niodo h;rc periodus prnoi dit : Nunc de aqua, qua; in

ter aerem el lerram conslitii a est , cujus congregaliomare dicilur, unde in Ginesi : El congregaliones aqua-rum appellavit maria. Quarum ea pars qua; super fon-les el flumina lerris inlerfunditur dulcedincm fiabel, ut

el animalibus potiim pnrberet ,el alendis fruclibus ler

ram [eciindilus inigmel.2. El imbres, qui e nubibus. Ha Ms. In Edition*; cor-

rnple, propter quod quide nubibus; til ad mars;, forte,

f;uideni, pro quide. I ro frugiferam, Ms. frucliferam.

Edilio immutata aquarum congregalio, qua; per ma.yna.

Cod. ms. omiliii congregatio. In Tdilione lialuziana

pro immutata conjiciiur indiyitala, vel nomimita, et

pro aqua; ipsius fines , quod ohscunim videiur, a qua

ipsius (iicmpe lerra;) lines. In Ms. , et aqua; ipsius fi

nis occultalur. El ipsius quidem non videiur referen

dum ad lerram; nou eteiiim pracessit lerra, seil ter-

rarum spalia; neque lines terras aqua occultantnr.

Neque vero est cnr miitemiis vocem immutata , qure

idem sonat ac mutata, sicut immulo et muto idem si

gnificant. Postea omitli potest, cum nostro Ms., ut

convenienier , usque ad nutriret.

5. Ms., saporem naiurales, an aiqualiter omnes aqua;

habeanl, Dem vidit, quamvis... per humi.m di/jusa

dulcescit... dum alterutro in ulrumqiie volesl refundi.

Keposuil diffidtis pro di/flcilius.

4. Frelibus. Magis usiiaium est frelii. Cod. ms.,

palet, qni quoiidie ad lerram bis venire ac recedere

per boras viginti quaiuor indesinenter videiur, cu

jus cursns tola convenienlia in ledonis el malinac

divisus vicissiludines parlialur

5. Sed ledonis assisa sex somper boras increment!

sui immutata consneluiline complei, et per totidem

boras ipsa spalia quae lexerat reiegit. Malina) autem

assisa quinque boras sine inundalionis agit, et per

septem boras ejusdem recessu ca littora quoe com-

plevcrat vacua reddit; quaj laiitam concordiam cumlima videtur habere, ut in ejus medio semper lima

nascatur, qnae per seplem dies, el duodecim boras,

et quartam diei parlem. diligent! exploralione per-

severare videiur.

C. El iia fit ut cum iterum luna plena minuilur,

eliam malina rursum 604 lenebrosa dimidiatur; in-

lerposilis vero spatiis ledo deprebendilur, qui nee

nlenilunium, nee nasceniis luna) iniliaunquam adire

minus bene, fluctibus, et mox fructuum, pro fluciuum.Postea pro imtndatiaM forlasse sciiliendum in un-

dalione, nisi quod num. seq. recmril inundalionis,

iti Ms., in cesswne (quod obscure evaratum esl) el

recursu;\(\ clare legiiur. Pergil Ms., Oceanus linbeal,

quod animadverlenlibus perspicue palet , qui quoliditconrenientia in ledonis el malina; divisas vicistitudinet

parlitur. In Kiliiione veteri ad vocem ledonis noiaiur

mnris itstuatio; ad vocem malina;, Oceani incremen-

luin , wstus. In Codici: nostro luce est nola : I ap.

(forte Papias) : Ledona, cum est magis decrescens.

Pap. Malina, id esl, (eslus mngis crescens. Ledo, ledo

nis apud scri(itores uiedii a vi est maris axluatio; mo-1

Una, mulinai, aci-e.ssus maris, sicut liduna recessus.

Vide opus de Mirabilibus sacr;e Scriplura , inter:>p^

pendices sancli Auguslini, lib. \, cap. 7, ubi lota licdocirina, adhibilis verhis ledonis el malinte , expo-nitur, el Marcellum Empiricuin, cap. 56, a med. In

Glcssario I sidoriano e^l ledo, non malina. Due. i; ginsinulia affert de ulroqiie boo nomine!, el tcslimonia

undique congeril.5. Pro assisa Ms. bis, ad ftsa cum nota, esso fiaa

a fido, fidis, el fidens. Ducangius, vt rbo Assisa, nihil

fere babel, quod huic loco possil accominodan. Vi-

deiur autem assisa acripi pro iiiundaiione et flnxu.

G. Initia unquam adire. lla Ms. Kditio, mendosc,inilia, i t quam adire. Pro numerenlur, Ms. invs iun-

lur. Quod Uceaui reciprovus xslus ex lima: augmenlo et decrcmento originem irahat, ex lancii

Ainbiosii opinione docel Isidorus ,de Nat. rer.

caji. 40.

937 DE ORDINE CREATURARUM LIBER. 938

cernitur, et per lianc vicissitudinem effieitur ut per A cainpis, a I ire in silvis, aliae in montibus, aliae in pa-

omnem commnnem annum xxiv malinae et loiidem

ledoncs nurnercntur; in embolismo autera viginii

sex maliiKC, et ejusdem numeri ledones inveniunlur,

quia per omnia cumlunae cursu inseparabililer mari-

niis comilalur.

7. Quatuor vero ex his, lioc est, temporum, qua-

luor mediae, duae scilicet sequinoctiales inaliiue, et

aliae duae, cum aut dies aut nox increment! et decre

ment! sui finem faciunt, solito validiores, sicut oculis

probare licet, ad inundationem altiores fieri viden-

tur, et majora littorum spalia retegere cernuntur. Et

quoniam impossible est ut non aliqua, licet nobis

incognita, spatia deserat, quando per nostrarum ler-

rarurn solum exundat, sicut eadem loca a nobis rece-

dens iniplet.ut nostra assisa ibi sit recessa, et nostra 3 ut esset habuisset.

recessa ibi sit assisa ,dimidium maris niinisierium

ignorare fateri compellimur.

8. Sed in hoc et multis similibus nihil noslrae

scienliae conceditur, nisi Crealoris potenliam aique

immensitatem elamare, qui omnia in numero, pon-

dere ei mensura disposuit (Sap. xi, 21). Et interim

cum insigni Gentium magislro dicere : Ex pane co-

ynotcimus, et ex parte prophelainus. Cum autem vene-

ril quod perfecium esl ,tune cognoscam , sicut et co-

gnitus sum (1 Cor. xui, 9).

9. Ex hoc autcm lymphatico elemento piscium et

aviurn, hoc est, omnium aquatilium et volatilium

diversa genera facia fuisse Geneseos scriplura pro-

nuntiat. Sed piscium, id est, omnium quac in aquis

lustribus locis fieri consuescunt. Alias ad volandum

penna non sublerat, aliae ita excelsa ac remota aeris

spatia volando penetrant, ut resiaiis tempore etiam

niverii de altissimis nubibus suis pennis deferant.

11. Nisi forte has lam diversissimas consueludines

originis, quamvis de aqua, diversitas condilionis in

omnibus avibus efficit, ut ex his aliae de salsa umla,

aliae ex dulci aqua, aliae de lierbarum rore, aliae ex

arborum constillatione, aliae ex paludum humore,

aliae ex montium confluxione, aliae ex aeris vapore,

aliae ex allissimarum nubium fluida conspirationc

cnnditae sint, atque illud caruin unaquaeque natura-

liter quod sine condilionis origini pertineret assue-

sceret, ut ibi et inde quaeque avis viveret, unde prius

CAfUT X.

De paradiso.

1. Et quoniam post aquas terra in elementorum

ordine statuta est, primum de paradiso dicemus,

ubi primorum liominum habitatio exstiterat; quamvis commemorandi loco sernio pouendus sit, de quo

plurimorum diversae sententiae prolate sunt, ulrum

ipsa immorlalis vita, qua homines ante peccatumdonati sunt, paradisi nomine dicta est, an lotus hie

ten-arum orbis tarn commode innocenter vivenlibus

dispositus fuerat, ut paradisus diceretur, quaienus

quandiu inculpabililer sine ullo vilio possessores

vixissent, etiara terrae ejus habitatio iisdem cuncta

feliciter absquc ullo labore minislraretur, ac post-

vivunt animaniium, CLIII esse genera philosopbi qui C niodum ipsis peccantibus atque in deteriora mutatis,

de rerum naturis ratiocinaniur enumer.ini, quern

numerum aposlolica sagena velut ex onini genere

piscium congregans contraxerat.

10. Aves vero utrum et ipsae hunc suorum numerum generum habcant, an majorem, an minorem,etsi sint aliqui qui acsiiment, lamen quia grandi hoc

aucioriiate linnare non possunt, nee sequendi, nee

respuendi sunt; sed cum de aqua omnium avium

origo processerit , unde tarn diversae earum consue-

ludines manendi, seu Vivendi, seu nalandi exstite-

rint, ut aliae in salsis imdis semper supernatent, et

victimi habcant; aliae in dulcium aquarum stagnis et

lluminibus commorentur? Alise in terra sine 605ulla natandi consuetudine degunt, quarum aliae in

7. jEquinoctiales malina;, et alics duo;. Sic reposuiex Ms.

; nam Impressus sine ullo sensu (equinoctialis,maliiuc duos. Deinde Ms., probari licet hoc adunda-tione idtiores. Et cingere, pro retegere. In Edito erat,Ml mim assisa ibi sit recessa, et an recessa ibi sit assisa.In Ms., bis, nostra ad sisa.

8. Ms., niliil aliud nostrce... innumero, et mensura,et pondere disposuit.

9. De nuinero generum CLIII piscium, et mysteriisquae inde Augiistimis et alii colligunt, videndus no-ster Isidorus in libro de Numeris, quern aniea non-dum excusum edidi torn. V, pag. 247.

10. Ms. Vivendi, seu volandi , seu natandi. Omiltit

temper. In Excuso campaniis pro campis, et sublevet,et penetrent, quae duo retineri possum, si pro deguntsubstitualur deganl.

11. Nisi forte. Ms. his duobus verbis omissis

PATKOL. LXXXIII.

etiam orbis eorumdem viiio et vindiclae sentential

mutatus est atque obscuratus (quomodo de sole

diximus et luna), et sui decorem et frugiferam vim,

etsi non lotam, maxima (amen ex parte amisisset,

ut quse beatiludini et felicitati bene viventium opitu-

laverant male vivenlium vindictas cumularent.

2. An etiam spiritualiier aliquis locus hujus felici-

taiis bealitudine plenus, hominibus suae creationis

meritum servaturis , dispositus fuerat , in quo ni

hil quo bealitudinem corporalem Ixderet, quandiu

mandati palienlia servarelur, inerat ? Cui senteniiae

Scripturae Geneseos auctoritas non mediocriter suf-

fragalur, dicenlis : Ptantaverat autem Dominus Dens

606 poradisum a principio, in quo constituit homi-

exhibet tffecit, pro efficit. Editio, paludium. Et,

aereo vapore. Postea Ms., quod su(e condition! est

origini... wide prius csse habuhset.

CAP. x. N. 1. Tilulus in Ms. : De paradiso, ubi

prima homimun liabitalio (nil. In Editione erat post-

quam, pro post aquas. Codex noster : Et quoniam

post aquas terra coiisliluta esl, prius de paradiso, ubi

primorum hominum hubilalio exsliterat, sermo ponen-

dusest; de quo. Impressus, vita, qua ante pectatumliominis donuti sunt. El, tain commode innocenterquevivenlibus.

2. Exemplar ms., an etiam specialiter (quod lor-

tasse melius ijiiam spiritu-aliler) aliquis lacus hujuslerrenw (elicilalis plenus hominibus sua; crealionh meritum servalurm dispositus erat... in quo constitneral

hominem... paradiius cum dicilur, principatum orbis

30

.,39S. ISIDORl HISPALENSIS EPISCOPI 940

new quern formaverat (Gen. n, 8). A principio enim A hxc designantur. Sic nimirum et paradisi locus prio

plantatus paradisus dicitur, dum principatum orbis ris Adse, qui forma futuri G07 exsliterat, et Eccle-

specialiter hie locus tenere videlur, m quo primus!- "" """> - """" "" "" ! ***>

homo statim post sui condilionem constitutus fuisse

lion dubitatur.

3. Elenim omnibus modis conveniebat ut caput et

principium humani generis in capite et principio

ponerelur orbis, ut inde hominum propago inem-

lirorum suornm incrementa sumeret , unde ter-

rarum orbis, quern inhabitat, iniiium aeciperet. Cu-

jus paradisi statum cum eadein Scriptura enumerat

frugiferis arboribus consitum, et foiite magno, quo

totius lerrse facies rigalur, adornatum enarrat, dum

apposiium il)i hominem ita inqniens loquitur : Ex

omni ligno paradisi comede (Gen. n, 16). Et mulier

siae future, quse est terra sequentis Adse, mysteria

prsefigurabat.

8. Dum vero ibi nomo immortaliter et beate \ive-

ret, nunquid et totius orbis subjectio sibi non sub-

jaceret? Quid enim ilium ab ingressu orbis inter-

cluderet , qui in creaturis nocere sibi aliquid non

timeret, dum ignis non ureret, non aqua mergerel,

non bestiarum fortitudo mactaret, non spinarum vel

cujuscunque rei aculei vulnerarent, non absentia

aeris suffocaret, non omnia quae nocent inorlalibus,

impedirent?

9. Corpus enini inamortale, et invulnerabile, et

illsedibile, nihil quod mortem, et vuluus, et laesu-

ail : De fructu lignorum qua sunt in paradiso vesci- B ram inferret in omnibus creaturis , quoadusque

mur (Gen. in, 2). Et paulo ante profertur : Et [cms

ascendebat de terra irrigans universam super/idem ter

ra! (Gen. 11, 6).

4. In quibus rebus historialiler absque ullis aeni-

gmatibus. ipsius Scriplurse veritatem servari quid

impediret, quomodo et de omnibus quae de princi

pio nascentis lolius crealurse visibilis coiitinet corpo-

ralitereliam auctoritas elucet? Faclum namquc fir-

mamentum, et mare, et terram, et luminaria, et

Stellas, aquatilia etiam, atque animalia terrenu, et

hominem ipsum, s u-ul Scriptura Geneseos invest!-

gat historialiter, absque ullis seuigmalibus credimus.

5. An in hoc solummodo, quod paradisi locum

frugiferis consitum arboribus, et magno fonte illu-

Crealorem offenderet, per inobedientiam invenerit.

Paradisi ergo habitatorem lustrare oumia quae sibi

fuerant subjecia quid prohibuit, cum et hoc facere

Dominus eum non solum non interdixit, sed impcra-

vit, dicens : Crescite, et multiplicamini, et replete ter

ram, et subjicile earn; el dominamini piscibus man s,

et volatilibus coili (Gen. i, 28).

10. Sicut enim angelis in his quae sibi subjecia

sunt a sede coeli discurrere liberum est, et tamen in

coelo habent sedes, quid et homines in paradiso

constitutes discurrere per omnem creaiuram sibi

subjectam sine suo labore impediret? Queinadino-

dum namque a dolore, et senectute, et morte, im-

munia corpora possidebant, ita et omni labore et

stratum, commemorat, nisi in senigmate non reci-<] pigredine carenlia habebnnt.

piemus? Sed hoc ulroque modo potest intelligi, id

est, et secundum rerum gestarum historicam narra-

tionem, et secundum (ropologiam. id esl, juxta mo-

ralem explanationem.

6. Scriptura elenim sacra ratione tnpertita intel-

ligilur, cujus primus intelligendi modus est cum tan-

lummodo secundum litteram sine ulla figurali inten-

lione cognoscitur, ut sanctus HieroTiymus ait : Actus

apostolorum nudam quidem mild videntur sonare hi-

ttoriam. Secnndus modus est cum secundum figura-

lem intelligentiam absque aliquo rerum respeciu in-

yesligatur, ul priuia et exlrema pars Ezechielis, et

Cantica Canticorum.el Evangelii quarumdam parabo-

larum expositio , qua2 aliud loquunlur, et alinil agunt

11. At vero cum paradisi colonus in loco sua? ler-

rena? felicitatis peccatum commisisset, in malediclac

terrae habitationem detrusns, protinus ilia omnia,

qux prias possedit, partim amisit, partim cum la-

bore conservavit. Et illo excluso a sede beatitudinis,

possibilitas iterum redeundi interclusa est, et.ita

factum est, ut quemadmodum angelus apostata, cum

suis de summa sui paradisi serenitate dejectus, cali-

ginosum hujns aeris locum sortitus est, sic et homo

de sui paradisi terrena bcatituiline in maledict* hu-

jus terrae habitationem deirusus est.

12. Sic etenim scribitur : Et ejecit ilium Domimii

Deus de paradiso, et projecit in terrnm de qua sumptus

esl. Et constituit ante paradisum cherubim, liabentem

7. Tertius modus est cum, salva historica rerum D flammeum gladium atque vtrsatilem, ad custodiendam

narratione, mysiica ratione intelligitur, sicnt area

Noe, et tabernaculum, et templum iiistorialiter fa-

cta sunt, el intellectualiter Ecclesi* mysteria per

3. Ms., quern inhabitant, initium caperel. Cujui...

enarrat, dum dicilur, Ex omni liyno.

4. Cod. ins., hominem ipsum historialiter credi

mus, omissis aliis.

5. In Imnresso erat paradisi locus : subsiitui pa-radisi locum.

Ibid. Fructiferis. Ms. , frugiferis. El mox ,nisi

(Enicjmiilicenon... intelligi, id est, secundum... narra-

tionem, el juxta moralem explimationem.6. Hieron. Epist. ISO, q. 12, ante fin.; el in

Ezech., 1. v, c. 16.

Ibid. Videntur. Ita Ms. Editio, videlur. Infra, Ms.

tiiam ligni vita; (Gen. in, 23). In quo demonstratur,

quod qaainvis ligni vitae viam cherubim dicitur cu-

stodire, ne tamen homines regredi possent, totum

omittit et Evangelii... aliud agunt.1. Historica. Ita Ms. Impressus, hitttricarum. Pro

ratione, Ms. narralio.

8. Ms., in creaturis aliquid sibi qwd nocerel, non

limeret.

!*. Interdixit. Sic Editio Baluziana, cum in priori

esset indixit.

10. Cod. ms., creaturam, cimi libuisset, tine suo

iabore... pigredine et fastidital ecarentia.

12. Ms., de paradiso voluptatis, et projecit...cheru

bim [lammeum habens gladium.:. chernbim dieuitlut

cmtodire.

941 DE OHDINt; CKEATl RAKUM LIBtR.

eliam paradisum junenlnr defendere, dum flammeum A morlem nosira culpa mnrerelur; et per illius resur-

gladium non ante lignum solummodo vila?. sed ante

totum paradisum Scriptura indicat esse posiinm.

15. Non satis auicin eliicet de qua arhore specia-

liler Adam comederit, sed clarum esl qnnd statim

post peccatum nuditatem suam fici 608 l ()ls ar-

boris lex it, cui soli in tempore suae carnis Efominus

Jesus, paulo ante qnam mortem pro Adae delicto

suscepisset, matedixit, et cilo aruit, cum diceret :

Nunquam fructus ex te nascatur in teternum (Matth.

xxi, 19), hoc est, qui tiominibus ultra, sicut supe-rius diabolus, nocere possil. licce in bane arborem,id est, ficiiin, nuledicium delicti Adas, quae totam

terrain inliceret, priusqtiam sanguinis sui rore ipsant

mundaret, Chrisms collegit.

rectionem lex nostrae mortis evacuaretur, et peripsius corporis acensionem, et in conlo mansionemnostrae hnmanimi immortalitas donarelur, et angelica; et spiritualis vitae consoriium quod nobis in

principle praeparatum est, donaretur; sicut et in

exlrema futuri judicii vocatione in dextera consti-

tuiis cerium est a Domino dictum : Venite, benedicti

Patris met, possidete regnum quod vobis praparalumest tib origine mundi.

609 CAPUT xi.

De situ orbis terrarum, quern inliabitat genus humanum.1. Porro de terrarum orbis situ, quern inhabilat

genus humanum, Psalmisla ad Dominnmait: Qui fuit-dasli lerram super stabililatem suam; non inclinabilur,,,,. ., . .

imiuin uper siammaiem suam; non mclinabilurU. Ulrum auiem al> hac prim lus hrao culpam, B in <,.,-/, / M.in sceculum swciili. Abyssus, sicut vestimentum. amictuslift nil 9 C11 . r<ano I l t nvi-\ fit\r.l i\ RAH a *nrl nnft A (-an de alia susceperit, pro cerlo Deus viderit. Atta-

inen ilia, quxcunque mine est, quae lunc scienlise

boni et mali arbor dicta fuerat, non est pmandumquod tantum nunc utentibus nooere possit, quantum

poiuit tune in paradiso constitiiiis, ut etiam nutic

uteniilius ea arbore mortem conferre possit; non

enim in arboris natura moiliferum aliquid inesse

credendimi est, ant etiam ut Loni et mali scientiam

facere valeret, sed mamlaii Domini transgressio, quo

pr;eceplum est ne de hoc ligno comederel, mortem( ,. C t.

l. i. Cujus obedientia si esset, hoc erat scire bo-

nurn; et inobedienlia dum fnit, hoc est nossenialum.

Quorum tamen distantiam homo nisi irausgressione

ejns; super monies stabunt aquae (Psal. cm, 6). Exquoinlelligilur non super alterius element! solidka-

tem, nisi super suimet siabilitalem et firmitatem ter-

ram esse fundatam. Utrum vero sibi aliquid, sicut

ipsa aquis, et aquae aeri, et aer spatio superior!, et

ipsum lirmamento, et firmamentimi aquis superiori-

bus, substitutum sii, ipse novit, qui ubique et uudiquecuncta conspicit.

2. Ea vero parte quse hominibus ad habitandumdata est,quadrifarium orbem slatulum esse mult! pro-

diileruntaiictores: quarum parlium quatuor vocabula

quatuor lilteris noininis primi terrigeiiw, hoc est,

Adam, incipere, sapientes inlelligunt. Anaiole, scili

cet, Dysis, Arctus, Mesimbria, id esl, Oriens, Aquilo,-> ", - i-iwo, juMnnvTM, iu ul, uneilS. AQUUO.,nte!l,gere non poiu.t; quando enim solummodo bo- C Auster, Occidens. Conveniebat enim ut qui suo ge-inuit bOSfildfifaat. nn"nt Hsm-t mftlum At iTinmiA,}.. .;K;possidebat, quid esset malum et quomodo sibi

noceret ignorabat . Ut aulem manifesium sit quod in

hoc ligno qualicunque prater origiiialeii) inobedien-

liain nihil inesset nocivum, ecce non hujus, sed li-

gni vitae via excli:ditur, in cujus exclusione prioris

delicti misericorditer remissio pr;cparatur.

16. Si enim homo post peccatum illud originatede ligni viiae fructu coniedisset, commissi pcnitusiiiacuUun misere in xicrnum el iufeliciter in corporesenecluli et doloribus obnoxio moriendo dcponerenon posset; nullo eoim alio modo boc delicli facinus

deleri nisi morle Doiuinus praeparavit, quod peradventum poslea in came Filii sui Jesu Christ! (a-

turumesse praeseivit, et praedestinavit, ut per illius

15. Cod. ms., midilatem fici arbore texit... pauloante, r/imm morlem susciperet, mateilixit... lerram in-

(ecerai, pritMfuMi.14. Uteiiiibus. Ms., bis, vescentibus, omisso ea ar

bore post aitenimi-rtfriiiibus, et omisso etiam quo

prwceptum mortem effect!.

..15. Edilio, praler ori.jinalem obe lienliam liqnisciential bom el mali mini esse nocivum; quod ex Mscofrexi.

10. Deleri. Desiderntur in Kdito hoc verbum. Promorerttur, Ms. deleretur. Oinittit corporis- item elin ccelo mansionem; item, t/uoa nobis in princ ipioprvpnralum esl. Pro vobis pncparalum id, in M,. vobis paruluin.

CAP. xi. N. 1. In litulo Ms. : De situ terreni orbis,quern. Uinillil porro. Mox exhiliet quern habiiai... noninclinabimur... Abyssus wstimenlum ejus. Ex quo in-

I)

riere totam lerram impleret, suo nomine quatuorquadrati orbis parlium vocabula colligeret.

3. Quatuor (juoque temporiim articulis anniversa-

rio ordine di-tinguiiur, atque impleto aim! spalio,terreni orbis dispensatio semper sine cessation in

circulum redigitur. Veris aulem tempore, quo mun-dus fuerat inslitulus, semper vernal ; eestate autern

floret, etfructilicat; auiumno malurcscit, et .iptuni

siiornm frucliium mortalibus usum Iribuit; hieme

vero decidit, et arescii.

4. Sed Uanc augi ienii sni et decremenii consuelu-dinem paiittir quandiu serviiuli corrupiionis obnoxia

morlalium oflicio mancipatnr. um enim nascendi el

moriendi iflhoininilnis cohditiocessaverit, tune eiiam

/elligitur... nisi super vim suam lerram esse fuiidnlam.In Excnso erat el ipso, pro ei ipsum ; et constitutnm,pro siibstiiiHum. Illico.Ms. : substitulum tit, Deus novit.Ea er/ja parte, etc.

2. Qiiadrifurium orbem statutum ease. I la Ms. Incdiiione. gup irifortUi orbis status esae, ijiiod nnu co-haerel. Voc;ibub graica quaiuor rarlium niniuli iureifiondent Laiinis; Anaiole est Oriens, Dysis Occidens, Arclus Si Flenlrio, sive Aqiiilo, Metimbria M. -

lidics, sive Au^ter. In)mpii>sso tciiliKur Minis el .Ui-

simbria. Alii sciibuni Mesenbria. Confer Ducanginm,ijiii

in h:iiic 11:111 qiiosdam ver.-us al legal.5. JnstiMus. Ms., fOKsiilutus. Et iiifrj, maturesal

liieine arescii, omissis aliis.

i. Cod.nis., ct detrimcnli (uicoiM<<!ludincii:. On.iltil imo Domini per Isaiam.

945 S. 1S1DORI illSPALENSIS EP1SCOPI 941

viriditalis, el aridiialis su incremenla etdamna ipsa A pcecatum homines dosiirmti, non lotum quod in con-

lerr.i HOIJ liabebil, cum Isaise vaticinium, imo Do

mini per Isaiam completnm fuerit : Ecce ego creo cat-

los iioi os, et terram novam, et non erunl in memoria

priora, sed gaudebilis, el exsultabilis in hit qua: ego

creo.

610 5. Quoniain dum immutaiis corporibus ho

mines spiritualiter viveni, necesse est ut immuiaia in

melius liabitandi loca, id esl.spirilualia habilent. Hoc

corpus (ul Paulus ail) seminatur in corruplione, surget

in incorruplione. Seminatur corpus animate, surget cor

pus spirituale ; seminalnr incontumelia, surget in gloria.

Necesse esi enim corruptible hoc induere incoiruptio-

nem, ct mortale hoc induere immorlalitalem (I Cor. xv,

-52 seq.). Cum enim corruptio et rnorlaliias in corpo-

dilione sua habucranl natiirale bonutn 611 perdide-

runi; sed viiiaium piiinims deliclo parentis, pravis

insuper moribus corruperunt, et ita fit ut sicut cum

labore terrse rnaledicia: fruclus percipiuni, sic et bo-

nura nalurale quod in se liabent non absque laboriosa

cura cuslodire possunt.

2, El qtiomodo in serpente, el muliere, el viro

consenliente, in protoplasti transgressione tripliciier

cecitlerant, pari modo tribus vulneribus afflicli omnes

ejusdem filii, id est, dolore, seneclule, morle deli-

ciunl, et omne bonum, quod in se insitum nalurali-

ler a Condiiore suseepcrant, sludioso labore ex parle

aliqua invenlum magna animi vigilantia vix conser-

vanl; et quodcunque bonum per studium Dei munere

ribusessedesierint, lunc mortalibus uti et corrupli- B Qu silum mvei.mnt, prater miquam mammonam

libus homo non necesse habebit.

6. Quod et in Dominici corporis resurreciione pro

baium fuisse Evangelia sancta confirmant, dum lin-

teamii>a,quibus;fuerat involutum, post resurrectionem

ejus in monumenlosolapositaesse denuntiant.quem-

admodum de Pelro dicitur : Et ridit linieamina sola

posila, et abiit, et secum mirans quod faclum fuerat

(Joan, xx, 5). Novis ergo corporibus, non indigentibus

iis quae vitsecorrupiibilis usus requiiit, nova terra cum

novo coelo ad habitandum creabitur, hoc est, hujus

terr* natura et superficies in spiritualem statum, qui

spirilualibus convenial, absque aliqua mulabilitate

instaurabitur.

7. Sed quando hoc fiet? Quando Jerusalem laus

creata fuerit in terra, et populus ejus gaudium, et C

exsuhatio,et quando sancli inhisquce Dominus creat

gaudebunt, et quorum sol non occidet, el luna non

minuetur; cum redempti a Domino venerint in Sion

cum laude, et laetitia fuerit sempiterna super caput

eorum, et obtinuerint gaudium, el la;litiam, et fu-

gerit dolor, el gemitus, et compleli fuerint dies luc-

lus eorum, et lugentes consolati fuerint, et abster-

serii Deus omnem lacrymam ab omni facie sancto

rum, ct opprobrium populi sui deleverit, ct omnium

lugeniium Sion mceror deposilus fuerii,eiacceperint

coronam pro cinere, oleum gaudii pro luctu, pallium

laudis pro spiritu moeroris, et-vocali fuerint in ea

fortes jusiitiae : cum beuedictiad dexteram venerint,

el sicut sol fulserint in regno patris eorum.

CAPUT XII. B

. De nolura hominum post peccatum.

1. Sed hujus interim orbis habitation! post originale

5. Vivent. Ms., vivunt.

(i. Post resurrectionem ejus in monumento. Sic Ms.

Editio, post resurrectionem et in monumento. Pro mi-

rans, Ms. admirans.

7. In Ms. iia desinit hoc capul: inslaurabitnr. sed

tune hoc fiet, quando Jerusalem creala fuerit in terra.

lu exciiso ir.endose erat, sed dum hoc fiet ? In Editione

Baluziana corruple esse dicilur pro spiritu moeroris,

neque placere, pro sacco maroris. Conjicitur Pallium

laudis pro sacco lamenlritionis, eanlicnm Uetitia; pro

spiriiu moeroris. Neque satis sanum videlur, elvocnli

fuerint in eu (orlcs jiisliliiv.

CAP. xn. IX. 1. Quod in condilione. Sic Ms. Editus

oinillil 1/1.

haeredibus non reliiujuunt, el omnes arles, quas si-

gillaiim in vila capiunt, in hujus vitas defeclu pariter,

dum spiritus funditur, amillunl.

5. Parique infirmitatis condilione pauperes et

reges, stulii et sapienles vexaniiir. Nam similiter

omnes somno indigent, et cibo refici, et vesiibus

indui necesse liabent. Passiouibus vitiorum carna-

lium aut gravanlur, .aut corrumpuntur ; motibus

animi, id est, ira el amore, concupiscentia el tiniore

angusliantur. Dolore, et seneclule, et mm te deficiuut.

De prseleriiis cito exuunlur; de prajsentibus modice

utuntur; de fuluris inceria omnia prastolantnr.

4. Eodem modo audilu, visu, laclu, guslu, odoralu

senliunl et vij-unt. Eodem etiam nexu originalis pec-

caii asiringunlur; eodem Kedemptoris munere dilaii

tindis baplismatis et Spiriiu sancto abluunlur ; sed et

his hominibus, aut redemptionis fidem, aut opera fi-

dei ncgligentibus, pariter cum transgressoribus an-

gelis et diabolo suo principe poena debetur aeterna;

servanlibus vero, sive per Scriplurse documenta, sive

per naturae bonum munimiria, primx condiiionis

jura, Redemploris munere viia proeparata est futura.

CAPUT XIII.

De diversitate peccanlium, el loco poenarum.

\. Sed quoniam peccalorum diversa condilio est,

sunt qusedam crimina, quae per ignem judicii purgari

possunl ; quaedam vero neierni ignis poena plecienda

sunt; et ex his qugedam aeterna poena digna fiunt,

quscdam ad judicium non perveninnt, qusedam post

judicii examinationem 612 perpelitai damn.itionis

sorlem subeunt ;sicul Paulus apostolus inquit : Quo-

rumdam homim^n peccata manifesto sunt prweuniia

2. Ms. : El quomodo in transgressione Adas tripliciter

cecidcrant. Idem Cod. omillit, bonum ; et prefer ini-

quam mammonam.5. Anguslianlur. Editus, angustantur. Post morle

de/iciunl, illico icrniiualur lioc caput in Ms.

4. Sed el his. Iia rescripsi ex conjeciura. Excusus,

zed ex his; et poslea, sive Scriptural. Addidi per ex

conjeciura in Edilione Baluziana. Malim etiam cum

aucloribus hujus Edilionis bourn munimina, nisi Icrie

inagis placeal bonum munimcn.

CAP. xin. N.- 1. Plectenda. Ms., eompleclendu. f

mox, damnalionis poinam subibitnt, ficut. i l" prti

cuniia, in Vulgaia praeedenlia. Pro qitosdam,A!s.

quorumdam.

945 DE ORD1NE CREATl RARllM LIBER.

ad judicium; quosdam autem et subsequuntur (I Tim. A ipso amiient : lie, maledicti

v, 24).

2. De his enim qui jndicio carent, Dominus ipse

prolesiatur et dixit : Qui non credit in Filium jam

judiea/us est (Joan, in, 18). Unde intelligitur quod qui

fidei soriem subire non merentur, nee gratiam bap

tism!,consequuntur, ad futurum non exituri sunt

judicium, sed ex hac vila Evangelii sermone exami-

nali exibunt, quo scribitur : Amen dico tibi, nisi re-

naius quis fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest

inlrare in regnum Dei (Joan. HI, 3). His eliam Psal-

mistae verba concordant, quibusait : Non resurgunt

impii in judicio (PsaL i, 5).

3. Qui autem post ablutionem baptismi peccato-

rum multitudine gravantur, et ipsi in duas factiones

940

in igntm a lernum ,

quern prwparavit Pater meus diabolo el angelis ejus

(Matth. xxv, 41).

6. Non enim ad appetenda regna coelorumsufficit

non agere mala, si quis non curavit facere bona; per

prophetam enim Isaiam pariler a Domino praecipitur :

Quiescite agere perverse, discitebenefacere(Isai. i, 16).

Per Psalmistam quoi|uehaec eadem verbaidem Domi

ni Spiritus concinnat, dicens : DecUna amalo, et fac

bonum (Psal. xxxvi, 27). Etut ostenderelur quod post

terrorem tarn terribilishujus quam praediximus sen-

tenliae nulla po?,nitudine judex flecteretur, in line

cunctae disputationis ila-subinferlur : Tune ibunthi in

ignem teternum (Malik, xxv, 46).

7. De illius aulem ignis asterni loco, id est, inferni

dividuntur : quidam namque ex ipsis, priusquam ex B ergastulo, mulii dixerunl quod corporalis locus sit,

ubi peccalorum corpora oruciabuniur; nisi enim ignis

ille corporalis et locus essel, quomodo resurgentium

corpora crudata teneret, in quibuscorporaliiatis veri-

tas ita passibilis erit, ut stridoribus deniium etlacry-

mabilibus flelibus subjaceat; sicut ipsius Domini et

judicis verba declarant, dicentis : Inutilem aulem ser-

vum mittile in tenebras exteriores. illic erit fletus et

slridor deniium (Marc, xxv, 30). Ubi vermis cot-urn

non moritur, et ignis non exstinguitur (Isai. LXVI, 24;

Marc, ix, 45) ?

8. In quo dicitur loco ad regem Babylonisper Pro

phetam ila : Subler le sternelur tinea, et opertorium

tuum erunt vermes (Isai. xiv, 11.) De quo loco quidametiam dixit : Sicut terra; in profundo aquarum, sic in-

ipsa vita exeant, Scripturx sacrae vocibus judiean-

tur ; de quiSws Paulus apostolus loquitur, dicens :

Nolile errare : neque adulleri, neque fornicarii, neque

ebriosi, neque maledici, neque idolis servientes, neque

mart, neque molles, neque masculorum concubitores,

neque [tires, neque rapaces, regnum Dei possidebunt

(I Cor. vi, 9). Qui enim hxc et his similia crimina ca-

pilalia usque ad mortem absque medicamentolaciunt,

judicati de ea vila ad perpetuas poenas exibunt.

4. De quorum realu conviva pectoris Domini

Joannes loquitur : Est peccatum usque ad mortem?

an pro illo dico ut roget quis (I Joan.\, 1C). Ad

mortem enim peccatum deducit, qui licet in extremo

vitae termino de praeieritis criminibus pcenitudinem

agere negligit. El notandum est, juxta Jacobum apo- C (emit in profundolerrarum sunt. Undede illo scrip!.tint

stolum, quod qui in uno ex his offenderit, factus est

omnium reus. Qui enim dixil Non mcechaberis, ipse

ilixit Non occides. Quod si non mcecharis, occidas au

lem, faclus es legis transgressor (lac. n, 10).

5. Quidam vero ad extremum divini examinis ju-

iliciwn, qui his capitalibus criminibus non invol-

venlur, reservati, ex hoe sapculo vadunt, et lainen

seutentia superni judicis aelernoe damnations sortem

subibunt , qui , misericordiae opera coniemnentes,

Christum in pauperibus nee ciho, nee 613 Polu re "

iiciunt, nee vestibus induunt, nee hospilio recipiunt,

nee illi infirmaniibus, et alligatis in meiallis, et car-

ceribus visilationis solatia ferunt, propter quod ab

2. Ms. : Dominus dicit : Qui non credit in Filio jamjndicalus est. Unde intelligi datur, quod... judicium;unde ci tinqelistn : Amen dico vobis, nisi... palest in-

troire in regnum Dei. Jnde Psalmista : Idea non resur-

gunl. Vulgata : Idea non resurgent impii, elc.

5. Ms. : l.ravanlur, quidam priusquam ex hac vita

exeant... neque fornicatores, neque ebriosi... his simitia

peccata capitalia usque ad mortem absque pcenitentia

faciunt. Sentenlia, quae hoc loco asserilur, de distin-clione infldelium et peccalorum Chrisiianorum, quorum alii capitalibus criminibus usque ad mortem gravantur, alii vero peccalis quidem mortalibus urgenlur,sed qiiae communia sum, neque ila gravia, ex quocolligitur infideles el peccatores Christianos, capitalibus criminibus oppresses, exirede hac vila jam ju-dicalos, alios aulem peccalores ad extremum diviniexaminis judicium reservari ; haec, inquam, senlentiainulloruni fuit veierum Patrum, ut indicavi in Isido-

rianis, cap. -23, n. 17 et 18. Vide etiam differeniiam

videaiur illud quod scriptum est : Quodneque in ccelo,

neque in terra, neque subtus terrain, invenlus esl, qui

possil aperire librum, et solvere signaculd ejus (Apoc.

v, 2). Unde perspicue paiethunc locum qualemeun-

que sub terra esse, qui infernus inferior et terra

oblivionis vocitaiur.

9. Sed bic ignis duin prxparalus diabolo dicilur,

et angelis ejus, quali corporaliiale esse puiandus est,

qui angelos cruciare potest? Animam quoque divilis,

exutam corpore, infernalis ille ignis cruciasse descri-

biiur, dum dixit : Quia vatde cruder in hac flamma

(Luc. xvi, 24). Nisi forte bane virtulem ille ignis et

locus habet, ut angelos et animas, et corpora, eodem

inier impium et peccatorem, lib. i Different., n. 29cS,

et lib. i Sentenl., cap. 27.

4. Cod. ms., de quo Joannes ait : Est peccatum ad

mortem... qui usque in extremo vila;. Quod fortasse

genuinum esl.

. ). Involvenlur. Excusus, involvanlur.

6. Ms., bona, sicut ail Isaias: Quiescile... benefacere.Et Psalmista: Declina... hvjus, quam pradiximut, ten-

lentia;.

1. Id esl, inferni ergastulo. Ms. id omitlit. IdemMs. ,

crucianda pro crudata. In Edilione erat subja-

cebit, quod ex Ms. muiavi in subjaceat. Pergil Ms. :

Ut Dominus ait servum inulilem millite in tenebras...

ubi vermes eorum non moriuntur, ct ignis non exslin-

guitur. De quo loco quidam etiam dicit. Sicut terra;, etc.,

omissis aliis.

8. Palel. Ms., dicitur. Et vocatur, pro vocitatur.

9. Ms., de ftliis ceternx resurreclionis dicilur.

957 S. ISIDORl HISPALENSIS EP1SCOPI. 948

mode cruciare possit el relinere, Vel certe tlimi de A imrabunl; quorum gratia et aliqui post pnrgationem

filiis resurreciionis et sterna; beatitudinis dicilur: Et

erunt sicut angeli in coslo (Marc, xil, 25).

10. Nimirum el lilii sterns damnationis, cum ad

pcenam ignis selerui corpora resumpserint , et ipsi

erunt sicut dniones in inferno; ut 614 " bons

resurrectionis, cum sint (ilii Dei, bonorum angelorum

consortium, et lilii xterns mortis, cum sint filii dia-

boli, consortium angelorum Satans subeant. De quiy

lius dicilur : Et congregabuntur conyreyatione unius

(ascisin lacum, el claudentur ibi in carcete, el post

multos dies visitabunttir (Isai. xxiv, 22). Quod utrurn

ad augendas an ad minuendas poenas fuluruin sit,

ignoramus.

CAPUT XIV.

De igne puryatorio.

1. Atverohi qui aelernie vit* solatia percipient,

liino et ipsi rnodo largitionismunere regni coelorum

bealitudinem snmenl. Quibusdam namque ex his ad

huc in lerra posiiis, dum pro Christo pauperes effl-

ciuntur, regnum ccelorum non promittilur, sed absens

licet in labore el fatigatione perseverantibtis interim

donalur, cum dicilur: Beati pavperes spiriiu, quoniam

ipsorum esl regnum coslorum (tlaitlt. v, 5) .

2. Simililer et qui persecutiones hominum pro

justiiia suslinent, eadem mercedis retribulione gau-

dent, dum subinfertur : Beali qui perseeutionem pa-

tiuniur propter juilitiam, quoniam ipsorum eit regnum

coslorum (Matlh. v, 10). Non dixit quoniam ipsorum

erii, ui vocaiioneni futuram sperarent, sed cum a cor- >

poiibus exibunt, velut per semetipsos recepiuri sunt

quod in corporibus commoranles interim dono largi-

loris possideni; atque idcirco el his adhuc in lerra

positis dicilur : Quiecunque totveritis super terram,

erunt soluta el in coeto. Et quxcunque litjaveritis super

lerram, erunt ligata el in ccelo (Matlh. xvui, 18).

5. Ac si diceret : in hoc intelligilur quod regnum

coelorum adhuc iu terra commorantium vestrum esl,

darn quemcunque a peccatis solveriiis , ui illius pos

sessor, esse possil, hoc possidebil; el quemcunque in

massam perditionis destinatum excluseritis, ab eodem

regno exclusus erit. His igilur prsccepil Dominus:

Gaudete, el exsultale, quia nomina i<eslra scripla sunt

in cwlis (Malik. \, 12). Ac si diceretur, dum nomina

veslra de terrena; harediiatis consortio causa regni

coslestis deleta sunt, et abjecia, vos sternce pa .riae

baeredes interim scribi necesse est.

4. Hi ergo cunctas iu hac vita pressuras et mala

recipientes, absque examinis aliqua iribulatione et,

utita dicam, sine vocatione sternum refrigerium

10. Ms., dum ad pcenam ignis ceierni corpora resu-

mnnt... filiiboni resurrectionis... Satana- subeant. Re-

liqua hujus capilis omittit Ms. In Ediiione deerat arf

ante augendas. Quod atlinet ad doctrinam boc eapiie

expres>am, conferenda ea est cum lib. i Senleiit.,

cap. 28 el 29.

CAP. xiv. N. l.Cod. Ms., regnum ccelorum promlii-

tur, cum dicilur : Beali.

2. Piojusiilia. Ms., proper justiliam. Mox., soluta

et in coelit. Ac si diceret : Ex hec intelligitur.

vocabuntur, solatium sine fine possidebunt, quibus

post examinationem diceltir: 615 Venite, benedieli

Palris met, possidete regnum (Matth. rxt, 34). Quod

propter solatia pauperum, imo Chrisli in pauperibus,

possideru tnerebunlur, dum esurient! cibum, sitienli

polum, nudo vestitum, vaganii domum, infirmanli

et in carcere posilo Christoprsebeutes visitaiionem,

in suis minimis fratribus ministratio praebebatur.

5. In ipsorum autem Vucalione manifeHum videlur

quod mine usque longiuscule a Christo, quamvis in

dextera fuerint consiituli, sunt, quibus poslmodurn

dicitur a sumuio judice : Venite, benedicti (Ibid.). Ac

si diceret:Qui hucusqueinexaminationispurgaiione,

quandiu aliquid habuistis immunditis quod judicii

; igne purgaretur, a salute longiuscule luistis, nunc, ad

purum examinati ab omni, vel modica, culparum

labe, propius accedile etveniie.

C. Quasdam culpas in luturo remitti Dominus ipse

non detiegat, cum dicitur : Qui autem blasphemai eril

in Spiritum sanctum, non liubet redemptionem neque in

Iwc stvculo, neque in fuluro, sed reus erii aterni delicti

(Marc. ni,29 ). Ex quo intelligitur qusedarn esse pec-

cata quce elsi in hoc sseculo non remiltantur, iu fuluro

tamen judicio per ignem deleri possunt. Si ainetn ita

non esset, hanc distinctionem Dominus nequaquam

posuisset.

7. De quo igne Baptista Joannes, Dominici pra3cur-

sor advenlus, loquitur ad Judsos : Venil post me, ni-

jus non sum dignus calceamenta porlare ; ipse DOS bap-

tiiabit in Spiritu sancto et igne (Maltli. in, It). Hoc

est : Qui peccata vestra qnae pracesserunl Spiiitu

sanclo per aquas baptismum abluet , Vel solvet , et

quaedam ex his qu3 postea sequeutur criminibus per

ignem purgatorium remiltet. De illo enim igne , qui

non mundare impios judicaios ,sed perdere damna-

los accendilur ,ab eodem Joanne paulo post subin

fertur : CM/US venlilabrum in manu sua,

et penmm-

ilabit aream suam , el confjrcgabit trilicum suum in

horreum; paleas autem comburet ignt inexslingnibili

(Maltli. in, 12; Luc. m, 17).

8. Aliud enim est, igni baptizari, aliud igni com-

buri itiexstinguibili. De quo etiam igne idem Joannes

ait : Omms arfcor qua non facit fruclum bonum, exci-

detur et in ignem mittetur (Matlh. m, 10). De igne

^vero purgationis Dominus ipse in Evangelio loquitur :

Qui autem dixeril fratri tuo, Paine, rent erit gehennce

(Maltli. v, 22). Non dixit ignis ailerm ; nempe quia

hoc delictum per ignem purgalorium , potius quam

perpetua flamma, puniri crcdendum esl.

3. Apeccatis. Editio omittit a, Cod. ni5.,possn/e/ i/.

His igilur prtccipil Dominus.

4. Prosbenies. Id esl, praibeniibus Hits.

5. Ab omni vel modica. impressus, ab omnibus mo

dica.

0. Ms., cumdicit... nonhabcl remisstonem peccato-

rum, neque.7. Ms., de quo igne Baptista Joannes : Venit pott

me, etc. Edilio, baptizabit.

8. Cod. ms. Dominus dicit : Quidixent.

J49 DE ORDINE CKEATURARUM LIBER. 950

9. DC liac quoque differentia eorum quos ignis lit- A dit :Hodiemecum erh in paradise (Luc. xxm, 13). Et

(uri laesura non tanget, et eorum qui post ignis delri-

mentum salutem percipient, Paulus apostolus expo-

nit , ila dicens : Fundamentum enim aliud nemo po-

lest ponere prater id quod positum est, quod est Jesus

Christus. Alius autem superxdiftcat aurum, argenlum,

lapides pretiosos ; alius vero tiyna, fenum , itipulam ;

si cujus opus manserit , quod superxdificavit, merce-

dem acdpiet; 616 sl cuius ofserit opus, detrimentum

patietur, ipse autem salvus erit , sic tamen quasi per

iijnem (1 Cor. m, 12 seq.).

10, Per haec auiem duo xdificia, id est, aurum, et

argentura, et lapides preliosos, et ligna, fenum, sti-

pulain , perfecta et minus perfecta, super (idem

Christi sedificata opera designanlur ; sed ilia, qua;

ad Ezechielem inquit : Quacunque die conversus fue-

rit impius ab impietale sua, omnium iniquitalum quas

operatus esl non recordabor ( Ezecli. xxxui, 12). Sed

dc illo purgatorio igni hoc animadverlendum est,

quod omni quern excogitare in praesenti poiest lioino

lornienlorum uiodo et longior et aeriorsit.

617 CAPUT xv.lie [utura vita.

1. De ilia autem vera bealili: e futurae vitae ex-

ponitsancta Siriplura : Quod umltis non vidit, net

uuris audivit, nee in cor Iwminis ascendil, quce prwpa-ravit Deus diligenlibus se

(1 Cor. n, 9 ). De quibus

Dominus nit : Erunt sicut angeli in ccelo (Marc, xu,2 ). El ejusilem Domini excelsius aliquid de his

per ligna , fenum , slipulam designanlur, quamvis B senuo deuunliat : Time justi fulgebunt sicut tot in

fragilia, non laineu polluta fieri denionstrantur.

11. Unde inlelligitur ,non principalia crimina

,

quae maculant (quorum operarios a regno Dei Paulus

exclnsit), sed ilia quae non mullum nocent , quamvis

minus aedificcnt , per haec posse dcsignari , hoc eat,

inutililer mairimonio legiiimo uli plusquam sufficit ;

ciborum abundantia vesci immoderate; quacunque re

Isetari ;ira usque ad verba imemperatu mover!

; rebus

propriis plusquam necesse est delectari ; negligentius

oralioni quam hot-arum ex petit convenieiilia insisle-

re ;vel tardius quam cornpelit surgere ; immoderate

ri.su vocem exaliaie; somno plusquam necessitas exi-

git corpus indulgere ; verum reiicere ; oiiosu loqui ;

quod non ita in re sit , opinari verum ; quod b.lsum

regno Pan-is eorum (Matth. xin, 45); sol scilicet ju-

slilise limenlibus nomen Domini orietur, in cujus

pennis est sanilas, qui in monle faciem Moysi cumEliacoram apostolis evacuavit; cui clum sancti com-

paiiunlur, simul congloriabuniur.

2. In eo autem quod prius dixerai : Erunl ticut

angeli in each (Marc, xu, 25), intuendum est quodsicut angeli prius per naturam mutabiles fact!, quod

probatum est in his qui ceciderunt, nunc vero im-

mutabiles, ut peccare nori metuant, nee possint, per

Dei coniemplationem effect! sunt, sic homines et ipsi

per naturam mutabiles, quod in Adam-el ejus sc-

mine exploratum est, creati, post resurrectionern

Conditoris contemplatione immutabiles effecti, net

pniaveris, in rebus quae ad (idem non pertinent, ap- C desiderabunt peccare, nee potenmt; omnis enim

probare; bonum quod faciendum est negligenter obli-

visci; inordinatum habilum habere. II, uc, el his simi-

lia , peccata per igueiu purgari posse, non est dene-

gandum, et eorum faciorem, si majoribus non grave-

tur, sic tamen quasi per ignem salvari putandumesl.

12. Po2nitenles autem in extreme vitae prasenlis

termino, utrum hie plene remissionem peccatorum

accipiant , an igne purgalorio eorum delicta delean-

tur, ipse scit qui, renes et corda conspiciens , pceni-

lenliae dignitatem considerat , qui latroni in cruce

pene jam sine tempore, sine opere poenitenti respon-

9. Ms. Paulus apostolus dicit : Si eujus opus arst-

rit, detrimenlum, elc.

10. Ms., opera desirinantur. Undeintelligitur, elc. Siein hoc Ms. saepe mulia oniiuimlur, quae reapse neces-saria non sunl.

11. Cod. ms., quce maculunt , sed Imc quas non

multum nocent , per lure posse siguari... abundantiavesci , ila usque... deiectari, negliyentiu orationit ,

quum Itorunim expei n eonvenientiu, -vel tardius... immoderate vocem exultare... loqui ; quud in re non sit

opinari ; bonum quod faciendum est... salvari possecredendum esl. Ex Ms. reslitui, verum reiicere; oliosa

loqui, cum in impresso esset, verbum relinere ; otiose

loqui. Ohscura sunl eliam, quae seqiiunlnr in Editio-ne , ac fui tasse praealiieril ea ad exemplar Ms. cor-

rigere.12. Deleantur. Sic Ms., pro delebuntur in Editione.

Infra, Ms., impius a via sua mula , omnium iniquita-turn suarum

, quas... omni qui excogilari in prwsenti

polett lormetUorum, elc. In Isidurianis c. 2J, u. 17

rationabilis creatura quse Dei contemplalione reflci-

lur, peccare non polest.

5. Non quod liber* volunlatis arbitrium vitio ca-

renles angeli et homines non habeant; omne enim

quod volunt in ilia vita, hoe faciunt,sed velle aliquid

quod bonum non sit nequaquam possunl ; unde quia

nnnquam male volunt, deliclum aliquod omnino

non coniiniiiunt.

4. Sed haec perfecia bona voluntas per contempla-

tionem superni Conditoris perlicitur, dum quod crea-

lura per se Inhere non potuil, ipsius largiioris munere

donalur ; unde perspicue inlelligitur quod angeli vel

et 18 , ostendi doclrinam ab Isidoro hoc capite de

igne purgatorio tradilam , cum calholico dogmate) nuixime congruere, et cum his qua; alibi Isidorus do-

cuil. Adde cap. uliimum regulae nionachorinn , de

defunclis. Ezechielis lextiis allegatur ex cap. 55,12 el 19, quibns in locis verba aliquatenus variant in

Vulgula, scilicel vers. 12 : linpietas impii non nocebit

ei, in quacunque die conversus fuerit ab iniquitat.e sua.

El vers. 19 : Et cum recesserit impius lib impietate sun,

feceri que jiidicium ct justiliam , viret in eis. Senteu-

tia eodem recidil, de qua vi.leri polesl Pelavius, lib.

vn, de Poanil., cap. 15, contra Arnaldum.(;\p. xv. N. 1. Ms., in ccelo. Et aJibi : Tuncjutli.

Po<iea impressus, sol scilicet juslilia; et qui timenlibus;

quod ex Ms. correxi.

2. Nee desiderabunt peccare, nee poterunt. Sic liber

ms. In Irnpresso deest peccare.

5. Ms., deliclum aliquod non admillunt.

. Conditoris. Ms. juiiicis; et peccaie, pro deliu-

quere.

S. IS1DOR1 HISPALENSiS EPISCOP1 952

homines, qui sive in coelo, sive in paradise, pecca- A ctsi supra huec eliam fuerint ilia, quse nee cogitaius

veruni, Deum nori viderunt, quoniam si ilium vidis-

seni, nullo modo posiea possent delinquere.

5. Sed Msec contra respondens forte aliquis dicet :

Cur ergo post visionem glorioe, unde tacies Moysi in

?olitndine nitilabat, ad aquas conlradiclionis offendil?

Et Peiruspost Lnigeniti gloriam in monte cum Moyse

el Elia ostensam, in atrio sacerdotum Dominum ne-

gavit? Cui proposition! facile respondetur quod Moy-

ses per angeluin vel creaturam aliam 618 poste-

riora gloriae vidit. Et Petrus et cseteri discipuli per

corpus liumanum rutilare Chrisli divinilaiem con-

spexerunl; si enim per semetipsam divinitatem con-

spexissenl, nullo modo in came postea vivere pos

sent.

6. Ipse namque Dominus Moysi respondit : Nemo

videbit facient meant, et vivet (Exod. xxxm, 20).

SniKHi ergo post resurrectionem non per figuras et

ainigmnta Dominum videbunt, sicut de lioc eodem

gentium insignis Magister pronuntint : Quia per spe

culum in a nigmate videmus ; cum aulem venerit quod

per/Mum est, tune coanoscam sicut cognitus sum (I

Cor. xiii, 12). Quemadmodum possessor Dominici

pectoris conviva polens ait Joannes : Videbimus eum

sicuti est (I Joan, in, 2); quando complebitur quodEcelesiae per Isaiam prophetain promittitur : Nonerit ibi amplius sol ad lucendum per diem, neque splen

dor lucis illuminabit le, sed erit libi Dominus in lucem

tempiternam, et Dens luus in gloriam tnam( !sai.

LX.19).7. Ex quo intelligitur quod non per crealuras, sed

Domini ipsius majestate Ecclesia illuminabitur, cum

perpelua; felicitalis serenitale secura consortium an

gelica; dignitatis subire permittitur, in qua serenitate

cuncta prospera sine arguente pressura possidebit;

cum neque lenebris lux, neque morte vita, nequedolore salus, nee tristitia gaudium, neque senectuie

juvcnlus, neque amor cliarorum absentia, neque de-

lectu, neque ulla vilitale pulchritudo, neque inlirmi-

inte fortitude, neque jusiitia peccato terminabitur,

<;. Videbunt, etc. Cod. nis. : Videbunt, ut Pautusait : Videmus nunc per speculum et in tenigmale. Cumautem... cognoscam, quia cognilus sum. Sic Joannesnil : Videbimus eum... neque splendor lunce illuminabit

le.

7. Cod. ins., sed per Domini ipsius majeslalem Ecclesia... chnrorum absentia, vel defeciione, neque ulla...

larminabitur eliam et supra hiec eliam fueril ilia qua;ncc cogitalus, neque ralio ulla hominis ad/iuc.

8. Creavil. Ms., fecil.

J. Corporale aliquid, etc. Editio minus bftne et cor

porate aliquid in sua nalura liaberet, out nnnijuam c/i-

loretn de ignea, out flatum ex aerea, aut Itumorem ex

a/juatica, aut crassiludinem, ft soliditaiem ex terrena

maieria haberei. In eadem Edilione el ivtmiitatem el

mulabililatem,sul marginem (ortassis immuliibililatein.

De qua conjeciura in Edilione lialuziana siilijungiinr,/ii viderint. Nosier Ms., et a lernilattm el muiaiiilem.

Ilinc relineri polerit mutabilitatem, i\<ir.mniabililas

aninix per liberi arbitrii polcslniem ainplins decla-raiur. Pergit Ms. : Dignosciiur. Hanc aulem (Forte,lui c autem) Dei imaginem in anernitale, similitudinemin arbitrio liberal poteitaiis possidet. Quod clariusEdito videiur.

nee ulla ratio hominis adhuc in terra positi appre-

hendere valet.

8. Ex his aulem omnibus crealuris, quarura per

strinximus ordinem, quaedam ex nihilo, quaadam ex

aliquo Conditor creavit; coalum enim et terram,

mare et quse ex eis facia sunt, ex inform! maieria

condidit ; ipsam vero informem materiam, et ange-

lorum ordines, de quibus prsediximus, el animam

bumanam, ex nihilo fecit. Animam elenim neque de

semetipso, neque de aliqua qualibet subjacente crea-

turarum corporalium maieria , fieri Deus instituit,

quoniam non Dei pariem, sed Dei creaturam credi-

nius esse. Si enim de semetipso earn Deus fecisdet,

nequaquam passibilis, et mutabilis, et misera esset.

9. Item, si ex creaturiscorporalibus illam creasset,

corporale aliquid in sua natura haberet, aut calorem

de igne, aut flatum ex aere, aut humorein ex

aqua , aut crassitudinem et soliditatem ex terra

haberet ; sed quia his omnibus caret, incorpoream

illam esse conditam convenit , el per ipsam iu-

corporalitatem, et seternitatem, et mulabilitalem, el

liberi arbitrii potestatem , eamdem cum angelis

habere substantiam, creandique originem dignosci-

tur. 619 H:i:c autem Dei imago non in aetcrniiate

similitudinem in arbitrio libere possidet; de qua

imaginis Dei similitudine impressa Propheta com-

memorat, dicens : Sicjnalum super nos lumen vullus

tui (Psal. iv, 7).

,

10. Utrum autem singulis corporibus sigillatim a1 Deo rnittantur, an ex Adam venire, el ex parcnii-

bus, sicut nascentium corpora, pulandum sit, cuma multis el sapientibus viris disputatum sit, et la-

men de hacqusestionenihil cui plus fides accommo-

danda esse potuerit reliquerint, quid nosde tania et

tarn periculosa re aliquid tentare oportet, vel quidnos ad horum ambages, in quibus se invicem paries

viocunt, cum proprias expositiones astruerenon pos

sum, proferre emolument! conferl ?

10. Sigillaiim a Deo mittanlnr. Sic Ms. Editio, si-

gillatim admillantur. Pro dispulandum, inalim disputatum. Poslea vel quid nos, eic., ex Ms. sumpsi;nam Excusus confuse habebat : Vel quid nobis horum, in quibus se invicem, etc. In Ms. ita terminatortolum hoc opus : Qua; a multis lectoribus insolubile

D (iniotnbilis) esl dicta, ecientia Candiloris reservemus.Liber Jsidori de Online crealurarum explicilur. Eisi

aulem cerium nunc omnibus calholicis sit, ac prolide tenendum , animas singulis corporibus a Deosigillatim mitt! , neqiie ex Adam per traducem,velul nasceniinm corpora, venire, tamen olim non-nulli Patres cum sancio Augusiino in hac quwstiimehajserunt

;el Isidorus , qui eorurn verba Blernmque

exscribit, eamdem dubitalionem indicai, noa soluuiin-hoc opere, se>l in aliis eliam, ut in libro Dilferen-

liar. reruin, n. ln. i el seqq., similibus verbis et sen-

tenliis, eamdem conlroversiam proponit ex Fu!gen-tio : Utrum, inquil, sicul euro nascentium, sic om-ies

aniline -ex Adam venire credanlur, an novae fiant, etc.His ergo propositionibus de origins aniniii paries se

invicem vincunl. Quia unaqutcque earurn alleram pro-pcsitioncm destruil

,el ipsa non valet astruere, quod

proponil. Vide nol. ad eum loc.

955 ORDO RERUM QU^ IN SEXTO TOMO CONT1NENTUR. 954

11. Etiitcirco.nesupranosaliquidappetamus,hanc A tua veneratione et aucloritate conferre possit digna,

qusjstionem , qu a multis scriptoribus insolubilis sed obedientiae conalus et ea quae non valet assequi,

esse dicta est, scientise Comlitoris reservemus, quo- impiet; nam et in gazophylacio lempli pauperis vi-

niam quaecunque ex carnibus agni paschalis come- dulse oeris exiguum muniis multorum divitum auro

denlis saluritas consumere non potuerit, cura non copioso praifertur, el in- auralo tabernaculo, ubi ar-

exigua vorax crastino flamma consumit, per quod genium el gemmarum preiiosarura , byssi et pur-

inlelligitur quia omnia quae Scriplurae sacrae cor- purse, et hyacinth!, et cocci, dona conferunlur, etiain

pore nostrce investigationis scientiara effugiunt, do- eorum qui pelles caprarum deferunt diligenlia non

minicae sapientiae rogo igne illustrala et consummate despicitur.

Hunt. 14. Hanc igituretlu simili modo meae parviialis

12. Sed et ilia quae velut per exiguam feneslram obedieniiam placido pectoris lui porlu non dedi-

nosiri sensus et sapientiae ex anle aliqua ejus graiiae gnare, et contra garrieniium inslabiles fluclus te-

illuminaiione atligimus, ad perfectum omnia scire, m0ne luae aucioritatis prsesentis opusculi naviculam

sicnt oportet, non valemus ; ex pane enim cognosci- non te pigeat gubernare. Ego enim, bonis et catho-

mus, quandiu in hoc sseculo sumus ;sed si ad illud licis lecloribus conseniiens, invidorum uon euro

Palris luminum inaestimabile lumen perveniamus, B querelas, qui sine pennis in lerra replantes volalu

tune cognoscemus sicnt cognili sumus. ranarum nidos avium irridenl. Ci.nira quos tux ra-

13. Ecce, venerabilis Paler, de ordine creaturarum lionis scuto proleclus, et Domini pergam suffragio

Ubi proponenii, 620i llxta ingenioli-rnei modulum, arontus, ad patriam festinare tutus utroque latere

conaperidioso sennone summatira respond!. Cujus curabo. Deo enim placere curantes, ininas hominum

inunusculi mercedem orationibus luis compensate ; cenilus non limeinus. Deo gratias. Amen.

non quod exiguiiatis iuc;c obsequium in obedienlia

13. Tolum hunc epilogum in ms. noslro omniiio Edilione emendalur pro trtinsgarritntium. Pro timore

abesse annotavi in hidorianis, cap. 23, n. 16. Vide- substiini lenione, et pro queriolas, vel querelus, ut est

relur legendum orationibus tuis eompensatio. Sed ni- in Edilione, solum querelas. Maiim eliam armalus, el

hil ausim muiare. Pro nam el in gazopliylazio quod adportum (esiinare, etc., ut in Isidorianis, loc. cit.,

ex conjectura in Editione Baluziana legendum asirui- innuebain, ubi etiain ex (Jodice Escurialensi nonnul-

lur, in veteii Edilione erat omnia esse in gazophy- lam leciionis varietatem adverli, quam necessarium

lazio. non est repetere.

14. El contra garrientium. Sic recie in lialimuna

ORDO RERUM QILE IN SEXTO TOMO CONTINENTUR.DE FIDE CATHOLICA LIBER PRIMUS, 449. CAP. I. Quod Christus a Deo Palre genitus est, ibid. 11. Quod

Chi istus ante sajcula iiieOabiliter a I alre geriilus esl, 432. III. Quia Ctiristus Deus et Dominus est, 434. IV. De Trini-

lalis sfgnilicantia, 437. V. Quia Filius Dei, Deus, homo Cactus est, 460. VI. De nomine Jesu, 463. VII. Cbristus ex

semine Abratue secundum carnem I uit, ibid. VIII. De iribu Juilaorlus est Christus, i64. IX. Quiade slirpe David na-

lus est ChrUliM, 403. X. Quia Clirisliis de virgiue sine virili coitu genitus est, 468. XI. In Bethlehem natns est Chri

stus, 470. Xll. Stella: indicia Ciiristi nativilas monslralur, 471. XIII. Munera magi obluleruul, ibid. XIV. A DeoPali e unctus est, 472. XV. Quod pauper el abjectus primo adventu venit, ibid. XVI. Quia signa et virtutes fecit, 474.

XVII. In corpore videndus erat, 473. XVIII. Judsi non erant cum agniiuri, 476. XIX. Quia eum non agnoscentes

Judsei, congregati sum adversus eum, 477. XX. Venundatus est, 478. XXI. Quia a discipulo suo iraditus est, ibid.

XXII. A semelipso iraditus est, 479. XXIII. Comprehensus est, ibU. XXIV. Judicalus est, ifcid. XXV. In passione a

discipulis deseritur, 480. XXVI. A falsis leslibus accusatus est, ibid. XXVII. Clamaveruiit Judaei ut crucitigeretur,481. XXV III. Judiei posterilatem suam dainnaveruiu, ibid. XXIX. Flagfilalus, el pulmis caesus est, ibid. XXX. Aruu-diae Chrisli caput percussum est, 482. XXXI. Spinis corooatus est, ibid. XXXII. Vesle coccinea indulus esl, ibid.

X.XX1II. Duin paterelur, lacuil, 485. XXXIV. Crucem portavit, ibirf. XXXV. Ciuci allixus est, 48i. XXXVI. Clavis

manus ejus, et pedes affixi sunt, 485. XXXVII. Inter duos latrcmes crucifixus est, 486. XXXVIII. Quia divisa sum ve-slimi iila ejus, ibid. XXXIX. Felle et acelo polalus esl, ibid. XL. Quia hyssopo circomdederuut spoiigiam aceto ple-

nam, 487. XLL Quia lilulus crucis ejus corruplus nou esl, ibid. XLII. In cruce pendeus, Pairem pro inimicis suis du-

precaius est, ibid. XLIII. Pro noslris peccatis crucifixus est, ibid. XL1V. Quia morliius esl, 488. XLV. Quia in pas-sionc ejus lenebra! faclaj sum, 489. XLVL Non fregerunl ejus crura, ibid. XLVII. Lancea percussus esl, 490.

XLVIII. De lalere manavit sanguis el aqua, ibid. XLIX. Sepullus est, 491. L. Lapis ad osliuui monumenti posilusesl,l"6id. LI. Descendil ad interos, ibid. LII. Desceudens de morle quos voluil liberavit, ibid. LIII. Corpus Christi in

sepiilcronon vidil corruptionein, 492. LIV. Kesurrexilab inferis, 493. LV. Aposluli ad pradicandum missi, ibid.

LVI. In ciElum ascendi t, 491. LV1I. Sedet ad dexleram Palris, 49o. LVIK. Reguuni Clirisli perpeluum eril, ibid.~L1X. ( hrislus posi ascensionem suam Spirilum sanclum super aposlolos mitit, 4J6. LX. Apostoli variis linguis loculi

sunl, ibid. LXI. Vemiirus est ad juiiicandum, i&id. LXII. Epilogus operis, 498.DE FIDE CATHOLICA L1BLK II, 499. CAP. I. De gentium vocalioue, ifcirf. II. Cunctis genlibus in Chrislum cre

dere jussum esl, 805. III. Judaei el gentes ad Christum vocantur, 5do. IV. De vocalioue gentium ad (idem ante He-liraos, 508. V. Quia in line mumiiin Chrislum credituri sunl Juda?i, ibid. VI. Plurimi ex Judaeorum populo non erantcre liliiri, 510. VII. 01) incredulilalem Judaiorum Chrislus a>! genles erat iransiturus, 512. Vlll. Quia, projeclis Ju-daeis, genles iiilroierunl, 513. IX. Judaei propler [leccalum in Christum debellali alque dispersi sum, 514. X. Do rui-

De escis, 527.^-XIX. De sacramenlis lidei (Jirisliaus, 528. XX. Scriplura non solum historialiler, sed eliam mysueinlelligenda est.ifcid. XXI. Quia Teslamenlum legis Judaei non iqielligunt, 329. XXII. Quod Judsi, nisi credant iu

Chrislum, non inlelligeul Scripturas, ibid. XXIII. Quod duo Ti slamenla a Deo sunl Iradila, 530. XXIV. Quod pecca-torum rernissio fulura eral per baplismmn, ibid. XXV. Quod chrismale genles sancliticari deueanl, 533. XXVI. Quiaper.stgnuiu crucis credenles salvarenlur, 334. XXVII. Quomodo sacramenlum Eucharislijj prajuguratum est, 333.XXVIll..Kecapttulatio operis, 536.

8BHTEHTIARUM LlffiK PRIMUS, 537. CAP. I. Quod Deus summusel incommutabilis sit, ibid. 11. Quod inimensnset ommpolens sil Deus, 541. Ml. Quod wisibilis sit |JH,S, 542.-IV. Quo I e* creature pulcliiitudine agnoscatiT Creator, 543. V. Quod ex usu nostro qudam tyeciesad De-urn reforaiiiur, :j, i. VI. yuol Deo nulla lemjiornm sufce^ie