Res in Commercio 11/2010

8/8/2019 Res in Commercio 11/2010

1/28

listopad 2010(numer 9/2010)

Res in Commercio jest miesicznikiem

wydawanym przez Kancelari Tomczak

i Partnerzy. Czasopismo - Biuletyn

Informacyjny - powstao w 2002 roku

jako wewntrzny informator monitoru-

jcy zmiany prawa gospodarczego

w Polsce. Nastpnie przeksztacilimy

Biuletyn w wydawnictwo adresowa-

ne przede wszystkim do Klientw

Kancelarii, nadajc mu dojrza form

graficzn. Z pocztkiem 2010 roku Kan-

celaria zdecydowaa o wydawaniu mie-

sicznika, ktrego treci s pogldy

prawnikw Kancelarii powstae na tle

prowadzonych spraw.

Pomimo najcilej praktycznego nastawie-

nia teksty zamieszczone w Res in Commercio

nie s opiniami prawnymi, ktre mogyby

by zastosowanewprost i bez dodatkowej

weryfikacji stanu faktycznego, za pogldy

wyraane na amach miesicznika stanowi

jedynie stanowisko ich autorw.

S p i s t r e c i :

Szanta 6

Jakub Pietrasik

Dychotomia 9

Katarzyna Kryla

Trata 12Szymon Kaczmarek

Inspektor, inynier, nadzr 14

Pawe Baraski

Spka komandytowa. Instrukcja obsugi (cz dziewita) 18

Katarzyna Bielat, Inga Doowy, Wioletta Januszczyk,

Dominika Latawiec, Marta Mianowska, Jakub Salwa, Micha Tomczak

Streszczenia tekstw 27

Summary 28


2/28

2 | R E S I N C O M M E R C I O | P A D Z I E R N I K 2 0 1 0

(Prawo konstytucyjne)

Europejskie zmiany

w KonstytucjiW dniu 12 listopada 2010 roku Prezy-

dent Bronisaw Komorowski zoy w Sejmie

projekt ustawy o zmianie Konstytucji. Zmiany

wi si z czonkostwem Polski w Unii Eu-

ropejskiej.

Projekt wprowadza do Konstytucji nowy

Rozdzia Xa Czonkostwo Rzeczypospolitej

Polskiej w Unii Europejskiej. Przewidziano

tam m.in. moliwo szybszego wprowa-

dzania przepisw unijnych do polskiego

prawa odstpiono w tym zakresie od

tzw. zasady dyskontynuacji i umoliwiono

kontynuowanie prac nad projektem przez

parlament wybrany w kolejnych wyborach

do tej pory nowo wybrany Sejm nie rozpa-

trywa projektw wniesionych w poprzedniej

kadencji.

Zmiany dotycz rwnie wprowadzenia

euro oraz rozwizania Rady Polityki Pieni-

nej i wykrelenia przepisw o emisji pieni-

dza przez Narodowy Bank Polski funkcj

t przej ma Europejski Bank Centralny,

ktrego czci stanie si NBP.

Projekt obejmuje take przepisy doty-

czce wystpienia Polski z Unii Europejskiej.

Moliwo tak przewiduje ju obecnie Trak-

tat Lizboski. Wedug prezydenckich zaoe,

o sposobie wystpienia z Unii decydowaby

Sejm wikszoci 2/3 gosw w obecnoci

co najmniej poowy ustawowej liczby posw

oraz Senat bezwzgldn wikszoci gosw

w obecnoci co najmniej poowy ustawowej

liczby senatorw lub obywatele w referen-

dum oglnokrajowym. Po uzyskaniu takiej

zgody Rada Ministrw miaaby notyfikowa

Unii Europejskiej zamiar wystpienia z jej

struktur. Ratyfikacja umowy midzynarodo-

wej okrelajcej warunki wystpienia z Unii

Europejskiej, w szczeglnoci te gospodar-

cze i finansowe, wymagaaby z kolei zgody

wyraonej w ustawie lub w referendum

oglnokrajowym.

(Prawo podatkowe)

Opodatkowanie tzw. pro-gramw motywacyjnych

W 2011 roku wraz z wejciem w ycie

nowelizacji ustawy o podatku od osb fizycz-

nych (ustawy o PIT) zmieni si zasady opo-

datkowania tzw. programw motywacyjnych.

Programem motywacyjnym jest nabywanie

przez pracownikw akcji lub opcji na akcje

bezpatnie lub po cenach korzystniejszych

ni rynkowe.

Do tej pory takie programy opodatkowane

byy dwukrotnie zarwno w chwili obj-

cia akcji lub opcji na akcje jak i w momencie

ich zbycia. Objcie byo opodatkowywane

jako przychd ze stosunku pracy, natomiast

zbycie papierw jako dochd z kapitaw

pieninych. Tego typu rozwizanie byo

niekorzystne dla pracownikw korzystajcych

z programw motywacyjnych, gdy warto

podatku moga przerosn warto bonifikaty

udzielonej pracownikowi na papiery warto-

ciowe. Rwnie i firmy oferujce akcje lub

opcje na akcje pracownikom obcione byy

obowizkiem dwukrotnego odprowadzania

zaliczek na podatek.

Po nowelizacji przepisw, sytuacja ma ulec

zmianie programy motywacyjne bd

opodatkowanie tylko raz w momencie

sprzeday papierw. W dotychczasowym

art. 24 ust. 11 ustawy o PIT zwolnienie

z podwjnego opodatkowania dotyczy

bdzie jedynie nowych akcji ktre byy

obejmowane w nowej emisji. Natomiast

obecnie przepis dotyczy rwnie papierw

nabywanych a wic takich, ktre zostay

wyemitowane wczeniej.

Podkrelenia jednak wymaga, e zmiana

ta obejmuje jedynie akcje spek, majcych

siedzib w Unii Europejskiej lub na terenie

Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Nie

bd wic ni objte na przykad spki z sie-

dzib w Stanach Zjednoczonych. Ponadto

nowe zasady dotycz tylko spek akcyjnych

i nie znajduj zastosowania do udziaw

w spkach z ograniczon odpowiedzial-

noci.

(Prawo farmaceutyczne)

Nowe ograniczenia re-klamy produktw leczni-czych

W dniu 27 wrzenia 2010 roku odbyo

si pierwsze czytanie rzdowego projektu

ustawy o zmianie ustawy Prawo farmaceu-

tyczne. Tego samego dnia projekt skierowa-

no do Komisji Zdrowia.

Nowelizacja przewiduje nowe ogra-

niczenia w reklamie lekw i innych pro-

duktw leczniczych. Projekt wprowadza

zakaz reklamy produktw dopuszczonych

do obrotu bez koniecznoci uzyskania

pozwolenia chodzi o produkty leczni-

cze sprowadzone z zagranicy, ktrych

zastosowanie jest niezbdne dla ratowania

ycia lub zdrowia pacjenta. Zakaz reklamy

produktw dopuszczonych do obrotu bez

koniecznoci uzyskania pozwolenia nie ma

jednak charakteru bezwzgldnego. Spod

jego zakresu wyczona zostaa korespon-

dencja obejmujca materiay informacyjne

o charakterze niepromocyjnym, niezbdne

do udzielenia odpowiedzi na pytania dotycz-

ce konkretnego produktu leczniczego te nie

bd uznawane za reklam.

Projekt przewiduje ponadto, e rekla-

ma produktw leczniczych, ktra obejmuje

konkursy, losowanie nagrd lub inne dzia-

ania, ktrych wynik zaley od przypadku,

bdzie moga by kierowana wycznie do

podmiotw uprawnionych do wystawiania

recept lub prowadzcych obrt wyrobami

medycznymi, tj. do lekarzy i aptek, nie za

do samych pacjentw.

W nowelizacji wprowadzono rwnie

definicj sprzeday wysykowej. Za tak

uwaana bdzie umowa sprzeday pro-

duktw leczniczych zawierana z pacjentem

bez jednoczesnej obecnoci obu stron, przy

wykorzystywaniu rodkw porozumiewania

si na odlego. Wprowadzenie definicji wy-

jani wtpliwoci co do interpretacji art. 68

ust. 3 ustawy Prawo farmaceutyczne, przez

co sprzeda wysykowa lekw na recept

bdzie niemoliwa.

(Prawo administracyjne)

Mniej dobrych planwzagospodarowania prze-strzennego

W dniu 21 padziernika 2010 roku wesza

w ycie nowelizacja ustawy z dnia 25 czerw-

ca 2010 roku o planowaniu i zagospodaro-

waniu przestrzennym (Dz.U. nr 130, poz.

871) autorstwa komisji Przyjazne pastwo.

Nowe przepisy maj uproci zasady uchwa-

lania miejscowych planw zagospodarowania

przestrzennego i przypieszy ich tworzenie

w duych miastach.

Nowelizacja skraca z dwunastu do dziewi-

ciu miesicy czas, na jaki gmina moe zawie-

si postpowanie w przedmiocie wydania

warunkw zabudowy, jeeli rozpocza ju

prace nad miejscowym planem zagospodaro-

wania przestrzennego. Przewiduje take, e

wnioski skadane przez mieszkacw gminy

N O T I T I A

WIADOMOCI


3/28

R E S I N C O M M E R C I O | P A D Z I E R N I K 2 0 1 0 | 3

(z ich propozycjami, co powinien uwzgld-

nia nowy plan) bd rozpatrywane na

etapie sporzdzania projektu planu, a nie,

jak byo do tej pory, przed rozpoczciem

prac nad nim.

Dodatkowo, rada gminy bdzie uchwalaa

miejscowy plan po stwierdzeniu, e nie

narusza on ustale studium zagospodaro-

wania, a nie jak byo do tej pory po

sprawdzeniu, czy s one zgodne z jego

ustaleniami. Dotychczasowe sformuowanie

czsto powodowao cakowit niemoliwo

uchwalenia planu, gdy trudno byo ustali,

czy proponowane w planie rozstrzygnicie

jest zgodne ze studium w przypadku, gdy

w ogle nie byo w studium okrelone.

Co wicej, nowelizacja przewiduje, e

miejscowe plany bd obejmoway take

tereny zamknite bdce w gestii ministra

waciwego ds. infrastruktury. Chodzi wic

gwnie o tereny kolejowe. Do tej pory do-

chodzio do kuriozalnych sytuacji, w ktrych

przygotowywano plan w celu budowy drogi,

ale nie uwzgldnia on wiaduktu kolejowego

nad drog, poniewa zaliczao si go do ob-

szaru zamknitego.

(Prawo telekomunikacyjne)

Nowelizacja PrawaTelekomunikacyjnego

W dniu 29 padziernika 2010 roku Sejm

przyj poprawk Senatu do uchwalonej

w dniu 8 padziernika 2010 roku ustawy

wprowadzajcej zmiany w prawie teleko-

munikacyjnym. Teraz nowelizacja czeka ju

tylko na podpis Prezydenta.

Uchwalone zmiany dotycz moliwoci

ustalania szczegowych warunkw regu-

lacyjnych. Operatorzy bd mogli zoy

wniosek do Prezesa Urzdu Komunikacji

Elektronicznej, na podstawie ktrego bd

mogli si zobowiza do okrelonych zacho-

wa zwizanych z wykonywan dziaalnoci

telekomunikacyjn.

Obowizujce obecnie unormowania

prawne nie reguluj moliwoci dobrowol-

nego zobowizania si przez przedsibiorc

telekomunikacyjnego. Nowelizacja ma to

zmieni.

Szczegowe warunki regulacyjne bd

wynikiem porozumienia przedsibiorcy

i Prezesa UKE. Przed jego zatwierdzeniem

organ bdzie mg da wyjanie od

operatora oraz zasiga opinii ekspertw

i biegych odnonie proponowanych posta-

nowie. Pozytywne rozstrzygnicie bdzie

mogo nastpi tylko w przypadku zgodno-

ci szczegowych warunkw z przepisami

prawa i naoonymi na przedsibiorc

obowizkami. Decyzja o zatwierdzeniu lub

odmowie zatwierdzenia szczegowych wa-

runkw powinna zosta wydana w cigu 90

dni od dnia zoenia wniosku. Bdzie od niej

przysugiwa odwoanie do Sdu Okrgowe-

go w Warszawie sdu ochrony konkurencji

i konsumentw.

Ponadto nowelizacja przewiduje moli-

wo naoenia kary pieninej na operato-

ra, ktry nie wywizuje si z obowizkw

wynikajcych ze szczegowych warunkw

regulacyjnych.

Nowe przepisy wejd w ycie po upywie

14 dni od dnia ich ogoszenia.

(Prawo upadociowe i naprawcze)

Planowana zmiana usta-wy Prawo upadociowei naprawcze

W zwizku z orzeczeniem Trybunau Kon-

stytucyjnego z dnia 10 listopada 2009 roku

o sygnaturze P 88/08 rozpoznawany jest

projekt nowelizacji ustawy Prawo upadocio-

we i naprawcze, w ktrym Trybuna Konsty-

tucyjny uzna, e obecne brzmienie artykuu

28 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo

upadociowe i naprawcze (tekst jednolity Dz.

U. z 2009 roku, Nr 173, poz. 1361), dalej

jako Prawo upadociowe zgodnie z kt-

rym wniosek dunika o ogoszenie upadoci

nieodpowiadajcy wymogom okrelonym

w ustawie lub nienaleycie opacony zwraca

si bez wzywania o uzupenienie lub opace-

nie wniosku jest niezgodne z Konstytucj.

Projekt nowelizacji przewiduje nastpu-

jce brzmienie artykuu 28 Prawa upado-

ciowego: Wniosek o ogoszenie upadoci

nieodpowiadajcy wymogom okrelonym

lub nienaleycie opacony zwraca si bez

wzywania o uzupenienie lub opacenie

wniosku, jeeli zosta on zgoszony przez

wnioskodawc reprezentowanego przez

adwokata lub radc prawnego.

Tym samym stanowi on realizacj wymo-

gw zawartych w orzeczeniu Trybunau

Konstytucyjnego zgodnie z ktrym istnieje

konieczno rnicowania sytuacji: jednej

w ktrej wniosek o ogoszenie upadoci

zosta zoony przez dunika dziaajcego

samodzielnie i drugiej w ktrej wniosek

o ogoszenie upadoci zostaje zoony przez

dunika reprezentowanego przez fachowe-

go penomocnika prawnego.

Obecna regulacja przewiduje dla po-

wyszych dwch sytuacji t sam sankcj

w przypadku w ktrym wniosek ma jakie

braki nastpuje zwrot wniosku bez we-

zwania do jego uzupenienia lub opacenia.

Zwrcony wniosek natomiast nie wywouje

skutkw prawnych, co znaczy, e zaduony

przedsibiorca nie zainicjowa skutecznie po-

stpowania o ogoszenie upadoci. Pomimo

braku zakazu ponownego zoenia wniosku

o ogoszenie upadoci, jeli okae si, e

min waciwy termin do jego zoenia, to

takie dziaanie nie usuwa skutkw zwrcenia

wczeniej zoonego wniosku. Uchybienie

temu terminowi za grozi dunikowi odpo-

wiedzialnoci odszkodowawcz, czy nawet

zakazaniem mu przez sd prowadzenia dzia-

alnoci gospodarczej.

Projekt nowelizacji ustawy Prawo upado-

ciowe jest obecnie rozpoznawany przez

Senat.

(Prawo medyczne)

Odszkodowanie za bdymedyczne

Projekt nowelizacji ustawy o prawach

pacjenta przygotowany przez Ministerstwo

Zdrowia wprowadza moliwo dochodze-

nia odszkodowa z tytuu bdw medycz-

nych bez koniecznoci wystpowania na

drog sdow. Nowelizacja stanowi cz

pakietu ustaw zdrowotnych zapowiadanego

przez Ministerstwo Zdrowia.

Projektowane przepisy umoliwi pa-

cjentom uzyskanie odszkodowania w cigu

okoo siedmiu miesicy. W chwili obecnej

jedyn drog dochodzenia odszkodowania

lub zadouczynienia przez poszkodowa-

nego pacjenta jest, trwajcy zwykle kilka lat,

proces sdowy.

Zgodnie z projektem wniosek o ustalenie

bdu medycznego bdzie mona skierowa

do specjalnej wojewdzkiej komisji, w ktrej

skad wejd specjalici z dziedzin medycyny

i prawa, czonkowie wskazani przez orga-

nizacje dziaajce na rzecz praw pacjenta,

ministra waciwego do spraw zdrowia

i Rzecznika Praw Obywatelskich.

Wniosek wnosi si w terminie roku od dnia,

w ktrym poszkodowany skadajcy wniosek

dowiedzia si o zakaeniu, uszkodzeniu ciaa

lub rozstroju zdrowia albo nastpia mier

pacjenta (w takiej sytuacji wniosek skada

rodzina zmarego pacjenta), jednak termin

ten nie moe by duszy ni 3 lata od dnia,

N O T I T I A

WIADOMOCI


4/28


w ktrym nastpio zdarzenie wywoujce

szkod.

W myl projektowanych przepisw po-

szkodowany zamiast odszkodowania bdzie

mg dochodzi renty. Pacjenci ubiegajcy

si o odszkodowanie bd mogli uzyska

do 300 000 zotych w przypadku mierci

pacjenta (dla spadkobiercy) i do 100 000

zotych w przypadku uszczerbku na zdrowiu.

Z kolei wysoko renty moe wynie do

3 000 zotych.

ORZECZNICTWO

(Prawo prasowe)

Wyrok TK - Zakaz publi-kacji to nie cenzura

W dniu 9 listopada 2010 roku Trybuna

Konstytucyjny rozpozna wniosek Rzecznika

Praw Obywatelskich dotyczcy zgodnoci art.

755 2 Kodeksu postpowania cywilnego

z Konstytucj. Trybuna orzek, e art. 755

2 Kodeksu postpowania cywilnego

w zakresie, w jakim zezwala na bezterminowe

ustanowienie zakazu publikacji w sprawach

przeciwko rodkom spoecznego przekazu

o ochron dbr osobistych, jest niezgodny

z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w zw. z art. 31

ust. 3 Konstytucji.

W swoim wniosku, Rzecznik Praw Oby-

watelskich podnosi, i przepis Kodeksu

postpowania cywilnego wprowadza zakaz

publikacji jako zasad od ktrej sd moe

odstpi tylko, gdy przemawia za tym wany

interes spoeczny. Z art. 755 2 Kodeksu

postpowania cywilnego wynika bowiem,

i wany interes publiczny jest interesem

nadrzdnym wobec potrzeby ochrony dbr

osobistych jednostki. Przepis ten, zdaniem

Rzecznika Praw Obywatelskich, wprowadza

ograniczenie wolnoci sowa w zakresie

naruszajcym podstawy demokratycznego

pastwa prawnego. Nadto zwrcono uwa-

g, i sd wydaje takie postanowienie na

posiedzeniu niejawnym, w zwizku z czym,

pozwany nie ma moliwoci przedstawi

swoich racji, jakimi kierowa si publikujc

okrelone informacje. W sprawie pojawi si

take pogld, i przepis ten pozwala niejako

na wprowadzenie cenzury prewencyjnej, kt-

ra zgodnie z Konstytucj jest zakazana.

Trybuna Konstytucyjny nie zgodzi si

z ostatnim argumentem i uzna, ze obecne

przepisy nie pozwalaj na cenzur prewen-

cyjn. Wedug Trybunau, art. 755 2 Ko-

deksu postpowania cywilnego zezwala s-

dowi na wprowadzenie zakazu publikacji tylko

w wyjtkowych przypadkach, a faktyczne

ograniczenie wolnoci prasy moe by nao-

one przez sd jedynie w konkretnej relacji

prawno-procesowej.

Trybuna orzek jednak, e istniejcy przepis,

zezwalajc na wprowadzenie zabezpieczenia

w postaci zakazu publikacji informacji na czas

nieograniczony, narusza przepisy Konstytucji.

Nie jest bowiem dopuszczalne, aby zakaz pu-

blikacji przerodzi si w zakaz o charakterze

trwaym. Ponadto, wprowadzenie obowiz-

ku okrelenia ram czasowych dla takiego

zakazu byoby zasadne z racji wyelimino-

wania przewlekoci postpowania w sdach

w sprawach o ochron dbr osobistych. Wo-

bec tego, Trybuna swoim wyrokiem naoy

na ustawodawc obowizek wprowadzenia

regulacji dyscyplinujcych sdy.

Wykonanie wyroku odroczone zostao na

okres 15 miesicy od dnia publikacji wyroku

Trybunau w Dzienniku Ustaw.

Niewtpliwie wyrok bdzie mia wpyw na

wznowienie postpowa wytoczonych prze-

ciwko rodkom masowego przekazu, wobec

ktrych orzeczony zosta bezterminowy zakaz

publikacji. Nadto wyrok bdzie podstaw do

domagania si odszkodowa za straty finan-

sowe poniesione przez wydawcw.

(Prawo handlowe)

Zaniona cena zagraaaktywom spki

Sd Najwyszy w dniu 22 padziernika

2010 roku podj uchwa o sygnaturze III

CZP 69/10 zgodnie z ktr umowa sprzeda-

y prawa uytkowania wieczystego i wasno-

ci wzniesionych na nim budynkw zawarta

midzy spk kapitaow i jej prokurentem

jako kupujcym, w ktrej znacznie zaniono

cen sprzeday, jest inn podobn umow

w rozumieniu artykuu 15 1 ustawy z dnia

15 wrzenia 2000 roku Kodeks spek handlo-

wych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037), dalej jako

Kodeks spek handlowych lub Kodeks.

Powysze orzeczenie zapado na tle

nastpujcego stanu faktycznego: spka

z ograniczon odpowiedzialnoci zawara

z prokurentem spki umow sprzeday

uytkowania wieczystego gruntu oraz

wzniesionych na nim budynkw. Zwyczajne

Zgromadzenie Wsplnikw spki wyrazio

w formie uchway zgod na zawarcie ni-

niejszej umowy. Transakcja zostaa jednak

zakwestionowana przez wsplnika spki,

ktry wystpi przeciwko spce do sdu

z powdztwem w ktrym domaga si usta-

lenia niewanoci umowy.

Wsplnik podnosi, e umowa sprzeday

jest niewana w wietle artykuu 15 1

Kodeksu zgodnie z ktrym zawarcie przez

spk kapitaow umowy kredytu, poycz-

ki, porczenia lub innej podobnej umowy

z czonkiem zarzdu, rady nadzorczej, komisji

rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo

na rzecz ktrejkolwiek z tych osb wymaga

v i l l a s e n t e n c e s

orzeczenia sdowe


5/28


zgody zgromadzenia wsplnikw albo walne-

go zgromadzenia, chyba e ustawa stanowi

inaczej. Nieuzyskanie tej zgody implikuje nie-

wano czynnoci, gdy zgodnie z artykuem

17 1 Kodeksu jeeli do dokonania czynnoci

prawnej przez spk ustawa wymaga uchwa-

y wsplnikw albo walnego zgromadzenia,

czynno prawna dokonana bez wymaganej

uchway jest niewana.

Co prawda w stanie faktycznym bd-

cym podstaw do podjcia uchway przez

Sd Najwyszy Zwyczajne Zgromadzenie

Wsplnikw wyrazio zgod na zawarcie

umowy sprzeday w formie uchway, jed-

nake uchwaa ta nie precyzowaa warunkw

ewentualnej umowy sprzeday, nie podano

nabywcy ani nie okrelono warunkw ce-

nowych. Dodatkowo umowa umoliwiaa

niezasadne uprzywilejowanie prokurenta,

czyli podmiotu objtego ograniczeniami

z art. 15 Kodeksu, gdy nieruchomo warta

1,5 miliona zotych zostaa sprzedana za 271

tysicy zotych.

Sd I instancji oddali powdztwo, jednak

wsplnik zoy apelacj przy ktrej rozpa-

trywaniu Sd II instancji powzi powane

wtpliwoci prawne i przedstawi je Sdowi

Najwyszemu. W pytaniu zoonym Sdowi

Najwyszemu Sd II instancji wskaza, e poj-

cie inna podobna umowa uyte w artykule

15 Kodeksu jest niejednolicie interpretowane

w doktrynie. Niektrzy uznaj, e chodzi

o wszelkie umowy nazwane jak i nienazwane,

ktre skutkuj faktycznym lub ewentualnym

zagroeniem aktyww spki. Inni natomiast

wskazuj, e pojcie to nie moe by rozu-

miane jako wszelkie umowy, ale tylko takie,

ktre wskazuj podobiestwo do umw

wymienionych w powoanym przepisie.

W odpowiedzi Sd Najwyszy podj

uchwa zgodnie z ktr umowa uytkowania

wieczystego gruntu i wasnoci wzniesionych

na nim budynkw zawarta pomidzy spk

kapitaow i jej prokurentem jako kupujcym,

w ktrej znacznie zaniono cen sprzeday

jest inn podobn umow w rozumieniu

artykuu 15 Kodeksu.

(Prawo ubezpiecze spoecznych)

Ubezpieczenie zdrowot-ne rolnikw

Trybuna Konstytucyjny w wyroku z dnia 26

padziernika 2010 roku (sprawa K 58/07)

orzek, e dotychczasowe zasady finanso-

wania skadek na ubezpieczenie zdrowotne

rolnikw s niezgodne z Konstytucj.

Postpowanie zostao wszczte w 2007

roku na skutek wniosku Rzecznika Praw Oby-

watelskich. Podnis on, e art. 86 ust. 2 usta-

wy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach

opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw

publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, ze

zm.) w zakresie, w jakim zobowizuje budet

pastwa do finansowania skadek na ubezpie-

czenie zdrowotne rolnikw bez wzgldu na

wysoko osiganych przez nich dochodw,

jest niezgodny z art. 32 w zwizku z art. 2

Konstytucji. Zgodnie z powyszym przepisem

rolnik i jego domownik nie pac skadek na

ubezpieczenie zdrowotne. Ustawodawca na-

oy obowizek ich finansowania na budet

pastwa, czyli w praktyce na pozostaych oby-

wateli. Rzecznik podkreli, e sprawiedliwo

wymaga, aby rnicowanie poszczeglnych

osb pozostawao w odpowiedniej relacji do

rnic sytuacji, w jakich si znajduj.

Trybuna podzieli pogld wnioskodawcy,

e z punktu widzenia analizowanych norm

prawnych rolnicy nie stanowi jednorod-

nej grupy spoecznej. Chodzi o okoo 1,3

miliona osb posiadajcych gospodarstwa

o powierzchni wikszej ni 1 hektar. Wrd

nich mona wyrni tych, ktrzy uzyskuj

dochody porwnywalne np. z dochodami

osb prowadzcych dziaalno gospodarcz

i odprowadzajcych skadk do Narodo-

wego Funduszu Zdrowia, grup rolnikw

posiadajcych gospodarstwa rolne o bardzo

duej powierzchni, a take wci jeszcze

pokan liczb rolnikw prowadzcych mae

gospodarstwa rolne o niskiej rentownoci,

yjcych na poziomie minimum egzystencji.

W zwizku z tym, e ich status ekonomiczny

jest zrnicowany maj oni rn ekono-

miczn i prawn moliwo uczestniczenia

w ponoszeniu ciarw publicznych zwiza-

nych z finansowaniem ochrony zdrowia.

Trybuna przypomnia, e art. 84 Konstytucji

statuujcy zasad powszechnoci ponoszenia

ciarw publicznych cznie z zasadami rw-

noci i demokratycznego pastwa prawnego,

skadaj si na pojcie sprawiedliwoci opo-

datkowania. Przepis art. 86 ust. 2 zaskaronej

ustawy, ktry w zamyle ustawodawcy mia

peni funkcj ochronn wobec najbiedniej-

szych rolnikw, jednoczenie bezpodstawnie

uprzywilejowa rolnikw osigajcych wyso-

kie dochody. Niesprawiedliwym jest, by

przerzuca obowizek ponoszenia ciarw

publicznych z osb zdolnych do ich ponosze-

nia na budet pastwa. Wobec powyszego

Trybuna uzna, e art. 86 ust. 2 w zwizku

z art. 86 ust. 1 pkt 1 w zakresie, w jakim

okrela zobowizanie budetu pastwa

do finansowania skadek na ubezpieczenie

zdrowotne wszystkich wskazanych w nim

rolnikw i ich domownikw, podlegajcych

ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw z mocy

ustawy, prowadzcych dziaalno rolnicz

bez wzgldu na wysoko osiganych przez

nich przychodw, jest niezgodny z art. 32

ust. 1 w zwizku z art. 84 i art. 2 Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej.

Uznanie zaskaronego przez RPO przepisu

za niekonstytucyjny nakada na ustawodawc

obowizek dokonania szeregu zmian legislacyj-

nych w rnych aktach prawnych. W zwizku z

tym Trybuna Konstytucyjny odroczy utrat jego

mocy obowizujcej na 15 miesicy.

(Prawo cywilne)

Archiwum dlaTarnowskich

Sd Najwyszy w wyroku z 29 padzier-

nika 2010 roku (I CSK 637/09) potwierdzi,

e przepisy o reformie rolnej nie stanowiy

podstawy do nabycia przez pastwo wa-

snoci dokumentw nalecych do wacicieli

przejmowanych majtkw ziemskich.

Sprawa trafia do sdu na skutek pozwu Ry

Tarnowskiej. Wrd materiaw archiwalnych

przejtych przez pastwo w zwizku z refor-

m roln znalazy si dokumenty pochodz-

ce z Dzikowa, o ktrych zwrot Tarnowscy

bezskutecznie zabiegali od lat 50. ubiegego

wieku. W 2002 roku naczelny dyrektor archi-

ww pastwowych odrzuci wysunit przez

R Tarnowsk propozycj zawarcia umowy

depozytowej dotyczcej archiwum w Dziko-

wie twierdzc, e jest ono wasnoci Skarbu

Pastwa. Jako podstaw prawn wczenia

dzikowskich archiwaliw do pastwowego

zasobu archiwalnego wskazywano zarzdze-

nie ministra rolnictwa i reform rolnych z 1946

roku o materiaach archiwalnych w majtkach

przejtych na cele reformy rolnej wydane na

mocy upowanienia zawartego w dekrecie

o reformie rolnej z 1919 roku.

Ra Tarnowska w pozwie wniesionym

w 2003 roku domagaa si ustalenia, e mate-

riay archiwalne pochodzce z Dzikowa s jej

wasnoci, powoujc si na art. 189 Kodek-

su postpowania cywilnego. Powdka zmara

w 2005 roku, a w jej miejsce wstpio czterech

spadkobiercw. Sd I instancji w 2008 roku

ustali, e s oni wacicielami archiwaliw.

W orzeczeniu uznano, e art. 16 dekretu

z 1919 roku nie mia zastosowania w tej spra-

wie. Nie byo moliwe rwnie nabycie doku-

mentw przez zasiedzenie, poniewa Skarb

Pastwa posiada je w zej wierze. Sd II instancji

w peni zaaprobowa zdanie sdu I instancji.

Rwnie Sd Najwyszy odmwi przyznania

racji Skarbowi Pastwa.

v i l l a s e n t e n c e s

orzeczenia sdowe


6/28


Coraz czciej sprawne funkcjonowanie

spek kapitaowych zakcane jest

przez wsplnikw lub akcjonariuszy,

ktrzy dziaajc wycznie we wasnym

interesie, podejmuj destrukcyjne dziaania wzgldem spki. Skrajnym przypadkiem

tego typu zachowa jest tak zwany szanta

korporacyjny.

Definicja

Istot szantau korporacyjnego jest wysuwanie przez wsplnika

lub akcjonariusza dania przyznania okrelonej korzyci w zamian

za odstpienie od dziaa destrukcyjnych w stosunku do spki.

W przewaajcej liczbie przypadkw powysze dziaania wi si

z instrumentalnym wykorzystywaniem prawa do zaskarania uchwa

zgromadze spek kapitaowych, dlatego te klasyczny przykad

szantau korporacyjnego odnosi si do groby niegodziwego wyko-

rzystania prawa do zaskarania uchwa.

Istota dziaania szantaysty

Szanta korporacyjny prowadzony jest co do zasady w celu osi-

gnicia korzyci majtkowych lub innych korzyci zwizanych z dzia-

alnoci spki, np. uprzywilejowania akcji/udziaw bd otrzymania

osobistych praw, dziki ktrym pozycja szantaysty w spce stanie si

mocniejsza (przykadowo prawa powoywania czonka zarzdu lub

rady nadzorczej, prawa zwoywania zgromadzenia wsplnikw lub

walnego zgromadzenia).

Szantaysta przede wszystkim grozi zaskareniem uchway zgroma-

dzenia spki. Przy tym jego wycznym celem jest wywarcie presji

na spk oraz uzyskanie jak najlepszej dla siebie pozycji w przyszych

negocjacjach dotyczcych okupu. Zatem najczciej gra szantay-

sty prowadzona jest jeszcze przed faktycznym wystpieniem do sdu

z powdztwem w przedmiocie uchylenia lub stwierdzenia niewa-

noci uchway.

Z drugiej strony szanta korporacyjny i negocjacje w celu wyci-

gnicia od spki okupu, mog toczy si ju po zaskareniu uchway

i wniesieniu powdztwa do sdu. Wwczas szantaysta oferuje

cofnicie pozwu, oczywicie odpatne, lub wyraa wol zawarcia

ugody, rwnie odpatnej. W tym przypadku jednak pamita naley,

e pozycja szantaysty jest stosunkowo mocna samo wejcie przez

niego na drog sdow moe wiadczy o tym, e jego determinacja

jest dua. Od strony procesowej powdztwo moe wiadczy o tym,

e istniej przynajmniej formalne podstawy do zaskarenia uchway,

a szantaysta ma realne szanse na powane zakcenie dziaalnoci

spki.

Szanta a zaskaranie uchwa

Szanta korporacyjny bierze swoje rdo z naduycia prawa do

zaskarania uchwa zgromadzenia wsplnikw w spce z ograniczon

odpowiedzialnoci lub walnego zgromadzenia w spce akcyjnej.

Prawo to, w swoim zaoeniu suy ma ochronie pozycji drob-

nych udziaowcw lub akcjonariuszy. Co wane, korzystanie z niego

w aden sposb nie jest uzalenione od iloci posiadanych udziaw

lub akcji. Jako prawo indywidualne, moe by wykorzystane nawet

przez akcjonariusza posiadajcego tylko jedna akcj, oczywicie przy

zastrzeeniu, e zostan spenione przesanki zaskarenia uchway

wymienione w Kodeksie spek handlowych.

Niemniej jednak, jak prawie kade prawo czy instytucja prawa,

prawo do zaskarania uchwa moe zosta wypaczone i uyte

w niewaciwy sposb, sprzeczny z jego celem i spoeczno-gospo-

darczym przeznaczeniem.

W tym miejscu naley rwnie zwrci uwag na instytucj nie-

jednolitego gosowania z akcji (art. 411(3) kodeksu), ktra rwnie

moe stanowi rdo dla szantau korporacyjnego. Zgodnie z jej

istot akcjonariusz jest uprawniony do niejednolitego gosowania

z posiadanych akcji na walnym zgromadzeniu, tj. posiadajc np. 100

akcji moe z 99 zagosowa za przyjciem danej uchway, a z jednej

akcji przeciwko.

Tym samym po zaprotokoowaniu jego sprzeciwu zgoszonego

z tej jednej akcji zostanie speniona formalna przesanka zaskarenia

uchway i dziki temu akcjonariusz, pomimo i gosowa za, to b-

dzie mia podstaw do ewentualnego wystpienia z powdztwem

o uchylenie lub stwierdzenie niewanoci uchway, a co za tym idzie

do dania przyznania mu specjalnych korzyci w zamian za niewnie-

sienie powdztwa.

Niezalenie od powyszego, podstaw dla szantau korporacyjnego

jest rwnie niska jako polskiego prawa, a zwaszcza obecno bar-

dzo duej iloci zwrotw i poj niedookrelonych, takich jakdobro

spki, interes spki, cel pokrzywdzenia akcjonariusza itp.

Co wicej, same przesanki zaskarania uchwa okrelone w art.

422 1 Kodeksu spek handlowych take nie s jednoznaczne,

a ich zakres znaczeniowy nie jest dookrelony.

J a k u b P i e t r a s i k

Szanta

Art. 422 Kodeksu spek handlowych

1. Uchwaa walnego zgromadzenia sprzeczna ze sta-

tutem bd dobrymi obyczajami i godzca w interes

spki lub majca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza

moe by zaskarona w drodze wytoczonego przeciwkospce powdztwa o uchylenie uchway.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


7/28


Wykadnia przesanek zaskarenia uchwa moe nastrcza trudnoci

oraz moe zachca do szantau korporacyjnego, poniewa te nie-

dookrelone warunki mog by spenione w bardzo wielu sytuacjach

faktycznych.

Publiczne najgroniejsze

Szanta korporacyjny jest niezwykle grony dla kadej spki kapi-

taowej, jednak szczeglnie wyranie jego destrukcyjny wpyw wida

na przykadzie spek publicznych, notowanych na giedzie papierw

wartociowych. Wynika to m.in. z atwoci uzyskania statusu akcjo-

nariusza takiej spki, anonimowoci poszczeglnych akcjonariuszy,

jak rwnie z faktu zwykle bardzo duego rozproszenia akcjonariatu

i braku wizi osobistej pomidzy akcjonariuszami.

Przede wszystkim szantaowana spka naraona jest na ogromne

straty finansowe bdce skutkiem szantau. Szanta zwykle opnia

rozwj spki oraz wstrzymuje jej procesy inwestycyjne. Co wicej,

szantaowana spka ponosi ryzyko utraty reputacji, tak przecie

wanej w obrocie. Naley pamita rwnie o ogromnym, nega-

tywnym wpywie szantau na sam spk i jej akcjonariuszy. Szanta

korporacyjny zwykle nie pozwala na sprawne zarzdzanie spk

i przyczynia si do znacznego wyduenia czasu trwania szeregu

czynnoci podejmowanych przez spk, naraajc j na znaczne

szkody z tym zwizane.

Narzdzia prawne suce do walki z szantaem korpo-

racyjnym

W polskim prawie istniej narzdzia prawne suce do walki

z szantaem korporacyjnym, cho niewtpliwie, wymagaj one

rozwinicia. Peni one przede wszystkim funkcj prewencyjn, jak

rwnie stanowi swoist sankcj nakadan na szantayst w przy-

padku niepowodzenia jego dziaa.

Jednoczenie nie wszystkie przedstawione poniej rodki prawne

mog by materialn podstaw roszcze wobec szantaysty. W duej

wikszoci s one bowiem rodkami perswazji wykorzystywanymi

w nieformalnych rozmowach z szantayst i prowadz do udarem-

nienia szantau. Celem ich ustanowienia jest wyeliminowanie nega-

tywnych skutkw nieuczciwego zaskarania uchwa, a tym samym

pozbawienie szantaysty konsekwencji prawnych wynikajcych z nie-

uczciwego zaskarania uchwa stanowicych zagroenie dla spki.

Naduycie prawa

Podstawowym rodkiem ochrony przed szantaem korporacyjnym

jest sawny i podstawowy dla systemu prawa cywilnego art. 5 Kodeksu

cywilnego.

Powysza regulacja niemale wprost odnosi si do sytuacji szantau

korporacyjnego, ktry przecie polega na korzystaniu z prawa do za-

skarania uchwa w sposb sprzeczny z jego spoeczno-gospodarczym

przeznaczeniem lub z zasadami wspycia spoecznego.

Niestety oparcie obrony przed szantaem korporacyjnym tylko

i wycznie na art. 5 Kodeksu cywilnego naley uzna za niewystar-

czajce. Jak bowiem wynika z orzecznictwa oraz pogldw przed-

stawicieli doktryny, przepis ten nie moe by samodzieln podstaw

nabycia czy utraty prawa podmiotowego, a jego celem jest jedynie

takie ograniczenie wykonywania prawa, aby nie zostao naruszone

spoeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa i zasady wspycia

spoecznego.

Wobec tego w walce z szantaem korporacyjnym naley zastosowa

inne przepisy ochronne zawarte w polskim prawie.

Odrbno postpowania rejestrowego

Pierwszym i podstawowym rodkiem walki z szantaem korpora-

cyjnym jest art. 423 1 kodeksu spek handlowych, odnoszcy si

wszake wycznie do spki akcyjnej. Przepis ten wprowadza zasad,

i zaskarenie uchway walnego zgromadzenia nie wstrzymuje auto-

matycznie postpowania rejestrowego.

Powyszy zapis niesie za sob bardzo doniose skutki. Osignity jest

niezwykle doniosy skutek praktyczny spka moe podejmowa

dalsze dziaania zmierzajce do zakoczenia procesu zapocztkowa-

nego uchwa walnego zgromadzenia (np. podwyszenia kapitau

zakadowego, ktre staje si skuteczne wzgldem spki dopiero

w momencie jego rejestracji), a postpowanie z zaskarenia uchway

jest prowadzone rwnolegle i tym samym nie wstrzymuje post-

powania rejestracyjnego (na przykadpodwyszeniowego).

Takie uksztatowanie procedury powoduje, e szantaysta zostaje

pozbawiony podstawowego argumentu jakim jest groba wstrzy-

mania procesw rozwojowych spki lub dziaa zmierzajcych do

pozyskania kapitau inwestycyjnego. Art. 423 1 kodeksu jest zatem

rodkiem perswazji wobec szantaysty, a spka powoujc si na ni-

niejszy przepis moe skutecznie zniechci nieuczciwego akcjonariusza

do podejmowania szantau.

Z drugiej strony zdanie drugie art. 423 1 kodeksu stanowi, e Sd

rejestrowy moe zawiesi postpowanie rejestrowe po przeprowadzeniu

rozprawy. Tym samym pozostawiono sdowi wyjcie awaryjne

polegajce na tym, e w razie gdyby powdztwo o uchylenie lub

stwierdzenie niewanoci uchway walnego zgromadzenia okazao

si uzasadnione, sd moe zawiesi postpowanie rejestrowe

i poczeka, a przed sdem procesowym zapadnie orzeczenie co do

zaskaronej uchway.

Wane, e sd przed moliwym zawieszeniem postpowania

rejestrowego ma obowizek przeprowadzenia rozprawy, na ktrej

oszacuje szanse wygrania sprawy przez zaskarajcego uchwa. Tym

samym sd w pewien sposb kontroluje, czy zaskarenie uchway jest

zasadne oraz czy nie zachodzi przypadek szantau korporacyjnego.

Art. 5. Kodeksu cywilnego

Nie mona czyni ze swego prawa uytku, ktry byby sprzeczny ze spoeczno-gospodarczym przezna-czeniem tego prawa lub z zasadami wspycia spo-ecznego. Takie dziaanie lub zaniechanie uprawnionegonie jest uwaane za wykonywanie prawa i nie korzystaz ochrony.

Art. 423 Kodeksu spek handlo-wych

1. Zaskarenie uchway walnego zgromadzenia nie

wstrzymuje postpowania rejestrowego. Sd rejestro-

wy moe jednake zawiesi postpowanie rejestrowe

po przeprowadzeniu rozprawy.

Art. 423 Kodeksu spek handlowych

2. W przypadku wniesienia oczywicie bezzasadnegopowdztwa o uchylenie uchway walnego zgromadze-nia sd, na wniosek pozwanej spki, moe zasdzi odpowoda kwot do dziesiciokrotnej wysokoci kosz-

tw sdowych oraz wynagrodzenia jednego adwokatalub radcy prawnego. Nie wycza to moliwoci docho-dzenia odszkodowania na zasadach oglnych.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


8/28


Przepis art. 423 2 Kodeksu spek handlowych daje sdowi moli-

wo naoenia swoistej kary finansowej na akcjonariusza, ktry wnis

powdztwo oczywicie bezzasadne.

Niniejszy przepis wykracza poza ramy ustanowione przez ogln

zasad postpowania cywilnego, tj. zasad odpowiedzialnoci finan-

sowej za wynik procesu (przegrywajcy pokrywa koszty procesu

poniesione przez wygrywajcego spraw) zwiksza on odpowie-

dzialno finansow powoda do do znacznej kwoty. Tym samym

szantaysta nie moe czu si bezkarny, a spka moe wykorzysta

powysz regulacj do zniechcenia szantaysty do podejmowania

nieuczciwych dziaa.

W praktyce przedmiotowy przepis nie odgrywa takiej roli, jak by

si mogo wydawa. Jego funkcja prewencyjna, a tym bardziej kom-

pensacyjna, nie jest zadowalajca, gdy warto szkody poniesionej

przez spk wskutek szantau korporacyjnego czsto wielokrotnie

przewysza kwot obliczan na podstawie niniejszego przepisu. Straty

finansowe ponoszone zwaszcza przez spki publiczne s znacznie

wiksze ni nawet dziesiciokrotno kosztw sdowych i wynagro-

dzenia penomocnika procesowego sigaj one milionw zotych

i bardzo czsto polegaj take na utracie reputacji, zatem nie maj

wymiaru czysto finansowego.

Dodatkowo ustawodawca uzaleni naoenie sankcji od spenienia

przesanki oczywistej bezzasadnoci powdztwa. Uycie tego wyraenia

nieostrego znacznie zmniejsza atrakcyjno omawianego przepisu ze

wzgldu na trudnoci interpretacyjne i dowodowe. Zgodnie z cy-

towanym przepisem samo np. stwierdzenie, e bezzasadno jest

prawdopodobna nie wystarcza. Z kolei dla oceny oczywistoci

naley bra pod uwag wzgldy obiektywne i analizowa konkretny

przypadek z punktu widzenia bezstronnego obserwatora.

Wydaje si, i niniejszy przepis odzyskaby swoj skuteczno

i mgby stanowi skuteczny rodek walki z szantaem korporacyjnym,

gdyby usun z niego przesank oczywistej bezzasadnoci i zastpi

j przesank subiektywn, tzn. gdyby wystarczajce byo udowodnie-

nie, i powdztwo o uchylenie, wzgldnie stwierdzenie niewanoci

uchway, zostao uyte w celu szantau korporacyjnego.

Trudnoci dowodowe nie odbiegayby w tym przypadku od zwykych

trudnoci wystpujcych przy dowodzeniu np. zej wiary czy zamiaru

pokrzywdzenia. Jednoczenie zaproponowane rozwizanie znacznie

uatwiaoby spce dochodzenie swoich praw rozszerzenie zakresu

przesanek przyczynioby si do wikszej uytecznoci niniejszego

przepisu oraz do czstszego jego stosowania.

Odpowiedzialno deliktowa

Niezalenie od rodkw przewidzianych w Kodeksie - ktre niestety

dotycz wycznie spki akcyjnej - walka z szantaem korporacyjnym

moe i powinna zosta oparta rwnie o art. 415 Kodeksu cywilnego

tworzcy oglne podstawy odpowiedzialnoci za wyrzdzon szkod.

Zatem spka, ju nie tylko akcyjna, ale rwnie spka z ograniczon

odpowiedzialnoci, na podstawie art. 415 moe dochodzi od szan-

taysty korporacyjnego odszkodowania w kwocie rzeczywicie od-

powiadajcej wysokoci poniesionej szkody, zarwno tej rzeczywistej

(damnum emergens), jak i utraconych korzyci (lucrum cessans).

Analizujc wic sytuacj spki, ktra jest szantaowana, naley

zawsze pamita, e to wanie art. 415 Kodeksu jest najwaniejsz

podstaw materialn do wysuwania roszczenia odszkodowawczego

wobec szantaysty i umoliwia wyegzekwowanie najwikszej sumy

odszkodowania, ktra przewysza kwot wskazan w kodeksie spek

handlowych, ograniczon do dziesiciokrotnej wysokoci kosztw

sdowych oraz wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.

Przepis art. 415 Kodeksu peni zatem nie tylko funkcj prewencyjn

wykorzystywan w rozmowach z szantayst, ale stanowi rwnie

bezporednie narzdzie suce do wytoczenia powdztwa o napra-

wienie szkody wyrzdzonej przez szanta.

Sposoby porednie

Z punktu widzenia spki kapitaowej korzystanie ze rodkw

prawnych walki z szantaem korporacyjnym jest tak samo wane,

jak generalne zapobieganie sytuacjom dajcym moliwo szantau.

W zwizku z tym naley tak ksztatowa dziaania spki oraz jej

wewntrzny ustrj, aby nie dopuci do powstania okolicznoci

umoliwiajcych szanta.

Jednym z takich dziaa jest wprowadzenie do statutu lub umowy

spki zapisu dajcego moliwo podwyszenia kapitau zakadowego

bez koniecznoci podejmowania odrbnych uchwa w tym zakresie.

W spce z ograniczon odpowiedzialnoci naley zatem dopuci

moliwo podwyszenia kapitau na mocy dotychczasowych posta-

nowie umowy, a w spce akcyjnej inkorporowa do statutu posta-

nowienie o moliwoci podwyszenia kapitau zakadowego w ramach

kapitau docelowego. Dziki temu spka w procesie podwyszania

kapitau zakadowego nie jest naraona na szanta korporacyjny, po-

niewa podwyszenie kapitau nastpuje bez podejmowania uchway

w tym przedmiocie. Zatem narzdzie szantau, jakim jest nieuczciwe

wykorzystanie prawa do zaskarania uchwa, odpada, a spka przy-

najmniej w tej materii jest zabezpieczona.

Kolejnym przykadem eliminowania przyczyn szantau jest wyklu-

czanie ze spki udziaowcw mniejszociowych, dla ktrych dobro

spki i jej rozwj nie stanowi nadrzdnej wartoci. Dziki ich wy-

czeniu, np. w drodze przymusowego wykupu akcji (tzw. squeeze

out), niebezpieczestwo szantau korporacyjnego ulega znacznemu

zmniejszeniu, a sama spka skupia ludzi, ktrym przywieca wsplny

cel, tj. prowadzenie dziaa dla rozwoju spki, a przez to dla osi-

gnicia zysku.

Konkluzja

W praktyce szanta korporacyjny mimo wszystko czsto prowadzi

do zapacenia przez szantaowan spk okupu. Zwykle jest to

najprostsze i najszybsze wyjcie z sytuacji, zwaszcza wtedy, gdy czas

i sprawne dziaanie maj kluczowe znaczenie dla danego projektu.

Szantaysta za dostaje pienidze za nic, wic jest skonny znacznie

ograniczy swoje pierwotne wymagania.

Z drugiej strony jednak, dziki dziaaniom opisanym powyej, spka

moe si skutecznie broni przed szantaem oraz dochodzi swoich

roszcze w sytuacji, gdy szanta sta si faktem.

Wydaje si, e ugodowo spek wobec tego rodzaju dziaa,

lub te raczej niepodejmowanie czynnej akcji wobec nich stanowi

gwny powd, dla ktrego i w praktyce prawa i w doktrynie prawa

brak jest rozstrzygni w zakresie stosowania rodkw skierowanych

przeciwko szantaowi korporacyjnemu. I to pomimo, e potoczna

niesuszno dziaa szantaystw jest ju faktem notoryjnym a podej-

mowanie owych dziaa w zej wierze nie budzi wtpliwoci.

[email protected]

Jakub Pietrasik: prawnik, aplikant radcowski

przy Okrgowej Izbie Radcw Prawnych

w Warszawie; zajmuje si prawem

materialnym cywilnym i handlowym oraz

prawem procesowym.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


9/28


Z historii

Zgodnie z obowizujcymi przepisami prawnymioznaczeniem przedsibiorcy jest firma,natomiast oznaczeniem przedsibiorstwa s

wszystkie oznaczenia, ktre su identyfikacjiprzedsibiorstwa w znaczeniu przedmiotowym.Zalicza si do nich przede wszystkim nazwprzedsibiorstwa.

Przed nowelizacj Kodeksu cywilnego z 2003 roku podwjne okre-

lenie firma (nazwa), nazwa (firma) lub firma, nazwa pojawiao si

zarwno w treci przepisw prawnych jak i w literaturze.

Zakres znaczeniowy obu terminw nie by jasny. Czsto byy

one uywane zamiennie. Niektrzy przedstawiciele doktryny

stosowali pojcie firma jedynie w odniesieniu do spek pra-

wa handlowego, natomiast oznaczenia pozostaych podmiotw

okrelali terminem nazwa. Czsto posugiwano si wyrae-

niem nazwa przedsibiorstwa w znaczeniu firmy lub innego

oznaczenia przedsibiorcy oraz oznaczenia przedsibiorstwa

w znaczeniu przedmiotowym.

Rwnie sam termin przedsibiorstwo bywa uywany zarwno dla

oznaczenia podmiotu jak i przedmiotu prawa. Szczeglnym wyrazem

nieodrniania obu poj byo uywanie okrelenia nazwa firmy,

w ktrym sowo nazwa oznaczao firm w znaczeniu przyjtym

w art. 26 i n. Kodeksu handlowego, a sowo firma oznaczao podmiot

gospodarczy.

Brak definicji

Problemy terminologiczne byy spowodowane przede wszystkim

brakiem w Kodeksie cywilnym oraz w Kodeksie handlowym regulacji,

ktra w sposb jasny definiowaaby zakres znaczeniowy obu poj.

Dodatkowe problemy wynikay std, e art. 26 1 Kodeksu handlo-

wego stanowi, e firma jest nazw, co sugerowao podrzdno

pojcia firma w stosunku do pojcia nazwa.

Na podstawie art. VI 1 Przepisw wprowadzajcych kodeks cywilny

z 1964 roku, przepisy Kodeksu handlowego o firmie zostay utrzymane

tylko w stosunku do spek handlowych. W literaturze jednak nadal

uywano okrelenia firma w odniesieniu do pozostaych podmiotw

gospodarczych. Znaczenie mia w tym kontekcie rwnie fakt, e ter-

min nazwa by powszechnie uywany dla okrelenia oznaczenia osb

prawnych. Okrelenie nazwa osoby prawnej byo w spoecznym

odbiorze elementem analogicznym do nazwiska osoby fizycznej.

Nowelizacja Kodeksu cywilnego

Niepewno terminologiczna zostaa usunita w wyniku nowelizacji

Kodeksu cywilnego z 2003 roku. Po blisko 70 latach obowizywania

uchylone zostay przepisy Kodeksu handlowego o firmie, a prawo

firmowe zostao uregulowane w Kodeksie cywilnym.

Zgodnie z art. 43 (2) Kodeksu cywilnego przez firm naley rozumie

oznaczenie przedsibiorcy, pod ktrym prowadzi on swoj dziaalno

gospodarcz lub zawodow i wystpuje w obrocie. Firma odnosi si

zatem do podmiotu gospodarczego, jakim jest przedsibiorca, a nie do

przedsibiorstwa, bdcego przedmiotem praw przedsibiorcy.

Wskutek nowelizacji Kodeksu cywilnego z 2003 roku nowe brzmienie

uzyska rwnie art. 55 (1) Kodeksu. Wrd skadnikw przedsibiorstwa

w znaczeniu przedmiotowym znalazo si oznaczenie indywidualizu-

jce przedsibiorstwo lub jego wyodrbnione czci, jakim jest nazwa

przedsibiorstwa.

Wprowadzenie dychotomii oznacze przedsibiorcy i przedsi-

biorstwa spowodowao konieczno wdroenia odrbnych regu

ich tworzenia i uywania, odrbnych zasad rozporzdzania nimi

w obrocie oraz odrbnych podstaw prawnych ich ochrony.

Firma a przedsibiorstwo

Zasady tworzenia firmy zostay uregulowane w Kodeksie cywilnym.

Zgodnie z przepisami Kodeksu firm osoby fizycznej jest jej imi

i nazwisko. Do firmy moe by wczony rwnie pseudonim lub

okrelenia wskazujce na przedmiot dziaalnoci przedsibiorcy, miej-

sce jej prowadzenia oraz inne okrelenia dowolnie obrane (art. 43 (4)

Kodeksu cywilnego). Natomiast firm osoby prawnej jest jej nazwa.

Musi ona zawiera okrelenie formy osoby prawnej, ktre moe by

podane w skrcie, a ponadto moe wskazywa na przedmiot dzia-

alnoci, siedzib tej osoby prawnej oraz inne okrelenia dowolnie

obrane (art. 43 (5) 1 i 2 Kodeksu cywilnego).

Firma moe by zatem jedynie oznaczeniem sownym. Potwierdza

to fakt, e musi ona by ujawniona we waciwym rejestrze, a wnioski

do rejestru skada si na urzdowych formularzach, w ktrych firm

mona wpisa jedynie sownie i ktre nie przewiduj moliwoci

zgoszenia firmy w innej postaci. Przepisy prawne przewiduj jeszcze

szereg innych szczegowych postanowie okrelajcych reguy two-

rzenia firmy, jednak ich szersza analiza wizaaby si z koniecznoci

odejcia od gwnego nurtu rozwaa.

K a t a r z y n a K r y l a

Dychotomia

Art. 43 (2) Kodeksu cywilnego

1. Przedsibiorca dziaa pod firm. 2. Firm ujawnia si we waciwym rejestrze, chyba

e przepisy odrbne stanowi inaczej.

l e x c i v i l i s

Prawo cywilne


10/28

1 0 | R E S I N C O M M E R C I O | P A D Z I E R N I K 2 0 1 0

W odniesieniu do tworzenia nazw i innych oznacze przedsibiorstw

nie obowizuj adne szczegowe unormowania. Jedyne ogranicze-

nie w tym zakresie przewiduje art. 43 (8) 3 Kodeksu cywilnego.

Dotyczy ono nabywcy przedsibiorstwa, ktry moe je prowadzi

pod dotychczasow nazw - o ile nazwa ta nie zostaa wyczona ze

skadnikw zbywanego przedsibiorstwa - powinien jednak umieci

dodatek wskazujcy firm lub nazwisko nabywcy, chyba e strony

postanowiy inaczej. Przyjmuje si, e pod pojciem nazwa kryje

si oznaczenie o charakterze jedynie sownym. Pozostae kategorie

oznacze przedsibiorstwa mog natomiast mie take charakter

graficzny lub sowno-graficzny.

Problemy z odrnieniem

W wielu przypadkach stwierdzenie czy konkretne oznaczenie

zostao uyte w charakterze oznaczenia przedsibiorcy czy w cha-

rakterze oznaczenia przedsibiorstwa moe si wiza z powanymi

trudnociami. Dychotomia oznacze jest wyranie widoczna jeeli

przedsibiorca posuguje si firm o odmiennym brzmieniu ni na-

zwa przedsibiorstwa. Przykadem mog by oznaczenia uywane

przez spk dziaajc pod firm Jutrzenka S.A., ktra prowadzi

przedsibiorstwo pod nazw Zakady Produkcyjne Goplana. Takim

przykadem mog by rwnie oznaczenia stosowane w dziaalnoci

franchisingowej, w przypadku gdy franchisingobiorca rejestruje si pod

firm np. Jan Nowak, a dla oznaczenia swojego przedsibiorstwa

uywa nazwy udostpnionej mu w pakiecie franchisingowym, np.

Ryko czy CCC.

Trudnoci pojawiaj si w sytuacji, gdy przedsibiorca posuguje

si firm tosam z nazw swojego przedsibiorstwa. W praktyce

bardzo czsto wystpuj przypadki uywania jednakowych okrele

dla oznaczenia podmiotu praw oraz przedsibiorstwa. Dotyczy to

w szczeglnoci przedsibiorstw jednozakadowych.

Okrelenie z jakim oznaczeniem mamy do czynienia w konkretnym

przypadku ma istotne znaczenie ze wzgldu na to, e rne s pod-

stawy prawne ochrony obu oznacze. W celu okrelenia w jakim cha-

rakterze oznaczenie zostao uyte naley ustali przede wszystkim jak

funkcj ono peni i jaki jest cel jego uywania - czy jest ono uywane

dla identyfikacji przedsibiorcy, czyli podmiotu stosunkw prawnych,

czy te dla identyfikacji przedsibiorstwa, czyli zespou skadnikw

materialnych i niematerialnych.

Zasady uywania firmy

Kolejn rnic wystpujc pomidzy firm a oznaczeniami przed-

sibiorstwa s zasady i formy ich uywania. Podstawow funkcj firmy

jest identyfikacja przedsibiorcy. W zwizku z tym firma jest ozna-

czeniem, ktre powinno by uywane we wszelkich czynnociach

prawnych dokonywanych przez przedsibiorc oraz wystpowa

w jego dokumentach handlowych sporzdzanych w zwizku z pro-

wadzeniem dziaalnoci gospodarczej.

Posugiwanie si firm w tego typu sytuacjach jest w wielu przypad-

kach obowizkiem przedsibiorcy. Taki obowizek wynika midzy in-

nymi z art. 34 Ustawy o Krajowym Rejestrze Sdowym, ktry stanowi

o obligatoryjnym uyciu firmy w owiadczeniach pisemnych skadanych

przez przedsibiorc wpisanego do Krajowego Rejestru Sdowego.

Podobne regulacje zawiera rwnie Kodeks spek handlowych.

W myl art. 20 i 21 Ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej

producent ma ponadto obowizek zamieszczania firmy na towarach

lub ich opakowaniach jako niezbdnej informacji o ich pochodzeniu.

Przepisy prawne nie przewiduj tego typu obowizkw w odnie-

sieniu do oznacze przedsibiorstwa. Oznaczenia przedsibiorstwa

peni funkcj odrniajc przedsibiorstwo, co z reguy polega na

oznaczaniu lokalu przedsibiorstwa na zewntrz, umieszczaniu ozna-

cze wewntrz lokalu przeznaczonego do obsugi klienteli, nakadaniu

ich na rodki transportu, na odzie pracownikw, stosowaniu w doku-

mentach, w reklamie, jak rwnie umieszczaniu na towarach. Czsto

zdarza si jednak, e zakresy uywania firmy i nazwy przedsibiorstwa

przenikaj si. Rwnie firma moe by zamieszczana na szyldzie loka-

lu, w ktrym prowadzona jest dziaalno, oznaczenia przedsibiorstwa

mog natomiast by zamieszczane obok firmy lub zamiast niej jako

element graficzny na papierze firmowym, na ktrym jest prowadzona

korespondencja przedsibiorcy czy wystawiane s rachunki.

Zasady rozporzdzania w obrocie

Kolejnym skutkiem wprowadzenia dychotomii oznacze przed-

sibiorcy i przedsibiorstwa jest uregulowanie odmiennych zasad

rozporzdzania tymi oznaczeniami w obrocie. De lege lata obowi-

zuje cakowity zakaz zbywania firmy. Przedsibiorca moe jedynie

upowani innego przedsibiorc do korzystania ze swojej firmy pod

warunkiem, e nie wprowadza to w bd.

Z przepisw prawnych nie wynika wprost moliwo upowanienia

innego przedsibiorcy do korzystania z nazwy czy z innego oznaczenia

przedsibiorstwa, jednak dopuszczalno takiego upowanienia mona

wyprowadzi z zasady swobody umw. Ponadto w przeciwiestwie do

firmy oznaczenie przedsibiorstwa jest zbywalne. Moe ono by zbyte

wraz z przedsibiorstwem jako jeden z jego skadnikw wymienionych

w art. 55 (1) Kodeksu cywilnego.

Ochrona oznacze przedsibiorcy

Odmiennie zostay uregulowane podstawy prawne ochrony firmy

oraz podstawy prawne ochrony oznacze przedsibiorstwa. Podsta-

wowym przepisem regulujcym obecnie ochron prawa do firmy jest

art. 43 (10) Kodeksu cywilnego.

Uruchomienie przewidzianej w nim ochrony jest, tak jak w przy-

padku niemajtkowej ochrony dbr osobistych uregulowanej w art.

24 Kodeksu cywilnego, uzalenione od spenienia dwch przesanek.

Pierwsz z nich jest zachowanie si osoby trzeciej, ktre zagraa lub

narusza prawo do firmy. Drugim warunkiem zastosowania przewi-

dzianych w powoanym przepisie rodkw ochrony jest bezprawno

zachowania si sprawcy.

Przepis art. 43 (10) Kodeksu cywilnego, podobnie jak art. 24 Ko-

deksu, wprowadza domniemanie bezprawnoci czynu naruszajcego

prawo do firmy, co nakada na sprawc obowizek wykazania okolicz-

noci wyczajcych bezprawno.

Ustawodawca zawar w omawianym przepisie katalog instrumen-

tw ochrony prawa do firmy obejmujcy: roszczenie o zaniechanie

bezprawnych dziaa zagraajcych prawu do firmy, roszczenie

o usunicie skutkw naruszenia prawa do firmy, roszczenie

o zoenie owiadczenia lub owiadcze w odpowiedniej treci i for-

mie, roszczenie o naprawienie szkody majtkowej oraz roszczenie

o wydanie korzyci przez osob, ktra dopucia si naruszenia.

Ponadto na podstawie art. 189 Kodeksu postpowania cywilnego

przedsibiorca moe wystpi z powdztwem o ustalenie jego prawa

do firmy. W szczeglnych przypadkach dla ochrony prawa do firmy

moe rwnie znale zastosowanie art. 3 ust. 1 oraz art. 10 Ustawy

l e x c i v i l i s

Prawo cywilne


11/28

R E S I N C O M M E R C I O | P A D Z I E R N I K 2 0 1 0 | 1 1

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a take odpowiednie przepisy

ustawy Prawo wasnoci przemysowej.

Zarwno dla ochrony prawa do firmy jak i dla ochrony oznacze

przedsibiorstwa moe znale zastosowanie art. 415 Kodeksu cywil-

nego. Jednak przepis ten nie odgrywa w tym przypadku duej roli ze

wzgldu na korzystniejsze dla uprawnionego uregulowanie ochrony

tych oznacze w innych przepisach.

Ochrona oznacze przedsibiorstwa

Podstawowa rnica w zakresie ochrony obu kategorii oznacze

polega na tym, e firma jest chroniona jako przedmiot prawa podmio-

towego bezwzgldnego, skutecznego erga omnes, natomiast oznacze-

nia przedsibiorstwa doznaj ochrony przed nieuczciwymi praktykami

konkurentw, stanowicymi delikt nieuczciwej konkurencji.

Problematyki ochrony oznacze przedsibiorstwa w znaczeniu

przedmiotowym dotycz przede wszystkim przepisy art. 5 i art. 6

Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Due znaczenie maj

w tym zakresie rwnie przepisy art. 3 oraz art. 10 teje ustawy.

Podstawowym warunkiem uzyskania ochrony na podstawie art. 5

Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest pierwszestwo

zgodnego z prawem uycia danego oznaczenia na rynku oraz

posiadanie przez oznaczenie zdolnoci odrniajcej. Wtpliwoci

budzi umieszczenie przez twrcw przepisu firmy wrd oznacze

przedsibiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. Przepis art. 5 Usta-

wy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie zosta zmieniony mimo

nowelizacji prawa firmowego. Teoria racjonalnego ustawodawcy

wskazywaaby na to, e omawiany przepis statuuje ochron ozna-

cze przedsibiorstwa zarwno w znaczeniu przedmiotowym, jak

i w znaczeniu podmiotowym oraz funkcjonalnym. Kwestia ta jest

jednak dyskusyjna. Przeciwnicy takiego ujcia podnosz, e pojcie

firma powinno zosta usunite z art. 5 teje Ustawy.

W art. 6 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji sformuowany

zosta szczeglnego rodzaju czyn nieuczciwej konkurencji polegajcy na

wprowadzeniu klientw w bd co do tosamoci z innym przedsi-

biorstwem poprzez oznaczenie przedsibiorstwa nazwiskiem przed-

sibiorcy. W takiej sytuacji sd moe nakaza przedsibiorcy jedynie

podjcie rodkw zapobiegajcych, takich jak wprowadzenie stosow-

nych zmian w oznaczeniu przedsibiorstwa czy ograniczenie zakresu

terytorialnego uywania oznaczenia lub jego uywania w konkretny

sposb. Nie jest moliwe zakazanie uywania spornego oznaczenia,

poniewa nazwisko stanowi dobro osobiste kadego czowieka, kt-

rym moe si on posugiwa we wszystkich sferach ycia.

Przepisem zapewniajcym w pewnym zakresie ochron firmy oraz

nazwy przedsibiorstwa jest take art. 10 Ustawy o zwalczaniu nie-

uczciwej konkurencji.

Wprowadzajcym w bd oznaczeniem, o ktrym mowa w powo-

anym przepisie, moe by znak towarowy, jeeli zawiera wczeniej-

sz firm lub oznaczenie innego przedsibiorstwa. Ochrona ta jest

wzmocniona przez przepisy ustawy Prawo wasnoci przemysowej.

Zgodnie z art. 131 ust. 1 teje ustawy naruszenie prawa do firmy lub

oznaczenia przedsibiorstwa w znaczeniu przedmiotowym moe

by podstaw odmowy rejestracji znaku towarowego lub podstaw

uniewanienia prawa ochronnego na znak towarowy.

Dodatkow ochron zarwno firmy jak i oznacze przedsibiorstwa

zapewnia klauzula generalna zawarta w art. 3 ust. 1 Ustawy o zwal-

czaniu nieuczciwej konkurencji.

Przepis ten ma zastosowanie we wszystkich sytuacjach, w ktrych

czyn speniajcy przesanki czynu nieuczciwej konkurencji, nie mieci

si w zakresie zastosowania art. 5 lub art. 6 Ustawy o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji.

Na koniec

Nowelizacja Kodeksu cywilnego z 2003 roku w znacznym stopniu

usuna wtpliwoci dotyczce wzajemnych relacji midzy firm

a oznaczeniami przedsibiorstwa. Szczegowe uregulowanie proble-

matyki zasad tworzenia i uywania firmy przedsibiorcy a take rod-

kw jej ochrony, przy jednoczesnym wyranym zaliczeniu nazwy do

skadnikw przedsibiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, pozwala

na uniknicie komplikacji w praktyce stosowania prawa.

Co prawda zagadnienia zwizane z oznaczeniami przedsibiorcy

i przedsibiorstwa nadal budz wiele kontrowersji. Jednak wskutek

wspomnianej nowelizacji Kodeksu cywilnego bez wtpienia doszo

do uporzdkowania terminologii w zakresie oznacze przedsibiorcy

i przedsibiorstwa, co w znacznym stopniu wpyno na ujednolicenie

interpretacji dotychczas niejasnych przepisw prawnych.

[email protected]

Katarzyna Kryla ukoczya studia na

Wydzialne Prawa i Administracji Uniwersytetu

Warszawskiego. Prac magisterk napisaa na

temat przesanek zasdzenia zadouczynienia

pieninego.

Art. 5 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwejkonkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenieprzedsibiorstwa, ktre moe wprowadzi klientww bd co do jego tosamoci, przez uywanie firmy,nazwy, goda, skrtu literowego lub innego charakte-rystycznego symbolu wczeniej uywanego, zgodniez prawem, do oznaczenia innego przedsibiorstwa.

Art. 10 Ustawy o zwalczaniu nieuczci-wej konkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie

towarw lub usug albo jego brak, ktre moe wprowa-

dzi klientw w bd co do pochodzenia, iloci, jakoci,

skadnikw, sposobu wykonania, przydatnoci, moli-woci zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych

istotnych cech towarw albo usug, a take zatajenie

ryzyka, jakie wie si z korzystaniem z nich.

Art. 3 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwejkonkurencji

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest dziaaniesprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeelizagraa lub narusza interes innego przedsibiorcy lubklienta.

l e x c i v i l i s

Prawo cywilne


12/28


13/28


szon o dyskonto z tytuu skupu weksla. Nastpnie bank przedstawia

weksel do zapaty importerowi, ktry wczeniej dokona akceptu traty.

W przypadku, gdy importer nie dokona zapaty, a bank eksportera

skupi weksel, bank ten bdzie mia zazwyczaj roszczenie regresowe

do eksportera. Wyjtkiem bdzie sytuacja, gdy bank skupi trat bez

regresu. W tej sytuacji bank przejmie cakowicie ryzyko braku zapaty

przez importera. Schemat tego rozliczenia:

1) wysyka towaru

2) przesanie bankowi eksportera dokumentw handlowych

wraz z trat handlow

3) przesanie dokumentw wraz z trat handlow do banku

importera

4) wydanie dokumentw przewozowych, akceptacja traty

(awal banku importera)

5) odbir dokumentw po przedstawieniu dokumentw

przewozowych

6) skup traty przez bank eksportera i wypata eksporterowi

nalenoci pomniejszonej o dyskonto

7) zapata w terminie patnoci za dostarczony towar na rzecz

banku, ktry skupi trat (bezporednio lub za porednic-

twem banku importera)

Wady i zalety

Trata handlowa jest instrumentem, ktry zabezpiecza interesy eks-

portera w ten sposb, e gwarantuje eksporterowi, i dokumenty

przewozowe nie zostan wydane wczeniej ni nastpi akceptacja

traty (oraz porczenie jej przez bank importera). W chwili przekazania

dokumentw eksporter uzyskuje zatem skuteczn moliwo doma-

gania si zapaty przez importera w terminie patnoci.

Dla importera rozliczenie z wykorzystaniem traty handlowej jest

natomiast korzystniejsze ni przy inkasie a vista, kiedy to musi zapaci

z gry przy otrzymaniu dokumentw przewozowych. W rzeczywi-

stoci bowiem towar moe dotrze do niego po znacznym upywie

czasu. Ponosi wic wtedy zarwno ryzyko mniejszej wasnej pynnoci

finansowej, jak i wiksze jest jego ryzyko w przypadku, gdy z jakich

wzgldw towar nie dotrze w terminie lub nie dotrze do punktu

przeznaczenia w ogle.

Z drugiej strony trata handlowa jest te dogodnym instrumentem

do udzielenia kredytu kupieckiemu importerowi. Z tego punktu

widzenia ten sposb zabezpieczenia transakcji moe by dogodniejszy

dla importera, jako e oprcz akceptu traty nie wymaga dodatkowych

kosztw i zabezpiecze (z wyjtkiem sytuacji, gdy trata jest porczona

przez bank importera, wwczas bank moe da zabezpieczenia).

Naley jednak pamita, e koszty realizacji rozliczenia w drodze inkasa

dokumentowego z wykorzystaniem traty handlowej mog te by

przerzucone na importera. Wwczas w zamian za otrzymanie doku-

mentw przewozowych, obok akceptu weksla jest on zobowizany

uici na rzecz banku odpowiedni opat.

Dla eksportera rozliczenie z wykorzystaniem traty handlowej jest

mniej korzystne ni w przypadku inkasa a vista. Z punktu widzenia

eksportera istnieje bowiem ryzyko braku patnoci w dacie okrelonej

na tracie. Ryzyko to jest mniejsze, gdy trata zostanie awalowana przez

bank importera. Ponadto pewne ryzyko zwizane jest z tym, e impor-

ter moe opnia akceptacj traty albo w ogle odmwi akceptacji

traty. Wwczas eksporter ponosi ryzyko zwizane z koniecznoci

zawrcenia wysanego towaru.

Wykorzystanie traty w zwizku z akredytyw

Naley te zaznaczy, e weksel trasowany moe wystpi w mi-

dzynarodowym obrocie handlowym take w zwizku z akredytyw

dokumentow. W tej sytuacji eksporter w momencie przekazania

dokumentw bankowi otwierajcemu lub bankowi awizujcemu

przedstawia temu bankowi do akceptu weksel trasowany. Wydanie

dokumentw nastpuje wic w zamian za akcept traty przez bank.

Bank dokonuje nastpnie zapaty eksporterowi w terminie patnoci

okrelonym w tracie.

Wybr zabezpieczenia

Opisane wyej zastosowania weksla trasowanego w handlu zagra-

nicznym nie wyczerpuj wszystkich moliwych konstrukcji zabezpie-

cze. Mona bowiem wyobrazi sobie innego rodzaju rozwizania.

Ostateczna decyzja o wyborze ktrego z nich zawsze zaley w duej

mierze od charakteru transakcji, czy moe jeszcze bardziej stosunkw

pomidzy partnerami biznesowymi, wzajemnego zaufania, ale take

wielu czynnikw zewntrznych, takich chociaby jak ryzyko walutowe.

To za w duej mierze zaley od tego z jakim krajem prowadzimy

handel, jego sytuacji politycznej i ekonomicznej. Jak zwykle, niestety

nie da si przedstawi prostej konstrukcji prawnej majcej uniwersalne

zastosowanie.

$

0

1

2

4/

6

3

3

.

[email protected]

Szymon Kaczmarek: prawnik w Kancelarii

Tomczak & Partnerzy pracuje w dziale

bankowoci i finansw. Jest prawnikiem

o umysowoci twrczej i oryginalnej.

c o r p u s l e x

Prawo handlowe


14/28


P a w e B a r a s k i

Ustanowienie nadzoru inwestorskiego w ramach inwestycjibudowlanej wynika moe zarwno z woli samego inwestora,jak i z obowizku naoonego przez waciwy organ w decyzjio pozwoleniu na budow. Niezalenie od podstawy jego powoania

inspektor peni funkcj reprezentanta inwestora na budowie, zajego prawa i obowizki reguluje ustawa Prawo budowlane. Inaczejrzecz si ma z inynierem kontraktu instytucj pochodzeniaobcego, nieuregulowan w polskich przepisach budowlanycha jednoczenie niezmiernie czsto obecnie wykorzystywan.

Inspektor, inynier,nadzr

c o n s t r u c t i o n i s l e X

Prawo budowlane


15/28


Pojcie nadzoru inwestorskiego

Inspektor nadzoru inwestorskiego zosta uznany wprost za uczest-

nika procesu budowlanego w przepisie art. 17 pkt 1 ustawy z dnia

7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2006

roku, Nr 156, poz. 1118, z pn. zm.), dalej jako Prawo budowlane.

Omawiane pojcie cile powizane jest z obowizkami naoonymi

ustawowo na inwestora, gwnie tymi wymienionymi w art. 18 Pra-

wa budowlanego. Inwestor ma przede wszystkim zorganizowa cay

proces budowlany, z uwzgldnieniem zasad bezpieczestwa i ochrony

zdrowia. Osoba organizujca inwestycj nie zawsze jednak dysponuje

odpowiedni wiedz i uprawnieniami, by wypeni dyspozycje tych

norm ustawowych.

W przypadku wikszych przedsiwzi sytuacja, w ktrej inwestor

organizowaby prace samodzielnie, naley oczywicie do rzadkoci.

W tym wanie celu wypenienia wspomnianych obowizkw ist-

nieje moliwo, niekiedy za obowizek, powierzenia odpowiedniej

osobie funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego. Podstawowe zada-

nia inspektora wynikaj przede wszystkim z Prawa budowlanego.

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by rozszerzy katalog tyche

zada w ramach stosunkw cywilnoprawnych w postaci odpowied-

nich postanowie umownych. Oczywistym jest take, i jedna osoba

nie moe peni funkcji zarwno inspektora nadzoru, jak i kierownika

budowy. Tym niemniej dowiadczenie zdobyte uprzednio podczas

penienia drugiej z tych funkcji byoby z pewnoci bardzo uyteczne

podczas wypeniania obowizkw nadzorczych.

Kiedy mona a kiedy trzeba

Zasad przewidzian w Prawie budowlanym (art. 18) jest dowolno

pozostawiona w tym zakresie inwestorowi. Moe on ustanowi taki

nadzr jeeli uzna to za konieczne. Gwnym powodem bdzie za-

zwyczaj stopie skomplikowania danej inwestycji lub troska inwestora

o prawidowe wykonanie wszystkich prac.

Jednoczenie organ wydajcy decyzj o pozwoleniu na budow,

zazwyczaj w osobie waciwego starosty, moe w treci teje decyzji

naoy na inwestora obowizek ustanowienia inspektora nadzoru

inwestorskiego. Uznaniowe dziaanie organu administracji opiera si

w tej kwestii na kryteriach wysokiego skomplikowania obiektu lub

robt budowlanych bd przewidywanego wpywu na rodowisko

naturalne (art. 19 ust. 1 Prawa budowlanego).

Problematyczna pozostaje kwestia moliwoci naoenia powy-

szego obowizku ju po wydaniu pozwolenia na budow. Pogld

doktryny, przy braku orzecznictwa, nie przesdza jednoznacznie, czy

odbywa si to powinno w drodze innej decyzji administracyjnej, czy

moe, biorc pod uwag wykadni proinwestorsk Prawa budowla-

nego, wydanie takiej decyzji nie bdzie moliwe.

Pozostaoby wtedy tylko zawarcie porozumienia w tym przedmio-

cie z inwestorem lub, co mao prawdopodobne z uwagi na wymg

ingerencji Ministra bd wojewody, zastosowanie dyspozycji art. 161

ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postpowania admini-

stracyjnego, ktry przewiduje ograniczon moliwo zmiany kadej

ostatecznej decyzji administracyjnej.

Uznaniowo starosty koczy si jednak w granicach waciwoci

rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 roku

w sprawie rodzajw obiektw budowlanych, przy ktrych realizacji

jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego, dalej

jako rozporzdzenie.

Jeeli inwestycja budowlana ma dotyczy jednej z wymienionych

w tym akcie kategorii obiektw, wtedy pojawia si obligatoryjny

wymg uczestnictwa inspektora nadzoru inwestorskiego w takim

przedsiwziciu. Rozporzdzenie dokonuje podstawowego po-

dziau obiektw budowlanych, przy ktrych wymagany jest nadzr

inwestorski, na dwie kategorie.

Pierwsz z nich stanowi wymienione kolejno konkretne rodzaje

budynkw i budowli, wyodrbnione zarwno na podstawie swojej

funkcji i charakteru (np. way przeciwpowodziowe, elektrownie i in-

frastruktura energetyczna, gazocigi, drogi koowe i szynowe), statusu

prawnego (obiekty wpisane do rejestru zabytkw), jak i cech (odpo-

wiednia kubatura, wysoko, moc elektryczna lub powierzchnia).

Druga kategoria obejmuje inwestycje podlegajce ocenie oddziay-

wania na rodowisko, trzecia za to obiekty majce posiada charak-

terystyczne elementy (stropy, podwieszenia, nietypowe fundamenty).

Biorc pod uwag powysze uzna mona, e przepisy rozporz-

dzenia w pewnym zakresie peni funkcj zabezpieczajc regulacj

Prawa budowlanego, gdy w wikszoci wyej wymienionych typw

inwestycji inwestor i tak sam zapewne powoaby inspektora swojego

nadzoru, jeeli nie nakazaby tego starosta, z uwagi na stopie skom-

plikowania takich obiektw budowlanych.

Obowizki inspektora

Zgodnie z przepisami Prawa budowlanego wikszo zada inspek-

tora opisywanego nadzoru stanowi emanacj oglnych obowizkw

naoonych na samego inwestora (art. 25 w zwizku z art. 18 ust. 1

Prawa budowlanego). Podstawow funkcj inspektora nadzoru in-

westorskiego jest reprezentowanie inwestora na placu budowy. Rola

taka przewidziana jest dla podmiotu sprawujcego nadzr inwestorski

niezmiennie od wprowadzenia tej instytucji do systemu polskiego

prawa budowlanego w ramach nowelizacji z 1981 roku, dotyczcej

jeszcze starej ustawy budowlanej.

c o n s t r u c t i o n i s l e x

Prawo budowlane


16/28


Ustawowe obowizki przedmiotowego nadzorcy wymienione s

w kolejnych punktach art. 25 Prawa budowlanego. Przepis ten wymie-

nia zasadniczo zadania o charakterze kontrolnym. Sprowadzaj si one

do wspomnianej reprezentacji inwestora na budowie poprzez kon-

trol zgodnoci realizacji inwestycji m.in. z projektem i pozwoleniem

na budow czy sprawdzania jakoci uytych materiaw. Analizowa

ma on take jako wykonanych robt oraz dokonywa ich odbioru,

w szczeglnoci za tych ulegajcych zakryciu i zanikajcych niemo-

liwych wic do sprawdzenia w pniejszych etapach budowy.

Dodatkowo przepis wskazuje na potwierdzanie przez inspektora

faktycznie wykonanych dziaa i usunicia wad. Fakultatywnie inwe-

stor moe nakaza inspektorowi nadzoru kontrolowanie rozlicze

dotyczcych budowy.

Warto zaznaczy, i powyej wymieniono wycznie obowizki

ustawowe w zakresie sprawowania przedmiotowego nadzoru.

W ramach stosunku prawnego, jaki czy inwestora z inspektorem,

strony przewidzie mog take dodatkowe uregulowania w zakresie

zada nadzorcy.

Wpyw inspektora

W celu realizacji ustawowych obowizkw inspektor nadzoru inwe-

storskiego zosta wyposaony w odpowiednie instrumenty dziaania.

W art. 26 Prawa budowlanego przedstawione s prawa, ktre sta-

nowi o w peni nadzorczym, w znaczeniu administracyjnoprawnym,

charakterze zada inspektora. Moe on bowiem w okrelony w tym

przepisie sposb, poprzez wydawanie polece, wico wpywa na

kierownika budowy lub robt.

Polecenia inspektora dotyczy mog usuwania zagroe lub uchybie

w pracach, dania dokonania poprawek czy ponownego wykonania

danych robt, niekiedy za nawet wstrzymania wszelkich prac na

budowie. Dla swej skutecznoci prawnej polecenia te musz by po-

twierdzone wpisem do dziennika budowy, bdcego dokumentem

urzdowym. Ich swoisty charakter przejawia si w tym, e podobne

uprawnienia, gwnie w zakresie dania wstrzymania robt, posiada

take powiatowy inspektor nadzoru budowlanego. Wida wic, e

podmiot prywatny, ktrym jest inspektor nadzoru inwestorskiego,

posiada uprawnienia zblione do instrumentw organu administracji

publicznej.

Zdarzy moe si rwnie, e do nadzorowania danej inwestycji po-

trzebnych bdzie kilka osb, kada o innej specjalnoci. Ustawodawca

przewidzia tak ewentualno w przepisie art. 27 Prawa budowla-

nego. Nakazuje on bowiem wyznaczy jednego z tych inspektorw

na koordynatora dziaa pozostaych.

Kim jest inynier kontraktu

Inyniera kontraktu okreli mona najprociej jako instytucj obcego

pochodzenia, bdc odpowiedzi na rosnce wymagania i konkretne

potrzeby rynku inwestycji budowlanych. Przede wszystkim wskaza

naley, e wbrew dosownemu brzmieniu inynier ten nie jest oso-

b, lecz zespoem specjalistw, jednostk bdc nowymsui generis


prawo budowlane


17/28


uczestnikiem procesu budowlanego. Zakres zada tego uczestnika wy-

klucza bowiem praktycznie jednoosobowe sprawowanie tej funkcji.

Nie ma o tej instytucji wzmianki ani w Prawie budowlanym, ani

w adnym innym akcie prawnym. Pojcie inyniera kontraktu wy-

roso w Polsce z przejtych w zwizku z wejciem naszego kraju do

Unii Europejskiej wystpujcych w niej praktyk i instytucji. Funkcja ta

zostaa wprowadzona przez Midzynarodow Federacj Inynierw-

Konsultantw (Fdration internationale des ingnieurs-conseils,

w skrcie FIDIC).

Zaoeniem tej regulacji jest zgodne z ujednoliconymi zasadami usta-

lonymi przez FIDIC realizowanie inwestycji budowlanych wspfinan-

sowanych ze rodkw strukturalnych. Z tego te powodu omawiana

instytucja wystpuje gwnie w przedsiwziciach wspfinansowanych

przez Uni Europejsk. Dziaa za ona przede wszystkim na podstawie

Prawa budowlanego, umowy z inwestorem, oraz jeeli taka bya

wola stron o wspomniane ujednolicone warunki kontraktowe FI-

DIC. Kontraktem nazywamy za umow, ktrej stronami jest inwestor

i wykonawca.

Zesp inyniera kontraktu

Grupa, ktra sprawuje funkcje inyniera kontraktu, skada si naj-

czciej z inyniera-rezydenta, inspektorw nadzoru inwestorskiego

oraz innych specjalistw, w zalenoci od specyfiki projektu. Inynier-

rezydent jest koordynatorem caej inwestycji budowlanej. Jego nazwa

wynika z powinnoci staego przebywania tej osoby na terenie budowy

i uczestniczenia we wszystkich relewantnych zdarzeniach. Jeeli po-

zwalaj na to posiadane uprawnienia, inynier-rezydent moe peni

funkcj take jednego z inspektorw nadzoru inwestorskiego.

Charakter i specyfika inwestycji, w ramach ktrych funkcjonuje iny-

nier kontraktu, implikuje zazwyczaj rwnolege wystpowanie nadzoru

inwestorskiego. Tak wic rwnie oni wchodz w skad omawianej

instytucji. Jednoczenie potrzebni okaza si mog inni specjalici,

chociaby z zakresu ksigowoci.

Zadania inyniera kontraktu

Podstawowym zadaniem inyniera kontraktu jest, tak jak i inspektora

inwestorskiego, nadzr techniczny nad robotami budowlanymi i ich

jakoci oraz ca dokumentacj sporzdzan przez wykonawc. Drug

powan kwesti jest sprawowanie kontroli prawidowoci stosowania

procedur unijnych oraz dopenienie w tym zakresie wszelkich formal-

noci, gdy wikszo projektw, w ramach ktrych wykorzystywana

jest omawiana instytucja, to inwestycje wspfinansowane z funduszy

unijnych. Wymagania dotyczce zakresu zada w tym przedmiocie

wynikaj z umowy o dofinansowanie projektu. Inynier kontraktu, wraz

z wchodzcymi w jego skad inspektorami nadzoru inwestorskiego,

to pierwsza instancja kontrolna w zakresie dysponowania rodkami

unijnymi.

Mona stwierdzi, i zastosowanie tej instytucji inyniera kontraktu

ma na celu zapewnienie, e inwestycja zostanie ukoczona zgodnie

z wymogami kontraktu, za odpowiednio sporzdzone raporty po-

zwol na sprawne rozliczenie dotacji z Unii Europejskiej. Dla uzyska-

nia najlepszej efektywnoci firmy oferujce usug o nazwie inynier

kontraktu sugeruj, by zakres prawa i obowizkw tego uczestnika

procesu budowlanego wynika z wspomnianych Oglnych Warunkw

Kontraktu FIDIC, z uwagi na precyzyjno okrelonych tam regulacji.

Porwnanie

Przede wszystkim odmienna jest podstawa wystpowania w procesie

budowlanym tych dwch instytucji. Inspektor nadzoru inwestorskiego

ma ustawowo okrelony status prawny i podstawowe zadania, ktre

w drodze umowy cywilnoprawnej mog by jedynie rozszerzone. Do-

datkowo nadzr inwestorski, po zaistnieniu wczeniej wymienionych

okolicznoci, moe by obligatoryjnym elementem danej inwestycji,

ktrego wprowadzenie bdzie obowizkiem inwestora, naoonym

na niego przez organy administracji.

W odrnieniu od powyszego, inynier kontraktu to instytucja bez

podstaw ustawowych, w peni dobrowolnie stosowana. Podobiestwo

zakresu zada tego uczestnika procesu budowlanego wystpujce

midzy ofertami rnych firm jest efektem zastosowania ujednoli-

conych warunkw kontraktowych FIDIC, nie za narzuconych ram

prawnych.

Rol inspektora nadzoru inwestorskiego jest reprezentacja inwestora

na placu budowy. Jego zadania, wymienione w Prawie budowlanym,

podobne s do tych, jakie maj pastwowe organy administracji nad-

zoru budowlanego. Zadania te zawarte s w zakresie obowizkw

przewidzianych dla inyniera kontraktu, co obrazowane jest najlepiej

faktem wystpowania w skadzie tego zespou inspektorw nadzoru

inwestorskiego.

Mimo duo szerszego zakresu obowizkw inynier kontraktu ma

by w zaoeniu, odmiennie ni inspektor inwestorski, podmiotem

niezalenym od osoby inwestora. Wynika to z warunkw FIDIC, ktre

wskazuj na wymg bezstronnoci inyniera dziaajcego w imieniu

inwestora i to bez wzgldu na stosunek prawny czcy oba te pod-

mioty. Mimo poredniczenia we wszystkich umowach zawieranych

midzy inwestorem a wykonawc, inynier kontraktu nigdy sam nie

jest ich stron.

Konkluzje

Generalnie rzecz ujmujc, instytucja inyniera kontraktu jest mocno

rozbudowan i dostosowan do potrzeb rynku wersj ustawowo

okrelonego nadzoru inwestorskiego, szczeglnie tego dziaajcego

w postaci skoordynowanej grupy inspektorw (zgodnie z art. 27

Prawa budowlanego). Inynier kontraktu okrelany bywa stranikiem

procedur, co najlepiej obrazuje jego najwaniejsze zadania, w tym

nawet takie, jak ocena ryzyka w poszczeglnych etapach inwestycji

a take przygotowywanie zmian harmonogramu zada w przypadku

wystpienia nieprzewidzianych trudnoci lub przeszkd w trakcie

budowy. Udzia inyniera kontraktu, powszechnie wykorzystywany,

pozostaje przy tym instytucj w peni dobrowoln i nieobjt do tej

pory przepisami prawa.

[email protected]

Pawe Baraski odby praktyki w Kancelarii

Tomczak & Partnerzy we wrzeniu

i padzierniku 2010 roku. Specjalizuje si

w prawie budowlanym i administracyjnym.


prawo budowlane


18/28


KomentarzeRes in Commercio

Opracowanie powicone spcekomandytowej przynosi drugcz rozdziau powiconego

przeksztaceniu spki kapitaowejw komandytow. Jak ju gdzie indziej o tym wspominalimy ten rozdzia zamieszczonyzosta na yczenie naszego wydawcy

w ramach denia do upraktycznienia naszegoopracowania. Nie byo bowiem szczeglnie

trudno zauway, e spka komandytowa

swoje nowe ycie zawdzicza przede wszystkimpodatkowym korzyciom jakie przynosi.

W ramach tych korzyci najbardziej popularnoperacj zwizan z ich uzyskiwaniem jest

wanie przeksztacenie spki kapitaowejw komandytow lub komandytowo akcyjn.

Przy okazji jednak weszlimy na tyle gruntowniei systematycznie w problematyk przeksztacenia

spki, i przygotowalimy oglne opracowaniepowicone przeksztaceniu ktrej, jakmamy nadziej, wkrtce bdzie gotowe dopublikacji.

W tej czci opracowania przedstawimy przedewszystkim kwestie zwizane z korporacyjnympodejmowaniem decyzji o przeksztaceniu spki.Opisujemy te wszelkie formalne czynnoci,ktre dopeniaj procedur przeksztacenia.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


19/28


20/28


21/28


K om e n t a r z e R e s i n C o m m e r c i o

Spka komandytowa. Instrukcja obsugi Cz dziewita.

342 Ten sam przepis statuuje prawo wyjcia wsplnika ze

spki. Do momentu zoenia owiadcze przez wspl-

nikw nie bdzie ostatecznie wiadomo, ktrzy wspl-

nicy, reprezentujcy jak cz kapitau, wyraaj zgod

na uczestnictwo w spce, a tym samym zaangaowanie

majtkowe. Kwesti t omawiamy dalej.

343 Nie ma okrelonego minimum wysokoci sumy komandy-

towej: kwesti te omawiamy szczegowo w pierwszym

rozdziale opracowania.

344 Przez typ spki naley rozumie jej form prawn, czyli

form spki po przeksztaceniu, jej docelowy ksztat.

345 Wsplnicy ktrzy nie chc uczestniczy w spce prze-

ksztaconej musz by spaceni. Maksymalna jednak wy-

soko kwoty przeznaczonej na wypat dla wsplnikw

nie uczestniczcych w spce przeksztaconej nie moe

przekroczy 10 proc. wartoci bilansowej majtku spki

- a wic to 10 procent jest dopuszczalne. Wsplnikami

nieuczestniczcymi w przeksztaceniu s wsplnicy,

ktrzy nie zo owiadczenia o uczestnictwie lub zo

owiadczenie negatywne. Moliwo zoenia tego rodza-

ju owiadczenia (lub nie zoenia w ogle) jest wyrazem

dobrowolnoci uczestnictwa w spce przeksztaconej

i tzw. prawa wyjcia wsplnika ze spki.

346 Uchwaa powinna rwnie zawiera wskazanie zakresu

ewentualnych praw przyznanych osobicie wsplnikom

uczestniczcym w spce przeksztaconej. Chodzi tu tylko

o prawa przyznane osobicie wsplnikom - w naszym

przypadku - spki komandytowej. Takim prawem moe

by na przykad przyznanie komandytariuszowi prawa

prowadzenia praw spki (art. 121 par. 1 Kodeksu).

347 Konieczno okrelenia nazwisk i imion wsplnikw

prowadzcych sprawy spki i majcych reprezentowa

osobow spk przeksztacon jest oczywista. Chodzi

o to, aby in concreto ju na tym etapie wskaza odpo-

wiednie osoby.

348 Przy podejmowaniu uchway o przeksztaceniu wsplnicy

powinni wyrazi zgod na brzmienie umowy spki prze-

ksztaconej. Uchwaa taka zastpuje wic dotychczasow

umow spki. Jeeli uchwaa obejmie wszystkie wyma-

gane prawem czynnoci faktyczne i prawne, okrelone

w przepisach o tworzeniu spki i art. 562-563 Kodeksu,

bdzie mona uzna j za akt zawierajcy niezbdne

skadniki do zgoszenia do rejestru.

4.5.2 Owiadczenie o uczestnictwie w spce przek

Res in Commercio 11/2010

Documents

Transcript of Res in Commercio 11/2010