Rakthasiktham Telugu Version


yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä]

yÓTT<äÏ eTTÁ<äD: Ä>∑wüßº 2010

Á|ü‘·T\T : 10,000

ø£esY &çC…’Hé : s¡#·sTT‘·

Á|ü#·Ts¡D : dü+|òüT$TÁ‘· |ü_¢πøwüHé‡,

34103/2, 2e n+‘·düTÔ,

<äTsêZ mHéπø¢yé, sê<Ûëø£èwüí q>∑sY

Ä+_j·THé‡ bòs¡Tº <ä>∑Zs¡, ôV’≤<äsY>∑÷&É,

ôV’≤<äsêu≤<é 500 048

bòHé: 04024002288

s¡#·sTT‘· ∫s¡THêe÷: $.Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä]

sêyéTq>∑sY, nq+‘·|ü⁄s¡+.

08554278888, 04024002288

Á|ü‘·T\≈£î : $XÊ≤+Á<Ûä nìï Áu≤+N\T,

qy√<äj·T ãTø Vü≤Ödt, ôV’≤<äsêu≤<é

<Ûäs¡ : s¡÷.100/

eTTÁ<äD : Á|æ+Ÿ‡ª≈£L n&É«¬s’ºõ+>¥, ôV’≤<äsêu≤<é

n+øÏ‘·+

ø£~]À ø±|ü⁄ø±dæ |ü_¢ø Á|ü<X+À Á|ü‘· ]∆ô|’ Á|üjÓ÷–+∫q

u≤+ãT\Áù|\TfiflÀ ã…’q ã≥º\yêbÕ] Hê>∑sêE,

∫s¡T<√– Hùd ÁøÏwüº|üŒ\≈£î... (1992).

$H√<ä Mø£åD≤ìøÏ bsTT ø£åD≤\À ndüTe⁄\T u≤dæq

Ï.$.u≤+ãT u≤~Û‘·T\≈£î (1993).

eè‹Ô<Ûäs¡àyT yê]bÕ*≥ XÊ|üyÓTÆ #Ó\πs–q ø±s¡Tu≤+ãT

$kŒ≥q+À H\ø=]–q bÕÁ‹πøj·TT\≈£î eT]j·TT

Ç‘·s¡T\≈£î (1997).

ô|qTø=+&ÉÀ $~Ûìs¡«Vü≤DÀ |üs¡eT|ü~+∫q b©düT

n~Ûø±] ≈£îfi≤flj·T|üŒ≈£î... (2005)

z eTTsƒêH‘·≈£î ñ<√>∑Ø‘ê n+>∑s¡ø£å≈£î&ç>± ñqï+<äTq

u≤+ãT\≈£î ã…’q >∑HéyÓTHé sêeTT&ÉT, Á&Ó’esY #ÓqïπøXe⁄\T..

(2008).

ªeTT<ä›q÷s¡TµÀ eTTsƒêH‘·\ <äTXÃs¡ À <äTs¡às¡D+ #Ó+~q

Á|üuÛÑT‘·« ∫s¡T ñ<√– nf…+&ÉsY Ä+ø±fieTà≈£î... (2010).

Çs¡Te⁄s¡T eTTsƒêH‘·\ eT<Ûä »]–q Ä~Û|ü‘· bs¡TÀ

eTTfiflbı<äÀ¢ <ë∫q u≤+ãT*ï ã+‘·T\qTø=ì Ä&çq

ÄfÒ yê] bÕ*≥ XÊ|üyÓTÆ >±j·T|ü&çq nD+ |ü⁄D+ ms¡T>∑ì

ne÷j·Tø£ ªª‘ê&ç|üÁ‹µµ ∫Hêïs¡T\≈£î... (1992).

Ç≤ m+<äs√ eT¬s+<äs√ bòÕø£Hé uÛÑ÷‘êìøÏ ã…’bsTTq

u≤~Û‘·T\≈£î, yê] ≈£î≥T+u≤\≈£î n+øÏ‘·+.........

n+øÏ‘·+bòÕø£ì »+

1

bòÕø£ì »+ $wüj·T dü÷∫ø£


$wüj·Tdü÷∫ø£

1. Hê e÷≥ 3

2. bòÕø£Hé |ü]D≤e÷\T 5

3. Äø±+ø£å 7

4. sêj·T\d”eT 11

5. bÕÒ>±&ÉT 13

6. bÕÒ>±&ÉT ñj·÷\yê&É 15

7. eTTsƒê dü+düÿè‹ 19

8. u≤+ãT\T, Hê≥T ‘·TbÕø°\ ‘·j·÷] 24

9. Ä<ÛäTìø£ eTTsƒê dü+düÿè‹ 26

10. |ü_¢ø Á|ü<XÊ\À $<Ûä«+dü+ 31

11. Ä<ëj·T eqs¡T\T 33

12. bòÕø£Hé Vü≤‘· \ $esê\T 40

13. bòÕø£ì»+düe÷»+ô|’ <ëì Á|üuÛ≤e+ 43

14. ns¡D s√<äq 61

15. Ä~Û|ü‘êìøÏ n&ÉT¶sêì ªs¡ø£Ôdü+ã+<Ûä+µ 63

16. Á|ü‹|òüT≥q 67

17. ø£ø£å\T πs|æq Ä~Û|ü‘· + 70

18. Ä≥$ø£ Á|üeè‹Ô À ñ<ä“¤$+∫q e÷qe‘·«+ 72

19. _.Hêsêj·TD¬s&ç¶ ÒK 75

20. nq+‘·+ 77

2

bòÕø£ì »+

21. ø£<∏äø±ì~ 93

22. ñ≈£îÿbÕ<ä+‘√ bòÕø£Hé dü+düÿè‹ì... 105

23. Hê&ÉT u≤+ãT\T |üÏºq #‘·TÀ¢ H&ÉT u…’_Ÿ 108

24. ø£ø£å\T M&Üs¡Tn_Ûeè~∆ u≤≥ |ü≤ºs¡T 111

25. |ü>∑\ n+‘êìøÏ |ü]es¡ÔH |üs¡e÷e~Û 115

26. $<ëuÛ≤dü+‘√ $yê<ë\≈£î dü«dæÔ 118

27. nbÕsêú\‘√ ì+&ÉT J$‘ê\T ã* 121

28. ªnyµ dü+düú‘√ Hê nqTã+<Ûä+ 123

29. s¡#·sTT‘· >∑‘·+ô|’ eTH√>∑‘·+ 127

30. Á|üXÊ+‘·‘·≈£î bÕ‹ø£ dü÷Á‘ê\T (ny dü÷#·q\T) 134

$wüj·T dü÷∫ø£

Hê e÷≥»dæºdt &Ü n+ãÏ \ø£ÎDsêe⁄

Á|ü<Ûëq Hêj·TeT÷]Ô (]f…ÆsY¶)

n\Vü‰u≤<é ôV’≤ø√s¡Tº, ñ‘·Ôs¡Á|ü<XŸ

ªbòÕø£ì»+ düeT»+ô|’ Á|üuÛ≤e+µ n+XeTTô|’

Á>∑+<∏ä s¡#·q≈£î |üPq≈£îqï l yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä] >±] ø£èwæ

XÊ¢|òüTj·T+. Á>∑+<∏äø£s¡Ô nq+‘·|ü⁄s¡+ eTTì‡|üŸ #Ó’¬sàHé>± |ü≥ºD≤_Ûeè~∆

eT]j·TT Á|üC≤ùdyê ø±s¡ Áø£e÷\T, kÕe÷õø£ düŒèVü≤‘√ #|üÏºq

ø±s¡ ø£s¡Ô>± Á|ü»\ eTqïq\qT bı+~q eøÏÔ. ªeTìwæ>± |ü⁄Ïº eTìwæ>±H

J$+#ê\H \ø£å+‘√µ, ªÁã‘·T≈£î Áã‘·ø£ìe⁄«µ nH dü÷øÏÔ‘√ ªnyµ

dü+düúqT kÕú|æ+∫ bòÕø£ìC≤ìøÏ e‹πsø£+>± ñ<ä$T+#·&É+ HÏ

#ê]Á‘·ø±edüs¡+. bòÕø£¸Hé uÛÑ÷‘êìøÏ ã…’bsTTq e+<ë≤~

≈£î≥T+u≤\ >±<∏ä\qT á Á>∑+<∏ä+À bı+<äT|ü]∫q rs¡T

Vü≤è<äj·TeTTq≈£î Vü≤‘·TÔ≈£îqï≥T¢>± ñqï~. s¡‘·Hê\ d”eT>± ù|s¡Tqï

sêj·T\d”eT ø£ø£å\T ø±s¡ŒD≤\T |ü>∑\‘√ s¡>∑T\T‘·Tqï dæú‹ì Á>∑+<∏ä

s¡÷|üeTTÀ #·ø£ÿ>± $e]+#ês¡T. bòÕø£ìwüßº\T Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T>±

s¡÷bı+~q rs¡TqT, #ê]Á‘·ø£ H|ü<∏ëìï $e]+#·≥+À ø£è‘·

ø£è‘·T…’Hês¡T.

ªbÕÒ>±\T¢µ, bòÕø£¸ìwüßº\T>± e÷]q |ü]D≤eTÁø£e÷ìï

$|ü⁄\+>± e]ídü÷Ô, sêj·T\d”eTÀ HÓ\ø=ì ñqï eTTsƒê dü+düÿè‹,

H‘·\ <äTXÃ¤s¡ \T, sê»ø°j·T bÕØº\≈£î, bòÕø£ìwüßº\≈£î ñqï nÁø£eT

dü+ã+<Ûë\qT kÕe÷qT\≈£î ôd’‘·+ ns¡∆eTjT≥≥T¢ düs¡fiyÓTÆq

uÛ≤wüÀ $e]+#·ã&ç+~. bòÕø£¸ìwüßº\T Áô|’y≥T ôd’Hê\qT

$ìjÓ÷–+∫, u≤+ãT\T, Hê≥T ‘·TbÕ≈£î\‘√ ôd’«s¡$Vü‰s¡+ #dü÷Ô

j·TTe‘· À Á|ürø±s¡ yê+#Û· s¡>∑T\TÃ‘√ yê]ì ô|&ÉÁ‘√e |üÏºdüTÔqï

3

bòÕø£ì »+ Hê e÷≥

yÓ’qeTT Á|ü»\≈£î ø£qT$|ü ø£*–+#ê*. ø£Hê&ÉT ø£ø£å\T, Á|ürø±s¡+

ø√dü+ bòÕø£ì»+ ñ+&É>± H&ÉT n~Ûø±s¡ <ëVü≤+ø√dü+, sê»ø°j·T

\_›ø√dü+, ø±+Á≤≈£îº\T bı+<ä≥+ ø√dü+, bòÕø£ìC≤ìï ø=qkÕ–düTÔqï

rs¡T ‘ÓqTï\qT, $e]dü÷Ô Bì ìs¡÷à\q≈£î 25 dü÷Á‘ê\qT Á>∑+<∏äø£s¡Ô

$|ü⁄\+>± $e]+#ês¡T.

XÊ+‹ uÛÑÁ<ä‘·\ |ü]s¡ø£åDeedüú ìdüŒø£åbÕ‘·+>±, sê»ø°j·T

e‹Ô&ÉT\≈£î §+>∑≈£î+&Ü |ü]ƒwüº+>± |üì#ùdÔ bòÕø£ì»+qT n<äT|ü⁄

#j·TT≥ <äTkÕ‡<Ûä+ ø±<äì ø=+<äs¡T õ≤¢ eTTK b©düT n~Ûø±s¡T\

|üìrs¡T ìs¡÷|æ+∫q yÓ’q+ |òüTqj·T+.

bòÕø£ì»+ ø√s¡\≈£î ã*jÓÆTq ne÷j·T≈£î\≈£î á Á>∑+<∏ëìï

n+øÏ‘·$Te«≥+ n_Ûq+<äj·T+. bòÕø£ìC≤ìøÏ e‹πsø£+>± ªnyµ

dü+düú #düTÔqï ø£èwæì Á|ü‹ ø£ÿs¡T n_Ûq+~+#ê*, ã\|üs¡#ê*.

düe÷»+ qT+&ç bòÕø£ìC≤qï düeT÷\+>± ìs¡÷à*+#+‘·

es¡≈£î á eTVü≤‘·Ôs¡ ø£èwæì ø=qkÕ–kÕÔs¡ì Ä•dü÷Ô...

l yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä] >±]øÏ n_Ûq+<äq\T

(»dæºdt &Ü n+ãÏ \ø£ÎDsêe⁄)

4

bòÕø£ì »+Hê e÷≥

bòÕø£Hé |ü]D≤e÷\T&Üs=<ä›+ Á|üuÛ≤ø£sY sêe⁄,IPS

e÷J &Ó’¬sø£ºsY »qs¡ Ÿ Ä|òt b©dt, Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

l yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä]>±s¡T nq+‘·|ü⁄s¡+

|ü≥ºD ô|<ä›\À ‘·eTø=ø£ Á|ü‘ø£ kÕúHêìï dü«j·T+ ø£èwæ‘√

dü+bÕ~+#·Tø=qïyês¡T, q>∑s¡ |ü]bÕ\qÀ m+‘√ÁX<ä∆ eVæ≤+∫q yês¡T, ùdyê

dü+düú\≈£î, $<ë πø+Á<ë\≈£L n+&É>± ì*∫qyês¡T.

sêj·T\d”j·T Á|ü»\T Ç+ø± yÓqTø£ã&ç ñ+&É≤ìøÏ, nø£ÿ&ç yês¡T

ìsêX‘√, ìÁdüèVü≤‘√ J$‘ê\T >∑&ÉT|ü⁄‘·Tqï+<äT≈£î eTTKø±s¡D+

ø£øå±(Faction) sê»ø°j·÷\T. BìÁ|üuÛ≤e+ ‘·–Z+∫ Á|ü»\qT n_Ûeè~∆

|ü<∏ä+À eT[fl+#·&ÜìøÏ á n<Ûäj·Tq+ s¡#·q #XÊs¡T. á ø£øå±

sê»ø°j·÷\≈£î #ê]Á‘ê‹àø£ ø±s¡D≤\T $XBø£]+#ês¡T. sê»ø°j·T, kÕe÷õø£

|ü]dæú‘·T\À e∫Ãq e÷s¡TŒ\≈£î nqT>∑TD+>±, á bòÕø£åHé Hêj·Tø£‘·«+,

yê] ø±s¡ Áø£e÷\À e÷s¡TŒ\T #düT≈£î+≥÷ düe÷»+Àì $$<Ûä esêZ\ô|’

yês¡T ‘·eT ø£ã+<Ûä Vü≤kÕÔ\|ü≥TºqT m≤ kÕ~ÛdüTÔHêïs√ $&ÉeTs¡∫ #ÓbÕŒs¡T.

<äX\yê]>± #·]Á‘· À ªªbÕÒ>±fió¢ µµ, ªª eTTsƒê\Tµµ ªªø£ø£å\T µµ,

mìïø£\T Á|üyXô|≤ºø£, sê»ø°j·T bÕØº\T>± e÷] Äj·÷ Hêj·T≈£î\

Ä~Û|ü‘êìï m≤ ì\u…≥Tº≈£îHêïs√ ‘Ó*bÕs¡T. ‘·s¡Tyê‘· u≤+ãT\T, Hê≥T

‘·TbÕø°\T yê&ÉT‘·÷ sêqTsêqT n<ÛäTHê‘·q kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√

"Explosive Devices", "Mines" qT"Remote controlled devices"

<ë«sê yê&ÉT‘·THêïs¡T. ≈£î≤\ Ä~Û|ü‘êìï ì\u…≥Tºø√e&É+ nì

eTuÛÑô|Ïº eT+∫ Hêj·T≈£î\ H√fiflqT eT÷sTT+#ês¡T. eTq sêh+À

qø£‡…’≥¢ düeTdü ‘· …‘·TÔø√e&É+‘√, ø=+‘· eT+~ H‘·\ nqT#·s¡T\T

ªª<äfi≤\Tµµ >± #Ó ≤eTDÏ ne⁄‘·÷, düeTj·T+ #·÷dæ sê»ø°j·T bÕØº\À

Hêj·T≈£î\T>± m~>±s¡T. dæìj·÷\À V”≤s√\T>± ∫Á‹+#·&É+, n‹

Á≈£Ls¡yÓTÆq #·s¡ \qT Á|üC≤Væ≤‘· ø±s¡ Áø£e÷\T>± ∫Á‹+#·&É+ $X‚wü+.

5

bòÕø£ì »+ bòÕø£ Hé |ü]D≤e÷\T

sêqTsêqT á Hêj·T≈£î\T, ø±+Á≤≈£îº\qT, kÕsêsTT yêbÕsêìï,

uÛÑ÷ÄÁø£eTD\qT, >∑düT\qT, dü+πøåeT ø±s¡ Áø£e÷\ mH√ï mHé.õ.z\

ì<ÛäT\qT ‘·eT eX+ #düT≈£îHêïs¡T.

;<ä‘·qyT ô|≥Tºã&ç>±, <Ís¡®q+, uÛÑj·T+, |ü<ä∆‘·T\T>± <Ûäq

dü+bÕ<äH |üs¡e÷e~Û>± e÷s¡TÃ≈£îHêïs¡T. n+<äTπø á ÁbÕ+‘·+À e∫Ãq

Á|üuÛÑT‘·« ì<ÛäT\ï ìÁwüŒjÓ÷»q+>± e÷]Ã ;<ä‘·Hêìï ø£ Vested

Interest >± ø±bÕ&Üs¡T, eTT&ç düs¡T≈£î>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£îHêïs¡T.

yêdüÔe+>± »]–q dü+|òüT≥q\q÷, n+<äTe\¢ »]–q nbÕs¡

qcÕº\q÷, á ø£ø£å kÕ~Û+|ü⁄ <Û√s¡DÏøÏ dü«dæÔ #Ó|æŒq Á>±e÷\À e∫Ãq

|ü]es¡ÔqqT, ‘·<ë«sê kÕ~Û+∫q Á|ü>∑‹, ‘·q <äèø£Œ<∏ä+ qT+&ç #ÓbÕŒs¡T.

n≤π> Hêj·T≈£î\T, b©düT eedüú ∫‘·ÔXó~∆‘√ Á|üj·T‘·ï+ #ùdÔ, á $ø£è‘·

bø£&É\qT m≤ n]ø£≥ºe#√Ã dü÷∫+#ês¡T. b©düT eedüú Hêj·Tã<ä∆+>±

ìcÕŒøÏåø£+>±, düeTs¡úe+‘·>± yê] $<ÛäT\qT ìs¡«]Ô+|ü #ùdÔ, düe÷»

ÁX‚j·TdüT‡ m≤ n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·T+<√, $&ÉeTs¡∫ ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.

á |ü⁄düÔø£+ $wüj·T+ #ê≤ düTìï‘·yÓTÆq~. »]–q dü+|òüT≥q\÷,

Hsê\T, @ Á|üø£ÿyês¡T yê] ø£<∏äqT n*¢, <ëìì düeT]ú+#·Tø√e&É+ düVü≤»+.

á Ç‹ eè‘êÔìï m+‘√ ÁX<ä∆>± n<Ûäj·Tq+ #dæ, ‘·q |ü]~Û À m+‘√

ìwüŒø£åbÕ‘· <Û√s¡DÏ À, bÕsƒ¡≈£î\≈£î á bòÕø£åqT Á‘√e m+‘· #Ó&É¶

|ü]D≤e÷\≈£î <ë] rdüTÔ+<√ ‘Ó*j·T#XÊs¡T. á |ü⁄düÔø£+ j·TTe‘·s¡+ #·~$

yê] ÄÀ#·Hê |ü<ä∆‘·T\qT düe÷C≤_Ûeè~∆ yÓ’|ü⁄ πø+Á~ø£]+#ê*.

l yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£s¡ #Í<ä]>±]øÏ Hê n_Ûq+<äq\T !

&Üs=<ä›+ Á|üuÛ≤ø£sY sêe⁄,IPS

e÷J &Ó’¬sø£ºsY »qs¡ Ÿ Ä|òt b©dt, Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

6

bòÕø£ì »+bòÕø£ Hé |ü]D≤e÷\T

Ä ø±+ø£å

sêj·T\d”eT ÁbÕ+‘·+Àì bòÕø£Hé H|ü<∏äeTTqï ≈£î≥T+ã+À

|ü⁄Ïº, Ä ÁbÕ+‘·+ÀH ô|]–, |ü]dæú‘·T\qT m]–q yêDÏí. Ä≥$ø£

Á|üeè‹Ô |üs¡ ekÕq+>± dü+uÛÑ$+# dü+|òüT≥q\≈£î, düìïyXÊ\≈£î

Á|ü‘· ø£å kÕøÏåì HqT. Hê&ÉT bòÕø£ì»+À ‹Ø‹ ñ+&~.

nªHêj·T+µÀq÷ Hêj·T+ ñ+&~. nªÁø£eT+µÀq÷ z Áø£eT+

ñ+&~. q$Tàq e≈£îÔ\ø√dü+ bòÕø£Hé H‘·, Ä bòÕø£Hé H‘· ≈£î≥+ã+

ø√dü+ es¡Z+, Ç≤ ø£] ø√dü+ eTs=ø£s¡T m+‘·Ï ‘ê>∑+ #j·T&Üì¬ø’Hê

yÓqTø±&Éì HÓ’»+ ÄHêÏ~. $XÊ«kÕìøÏ |üsêj·T |ü<ä+>±, ÄHêÏ

eTTsƒê dü+düÿè‹ e⁄+&~.

ø± >∑‘· eT÷&ÉT <äXÊu≤›\À ø±\Áø£yTD≤, <äX\yêØ>±

Ä$<ÛëHê\≈£î $s¡T<ä∆+>±, bòÕø£Hé z bòÕwüHé >± s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+~+~.

Ç~ z JeH√bÕ~Û>± ø±<äT, J$‘·+À Ä]úø£+>±, sê»ø°j·T+>±

n~Û>∑$T+#·&ÜìøÏ, Äj·TT<Ûä+>± e÷s¡TŒ #Ó+~+~. sê»ø°j·T+‘√

ø£\Twæ‘·yÓTÆq bòÕø£Hé, bòÕø£Hé‘√ ø£\Twæ‘·yÓTÆq sê»ø°j·÷\ eT÷\+>±

eTTsƒê dü+düÿè‹ nÁø£e÷\≈£î ì\j·TyÓTÆ, n~Ûø±sêìøÏ, nÁø£e÷s¡®q≈£î

Ä\yê\+>± e÷]+~.

$XÊ«dü bÕÁ‘·T…’q düìïVæ≤‘·T*ï, nqT#·s¡T*ï ôd’‘·+ |üD+>±

ô|Ïº, e÷qe‘·«+Òì eTè>±\T>± e÷]q dü+<äsê“¤\T ø√ø=\¢\T>±

ù|s=ÿqe#·TÃ.

Á|ü»\ ªì <ÛäT\Tµ+&ÓqT

Á|ü‹ì ~Û ~>∑Á$T+¬>qT

zª Á|ü‹ì ~Ûµ Ä j·TH Á|üC≤ Á|ü‹ì ~Û

Á|ü»\ Á|ü‹ì ~Û

7

bòÕø£ì »+ Äø±+ø£å

ªªeTì wæ>± |ü⁄Ïº eTì wæ>±H J$+#ê*µµ

nH ø£å+‘√

ªªÁã ‘·T≈£î Áã ‘·Tø£ì e⁄«µµ

nH dü÷øÏÔ‘√ Ä$s¡“¤$+∫q

ªªnyµµ dü+düú kÕs¡<∏ä+À

ªª#·+Á<äTì øÏ z q÷\Tb>∑T≤µµ...

MT

( yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä])

10

bòÕø£ì »+Äø±+ø£å

sêj·T\d”eT

uÛ≤s¡‘·<X+ düs¡«eT‘ê\ düyTàfiq+. ãVüQfi C≤‹ ø£+ô|\T

yêbÕs¡ ì$T‘·ÔyÓTÆ á <X+À n&ÉT–&ç, n~Ûø±s¡ ø±+ø£å ô|]–, $$<Ûä

ÁbÕ+‘ê\ sêE\ eT<Ûä $uÛÒ<ë\T düèwæº+#ês¡T. ª$uÛÑõ+#·T bÕ*+#·Tµ

nH Ø‹À #·<äs¡+>∑|ü⁄ m‘·TÔ\ø£+fÒ $Tqï>± sê»ø°j·T Áø°&ÉqT

Á|üyXô|Ïº |üs¡<oj·TT\ bÕ\q ø=qkÕ–+#ês¡T. Ä ø±\+ qT+&ç HÏ

es¡≈£î $_Ûqï eT‘ê\T, dü+düÿè‹, uÛ≤wü Ä#ês¡ eeVü‰sê\T ≤+Ï

yÓ’s¡T<Ûë\‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>±s¡T. $<oj·TT\qT ôd’‘·+ eTq dü+düÿè‹

Äø£]+# kÕúsTTøÏ m~– ªª_Ûqï‘·«+À @ø£‘·«+µµ nH HêqT&çøÏ

nqT>∑TD+>± nHø£ dü+<äsê“¤\À eTq Wqï‘êìï #êÏ #Ó|æŒq

|ü⁄DuÛÑ÷$T eTq~.

|ü⁄sêD≤\À |ü⁄≥Tºø=∫Ãq |ü⁄D|ü⁄s¡Twüß\T, s¡Twæ|ü⁄+>∑e⁄\T,

Á>∑+<Ûë*ï ÄeT÷≤Á>∑+ dü+Á>∑Væ≤+∫ uÀ~ÛdüTÔqï eT‘· Á|üuÀ<Ûä≈£î\

Á|üe#·Hê\T mìï ñHêï nuÛÑÁ<ä‘ê uÛ≤e+, ndæús¡‘·, <ë]Á<ä+ ≤+Ï$

nqTì‘· + yÓ+≤&É≥+ düs¡«kÕ<Ûës¡D+. n≤+Ï á <X+À

n+‘·sê“¤>∑ sêÁwüºyÓTÆq Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ, eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê\T, j·÷dü, ÁbÕdü,

uÛÖ>√[ø£ dæ∆‹ >∑‘·T\qT+&ç ‘Ó\+>±D, ø√kÕÔ+Á<Ûä, sêj·T\d”eT>±

$uÛÑõ+#·ã&çq~. á ÁbÕ+‘ê\À ø=ìï#√≥¢ rÁeyê<ä+ eT] ø=ìï#√≥¢

eT‘· |òüTs¡D\T sê»ø°j·÷\À ø£\Twæ‘·yÓTÆq Væ≤+dü. Væ≤+dü‘√

ø£\Twæ‘·yÓTÆq sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\ eT÷\+>± »]π> n&ÉbÕ<ä&ÉbÕ

Vü≤‘êø±+&É, <√|æ&û, ÄdüTÔ\ $<Ûä«+dü+, >∑èVü≤ <äVü≤Hê\T ì‘· ø£è‘· +

nj·÷sTT.

sêj·T\d”eT, n\Hê&ÉT lø£èwüí<esêj·TT\ eTVü‰

kÕÁe÷»+À n+‘·sê“¤>∑yÓTÆ düVü≤» dæ<ä∆yÓTÆq eqs¡T\ düMTø£s¡D‘√

11

sêj·T\d”eTbòÕø£ì »+

s¡‘·Hê\d”eT>± ù|s¡T>±+∫+~. HÏøÏ #Ós¡>∑ì #ê]Á‘·ø£ ø£≥º&Ü\‘√

#Ós¡Te⁄\T, u≤e⁄\T XÊX«‘· Ï |ü<∏äø±\≈£î n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq‘· Ç∫Ã

|ü]bÕ*+∫q Á|üuÛÑTe⁄\ @\Tã&ç À bÕÒ>±fifl ÁbÕã\+ ñ+&~. á

bÕÒ>±fiófl ø=ìï Á>±e÷\qT ‘·eT Ä~Û|ü‘· +À ñ+#·Tø=ì ø£Ás¡ ô|‘·Ôq+

kÕ–+#yês¡T. ÄHêÏ bÕÒ>±fiófl |üs¡eT|ü~+∫Hê á $ø£è‘· #·s¡ \T

e÷Á‘·+ n+‘·]+#·ø£be&É+ >∑eTHês¡Ω+.

á d”eTÀ 4 õ≤¢\T. 1) nq+‘·|ü⁄s¡+

2) ø£&É|ü

3) ø£s¡÷ï\T

4) ∫‘·÷Ôs¡T

Ç+<äTÀ ‹s¡T|ü‹yÓ+ø£qï, lXË’\eT*¢U≤s¡T®qT&ÉT,

eT+Á‘ê\j·T sê|òüTy+Á<äT&ÉT,Ä<Ûë‹àø£+>± n+‘·sê®rj·T U≤‹

>±+∫q |ü⁄≥º|ü]Ô, b‘·T\÷] Ms¡ÁãVü≤à+, Á|üC≤ø£$ jÓ÷–yeTq,

ø£fi≤K+&Ü\≈£î ì\j·TyÓTÆq ÒbÕøÏå, eTVü‰q+~, ‘ê&ç|üÁ‹

<yê\j·÷\T ≤+Ï mH√ï #Ós¡>∑ì Ä<Ûë‹àø£, |üsê≥ø£, #ê]Á‘·ø£

ø£≥º&Ü\‘√ bÕ≥T Ä<ÛäTìø£ düe÷»+À uÛÑ>∑e‘Y dü«s¡÷|ü⁄\T>±

uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·Tqï u≤u≤\T, e÷qes¡÷|ü+À ñqï dü«j·T+ Á|üø£Ï‘·

kÕ«eTT\T ø√ø=\¢\T. yê]À uÛÑ+uÛÑ+ u≤u≤, >∑D|ü‹ dü∫Ã‘êq+<ä,

kÕsTT ø±fi‚X«sY, ø£*ÿ uÛÑ>∑yêHé, u≤\kÕsTTu≤u≤, •ekÕsTT u≤u≤

≤+Ï yês¡T m+<äs√ H&ÉT... eT¬s+<äs√ uÛÑ$‘· À... á <Ûäs¡DÏ À!!

12

bòÕø£ì »+sêj·T\d”eT

bÕÒ>±&ÉT

bÕÒ>±&ÉT n+fÒ bÕ*+#yê&ÉT nì ns¡∆+. Ç~ sêj·T\d”eT

ÁbÕ+‘·+À yê& |ü<ä+. Ç‘·s¡ õ≤¢ À¢ ªbÕÒs¡Tµ n+fÒ J‘·>±&ÉT,

eekÕj·T |üìÀì |üìyê&ÉT nì ns¡∆+. á $<Ûä+>± bÕÒ>±&ÉT≈£î

bÕÒs¡T≈£î ì+–øÏ H\≈£î ñqï+‘· e‘êdü+ ñqï~. sêj·T\d”eT

Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\À H&ÉT ≈£L&Ü ∫Hêïs¡T\T yÓTT<ä\T ô|<ä›\es¡≈£î @

Ç<ä›] eT<Ûä ‘·>±<ë e∫ÃHê qTy«+ ô|<ä› bÕÒ>±&çyê? nH |ü<ä+

ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T. Ç~ düs¡« kÕ<Ûës¡D+. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»+À

ã\|ü&ç+~ á ªªbÕÒ>±&ç eedüúµµ.

ã\e+‘·yÓTÆq e≈£îÔ\T ø=ìï Á>±e÷*ï yê] ÄBÛq+À

ñ+#·Tø=ì ªªø£Ás¡ ñqï yê&ç< ãÁ¬sµµ nH kÕyÓT‘·≈£î nqT>∑TD+>±

Ç‘·s¡T\ô|’ Ä~Û|ü‘· + kÕ–+#yês¡T. ÄÁø£$T‘· Á>±e÷\À <äTsêZ\qT

@s¡Œs¡T#·Tø=ì kÕj·TT<Ûä eTTsƒê\qT bwædü÷Ô Ä ÁbÕ+‘·+À ‘·eT

@\Tã&çì kÕ–+#ês¡T. ‘·s¡#·÷ bıs¡T>∑T ÁbÕ+‘·+Àì bÕÒ>±fifl‘√

Ä~Û|ü‘· + ø√dü+ |òüTs¡D |ü&yês¡T. eTTK+>± ãfi≤fl], ø£s¡÷ï\T,

nq+‘·|ü⁄s¡+, ø£&É|ü, ∫‘·÷Ôs¡T, Á|üø±X+ õ≤¢\T ø£*|æ <ë<ë|ü⁄

∫qïkÕúsTT qT+&ç ô|<ä›kÕúsTT es¡≈£î 100 eT+~ ô|’ã&ç ªªbÕÒ>±fióflµµ

ñ+&yês¡H~ #ê]Á‘·ø£ dü‘· +. Ms¡T ªªkÕj·TT<Ûä eTTsƒê\µµ bwüD≈£î

Á>±e÷\À Á|ü»\qT+&ç, <Ûëq+, q>∑<äT edü÷\T #ùdyês¡T.

ø=ìï dü+<äsê“¤\À sêE\‘√ düjÓ÷<Ûä HÓ]|æ Ä]∆ø£

≤yê<M\‘√ bÕ≥T j·TT<ë∆\À ôd’Hê\≈£î düVü≤ø±s¡+ n+~+#yês¡T.

ø±\Áø£yTD≤ ‘Ó\¢<=s¡\ kÕÁe÷»+À ø=+<äs¡T kÕeT+‘· sêE\T>±

ne‘·]+#ês¡T. yês¡T ø£*Œ+# ªª‘·eØ®µµ ãVüQø£]+# _s¡T<äT\≈£î

ø=+<äs¡T bÕ<ëÁø±+‘·T…’‘, eT]ø=+<äs¡T Ä‘êà_Ûe÷q+‘√

13

bòÕø£ì »+ bÕÒ>±&ÉT

bsê≥|üÏeT‘√ kÕ«‘·+Á‘√<äeT bs¡Tu≤≥À |üj·Tì+#ês¡T. Á_°wt

yê]øÏ u…<äs¡ø£, n<äs¡ø£, sêsTTr\≈£î §+>∑ø£ ñ<äeT+À ndüTe⁄\T

u≤dæq neTs¡Ms¡T…+<äs√.

n≤+Ï ªªbÕÒ>±fióflµµ HÏøÏ ø°]Ô+#·ã&ÉT‘·T+&É&É+

>∑eTì+#·<ä>∑Z $wüj·T+. sêE\T <ä+&Éj·÷Á‘· #dæ Á|ü»*ï Væ≤+dæ+#

düeTj·T+À Á|ü»\|üøå±q bsê&ç s¡ø£åD ø£*Œ+∫q eTôVAqï‘·T\T

≈£L&Ü M]À ñ+&É≥+ $X‚wü+. á bÕÒ>±fiflÀ ¬s+&ÉT s¡ø±\

eøÏÔ‘ê«\T, _Ûqï<äèyê\T>± @s¡Œ&Ü¶s¡T.

bÕÒ>±fifl @\Tã &ç Àì ø=ì ï<äTsêZ\T:

1) nq+‘·|ü⁄s¡+ 7) >∑TÁs¡+ø=+&É

2) sêj·T<äTs¡Z+ 8) »eTà\eT&ÉT>∑T

3) ãfi≤fl] 9) ‘ê&ç|üÁ‹

4) ø£eT\bÕ&ÉT 10) ñ~]|æø=+&É

5) qdüqø√≥ 11) |ü‹Ôø=+&É

6) ø=ø£ÿ+Ï 12) ø√dæ–

bÕÒ>±&ÉT

14

bòÕø£ì »+

bÕÒ>±&ÉT ñ j·÷\yê&É

eTq <X+ÀøÏ nHø£ C≤‘·T\T e∫Ã kÕúìø£ C≤‘·T\‘√

dü+|òüT]+∫, ∫e]øÏ Äj·÷ C≤‘·T\ $TÁXeT dü+düÿè‹øÏ ø£≥Tºã&ç

Jeq+ kÕ–+#êsTT. á >∑&É¶qT e÷‘·èuÛÑ÷$T>± uÛ≤$+#êsTT. es¡Ôø£+

ù|s¡T‘√ e∫Ãq Ä+π>¢j·TT\T e÷Á‘·+ á <X dü+|ü<äqT <√#·Tø=q&É+

‘·bÕŒ @Hê&ÉT á >∑&É¶qT e÷‘·è<X+>± uÛ≤$+#· Ò<äT. eTq bÕ\≈£î\

nHÓ’ø£ ‘·qT Ädüsê>± #düTø=ì $uÛÑõ+∫ bÕ*+# ‘·+Á‘·+‘√ nHø£

ÁbÕ+‘ê\ô|’ |ü≥Tº kÕ~Û+∫ bÕ*+#ês¡T. ÄHêÏ Á|üuÛÑTe⁄\ @\Tã&ç À

ø£s¡÷ï\T, ø£&É|ü, nq+‘·|ü⁄s¡+, ãfi≤fl] ÁbÕ+‘·+À bÕÒ>±+Á&ÉT kÕúìø£

bÕ\≈£î\T>± ñ+≥÷, dü«‘·+Á‘· bÕ\q kÕ–dü÷Ô, •düTÔ #Ó*¢+|ü⁄À

qyêãT≈£î ‘·\H=|æŒ>± e÷sês¡T.

á Áø£eT+À ìC≤+ qyêãT Áø°.X. 1800, nø√ºãs¡T, 12e ‘~ á

ÁbÕ+‘ê\qT Á_°wüß yê]øÏ ©EøÏ Ç#êÃs¡T. bÕÒ>±+Á&ÉT nìï ≈£î≤\≈£î

#Ó+~qyês¡T ñHêïs¡T. M]À #ê≤ eT+~ Á|üC≤|”&É≈£îÒ, ø=+<äs¡T

Á_°Ïwt yê]øÏ m<äTs¡T ‹]– ã+B\T>± >∑T‹Ô ø√≥À (nq+‘·|ü⁄s¡+

õ≤¢) ã+~Û+#·ã&Ü¶s¡T. eT] ø=+<äs¡T sêJ|ü&ç HÓ\HÓ ≤ Á_Ïwt

Á|üuÛÑT‘·«+ Ç#Ã uÛÑs¡D+ bı+<yês¡T, á |üs¡+|üs¡ À...

ø£&É|ü õ≤¢ »eTà\eT&ÉT>∑T qT+&ç ø£s¡÷ï\T õ≤¢

ø√sTT\≈£î+≥¢ es¡≈£î ñqï uÛÑ÷uÛ≤>∑+À #Ó+#·T¬s&É¢ e+XÊìøÏ #Ó+~q

H=dü‡+bÕÒ>±&ÉT »j·Tsê$T¬s&ç¶ 60 Á>±e÷\qT bÕ*+#ê&ÉT. n‘·ì

|üPØ«≈£î\T $»j·Tq>∑s¡ sêE\ ø±\+ qT+&ç bÕ\q kÕ–dü÷Ô e#êÃs¡T.

Ç‘·qT Á_°Ïwt yê]ì m~]+∫ ã+B nj·÷&ÉT. H=dü‡+ ÁbÕ+‘·+

Á_°wteX+ nsTT+~. uÛÑs¡D+ (‘·eØ®) @sêŒ≥T #j·Tã&ç+~.

»j·Tsê$T¬s&ç¶ düMT|üã+<ÛäTe⁄ ñj·÷\yê&É qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ ‘·eØ®

15

ñj·÷\yê&ÉbòÕø£ì »+

n+<äT≈£î+≥÷ H=dü‡+ ø√≥À ñHêï&ÉT. n‘·qT |ü⁄Ïº+~ ádüq

>∑T&ç À, ô|]–+~ ñj·÷\yê&ÉÀ. bÕÒ>±+&É¢ eedüúÀ Á|ü»\ø√dü+

bsê&çq n‹ø=~› eT+~À ñj·÷\yê&É qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ ø£s¡T.

Á|ü»\ø√dü+ ÁbÕD≤\qT ôd’‘·+ |òüD+>± ô|Ïºq ‘ê>∑ <ÛäqT&ÉT.

1846À ‘·q ÁbÕ+‘êìøÏ e∫Ãq ø=‘·Ô ‘·Vü≤d” ≤›s¡T (H=dü‡+

ÁbÕ+‘êìøÏ) sê|òüTyê#ê], ñj·÷\yê&É qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ q$Tàq ã+≥T

zãj·TqT ‘·eØ® Çe«≈£î+&Ü _ø£å>±&ÉT |ü+|æq _ø£å>±&çyê n+≥÷

<ä÷wækÕÔ&ÉT.

ªªπsjYT sê|òüTyê#ê]! ø£+&Éø±es¡+‘√ qHï nee÷ìkÕÔyê? πs|ü⁄

eT<ÛëVü≤ï+ 12 >∑+≥\≈£î ‘·\rj·T&ÜìøÏ, Áf…»Øì ø=\¢>=≥º&ÜìøÏ

edüTÔHêïqT. #‘·HÓ’‘ Áf…»Øì, ÁbÕD≤\qT s¡øÏå+#·Tø√!µµ nì ÒK

|ü+bÕ&ÉT qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶. ø√sTT\≈£î+≥¢ <ä>∑Zs¡ Àì Ä≈£îeTfifl Á>±eT yêdæ

nsTTq kÕ<ÛäTe⁄ >√kÕsTT yÓ+ø£qï ePVü≤+‘√, q$Tàq ã+≥T zãj·T,

eT]j·TT ‘·q ôd’q+‘√ 1846 E…’ 10q $T≥º eT<ÛëVü≤ï+ Áf…»Ø MT<ä

<ë&ç#dæ ø=\¢>=≤º&ÉT. ‘·Vü≤d” ≤›s¡T sê|òüTyê#ê] ‘·\q]øÏ, Áf…»s¡sY

<∏ëeTdt m&É«s¡Tº≈£î •s√eTT+&Éq+ >±$+∫ >±&ç<ä MT<ä ø√sTT\≈£î+≥¢

ÁbÕ+‘·eT+‘ê πs–+#ê&ÉT. ‘Ó\¢ <=s¡\+fÒ uÛÑj·TÁu≤+‘·T\≈£î

>∑Ts¡jT ‘·q Á|ü»\≈£î <Ó’e+>±, Á_Ïwt Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ø±\j·TeTT&ç>±

e÷sês¡T.

Áf…»Ø MT<ä <ë&çøÏ Á|ürø±s¡+>± j·TT<Ûä∆ |æbÕdæ yêŸdüHé ¬s&ç¶ø√≥

MT<ä <ë&ç#dæ ø√≥qT <Óã“rdæHê, dü+dæ<äT∆\T>± ñqï ¬s&ç¶ ôd’q+

<ÛëÏøÏ ì\eÒø£ ‘·q ôd’q+‘√ bÕ≥T #‹ì ø√ÀŒsTT ‘√ø£

eTT&ç#ê&ÉT. >√kÕsTT yÓ+ø£qï dü÷#·q yTs¡≈£î <Óã“‹qï ø√≥qT e~*

qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶, nôVA_fi qs¡dæ+Vü‰kÕ«$T ~eπøåÁ‘êìøÏ ÄeT&É

<ä÷s¡+À, q\¢eT&É n&Ée⁄À¢ì eq<äTsêZìøÏ ‘·q nqT#·s¡>∑D+‘√ düVü‰

ñj·÷\yê&É

16

bòÕø£ì »+

nC≤„‘· yêkÕìøÏ yÓfi≤Ô&ÉT.

<äTs¡Z+ <ä>∑Zs¡ Àì s¡TÁ<äes¡+À bòÕ¬sdtº πs+»sY>± e∫Ãq |”≥sY

<äTsêàs¡TZ&ÉT. s¡TÁ<äes¡+ »+>∑+ eT\¢j·T ≈£L‘·T]ì n‹ <ës¡TD+>±

#·+bÕ&ÉT. »+>∑+ eT\¢j·T≈£î |”≥sYqT n+‘·+ #kÕÔqì e÷≥ Ç∫Ãq

qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶, |”≥sY ‘·\q]øÏ #·T≥Tº Á|üø£ÿ\ Á>±e÷À¢ dü+#·\q+

πsbÕ&ÉT. Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT+‘√ Á_°wt bÕ\≈£î\≈£î e‹πsø£+>±

ñ<äe÷ìï rÁe‘·s¡+ #kÕÔ&ÉT.

Á|ü»«]\T¢‘·Tqï $|ü¢yêìï Ä|ü&ÜìøÏ eTÁ<ëdt ôd’ìø£ ¬øô|ºHé Hês¡ºHé

n<Ûäø£å‘·q, ø£s¡÷ï\T ¬øô|ºHé s¡ôdŸ, ø£ …ø£ºsY ø±ÁπøHé, $T\≥Ø ø£e÷+&ç+>¥

Ä|ò”düsY CÀôd|òt, >∑es¡ïsY @C…+Ÿ <∏ëìj·TŸ, &ÉãT“‘√ Á|ü»\qT Á|üÀuÛÑ

ô|fÒº ePVü≤+ |üìï, qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ ‘·\≈£î 10y\ s¡÷bÕj·T\

ãVüQeT‹ì Á|üø£Ï+#ês¡T. ≈£îÁ≥|üìï qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ì |üÏºe«&ÜìøÏ

‘·Vü≤d” ≤›s¡T lìyêdü¬s&ç¶, <äTeP«s¡T <ëdü] s√•¬s&ç¶ ø=&ÉT≈£î q]Ù¬s&ç¶

e÷≥T ykÕÔs¡T. Á|ü»Ò M]ì ãVæ≤s¡+>∑+>± ã*#XÊs¡T.

qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶øÏ Á|üC≤ã\+ n+‘·ø£+‘·≈£î ô|s¡T>∑T‘·T+&É&É+

Á_°wt ¬øô|ºHé >∑T+&Ó À¢ >∑TãT\T |ü⁄Ïº+∫+~. Ç~ Ç≤ ñ+fÒ

C≤–sê›s¡T\T, »$T+<ës¡T¢, qyêãT\qT n‘· +‘· #êø£#·ø£ +>± |æŒ+∫

düe÷yXÊ\T @sêŒ≥T #dæ <XuÛÑøÏÔì s¡–≤Ã&ÉT. ñj·÷\yê&É

qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶. Áã°wt ôd’q+À |üì #düTÔqï ø=+<äs¡T uÛ≤s¡rj·TT\T

qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ì Äsê~Û+∫, kı+‘· ôd’q+ s¡Vü≤kÕ\qT ¬s&ç¶øÏ

#s¡ydüTÔ+&yês¡ì düe÷#ês¡+. qs¡dæ+Vü≤¬s&ç¶ MT<ä ás¡ qT ô|+#·Tø=ì

ø£ø£åø£Ïºq n‘·ì k<äs¡T&ÉT ô|<ä› eT≤¢¬s&ç¶ Á_°wt yê]øÏ qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶

s¡Vü≤dü kÕúesêìï ãj·T≥ô|Ïºq $wüj·÷ìï á >∑÷&ÛÉ#ês¡T\ <ë«sê

‘Ó\TdüT≈£î+≤&ÉT.

17

ñj·÷\yê&ÉbòÕø£ì »+

Ç+‘· À Á_°wt ôd’q+ eq <äTsêZìï ≈£L&Ü ≈£L*Ãydæ

qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶øÏ kÕúes¡+ Ò≈£î+&Ü #düTÔ+~. qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ $T–*q ‘·q

ôd’q+‘√ düVü‰ mÁs¡eT\ø=+&É MT<ä q÷‘·q kÕúes¡+ @sêŒ≥T

#düT≈£îHêïs¡T.

ø£&É|üÀì ¬s&ç¶ uÛ≤sê_&É¶\qT ã+~Û+∫q ø±ÁπøHé, ≤Ÿ

ã+>±¢≈£î rdüT≈£îyÓ[fl <äeTTà+fÒ $&ç|æ+#·T≈£î yÓfifleTì düyê\T

$düTs¡T‘ê&ÉT. ≤Ÿ ã+>±¢MT<ä <ë&ç #dæ qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ >±j·T|ü&É¶ ‘·q

uÛ≤sê |æ\¢\qT $&ç|æ+#·T¬øfi≤fls¡T. ñ<äeT $»j·÷ìï ‘·q ∫e]

ø√]ø£>± ø±+øÏådü÷Ô eTs¡DÏdüTÔ+~ ñj·÷\yê&É qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ uÛ≤s¡ .

#·*+#·ì qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ ñ<äeT kÕúes¡+ ãj·T≥ |ü&É≈£î+&Ü

n+‘· ÁøÏj·T\qT kÕúes¡+ qT+& »]|ækÕÔ&ÉT.

nC≤„‘· yêdü+ M&Ée\dæq düeTj·T+ ÄdüqïyÓTÆq<äì, ÁbÕD≤\≈£î

‘Ó–+∫ Á|ü»\ eT<Ûä≈£î e∫Ã ñ<äeT+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ&ÉT.

>√kÕsTT yÓ+ø£qï, q$Tàq ã+≥T zãj·T sêø£qT |üdæ>∑Ïº z

ÁbÕ+‘·+À e÷≥Tydæq ôd’q+ <ë&ç#düTÔ+~, Ä <ë&ç À zãj·T

e÷Á‘·yT Áã‹øÏ ãj·T≥|ü&Ü¶&ÉT. á $<Ûä+>± |ü\Ts¡ø±\ <ë&ÉT\qT

Á|ü‹ì‘· + Á|ü‹|òüTÏdü÷Ô, bsê&ÉT‘·÷ ‘·T<ä≈£î Ä+π>¢j·TT\≈£î

ªªã+B>±µµ |ü≥Tºã&çq ñj·÷\yê&É qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ì ñ]rkÕÔs¡T.

Ç≤+Ï bsê≥|üÏeT‘√, ñ<äeTdü÷Œ¤]Ô‘√ neTs¡T…’q ns¡T<Ó’q

bÕÒ>±fiflÀ ñj·÷\yê&É qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ nÁ>∑>∑DT&ÉT>± ø°]Ô

>∑&ç+#ês¡T.

ñj·÷\yê&É

18

bòÕø£ì »+

eTTsƒê dü+düÿ è‹:

bÕÒ>±fifl eedü∆ qT+&ç ø±\Áø£yTD≤ n< ‘·s¡Vü‰À

eTTsƒêdü+düÿè‹ ne‘·]+∫+~. Á>±eT+À eTTqTdüãT, ¬s&ÉT¢, ø£s¡D≤\

eedü∆ ñ+&~. q+<äeT÷] ‘ês¡ø£ sêe÷sêe⁄ >±s¡T eTTKeT+Á‹>±

mìïø£sTTq ‘·s¡Tyê‘· sêÁwüº+À á eedü∆≈£î ñ<ë«düq |ü*ø±s¡T.

Á>±eT ø£s¡D+, ¬s&É¢ Ä~Û|ü‘· +À Á>±e÷\À esêZ\T @s¡Œ&ç, Áø£yT|æ

eTTsƒê\T>± bs¡T kÕ–+#êsTT. Á>±eTdüTÔ\T ‘·eT nedüs¡+ ì$T‘·ÔyÓTÆ

@<√ ø£ es¡Z+qT ÄÁXsTT+# |ü]dæ∆‹ ñ+&~. Ä $<Ûä+>± esêZ\T

@s¡Œ&Ü¶sTT.

] bı*yTs¡ø√, bı≤\ø£+#Óø√, ø£ ≤\n+#·Tø√,

ø±\Te\>∑≥Tºø√ Ò<ë Á‘ê>∑TÏ u§≥Tºø√ ‘·>±<ë ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ

ÁbÕDVü‰ìøÏ <ë]rùd~. Á>±eTø£ø£å\T #Ó\πs>∑&É+ ø£e+‘·T nsTT‘

|ü+&ÉT>∑\T, |üs¡«~Hê\T, m<äT›\|ü+<\T, ñs¡TdüTÀ¢ Çs¡TdüT\T

≤+Ï düø£\$HêkÕ\‘√ b°|ü&yês¡T. |üs¡Te⁄, Á|ü‹wü\≈£î bsTT

düyêfiófl, Á|ü‹düyêfifl‘√ |ü>∑\T #Ó\πs– ‘·T<ä≈£î Ä~Û|ü‘· bs¡T≈£î

<ë]rdæ Á>∑÷|ü⁄\T>± @s¡Œ&É&É+ eTTsƒêdü+düÿè‹øÏ eT÷≤<Ûës¡yÓTÆ+~.

eTTsƒêH‘·\T:

Á>±eT+À $$<Ûä kÕe÷õø£ esêZ\T ñqï|üŒÏøÏ ÄHêÏ bòÕø£Hé

H‘·\T, ‘·eT es¡Z+ yê]ì, s¡ø£Ôdü+u+BÛ≈£î\ø£+fÒ $Tqï>±

uÛ≤$+#yês¡T. yÓTT‘·Ô+ ‘·eT esêZìï Ò<ë Á>∑÷|ü⁄qT z ≈£î≥T+ã+>±

uÛ≤$+∫ ã+<ÛäT‘·«+‘√ dü+uÛÀ~+#·Tø=H dü+Á|ü<ëj·T+ ñ+&~.

Á>±eT+À ‘·eT es¡Z+À @ XóuÛÑ, nXóuÛÑ ø±s¡ + »]–q ‘·eT

≈£î≥T+ã+À dü$Twæº ø±s¡ +>± uÛ≤$kÕÔs¡T Ä es¡ZeTTÀì düuÛÑT\+‘ê.

19

eTTsƒê dü+düÿ è‹bòÕø£ì »+

eTTsƒêH‘· ø√dü+ ‘·eT es¡Z+yês¡T ÁbÕD ‘ê>∑+ #j·T&Üì¬ø’Hê

dü+dæ<ä∆yT. Á|ü‹ ≈£î≥T+u≤ìøÏ n+‘·Ï uÛÑøÏÔ $XÊ«kÕ\T, $\Te\T

ñ+&$. yê] m<äTÏ es¡Z+À düMT|ü ã+<ÛäTe⁄\T ñHêï, e÷≥

e÷Á‘·+>±HÓ’q |ü\ø£]+#·ì ø£≥º&ç, |ü≥Tº<ä\ ÄHêÏ e≈£îÔ\À

ñ+&~. eTTsƒêH‘· ôd’‘·+ ‘·q ≈£î≥T+ã+ ø£+fÒ $Tqï>± ‘·q esêZìï

dü+s¡øÏå+# yê&ÉT nìï dü+<äsê“¤ À¢. Ç~ esêZìøÏ, H‘·øÏ ô|qydüT≈£îqï

|üs¡düŒs¡ nqTã+<Ûä+.

bÕØº:

ÄHê&ÉT Á>±e÷\À eTTsƒê‘·>±<ë\qT, bòÕø£HéqT ªªbÕØºµµ nì

|æ*#yês¡T. ªªbÕØºµµ n+fÒ sê»ø°j·T bÕØº ø±<äT, bòÕø£Hé nì ns¡∆+.

düeTkÕ‘·àø£ Á>±e÷\À ªªbÕØºµµ\‘√ |òüTs¡D »]–Hê, Væ≤+dü#Ó\πs–Hê

b©düT |æ¬øÏ+>¥ nq>± |ü⁄HÓÏyé ùdºwüHé ô|fÒºyês¡T. Hê&ÉT b©düT\

~quÛÑ‘ê\T Ç‘·s¡ Ks¡TÃ\T Á>±eT+Àì Çs¡T bÕØº\yêπs uÛÑ]+#ê*.

n+<äT≈£î ø±s¡D+ Ä]úø£ uÛ≤s¡+ yÓ÷|æ‘ |ü]es¡Ôq ø£*>∑T‘·T+<äì HêÏ

b©düTn~Ûø±s¡T\ n_ÛeT‘·+ ø±uÀ\T. n<$<Ûä+>± πødüT\T ãHêsTTùdÔ

¬s+&ÉT esêZ\qT, düT<ä÷s¡ ÁbÕ+‘ê\Àì ø√s¡Tº\≈£î πødüT\ ì$T‘·ÔyÓTÆ

|ü+ù|yês¡T. ãdüT‡ kÂø£s¡ + Òø£ bòÕø£HéπødüT\Àì eTT<ë›sTT\T

qs¡ø£j·÷‘·q |ü&ÉT‘·÷ ø±*q&Éø£q yÓfi‚flyês¡T.

eT]ø=+<äs¡T >∑TÁsê\ô|’, m<äT›\ã+&É¢ô|’ Á|üj·÷DÏ+∫

yêsTT<ë\≈£î ‹]π>yês¡T. n~Ûø£ uÛ≤>∑+ yês¡T ‘·eT ÄVü‰s¡+ Á>±e÷\

qT+&ç rdüTø=ì ªª#·~› nqï+µµ eT÷≥\T yÓ÷düTø=ì ‘·eT es¡Z+ yê]øÏ

ÄVü‰s¡ dü<äTbÕj·T+ ø£*Œ+#yês¡T. Ä bÕØº(bòÕø£Hé)≈£î njT

ej·÷ìï Ä eTTsƒêH‘·H uÛÑ]+#yê&ÉT. ø=ìï dü+<äsê“¤\À

eTTsƒêH‘·ô|’ e÷Á‘·yT Ä]∆ø£ uÛ≤s¡+ yj·T≈£L&É<äH Ä‘êà_Ûe÷q+‘√

eTTsƒê dü+düÿ è‹

20

bòÕø£ì »+

yÓTT‘·Ô+ Ä bÕØº Àì(es¡Z+) yês¡+<äs¡T #·+<ë\s¡÷ù|D &ÉãT“ edü÷\T

#dæ Ks¡TÃ\qT uÛÑ]+#yês¡T. Bì eT÷\+>± dü$Twæº u≤<Ûä‘·>±

bs¡Tu≤≥ dü*ù|yês¡T. bÕØº Hêj·T≈£î&ÉT ‘·q es¡Z+ ÁX‚j·TdüT‡ Ø‘ê

Ç‘·s¡ ≈£î≥T+u≤\bwüD, ø√s¡Tº Ks¡TÃÒ >±ø£ ù|s¡T Á|ü‹wüº\¬ø’

ÄdæÔbÕdüTÔ*ï ‘ê>∑+ #ùdyês¡T . á d”eTÀ bÕØº ø±s¡D+>± Ä]úø£+>±

∫‹øÏbsTTq ≈£î≥T+u≤\T ø√ø=\¢\T. e+XbÕs¡|üs¡ +>±, yês¡dü‘·«+>±

yê] dü+‘·‹ ≈£L&Ü n< uÛÑøÏÔ ÁX<äú\‘√ ô|<ä›\u≤≥À ø=qkÕ–

$<Ûj·T‘·qT #êfÒyês¡T. Ç∫Ãq e÷≥ ø=s¡≈£î m+‘· ‘ê>±ì¬ø’Hê dæ<ä›|ü&

eTqdüÔ‘·«+ á ÁbÕ+‘· yêdüT\~. ªª$XÊ«kÕìøÏµµ |üsêj·T|ü<äyÓTÆ

ìs¡T|æ+#·Tø=Hêïs¡T nHø£ dü+<äsê“¤\À.

qeTTà≈£îqï es¡Z+ ø√dü+ Hêj·T≈£î&ÉT, Hêj·T≈£î&ç ø√dü+ es¡Z+

nH Ø‹À eeVü‰sê\T ø=qkÕπ>$. Ä]úø£ |ü]dæú‘·T\ ø±s¡DyÓ÷,

$≤düe+‘·yÓTÆq J$‘êìï >∑&É|üÒì |ü]dæú‘√, ìs¡ø£åsêdü‘· eT÷\yÓ÷

ø± ø£]ø√dü+ eTs=ø£s¡T ÁbÕD‘ê>∑+ #j·T&ÜìøÏ ≈£L&Ü yÓqTø±&Éì

ìwüÿ\+ø£yÓTÆq HÓ’»+, <ÛÓ’s¡ kÕVü≤kÕ\T ñ+&$.

Á|ü<Ûëq XÁ‘·Te⁄\qT e÷Á‘·yT \ø£å+ #düTø=ì <ë&ç #ùdyês¡T.

ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<XÊ\À Ç‘·s¡T\ÁbÕD≤\≈£î eTT|ü⁄Œ yêÏ\¢ì |ü]dæú‹ì

Á>∑Væ≤+∫ e÷Á‘·yT Á|ü‘· s¡Tú\ô|’ <ë&ÉT\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Væ≤+kÕ‘·àø£

#·s¡ \À ≈£L&Ü ‹, ìj·Te÷\≈£î ÁbÕ<Ûëq‘· Çe«&É+ >∑eTHês¡Ω+.

|òüTs¡D\T (¬s’Ï+>¥):

ÄHê&ÉT Á>±e÷\À |òüTs¡DqT ¬s’Ï+>¥ nì |æ*#yês¡T. ¬s+&ÉT

bÕØº\yês¡T (Á>∑÷|ü⁄\T) |òüTs¡D\ ø±s¡D+>± |üs¡düŒs¡ <ë&ÉT\T

»s¡T|ü⁄ø=Hêï z ‹ Ø‹À bs¡Tu≤≥ dü\Œ&É+ ÄqyêsTT‹.

bÕØº\yês¡T, yê] ≈£î≥T+ã+Àì Ád”Ô\T düVæ≤‘·+ &çôd\‘√ sêfiófl

21


$dæ] <ÛÓ’s¡ +>± bsê≥+ dü*ù|yês¡T. eTVæ≤fi\ |ü≥¢ >ös¡e+, |æ\¢\ |ü≥¢

Áù|e÷_Ûe÷q+ ø£*– e⁄qï dü+düÿè‹ yê]~. m<äTÏ es¡Z+yê]

|üdæ|æ\¢\T, eTVæ≤fi\T +≥]>± @ ÁbÕ+‘·+ÀHÓ’Hê ø£qã&çHê yê]|ü≥¢

<äTs¡TdüT>± eeVü≤]+#yês¡T ø±<äT. n≤+Ï Ø‹À bs¡Tu≤

kÕ–+# dü+Á|ü<ëj·T+ ñ+&~.

mì ïø£\T:

@ mìïø£\T e∫ÃHê, yês¡T yÓT∫Ãq sê»ø°j·T bÕØºøÏ z≥T¢

yùdyês¡T. mìïø£ À¢ ì\ã&É¶ nuÛÑ]∆ Á>±eT+À n+<ä] Çfifl≈£î yÓ[fl

z≥T¢ n&çπ> dü+düÿè‹ ÄHê&ÉT Ò<äT. es¡Z Hêj·T≈£îì Ç+ÏøÏ e÷Á‘·yT

yÓ[fl n‘·ì düVü≤ø±sêìï n]∆+∫ yÓfi‚flyês¡T. Á>±eT+Àì m<äTÏ

es¡Z+yê]ì z≥¢qT nuÛÑ]ú+#yês¡T ø±<äT. bòÕø£Hé Á>±e÷\À me]

z≥T¢ mìï nH n+#·Hê\‘√ eTT+< …øÏÿ+∫ ìs¡ísTT+# kÕ∆sTTÀ

HêÏ |ü]dæ∆‘·T\T+&$. eTTsƒêÀì Ç‘·s¡ e≈£îÔ\T ≈£L&Ü eTTsƒêH‘·ô|’

ñqï kÕ«$T uÛÑøÏÔì ìwüÿfi+ø£+>± #ê≥Tø=Hyês¡T. Ç~ HêÏ

eTTsƒêdü+düÿè‹.

Hê&ÉT mìïø£\À b°#ùd nuÛÑs¡Tú\T b*+>¥ s√Eq

|üs¡ Ï+# dü+<äs¡“¤+À ‘·q ô|’ b°#düTÔqï Á|ü‘· ]úøÏ Ä b*+>¥

ã÷‘Y À @»+≥T Ò&ÉH $wüj·T+ ‘Ó*dæq yÓ+≥H Á|ü‘· ]úøÏ

düe÷#ês¡eT+~+# $XÊ\ Vü≤è<äj·T+, dü+düÿè‹ ÄHêÏ H‘·\~.

HêÏ bÕÒ>±fiflqT eT]|æ+# Ø‹À eeVü≤]+#

bòÕø£åìwüßº\qT, sê»ø°j·T H‘·\T mìïø£\À ¬>\e&ÜìøÏ #s¡BkÕs¡T.

#·≥º|üs¡+>±, Á|üuÛÑT‘·« |üs¡+>± düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n+<äCÒdæ

Á|ü‹|òü\+>± yê] düVü≤ø±sêìï mìïø£\ düeTj·T+À e÷Á‘·yT

bı+<yês¡T HêÏ H‘·\T.

eTTsƒê dü+düÿ è‹

22

bòÕø£ì »+

ø±\Áø£yTD ø£+&Éã\+, eT+Be÷s¡“\+ e⁄qï eTTsƒêH‘·\

eT~À yÓT~*+~ z ø=‘·Ô ÄÀ#·q. ‘·eT düs¡«X≈£îÔ\T Ç‘·s¡T\≈£î

ñ|üjÓ÷–+∫ yê]ì H‘·\T>± m+|æø£#sTT+∫ yê] düVü≤ø±s¡+‘√

ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T ìs¡«Væ≤+#·&É+ ø£+fÒ ‘êyT sê»ø°j·T bÕØº\À

Á|üy•+∫, mìïø£\À HÓ–Z‘ nìï $<Ûë\ ÁX‚j·Tdüÿs¡+ nì uÛ≤$+∫

‘·eT<Ó’q XË’*À #·Ts¡T¬ø’q bÕÁ‘· eVæ≤dü÷Ô Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T>±

mìïø£e⁄‘·THêïs¡T.

>∑‘·+À eTTsƒê dü+düÿ è‹ ñHêï mìïø£ À¢ b° #düTÔqï $$<Ûä

nuÛÑs¡Tú\T kÕe÷õø£ ùdyêuÛ≤e+, HÓ’‹ø£ $\Te\T ñqï+<äTq

M…’q+‘·yTs¡≈£î nÁø£eT e÷sêZ\|ü≥¢ $eTTK‘· #·÷ù|yês¡T. Á|üdüTÔ‘·+

bòÕø£åHé H‘·\T ‘êeTT Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\T>± mìïø£jT+<äT≈£î

düs¡«X≈£îÔ\T &ç¶ kÕsê Áu≤+~ düs¡|òüsêH>±ø£, ]–Z+>¥ dü+düÿ è‹ì ≈£L&Ü

Á|üyXô|Ïº uÛÑj·÷qø£ yê‘êes¡D+ ø£*Œ+∫ mìïø£ À¢ $»j·T+

kÕ~ÛdüTÔHêïs¡T. Á|üC≤ Á|ü‹ì~Û>± mìïø£sTT Ä ÁbÕ+‘·+À ‘êH ªªz

kÕeT+‘· sêEµµ>± #Ó ≤eTDÏ ne⁄‘·THêïs¡T. Á|üuÛÑT‘·« |üs¡+>±

n+>∑s¡ø£å≈£î\qT, nÁø£eT Ä<ëj·T eqs¡T\qT düT\uÛÑ‘·s¡+>±

kÕ~Û+#·Tø=+≥THêïs¡T. #·≥º|üs¡+>± XÊdüqdüuÛÑT&ÉT nH ns¡Ω‘· <ë«sê

>ös¡e dü‘êÿsê\qT bı+<ä&ÉyT>±ø£, n~Ûø±s¡+, dü+|ü<ä\ yT\T

ø£\sTTø£‘√ Ä~Û|ü‘· + ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T.

≈£î≤*ï, bÕØº*ï, Á|ü»*ï ms¡>± #·÷|æ, ≈£î≥T+ã dü+πøåe÷ìøÏ

n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq‘· Çe«&É+ |ü]bÕÏ. ‘·eT yês¡düT\T eTVü‰q>∑sê\À

Ò<ë $<XÊ\À $<äqT nuÛÑdæ+#ê*. nqT#·s¡T\ ≈£î≥T+ã+

ìs¡ø£åsêdüT\T>± $T–*ã…’byê*.

23


u≤+ã T\T, Hê≥T ‘·TbÕø°\ ‘·j·÷]

Hê≥T ‘·TbÕ≈£î\qT kı+‘· |ü]C≤„qeTT‘√ qeTàø£düTÔ&Ó’q eøÏÔ

ÄBÛq+À ñqï ªª ø=*$Tµµ <ä>∑Zs¡ ø£+dü* Ò<ë Ä#ê], düVü‰j·T+‘√

‘·j·÷s¡T #ùdyês¡T. n<$<Ûä+>± Hê≥T u≤+ãT\qT ≈£L&Ü ‘·eT≈£î

n+<äTu≤≥TÀ ñ+& eTT&çdüs¡T≈£îqT yê&ÉTø£ uÛ≤wüÀ bı≤wt,

eTìd”\ >±E eTTø£ÿ\T, ÇqT|üeTTø£ÿ\T, ‘·~‘·s¡ yêÏ‘√ ø±–‘ê\qT

ñ|üjÓ÷–+∫ ‘·j·÷s¡T #düTÔHêïs¡T. XøÏÔe+‘·yÓTÆq u≤+ãT\T>±

ñ+&Ü\+fÒ ªπø|ü⁄\Tµ, &çÀH≥sY‡ ≈£L&Ü neT]Ã#·TÏº ‘·j·÷s¡T

#ùdyês¡T. á u≤+ãT\ ‘·j·÷Ø dü+<äs¡“¤+À nC≤Á>∑‘·Ô>± eeVü≤]+∫

eTTø£ÿ#Óø£ÿ\sTT, e÷+dü|ü⁄ eTT<ä›>± @s¡Œ&ç #·ìbsTTq yê¬s+<äs√.

‘·j·÷s¡T #ùd düeTj·T+À yÓ÷‘ê<äT≈£î $T+∫q $TÁXeTeTT

ydæq|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü u≤+ãT\T Áù|* n+>∑£yÓ’ø£\+ bı+~q yês¡T

ø=+<ä¬s’‘, eTs¡DÏ+∫qyês¡T n‘· ~Ûø£+>± ñHêïs¡T ‘·j·÷s¡T #ùd

düeTj·T+À Ç+Ïô|’ ø£|ü⁄ ≈£L* ã…’qyês¡÷ ñHêïs¡T..

#ê≤ dü+<äsê“¤\À ] ãj·T≥ bı≤À¢ á |üÁøÏj·T≈£î

ñ|üÁø£$T+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. nø£kÕà‘·TÔ>± Áù|* <äTs¡às¡D+

bÕ\sTTq#√ Ä Xyê\qT ã÷&ç<ä #dæ, kÕøå±<Ûësê\T Ò≈£î+&Ü Ä

|ü]düsê\qT XóÁuÛÑ+#dæ @$T »s¡>∑q≥T¢ eeVü≤]+#·&É+ M] eeVü‰s¡

XË’*øÏ ì<äs¡Ùq+.

Ç°eÒ z sê»ø°j·T Hêj·T≈£îì Ç+Ï À u≤+ãT\T ‘·j·÷s¡T

#düTÔ Á|üe÷<äeXÊ‘·TÔ »]–q $kŒ≥q+À #ê≤eT+~ ã…’Hês¡H

Á|ü#ês¡+ ñ+~. Ä |ü]düsê\qT XóÁuÛÑ+ #dæ, b©düT\T e∫Ã $#ês¡D

»]ù|À>± m≤+Ï Äqyêfiófl Ò≈£î+&Ü #kÕÔs¡T. Ä Á>±eTdüTÔ\T ≈£L&Ü

|òæsê<äT #j·T&ÜìøÏ kÕVü≤dæ+#·ø£be&É+ eT÷≤q b©düT\T

u≤+ãT\T, Hê≥T ‘·TbÕ≈£î\T

24

bòÕø£ì »+

Ä <ÛäTì ø£ eTTsƒê dü+düÿ è‹

¬s+&ÉT <äXÊu≤›\ø±\+ ÁøÏ+<ä≥ ø=qkÕ–q bÕø£Hé≈£î, H&ÉT

ø=qkÕ>∑T‘·Tqï bòÕø£Hé≈£î ªªì+–øÏ H\≈£îµµqï+‘· ‘&Ü ñ+~. dü«≤uÛÑ+

ø√dü+, n~Ûø±s¡+, &ÉãT“ dü+bÕ<äq ø√dü+ @#·s¡ ≈£î nsTTHê

ñ|üÁø£$T+∫, ‘·eT≈£î s¡ø£åD>± b©düT\qT Ò<ë Áô|’yŸ

n+>∑s¡ø£å≈£î\qT @s¡Œs¡#·Tø=ì Ä s¡ø£åD e\j·T+À ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT

ø=qkÕ–+#·&É+ Ä<ÛäTìø£ eTTsƒê dü+düÿè‹øÏ Ä\yê\+>± e÷]+~.

sê»ø°j·T+‘√ ø£\Twæ‘·yÓTÆq bòÕø£Hé, bòÕø£Hé‘√ ø£\Twæ‘·yÓTÆq

sê»ø°j·T+ eT÷≤q @s¡Œ&çq Ä~Û|ü‘· bs¡T nHø£ dü+<äsê“¤\À

neø±Xyê<ä yê‘êes¡D+À ø=qkÕ>∑&É+ ø£ m‘·ÔsTT‘, ø=+<ä]øÏ

Ä<ëj·Teqs¡T\T düeT≈£LπsÃ ø£\Œeèø£å+>± e÷]+~. Á|ü»\#‘·

edü÷\T #düTÔqï |üqTï\<ë«sê Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Ä<ëj·T+ dü+Áø£$TdüTÔ+~.

n≤+Ï Ä<ëj·÷ìøÏ >∑+&çø=Ïº ø√≤¢~ s¡÷bÕj·T\ ÄdüTú\qT

nÁø£eT+>± Ä]®+# Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\T Á|üuÛÑT‘ê«\qT, Á|ü»\qT XÊdæ+#

kÕúsTTøÏ m~>±s¡T.

Ms¡T n~Ûø±s¡+ nH Äj·TT<Ûëìï #‘·|üÏº Á|üø£è‹ Á|ükÕ~+∫q

>∑qT\T, ÇdüTø£, #Ó≥T¢ ¬ø’edü+ #düTø=Hêïs¡T. Á|üuÛÑT‘·«, Áô|’yŸ

ø±+Á≤≈£îº\T, Á|ü‘· ø£å+>±H√, |üs√ø£å+>±H√ bı+~ ø√≤¢~ s¡÷bÕj·T*ï

Ä]®+∫ eTTsƒê dü+düÿè‹ì $düÔ]+|üCÒkÕs¡T.

ªbòÕø£H, bÕwüHé>±µe÷] Ç~ sê»ø°j·T+>±, Ä]úø£+>±,

ã\|ü&É&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü&ç z JeH√bÕ~Û>± e÷s¡&É+ >∑eTHês¡Ω+.

<äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ Ç+Á<äùdHê¬s&ç¶, düeTs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶, #ÓqïπøXe ¬s&ç¶,

qs¡dæ+Vü≤Hêj·TT&ÉT, sêj·T\d”eT sêeTqï#Í<ä]≤+Ï ù|s¡¢‘√ Væ≤+düH

V”≤s√sTT»+>± ∫Árø£]+∫ dæìe÷\T ì]à+#·&É+ eT÷≤q bòÕø£åHé

Ä<ÛäTìø£ eTTsƒê dü+düÿ è‹

26

bòÕø£ì »+

H‘·\≈£î ‘·$T∫Ã, Áb‘·‡Væ≤+∫q≥¢sTT+~.

nqT#·s¡T\T ‘·eT H‘·\ Á>±e÷*ï, HêeT<Ûj·÷*ï ø£è≤s¡eTè>±\

ù|s¡¢‘√ ñ#·Ã]+#·&É+, Ä ìHê<ë\ ôVAs¡T, _s¡T<äTÒ H‘·\≈£î z

≤ìø >± øÏ≈£îÿìdüTÔHêïsTT. Ä eT‘·TÔ À ‘·eT≈£î‘êeTT |ü⁄\T\T,

dæ+Vü‰\T>± uÛ≤$+∫, Væ≤+∫ ns¡DsêE\T>± s¡÷bÕ+‘·s¡+

#Ó+<äT‘·÷, e÷qe‘ê«ìï eT+≥ >∑*|æ, Ä≥$ø£ Á|üeè‹ÔøÏ

n+≈£îsês¡ŒD #kÕs¡T.

bÕ\ø£ es¡Z+ yês¡T ‘·eT bÕØº n~Ûø±s¡+À ñqï|üŒ&ÉT m<äTÏ

bÕØº yê]ô|’ ã\Á|üjÓ÷>∑+, Ç‘·s¡Á‘ê #·s¡ \T #|üÏº ÄesêZìï

ã\V”≤q|üs¡#·&É+ Á|ü<Ûëq \ø£å+>± ô|≥Tº≈£îHêïs¡T. Ç< e÷s¡Z+ÀH

nD∫y‘·≈£î >∑T] nsTTq es¡Z+ yê] bÕØº n~Ûø±s¡+ÀøÏ e∫Ãq

‘·s¡Tyê‘· $$<Ûä e÷sêZ\À Á|ü‘· s¡Tú\qT nDÏ∫yj·T&É+, n+‘·

yÓTT+~+#·&É+ ÄqyêsTTr>± e÷]+~.

#·≤º\T ôd’‘·+ ‘·eT #·T≥º+>± e÷]Ã, sêC≤+π>‘·s¡ X≈£îÔ\T>±

eeVü≤]düTÔHêïs¡T. ìC≤sTTr >∑\ b©düT n~Ûø±s¡T\T ìwüŒø£å bÕ‘·+>±

eeVü≤]ùdÔ yÓ+≥H ã~©\T #sTT+#·&É+ Ò<ë §+>∑BdüTø√e&É+

‘·eT e+‘·T>± e÷]+~.

‘·eT ø£qTdüqï\À yÓT*π> b©düT n~Ûø±s¡T*ï Äj·÷ ùdºwüq¢ À

ìj·T$T+|üCÒkÕÔs¡T. Á|ü‘· s¡T∆\ô|’ ‘·|ü⁄Œ&ÉT πødüT\T ãHêsTT+#·&É+,

Á|ü‘· s¡Tú\qT n+‘·yÓTT+~+#·&É+, πødüT qyÓ÷<äT #ùdÔ Á|ü<Ûëq

e≈£îÔ\qT ‘·|æŒ+∫ nHêeT≈£î\qT ùdºwüHéÀ n|üŒ–+#·&É+, ø√s¡Tº

$#ês¡D düeTj·T+À πødüTqT s¡T>±πsÃ $<Ûä+>± kÕ≈£åî\qT ôd’‘·+

qj·÷H√, uÛÑj·÷H√ §+>∑Bdæ ø√s¡Tº rs¡TŒ\qT ôd’‘·+ ‘·eT≈£î

nqT>∑TD+>± e÷s¡TÃ≈£îH Áø=‘·Ô Á|üÁøÏj·T #|ü≤ºs¡T.

27

Ä<ÛäTìø£ eTTsƒê dü+düÿ è‹bòÕø£ì »+

Á|ü‘· s¡T∆\ Ä<ëj·T eqs¡T…’q |ü+&É¢ #Ó≥T¢ q]øÏyj·T&É+,

eekÕj·T |ü+|ü⁄ôd≥T¢ yÓ÷≤s¡¢qT <Ûä«+dü+ #sTT+#·&É+ M]øÏ yÓqï‘√

ô|Ïºq $<ä.

ªªH&ÉT #·∫Ãqyê&ÉT Hê&ÉT #·+|æqyê&. H&ÉT #·+|æqyê&ÉT πs|ü⁄

#·#ÃÀ&µµ. sêj·T\d”eT ÁbÕ+‘·+À @ H√≥ #·÷dæHê á HêqT&. Çìï

‘Ó*dæHê á ø£ø£å\≈£î n+‹eT j·÷Á‘· m|ü⁄Œ&ÉT? nH< X‚wü Á|üXï.

Åô|’yŸ ôd’Hê\T

<X+Àì |ü\T sêÁcÕº\À $<Ûä«+dü+ düèwæºdüTÔqï rÁeyê<äT\T,

ñÁ>∑yê<äT\T, b©düT\ø£fiËfl<äT≥ |ü&ç‘ ø±\TŒÀ¢ ã\sTTb‘·THêïs¡T.

á dü+düú\ï ìùw~Û‘· dü+düúÒ. á dü+düúÀ¢ì e≈£îÔ\T ‘êeTT q$Tàq

$<ÛëHê\≈£î ø£≥Tºã&ç Äj·÷ Ø‘·TÀ¢ <=+>∑#ê≥T>± ø±s¡ Áø£e÷\T

ìs¡«Væ≤dü÷Ô ãj·T≥ |ü&çq|ü⁄Œ&ÉT H\ø=s¡T>∑T‘·THêïs¡T. ãVæ≤s¡+>∑+>±

‘·eT ø±s¡ Áø£e÷\qT ìs¡«]Ô+#·Tø=H |ü]dæú‹ M]øÏ Ò<äT.

sêC≤+>±ìï |ü]s¡øÏå+#ê*‡q ø=+<äs¡T, n~Ûø±s¡ <ëVü≤+‘√

Á|üsTTy≥T ôd’Hê*ï @s¡Œs¡#·Tø=ì <ëwæºø±\≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·Tqï yÓ’q+

uÛÑ]+#·sêì~..

sêh+À ø=ìï ÁbÕ+‘ê\À Á|üuÛÑT‘·«$<ÛëHê\‘√ $uÛÒ~+∫,

‘·TbÕø° >=≥º+<ë«sê sêC≤~Ûø±s¡+ kÕ~Û+#ê\H ~X>± qø£‡…’≥T¢,

sê&çø£ Ÿ‡, e÷y√sTTdüTº\T bsê≤\T #düTÔHêïs¡T. ø=+<äs¡T H‘·\T,

ø=ìï ÁbÕ+‘ê\À e÷J qø£‡…’≥¢qT, dæ<ë∆+‘ê\≈£î ‹À<äø±*∫Ãq

e≈£îÔ\qT #s¡Bdæ eTTsƒê\T>± @sêŒ≥T #kÕs¡T. Ä eTTsƒêÒ Áô|’yŸ

ôd’Hê\T>± ne‘·]+#êj·TH ãVüQfi Á|ü#ês¡+ e⁄+~.

n≤+Ï N*ø£, cÕ&√ dü+düú\≈£î Äj·TT<Ûë\qT düeT≈£L]Ã


28

bòÕø£ì »+

|üs√ø£å+>± |ü\T s¡ø±\ düVü≤ø±s¡ kÂø£sê\T ø£*Œ+#·&É+, n–ïøÏ Ä»+

bdæq≥T¢, n~Û|ü‘· bs¡T eT]+‘· rÁes¡÷|ü+ <ë\Ã&ÜìøÏ

‘·$T∫Ã+~. qs¡Vü≤+‘·ø£ eTTsƒê\Àì ø=+<äs¡T e≈£îÔ*ï #s¡Bdæ á

N*ø£, cÕ&√ dü+düú\À ÄÁXj·T+ ø£*Œ+∫ Væ≤+kÕ‘·àø£ #·s¡ \≈£î

bÕ\Œ&Ü¶s¡H ns√|üD\÷ e⁄HêïsTT.

Á|ü‘· s¡Tú\T Vü≤‘· >±$+#·ã&çq dü+<äsê“¤\À #·≥º+ qT+∫

‘·|æŒ+#·Tø=H ~XÀ á cÕ&√ dü+düúÒ ‘êyT Ä <ë&çøÏ ø±s¡≈£î\H

Á|üø£≥q*e«&É+ eTTsƒê H‘·\≈£î s¡≥ ø£*Œ+# dü]Áø=‘·Ô Á|üÁøÏj·T>±

e÷]+~.

ªªe⁄ H]Œq $<äjT s¡C≤ø£åµµ nqï #·+<ä+>± Á|ü‘· s¡Tú\T

≈£L&Ü n< u≤≥À |üj·Tì+∫, cÕ&√ dü+düú\ &ÉÀ Á|üsTTy≥T

ôd’Hê*ï HÓ\ø=*Œ Væ≤+kÕ‘·àø£ #·s¡ \≈£î ñ|üÁø£$T+#ês¡T.

Ä <ÛäTì ø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ ù|\Tfió¢

Hê≥T u≤+ãT\T, ‘·TbÕø°\T ‘·j·÷s¡T #ùd kÕ+Á|ü<ëj·T+

qT+&ç ø±\Áø£yTD≤, n<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ u≤+ãT\qT

ñ|üjÓ÷–+∫ Á|ü‘· s¡Tú\qT n+‘·yÓTT+~+#· e#·ÃH q÷‘·q $<Ûëq+À

eTTsƒê H‘·\T |üj·TìdüTÔHêïs¡T.

rÁeyê<äT\T e÷Á‘·yT ñ|üjÓ÷–+# eT+<äTbÕÁ‘·\

Á|üjÓ÷>±\T, e÷J qø£‡…’≥¢ <ë«sê ‘·ØŒ¤<äT bı+<ä&É+, Ò<ë yê]øÏ

ÄÁXj·T+ ø£*Œ+∫ Áô|’y≥T ôd’Hê\ n~Û|ü‹ì #dæ Ç≤+Ï

ø±s¡ ø£ ≤bÕ\≈£î $ìjÓ÷–+#·Tø=+≥THêïs¡T. sêh+À rÁeyê<äT\

‘·s¡Tyê‘· eTTsƒê dü+düÿè‹À ù|*q |ü\T $kŒ≥Hê\≈£î πø+Á<ä

_+<äTe⁄ sêj·T\d”eT õ≤¢ À¢ì nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢qT Á|ü<Ûëq+>±

29

Ä<ÛäTìø£ eTTsƒê dü+düÿ è‹bòÕø£ì »+

Ä <ëj·T eqs¡T\T

eTTsƒêH‘·\T m<äT>∑T<ä\≈£î eTqT>∑&É≈£î Á|ü<Ûëq Ç+<Ûäq+

&ÉãT“. n‹ ‘·≈£îÿe ø±\+À n‹ m≈£îÿe yÓTT‘·Ô+ dü+bÕ~+#ê\+fÒ

eekÕj·T+, Ç‘·s¡ yêbÕsê\T dü]|ü&Ée⁄. n+<äTø√dü+ düT\uÛÑyÓTÆq

|ü<ä›‘·T\T>± ø±+Á≤≈£îº\qT, ]j·TŸmùdºŸ, >∑qT\T ≤+Ï e÷sêZ\qT

m+|æø£ #düTø=ì <ÛäHês¡®H <Û j·T+>± eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïs¡T.

ø±+Á≤≈£îº\<ë«sê ø=+<äs¡T eTTsƒêH‘·\T q÷‘·q $<ÛëHê\qT

m+|æø£ #düTø=Hêïs¡T. Á|üuÛÑT‘·« |üs¡+>± eT]j·TT Á|üsTTy≥T s¡+>±\À

ø±s=ŒπsŸ dü+dü∆\T ì]à+# ∫qïkÕ∆sTT qT+&ç uÛ≤ØkÕ∆sTT ÁbÕC…≈£îº\

es¡≈£î M] Á|üyTj·T+ ñ+≥T+~. M] <ÛäHês¡®q≈£î nìï s¡ø±\

ÁbÕC…≈£îº\T y~ø£\j·÷sTT.

s√&ÉT¢, ÀŸπ>≥T¢, dæyÓT+Ÿ bòÕø£ºØ\T, d”º\T bÕ¢+≥T¢, ñ≈£îÿ

|ü]ÁXeT\T, >∑qT\T, dæ$Ÿ dü|ü¢sTTdt s¡yêD≤ f…+&És¡T¢, ¬s’ Ò«

ø±+Á≤≈£îº\T, $<äT‘·TÔ ñ‘·Œ‹Ô ÁbÕC…≈£îº\T, Ï bÕs¡T<ä\ø±\Te

|üqT\T, eT<ä+ y\+ bÕ≥\T ≤+Ï |ü\T s¡ø±\ e÷sêZ\À dü«\Œ

ø±\+À düT\uÛÑ‘·s¡+>± n‘· ~Ûø£+>± Ä]®+∫ dü+|üqï\T ne⁄‘·THêïs¡T.

eTTsƒêH‘·\T ø±+Á≤≈£îº |üqT\T ‘·eT nqT#·s¡T\ù|]≥,

_Hê$T\ù|]≥ bı+<ä&É+, n~Ûø±s¡ ã\+, Hs¡ |üP]‘· #·]Á‘· Á|üeè‹Ô

eT÷≤q ø±+Á≤≈£ºs¡¢qT u…~]+∫ f…+&ÉsY ôw&É÷Ÿì <äøÏÿ+#·Tø√e&É+,

n~Ûø£ πs≥¢‘√, f…+&És¡¢qT ø√Ÿ #dæ HêeTe÷Á‘·+>± eTs√ f…+&ÉsYqT

yj·T&É+ H&ÉT ì‘· ø£è‘· yÓTÆ+~. n≤ <äøÏÿ+#·T≈£îqï ø±+Á≤≈£îº

|üqT\qT ‘·eT≈£î q∫Ãq yÓT∫Ãq yê]À ôV≤#·TÃ yÓ÷‘ê<äTÀ

eTT&ÉT|ü⁄\T #Ó*¢+∫q yê]øÏ n|üŒ–+# H|ü<∏ä+À düs¡«Á‘ê $eTs¡Ù\

yÓ\T¢e\T ô|\T¢_øÏHê @MT ms¡T>∑q≥T¢ eeVü≤]+# #·s¡ Á|ü»\qT

33

Ä<ëj·T eqs¡T\TbòÕø£ì »+

$düàj·÷ìøÏ >∑T]#kÔ+~.

Ç< e÷s¡Z+À Á|üsTTy≥T s¡+>±\À HÓ\ø=qï |üqT\À

qj·÷H√, uÛÑj·÷H√ n~Ûø±s¡T*ï, j·÷»e÷Hêìï uÛÑj·Tô|Ïº ìsêàD≤À¢

Ä≥+ø±\T ø£*Œ+#·&É+, nqT#·s¡T\<ë«sê Ç+»s¡¢ô|’ <ë&ç#j·T&É+,

‘·|ü⁄Œ&ÉT πødüT\T ãHêsTT+#·&É+ ≤+Ï #·s¡ \‘√ §+>∑BdüTø=ì

ø±+Á≤≈£îº\T bı+<äT‘ês¡T. eTTsƒêH‘·\qT dü+‘·è|æÔ|üs¡# Ø‹À

j·÷»e÷Hê\T ≈£L&Ü _\T¢\T #Ó*¢+# |ü]dæ∆‹øÏ ~>∑C≤]q yÓ’q+

$#ês¡ø£s¡+.

yêbÕsê\À, |ü\T $ø£è‘· #·s¡ \<ë«sê nÁø£e÷s¡®q

bı+~q eTTsƒêH‘·\T KØ<Ó’q ø±s¡¢qT ø±Hê«sTT\À ñ+#·&ÜìøÏ πø

s¡+>∑TÀ ñqï yêVü≤Hê\qT ø=qT>√\T #j·T&É+ $≤düe+‘·+>±

J$+#·&ÜìøÏ ã+C≤sêVæ≤Ÿ‡À KØ<Ó’q uÛÑe+‘·T\T ì]à+#·&É+

≤+Ï$ m≥T #·÷dæHê ø£ì|ækÕÔsTT.

M] Vü≤+>±e÷ ø=qkÕ>∑&ÜìøÏ ø=+<ä]øÏ HÓ\dü] y‘·q+ sTT∫Ã

Á|üsTTy≥T ôd’Hê\qT @sêŒ≥T #düTø=ì Væ≤+kÕ‘·àø£ #·s¡ \≈£î

$ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T. mìïø£\À z≥T¢ ø=q&ÜìøÏ $#·Ã\$&ç>± ø√≥T¢

Ks¡TÃ #j·T&ÜìøÏ eTTsƒêH‘·\≈£î nÁø£e÷s¡®q z es¡+ nsTT‘ n~

Á|ü»\≈£î Á|ü‘· ø£å+>± |üs√ø£å+>± uÛ≤s¡+>± e÷] nHø£ Çã“+<äT\≈£î

>∑T]#kÔ+~.

ôdÏ ŸyÓT+≥T¢

á ôdÏ ŸyÓT+≥T¢ eTTsƒêH‘·\ <ÛäHês¡®q≈£î z es¡+,

ôd+ÏyÓT+≥¢≈£î @ e÷Á‘·+ #√≥T+&Éì ôdÏ ŸyÓT+≥T¢ M]øÏ n~Ûø£

≤uÛ≤\qT ø£*Œ+# ø£\Œeèø£å+>± e÷sêsTT. Ç~ ø£ |ü]ÁXeT>±

Ä<ëj·T eqs¡T\T

34

bòÕø£ì »+

‘·j·÷¬s’+~. ø=‘·Ô ø√D+À nH«wæ+∫ ø£qT>=qï á ôdÏ ŸyÓT+≥T¢

|ü]ÁXeT XÊUÀ|üXÊK\T>± $düÔ]+∫, ôV’≤<äsêu≤<é, ‹s¡T|ü‹,

u…+>∑TfiSs¡T, $XÊK|ü≥ï+ ≤+Ï Ç‘·s¡ q>∑sê\≈£î düVæ≤‘·+

$düÔ]+|ü#kÕs¡T <Xyê|üÔ+>±.

@ ÁbÕ+‘·+À nsTTHê $\TyÓ’q dü∆ ≤\T, uÛÑ÷eTT\T ø£ì|æùdÔ

yêÏì Vü≤düÔ>∑‘·+ #düTø√e&ÜìøÏ Á|üj·T‘·ï+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔs¡T

nqT#·s¡T\<ë«sê, $esê\qT ùdø£]kÕÔs¡T À≥TbÕ≥T¢+fÒ. Ä

§düT>∑T\qT Ä<Ûës¡+>± #düTø=ì n< neø±X+>± uÛ≤$+∫

$yê<ë\≈£î ‘Ós¡rdæ, ø√s¡Tº\<ë«sê dæ$Ÿ *Ïπ>wüqT¢ ø£*Œ+∫, ôw&é ô|Ïº

uÀs¡T¶\T yj·T&É+, nedüs¡eTsTT‘ n~Ûø±s¡ <äT]«ìjÓ÷>∑+‘√ n$‹

n~Ûø±s¡T\T n+<äTu≤≥TÀ e⁄+fÒ Ä b©düT\<ë«sê s¡ø£s¡ø±\

e÷sêZ\À dü«+‘· j·T»e÷qT\≈£î Çã“+~ ø£*–kÕÔs¡T. M] rs¡T≈£î

uÛÑj·T|ü&ç |ü+#êsTTr\T ìs¡«Væ≤+#·eTì dü«+‘·<ës¡TÒ ÁbÕ<Ûj·T|ü&ç

eTTsƒêH‘·\qT ÄÁXsTT+# kÕ∆sTTøÏ ~>∑C≤πs |ü]dæ∆‹ ø£*Œ+#·&ÉyT M]

Á|ü‘ø£ HÓ’|ü⁄D≤ìøÏ ì<äs¡Ùq+.

ø=ìï dü+<äsê“¤\À ≈£î≥T+ã düuÛÑT\ eT<Ûä, uÛ≤>∑kÕ«eTT\

eT<Ûä $yê<ë\T HÓ\ø=Hêïj·Tì Á>∑Væ≤+∫ eT<Ûäes¡TÔ\<ë«sê ‘·eT

e<ä›≈£î ø£ esêZìï |æ\T|æ+#·Tø=ì n+&É>± ñ+≤eTì Vü‰MT Ç∫Ã

<äkÕÔyE \Àì ÄdüTÔ\qT ‘·eT nqT#·s¡T\ù|s¡¢‘√ ÁyêsTT+#·T

≈£î+≤s¡T. eTs√ esêZìï uÛÑj·Tô|≥º&É+, øÏ&Üï|t\T, ÄdüTÔ\ <Ûä«+dü+,

nedüs¡yÓTÆ‘ uÛÖ‹ø£ <ë&ÉT\≤+Ï <äTkÕ‡Vü≤kÕ\≈£î yÓqTø±&Éì HÓ’»+

M] Á|üeè‹Ô>± e÷]+~. á $<Ûä+>± nq‹ ø±\+ÀH ø=+<äs¡T e+<ä\,

y\, ø√≥¢ ÄdüTÔ\≈£î n~Û|ü‘·T…’ Á|ü»*ï, Á|üuÛÑT‘ê«*ï XÊdædüTÔHêïs¡T. M]

e÷s¡Z+ÀH nqT#·s¡T\T á q÷‘·q |ü]ÁXeTÀì ≤uÛ≤\≈£î Äø£]‘·T…’

$$<Ûä ÁbÕ+‘ê\À Áu≤+N\T @sêŒ≥T #düT≈£îHêïs¡T. á nÁø£eT

35


Äs¡®qÀ $uÛÒ<ë\T bı&Édü÷|æ nø£ÿ&Éø£ÿ&É Ä~Û|ü‘· bs¡T≈£î <ë]

rdæ+~. B+‘√ Vü≤‘· \T, Á|ürø±s¡ <ë&ÉT\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT.

q>∑sê\À, |ü≥ºD≤\À eTTsƒêH‘·\ nqT#·s¡T\T n<Ó› ÇfiflÀ

Á|üy•+∫ n<Ó›\T Çe«≈£î+&Ü E\T+ Á|ü<ä]Ùdü÷Ô, düeTdü\T düèwæº+∫

j·T»e÷qT\qT Væ≤+dæ+#·&É+, nq+‘·s¡+ Ä Ç+Ïì HêeTe÷Á‘·|ü⁄

<Ûäs¡\≈£î $Áø£sTT+# dæú‹ì ø£*Œ+#·&É+ ÄqyêsTTr>± e÷]+~. Ä

ÄdæÔ e÷¬sÿŸ $\Te n~Ûø£+>± ñqï dü+<äs¡“¤+À eTTsƒê H‘·H

dü«j·T+>± s¡+>∑+ÀøÏ ~– nqT#·s¡T\qT eT+<ä*+∫ Ä j·T»e÷ìì

|æ*∫ eT<Û e÷s¡Z+>± Ä H‘·H Ä ÄdæÔì ÄÁø£$T+#·T≈£îqï ñ<ä+‘ê\T

nq+‘·+.

πøã TŸHÓŸ

Ç+Ï À Ï.$ ø£ Hê&ÉT $≤dü+, H&ÉT n‘· edüs¡ C≤_‘êÀ

#]+~. Ï.$ Òì Ç\T¢ Ò<äì #Ó|üŒ&É+À n‹XjÓ÷øÏÔ Ò<äT. <X+Àì

Á|ü<Ûëq q>∑sê\T, |ü≥ºD≤\T, eT+&É\πø+Á<ë\À HÓ\ø=qï Ï.$ \≈£î

πøãTŸ ø£HÓø£Hé ì‘êedüs¡+>± e÷]bsTT+~. MÏ <ë«sê HÓ\dü]

Ä<ëj·T+ düT\uÛÑ+>± bı+<äe#·TÃqì, sê»ø°j·T+>± Á|ü#êsêìøÏ

<√Vü≤<ä|ü& kÕ<Ûäq+>± Á>∑Væ≤+∫ á s¡+>∑+ÀøÏ Á|üy•düTÔHêïs¡T. πøãTŸ

HÓŸesYÿ ìs¡«Væ≤+#ê\+fÒ Ä ÁbÕ+‘· H‘·\ Äosê«<ä+, n+&É<ä+&É\T

‘·|üŒì dü] nsTT+~. eTTsƒêH‘·\T ‘·eT Á|üyTj·T+ Ò≈£î+&Ü

ìs¡«Væ≤ùdÔ πøãTŸ …’q¢qT <Ûä«+dü+ #j·T&É+ Ò<ë eTs=ø£ HÓŸesYÿqT

HÓ\ø=\Œ&É+ ≤+Ï #·s¡ \≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·÷ ìsê«Vü≤≈£î\≈£î nHø£

Çã“+<äT\T ø£*–kÕÔs¡T. eT]ø=ìï ÁbÕ+‘ê\À kÕeT <ëq uÛÒ<ä

<ä+&√bÕj·÷\T #dæ ‘·eT <ë]øÏ sêø£ b‘ Vü≤‘· \|üs¡+|üs¡

ø=qkÕ–kÕÔs¡T.

Ä<ëj·T eqs¡T\T

36

bòÕø£ì »+

sêÁwüº+À sê»ø°j·T düMTø£s¡D≤\ ø±s¡D+>± n~Ûø±s¡ bÕØºøÏ

#Ó+~q H‘·\qT Á|üdüqï+ #düTø√e&ÜìøÏ πøãTŸHÓŸesYÿÀ

uÛ≤>∑kÕ«eT+ ø£*ŒdüTÔHêïs¡T. Bì |üs¡ ekÕq+>± uÛ≤>∑kÕ«eT+

ø£*Œ+#·ì Ç‘·s¡ πøãTŸ HÓŸesYÿ\ Ä<ëj·÷ìøÏ >∑+&ç ø=fÒº #·s¡ \≈£î

ñ|üÁø£$TkÕÔs¡T. eT]ø=ìï ÁbÕ+‘ê\À eTs√ πøãTŸHÓŸesYÿqT

HÓ\ø=\Œ&É+ <ë«sê es¡Zbs¡T düèwæºkÕÔs¡T. sêÁwüºyê|üÔ+>± \ø£å\ø√≥¢

≥s√ïesY ø£*–q á πøãTŸHÓŸesYÿÀ H‘·\Á|üyTj·T+ eT÷\+>±

πøãTŸyêsY ø±kÕÔ bı*Ïø£ Ÿ yêsY>± e÷]+~. á H|ü<∏ä+À nHø£

ÁbÕ+‘ê\À πøãTŸyêsY b©dt ùdºwüqT¢, ø√s¡Tº\¬øø£ÿ&É+ »s¡T>∑T‘√+~.

eT<ä+yêbÕs¡+

ø£\T¢, kÕsê yêbÕsêÀ¢ ô|≥Tºã&ÉT\T ô|Ïº, y\+ bÕ≥À¢

bÕ§Zì f…+&És¡¢qT <äøÏÿ+#·Tø=ì, dæ+&çπøŸ>± @s¡Œ&É&É+ Ò<ë

dü«+‘·+>± yêbÕsêìï ìs¡«Væ≤+#yês¡T. á yêbÕsê\ eT÷≤q

Ä<ëj·T+ bı+<ä&ÉyTø±ø£ nedüs¡yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT nkÕ+|ò”Tø£ X≈£îÔ\≈£î

JeH√bÕ~Û ø£*Œ+#·e#·TÃ. mìïø£\À Ä~Û|ü‘· bs¡T≈£î M]ì

$ìjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ. á $<ÛäyÓTÆq ÄÀ#·q‘√ á yêbÕsêìï

yÓTT<ä\Tô|≤ºs¡T. ≈£î\eè‹Ô>± uÛ≤$+∫ ìs¡«Væ≤+# yês¡T eT]ø=+<äs¡T.

n≤+Ï yê]ì ôd’‘·+ n~Û>∑$T+∫ á yêbÕs¡+ÀøÏ n&ÉT–&Üs¡T.

1994 dü+e‘·‡s¡+À n|üŒÏ eTTKeT+Á‹ q+<äeT÷] ‘ês¡ø£

sêe÷sêe⁄ dü+|üPs¡í eT<äbÕq ìùw<Ûä+ $~Û+#·&É+ »]–+~.

Ä s√EÀ¢ eTTsƒêH‘·\T Hê≥T kÕsê, N|t*ø£ÿsY ≤+Ï

eT<ä+qT nÁø£eT e÷sêZ\À düs¡|òüsê #j·T&É+ »]–+~. eT] ø=+<äs¡T

nsTT‘ kÕsê ‘·j·÷Ø πø+Á<ë\qT Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\À ≈£î°s¡

|ü]ÁXeT>± HÓ\ø=≤Œs¡T. á $<Ûëq+À Ç‘·s¡ sêÁcÕº\qT+&ç dæŒ]Ÿ

37


≤+Ï eTT&çdüs¡T≈£î\qT ~>∑TeT‹ #düTø=Hyês¡T.

Ä ‘·s¡Tyê‘· ø±\+À kÕsê ìùw<Ûä+ nsTT+~. B+‘√

eT<ä+≈£î –sêø° ô|]–+~. Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Á|ü<Ûëq Ä<ëj·T eqs¡T\T>±

eT<ä+ $Áø£j·÷\T yÓTT<ä\j·÷sTT. á eT<ä+ f…+&És¡¢qT ø£

neø±X+>± uÛ≤$+∫ eTTsƒêH‘·\T dæ+&çπøŸ\T>± @s¡Œ&ç yêbÕsêìï

ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T. á eT<ä+ yêbÕsêìï ≈£î\eè‹Ô>±H√ Ò<ë

eè‹ÔØ‘ê ø=qkÕ>∑T‘·Tqï <äTø±D j·T»e÷qT\qT ôd’‘·+ u…~]+#·&É+,

§+>∑BdüTø√e&É+ ≤+Ï Á|üj·T‘êï\‘√ á H‘·\T

dü|òü©ø£è‘·T\e⁄‘·THêïs¡T.

sêj·T\d”eTÀì ø=ìï ÁbÕ+‘ê\À Ä~Û|ü‘· bs¡T kÕ–düTÔqï

¬s+&ÉT Á|ü<Ûëq eTTsƒê\T Vü≤‘· ≈£î Vü≤‘· , <ë&çøÏ Á|ü‹<ë&ç nH

Á|ürø±πs#·Ã¤ À s¡–Ò H‘·\T, eT<ä+ yêbÕs¡+À z dæ+&çπøŸ>±

@s¡Œ&ç uÛ≤>∑kÕ«eTT\T ø±e&É+ Á|ü»*ï ÄXÃs¡ #·øÏ‘·T*ï #düTÔ+~.

|ü>∑\T, Á|ürø±sê\ø£+fÒ <ÛäHês¡®H Á|ü<Ûëq <Û j·TyÓTÆ+~, HÏ ‘·s¡+Àì

bòÕø£Hé H‘·\≈£î.

$$<Ûä sê»ø°j·T bÕØº\À n~Ûø±s¡, Á|ü‹|üø£å bÕØº\À ñ+≥÷

$eTs¡Ù\T, Á|ü‹ $eTs¡Ù\T #düT≈£î+≥THêïs¡T. $_Ûqï dæ<ë∆+‘ê\T

ø£*–q eTTsƒêH‘·\T ‹ ìj·Te÷\≈£î ‹À<äø±*∫Ã m<äTÏ yê]‘√

ø±+Á≤≈£îº\À, eT<ä+ yêbÕsêÀ¢ uÛ≤>∑kÕ«eTT…’ ≤uÛ≤s¡®q

bı+<äT‘·Tqï M] rs¡T≈£î Á|ü»\T ~Á>±“¤+‹ #Ó+<äT‘·T+&É&É+ eTs√

ø=‘·Ôø√D+.

á $<Ûä+>± |ü>∑\T, Á|ürø±sê\ø£+fÒ Á|ü<Ûëq <Û j·T+ n~Ûø±s¡+,

&ÉãT“.

Ä<ëj·T eqs¡T\T

38

bòÕø£ì »+

4140

ø£ã [+∫q bòÕø£Hé uÛÑ÷‘·+ ø£ã [+∫q bòÕø£Hé uÛÑ÷‘·+

bòÕø£ì »+ düe÷»+ ô|’ <ëì Á|üuÛ≤e+

1.

‘·q <ë]ø£&=¶ùdÔ !

sêj·T\d”eTÀ z õ≤¢, Ä õ≤¢ À eTTsƒêH‘· ø£ s√E.....

eT+~ e÷s¡“\+‘√ kÕj·TT<ÛäeTTsƒê‘√ Á|üj·÷DÏdüTÔHêï&ÉT. ø±s¡¢

ø±Hê«sTT‘√, $XÊ\yÓTÆq s¡Vü≤<ë] qT+&ç z Á>±e÷ìøÏ yÓfi‚fl eTÏºs√&ÉT¶,

n+<äTÀ Çs¡T¬ø’q s√&ÉT¶, eTT+<äT z ≤Ø .

≤Ø Á&Ó’esY ‘·q bÕ‘· ≤Ø Xã∆+À yÓqø£ qT+∫ e#Ã

ø±s¡TVü‰s¡Hé yÓ÷‘· $qÒ<äT. ø=~› <ä÷s¡+ n≤π> yÓ[fl+~ Ä ≤Ø.

ÄK]>± eTTsƒêH‘· ø±s¡¢ ø±Hê«sTTì Á>∑Væ≤+∫, Çs¡T¬ø’q s√&ÉT¶ ÀH

M…’q+‘· yTs¡ Á|üø£ÿ≈£î ø£~*+~ ≤Ø. n+‘· ÀH eTTsƒêH‘· ø±s¡T, ≤Ø

<ä>∑Zs¡≈£î düMT|æ+#·&É+, ≤Ø eTT+<äT ø±s¡T Ä|ü&É+, ø√|ü+‘√ ñ–b‘·÷

eTTsƒêH‘· ‘·TbÕø°ì Á|üjÓ÷–+#·&É+ »]–+~. bÕ|ü+ Ä ≤Ø Á&Ó’esY

nø£ÿ& H\ø=]>±&ÉT. Ç~ düe÷»+ô|’ Á|üuÛ≤e+ø±<ë?

2.

u≤+ã T\H ã +‘·T\qTø=ì !

n~ ‘ê&ç|üÁ‹, ‘ê≥øÏ nH sêø£ådæ Ä ÁbÕ+‘·+À

dü+#·]+∫q+<äTq Ä ÁbÕ+‘êìøÏ á ù|s¡T e∫Ã+<äì z HêqT&ç. Ä

sêø£ådæ Ä ÁbÕ+‘·+À dü+#·]+∫+~ ne⁄H√ ø±<√ ‘Ó*j·Tø£ bsTTHê

ø£s¡÷ï\T, ø£&É|ü õ≤¢\ dü]Vü≤<äT› À¢ ñqï á ìjÓ÷»ø£ es¡Z+ j·÷dü,

43

bòÕø£ ì»+düe÷»+ ô|’ <ëì |üÁuÛ≤e+bòÕø£ì »+

ÁbÕdü ø£s¡÷ï\T, ø£&É|ü õ≤¢\eÒ ñ+≥T+~. ø£|ü⁄Œ&ÉT lø£èwüí

<esêj·TT\ ø±\+À á ÁbÕ+‘· yêdüT\T ôd’ì≈£î\T>± ≈£L&Ü |üì

#XÊs¡ì Á|ür‹. nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü ôd’ìø£ kÕúesê\T @sêŒ≥T #düTø=Hyês¡T.

á ÁbÕ+‘·+À nHø£ Á>±e÷\T <äXÊu≤›\ ‘·s¡ã&ç bòÕø£åHé ø√s¡ À¢

∫≈£îÿø=HêïsTT. á ÁbÕ+‘·+ õ≤¢ Àì Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\ dü+düÿè‹øÏ

_Ûqï+>± ñ+≥T+~.

Çø£ÿ&É ≈£î≤\bs¡T ñ+&É<äT. πøe\+ es¡Zbs¡T e÷Á‘·yT.

nHê~>± á eTTsƒê dü+düÿè‹À |üs¡Te⁄, Á|ü‹wüº\≈£î bsTT ÄdüTÔ\qT

‘Ó>∑qeTTàø=qï eTTsƒêH‘·\T m+<äs√ ñHêïs¡T. Ä<ÛäTìø£, sê»ø°j·T,

n~Ûø±s¡ eTTdüT>∑TÀ bòÕø£åHé dü+düÿè‹ì Áb‘·‡Væ≤+∫ ø√≥¢≈£î

|ü&É>∑ …‹Ôq yêfiSfl ñHêïs¡T. ø±ì <äXÊu≤›\≈£î |üPs¡«+ á ÁbÕ+‘·+

qT+&ç es¡Tdü>± XÊdüqdüuÛÑ≈£î mìï¬ø’ eT+Á‹ |ü<ä$ì n~Ûwæº+∫q #· ≤¢

düTã“sêj·TT&ÉT z kÕ<Ûës¡D eøÏÔ>± Hê&ÉT Vü≤+>∑T Äsê“¤≥+ Ò≈£î+&Ü Ä

ÁbÕ+‘·+À dü+#·]+#·&É+ ÄXÃs¡ + ø£\TZ‘·T+~. sê»ø°j·T+‘√

ø£\Twæ‘·yÓTÆq eTTsƒêdü+düÿè‹ Òø£be≥+e\¢ ÄHê&ÉT <ë&ç \ø£å+

πøe\+ Á|ü‘· s¡Tú\ô|’ e÷Á‘·yT ñ+&~.

á ÁbÕ+‘·+À C….dæ.~yêø£sY ¬s&ç¶ 1985 ‘·s¡Tyê‘· XÊdüqdüuÛÑ≈£î

mìïø£j·÷s¡T. nq‹ ø±\+ÀH õ≤¢ ø±+Á¬>dt bÕØº sê»ø°j·÷\qT ‘·q

Ä~ÛÛ|ü‘· +ÀøÏ rdüTø=ì eT+Á‹ kÕ∆sTTøÏ m~>±s¡T.

sê»ø°j·T düMTø£s¡D≤\T ‘·«]‘·>∑‹q e÷s¡TŒ #Ó+~ $$<Ûä s¡ø±\

≤yê<MÀ¢ CÀø£ + #düTø=ì Á≤Hé‡bsYº, kÕsêsTT, Áu≤+B ≤+Ï

yêbÕsê\‘√ >∑Dj·T+>± Ä]®+#ê&ÉT. Ç≤ ‘·q Ä~Û|ü‘êìøÏ

eT]+‘· ã\+ #≈£Ls¡&É+ »]–+~. ‘·q<Ó’q XË’*À ‘·qø£+≥÷ Á|ü‘ø£

esêZìï @s¡Œs¡#·Tø=ì ‘·q kÕ∆Hêìï |ü~\|üs¡#·Tø=Hêï&ÉH~ q>∑ïdü‘· +.

n+<äTπø 1985 qT+&ç XÊdüqdüuÛÑ≈£î es¡Tdü>± mìïø£e&É+ »]–+~.

bòÕø£ ì»+düe÷»+ ô|’ <ëì |üÁuÛ≤e+

44

bòÕø£ì »+

n+<äT\πø Á|ü‘· ]ú bÕØº nsTTq ‘Ó\T>∑T<X+Àì nHÓ’ø£ ‘·,

Ä‘·àq÷q‘ê uÛ≤e+ ‘·~‘·s¡ ø±s¡D≤\T C….dæ.~yêø£sY ¬s&ç¶øÏ ø£*dæe∫Ãq

n<äèwüº+>± e÷]+~.

á H|ü<∏ä+À yÓ’.mdt sê»X‚KsY ¬s&ç¶, ~yêø£sY ¬s&ç¶\ eT<Ûä sêÁwüº

sê»ø°j·÷À¢ uÛÒ<ë_ÛÁbÕj·÷\T bı&Édü÷bÕsTT. ~yêø£sY ¬s&ç¶Ï, sê»X‚KsY

¬s&ç¶, Çs¡Te⁄]øÏ kÕìïVæ≤‘· +>± ñqï πø‹¬s&ç¶ dü÷s¡ Á|ü‘ê|ü¬s&ç¶ n|üŒÏ

eT+&É\ Á|üC≤ |ü]wü‘Y n<Ûä≈£åî&ÉT.

yÓ’.mdt sê»X‚KsY ¬s&ç¶øÏ eT<ä›‘·T ‘Ó*|æ, yÓ’.j·Tdt ≈£î≥T+ã+

Áb‘ê‡Vü≤+‘√ ~yêø£sY¬s&ç¶ô|’ bs¡T u≤e⁄≤ m>∑Ts¡yXÊ&ÉT.. C….dæ Áã<äsY‡,

πø‹¬s&ç¶ Áã<äsY‡ ¬s+&ÉT esêZ\T>± $&çbsTT rÁe Ä~Û|ü‘· bs¡T≈£î

<ë]rdæ+~. M]s¡Te⁄s¡÷ ø±+Á¬>dt bÕØºøÏ dü+ã+~Û+∫q e≈£îÔ\T

nsTTq|üŒÏø° ªªXÁ‘·Te⁄≈£î XÁ‘·Te⁄, $TÁ‘·T&ÉHµµ $<Ûëq+‘√ bÕØº\≈£î

nr‘·+>± Á>±e÷À¢ esêZ\T @sêŒ≥T #düTø=Hêïs¡T.

ø£ <äXÀ n~Ûø±s¡+À ñqï ~yêø£sY ¬s&ç¶ ø£qTôd’>∑\À b©düT

n~Ûø±s¡T\T |üì#XÊs¡H Äs√|üD\THêïsTT. m<äTÏ esêZ\qT

ã\V”≤q+ #j·T&ÜìøÏ ‘·eT esêZìï |üÏwüº|üs¡T#·Tø=H #·s¡ \À

uÛ≤>∑+>± b©düT\ düVü‰j·T+‘√ HêÏ ÇHéôdŒø£ºsY \+ø± yÓ+ø£fÒX«s¡T¢

≤+Ï n~Ûø±s¡T\<ë«sê Á|ü‘· s¡T∆\ô|’ ‘·|ü⁄Œ&ÉT πødüT\T ãHêsTT+#·&É+

≤+Ï |ü\T Á|üjÓ÷>±\≈£î lø±s¡+ #·T≤ºs¡H Á|ü#ês¡+ ≈£L&Ü ñ+~.

πø‹¬s&ç¶, ~yêø£sY¬s&ç¶\ esêZ\T |üs¡düŒs¡ <ë&ÉT\≈£î

ñ<äTø£ÔeTjT ñÁ~ø£Ôyê‘êes¡D+ #√≥T #düT≈£î+~. Ä ÁbÕ+‘·+À

uÛÑj·÷qø£ j·TT<ä∆ yê‘êes¡D+ HÓ\ø=+~. meT¬s® ‡ì ‘·\|æ+# $<Ûä+>±

Á|üC≤kÕ«eT+ n+‘·]+∫+<ë nH dü+<Vü≤+ ø£*Z+~. Ä H|ü<∏ä+À

&ç.j·Tdt.|æ kÕ∆sTT n~Ûø±] eT+Á‹ esêZìøÏ nqT≈£L\+>±

45


eeVü≤]düTÔHêï&ÉH nqTe÷q+‘√ Ä n~Ûø±]ô|’ q&çs√&ÉT¶ À

nqT#·s¡T\‘√ dü÷s¡ Á|ü‘ê|ü¬s&ç¶ <ë&ç #j·T&É+ z dü+#·\q+.

á es¡Zbs¡T »s¡T>∑T‘·Tqï ‘·s¡TD+ÀH b©düT

ñqï‘ê~Ûø±s¡T\ Äø£dæàø£ ‘·ìFøÏ uÛÑj·T|ü&ç z es¡Z+ yês¡T u≤+ãT\qT

z |ü_¢ø bÕs¡TÿÀì yÓTÆ<ëq+Àì eTTfifl bı<äÀ¢ <ë#ês¡T. Ä H‘·\

ePVü‰\qT |üdæ>∑≥º Òì |üdæ|æ\¢\T, z ôd\e⁄ ~q+À Ä Áø°&Ü

yÓTÆ<ëq+À ã+‹ Ä≥ Ä&ÉT#·THêïs¡T. eTTfifl bı<äÀ¢øÏ bsTTq ã+‹

ø√dü+ yÓ‘·T≈£î‘·÷ Ä bı<äÀ¢ <ë∫q Hê≥T u≤+ãT\qT ã+‘·T\qTø=qï

∫Hêïs¡T\T yêÏì $düs¡>± n$ Áù|≤sTT. Ä u≤+ãT\ $kŒ≥q+À

ã…’bsTTq bÕsƒ¡XÊ\ $<ës¡T∆\ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ s√<äq es¡íHêr‘·+.

Ä s√<äq ns¡Ds√<äq>±H $T–*+~. ÄHêÏ b©düT

n~Ûø±s¡T\ n\dü‘·«+, ÄÁ•‘·|üø£åbÕ‘·+, n$‹øÏ ndüeTs¡∆‘·≈£î z

Á|ürø£>± HÏø° $T–*+~. nD+ |ü⁄D+ ms¡T>∑ì Ä ne÷j·T≈£

∫Hêïs¡T\ ÄÁø£+<äq‘√, ø£kÕsTT eTTsƒêH‘·\À ø£qT$|ü⁄Œ ø£\>±\ì

Hê&ÉT e÷qe‘ê yê<äT\yêDÏ e÷s¡TÁyÓ÷–+~.

3

#·ø√‘·

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ À z Á>±eT+ ù|s¡T >∑T≥ºøÏ+<ä|ü*¢.

|ü⁄*yÓ+<äT\≈£î ≈£L‘·y≥T <ä÷s¡+À ñqï~ á Á>±eT+. BìøÏ n‘· +‘·

#s¡TeÀ eT]ø=ìï Á>±e÷\T. ø£~] |ü≥ºD≤ìøÏ düMT|ü+À ñqï á

Á>±eT+À yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ kÕe÷q ¬s’‘·T ≈£î≥T+ã+. 1982 mìïø£\‘√

ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq Ä~Û|ü‘· bs¡T m+<äs√ ÁbÕD≤\ì ã*ø=+~. 1994 es¡≈£î

nqTì‘· + Vü≤‘· Ò.


46

bòÕø£ì »+

1992 |ü≥º|ü>∑\T yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ nqT#·s¡T\ düVü‰j·T+‘√

ø£~] |ü≥ºD+À dü+#ês¡+. z ≤&ç® düMT|ü+À düVü≤#·s¡T\‘√

dü+uÛ≤wüD. n+‘· ÀH ø±|ü⁄ø±∫q Á|ü‘· s¡T∆\<ë&ç. Ä <ë&ç À u≤+ãT

Áù|\Tfiófl. Hê≥ø°j·T+>± yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ ‘·|æŒ+#·Tø√e&É+

»]–bj·÷sTT. bı≥º≈£LÏ ø√dü+ |òü⁄ŸbÕ‘Yô|’ ã≥º\yêbÕs¡+ #düTÔqï

Hê>∑sêEqT bòÕø£Hé uÛÑ÷‘·+ u≤+ãT\s¡÷|ü+À ø£ã[+∫+~.

Á|ü‘· s¡T∆\qT e÷Á‘·yT ã* rdüTø√yê\H C≤„q+ Ò<äT Ä u≤+ãT\≈£î.

n<$<Ûä+>± Äj·TTπs«<ä XÊKÀ ∫s¡T<√–>± ñ+≥÷ @<√ |üì

ì$T‘·ÔyÓTÆ e∫Ã ì\T#·THêï&ÉT eTs√ eøÏÔ. n‘·ì ù|s¡T Hùd ÁøÏwüº|üŒ. Ä

u≤+ãT\ Áù|\TfiflÀ Ç‘·qT ≈£L&Ü ã*ø±e&É+ »]–+~. á Çs¡Te⁄s¡T

bòÕø£Hé‘√ m≤+Ï dü+ã+<Ûä+Òì e≈£îÔ\T. nsTTHê ã* ø±e\dæ

e∫Ã+~.

yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ Á|ü<Ûëq Á|ü‘· ]∆ yÓ+ø£≥s¡eTD|üŒ XËÏº.

áj·Tq~ yêbÕs¡|üs¡+>± ªª≈£îeTàs√fifl|ü*¢µµ. ø£~] düMT|ü+À ‘·qø=ø£

ys¡TXq>∑ bòÕø£ºØ. Ä bòÕø£ºØ ìs¡«Vü≤D u≤<Ûä‘· áj·Tq<. ys¡TXq>∑

|ü+≥qT ¬s’‘·T\T, yêbÕs¡düTÔ\T bòÕø£ºØ\≈£î düs¡|òüsê #düTÔ+≤s¡T. Ä

H|ü<Ûä+À sêÁ‹ |üP≥ ôd’‘·+ nø£ÿ& ãdü #kÕÔs¡T.

1994À n‘·ìøÏ z <äT]›q+. Ä s√E sêÁ‹ e+<ä≤~ eT+~

bòÕø£ºØì #·T≥TºeTT≤ºs¡T. BìøÏ Hêj·T≈£î\T yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ eT]j·TT

Ç+<äT≈£Ls¡T qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+∫ <ë&çøÏ bÕ\Œ&Ü¶s¡ì

Äs√|üD\THêïsTT. πøkÕ] <ë&ç »]|æ, ‘·TbÕ≈£î\‘√ $#·ø£åD≤

s¡Væ≤‘·+>± ø±\TŒ\T »]|æ, u≤+ãT\es¡+ ≈£î]|æ+∫, uÛÑj·÷qø£

yê‘êes¡D+ @s¡Œs¡#ês¡T. bòÕø£Hé≈£î dü+ã+<Ûä+ Òì ys¡TXq>∑ø±j·T\

yêbÕs¡düTú\T, |ü+&çq ø±j·T*ï neTTàø√e&ÜìøÏ e∫Ã ìÁ~düTÔqï

ne÷j·Tø£ ¬s’‘·T\‘√ düVü‰ á Ä≥$ø£ #·ø√‘· À 7 eT+~ eTè‘·T\T.

47


n+>∑$ø£\Ts¡T m+<äs√.

yÓ+ø£≥s¡eTD|üŒ XËÏº ô|’ <ë&ç À nø£ÿ&çø£ø£ÿ& eTs¡DÏ+#·&É+. 8

eT+~ ã\e«&É+ sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ, b©düT\≈£î z e÷j·TìeT#·Ã≤

uÛ≤$+#ê*. ìwüŒø£åbÕ‘·+>±, ìC≤sTTr>±, ø£]ƒq+>± eeVü≤]+#

b©düT n~Ûø±s¡T\T Äj·÷ ÁbÕ+‘ê\À bdæº+>¥\À ñqï#√ Ç≤+Ï

ãVæ≤s¡+>∑ <ë&ÉT\‘√ ≈£L&çq #·ø√‘·\T dü+uÛÑ$+#·&É+ ndü+uÛÑe+.

Bìï Ädüsê>± rdüTø=ì bıs¡T>∑T Á>±e÷\À ôd’‘·+ eTTsƒêH‘·\T yê]

Ä~Û|ü‘êìï $düÔ]+|ü#dæ Áô|’y≥T ôd’Hê*ï @s¡Œs¡T#·Tø=Hêïs¡T.

2006À yÓ+ø£≥sê$T¬s&ç¶ ô|’ »]–q <ë&ç À n‘·qT Áã‹øÏ

ãj·T≥|ü&É≥+ »]–+~. m+‘· Áã‹øÏ ãj·T≥|ü&çHê ªª#·+|æqyê&ÉT

#êeø£ e÷q&ÉTµµ nH HêqT&çøÏ nqT>∑TD+>± Ç+<äT≈£Ls¡T qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶

‘·q Ç+Ï ÀH Vü≤‘· >±$+#·ã&Ü¶&ÉT. 2007 À >∑T≥ºøÏ+<ä|ü*¢ yÓ+ø£≥

sê$T¬s&ç¶ ô|’ <ë&ç »]– Vü≤‘· >±$+#·ã&Ü¶&ÉT.

á $<Ûä+>± Vü≤‘· \T, Á|ürø±s¡ Vü≤‘· \T, C≤«\\T ã*>=HêïsTT

m+<äs√ J$‘ê*ï. Ä~Û|ü‘· bs¡TÀ n+<äs¡÷ ã* ø±e*‡+< @

HêÏ¬ø’Hê nqï~ nø£ås¡ dü‘· +.

4

ã +~b≥¢ ‘·s¡Vü‰ H‘·\T

>∑‘·+À sêj·T\d”eT ÁbÕ+‘·+À 19891993 eT<Ûä leTÁ]

#ÓHêï¬s&ç¶ eT]j·TT lHÓ<äTs¡TeT*¢ »Hês¡∆Hé¬s&ç¶ >±s¡T¢ eTTK

eT+Á‘·T\T>± ñHêïs¡T. Äø±\+À l yÓ’.mdt. sê»X‚KsY¬s&ç¶ >±s¡T ≈£L&Ü

z Á|üeTTK ø±+Á¬>dt H‘·. sêj·T\d”eT ÁbÕ+‘·+À eTTsƒêH‘·\≈£î


48

bòÕø£ì »+

$]$>± ‘·TbÕøÏ …’ôdqT‡\T \_Û+#$. ø±+Á¬>düT bÕØº Àì ÄHêÏ Á>∑÷|ü⁄

‘·>±<ë\À bı≤b°>± …’ôdqT‡\T bı+<ä&É+, @kÕúsTT yê¬s’Hê

J|ü⁄À¢ ‘·TbÕø°\qT ãVæ≤s¡+>∑+>± Á|ü<ä]Ùdü÷Ô dü+#·]+∫, Á|ü»*ï uÛÑj·T

ÁuÛ≤+‘·T\qT #ùd |ü]dæú‹ HÓ\ø=ìe⁄+~.

ø£s¡÷ï\T õ≤¢≈£î #Ó+~q z H‘· ô|ÁÀŸã+≈£îÀ J|ü⁄≈£î &ûõŸ

ysTT+#·Tø=ì, _\T¢ø£≥ºeT+fÒ ‘·TbÕø° #·÷|æ u…~]+∫q yÓ’q+ n|üŒÀ¢

ô|<ä›#·s¡Ãj·÷+X+ nsTT+~. |ü+#êsTTr\T, kÕsêy≤\T,

XóuÛÑø±sê\T, ø±y$ nqs¡Ω+ n+≥÷ Á|ü‹#√≥ eTTsƒêH‘·\ ‘·TbÕø°\

Á|ü<äs¡ÙH. Ä dü+<äs¡“¤+À sêj·T\d”eT ÁbÕ+‘·+À Á|ü»À¢ #Ó\πs–q

ndü+‘·è|æÔ, @Vü≤ uÛ≤yêìøÏ düŒ+~+∫, Ä ‘·s¡Tyê‘· eTTKeT+Á‹>±

e∫Ãq l ø√≥¢ $»j·TuÛ≤düÿsY¬s&ç¶ ø£ Á|ü‘ø£ #·≥º+ <ë«sê ‘·TbÕø°

… ’ôdqT‡\T ìùw~Û+#ês¡T. M] Ä>∑&Ü\≈£î ø=~›yTs¡

n&ÉT¶ø£≥ºyj·T>∑*>±s¡T.

5

eè‹Ô <Ûäs¡àyT XÊ|üyÓTÆ‘?

ôV’≤<äsêu≤<é eTVü‰q>∑s¡+ eTq sêh sê»<Ûëì. |òæ Ÿàq>∑sY À z

H‘· ∫Á‘·ìsêàD+(wüOÏ+>¥ ø±s¡ Áø£eT+). bòÕø£åHé H‘·qT Á|ü‘· s¡Tú\

eØZj·TT\T n+‘·yÓTT+~+#ê\ì Ä‘·è‘·. Ä ø±s¡ Áø£e÷ìï

MøÏå+#·&ÜìøÏ y≤~>± e∫Ãq Á|ü»\T... á ø√≤Vü≤\+À ø±s¡¢

ø£~*ø£\T... Ç< n<äqT>± uÛ≤$+∫ Á|ü‘· ]ú eØZj·TT\T ]yÓ÷Ÿ‘√

ù|\Ã&É+. nø£ÿ& bòÕø£åHé uÛÑ÷‘·+ ø±s¡T u≤+ãT s¡÷|ü+À $kŒ¤≥q+

#Ó+<ä&É+. nï ø£åD≤À¢. n+<äTÀ eTè‘·T\T 26 eT+~. ø±fiófl, #‘·T\T

‘Ó–|ü&çq nuÛ≤>∑T\T m+<äs√. Á|üe÷<ëìï Á>∑Væ≤+#·ì bÕÁ‹πøj·TT\T,

49


eè‹Ô <Ûäsêàìï ìs¡«]Ô+#·&ÜìøÏ n‘·T‘ê‡Vü≤+‘√ eTT+<äT≈£î ø£<ä\>±...

ø±s¡T u≤+ãT ù|\TfiflÀ¢ yês¡÷ ã\j·÷s¡T.

Ms¡T ãVæ≤s¡+>∑ Á|ü<XÊ\À u≤+ãT ù|\Tfiófl dü+uÛÑ$kÕÔj·TH

#<äTì»+ ‘Ó*j·Tø£ ndüTe⁄\Tu≤kÕs¡T. ã\sTTbsTTq e≈£îÔ\

≈£î≥T+u≤\ s√<äq Vü≤è<äj·T $<ës¡ø£s¡+ ... ø±<ë? BìøÏ u≤<ÛäT…e¬s’Hê

u≤~Û‘·T\T e÷Á‘·+ nD+, |ü⁄D+ ms¡T>∑ì ne÷j·T≈£îÒ.

6

eTè‘·TyÓ’q $H√<ä Mø£åD+

nq+‘·|ü⁄s¡+ »≤¢ À z Á>±eT+. Ä Á>±eT+Àì z eTTK

eøÏÔì eT≥Tº u…≤º\ì ø£ es¡Z+ ÄÀ#·q. á ÄÀ#·qÀ uÛ≤>∑+>±

nHø£ ePVü‰\T... ø£ s√E Ä Ç+Ï À ]ù|Ø ø√dü+ |ü+|æq Ï.$.

e∫Ã+<äqï Ä‘·è‘· À Ä ≈£î+≥T+ã+...Ï.$. ]yÓ÷Ÿì

ñ|üjÓ÷–+∫+~. yÓ+≥H Ä Ï.$.Àì u≤+ãT ù|* Ï.$. ì

MøÏådüTÔqï ∫Hêïs¡T\‘√ düVü‰ 5 eT+~ <äTs¡às¡D+. Ï.$.À $H√<ëìï

MøÏå+#ê\H Äq+<ä+... yê] bÕ*≥ XÊ|üyÓTÆ, eTè‘·Te⁄>±

e÷s¡T‘·T+<äqï dü‘· + ‘Ó*j·Tø£ Çø£ÿ&Ü ne÷j·T≈£îÒ ã\j·÷s¡T.

7

ªªø£ À¢\ ø£|üŒÁ≤\µµ

ø£s¡÷ï\T õ≤¢ Àì <eqø=+&É eT+&É\+ ø£|üŒÁ≤\ Á>±eT+À

yÓqø£ã&çq kÕe÷õø£ esêZìøÏ #Ó+~q yês¡+ øÏwüº|üŒ. Ç‘·qT e&û¶

yêbÕs¡+ #ùdyê&ÉT. e&û¶\qT edü÷\T #dü÷Ô Çe«ì yê]ô|’ ø√s¡Tº


50

bòÕø£ì »+

<ë&ç #XÊs¡ì n_ÛjÓ÷>∑+. nsTT‘ á <ë&ç À yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT

‘·|æŒ+#·Tø√>± n‘·ì k<äs¡T&ÉT u§»®|üŒHêj·TT&ÉT eTè‹ #Ó+<ë&ÉT.

B+‘√ yês¡+ øÏwüº|üŒ eØZj·TT\T ø=+‘·eT+~ ø√≥ø=+&É Á>±e÷ìøÏ

e\düyÓ[fl ‘·\<ë#·T≈£îHêïs¡T. ø√≥ø=+&ÉÀ >∑+‹ s¡+>∑qï X+ø£s¡eTà≈£î

nqT#·s¡T&ç>± ñ+&yê&Éì düe÷#ês¡+. n‘·ì düVü≤ø±s¡+‘√ X+ø£s¡eTà

eTs=ø£e÷s¡T yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉTô|’ <ë&çøÏ bÕ\Œ&ç+<äì Äs√|üD\T.

á <ë&ç À >∑+‹ s¡+>∑qï‘√ düVü‰ n‘·ì q\T>∑Ts¡T k<äs¡T\T eTè‹

#Ó+<ës¡T. <ë&ç À yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT e÷Á‘·+ ‘·|æŒ+#·T≈£îHêï&ÉT.

ø±\Áø£yTD yês¡+ øÏwüº|üŒ ≈£îe÷s¡TÀ¢ ô|<ä›yê&Ó’q lìyêdüT\T

&çÁ es¡≈£î #·<äTe⁄ø=ì bòÕø£åHé≈£î <ä÷s¡+>± ñ+&çb>± eTs√

≈£îe÷s¡T&Ó’q eTTìs¡+>∑&ÉT Á|ürø±s¡+‘√ yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&çï

Vü≤‘·e÷πsÃ+<äT≈£î Á|üj·T‘êï\T yÓTT<ä\T ô|≤º&Éì Á>±eTdüTÔ\T

#ÓãT‘·THêïs¡T. >∑+‹ s¡+>∑qï eTè‹‘√ yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT es¡Z+

eT]+‘· ã\|ü&É>± ø√≥ø=+&É, ø£|üŒÁ≤\Á>±eT\ eT<Ûä n+‘·s¡+

eT]+‘· ô|]– XÁ‘·T Á>±e÷\T>± ‘·j·÷s¡j·÷sTT. Ç≤ ¬s+&ÉT

≈£î≥T+u≤\ eT<Ûä n\TeTT≈£îqï bòÕø£åHé ø£ø£å\T ¬s+&ÉT Á>±e÷\≈£î

n\TeTT≈£îHêïj·Tì Á>±eTdüTÔ\ ø£<∏äq+. øÏwüº|üŒ ≈£îe÷¬sÔ X+ø£s¡eTà

n|ü⁄Œ&É|ü⁄Œ&ÉT Hêj·TT&ÉTô|’ <ë&ÉT\T #dü÷Ô ‘·\<ë#·T≈£îH+<äT≈£î Ç‘·s¡

Á>±e÷\qT ÄÁXsTTdü÷Ô ñ+&~. á Áø£eT+À yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT

eØZj·TT\T ø£&É|ü õ≤¢ Àì eTT<ä›q÷s¡TÀ X+ø£s¡eTàô|’ <ë&ç#dæ Vü≤‘·

#XÊs¡ì Äs√|üD\THêïsTT. á Vü≤‘· \≈£î Á|ürø±s¡+ rs¡TÃø√e&É+ø√dü+

øÏwüº|üŒ ≈£îe÷s¡T&Ó’q eTTìs¡+>∑&ÉT yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&çï Vü≤‘·e÷sêÃ\ì

#dæq Á|üj·T‘êï\ï $|òü\+ ne⁄‘·÷ e#êÃj·Tì Á>±eT ô|<ä›\ ø£<∏äq+.

yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT e÷Á‘·+ õ≤¢ À ø°\ø£H‘·>± m<ä>∑&É+ »]–+~.

á |ü]dæ∆‘·TÀ¢ sêÁwüº+À sê»ø°j·T düMTø£s¡D≤\T e÷]


52

bòÕø£ì »+

‘Ó\T>∑T<X+ bÕØº Ä$s¡“¤$+#·&É+ »]–+~. 1983À »]–q mìïø£ À¢

|ü‹Ôø=+&É ìjÓ÷»ø£ esêZìøÏ ‘·$Tà¬s&ç¶ m+.mŸ.m nj·÷&ÉT.

nq+‘·s¡+ 1985À »]–q mìïø£ À¢ eTVü‰ãÒX«s¡>∑TbÕÔ m+.mŸ.m >±

mìïø£j·÷s¡T. Çø£ÿ&É <eqø=+&É eT+&É\+Àì ø=ìï Á>±e÷\T

|ü‹Ôø=+&É ìjÓ÷»ø£ es¡Z+Àq÷, eT]ø=ìï Á>±e÷\T &√Hé ìjÓ÷»ø£

es¡Z+Àq÷ ñ+&É&É+‘√ <eqø=+&É eT+&É\+ sê»ø°j·T ÁbÕ<Ûëq‘·qT

dü+‘·]+#·Tø=+~. >∑TbÕÔ #‹À z&çq sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶øÏ

yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT eT<ä›‘·T>± ì\ã&ç‘ eTVü‰ãÒX«s¡>∑TbÕÔ≈£î ¬ø.Ç

k<äs¡T\T |üP]Ô>± düVü≤ø£]+∫ ¬>*|æ+#ês¡T.

m+.mŸ.m >± mìï¬ø’q eTVü‰ãÒX«s¡>∑TbÕÔqT n‘·ì #‹À

z≥$T #·$#·÷∫q sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶ <ë&ç#sTT+∫ Vü≤‘·e÷sêÃs¡ì

Äs√|üD. @ bòÕø£åHé‘√ dü+ã+<Ûä+Òì >∑TbÕÔ m+.mŸ.m nsTTq+<äT≈£î

bòÕø£åHé uÛÑ÷‘êìøÏ ã…’bj·÷&ÉT. á Áø£eT+À eTVü‰ãÒX«s¡>∑TbÕÔ

‘·+Á&ç ‘·q ø=&ÉT≈£î Vü≤‘· ≈£î Á|ürø±s¡+>± sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶ì

Vü≤‘·e÷πsÃ+<äT≈£î yês¡+ øÏwüº|üŒ ≈£îe÷s¡T&Ó’q eTTìs¡+>∑&ÉT‘√ #sTT

ø£*bÕ&Éì Á>±eTdüTÔ\ ø£<∏äq+. ø£s¡÷ï\T |ü≥ºD+Àì Á|ü<Ûëq ≈£L&É*À

sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶ì Vü≤‘· #sTT+#ê&ÉH Äs√|üD. sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶

#·ìbjT düeTj·÷ìøÏ <eqø=+&É dü$T‹ Áô|dæ&Ó+Ÿ>±q÷,

yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT ñbÕ<Ûä≈£åî&ç>±q÷ ñ+&yês¡T. sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶

#·ìbe&É+‘√ yÓ+ø£≥|üŒHêj·TT&ÉT dü$T‹ Áô|dæ&Ó+j·÷&ÉT. Ä

‘·sê«‘· eTVü‰ãÒX«s¡>∑TbÕÔ uÛ≤s¡ m+.mŸ.m >± ¬>\Tbı+~Hê,

bòÕø£åHé≈£î <ä÷s¡+>± ñ+&~. Ä ‘·sê«‘· sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶ Vü≤‘· ≈£î

Á|ürø±s¡+>± >∑TbÕÔ k<äs¡T&çì #·+|ü&É+ n≤π> >∑TbÕÔ ‘·+Á&ç eTs¡ ≤

eTTìs¡+>∑&ÉT <ë«sê sêeTÁøÏcÕí¬s&ç¶ eØZj·TT…’q q≤¢¬s&ç¶

≈£î≥T+u≤ìï(uÛ≤s¡ , uÛÑs¡Ô) Çs¡Te⁄]ì Vü≤‘·e÷s¡Ã&É+ Ç≤ ø£]H=ø£s¡T

Á|ürø±s¡+‘√ #·+|ü⁄ø√e&É+ »]–+<äì Á>±eTdüTú\ ø£<∏äq+.

53


eTs¡DÏ+#·&É+ eTs√ <ës¡TD+. eTTsƒêH‘·\ yêVü≤HêÀ¢ Á|üj·÷DÏ+#·&É+

Ò<ë yê]‘√ kÕìïVæ≤‘· + ≈£L&Ü Á|üe÷<äø£s¡+ nH dü+πø‘êìøÏ Á|ü‘· ø£å

<äs¡ŒDyT á ø£|üŒÁ≤\ Vü≤‘ê ñ<ä+‘ê\T.

Ç~ z ôV≤#·Ã]ø£>± uÛ≤$+#·e#·TÃ. bòÕø£åHé e\q nø£ÿ&É mH√ï

≈£î≥T+u≤\T qwüºbe&É+, #·ìbe&É+, n_Ûeè~∆ ≈£î+≥Tã&É≥+,

ø=+‘·eT+~ $ø£ ≤+>∑T\T>±q÷, eT]ø=+<äs¡T $‘·+‘·Te⁄\T>±q÷

e÷s¡&É+ n‘· +‘· u≤<Ûëø£s¡+. á Á>±e÷À¢ eT÷&ÉT <äXÊu≤›\

eTTsƒêbs¡TÀ H\ø=]–q yês¡T 200 eT+~ ô|’e÷fÒ. n+<äT\πø á

Á>±e÷ìï ø£ À¢\ ø£|üŒÁ≤\>± ù|s=ÿqe#·TÃqT.

8

ñ bÕ~ÛøÏ b‘ n+>∑yÓ’ø£\+ !

n~ >∑T+‘·ø£\T¢ ¬s’ Ò« »+ø£åHé, <X+À $$<Ûä e÷sêZ\<ë«sê

$$<Ûä s¡ø±\eøÏÔ‘ê«\T, eTqdüÔ‘ê«\ düyTàfiq+‘√ $T*‘·yÓTÆq

Á|ü<X+. n&ÉbÕ<ä&ÉbÕ kÂ‘Y ôd+Á≥Ÿ ¬s’ Ò« Á≤ø (<äøÏåD eT<Ûä ¬s’ Ò«)

eTs¡eTà‘·T\≈£î f…+&És¡¢qT ìs¡«Væ≤+# ø±sê\j·T+. nø£ÿ&É z s√E

ø±+Á≤ø£ºs¡¢ ø√≤Vü≤\+.

z <ä[‘· H‘· JeH√bÕ~ÛøÏ ô|’s¡M\ø£Hêï, ø±+Á≤≈£îº |üqT\T

$Tqï nH ÄÀ#·q‘√ ‘êq÷ z ø±+Á≥≈£îº |üì bı+<ë\H ÄX‘√, Ä

ø±sêj·÷ìøÏ |üj·TqeTj·÷&ÉT. Ç~ |üdæ>∑Ïºq bòÕø£åHé H‘·\T, Ä

ø±+Á≤≈£îºqT bı+~ rsê\H \ø£å+‘√, <ä[‘· H‘·qT u…~]+#ês¡T.

…ø£ÿ#j·Tì <ä[‘· H‘· düùd$Tsê nHêï&ÉT. n+‘· ÀH ù|*+~ z

u≤+ãT. Äù|\TfiflÀ ø√≤Œj·÷&ÉT ø£ #sTT. n‘·H C…._. düTπswt...

Ç‘·qT z ø±]àø£ dü+|òüT Hêj·T≈£î&ÉT. Ç‘·qT düe÷»+À n+‘·sê“¤>∑+


56

bòÕø£ì »+

ø±<ë.. eT] BìøÏ u≤<ÛäT\T mes¡T? u≤~Û‘·T&ÉT e÷Á‘·+ z <ä[‘·T&.

9

$~Ûsê‘·qT e÷]Ãq $~Ûì s¡«Vü≤D

ø£&É|ü õ≤¢, ø£|ü&ÉT Hê≥Tu≤+ãT\≈£î Á|üdæ~∆. n≤+Ï

õ≤¢ À eTT<ä›q÷s¡T |ü≥ºD+. 2010 dü+À z s√E bòÕø£Hé ‘·>±<ëÀ¢

uÛ≤>∑+>± z es¡Z+, eTs√ es¡Z+ô|’ ø±|ü⁄ø±∫ <ë&çøÏ ñ|üÁø£$T+∫+~.

eT+&É\ Á|üC≤|ü]wü‘Y ø±sê\j·T+À n&ÉT>∑Tô|≤º&ÉT z es¡Z+ H‘·.

n+‘· À ù|*+~... z Hê≥T u≤+ãT. nø£ÿ&çø£ø£ÿ& eTs¡D+..

ndüTe⁄\Tu≤dæ+~ n+ø±\eTà... áyÓT Á|üuÛÑT‘·« ø±sê\j·T+À

nf…+&ÉsY... Ä u≤+ãT\≈£î ‘Ó*j·T<äT πøe\+ |ü‘· s¡Tú\qT e÷Á‘·yT

n+‘·yÓTT+~+#ê\ì... ã\sTTbsTT+~ e÷Á‘·+, z... kÕ<Ûës¡D

≈£î≥T+ã+À dü>∑≥T J$>± Áã‹πø z eTVæ≤fi... Ä≈£î≥T+ã s√<äq

nsTT+~ ns¡Ds√<äq, Ç≤+Ï düìïyXÊ\T dü+<äsê“¤\T,

dü+|òüT≥q\T... ø√.. ø=\¢\T.. MÏøÏ u≤<ÛäT\T b©düT≤? Á|üuÛÑT‘·«e÷?

u≤<ÛäT&ÉT mes√ ‘Ó*j·T<äT >±ì, u≤~Û‘·T\T e÷Á‘·+ ne÷j·T≈£îÒ.

10

ªªn~Ûø±s¡ yê+#Û·µµÀ ã &ÉT>∑T\ ã *

ø£&É|üõ≤¢ Á|üdüTÔ‘·+ |ü⁄*yÓ+<äT\ ìjÓ÷»ø£ es¡ZeTT

≈£îe÷s¡ø±\«Àì #ÓiTø±+|ü*¢ Á>±eTeTT. á Á>±eT |ü]düs¡

ÁbÕ+‘ê\Àì 5 ≈£îÁ>±e÷\‘√ ø£\dæ e⁄qï z Á>±eT |ü+#êj·TrÀ yT

31 e ‘Bì z <äT]›q+>± uÛ≤$kÕÔs¡T á ÁbÕ+‘· yêdüT\T. n+<äT\≈£î

57


ø±s¡D+ $$<Ûä ≈£î≤\‘√ düVü≤Jeq+ #düTÔqï ‘·s¡TD+À 1970 À

Á>±eT |ü+#êj·Tr mìïø£\T s¡–*Ãq ≈£î≤\ ≈£î+|ü≥T¢..

#ÓiTø±+|ü*¢, ≈£îe÷s¡ø±\«, n<ë›\eTÁ] ‘·~‘·s¡ Á>±e÷\≈£î

dü+ã+~Û+∫q mìïø£ À¢ ¬s+&ÉT esêZ\T>± $&çbsTTq eTTsƒê\T. Ä

eTTsƒêÀ¢ z esêZìøÏ Hêj·T≈£î\T, >∑+>∑j·THêj·TT&ÉT,

dü‘· Hêsêj·TD, zãT\¬s&ç¶. ¬s+&√ esêZìøÏ düTu≤“ ¬s&ç¶ Hêj·T≈£î&ÉT.

mìïø£\ Á|ü#êsê\ôVAs¡T, b*+>¥ ‘~ yT 31. düMT|ü

Á>±e÷\ìï ≈£îe÷s¡ø±\« b*+>¥ πø+Á<ä+ÀH z≥T yj·÷*. á

Á>±eT+ô|’ <ë&ç »s¡T>∑T‘·T+<yÓ÷qqï nqTe÷q+ kÕúì≈£î\≈£î.

kÕ∆ì≈£îÒ <ë&ç #kÕÔπsyÓ÷ nH dü+<Vü≤+‘√ ‘·TbÕ≈£î\T, Ç‘·s¡

kÕe÷Á–‘√ b*+>¥ Á|ü<XÊìøÏ ‘·s¡* e#êÃs¡T Ç‘·s¡ Á>±eTdüTÔ\T.

ø£]ô|’ ø£]øÏ ñqï nqTe÷q+ ô|qTuÛÑ÷‘·+ nsTT+~.

n+‘ |üs¡düŒs¡ <ë&ÉT\T, ¬s+&ÉT esêZ\ ;Ûø£s¡bs¡T, Ä bs¡TÀ

‘·TbÕø°\yÓ÷‘,· yÓTT‘·Ô+ e+<äeT+~øÏ ô|’>± u≤~Û‘·T\T ÄdüT|üÁ‹bÕ\T.

Vü≤‘·T\T 12 eT+~. n+<äTÀ ø£ es¡Z+ yês¡T 3, eTs=ø£ es¡Z+ yês¡T 9

eT+~. Ä ÁbÕ+‘·eT+‘· j·TT<ä∆yê‘êes¡DyT. n+<äTÀ nÁ>∑ esêí\

n~Ûø±s¡ yê+#Û·≈£î, »]–q Ä~Û|ü‘· bs¡T≈£î bÕ|ü+ n~Ûø£+>±

ã…’bsTT+~ ã&ÉT>∑TJe⁄Ò.

á Ä≥$ø£ Á|üeè‹Ô |üs¡ ekÕq+>± 2 dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·sê«‘·

u…sTTŸ bı+<ä&É+, 3 dü+e‘·‡s¡eTT\ $#ês¡D ‘·sê«‘· 1973À

Ä‘·às¡ø£åD≤s¡∆yÓTÆ ø±\TŒ\T »]|æq≥T¢ z dü+#·\Hê‘·àø£ rs¡TŒ‘√ πødüT

ø=Ïºyj·T&É+ »]–+~.

n\HêÏ sêE\ø±\+À sêC≤ìï $düÔ]+|ü #düTø√e≤ìøÏ

sêC≤~Ûø±s¡+ bı+<ä&ÜìøÏ eTs=ø£ ÁbÕ+‘·+ô|’ <ä+&Ó‹Ô, ¬>\Tbı+~ ‘·eT


58

bòÕø£ì »+

XÊdüq ø£s¡Ô …’q Á|üuÛÑT‘·« n~ÛH‘·\eT~À yÓT~Ò ÄÀ#·q <ë«sê @s¡Œ&

ø£]ƒqyÓTÆq ìs¡íj·÷\e\¢, #·≤º\e\¢ ø£*π> Á|üjÓ÷»q+ n‘· ~Ûø£+.

nsTTHê n≤+Ï #·s¡ \T XSq+.

≈£î\, eT‘·, es¡Z, es¡í sê»ø°j·÷\≈£î nr‘·yÓTÆq ìwüŒø£åbÕ‘·

<Û√s¡DÏ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï ìC≤sTTr ø£*–q H‘·\T #|üfÒº #·s¡ Ò á ÁbÕ+‘·

n_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&É‘êsTT. bÂs¡T\ Á|üXÊ+‘·‘·≈£î ‘√&ÉŒ‘êsTT.


60

bòÕø£ì »+

ns¡D s√<äq j·T+.$yø±q+<ä¬s&ç¶.n<Ûä≈£åî\T, ø£&É|üõ≤¢ yT<Ûë$ düe÷K

Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù, (ny)

ø£&É|ü õ≤¢ À ø£ bÕØºøÏ #Ó+~q Ç<ä›s¡T k<äs¡T\qT

<äT+&É>∑T\T <ës¡TD+>± Vü≤‘· #XÊs¡T. #êbÕ&ÉT eT+&É\+

qø£ÿ\~HÓïÀ á |òüT≥q #√≥T #düT≈£î+~. H‘·\T XËÏº|ü*¢

$X«Hê<∏ä¬s&ç¶, eTùV≤X«sY ¬s&ç¶ì >∑Ts¡TÔ ‘Ó*j·Tì e≈£îÔ\T y≥ ø=&Ée\¢‘√

<ë&ç #dæ Vü≤‘· #XÊs¡T.

»+≥ Vü≤‘· \πødüTÀ 8 eT+~ô|’ πødüT\T qyÓ÷<äT #dæq≥T¢

b©düT\T ‘Ó*bÕs¡T.

á $<ÛäyÓTÆq yês¡Ô\T ‘·s¡#·T ø£&É|ü õ≤¢ À #·<äTe⁄‘·THêïeTT.

≈£î≥T+ã ‘·>±<ë\T, Á>±e÷À¢ Ä~Û|ü‘· +, yêbÕs¡

≤yê<M\À ‘·>±<ë\T, ≈£î\eT‘· |òüTs¡D\T, sê»ø°j·T yÓ’wüe÷\T

yÓT\¢yÓT\¢>± bòÕø£Hé ‘·>±<ë\T>± e÷s¡&É+ ‘·s¡#·÷ #·÷düTÔHêïeTT. á

‘·>±<ë\e\¢ ÄdæÔqwüº+, ÁbÕDqwüº+ »s¡T>∑T‘·T+~. ≈£î≥T+ã+À

dü+bÕ~+# eTTK düuÛÑT\T #·ìbe&É+ Ä ≈£î≥T+ã+ Ä]úø£+>±

Á≈£î+–bsTT #ê≤ düeTj·÷\À Ä‘·àVü≤‘· \≈£î <ë] rj·T&É+

»s¡T>∑T‘√+~.

2001À nø√ºãsY 2 ø£&É|ü õ≤¢ n+‘ê ø£ÿkÕ] uÛÑj·T|ü&ç+~.

ø£ Á>±eT+À s¡ø£Ô+ @¬s’ bÕ]+~.

∫qï<ä+&É÷¢s¡T Á>±eT+, j·TÁs¡>∑T+≥¢ eT+&É\+À πøkÕ]

eT÷&ÉT Vü≤‘· \T. bòÕø£Hé |ü&É>∑ $|æŒ+~. Á>±eT Á|ü»\+<äs¡T

uÛÑj·TÁuÛ≤+‘·T\‘√ eDÏøÏ bj·÷s¡T.

61

ns¡D s√<äqbòÕø£ì »+

ø£fiófl eT÷dæ ‘Ó]# À|ü⁄ s¡ø£Ô|ü⁄ eT&ÉT>∑TÀ ¬ø.Hê>∑*+>±¬s&ç¶

ø=≥Tº≈£î+≥÷ ÁbÕD+ $&ç#ê&ÉT. 20 dü+e‘·‡s¡eTT\ ∫qï ej·TdüT‡.

ô|[fl »]– 2 dü+e‘·‡s¡eTT\T nsTT+~. Á|ü‘· s¡Tú\T y≥ ø=&Éefi¢‘√

q]πøXÊs¡T. ‘·+Á&ç ù|s¡T ¬ø.Hê>∑*+>±¬s&ç¶, ø=&ÉT≈£îqT n≤ #·+|ü&É+

#·÷dæ |üø£åbÕ‘·+ e∫Ã+~. Ä s√E qT+&ç á s√E es¡≈£î ~≈£îÿÒì

Áã‘·T≈£î Áã‘·T≈£î‘·THêï&ÉT. eT+#êq |ü&ç ‹+&ç ‹ ‹qø£ Jeq+

kÕ–düTÔHêï&ÉT.

n< düeTj·T+À n< ]À bı\+À n< s√E #Í≥T|ü…¢

#Í&É|üŒ 45 dü+e‘·‡s¡eTTqT Á|ü‘· s¡Tú\T q]πøXÊs¡T. Ç<ä›s¡T ø=&ÉT≈£î\T

ø£s¡T >√bÕŸ 10e ‘·s¡>∑‹, ‘·eTTà&ÉT Hêsêj·TD 7e ‘·s¡>∑‹. dü÷ÿŸ À

e⁄qï >√bÕŸ≈£î ‘·q ‘·+Á&çì mes√ q]πøkÕs¡T nqï yês¡Ô n+~+#ês¡T.

|ü]¬>&ÉT‘·÷ bı\+ÀøÏ yÓ[¢ #·÷ùdÔ Hêqï s¡ø£Ô|ü⁄ eT&ÉT>∑TÀ |ü&ç

e⁄Hêï&ÉT. @$T #j·÷À ‘Ó*j·T<äT, m≤ Áã‘·ø±À ‘Ó*j·T<äT. HÏøÏ

yê] ‘·+Á&ç Vü≤‘· nq+‘·s¡+ Áã‘·ø£ Òø£ ≈£L©\T>± ø±\+

yÓfi¢ãT#·TÃ‘·THêïs¡T. #·<äTe⁄ø√e&ÜìøÏ, Áã‘·ø£&ÜìøÏ &ÉãT“Òø£

Je#·Ã¤yê\T>± Áã‘·T≈£î‘·THêïs¡T.

ns¡D s√<äq

62

bòÕø£ì »+

ôV’≤ø√s¡Tº <ÛäèMø£]+∫q nq+‘·s¡+ ì+<äT‘·T\T düTÁ|”+ø√s¡TºqT

ÄÁXsTT+#ês¡T. düTÁ|”+ø√s¡Tº À ø=+<ä]øÏ ñ|üXeTq+ ø£*–+~.

$T–*q yê]øÏ n|üŒÏ sêÁwüº|ü‹ u≤ã÷ sêCÒ+Á<äÁ|ükÕ<é ø£åe÷_Ûø£åô|’

$&ÉT<ä\#kÕs¡T. sêÁwüº|ü‹ ø£åe÷_Ûø£å |òü*‘·+>± ì+~‘·T\À ø£]

dü+‘êHêìøÏ u≤ã÷ sêCÒ+Á<äÁ|ükÕ<é>± HêeTø£s¡D+ #XÊs¡T.

$s¡÷bÕø£å ¬s&ç¶ Vü≤‘· ≈£î Á|ürø±s¡+>±, Á|ü‘· ]∆ esêZìøÏ

dü+ã+~Û+∫q yÓ’≈£î+sƒ¡+ \ø£åàqï (Hê>∑|üŒ k<äs¡T&ÉT) qT bı\+ qT+∫

‹]– edüTÔ+&É>± <ë&ç#dæ #·+bÕs¡T. Bì eT÷\+>± Á>±eT+À ¬s+&ÉT

$_Ûqï ≈£î≤\T>± $&çbsTT, ¬s+&ÉT eTTsƒê\T @s¡Œ&Ü¶j·Tì Á>±eTdüTú\

ø£<∏äq+. nq+‘·s¡+ ¬s+&ÉT eTTsƒê\÷ ø£$«+|ü⁄ #·s¡ \≈£î bÕ\Œ&É≈£î+&Ü

uÛÑj·T+ uÛÑj·T+>± Áã‘·T≈£î yÓfiflBùdyês¡T. ø±\Áø£yTD Á>±eT n_Ûeè~∆øÏ

b≤b°>± ‘√&ÉŒ&Ü¶s¡T. $s¡÷bÕø£å ¬s&ç¶ Vü≤‘· nq+‘·s¡+ ∫|üŒ–]

m+.|æ.Ï.dæ mìïø£\À $s¡÷bÕø£å ¬s&ç¶ uÛ≤s¡ ¬>\Tbı+~+~. düs¡Œ+#Y

mìïø£\À ≈£îe÷s¡T&ÉT ‹e÷à¬s&ç¶ ¬>\Tbı+<ës¡T. 1980 ‘·s¡Tyê‘·

yÓ’≈£î+sƒ¡+ k<äs¡T\T eT<Ûä $uÛÒ<ë\ ø±s¡D+>± yÓ’≈£î+sƒ¡+ Hê>∑|üŒ z

es¡Z+>±q÷, #·+Á<ä|üŒ k<äs¡T\T eTs√ es¡Z+>±q÷ $&çbj·÷s¡T.

Á|üø£ÿ Á>±eT+ nsTTq u… §¶HêÀ ≈£L&Ü n+õqj·T

≈£î≥T+u≤ìøÏ, Ä Á>±eT+À eTs√ kÕe÷õø£ esêZìøÏ $uÛÒ<ë\T+&$. á

H|ü<∏ä+À yÓ’≈£î+sƒ¡+ #·+Á<ä|üŒ eT]j·TT k<äs¡T\T u… §¶Hê

n+õqj·T esêZìøÏ eT<ä›‘·T Ç∫Ã, yÓ’≈£î+sƒ¡+ Hê>∑|üŒ >=\¢ eØZj·TT\≈£î

eT<ä›‘·T Ç∫Ã, u… §¶Hê Á>±eT+À ñqï esêZ\yÓ’]øÏ Ä»+ bXÊs¡T. á

|ü]dæ∆‘·T\À u… §¶Hê düVü≤ø±s¡ dü+|òüT mìïø£\T sêe&É+‘√,

‘Ó\T>∑T<X+ ‘·s¡|ü⁄q n+õqj·T ≈£îe÷s¡T&ÉT Á|üuÛ≤ø£sY, ø±+Á¬>dt

‘·s¡|ü⁄q Hê>∑|üŒ ≈£îe÷s¡T&ÉT Hêsêj·TDkÕ«$T\T mìïø£\ã]ÀøÏ

~>±s¡T. mìïø£\T ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±ø£eTTqTù| yÓ’≈£î+sƒ¡+ #·+Á<ä|üŒ

Ä~Û|ü‘êìøÏ n&ÉT¶sêì ª s¡ø£Ôdü+ã+<Ûä+µ

64

bòÕø£ì »+

≈£îe÷s¡T&ÉT yÓ+ø£fÒX«s¡T¢, Á|üuÛ≤ø£sY\T >∑T+‘·ø£\T¢≈£î edüTÔ+&É>± yê]ô|’

<ë&ç »]–+~. <ë&ç À yÓ+ø£fÒX«s¡T¢ nø£ÿ&çø£ø£ÿ& eTè‹ #Ó+<ë&ÉT. 10

s√E\ nq+‘·s¡+ ndüT|üÁ‹À Á|üuÛ≤ø£sY eTè‹ #Ó+<ë&ÉT.

á dü+|òüT≥q »]–q ø=~› s√E\πø Á|üuÛ≤ø£sY k<äs¡T&ÉT s¡$

eTè‘·<Vü≤+ ¬s’ Ò« |ü≤º\ô|’q ø£ìŒ+#·&É+ nHø£ nqTe÷Hê\≈£î

<ë]rdæ+~. Á|üuÛ≤ø£sY eTs√ k<äs¡T&ÉT nXÀø ‘·q k<äs¡T\qT #·+|æq

ì+~‘·T\qT #·+|æ+#ê&ÉH Äs√|üD\T ≈£L&Ü yÓ\Te&Ü¶sTT.

sê»ø°j·÷\À m<äT>∑T<ä\qT Äø±+øÏå+∫ n≥T ‘Ó\T>∑T<X+ bÕØº Ç≥T

ø±+Á¬>dt Àq÷ dü+ã+<Ûë\T ø=qkÕ–+#yês¡T. sê»ø°j·T dü+ã+<Ûë\T

@s¡Œ&çq ‘·s¡TD+À nXÀø |ü\Ts¡ø±\ yêbÕsê\T #dæ Ä]∆ø£+>±

ã\|ü&Ü¶&ÉT. nXÀø #düTÔqï yêbÕs¡+À ‘·q e÷eT ø=&ÉT≈£î •eÁ|ükÕ<é

u≤ãT\T #‘·T\T ø£*bÕs¡T. ø=~›ø±\+ M] yêbÕs¡+ CÀs¡+<äTø=+~.

nq+‘·s¡+ nXÀø, •eÁ|ükÕ<é u≤ãT\‘√ $&çbsTT ¬s+&ÉT Á>∑÷|ü⁄\T>±

@s¡Œ&ç yêbÕs¡+ kÕ–+#yês¡T. yêbÕs¡ ìs¡«Vü≤DÀ ø£]ô|’ ø£s¡T

m‘·TÔ≈£î ô|’m‘·TÔ\T ydüTø=+≥÷ ñ+&É&É+ eT÷≤Hê Çs¡TesêZ\eT<Ûä

ã+<Ûä+ ‘Ó– yÓ’s¡+ yÓTT<ä\sTT+~.

sê»ø°j·T+>± yêbÕs¡|üs¡+>± m~–q, m<äT>∑T‘·Tqï nXÀøô|’

•eÁ|ükÕ<é u≤ãT\≈£î ndü÷j·T <«cÕ\T ô|]>±sTT. e÷eT n\T¢fifl

eT<Ûä nqTe÷q+ ô|qTuÛÑ÷‘·yÓTÆ+~. yÓ’≈£î+sƒ¡+ lsêeTT\T ≈£îe÷s¡T\T

eT*¢U≤s¡T®q, •eÁ|ükÕ<é\T nqT#·s¡T\‘√, 2252002 ‘Bq

>∑T+‘·ø£\T¢, ãfi≤fl] s¡Vü≤<ë]À z ø±s¡ Áø£e÷ìøÏ yÓfió‘·Tqï nXÀøô|’

<ë&ç#dæ #·+bÕs¡ì b©düT ]ø±s¡T¶ ≤ ù|s=ÿ+≥THêïsTT.

yÓ’≈£î+sƒ¡+ lsêeTT\T dü«+‘· k<ä] >√$+<äeTà ‘·q eTT>∑TZs¡T

≈£îe÷s¡T\ì b>=≥Tºø√e&É+‘√, n+<äTÀ nXÀøqT dü«+‘· k<äs¡Tì

≈£îe÷s¡T\T eT≥Tºu…≥º&É+‘√ rÁe eTqkÕúbÕìøÏ >∑Ts¡sTT+~. nqï

65

Ä~Û|ü‘êìøÏ n&ÉT¶sêì ª s¡ø£Ôdü+ã+<Ûä+µbòÕø£ì »+

≈£îe÷s¡T…’q eT*¢U≤s¡T®q, •eÁ|ükÕ<é nqT#·s¡T\ô|’ b©düT\T πødüT

qyÓ÷<äT #XÊs¡T. yÓ’≈£î+sƒ¡+ lsêeTT\T e÷J dü$T‹ n<Ûä≈£åî\T

eT]j·TT ø£s¡÷ï\Tõ≤¢ πø+Á<ä düVü≤ø±s¡ u≤+ø n<Ûä≈£åî\T>±

|üì#XÊs¡T. áj·Tq Ä\÷s¡T ìjÓ÷»ø£ es¡Z e÷J XÊdüqdüuÛÑT&ÉT,

eT+Á‹ nsTTq e÷¬s|üŒ≈£î mìïø£\À düVü‰j·T|ü&É&É+, Ä ‘·s¡Tyê‘·

eT+Á‹ e÷¬s|üŒ‘√ ≈£L&Ü lsêeTT\T≈£î $uÛÒ<ë\T bı&Édü÷bÕsTT.

n~Ûø±]ø£+>±, sê»ø°j·T+>± n+&É<ä+&É\T ø√ÀŒj·÷s¡T. ø±

18112006 ‘Bq yÓ’≈£î+sƒ¡+ lsêeTT\T eT]j·TT n‘·ì uÛ≤s¡

Çs¡Te⁄s¡T <ës¡TD+>± Vü≤‘· >±$+|üã&Ü¶s¡T. á »+≥ Vü≤‘· \ô|’ |ü\T

nqTe÷Hê\T. u… §¶Hê >√$+<äeTà ‘·~‘·s¡T\ô|’ πødüT qyÓ÷<äT

#j·T&É+ »]–+~. u… §¶Hê nXÀø Vü≤‘· πødüT, yÓ’≈£î+sƒ¡+ lsêeTT\T,

n‘·ì uÛ≤s¡ »+≥ Vü≤‘· πødüT $#ês¡D≈£î sêe&É+ »]–+~. nHø£

Á|üj·T‘êï\ nq+‘·s¡+ ø=+<ä] CÀø£ +‘√ ªªnyµµ dü+düú Áb‘ê‡Vü≤+‘√

nq+‘·|ü⁄s¡+À ny n<Ûä≈£åî&ÉT ªª$.Á|üuÛ≤ø£sY#Í<ä]µµ ìyêdü+À

Çs¡TesêZ\qT ø£*|æ sêJ ≈£î~sêÃs¡T. πødüTÀq÷ |üs¡düŒs¡+ sêJ

ø±yê\ì rsêàì+#·Tø√e&É+ »]–+~. n<$<Ûä+>± yÓTT<äÏ es¡Z+ πødüT

$wüj·T+À ¬s+&Ée es¡Z+ yê] qT+&ç kÕø£å+ bı+<ä&ÜìøÏ |üP]Ô

düVü≤ø±s¡+ \_Û+∫+~. ø± ¬s+&Ée πødüT $wüj·T+À |üP]Ô düVü≤ø±s¡+

kÕ≈£åî\ qT+&ç \_Û+#·ø£bsTTHê ¬s+&ÉT πødüT\T ø=Ïºyj·T&É+

»]–+~. sê»+ø√dü+, Ä~Û|ü‘· bs¡TÀ s¡ø£Ô dü+ã+BÛ≈£î\qT ôd’‘·+

eTs¡∫ øÏsê‘·ø£+>± #·+|ü⁄ø=qï sê#·]ø£|ü⁄ #·]Á‘·≈£î $T+∫q

eTs√#·]Á‘·>± n_Ûe]í+#·e#·TÃ. Á|üdüTÔ‘·+ á ¬s+&ÉT esêZ\eT<Ûä

Á|üXÊ+‘·‘· HÓ\ø=qïfÒ¢.

Ä~Û|ü‘êìøÏ n&ÉT¶sêì ª s¡ø£Ôdü+ã+<Ûä+µ

66

bòÕø£ì »+

ø=Ïºydæ+~.

Á|üdüTÔ‘·+ á Á>±eT Á|ü»\T bòÕø£åHé M&ç n_Ûeè~∆ u≤≥À

|üj·TìdüTÔHêïs¡T. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T yê] yê] |æ\¢\≈£î $<ëãT<äT›\T

H]Œ+#·Tø=+≥THêïs¡T. es¡Z bs¡T, eTTsƒêø£ø£å\e\¢ ‘êeTT b>=≥Tºø=qï~

@$TÀ yê]øÏ u≤>± ‘Ó*j·Te∫Ã+~. bòÕø£åHé eT÷≤q Á>±e÷\À

ñ+& Á|üXÊ+‘·‘· ø£s¡Tee⁄‘·T+<äì, n_Ûeè~∆øÏ ÄeT&É <ä÷s¡+À

ñ+&Ü*‡ edüTÔ+<äì, me«]ì |ü\ø£]+∫Hê Ä Á>±eT+À #ÓãT‘·÷

ñ+&É&É+ eTq≈£î ø£ìŒdüTÔs~.

69

bòÕø£ì »+ |üÁ‹|òüT≥q

ø£ø£å\T πs|æq Ä ~Û|ü‘· +

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ eÁ»≈£Ls¡T eT+&É\+À, ø=qø=+&É¢ Á>±eT+

ñ+~. á Á>±eT+Àì z uÛÑ÷kÕ«$T ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q

Ç<ä›s¡qï<äeTTà\øÏ ‘·q Çs¡Te⁄s¡T ≈£îe÷¬sÔ\qT Ç∫Ã $yêVü≤+ #XÊ&ÉT

bıs¡T>∑TH ñqï bı*øÏ Á>±eTdüT∆&ÉT sêj·T\ >√$+<ä|üŒ. nq+‘·s¡+

≈£îe÷¬sÔ\‘√ bÕ≥T bı*øÏ Á>±eT+ qT+&ç e\dü e∫Ã ø=qø=+&É¢ À

dæ∆s¡|ü&Ü¶&ÉT. |ü]düs¡ Á>±e÷À¢ |ü+#êsTTr\T ìs¡«Væ≤+#yê&ÉT. Bì

eT÷≤q Á>±e÷À¢ ô|‘·Ô+<ës¡T¢‘√ $uÛÒ<ë\T bı&Édü÷bÕsTT.

ø=qø=+&É¢ Á>±eT+À ø£eTà Vü≤qTeT+‘·|üŒ eT]ø=+<ä]

uÛ≤>∑kÕ«eT+‘√ q÷HÓ$T\T¢, ys¡TXq>∑ yêbÕsê\T ìs¡«Væ≤+#yê&ÉT.

yêbÕs¡+À sêj·T\ >√$+<ä|üŒ≈£î Vü≤qTeT+‘·|üŒ‘√ $uÛÒ<ë\T

e#êÃsTT. eTqdüŒs¡∆\T ô|]>±sTT. n< Á>±eT+À uÛÑ÷kÕ«$T

•esê$T¬s&ç¶‘√ Vü≤qTeT+‘·|üŒ≈£î ã+<Ûä+ yÓTT<ä…’+~. Á>±eT+À

sêj·T\ >√$+<ä|üŒ, •esê$T¬s&ç¶ Çs¡Te⁄s¡÷ ô|‘·Ô+<ëπs¢.

Vü≤qTeT+‘·|üŒ, •esê$T¬s&ç¶\T ø£ es¡Z+>± @s¡Œ&Ü¶s¡T.

sêj·T\ >√$+<ä|üŒ ã\V”≤q esêZ\qT #s¡Bdæ ã\yÓTÆq es¡Z+

@s¡Œs¡#·Tø=Hêï&ÉT. ø£\T¢ yêbÕs¡+ ≈£î\eè‹Ô nsTTq z kÕe÷õø£

es¡Z+ô|’, m<äTÏ es¡Z+ ô|‘·Ôq+ Ò≈£î+&Ü yê]øÏ n+&É<ä+&É\T

ø£*Œ+#ê&ÉT. B+‘√ yÓTT‘·Ô+ Á>±eT+À ñqï uÛÑ÷kÕ«eTT\+<äs¡÷

>√$+<ä|üŒ #·s¡ \ô|’ |üs√ø£å bsê≤ìøÏ dæ<ä∆eTj·÷s¡T. >√$+<ä|üŒ ‘·q

es¡Z+À |üÏwüºyÓTÆq nqT#·s¡>∑D+ @s¡Œs¡#·Tø=Hêïs¡T. Ä~Û|ü‘· +‘√

‘êqT #Ó|æŒ+< »]– rsê* nH <äèø£Œ<∏ä+‘√ eeVü≤]+#ê&ÉT. ø=qø=+&É¢

Á>±eT |ü]düs¡ Á>±e÷\À ôd’‘·+, >√$+<ä|üŒ ‘·q nqT#·s¡ esêZìï

@s¡Œs¡T#·Tø=ì Ä ÁbÕ+‘·+À z ã\yÓTÆq XøÏÔ>± m~>±&ÉT.

ø£ø£å\T πs|æq Ä~Û|ü‘· +

70

bòÕø£ì »+

Ä ÁbÕ+‘·+À |üP]Ô |ü≥Tº kÕ~Û+#ê\H \ø£å+‘√ •esê$T¬s&ç¶

esêZìøÏ dü+ã+~Û+∫q yês¡T 1931 yT 5q >∑T‹Ô ø√s¡Tº≈£î

Vü‰»s¡e⁄‘·T+&É>± <ë]À >∑T+‘·ø£\T¢ düMT|ü+À ‘·TbÕ≈£î\‘√ ø±*Ã,

y≥ ø=&Éefifl‘√ q]øÏ 5 eT+~ì ‘·q nqT#·s¡T\‘√ Vü≤‘·e÷sêÃs¡ì

n_ÛjÓ÷>∑+. nÁø£eT e÷sêZ\ Ä<ëj·T nH«wüDÀ uÛ≤>∑+>± ‘·eT es¡Z+

yês¡T m≤+Ï #·s¡ \T #|üÏºHê ‘·q |ü≥Tºø√dü+ yê]ì ìs√~Û+#·ø£

Áb‘·‡Væ≤+#ê&ÉH Äs√|üD\T Á|üã\+>± ñHêïsTT. n<$<Ûä+>± ‘·q

Á|ü‘· s¡T∆\≈£î düVü≤ø±s¡+ n+~düTÔHêï&ÉH HÓ|ü+‘√ >∑T+‘·ø£\T¢

Hêj·Tyê~ Hê–¬s&ç¶ì Vü≤‘· #sTT+#ê&Éì n_ÛjÓ÷>∑+ ñqï~.

1950 À sêj·T\ >√$+<ä|üŒ eTè‹ |ü\T s¡ø±\ nqTe÷Hê\≈£î

<ë]rdæ+~. Ç~ Vü≤‘· Òø£ Ä‘·àVü≤‘· nH $_Ûqï yê<äq\THêïsTT.

ø±\Áø£yTD sêj·T\ >√$+<ä|üŒ ≈£îe÷s¡T&ÉT sêj·T\ yeTqï 1978 À

ñs¡eø=+&É ìjÓ÷»ø£ es¡Z+ XÊdüqdüuÛÑT&ç>± mìï¬ø’ 1982À sêÁwüº

eT+Á‹ es¡Z+À ÁbÕ‹ì<Ûä+ eVæ≤+#ês¡T. Äj·Tq Ä ÁbÕ+‘·+À

@Hê&É÷ eTTsƒê dü+düÿè‹ì ô|+∫ bwæ+#·ø£be&É+ >∑eTHês¡Ω+.

71

ø£ø£å\T πs|æq Ä~Û|ü‘· +bòÕø£ì »+

Ä ≥$ø£ Á|üeè‹Ô Àq÷ ñ <ä“¤$+∫q e÷qe‘·«+

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ ÄHêÏ ‘ê&ç|üÁ‹ ‘ê\÷ø±Àì z Á>±eT+ ù|s¡T

Hêsêj·TD¬s&ç¶|ü*¢. á Á>±eT+À $$<Ûä kÕe÷õø£ esêZ\T ñqï|üŒÏøÏ

Á|ü<Ûëq+>± ¬s+&ÉT $_Ûqï nÁ>∑ esêí\ n»e÷sTTw” Ä Á>±eT+À HÓ\ø=ì

ñ+~. n+<äTÀ Á|ü<Ûëq+>± yÓ’≈£î+sƒ¡+ yÓ+ø£≥düTã“j·T, ∫qï

Hêsêj·TD¬s&ç¶ M]s¡Te⁄s¡T düMT|ü ã+<ÛäTe⁄≤¢ e⁄+&yês¡T, M] ÄBÛq+À

ø£ es¡Z+ ñ+&~. nq+‘· Hêsêj·TD¬s&ç¶ Hêj·Tø£‘·«+À eTs√es¡Z+>±

@s¡Œ&ç eeVü‰sê\T ø=qkÕ–+#yês¡T.

1947 e dü+e‘·‡s¡+À u≤$ <ä>∑Zs¡ ø£ eTVæ≤fi ô|’ »]–q <ë&ç

|üs¡ ekÕq+>± ¬s+&ÉT esêZ\T <ë&ç, Á|ü‹<ë&ÉT\‘√ bs¡T kÕ–+#êsTT.

ô|<ä›dü+»|üŒ nH eøÏÔ Vü≤‘êHs¡ n_ÛjÓ÷>∑+ô|’ yÓ+ø£≥düTã“j·T≈£î õ≤¢

ø√s¡Tº À ñ]•ø£å |ü&ç+~. Ä ‘·s¡Tyê‘· ôV’≤ø√s¡Tº À Ä πødüT ø=Ïº yj·T&É+

»]–+~. á ¬s+&ÉT esêZ\À ≈£L&Ü ≈£î≤\|üs¡yÓTÆq bs¡Tu≤≥>± ø±ø£

πøe\+ ¬s+&ÉT eTTsƒê\T>±, esêZ\T>± e÷Á‘·yT |üì#XÊsTT. ¬s+&ÉT

esêZ\Àq÷ $_Ûqï kÕe÷õø£ esêZ\≈£î dü+ã+~Û+∫q e≈£îÔ\T ñHêïs¡T.

á bòÕø£åHé H|ü<∏ä+À |ü]düs¡ Á>±e÷À¢ Ms¡T Ä~Û|ü‘· + kÕ–+∫ bÕÒ>±fifl

e… bıs¡T>∑T Á>±e÷\À esêZ\qT düMTø£]+#·Tø=Hêïs¡T. |ü+≥*ï ôd’‘·+

Ms¡T ã\e+‘·+>± bı+~ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T ìs¡«Væ≤düTÔ+&yês¡T. á esêZ\À

ñqï $$<Ûä ≈£î≤\yês¡T ≈£L&Ü ã+<ÛäTe⁄\ø£+f… $Tqï>± dü+uÛÀ~dü÷Ô

düìïVæ≤‘·+>± yÓT*π>yês¡T. nHø£ dü+<äsê“¤\À e÷qe‘ê«ìï eT]∫

nHê>∑]ø£+>±, Ä≥$ø£+>± eeVü≤]dü÷Ô Ä~Û|ü‘· bs¡T ø=qkÕ–+#ês¡T.

1960 e dü+e‘·‡s¡+À á Á>±eT düMT|ü+Àì eT&ç¶|ü*¢ Á>±eT+À

y\÷] Hêsêj·TD¬s&ç¶ ≈£L‘·Ts¡T bı\+À ñ+&É>± Hêsêj·TD¬s&ç¶|ü*¢

Á>±eT+Àì eTs√ es¡Z+ yês¡T ã\e+‘·+>± rdüTø=ì e∫Ã ô|[fl #j·T&É+

»]–+~. b©düT\CÀø£ +‘√ ‹]– Ä ne÷àsTTì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î

n|üŒ–+#·&É+ »]–+~. Ä ne÷àsTT düMT|ü ã+<ÛäTe⁄…’q yÓ+ø£≥¬s&ç¶

Ä≥$ø£ |üÁeè‹Ô Àq÷ e÷qe‘·«+

72

bòÕø£ì »+

‘·~‘·s¡T*ï ø=+‘·eT+~ ] Á‘ê>∑TÏ u≤$ düMTbÕìøÏ sê≈£î+&Ü Ä≥+ø£+

ø£*–+#ês¡T. á $wüj·÷ìï ÄHêÏ Á>±eT eTTqdüãT yÓ+ø£≥düTã“j·T

b©düT ñqï‘ê~Ûø±s¡T\≈£î ‘Ó*j·TCÒkÕs¡T. Bì eT÷≤q n–ïøÏ Ä»+

bdæq≥¢sTT+~. B+‘√ ¬s+&ÉT esêZ\T 1963 »qe] 1 e ‘êØKTq

yÓTT<ä…’q |üs¡düŒs¡ <ë&ÉT\À ‘=\T‘· sêfiófl s¡Te⁄«≈£îHêïs¡T nq+‘·s¡+

‘·TbÕ≈£î\‘√ ì]«sêeT+>± ø±\TŒ\T ø=qkÕ–+#ês¡T. |òü*‘·+>± Ä

Á>±eT+À j·TT<ä∆ yê‘êes¡D+ HÓ\ø=+~.

Çs¡T esêZ\ô|’ b©düT\T ÁøÏ$TqŸ πødüT\T ô|≥º&É+ »]–+~. 1963

ôdô|º+ãsY 18 q yÓ’≈£î+sƒ¡+ yÓ+ø£≥düTã“j·T, ∫qï Hêsêj·TD¬s&ç¶

Çs¡Te⁄s¡T πødüT yêsTT<ë ì$T‘·ÔyÓTÆ yÓfió‘·T+&É>± m<äTÏ es¡ZyÓTÆq

Ï.Hêsêj·TD¬s&ç¶ eTTsƒê<ë&ç #dæ Á|ü<Ûëq Á|ü‘· s¡Tú…’q yÓ+ø£≥düTã“j·T,

∫qï Hêsêj·TD¬s&ç¶ Çs¡Te⁄]ì n+‘·yÓTT+~+#ês¡T.

á »+≥ Vü≤‘· \πødüT õ≤¢ ÀH dü+#·\q+ πs|æ+~. b©düT\≈£î z

düyê\T>± e÷]+~. n+<äTÀ uÛ≤>∑+>± 18 eT+~ Á|ü‘· s¡Tú\ô|’ πødüT

qyÓ÷<äT ø±e&É+, ‹]– ø£+&ûwüHé u…sTTŸ ô|’ ãj·T≥≈£î sêe&É+ »]–+~.

á πødüTÀ Á|ü<∏äeT eTT<ë›sTT>± ñqï õ.Hêsêj·TD¬s&ç¶øÏ wüs¡‘·T\‘√ ≈£L&çq

u…sTTŸ eT+ps¡T nsTT+~. ÄHê&ÉT s¡yêD≤ kÂø£s¡ + dü]>± Òì |ü]dæ∆‹.

ns¡ø=s¡>± n+<äTu≤≥TÀ ñ+& ãdüT‡\T. Ä ãdüT‡À¢ Á|üj·÷DÏùdÔ

Á|ü‘· s¡Tú\‘√ eTT|ü⁄Œ ≤+Ï nHø£ düeTdü\‘√ dü«+‘·+>± J|ü⁄ ø=Hê\H

ÄÀ#·q, n+<äT\≈£î &ÉãT“ ø±yê*. n+<äTø√dü+ nqï<äeTTà\qT

|ü\Te÷s¡T¢ ÄÁXsTT+∫ ìs¡T‘ê‡Vü≤|ü&É&É+. á H|ü<∏ä+À s¡Vü≤dü+>±

Á>±eT+ÀøÏ #ê≤ s√E\ ‘·s¡Tyê‘· Á|üy•+#·&É+ »]–+~. n‘·ì uÛ≤s¡

nqT∫‘· Á|ües¡Ôqô|’ nqTe÷q+ ø£*– ì|òü÷ ñ+#ê&ÉT. ‘·q es¡Z+Àì

eTs=ø£]‘√ ‘·q uÛ≤s¡ kÕìïVæ≤‘êìï #·÷dæ düVæ≤+#· Òø£ uÛ≤s¡ qT

|ü⁄Ïº+ÏøÏ |ü+bÕ&ÉT. ø=~›ø±\+ ‘·sê«‘· |ü⁄Ïº+Ï qT+∫ sêe&É+‘√,

Hêsêj·TD¬s&ç¶ bòÕø£åHé eT÷≤q e÷qdæø£ e<Ûä‘√ Ä]úø£+>±

73

Ä≥$ø£ |üÁeè‹Ô Àq÷ e÷qe‘·«+bòÕø£ì »+

qwüºbj·÷s¡T. ≈£î≥T+ã |ü‘·Hêedüú≈£î, uÛ≤s¡ nqT∫‘· Á|ües¡Ôq≈£î,

ø£è+–bj·÷s¡T. kı+‘· k<äs¡TìøÏ eT]j·TT düMT|ü ã+<ÛäTe⁄\øÏ ñ‘·Ôs¡+

sêdü÷Ô...

ªªeTTsƒêø£ø£å\ eT÷\+>± s¡ø£åD ì$T‘·Ô+ kı+‘· yêVü≤q+

n‘· edüs¡yÓTÆ+~. Ä]úø£+>± ∫‹øÏbsTTq HqT J|ü⁄ ø=qÒì <äTdæú‹.

kı+‘· k<äs¡T&ÉT ≈£L&Ü |ü]dæú‹ì ns¡ú+ #düTø=qø£ &ÉãT“πø

ÁbÕ<Ûëq‘·ì#êÃ&ÉT. ≈£î≥T+ã+ Ä]úø£+>± ∫Hêï_ÛqïyÓTÆq ø±s¡D+>±

J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T <äTØï‹øÏ bÕ\Œ&ç+~.µµ nì ù|s=ÿHêï&ÉT.

‘·q Á|ü‘· s¡Tú\ô|’ m≤+Ï πødüT\T qyÓ÷<äT #j·T≈£L&É<äì ‘·q

esêZìøÏ, b©düT n~Ûø±s¡T\≈£î, ã+<ÛäTe⁄\≈£î dü«Vü≤kÕÔ\‘√ ñ‘·Ôsê\T

sêkÕ&ÉT. 751965 q ‘·q <ä>∑Zs¡ ñqï ]yê\«sY‘√ uÛ≤s¡ qT #·+|æ

‘êq÷ ø±\TÃø=ì #·ìb‘·÷ |ü>∑ À düVæ≤‘·+ Á|ü‘· ]∆ es¡Z ÁX‚j·TdüT‡ ø√]

|üs¡eT|ü~+∫q õ.Hêsêj·TD¬s&ç¶ ∫s¡düàs¡D°j·TT&ÉT.

eTTsƒê\eT÷\+>± ø£*π> nqsê∆\≈£î, $HêXHêìøÏ ‘êsêÿD+ á

ñ<ä+‘·+. á Á>±eT+ qT+&ç e\dübsTTq ≈£î≥T+u≤\T Ç‘·s¡

ÁbÕ+‘ê\À dæ∆s¡|ü&ç nìï s¡+>±\À n_Ûeè~∆› #Ó+<äT‘·÷ ñ+&É≥+

$X‚wü+. 1965 À õ.Hêsêj·TD¬s&ç¶ dü«Vü≤kÕÔ\‘√ sêdæq ÒK ≈£L&Ü

»‘·|üs¡#·&ÉyÓTÆq~.

Ä≥$ø£ |üÁeè‹Ô Àq÷ e÷qe‘·«+

74

bòÕø£ì »+

õ .Hêsêj·TD¬s&ç¶ ÒK

75

õ.Hêsêj·TD¬s&ç¶ ÒKbòÕø£ì »+

õ .Hêsêj·TD¬s&ç¶ ÒK

õ.Hêsêj·TD¬s&ç¶ ÒK

76

bòÕø£ì »+

nq+‘·+

dæ+>∑eTHì Hêsêj·TD, s¡#·sTT‘·

#ê≤ø±\+ ‘·s¡Tyê‘· e÷ s¡T yÓfi≤fl*‡

e∫Ãq+<äT≈£î m+‘√ Äq+<ä+>± ñ+~ Hê≈£î. HqT |üì #düTÔqï

|ü≥ºD+ <ä÷sêuÛ≤s¡+ ø±e&É+ e\¢q÷, Á|ü‘øÏ+∫ |üqT\T ≈£L&Ü @MT

|ü&Éø£be&É+ e\¢q÷, á eT<Ûä <ë<ë|ü⁄ nsTT<fiófl>± ]øÏ yÓfifl&É+

≈£î<äs¡HÒ<äT. yÓfiflø£bsTTHê, düàè‘·TÀ¢ m|ü⁄Œ&É÷ e÷ s¡T

yÓT<ä\T‘·÷H ñ+≥T+~ Hê≈£î. mH√ïkÕs¡T¢ ø£\À¢ e÷ ] M<ÛäT\÷,

e÷ Ç+Ï >∑<äT\÷, e÷ ‘√≥À HqT møÏÿ <äT$TøÏq #Ó≥÷¢, á‘· ø=Ïºq

u≤e⁄\÷, m|ü⁄Œ&É÷ m+&çbsTTq≥T¢+& e÷ ] #Ós¡TeP, #Ós¡Te⁄

ø£≥ºMT~ b‘·\|üŒ >∑T&û, düŒcÕºdüŒwüº+>± ø£<äT\T‘·÷ qqTï |üs¡eXóDÏï

#düTÔ+≤sTT. e÷ ] C≤„|üø±\T Hê¬ø|ü⁄Œ&É÷ Çwüº+>± Äràj·T+>±

ñ+≤sTT. nsTT<fifl ÁøÏ‘·+ ∫qï ‘·eTTà&ç ô|[fløÏ ≈£î≥T+ã düyT‘·+>±

yÓ[fl |ü~s√E\T bÕ≥T+&ç e#êÃqT. yÓfiflø£bsTTHê ] $wüj·÷\T

n&ÉbÕ<ä&ÉbÕ, ø=<√› >=bŒ ‘Ó\Tdü÷ÔH ñ+≤sTT. e÷ ‘·eTTàfiófl ≈£L&Ü

n|ü⁄Œ&É|ü⁄Œ&É÷ e∫Ã |ü\ø£]+∫b‘·÷ ñ+≤s¡T. ø£Ï ¬s+&ÉT kÕs¡T¢

Á|üj·÷D+, ¬s’ …πøÿ <ëø± ≈£L&Ü e∫Ã, nqTø√ì nyê+‘·sê\‘√

Ä–bsTT+~.

e÷ ≈£î≥T+ã+ Ç+ø± n$uÛÑø£Ô+>±H ñ+~. e÷ ne÷à,

Hêqï\T ø±\+ #dæ, |ü<fiófl <ëÏHê n+<äs¡eT÷ Ç+ø± ø£*ùd

ñHêïeTT. Hê ‘·eTTàfiófl Ç<ä›s¡÷ eekÕj·÷\T #düT≈£î+≥÷ Ç+ø±

πø ≈£î≥T+ã+>±H ñ+≥THêïs¡T. Hê\T>∑T s√E\ÁøÏ‘·+ ô|<ä› ‘·eTTà&ÉT

#ê≤ ô|<ä› ñ‘·Ôs¡+ sêXÊ&ÉT. me] uÛ≤>±\T yêfiófl rdüTø=ì sê‘·ø√‘·\T

|üP]Ô #düTø=ì be&É+ eT+∫~ nì sêXÊ&ÉT. nqï<äeTTà\T

77

nq+‘·+bòÕø£ì »+

$&çbe&É+ nqï~ düVü≤»yT ø£<ë! eTØ rÁeyÓTÆq n>±<Ûë\T, <«cÕ\T

@s¡Œ&ç $&çbe&É+ ø£Hêï, n+‘√ Ç+‘√ eTqTdüT\T u≤>∑Tqï|ü⁄Œ&

ys¡T|ü&É&É+ eT+∫~ ≈£L&Ü! Hê uÛ≤>∑+ ≈£L&Ü MTπs |ü+#·Tø√+&ç HêπøMT

nø£ÿπs¢<äT nì düŒwüº+ #dæHêqT HqT. nsTTHê uÛ≤>∑+ qTe⁄«

rdüTø=ìb nì ‘·eTTà&ÉT sêj·T&É+ e÷Á‘·+ Hê≈£î eTqkÕÔbÕìï

ø£*–+∫+~. ìC≤ìøÏ Hê≈£î ÄdæÔ À uÛ≤>∑+ rdüTø√yê\qï ÄÀ#·q

m|ü⁄Œ&É÷ Ò<äT. Hê ñ<√>∑+À HqT e÷ ‘·eTTàfifl ø£+fÒ, düTK+>±

ã‘·T≈£î‘·THêïqT. á ñ<√>∑eT÷ nqTuÛÑ$dü÷Ô, ÄdæÔ Àq÷ yê≤

rdüTø√e&É+ Hê≈£î <äTsêÁø£eTD>±H nì|ædü÷Ô ñ+≥T+~. yêfifl

ø£&ÉT|ü⁄ø=Ïºq≥ºe⁄‘·T+~. ÄdæÔ |ü+|üø±\ |üìMT<ä, |üì>∑≥Tºø=ì yÓfifl&É+

Hê≈£î ø=+‘· nkÂø£s¡ +>±H ñ+~. ‘·eTTà&ÉT ‘B\T ≈£L&Ü ìXÃsTT+∫

‘·|üŒø£ sêyê\ì sêj·T&É+‘√ ãj·TÒ›] sêyê*‡ e∫Ã+~. ÄdæÔ

|ü+|üø±\T ø±düÔ |üø£ÿ≈£î ô|ÏºyùdÔ e÷ s¡T yÓfifl&É+ Hê≈£î ñ‘ê‡Vü≤yT.

eT÷&ÉT Hê\T>∑T s√E\T fiÀfl >∑&Ébı#·TÃ ø£<ë nì eTqdüTÀ ∫qï

πø]+‘·.

nq+‘·|ü⁄sêìøÏ ns¡yÓ’ øÏ ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+À ñ+~ e÷ s¡T.

nsTT<äT e+<ä\ >∑&É|ü\T+& ô|<ä› |ü…¢ e÷ s¡T. s¡T yÓTT‘·ÔeT+‘ê

eekÕj·T+ MT<äH Ä<Ûës¡|ü&ç ‘·s¡‘·sê\T>± J$dü÷Ô ñ+~. nìï

≈£î≤\ yêfiSfl ñHêïs¡T e÷ fiÀfl.

Ç°e* ø±\+À ≈£î\dü+ã+<ÛäyÓTÆq N*ø£\T e÷ fiÀfl

@s¡Œ&Ü¶sTT >±ì, Ç+‘·≈£î eTTqTô|’‘ ≈£î\‘·‘Ô·«+ nqï uÛ≤eH mø£ÿ&Ü

ø£ì|æ+#~ ø±<äT. e÷ ] #·T≥÷º $kÕÔs¡yÓTÆq Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT\T

ñ+&É≥+ e\¢ ù|<ä\≈£î #ê≤ es¡≈£î |ü+∫ yj·T&É+‘√ n+<äs¡÷ ø=<√›

>=bŒ eekÕj·÷\T #düT≈£î+≥THêïs¡T. uÛÑ÷kÕ«eTT\+≥÷ e÷ fiÀfl

mes¡÷ Òs¡T. j·÷uÛ…’ ns¡yÓ’ mø£sê\Tqï yêfiófl ≈£L&Ü \ø£å\≈£î \ø£å\≈£î

nq+‘·+

78

bòÕø£ì »+

dü+bÕ~+∫+~ Ò<äT. |ü≥ºD≤À¢ ø±\TyÓ÷|æ, yêbÕs¡ s¡+>∑+À

‘·\<ä÷]Ãq ≈£î≥T+u≤\T e÷Á‘·yT e÷ fiÀfl dü+|üqï ≈£î≥T+u≤\T.

uÛÑ÷$TH |üP]Ô>± qeTTà≈£îqï yêfiófl e÷Á‘·+ ‘ê‘·\‘·s¡+À m≤

ñHêïs√ Ç|ü⁄Œ&É÷ n≤H ñHêïs¡T. m|ü⁄Œ&É÷ ø±j·Tø£wüº+ MT<ä

Ä<Ûës¡|ü&ç |übÕ≥À¢ eTTì–‘Òyêfiófl ø±e&É+ e\¢ ø£ø£å\÷,

ø±s¡ŒD≤\÷ Òø£ Á>±eT J$‘·+ #ê≤ es¡≈£L Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&~

yÓTTqïÏ es¡≈£L. nsTT‘ Ç°e\ ø=ìï n|üÁXó‘·T\T HqTqï ] <ëø±

ø±düÔ $qedü÷ÔH ñHêïsTT.

Ç+‘·≈£î eTTqT|ü⁄ @ mìïø£ §∫ÃHê mes¡÷ MsêyX+‘√

–bjTyêfiófl ø±<äT. me] z≥T¢ yêfiófl Á|üC≤kÕ«eT ã<ä›+>±

ydüTø=Hyêfiófl. ‘=+uÛ…’ XÊ‘·+ z≥T¢ b\sTTHê <=+>∑ z≥T¢ Òì s¡T

nì >=|üŒ>± #Ó|ü⁄Œø=H yêDÏí HqT. nsTT‘ eT+&É≤\ mìïø£\ ‘·s¡yê‘·

eTTqT|üÏ ≤ s¡T Ò<äì, ∫\¢s¡ eT\¢s¡ >=&Ée\T n|ü⁄Œ&É|ü⁄Œ&É÷

»s¡T>∑T‘·THêïj·Tì Hê≈£î ‘Ó\Tdü÷ÔH ñ+~. düπs Ä e÷Á‘·+

eeVü‰sê\T q&Éeì |ü…¢\T Ç|ü⁄Œ&ÉT <X+À mø£ÿ&ÉTHêïj·Tì?

nq+‘·|ü⁄s¡+À ¬s’\T ~–, ‘Ó\¢yês¡T C≤eTT ø±e&É+‘√ nø£ÿ&

yÓsTTÏ+>¥ s¡÷yéTÀ ø=+‘·ùd|ü⁄ $ÁX$T+∫ ñ<äj·T+ @&ÉT >∑+≥\≈£î

ãkÕº+&é≈£î #s¡T≈£îHêïqT. Ç+‘·≈£î eTTqTô|’‘ e÷ fiÀfløÏ ãdüT‡\T

yÓfi‚fl$ ø±e⁄. yÓTsTTHés√&éÀ ~– Hê\T>∑T øÏ ÀMT≥s¡T¢ q&Éyê*‡ e#Ã~.

mø‡Áô|dt ø±≈£î+&Ü kÕ<Ûës¡D ãdüT‡\ï Ç|ü⁄Œ&ÉT fiÀfløÏ yÓ[fl ‹]–

ekÕÔsTT.

@&ÉTqïs¡≈£î ãj·T\T<]+~ ãdüT‡. ‘=$Tà~ø£ ≤¢

#s¡T≈£î+≥T+~ e÷ s¡T. ø=+‘· ≈£îqT≈£î rXÊHyÓ÷ s¡T sê>±H Hê

yÓqø£qTqï eTìwæ Hêsêj·TD e÷e÷! s=∫Ã+~ nì Ò|ü&É+‘√ Ò∫

ì\ã&ç qqTï ìÁ<äÒ|æq eTìwæπødæ #·÷XÊqT. e÷ ]yê&. ‘Ó*dæq

79


ÄdüT|üÁ‹øÏ rdüT≈£îbsTTHês¡T. n<äèwüº+ ø=B› mes¡÷ #·∫ÃbÒ<äT.

‘Ó ≤¢πsdü]øÏ ]ì+&Ü b©düT\T n+~ ô|<ä› eTs¡<ä\T.

n|ü⁄Œ&ÉT >∑Ts¡TÔø=∫Ã+~. Ç+‘·≈£L eTq yêfi‚fls¡e÷à nq&ç>±qT.

n+<äs¡÷ sêÁ‹øÏ sêÁ‘ |üsê¬s’bısTTHês¡T u≤yê! me⁄s¡T+fÒ @+

HÓ‹ÔMT~ø=düTÔ+<√ nì uÛÑj·T+. b©düT\≈£î ∫øÏÿ‘ Ç+πøeTHêï ñ+<ë

bı<äT›Hï Ç<ä›s¡T b©kfiófl e∫Ã Ç\¢+‘ê k<ë #dæ bısTTHês¡T.

eTTdæ© eTT‘·ø± ‘·|üŒ eT>∑yêfifl+‘ê |üsês¡TÀ ñHêï]|ü⁄Œ&ÉT. Ç<ä›s¡÷

≈£L&Éã\T≈£îÿqï≥T¢ #Ó|ü⁄Œø=#êÃs¡T.

düπs Ç+‘·≈£L u≤+ãT\T ydæ+~ mes¡T? me]MT<ä ydæHês¡T?

eT<ÛäÀ eTq yêfiflπø+ dü+ã+<Ûä+ nq&ç>±qT Äsê≥|ü&çb‘·÷.

ô|<ä› eTs¡<ä\T dü+>∑‘·+‘ê #Ó|ü⁄Œø=∫Ã+~. á À>± ∫qï

eTs¡<ä\T ô|<ä›>±¢düT ì+&ÉT>± ø±|ò” ‘Ó∫Ã Ç∫Ã+~. me]ø√ Ç+‘·≈£î

eTTqTù| #Ó|æŒq ø£<∏äqT ¬s+&ÉekÕ] #Ó|æŒq≥Tº>± #ê≤ HÓeTà~>±,

$es¡+>± #Ó|æŒ+~.

m+‘· $es¡+>± #Ó|æŒHê, ÄyÓT #Ó|æŒq <ë+À¢ Hê≈£î uÀ<Ûä|ü&çq

n+X+ ø£fÒ!

sêeTÁøÏwüí|üŒ ≈£î≥T+u≤ìø°, yÓ+ø£≥¬s&ç¶ ≈£î≥T+u≤ìø° á ¬s+&ÉT

eT÷&fiflÀ $s√<Ûä+ u≤>± eTT~]bsTT+<ä≥. >∑&ç¶ yêeTT\T

ø±\TÃø√e&É+, yÓ÷≤s¡T |ü+|ü⁄\T ù|*Ãyj·T&É+, NHê#Ó≥T¢

q]øÏyj·T&É+, |üXóe⁄\ø=≤º\T ø±*Ãyj·T&É+ ≤+Ï$ Çs¡TesêZ\≈£L

»]–Hêj·T≥! πødüT\T á ¬s+&fiófl>± q&ÉTdüTÔHêïj·T≥. >∑T‹Ô C…’ À¢q÷

Çs¡TesêZ\yêfiSfl, HÓ\s√E\≈£î ô|’>± ]e÷+&é ø±\+À ñ+&ç

e#êÃs¡≥. s¡T yÓTT‘·ÔeT+‘ê ¬s+&ÉT esêZ\T>± N*bsTT+<ä≥. @

nq+‘·+

82

bòÕø£ì »+

m<äT]+Ï Hê>∑|üŒ ‘ê‘· ø£f…º <äu§&ÉT#·T≈£î+≥÷ HÓeTà~>± e#êÃ&ÉT

Hê <ä>∑Zs¡≈£î. &Óã“jYT @fifl≈£î ô|’>± ñ+≤sTT Hê>∑|üŒ ‘ê‘·≈£î. n+<äØï

≈£îX\+>± |ü]Vü‰dü <Û√s¡DÏ À |ü\ø£]+# eT+∫ eTìwæ. me]ï m≤

nHêï, Hê\T>∑T ‹≥T¢ ‹ÏºHê, mes¡÷ |üÏº+#·T≈£îHyês¡T ø±<äT.

@+ yêjYT Hêsêj·TD≤! bı<ä›Hï e∫Ãq≥T¢+&Üyé! |æ ≤¢ C… ≤¢

n+‘ê u≤>∑T+&Üsê n+≥÷ |üsêeTs¡Ù ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.

HqT Ò∫ n‘·ìï yÓT\¢>±, ã+&ÉMT<ä bı+~ø£>± ≈£L#√u…ÏºHêqT.

Öq¢ À ø±|ü⁄sê\T+& MTj·T≤¢ yêfifl<sê Ç|ü⁄Œ&ÉT

ø±\eT+‘ê. eTq÷] ø£<∏ä #·÷&ç m≤¢+Ï s¡T m≥¢sTT+<√. n+≥÷

ì≥÷ºs¡TŒ $&ç#ê&ÉT Hê>∑|üŒ ‘ê‘·!

á eT÷&ÉT Hê\Tπ>fiflÀ eTq÷s¡T Ç+‘· |òüTÀs¡+>± m≤¢

e÷]bsTT+~ ‘ê‘ê nq&ç>±qT.

eTq÷πs ø±<äTsê Hêsêj·TD≤! nìï s¡÷¢ Ç|ü⁄Œ&ÉT ÇfÒ¢

ñ+&ÜsTT. u≤+ãT\Xã›+ m|ü⁄Œ&ÉHêï $ì+Ïe÷ eTq+? u≤+ãT\T

n+fÒ ø£&É|ü õ≤¢H nqT≈£î+≥÷ ñ+Ï$T ÇHêï\÷¢. Ç|ü⁄Œ&ÉT eTq

~≈£îÿ ≈£L&Ü u≤+ãT\T Òì s¡T Ò<äqTø√ nHêï&ÉT.

Hê>∑|üŒ ‘ê‘·≈£î dæ–¬s≥Tº Ç#êÃqT HqT. e÷eT÷\T>± ;&û\T

‘ê>∑T‘ê&ÉT. me¬s’Hê Hê uÀÏyê&ÉT dæ–¬s≥Tº ÇùdÔ ‹s¡düÿ]+#·&ÉT.

<ä+≥T ‘ê–qfÒ¢ Ç~ s¡T#ê! |ü#ê n+≥÷H rdüT≈£î+≤&ÉT, dæ–¬s≥Tº

H√À¢ ô|≥Tº≈£î+fÒ HH yÓ*–+#êqT.

eTq÷s¡T Ç|ü⁄Œ&ÉT πs ø±<äqTø√. Á|ü‹ |æ\¢ Hêj·T\÷ Ç|ü⁄Œ&ÉT

ô|<ä›eTìùw. mes¡÷ meØï <ä+&ç#ÃøÏ Ò~|ü⁄Œ&ÉT. HÓ\øÏ+<ä≥

q>∑TkÕs¡+>± >√bÕ\|üŒ ø=&ÉT≈£îqT @<√ ø£ e÷≥ n+Ïsê Ç+ø£ #·÷&ÉT

85


‹Ïºq ‹≥Tº ‹≥º≈£î+&Ü qqTï yê+∫ bÕπsdæHê&ÉT Ä |æ À¢&ÉT. Ç+ø√kÕ]

Ç≥¢ e÷≤¢&çHêyê ø°[fls¡>∑<ä+‘ê nHêï&ÉT yê&ÉT.

Ç+‘ê #ùdÔ yê&ç ej·TdüT Çs¡yÓ’ Àù|. n+≥÷ ø£fiflì+&Ü fiófl

ô|≥Tº≈£îHêï&ÉT Hê>∑|üŒ ‘ê‘·. m+‘√ ô|<ä›eTìwæ>± ù|s¡T ‘Ó#·TÃ≈£îqïyê&ÉT

Hê>∑|üŒ ‘ê‘·. ≈£îfiSfl, ≈£îyê«&ÉeT÷ Ò≈£î+&Ü n+<ä]‘√ Äq+<ä+>±

e÷≤¢&yê&ÉT. Ç≤¢+Ï ô|<ä›~≈£îÿ ≈£L&Ü Ç|ü⁄Œ&ÉT eTÚq+>±

ñ+&çbyê*‡e∫Ã+~.

dæ–¬s≥Tº dü]>± ‘ê>∑&É+ #‘·ø±ø£be&É+‘√, m+–*‘√ n+‘ê

‘·&çdæbsTT+~. <Ûä÷<Ûä÷ n+≥÷ <ëìï bÕs¡ydæ Hê ;&û ‘ê–‘H

u≤>∑T+&~ n+≥÷ ‘·q ;&û rdæ yÓ*–+#·T≈£îHêï&ÉT. ;&û ¬s+&ÉT

|”≈£î\T |”øÏ eTq÷] ø£<∏ä >∑<ë n&ç–‹$! Ä sêCÒ+Á<ä|üŒ eTqTwüß\T

eTq÷s√¢øÏ n&ÉT>∑Tô|Ïº]. πs e÷]bÕj·T. yêfiflqì @+ ≤uÛÑ+.

eTq≈£î ãT<ä›+&É≤¢ nHêï&ÉT Hê>∑|üŒ ‘ê‘·.

sêCÒ+Á<ä|üŒ ù|s¡T $q>±H ø£ |ü\ÃÏ sê»ø°j·T ∫Á‘·+ Hê

ø£fifl eTT+<äT yÓT~*+~. sêCÒ+Á<ä|üŒ Hê≈£î ‘Ó\TdüT. yêfifl Hêqï Hê≈£î

‘Ó\TdüT. õ≤¢ yÓTT‘êÔìøÏ yêfifl ≈£î≥T+ã+ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT. yêfifl

≈£î≥T+ã sê»ø°j·T J$‘·eT÷, ø£ø£å\÷ ‘Ó\TdüT. yêfiËfl+‘· qwüºbsTT+B

‘Ó\TdüT. e÷ ]øÏ Çs¡yÓ’ yÓTÆfifl <ä÷s¡+À ñ+~ sêCÒ+Á<ä|üŒ s¡T.

Äπsfifl ÁøÏ‘·+, ø£ ñô|Œq≤, ø£ ¬øs¡≥+≤ sê»ø°j·÷À¢øÏ <ä÷düT≈£î

e∫Ãqyê&ÉT sêCÒ+Á<ä|üŒ. sê»ø°j·÷À¢øÏ eNÃ sê>±H ø£ ìjÓ÷»ø£

es¡Z+ yÓTT‘êÔìï ‘·q >∑T|æŒÀ¢ ñ+#·T≈£îqïyê&ÉT. ‘·q<ä+≥÷ ø£

ôd’Hêìï ‘·j·÷s¡T#düT≈£îqïyê&ÉT. Äj·TT<Ûë\T düeT≈£Ls¡TÃ≈£îqïyê&ÉT.

>∑&É∫q eT+&É≤\, |ü+#êj·Tr\mìïø£ À¢ ø£ ìjÓ÷»ø£esêZqï+‘ê

XÊdæ+∫qyê&ÉT. ìjÓ÷»ø£ es¡Z+ yÓTT‘·Ô+ n+‘ê mìïø£ Ò Ò≈£î+&Ü

#dæqyê&ÉT. ‘·q esêZìï @ø£Áe+>± n~Ûø±s¡+ÀøÏ ‘Ó#·TÃ≈£îqïyê&ÉT.

nq+‘·+

86

bòÕø£ì »+

|üø£ÿ ìjÓ÷»ø£ es¡Z+À ≈£L&Ü #ê≤ eT+&É≤À¢ ‘·q ôd’Hêìï |ü+|æ,

]–Z+>¥ #sTT+∫ ‘·q esêZìï ¬>*|æ+#·T≈£îHêï&ÉT.

n‘·&ÉT ø£~*‘ eTT+<ä÷ yÓqø± J|ü⁄\÷, ø±s¡÷¢, ôd’qeT÷,

Äj·TT<Ûë\÷! ø£ uÛÑjÓ÷‘êŒ‘· yê‘êes¡D≤ìï ‘·q XÁ‘·Te⁄\>∑T+&Ó À¢

ì+|æqyê&ÉT. Á|ü‹ fiÀflq÷ Ç|ü⁄Œ&ÉT sêCÒ+Á<ä|üŒ es¡Z+ ñ+~.

sêCÒ+Á<ä|üŒ eTqTwüß\THêïs¡T. sêCÒ+Á<ä|üŒ eTqTwüß\+fÒ #ê\T »q+

uÛÑj·T|ü&≥Tº #düT≈£îqïyê&ÉT. sê»ø°j·÷À¢øÏ e∫Ãq ø=~› s√EÀ¢H

sêÁwüº sê»ø°j·÷À¢H $yê<ëdüŒ<ä+>± ‘·j·÷¬s’qyê&ÉT. ø£ uÛÑj·T+

ñ#·TÃqT n*¢ ‘·q ñìøÏì ì]à+#·T≈£îqïyê&ÉT. sêCÒ+Á<ä|üŒ ù|s¡T

$q>±H Ç<ä+‘ê yÓT~*+~ Hê eTqdüTÀ. HqT mø£ÿ&√ <ä÷sêuÛ≤s¡+À

ñ+&ç ≈£L&Ü n‘·ì Á|üuÛÑ nHø£ dü+<äsê“¤\À, eTqTwüß\<ë«sê,

|üÁ‹ø£\<ë«sê ‘Ó\TdüT≈£î+≥÷H ñHêïqT HqT. sêCÒ+Á<ä|üŒ Hê≈£î ø£

ÄXÃsês¡∆ø£+ >∑Ts¡TÔ! es¡Ôe÷q sê»ø°j·÷\≈£î ø£ dü+πø‘·+.

Hê>∑|üŒ ‘ê‘· #ÓãT‘·÷H ñHêï&ÉT. s¡T m≤¢

e÷]bsTT+B.

nsTT<+&É¢ øÏ+<ä≥ |ü+#êj·Tr mìïø£ §∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT

yÓ+ø£≥¬s&ç¶ ø=&ÉT≈£î ;Û$T¬s&ç¶ HqT á kÕ] |ü+#êj·Tr düs¡Œ+#Y>±

ñ+≤qT nHêï&ÉT. sêeTÁøÏwüíbÕŒ, Äj·T|üŒ ø=&ÉT≈£î Hêπ>+Á<ä ≈£L&Ü

nfÒ¢ø± nqT≈£î+&Üs¡T yÓTT<äÀ¢. Ä ‘·s¡Tyê‘· @+ »]–+<√ @yÓ÷

me⁄]ø° ‘Ó©<äT. m\ø£åq¢≈£î Hê$THwüqT¢ yÓj·T&ÜìøÏ, Hêπ>+Á<ä ≈£L&Ü

Hq÷ ykÕÔqT nHêï&É+≥.

Ä&É yÓTT<ä\sTT+~ ndü\T >=&Ée+‘ê! Hê$THwüHé ¬s+&ÉT

s√E\eTT+<äT, sêCÒ+Á<ä|üŒ eTqTwüß\T ¬s+&ÉT J|ü⁄À¢ e∫ÃHês¡T.

;Û$T¬s&ç¶ì ø£*dæHês¡T. qTe⁄« Hê$THwüHé @ùdøÏ Ò<äì #Ó|æŒHês¡+≥.

87


‘·eT Á|üjÓ÷»Hê\ø√dü+ |ü…¢*ï N\TdüTÔHêïs¡T. yÓTT‘·Ô+ MT<ä á ¬s+&ÉT

esêZ\eT<Ûä |ü…¢\T ñ&çøÏb‘·THêïsTT. Hê>∑|üŒ ‘ê‘· #ÓãT‘·÷H

ñHêï&ÉT. #·T≥÷º ñqï |ü…¢*ï >∑T]+∫ ≈£L&Ü #ÓãT‘·THêï&ÉT. |ü…¢ …≤¢

e÷]bsTT+B #ÓãT‘·THêï&ÉT. ø=ìï |ü…¢\T s¡T yÓTT‘·Ô+ m≤

e\¢ø±&ÉsTT+B #ÓãT‘·THêï&ÉT. @@ s¡¢ À mìï K÷\T »]–+B

#ÓãT‘·THêï&ÉT. n+‘ê $+≥Tqï Hê eTqdü+‘ê $ø±s¡yÓTÆ bsTT+~.

nqïeTsTT+~ ‹+<äTsê u≤yê nqï |æ\T|ü⁄‘√ ÄÀ#·qÀ¢+∫

ãj·T≥|ü&Ü¶qT.

eT<ÛëqïeTsTT+~. nqï+ ‹qsê Hêj·THê n+≥÷ ‘êq÷

Ò#ê&ÉT Hê>∑|üŒ ‘ê‘·.

qTeP« ‹+<äTsê ‘ê‘ê nì |æ*∫+~ Hê eTs¡<ä\T.

bı<ä›Hï Ç+‘· eTT<ä› ‹Hêï ‘·©¢ n+≥÷ ‘·q Ç+ÏyÓ’|ü⁄ q&ç#ê&ÉT.

uÛÀ»q+ #düTÔqï+‘· ùd|üP, ~>∑T\T>± @<√ #ÓãT‘·÷H ñHêïs¡T

eTs¡<äfiófl.

mø£ÿ&ÉTHêïs√ @yÓ÷! @+ ‹+≥THêïs√ @yÓ÷! @ dü+ã+<ÛäeT÷

Òø£bsTTHê á ø£s¡à eTq¬ø+<äT≈£î e∫Ã |ü&ç+<√ n+≥÷ düqï>± @&ÉT|ü⁄

rdæ+~ ∫qïeTs¡<ä\T.

á yês¡+À Xqø±ÿj·T |”øÏ+#·\¢. Ä |ü+≤ ÄÏø±Ïπø ñ+~.

|”øÏ+#·ø£b‘ nsTTq ø±dæìï ãT&É¶\÷ H\bÕ…’b‘êsTT. s√¢ #·÷ùdÔ

eTqTwüßÒ Òs¡T n+≥÷ u≤<Ûä|ü&çb‘√+~ ô|<ä› eTs¡<ä\T.

ndüÒ n+‘·+‘· e÷Á‘·+>± ñqï eekÕj·T+. <ëìøÏ ‘√&ÉT á

ø£ø£å\T es¡+ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç, yÓT≥ºuÛÑ÷eTTÀ¢ ys¡TXq>∑ yùdÔ, @

89


dü÷s¡ _+ã+, mÁs¡>±, s¡ø£Ô|ü⁄ eTT<ä› ≤, |ü&ÉeTÏ n+#·Tq

yÓTs¡Tdü÷Ô ñ+~.

Hê n&ÉT>∑T\T eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·÷H ñHêïsTT. uÛÑj·T+‘√,

nqTe÷q+‘√, ìdü‡‘·TÔe⁄>±!

nqï<äeTTà\uÛ≤>±\T |ü+∫ ô|≤º\ì e∫Ãq yê&çøÏ,

s¡T uÛ≤>±…’bsTT, eTTø£ÿ\T #Óø£ÿ…’bsTT, $&çbsTT ñ+fÒ,

#·÷&Ü*‡ e∫Ãq+<äT≈£î, <äT:K+‘√, dæ>∑TZ‘√, ~>∑T\T‘√, nee÷q+‘√

q&ÉTdü÷ÔH ñHêïqT. q&ÉTdü÷ÔH ñHêïqT. m<äTs¡T>± yÓTs¡TdüTÔqï s¡ø£Ô|ü⁄

eTT<ä› kÕ«>∑‹dü÷Ô+fÒ.

nq+‘·+

92

bòÕø£ì »+

ø£<∏äø±ì ~

¬ø. dü<ë•esêe⁄ ◊.|æ.mdt

mes¡T MTs¡T?

X‚wüqïì kÕsY, ∫s¡Tqe⁄«‘√ nHêï&É‘·qT.

≈£Ls√Ã+&ç.

dü+XsTTdü÷Ô ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. n‘·&ç ø£fiófl ¬s|üŒyj·T≈£î+&Ü Hêπødæ

‘]bÕs¡ #·÷düTÔHêïsTT. Ä ø£fiflÀ¢ @<√ ndüVü≤»‘·«+ e⁄qï≥T¢ Hê≈£î

nì|æ+∫+~. HÓ‘·TÔs¡T >∑÷&ÉTø£Ïºq ø£fiófl, düqï>± bı&ÉT>±Z ñqï XØs¡+,

m+&çbsTTq yê\ø£+, |”≈£îÿbsTTq eTTK+, À‘·T≈£î bsTTq

<äe&É\T, <ëìMT<ä e÷dæq yês¡+ s√E\ >∑&É¶+. ø£fiófl, eTTK+À

qT+&ç bı&ÉT#·T≈£îì edü÷Ô á Àø±ìï #·÷düTÔHêïsTT. Ä ø£fifløÏ mH√ï

$wüj·÷\T ‘Ó\TdüT. n$ mH√ï qs¡ø±*ï #·÷XÊsTT. Ä ø£fiflÀ¢

Á|ü‹|òü*düTÔqï uÛÑj·÷qø£‘·«+, Á≈£Ls¡‘·«+, Vü≤è<äj·TsêVæ≤‘· |ü⁄ \ø£åD≤\T

#·÷ùddü]øÏ Hê fiófl »\<ä]+∫+~.

Ç+‘·ø° Ç‘·&çπø+ ø±yê*?

@+ ø±yê* MT≈£î?

$TeTà*ï #·÷dæb<ëeTì e∫ÃHêqT kÕsY

Ç<<√ ‘·e÷cÕ>± ñ+~

qqTï #·÷&É≥+ ‘·|üŒ yπs @yÓTÆHê |üìe⁄+<ë?

kÕsY MTs¡T |ü<+&É¢Hê&ÉT Hê ø=&ÉTøÏÿ ñ<√>∑$T#êÃs¡T kÕsY.

93

ø£<∏äø±ì~bòÕø£ì »+

HqT X‚KsY <ëj·÷~ì kÕsY X‚KsY Hê $TÁ‘·T&ÉT. ôd+Á≥Ÿ >∑es¡ïyÓT+Ÿ À

ñ<√>∑+ #düTÔHêï&ÉT. Á|üdüTÔ‘·+ u…+>∑TfiSs¡TÀ ñHêï&ÉT. HqT n‘·ìï

#·÷dæ mH√ï @fiflsTT+~.

z n≤>±? ø=&ÉT¬ø≤ ñHêï&ÉT.

ø£&É|üÀ |üìCÒdüTÔHêï&ÉT kÕsY Á|üyÓ÷wüHé ≈£L&Ü e∫Ã+~.

yÓØ >∑T&é u≤>± |üì#düTÔHêï&Éqï e÷≥.

ne⁄qT kÕsY ñ<√>∑$T∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT ô|’ #·<äTe⁄\T #·<äeeTì

MTs¡T dü\Vü‰ Ç∫ÃHês¡≥ n~ yÓTÆ+&ÉTÀ ô|≥Tºø=ì &çÁ |üP]Ô #dæHê&ÉT

kÕsY.

Hê≈£î Äq+<ä+ ø£*–+~.

mø‡…+Ÿ. n≤>∑sTT‘ ≈£îÁsê&ÉT u≤>± ô|’øÏ ekÕÔ&ÉT.

n‘·&ç HÓ‘·TÔs¡T ∫$Tàq ms¡T|ü⁄ ø£fió¢ Äq+<ä+‘√ ø=~›

ø£åD≤\bÕ≥T yÓT]dæbj·÷sTT.

Á|üyÓ÷wüHé ≈£L&Ü e∫Ã+<ä+≥THêïe⁄ #ê≤ dü+‘√wü+ X‚wüHêï

MT #·\¢Ï e÷≥ ø±yê* kÕsY e÷≈£î.

‘·|üŒ≈£î+&Ü X‚wüHêï!

n+‘Hê? Ç+ø± #Ó|üŒe\dæ+<yÓTÆHê e⁄+<ë?

@+ Ò<ë‡sY. Hê ø=&ÉT≈£îì ã~© #j·÷* kÕsY

@eTj·÷ m+<äT≈£î? Ç+‘·ø° Á|üyÓ÷wüHé e∫Ã mHêïfiflsTT+~?

ø£<∏äø±ì~

94

bòÕø£ì »+

á eT<ÛäH kÕsY.

Ä|ò”dt ôdø£åHé dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ‘√ Ç+≥sY ø£yéTÀ e÷≤¢&ç á

πødt $wüj·÷\T ø£qT≈£îÿHêïqT. á eT<ÛäH X‚wüqï ø=&ÉT≈£î Á|üyÓ÷wüHé

MT<ä eTs√ ]øÏ Á≤Hé‡|òüsY #j·T&É+ »]–+~. ñqï ]ÀH

ñ+<ëeTì X‚wüqï n|æ¢πøwüHé ô|≥Tº≈£îHêï&ÉT.

ø=&ÉT≈£î πødüT $esê\T Hê≈£î ns¡∆eTj·÷sTT X‚wüHêï. H

#ÓãT‘·Tqï~ e⁄ $Hê*. MT yê&ÉT |üì Hs¡TÃø√e&É+ eTTK+

Á|üyÓ÷wüHé ø±ãÏº. Ç+‘·ø° y+ #düTÔ+≤yé? eekÕj·Te÷?

HHê kÕsY? HqT C…’ À¢ ñHêïqT kÕsY

s¡a\T¢eT+≥÷ Hê≈£î ∫s¡T cÕø ‘·–*+~.

C…’ À¢Hê? m+<äT≈£î?

≈£L #dæHêqT kÕsY

e⁄...... eTìwæì #·+bÕyê X‚wüHêï m+<äT≈£î?

m+‘√ Á|üXÊ+‘·+>± nHêï&É‘·qT.

ne⁄qT kÕsY. #·+|æHêqT. m+<äTø£+fÒ Äfiófl e÷ nqïì

#·+|æHês¡T kÕsY.

m|ü⁄Œ&ÉT?

‘=$Tà<fiflHê&ÉT.

Ä e÷≥\T ndü«uÛ≤$ø£+>±, $ø£è‘·+>± $ì|æ+#êsTT. z ø£åD+

bÕ≥T HqT es¡íqøÏ n+<äì |”&Éø£\À bÕ§Z+≥Tqï≥T¢>± nì|æ+∫+~.

95


á uÛÑj·÷qø£ dü«|üï+ qT+&ç yÓT\≈£îe sê<yÓ÷qqï+‘· <ës¡TD dæú‹ n~.

f…qHé ÁuÒø #j·T&ÜìøÏ ø±*+>¥ u… Ÿ H=øÏÿ e∫Ãq nf…+&ÉsY‘√

e÷ Ç<ä›]ø° ° ‘ÓeTàì Ä<•+#êqT. á uÛÑj·T+ø£s¡ düìïyX+Àì

À‘·T\qT ns¡∆+ #düTø√yê\ì ìs¡ísTT+#·T≈£îHêïqT.

Ç<ä+‘ê m≤ »]–+~ X‚wüHêï? $es¡+>± #Ó|ü⁄Œ

n‘·&ç ø£fiófl #ÓeTsêÃsTT. ø=~›ø£åD≤\T ‘·\e+#·T≈£îHêï&ÉT.

‘· …‹Ô #·÷ùddü]øÏ n‘·&ç mÁs¡Ï ø£fi¢qT+&ç <ÛësêbÕ‘·+>± ø£ ïs¡T

ø±s¡T‘√+~. n‘·&ÉT ‘·q eTT+CÒ‹‘√ ‘·T&ÉT#·T≈£î+≥THêï&ÉT. HqT

fÒãTŸ MT<ä ñqï düs¡Tÿ\sY‡ì #·~$q≥T¢ qÏ+#êqT. n‘·&çøÏ

eTH√ôd’úsêìï ≈£L&É>∑≥Tº≈£îH neø±X+ Çdü÷Ô.

Ç<Ó|ü⁄Œ&ÉT yÓTT<ä…’+<√ Hê≈£î ‘Ó*<äT kÕsY. yÓTT<äÏ ‘·>±<ë m≤¢

»]–+<√ e÷ fiÀfl ñqï eTTdüÀfi¢≈£Lÿ&Ü ‘Ó\e<äT. Hê≈£î

‘Ó*dæ+<ä≤¢ mH√ï @fi¢Hê&ÉT HqT |ü⁄≥ºø£ eTTqTù| e÷ ‘ê‘·ì $s√<ÛäT\T

#·+|æ+#ês¡ì. n|ü⁄Œ&ÉT Hê ‘·+Á&ç ≈£îÁsê&ÉT. Äj·Tq ô|]– ô|<√›&ÉsTT

ô|+&ç¢ #düT≈£îì Ç<ä›s¡T ø=&ÉT≈£î©ï ø£ ≈£L‘·TØï ø£ì... ø=Hï+&É¢øÏ e÷

‘ê‘·ì #·+|æH√&çì #·+ù|dæHê&É≥ kÕsY. ‘·sê«‘· e÷ $s√~Û ô|<ä›ø=&ÉT≈£î

Hê ‘·+Á&çì #·+|æHê&ÉT.

Ä ô|’q e÷ nqï e÷ ‘·+Á&çì #·+|æH√&çì #·+ù|dæHê&ÉT. yêfiófl

|ü>∑rs¡TÃ≈£îHêïs¡T. e÷ nqïì bı≤À¢ m+‘√ <ës¡TD+>± #·+|æHês¡T.

eTTø£ÿ\T.... eTTø£ÿ\T>± q]øÏHês¡T kÕsY. Äj·TqøÏ |æ\¢ Ò¢s¡T. n+<äTø£ì

e÷ ≈£î≥T+ã >ös¡e+ ø±bÕ& u≤<Ûä‘· Hê uÛÑTC≤\MT<ä |ü&ç+~.

n+<äTø£ì eTìwæì #·+bÕyê X‚wüHêï?

Ò<ë‡sY yT+ #·+|æ+~ Ç<ä›]ï.

ø£<∏äø±ì~

96

bòÕø£ì »+

á <ës¡TDyÓTÆq $es¡D $Hdü]øÏ Hê yÓT<ä&ÉT yÓTT<äT›u≤]

ÄÀ#·q\ düs¡[ >∑õ_õ>± e÷]+~. á Á|üdüTÔ‘· ñHêà<ädæ∆‹ qqTï

mH√ï s√E\T yÓ+≤&ÉT‘·T+<ä, ìÁ<ä |ü≥º j·T≈£î+&Ü u≤~ÛdüTÔ+<ä

Hê≈£î uÀ<Ûä|ü&ç+~. s¡ø£Ô+ ∫+<äT‘·Tqï <äèXÊ\÷... m>∑Ts¡T‘·Tqï e÷+dü

K+&Ü\÷.... |ü>∑\÷.... ôd>∑\÷.

X‚wüqï ‘·q e÷≥\T #ÓãT‘·÷H ñHêï&ÉT.

n+<äTe\¢ e÷ ≈£î≥T+ã >ös¡e+ ì\|ü&É+À e÷ nqï #êe⁄øÏ

|ü>∑Bs¡TÃø√e&É+ Hê u≤<Ûä‘· nsTT+~ kÕsY. e÷ e~q ‘·q eT>∑DÏí

#·+|æqyê&ÉT #·#Ães¡≈£L ‘·q eTT+&ÉyÓTTj·Tqì Á|ü‹q |üPì+~. yê&ç

kÕe⁄ ≈£L&Ü ‘·q eT>∑&ç kÕe⁄≤π> ñ+&Ü\....

bÕ|ü+! ‘·q uÛÑs¡Ô eTs¡D+‘√ Ä$&É m+‘√ <äT:K|ü&ç ñ+&Ü*

nHêïqT nqTqj·T+>±.

n<+ Ò<ë‡sY. ÄyÓT @&Ée Ò<äT. @+ CÒj·TÒ<äT. q>∑\ï

ô|≥Tº≈£îì dæ>∑ À |üP…≥Tº≈£îH~. ndü‡Ò&ç#~ ø±<äT. e÷j·THêï Ä$&Ü

m+‘√ Ç~>± ñ+&yês¡T. yêfifl~ Áù|eT ô|+&ç¢. e÷ e~qeTà e÷

#·T≤º À¢ì<. ÄyÓTøÏ |æ\¢ Ò¢s¡T. eTeTà\ï+<äØï ‘·q kı+‘· _&É¶\e÷~]

#·÷düT≈£îì kÕøÏ ô|+∫+~ kÕsY. Hê≈£î ¬s+&fi¢|ü⁄Œ&ÉT e÷j·TeTà ø±\+

#dæ+~ kÕsY.

n≤>±! nHêïqT. Ç+πø+ nHêÀ ‘√#·ø£

HqT Hê $s√~Ûì #·+|æqHê&ÉT e÷ e~qeTà ‘·q ‘ê[ ‘Ó+|æ+~

kÕsY. >±E\T |ü>∑T\ø=Ïº+~ qT<äTÏ qT+&ç ≈£î+≈£î+u§≥Tº

#Ó]ù|dæ+~. Ä s√Eq ø£fiS¢&çbjT≤>± @&ç∫+~ ÄyÓT. Äô|’q mH√ï

~Hê\es¡≈£L e÷ nqï ø√dü+ >√\T>√\Tq @&ç∫+<ëyÓT. n|ü⁄Œ&ÉT

97


~q+ ô|ÏºHêeTT. ÄyÓT |ü≥Tº<ä\ n≤¢+Ï~. e÷ e~qeTà >∑Ïº

>∑T+&Ó>∑\ Ä&É~ kÕsY.

|ü>∑rs¡TÃø√eTì ìHêïyÓT n&ç–+<ë?

Ò<ë‡sY Ä$&Édü\T e÷≤¢&ÉHÒ<äT. Ä$&É ø£fiófl #Óù|Œ$ kÕsY

nìï $wüj·÷\T. Ä$&É eTqdüT e÷≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT kÕsY.

e÷eT÷\T>± ÄyÓT eT+∫ e÷≥ø±] eTìwæ. eTeTà*ï m+‘√

>±sêã+‘√ #·÷düT≈£îH~. e÷ |æ\¢\+fÒ ÄyÓTøÏ ÁbÕD+. yêfi¢ì ÄyÓT

ô|+∫+~. Hêø£Hêï Hê uÛ≤s¡ ø£Hêï e÷ |æ\¢\øÏ Ä$&É+fÒH #·qTe⁄.

Ä$&É e÷ Ç+ÏøÏ eT÷\düÔ+uÛÑ+ ≤+Ï~ kÕsY. Hs¡Œ] eTìw.æ e÷eP]

eTqTwüß\+<ä]ø° Ä$&É MT<ä >ös¡e+ kÕsY.

Ç<√ ø=‘·Ô Àø£+... á Á|ü|ü+#·+À »]π> dü+|òüT≥q\ø° Hê≈£î

‘Ó*dæq yêÏøÏ mø£ÿ&Ü bı+‘·qÒ<äT.

MT≈£î JeHê<Ûës¡yT$TÏ X‚wüHêï?

n‘·&ÉT #Ó|æŒq $wüj·÷\T Hê ø£fiófl ‘Ó]|æ+#êsTT. X‚wüqï eT+∫

eekÕj·T<ës¡T\ ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~qyê&ÉT. môd‡©‡ es¡≈£L #·~$

e÷HXÊ&ÉT. n‘·&ç ≈£î≥T+u≤ìøÏ eTT|üŒsTT mø£sê\ yÓT≥ºuÛÑ÷$T,

|ü<Óø£sê\ e÷>±D° ñHêïsTT. e÷>±D° uÛÑ÷eTT\kÕ>∑T q÷‘·T\øÏ+<ä

n‘·&ÉT e], $Tq|ü, ys¡TXq>∑ |ü+≥\T |ü+&çkÕÔ&ÉT. es¡+ ‘·–Zq|ü⁄&ÉT

ÄeTT<ë\T ykÕÔ&ÉT. Ä eT<ÛäH bı<äT› ‹s¡T>∑T&ÉT |üP\T yj·T&É+

yÓTT<ä…≤ºØ ÁbÕ+‘·+À. yêq\T ≈£î]dæq @≥ eT+∫ |ü+≥\T |ü+&ç

u≤>± &ÉãT“ #‹ø=düTÔ+~.

yêq\T Òq|ü⁄Œ&ÉT |ü+≥\T ‘·>∑Z&É+ düVü≤»+. uÛÑ÷$T MT<ä e#Ã

&ÉãT“ì n‘·&É÷, n‘·&ç ≈£î≥T+ã düuÛÑT\T mqï&É÷ nqTuÛÑ$+∫

ø£<∏äø±ì~

98

bòÕø£ì »+

ms¡T>∑s¡T. n‹ ;<äyêfi¢ ≤ Áã‘·ø£≥yT yêfi¢ø° n\yê≥T. u≤ìdü≤¢

‘Ó\¢yês¡TC≤eTT qT+&ç sêÁ‹ bı<äT›bjT<ëø± ‘·eT bı≤\MT<ä

|üì#j·T&É+ Ç+Ï*¢bÕ~ø° ‘·|üŒì ~q#·s¡ . nsTT‘ e#Ã &Éã“+‘ê

@eTe⁄‘·T+~? Á>±eT ø£ø£å\T Ä &ÉãT“ì ‘·s¡‘·sê\T>± $T>∑\Ã≈£î+&Ü

‹HdüTÔHêïsTT. m≈£îÿe uÛ≤>∑+ ≤j·Ts¡¢ #‹øÏ bjT~. Á>∑÷|ü⁄\ø°....

dübs¡ºs¡¢ø°.... yêfiflì ≈£L&Éu…≥Tºø√e&Üìø°... yêfi¢ì kÕø£&Üìø°....

yT|ü&Üìø°.... M≥ìï+Ïø° Ks¡ÃsTTb>± $T–*q <ëì‘√ n‹

kÕ<Ûës¡D+>± Áã‘·ø£≥+ n\yêf…ÆbsTT+~ yêfi¢ ≈£î≥T+ã

düuÛÑT\+<ä]ø°.

πødüT\T e∫Ãq|ü⁄&ÉT b©düT\T s¡+>∑+ÀøÏ ~>∑T‘ês¡T. yêfi¢øÏ

Çyê«*. M≥ìï+Ïø° ô|<ä› ô|<ä› sê»ø°j·THêj·T≈£î\ ÁbÕ|üø£+, dübs¡Tº

ø±yê*. düs¡Œ+#Y, dü$T‹ Áô|dæ&Ó+Ÿ... Mfifl+<ä] kÕj·T+ ø±yê*.

Ç<ä+‘ê &ÉãT“‘√ ≈£L&çq |üì. ô|’>± ‹s¡T>∑T&ÉT Ks¡TÃ\T. @$<Ûä+>±

#·÷dæq bòÕø£åHé yê] J$‘ê\πø πø+Á<ä _+<äTe⁄. <ëì #·T≥÷º Á>±e÷\ø°

Á>±e÷\T ‹s¡T>∑T‘·T+≤sTT. yê]ì M&Éì ô|qT|”&É bòÕø£åHé. yêfi¢ì

|”&ç+∫ |æ|æŒ#ùd eTVü≤e÷à]. mqï&É÷ e<ä\≈£î+&Ü yêfi¢

s¡ø£Ôe÷+kÕ\, düs¡«X≈£îÔ\, ÁbÕD≤\ uÛÑøÏå+# ≈£åîÁ<äXøÏÔ. <ëì ÇqT|ü

|æ&çøÏ* qT+&ç yê]øÏ $eTTøÏÔ ñ+<√ Ò<√ ‘Ó©<äT me]ø°.

HqT ø±ÒJÀ #·<äTe⁄‘·Tqï s√EÀ¢ Hê ø±¢dtyTŸ‘√ ø£*dæ

ø£&É|üÀ ñqï yêfifl ]øÏ z eTT>∑TZs¡+ $TÁ‘·T\+ ø£*dæ yÓfi≤¢eTT. z

¬s+&ÉT s√E\T ≈£L&Ü ñHêïeTT. Ä nqTuÛÑe+ Hê≈£î eTs¡Tesêì~. Hê

$TÁ‘·T&ç ≈£î≥T+;≈£î\T u≤>± ñqïyêfiófl. eTeTà…ï+‘√ Ä<äs¡+>±

#·÷düT≈£îHêïs¡T.

yês¡T ñqï Ç\T¢ nìï yÓ’|ü⁄\qT+&ç eT÷dæydæq uÛÑe+‹.

|ü>∑Ï|üP≥ dü÷s¡ ø±+‹ Ç+Ï ô|’ø£|ü⁄ŒÀ neT]Ã ñqï >±¢düT

99


|ü\ø£ ÀqT+&ç e#Ã~. Ä ]øÏ ø£¬s+≥T sêÒ<äT. n+<äTe\¢ $T–*q

düeTj·÷À¢ øÏs√dæHé ≤+‘·s¡¢ yÓ\T>∑TÀ ø±\+ >∑&çù|yês¡T. HqT

>∑eTì+∫q $wüj·T+ @$T≥+fÒ |üXóe⁄\T ≈£L&Ü Ç+Ï ÀH ø£Ïºydæ

ñ+&É≥+. nï... Äe⁄\÷.... π><Ó\÷... <ä÷&É\÷... nï À|üÒ

ñ+&$.

HqT Hê $TÁ‘·T&çq&ç>±qT.

MÏì ãj·T≥ #êeÀ¢ m+<äT≈£î ø£fÒºdüTø√≈£L&É<äT?

n‘·&ÉT q$« nHêï&ÉT. yêÏøÏ $wü+ ô|Ïº #·+ù|kÕÔs¡T

Äe⁄\ø°, <ä÷&É\ø° mes¡T $wü+ ô|&É‘ês¡T? ÄXÃs¡ +>±

n&ç>±qT.

e÷ XÁ‘·Te⁄\T nHêï&ÉT qe⁄«‘·÷.

HqT qeTàÒ<äT ÄHê&ÉT. Hê $TÁ‘·T&ÉT Hê‘√ CÀø

#düTÔHêï&ÉqT≈£îHêïqT. ‘·sê«‘· yTeT+‘ê ø±ÒJøÏ ‹]– yÓ[¢bj·÷eTT.

Ä $wüj·÷ìï HqT m+<äTø√ eTs¡∫bÒø£bj·÷qT.

Ç+ø± $X‚cÕÒ$TÏ X‚wüHêï.

kÕsY Hê ø=&ÉT≈£î ã~©..

n+<äTÀì düeTdü\T #ÓbÕŒqT>∑<ë.

øÏ+~kÕ∆sTTÀ nø£ÿ& |üì#dæ Á|üyÓ÷wüHé MT<ä ô|’ôVA<ëÀ

n<#√≥ |üì#j·T&É+ eT+∫~ø±<äT. ø£|ü⁄Œ&ÉT n‘·&ç düVü≤#·s¡T\T>±

ñqïyê] MT<ä ô|’n~Ûø±]>± &É÷° #j·÷\+fÒ ø±düÔ Çã“+<.

n+<äTπø ≈£îÁsêDÏï Ç|ü⁄Œ&ÉTqï #√fÒ |üì#j·T&É+ eT+∫<äì Hê ñ<›X+.

ø£<∏äø±ì~

100

bòÕø£ì »+

á <äXÀ n‘·&ÉT ‘·q |üì Hs¡TÃø√e&É+ eTTK+. ø£Ï ¬s+&fi¢ ‘·sê«‘·

ã~© >∑T]+∫ ÄÀ∫+#·e#·TÃ.

@eT+≤e⁄?

Hê dü\Vü‰ n‘·&çπøMT s¡T∫+∫q≥T¢>± ø£ì|æ+#· Ò<äT. n‘·&ç

eTTK+Àì ø£s¡&ÉT ø£Ïºq <Ó’q+ ¬sÏº+ô|’+~. ‘·q #=ø±ÿ CÒãTÀ qT+&ç

n‘·&√ ø£esYì rXÊ&ÉT. Ä ø£esY À qT+∫ C≤Á>∑‘·Ô>± z bòÀÁ>±|òt

ãj·T≥≈£î rXÊ&ÉT. n~ q*– ñqï u≤¢ø n+&é yÓ’Ÿ bòÀ.

#·÷&É+&ç kÕsY Hê ø=&ÉT≈£L, ø√&É\÷, Hê eTqe&É÷.

n‘·&ç eTTK+À ì»yÓTÆq Äq+<ä+ yÓ*¢$]dæ+~ Ä ø£åD≤q.

bòÀ rdüT≈£îì #·÷XÊqT.

yêfiófl j·TTe <ä+|ü‘·T\T. ≈£îÁsê&ÉT. Çs¡TejÓ÷|ü&ç ∫e]À

ñHêï&ÉT. n‘·&ç uÛ≤s¡ dü+kÕs¡ |üø£å+>± #·ø£ÿ>± ñ+~. |üdæyê&çøÏ

Hê\Tπ>fiófl+≤sTT. eTT<äT›>± ñHêï&ÉT. qj·THêq+<äø£s¡ä+>± ñ+<ë

j·TTe ≈£î≥T+ã+. bòÀ ‹]– Ç#ÃXÊqT. <ëìï C≤Á>∑‘·Ô>± ‘·q CÒãTÀ

uÛÑÁ<ä|üs¡T#·T≈£îHêï&ÉT X‚wüqï.

kÕsY Hê ø=&ÉT≈£îì MTs¡T ã~© #dæ ô|≥º+&ç MT ø±fiófl

|ü≥Tº≈£î+≤qT.

kÕsY. n~ Hê≈£î #ê≤ eTTK+ kÕsY.

n‘·&ç nuÛÑs¡∆qÀ >∑T+&Óì NÒÃ u≤<Ûä ñ+~. Ä $»„|æÔ Àì

XÀø£|ü⁄ #ê\TÀ eTqdüT À‘·TÀ¢øÏ <ä÷düT≈£îbjT Äs¡ÔHê<ä|ü⁄ XøÏÔ

ñ+~. Ä y<äqÀì rÁe‘· qqTï ø£~*Ãydæ+~. n‘·&çì e÷eT÷\T

eTìwæ>± e÷πsÃ Á|üj·T‘·ï+>± HqT ≤|æø e÷πsÃ Á|üj·T‘·ï+ #XÊqT.

101


Ç≤π> ñ+≥T+<ë X‚wüHêï? MT ÁbÕ+‘·+ Á>±e÷À¢?

#ê≤ Á>±e÷À¢ Ç+‘ kÕsY ã+<ÛäTe⁄\eT<Ûä... s¡ø£Ô

dü+ã+BÛ≈£î\eT<Ûä... ø√ÿkÕ] nqï<äeTTà\ eT<Ûä ≈£L&Ü.....

BìøÏ ø±s¡DyT$TÏ? Ç≤+Ï |ü]dæ∆‘·T\øÏ ndü\T

ø±s¡DyT$TÀ me¬s’Hê ÄÀ∫+#êsê?

ø±s¡D≤\πøeTT+~ kÕsY... ÄdüTÔ\T... ] ô|’q ô|‘·Ôq+...

sê»ø°j·T+.... uÛÑ÷$T ‘·>±<ë\T.... ≈£î\+ ø=≤¢≥\T.... @yÓTÆHê...

@<Ó’Hê #ê\T MÏøÏ.

ÄÀ#·q\T ø=~› ôdø£+&ÉT¢ Ä–bj·÷sTT. @<√ >∑Ts¡TÔ≈£î

‘Ó#·TÃ≈£î+≥Tqï≥T¢>±.

nsTTHê Hê¬ø≤¢ ‘Ó\TdüTÔ+~ kÕsY! ø=+<äπsyÓ÷ q\¢πs>∑&ç uÛÑ÷$T

e\¢ á ø√|ü‘êbÕ\T |ü⁄&É‘·j·T+≤s¡T. Ç+ø± ø=+<äs¡T ñÁ>∑

qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T ø£qTï ÄÁ>∑Vü≤+‘√ Ä ÁbÕ+‘·+ MT<ä |ü&çe⁄+<ä+≤s¡T. Ä

#·÷|ü⁄Àì ø√|ü+ e\¢ Ä ÁbÕ+‘·+À s¡ø£ÔbÕ‘·+ »s¡T>∑T‘·Tqï<ä+≤s¡T.

ø±s¡D≤…qTïHêïjÓ÷ kÕsY. HqT ∫qïyê&çì. #·<äTyê nã“Ò<äT. HH+

#j·T>∑\qT kÕsY? ô|<ä›yêfiSfl, u≤>± #·<äTe⁄≈£îH√ïfiSfl MÏ >∑T]+∫

ÄÀ∫+#ê* kÕsY.

MT Á>±eT ô|<ä›\T $yê<ë*ï ø√s¡Tº\<ë«sê m+<äTø£ì

|ü]wüÿ]+#·Tø√s¡T?

Hê ‘Ó*$ ‘·≈£îÿe Á|üXïøÏ <ë<ë|ü⁄ q$«q+‘· |üì#XÊ&ÉT.

ø√s¡Tº Ò+ #kÕÔsTT kÕsY. ø√s¡TºøÏ yÓfi‚fl~ #·+|æq|ü⁄&. ø√ÿkÕ]

‘·|ü&ÉT πødüTÀ¢ ≈£L&Ü Çs¡T≈£îÿì ø√s¡Tº\øÏ b‘ê+ kÕsY.

ø£<∏äø±ì~

102

bòÕø£ì »+

Ç+‘· À ° e∫Ã+~. ‘ê>±ø£ $wüj·÷\ï eT∞fl #ÓbÕŒqT.

z|æ>±Z nï $Hêï&ÉT. Hê yê<äqÀì bÕsTT+Ÿ ns¡∆+ #düT≈£îqï≥T¢>±

nedüs¡yÓTÆq #√≥¢ ‘·\÷bÕ&ÉT ≈£L&Ü.

MTs¡T #Ó|æŒ+<ä+‘ê ì»yT kÕsY... Hê≈£î ns¡∆+ nsTT+~ kÕsY.

ø±ì Hê ø=&ÉT≈£î Hê ]øÏ <ä>∑Zs√¢ ñ+&Ü* kÕsY. Hê nedü∆ MTs¡T ns¡∆+

#düTø√+&ç kÕsY.... kÕsY... kÕsY... e÷ yêDÏí ã~© #dæ ô|≥º+&ç kÕsY.

HêÀ z|æø£ #·∫ÃbsTT+~. ø√|ü+ eTT+#·Tø=∫Ã+~.

@+ eTìwæ$ X‚wüHêï! HqT #Óù|Œ~ $qy+? Áã‘·T¬ø≤>∑÷

HêXq+ #düT≈£îHêïe⁄. ø=&ÉT≈£îHÓ’Hê dü+‘√wü+>± yê&ç e÷Hêq

Áã‘·ø£ j·Ty+? MT ~≈£îÿe÷*q ø£ø£åÀ¢øÏ yê&çì m+<äT≈£î ≤>∑T‘êe⁄?

yê&çøÏ eT+∫ uÛÑ$wü‘Y ñ+~. <ëìï HêXq+ #j·Te<ä›+fÒ e⁄ ns¡∆+

#düTø√y+?

HqT ì»+>±H >∑Ïº>± ns¡∫q≥T¢HêïqT. Hê ôdºH√ ≈£îe÷]

ø£+>±s¡T>± ‘·\T|ü⁄rdæ À|ü*øÏ #·÷dæ+~.

X‚wüqï ì\ã&Ü¶&ÉT. n‘·&ÉT Hêπødæ #·÷dæq #·÷|ü⁄À ø=+‘· C≤*,

kÕqTuÛÑ÷‹ ñHêïsTT. $cÕ<ä+ ≈£L&Ü ñ+~.

kÕsY, MT eTqdüT‡ Hê ø£s¡∆yÓTÆ+~ kÕsY, ÇyêfiÀ πsb HqT #êeø£

‘·|üŒ<äT. <ëìHÓes¡÷ Ä|üÒs¡T. n~ »]–q s√Eq... Hê ø=&ÉT≈£î...

yê&Óø£ÿ&ÉTHêï e∫Ã rsê* kÕsY.... e÷ ≈£î≥T+ã >ös¡yêìï ø±bÕ&Ü*...

Ä u≤<Ûä‘· yê&ç~ kÕsY...

X‚wüHêï ≈£î eT‹bsTT+<ë? ø=&ÉT≈£î Vü≤‘· \ qs¡ø£+ÀøÏ

~+|æ ã+>±s¡+≤+Ï Áã‘·T≈£îì HêXq+ #j·÷\qT≈£î+≥THêïyê?

103


Hê≈£î |æ#ÓÃ‹Ô+<√ Ò<√ Hê≈£î ‘Ó©<äTkÕsY. MT≈£î <ä+&É+

ô|&É‘êqT. MT eTqdüT e÷s¡TÃø√+&ç.

X‚wüHêï! qT$«ø£ÿ&ÉTï+∫ yÓ[¢b... ø=&ÉT≈£î J$‘êìï HêXq+

#ùd Vü≤≈£îÿ ≈£î Ò<äT. ¬>ÖŸ nì HqT &√sY y|ü⁄øÏ #sTT #·÷bÕqT.

X‚wüqï qyê«&ÉT. Ä qe⁄« n‘·&ç eTTU≤ìï $cÕ<äø£s¡+>±

e÷]Ã+~.

kÕsY! eTq #‘·TÀ¢ @MTÒ<äT kÕsY, Hê≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT. n~

»]– rs¡T‘·T+~.... ÇHïfiófl>± n≤¢π> »]–+~. kÕsY, ‘·s¡‘·sê\T>±

n≤¢π> »s¡T>∑T‘·Tqï~ kÕsY. ø£ÿ ‘·s¡+À ≈£L&Ü e÷s¡ Ò<äT. <ëHÓïes¡T

e÷s¡Ã>∑\s¡T kÕsY? <ëHÓïes¡T Ä|ü>∑\s¡T kÕsY? mes¡T e÷s¡ÃÒs¡T. ø£

e÷≥ ì»+ kÕsY. MTs¡T e÷ yê&çì ã~© #j·Tø£bsTTHê Hê ø=&ÉT≈£î

Hê #êe⁄øÏ |ü>∑ rs¡TÃ≈£î+≤&ÉT kÕsY.

X‚wüHêï e⁄ ì»+>±H n≤ »s¡>±\ì ø√s¡T≈£î+≥THêïyê?

ø=&ÉT≈£î C…’\T bÕ\T ø±yê\, Ä s¡ø£+>± #êyê\, ø√&É\÷,

eTqe&É÷ HêXq+ nsTTbyê\ e⁄ ø√s¡T≈£î+≥THêïyê? qTe«dü\T

eTìwæyHê?

n|ü&ÉT X‚wüqï ø£ ïs¡T ø±sêÃ&ÉT. Ä|üÒì <Ûës¡ ≤ ø£ ïs¡T ø±]

n‘·&ç eTT]øÏ #=ø±ÿMT<ä eTs¡ø£\T |ü&Ü¶sTT. u§+>∑Ts¡TbsTTq

>=+‘·Tø£‘√ nHêï&É‘·&ÉT.

düeTj·T+ e∫Ãq|ü&ÉT Hê eTqe&ÉT ≈£L&Ü ‘·q u≤<Ûä‘·qT

HÓs¡ysêÃ* kÕsY. πs|ü⁄ yêfi¢ HêqïøÏ @yÓTÆHê nsTT‘ yê&ÉT ePs¡Tø√&ÉT

kÕsY. <äj·T ñ+#·+&ç kÕsY.

qeTkÕÿs¡+ ô|Ïº X‚wüqï ãj·TÏøÏ yÓ[¢bj·÷&ÉT.

ø£<∏äø±ì~

104

bòÕø£ì »+

ñ ≈£îÿbÕ<ä+‘√ bòÕø£Hé dü+düÿ è‹ì

n+‘·yÓTT~+#·&É+ ø£wüºkÕ<Ûäe÷!

sêj·T\d”eTÀ nHø£ ÁbÕ+‘ê\T, $$<Ûä dü+|òüT≥q\qT

düMTøÏå+∫q|ü⁄&ÉT, dü+<äsê“¤\qT À‘·T>± |ü]o*+∫q|ü⁄&ÉT @s¡Œ&

ne>∑‘·+... á bòÕø£Hé dü+düÿè‹ì düeT÷\+>± ≈£Lø£Ï yfifl‘√

ô|ø£*+∫ yj·T>∑\ |ü]dæú‘·T\T ñHêï, ªªsê»ø°j·T+‘√ ø£\Twæ‘·yÓTÆq

bòÕø£Hé, bòÕø£Hé‘√ ø£\Twæ‘·yÓTÆq sê»ø°j·T+µµ eT÷\+>± Ç$ ô|ÁfÒ>∑&É+

düs¡«kÕ<Ûës¡D+. Á|üuÛÑT‘ê«\T, bÕ\≈£î\ Á|üyTj·÷ìï ‘·èD ÁbÕj·T+>±

‹s¡düÿ]+∫q ∫qïkÕúsTT ñ<√>∑T\ qT+&ç ñHêï‘ê~Ûø±s¡T\ es¡≈£î

ìC≤sTTr>± eeVü≤]+∫q dü+<äsê“¤\À Vü≤ø£+<äì yÓTs¡T¬>’q

Á|üjÓ÷»Hê\T >∑Dj·T+>± kÕ~Û+#·>∑\eTq&ÜìøÏ mH√ï ñ<ä+‘ê\T

kÕø£å+.

ñ yTwt#·+Á<ä: ø£&É|ü õ≤¢ À õ≤¢ b©düT n~Ûø±]>±

|üì#XÊs¡T. Ä õ≤¢ À Äj·Tq+fÒ.. bòÕø£åHé

H‘·\≈£î Vü≤&ÉŸ... ‘·q<Ó’q XË’*À õ≤¢ Àì

$$<Ûä b©düT ùdºwüHé\qT Äø£dæàø£ ‘·ìF

#j·T&É+, kÕe÷qT\≈£î, ÁøÏ+~kÕúsTT

ñ<√>∑T\≈£î nqTì‘· + n+<äTu≤≥TÀ

ñ+≥÷ u≤dü≥>± ì\e≥+ Äj·Tq |ü<ä∆‹.

n< ø√eÀH ø£ Á|ü‘ø£ ì|òü÷ ãè+<ëìï

@s¡Œs¡#·Tø=ì eTTsƒê dü+düÿè‹ô|’ ñ≈£îÿbÕ<ä+

yÓ÷bÕs¡T. nkÕ+|òæTø£ ø±s¡ Áø£e÷\≈£î

n&ÉT¶ø£≥ºydæ Á|ü»\|üøå±q ùde≈£î&ÉsTT

ì*#ê&ÉT. nHø£ dü+<äsê“¤\À Á|üC≤ Á|ü‹ì<ÛäT\ >=+‘ÓeTà ø√¬sÿ\qT, 105

bòÕø£åHéô|’ ñ≈£îÿbÕ<ä+bòÕø£ì »+

nÁø£eT dæbòÕs¡T‡\qT …ø£ÿ#j·Tø£ ìC≤sTTr>± eeVü≤]+∫... õ≤¢ À

ùd«#êÃ¤j·TT‘· yê‘êes¡D+ ø=+‘·es¡≈£î HÓ\ø=q&ÜìøÏ lø±s¡+ #·TÏºq

eøÏÔ>± Á|ü»\ eTqïq\T bı+<ës¡T.

d”ºô|òHé s¡M+Á<ä: nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ À Vü≤‘· \ |üs¡+|üs¡

ø=qkÕ>∑T‘·÷ Á|ürø±πs#·Ã¤‘√

s¡>∑T\T‘·Tqï s√E\T... n≤+Ï

düeTj·T+À õ≤¢ b©düT n~Ûø±]>±

d”ºô|òHé s¡M+Á<ä n&ÉT>∑Tô|≤º&ÉT. Á|üC≤

Á|ü‹ì<ÛäT\ Á|üyTj·T+ Á|ü‹ |üìÀ

n~Ûø£+>± ñ+&~. nq+‘· õ≤¢

eTTsƒê dü+düÿè‹øÏ, ø=‘·ÔuÛ≤wü+ |ü*øÏq

á õ ≤¢ Ï.$. u≤+ãT\T,

ø±s¡Tu≤+ãT\T, ≤+&éyÓTÆHé\T,

Á|üsTTy≥T ôd’Hê\T, kÕj·TT<Ûä

eTTsƒê\bs¡T ≤+Ï düø£\$ø±s¡ #wüº\‘√ uÛÑj·÷qø£ dæú‹À ñ+~.

‘·q<Ó’q XË’*À ôVA<ë\≈£î nr‘·yÓTÆq Ø‹À eeVü≤]+∫

kÕe÷qT\T ôd’‘·+ düeTdü\qT $ìï$+#·Tø√e&ÜìøÏ neø±X+

ø£*Œ+# yês¡T. ∫qï, ∫‘·ø£ kÕúsTT e≈£îÔ\ø£+fÒ ô|’ kÕúsTT e≈£îÔ\qT+&

e÷s¡TŒ≈£î Hê+~ |ü\ø±\H \ø£å+‘√ øöì‡*+>¥ ù|s¡T‘√ $~Û ìs¡«Vü≤D

ø=qkÕ–+#ês¡T. ø=+<äs¡T kÕj·TT<Ûä eTTsƒêH‘·\qT õ≤¢ ãVæ≤wüÿs¡D

#XÊs¡T. sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\ dæbòÕs¡T‡\T ãT≥º <ëK\j·÷sTT.

H‘·\>∑T+&Ó À¢ >∑TãT\T |ü⁄Ïº+~. ã~©øÏ rÁe Á|üj·T‘·ï+ #dæ..

Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT\T $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. |üì#dæ+~ ø=~› s√E\T

bòÕø£åHéô|’ ñ≈£îÿbÕ<ä+

106

bòÕø£ì »+

nsTTHê... eTTsƒê dü+düÿ è‹ì nDÏ∫ yj·T>∑*>±&ÉT..

d”‘ê sêe÷+»Hj·TT\T: ø£s¡÷ï\T õ≤¢ À nkÕ+|òæTø£ X≈£îÔ\T,

øÏsêsTT Vü≤+‘·≈£î\T, bòÕø£åHé H‘·\T

ÇcÕºsê»+>± #Ó\πs>∑T‘·÷...

Á|üC≤kÕ«e÷ìøÏ, Á|üXÊ+‘·‘·≈£î uÛÑ+>∑+

ø£*–düTÔqï s√E\$.. dü]>±Z n≤+Ï

s√EÀ¢ ø£s¡÷ï\T õ≤¢ b©düT

n~Ûø±]>± u≤<Ûä‘·\T #|ü≤ºs¡T Ms¡T.

qs¡Vü≤+‘·ø£ eTTsƒê\T õ≤¢<ëÏ Ç‘·s¡

ÁbÕ+‘ê\≈£î |ü≤j·Tq+ ∫‘Ô·–+#ês¡T. nHø£ ‹Ôfiófl, dæbòÕs¡T‡\TqT

uÒU≤‘·s¡T #XÊ&ÉT. J]í+#·Tø√Òì H‘·\T Á|üuÛÑT‘·«+ ô|’ ‹Ô&ç ‘Ó∫Ã

ã~©øÏ j·T‘·ï+#dæ $»j·T+ kÕ~Û+∫Hê... ñqï nq‹ ø±\+ÀH,

n+<ä]eTqïq\T bı+<ës¡T. M…’q+‘·yTs¡≈£î ÁX$T+∫ Hs¡ Á|üeè‹ÔøÏ

n&ÉT¶ø£≥º yj·T>∑*>±s¡T. á$<Ûä+>±...

BìøÏ ø±yê*‡+~ ∫‘·ÔXó~∆, ìkÕŒøÏåø£‘·, ìC≤sTTr, ìwüÿs¡\‘√

≈£L&çq $<ÛëHê\T, #·s¡ \T, #·≤º\T ñqï|ü&ÉT nqTø=qï kÕúsTTÀ

Ä•+∫q Á|üjÓ÷»Hê\ì düT\uÛÑ+>± bı+<äe#·TÃ. Bìì À‘·T>±

nH«wæ+∫ |ü\T ìyês¡D√bÕj·÷\T á |ü⁄düÔø£+ <ë«sê Á|üC≤

Á|üjÓ÷»Hês¡úyÓTÆ Á|ü#·T]+∫, Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î, bÕ\≈£î\≈£î z

yT\Tø=\T|ü⁄>± e÷] ø£qT$|ü ø£\>±\ì Äø±+ø£å.

107

bòÕø£åHéô|’ ñ≈£îÿbÕ<ä+bòÕø£ì »+

Hê&ÉT u≤+ã T\T |üÏºq #‘·TÀ¢ H&ÉT u…’_Ÿ

yÓTÆUÒ Ÿ $»jYT ≈£îe÷sY

60, 70 kÕs¡T¢ eTs¡D+ qT+∫

‘·|æŒ+#·Tø=HêïqT. |ü>∑\T, Á|ürø±sê\T,

m‘·TÔ\T, ô|’m‘·TÔ\T,..... Ä |ü<ëï\T>∑T

dü+e‘·‡sê\ J$‘·+ ~q~q >∑+&É+. Á|ü‹ø£åD+

XÁ‘·T uÛÑj·T+, XÁ‘·Te⁄qT #·+bÕ\qï

‘ê|üÁ‘·j·T+. |òü*‘·+ Á|üXÊ+‘·‘· ø£s¡TyÓ’+~. Hê

<ë«sê, Hê ø±s¡D+>± mH√ï ≈£î≥T+u≤\T

ã\j·÷sTT. πøe\+ sê»ø°j·T m<äT>∑T<ä\

ø√dü+, n‘·Tqï‘· |ü<äe⁄\T n\+ø£]+#·≥+

ø√dü+ bòÕø£åìdüTº>± e÷]q dü+<äs¡“¤+ @ ø£åD+À »]–+<√ >±ì, ø£

dü+|üqï &Üø£ºs¡¢ ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q Hê J$‘·+ 26 @fi¢ ÁbÕj·÷ìπø

Væ≤+dü‘√, u≤+ãTù|\Tfi¢‘√, ø=&Éefiófl, >=&É¶fifl‘√, <äTsêàs¡Z+>±

e÷]bsTT+~. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T &Üø£ºs¡T¢ nsTTq|üŒÏøÏ (‘·*¢ &Üø£ºsY

s¡‘·ïeTà ~e+>∑‘· eTTKeT+Á‹ yÓ’.j·Tdt. sê»X‚KsY¬s&ç¶ yTq‘·Ô)

sê»ø°j·T $»j·÷\ |æ∫ÃÀ $#·Ã\$&ç J$‘êìøÏ n\yê≥T |ü&ç

byê*‡ e∫Ã+~.

Ä ‘·sê«‘· sê»ø°j·÷\À n+#Ó\+#Ó\T>± m<äT>∑T‘·Tqï ø=~›

Hê Áã‘·T≈£î eTØ bÕ|ü uÛÑ]‘·+>±, ;uÛÑ‘·‡+>± ‘·j·÷¬s’+~. HqT

#s¡Tø√yê\qTø=qï ñqï‘· dæú‹ ø√dü+ Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq e÷sêZ\qT

m+#·Tø=HêïqT. Hê Á|ü‘· ]∆ HêÏ »eTà\eT&ÉT>∑T myÓTàÒ nsTTq

>∑T+&É¢≈£î+≥ •yê¬s&ç¶. n‹ Á|üe÷<äø£s¡yÓTÆq bòÕø£åìdüTº. yTeTT

u≤+ãT\T |üÏºq #‘·TÀ¢ u…’_Ÿ

108

bòÕø£ì »+

ø£]H=ø£]ì #·+|ü⁄ø√e≥+ ø√dü+ nHø£ Á|üj·T‘êï\T #düTø=+≥÷

ñ+&yêfifl+. Hê ñìøÏì ø±bÕ&ÉTø√e≥+ ø√dü+ Vü≤‘· \≈£î ôd’‘·+

yÓqTø±&yê&çì ø±qT. Ä s√EÀ¢ bòÕø£åHé >=&Ée\T ‘·s¡#·T>±

»s¡T>∑T‘·T+&$. j·T<∏#·Ã¤>± u≤+ãT\T , ‘·TbÕ≈£î\T yê&yêfi¢+. á

Á≈£Ls¡yÓTÆq Væ≤+kÕ‘·àø£ #·s¡ \eT÷\+>± m+‘√eT+~ Vü≤‘·T\j·÷s¡T.

mìïø£\ düeTj·T+À u≤+ãT\T, ‘·TbÕ≈£î\‘√ Á>±e÷\ô|’ |ü&ç

z≥s¡¢qT uÛÑj·Tô|Ïº ]–Z+>∑T\T #ùdyêfi¢+. n< düeTj·T+À

dæ.ÄsY.|æ.m|òt »yêqT¢ e÷ô|’ ø±\TŒ\T »s¡T|ü>± yTeTT »]bÕ+. ø±ì Hê

Á|üø£ÿH ñqï Ç<ä›s¡T u≤&û>±s¡T¶\T H\ø=]>±s¡T. HqT e÷Á‘·+ ‘·èÏ À

‘·|æŒ+#·Tø=HêïqT. |òü*‘·+>± 3 HÓ\\bÕ≥T C…’ À¢ >∑&ÉbÕ*‡ e∫Ã+~.

Ç≤ mH√ïkÕs¡T¢ C…’\T J$‘·+, Á|ü‘· s¡T∆\ u≤+ãT\<ë&ç À ‘·|æŒ+#·T

ø√e≥+ »]–+~. n+‘ø±ø£ C…’ À¢ ñqï|ü⁄Œ&ÉT &Üø£ºs¡¢ <ë«sê

$wüÁ|üjÓ÷>∑+ #XÊs¡T. ã÷≥ø£|ü⁄ mHéøö+≥s√¢ #·+bÕ\ì, ø£+À¢

j·÷dæ&é bj·÷\ì Á|üj·T‘êï\T #XÊs¡T. n+<äTe\q XÁ‘·Te+fÒ

eT]+‘· ø£dæ ô|]π>~. Hê ø√|ü‘êbÕ\T ∫e]øÏ Hê uÛ≤s¡ MT<ä ≈£L&Ü

#·÷|æ+#yêDÏí. $|üØ‘·+>± eT<ä+ Á‘ê>∑T‘·÷ ÄyÓTqT n‹ Á≈£Ls¡+>±

Væ≤+dæ+#yê&çì. mH√ïkÕs¡T¢ #·+|ü⁄‘êqì u…~]+#yê&çì. nsTTHê

ÄyÓT Hêø√dü+, HêÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&~.

e÷s¡eTì mH√ïkÕs¡T¢ q#·Ã#Óù|Œ~. ø±ì Hê bÕ|ü uÛÑ÷sTTwüºyÓTÆq,

uÛÑj·T+ø£s¡ J$‘·+ Ä e÷≥\qT, ÄyÓT Äy<äqqT |üÏº+#·Tø=H dæú‹À

Ò≈£î+&Ü bsTT+~. sêqT sêqT HêÀ ìsêX, ìÁdüŒVü≤ ø£*Z J$‘·+

n+fÒH $s¡øÏÔ ø£*–+~. ÄdæÔ, &ÉãT“ nï ñHêïsTT. ø± J$‘·+À

XÊ+‹ Ò≈£î+&Ü bsTT+~. |”&Éø£\\‘√ ns¡›sêÁ‹ >∑ãT≈£îÿq yÓTfió≈£îe

e#Ã~. sêÁ‹fió¢ ìÁ<ä |üfÒº~ ø±<äT. eT<ëìøÏ $|üØ‘·+>±

u≤ìdüqj·÷qT. Çø£ dæ–¬s≥¢≈£î n+‘Ò<äT. eT‹dæú$T‘·+ ø√ÀŒsTT

|æ#êÃdüT|üÁ‹øÏ b‘êHyÓ÷ nqTø=Hyê&çì. J$‘·+À yÓTT≥ºyÓTT<äÏ

109

u≤+ãT\T |üÏºq #‘·TÀ¢ u…’_ŸbòÕø£ì »+

kÕ]>± ~yê≤ ø√s¡T‘·q+, ìdüè ŒVü≤ ÄeVæ≤+#êsTT. myÓTàÒ

ø±yê\qTø=qï Hê ÄX Çø£ rs¡<yÓ÷ nqï $wüj·T+ ns¡∆yÓTÆ Hê J$‘·|ü⁄

Á|ü‹ ì$Twü+ HÓ’sêX|ü⁄ Nø£Ï ≈£LbÕÀ¢øÏ ~–bj·÷qT. J$‘·+ n+fÒH

$s¡øÏÔ |ü⁄Ïº+~. qqTï HqT #·+|ü⁄ø√yê\qT≈£îHêïqT. ãT…¢≥T¢ ì+|æq

]yê\«sY‘√ ‘·\≈£î ø±\TÃø√yê\qTø=HêïqT. ø±ì Ä ì$Twü+À

#êe+fÒ uÛÑj·TyTdæ+~. sê»ø°j·÷À¢ >∑T+&Ó\T rdæq ã+≥Tì. ø±ì

#êe⁄ qqTï uÛÑj·T|ü&≤ #dæ+~.

Ç≤+Ï uÛÑj·T+ø£s¡ dæú‹À HqT, Hê uÛ≤s¡ #ÓHÓ’ï yÓfi≤¢eTT.

nø£ÿ&É Hê uÛ≤s¡ qqTï ÒyÓTHé‡ Çyê+õ*ø£ Ÿ |òæ Àwæ|t(mŸ.Ç.m|òt) ≈£î

rdüT¬ø[¢+~. nø£ÿ&ç eT‘· >∑Ts¡Te⁄\≈£î Hê uÛÑj·T+ø£s¡ dæú‹ì

#Ó|üø=HêïqT. nø£ÿ&ç eT‘· >∑Ts¡Te⁄ uÛÑ>∑e+‘·Tì ÁbÕs¡úqÀ s¡ø£åD

bı+<äeTì ø=ìï dü÷#·q\T #XÊs¡T. Áø£yTD≤ dæ>∑¬s≥T¢ e÷HXÊqT.

eT<ä+ e÷HXÊqT. uÛÑj·T+, HÓ’sêX‘· ‘=\–bj·÷sTT. H&ÉT HqT

Á|üXÊ+‘· J$‘êìï >∑&ÉT|ü⁄‘·THêïqT.

u≤+ãT\T |üÏºq #‘·TÀ¢ u…’_Ÿ

110

bòÕø£ì »+

ø£ø£å\T M&Üs¡T n_Ûeè~∆ u≤≥ |ü≤ºs¡T

ã+&É¢|ü*¢ Á>±eT+(Hês¡Œ\eT+&É\+,nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢).

19631965 dü+e‘·‡sê\≈£î |üPs¡«+ |ü#·Ãì |ü+≥bı≤\‘√ Á|üXÊ+‘·

yê‘êes¡D+À Á>±eT Á|ü»\+<äs¡÷ düTKXÊ+‘·T\‘√ ø£\dæ yÓT\dæ

J$+#yês¡T. bı\+À, Ò<ë Ç+Ï À ∫qïbÕÏ <=+>∑‘·q+ »]–Hê,

u≤~Û‘·T\T ] #êe&ç(düÁ‘·+) À B|ü+ yÓ*–+#yês¡T. Ç~ nø£ÿ&ç

ÄqyêsTTr. B|ü+ yÓ\T‘·T]ï <ä+&√sê ≤>± uÛ≤$+∫, sêÁ‹ yfiÀ¢

Á>±eTdüTÔ\T #êe&ç <ä>∑Zs¡≈£î #s¡Tø=Hyês¡T. »]–q dü+|òüT≥qô|’

$#ê]+∫ <=+>∑≈£î n|üsê<Ûä s¡TdüTeTT yùdyês¡T. Ä kıeTTàqT

Á>±e÷_Ûeè~∆ ì$T‘·Ô+ ñ|üjÓ÷–+# $<Ûëq+ ñ+&~. n≤+Ï dü$Twæº

u≤<Ûä‘·‘√ eeVü≤]+∫q Á>±eTdüTÔ\T, bòÕø£¸Hé u≤≥À

|üj·Tì+#·&É+,14 Vü≤‘· \≈£î <ë]rdæ+~.

19631965 dü+e‘·‡sê\À πø ‘·+Á&ç |æ\¢ …’q |æ≥Tº Hê–¬s&ç¶,

|æ≥Tº Hêsêj·TD|üŒ\ ≈£îe÷s¡T\T u≤$øÏ dü+ã+~Û+∫q ∫qï

$wüj·T+À >=&Ée|ü&Ü¶s¡T. |æ≥Tº Hê–¬s&ç¶ ≈£îe÷s¡T…’q Hêsêj·TD¬s&ç¶,

Hê–¬s&ç¶\T ø£ es¡Z+>±qT, |æ≥Tº Hêsêj·TD|üŒ ≈£îe÷s¡T…’q |æ≥Tº

‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶ ,yÓ+ø£≥¬s&ç¶ ,•yê¬s&ç¶\T eTs√ es¡Z+>±qT $&çbj·÷s¡T.

u≤$ ‘·>±<ë $wüj·T+ ∫*øÏ ∫*øÏ >±*yêq ≤>± |ü]D$T+∫ düyêfiófl

$düTs¡T≈£îH <ëø± e∫Ã+~. Bì |üs¡ ekÕq+ ÄK]øÏ ‘·>±<ë s¡T

<ëÏ+~. Çs¡TesêZ\eT<Ûä »]–q rÁeyÓTÆq <ë&ç À ‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶

eØZj·TT&ÉT, uÀj·T kÕe÷õø£ esêZìøÏ #Ó+~q zãTfiø=+&É|üŒ

H\ø=]>±&ÉT.

111

ø£ø£å\T M&ç‘ n_Ûeè~∆bòÕø£ì »+

yÓ+≥H b©düT\T düŒ+~+∫ zãTfiø=+&É|üŒ Vü≤‘· πødüTÀ

ì+~‘·T…’q Hêsêj·TD¬s&ç¶ eØZj·TT*<ä›] Á>±eT+Àì

qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T Ä\j·T+ÀH ‘·eT ø£düº&ûÀ ñ+#ês¡T. yê] s¡ø£åD¬ø’

qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T Ä\j·T+À ã+<√ãdüTÔqT ≈£L&Ü @sêŒ≥T #XÊs¡T.

Vü≤‘· >±$+#·ã&É¶ uÀj·T zãTfiø=+&É|üŒ≈£î ◊<äT>∑Ts¡T

nqï<äeTTà\T ñHêïs¡T. Ms¡+<äs¡÷ b©düT ã+<√ãdüTÔ À ñqï

Hêsêj·TD¬s&ç¶ eØZj·TT\qT qs¡dæ+Vü≤kÕ«$T Ä\j·T+ÀH ã]ôd\‘√

<ë&ç#dæ <ës¡TD+>± Vü≤‘· #XÊs¡T. b©düT\T ‘·–q kÕøå±<Ûësê\‘√

Çs¡TesêZ\ô|’ πødüT qyÓ÷<äT #XÊs¡T. nsTTq|üŒÏø° Çs¡TesêZ\≈£î

dü+ã+~Û+∫q πødüT\T ø√s¡Tº À ø=Ïºyj·T≥+ $X‚wü+. n|üŒÏ qT+&ç

#Ó<äTs¡TeT<äTs¡T dü+|òüT≥q\T »s¡T>∑T‘·÷H ñHêïsTT. Ç+<äTÀ

uÛ≤>∑+>± ÁbÕDuÛÑj·T+‘√ ñqï ‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶, Hêsêj·TD¬s&ç¶ì Vü≤‘·

#XÊ&Éì Äs√|üD. á dü+|òüT≥q »]–q nq+‘·s¡+ Hêsêj·TD¬s&ç¶

uÛ≤s¡ nX«s¡∆eTà Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+∫+~. Á|ürø±s¡+>± nX«s¡∆eTà

eØZj·TT\T ‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶ì Vü≤‘· #XÊs¡ì n_ÛjÓ÷>∑+. nq+‘·s¡+

Á>±eT+À b©düT\T, ]»s¡T« b©düT ã\>±\‘√ ã+<√ãdüTÔqT

ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Vü≤‘êq+‘·s¡+ »]–q |òüTs¡D\qT n<äT|ü⁄#j·TT

Áø£eT+À b©düT\T »]|æq ø±\TŒÀ¢ 20 dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡

ø£*–q ø£ j·TTe≈£î&ÉT eTs¡DÏ+#·&É+ >∑eTHês¡Ω+.

1981 dü+e‘·‡s¡eTTÀ ‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶ k<äs¡T&ÉT, yÓ+ø£≥¬s&ç¶

Á>±eT düs¡Œ+#Y eT]j·TT dü$T‹ Áô|dæ&Ó+≥T>± mìïø£j·÷s¡T. á

H|ü<∏ä+À 1982 dü+e‘·‡s¡eTTÀ nX«s¡∆eTà Vü≤‘· #j·Tã&çq~. ø£

Ä&É eTìwæì #·+|ü⁄‘êsê n+≥÷ ÄyÓT X‘·èe⁄\qT K∫Ã‘·+>±

#·+|ü⁄‘êeTì ÄyÓT Xe+ e<ä› ÄyÓT eØZj·TT\T X|ü<∏ä+ #XÊs¡T.

#Ó|æŒq≥T¢>±H ‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶ k<äs¡T&ÉT •yê¬s&ç¶ì, n‘·ì u≤eeT]~ì,

ø£ø£å\T M&ç‘ n_Ûeè~∆

112

bòÕø£ì »+

Ç<ä›s¡T nqT#·s¡T\qT |üø±ÿ ePVü≤+‘√ ø±|ü⁄ ø±∫, bıs¡T>∑÷s¡T

yÓfió‘·Tqï düeTj·T+À <ës¡TD+>± Á|ürø±s¡ Vü≤‘· #XÊs¡ì Á>±eTdüTú\

ø£<∏äq+. á ¬s+&ÉT πødüT\≈£î dü+ã+~Û+∫ Á|ü‘· ø£å kÕ≈£åî\T ñqï|üŒÏø°

õ≤¢ ø√s¡Tº À πødüT ø=Ïºyj·Tã&çq~.

Vü≤‘· \T, ø√s¡TºπødüT\‘√ Çs¡TesêZ\T #ê≤ qwüºbj·÷sTT.

‹s¡TbÕŸ¬s&ç¶ k<äs¡T&ÉT, düs¡Œ+#Y nsTTq yÓ+ø£≥¬s&ç¶ dü«‘·Vü‰>±

kÂeTT&ÉT, ø£ø£å\≈£î e‹πsøÏ. Á>±eT ô|<ä›\+<ä]‘√q÷ #·]Ã+∫

Ç+‘·Ï‘√ á ø£ø£å\ìï+Ïø° dü«dæÔ |ü*øÏ |üPs¡«+≤π> ø£*dææ yÓT*dæ

e⁄+&Ü\ì Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. Ä ìs¡íj·÷ìï n+<äs¡÷ ÄyÓ÷~+#ês¡T. Ä

s√E qT+&ç Á>±eT+ eT∞fl |ü#·Ãì |ü+≥bı≤\‘√ ø£fiø£fi≤&ÉT‘·÷,

n_Ûeè~∆ ~X>± |üj·TìkÔ+~.

199798 dü+e‘·‡s¡+À »qàuÛÑ÷$T ø±s¡ Áø£eT+À uÛ≤>∑+>±,

n|üŒÏ nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ ÇHé#ê]® eT+Á‹ es¡T\T ¬ø.#·+Á<äX‚KsY

sêe⁄, n|üŒÏ nq+‘·|ü⁄s¡+ |ü⁄s¡bÕ\ø£ dü+|òüT #Ó’s¡àHé $.Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä],

Çs¡Te⁄s¡÷ ø£*dæ Äø£dæàø£ ‘·ìF ø±s¡ Áø£eT+À bÕ§ZHêïs¡T. •+>∑qeT\

ìjÓ÷»ø£ es¡Z+À Äø£dæàø£ ‘·ìFÀ ñqï M]s¡Te⁄s¡T dü+uÛ≤wüD eT<Ûä

ã+&É¢|ü*¢ Á>±eT+À »]–q dü+|òüT≥q\T #·s¡Ã≈£î e#êÃsTT. yÓ+≥H Ä

Á>±eT+Àì Á>±eTdüuÛÑ≈£î yÓfi≤fls¡T.

eTTsƒê dü+düÿè‹À bs¡T dü\T|ü⁄ø=qï Ä Á>±eT+ÀøÏ yÓfifl&ÜìøÏ

ndüúedüúyÓTÆq s¡Vü≤<ë] ñ+~. Á>±e÷_Ûeè~∆ ø√dü+ Á|ü»\T Á|üXÊ+‘·+>±

e⁄+&Ü\ì n|üŒÏ eT+Á‹ #·+Á<äX‚KsY sêe⁄ Á>±eTdüT∆\qT ø√sês¡T.

Á>±e÷ìøÏ eTÚ[ø£ dü<äTbÕj·÷\T, Á|ü‘ø£ dü<äTbÕj·÷\T ø£*ŒkÕÔ+ nì

n+<äT≈£î MTs¡T ◊ø£ +>± ñ+&Ü\ì |æ\T|ü⁄ì#êÃs¡T. nsTT‘ Á|ü»\e<ä›

qT+&ç eTÚq+ düe÷<ÛëqyÓTÆ+~. Á>±eT+À dü¬s’q s√&ÉT¶ edü‹ Ò<äì

eT+Á‹øÏ Á>±eTdüT∆&ÉT $e]+∫q Áø£eT+À s√&ÉT¶ ì]àkÕÔeTì eT+Á‹

113

ø£ø£å\T M&ç‘ n_Ûeè~∆bòÕø£ì »+

e÷ nqï nsTTq >∑Ts¡|üŒ Vü≤‘· ø±$+#·ã& s√EøÏ ô|[fl nsTT

5 HÓ\\T nsTT+~. eTs¡ ≤ sê+uÛÑ÷bÕŸ¬s&ç¶ Ä<Ûä«s¡ eTTÀ e÷

Ç+Ïô|’ <ë&ç »]–+~. ≈£î≥T+ã düuÛÑT\+<ä]ì yÓ+≥H s¡T e~*

yÓfi≤fl\ì VüQ≈£î+ C≤Ø #XÊs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT Hê ej·TdüT‡ 10

dü+e‘·‡s¡eTT\T. Vü≤‘ê Á|ürø±s¡ <ë&ÉT\À nHø£ ≈£î≥T+u≤\T

s¡T e~* yÓfi≤flsTT. Ç≤ ø=+‘·ø±\+ >∑&ç∫q ‘·s¡Tyê‘· 1978À

•yê¬s&ç¶ ô|’ <ë&ç »]–q~. <ë&ç À •yê¬s&ç¶ rÁe >±j·÷\‘√

ãj·T≥|ü&Ü¶&ÉT. ¬s+&ÉekÕ] •yê¬s&ç¶ ô|’ (ÄsY.Ï.dæ ãdüT‡À) <ë&ç

»s¡>∑&É+‘√ •yê¬s&ç¶ #·ìbe&É+ »]–q~.

1974À »]–q Vü≤‘· πødüTÀ ø=+‘·eT+~øÏ J$‘· U…’<äT

|ü&É&É+, 1978À »]–q Vü≤‘· πødüTÀ eT] ø=+‘·eT+~øÏ J$‘· U…’<äT

|ü&ç+~. uÀdæ >∑Ts¡|üŒ Vü≤‘· ≈£î Á|ürø±s¡+>± 1982 q |ü⁄\>∑+ b‘·qïqT

#·+|ü≥eTT, Ä πødüTÀ 5 eT+~øÏ 5 dü+e‘·‡s¡eTT\T •ø£å |ü&É≥+

»]–q~. á πødüTÀ HqT yÓTÆqsY ø±e&É+‘√ πødüT qT+∫ ñ|üdü+Vü≤s¡D

\_Û+∫+~. |ü⁄\>∑+ b‘·qïqT Vü≤‘· #dæq πødüTÀ e÷ k<äs¡TìøÏ

1986 À C…’\T qT+∫ $eTTøÏÔ \_Û+∫+~.

1987À yT15 q s¡|òüTTMsê ~ÛjT≥sY e<ä› ô|<ä›qï, n‘·ì

ø=&ÉT≈£î\‘√ ø£\dæ ô|<ä›sê»qï, yÓ+ø£≥sêeTT&ÉT\ô|’ <ë&ç#dæ

Vü≤‘êÁ|üj·T‘·ï+ #XÊ+. á <ë&ç À ô|<ä›sê»qï nø£ÿ&çøÏ nø£ÿ& eTè‹

#Ó+<ë&ÉT. 7 eT+~ bÕ§Zqï <ë&ç À 21 eT+~ô|’ πødüT qyÓ÷<äT

#j·T&É+, Ä πødüT≈£î dü+ã+~Û+∫ 4 dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·s¡Tyê‘· 21

eT+~øÏ J$‘· U…’<äT |ü&É≥+ »]–bsTT+~. õ≤¢ ø√s¡Tº Ç∫Ãq rs¡TŒô|’

n|”Œ\T bsTTHê |òü*‘·+ ø£s¡TyÓ’+~. 1991 qT+&ç ‘=$Tà~

dü+e‘·‡s¡eTT\ es¡≈£î C…’\T J$‘·+ >∑&ÉbÕ*‡ e∫Ã+~.

e÷ Á>±eT+À nÁ>∑ esêí\T, ã\V”≤q esêZ\T eT<Ûä »]–q

119

$<ëuÛ≤dü+‘√ $yê<ë\≈£î dü«dæÔbòÕø£ì »+

<ë&ç, Á|ü‹<ë&ÉTÀ¢ nHø£ eT+~ Vü≤‘·T\T ø±e≥+, $T–*q yês¡T

πødüT\À Çs¡T≈£îÿbe≥+, Hê u≤≤ìï m+‘√ ø£\∫ydæ+~.

ÄbÕj·T‘· n+~+#ê*‡q k<äs¡TÀ¢ ø=+<äs¡T #·ìbe≥+, $T–*q

yês¡T C…’\T J$‘ê\T nqTuÛÑ$+#·&É+, ‘·~‘·s¡ <äTs¡“¤s¡ |ü]dæ∆‘·T\qT

#·÷∫ m+‘√ Äy<äq #Ó+<ëqT. |ü>∑\T, ø£ø£å\T, Á|ürø±sê\‘√

s¡–*bjT düeTj·T+À yê]øÏ mes¡T, @+ #Ó|æŒHê $H |ü]dæ∆‘·T\À

Òs¡T. Hê≈£î dü+ã+<Ûä+ Ò≈£îHêï Vü≤‘· πødüTÀ Ç]øÏ+∫ C…’\T J$‘·+

>∑&çù|≤ #XÊs¡T.

C…’\T J$‘·+ Hê≈£î $<ëπø+Á<ä+>± e÷]+~. n+uÒ<äÿsY zô|Hé

j·T÷ìe]‡Ï À _.m #·~yêqT. j·TyéT.m yÓTT<äÏ dü+e‘·‡s¡eTT |üP]Ô

#XÊqT. nq+‘·s¡+ C…’\T ã~©\T, ô|s√Ÿ\T, ô|[fl #·ø£ #·ø±

kÕ–bj·÷sTT. Á|üC≤kÕ«eT Äø±+øÏå nsTTq HqT kÕ∆ìø£ dü+dü∆\

mìïø£ À¢ Hê uÛ≤s¡ qT b° #sTT+#êqT. ¬>\Tbı+<ëqT. dü«#·Ã¤yÓTÆq

ùde\T n+~+∫ Á|ü»\# eTqïq\T bı+<ëeTT. bòÕø£åHé≈£î #·s¡eT‘·+

bÕ&ÜqT.

ìs¡ø£åsêdü‘·, ìs¡T<√>∑+, <ë]Á<ä+, ù|<ä]ø£+ ø±s¡D+>±

j·TTe‘· ô|&ÉÁ<√e |üfÒº neø±XeTT+~. nø£åsê\qT Hs¡TÃø=+&ç.

#Ó’‘·Hêìï ì+|ü⁄ø=+&ç. C≤‹ düeTÁ>±_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&É+&ç.

$<ëuÛ≤dü+‘√ $yê<ë\≈£î dü«dæÔ

120

bòÕø£ì »+

nbÕsêú\‘√ ì +&ÉT J$‘ê\T ã *

-»ø±ÿ sêeTeT÷]Ô

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ Àì >±+&É¢yê]|ü*¢ Á>±eT+,

nbÕsê∆\ ø±s¡D+>± es¡Z ø£ø£å\T ô|ÁfÒ– Ä Á>±eT+ ∫Hêï _ÛqïyÓTÆ+~.

ø£ø£å\‘√ m≥Te+Ï dü+ã+<Ûä+Òì m+<äs√ ne÷j·T≈£î\ J$‘ê\qT

ã*ø=+~. e÷ Á>±eT+À »]–q ø=ìï <äTdü‡+|òüT≥q\≈£î HH

Á|ü‘· ø£åkÕøÏå. ø£ø£å\T, ø£\Vü‰\T mìï ø£cÕº\T, qcÕº\T ‘ÓkÕÔj·Tq&ÜìøÏ Hê

J$‘·+ ø£ <äs¡ŒD+.

e÷ Á>±eT+À ã\V”≤q esêZ\≈£î, nÁ>∑ esêZ\≈£î nbÕsê∆\T,

nqTe÷Hê\‘√ ø£ø£å\T #Ó\πs>±sTT. (nÁø£eT dü+ã+<Ûä+) nH nbÕs¡∆+

ô|qTuÛÑ÷‘·yÓTÆ m+<ä]H√ ã*ø√]+~. n≤ ¬s+&ÉT esêZ\eT<Ûä

yÓTT<ä…’q ø£ø£å\T Çs¡T>∑T, bıs¡T>∑T yê]øÏ yê|æ+∫ yê]ì ≈£L&Ü

nqTe÷ì+# $<Ûä+>± |ü]dæ∆‹ ‘·j·÷¬s’+~. n≤ yÓTT<ä…’q ø£ø£å\À

19841985 eT<Ûä ø±\+À >±+&É¢ es¡Z+ <äs¡÷s¡T zãTÒdüTqT Vü≤‘·

#kÕs¡T. Á|ürø±s¡ <ë&ç À >±+&É¢ esêZìøÏ #Ó+~q Hês¡|üŒ

Vü≤‘·T&Éj·÷&ÉT. Çs¡Te⁄] Vü≤‘· πødüT\$#ês¡DÀ Çs¡TesêZ\yê]øÏ

õ≤¢ ø√s¡Tº À J$‘· U…’<äT |ü&ç+~. n|”Œ\T≈£î yÓ[flq nq+‘·s¡+ ¬s+&ÉT

πødüT\T ø=ÏºyXÊs¡T. ø=~›s√E\T |ü…¢ Á|üXÊ+‘·+>± ñ+~. Vü≤‘·T&ÉT

>±+&É¢ Hês¡|üŒ düMT|ü ã+<ÛäTe⁄ yT&Ü|ü⁄s¡+ lsêeTT\T≈£î n|üŒÏ

ô|qTø=+&É m+.mŸ.@ ø£qTeTTø£ÿ\ #ÓHêï¬s&ç¶‘√ yÓTÆÁ‹ @s¡Œ&ç+~.

sê»ø°j·T ã\+ ‘√&Ó’q Áø£eT+À |ü…¢ Á|üXÊ+‘·‘·qT ‘√&\T≤

ø£ã[+∫+~. ‹]– bòÕø£åHé uÛÑj·÷\T n\TeTTø=HêïsTT. Vü≤‘· \T

»s¡>∑≥+, ÄdüTÔ\ <Ûä«+dü+, >∑èVü≤ <äVü≤Hê\T »]>±sTT.

1987À >±+&É¢ yÓ+>∑eTTì Vü≤‘· »]–+~. ø£eTà kÕe÷õø£

121

nbÕsêú\‘√ ì+&ÉT J$‘ê\T ã*bòÕø£ì »+

nbÕsêú\‘√ ì+&ÉT J$‘ê\T ã*

122

bòÕø£ì »+

es¡Z+ ÄdüTÔ\T <Ûä«+dü+ nj·÷sTT. ‘·eT ÄdüTÔ\T <Ûä«+dü+ #XÊs¡H

ñ<›X+‘√ ÄÁ>∑Væ≤+∫q ø£eTà kÕe÷õø£ es¡Z+ H‘·\T Á>±eT+ô|’

<ë&ç#dæ Á>±e÷ìøÏ ì|ü⁄Œô|≤ºs¡T. 1987À »]–q yÓ+>∑eTTì Vü≤‘·

πødüTÀ 14 eT+~ ì+~‘·T\≈£î J$‘· U…’<äT •ø£å>± õ≤¢ ø√s¡Tº

1731992 q rs¡TŒ yÓ\Te]+∫+~. dü+e‘·‡s¡ ø±\+ ‘·s¡Tyê‘·

ôV’≤ø√s¡Tº 6 eT+~ì ìs√∆wüß\T>± Á|üø£Ï+∫+~. $T–*q 8 eT+~øÏ

düTÁ|”+≈£î yÓ[flHê m≤+Ï e÷s¡TŒÒ<äT. 2000 e dü+e‘·‡s¡+À Ï.&ç.|æ

U…’B\≈£î ø£åe÷_Ûø£åÀ HqT $&ÉT<ä\ nj·÷qT.

C…’\T J$‘·+ <äTs¡“¤s¡+. C…’\TÀ J$+∫qìï s√E\T HqT @+

b>=≥Tºø=HêïH√ ‘Ó*dæ+~. Vü‰sTT>± Á|üXÊ+‘·+>± kÕ>±*‡q Hê

J$‘·+À Ç≤+Ï <äTdü‡+|òüT≥q #√≥T #düTø√e&É+ u≤<Ûëø£s¡+.

bòÕø£åHé ø√s¡ À¢ ∫≈£îÿø=ì ÄdüTÔ\T, n_Ûe÷Hê\T b>=≥Tºø=HêïqT.

ã+<ÛäT$TÁ‘·T\T, uÛ≤sê_&É¶\ nqTsê>±\T <ä÷s¡yÓTÆ HqT m+‘·>±H√

eT<äq |ü&Ü¶qT. Á|üdüTÔ‘·+ HqT <Ûäs¡àes¡+À ø±|ü⁄s¡+ ñ+≥÷ q÷\T≈£î

s¡+>∑T\T n<ä›≥+, bÕ¢≥¢ yêbÕs¡+ #düTø=+≥THêïqT. |ü<äàXÊ*

≈£î\eTTq≈£î #Ó+~qyê&ÉqT. HêÀ ø£*Zq e÷s¡TŒqT #·÷dæ Hê≈£î\+

yês¡T nq+‘·|ü⁄s¡+ õ≤¢ ≈£î\dü+|òü÷ìøÏ ñbÕ<Ûä≈£åî\T>±

mqTïø=Hêïs¡T.

123

ªnyµ dü+düú‘√ Hê nqTã+<Ûä+bòÕø£ì »+

ªnyµ dü+dü∆‘√ Hê nqTã +<Ûä+

-ô|’&ç dü‘· e‹, s¡#·sTTÁ‹

düeTdü\ |ü≥¢ dü¬s’q C≤„qeT÷, Ä C≤„Hêìï

Ä#·s¡DÀ ô|fÒº dü¬s’q ø±s¡ Áø£eTeT÷ me]

#‘·TÀ¢ ñ+≥T+<√ yêfi‚fl Ä düeTdü*ï |ü]wüÿ]+#·>∑\s¡T. yêfi‚fl á

düe÷C≤ìï e÷s¡Ã>∑\s¡T.

πøe\+ C≤*‘√ ø£*π> kÕqTuÛÑ÷‘√ ø£ ïfiSfl ì≥÷ºs¡TŒ\T @

∫qï düeTdü |ü]wüÿ]+#·e⁄. düeTdüøÏ ø±s¡D≤\T yÓ‘·T≈£îÿ+≥÷ yÓ[fl

yêÏ |ü⁄Hê<äTÀ¢øÏ ~–, ‘·s¡∫#·÷dæ, nedüs¡eTì düŒwüº+>±

‘√∫q|ü⁄&ÉT, yêÏ eT÷≤*ï #Û~+∫, Ä |ü]dæú‘·T\qT n+‘·+

#Ój·T≥+ ‘·|üŒ Ç+ø√ e÷s¡Z+ ñ+&É<äT.

düe÷C≤ìï dü+düÿ]+# ~X>± |üj·Tì+#·&ÜìøÏ mes√ ø£s¡T

m|ü⁄&√ ø£|ü&ÉT eTT+<ä&ÉT>∑T yj·÷*. #·T≥÷º eTTdüTs¡T≈£îqï Nø£≥¢qT

bÕs¡Á<√\&ÜìøÏ ∫qï ø=y=«‹ÔHÓ’Hê yÓ*–+#·>∑\>±*. ÄyÓ\T>∑T Hê\T>∑T

>√&É\qT <ëÏ $XÊ«ìï ø±+‹eTj·T+ #j·T>∑\<äT. n≤π>

düe÷»+Àì <äTsêàsêZìï n+‘·yÓTT+~+#·&ÜìøÏ, düe÷C≤ìï

#·ø£ÿ~<ä›&ÜìøÏ eøÏÔ À #Ó’‘·q+ ø±yê*, C≤„qB|æÔ yÓ\>±* <äè&ÛÉ

dü+ø£\Œ ã<äT∆ …’ Ä‘·à $XÊ«dü+‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>±*. düe÷C≤ìï #Ó’‘·q

|üs¡# ~X>± eTT+<äT≈£î |üj·Tì+#·&ÜìøÏ mes√ ø£s¡T kÕVü≤dæ+#ê*.

Á|üdüTÔ‘· düe÷»+À f…Ás¡]»+, düø£‡*»+, bòÕø£ì»+ Ms¡

$Vü‰s¡+ #dü÷Ô, XÊ+‹j·TT‘· yê‘êes¡D≤ìï ø£\Twæ‘·+ #dæ e÷qe‘ê

$\Te\ |ü‘·HêìøÏ ø±s¡DeTÚ‘·THêïsTT. ≈£î\, eT‘·, es¡Z,

ÁbÕ+rj·T‘·‘·«+, kÕ«s¡ú+, nVü≤+ø±s¡+, Ä~Û|ü‘· +, eTTsƒê‘·‘·«+ eT÷\

124

bòÕø£ì »+

ø±s¡D≤…’ MÏøÏ Ä»+ bdüTÔHêïsTT. f…Ás¡]»+, qø£‡*»+ ø£

dæ<ë∆+‘êìøÏ ø£≥Tºã&ç ñ+fÒ, bòÕø£ì»+ eøÏÔ>∑‘· ø£\Vü‰\‘√, ásê

ndü÷j·T\‘√, eTTsƒê‘·‘·«+‘√ Ä~|ü‘· bs¡T≈£î dæ<ä∆|ü&ç eTqTwüß\

eT<Ûä $uÛÒ<ë\T düèwæº+∫, $wü dü+düÿè‹øÏ ;C≤\T yÓTT*|ædüTÔ+~.

eTqTwüß\qT eTè>±≤¢ y≤& sêø£ådü Áø°&É kÕ–dü÷Ô düe÷»+À

Væ≤+kHêà<ä dü+düÿè‹øÏ lø±s¡+ #·T&ÉT‘√+~. ‘·‘·Œ*‘·+>± ≈£îÁ≥\T

≈£î‘·+Á‘ê\T ásê ndü÷j·T\‘√ nÁø£e÷\T, nHêj·÷\T, nXÊ+‹

düe÷»+À HÓ\≈£î+≥THêïsTT. eTq+ Ä•+∫q~ Væ≤+∫q~

Ç≥Te+Ï Ä≥$ø£ düe÷»+ ø±<äT. Bì kÕúH Ç+<äT≈£î _ÛqïyÓTÆq

düe÷»+ Ä$sê“¤e+ ø±yê*. eøÏÔ ùd«#·Ã¤>± dü«‘·+Á‘·+>±, <ÛÓ’s¡ +>±,

ìs¡“¤j·T+>±, Äq+<ä+>± e÷qe‘ê $\Te\ |ü⁄Hê~ô|’

düTKXÊ+‘·T\‘√ eTq>∑*π> nVæ≤+kÕj·TT‘· düT+<äs¡ düe÷»+

Ä$s¡“¤$+#ê*. bòÕø£Hé uÛÑ÷‘·+ $»è+_Û+∫ eTqTwüß\ s¡ø£Ô+, e÷qe‘ê

yê<äT\ >∑T+&Ó\qT ‘êøÏq|ü&ÉT á <äTsêàs¡Z+ n+‘·+ ø±yê\ì me]øÏ

yês¡T eTÚq+>± ∫+‹+#·&É+ ‘·|üŒ ø£ dü+ >∑Ïº>± H√s¡T $|æŒ K+&ç+#

kÕVü≤dü+ ≈£L&Ü #j·TÒì <äTs¡“¤s¡ |ü]dæú‘·T\T HÓ\ø=ì e⁄HêïjYT.

nHêj·÷\qT n&ÉT¶ø=H eedüúÒq|ü&ÉT, yêÏøÏ n&É÷¶

n<äT|üP Ò≈£î+&Ü e÷qe‘ê«ìï n|üVü‰dü+ #dü÷Ô n+‘·yÓTT+~+#

$ø£è‘· #·s¡ \T ìsê≥+ø£+>± kÕ>∑T‘êsTT.

e÷qe $HêXHêìøÏ yÓT≥¢sTTq nVü≤+ø±s¡+, Ä~Û|ü‘· +,

Äj·TT<Ûë\‘√ qs¡yT<Ûë*ï düèwæºdüTÔ+~ bòÕø£ì»+. sê»ø°j·T+>±,

Ä]úø£+>± ã\e+‘·T…’q yês¡T ã\V”≤qT\qT, ìs¡Tù|<ä\qT ‘·eT

#Ó|ü#‘·\À ñ+#·Tø=ì, yê]ì bÕe⁄\T>± eT\#·Tø=+≥THêïs¡T.

bòÕø£¸ìdüTº\T sêsêE\T>± yÓ\T>∑T‘·÷ bòÕø£¸ìC≤ìï ô|+∫

bwædüTÔHêïs¡T. ìC≤ìøÏ yês¡T bwædüTÔqï~ ìs¡Tù|<ä*ï ø±<äT

ªnyµ dü+düú‘√ Hê nqTã+<Ûä+

bòÕø£ìC≤ìï. yê] ‘·‘·«+ e÷s¡D ôVAeT+. bòÕø£ì»+ ô|’ bsê&Ü¶ìøÏ

j·÷+° bòÕø£Hé bòs¡+ HÓ\ø=*Œ‘ m≤ñ+≥T+~? Ä n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq,

n<äT“¤‘·yÓTÆq Vü≤sêe&ÜìøÏ KÒC≤ ñ+&Ü*. ì+&ÉsTTq >∑T+&Ó<ÛÓ’s¡ +

ñ+&Ü*. düeTdü\ |ü≥¢ eT&ÉeT ‹|üŒì dü«uÛ≤e+ ø£*– e⁄+&Ü*.

nìï+Ïø° $T+∫ Ä‘·à düúsTTs¡ +‘√ nqT≈£îqï \ø£å+yÓ’|ü⁄ n&ÉT>∑T\T

yÓj·÷*.

düe÷»+À Á|üdüTÔ‘·+ HÓ\ø=qï nXÊ+‹ kÕúq+À XÊ+‹

Á|üXÊ+‘·‘· Ä$s¡“¤$+# ~X>± 20.11.2005 q ãw”sYuÛ≤>¥ Áô|dt ø£¢uŸ À

bòÕø£ì»+ ÇŸ‡ Ç+bÕøº ÄHé kıôd’° nH n+X+ô|’ l yÓ’≈£î+sƒ¡+

Á|üuÛ≤ø£sY#Í<ä] >±] Ä<Ûä«s¡ +À nHø£ eT+~ e÷qe‘êyê<äT\T,

yT<ëe⁄\‘√ #ê]Á‘ê‘·àø£yÓTÆq dü<ädüT‡ bòÕø£Hé uÛÑ÷‘·+ô|’ bsê&+<äT≈£î

nHø£eT+~ì Ä À∫+|üCÒdæ+~. á dü+düú ìHê<ä+

ªÁã‘·T≈£îÁã‘·ø£ìe⁄«µ.

2006, |òæÁãe] 2q »]–q ªnyµ sêh ø£$T° düe÷yX+À,

bòÕø£ì»+ô|’ @sêŒ≥T #dæq ne>±Vü≤q ø±s¡ Áø£e÷\T n≥T

$<ës¡Tú\qT, j·TTe‘·qT, Ç≥T yT<Ûëe⁄\qT, H‘·\qT

düŒ+~+|üCÒkÕsTT. ªnyµ ø±s¡ ø£ ≤bÕÀ¢ bÕ§Z+≤eTì m+<äs√

eTT+<äT≈£î sêe&É+ eTT<ëeVü≤+.

2007À U…’BÀ¢ |ü]es¡Ôq Äø±+øÏå+∫ $$<Ûä C…’\¢qT

dü+<ä]Ù+∫, yê]øÏ XÊ+‹, düVü≤è<ë“e+ e\¢ ø£*π> XóuÛÑ |ü]D≤e÷\

>∑T]+∫ $e]+∫ yê]#‘· Äu≤≥ À q&ç#+<äT≈£î Á|üe÷D≤\T

#sTT+∫+~ ªnyµ dü+düú. ª|üìøÏ yÓ&ç‘ |üPfÒ >∑&ÉTdüTÔ+~.. ã&çøÏ yÓfi‚Ô

J$‘·+ ì\ã&ÉT‘·T+~µ, nH uÛ≤eq‘√ u≤\ø±]àø£ eedüúqT

ìs¡÷à*+# ~X>± s¡+>±¬s&ç¶ õ≤¢ À |üs¡ Ï+∫ Ï$9 düVü≤ø±s¡+‘√

j·÷»e÷Hê\qT m<äTs=&ç¶, yê] ø£ã+<Ûä Vü≤kÕÔ À¢ ø£s¡ÿwü+>±

125

ªnyµ dü+düú‘√ Hê nqTã+<Ûä+bòÕø£ì »+

q*–bsTTq yê] u≤≤ìï yê]øÏ ‹]– Çe«&É+ »]–+~. bòÕø£HéÀ

ã…’ n+>∑$ø£\T¬s’q nuÛ≤>∑T…+<ä]ø√ ø£è‹eT nej·Tyê*ï @sêŒ≥T

#j·T&É+, s¡ø£Ô<ëq •_sê\T HÓ\ø=*Œ ªnyµ düuÛÑT\T kÕe÷õø£

düŒèVü≤ì, ùdyêuÛ≤yêìï #ê≤s¡T.

düe÷»+À y≤~ eT+~ bòÕø£Hé u≤~Û‘·T\≈£î ø£å‘·>±Á‘·T\≈£î

nìï $<Ûë≤ #j·T÷‘·q+~dü÷Ô ì]«sêeT+>± ø£èwæ#düTÔqï ªnyµ dü+düú

eekÕú|üø±<Ûä≈£åî\T, e÷qe‘ê eT÷]Ô l yÓ’≈£î+sƒ¡+ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä]

n_Ûq+<äj·TT\T, Ä<äs¡Ùj·TT\T.

ªnyµ dü+düú ø£ ≈£î≥T+ã+≤ |üì#ùd rs¡T qHÓï+‘·>±H√

Äø£≥Tº≈£î+~.

Á|üC≤ #Ó’‘·q+ ~XÀ uÛ≤>∑+>± Á|ü#·T]+# ªbòÕø£ì»+µ nH

|ü⁄düÔø£+ uÛ≤$ ‘·sêìøÏ #Ó’‘·q ø£s¡B|æø£>± ñ|üjÓ÷>∑|ü&ç, düe÷»+Àì

Væ≤+düqT bÕs¡Á<√*, XÊ+‹øÏ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+<äì eTqkÕsê

Äø±+øÏådüTÔHêïqT.

126

bòÕø£ì »+ªnyµ dü+düú‘√ Hê nqTã+<Ûä+

#Í<ä] Vü≤è<äj·T+À. ì»+>±H á s√E, Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä], nq+‘·|ü⁄s¡+

n+fÒ #ê\T ñ‘·Ôs¡+ nj·Tì+À¢ yê*b‘·T+~!

Á|üuÛ≤ø£sY #Í~] 1961À, nq+‘·|ü⁄s¡+À »ìà+#ês¡T. ]À

eTTsƒê ø£ø£å\T, yêÏ‘√ y>∑ Òø£ ‘ê‘· yÓ+ø£≥düTã“j·T, ‘·q ø=&ÉT≈£î

yÓ+ø£≥düTã“j·TqT (Ç<ä›] ù|s¡T¢ ø£fÒ eT]!) 1950 qT+#

nq+‘·|ü⁄s¡+À ø±|ü⁄s¡+ ô|Ïº+∫Hês¡T.

` s√¢ ‘ê‘· yÓ+ø£≥düTã“j·TqT Á|ü‘· s¡Tú\T ≈£îÁ≥ |üìï Vü≤‘·

πødüTÀ Ç]øÏ+#ês¡T. yÓ+ø£≥düTã“j·T ÁbÕD ùdïVæ≤‘·Tìï Á|ü‘· s¡Tú\T

Vü≤‘· #dæ, yÓ+ø£≥düTã“jT Vü≤+‘·≈£î&Éì Á|ü#ês¡+ #dæ õ≤¢ ø√s¡Tº À

ñ]•ø£å |ü&≥≥T¢ #kÕs¡T. nsTT‘ ôV’≤ø√s¡Tº À ñ] •ø£åqT ø=ÏºykÕs¡T.

Á|üuÛ≤ø£sY Hêqï yÓ+ø£≥düTã“j·T nq+‘·|ü⁄s¡+À |æ\¢*ï

#·~$+#·T≈£î+≥÷ ñ+fÒ, Á|üuÛ≤ø£sY u≤u≤sTT\T e÷Á‘·+ ñs√¢H

ñ+≥÷ eekÕj·÷ìï bÕø£HéqT ¬s+Ï #·÷düT≈£îHyês¡T.

ø£kÕ] Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä] ôd\e⁄\|ü&ÉT eT&ÉT>∑T|ü*¢ Á>±e÷ìøÏ

yÓfi≤¢&ÉT. #ê≤ ∫qï |æ\¢yê&ÉT. n|ü&ÉT nC≤„‘·+À ñqï qø£‡…’Ÿ

Hêj·T≈£î&ÉT, ‘·]yÓT\ Hê–¬s&ç¶ Ä Á>±e÷ìøÏ e∫Ã Á|ü»\‘√ »]–q

dü+|òüT≥q\ô|’ #·]ÃdüTÔ+fÒ 6 @fi¢ ∫Hêï¬s’q Á|üuÛ≤ø£s¡T&ÉT ÄdüøÏÔ>± $q&É+

>∑eTì+#ê&ÉT. ª mes¡u≤“sTT$ qTe⁄«µ, nì n&ç–‘, u…s¡T≈£î, »+≈£î

Ò≈£î+&Ü ªyÓ’≈£î+sƒ¡+ yÓ+ø£≥ düTã“j·T eTqe&çï, Hê ù|s¡T Á|üuÛ≤ø£s¡

#Í<ä]µ nì düe÷<Ûëq$T∫Ã $qj·T+>± qeTdüÿ]+#ê&ÉT.

u…s¡T≈£î Òì Ä ∫Hêï]ì #·÷dæ, Hê–¬s&ç¶ q$« ªπsjYT ∫H√ï&Ü,

qTe⁄« eT+∫ Hêj·T≈£î&ç$ ne⁄‘êyé, u≤>± #·<äTe⁄ø√ ø=+&Ü,µ nì

uÛÑT»+ ‘·Ïº eTT+<äT≈£î yÓfi≤¢&ÉT.

ôV’≤dü÷ÿŸ |üP]Ô #dæ ø±Òõ #·<äTe⁄\T #·<äTe⁄ø=+≥÷H,

128

bòÕø£ì »+s¡#·sTT‘· >∑‘·+ô|’ eTH√>∑‘·+

Á|üuÛ≤ø£s¡TìøÏ Áø±+Á≤≈£îº\T #j·÷\qï ÄÀ#·q e∫Ã+~. Ï

bÕs¡T<ä\ XÊKÀ n|üŒÏ Á|üeTTK Ç+õs¡T, •esêeTø£èwüíj·T <ä>∑Zs¡≈£î

yÓfi≤¢&ÉT. Á|üuÛ≤ø£s¡Tì #=s¡e #·÷dæ ej·TdüT ≈£L&Ü n&É>∑≈£î+&ÜH

]õÅùwºwüHé dü]º|òæ¬øŸ Ç#ÃXÊ&É≥!

ø±+Á≤≈£îº\T #dü÷ÔH dü+bÕ~+#·Tø=+≥÷, ÄkıeTTàq+‘ê

sê»ø°j·T ø±s¡ ø£ ≤bÕ\ ø√dü+ yÓ∫Ã+# yê&ÉT. 22 @fiflπø nq+‘·|ü⁄s¡+

õ≤¢, j·TTe»q ø±+Á¬>dt n<Ûä≈£åî&ÉjT kÕúsTTøÏ m~>±&ÉT.

1988 À sêh j·TTe»q ø±+Á¬>dt n<Ûäø£å |ü<ä$øÏ n|üŒÏ πø+Á<ä

eT+Á‹ |æ.•eX+ø£sY ≈£îe÷s¡T&ÉT düTBÛsY ≈£îe÷sY, eTs√ Hêj·T≈£î&ÉT

bı+>∑TÒÏ düT<Ûëø£sY ¬s&ç¶ \‘√ b° |ü&Ü¶&ÉT. |ü<ä$ eT+Á‹ ≈£îe÷s¡T&ÉT

düTBÛsY ≈£îe÷sY H e]+∫+~.

Ç|üŒÏ nkÕ‡+ ø±+Á¬>dt ø£$TÏ n<Ûä≈£åî&ÉT n|üŒÏ m+._.

ø±+Á¬>dt nœ\ uÛ≤s¡‘· ø±s¡ <ä]Ù. uÛÑTeHX«sY ø£*‘ê, Á|üuÛ≤ø£sY qT sêJyé

>±+BÛ e<ä›≈£î rdüT¬ø[¢ |ü]#·j·T+ #dæ+~. sêJyé >±+BÛ‘√, Á|üuÛ≤ø£sY

e÷≤¢&ÉT‘·÷, ªkÕsY! bÕØº <√s¡DÏ u≤>±Ò<äT, bÕØºø√dü+ ∫qïHêÏ qT+∫

|üì#dæq Hê≈£î sêh ø±+Á¬>dt n<Ûäø£å |ü<ä$ Çe«≈£î+&Ü eT+Á‹ ø=&ÉTø£ì

#Ó|æŒ düTBÛsY ≈£îe÷sY≈£î Ç#êÃs¡T.µ Ç~ nHêj·TeTì yê~+#ê&ÉT.

meØ nu≤“sTT Ç+‘· düeTs¡úe+‘·+>± e÷≤¢&ÉT‘·THêï&ÉT! nì

ø£*‘·qT sêJyé n&ç– $esê\T ‘Ó\TdüTø=ì πø+Á<ä bÕØº À ø±s¡ es¡Z

düuÛÑTì>± #kÕÔqì e÷≥ Ç#êÃs¡T. nsTT‘ ø=~›s√E\πø

<äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ sêJyé >±+BÛ Vü≤‘· »]–bsTT+~.

1985 À »Hês¡∆Hé |üPC≤], Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä] ì |æ*|æ+∫ eTØ

∫qï |æ\¢yê&ç$, nqTuÛÑe+ Ò<äT ø£<ë. n+<äTø£ì nq+‘· Á>±MTD

u≤+≈£î &Ó’¬sø£ºs¡T>± ydüTÔHêïqT. ø=~›>± ej·TdüT ñ+&çñ+fÒ C≤rj·T

129

s¡#·sTT‘· >∑‘·+ô|’ eTH√>∑‘·+bòÕø£ì »+

131

s√Xj·T ‘·~‘·s¡T\‘√ eTq bÕØºqT+∫ yÓ[¢q j·TTe≈£î&ÉT Á|ü»\

eTqïq\T bı+<äT‘·÷ eT+∫ Á|ü‹wüº ‘Ó#·TÃø=+≥÷ ñ+fÒ, MTs¡T e÷Á‘·+

MTÀ MTs¡T ø£\Væ≤+#·Tø=+≥THêïs¡T. nì eT+<ä*+#ê&ÉT. Á|üuÛ≤ø£sYì

Ä<äs¡Ù eTTì‡|üŸ #Ó’¬sàHé>± ø=ìj·÷&Üs¡T.

‘Ó\T>∑T<X+ bÕØº ¬s+&ÉT>± N*bsTTq dü+<äs¡“¤+>±

#·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT |æ*∫, õ≤¢ bÕØº n<Ûä≈£åîì>± #kÕÔqì #Ó|æŒHê

$q≈£î+&Ü, mHé.Ï.ÄsY. ‘Ó\T>∑T<X+ ÀH ñ+&ç \øÏÎbÕs¡«‹ ø√s¡>±

m+.|æ.>± b° #dæ, ø£ \ø£å z≥T¢ ‘Ó#·TÃø=ì z≥$T bÕ\j·÷s¡T

<Ís¡®q+, ]–Z+>∑T, eTTsƒêø£ø£å\+fÒ Á|üuÛ≤ø£sY #Í<ä]øÏ –≥ºe⁄.

eTTì‡|üŸ mìïø£ À¢ ‘·q nqT#·s¡T\T ø=+<äs¡T ]–Z+>∑T≈£î, ã÷‘·T\

kÕ«BÛHêìøÏ bÕ\Œ&Ü¶s¡ì, Ä $<ÛäyÓTÆq ¬>\T|ü⁄ ‘·q≈£î ‘·è|æÔ ìe«Ò<äì,

]–Z+>∑T≈£î <ä÷s¡+>± ñ+&ç myÓTàÒ >± z&çbısTTq|ü& ‘·è|æÔ

ñ+<äì #ÓãT‘·÷ ñ+≤&ÉT Á|üuÛ≤ø£s¡T&ÉT.

∫qï|üŒÏ qT+∫ ‹, ìC≤sTTr MT<ä Á|üuÛ≤ø£sY≈£î eTeTø±s¡+

m≈£îÿe. n+<äT≈£î ø£ ñ<ëVü≤s¡D #Ó|üø√e#·TÃ. ∫qï Hê& ø£ >∑T+|ü⁄

$<ës¡Tú\qT yÓqπødüTø=ì Á|üuÛ≤ø£sY Ä&ÉTø=Hyê&ÉT. n~ #·÷dæq

ÄsY.mdt.mdt. |ü≥ºD XÊK yês¡T. Á|üuÛ≤ø£sYqT ø±sê\j·÷ìøÏ rdüT≈£îyÓ[¢

ø£Ás¡kÕeTT H]ŒkÕÔeTì #ÓbÕŒs¡T. ø£ yês¡+ Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü yÓfi≤¢&ÉT

Á|üuÛ≤ø£sY. mì$T<äe s√E ‘·q‘√bÕ≥T ø£ eTTdæ¢+ ùdïVæ≤‘·Tìï

rdüT¬øfi¢>± ÄsY.mdt.mdt. yês¡T nuÛÑ+‘·s¡+ #ÓbÕŒs¡T. n+‘ eT∞fl

Äj·Tq Ä ø±sê\j·÷ìøÏ yÓfi‚Ô ≥Tº.

yÓ+ø£≥¬s&ç¶ nH ø£eT÷ìdüTº Hêj·T≈£î&ÉT ñ+&yê&ÉT. #ê≤

kÕ<Ûës¡DyÓTÆq J$‘·+ >∑&çù|yê&ÉT. me]ø° ° Ç|æŒ+# yê&ÉT ø±&ÉT.

me]<ä–Zsê ° ≈£L&Ü ‘ê– ms¡T>∑&ÉT. kÕsTTq>∑sY À eT+∫ Ç\T¢

bòÕø£ì »+ s¡#·sTT‘· >∑‘·+ô|’ eTH√>∑‘·+

132

ø£≥Tº≈£îHêï&ÉT. ‘·<äq+‘·s¡+ eTTì‡|üŸ #Ó’¬sàHé ≈£î ÇkÕÔqì uÛ≤s¡ ‘√

nHyê&ÉT. yÓ+ø£≥¬s&ç¶ >±s¡T #·ìbsTTq ‘·s¡Tyê‘· ÄyÓT Á|üuÛ≤ø£sY qT

ø£*dæ uÛÑs¡Ô ø√]ø£ #Ó|æŒ+~. Á|üuÛ≤ø£sY eTTì‡bÕ*° ù|s¡TMT<ä ]õwüºsY

#sTT+∫, yÓT≥¬sï° ôVA+≈£î πø≤sTT+#ê&ÉT. eTqkÕ‡øÏå #Ó|æŒq≥T¢

q&ÉT#·Tø√e&É+ Á|üuÛ≤ø£sY ñ>∑TZbÕ\‘√H HsêÃ&ÉT. n+<äTπø á HêÏø°

n‘·ì y<äq+‘ê sê»ø°j·÷À¢, Væ≤+dü, eTTsƒê ø£ø£å\T ñ+&É≈£L&É<äH.

sê»ø°j·÷À¢ Væ≤+düqT ‘·–Z+#·&É+ ø√dü+, Á|üC≤kÕ«$Tø£

$\Te\T ø±bÕ&É¶+ ø√dü+ C….dæ.~yêø£sY¬s&ç¶øÏ e‹πsø£+>± |üì#dæ

sê»ø°j·T+>± qwüºbsTTHê, eøÏÔ>∑‘·+>± Ä‘·àdü+‘·è|æÔ

$T–*+<ä+≤s¡T.

Á|ü‹ sê»ø°j·T Hêj·T≈£î&ÉT Ç≤ bòÕø£Hé ≈£î <ä÷s¡+>± ñ+fÒ,

Á|üuÛ≤ø£sY XÊ+‹ ø£\ HÓs¡y]qfÒ¢ ø£<ë!

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ, ø£sêï≥ø£\À bòÕø£Hé e‹πsø£ ñ<äe÷ìï

ì]à+#ês¡T. Væ≤+dü≈£î e‹πsø£+>± nìï õ≤¢ πø+Á<ë\qT, ôV’≤<äsêu≤<é,

u…+>∑TfiSs¡T e+Ï q>∑sê\ÀqT >=|üŒ Á|üC≤ dü<ädüT‡\T ìs¡«Væ≤+∫

yT<Ûëe⁄\qT eø£Ô\T>± ô|≤ºs¡T.

eTTì‡bÕ*° À 110 °#·sY bdüTº\T U≤∞ e⁄HêïsTT.

nbÕsTT+Ÿ #düTø√e&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ nqTeT‹ Çe«Ò<äT. õ≤¢

|ü]wü‘Y qT+&ç eTTì‡bÕ*°øÏ Á≤Hé|òüsY #düTø=H neø±XeTT+~.

>∑‘·+À ìj·÷eTø±\T #|ü≥º≈£î+&Ü °#·sY bdüTº\T |ü+#·Tø=ì

neTTàø=H neø±X+ ø√dü+ m<äTs¡T#·÷dü÷Ô #ê≤ @fió¢>± n≤π>

e⁄+#XÊs¡T. øöì‡\sY‡‘√q÷, ø£MTwüqsY‘√q÷ MTÏ+>¥ ô|≥Tºø=ì õ≤¢

|ü]wü‘Y qT+∫ 85eT+~ eTVæ≤fi≤ °#·s¡¢qT eTTì‡bÕ*° ÀøÏ qj·÷

ô|’kÕ \+#·+ Ò≈£î+&Ü e÷]Œ+#·T≈£îHêï&ÉT. n≤π> md”‡ u≤ø≤>¥

bòÕø£ì »+s¡#·sTT‘· >∑‘·+ô|’ eTH√>∑‘·+

133

bdüTº\T ôd’‘·+ ¬sø£yÓT+&wüq¢≈£î §+>∑≈£î+&Ü ø£$T°ì ãj·T≥≈£î

|ü+|ü≈£î+&Ü nø£ÿ& uÛÀ»q+ @sêŒ≥T #dæ 48 >∑+≥À¢ 28 eT+~

°#·s¡¢≈£î nbÕsTT+ŸyÓT+Ï#êÃ&ÉT. n+<äs¡÷ _.Ç.&ç.À yÓTT<äÏ ÁX‚DÏ

e÷s¡Tÿ\T ‘Ó#·TÃ≈£îqïyêπs. n+<äs¡÷ ù|<äyêπs. Ç~

>=|üŒdü+‘·è|æÔì∫Ã+<ä+≤&ÉT. yÓTT<ä≥ &ç.Ç.., ø£MTwüqs¡T, øöì‡\s¡T¢

e‹πsøÏ+∫Hê ‘·sê«‘· #dæq eT+∫ |üìì n_Ûq+~+#ês¡T.

Á|ü‹ dü+e‘·Œs¡+ eTTì‡bÕ*°# bÂs¡ düHêàq

ø±s¡ Áø£eTeTT+&~. >∑‘· mH√ï dü+e‘·‡sê\T>± sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\qT

düHêàì+#yês¡T. Á|üuÛ≤ø£sY ,yê$≤\ >√bÕ\ø£èwüíj·T, nHêï Vü≤C≤πs,

Àødü‘êÔ »j·TÁ|üø±wt Hêsêj·TDY ≤+Ï >=|üŒ düe÷»ùde≈£î\qT

|æ*|æ+∫ yê] düTes¡í Vü≤kÕÔ\ MT<äT>± \+#·+ Ä•+#·≈£î+&Ü

ìC≤sTTr>± |üì#dæq nìï XÊK\Àì ñ<√>∑T\qT >∑T]Ô+∫ yê]øÏ

düHêàq+ #sTT+∫Hê&ÉT. qs¡dæ+VüQ\T nH nf…+&ÉsY, kÕsY eTq

eTTì‡bÕ*° ÀH XÊs¡<äeTà nH ø£¢s¡Tÿ e⁄+~. @Hê&É÷ me]<ä>∑Zsê

ô|’kÕ Ä•+#·ì ìC≤sTTr ÄyÓT~ nì #Ó|æŒq|ü⁄&ÉT Ä nf…+&ÉsY e÷≥≈£î

$\T$∫Ã n|üŒÏø£|ü&ÉT ìC≤sTTrøÏ ìs¡«#·qyÓTÆq XÊs¡<äeTàqT ≈£L&Ü

düHêàì+#ês¡T.

bòÕø£ì »+ s¡#·sTT‘· >∑‘·+ô|’ eTH√>∑‘·+

Hê&ÉT

H&ÉT

ªbÕÒ>±fiflµ ÁbÕã\+ qT+&ç yês¡dü‘·«+>±

dü+Áø£$T+∫q eTTsƒê dü+düÿè‹ eT÷\+>± e÷≥ ø√dü+,

|üs¡Te⁄ ø√dü+, Á|ü‹wüº ø√dü+, ÄdüTÔ\qT Vü≤s¡‹ ø£s¡÷Œs¡+≤

n]Œ+∫ ÁbÕD≤\qT düVæ≤‘·+ |üD+>± ô|Ïº M~Ûq |ü&É¶ bòÕø£Hé

≈£î≥T+u≤\T ø√ø=\¢\T Hê&ÉT.

sê»ø°j·T+‘√ ø£\Twæ‘·yÓTÆq bòÕø£Hé, bòÕø£Hé ‘√

ø£\Twæ‘·yÓTÆq sê»ø°j·÷\ eT÷\+>± Ä]úø£+>±, sê»ø°j·T+>±

n~Û>∑$T+∫, n~Ûø±s¡eTH Äj·TT<Ûä+ #‘·ã÷ì, $ø£è‘·

#·s¡ \‘√ Á|ü»\qT Á|üuÛÑT‘ê«\qT XÊdæ+# kÕúsTTøÏ m~–,

Ä~Û|ü‘· bs¡TqT dü\T|ü⁄‘·÷, düuÛÑ düe÷»+ dü$T<ÛäjT

~X≈£î ñ|üÁø£$T+# H‘·\T H&ÉT nq+‘·+.

ì +–øÏ H\≈£î ñ qï+‘· e‘êdü+ Hê&ÉTH&ÉT.!

34103/2, 2e n+‘·düTÔ, <äTsêZ mHéπø¢yé, sê<Ûëø£èwüí q>∑sY

Ä+_j·THé‡ bòs¡Tº <ä>∑Zs¡, ôV’≤<äsY>∑÷&É, ôV’≤<äsêu≤<é 500 048

bòHé: 04024002288

Rakthasiktham Telugu Version

Documents

Transcript of Rakthasiktham Telugu Version