PREDICTING ADOLESCENT HEALTHY EATING BEHAVIOR

USING ATTITUDE, SUBJECTIVE NORM, INTENTION,

AND SELF-SCHEMA

PARNNARAT SANGPERM

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT

OF THE REQUIREMENTS FOR

THE DEGREE OF DOCTOR OF PHILOSOPHY (NURSING)

FACULTY OF GRADUATE STUDIES

MAHIDOL UNIVERSITY

2006

ISBN 974-04-7729-1

COPYRIGHT OF MAHIDOL UNIVERSITY

Fac. of Grad. Studies, Mahidol Univ. Thesis / v

การทํานายพฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพทีด่ีของวัยรุนโดยใชทัศนคติ ความคาดหวังของสังคม ความตั้งใจ และอตัมโนทัศนเชิงโครงสราง (PREDICTING ADOLESCENT HEALTHY EATING BEHAVIOR USING ATTITUDE, SUBJECTIVE NORM, INTENTION, AND SELF-SCHEMA)

พรรณรัตน แสงเพิ่ม 4437591 NRNS/D

ปร.ด. (การพยาบาล)

คณะกรรมการควบคุมวิทยานิพนธ : รุจา ภูไพบูลย, D.N.S., ฟองคํา ติลกสกุลชัย, Ph.D., ธวัชชัย วรพงศธร, Ph.D., KAREN F. STEIN, Ph.D.

บทคัดยอ

พฤติกรรมการรับประทานอาหารที่เกิดขึ้นในวัยรุนมีความเกี่ยวพันกับภาวะเสี่ยงตอการเกิดโรคเร้ือรังในวัยผูใหญ อยางไรก็ตาม ขอมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมการรับประทานอาหารของวัยรุน รวมถึงปจจัยช้ีนําของพฤติกรรม ยังมีอยูคอนขางจํากัด การวิจัยคร้ังนี้มีวัตถุประสงคที่จะศึกษาและทํานายพฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีของวัยรุนตอนตนในประเทศไทย โดยใชทัศนคติ ความคาดหวังของสังคม ความตั้งใจ และอัตมโนทัศนเชิงโครงสราง กลุมตัวอยางเปนวัยรุนที่กําลังศึกษาในชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 ถึง 3 จํานวน 191 คน จากโรงเรียนมัธยมศึกษาในเขตกรุงเทพมหานคร ตัวแปรทัศนคติ ความคาดหวังของสังคม ความตั้งใจ และอัตมโนทัศนเชิงโครงสราง ประเมินโดยใชแบบสอบถาม พฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดี ประเมินโดยใชวิธีการเขียนบันทึกอาหารเปนเวลา 3 วัน สารอาหารที่วิเคราะหไดจากบันทึกอาหารของกลุมตัวอยางแตละคนจะถูกนํามาเปรียบเทียบกับคาแนะนําใน Thai RDA และธงโภชนาการ เพื่อนํามาคํานวณคาดัชนีการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดี โดยใชโปรแกรม INMUCAL ในการวิเคราะหสารอาหาร และใชโปรแกรม SPSS ในการวิเคราะหทางสถิติ ผลการศึกษาพบวา ความคาดหวังของสังคมเปนตัวแปรเดียวที่สามารถทํานายความตั้งใจไดในกลุมผูรวมวิจัยทั้งหมด กลุมวัยรุนหญิง และกลุมวัยรุนชาย (p < .05) ทัศนคติสามารถทํานายความตั้งใจไดเฉพาะในกลุมวัยรุนหญิงเทานั้น ความตั้งใจไมสามารถทํานายพฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีได ในขณะที่อัตมโนทัศนเชิงโครงสรางสามารถทํานายพฤติกรรมไดในกลุมวัยรุนชาย แตไมสามารถทําใหความสัมพันธของความตั้งใจและพฤติกรรมดีขึ้นได อาจสรุปไดวา พฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีของวัยรุนตอนตนอาจไดรับอิทธิพลจากปจจัยที่แตกตางกันในแตละเพศ ดังนั้น ในการสงเสริมใหเกิดพฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่ดีในวัยรุน จึงตองใชวิธีการที่แตกตางกันขึ้นอยูกับปจจัยที่มีอิทธิพลตอพฤติกรรมของวัยรุนแตละเพศ

192 หนา ISBN 974-04-7729-1

Fac. of Grad. Studies, Mahidol Univ. Thesis / iv

PREDICTING ADOLESCENT HEALTHY EATING BEHAVIOR USING ATTITUDE, SUBJECTIVE NORM, INTENTION, AND SELF-SCHEMA. PARNNARAT SANGPERM 4437591 NRNS/D Ph.D. (NURSING) THESIS ADVISORS: RUTJA PHUPHAIBUL,D.N.S., FONGCUM TILOKSKULCHAI, Ph.D., THAVATCHAI VORAPONGSATHORN, Ph.D., KAREN F. STEIN, Ph.D.

ABSTRACT

Eating behavior established in adolescence has been linked to the risks of many chronic illnesses in adulthood. However, limited information is available about adolescent eating behavior and its determinants. The present study aims to examine and predict healthy eating behavior in Thai early adolescents using attitude, subjective norm intention, and self-schema. The participants were 191 early adolescents studying in grade 7-9 in public schools in Bangkok Metropolis.

A series of questionnaires consisting of the Attitude towards Healthy Eating Scale, the Subjective Norm for Healthy Eating Scale, the Intention to Eat Healthily Scale, and the Healthy Eater Self-Schema Scale was used to assess attitude, subjective norm, intention, and self-schema, respectively. The Healthy Eating Index using the Nutrition Flag and Thai RDA as referencees, was used to determine healthy eating behavior of all participants through a 3-days food diary. All participants were also trained for food recoding to ensure the accuracy of their intake data. The INMUCAL program was used to analyze participants’ nutrients intake and SPSS version 11.0 was used to perform all statistical calculations.

Results from hierarchical multiple regression revealed that subjective norm was the only significant predictor of intention in all 191 participants (p < .05). Only in the girls group did attitude predict healthy eating intention. However, intention failed to predict healthy eating behavior in all subjects (p > .05), whereas self-schema predicted healthy eating behavior in the boys group (p < .05). A moderator effect of self-schema on the relationship between intention and healthy eating behavior was not found in this study.

These findings suggest that factors predicting healthy eating behavior among adolescent girls and adolescent boys are different. Thus, different strategies based on specific cognitive factors should be employed when promoting healthy eating behavior in early adolescents. KEY WORDS: ADOLESCENT /HEALTHY EATING

THEORY OF PLANNED BEHAVIOR / SELF- SCHEMA

192 P. ISBN 974-04-7729-1