SPEECH OF PRESIDENT RODRIGO ROA DUTERTEDURING THE PARTIDO DEMOKRATIKO PILIPINO-LAKAS NG

BAYAN (PDP-LABAN) MITING DE AVANCEPhilippine Sports Arena, Pasig City

11 May 2019

Magandang gabi po. Kindly sit down.

Maraming papel ang... Ito, papel ng kalaban. [laughter] I have to --- you know there’s a saying in politics that you do not mention the name of your opponent, lest she or he may be remembered more than you, the candidate.

But alam mo, I need time with you. Sabagay, tutal this is the final rally. After that, you can have your long, long rest. Lalo na sa mga kandidato. I have been there and my campaign was nationwide and it was not really very easy for me.

But before I leave this Ultra, I’d like to state two things which you might want to remember always. Tutal mawala rin ako. I will finish my term or earlier maybe. Anong gusto ng Panginoong Diyos. Or, I maybe still around to advise the --- kung sino lang ang gustong makinig --- about politics and about public service.

But may isa akong iniwan sa inyo nga importante masyado. I’d like to say two things that you must remember. One is that we love our country. We want our country to progress. We want our children and grandchildren secured. We want to see a happy Philippines. Lahat tayo, nag-ano ng ganung dream. You know, but I said there are two things parang hadlang talaga dito. And I’d like to say that we must have law and order, before we can really be a nation that is safe, a nation that is secure for our people, for our children, and for our country.

Law and order. And ang isa po --- dalawa lang ito eh. And if the Filipino would be assertive, wala talagang problema. That we must be freed of corruption in government. [applause] ‘Pag wala na ‘yang dalawa, kalimutan ninyo, we might as well forget what we are really trying to toil, work on sa bayan na ito.

1

If you have been there in the beginning, alam ko magsabi ninyo, you run. Pero ako sa totoo lang, not really regrets but something more than just like --- I may decide with caution.

You know, it’s not an easy job. Kaya si Inday, sinabi ko talaga: Huwag kang pumasok diyan sa presidente na ‘yan. Wala kang makuha diyan. For as long as there are parasites and there are leeches and there are people who can be bought, people bereft or totally bankrupt of their principles in life. Talagang mahihirapan ka.

It could be the media, they will destroy you. And it could be the other people who’d think every day how to get rid of you. So, ‘yan ang... It does not pay. You have to contend with itong mga Bikoy. You have contend with this son of a b**** and with the b**** in media, marami ‘yan sila. And sometimes, ‘pag tinamaan, na-wallop sila because truth will always be the truth. Na lumabas na ngayon ‘yang Bikoy na ‘yan. At kung ano ang paninira nila, pati anak ko. Sabi ko, kung hindi mo matiis ‘yan, p***** i** huwag ka nang pumasok diyan. Talagang sisirain ka. [applause]

But for those people na who are into it, I know. Kasi kung ‘yun ang sweldo lang rin ninyo, ‘yung sa publication ninyo na you are paid for the column, does not fit into your style. You --- you live in the lifestye that... Gusto ninyo ng mga kotse, maka-bahay. Ano lang naman ang binibigay ‘yan sa opisina ninyo. And then you have to go to, itong mga bagay na pamba-baboy ng tao, kung ano ang isipin. And of course, soldiers who are also idiots and who think that they are --- because they are soldiers, they know better than you at kung ano ang pinaggagawa. And that would be a warning to you.

Magdalo, Trillanes, and Alejano. Be careful with soldiers who are into adventurism. Like in other countries, mag-coup d’etat sila. In Africa, and they stay there for five years and they become billionaires overnight and you have to have a hard time removing them. Has to take an international action. Papasok ang America, UN, just to...

But itong dalawang ito... And remember, I really do not know. I love my military, I love my police. But be careful about military adventurism. ‘Yan Trillanes na ‘yan pati Magdalo, Alejano, kung magsalita mo, akala mo graduate ng Masters. Kung makahawak ng dokumento, maski na double-deck hearsay lang or... “O ito, ito, ito ‘yung papel.” Without really knowing what’s in there.

Eh ‘yang kabobohan, just because you are a graduate of what? PMA? And you think that you’re smart? Tapos you try into adventurism. You are elected then you abuse people. Patapang-tapang --- dinadaan mo

2

sa tapang. Akala mo naman, tatlo ‘yung b**** mo. Eh abnormal ka kung ganun. You are no braver than your... [applause]

Adre, pareho lang tayo. Any time, any time. Kung hindi lang ako... Kung na-mayor lang ako, pupuntahan kita sa bahay mo. Buhos ko ‘yang kape mo sa mukha mo. Totoo.

Any time ako. I am ready to go. I’m 74. And... ‘Yan, you have to have law and order. Na-plantsa na natin ang BOL. Sa pagka ngayon, what are left are the remnants of lawless people, ‘yung violent people, not connected with an ideology, ‘yung Maute which we are trying to finish.

Nur Misuari, for as long as he has a respect for government, not for anybody. Habang tumitingin pa siya sa gobyerno and something can be done, we can finally maybe with blessings of Allah na makuha natin. Then, you only have to worry about the Abu Sayyaf.

The Abu Sayyaf is one group which cannot be a partner in a negotiation. Hindi talaga ako makipag-usap because they kill, they destroy, and totally bankrupt ng morality.

I have a Muslim blood in me. Of course, I am neutral in the way I look at Christians, look at... Pareho lang sa akin. I have children who are Muslims, who have married Muslims, started with a Maranao then married to a Joloano.

Ngayon, may apo ako na --- mag-asawa ng Maguindanao. So I’m --- but ako naman, not really a Roman Catholic but I studied in a school run by priests. Ateneo, for a while then I graduated sa San Beda.

So hindi mo --- do not look at me differently from the other. But itong Communist Party is also one. So we have --- we have many fronts. The Communist Party. Itong Communist Party na ito, I think hintayin na lang natin na matapos ang natural life nila pati akin. Kasi matanda naman si Sison. O kung kasing-tanda ko siya, I’d be happy to go with him hand in hand to the mouths of hell.

Hindi man talaga kami mapunta ng langit. Talagang impyerno ‘yan. And mind you, sabi ng mga misogynists, ito si Duterte --- pero talaga it’s a reality na ang pinaka-maraming maganda sa mundo, diresto ‘yan. Kagaya ng Otso Diretso, papuntang impyerno. [laughter and applause]

Hindi mapupunta langit ‘yung magaganda ngayon. Sus. Sa totoo lang. Basta maganda. Pero ‘yung --- maganda na hindi mabait. Pero kung maganda na... Bakit aatras-atras ka diyan? Manager ng Ultra.

3

Naniningil ng bayad. [laughter] Sabi ko, maya na lng. Sabi ko, I assure that we will pay. I will talk to you. I will pay.

Itong droga. Ako, ganito na lang. Para simple. If you believe in Bikoy, kindly vote for the Otso Diresto. ‘Pag maniwala kayo, doon kayo. If you want a country of inutil, mga duwag, ayan ang mangyari sa gobyerno ninyo. In the so many years, may nakita ba kayo na people who are addicted to drugs, surrendering in thousands? And at the end of the day, I see a beautiful woman looking at the floor because she is there in front of me already.

Saan nga tayo? [laughter] Ano ‘yung? Ano ‘yung sinabi ko? Ah droga. Ito mabuti’t na lang, may living witness ako. Secretary Alunan. I was still mayor of Davao City, he called us all the mayor in Malacanan. Tapos sinabi niya, “I just came home from the United States and I had a talk with the people of the DEA, the Drug Enforcement Agency.” At ang sinabi sa kanya, as related to us by him many years ago, panahon ni Ramos, he was the DILG.

Sabi niya, sinabihan siya ng Amerikano, at the rate that your drug is being swallowed --- your country is being swallowed with drugs, we will not be surprised if you become a narco state in a few years. And true enough, wala naman nag-surrender noon nang marami. Until I became mayor, general ko si Bato because he’s the only one I trusted kasi kilala ko. And as a matter of fact, ito si Bato and the rest of the guys... [applause] na dumaan pagka Chief of Police sa Davao, talagang fundamentally honest.

Remember the use of the word fundamentally. Kasi ‘yung mga pulis, natatanggap talaga ‘yan. If they solve a crime, a kidnapping, magpadala ng lechon ‘yung mga victim or magbigay. Ako naman --- it’s alright. It’s a reward. Pero kung sabihin mo itong mga police ko sa Davao... Ito si Cuy, the Undersecretary of the DILG or the --- si Morente ng BI. And Bato and... Ito si Bato, talagang he was my almost second to the last. Dumating ito sa Davao, kaka-graduate lang ng PMA. Pumunta doon, nagpresenta sa akin, doon siya na-assign. And eventually he got married, ako ang ninong sa --- isa sa mga ninong.

And all throughout the years, nandiyan siya sa Davao, assigned siya, then balik sa Davao. But he always preferred na ma-assign sa Davao kasi taga- roon siya. And the name, “Bato” is really because ang lugar nila, his municipality o ‘yang --- is called “Bato.” Kasi maraming bato and the place is called, “Bato.” Siya pagpunta --- ewan ko kung anong nangyari. Pagdating doon sa PMA, naging “Bato.” Pero lahat ‘yan sila na...

4

Ako hindi ako nagyayabang. Ito ang deal ko. Alam mo kasi ganito eh. ‘Pag ayaw ng mayor, ayaw ng City Police Director or Chief of Police, talagang wala ‘yan. Pagka bumigay ang Mayor o ang Chief of Police mo g***, ah patay ka.

Kaya ako, noong na-assign sila, isa lang. Hindi ako nagtapang... Sabi ko lang ito ang deal. Huwag --- kung meron kayong previous assignment na naglalaro ng ganon, huwag mong dalhin dito sa akin. Mayor ako. Kasi kung hindi tayo magkaintindihan, p***** i** magbabarilan talaga tayo dito. Oo, totoo ‘yan. [applause]

Eh ‘yung --- noong isang gabi lang. First time ko nag --- pinaalis ko ang lahat ng security ko. “Alis kayo diyan.” Ayaw ko lang rin insultuhin ‘yung tao but for the very first time sa pagka-mayor ko, I was talking to a guy na nagdala ako ng baril. Kasi sabi ko, “P**** i** mo ‘pag hindi tayo nagkaintindihan, babarilin kita dito.” Ganon lang ang style niyan. Lalo na ‘yung...

Alam mo kasi ‘yung mga mayor and a lot --- meron namang mga pamilya na... Ito kasing Pilipinas, the politics here are being played by the elite, ‘yung mga mayaman na matagal na sa politika at pabalik-balik na lang kagaya nitong si Romualdo ng Camiguin. Ang p***** i**** ‘to. Bantay ka sa akin. Sabi ko, “‘Pag makita kita sa labas, sampalin kita, even during or after my mayorship. Maniwala ka. Mag --- talagang iwasan mo. Buto ka talaga sa akin.”

‘Yung mga ganon na matagal na. From the grandfather to the father to the son. ‘Yang pagkampanya mo doon, ayaw kang pagamitin ng stage tapos ‘yung electric mo --- [cheers and applause] Ah ganun ‘yung iba eh pinuputol ‘yung elec...

O so ‘di patay ka. Itong animal na ito pinapalusot ko lang eh. But after the [cheers] --- after the election, nagpadala ‘yan siya ng lanzones pambawi. Sabi ko, “Itapon mo sa dagat ‘yan.” Padalhan ko ‘yan ng durian pero saluin mo kay itatapon ko sa iyo. [applause]

Mga ganoon na klaseng politiko. Bastos ‘yun. You do not belong in politics. Bantay ka sa akin. [applause] Maasar ako, puntahan kita bukas. T**** i**. [cheers] Do you want me to embarrass you before your constituents? Just let me know because I will do it. Puntahan kita diyan mag-isa ako. Samahin kita sa impyerno. Time for us to rest.

Itong droga, ‘pag hindi ito natapos talaga... Kay sabi nga niya... Ngayon, noong na-Presidente ako, nakita ninyo by the thousands pati

5

mga police generals involved. Involved naman, eh ang police --- p***** i** itong mga police na g***.

Ang police aide ni Roxas, si --- sino ‘yung p**** i**** ‘yun? Garbo. ‘Yun ang RD doon palagi. So hardest hit ang Visayas --- Cebu, Bacolod, Iloilo. ‘Yun si Odicta patay na. Si Espinosa, patay na rin. Itong si Loot, General Loot, dalawang beses na in-ambush buhay pa rin. [laughter] Ka-bugok naman ninyo uy.

Alam mo sabi ko ganito ‘yan. Sa --- hindi ako nagbibiro ha. Life is a passing fancy in this universe. Pero ako dito, I have my own universal identity. Maski ganito lang kami sa Mindanao. My father is a Cebuano, but my mother is a Maranao. Mahal ko ang bayan ko. I love my country. [applause]

Kaya sinabi ko noong na-mayor ako, I’m going to build a city that will be comfortable to you. I will return the streets, the plazas, public places. Ang sabi ko sa mga police, Chief of Police, “Ask your daughter and wife to go around the city and they come home unmolested, unbridled, by any --- whatever disturbance, robbery or rape. They come home happy, that is the standard I want for you to do.” [applause]

Ngayon, nagpunta kayong Davao, ganun talaga. They are walking around free. Hindi ka maglalakad sa daan diyan. Pagka alas dose, curfew na. Eh ginusto ng tao eh. Kasi noon alas dos. Binaba ko ng ala una. Dumating itong butangera na mayor, nangbu-bugbog ng sheriff. Sabi niya, “Ngayon alas dose na lang.” Kaya mag-order ka sa Davao ng --- tatanggalin ‘yang ano mo. Because doon, at 12 o’clock, sarado talaga. ‘Yan, ‘yan. Nagustuhan ng tao. You don’t f*** with drugs there. Otherwise... Matagal.

Sabi ko, do not destroy my city because I will kill you. Noong Presidente na ako, sinabi ko, do not do drugs in my country. Do not destroy the young of my --- our daughters and sons because I will kill you. ‘Yan, that statement is directed to the human rights. P***** i** uubusin ko talaga ‘yan, tingnan ninyo. [applause] Huwag dito.

Alam mo bakit? It’s not --- it does not begin and end with a character. Ganito ‘yan eh. ‘Pag ang isang pamilya, the breadwinner, ang tatay ‘pag bumagsak ‘yan sa droga, the entire family is dysfunctional already. Wala na. Mag-away-away na sa asawa o ipagbili na niya ‘yung mga bagay-bagay niya hanggang maubos. Or his son is into it or a daughter is contaminated with drugs. Magulo na ang buhay na ‘yan at it ends really in violence. Mamatay.

6

Ayaw naman admit-in nitong mga human rights na lumalaban talaga. Ilan na ba ang police nama --- araw-araw ako may police napatay dahil sa droga. ‘Yan. And it causes social dysfunction in a family. ‘Pag ito ang na-contaminate, maghanap ito na para mag-suporta sa... Then this second addict will look for a third guy to contaminate because he would need this guy to support his bisyo. Nakaikot ‘yan. And it has eaten a lot of...

Sabihin nila, “Ah Duterte pinapatay lang niya ang mga mahirap.” Kung hindi kayo u***, if you study... If you are --- a little bit of sociology. Alam mo, ang shabu is the commodity of the poor. Barato ra eh. Ano ba ang barato sa Tagalog? Mura lang. Mag-aral kayo ng Tagalog para hindi na tayo ma-ano.

Ang mga mayaman, heroin ‘yan o cocaine. Cocaine now is coming in fast. It’s being used by the rich people, hindi mo naman ma --- ‘yung world, bahay nila, mga mayaman hindi mo basta-basta makita. Or they go into their yachts. Eh mga mayaman eh. Hindi mo makuha.

Dito, kagaya ng Tondo, mag-hithit ‘yan, maamoy. Eh wala, dikit-dikit. Kung mag-patrolya, eh kung may mga operatives diyan, ma-ano ‘yan. Ang shabu is like a burning --- itong electric wire. Parang nasusunog na electric wire ang amoy niyan, kung malapit ka na.

Kaya ang gumagamit niyan ‘yung mga mahirap. Ito namang mga mayaman... Ito ano, walang big fish? Bakit? Si Parojinog ba mayor big --- anong tingin mo sa kanya? Butete? But he was into it and he was killing his own policeman.

At alam mo, ang Ozamiz, simply it’s a quiet place. There is no much of activity. Wala. Ang mga tao walang mga department store man lang, mga mall. Pero happy sila lahat. [unclear] Lahat gainfully employed. Ano ang trabaho nila? Magbenta. Hindi naman lahat. Pero mga Misamis are happy kasi magbenta sila, magkuha ng shabu doon sa factory nitong si Parojinog. Biyahe sila nang biyahe, Marawi, Bukidnon, Cagayan, kaya kumalat ito. And there was a time that shabu was being cooked in Marawi.

And I had been warning you, all Philippines, that the rebellion na in offing --- it’s brewing --- it’s being financed by shabu. O eh ‘di pumutok. O sabi ko na nga eh. Ngayon kung maniwala kayo nitong mga tawag nitong mga bleeding hearts... You know, mga --- kayong mga --- pati ‘yung mga obispo, obispo lang naman kayo sa mga mayaman sa totoo lang. You are a bunch of religious people. Ang kaibigan lang ninyo

7

‘yung mga mayaman. Ang mga mahirap ‘yung mga parish priest. Sabi ko, you wallow in...

Kung alam lang ninyo gaano kahirap dito sa baba. Kasi your protestations about killing. You want me to believe in a son of a b**** is dying there a drug addict? Tapos ako maawa? Eh p***. He’s just --- to me, he’s just a carcass.

Ngayon ilan ang pamilya? Ang pamilya --- ang pamilyang winasak tapos pagka nalasing na, lasing na, the nearest is mag-inom ng... They rape dito, saksak doon, may babae na hindi makapasok because it was raining hard, they could not hear the knocking. Suddenly, tinabihan siya ng mga construction workers nagsha-shabu, ‘yung taga-bangko, BPI. ‘Yan ang... Even maski sabihin mo... Even one injustice na ganun, even sabihin mo na it could not compare to the dimension of how many were killed, I don’t give a s***. Injustice is an injustice.

Itong taga-Ombudsman, buntis. She was a prosecutor there. Sinaksak, nagbili lang ng... Buntis. Eh ‘yung sa Bulacan? Pero patay na ‘yun lahat ha, patay. Patay talaga lahat ‘yan. Ni-rape niya ‘yung nanay na bulag, ni-rape ‘yung daughter-in-law, ‘yung anak na katorse, pinakialaman pa ‘yung one year old, sinaksak sa dibdib.

Pagka ganun adre, wala na tayong --- wala tayong... Huwag mo akong takutin ‘yang korte-korte, ‘yang ICC-ICC na ‘yan. ICC. Para kayong buang diyan. ‘Yung mga tinatakot pa ako ng prosecution. You’re a s*** and I will not allow myself to be judged. Sino? ‘Yung mga puti? P***** i** ninyo. Bakit niyo ako dalhin doon? Why should I face judges who are not --- I don’t even know anong trabaho mo y*** ka.

Tapos papuntahin mo ako doon. Pati ‘yung --- ‘yung prosecutor ninyo na itim, ‘yung maliit punta dito kasi mag-investigate. You do that and I will arrest you. [applause] Ipapahuli ko talaga, honestly. Ipapahuli ko because you are not a sovereign part of my country doing a sovereign function, investigating people for a crime. Bakit ka magpunta dito magimbestiga-imbestiga? Itapon kita sa bintana. T*** i**. Bakit ako? Hindi ako maniwala diyan.

Kaya ‘yung --- tingnan mo ‘yung una pagputok niyan. ‘Pag ICC lahat mga abugado, mga constitutionalist, sila --- p***** i**** ‘to. Si... Itong taga-Cagayan. Sabi ni --- constitutionalist. P***** i** ibig sabihin nun mas bright ka pa sa akin.

Hinayaan ko lahat. ‘Di ba may buwan nandiyan sila. “Extrajudicial killing.” “Ipakulong si Duterte.” Hinayaan ko lang. You know why? May depensa ako. Not even sa Cabinet may nag-advise sa akin nga ito

8

ang... Akin lang ‘yun. Nandiyan sila Sal Panelo, pero may tinago siya. Sabi nila ganito ang presentation, you cannot prosecute a sitting president.

Sabi ko, sige lang. Sige lang. Tapos ako inimbistiga ako dati ni De Lima sa Davao. Tapos naging ano siya, Secretary of Justice. Inimbestigahan niya ako. Pagkatapos naging senador, imbestigahan niya ako uli. Lahat, dinaan na. Naging Cabinet member siya tapos naging Secretary of Justice, tapos naging senador. Inimbestiga ako, apat. Walang masabi. Ngayon doon sa presohan ako ang ginasulat, “Duterte, Duterte, Duterte.” Ikaw... [applause and laughter]

Apat na beses mo ko inimbestiga, pati ‘yung rapporteur. Hanggang ngayon wala kayo --- tapos, sige itapon na, tapon niyo diyan ‘yang Bikoy ninyo. Bulate ‘yan sa utak ninyo.

You know, I would --- if everybody was --- merong --- meron tayong --- ako ang guide ko sa Bible is there is a time for everything. A time to tell the truth and a time to lie, a time to accept defeat and a time forvictory, [applause] a time for plenty and a time for want. Gaya ng mga pari, nung una sinabi ko na --- kasi ayaw talaga ng Katoliko but two months after ako na-Presidente, sige na ‘yan mga komunista, mga yellow. Hala sige na demonstrate diyan, “Oust Duterte, oust Duterte.”

Sabi ko, sige lang. Nung sinabihan ako ng p***** i***** itim na ‘yun u***, ‘yung kap --- pinsan ni King of Jordan, siya ‘yung human rights commission --- commissioner sa --- doon sa Europe. Na Duterte needs to look for a psychiatrist to cure him. Doon ko na binitawan ang depensa ko. Sabi ko, “Hoy, t*** i****, l***** kang wala kang buhok. Ang baho mo.”

Ganito ‘yan. Nung sa Davao, imbestigahan ako ni De Lima. “With all the noise, I will prosecute, I will send to jail a mayor.” Sabi ko, “O, p***** i** mo.” [laughter] Kasi ganito ‘yan. Nung may de-subpoena na, so I --- nag-aral na ako. Eh nakalimutan nitong g*** na ito na prosecutor ako. I was doing trial work every day for eight years.

So what about --- what about? I studied my case. ‘Yung treaty, ‘yung sa Rome Agreement about ‘yung extrajudicial lahat na, crime against the humanity. Nag-aral na ako. ‘Yung treaty, pinirmahan ni Estrada. Pagka pirma ni Estrada, dinala nila doon in their excitement and stupidity, diretso sila sa Congress to have it ratified. So ni-ratify ng Congress in their eagerness na mapabilib ang mga --- sabi ko nga mga u*** ‘yan eh. Dito kayo maniwala. Mga u*** lahat ‘yan diyan. Pati ‘yung mga media niya.

9

Tordesillas, numero uno ‘yan. Pera-pera lang ‘yan. Dinala nila sa Rome kaagad. Pagdating doon sa Rome, they attached the agreement. And that was it. We were now a member of the ICC. Nung binasa ko, tiningnan ko ‘yung history ng --- from Congress. Sabi ko, “Was this published?” Inutusan ko si Bong sa Bureau of Printing, tanungin nila kung pinublish ba itong para sa Rome Agreement. Wala. ‘Yun ang sikreto na tinaguan ko. Nung nagkainitan na, sabi ko, “Hoy, mga u***.” ‘Yung mga constitutional, sila La Vina. Saan ba kayo nag-aral? You think that you know better than I am? Pareho tayo abogado buang. Mabuti pa nga ako na 75 lang, hindi ako constitutionalist, consto, constant companion of... Hindi nila dinaan. And in a case --- leading case of Tanada versus ‘yung Executive Secretary noon. As the Supreme Court said, that every law, especially penal laws, criminal statues, must be published. If you do not publish it, it is not a law at all. Parang walang batas.

So nothing was appended in the true agreement because that was a spurious and illegal document for not following the requirements of due process. Kasi may Constitution eh. No person shall be deprived of life, liberty, or property without due process of law.

Now, ilipat natin diyan dito sa akin. Ano? Meron bang due process? Wala. Bakit? Eh hindi nila pinublish. Sabi ng Korte Suprema, kasi‘yang publication puts everybody on notice constructively, maski hindi mo nabasa na may batas na kasi pinublish na. Kung hindi mo binasa ang Official Gazette, malas ka lang.

It is not a law. It’s not even a piece of paper. It’s nothing. Kaya kayo ‘yung mga abogado who came out forward strongly that I can be --- I can be prosecuted, mentioning itong --- ‘tong lahat na... Do not ever think that you are better than me. Pareho man tayo pumasa ng bar. Ako lang, 75. Eh 75 naman talaga ako nung Grade 1 pa. Totoo. ‘Yung nanay ko sabi niya, “Rodrigo, hindi na ba talaga ito mataas?” Maestra ‘yung nanay ko eh.

Sabi ko, “Ma, hindi ko naman kailangan ‘yang 77, 76, ‘yang sobra it does not really matter to me. Ako basta ‘yang target ko 75. ‘Pag nakuha ko ‘yan, akyat ako.” 75. O pag akyat 75, 75, 75, 76, merong taon nag-78 ako.

O tapos ‘yan. Dahan-dahan. Sa Law? O diyan sa Mendiola, diyan sa Legarda, kanto. Meron diyan. Ice cold beer. Diyan kami nag-graduate sa College of Law. Sige inom, p***. Kaya 75 lang. Eh sabi ko mag-aral

10

tayo pero mag-inom tayo. Tapos pagka gabi, ang girls. Ay sus. Karami diyan sa San Marcelino noon, mga... Sa YMCA ako nakatira. Diyan sa Arroceros. ‘Yung mga magagandang estudyante ng Philippine Normal School, mga taga-probinsya. Mga tisay.

Doon naubos ang College of Law namin. [laughter] P****... Pero take one ako. Pero alam mo, 75. Wala naman kayong lugi. Baka sabihin niyo gobyerno ko inferior, 75. Ang mga Cabinet members ko. Tugade, ‘yan ang valedictorian namin sa klase, valedictorian. Sonny Dominguez, Finance. Kababata ko ‘yan. Kababata ko nagsabay kami. Summa cum laude ‘yan. ‘Yan ang Secretary of Finance natin. That is your guarantee na lahat ‘yan sila. Lorenzana, Defense Secretary. Taga-Pikit, Cotabato ‘yan, valedictorian ‘yan. Lahat ‘yan sila may... Department of --- si Lopez, Trade, cum laude. Lahat ‘yan sila mga tigas.

Ngayon ako 75. Pero tanungin ko sa inyo, sino ang nagu-utos sa kanila? [applause] Sila o ako? [cheers and applause] T*** i***** ‘yan. Tawag... There is one thing siguro, the opposition sabihin ko sa inyo, in a most humble way, I took after my father. My father was governor of Davao when it was only one. Pagkamatay ng tatay ko, pinaghati-hati nila ang Davao. Davao City, Davao Norte, Sur, Oriental, Occidental, ComVal Valley. Iyon ang Davao noon.

Pero ‘yang --- I was a fiscal for almost nine years. So hanggang naging vice mayor ako, OIC. Then I became mayor in 1988, diretso-diretso na ako. Isang election lang ako na may kalaban. Boy Nograles. May God bless his soul. Siya lang ang kalaban ko.

Ang sunod kalaban niya ‘yung anak ko. Si Inday. Pero ang asawa ni Boy, pinsan ko. Kaya ‘yung away naman namin, away politika lang talaga. There was not... Kami sa Davao, hindi na. I’ve been warning people na lahat ng... Nung isang gabi, pumuta ako ng --- nagpapatayan eh. Ang sinabi ko sa kanila doon, as I have said, I may be the President, I may be your party mate, but I can only say what is right and to tell you what is wrong. I cannot use government powers or money. Pati sino ‘yung mag-abuso, talagang...

Sabi ko sa military pati police, stay neutral. That is your job to keep the peace. Eh lahat. Lahat ng police, talagang pinalitan ko ng... Lahat, to the last man, pinaalis ko. Sabi ko... Kasi nagpapatayan. Tapos may sinabi ako. Ayaw kong magyabang eh.

11

Pero may sinabi talaga ako sa mayor doon. First time. Ayan, mga security ko ‘yan. Mahaba ‘yung table doon eh. Narrow, mahaba. Pinaalis ko ‘yung --- tapos ‘yung isa gusto magpaiwan sa comfort room. Sabi ko, “Alis ka diyan.”

First time sa presentation nagdala akong baril, may kausap ako na tao. Sabi ko ‘pag nagkamali itong p***** i**** ‘to. I won’t mind losing the presidency. In moments of na ganun ano, hindi ako nag-iisip na makulong, ganun. Hindi ako gaya ng iba na duwag.

Ako, kung ano lang ang mag-abot sa akin. A time to be free and a time to go to prison. Ganun ‘yan. Ang binabasa ko palagi ‘yang Ecclesiastes 3. If you can master that and you are in a situation and you will find yourself wondering why it happened, you read the Ecclesiastes. And there is always a time for sorrow and a time to be full of life and a time for --- time to die. Ganun ‘yan para magawa mo ang gusto mo. Kay kung mag-ano ka, maging inutil ka, you cannot move.

Eh itong mga durugista, baka ‘yang p***** i** nagbibiro ako. May tatlong taon pa ako. Ubusin ko talaga kayo. Tingnan ninyo. [applause] Palakpak kayo diyan. Baka na --- kayo pa ang... No quarters given, no quarters asked, basta droga. Ngayon, dito wala naman siguro.

Law and order, corruption. Alam ninyo ‘yan. I have fired about five. Most of them, kasama ko in 1988, tumulong sa akin. Nagbayad ako ng utang ng loob. Ganun kaming... And I grew up in the Visayan culture, tatay ko. Naging ano kami pero ang utang na loob... Pero bayaran ko ‘yan. Pero kung sabihin mo na i-compromise mo ‘yung gobyerno, ibang istorya ‘yan. Ang sabi, hindi talaga ba. Hindi ako nagdadalawang isip. Sabihin ko, “Adre, you better go.” Ganun lang.

May minsan, isa-isa lang. Talagang sinigawan ko diyan sa loob because they had the gall to lie on me in front of every Cabinet member kaya ako pumutok. P******* i**... Pero others, quietly. As softly as I can.

Now, dito tayo sa politika. ‘Yun lang akin is para ma --- you are put on notice na ‘yun ang programa ko. Tutal, ‘yung --- ‘yun man ang sinabi ko. When I was campaigning, I never made any big-ticket promises. Why? Because I was not sure where I would be situationally, America, tapos China, kasi inaway ni Noynoy. Nung ang China showed a little bit of animated discussions with us, ito naman ‘yung sa mga America, at the last hour na binili natin ‘yung armas because we needed it sa Marawi, it was brewing. Eh Presidente ako.

12

‘Yung mga pinsan ko mismo sa Lanao del Sur, tumatawag na sa akin. Sabi, “Pinsan, nagpapasahan na sila ng armas dito harap-harapan.” So kulang ako ng armas, nag-order ang previous government, tinuloy ko. But the Americans for all of their whatever. Somebody stood up in Congress objected to its delivery. Kaya ako napasubo. So I went to China to explain. I was received well. Sinabi ko ang problema ko. Sabi nila, “No need to pay. We will give it to you for free.”

Pumunta ako ng Russia, naghingi ako. Nagkaibigan kami ni Putin. Sabi niya, “No problem. I’ll give you plus some other things.” To this day, I have not heard Putin or President Xi Jinping asked something in return. Ni toothpick, wala.

So alam ninyo, Presidente ako, hindi ko ma... But then China came in and made friends. Sabi niya, “Sige.” ‘Yung EDSA sana was one of my promises. Five lang ‘yun eh --- crime, droga, anti-graft, then sabi ko ‘yung mga farmers unahin ko.

So when I was campaigning, I promised them that itong irrigation --- nagbabayad ang mga farmers. Sabi ko, for free na ‘yan. Ginawa ko nung na-Presidente ako. Wala akong ano kasi hindi ko alam eh. Nung nakaibigan kami ng China, then alam ko na.

There was relief inside. “Hay salamat.” So ngayon, kaibigan. You see, things that are being built there. And hopefully, hindi mo matapos lahat. It takes a long time to finish those things. Pero at least may makita na kayo. Kay kung ‘yan lang naman ang kaya ko sa buhay, ‘di wala akong magawa. Iyan talaga ang totoo. Huwag kayong maniwa --- kung maniwala kayo sa kanila, sinabi ko doon na kayo sa kabila. Because I need men sa Senate. Kailangan ko ng mga tao na hindi... Ma-ano ‘yan sila but they delay kasi ayaw. ‘Yung iba kausapin pa. Eh kung mag-sabi ito... Ako, ganun eh. Legal ba ‘to? ‘Pag magsabi ‘yan sila Alejano, sige, go.

You know, there is one thing that I’d like to share with you and I am not trying to make any --- pull any chair. There is not a transaction at all involving public or private funds na kontrata o whatever, there is activity in this government. Hindi ‘yan umaabot ‘yang papel na ‘yan sa lamesa ko. It begins and ends with sa kanila. Ayan si Tolentino. Talagang hanggang diyan lang. Kaya kung kayong mga opposition, sabihin ninyo ikulong ninyo ako ng corruption, good riddance. Wala kayong makuha sa akin. Kasi umiiwas ako.

13

Ang aking kinukuha is 200,000. Iyan ang sweldo ng presidente. T*** i**, ang liit. Totoo talaga. Kung alam ko lang ganun kahirap. Sabagay, libre ka bahay. Barge-barge ako kasi doon ako nakatira sa --- hindi naman ako nakatira sa Malacanan. Emplyeado lang ako diyan. I am just a government worker. I do not consider myself any more than just what is available to the average.

So ayan. Wala kayong makuha sa akin. Corruption, ah sus. Maski singko sentimos, wala kang ma... Hindi ako nagpipirma. Wala akong... Magpirma ako ng allowances, 200. Dalawa ang pamilya ko. Doon sa isa, kila Inday. ‘Yung isa, doon. Wala na akong baon. Sabi ko bigyan mo ako konti diyan. Dalawang asawa. ‘Yung isa kuri --- ah ‘yung dalawa, kuripot.

Sabi ko, “Wala naman kayong gastusan.” “Eh ‘yung mga apo.” Ang isa, may anak ako eh. Ngayon --- noon, anak ko. Ngayon, apo na naman. Wala... Kailan ka pa magpahinga pala nito? Hindi naman kasi lahat ng anak mo doing well eh. May iba --- Inday, pero ‘yung iba ayaw magtrabaho. Ganun lang ang buhay. Ito dito sa... Ito sa totoo lang ha, kaya mataas ‘to. Pero pakinggan ninyo. Every three years lang ‘to eh. Para malaman ninyo. Bahala na kayo.

Ako, I’m not --- hindi ko kayo --- botohin ninyo ako, pilitin ko kayo. Pakinggan lang ninyo ako. Marami na akong --- I’ve said a lot of things na I’d like to add something that is of the --- what we are here for. ‘Yung akin as President talking to his constituents.

Sabi nga nila, huwag banggitin. Mar Roxas. What is in the --- what’s in the name? Sige nga? He’s what? President? Lolo? And his father? So what about it? Siya? Anong binigay niya sa bayan?

Mar Roxas, panahon ni Aquino, Trade Minister. Panahon ni Gloria, Trade Minister. Tapos Aquino na naman, DOTC tapos DILG. Anong ginawa niya? Eh ‘di prangka-prangka lang. Popular man si Roxas. I am not saying na mas mahusay ako sa kanya. Watson ‘yan nag-graduate eh. Ha? Ah, Wharton. [laughter and applause] ‘Yan, sa kakabiro ko kasi eh. Wharton. Watson, marami ‘yan, maski sa Davao. Alam mo kung bakit ako ‘di bilib dito?

Ako ha, when I --- I always say --- kailangan mo ng reference eh. Ako, when I took my oath of office as mayor in 1988. Tinanong ako ng media. ‘Yung wala... Sabi ko the party that I am with now will be the party that will be with me when I retire. [applause] Tatay ko ganun. He stood to his ground and he got rewarded. But that’s a long story.

14

Itong batang ito, ang hindi ko gusto pagkawalang b****. Let me relate to you a story again. Nung pinatay si Flor Contemplacion, talagangpumutok ‘yung utak ko. Just imagine a Filipino citizen na bitayin. No, you could just have just sent her to life imprisonment, maski na forever. Why do you have to hang a Filipino? Pakasakit niyan.

So ‘yung araw na ‘yun, paglabas ko sa kwarto ko, nag-iyak na ‘yung mga --- siyempre ‘yung mga ano niya, simpatya --- ‘yung mga helper ko. “Sir,” Bisaya. “Sir, gipatay gyud nila sir.” Sige lang. Tawagan ko opisina ko. Si Evasco, running for governor sa Bohol. Sabi ko, “Magbili ka nga ng ano --- tela. Kopyahin mo ‘yung flag ng Singapore.” Sabi niya, “Saan?” Sabi ko, “T*** i** ‘yung dictionary na ‘yan na malaki diyan sa city library, tingnan mo sa likod, doon ‘yung flag of nations. Kopyahin mo tapos magggawa kayo ng... Pakyawin mo, paspas.”

At 12 o’clock bumaba ako, sinindihan ko tapos sabi ko, “F*** you, Singapore.” Ayun. That was past. Pero nagkaroon ng gulo. There was a diplomatic ruckus. May tawag ang Malacanang, pinapupunta daw si Secretary Alunan, DILG, kausapin ako para mag-apologize. Sabi ko, “Mag-usap na lang kami, ma’am.”

Pagdating namin, palapit na... Sabi na sa Insular na lang kami magkita ni Secratary Alunan. Sabi ko, “Sige.” Tapos sabi niya na, “The President wants you to write a letter of apology.” Sabi ko, “Sir, I would rather step down or you can fire me. Hindi ako mag... I will not contest it. You can fire me or I will step down but I will never apologize.” Ayaw ko talaga. Sabi niya, “O, sige sabihin ko.”

So, pagdating ng ilang araw nagkita kami ni Presidente, sabi niya... Ramos, magkasama sila, sabi --- ay, okay pala kay Presidente. He was just also looking for a way --- an honorable way maybe in the diplomatic world if you do that.

Pero itong buang na ito, si Mar. Bakit pumayag siya na itong mga pulis, ipadala doon sa Mamasapano? You know, itong pulis na SAF, they have a special training, more than the other --- the ordinary policeman. Pero they were created to meet urban terrorism. Urban dito. Fight building per building. Pinadala niya doon. Bakit? Ang una-una, the biggest mystery until now and nobody... It’s always in the minds of Purisima, Roxas pati si Aquino.

Bakit nila pinadala ang mga pulis? May training ang commando. They were not familiar with the terrain, the topography of the place. Eh about six kilometers away, nandoon ‘yung 4th division ng Army. Dito

15

ako galit sa kanya talaga. Ang una, bakit di siya magsabi, “Mr. President, bakit ang pulis ko padala mo? Nandiyan ‘yung Army. ‘Yung pulis ko dito lang yan sa...” I mean, hindi ako nagko-compare pero ako sabi ko kay Presidente Ramos, “I will resign or you can fire me. I will not contest it but I will never apologize.” Itong buang na ito, buhay na mismo. Alam niya madidisgrasya eh. Ako noong nalaman ko na SAF, sabi ko, “Disgrasya, ubos ‘yan.” Because they were not entering a camp, they were entering a barangay --- a big barangay. The territory of the MILF. Doon sila pumasok. Paglabas ng --- to the last man, nakuha gabi na --- alas siyete. Anak ng p***, puro patay lahat. “Sabi ko na nga.”

And I know because I was in Zamboanga. I was there to talk to a Tausug, mga pinsan ng mga anak ko na Moro. Election eh. Tatakbo ako. But yet they invited me so pumunta ako sa Andrews Airbase. Ako pati si Beng Climaco, Bong, pati may isa pang opisyal. Pinatawag ako ni Presidente Arroyo --- ni... Oo, Arroyo.

‘Di pumunta ako doon. Upo kami doon sa... “Good evening, sir.” Upo na siya. Tapos maya-maya may note na [unclear] tumitindig silang dalawa. They did it about three times. Diyan sila sa likod, may space diyan siya eh. Sige sila istorya. Pero ‘yung mukha nila, sira na, ‘yung nature. Susmaryosep.

The whole day, ni-isang tao, dalawang tao, walang reinforcement. And because of one fatal error. They were afraid they would violate the agreement that government cannot enter the MILF territories until there is peace --- a negotiated peace. Giyera pa noon. Ngayon, pwede na tayong... And nagtalaw. Pumasok ‘yung kaduwagan. Sana niyang kausap na lang.

You know, ayaw ko na lang sabihin kay... Siyempre dala... Pero ako, I will not allow. You, call one more and I will go in. Tao ko ‘yan. Kaya hindi ako bilib kay... Kung ‘yan ang naging presidente ninyo, patay kayo. Hanap ka presidente magsabi, “P*****i*** patayin mo ‘yan.” Kay nitong u*** na ito? Tapos ikaw presidente ka, ayaw mong pumunta ng Jolo, ayaw mong pumunta ng ano kasi baka matamaan ka.

Kung ikaw ang presidente, mayor ganun expose ka sa tao. ‘Pag takot kang mamatay at takot kang pumatay, huwag kang tumakbo diyan in the Philippine poliltical contemporary situation. Ganun talaga.

16

Hindi ‘yan sabihin mo na madali... Hindi naman mag-tapang-tapangan. You stand your ground, dito ako, nandiyan ka. If you do not move, it will result into something else. Bahala ka. Kasi ako preparado.

Tapos mag-senador na naman. For what? You have shown us everything that you could dish out. You’ve been so many places, here and there. Kung ‘yan lang ipakita ninyo --- basahin ko maya ha.

Bam Aquino, sige lang English, Tagalog naman tayo. Ako nga dito na Bisaya maski hirap, hindi pa ako marunong mag --- minsan ‘yung appropriate words sa Tagalog makalimutan ko.

You know in Davao, it’s a melting pot. Marunong ako mag --- ti makahambal sang Ilonggo. Kasi mga classmate ko mga Ilonggo, Ilocano. Nakaka-intindi ng Ilocano. Hindi mo ako ma... Nakaka-intindi rin ako ng Intsik dahil ang lolo ko Chinese sa mother side. Lola ko --- nanay ko mestiza.

Marunong rin ako magsalita ng --- ‘yung native Davaoeno tongue. Kaya kaming --- lalo na ‘yung mga anak namin, hindi niyo maintindihan. Kasi ‘pag makausap mo, though it’s not their fault, they go in and out of Tagalog pati Visayan words. So hindi mo makuha lahat. Pinaghalo-halo na ng mga anak namin ‘yan. That’s why ‘yung prejudice sa Bisaya medyo nawawala na kasi ‘yun man ang dahilan rin. ‘Yang dahilan na...

Alam mo noon sa eleksyon ‘yun, sinabi ko. Ito namang media na ito, kunwari nilabas --- nag yayabang ako. ‘Yan biro-biro na Bisaya-Bisaya. Ako may kasama ako sa --- sa eskwelahan. Binaril ko talaga sa loob ng eskwelahan. ‘Yang, ‘yang slur na Bisaya-Bisaya. “Ah Bisaya...” Ah ganun? P***** i** ka. Itong mga Bisaya, alis kayo. Eh tatatlo lang kaming Bisaya. Sabi ko, ‘pag tinamaan mo ako, p*** babarilin kita. Eh tinamaan ako. Binaril ko.

Bam Aquino, sige English. Tapos wala. Itong --- ang issue sa kanya is credit grabber. Parang ipalabas niya mag-salita sa ‘yung batas sa kanya. Eh ako na... Ako, sabi ko wala na ‘yung irrigation, wala na. Sabi ko, I will work for universal education. Ang mga nag-advise sa akin niyan sila Briones, noon pa. Wala pa, hindi pa ako presidente. “You should work on this.” ‘Yung secretary of ano ko...

Tapos sabi ko ‘yung sa ospital, wala na. Alam mo ba ‘yang P...? Philippine General Hospital, PGH? Nalaman ko ‘yan na sabi ng mga tao pati daw mga intern --- ‘yung nagpra-practice ng doktor, magko-contribute ‘yan sila ng pera para lang makabili ang tao ng medisina.

17

So tinawag ko... Bago ako Presidente, tinawag ko si --- PAGCOR. Sabi ko, “Halika nga PAGCOR.” Sabi ko na, “May pera ka ba?” “Sir, meron.” Tinawag ko ‘yung doctor, ‘yung staff ng PGH. Sabi ko, “Ilan ang ano ninyo yearly, medicine?” “Sir, it’s about 64 million. Kung magkasya, eh kulang.” 64 million.

Sinabi ko sa kanila, “Kung bigyan ko kayo ng 100 million, okay ‘yan?” “Ah sir, makatulong na ‘yan. Yearly sir?” “No, monthly. 100 million kayo.” Oo. [applause]

Totoo. Punta kayo ng PGH. Huwag na kayong punta diyan sa ospital ng mayaman, ‘di kayo nakakabayad diyan. Kung medisina lang, meron. Hindi ninyo maubos ‘yan. Kaya maghanap kayo ng sakit para maubos ‘yang pera diyan. Totoo, 100 million ‘yan sila. Ang Philippine Veterans, 50 million a month. Ang AFP center, 50 million a month. Hindi na nila maubos ‘yan. Kaya inuuna ko talaga. Hindi ko na pinagyayabang. Pero ayaw ko magbandera.

Pero gusto ko rin malaman ninyo kung anong ginagawa namin. Ito katagal-tagal na itong mga... ‘Yan, hindi talaga naisip nila ‘yan. Sige lang itong mga...

Gary Alejano. Susmaryosep. Ang pagong na... Ito, akala mo kasi naka- graduate ng military school, akala mo sinong sikat. Walang alam. ‘Yan lang lagi ang mahirap. Be careful with soldiers who are into adventurism. ‘Yan ang mga klaseng mag-coup d’etat na mga diktador. Alejano. Walang alam. Ganun din kay Trillanes. Makahawak ng dokumento, akala niya ‘yun na. ‘Yung Xerox copy ibandera ‘yan. P***** i**, ‘yung Xerox copy, hindi ebidensya ‘yan.

Makahawak lang Xerox, “O ito, ito.” Reckless... Alam mo ginawa nito? Nandoon sa Makati nagwala, tapos nagpunta ng Peninsula nagkain, inubos ang steak. Natulog doon tapos gidala ‘yung mga tuwalya pati ‘yung mga bed sheets. Pagka na lang... Magdalo sa... Utot ninyo. Kala mo ‘yun --- akala mo kung mag-asta, akala mo sino. Huwag kang mag-takot nang ganun, mag-pare-pareho...

Hilbay. Si Florin Hilbay. Kayong mga bakla, sinong bakla dito? Sige, totoo? Huwag kayong ma-ano. Totoo, sinong bakla? Sige ako totoo. Ako bakla ako noon. [laughter] Oo. Bakla man ako noon. Tapos nakilala ko si Berna Romulo, naging lalaki ako sa awa ng Diyos, bumalik. Huwag tawa-tawa diyan, baka sabihin nila hindi totoo.

Erin Tanada. Look at this guy. We elected him as senator of the Republic of the Philippines. He was getting his salary from

18

government. Anong ginawa niya during his time? Most of the time, he was in court defending the communists. ‘Yung mga kalaban, who would oust us from government, ‘yun ang dini-depensahan niya, the enemies of the state.

Ang tatay niyan nationalist, hindi communist. Tanada was a very good lawyer and a thinker. Ito si Erin, he lost his way while going to the market. I don’t know ba’t anong nangyari ‘tong taong ‘to. Walang ginawa kung hindi mag-depensa ng...

Macalintal. You think he is good for the country? Have you seen him defend a poor man diyan sa korte? Did you ever hear him talk about what ails this country, lalo na sa mga pobre? Mga kliyente nito --- election lawyer ‘tong mga dato, mga mayaman. I have not seen him defend a poor man.

Chel Diokno, ganun rin. Sige lang salita, mao na sabi niya tinanong siya, “Anong nagawa ni Duterte sa iyo?” Sabi niya, “No smoking.” P***** i**, ako bilib ako no smoking? Kung ikaw ang mayor, makaya mo ‘yung no smoking?

Sa Davao, magsabi ko doon, I will implement no smoking. Sabi ng mga tao, “Ah hindi mo kaya ‘yan, Duterte. Ano ‘yan, kasi addiction ‘yan eh.” Sabi ko, “Hindi bale, subukan ko.” “Ah hindi. Hindi mo kaya ‘yan.” ‘Yung mga kabarkada ng kababata mo. “Ah mahirap ‘yan.” Nanigarilyo sila. Sabi ko, “Sige subukan natin.” Sabi ko, “No smoking.” Pinakain ko ‘yung p***** i**** foreigner. “Kainin mo ‘yang sigarilyo mo. Pasabugin ko ‘yang b**** mo l**** ka.” Pinatungan ko ng 357. Wa --- tapos marunong sa baril, ki-nock ko talaga eh. ‘Yung hammer --- putla siya. O simula noon Davao --- sa labas, “Kainin mo. P***** i** kainin mo ‘yan.”

No smoking. It’s healthy. Do you think --- bakit, bakit ang cancer may tama ang asawa pati ‘yung bana? Kasi kami hindi lang asawa, may bana is sa amin is the husband, asawa is the wife. Sa mga opisina, tingnan ninyo ang statistics noon, cancer. Pare-pareho ng mga empleyado pati ‘yung mga lalaki. Why? Because of the second hand smoke. Kaya ang asawa mo ‘pagka nag-cancer, huwag mong sabihin na ano, iyo ‘yan. Lalo na ‘yung mga style noon. Tatay ko, tapos diyan sa ashtray puno. Kaya alam ko ‘yung tatay ko mamamatay talaga ng...

Sabi ko ito --- patay. Mabuti’t na lang nanay ko medyo --- eh Maranao eh. She lived until 90 years --- 97 years old. Tatay ko, died age of 56. ‘Yan sigarilyo.

19

Pagka --- may gusto akong i-ano pero huwag na lang. Pero ako, tutal pinsan ko man ‘yan siya. Ilang beses ko na sinabihan ‘yan si Boy Nograles. Sabi ko, “Boy, at the rate that you are burning both ends of the candle, tatamaan ka talaga.” And the usual kasi na --- ah ganun ang buhay. Kung saan lang tayo abutin. Sabagay, naging speaker siya but --- a bad case of emphysema pati cancer.

Kaya kayong nanigarilyo, meron man --- mas mura man kung bilhin mo in advance. Mas mura ang --- sa memorial. Kay kung bilhin mo diyan na, mahal na. P***** i**. Pero kung bilhin mo ngayon --- kaya nga tinawag memorial plan eh. O kaya kayong manigarilyo, sabihin ng asawa ninyo, “Love, magkuha tayo ng ano, memorial plan. Kay sabi ni Duterte, sigurado ka talaga. Kung hindi ka masagasaan bukas.” Oo, sigurado ‘yan. Maniwala kayo.

Ngayon nandito tayo --- sus may... Ginawaan pa ako ng speech o. Kawawa naman. Sabagay, two pages lang. Bilib naman ako. Kawawa naman kayo naghintay kanina pa. Now para --- baka nandiyan ‘yung kasama ko sa staff nagsulat. Ikaw? Ayaw ra ba magtingin ang pulis. Ikaw? Basahin ko na lang kawawa naman.

Now more than ever, the Filipino nation needs us to chart a course of its future. Let us not waste this chance to shape and secure the future of the Filipino now. Thank you at mabuhay ang PDP Laban. [applause]

Eh tama na kay mag-usap pa tayo ng ano --- election. Nasaan na ‘yung y*** na ‘yun?

Dong Mangudadatu. [applause] Anong contribution niya? Okay, ‘yan itapat mo siya kay Magdalo. Itapat mo siya kay Alejano o kay Trillanes. Anong nagawa nila? Hindi siya mismo, pero ‘yung buong pamilya. Alam ninyo ‘yan. Alam ni Secretary Alunan ‘yan. Every time ang history ng Mindanao has always been a violent one. And every time, they always try to, you know --- mas --- tawag natin, minsan masahein mo lang. And you know, of all the families na talagang parang hostile sa gobyerno, marami ‘yan sila. Pero itong mga Mangudadatu, pati itong si Dong, they never took arms against the government and they never, never spoke against whatever, the integrity of...

Hinayaan lang nila, tumulong lang sila. Ito si Dong, congressman‘to. Pero noon ‘yung magkabanatan na, sila ‘yung tinatawagan namin. Eh ako, siyempre may access ako doon sa ano. So kausap ko sila, pigilan lang ‘yung mga tao, ang mga Maguindanao. All those years na may see-saw battle, maasahan mo talaga na pro-government at tinutulungan tayo. Mga in terms of lives, I would say. Kung had he ---

20

had he not prevented the hostile, magsabi ka lang singkwenta meron --- mil --- na buhay.

‘Yan ang contribution nila. At saka silang pinakamalaki, have been to Maguindanao, flat masyado ‘yan, puro palm oil ‘yan. Kanila ‘yan. Sabihin lang niya mahiya siya kasi kanila. Kaya talaga ito si Dong, may utang na loob tayo mga Kristiyanos. [applause] Nakakatulong eh. Eh kung puputok na naman ‘yan, at least meron tayong senador na magpuntang --- t*** i** ano bang klase kayo? ‘Yun ang tulong nila sa bayan. Ikumpara mo kay Trillanes pati kay Alejano. In the ladder of --- the essence of the life of a Filipino. Mas maraming nagawa ito. Kaya ‘yan sinasabi ninyo na mga Magdalo.

Bato dela Rosa. [applause] Sabi ko, wala akong Chief of Police o City Police Director, maniwala --- magtanong kayo ng taga-Davao. Na may pulis ako, behave ang police doon. Walang checkpoint doon at... Eh ako, ito nakita. Nanampal talaga ako ng pulis, totoo lang. Sipa. Parehas sila. Sinabi ko talaga, “Huwag, huwag.” Pero ang suporta ko nandiyan.

Mga pulis nagkasakit, mga pulis nagka-kaso, ako ‘yang magbayad ng abogado, ako pa magbayad ng take home pay nila. Because the time na mademanda ‘yang mga pulis, wala ng sweldo ‘yan, kay wala ng kainin ang pamilya, wala ng bigas, wala ng...

Kaya ngayon marami nagreklamo. “Bakit mo naman dinoble ang sweldo ng pulis pati mga army, military?” Tandaan mo ha, tayo expectancy rate natin makauwi is almost 80, 90, safely. Itong pulis pati sundalo, paglabas ito ng kampo --- paglabas ng bahay --- sa matino lang p***** i**** pulis na ‘yan, t*** i** wala kang --- there’s no way of saying that they will come home alive.

Kaya nasasaktan ako ‘yang atake nila diyan sa extrajudicial killing, ang mga --- pati pulis ko ini-extrajudicial killing ng nga animal. Kinukunan ng baril. Natuto na rin sila pumatay talaga ng pulis para makakuha lang ng armas.

‘Yang pulis nagtatalikod ‘yan. Pagka nagka-isa ‘yan, putok. Kaya sabi ko sa mga pulis ko p***** i** be careful. Be careful. ‘Yang mga Army wala ‘yang mga sidearm. ‘Yung main weapon nila is the M-16. Ngayon, ‘yung nakita ko doon sa Jolo, hindi pa ako presidente,na ‘yung nag-surrender kasi naubusan ng bala ‘yung mga Marines. Ginulgol sa --- decapitated in front of a video.

Kaya na-Presidente ako, sinabi ko bilihan ko kayo lahat. I almostspent one billion plus. Lahat ng pulis at ang military ngayon may

21

baril. Ito ang ano ko sa kanila. ‘Pag na-assign ka sa Jolo, sa Mindanao at ‘pag na-capture ka, p***** i** mo, patay ka.

Sabi ko sa kanila bilihan kita ng .45, lahat ‘yan sila. Pero ‘yan, ‘pag naubos ang bala mo, gamitin mo ‘yan. Isang magazine naka-deploy na. The second magazine, gamitin mo naka-deploy na. Ang third magazine, reserbado ‘yan para sa bunganga mo. Huwag kang bumalik dito sa kampo na walang ulo. Hindi kita tatanggapin. Kaya ma-capture ka, you are treated like a dog, a pig there. Then after a few days, harapan ka sa camera, luglugin ka.

Hindi ganun dapat mamatay ang sundalo. Paluglug ka kung patay ka na. Pero ‘yung mawalaan ka ng dignidad sa pagkatao mo, para kang kambing diyan. Sabi ako, ang last magazine, kainin mo lahat ‘yan bala diyan. ‘Yan ang utos ko sa kanila. Hindi nga maganda pero ‘yun ang pinaka-practical para sa amin. Huwag kang mag-surrender na bababuyin ka lang tapos luglugin ka, putolin ‘yang ulo mo sa harap ng tao.

Bato dela Rosa… Bong Go. [applause] Sabi niya huwag daw siya habaan. Eh papaano pa? Ipapakilala ko nga --- kaya ko nga kayo ini-endorse eh.

Actually ito si Bong Go, hindi ito trabahante. Eh Tesoro ‘to. Batangueno ‘to. Batangueno. Ang tatay lang niya ang Chinese, Go. Gaya ng lolo ko, Lam. Mga Intsik kami na halo. Pero hindi mo kami --- hindi ako bata-bata doon na...

I am a Filipino. Ito si Bong Go, kaibigan ko lang ito. May negosyo ito sila. They own the biggest printing press sa Mindanao. Likod ng UM. Walang ginawa ito kung hindi mag-basketball. Ano --- anak mayaman ‘to eh. Ngayon, naglaro sila ng basketball, si --- ayan si dela Rosa, siya pati ‘yung aide ko na tinyente. May aide ako pero lieutenant lang. Naglalaro sila ng basketball, pinasahan ni dela Rosa yata. Noong pinasa niya ang bola, pagsalo, diretso tumba, patay. Kaya... Kasi may mga... Sanay ako sa utos-utos eh.

Siya nagsabi na, “Sige, sir. Kung wala kang iba, ako na lang muna.” ‘Yan para... La Salle ito nag-aral. Mahusay ito. Magkwenta ito, dito lang sa ulo niya. Sige tanungin mo. Oo, talaga. Dito na ‘yan. Ewan ko kung anong tinuro ng pari ng La Salle, bakit mahusay sa Math. Oo, nagku-kwenta lang ‘yan dito. “Bong, magkano...” Kaya kung magtanong ka ngayon magkano ang margin ng victory mo, tanungin mo siya. Ngayon na, sabihin niya sa iyo, “Ito ang lamang mo.”

22

Koko Pimentel. [applause] Parang ako tuloy ang manliit diyan. Basta ito si Koko is a very good public servant. May prinsipyo na tao. [applause] Pero Ko, pareho ko nakadalawang asawa ‘yan siya. Hala nandiyan si... Ma’am huwag kang ma… Sabihin na naman ng misogynist na... Eh totoo man.

Sa ka-bright niya, dapat nga apat sa kanya eh. Ako ang nag-summa cum laude, p***** i**, lima ang asawa ko. [laughter] “Bakit ka mas maraming asawa?” “P***** i** mo magna cum laude ako. Ikaw?” Kaya kaming mga 75 wala, patay na. Pitsi-pitsi lang tayo. [laughter] Kaya sabi na... Boarding house, boarding house. Talaga naman na totoo eh. ‘Yung niligawan ko boarding house. Tapos maghingi ng kotse. Kanang ‘yang repossessed daw. Hay buhay.

Isa pa itong Mancao na ito. Ikaw uy, Mancao, tumindig ka. Party-listito. Anong party-list mo? Maypagasa? Ito ‘yung Mancao na --- may sine, Mancao story. Eh rebelde ‘yang mga buang. Kasama man ‘yan. That’s why ano... Pero mahusay ‘to.

Sa totoo lang party-list... I-announce ko nga ng mata --- Maypagasa party-list. Botohin ninyo kay military ‘yan. [applause] Anak lang din ng mahirap ‘yan sa Davao, totoo lang. Taga-Davao ‘yan. Anak ng mahirap lang ‘yan. Kaya lang pumasok ng PMA, tapos gusto kaagad ma-junta, gusto maging presidente ang mga buang. Hintay kayo. Eh demokrasya tayo, eleksyon.

Junta-junta. Hindi pwede, hindi papayag ang tao niyan. Pero, Maypagasa. Kung wala naman kayong party-list, ‘yan na lang ilagay --- totoo. Ilagay niyo si... Talaga... Kaya lang ang kasama nito nag-coup d’etat. Pero okay man, nag-surrender. Ngayon mabait na ang mga y***. Sakit ng ulo.

Ngayon... Actually, I’m telling you wala kayong talo. Kung wala naman kayong ano, may Pagasa. Meron talaga, totoo. May mga sundalo na nagbago na, gusto tumulong. Tulungan natin. Eh kesa magrebelde ‘yang mga... [applause]

Francis Tolentino. [cheers and applause] Ako nagtaka talaga ako kung bakit --- I mean I was not successful during the first time. Annalyn, makinig ka ha. Napaunlad na ang Tagaytay City sa Cavite bilang city mayor, naging presidente ng City Mayors League of the Philippines, former Metro Manila Development Authority Chairman, crisis manager ko.

Bachelor of Laws, Ateneo Law School, passed the Philippine Bar and New York Bar exams. Ibig sabihin pwede itong mag-practice ng law sa

23

korte nila sa Amerika. Master of Laws, University of London. He’s specializing in public international law. Doctor of Judi ---Doctor of Judicial Science Studies at Tulane Law School in New Orleans, Louisiana, Environmental Law. Holds the rank Phili --- Brigadier General, Philippine Army. Graduated from the National Defense College of the Philippines. He studied at the Military College of South Carolina, authored several books of public service. ‘Yung inutusan ko to manage --- sa gobyerno, ‘yung tulong doon sa Mayon at ‘yung typhoon na Ompong. Action man. Ligtas lahat ang Pilipino. Utol ang bawat Pilipino. [applause]

Ipalit mo ito kay Chel Diokno? Lahat ng kaso ng Pilipinas... Siya ‘yung kaso ng --- siya ‘yung defense. Ang People of the Philippines versus Rodrigo Duterte. Ang abogado ng People of the Philippines is the prosecutor tapos ‘yung defense, maghanap ako ng abogado ko, kung wala, pro bono, the court will appoint one lawyer to defend me. ‘Yun.

Now, sino ngayon ang tao na hindi magbilib sa kanya? Sa kaalaman niyang ito sayang ‘yung palusutin ninyo. Totoo. Nagkakilala kami nito dahil sa motor. Nagmo-motor ako eh. Umaabot ako dito Luzon. Naikot ko na itong Pilipinas sa motor. Kasama ko sa Luzon akyat, Baguio. Doon ‘yun nung bata pa ako. Ngayon bata pa rin ako kasi karaming magaganda uy, ‘di ko lang ma-ano. Nawala na. Basta babae nawala na. [laughter]

Freddie Aguilar. [applause] Alam mo kung bakit sinuportahan ko si Freddie? Kayo na. You, you, kayo na ang maghusga. I will not... Freddie Aguilar is a brilliant man. Makabayan lang talaga ito. Of course, he can talk in English. I’ve known him since Vice Mayor ako. That would be 1987. Kilala ko ito siya. He’s a principled man. At kung makita mo, subukan mo ngayong gabi, umpisahan mo. Lahat ng kanta niya bears a social message.

May mensahe talaga para sa lahat ng tao. Napakahirap nga kaya mag- compose ka ng kanta. Teng, teng, teng, teng, teng, teng. Tapos isulat mo. Tapos teng, teng. Tapos gawain mong music. Lagyan mo ng lyrics, lagyan mo ng tune. Kaya mo ‘yan? Para lang sa taong mga bright ‘yan. Kaya medyo eccentric sila pero ayan o, Freddie is a regular guy. Siya ang nagbigay ng mukha ng folk songs sa Pilipinas. Sila ---‘yung mga kasama niya.

Siya ‘yung nagbigay ng musika sa Pilipinas. ‘Yung... Bakit man nawawala na ‘yung mga tao diyan sa harap? Pulis, hulihin mo ‘yang maglabas. Wala, wala naman. Nabakante na. Upo kayo, balik. Huwag kayong magtindig ha. Biro lang. You can go anytime actually. Tatapusin ko lang ito.

24

Kaya ako, bahala na kayo. Pero it takes a lot of brainwork kung maka- compose ka ng kanta, lyrics pati tune at makuha mo ‘yang, “Noong isilang ka sa mundong ito, laking tuwa ng...” Lahat may mensahe. Magdalena, Pipi at Bingi, may social message talaga. So a kind of a --- really something that’s to be admired.

Si sen --- si Secretary Alunan. Do I have to introduce? [applause] Siya ‘yung aming DILG Secretary. At that time, panahon ni Ramos, may red flag na tayo. Binigyan na tayo ng red flag dito sa Asia for --- too much. At... ‘Yung sabi niya na nag-narco state tayo, nag-umpisa na talaga sa panahon ko. Pinasok na. Ang Congressman, a few mga Mayors at ang Barangay Captains, they were using their powers to...

Ako nagwa-warning ako sa inyo talaga. May three years pa ako. Nakikiusap ako sa inyo. Please do not do it. Kay kung mag-abot --- you know. Kung mag-abot tayo sa isang lugar talagang papatayin ko kayo. Sigurado ‘yan. Either friend or foe, huwag ninyong pasukan ‘yan. ‘Di ko kayo palulusutin maski anak ko.

Sabi ko sa anak ko, mga pulis, “Patayin ninyo. Kung makita ninyo ‘yung anak ko, patayin ninyo. Mas bilib ako sa inyo.” Tutal, kung anak kita, p***** i** pagka pumasok ka diyan, problema mo ‘yan. I can afford to lose a son, a grandson, or marami pa. Huwag mong... Do not f*** with me. ‘Yan talaga ang sinasabi ko. Kaya kayong mga ano, barilin ninyo basta nakahawak ng droga. And I assure you, all you have to say, “‘Yun ang sinabi mo sa Pasig.” ‘Yun ang warning ni Secretary Alunan. Naging totoo talaga.

Si Parojinog, ang bahay niya ang... Alam mo ba ang bahay niya ang --- ‘yung wallpaper --- paper wall, puro tag-500 na dinikit, mga bago talaga dinikit. ‘Yung Odicta couple, ‘yung pinatay sa pantalan, they were the ones involved sa western side. Cebu, western side.

The western side is your left hand. Tingin ka ng Pilipinas. This is the west, this is the east. Ang eastern side naman ‘yung si Espinosa, ‘yung pinatay doon sa jail. Sila ‘yun. Sila ‘yun ang nagloko ng Pilipino. Dito sa Bacolod, bago lang. Milyonaryo. Moneylender. Tapos may 30, trenta ka --- may Lamborghini pang dalawa. Pabilibin mo ako na ganun kabilis ang... Eh wala tayong magawa.

Pati ‘yung chief of --- eh ‘yung Chief of Police nila g***** ‘yun. Sino pangalan nun, Bong? ‘Yung Chief of Police sa Bacolod. Harap-harapan sabi ko --- birthday ng... “Who was the Police Chief?” Sabi ko, “You’re fired. T*** i** ka. Maya mag-usap tayo.” Hindi nakipag-usap. Sumibat eh.

25

Suspect na in-ambush ng drug lord. Nandoon pa siya sa ospital, iniwan pa niya ‘yung dalawang security, p***** i**. Kaya pagbaba ko sa eroplano, in public hiniya ko talaga. Sabi ko, “Umalis ka. You’re fired.”

Senator Sonny Angara. [applause] He is perfect actually. Tax expert nato ni. Ang gusto ko lang kay Sonny is, he criticizes me in the right moments and for the right reasons. Gusto ko ‘yan.

Just like sila ni JV Ejercito. [applause] And one of the signatory sa Universal Health Care. Aminin man ng isa ‘yan, lahat man kami niyan ako lang ang magpirma. Tapos ‘yung Build, Build, Build ng program ng administrasyon, binackupan niya.

So mabait, mabait. Mas mabait ito. Mas mabait ito. [applause] Wala akong sinabi ha. Pero mas mabait ito. Walang babae. ‘Di, totoo. Wala siya, wala akong narinig. Walang babae. Wala --- hindi nag-iinom. Hindi nagpupuyat. Wala talaga. Walang... Kaya nga sabi ko, “Bakit ka pa magtakbo ng --- magpakamatay ka na lang.” [laughter] Kung ganyan lang rin ang buhay mo. Walang inom, walang babae, walang ano. Para tayong g*** dito sa mundong... Iisang --- you know, isang beses ka lang dumaan nito. After that, wala na. You’re not even history. Unless you are somebody kagaya ng mga Kennedy.

Wala. Maalala ka lang panahon na sa patay, Nobyembre. So huwag mong habulin. Habulin mo ‘yung kaligayahan mo. Basta wala ka lang masagasaan pero kung asawa lang hindi masagasa ‘yan, ‘yung... Huwag ka lang masagasaan ng tao. Okay na. Hay, karaming maganda.

Ito ba si ano, itong mga critics ko, sila Tordesillas. Pinakita ko naman sa inyo ‘yung sound ano --- spectrum. Sabi ko sa kanila ---- ayaw nilang maniwala eh. Binigay sa akin ‘yan ng foreign country. Palagay ko. Kasi tinanong ko dito hindi daw kanila eh. Pero kuhang-kuha sila sa...

Ito, ito ‘yung mga lowlife. Pero ito si Tatad, ang problema kay Tatad, ina-atake niya ako na wala naman ako ginagawa sa kanya. Tapos sabi niya na si Duterte may colon cancer daw, operahan. Medyo bulok na daw ‘yun.

Ako naman... Sa sige niya atake sa akin, parang naniniwala na tuloyako. Ngayon ganun, tapos bukas medyo t****. T*** i**. Kaya bago ako maligo dinudukot ko ‘yung sampot ko. Sampot is pwet, lubot. Sa

26

Bisaya, sampot o lubot. Tapos inaamoy. Wala man. Amoy utot lang pero hindi ‘yung --- malaman mo pagka cancer kasi talagang --- it’s a rotten thing eh. Sabi ko... ‘Pag mata --- tinitingnan ko, okay man. Wala man dugo, wala lahat. Tapos siya sige sabi. Ngayon, napundi na talaga ako ‘yung sinabi niya na namatay na daw ako.

It’s not a joke anymore kasi may mga tita ako na matanda na, na may mga heart condition, mahina na. Siyempre kung ganunin mo ako, mabigla, “Namatay na daw ‘yung pamangkin mo.” Sabi ko paano kaya ito si Tatad ha. Pero alam ko si Tatad may diabetes and he has --- he has had it mga almost 30 years that I know, noong una ko siyang nakausap. Nakalimutan niya ‘yan eh.

So itong si Tatad, puro porma. Alam mo si Tatad wala na ‘yan. Pag na --- ang diabetes ka ang o*** mo hindi na magtindig. [cheers] Diabetes? No more. Kaya sabi ko sa kanya, “Kung ayaw mong...” [whistles] Sabi ko sa kanya, “If you want to confirm it, send your wife to me.”

Binastos ko rin talaga. Sabi ko pahawakan ko... P***** i** ka, sumobra ka. Sumobra na kasi. Mamatay ka. Ikaw kay patay na ‘yang o*** mo, huwag mo akong idali.

Governor Imee Marcos. [applause] As good --- as good as she can ever be. Wala na akong masabi. Now itong panghuli, ako pa ang mapahiya nito. Villar, Cynthia. [applause] Ma’am, number one ka na ma’am. Blowout na, blowout na. So ‘yan ang...

Sino pa ang nandito? ‘Yung party-list. Could you --- pardon me but could you kindly stand and --- so that I can acknowledge you properly pati matulungan ko kayo. Okay. Ang --- ano ‘yung... One? One in one? Ah ito. AA Kasyoso.

Ang nandito si... May I acknowledge the presence of the Secretary of Tourism, Secretary Berna Romulo-Puyat. [applause] Then... Siyempre nandito. Kaya ako napalapit kay Roman dahil sa iyo. Ano ka man? Former congressman Roman Romulo. [applause]

Ito talaga. Ako, I do not... Ito nga ang mahirap sa matagal ng pamilya. But be careful about drugs. I do not want to attribute it to any political candidate now, pero sinabi ko, this I can promise you, you have my full backing. If it makes you a personal crusade dito, alam na natin but the problem I was not yet president at that time.

Pero I’m warning everybody, everybody --- vice president down to the barangay captain pati kung sino, friends kaibigan pati kalaban huwag

27

talaga kayong pumasok ng droga ngayon. Yayariin ko kayo and that includes Pasig. [cheers and applause]

Either if you’re the mayor, eh kailangan kang hintuin mo o hintuin kitapara makapaghanap kami ng iba. [cheers and applause] Totoo. ‘Yan din ang sinabi ko doon sa mga Mayor noong pumunta ako. Please do not do it. Do not make yourself as the final solution. Kay ‘pag wala na talagang iba, nasa kanto ng tao, pahirapan kami, human rights kung ganun, l****. ‘Di tapusin na natin ito.

Ngayon bago ako magtatalikod, nandito si nanay ni Koko, Mrs.Pimentel. [applause] Ma’am, good evening. I’m happy to see you.

Tapos may --- dito sa harap ko si Congressman Sandoval, re-electionistrin. [applause] Mahusay rin. He has been there and have been doing a good. At ‘yung taga-Malabon at ang kasama niya, ang mahal niya sa buhay, ang Vice Mayor si Jeannie Sandoval. [applause] Payat na sa kampanya o. Wala na. Buti’t na lang nahinto na ngayon. Totoo, ang payat mo ma’am.

Sino pa ang gustong tumakbo? O tatakbo? O magpabati na lang? Ay o. Nandito si Mayor Lim. [applause] Mayor Fred Lim. Police dati ito. ‘Yung lahat ng sinasabi ko nain... Sir, hindi na masyado --- hindi ako nag --- hindi masyado kita nakilala. Alam ko ‘yung --- pero I could not... Ang problema niyan sir hindi kita nakilala basta, wala akong... Pero kung ‘yung maganda sir makita ko nang ganon. O, nandoon o. Mag-Jollibee tayo maya. ‘Yun na. Lahat naman siguro. Mocha. Si Ricky, you should be there.

Ako magkamali talaga ang Malabon kung... One family, ‘yan nga sinasabi ko. One family and they think that they own government. ‘Yan ang mahirap sa elected, reelected, reelected, tapos for generations. Ako ho ganito. Ang tatay ko, died in 1968. I became mayor in 1988. Wala ho kaming dynasty doon kaya lang pinatakbo ko si Inday nag-vice --- para may alalay. Then magtakbo sana ako the last time, naipasok ko itong presidency.

Now the presidency, ladies and gentlemen, is a gift from God. ‘Yan talaga ang paniwala ko. [applause] I believe deep inside me. Alam mo kasi hindi binibigay ‘yan. Alam mo tanungin ko, sino ba sa inyo naniwala na manalo ako? ‘Yan ang tanong ko. Ah ganun ma’am? Kasi ako wala naman akong pera, wala na. Limited nga ang --- ang eroplano ko, naghihinto pa sa runway ang p**** i** niya.

28

Minsan --- totoo ang anak ko pati ang asawa ko lang nagpurot-purot. Kaya sa kahirapan. May pera ako ma’am. Sa totoo lang ‘yung sabihin nila sa Central Bank. Kung ikaw ang maghingi sa account ko, ibigay ko. Pero gawain akong uto-uto nitong mga senador na itong, mga Magdalo, p***** i** ninyo bakit ko ibigay sa inyo? Ang sinabi ko may... Lahat ma’am, hindi mag --- hindi magsobra sa 28 million. Kasali na ang mana ko sa tatay ko ‘yun. And you can see because ang transaction ng papel eh. It’s IBAA, Insular Bank of Asia and America pa noon. Nung nagkaron ako ng medyo malaki, hindi naman maliit pero substantial. Kasi hindi kami magkaintindihan, pinagbili namin ‘yung negosyo ng iniwan.

Pero we started poor. But over the years, hindi ko sabihin na ano, hindi ako nagda-drama, basta migrant ka bakit ka pupuntang Davao, eh kung may property tatay ko sa Cebu? What would be the point in going to... Ang Davao noon, 1949, ang Davao noon --- half of Davao downtown was really a wetland, hindi forest but a wetland, tawag nila.

Kaya sinong mayaman noon? But over the years, pre... Alangan, go for the greener pasture. But my father also did not believe that he would... Kaya sabihin ko sa inyo, ulitin ko, wala akong papel sa corruption. ‘Pag kayong mga nasa droga. Sabi ko nga maski anak ko patayin ninyo.

Nandito si Congressman Noel Cabuhat ng Caloocan City. Yes sir and sana manalo ka, kagaya kay Mayor Lim. [applause] Alam mo talaga sa totoo lang, ulitin ko, nandiyan pa si Mayor Lim o? Pati nandito si DILG. ‘Pag ayaw ng Mayor ninyo na may --- walang droga na malinis ang kanyang siyudad, wala na talaga akong problema. [applause]

‘Pag ang pulis pati Mayor and they can agree with each other na... Ako, sabihin ko sa’yo ha. Kayo ‘yung mga sugal-sugal diyan, ‘di ko na pakialaman, huwag lang kayong pumasok. Hindi mo talaga ma-control eh. Kaya nga kayo mag-ano, papalusutin ko kayo ‘yung mga --- huwag lang ‘yang extortion at saka droga.

Kung sabihin mo ‘yang mga jueteng-jueteng diyan sa kuwan, huwag ‘yung malaki o ‘yung mga hantak-hantak diyan, bahala na kayo. I’m not trying to encourage you, I’m not trying to say --- but I cannot stop it anyway at alam ko kulang talaga. Kaya sabi ko nga itong mga ‘to lumabas ng bahay ‘pag nag-duty ito... Doble kasi ang danger nila, ano.

Alam mo kung bakit? Ito ngayong panahon na ito? Ang pulis kasi hindi makadala ng --- hindi nagdadala ng baril. Tapos maski walang

29

kasalanan ‘yung tao, wala pa siyang planong gumawa, ‘pag makita niya ‘yung baril, talagang kukunin ‘yan. That’s how the Communist Party began their armed forces. ‘Yung mga kanilang maliit-liit na ano. Local generation ang baril dito eh.

Kaya ang pulis, kung hindi rin sila magdala ng baril, delikado rin. Kaya noon minsan, Mayor Lim, lumabas itong Crame ng order, na ang pulis hindi makadala ng baril kung hindi mag-uniporme. Kung hindi ka --- kung hindi ka duty, wala ka. So itong pulis ko ngayon galing sa Calinan, medyo may bukid, dinala ‘yung baril niya. ‘Di umupo dun sa truck, pasahero. Eh ‘di ‘yung sa likod niya eh maraming Bukidnon-Davao, kinuha ‘yung baril niya, binaril pa sa ulo niya.

Sabi ko, bakit hindi na lang tinago? Off duty na siya, pauwi na eh. Sabi kasi ng Crame na bawal daw sila magdala ng baril kung hindi naka-uniporme. So nagdala ng baril naka-uniporme. Anak ng p***. Kaya sinabi ko dito sa Crame noon sir, kinukuha ako ni Noynoy noon ng DILG, ayaw ko talaga. Sige sila tawag, ‘yung panahon ‘yung nangyari. Sabi ko, “P***** i** ‘yang Crame na ‘yan sinong General gumawa niyang g***? T*** i**, i-assign kita sa paglinis ng...”

‘Yung General ninyong... Usahay bugok. T*** i**. Useless ang... Ang pulis, duty o hindi duty, kasi kilala ka eh. ‘Pag may gulo sir, ikaw... Kagaya ko Mayor ako, ‘pag may gulo, “Mayor, Mayor...” Pupuntahan ko talaga ‘yan. Ay alangan. Hindi ko sabihin, “Ah, maghintay pa ako. Ay magtawag kayo ng pulis.” Pero ako, gusto ko rin talaga. Sa totoo lang. ‘Yan kilala man nila ako, gusto ko talaga. T*** i** ka ‘pag magkamali ka...

Huwag mo akong hanapan ng paraan na patayin kita legal kay ‘yan ang gusto ko. Kay sige ako panood ng sine eh --- jan-ja-jan. Clue kaagad. So nandito rin si Gene Mamondiong kandidato sa governor. Ang gulo ng lugar, Lanao del Sur. Gene, where are you? Ang gulo ninyo. I have to --- maybe I’ll go to --- basta ‘yung lugar nila.

Ganito sinabi ko. Kaibigan man tayo o hindi, administration, hindi, neutral ako pati neutral ang pulis, neutral ang sundalo. That’s the order of the day. Wala --- kaya ‘yung dito, ang gulo eh, I will... Kaya sinasabi ko nga na baka lilipad ako doon. Para pagsabihan lang.

Basta ganito ang order ko. Kung naka-live ‘yan, ang kandidato limitado sila sa dalawang pulis, hindi army, pulis lang. Walang CAFGU. Pulis, dalawa. ‘Yan lang. Hindi kayo makadala ng high-powered --- pistol lang.

30

Ngayon, ‘pag dumaan ka ng checkpoint ang order ko sa army pati pulis, ‘pag may firearm ka na M-16 o M-14, ‘pag sinabi ng pulis pati military ibaba mo ‘yan i-surrender mo. ‘Pag hindi mo sinunod ‘yan sabihin ko --- sabi ko sa pulis pati military, patayin mo, patayin mo.

Kasi lumalaban, that’s defiance. So how can you arrest a person who does not want to surrender? Eh ‘di patayin mo. ‘Yan ang utos ko sa lahat. Buong Pilipinas ‘yan.

So magdala --- huwag kayong magdala-dala ng armas kasi ang order ko talaga sa pulis pati sa militar, barilin ka, patayin ka. O ngayon kayong mga taga-Lanao, nandito ‘yung isang --- hindi ako nag-dedepensa sa kanya. I’m talking about the trouble that is now going on in Lanao del Sur.

Either you stop it or marami diyan, failure of an election kung hindi makaboto o talagang plain terrorism. Pagka ganun, pagbalik ko diyan magdala na ako ng maraming sundalo. You must remember that until now martial law exists in Mindanao. Do not force me. Do not force my hand to do something which you might not like and hate me for all time.

Maraming salamat po. [applause]

*W*M*

31