Samenvatting Sociale Psychologie.doc

8/12/2019 Samenvatting Sociale Psychologie.doc

1/55

226713155.doc

226713155.docSociale PsychologieDoor: Jesse & Ivo

Belangrijke informatie! Belangrijke informatie! Belangrijke informatie!

In de sheets van college 1 wordt vermeld dat hoofdstuk 1&2 niet geleerd hoeven worden.

Aangezien in deze samenvatting ook al delen uit andere hoofdstukken (zoals het ik en

mijzelf" worden #es$roken% wordt aangeraden de hoofdstukken 1 & 2 van deze

samenvatting wel te leren.

Ondanks dat we er erg veel tijd in hebben gestoken, is het natrlijk je

eigen verantwoordelijkheid goed te leren. Ons advies is dan natrlijk

ook o! de"e sa!envatting alleen ter onderstening te gebriken naast

het leren van het boek, en niet ter vervanging ervan#

Belangrijke informatie! Belangrijke informatie! Belangrijke informatie!

Hoofdstuk 1 & 2 - Inleidingociale $s'chologie

ociale s'chologie #estudeert hoe de gevoelens% gedachten% en gedragingen van

mensen #e)nvloed worden door de i!$licietedan wel e%$licieteaanwe"igheid% zowel

f'siek als mentaal% van anderen. *aarnaast staat sociale cognitie(de manier waaro$

wij informatie over onze omgeving + de situatie inter$reteren% herinneren en ge#ruiken"

centraal.

,et doel van sociale $sychologieis wetenscha$$elijk #e$alen-

/f een uits$raak waar of niet waar is

in welke situatie0 onder welke omstandigheden

#ij wie

en waarom

*it doet men door ge#ruik te maken van-

e$erimentele methode

o#jectief% em$irisch en #etrouw#aar onderzoek

en sociaal $s'choloog #indt zich niet vast o$ eigen idee3n% maar o$ bewij"engeleverd

uit onderzoeken.

ociale $s'chologie is een wetenscha$ die wordt ge#ruikt in de $sychologie en

sociologie.

In het onderzoek naar sociaal gedrag worden 2 onderzoeksmethoden onderscheden-

&asisresearch

,et vergroten van de kennis over sociaal gedrag.

'$$lied research

4nderzoek om sociale $ro#lemen van heden dag #eter te #egrij$en en o$ telossen.

|1


2/55

226713155.doc

r wordt ge#ruik gemaakt van de wetenscha$$elijke!ethode. r wordt van je

verwacht dat je onderstaande #egri$$en kent. (zie Alg. 5ethodologie"

6etenscha$$elijke methode

4#servatie onderzoek

o 7aturalistische o#servatie

o Infiltrant o#servatie 4#server Bias

ocial *esira#ilit' Bias (aanwezigheid van anderen"

8orrelationeel onderzoek

8orrelatie co3ffici3nt

9erschillende soorten vragenlijsten

8rosslagged $anel

(on"afhankelijke en controle varia#ele

9erschillende soorten validiteit

:evaria#ele

en onderzoek moet gere$liceerdkunnen worden en moet worden gecontroleerd door

een erkend wetenscha$$er om het wetenscha$$elijk gerechtvaardigd te maken.

*aarnaast moeten $roef$ersonen ge)nformeerd worden over wat het onderzoek inhoud

en moet het onderzoek ethisch verantwoordzijn.

*ual$rocess model of cognition

*e sociale $s'chologen gaan er vanuit dat er 2 soorten van denken zijn. *it wordt ook

wel de dal($rocess !odel o) cognitiongenoemd. Bij het du##el$roces model van

cognitie gaat het om twee soorten cognitie die samen ons sociaal handelen #e)nvloeden.

,et eerste $roces is e%$licietecognitie- een moeite kostende manier van denken dievrij langzaam gaat. ,et tweede $roces is i!$liciete cognitie- een vrijwel automatisch

$roces dat heel weinig moeite kost.

9erschillen in tussen $s'chologische en sociologische sociale $s'chologie

Psychologische sociale $sychologie Sociologische sociale $sychologie 8entraal gefocust o$ het individu 8entraal gefocust o$ de groe$ ociaal gedrag #egrij$en door

anal'se van $ersoonlijkheidstrekken

en onmiddellijke stimulatie van

$s'chologische status.

ociaal gedrag #egrij$en door

anal'se van variaties tussen

groe$en als status% rol en normen

en waarden.

Anal'se door middel vane$erimenten

Anal'se door middel van o#servatieen correlatie#erekeningen

|2


3/55

226713155.doc

erioden

;he earl' 'ears (1?C1>C>"

9eel nieuwe #evindingen en theorie3n en veel niewe +aanhangersdie sociale

$s'chologie geloven.

8risis and eassesment (1>DE1>


4/55

226713155.doc

&asisa%io!a (#asisaannames"

en uits$raak waarvan zeker is dat deze waar is.

erschillende sitaties s$reken verschillende kanten van $ersoon aan.

en $ersoon kiest een situatie.

o Fe kiest voor het s$elen van ;riviant als je dat leuk vindt. *e situatie kiest de $ersoon.

o *e s$ort kiest de $ersonen die er gemaakt voor zijn.

ersonen veranderen situaties.

o Jeest is niet leuk% : leuke mensen komen #innen% feest is wel leuk.

ituaties veranderen $ersonen.

ersonen worden #eoordeeld naar aanleiding van de contet (omgeving" waarin

zij zich #egeven.

o *e aantrekkelijkheid van een andere $ersoon% is groter wanneer jij zelf ook

aantrekkelijk #ent.

o Als Aja s$eelt voel je je meer Amsterdammer dan wanneer zij niet s$eelt.

ersonen zijn zich er niet altijd van #ewust dat de situatie ons gedrag #e)nvloed. r is

s$rake van een ato!atische invloedvan situatie $ersoon.

*e mens construeert en wordt geconstrueerd door zijn omgeving.

,et denken% doen en voelen van mensen wordt sterk #e)nvloed door de situatie% of ook

wel hun inter$retatie van de situatie.

ituatie erce$tie 8ognitieve motivatie gedrag

aar lijntjes en figuurtjes zorgen al voor het vormen van een re3el #eeld.

5ens is een sociaal dier.

Alles wat men doet wordt #e)nvloed door anderen.

ociale )acilitatie

8om$etitie met anderen versterkt de intensiteit van een handeling

ociale inhibitie

Aanwezigheid van anderen vermindert het $resteren.

*e aanwezigheid van anderen zorgt voor arosal. Kedrag waar we goed in zijn

(dominant gedrag" zal betergaan% gedrag waar we niet goed in zijn (niet dominant

gedrag" slechter.

5ensen he##en het gevoel altijd #eoordeeld te worden. ij he##en een grote #ehoefte

aan verbondenheid !et anderen% omdat je met een groe$ sterker staat dan in je

eentje.

itslitingheeft een aantal gevolgen voor het individu-

9ergelijk#aar met f'sieke $ijn

treme vorm van straf

5ensen die sociaal itgeslotenworden zijn- 5eer ge!otioneerddan mensen die ver#onden zijn.

|4


5/55

226713155.doc

5eer agressie)dan mensen die ver#onden zijn.

Hoofdstuk 3 Het zelf,et zelf

,et zelf ontstaat tijdens de ontwikkeling van de mens.

,ier#ij staat de )rontale corte% (onderdeel van het

hersenschors" centraal. ,ier #evindt zich onder andere

het actieve denkcentrum van de hersenen. ,ier

verwerken de hersenen naast de )ysieke co4rdinatie

ook mentale $rocessen die meer intens zijn als $lannen%

sociale vaardigheden en a#stract denken.

;ijdens deze ontwikkeling leert men de ik kennen door

onder andere sociale vergelijking en vergelijking met

eigen gedrag.

,et zelf wordt onderscheden in drie delen- ,et ik (het zelfwaardering"

,et mij (het zelf#eeld"

moties

*eze #egri$$en worden hieronder nader omschreven.

el)beeld sel)(conce$t

o ,et totaal van alle gedachten en gevoelens van een $ersoon.

o 9erschilt over+$er-

;ijd

ituatie

8ultuur Psychischezelfomschrijvingen

o Ik #en jongen+dik+#londine.

Socialezelfomschrijvingen

o Ik #en student+dochter+Foods.

'ttribtievezelfomschrijvingen

o Ik #en intelligent+moe+eigenwijs.

*lobalezelfomschrijvingen

o Ik #en een mens + Ik leef + Ik #en ik.

o &ronnenvan zelf#eeld-

el)$erce$tie

igen gedachten% gevoelens en gedrag.

Als je slordig #ent% weet je dat zelf% maar dit wordt

#enadrukt door het feit dat je vrienden zeggen dat je slordig

#ent.

Sociale vergelijking

Fij he#t een ?% een ander een D. Fe voelt je dommer. Fe gaat o$

zoek naar iemand die ook een ? heeft% zodat je je minder dom voelt.

8ontrast e))ect

Als er iemand naast je zit die ouder is voel jij je jonger en

andersom.

|5


6/55

226713155.doc

9e)lected a$raissal

*oor anal'se over hoe anderen jou #ehandelen en hoe zij over jou

denken% kom je meer te weten over jezelf. *it kan er ook toe leiden

dat het zelf#eeld verandert% doordat zij het als het ware in$renten. *ender :dentity

*e kennis dat iemand een man of een vrouw is% welke je kan

herkennen aan kenmerken die s$ecifiek zijn voor een sekse. lk

kind ontwikkeld in de loo$ der kinderjaren een gender sche!a%

een cognitieve (aangeleerde" verwerking van #innenkomende

informatie over het geslacht. *enk aan het zien van kleding% model

van het haar% lichaamsverhoudingen. *oor dit schema weet men of

er een man of een vrouw voor je staat.

el)waardering sel)(awareness;sel)estee!

o Fe wordt er niet mee ge#oren. ,et ontwikkelt zich in de loo$ van het leven.o el)evalatie Onderhods!odel (elfevaluation maintenance model"

Sociale vergelijking

ie hier#oven #ij sociale vergelijking.

$otlighteffect

,et effect dat men denkt dat iedereen o$ hen let% maar in

feite is iedereen drukker met zichzelf dan met anderen.

5ensen nemen zichzelf veel te serieus.

Sociale re)lectie

L Birging- #asking in reflected glor'

o ,et in je zelf#eeld o$nemen. 6ij he##en gewonnen.

8orfing- cutting off reflected failure

o ,et van je zelf#eeld afduwen.

ij s$eelden slecht.

*e mate waarin sociaal vergeleken dan wel gereflecteerd wordt is

a)hankelijk van taakrelevantie

Als jij tennis ook #elangrijk vindt% ga jij je eerder vergelijken met

een $ersoon die net een toernooi gewonnen heeft en voel je je

slechter% je #ent jaloers. 9ind jij tennis niet zo #elangrijk% dan ga je

je #eter voelen% je he#t $laatsvervangende trots.

o 4nderzoek maakt duidelijk dat mensen twee soorten zelfwaardering

he##en- een e%$liciete vor! en een i!$liciete vor!. 6aar de

e$liciete vorm verwijst naar hoe zelf iemand zichzelf $u#liekelijk

waardeert% verwijst de im$liciete vorm naar hoe iemand zichzelf waardeert.

6aar de e$liciete vorm vooral ge#ruik moet maken van $u#lieke

erkenning% is de im$liciete vorm meer zelfverzekerd in het eigen kunnen.

4nderzoek toont aan dat er $ro#lemen o$treden #ij een verschil tussen de

twee- als iemand naar #uiten toe erg zelfverzekerd is% maar dit niet van

#innen is% kan zon $ersoon agressie)worden als de e$liciete

zelfwaardering in gevaar komt.

|6


7/55

226713155.doc

lke gezichtsuitdrukking kan men ko$$elen aan een emotie. *eze kan men

uitdrukken of aflezen van andere $ersonen.

moties kunnen functioneren als belangenbehartigers. Als we een $ositieve emotie

voelen% moeten we doorgaan met die situatie. Bij een negatieve emotie sto$$en we zo

snel mogelijk met de situatie+handeling.

*e emotionele situatie of stimulus zorgt voor een e!otioneel syndroo!.

J'siologisch

Kedragsmatig

8ognitief

$ressief

u#jectief

*eze s'ndromen zorgen voor verandering van de situatie #ij negatieve emoties en

instandhouding van de situatie #ij $ositieve emoties.

7aast het zelf#eeld en de zelfwaardering% zijn er nog vijf motieven voor

informatieverwerking over zelf.

elfverrijking (selfenhancement" en elfverificatie (selfverification"

elfverrijking en zelfverificatie zijn twee verschillende motieven voor

informatieverwerking over het zelf. ,ier#ij richt zelfverrijking zich o$ het ver#eteren van

gevoelens over de zelf% terwijl zelfverificatie draait om het krijgen van correcte informatie

over het zelf. 4ver het algemeen $ro#eren mensen een #alans tussen deze twee

motieven te vinden. Mitzonderingen zijn mensen met een etreem hoge zelfwaardering%

of een etreem lage zelfwaardering. In het geval van een etreem lage zelfwaardering%

zullen deze individuen vooral gaan voor zelfverificatie voor het vinden van #ewijs van hun

lage zelfwaardering. 5ensen met een zeer hoge zelfwaardering zullen zich echter vooral

richten o$ zelfverrijking- het ver#eteren van gevoelens over het zelf.

elf#ewustzijn

elfconsciousness is ruwweg te onderscheiden in twee vormen-

Private sel)(consciosness

rivate selfconsciousness gaat vooral over zelfkennis- het herkennen van deeigen lijn van gedachten en #ewust het eigen handelen herkennen. Iemand die

veel over het eigen handelen nadenkt% is dus iemand met een hoge mate van

$rivate selfconsciousness.

Pblic sel)(consciosness

u#lic selfconsciousness richt zich vooral o$ wat andere mensen van ons denken-

zien we er wel goed uitN 5aakt deze #roek ons achterwerk niet dikN Iemand met

een hoge mate van $u#lic selfconsciousness houdt zich dus vooral #ezig met het

$u#lieke verschijnen en $u#lieke handelen.

|7


8/55

226713155.doc

elfregulatie

*e manier waaro$ individuen hun doen en laten controleren en #eheren.

,ier#ij is de control theory o) sel)(reglationerg #elangrijk. *eze theorie

houdt in dat door zelfwaardering% mensen zich vergelijken met het gemiddeldegedrag in een groe$% en zich ten aanzien van deze vergelijking hun gedrag

aan$assen richting het gemiddelde.

Baumeister met zijn =racht!odel van "el)reglatiedenkt dat hier s$rake is

van een analogie van zelf#eheersing als een s$ier- *oordat men zich al heeft

moeten #eheersen% is de s$ier uitge$ut en is men niet langer in staat o$ zich te

#eheersen in een daaro$ volgende situatie. 5en zou zich dus wel willen

#eheersen% maar de energie is o$.

9olgens 5uravens 0otivatie!odel van "el)reglatieis er echter geen s$rake

van uit$utting% maar van motivatie- door zichzelf te he##en moeten #eheersen%

heeft men gewoon minder zin om zoiets vlak daarna o$nieuw te moeten doen.

5en zou zich dus wel kunnen #eheersen% maar men wil het gewoon niet.

5odel van control theor' of selfregulation

;est 8ongruentie met anderen

Kedrag aan$assen

elfdiscre$anties

*iscre$anties (onderlinge tegenstrijdigheden" tussen ons zelfconce$t en hoe we

idealistischzouden willen zijn of zouden willen gezien worden door anderen.

Bottomu$

inter$retatie

timulus reactie gezichtsuitdrukking

|8


9/55

226713155.doc

;o$ down (a$$raisal theory"

@omt van de $ersoon zelf. *at wat wij denken (cognitie" #e$aalt wat wij gaan doen.

inter$retatietimulus gevoel (gezichtsuitdrukking" reactie

Kezichtsuitdrukking

*e gezichtsuitdrukking en+of lichaamshouding #e$aalt in zekere mate het emotionelegevoel.

Hoofdstuk 4 - Zelfpresentatie en persoonsperceptie5ensen he##en heel snel% vaak te snel% een mening over iemand anders. *eze mening is

niet altijd juist. *e $ersoons$erce$tie hangt af van verschillende sociale indrkken.

*e mens is #ijna continu #ezig de indruk die zij maken o$ andere $ersonen te

veranderen% door het continue zorgvuldig veranderen van haar gedrag. Aangezien dit niet

altijd het gedrag is wat zij die$ van #innen willen uiten% wordt sociale interactie in de

wetenscha$ gezien als een theaters$el.

ersoons$erce$tie

ersoon$erce$tie is het $roces waar#ij we een kort #eeld krijgen van het gedrag van de

waargenomen $ersoon. *oordat het een korte tijd #estrijkt% is dit #eeld niet altijd even

re3el. ersoon$erce$tie wordt ook wel sociale $erce$tiegenoemd.

Jalse consensus effect

6e overschatten het voorkomen van onze eigen idee3n en attitudes in de $o$ulatie. *it

is onafhankelijk van wat deze idee3n inhouden.

9#. Ik vind s$elletjes s$elen leuk. Als ik zou moeten schatten hoeveel mensen dit ookleuk vinden zal ik dit te hoog inschatten.

|9


10/55

226713155.doc

Jalse uniOueness effect

6e geloven onterecht dat onze goede vermogens uniek zijn in de maatscha$$ij% en dat

wij dus hele #ijzondere mensen zijn.

trategic elfresentation(trategische" zelf$resentatie is een al dan niet #ewuste $oging om invloed uit te

oefenen o$ wat een ander van je denkt.

r zijn verschillende strategien van "el)$resentatie. Bij de #elangrijkste staat een

nadere omschrijving en voor#eeld.

Sel)$ro!otion

6e kunnen #e$aalde uits$raken over onszelf doen-

Vb.: Ik ben !eel spontaan" of zo"n #eisje ben ik niet$%


11/55

226713155.doc

uwweg kunnen we twee vormen van zelf#emoeilijking zien #ij twee verschillende

groe$en mensen% te weten-

o Kedragsmattige zelfhandica$$ing

7aar een feest gaan voor een eamen.

o Beweerde zelfhandica$$ing

Alleen zeggen dat je niet fit was. Sel)(!onitoring(zelfcontrole+zelf monitoring"

elfmonitoring is de naam voor de $ersoonlijkheidstrek die mensen in staat stelt

om hun zelf$resentatie aan te $assen aan de situatie en de $ersoon. ,ier#ij

$assen mensen hun zelf$resentatie aan aan de gedragingen van anderen. *eze

mensen zijn als acteurs die $rima in staat zijn van rol te veranderen om hiermee

aardiger gevonden te worden door anderen.

@ort- *e tendens om cues van de zelf$resentatie van andere $ersonen te

ge#ruiken #ij het $resenteren van het eigen zelf.

6anneer zelf$resentatie faalt% ontstaat e!barrass!ent% oftewel verlegenheid.

onzoillusie

*e $on"o(illsieillustreert dat wij alles inter$reteren met oog o$ de

contet waarin het zich #evindt.

5ensen zijn cognitieve gierigaards. 6e he##en vuistregels

aangeleerd gekregen (heristieken" waardoor we sneller kunnen

inter$reteren. *eze heuristieken zijn snel en effici3nt ook vaak incorrect. ,ierdoor zijn

waarnemingen van andere $ersonen vaak vertekend en is de mensenkennis van

$ersonen eigenlijk heel laag.

Im$liciete $ersoonlijkheidstheorie

Kedrag van $ersonen zijn vaak de basis voor indrkken.

5ensen ge#ruiken gedrag om s$ontaan conclusies te trekken over hoe iemand is

en welke karaktereigenscha$$en iemand heeft. 4ok dit is niet altijd onjuist.

Bij het oordelen van $ersonen he##en mensen een sterke neiging om individuele

$ersonen $ositiever te #eoordelen dan een groe$ individuen ($ositivity bias". *e eerste

indruk heeft een veel grotere invloed o$ de algehele indrkdan de informatie in een

later stadium ($ri!acy e))ect". *aarnaast wegen negatieve indrukken zwaarder dan

$ositieve indrukken (negativity e))ect". en negatieve eerste indruk is dus moeilijk te

com$enseren. Kezien het gegeven dat het korte termijn geheugen eerdere informatiewist als het vol is% he##en inkomende indrukken aan het einde van een interactie een

grotere invloed o$ de algehele indruk dan indrukken in het midden van de interactie

(recency e))ect". ,et recenc' effect treedt over het algemeen o$ wanneer iemand

#ewust is gewaarschuwd om niet o$ eerste indrukken af te gaan.

|11


12/55

226713155.doc

ertekening o$ sociale indrkken

*e volgende dingen worden hieronder nader omschreven-

6aargenomen $ersoon-

o gedrag of cues sociale categorisatie

,et indelen van mensen in groe$en.

6aarnemend $ersoon-o Im$liciete $ersoonlijkheidstheorie kennis en ervaring

o Bekendheid

ituatie en contet-

o ;oegankelijkheid% saillantie

>aarne!ing begint !et "ichtbare ces

6aargenomen $ersoon

Miterlijk

o Is vaak de eerste en enige cue

o

9erwachtingen o$ #asis van im$liciete theorie3n en stereot'$en (socialecategorie3n"

o &aby )ace bias(mensen met #a#'face0 grote ogen% #olle wangen"

5akkelijker te #edriegen

,ul$elozer

chattiger

o -renologie

tudie die linken trachtte te leggen tussen uiterlijk en gedrag.

o :!$ressievor!ing

5eerdere zicht#are cues en kenmerken leiden tot PPn oordeel%

waarna sociale categorisatie$laatsvindt.

*e eerste sta$ in het vormen van stereot'$es is het indelen

van mensen in groe$en ofwel sociale categorisatie. 7a deze

indeling% zal men de groe$en generaliseren waar#ij identieke

kenmerken worden toegekend aan #ijna alle leden% ongeacht

de werkelijke variatie tussen de leden% resulterend in

stereot'$ering.

Im$ressievorming is d'namisch% ons model over iemand wordt

constant geQ$date met nieuwe informatie over de ander.

4ndanks het gegeven dat im$ressievorming d'namisch is en

informatie integreert% wil dat nog niet zeggen dat ieder

stukje informatie even zwaar meetelt. ?alo e))ect

o 6at mooi is% is goed

J'siek aantrekkelijke $ersonen zijn slimmer en aardiger% krijgen

eerder hul$ en worden voorgetrokken.

o 6ord al vroeg inge$rent in #ijv. s$rookjes.

o eraren van 11 jarigen #eoordelen attractieve kinderen als intelligenter en

succesvoller

o 9olwassen schrijven vervelend gedrag van aantrekkelijke kinderen toe aan

omstandigheden en van onaantrekkelijke kinderen aan hun

$ersoonlijkheid.

|12


13/55

226713155.doc

@on(verbaal gedrag

o ,et zenden en ontvangen van informatie door ge#ruik te maken van alle

soorten lichaamstaal anders dan met woorden.

+ezic!ts(itdr(kkingen

,ic!aa#sbe)egingen

onconscio(s *i#icr /onbe)(ste #i#iek0*e $ersoon waarmee interactie $laatsvindt nadoen.

Vb.: ,ac!en als !ij lac!t.

o 7on ver#aal gedrag vaak #elangrijker dan ver#aal gedrag

iegen

5ensen dPnken dat leugens aan de ogen zijn af te lezen.

In werkelijkheid #leken andere vormen van nonver#aal

gedrag de mate van liegen #eter illustreert.

,et ka!eleon(e))ect(mimicr' (na#ootsing" van gedrag"

o Als $ersonen nagedaan worden% worden de $ersonen die nadoen als

aardiger+leuker #eschouwd.

6aarnemend $ersoon

Bekendheid

o 0ere e%$osre e))ect

6e ontwikkeling ato!atisch$ositieve gevoelens voor mensen die

we vaker zien% zelfs wanneer we deze mensen alleen maar zien.

chter% er is s$rake van het $olarisatie(e))ect-

5aatscha$$elijke tegenstellingen worden versterkt. euke

mensen worden leuker% stomme mensen worden stommer.

eversed facial images

6e kijken liever naar een s$iegelbeeldvan onszelf en naar

een )otovan een #ekende.

o Saillante ces

4$vallende% ongewone attri#uties trekken de aandacht in een

s$ecifieke contet en worden vaak als oorzakelijk ge)nter$reteerd.

o Indrukken zijn vaak een !engsel van vele ces% waar#ij saillante cues

domineren

Jactoren die aandacht trekken zoals $raten% #ewegen of fel

gekleurde kleren invloedrijk $ersoon.

o 9er#inding tussen twee of meer cues ontstaan door gelijke betekenis

(kennis van waarnemer" of vaak samen voorkomen (ervaring vanwaarnemer"

e$er en zout

Bassie en Adriaan

8asale attribties

Kedrag toeschrijven aan oorzaken.

4$ #asis van zijn ervaringen schrijft de $ersoon het resultaat van zijn gedrag toe aan

#e$aalde factoren. Alle mogelijke oorzaken% zoals #ekwaamheid% ins$anning% ge#ruikte

strategie% toeval% eigen $ersoonlijkheid% enzovoort worden geordend in : dimensies.

|13


14/55

226713155.doc

4orzaken van gedragingen worden toegewezen in : dimensies-

*e intern(e%tern($ersoonssituationele" attri#utie verwijst naar de locatie van

de oorzaak #innen dan wel #uiten de $ersoon. en attri#utie van een mislukking

aan ge#rek aan #ekwaamheid is een interne attribtie% een attri#utie aan de

moeilijkheid van de taak is een e%terne attribtie.

*e stabiel(instabiel(varia#el" attri#utie heeft #etrekking o$ de mate waarin

oorzaken als vast dan wel als veranderlijk in de tijd worden waargenomen. ,ul$

van een vriendin is een varia#ele oorzaak% #ekwaamheid is een sta#iele oorzaak.

*e derde dimensie gaat over controleerbare en niet controleerbareoorzaken.

5en kan de indruk he##en dat men sommige interne (#v. ins$anning" of eterne

(#v. hul$ van anderen" oorzaken kan controleren% #eheersen en andere niet (#v.

ca$aciteiten% gemoedsgesteltenis". *e $ersoon #eoordeelt de oorzaak als

controleer#aar als hij meent dat hij er gree$ o$ kan krijgen of als

oncontroleer#aar als hij zich machteloos voelt.

5et #ehul$ van deze : dimensies komt een $ersoon tot een #eoordeling van zijn situatie.

8orres$onderende gevolgtrekkingen

*e inter$retatie van het gedrag wordt toege$ast o$ de $ersoon% ongeacht de

vrijwilligheid van gedrag. 8orres$onderende gevolgtrekking als gedrag wordt zo

ge)nter$reteerd alsof het reflecteert hoe iemand is.

Attri#uties worden gevormd met #ehul$ van een aantal $rinci$es.

8ovariatie $rinci$e

,et gedrag wordt veroorzaakt door iets. *it iets moet er zijn wanneer het gedrag

$laatsvindt en weg zijn wanneer het er niet is.

*iscounting $rinci$le

5ensen maken #inderinterne attri#uties dan zij normaliter zouden doen.

Augmenting $rinci$le

5ensen maken #eer interne attri#uties dan zij normaliter zouden doen.

@elle's attri#utie theorie

Kedrag kan verklaard worden door drie factoren-

o Actor

o timulus

o ituatie

@elle's cu#us theorie

Aistinctiviteit

9ertoont de actor dit gedrag alleen t.o.v. deze sti#(l(s(ander0 o#ject"

8onsistentie

9ertoont de actor het gedrag herhaaldelijk over tijd en in verschillende situaties

t.o.v dezelfde sti#(l(sN

Bv. Fe merkt dat iet #ang is o$ de iffeltoren% tijdens het vliegen en tram$oline

s$ringen. Fe concludeert dat hij hoogtevrees heeft% o$ #asis van consistentie van

het gedrag.

8onsenss

Fe stelt jezelf de vraag- Ggedragen anderen zich ook zo t.o.v. deze stimulusNH.

|14


15/55

226713155.doc

9#. 7a de voet#alwedstrijd gooit een su$$orter een #likje het veld o$. 9ele

anderen #eginnen ook met gooien. Fe concludeert dat het gedrag gewijd kan

worden aan de situatie% o$ #asis van consensus. ,et zal wel aan het s$eelgedrag

liggen.

Jouten in de attri#utie -nda!entele attribtie)ot

o Als waarnemers onderschatten mensen de invloed van de situatie en

overschatten ze de invloed van de $ersoonlijkheid o$ het gedrag van

anderen.

o 5ensen in collectivistische culturen lijken minder vat#aar te zijn voor de

fundamentele attri#utie fout dan mensen in individualistische culturen. *e

motivatie hiervoor is dat ze realiseren dat de situatie een grote invloed kan

uitoefenen o$ hoe mensen handelen.

'ttribtie aan toegankelijke oor"aken

o *at waar we naar kijken wordt als #elangrijker ervaren.

'ctor(observer e))ect

,et verschijnsel dat mensen de gewoonte he##en om hun eigen

daden toe te schrijven aan situationele invloeden% terwijl zij de

daden van anderen toeschrijven aan karaktereigenscha$$en

o Sel)(serving bias

5ensen schrijven succes toe aan hun eigen ca$aciteiten of talenten

(interne attri#utie"% terwijl ze hun falen meer toeschrijven aan de

omstandigheden of fouten van anderen (eterne attri#utie".

o 8aracterisation model

Bij het karakterizatiecorrectie model stelt men juist dat mensen eerst het

gedrag van anderen toeschrijven aan hun $ersoonlijkheidstrekken% maarlater deze attri#utie aan$assen door invloeden van #uitenaf mee te laten

tellen.

Attri#utie aan saillante o$vallende oor"aken

;oegankelijkheid

*e #etekenis van gedrag kan o$ verschillende manieren worden ge)nter$reteerd (het is

a!bivalent". *eze inter$retatie hangt #ijvoor#eeld samen met de stemming+mood van

de o#serverende $ersoon.

*oordat het inter$reteren van gedrag veel moeite kost% zijn mensen vaak lui. Bij een

grote cognitieve overlast zullen zij sneller gedragingen van individuen generaliseren

naar de groe$% waardoor stereoty$eringontstaat.

;hought su$$ression

Bij thought su$$ression% ook wel het re#ound effect van gedachte onderdrukking

genoemd% komen door het onderdrukken van onze gedachten juist diezelfde gedachten

die we $ro#eren te onderdrukken #ovendrijven.

|15


16/55

226713155.doc

RRRetra informatieRRR

,et $roces hierachter is dat voor het onderdrukken van gedachten twee soorten cognities

worden ge#ruikt. 4nze im$liciete cognitie werkt automatisch en werkt als een s'steem

dat #ij het onderdrukken van gedachten werkt als een waarschuwingss'steem dat ons

verteld wanneer ongewenste gedachten #oven komen. 4nze e$liciete cognitie werkt als

een controle s'steem dat ons dwingt aan iets anders te denken. *oordat onze e$licietecognitie meer energie ge#ruikt% raakt zij echter snel uitge$ut. *e ironie ontstaat dan ook

dat uitgerekend doordat we $ro#eren een gedachte te onderdrukken% deze #oven komt-

het waarschuwingss'steem #lijft werken% terwijl het controle s'steem uitge$ut is.

RRRetra informatieRRR

Hoofdstuk 5 Denken over onze sociale )ereldBij het $roces van hoe wij over onze sociale wereld (omgeving" denken% s$eelt sociale

cognitie een grote rol. Sociale cognitieis de manier waaro$ we informatie over onzesociale wereld inter$reteren% anal'seren% herinneren en ge#ruiken.

*ual$rocess model of cognition

*e sociale $s'chologen gaan er vanuit dat er 2 soorten van denken zijn. *it wordt ook

wel de dal($rocess !odel o) cognitiongenoemd. Bij het du##el$roces model van

cognitie gaat het om twee soorten cognitie die samen ons sociaal handelen #e)nvloeden.

,et eerste $roces is e%$licietecognitie- een moeite kostende manier van denken die

vrij langzaam gaat. ,et tweede $roces is i!$liciete cognitie- een vrijwel automatisch

$roces dat heel weinig moeite kost.

9olgens het motivatedtactician model verschilt de im$liciete en e$liciete cognitie $er$ersoon. 5ensen kiezen zelf welke cognitiestrategie #ij de situatie $ast% afhankelijk van

hun eerdere #elevenissen en herinneringen.

,oe sche$$en we orde in dagelijkse chaosN

Sociale categorisatie

9an jezelf

9an anderen

*e re$resentativiteit hangt af van de $rototy$ering. ;'$ische eigenscha$$en van

dingen en dieren zorgen voor $rotot'$ering. en $rotot'$e kan worden gedefinieerd als

het meest re$resentatieve deelnemer van een #e$aalde groe$.

Indien informatie relevant en #elangrijk is% dan he##en mensen de neiging om

syste!atische in)or!atieverwerkingtoe te $assen. *it wil zeggen dat mensen de

inhoud van de informatie relateren aan reeds aanwezige informatie en de idee3n van de

#oodscha$ #eoordelen. Anders gezegd- men denkt over de #oodscha$ na.

Stereoty$eringis het schema waar we dingen $laatsten.

6e categoriseren onszelf ook. ,et indelen in categorie3n zorgt voor de vor!ingen

ontwikkelingvan het "el)beeld.

|16


17/55

226713155.doc

,et sociale zelf

4ok wel de sociale identiteitgenoemd. 6e willen onszelf zijn% uniek% maar willen

daarentegen ook niet #uiten de groe$ vallen. *it zorgt voor een s$anningsveld wat soms

ook tot $ro#lemen kan leiden.

elfcategorisatie

Fe gaat je zien als een lid van een groe$. Ik wordt 6ij. ,et lid worden van een

groe$+categorie kan vrijwillig dan wel onvrijwillig ge#euren.

4nvrijwillig groe$slidmaatscha$

o Jamilierelatie

o tniciteit en herkomst

o Keslacht

9rijwillig groe$slidmaatscha$

o tudie

o Beroe$

o Keorganiseerde groe$en (s$ort% $olitieke $artij"

6e komen eigenscha$$en te weten van de eigen groe$ o$ dezelfde manier als over

andere groe$en. *it kan o$ de volgende manieren-

o 4$voeding

o 5edia

o G$elen van een #e$aalde rolH (zoals #eroe$ uitoefenen"

o 4#serveren van andere groe$sleden

6e categoriseren anderen als #ijvoor#eeld man% voet#aller of 7ederlander. *it hangt af

van de contet waarin de categorisatie $laatsvindt.

aillantie

*ingen kunnen o$vallen #innen sociale categorie3n. *it wordt de saillantie van sociale

categorie3n genoemd. *e mate van o$vallen wordt #evorderd door onder andere-

*irecte verwijzingen

o a#el% aanwezigheid andere groe$sleden% uiterlijk% kleding

Aanwezigheid leden van andere groe$en

o MvA student o$ de 9M% in het #uitenland

,et feit dat je in de minderheid #ent.

8ulturele verschillen 5ate van identificatie met de groe$

8onflict of rivaliteit met een andere groe$.

aillantie zorgt ervoor dat de saillante categoriemeer aan het licht wordt ge#racht.

|17


18/55

226713155.doc

?eristieken cognitieve aangeleerde vistregels

,euristieken

,euristieken zijn vuistregels om snel en gemakkelijk #etekenis te verlenen aan de wereld

om ons heen.

e$resentativiteitsheuristiekBij een heuristiek van re$resentatie gaat het om een neiging om iemand een $laats in

een categorie toe te dichten aan de hand van hoezeer zij lijken o$ een Gt'$ischH lid van

deze categorie. *e inschatting van een tsunami heeft te maken met hoe makkelijk we

een geval van een tsunami kunnen herinneren. *oor de enorme mediaaandacht die de

tsunami kreeg% is de kans dat mensen de tsunami herinneren veel groter% en dus kan een

heuristiek van #eschik#aarheid een rol gaan s$elen.

e$resentativiteit en schemas

5ensen herinneren zich dingen door #e$aalde schemas te hanteren. ,et herinneren van

een ge#eurtenis #lijkt vaak makkelijker wanneer de ge#eurtenis $ast in een goedontwikkeld sche!a. en schema kan ertoe leiden dat herinneringen worden o$gehaald

die $assen in een schema% maar niet echt ge#eurd zijn. ,erinneringen worden namelijk

ge!aakt door het aan elkaar $lakken van verschillende kleine herinneringen.

9#. als mensen een verhaal lazen over een man die een vrouw verkrachtte% voegden ze

zes weken later informatie toe dat in het schema $aste- de dader zou lelijk zijn en veel

drinken. *it laatste is echter verzonnen doordat in het hoofd van de $roef$ersoon het

schema langs 9@A8,; automatisch ook langs IF@ kwam.

elffulfiling $ro$hec'

Bij een zelfvervullende voors$elling cre3ren we zelf de voorwaarden die leiden tot het

vervullen van verwachtingen die we zelf al hadden. 4nze voors$elling maakt dus letterlijk

de resultaten mogelijk.

9#. 9erwachting van A over B

o A denkt- GB is aardigH

,andeling naar deze verwachting

o A zegt vriendelijk gedag% omdat mensen graag sociaal consistent zijn.

B reageert naar gedrag van A

o eageert vriendelijk terug (als reactie o$ de vriendelijkheid van A"

A inter$reteert gedrag B als #evestiging

o ie je% hij is aardig.

Availa#ilit' heuristic

en availa#ilit' heuristic is de neiging om de kans van een ge#eurtenis in te schatten aan

de hand van het gemak waarmee voor#eelden van deze ge#eurtenis kunnen worden

herinnerd.

Aan$assingsheuristiek + Ankeringsheuristiek

,oe maken we inschattingen van zaken die we niet zeker wetenN Bij ankeren ge#ruiken

we informatie die we $as geleden he##en gekregen (gegevens in de vraag" #ij het

vormen van een juist antwoord.

|18


19/55

226713155.doc

Kevolgen van ankering

8on)ir!ation bias

en eerste indruk vormt een soort anker. 6e zoeken vervolgens informatie die die

inschatting #evestigt en negeren informatie die die inschatting ontkracht.

?indsight bias

*e #ias dat mensen zeggen dat ze alles al verwacht zouden he##en.Bijvoor#eeld- ,et tentamen is moeilijk. *eze ge#eurtenis vormt een anker voor

hoe je die ge#eurtenis herinnert. Kevolg is dat mensen sneller zeggen- GIk had al

van tevoren verwacht dat het moeilijk zou worden.H

6e ankeren omdat we willen categoriseren om de wereld te ordenen. 6e willen structuur

#rengen om zo de voors$el#aarheid van situaties te vergroten% zodat we daar #eter o$

kunnen reageren.

Kevolgen van de #ehoefte #etekenis te vinden.

8onter)actal thinking,et is makkelijker om een andere situatie voor te stellen als de ge#eurtenis $as

net ge#eurd is. *e situatie waarmee vergeleken wordt heeft een grote invloed o$

het gedrag+de emotie.

9#. *e s$ortman die als 2eeindigt o$ de 4l'm$ische $elen is minder #lij dan de

man die :ewerd% omdat degene o$ de 2e$laats zich voorstelt dat hij ook o$ 1 had

kunnen staan% en de :estelt zich voor dat hij ook gPPn $rijs had kunnen winnen.

Betekenis vinden in onrecht

@rijgen mensen gemiddeld genomen wat zij verdienen in het levenN

GBelief in a just 6orld.H

ersonen die een sterke SjustworldS overtuiging he##en% he##en de neiging om de

slachtoffers de schuld te geven voor het ongeluk dat hen treft.

Hoofdstuk 6 1ttit(desen attitude is-

een cognitieve re$resentatie die onze evaluatie van een attitude o#ject samenvat een $ositieve% negatieve of gemengde evaluatie van een $ersoon% een o#ject of

een idee

en attitude o#ject is-

o#ject

$ersonen

gedragingen

jezelf

ge#eurtenissen

idee3n

,oe vormen we een attitudeN

|19


20/55

226713155.doc

en attitude #estaat uit-

een cognitieve com$onent

een affectieve com$onent

een gedragscom$onent

,oe !oeilijkerhet is om argumenten te genereren% hoe negatieverde attitude zal zijn.,oe !akkelijkerhet is om argumenten te genereren% hoe $ositieverde attitude zal

zijn.

en attitude wordt gevormd door-

el)$erce$tie

o ichamelijke veranderingen

9#. en in je mond lachen maakt vrolijker $ositievere attitude

0ere e%$osre e))ect

o 6e ontwikkeling automatisch $ositieve gevoelens voor mensen die we

vaker zien% zelfs wanneer we deze mensen alleen maar zien. chter% er is

s$rake van het $olarisatie(e))ect-

5aatscha$$elijke tegenstellingen worden versterkt. euke mensen

worden leuker% stomme mensen worden stommer.

o 9eversed )acial i!ages

6e kijken liever naar een s$iegel#eeld van onszelf en naar een foto

van een #ekende.

=lassiek conditioneren

o u$raliminaal

Fongen gaat naar school% maar wordt steeds ge$est. *it zorgt voor

slecht gevoel. Als de $estko$ dan weg is% houdt die jongen het

slechte gevoel% omdat dit nu gerelateerd is aan de school.

o u#liminaal

*oor het $resenteren van ver#orgen

#eelden+woorden+geluidso$namen kan het gedrag van $ersonen

on#ewust #e)nvloed worden.

O$erant conditioneren

o Kedrag Beloning+straf $ositieve+negatieve attitude

>aaro! vormen we attitudesN

:nstr!entele )nctie

Attitudes sturen ons richting o#jecten die ons hel$en onze doelen te

verwezenlijken en hel$en ons ongewenste situaties te vermijden

=ennis)nctie

Attitudes maken onze omgeving #egrij$elijker

:k bescher!ende )nctie

elf #eschermen tegen innerlijke conflicten of Gun$leasant thruthsH

>aarde(e%$ressieve )nctie

Attitudes maken deel uit van ons zelfconce$t en het uitdragen van onze attitudes

laat zien wie we zijn. *it geldt met name voor centrale waarden.

|20


21/55

226713155.doc

6anneer voors$ellen attitudes gedragN

edenen om attitudes te #ehouden-

5ethodologisch- attitudes en gedrag o$ hetzelfde niveau meten

;ijd- attitudes en gedrag verschillen naarmate er meer tijd tussen zit

elf#ewustzijn (selfawareness"

o ,oe meer we zelf#ewust zijn% hoe meer het de attitude kan veranderen. terkte van attitude

;oegankelijkheid van attitude

;heoretisch- attitudes veranderen de intentie tot gedrag

o Bheory o) reasoned action

o Bheory o) $lanned behavior

*e ;heor' of lanned Behavior maakt de assum$tie dat attitudes (samen

met su#jectieve normen en waargenomen controle over gedrag" kunnen

leiden tot intenties. *eze intenties kunnen dan weer leiden tot gedrag. *it

cre3ert een vrij rationeel model voor gedrag- na allerlei afwegingen waar#ij

alle voordelen en nadelen zijn #es$roken% wordt het gedrag #e$aald. *it

model werkt $rima wanneer mensen rationeel afwegen wat ze willen gaan

doen% maar dat wil niet zeggen dat mensen altijd hun gedrag rationeel

afwegen! ,et model is ook niet in staat om gedrag te verklaren dat geen

intentie heeft% zoals im$ulsgedrag of gewoontegedrag.

$ecifieke attitudes voors$ellen s$ecifiek gedrag

Algemene attitudes voors$ellen algemeen gedrag

8ognitieve consistentie &alans theorie

o 5ensen streven naar consistentie tussen hun cognities% gevoelens en

gedrag

9#. 6e willen het graag eens zijn met de mensen die we mogen en oneens

zijn met mensen die we niet mogen.

|21


22/55

226713155.doc

8ognitieve dissonantie

rvaring van inconsistentie tussen twee cognities of tussen gedrag en cognitie

(Tdissonantie"

6e streven naar consistentie (Tconsonantie"

Attitude hangt niet samen met het gedrag

9#. oken is slecht% maar je rookt toch.9#. Ik wil schoon milieu% maar je rijdt toch met de auto.

6e doen er alles aan om consistentie te #ehouden (d.m.v. dissonantie

redctie"

*issonantie reductie

6egwerken van dissonantie

U Kedrag veranderen

U Attitude veranderen

U ;rivialiseren

U *iscre$antie aan iets anders toeschrijven (eterne factoren"

6anneer leidt cognitieve dissonantie tot verandering van de attitudeN

8ognitieve dissonantie leidt tot verandering van de attitude als-

,et gedrag inconsistent is met de attitude

Kedrag niet te verantwoorden is door eterne factoren (zelf verantwoordelijk"

ersoon arousal ervaart

Arousal wordt toegeschreven aan het inconsistente gedrag

5odel of Attem$ted esistance to ersuasion

9olgens het 5odel van Ke$oogde 6eerstand (0odel o) 'tte!$ted 9esistance to

Persasion" van ett' kunnen er% wanneer iemand $ro#eert om ons o$ andere

gedachten te #rengen% twee dingen ge#euren. 4f je #ent in staat om weerstand te

#ieden tegen de argumenten van de ander% of zulke weerstand is onmogelijk. Als

weerstand mogelijk is% houdt je jouw oude attitude% terwijl als de ander sterkere

argumenten heeft% jij de nieuwe attitude zult acce$teren. ,oe sterk de attitude is% hangt

echter af van hoeveel moeite je he#t moeten doen om de attitude te verdedigen. Als je

onder de indruk #ent van de argumenten (zowel van jezelf als die van een ander" zal je

zekerder worden van de attitude% ongeacht of dit de nieuwe of de oude is. Als je niet

onder de indruk #ent van de argumenten% mogelijk omdat je niet actief de argumenten

he#t ge$ro#eerd te weerleggen% zul je slechts weinig vertrouwen krijgen in de attitude% of

deze nu nieuw of oud is.

|22


23/55

226713155.doc

Hoofdstuk 7 2vert(iging4vertuiging

4nder overtuiging wordt in de sociale $s'chologie het volgende verstaan- het $roces van

het #ewust $ro#eren van het veranderen van de attitude van iemand anders door PPn of

meerdere #oodscha$$en+#erichten over te #rengen.

5essage learning a$$roach

5ensen die$er laten nadenken over dat wat je hen $resenteert.

Aandacht voor de #oodscha$

,et #egrij$en van de #oodscha$

eactie o$ de inhoud

o @waliteit van de argumenten

Acce$tatie van de #oodscha$

la#oration ikelihood 5odel (5"

,et model wat #eschrijft dat attitudeverandering o$ twee manieren kan $laatsvinden.

erifeer T heuristisch (o$$ervlakkig"

o *e $ersoon luistert niet aandachtig naar de #oodscha$$er. *e

#oodscha$$er wordt als overtuigend ervaren door cues die irrelevant zijn

met de situatie.

o 9#. *oor een lang argument te ge#ruiken wordt men als overtuigend

ervaren.

5ag ik voor% want ik moet = ko$ietjes maken en ik moet ko$i3ren

dus ik moet = ko$ietjes maken!!!

8entraal T s'stematisch

o *e $ersoon luistert aandachtig naar de #oodscha$$er en anal'seert de

argumenten of zij sterk of zwak zijn% waarna hij+zij overgaat tot attitude

verandering of niet.

lee$er effect

,et slee$er effect is het effect dat ervoor zorgt dat argumenten van niet#etrouw#are

#ronnen over een langere tijds$eriode wel degelijk onze attitudes kunnen veranderen.

,et #lijkt dat% wanneer mensen vergeten zijn dat de #ron on#etrouw#aar was% terwijl de

argumenten overtuigend genoeg overkwamen% de argumenten alsnog de attitudes van

mensen konden veranderen. Als mensen er weer aan herinnerd worden dat de #ron vande argumenten on#etrouw#aar is% verzwakt dit de overtuigende waarde van de

argumenten weer.

|23


24/55

226713155.doc

4$ de verticale as staat de mate van attitude verandering% o$ de horizontale as het

tijdsinterval.

erifere (heuristische" verwerkingInvloed van emoties+gevoelens

@lassiek conditioneren

Affectieve informatie direct linken aan een attitude o#ject

o 5ooie vrouw verkoo$t autos

o ,umor in reclame

,owdoifeela#outit heuristiek

o Ik voel me goed% dus het zal wel leuk zijn.

u#liminale #e)nvloeding

,et on#ewust #e)nvloeden van $ersonen door middel van het aan#ieden vanver#orgen #oodscha$$en in film dan wel geluid. *it kan #ijvoor#eeld door het

aan#ieden van $laatjes of woorden.

Automaticiteit

s'chologische $rocessen zijn automatisch als ze-

o 4n#ewust verlo$en

o Keen aandacht vergen

o 7iet intentioneel tot stand komen

o 5oeilijk te controleren + sturen zijn

en handeling gaat zo automatisch dat andere handelingen

vergeten worden.

@unnen we mensen #e)nvloeden als het automatische gedragingen zijnN

o

Ideomotorisch gedrag

o Automatisch gedrag overnemen van de waargenomen andere $ersonen.

angzamer naar de lift lo$en als je veel $laatjes ge$resenteerd he#

gekregen van oudere $ersonen.

*enken aan een hoogleraar zorgt voor een hogere score #ij een

kennistest% denken aan een hooligan voor een lagere.

|24


25/55

226713155.doc

,umeur

Als mensen in een goed humeur komen% zijn zij over het algemeen makkelijker te

overtuigen. 5aar niet altijd- in tegenstelling tot klassieke conditionering en de gevoelens

als informatie (feelingsasinformation" verklaring% toont de hedonistische contingentievisie (hedonic contingenc'" een #eeld waar#ij een goed humeur wel degelijk kan leiden

tot het $reciezer nadenken over de kwaliteit van argumenten.

9olgens de hedonic contingency visie#esteden mensen wel degelijk aandacht aan

argumenten wanneer deze hun goede humeur versterken of in ieder geval niet

#edreigen. Alleen #ij zaken die het goede humeur kunnen ver$esten% willen mensen

minder aandacht #esteden aan de argumenten.

&ekendheid

5ere e$osure effect

0ere e%$osre e))ect

6e ontwikkeling ato!atisch$ositieve gevoelens voor mensen die we vaker zien% zelfswanneer we deze mensen alleen maar zien. chter% er is s$rake van het $olarisatie(

e))ect-

5aatscha$$elijke tegenstellingen worden versterkt. euke mensen worden leuker%

stomme mensen worden stommer.

8es vanit de bron

Aantrekkelijkheid

J'sieke aantrekkelijkheid

o ,alo effect

6at mooi is is goed.

Aardigheid (lika#ilit'"

o ,oe aardiger de $ersoon is+overkomt% hoe meer overtuigend diegene

ervaren wordt.

Kelijkenis (consistentie"

o ,oe meer overeenkomsten de $ersoon vertoont met de $ersoon die

overtuigd wordt% hoe meer overtuigend diegene ervaren wordt.

tatus

*e status van de #ron ($roefvoet#aller" wordt gerelateerd aan het voorwer$ wat

ernaast wordt ge$resenteerd. *it verandert de overtuiging van het voorwer$.

$ertise

$erts worden eerder als overtuigend ervaren% aangezien aangenomen wordt dat

zij het #eter weten.

8es van de boodscha$ "el)

engte van de #oodscha$

,oe langer de #oodscha$% hoe overtuigender. *e kracht van het tweede argument

geeft geen etra waarde aan de overtuiging.

Aantal argumenten

7et als hier#oven al #eschreven. *e hoeveelheid argumenten #e$aald de

overtuiging% niet de kracht van deze argumenten.Jear a$$eals(uitlokking van angst"

|25


26/55

226713155.doc

8es van het $bliek

*e consensus heuristiek

Als de meeste mensen denken dat het waar is% dan zal het wel zo zijn.

o ,et effect van a$$laus o$ de attitudeAls er een s$eech wordt gehouden met erg zwakke argumenten% dan zullen

$ersonen die de s$eech niet interessant vonden de s$eech $ositiever

#eoordelen wanneer zij aan het einde een luid a$$laus horen.

Iedereen vind het goed% dus het zal wel goed geweest zijn.

'stematische (centrale" verwerking9erwerking van in$ut is afhankelijk van-

5otivatie

o ersoonlijke relevantie

8a$aciteito 8oncentratie

temming

o *e stemming kan zorgen voor een directe #e)nvloeding van de

verwerkingsstijl.

ositieve #ui- 4$$ervlakkige verwerking

GAlles is in ordeHsignaal

7egatieve #ui- 'stematische verwerking

G6ow% o$letten!Hsignaal

ersoonlijkheidsverschillen

o 7eed for cognition

o elfmonitoring (zelfcontrole"

elfmonitoring is de naam voor de $ersoonlijkheidstrek die mensen in

staat stelt om hun zelf$resentatie aan te $assen aan de situatie en de

$ersoon. ,ier#ij $assen mensen hun zelf$resentatie aan aan de

gedragingen van anderen. *eze mensen zijn als acteurs die $rima in staat

zijn van rol te veranderen om hiermee aardiger gevonden te worden door

anderen.

@ort- *e tendens om cues van de zelf$resentatie van andere $ersonen te

ge#ruiken #ij het $resenteren van het eigen zelf.

6illen (gemotiveerd% #elangrijk% duur% zelf gerelateerd"

o Argumenten die een hoge zelfrelevantie #etreffen worden alsovertuigender ervaren dan argumenten die minder zelfrelevant zijn.

@unnen (genoeg cognitieve ca$aciteit% voldoende informatie"

chemas en heuristieken als je niet anders wilt% niet anders kunt

*e verwerking van in$ut via de s'stematische verwerking is veelal duurzamer% #etere

voors$eller van gedrag en sterker.

Bescherming van de attitude

Inoculation (inenting"

Bewust weten dat we #e)nvloed worden

|26


27/55

226713155.doc

Hoofdstuk 8 Vooroordelen en discriminatie

ociale categorisatie

*oor middel van sociale categorisatie sche$$en we orde in onze omgeving. *it is zeer

effici3nt% maar kan ook voor $ro#lemen zorgen. ociale categorisatie zorgt er namelijk

voor dat verschillen #innen groe$en verkleinen en verschillen tussen groe$en vergroten.

Bij sociale categorisatie s$eelt stereot'$ering een hele grote rol. en stereot'$e is een

mentale re$resentatie van een sociale categorie als sekse% leeftijd% #eroe$% enz.

5aatscha$$elijke #enadeling

*oor sociale categorisatie ontstaat maatscha$$elijke #enadeling% men #enadeelt anderen

omdat zij deel uit maken van een andere groe$. r s$elen twee sociale factoren mee% die

sociale #enadeling kunnen veroorzaken-


28/55

226713155.doc

Naast fysieke verschijning en i!sionaire correatie "ijn er nog een aanta factoren #aar het

ontstaan van stereoty$es sa%enhangt.

ersoonlijke ervaring

Aanleren

o

4uderso chool

o 9rienden

o 5edia

o tereot'$en worden aangeleerd door de omgeving.

6elke motieven en sociale factoren vormen vooroordelen en discriminatieN

ersonen he##en automatisch de neiging ingrou$leden goed te keuren en outgrou$leden af te keuren. *it effect wordt #eschreven door de ingro$ bias. 4ver de oorzaakvan deze #ias #estaat een #e$aalde theorie. *e social identity theory#eschrijft datmensen hun zelfres$ect willen ver#eteren door zich met s$ecifieke sociale groe$en te

identificeren en deze groe$en waar te nemen als zijnde #eter dan groe$en waar men niettoe #ehoort.

en #lanke vindt het #lanke ras #eter% een zwarte vindt het negro)de ras #eter.

,oe leidt stereot'$ering tot vooroordelen en discriminerenN

4utgrou$leden worden vaak gezien als Gallemaal hetzelfdeH. en #ekend voor#eeld is

dat vrouwen zeggen- G4h% alle mannen zijn hetzelfde.H *it kan worden onder geschaald

onder het otgro$ ho!ogeneity e))ect. *it effect #eschrijft dat $ersonen uit andere

groe$en standaard als anders worden ervaren dan $ersonen uit de eigen groe$.

9erschillen

,et #lijkt dat veel mensen denken dat vooroordelen he##en en discrimineren hetzelfdeis. *it is echter onjuist. 9ooroordelen zijn een attitdeen discriminatie is een

handeling;gedrag. 9ooroordelen zijn dus attitudes over een #e$aalde groe$%

discriminatie is een verzamelnaam voor alle negatieve handelingen naar leden van deze

groe$.

9ooroordelen

9ooroordelen zijn een menselijk hul$middel om een grote stroom aan informatie in

$akketten o$ te slaan in het geheugen. ,et is onmogelijk om alle informatie die tot je

komt individueel te verwerken% daarom worden groe$en vaak aan PPn kenmerk

geko$$eld. 9ooroordelen zijn affectief en worden vaak ge#ruikt #ij negatieve evaluaties.

9rouwen kunnen niet leiding geven% zij is een vrouw% dus kan ze niet goed leidinggeven.

9ooroordelen kunnen e$liciet en im$liciet voorkomen.

:ntergro$ co!$etition kan vooroordelen veroorzaken

4ver com$etitie tussen groe$en als oorzaak van vooroordelen #estaan verschillende

theorie3n. *e #elangrijkste is de realistic gro$ con)lict theory.

6anneer er #e$erkte reso(rceszijn% leidt dit tot conflicten% #enadeling en onderscheiding

tussen verschillende groe$en die dat gemeenscha$$elijke reso(rcezoeken. odra de

vijandigheid is gewekt% is het zeer moeilijk om o$ normale relaties terug te komen.

*aarnaast staat ethnocentris!e centraal. *eze theorie #eschrijft dat men de eigen

cultuur ge#ruikt om andere culturen in een sociaalcultureel o$zicht te meten.

|28


29/55

226713155.doc

*e intergrou$ com$etition wordt verduidelijkt door de 9obbers 8ave.

;ijdens het e$eriment van o##er worden groe$en gevormd en een com$etitie

gecre3erd tussen deze groe$en. Kevolg is dat er een minicultuur ontstaat met eigen

s'm#ool en groe$snormen% waardoor een #and ontstaat. 9ervolgens wordt en wedstrijd

met $rijs georganiseerd. Kevolgen voor het gedrag zijn o.a. intergrou$ com$etition%

ingrou$ #ias en hekel aan #este vriend (die nu in andere groe$ zit" en meer aantrekkingtot de groe$sleden door de overkoe$elende doelen (doelen die individueel niet gehaald

kunnen worden". *enk hier#ij aan touwtrekken of iets dergelijks.

8onclusie uit o##ers 8ave is dat het cre3ren van overkoe$elende doelen zorgt voor

minder onderlinge strijd.

9ormen van discriminatie

7iet alleen zijn er verschillende groe$en mensen die gediscrimineerd kunnen worden% ook

de manier waaro$ dit ge#eurt kan erg verschillen. Bij discriminatie kan er onderscheid

worden gemaakt tussen-

V direct of indirect

V #ewust of on#ewustV incidenteel of structureel

*eze drie vormen van discriminatie worden in deze $aragraaf #eschreven en toegelicht.

*irecte en indirecte discriminatie

*irecte discriminatie #etekent #ijvoor#eeld dat allochtonen% vrouwen of homoseksuelen

o$enlijk worden achtergesteld of #enadeeld. *e WdaderW geeft dan zelf toe dat hij deze

groe$en ongelijk wil #ehandelen. *oor de 7ederlandse wetgeving en acties van anti

discriminatie #ureaus komt deze vorm van discriminatie gelukkig steeds minder voor. r

zijn echter ook situaties waarin er niet o$enlijk wordt gediscrimineerd% maar groe$en of

$ersonen via een omweg wel degelijk worden #enadeeld. o komt het voor dat een

5arokkaanse jongen niet tot een discotheek wordt toegelaten% omdat Whij geen lid isW%

terwijl een 7ederlandse jongen zo door mag lo$en. *it is indirecte discriminatie. *eze

vorm is minder gemakkelijk aan te $akken% maar er zijn wel mogelijkheden. ,et is

#elangrijk om alert te zijn o$ deze verholen vormen van discriminatie.

Bewuste en on#ewuste discriminatie

Bij #ewuste of on#ewuste discriminatie gaat het om de #edoeling van de $ersoon die

discrimineert. r zijn #edrijven die voor #e$aalde functies liever een man aannemen%

omdat Wvrouwen het werk niet aan kunnenW of Womdat dat nu eenmaal hoortW. 9rouwen

worden dan #ewust #enadeeld. en voor#eeld van on#ewuste discriminatie is dat een

#edrijf aan degenen die er al werken vragen een nieuwe collega te zoeken. Als er #ij zoSn#edrijf alleen maar #lanke 7ederlanders werken die $rivP ook voornamelijk met #lanke

7ederlanders o$trekken% zullen er #ij het #edrijf ook eerder #lanke 7ederlanders worden

aangenomen% omdat de werknemers #innen de eigen kennissenkring zoeken. ,et is dan

niet de #edoeling te discrimineren% maar het resultaat is wel% dat mensen die niet #lank

zijn of een niet7ederlandse achtergrond he##en% weinig of geen kans he##en o$ een

#aan #ij dit #edrijf.

|29


30/55

226713155.doc

Incidentele en structurele discriminatie

;ot slot is er een onderscheid tussen incidentele en structurele discriminatie. en

#urenruzie met etnisch getinte scheld$artijen tussen een 7ederlandse vrouw en een

Afghaanse man% een man die aangevallen wordt omdat hij in een woonwagen woont% eenaanslag o$ een moskee- als dergelijke ge#eurtenissen o$ zichzelf staan en zich

onvoorzien en onregelmatig voordoen% is er s$rake van incidentele discriminatie. *eze

vorm van discriminatie wordt W$er gevalW #ehandeld0 er is niet PPn manier van omgaan

met racisme of discriminatie die in alle gevallen voldoet.

Als $ro#lemen zich telkens herhalen% of als door #e$aalde regels groe$en stelselmatig

worden achtergesteld of #enadeeld% dan s$reek je van structurele discriminatie. r zijn

dan factoren in de omgeving die er voor zorgen dat de discriminatie ontstaat en #lijft

#estaan. ,et is #elangrijk om hierover veel vragen te stellen. Bijvoor#eeld- hoe komt het

dat in hoge functies in het #edrijfsleven #ijna alleen mannen te vinden zijnN ,oe zit de

achterstelling van vrouwen o$ de ar#eidsmarkt in elkaarN Bestrijding van deze vorm van

discriminatie is alleen mogelijk als je alle factoren die een rol s$elen in het ontstaan enhet voort#estaan van het $ro#leem weet te ontrafelen en o$ #asis daarvan een effectieve

strategie kunt formuleren. *it is vaak een $roces dat langere tijd nodig heeft.

tigma

9erschillende groe$en zijn makkelijke te #enadelen dan anderen. *it hangt onder andere

af van de stig!a. en stigma is een attri#uut waardoor een $ersoon of sociale groe$

wantrouwt wordt in de ogen van anderen. r zijn drie verschillende soorten stigma-

Bribal identities

as% sekse% religie

&le!ishes o) individal character

Keestelijke achterstand% homoseksualiteit% criminaliteit

'bo!inations o) the body

J'sieke afwijkingen+achterstanden% ziekten% overgewicht

8ourtes' tigma (na#ijheidstigma"

*e courtes' stigma houdt in dat mensen die worden geassocieerd met mensen die

gestigmatiseerd worden eerder negatieve kritiek onder ogen zien dan anderen.

,et #etekent dat iemand die geen deel uitmaakt van een su#groe$% toch gestigmatiseerd

wordt% door de #and die deze $ersoon heeft met een gestigmatiseerd individu.

|30


31/55

226713155.doc

Hoofdstuk 9- ociale 3e4nvloeding>at is sociale beCnvloeding

Sociale &eCnvloedingis het uitoefenen van ociale 5acht door een $ersoon of eengroe$ $ersonen% met als doel het veranderen van de attitudes of het gedrag van

anderen.

Sociale !achtis het middel dat ge#ruikt wordt om mensen te #e)nvloeden om je te

conformeren aan anderen% een verzoek na te leven of gehoorzaam te zijn aan de #evelen

van anderen. ociale invloed leidt dus niet tot sociale macht% maar sociale macht is een

onderdeel van sociale invloed.

*rie conseOuenties voor het menselijk gedrag door sociale #e)nvloeding zijn

con)or!iteit' !eegaandheidengehoor"aa!heid.

8on)or!iteitis een verandering in het gedrag om overeen te stemmen met het gedragof de meningen van anderen. r is geen sociale druk nodig.

4nafhankelijkheid en conformiteit zijn moeilijk te scheiden% #ijvoor#eeld-

@leren die je draagt% kies je die zelf% of kies je die omdat je moet conformeren.

elfde met eten dat je eet% muziekvoorkeur en religie. 8onformiteit of eigen keusN

0eegaandheid/co#pliance0is de verandering van gedrag% na een verzoek van anderen.


32/55

226713155.doc

$ecifieke situaties kunnen s$eci)ieke sociale nor!eno$roe$en. *it ge#eurt o$ de

automatische $iloot% zodat er meer ruimte is voor andere cognitieve $rocessen% wat

ervoor zorgt dat de algemene sociale effici3nte hoger wordt. 4mdat dit erg algemeen

klinkt% een voor#eeldje-

Fe #ent aan het eten o$ een sjiek diner% je kent de etiOuette% waardoor je niet

hoeft na te denken wat voor #estek je voor welke gang moet ge#ruiken. ,ierdoor

kan je je #ezig houden met andere dingen.

@or!atieve sociale invloedis het uitoefenen van invloed m.#.v. het verlangen van

mensen om #eloningen te krijgen of straffen te ontwijken.

:n)or!ationele sociale invloed is het uitoefenen van invloed m.#.v. feitelijke

informatie en logica.

7ormatieve en informationele sociale invloed zijn van #elang #ij het voors$ellen welke

#ehoefte mensen er $recies toe aanzet om in verschillende situaties in te geven aan

sociale macht.

>elke )actoren beCnvloeden con)or!iteitD

6e weten dat mensen soms zonder nadenken conformeren% dat mensen sneller

conformeren als ze niet zeker zijn over hun eigen vermogen om een accuraat #eoordeling

te maken (Asch en de lijntjes" of wanneer ze #ang zijn om negatief te worden #eoordeeld

door anderen. 7u volgen de situationele en $ersoonlijke factoren die deze onzekerheid en

zorgen veroorzaken.

ituationele factoren die conformiteit #e)nvloeden

Ae grootte van een groe$% sa!enhang tssen groe$sledenen sociale

ondersteningzijn #elangrijke factoren die invloed he##en o$ de conformiteit.


33/55

226713155.doc

erlangen naar $ersoonlijke controleis het zelf willen #eslissen over het zelf. ,ier o$van toe$assing is de Gtheor' of $s'chological reactanceH. Ae Bheorie vanPsychologische >eerstandheeft #etrekking tot anticonform gedrag. *e ;heorie vans'chologische 6eerstand draait namelijk om het idee dat mensen geloven dat zij#e$aalde s$ecifieke gedragsmatige vrijheden he##en. 5en zal weerstand #ieden tegen$ogingen die deze GvrijhedenH limiteren. *it heeft dus een negatieve invloed o$ de

conformiteit.*eslacht heeft veel minder invloed(#ijna geen namelijk!" o$ conformiteit dan algemeenwordt aangenomen. 6anneer echter wordt verteld dat er geo#serveerd wordt zijnvrouwen geneigd om meer te conformeren en mannen juist geneigd om minder teconformeren% omdat men vervalt in stereot'$e $atronen.4nder omstandigheden kan de 5inderheid de 5eerderheid #e)nvloeden

E0inority Slowness


34/55

226713155.doc

edenen waarom verscheidene tweesta$$en strategie3n effectief zijn

Ae E-oot(in(the(door E techniek houdt in dat de #e)nvloeder eerst een kleine

meegaandheid veilig stelt% waarna later $as wordt gevraagd om iets groters.

Ae EAoor(in(the()aceF techniek houdt in dat er eerst om iets groots wordt gevraagd%

wat wordt geweigerd% waarna er om iets kleiners wordt gevraagd.

Ae EBhats(@ot('llF techniek lijkt o$ de EAoor(in(the()aceF. ,ier wordt echter niet de

mogelijkheid gegeven om het aan#od te weigeren. r wordt een aan#od gedaan en

onmiddellijk wordt het aan#od aantrekkelijker gemaakt door #ijvoor#eeld een korting.

Ae Eow(ballingF techniek is een strategie waar#ij de #e)nvloeder ervoor zorgt dat er

eerst akkoord wordt gegaan waar#ij de ware kosten ondergewaardeerd worden. 7adat er

akkoord is gegaan worden de ware(hogere" kosten #ekend gemaakt. 4mdat de $ersoon

dan al akkoord is gegaan% is deze meer geneigd om dan niet meer te weigeren.

*ehoor"aa!heid

,et grote verschil tussen meegaandheid+conformiteit en gehoorzaamheid is dat

meegaandheid su#tiel en ongemerkt kan $laatsvinden% terwijl gehoorzaamheid altijd

makkelijk te herkennen is als een gevolg van het uitoefenen van sociale macht.

,et #oek geeft #ij conformiteit en meegaandheid vele #egri$$en en theorie3n% wat totaal

anders is dan #ij gehoorzaamheid. ,et #oek #ehandelt eigenlijk alleen PPn groot

onderzoek(of eigenlijk meerdere onderzoeken" van 5ilgram. ,ier worden ook vragen

over gesteld o$ de ;utorials% dus daarom een korte samenvatting van het onderzoek.

In het onderzoek moet een $roef$ersoon% de GleraarH% een zogenaamde andere

$roef$ersoon% de GleerlingH% elektrische schokken geven% wanneer deze een fout+geenantwoord o$ een vraag geeft. Mit dit onderzoek #lijkt dat het gehoorzamen aan

destructieve #evelen eerder de regel is dan de uitzondering.

Ae )ysieke a)standvan de onderzoeker en de $roef$ersoon had invloed o$ de mate van

gehoorzaamheid. ,oe verder de onderzoeker% hoe minder gehoorzaamheid.

Ae stats van de onder"oekermaakte uit voor de mate van gehoorzaamheid. en

GechteH onderzoeker zorgt voor een hogere mate gehoorzaamheid dan een GnormaalH

$ersoon.


35/55

226713155.doc

*e invloed o$ anderen stijgt niet constant mee met het stijgen van het aantal leden. ,oe

meer leden% hoe minder invloed een etra lid nog heeft. en groe$ van #v. 21 mensen

heeft niet (veel" meer invloed dan een groe$ van 2E.

Hoofdstuk 10 - +roepsgedrag

In dit hoofdstuk wordt #ehandeld hoe #e$aalde sociale vaardigheden werken in eengroe$. erst wordt er gekeken wat een groe$ nou $recies is.

E Bhe natre o) gro$sF


36/55

226713155.doc

In de onder"oekende )asezijn groe$en o$ zoek naar leden die aan de criteria voldoen%

aankomende leden zijn o$ zoek naar een groe$ die aan hun criteria voldoen.

6anneer groe$en en aankomende leden elkaar gevonden he##en komen ze in de

socialisatie )ase. ,ierin $ro#eert de groe$ het denken en doen van de leden zo aan te$assen dat ze het maimale toevoegen aan de groe$. 7ieuwkomers kunnen ook $ro#eren

de groe$ aan te $assen aan hun #ehoeften.

6anneer de groe$ en het nieuwe lid o$ hetzelfde niveau zitten% komt de

Onderhods)ase. ,et nieuwe lid wordt nu volledig geacce$teerd en is dus een volledig

lid. ,ierin komen de groe$ en het individu overeen wat voor rol het individu krijgt. ,ier#ij

$ro#eert de groe$ te zorgen dat het individu zo $roductief mogelijk $resteert% terwijl het

individu vooral $ro#eert te zorgen dat zijn $ersoonlijke #ehoeftes zo veel mogelijk

worden vervuld.

4ver tijd kan het ge#euren dat een lid en een groe$ niet meer tot overeenstemming

komen. ,et lid komt dan in Ae 9esocialisatie )ase, waarin de groe$ en het lid elkaar

$ro#eren te verleiden om tegemoet te komen aan elkaars eisen. 6anneer dit een van#eiden lukt wordt het lid weer gezien als volledig lid. o is er steeds een c'clus tussen de

onderhouds en resocialisatie fase.

6anneer dit niet lukt% wordt het lid een elid en komt de herinnerings)ase.

3ekijk event(eel ook blz. 689 in ocial sc!olog van ;ranzoi' ;ig(re 9


37/55

226713155.doc

&eslitvor!ing in groe$en

Besluitvorming vindt $laats in fases% waar#ij verschillende regels komen kijken

r zijn vier fases-

*e ori3nterende fase *e discussie fase

*e #eslissing fase

*e im$lementerende fase

Bij de discussie $ro#eren leden van de groe$ informationeel+normatief invloed uit te

oefenen. 4ok #ij de #eslissing fase wordt dit gedaan.

Bij de im$lementatie wordt de #eslissing naar #uiten ge#racht en wordt de effectiviteit

ge3valueerd.

3ekijk event(eel ook blz. 6>? in ocial sc!olog van ;ranzoi' ;ig(re 9


38/55

226713155.doc

Symptomen van Groupthink:

1. en overschatting van iemands groe$waarde. eden ontwikkelen een illusie van

onkwets#aarheid en twijfelen niet aan de moraliteit van anderen. Alles wordt

zonder kritiek geacce$teerd.

2. ;unnelvisie. Alles is gericht o$ het #ereiken van het doel% zonder dat er van eenander o$zicht naar wordt gekeken. r wordt geen tegen#ewijs verzameld of

#ekeken.

:. 9erhoogde druk om conformiteit. eden die twijfels he##en worden genegeerd of

uit de groe$ gegooid. igen misvattingen worden ver#orgen.

eiderscha$


39/55

226713155.doc

|39


40/55

226713155.doc

Behoeftes van de groep versus de behoeftes van het individu

ociale *ilemmas


41/55

226713155.doc

=arakteristieken van de sitatie en aantrekkelijkheid

*rie #elangrijke situationele factoren die #elangrijk zijn in inter$ersoonlijke

aantrekkingskracht en #ehoefte aan gezelscha$ zijn afstand($roimit'"%

#ekendheid(familiarit'" en angst(aniet'".

')standis een van de #elangrijkste factoren #ij het $roces van een emotionele #and

vormen met anderen.

&ekendheidis ook een #elangrijke factor in dat $roces.

'ngst zorgt ervoor dat we anderen o$zoeken met dezelfde angsten% of mensen die deze

zelfde angst al he##en gehad. *it is een voor#eeld van social co#parison.

=arakteristieken van anderen en aantrekkelijkheid

5en wordt aangetrokken door f'siek aantrekkelijke mensen. *it komt door het -ysiek

'antrekkelijke Stereoty$e. *it houdt in dat men ervan uitgaat dat f'siek

aantrekkelijke individuen ook aantrekkelijke sociale en $ersoonlijke traitsheeft. J'siekaantrekkelijke mensen krijgen hierdoor een hogere ocial change waarde% men heeft

het idee dat een relatie met deze $ersoon meer zal o$leveren dan kosten.

8ultuur en aantrekkelijkheid

Algemeen vinden vrouwen f'sieke aantrekkelijkheid #elangrijker dan mannen. Bij

homoseksuelen is het echter andersom. ,omomannen vinden f'sieke aantrekkelijkheid

#elangrijker dan les#ische vrouwen.

Binnen een #e$aalde cultuur zijn de meeste mensen het eens met het algemene #eeld

van f'sieke aantrekkelijkheid. 6at f'sieke aantrekkelijk is conformeert vaak aan de

standaard van de dominante sociale groe$.

en universele regel is de #etrouw#aarheid van de voedselvoorraad in com#inatie met

hoe dik een vrouw is. *ikke vrouwen worden als f'siek aantrekkelijk gezien als de

voedselvoorraad zeer on#etrouw#aar is% #ij zeer #etrouw#aar is de dunne vrouw juist

meer in trek.

7aast lichamelijke eigenscha$$en zijn er ook universele standaarden voor het gezicht.

'mmetrie van het gezicht lijkt overal #elangrijk te zijn.

,et GgemiddeldeH gezicht wordt vaak gezien als het meest aantrekkelijk% wat verklaard

kan worden door de bekend!eids!pot!ese.

Bij vrouwen zijn licht kinderlijke gezichten aantrekkelijk% #ij mannen juist volwassen

gezichten.

,et vrouwelijke lichaam als o#ject van schoonheid

&ody estee! is hoe een $ersoon staat ten o$zichte van zijn eigen lichaam. 5eisjes

wordt vanaf jonge leeftijd inge$rent hoe #elangrijk het is dat ze een mooi lichaam

he##en. *it zorgt ervoor dat meisjes vaker ontevreden over hun lichaam zijn en vaker

last he##en van sociaal fsieke angst.

,et mannelijk lichaam als instrument van actie

Fongens wordt juist geleerd dat ze hun lichaam moeten zien als d'namische

instrumenten die ge#ruikt worden om taken te verrichten. ,ierdoor zien zij hun lichaam

meer als geheel dat een taak moet vol#rengen en #ekijken ze het niet $er deel. 4ver het

algemeen zijn mannen tevredener met hun lichaam. 7egatieve gedachten over hun

lichaam is vooral gelinkt aan de ges$ierdheid.

|41


42/55

226713155.doc

J'sieke verschijning van anderen #e)nvloed onze $erce$tie over onze eigen

aantrekkelijkheid

?et radiation effectis het effect dat o$treed als een gemiddeld iemand samen is met

een aantrekkelijk+onaantrekkelijk iemand. *eze $ersoon wordt gezien als aantrekkelijk

als er een aantrekkelijk $ersoon vlak#ij is% onaantrekkelijker als er een onaantrekkelijkiemand #ij is.

?et contrast effect treedt o$ als mensen omste#eurt geo#serveerd worden. en

gemiddeld iemand wordt aantrekkelijk #eoordeeld als er eerst een lelijk iemand

geo#serveerd werd% andersom net zo.

Aantrekkingskracht van gelijkheden

5ensen worden vooral aangetrokken naar mensen die lijken o$ henzelf. ,ier#ij letten we

o$-

*emografische gelijkheid

Kelijkheid in attitudes% hier#ij gaat het om het $ercentage gelijke attitudes% niet

het a#solute getal.

Kelijkheid in f'sieke aantrekkelijkheid% dit komt doordat we $ro#eren iemand te

zoeken die niet een hogere social e5c!ange waarde heeft dan onszelf. *eze

tendens wordt de 0atching ?y$othesis genoemd.

en verklaring voor de aantrekkelijkheid van mensen die o$ ons lijken komt wederom uit

de social co#parison t!eor. 6e willen graag #evestiging over onze attitudes% dat

mensen die o$ ons lijken vaak geven.

en andere verklaring komt uit de bekend!eids!pot!ese. 6e houden van #ekende

dingen.

en verklaring die veel meer aandacht krijgt dan deze twee is de balans theorie. *eze

theorie houdt in dat mensen verlangen naar cognitieve consistentie of #alans in hungedachten% gevoelens en sociale relaties.

6e zijn ook aangetrokken tot Gcom$lementaireH anderen

Kelijkheid hoeft niet altijd tot aantrekkelijkheid te leiden. 4nderzoek wijst uit dat in

#e$aalde gevallen% verschillen juist tot aantrekkelijkheid leiden. 9oor#eelden hiervan zijn

leeftijd in romantische relaties% en status. In het geval van status komt dit vooral voort

uit een zoektocht naar macht% waar#ij mensen die o$ elkaar lijken (alle#ei zijn dus uit o$

macht over de ander" juist niet tot elkaar aangetrokken worden. In zulke gevallen juist

com$lementariteit (de PPn een controle freak en de ander juist onderdanig" tot een

sta#iele relatie% omdat #eiden in hun #ehoeftes voorzien worden in de relatie.

6e zijn aangetrokken tot mensen die aangetrokken zijn tot ons!

7aast alle $ersoonlijkheids en lichamelijke kenmerken zijn we sim$elweg meer

aangetrokken tot mensen die tot ons zijn aangetrokken.

|42


43/55

226713155.doc

>anneer sociale interactie een $roblee! wordt

ociale angst kan ons ge)soleerd van anderen maken

Sociale 'ngstSocial 'n%ietyis de on$lezierige emotie die mensen ervaren vanwege

hun zorgen om inter$ersoonlijke evaluatie. *it kan ervoor zorgen dat we soms mensen

$ro#eren te ontwijken.8hronische sociale angstsocial an%iosnessis een constant #esef van sociale

angst. 5ensen met chronische sociale angst zijn reageren heftiger o$ elke vorm van

afwijzing% zijn gevoeliger voor negatieve gezichtsuitdrukkingen en verwachten constant

afwijzing.

chachters Bwee()actoren theorie van e!otieBwo()actor theory o) e!otion

houdt in dat de emotionele ervaring ge#aseerd o$ twee factoren% namelijk de

f'siologische aro(sal en het cognitieve Gla#elenH van de oorzaak van die aro(sal.

6anneer we emotioneel aro(sed zijn% maar niet zeker weten wat de oorzaak hiervan is

o#serveren we mensen om ons heen. 6anneer zij #lij lijken% inter$reteren wij deze

aro(sal ook als #lijheid.

*it kan 0isattribtion o) 'rosal veroorzaken% dit houdt in dat we de uitleg van onzef'siologische reactie verwisselen van de echte oorzaak naar een andere(niet juiste"

oorzaak.

enzaamheid is het gevolg van ociale Isolatie


44/55

226713155.doc

Hoofdstuk 12- Intie#e relaties

>at is inti!iteitD

:nti!iteitis het delen van zaken wat je het meest aangaat(inmost".

Intimiteit #evat het o$nemen van een ander in je zelfconce$t

,et zien van een ander als deel van jezelf wordt vaak gezien als het #elangrijkste

onderdeel van intimiteit.

Oder(kind hechting en latere volwassen relaties

?echting'ttach!ent is de sterke emotionele #and die een kind vormt met zijn

$rimaire verzorger. *eze #and wordt gezien als hoeksteen voor alle verdere relaties die

een mens nog zal krijgen.

,echting is een aange#oren eigenscha$

*e zuig en grij$refle maakt duidelijk dat $asge#orenen al een #ehoefte he##en aan

contact met hun verzorger. Bowl#' (1>C>" toonde deze aange#oren #ehoefte aan als een

universeel kenmerk voor zoogdieren en vogelsoorten. *it wil echter niet zeggen dat alle

kinderen eenzelfde hechtingsstijl he##en. 9aak is deze stijl afhankelijk van ervaringen

wanneer de kinderen jong zijn en dit leidt ruwweg tot ? verschillende hechtingsstijlen.

5ensen met een "ekere hechtingsstijlsecre attach!ent stylegeloven dat zij

waardig zijn om lief te he##en en om geliefd te zijn en zijn niet #ang om verlaten te

worden.

*e Preocc$ied attach!ent style is de verwachting dat mensen wel van jou zullen

houden en acce$teren% maar tegelijkertijd he##en ze een negatief zelf#eeld en vinden.*e Ais!issing(avoidant attach!ent style is juist een ge#rek aan vertrouwen in

anderen% waardoor ze anderen vermijden. e he##en moeite met intimiteit% vertrouwen

anderen niet en herkennen signalen van warmte of em$athie van anderen minder goed.

*eze mensen he##en echter een hoog #eeld van zichzelf en kunnen zelfs arrogant zijn.

*e -ear)l(avoidant attach!ent style is ook ge#aseerd o$ een ge#rek aan

vertrouwen in anderen% maar hier#ij komt ook nog een laag zelf#eeld kijken. *it soort

t'$e mensen he##en vaak een geschiedenis van $s'chologische of f'sieke $ro#lemen of

seueel mis#ruik.

riendscha$

,et grote verschil tussen vriendscha$ en familie is dat relaties met familie onvrijwillig

zijn% terwijl relaties met vrienden zelfgekozen zijn en wederzijds #evredigend.

elf-Disclos(re vormt en onderhoud vriendscha$$en

Self-Disclosure is het onthullen van $ersoonlijke informatie aan anderen. *it is een

#elangrijk onderdeel van het vormen en onderhouden van vriendscha$$en. 5ensen die

dit niet doen in relaties he##en vaker slecht functionerende relaties en ervaren vaker

eenzaamheid.

|44


45/55

226713155.doc

Ae Social Penetration Bheory$ro#eert het $roces van self-disclos(re uit te leggen.

,et #eschrijft de ontwikkeling van een intieme relatie in termen van toenemende self-

disclos(re.

8ultuurverschillen in self-disclos(re

In veel 6esterse culturen is veel sociale e$ressiviteit een teken van com$etentie o$ hetge#ied van sociale relaties en als een teken dat je intiem kan zijn.

In 4osterse culturen zijn ver#ale communicatie vaardigheden juist minder #elangrijk. ,et

niet uitdrukken van je gevoelens wordt daar vaak zelfs ge)nter$reteerd als een indicatie

voor een emotioneel sterk en #etrouw#aar iemand.

9erschillen in geslacht

9riendscha$$en #ij vrouwen zijn vaak intiemer dan #ij mannen.

9rouwen zijn meer )ace(to()aceG waar het vooral gaat om intieme ges$rekken en

het delen van emoties

5annen zijn meer side(to(sideG waar het vooral gaat om het samen uitvoeren

van activiteiten

,et he##en van een cross-se5 vriendscha$ #ij heteros

Bij vriendscha$$en tussen een man en vrouw is er s$rake van een ver$laatsing naar het

intimiteitgemiddelde. 5annen zijn o$ener en vertellen meer over zichzelf en over hun

gevoelens% terwijl vrouwen juist minder o$en zijn en minder vertellen.

,et grootste $ro#leem #ij deze vriendscha$$en is de seksuele s$anning tussen de man

en de vrouw. X 9an deze vriendscha$$en strandt% doordat 1 van de 2 seksuele #ehoeftes

krijgt. *it is vaker #ij mannen dan #ij vrouwen.

9erschillen verdwijnen #ij homoseksuele vriendscha$$en met iemand van het zelfdegeslacht

9riendscha$$en tussen homoseksuele mannen verschillen niet in intimiteit in vergelijking

met vriendscha$$en tussen les#ische vrouwen.

9o!antische relaties

;wee fundamentele soorten van liefde

4nderzoekers he##en in jaren van onderzoek vele t'$es van de romantische liefde

#enoemd. ;wee t'$es werden echter consistent gevonden en #enoemd. *it zijn de

ge$assioneerde lie)de$assionateen de vriendscha$$elijke

lie)deco!$anionate.

Ae ge$assioneerde lie)deis een staat van intens verlangen naar eenheid met een

ander $ersoon. ,et is het t'$e liefde dat we voelen in ons lichaam. 9linders in de #euk%

versnelde hartslag% je kent het wel.

*eze s'm$tomen worden veroorzaakt doordat dit soort liefde een verandering in het

#rein veroorzaakt% namelijk de overdracht van de chemische stoffen. *it soort liefde

veroorzaakt namelijk voor !eer do$a!ine.

&ij er$laatsing van o$winding


46/55

226713155.doc

Ae vriendscha$$elijke lie)de8o!$anionate oveis de affectie die we voelen voor

hen die die$ in ons leven zijn geankerd. 9riendscha$$elijke liefde is gericht o$ de lange

termijn.

>ill love endreD

5eer dan de helft van alle huwelijken eindigen in een scheiding. In de 9 vinden 1miljoen scheidingen $er jaar $laats. *e kans dat je een succesvolle relatie houdt is

kleiner dan E%=Y

Ae


47/55

226713155.doc

met het verlies dan mensen die niet goed worden o$gevangen.

?oo)dstk 13 1gressie

6at is agressieN

'gressieis elke vorm van gedrag dat als doel heeft anderen+jezelf+o#jecten te

#eschadigen of verwonden. *it is de meest algemene definitie% ook ge#ruikt door het

#oek.

*oor de jaren heen he##en $s'chologen onderscheid gemaakt tussen twee soorten

agressie- Instrumentale agressie en vijandige agressie.

:nstr!entale agressieis agressie dat dient om een doel te #ereiken. Agressie wordt

dus ge#ruikt als instrument.

ijandige agressiehostile agression is agressie dat dient om iemand $ijn te doen+te

verwonden+te vermoorden. ,ier#ij wordt agressie o$gewekt door #oosheid.

Keslacht en agressie

en wijdvers$reid geloof in onze cultuur is dat mannen agressiever zijn dan vrouwen. Is

dit echt zo% gezien vanuit de sociale $s'chologieN Fa en nee. tudies laten zien dat

mannen en vrouwen in PPn o$zicht inderdaad verschillen% namelijk in de mate van

)ysieke agressie.*it komt meer voor #ij kinderen dan #ij volwassenen en meer #ij

onuitgelokt gedrag dan #ij uitgelokt gedrag.

In ver#ale agressie en het uiten van gevoelens van #oosheid zijn mannen en vrouwen

weinig anders.ang genegeerd door onderzoekers is de vorm indirecte agressie. oals roddelen% slechte

onware verhalen vertellen over iemand% mensen overhalen iemand te negeren en

iemands geheimen vertellen aan anderen horen daar#ij. 9ooral meisjes lijken deze vorm

van agressie te $refereren% waardoor ze jarenlang onder het stereot'$e lief meisje leken

te vallen wanneer er onderzoek werd gedaan.

ersoonlijkheid en agressie

Mit onderzoek is gekomen dat er : traits zijn die consistent gerelateerd kunnen worden

met agressie. *eze zijn irritabilit/de tendens om #ij de kleinste $rovocatie com$leet te

ont$loffen"% r(#ination(de tendens om #oze gevoelens zoveel mogelijk te #ewaren na

$rovocatie" en emotionele gevoeligheid(de tendens om gevoelens van ongemakkelijkheidte ervaren".

*elegaliseren van outgrou$s $romoot en rechtvaardigt agressie

Het delegaliseren(Delegitii!ation" van o(tgro(psis het cognitief $laatsen van een

o(tgro(p in een etreem negatieve sociale categorie die wordt uitgesloten van recht o$

de gang#are normen en waarden% waardoor remmingen om agressie te ge#ruiken

worden weggenomen(recent voor#eeld- de 9 en Irak% Irak werd zo negatief neergezet waardoor een

inval gerechtvaardigd was".

|47


48/55

226713155.doc

Biologische factoren in agressie

9erschillen in agressie tussen mensen komen voor% mede door #iologische verschillen.

*eze verschillen worden veroorzaakt door erfelijkheid en door hormonale veranderingen.

;estosteron is #ijvoor#eeld een #elangrijk hormoon dat mees$eelt in agressiviteit%

onderzoek heeft echter nog niet kunnen hard maken of dit de oorzaak is.

Agressie als een reactie o$ een negatieve emotie

In 1>:> was de meest gang#are h'$othese over agressie Ae -rstratie(agressie

hy$othese. *eze #eweert dat frustratie altijd agressie veroorzaakt. Jrustratie wordt

gedefinieerd als elke eterne conditie dat jou verhindert om het verwachte $lezier te

krijgen% dat je dacht dat je zou krijgen. *e originele theorie had drie stellingen.

Jrustratie onthult altijd de drijfveerom iemand aan te vallen

lke agressieve handeling zou terugge#racht kunnen worden naar een eerder ervaren

frustratie(wat er o$ neer komt dat elke v

Samenvatting Sociale Psychologie.doc

Documents

Transcript of Samenvatting Sociale Psychologie.doc