17-10-2016

1

Universiteit Utrecht - Institute for Risk Assessment Sciences

WDH – Zorggroep Synchroon22 september 2016

Regionale COPD-zorg: hoe doen wij dat?

Dr Jos M Rooijackers Longarts

Drs Erik Stigter Bedrijfsarts

Mischa Niederer Physician assistant

Dr ir Remko Houba, Vanessa Zaat Arbeidshygiënisten

Bernadette Aalders Longfunctieanalist

Prof. Dr. Dick Heederik Epidemioloog

I have no, real or perceived, conflicts of interest that relate to this presentation

Werk en COPD – COPD en werk

COPD

• COPD < 65 jaar in Ned.: 120.000

• Verlies van DALY’s: meeste na rugklachten• 5e oorzaak van verzuim• 38% AO uitkering (2007), alg. bevolking 11%, chron zieken 27%RIVM, Nationaal Kompas Volksgezondheid

Werk en COPD: Werkgerelateerd COPD• Populatie Attributief Risico (PAR): 10-15% Balmes John R. Occupational Contribution to the Burden of Chronic Obstructive Pulmonary Disease.J Occup Environ Med. 2005;47:154–160.

COPD en werk: Belastbaarheid in werk• Functionele restcapaciteit – Duurzame inzetbaarheid

NVVG, protocol COPD: www.nvvg.nl

Roken: 80% Beroep/milieu: 15%

kwartsstof (silica)lasrook endotoxinen

cadmiumfijn stof

Balmes, JOEM 2005; 47:154

Werk en COPD

+ genetische factoren(α1-antitrypsine)

17-10-2016

2

VGO: Veehouderij en Gezondheid Omwonenden 2012-2016

Korte vragenlijst

N = 14.163 (Borlée, ERJ 2015)

Uitnodigingen voor

medisch onderzoek

N = 7.180

Huisartspatiënten

N = 28.163

Deelnemers medisch

onderzoek

N = 2.494

Spatiële variatie: aantal veehouderijen op 1 km

FEV1 FVC

FEV1/FVC MMEF

• lagere FEV1 and MMEF

• ‘Hotspots’ ≥17 farms op 1km

(11,3% van populatie): 1,9%

lagere FEV1 en 4,5% lagere

MMEF

•Geen associatie meer als COPD

patiënten (n=222) geëxcludeerd

worden

p=0.08

p=0.04

n.s.

n.s.

Smit L, Borlée F, Heederik D, et al.; IRAS, Universiteit Utrecht, NIVEL, RIVM, 2016

Model arbocuratieve zorg

Van Damme K, et al. J Occup Environ Med 1995; 37: 91-9Rooyackers, NTvG 2006; 150:1238 Houba R. & F. van Rooy, Handboek Arbeid en Gezondheid, 2014.

17-10-2016

3

Casus, man geb. 1960, 55 jaar

• Astma vanaf 2000, lft 40 jaar, geen allergie, recidiverende infecties

• Roken: tot lft van 32 jaar, 6 pakjaren; Fam: geen astma

• Sinds 3 jaar meer klachten onder uitgebreide medicatie,

‘s nachts, door aspecifieke prikkels, vooral op het werk;

herhaald exacerbatie (infectie) waarvoor prednison;

moeite met werk, trap lopen, moe, fysio gestopt

• Verzuim, aangepast werk: inpakafdeling, kantoor 4u/dag – 3x2u/wk,

thans re-integratie 2e spoor

Casus, man geb. 1960, 55 jaar

Longfunctie

VC 2,30 l 58%pred

FEV1 1,45 l 45%pred, niet reversibel

FEV1 /VC 63%

TLC 4,81 l 75%pred

RV 2,27 l 105%pred

Tlco 7,78 mmol/min/kPa (85%pred)

Tlco/VA 1,9 mmol/min/kPa (133%pred)

Lab: Eo’s en FeNO 35 ppb verhoogd, allergologisch onderzoek negatief

CT: Bronchopathie

Casus, man geb. 1960, 55 jaar

Arbeidsanamnese

• 1992: productiemedewerker perserij voor lasdraden

• 1994: machinevoerder pastamakerij (klachten in 2000)

PastamakerijGrondstoffen: metaal poeders, kali-loog, waterglas (natriumsilicaat).

Wordt gestort in mengmachine: stof

Schoonmaak machine via het luik. Lossteken van grote stukken, resten met een hogedrukspuit: nevel. Schoonmaak afdeling: vegen, perslucht, geen stofzuiger.

PBM: bril, geen adembescherming.

17-10-2016

4

Casus, man geb. 1960, 55 jaar

Arbeidsanamnese

Perserij: Pasta in blokken geperst

Ovens: drogen op 400-500 oC, reductie tot metaaloxiden. Verhitting bij 900 oC tot poeders. Veel warmte en stof, trekt door de hele fabriek.

Eindproducten: inpakafdeling en magazijn.

2008: nieuwe hal voor gevulde lasdraad.Kantoren liggen ernaast.

Metingen: mogelijke overschrijding grenswaarden voorinhaleerbaar stof en metalen

Health effects of welding fumes

Acute Respiratory Effects

Acute bronchitis

intoxications

Pneumonia

Metal fume fever

Asthma

Chronic Respiratory Effects

Chronic respiratory morbidity

Siderosis and fibrosis

Nonrespiratory Chronic Effects

Neuropsychiatric symptoms

Renal effects

Skin effects

Reproductive effects

Mutagenesis

Cancer

Lung cancer (IARC 2B)

Nonrespiratory cancers

Antonini JM, et al. Am J Ind Med 2003;43:350-60

Health effects of welding fumes

Antonini JM, et al. Am J Ind Med 2003;43:350-60

17-10-2016

5

Casus, man geb. 1960, 55 jaar

Diagnose

• Astma: op volwassen leeftijd ontstaan; geen allergie; Niet-fam.

DD: niet-immunologisch (irritant induced) (beroeps)astma

• COPD, bronchitis: 6 pakjaren, niet-fam.

sterk verband met lasrook

DD: werkgerelateerd COPD

• Astma COPD Overlap Syndroom, ACOS.

NKAL Bouwpoli

Werknemers in de bouwnijverheid met verhoogd risico op silicose

(slopers, betonboorders, sleuvenfrezers, slijpers, natuursteen)

n= 295 1e diagnose

COPD Gold I 42 (14%) 28

COPD Gold II 17 (6%) 14

COPD Gold III 2 (0,7%) 2

COPD Gold IV 1 (0,3%) 1

Werk en COPD

de Jong K, Boezen HM, Kromhout H, Vermeulen R, Postma DS, Vonk JM; LifeLines Cohort study. Pesticides and other occupational exposures are associated with airway obstruction: the LifeLines cohort study. Occup Environ Med. 2014 Feb;71(2):88-96.

LifeLines Cohort study: n= 13.301, uit HAP, Noord-Ned

17-10-2016

6

Ketenzorg voor beroepslongziekten

NVAB richtlijnen astma en COPD : http://nvab.artsennet.nl/Richtlijnen/Astma-en-COPD.htmNVALT richtlijn werkgerelateerd astma (concept)

Werk en COPD: Werkgerelateerd COPD

COPD en werk: Belastbaarheid in werk• Functionele restcapaciteit – Duurzame inzetbaarheid

NVVG, protocol COPD: www.nvvg.nl

• Sinds 2 jaar bekend met COPD Gold IV en emfyseem

• Neiging tot ondergewicht, BMI 22 kg/m2

• ‘s Nachts vaak wakker; hulp in huishouding

• Lang gesprek vermoeiend, wandelt max 3 km

• Tijdens snel wandelen mictiedrang

• Folkloristisch dansen voor kinderen,

in kostuum, lukt niet meer

• Behandeling: Gestopt met roken (37 py), longrevalidatie

Extra zuurstof thuis tijdens inspanning

• Begeleiding: Longverpleegkundige, diëtiste

Casus, vrouw, 54 jaar

17-10-2016

7

Werkanamnese

• Sinds 1985 customer en HR workforce manager

bij groot technologiebedrijf: beeldschermwerk,

telefoneren (1-3 u/dag): stemproblemen (kracht);

vergaderingen: problemen met aandacht

• Woon-werk: tot 2 jaar geleden

met elektrische fiets naar haar werk, 30 km.

• Sinds 2 jaar:

• Van 32 naar 24 u/wk; steeds meer van thuis uit, 6-8 u/dag

• Reorganisatie en ontslagen verwacht

Casus, vrouw, 54 jaar

Vraagstelling bedrijfsarts

• Doelstelling van revalidatie blijkt niet haalbaar:

volledige re-integratie in eigen werk

• Beoordeling van de belastbaarheid, WIA?

Casus, vrouw, 54 jaar

Longfunctie

TLC 6,71 l 146%pred

RV 4,15 l 242%pred

VC 2,38 l 86%pred

FEV1 0,46 l 20%pred

FEV1 /VC 19%

Hebt u al een gedachte?

Casus, vrouw, 54 jaar

17-10-2016

8

Casus, vrouw, 54 jaar: CT scan

Fietsergometrie

Wmax 40W

VEmax 21 l/min (124%pred)

SaO2 92%

VO2 max 15,6 ml/min/kg

Casus, vrouw, 54 jaar

NVAB richtlijn COPD

http://nvab.artsennet.nl/Richtlijnen/Astma-en-COPD.htm

VO2 15,6 ml/min/kg 8-urige werkdag = 30%

= 4,7 ml/min/kg

17-10-2016

9

NVVG Protocol COPD

VO2 15,6 ml/min/kg

Vraagstelling patiënt

• Worstelt, werk is alles, haar houvast

• Niet arbeidsongeschikt ‘verklaren’

• Ontslagregeling is ‘afgang’

• Invulling van haar toekomst?

Casus, vrouw, 54 jaar

Belasting en Belastbaarheid

Fysieke belasting

Stof/gas/damp

Leefomgeving

Werkomgeving

Energetisch

Inhalatoir

Mentaal-perceptief

Psychosociaal

17-10-2016

10

Belastbaarheid in werk

Energetisch: inspanningstest:ventilatoire beperking, zuurstofopname probleem ademmechanica (dynamische hyperinflatie)

Inhalatoir: blootstelling aan aspecifieke prikkels

Mentaal/perceptief: inzicht, adaptatie, gezondheidsgedrag

Psychosociaal: psyche, relaties, ondersteuning thuis; werkomgeving: begrip, flexibele werktijden

NVVG, protocol COPD: www.nvvg.nl

Belastbaarheid in werk

Belastbaarheid Patiënt:Willen

Artsen:Kunnen

Werkgever:Doen

Verzekering:Moetenen mogen

Allemaal:Lukken

Energetisch

Inhalatoir

Mentaal/Perceptief

Psychosociaal

Uitkomst

Belastbaarheid Patiënt:Willen

Dokter:Kunnen

Werkgever:Doen

Verzekering:Moetenen mogen

Allemaal:Lukken

Energetisch + - - +

Inhalatoir

Mentaal/Perceptief

regie sterk - ?

Psychosociaal wilskracht ontkenning - ?

Uitkomst doorgaan horizon verkennen

ontslag aangepast werken?

Casus, vrouw, 54 jaar

17-10-2016

11

Arbeidshygiëne – Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde – Longziekten

Epidemiologie - Geneeskunde

Universiteit Utrecht - Institute for Risk Assessment Sciences